વિકિપીડિયા guwiki https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96%E0%AA%AA%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A0 MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter દ્રશ્ય-શ્રાવ્ય (મિડિયા) વિશેષ ચર્ચા સભ્ય સભ્યની ચર્ચા વિકિપીડિયા વિકિપીડિયા ચર્ચા ચિત્ર ચિત્રની ચર્ચા મીડિયાવિકિ મીડિયાવિકિ ચર્ચા ઢાંચો ઢાંચાની ચર્ચા મદદ મદદની ચર્ચા શ્રેણી શ્રેણીની ચર્ચા TimedText TimedText talk વિભાગ વિભાગ ચર્ચા 0 1386 886556 868599 2025-06-19T07:02:18Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886556 wikitext text/x-wiki {{otheruses}} {{Citations missing|date=February 2009}} {{pp-semi-vandalism|small=yes}} [[ચિત્ર:2004-tsunami.jpg|thumb|250px|26 ડિસેમ્બર, 2004ના રોજ[[2004નો ભારતીય હિંદ મહાસાગરનો ભૂકંપ|સુનામી]] ([[:en:2004 Indian Ocean earthquake|tsunami]])એ [[થાઈલેન્ડ]] ([[:en:Thailand|Thailand]])ને રગદોળ્યું. ]] <!-- comment out pending translation [[Image:Tsunami3.JPG|thumb|250px|Volcanic eruptions inject tons of wash in the oceanic soil, generating devastating waves.]] [[Image:Tsunami4.JPG|thumb|250px|Submarine earthquakes dislocate the oceanic crust, pushing water upwards.]] --> <!-- Comment out pending ref for "gas bubble" bit. [[Image:Tsunami5.JPG|thumb|250px|A gas bubble appears in the deep part of the ocean, with the same effect of an uncommon explosion]] --> {{nihongo|'''Tsunami'''|津波|}}{{pronEng|(t)suːˈnɑːmi}}[[મહાસાગર]] ([[:en:ocean|ocean]])માં જ્યારે પાણીના મુળમાં પરિવર્તન આવે છે જેથી મોટા મોટા [[મહાસાગરના મોજાં|મોજા]] ([[:en:Ocean surface wave|waves]])ઉછળે છે. પાણીની અંદર કે બહાર [[જંગી હલચલ]] ([[:en:mass movement|mass movement]]), [[ભૂકંપ]] ([[:en:Earthquake|Earthquake]]), [[જ્વાળામુખીનું ફાટવું|જ્વાલામુખી સક્રિય થવો]] ([[:en:volcanic eruption|volcanic eruption]]), તેમજ [[પાણીની અંદર વિસ્ફોટ થવો]] ([[:en:underwater explosion|underwater explosion]]), [[જમીન ઘસી પડવી]] ([[:en:landslides|landslides]]), પાણીની અંદર [[ભૂકંપ]] ([[:en:earthquake|earthquake]]) થવો કે પછી મોટી [[અસરોને કારણે ઉદભવતી ઘટના|ઉલ્કા ત્રાટકવી]] ([[:en:impact event|asteroid impacts]])કે પછી [[પરમાણુ શસ્ત્રો]] ([[:en:nuclear weapon|nuclear weapon]])નો ઉપયોગને કારણે સુનામી ઉદભવે છે. પાણીની શક્તિ અને તેના જથ્થાને કારણે સુનામીની અસરો ભયંકર બની જાય છે. [[પ્રાચીન ગ્રીસ|ગ્રીક]] ([[:en:Ancient Greece|Greek]])ના ઇતિહાસકાર [[થુસાડીડેસ|થુસાડિડેસે]] ([[:en:Thucydides|Thucydides]])સૌપ્રથમ વખત સુનામીને દરિયામાં થતા ભૂંકપ સાથે સાંકળી હતી. <ref name="Thucydides 3.89.1-4"/><ref name="Smid, T. C. 103f."/>પરંતુ ખરેખર સુનામીના પ્રકાર વિશે 20મી સુધી બહુ આછો પાતળો ખ્યાલ હતો. હાલમાં પણ સુનામી અંગે સંશોધનકાર્ય ચાલી રહ્યું છે. પહેલાના ઘણા ભૂસ્તરશાસ્ત્ર, ભૂગોળશાસ્ત્રીઓ અને સમુદ્રવિજ્ઞાનીઓ, " ''ધરતીકંપ સંબંધિત દરિયાઈ મોજા''"- હવે આને આપણે સુનામી તરીકે ઓળખીયે છે. ઘણા [[હવામાનશાસ્ત્ર|હવામાની]] ([[:en:meteorological|meteorological]]) [[તોફાનો અથવા વાવાઝોડું|વંટોળ]] ([[:en:storm|storm]])ની સ્થિતિ ડીપ [[હવામાનશાસ્ત્ર|ડિપ્રેશન]] ([[:en:meteorology|depressions]])ને કારણે [[ચક્રાવાત]] ([[:en:cyclones|cyclones]]) કે [[વાવાઝોડું|વાવાઝોડા]] ([[:en:hurricanes|hurricanes]])માં પલટાઈ જાય છે જેથી [[તોફાનો ઉઠવા|તોફાનો ઉઠે]] ([[:en:storm surge|storm surge]])છે જે દરિયાના ભરતીઓટની સ્થિતિ કરતા ઘણા ઉંચા હોય છે. આનું કારણ ડિપ્રેશનના કેન્દ્રમાં [[હવામાનનું દબાણ|હવાનું ઓછું દબાણ]] ([[:en:atmospheric pressure|atmospheric pressure]]) જવાબદાર હોય છે આ [[તોફાનો ઉઠવા|તોફાનો ઉઠે]] ([[:en:storm surges|storm surges]]) છે જે દરિયાકિનારે પહોંચે છે જેને સુનામી સાથે સરખાવાય છે, આ વંટોળ જમીનના મોટા વિસ્તારોમાં પહોંચીને વિસ્તારને જળબંબાકાર કરી દે છે. આ સુનામી નથી. આ પ્રકારના સ્ટોર્મ [[બર્મા]] ([[:en:Burma|Burma]])([[મ્યાનમાર|મ્યાનમાર)]] ([[:en:Myanmar|Myanmar]])માં મે 2008માં ઉછળ્યા હતા. == પરિભાષા == સુનામીનો શબ્દ જાપાનીઝ અર્થમાંથી ઉદભવ્યો છે. ''[[બંદર]] ([[:en:harbor|harbor]])'' ("ત્યસુ", [[wikt:津|津]]) and ''[[મહાસાગરના મોજા|મોજા]] ([[:en:Ocean surface wave|wave]])'' ("નામી", [[wikt:波|波]]). [a.જાપ.સુનામી, સુનામી, બંદર+ નામી મોજા- ''ઓક્સફોર્ડ ઈંગ્લિશ ડિક્શનેરી''બહુવચન માટે કોઈ પણ તેને અંગ્રેજીની સામાન્ય પ્રકેટીશ મુજબ વાપરી શકે છે અથવા ''એસ''પ્રત્યેય લગાડી દે, અથવા જાપાનીઝ શબ્દપ્રયોગ મુજબ ઉચ્ચાર કરી શકે. [[જાપાની ઇતિહાસ|જાપાનના ઇતિહાસ]] ([[:en:Japanese history|Japanese history]])માં સુનામી બહુ સામાન્ય છે. જાપાનમાં અત્યાર સુધીમાં 195 ઘટનાઓ નોંધાઈ છે. સુનામીને ઘણી વખત'' [[દરિયાઈ ભરતી ઓટના મોજા|ભરતીના મોજા]] ([[:en:tidal waves|tidal waves]]) ''તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ વાત હવે વિજ્ઞાનની દ્રષ્ટીએ ખોટી પડી છે. નવા સંશોધન મુજબ ભરતીઓટ સાથે સુનામીને કશું જ લાગતું વળગતું નથી. આનું કારણ એ છે કે સુનામી દરમિયાન દરિયાઈ મોજાની ઉંચા ઉછળે છે જેથી લોકો તેને સુનામી જ ગણી લે છે. સુનામી અને ભરતી બન્ને પાણીના મોજા ઉત્પન કરે છે, પરંતુ સુનામીના કેસમાં પાણીની અંદરની હલચલ ઘણી જ મોટી માત્રામાં હોય છે અને તે લાંબા સમય સુધી ચાલે છે જેના કારણે તે ભરતી જેવું લાગે છે. જો કે, ભરતીઓટના અર્થમાં "મળતાપણું "<ref>"ભરતીઓટ"ધ અમેરિકન હેરીટેજ, સ્ટેડમેન્સ મેડિકલ ડીક્શનેરીહોગટન મિફિન કંપની11 નવેમ્બર 2008, <Dictionary.com http://dictionary.reference.com/browse/tidal>.</ref>અથવા ભરતીઓટના લક્ષ્ણો <ref>-al. (n.d.).Dictionary.com અનબ્રીજ (વો 1.1).Dictionary.com માંથી લેવામાં આવ્યું. 11 નવેમ્બર , 2008http://dictionary.reference.com/browse/-al</ref>અને ''સુનામી''ની પરિભાષા હજૂ એટલી ચોક્કસ નથી.કારણ કે સુનામી માત્ર બંદરો સુધી સિમિત નથી. ''ભરતી ઓટના મોજા''ની પરિભાષા [[ભૂસ્તરશાસ્ત્રી.|ભૂસ્તરશાસ્ત્રી]] ([[:en:geologist|geologist]])ઓ અને [[સમુદ્રવિજ્ઞાની]] ([[:en:oceanographer|oceanographer]])ઓએ પરાવૃત કરી છે. જાપાનીઝ સિવાય દુનિયાની એક માત્ર [[તામિલ ભાષા]] ([[:en:Tamil language|Tamil language]]){{Dubious|date=November 2008}}માં જ આ ભયાનક મોજાઓ માટે શબ્દ છે અને શબ્દ છે "અઝાહી પેરાલાઈ"ભારતનો દક્ષિણ અને પુર્વનો દરિયાકાંઠો છેલ્લા 700 વર્ષોથી આ પ્રકારનો મોજાનો અનુભવ કરતો રહ્યો છે. પથ્થરો પર કરાયેલા કોતરકામ મુજબ તે સમયે તેઓ આને નિયમિત ઘટના ગણાતા હતા. [[અશેચનિસ ભાષા|અશેચનિશ ભાષા]] ([[:en:Acehnese language|Acehnese language]])માં સુનામી માટે'' ië beuna ''અથવા'' alôn buluëk ''<ref>{{Cite web |url=http://www.acehrecoveryforum.org/en/index.php?action=ARFNews&no=73 |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2009-06-09 |archive-date=2009-08-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090827114548/http://www.acehrecoveryforum.org/en/index.php?action=ARFNews&no=73 |url-status=dead }}</ref>શબ્દ છે. (ઉચ્ચાર પર આધાર રાખે છે.)જ્યારે ઈન્ડોનેશિયાની [[સિમેયુલુઈ]] ([[:en:Simeulue|Simeulue]])ની [[ડિફાયન ભાષા]] ([[:en:Defayan language|Defayan language]]) મુજબ સુનામીને'' સિમોંગ ''કહેવાય છે. સિમેયુલુઈની [[સિંગુલાઈ ભાષા]] ([[:en:Sigulai language|Sigulai language]])માં પણ સુનામી માટે ''ઈમોંગ ''શબ્દ છે. <ref>http://www.jtic.org/en/jtic/images/dlPDF/Lipi_CBDP/reports/SMGChapter3.pdf</ref> ==કારણો==<!-- [[Ocean surface wave]] links here. --> દરિયાની અંદરની [[પ્લેટોની સરહદો]] ([[:en:plate boundaries|plate boundaries]])ખસતી રહે છે તે દરમિયાન આ પ્લેટો પાણીને ખસેડી કાઢે છે જેથી સુનામી ઉદભવે છે. આને કારણે અસંભવિતપણે પ્લેટોની સરહદો એકબીજાથી દુર જાય છે અથવા એકબીજા પર ચડી જાય છે. સામાન્ય રીતે આ પ્રકારની સરહદો દરિયાઈ પાણીને અસર કરતી નથી. [[સબડ્યુકશન|સબડક્શન]] ([[:en:Subduction|Subduction]])ઝોનમાં ઉદભવતા ભૂકંપને કારણે મોટાભાગના બધા જ સુનામી ઉદભવ્યા છે. દરિયાકિનારાથી દુર સુનામીના મોજા ઓછા [[વિશાળતા|વિશાળ]] ([[:en:amplitude|amplitude]])(મોજાની ઉંચાઈ) હોય છે. આ [[મોજાનું અંતર|મોજાં લાંબા અંતર]] ([[:en:wavelength|wavelength]])કાપી શકે છે. (ઘણી વખત હજારો કિલોમિટર સુધી) જેને કારણે દરિયામાં તેની ખબર પડતી નથી. આને કારણે આ મોજાની ઉંચાઈ સામાન્ય જેટલી હોય છે. દરિયાની સપાટી કરતા માત્ર 300 એનબીએસપી જેટલી. પરંતુ તેની ઉંચાઈ છીછરા પાણીમાં પહોંચ્યા બાદ વધી જાય છે. આ પ્રક્રિયાને નીચે વર્ણવામાં આવી છે.સુનામી દરિયાની ભરતી કે ઓટના કોઈ પણ રૃપમાં આવી શકે છે. ઓટ ચાલી રહી હોય ત્યારે પણ જો મોજાની ઉંચાઈ વધવા લાગે તો પણ સુનામી આવે છે. 1 એપ્રિલ, 1946ના રોજ [[રીક્ટર સ્કેલ|રિક્ટર સ્કેલ]] ([[:en:Richter Scale|Richter Scale]]) પર 7.8ની તીવ્રતા ધરાવતો [[ભૂકંપ]] ([[:en:earthquake|earthquake]])[[અલાસ્કા]] ([[:en:Alaska|Alaska]])ના [[અલેઉથિઅન ટાપુ|અલેઉથિયન ટાપુ]] ([[:en:Aleutian Islands|Aleutian Islands]])નજીક નોંધાયો. આને કારણે ઉદભવેલા સુનામીના મોજા 14 મીટર ઉંચા ઉછળ્યા હતા અને હવાઈ ટાપુના કેટલાક વિસ્તારોમાં ફરી વળ્યા હતા. જ્યાં આ [[ભૂકંપ]] ([[:en:earthquake|earthquake]])નોંધાયો તે [[પેસિફિક મહાસાગર]] ([[:en:Pacific Ocean|Pacific Ocean]])માં આવેલી પ્લેટ, [[સબડક્ટીંગ]] ([[:en:subducting|subducting]])(પાછલી બાજુ દબાવવું) [[અલાસ્કા]] ([[:en:Alaska|Alaska]])ની પ્લેટની અંદર ખસેડતી હતી. પ્લેટોના દબાણ સિવાય પણ સુનામી ઉદભવી હોય તેવા દાખલા નોંધાય છે જે મુજબ [[પાષાણયુગ|પાષાયયુગ]] ([[:en:Neolithic|Neolithic]]) દરમિયાન [[સ્ટોરેગ્ગા]] ([[:en:Storegga|Storegga]])માં, 1929માં [[ગ્રાન્ડ બેંકસ]] ([[:en:Grand Banks|Grand Banks]]) ખાતે અને 1998માં [[પાપુઆ ન્યુ ગુએના]] ([[:en:Papua New Guinea|Papua New Guinea]]) ખાતે નોંધાયા છે. (તાપીન, 2001) ગ્રાન્ડ બેંકસ અને પાપુઆ ન્યુ ગુએનાના સુનામીમાં ભૂકંપ જવાબદાર હતો જે સેડિમન્ટ(દરિયાઈ ખડક) અસ્થિર થઈ ગયો હતો અને અંતે પડી ગયો હતો. આ પડી ગયો હતો અને જેથી સુનામી ઉદભવી હતી. આ સુનામી એક મહાસાગરમાંથી બીજા મહાસાગરમાં પ્રવેશી ન હતી. જ્યારે સ્ટોરેગ્ગા સેડિમન્ટ પડવાનું કારણ જાણી શકાયું નથી.માનવામાં આવે છે કે ખડક પર વધુ પડતા ભારને કારણ તે અસ્થિર બન્યો હોય અને વધુ ભારને કારણે ઘસી પડ્યો હોય.આ ઉપરાંત બીજી શક્યતા એ પણ છે કે ભૂકંપને કારણે પણ આવા પર્વતો અસ્થિર બન્યા હોય અને ત્યાર બાદ ઢળી પડ્યા હોય.તેમજ અન્ય એક થિયરી પણ છે જે ગેસ હાઈડ્રેટ્સ(મિથેન વગેરે.)ને કારણે દરિયાઈ પર્વતો ઢળે છે. ધ "[[1960નો વાલ્ડીવિયાનો ભૂકંપ|ગ્રેટ ચિલીયન ભૂકંપ]] ([[:en:1960 Valdivia earthquake|Great Chilean earthquake]])" (19:11 વાગ્યે ) મે 22, 1960 (9.5 [[મોમેન્ટ મૅગ્નિટયૂડ સ્કેલ|''એમ''_w]] ([[:en:Moment magnitude scale|''M''_w]])), માર્ચ 27, 1964 "[[ગુડ ફ્રાઈડે ભૂકંપ]] ([[:en:Good Friday Earthquake|Good Friday earthquake]])" અલાસ્કા 1964 (9.2 ''એમ''_{ડબલ્યુ}), and the " [[2004નો હિંદ મહાસાગરનો ભૂકંપ|ગ્રેટ સુમાત્રા-અંદમાન ભૂકંપ]] ([[:en:2004 Indian Ocean earthquake|Great Sumatra-Andaman earthquake]])" (00:58:53 યુટીસી) ડિસેમ્બર 26, 2004 (9.2 ''એમ''_{ડબલ્યુ}), આ બધા એવા શક્તિશાળી [[મોટો ધક્કો(મેગાથ્રસ્ટ)|મેગાથ્રસ્ટ]] ([[:en:megathrust|megathrust]]) ભૂકંપના ઉદાહરણ છે જે દ્વારા ઉદભવેલ સુનામી અન્ય મહાસાગારો સુધી પહોંચી શકવા શક્તિમાન હતા. જાપાનમાં આવેલો નાનો (4.2 ''એમ''_{ડબલ્યુ}) ભૂકંપ સુનામીને નોતરી લાવી શકે છે જે માત્ર પંદર મિનીટમાં જ આજુબાજુના દરિયાકાંઠા પર ફરી વળીને તબાહી ફેલાવી શકે છે. 1950ના દાયકામાં માની લેવામાં આવ્યું હતું કે સુનામી [[જમીન ઘસી પડવી|જમીન ઘસી પડવા]] ([[:en:landslides|landslides]])ને કારણ, જ્વાળામુખી ફાટવાને કારણ આવે છે.દા.ત. [[સાન્તોરાની]] ([[:en:Santorini|Santorini]]), [[ક્રકાટાઉ]] ([[:en:Krakatau|Krakatau]]), અને જ્યારે તેનો પાણી સાથે સંપર્ક થાય છે ત્યારે [[અસરને કારણે ઉદભવતી ઘટના|અસરને કારણે]] ([[:en:impact event|impact event]]) સુનામી આવે છે. આને કારણે પડી રહેલા કાટમાળ કે વિસ્ફોટને કારણે મોટા પ્રમાણમાં ઉર્જા પાણીમાં ભળે છે જેથી મોટી માત્રામાં પાણી તેનું સ્થાન ગુમાવી દે છે. પર્વતનો કાટમાળ પડવાનો ક્રમ પાણી સહન કરી શકે તેનાથી કેટલાય ઘણો વધુ ઝડપી હોય છે. મીડિયા દ્વારા આ ઘટનાને [[મહા-સુનામી|"મેગા-સુનામી"]] ([[:en:mega-tsunami|mega-tsunami]]) નામ આપવામાં આવ્યું છે. આ થિયરી દ્વારા ઉદભવતા સુનામી જલ્દીથી ગાયબ થાય છે અથવા તે દરિયાના નાના વિસ્તારમાં બનતા હોવાથી તેમજ દરિયાકાંઠાથી અંતરને કારણે તે વધુ નુકશાન પહોંચાડતા નથી. પરંતુ જે કેટલાક ભૂકંપને કારણે ટ્રાન્સ-ઓશેનિક સુનામી ઉદભવે તેની અસર ગંભીર હોય છે.આને કારણે ઘણા મોટા સ્થાનિક [[આઘાતના મોજા|આધાતના મોજા]] ([[:en:shock wave|shock wave]])([[સોલિટન્સ]] ([[:en:solitons|solitons]])) પ્રસરાવે છે. જેમ કે 1958માં [[લિટુયા બે|લિટુઆ બે]] ([[:en:Lituya Bay|Lituya Bay]])નજીક જમીન ઘસી પડવાને કારણે જે મોજા ઉછળ્યા તે પ્રાથમિક અંદાજ મુજ 534 મીટર ઉંચાઈ ધરાવતા હતા.જો કે, વધારા પડતા મોટા પ્રમાણમાં થતી જમીન ઘસી પડવાને કારણ કહેવાતા "[[મેગા-સુનામી]] ([[:en:mega-tsunami|mega-tsunami]])" આવે છે. જેની તાકાત એક મહાસાગરથી બીજા મહાસાગર સુધી સફર ખેડવાની શક્તિ હોય છે. આ વાતને હાલમાં ઘણી ચર્ચા કરવામાં આવી રહી છે. આ થિયરીને સમર્થન કરી શકે તેવા ભૂસ્તરીય પ્રમાણો મળ્યા નથી. == વિશિષ્ટ લાક્ષણિક્તાઓ == [[ચિત્ર:Chennai beach2.jpg|હિંદ મહાસાગરના સુનામી બાદ ખેદાનમેદાન થયેલો [[ચેન્નાઈ]]નો મરિના બીચ|thumb]] દરરોજના પવનને કારણે મોજાની લંબાઈ(ટોચથી ટોચ સુધી){{convert|100|m|ft}} અને ઉંચાઈ લગભગ{{convert|2|m|ft}}, જ્યારે ઉંડા મહાસાગરમાં સુનામીના મોજા પણ એટલી જ ઉંચાઈ ધરાવતા હોય છે. {{convert|200|km|mi}}જે મોજા લાંબી સફ ખેડે છે.{{convert|800|km/h|mph}} પરંતુ વેવલેંથ પ્રચંડ તાકાતને કારણે એક સાયકલ પુરી કરતા 20 થી 30 મીનીટ લે છે {{convert|1|m|ft}}જેથી ઉંડા પાણીમાં સુનામીનો તાગ કાઢવો અઘરો છે. તેની સફર પણ જહાજોના ધ્યાનમાં આવતી નથી. જ્યારે સુનામી દરિયાકાંઠે ત્રાટકે છે ત્યારે પાણી છીછરૂં બની જાય છે, અને મોજા [[મોટાપ્રમાણમાં મોજા|વેવ શોલિંગ]] ([[:en:wave shoaling|wave shoaling]])ને કારણે દબાય છે અને આગલી સફર ધીમે રીતે ચાલુ રાખે છે. {{convert|80|km/h|mph}}મોજાને સમી ઓછા જાય છે {{convert|20|km|mi}}અને જવાની અને વિશાળતા વધતી જાય છે જેથી મોજા દેખી શકાય છે.આ મોજામાં હજૂ પણ કેટલાય કિલોમીટર(કેટલાક માઈલ) ખેડી નાખવાની તાકાત હોય છે, સુનામીના મોજા પુર્ણ ઉંચાઈએ પહોંચતા માત્ર થોડી મીનીટો લાગી છે જેથી પીડિતને તેને પાણીની ઉથલપાથલની જગ્યાએ પાણીનું વધતું સ્તર જ દેખાય છે ખુલ્લા સમુદ્રકાંઠા અને ઉંડા સમુદ્રની જોડે આવેલા વિસ્તારો સુનામીના મોજાને પગથિયા જેવો આકાર આપી દે છે. (એક બાદ એક ઉપર ચડવું) == સુનામી આવી રહ્યાના ચિન્હો == [[ચિત્ર:The monument to the victims of tsunami.jpg|thumb|250px|[[હવાઈ(ટાપુ)|હવાઈ]] ([[:en:Hawaii (island)|Hawaii]])ના લાઉપાહોએહોએ ખાતે આવેલું સુનામીગ્રસ્તોનું સ્મારક.]] આવી રહેલા સુનામી અંગે કોઈ ચેવતણી આપી શકાતી નથી. જો કે, ભૂકંપને કારણે સુનામી આવતા હોય છે, જેથી પાણીની નજીક અને છીછરાં પાણીમાં થતા ભૂકંપને કારણે સુનામી ઉદભવી શકે છે, જે મધ્યમકદથી લઈને હાઈ મૅગ્નિટયૂડ સુધીના હોય છે. પાણીનું પ્રમાણ અને ઉંડાઈ સારી માત્રામાં હોય છે. જો પહેલા તબક્કામાં સુનામી ટ્રૉફ કહેવાતી જગ્યાએ પહોંચવાને બદલે મોજાની ટોચ પર પહોંચે તો, દરિયાકિનારાના પાણીમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો આવે છે. જેને કારણે હંમેશા પાણીમાં રહેતો પ્રદેશ ખુલ્લો થાય છે. આને સુનામી આવી રહ્યાની પહેલા તબક્કાની ચેતવણી ગણી શકાય. કારણ કે આ બાદ સુનામી જલ્દીથી ત્રાટકી શકે છે.જો વ્યકિત દરિયાકિનારે ઉભી છે અને દરિયામાં પાણી ખેંચાઈ રહ્યું હોય( હોનારતમાં બચી ગયેલા ઘણા લોકએ અવાજ સાથે આ વાત નોંધી છે), તો બચવા માટે તેણે ઉંચી જગ્યાઓએ કે પછી ઉંચી ઈમારતમાં આશરો લઈ લેવો જોઈએ. આવું થાઈલેન્ડના ફુંકેટના માઈખાઓ બીચ પર બન્યું હતું. ઈગ્લેન્ડના સરે પરગંણાની રહેવાસી 10 વર્ષિય ટીલી સ્મિથ તેના માતાપિતા અને બહેનો સાથે બીચ પર હતી. તેણે તાજેતરમાં જ સુનામી અંગે શાળામાં ભણી હતી. જેથી તેણે પોતાના પરિવારને આ બાબતે ચેતવણી આપી કે હવે સુનામી નજીકમાં છે. તેના માતાપિતાએ બીજા લોકો અને હોટલ સ્ટાફને આ બાબતે ચેતવ્યા. આના થોડા સમયમાં સુનામી ત્રાટક્યું હતું. તાજેતરમાં જ ભૂગોળ અંગેના પાઠને કારણે સ્મિથે કેટલાય લોકોના જીવ બચાવ્યા. જેને જશ તેને મળે છે.તે આ અંગે પોતાના ભૂગોળના શિક્ષક એન્ડ્રુ કેરનેયને જશ આપે છે. હિંદ મહાસાગરમાં [[2004નો હિંદ મહાસાગરનો ભૂકંપ|2004 સુનામી]] ([[:en:2004 Indian Ocean earthquake|2004 tsunami]])માં ઉદભવ્યું હતું. જે આફ્રિકાના કિનારે કે અન્ય પુર્વિય કિનારે નોંધાયું ન હતું. આ સુનામી પુર્વ તરફથી આવ્યું હતું. આનું કારણ મોજાનો પ્રકાર છે-જે પુર્વીય બાજુની ફોલ્ટ લાઈનની નીચી બાજુ તરફ પ્રસરતા હતા, અને પશ્ચિમી બાજુની ઉપરલી તરફ આવતા હતા. પશ્ચિમી સ્પંદનને કારણે આફ્રિકા અને અન્ય પશ્ચિમી કિનારાઓમાં પાણી ભરાયું હતું. બધા જ સુનામીના 80 ટકા સુનામી પેસિફિક મહાસાગરમાં ઉદભવે છે, પરંતુ જ્યા મોટી માત્રમાં પાણી કે (જેમાં ટાપુની અંદર આવેલા તળાવનો પણ સમાવેશ થાય છે) હોય છે ત્યારે આ શક્ય બને છે. જેનું કારણ જમીન ઘસી પડવું, જ્વાળામુખીનો વિસ્ફોટ, કે ભૂસ્તરીય ગતિવિધીઓ હોઈ શકે છે. "જિઓગ્રાફિકલ" મેગેઝીન(એપ્રિલ 2008)માં આવેલા લેખ '''હિંદ મહાસાગરનું સુનામી''' મુજબ 26 ડિસેમ્બર 2004ના રોજ આવેલું સુનામી પ્રદેશની તુલનામાં એટલું ભયાનક સુનામી ન હતું જેટલી પ્રદેશમાં શક્યતા છે. યુનિવર્સિટી ઓફ સધર્ન કેલિફોર્નિયાના સુનામી રીસર્ચ સેન્ટરના પ્રોફેસર કોસ્ટાસ સાયનોલાકિસ દ્વારા "જિઓગ્રાફિકલ જર્નલ ઈન્ટરનેશનલ"માં સયુંકત રીતે લખાયેલા અભ્યાસ પેપરમાં શક્યતા દર્શાવવામાં આવી છે કે હિંદ મહાસાગરમાં ભવિષ્યમાં ઉદભવતા સુનામી, મડાગાસ્કર, સિંગાપોર, સોમાલિયા, પશ્ચિમી ઓસ્ટ્રેલિયા, અને અન્ય ઘણા પ્રદેશોમાં અસર કરશે. બોક્સિંગ ડેના દિવસે આવેલા સુનામીએ 300,000 લોકોનો ભોગ લીધો હતો. જેમાં ઘણાના મૃતદેહો દરિયામાં લાપતા બન્યા હતા જ્યારે ઘણાના મૃતદેહો ઓળખી શકાયા ન હતા.કેટલાક બિન સત્તાવાર રીપોર્ટ મુજબ આ સુનામીમાં પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ રીતે 1 મિલિયન(10 લાખ) લોકો માર્યા ગયા હોઈ શકે છે. == ચેવતણી અને સાવચેતી == [[ચિત્ર:Bamfield (171).jpg|right|thumb|[[બ્રિટીશ કોલંબિયા]] ([[:en:British Columbia|British Columbia]])ના [[બામફિલ્ડ]] ([[:en:Bamfield|Bamfield]])માં સુનામીનીચેતવણી દર્શાવતા ચિન્હો.]] [[ચિત્ર:Tsunami wall.jpgજાપાનના [[સ્યુ, માઈ|સ્યુ]] ([[:en:Tsu, Mie|Tsu]]) ખાતે |right|thumb|સુનામી દિવાલ.]] ચોક્કસ જગ્યાએ ચોક્ક્સ મેગ્નિટીટ્યુડનો ભૂંકપ થાય તો પણ-સુનામીથી બચી શકાય કે તેની ચોક્કસ આગાહી કરી શકાય નહીં. ભૂસ્તરશાસ્ત્રી, સમુદ્રવિજ્ઞાનીઓ અને ભૂકંપ શાસ્ત્રીઓ, દરેક ભૂકંપનું વિશ્લેષ્ણ કરે છે અને ઘણા બધા ઘટકોને લઈને સુનામીની ચેતવણી જાહેર કરવી કે નહીં તેનો નિર્ણય લે છે. જો કે, કેટલીક જગ્યાઓએ સુનામીને લગતી ચેતવણી લગાવવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત ઘણી સિસ્ટમ વિકસાવવામાં આવી છે અને તેનો ઉપયોગ કરાઈ રહ્યો ચે જે દ્વારા સુનામીથી થતા નુકશાનને ઓછું કરી શકાય."બોટમ પ્રેશર સેન્સર્સ" નામની એક સિસ્ટમને વિકસાવવામાં આવી છે અને તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે. આ ઉપરાંત તેના પર સતત નજર રાખવામાં પણ આવી રહી છે. લંગર હોય છે જે બોયાની જોડે જોડાયેલા હોય છે. મહાસાગરના તળિયે વહી રહેલા પાણીના પ્રેશરને સેન્સર્સ સતત મોનિટર કરતા રહે છે, જે માટે સામાન્ય ગણતરીનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. [[બેરનોઈલી ઇક્વેશન # ઈન્કોમ્પ્રેશિબલ ફલો ઈક્વેશન|<ગણિત>\,\! P = \rho gh</ગણિત>]] ([[:en:Bernoilli_equation#Incompressible_flow_equation|<math>\,\! P = \rho gh</math>]]) જ્યાં<br /> પી= ન્યુટન પર ચોરસ મીટરે ઓવરલેઈંગ [[દબાણ|દબાણ.]] ([[:en:pressure|pressure]])<br /> <math>\rho</math>= [[ધનતા|ઘનતા]] ([[:en:density|density]]) ની [[દરિયાઈ પાણી|દરિયાઈ પાણીની]] ([[:en:seawater|seawater]])= 1.1 x 10³ કિ.ગ્રા/મી³, <br /> જી= [[પૃથ્વીનું ગુરુત્વાકર્ષણ|ગૂરૂત્વાકર્ષણને લીધે વેગ]] ([[:en:Earth's gravity|acceleration due to gravity]])= 9.8 એમ/એસ ² અને <br /> એચ=વોટર કોલમમાં પાણીની ઉંચાઈ મીટરમાં 5,000 મીટર ઉંડાઈનું વોટર કોલમ હોવાના કારણે ઓવરલાઈંગ પ્રેસ બરાબર<br /> <math>\,\! P = \rho gh=(1.1 * 10^3 \frac{kg}{m^3})(9.8 \frac{m}{s^2})(5.0 * 10^3 m)=5.4*10^7 \frac{N}{m^2}=54MPa</math> <br /> અથવા લગભગ 5.7 મિલિયન ટન પર ચોરસ મીટર દાખલા તરીકે, જ્યાં સુનામીના અગ્રણી મોજા ટ્રૉફ હોય, ત્યારે સુનામી મોજા આવે તેના પહેલા દરિયાકિનારે પાણી ઘટવા લાગે છે. જો દરિયાઈ સીબેડનો ઢાળ છીછરો હોય તો આ ઘટાડો ઘણા મીટર્સ સુધીનો હોઈ શકે છે. જોખમ હોવા છંતા આ વાતથી અજાણ લોકો ઉત્સુક્તાને કારણે તેમજ દરિયાકિનારે જ રહે છે અને ખુલ્લી પડેલી જગ્યામાંથી માછલીઓ વિણવા લાગે છે. 26 ડિસેમ્બર 2004ના હિંદ મહાસાગરના સુનામી દરમિયાન પાણી ખેંચાયું હતું અને લોકો આનું કારણ તપાસવા માટે ખુલ્લા વિસ્તારમાં ઘસી ગયા હતા.લેવાયેલા ફોટોગ્રાફ મુજબ સામાન્ય રીતે પાણીમાં રહેતા વિસ્તારમાં લોકો ઉભા દેખાય છે અને બેકગ્રાઉન્ડમાં દરિયાના મોજા આવી રહેલા જોઈ શકાય છે.બીચ પરના મોટાભાગના લોકો ભાગી શકવામાં નિષ્ફળ રહ્યા હતા અને મોતને ભેટ્યા હતા. [[ચિત્ર:Kamakura tsunami.jpg|left|200px|thumb|જાપાનમાં 2004માં [[કામાકુરા, કાનાગવા|કામાકુરા]] ([[:en:Kamakura, Kanagawa|Kamakura]])માં [[દરિયાઈ દિવાલ]] ([[:en:seawall|seawall]]) પર લગાવવામાં આવેલું સુનામીની ચેતવણી દર્શાવતું ચિન્હ.[[મુરામોચી સમય|મુરામાચી સમયગાળા]] ([[:en:Muromachi period|Muromachi period]]) દરમિયાન, સુનામી કામાકુરામા ત્રાટક્યું હતું, જેણે [[અમિતાભ|અમિદા]] ([[:en:Amitabha|Amida]]) [[બુદ્ધ(સામાન્ય)|બુદ્ધ]] ([[:en:Buddha (general)|Buddha]])ની [[કોટોકુઈન]] ([[:en:Kotokuin|Kotokuin]])માં રાખવામાં આવેલી મુર્તિના લાકડાના બિલ્ડીંગને તોડી પાડ્યું હતું. ત્યાર બાદથી આ મુર્તિઓ બહાર રાખવામાં આવી છે. ]] જે પ્રાંતોને સુનામીનો વધુ ખતરો છે તેઓએ [[સુનામી ચેતવણી સિસ્ટમ]] ([[:en:tsunami warning system|tsunami warning system]])નો ઉપયોગ કરી શકે જે દ્વારા સુનામી ત્રાટકે તે પહેલા સામાન્ય લોકોને ચેતવણી આપીને સલામત સ્થળે ખસેડી શકાય.અમેરિકાના પશ્ચિમ કિનારે, જે પેસિફિક મહાસાગરમાંથી ઉભા થતા સુનામી જોખમ તરફ ઢળેલો છે ત્યાં લોકોને સુનામી વખતે કયા રસ્તાનો ઉપયોગ કરવો તેના ચિન્હો મુકવામાં આવ્યા છે. હોનોલુલુમાં સુનામી ચેતવણી સિસ્ટમ લગાવવામાં આવી છે.પેસિફિક મહાસાગરમાં ભુસ્તરને લઈને થતી બધી જ પ્રવૃતિ પર આ સિસ્ટમ નજર રાખે છે. મૅગ્નિટયૂડ અને અન્ય માહિતી દ્વારા સુનામીની ચેતવણી જાહેર કરાય છે. અંહી એ વાત નોંધવી જોઈએ કે, પેસિફિક મહાસાગરમાં સક્રિયપણે ભૂસ્તર પ્રવૃતિઓ થઈ રહી છે, પરંતુ બધા જ ભૂકંપ સુનામી ઉત્પન્ન કરતા નથી. અને આ માટે કમ્પ્યુટરની મદદ લેવાયછે. જે દ્વારા પેસિફિક મહાસાગર કે આજુબાજુની જગ્યાઓ પર થતા ભૂકંપનું યોગ્ય વિશ્લેષ્ણ કરવામાં આવે છે જે દ્વારા સુનામીની શક્યતાઓ તપાસવામાં આવે છે. ત્યાર બાદ જ સુનામીની જાહેરાત કરાય છે. હિંદ મહાસાગરમાં આવેલા સુનામીની સીધી અસર હેઠળ દરેક દેશોની કેન્દ્ર સરકાર સુનામી અંગે ગંભીર બની છે. જેથી સુનામીની ચેતવણી જાહેર કરતા પહેલા કેન્દ્ર સરકારો અને યુનાઈટેડ નેશન્સની ડીઝાસ્ટર મિટિગેશન કમિટી દ્વારા વસ્તુ સ્થિતિને ચકાસવામાં આવે છે. હાલમાં હિંદ મહાસાગરમાં સુનામી વોર્નિંગ સિસ્ટમ ઈન્સોટલ કરવામાં આવી છે. સુનામી આવવાની આગાહી [[કમ્પ્યુટર મોડેલ]] ([[:en:Computer model|Computer model]]) કરી શકે છે. નિરિક્ષણ દ્વારા ખબર પડી છે કે કમ્પ્યુટર દ્વારા સુનામી ઉત્પન્ન થાય છે તેની ગણતરીની મિનિટોમાં જ કમ્પ્યુટર સુનામીની ચેતવણી જાહેર કરે છે. બોટમ પ્રેશર સેન્સર્સને દરિયાના તળે ચાલી રહેલી ભુસ્તરીય પ્રવૃતિઓની મળેલી માહીતી અને રિડિંગને આધારે સેન્સર્સ માહીતી પ્રસારીત કરે છે. આ ઉપરાંત સીફ્લોર([[બાથમેટ્રી|બાથમેથી]] ([[:en:bathymetry|bathymetry]])) અને દરિયાકાંઠાની જમીન([[ટોપોગ્રાફી]] ([[:en:topography|topography]])) પણ મહત્વના પરિબળ છે. આના દ્વારા આવી રહેલા સુનામીના મોજાની વિશાળતા અને તેની ઉંચાઈનો અંદાજ લગાવી શકાય છે. પેસિફિક મહાસાગર સાથે સંકળાયેલા દરેક દેશો સુનામી ચેતવણી સિસ્ટમ સાથે સંકળાયેલા છે. અને આ દેશો સુનામીની અસરથી બચાવવા માટે લોકોને દરિયાકાંઠો ખાલી કરાવવાની અન્ય તાલીમ સમયસર આપતા રહે છે. જાપાનમાં આ પ્રકારની તાલિમ, કેન્દ્ર સરકાર, સ્થાનીક સત્તામંડળો, કટોકટીની સર્વિસ અને સામાન્ય જનતા માટે ફરજિયાત છે. [[ચિત્ર:Tsunami Evacuation Route signage south of Aberdeen Washington.jpg[[વોશિંગ્ટન|વોશિંગ્ટન]] ([[:en:Washington|Washington]])માં |right|thumb|સુનામી ઇવૅક્યુએશન રૂટ [[વોશિંગ્ટનમાં અમેરિકા રૂટ 191|સંજ્ઞા યુ એસ. રૂટ 101]] ([[:en:U.S. Route 101 in Washington|U.S. Route 101]])ની સાથે.]] કેટલાક પ્રાણીશાસ્ત્રીઓ માની રહ્યા છે કે પ્રાણીઓ આ પ્રકારની સંજ્ઞા જલ્દી સમજી જાય છે. તેઓ ભૂકંપને [[રેલેગ મોજા]] ([[:en:Rayleigh waves|Rayleigh waves]]) કે સુનામીની ને સમય પહેલા જ સમજી લે છે. કેટલાક પ્રાણીઓને કુદરતી આપત્તિઓ સમજવાની શક્તિ હોય છે. જો તેઓને સતત નિરિક્ષણમાં રાખવામાં આવે તો તેઓ ભૂકંપ, સુનામી સહીતની વિપત્તિઓની વહેલી ચેતવણી આપી શકે છે. જો કે, પુરાવા વિવાદાસ્પદ છે અને વિજ્ઞાનની રીતે પુરવાર થયા નથી.કેટલાક બિન ચકાસાયેલા દાવા મુજબ લિસ્બન ભૂકંપ પહેલા પ્રાણીઓ વ્યાકુળ બન્યા હતા અને નીચેથી ઉંચી જગ્યાએ જતા રહ્યા હતા.તેમજ આજ વિસ્તારના કેટલાક પ્રાણીઓ ઉંચેથી નીચે આવ્યા હતા.આ પ્રકારની વાત [[2004 હિંદ મહાસાગરનો ભૂકંપ|2004ના હિંદ મહાસાગરના ભૂકંપ]] ([[:en:2004 Indian Ocean earthquake|2004 Indian Ocean earthquake]])વખતે [[શ્રીલંકા]] ([[:en:Sri Lanka|Sri Lanka]])ના મિડીયા દ્વારા નોંધવામાં આવી છે. <ref>{{cite news|publisher=BBC|date=2005-03-27|first=Helen|last=Lambourne|title=Tsunami: Anatomy of a disaster |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/4269847.stm}}</ref><ref>{{cite news|title=Surviving the Tsunami: What Sri Lanka's animals knew that humans didn't|first=Christine|last=Kenneally|publisher=Slate Magazine|url=http://www.slate.com/id/2111608|date=2004-12-30}}</ref>એ શક્ય છે કે કેટલાક ચોક્કસ પ્રાણીઓ(દા.ત. હાથી) જેઓ દરિયાકાંઠે ફરતા હોય તેઓએ સુનામીનો અવાજ સાંભળ્યો હોઈ શકે છે. હાથીઓ અંગે પ્રતિક્રિયા આપતા અવાજ આવતો હોય ત્યાંથી દુર જતા રહે છે. તો બીજી બાજુ કેટલાક માણસો આ ઘટનાની તપાસ કરવા માટે દરિયામાં ઉતરે છે અને અંતે મોતને ભેટે છે. સુનામીને રોકવું અશક્ય છે.જો કે, સુનામી જ્યા વારંવાર આવે છે તેવા દેશોમાં [[ભૂકંપ એન્જિનિયરિંગ]] ([[:en:earthquake engineering|earthquake engineering]]) દ્વારા દરિયાકાંઠે સુનામીની અસર ઓછી કરવાના પ્રયાસો કરાયા છે. વધુ વસ્તી ધરાવતા દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં જાપાને 4.5 મીટર(13.5 ફુટ) ઉંચી [[સુનામી દિવાલ]] ([[:en:tsunami wall|tsunami wall]])બનાવવાની યોજના શરૂ કરી દીધી છે. તો કેટલાક વિસ્તારોમાં ફ્લડગેટ અને ચેનલ બનાવવામાં આવી છે જે દ્વારા સુનામીના પાણીને અન્યત્ર વાળી શકાય.જો કે, તેની અસરકારકતા અંગે પ્રશ્ન ઉભા જ છે. કારણ કે સુનામીના મોજા આ અવરોધકો કરતા ક્યાંય ઉંચા હોય છે. દાખલા તરીકે. 12 જુલાઈ 1993માં થયેલા ભૂકંપની બેથી પાંચ મીનીટમાં જ [[ઐતિહાસિક સુનામી # 1993—ઓકુસીરી, હોકાઈડો સુનામી (北海道南西沖地震)|ઓકુશીરી હોકાઈડો સુનામી]] ([[:en:Historic tsunami#1993—Okushiri, Hokkaido tsunami (北海道南西沖地震)|Okushiri, Hokkaidō tsunami]]) [[હોકાઈડો]] ([[:en:Hokkaidō|Hokkaidō]]) [[ઓકુસીરી, હોકાઈડો|ઓકુશીરી ટાપુ]] ([[:en:Okushiri, Hokkaidō|Okushiri Island]])પર સુનામીના મોજા ત્રાટક્યા હતા. આ મોજાની ઉંચાઈ 30 મીટર(100 ફુટ) મપાઈ હતી. ઉંચાઈ મુજબ મોજા 10 માળની ઈમારત જેટલા ઉંચા હતા. દરિયાકાંઠાનું શહેર [[અઓને|એઓને]] ([[:en:Aonae|Aonae]]) સુનામી દિવાલ દ્વારા ઘેરાયેલું છે, પરંતુ મોજાઓએ આ દિવાલને વટાવીને અંદરના વિસ્તારમાં ઘુસી આવ્યા હતા અને લાકડાની દરેક વસ્તુનો નાશ કરી દીધો હતો. દિવાલ કદાચ મોજાની તીવ્રતા તેમજ તેની ઉંચાઈ ઘટાડી શકે પરંતુ મોટું નુકશાન અને લોકોના જીવ બચાવી શકે નહીં. <ref>{{cite web|language=Japanese|url=http://library.skr.jp/19930712_nanseioki.htm|title=1993年7月12日　北海道南西沖地震|access-date=2009-06-09|archive-date=2006-07-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20060721095851/http://library.skr.jp/19930712_nanseioki.htm|url-status=dead}}</ref> સુનામીની અસરોને કુદરતી ઉપાયો જેવા કે વૃક્ષો કે દરિયાઈ પટ્ટી દ્વારા ઘટાડી શકાય છે. 2004ના હિંદ મહાસાગર સુનામીના રસ્તામાં આવતા કેટલાક વિસ્તારો બચી ગયા હતા. કારણ કે સુનામીની ઉર્જા આ વિસ્તારોમાં આવેલા [[નાળિયેર]] ([[:en:coconut palm|coconut palm]]) કે [[મેંગ્રોવ]] ([[:en:mangrove|mangrove]])ના વૃક્ષોએ ખેંચી લીધી હતી. એક અસરકારક ઉદાહરણમાંસ ભારતમાં આવેલા [[તામિલનાડુ]] ([[:en:Tamil Nadu|Tamil Nadu]])ના [[નાલુવેદાપાથી|નેલુવેદાપાથી]] ([[:en:Naluvedapathy|Naluvedapathy]])ગામમાં ઘણું ઓછું નુકશાન થયું હતું અને માત્ર થોડાક લોકોએ જીવ ગુમાવ્યો હતો. આ માટે કારણ એ હતું કે [[ગીનીઝ બુક ઓફ રેકોર્ડ્સ|ગીનીઝ બુક ઓફ વર્લ્ડ રેકોર્ડ]] ([[:en:Guinness Book of Records|Guinness Book of Records]])માં સ્થાન મેળવવા માટે આ વિસ્તારમાં 80,244 જેટલા વૃક્ષો ઉગાડવામાં આવ્યા હતા જેથી મોજાઓની શક્તિ તુટી ગઈ હતી અને જાનહાની ઓછી થઈ હતી. <ref>{{cite web|publisher=BBC|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/4381395.stm|title= Tsunami villagers give thanks to trees|first=Sunil|last=Raman|date=2005-03-27}}</ref>આથી પર્યાવરણવાદીઓ સુનામીના જોખમનો સામનો કરી રહેલા દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં વધુ પ્રમાણમાં વૃક્ષો ઉગાડવાની સલાહ આપી રહ્યા છે. ઉપયોગમાં આવી શકે તેવા વિકસિત વૃક્ષો થવામાં કેટલોક સમય લાગી શકે છે, પરંતુ વૃક્ષોની વાવણી ઘણી સસ્તી થાય છે અને લાંબાગાળાની હોય છે. જે કુત્રિમ અવરોધો દ્વારા સુનામીના નુકશાનને ઘટાડવાના પ્રયાસ છે તેના કરતા વધુ સારી છે. == સુનામીનો ઇતિહાસ == {{main article|Historic tsunami}} ઐતિહાસિક પરિમાણમાં જોઈએ તો સુનામીની ઘટના બહુ અસામાન્ય નથી. ગત સદી દરમિયાન કુલ 25 જેટલી સુનામી ઘટનાઓ નોંધાઈ છે. જેમાંની ઘણી ઘટનાઓ એશિયા-પેસિફિક વિસ્તાર અને ખાસ કરીને જાપાનમાં નોંધાઈ છે.2004માં [[2004નો ભારતીય હિંદ મહાસાગરનો ભૂકંપ|બોક્સિંગ ડે સુનામી]] ([[:en:2004 Indian Ocean earthquake|Boxing Day Tsunami]])ને કારણે 350,000 લોકોના મોત થયા હતા અને કેટલાય લોકો ઈજાગ્રસ્ત થયા હતા. [[ઈસ.પુર્વે 426ની મલિયાકોસ ખાડીની સુનામી|ઈસ.પુર્વે 426 પહેલા]] ([[:en:426 BC Maliakos Gulf tsunami|As early as 426 B.C.]]) [[પ્રાચીન ગ્રીસ|ગ્રીક]] ([[:en:Ancient Greece|Greek]])ઇતિહાસવિદ્ [[થુસાયડીડેશ|થુસાયડીડેશે]] ([[:en:Thucydides|Thucydides]]) પોતાના પુસ્તક ''[[પેલોપોનેશિયન યુદ્ધનો ઇતિહાસ]] ([[:en:History of the Peloponnesian War|History of the Peloponnesian War]]) ''પુસ્તકમાં સુનામીના કારણોની તપાસ કરી છે. અને ચોક્કસ દલીલ કરી છે કે આનું કારણ દરિયાઈ ભૂકંપ જ છે. <ref name="Thucydides 3.89.1-4">[[થુસાયડીડેશ]] ([[:en:Thucydides|Thucydides]])" [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Thuc.+3.89.1 પેલોપોનેશિયન યુદ્ધનો ઇતિહાસ]", 3.89.1-4</ref>જેથી તેઓ [[કુદરતી વિજ્ઞાન]] ([[:en:natural science|natural science]])ના ઇતિહાસમાં પહેલા વ્યકિત બન્યા જેઓ ભૂકંપ અને મોજાને કારણ અને અસરના સંદર્ભમાં એકબીજા સાથે સાંકળ્યા. <ref name="Smid, T. C. 103f.">સ્મીટ ટી.સી.: "'ગ્રીક સાહિત્યમાં સુનામી ", ''ગ્રીસ અને રોમ '', બીજો સર્વે, વોલ. 17, નં. 1 (એપ્રિ., 1970), પેજ. 100–104 (103f.)</ref> <blockquote>મારા મતે આનું કારણ ભૂકંપમાં શોધવું જોઈએ.દરિયામાં પહેલા પાણી શોષાઈ જાય છે અને ત્યાર બાદ તે બેગણી શક્તિથી પાછું ફરે છે અને વિસ્તારમાં પાણીની રેલમછેલ કરી દે છે. હું માનું છું કે આ ઘટના ભૂકંપ વગર શક્ય બની ન શકે. <ref name="Thucydides 3.89.5">[[થુસાયડીડેશ]] ([[:en:Thucydides|Thucydides]]) "[http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Thuc.+3.89.1 પેલોપોનેશિયન યુદ્ધનો ઇતિહાસ", 3.89.5]</ref></blockquote> [[એલેઝાન્ડ્રીયા|એલેકઝાન્ટ્રીયા]] ([[:en:Alexandria|Alexandria]])ને તબાહ કરી દેનાર [[365 ભૂકંપ|365માં આવેલા સુનામી]] ([[:en:365 Crete earthquake|365 A.D. tsunami]])બાદ [[પ્રાચીન રોમ|રોમન]] ([[:en:Ancient Rome|Roman]])ઇતિહાસકાર [[અમાઈનસ મારસેલિનસ|એમેનુસ મારસેલ્યુઅસ]] ([[:en:Ammianus Marcellinus|Ammianus Marcellinus]]) (''રેસ ગેસ્ટે ''26.10.15-19)એ સુનામીની નમુનારૂપ ઘટનાક્રમ વર્ણવ્યો છે. જેમાં પ્રારંભનો ભૂકંપ, અને દરિયાની પ્રતિક્રિયા અને વિશાળ કદના મોજાનું ચોક્કસ વર્ણન આપવામાં આવ્યું છે. <ref name="Kelly, Gavin (2004)">કેલી, ગાવીન(2004)" અમાઈનસ અને સુનામી" ''ધ જર્નલ ઓફ રોમન સ્ટડીઝ''વોલ.94, પીપી.141–167 (141)</ref><ref name="Stanley, Jean-Daniel & Jorstad, Thomas F. (2005)">સ્ટેઈન્લે, જેન-ડેનિયલ એન્ડ જોર્સ્તાદ, થોમસ એફ. (2005)" [http://gsa.confex.com/gsa/2005AM/finalprogram/abstract_96386.htm 365માં સુનામીએ એલેક્ઝાન્ડ્રીયાનો નાશ કર્યો, ઈજીપ્તનું ધોવાણ, સ્ટાર્ટાનો દેખાવ બગાડવો અને એલોથોનોનસ વસ્તુનો ઉપયોગ કરવો. "] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170525095324/https://gsa.confex.com/gsa/2005AM/finalprogram/abstract_96386.htm |date=2017-05-25 }}</ref> == વધુ જુઓ == <div style="-moz-column-count:3; column-count:3;"> * [[ભૂકંપ]] ([[:en:Earthquake|Earthquake]]) * [[હાઈ ગ્રાઉન્ડ પ્રોજેક્ટ]] ([[:en:Higher Ground Project|Higher Ground Project]]) * [[આપત્તિ #આત્તિઓના હાઈપોથેટીકલ પરિણામ|હાઈપોથેટીકલ ફ્યુચર ડીઝાસ્ટર]] ([[:en:Disaster#Risks_of_hypothetical_future_disasters|Hypothetical future disasters]]) * [[તારાજી વેરનાર કુદરતી આપત્તિઓની યાદી]] ([[:en:List of deadliest natural disasters|List of deadliest natural disasters]]) * [[મત્યુઆંક મુજબ કુદરતી આપત્તિઓની યાદી# ટોચની 10 સુનામીઓ|મહાભયાનક સુનામીઓની યાદી]] ([[:en:List of natural disasters by death toll #Top 10 deadliest tsunamis|List of Deadliest Tsunamis]]) * [[ભૂકંપની યાદી]] ([[:en:List of earthquakes|List of earthquakes]]) * [[મેગાસુનામી]] ([[:en:Megatsunami|Megatsunami]]) * [[મેટોસુનામી]] ([[:en:Meteotsunami|Meteotsunami]]) * [[મિનોઅન ફાટવું]] ([[:en:Minoan eruption|Minoan eruption]]) * [[રોગ મોજા]] ([[:en:Rogue wave|Rogue wave]]) * [[સ્નીકર(અવાજ ન કરે તેવા) મોજા]] ([[:en:Sneaker wave|Sneaker wave]]) * [[જ્વાળામુખી પર્વત]] ([[:en:Supervolcano|Supervolcano]]) * [[ટાઈડલ બોર|ભરતીઓટ]] ([[:en:Tidal bore|Tidal bore]]) * [[સુનામી સોસાયટી]] ([[:en:Tsunami Society|Tsunami Society]]) * [[સુનામી વોર્નિંગ સિસ્ટમ]] ([[:en:Tsunami warning system|Tsunami warning system]]) * [[યુનાઈટેડ કિંગ્ડમમાં સુનામી]] ([[:en:Tsunamis in the United Kingdom|Tsunamis in the United Kingdom]]) </div> == પાદનોંધ == {{reflist|2}} == સંદર્ભો == * [http://www.abelard.org/briefings/tsunami.php abelard.org.] ''સુનામી: સુનામીની તીવ્ર ઝડપ પણ અનંત નહીં ''. મેળવવામાં આવ્યું March 29, 2005. * ડુડેડલી, વોલ્ટર સી & લી, મીન (1988: પહેલી આવૃતિ) ''સુનામી!''ISBN 0-8248-1125-9 [http://www.tsunami.org/references.htm#Books લિંક] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070313052437/http://www.tsunami.org/references.htm#Books |date=2007-03-13 }} * ઈવાન, ડબલ્યુ.ડી ''એડિટર'' 2006, 26 ડિસેમ્બર 2004ના રોજ હિંદ મહાસાગરમાં આવેલ સુનામી અને ગ્રેટ સુમાત્રા ભૂકંપ અંગેનો રીપોર્ટ, સમરીઃભૂકંપ એન્જિનિયરિંગ રીસર્ચ ઈન્સ્ટીટ્યુટ, ઈઈઆરઆઈ પબ્લિકેશન # 2006-06, 11 પ્રકરણ, 100 પેજ, સમરી, વત્તા ટેક્સ્ટ સાથેની સીડી રોમ અને ફોટોગ્રાફ, ઈઈઆરઆઈ રીપોર્ટ 2006-06.[http://www.eeri.org]ISBN 1-932884-19-X * કેનેલી, ક્રિસ્ચયન(ડિસેમ્બર 30, 2004)"સુનામીમાંથી બચેલા"''સ્લેટ''. [http://www.slate.com/id/2111608/ લિંક] * લેમ્બોર્ન, હેલેન(27 માર્ચ, 2005)"સુનામીઃ એનાટોમી ઓફ ડીઝાસ્ટર"''[[બીબીસી ન્યુઝ|બીસીસી ન્યુઝ]] ([[:en:BBC News|BBC News]])''.[http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/4381395.stm લિંક] * માસેય, રીચાર્ડ(1 જાન્યુઆરી, 2005)"ધ બિગબેંગ ઘેટ ટ્રીગર્ડ અ ટ્રેજડી"'' [[ધ સિડની મોર્નિંગ હેરાલ્ડ]] ([[:en:The Sydney Morning Herald|The Sydney Morning Herald]])'', પેજ 11, અવતરણ ડૉ. માર્ક લિયોનાર્ડ, જિયોસાયન્સ ઓસ્ટ્રેલિયાના ભૂસ્તરશાસ્ત્રી * [http://www.ngdc.noaa.gov/spotlight/tsunami/tsunami.html NOAAના પેજ પર 2004 હિંદ મહાસાગરનો ભૂકંપ અને સુનામી] * તાપીન, ડી, 2001સ્થાનિક સુનામી.ભૂસ્તરશાસ્ત્રી11–8, 4–7. * http://www.telegraph.co.uk/news/1480192/Girl-10-used-geography-lesson-to-save-lives.html10{{Dead link|date=જુલાઈ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} વર્ષની બાળકીએ ભૂગોળના પાઠ દ્વારા લોકોના જીવ બચાવ્યા. ==બાહ્ય કડીઓ== * {{ગુજરાતી વિશ્વકોશ}} {{commonscat|Tsunami}} === લેખો અને વેબસાઈટ === * [http://ifmaxp1.ifm.uni-hamburg.de/tsunami.shtml શું એચ એફ રડાર સુનામીને પકડી શકે? ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110719103302/http://ifmaxp1.ifm.uni-hamburg.de/tsunami.shtml |date=2011-07-19 }}-યુનિવર્સિટી ઓફ હમર્બગ એચએફ -રડાર * [http://www.envirtech.org/envirtech_tsunameter.htm એન્વીરટેક સુનામી વોર્નિંગ સિસ્ટમ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060813005747/http://www.envirtech.org/envirtech_tsunameter.htm |date=2006-08-13 }}-દરિયાઈભૂંકપ અને દરિયાઈ સપાટી ગેજ પર આધારીત * [http://geology.com/records/biggest-tsunami.shtml geology.com] ''મોટાભાગની સુનામી માટે પર્વત ઢળી પડવાનું કારણ જવાબદાર'' * [http://www.edu4hazards.org/tsunami.html સુનામીથી કેવી રીતે બચી શકા- બાળકો અને યુવાનો માટેની ગાઈડ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080311101828/http://www.edu4hazards.org/tsunami.html |date=2008-03-11 }} * [http://www.geohazards.no/ ઈન્ટરનેશનલ સેન્ટર ફોર જિયોહેઝાર્ડ(આઈસીજી)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080302114513/http://www.geohazards.no/ |date=2008-03-02 }} * [http://ioc.unesco.org/itsu/ ITSU] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050515085303/http://ioc.unesco.org/itsu/ |date=2005-05-15 }}—પેસિફિક સુનામી વોર્નિંગ સિસ્ટમ અંગે સંયોજક જુથ * [http://www.jtic.org/ જકાર્તા સુનામી ઈન્ફોર્મેશન સેન્ટર] * [http://nthmp.tsunami.gov/ નેશનલ સુનામી હેઝાર્ડ મિટિગેશન પ્રોગ્રામ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100726110144/http://nthmp.tsunami.gov/ |date=2010-07-26 }}-કેન્દ્ર અને રાજ્યોના પ્રયાસોને યુનાઈટેડ સ્ટેટે કોર્ડીનેટ કર્યા * [http://nctr.pmel.noaa.gov/ NOAA સેન્ટર ફોર સુનામી રીસર્ચ (NCTR)] * [http://www.tsunami.noaa.gov/ NOAA સુનામી]—સુનામીનું સામાન્ય વર્ણ અને અમેરિકાનીNOAAની ભૂમિકા * [http://www.pbs.org/nova/tsunami/ NOVA: વેવ ધ શોક ધ વર્લ્ડ]—2004ના સુનામી બાદ થોડા જ દિવસોમાં તૈયાર કરાયેલ રીપોર્ટ અને જગ્યા. * [http://www.tsunami.org/ પેસિફિક સુનામી મ્યુઝિયમ] * [http://www.sthjournal.org/ "સાયન્સ ઓફ સુનામી હેઝાર્ડ" જર્નલ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060207141615/http://www.sthjournal.org/ |date=2006-02-07 }} * [http://sciam.com/article.cfm?chanID=sa006&articleID=000CDB86-32E0-13A8-B2E083414B7F0000 સાયન્ટીફીક અમેરિકન મેગેઝીન(જાન્યુઆરી 2006નો અંક) સુનામીઃ વેવ ઓફ ચેન્જ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071020114515/http://sciam.com/article.cfm?chanID=sa006&articleID=000CDB86-32E0-13A8-B2E083414B7F0000 |date=2007-10-20 }} ડિસેમ્બર 2004ના હિંદ મહાસાગરના સુનામીમાંથી આપણે શું શીખ્યા. * [http://www.ncdc.noaa.gov/oa/esb/?goal=weather&file=events/tsunami/ સોશિયલ એન્ડ ઈકોનોમિક કોસ્ટ ઓફ સુનામી ઈન યુનાઈટેડ સ્ટેટ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080617095743/http://www.ncdc.noaa.gov/oa/esb/?goal=weather |date=2008-06-17 }} NOAA "સોશિયોઈકોનોમિક્સ" વેબસાઈટની પહેલ * [http://tsunami.gov/ સુનામી સેન્ટર]-યુનાઈટેડ સ્ટેટ નેશનલ વેધર સર્વિસ * [http://tsunami.name સુનામીનો ડેટાબેઝ વિગતો અને આંકડાઓ સાથે] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121112185552/http://www.tsunami.name/ |date=2012-11-12 }} * [http://tsunami-warning.org/ સુનામી ચેતવણી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090528053706/http://www.tsunami-warning.org/ |date=2009-05-28 }}- સુનામીની ચેતવણી મોબાઈલ ફોન વડે * [http://walrus.wr.usgs.gov/tsunami/ સુનામી અને ભૂકંપ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050521082033/http://walrus.wr.usgs.gov/tsunami/ |date=2005-05-21 }} * [http://pubs.usgs.gov/circ/c1187/ USGS: સુનામીમાં બચેલા ] (યુનાઈટેડ સ્ટેટ) === તસ્વીરો અને વિડીયો === '''વધુ જુઓઃ [[2004નો હિંદ મહાસાગરનો ભૂકંપ # તસ્વીરો અને વિડીયો|તસ્વીરો અને વિડોય, 2004 હિંદ મહાસાગરનો ભૂકંપ]] ([[:en:2004 Indian Ocean earthquake#Images and video|Images and video, 2004 Indian Ocean earthquake]])''' * [https://web.archive.org/web/20050103020407/http://homepage.mac.com/demark/tsunami/1.html 2004 એશિયન સુનામી સેટેલાઈટ તસ્વીર(પહેલા અને પછી)] * [http://www.archive.org/details/opensource_movies ડીસેમ્બર 2004માં શ્રીલંકા, થાઈલેન્ડ, અને ઈન્ડોનેશિયામાં ત્રાટકનાર સુનામીની એમ્ચ્યોર કેમકોડર વિડીયો સ્ટ્રીમ(સુનામી માટે શોધવું)] * [http://kempo.canalblog.com/Amateur એમ્ચ્યોર ફોટો થાઈલેન્ડ સુનામી 2004]{{Dead link|date=જુલાઈ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.geophys.washington.edu/tsunami/general/physics/characteristics.html ચીલીના દરિયાકિનારે ઉદભવેલા 1960ના સુનામી તોફાનનું એનિમેશન] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060716012051/http://www.geophys.washington.edu/tsunami/general/physics/characteristics.html |date=2006-07-16 }} * NOAA સેન્ટર ફોર સુનામી રીસર્ચમાં [http://nctr.pmel.noaa.gov/animate.html સુનામીની ખરેખર અને નકલનું એનિમેશન] * [http://archives.cbc.ca/IDD-1-75-1561/science_technology/earthquakes_and_tsunamis/ CBC ડિજિટલ આર્કાઇવ્ઝ – કેનેડાના ભૂકંપ અને સુનામી] * [http://www.geophys.washington.edu/tsunami/general/physics/runup.html કમ્પ્યુટર દ્વારા બનાવવામાં આવેલુ સુનામીનું એનિમેશન] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050105020059/http://www.geophys.washington.edu/tsunami/general/physics/runup.html |date=2005-01-05 }} * [http://www.forskning.no/Artikler/2006/juni/1149444923.73 સુનામીનો ઉદભવ- એનિમેશન દ્વારા દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે કેવી રીતે ખંડીય પ્લેટો અથડાઈ અને કેવી રીતે 26 ડિસેમ્બર 2004ની આપત્તિ સર્જાઈ.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110514180926/http://www.forskning.no/Artikler/2006/juni/1149444923.73 |date=2011-05-14 }} * [[સિંગાપોર આર્મડ ફોર્સ|સિંગાપોર સૈન્ય]] ([[:en:Singapore Armed Forces|Singapore Armed Forces]])દ્વારા સુનામીગ્રસ્ત વિસ્તારોને માનવીય ધોરણોએ પહોંચાડાયેલી મદદના [http://www.mindef.gov.sg/tsunami/photos1.asp ફોટો ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070626125510/http://www.mindef.gov.sg/tsunami/photos1.asp |date=2007-06-26 }}અને [http://www.mindef.gov.sg/tsunami/videos.asp વિડીયો] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070629140346/http://www.mindef.gov.sg/tsunami/videos.asp |date=2007-06-29 }}. * [http://thanks4supporting.us/tsunami-aftermath-penang-island-malaysia.html પેનાંગ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110525205114/http://thanks4supporting.us/tsunami-aftermath-penang-island-malaysia.html |date=2011-05-25 }}અને[http://thanks4supporting.us/visit-to-kota-kuala-muda.html કુઆલા મુડા, કેદાહ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050110233329/http://thanks4supporting.us/visit-to-kota-kuala-muda.html |date=2005-01-10 }}માં સુનામી પછીની સ્થિતિ * [http://www.crisp.nus.edu.sg/tsunami/tsunami.html સુનામીગ્રસ્ત વિસ્તારોની સેટેલાઈટ ઈમેજ], હાઈ રેઝલૂશન સેટેલાઈટ ઈમેજમાં 2004નાં સુનામીની અસરો અને ઈન્ડોનેશિયા, થાઈલેન્ડ અને ભારતના નિકાબાસ ટાપુના વિસ્તારો દર્શાવવામાં આવ્યા છે. * [http://www.riveroflife.be/tsunami/index.html બચેલા વ્યકિતઓ-પ્રવાસીઓ દ્વારા ભારતના દક્ષિણ-પશ્ચિમ કિનારે સુનામીની દિલધડક તસ્વીરો લેવવામાં આવી હતી.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110315024204/http://www.riveroflife.be/tsunami/index.html |date=2011-03-15 }} (ઉપલબ્ધ નથી) [[શ્રેણી:Physical oceanography]] [[શ્રેણી:Japanese words and phrases]] [[શ્રેણી:Flood]] [[શ્રેણી:Tsunami| ]] [[શ્રેણી:Water waves]] [[શ્રેણી:Forms of water]] [[શ્રેણી:Earthquake engineering]] psi7x5lvccknfwx1dsf18i4g84e8y7u 0 21907 886558 880458 2025-06-19T09:09:46Z Nizil Shah 955 /* ફોટા */ફોટો 886558 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian jurisdiction | type = ગામ | native_name = અંબાસણ | state_name = ગુજરાત | district = મહેસાણા | taluk_names = [[મહેસાણા તાલુકો|મહેસાણા]] | latd = 23.587961 | longd = 72.369325 | area_total = | altitude = | population_total = | population_as_of = | population_density = | leader_title_1 = | leader_name_1 = | leader_title_2 = | leader_name_2 = | footnotes = | blank_title_1 = સગવડો | blank_value_1 = [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], દૂધની ડેરી | blank_title_2 = મુખ્ય વ્યવસાય | blank_value_2 = [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]], [[પશુપાલન]] | blank_title_3 = મુખ્ય ખેતપેદાશો | blank_value_3 = [[ડાંગર]], [[બાજરી]], [[તમાકુ]], [[બટાટા]], [[શક્કરીયાં]], [[શાકભાજી]] | blank_title_4 = | blank_value_4 = }} '''અંબાસણ''' [[ભારત]] દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા [[ગુજરાત]] રાજ્યના ઉત્તર ભાગમાં આવેલા [[મહેસાણા જિલ્લો|મહેસાણા જિલ્લાના]] [[મહેસાણા તાલુકો|મહેસાણા તાલુકામાં]] આવેલું એક [[ગામ]] છે. આ ગામના લોકોનો મુખ્ય [[વ્યવસાય]] [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]] તેમ જ [[પશુપાલન]] છે. આ ગામમાં મુખ્યત્વે [[ડાંગર]], [[બાજરી]], [[તમાકુ]], [[બટાટા]], [[શક્કરીયાં]] તેમ જ અન્ય [[શાકભાજી]]ના પાકની ખેતી કરવામાં આવે છે. આ ગામમાં [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]] તેમ જ દૂધની ડેરી જેવી સવલતો પ્રાપ્ય થયેલી છે. == ઇતિહાસ == [[વનરાજ ચાવડા]]<nowiki/>ના વંશજ પુંજાજી ચાવડાને દિલ્હી સુલતાન અલાઉદ્દીન ખીલજીએ ૨૮૪ ગામ ભેટ આપ્યા હતા અને તેમણે અંબાસણમાં ગાદી સ્થાપી હતી. તેમના પુત્ર મેસાજી ચાવડાએ [[મહેસાણા]]<nowiki/>ની સ્થાપના કરેલી.<ref>{{cite news|url=https://www.divyabhaskar.co.in/news/uguj-meh-omc-happy-birthday-mehsana-660th-foundation-day-know-about-city-gujarati-news-5683196-pho.html|title=આજે બર્થ-ડે: મહેસાણાને વર્ષો પહેલાં લોકો કયા નામે ઓળખાતાં હતાં? જાણો|publisher=Divya Bhaskar|date=2018}}</ref><ref>{{Cite web|title=મહેસાણાનો આજે 661મો સ્થાપના દિવસ, જાણો શું છે તેનો ઇતિહાસ|url=https://zeenews.india.com/gujarati/gujarat/establishment-of-mehsana-before-661-year-18965|access-date=2024-03-17|website=Zee News}}</ref> == અગત્યના સ્થળો == ગામ નજીક કેટલાક જૂના મંદિરોના અવશેષો આવેલા છે જે પુરાતત્ત્વીય મહત્વ ધરાવે છે.<ref name="GG1975"/> અહીં ઔદીચ્ય સહસ્ત્ર બ્રાહ્મણના કુળદેવી મા અન્નપુર્ણાનું મંદિર આવેલ છે. અન્ય મુખ્ય મંદિરોમાં અમીઝરા પાર્શ્વનાથ જૈન દેરાસર, રામજી મંદિર અને જય વિજય હનુમાન મંદિરનો સમાવેશ થાય છે. == સુવિધાઓ == ગામમાં દવાખાનું, શાળાઓ અને ડાકઘર આવેલા છે.<ref name="GG1975">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=JycbAAAAIAAJ|title=Gujarat State Gazetteers: Mehsana District|last=|first=|publisher=Directorate of Government Print., Stationery and Publications, [[Government of Gujarat]]|year=1975|isbn=|editor-last=Rajyagor|editor-first=S. B.|volume=5|location=|pages=783}}</ref><ref>{{Cite web|title=મહેસાણાના અંબાસણ ખાતે BSF કેમ્પમાં નવી કેન્દ્રીય વિદ્યાલય બનશે|url=https://navgujaratsamay.com/bsf-camp-to-be-built-at-mehsana-ambasan/167462.html|access-date=2024-03-17|website=NavGujarat Samay|language=en}}</ref> == ફોટા == <gallery mode="packed"> File:Amizara Parshwanath Jain Temple, Ambasan, Gujarat (cropped).jpg|અમીઝરા પાર્શ્વનાથ જૈન મંદિર File:Ambasan Clock tower 2.jpg|ઘડિયાળ ટાવર File:Ambasan village near Mehsana Gujarat India.jpg|ગામ જવાનો રસ્તો File:Jay Vijay Hanuman Temple Ambasan.jpg|જય વિજય હનુમાન મંદિર File:Verai Mata Temple and Ambasan Sarvajanik Hospital.jpg|વેરાઈ માતા મંદિર અને સાર્વજનિક દવાખાનું </gallery> == સંદર્ભ == {{reflist}} {{ગુજરાત ગામ સ્ટબ}} {{મહેસાણા તાલુકામાં આવેલાં ગામો}} [[શ્રેણી:મહેસાણા તાલુકો]] 80i73a70nttp5ylztv30wyflr0s081f 0 26622 886560 783943 2025-06-19T11:45:18Z Д.Ильин 15724 886560 wikitext text/x-wiki {{about|the geometric shape}} {{Reg polyhedra db|Reg polyhedron stat table|C}} ભૂમિતિમાં, '''સમઘન''' <ref>અંગ્રેજી ''cube'' જૂના ફ્રેન્ચ < લેટિન ''cubus'' < ગ્રીક ''kubos'' નો અર્થ છે"ઘન, પાસો, વર્ટિબ્રા". ઇન ટર્ન ફ્રોમ PIE ''*keu(b)-'' , "વળવું".</ref> એક ત્રિ-પારિમાણીય ઘન પદાર્થ છે જે છ સમચોરસ ફલક, પાસા અથવા બાજુઓથી બંધાયેલો છે અને પ્રત્યેક [[wikt:vertex|શિરોબિંદુ]] પર ત્રણ બાજુએ એકબીજાને મળે છે. સમઘનને '''નિયમિત ષટમુખીય ઘન''' પણ કહેવાય છે અને તે પાંચ પ્લાટોનિક ઘન પદાર્થ પૈકીનો એક છે. તે સમચોરસ પ્રિઝમ, લંબચોરસ પેરેલલપાઇપ્ડ (એકબીજાને સમાંતર અને સમાન લંબાઇ ધરાવતી વિરોધી બાજુઓ ધરાવતો ચતુર્ભુજ ) અને ત્રિમુખી ટ્રેપેઝોહેડ્રોન (અસમાંતર બાજુઓ ધરાવતો ચતુર્ભુજ)નો વિશેષ પ્રકાર છે. સમઘન અષ્ટપાશ્ર્વ ઘનને બેવડો છે. તે સમઘનીય સમપ્રમાણતા (જે અષ્ટપાશ્ર્વ સમપ્રમાણતા તરીકે પણ ઓળખાય છે) ધરાવે છે. સમઘન હાઇપરક્યુબના વધુ સામાન્ય સિદ્ધાંતનો ત્રિ-પારિમાણીય કિસ્સો છે. તે 11 નેટ ધરાવે છે.<ref>{{mathworld | urlname = Cube | title = Cube}}</ref> જો સમઘનને રંગથી રંગવામાં આવે અને તેની બે પડોશની ફલકોને સમાન રંગ ના લગાડવાનો હોય તો સમગ્ર સમઘનને રંગવા માટે 3 રંગ જોઇએ. જો મૂળ સમઘનની ધારની લંબાઇ 1 હોય તો તેના બેવડા અષ્ટપાશ્ર્વ ઘનની લંબાઈ <math>\sqrt{2}</math> હશે. == કાર્ટેઝિયન કોઓર્ડિનેટ્સ == ઉદગમમાં આવેલા અને સક્ષોને સમાંતર ધાર અને 2ની ધાર લંબાઇ ધરાવતા સમઘન માટે વર્ટાઇસિસના કાર્ટેઝિયન કોઓર્ડિનેટ્સ નીચે મુજબ છે. : (±1, ±1, ±1) જ્યારે આંતરિક ભાગ તમામ બિંદુઓ (''x'' ₀,&nbsp;''x'' ₁,&nbsp;''x'' ₂) સાથે −1&nbsp;<&nbsp;''x'' _&nbsp;''i''&nbsp;<&nbsp;1નું બનેલું છે. == સૂત્ર == <math>a</math> લંબાઈની ધારવાળા સમઘન માટે {| class="wikitable" |- | સપાટી ક્ષેત્રફળ | align="center"|<math>6 a^2</math> |- | કદ | align="center"|<math>a^3</math> |- | બાજુ કર્ણ | align="center"|<math>\sqrt 2a</math> |- | અવકાશ કર્ણ | align="center"|<math>\sqrt 3a</math> |- | પરિગત વૃત્તની ત્રિજ્યા | align="center"|<math>\frac{\sqrt 3}{2} a</math> |- | ધારની વૃત્ત ટેન્જેન્ટની ત્રિજ્યા | align="center"|<math>\frac{a}{\sqrt 2}</math> |- | ઇનસ્ક્રાઇબ્ડ વૃત્તની ત્રિજ્યા | align="center"|<math>\frac{a}{2}</math> |- | ફલક વચ્ચેના ખૂણા | align="center"|<math>\frac{\pi}{2}</math> |} સમઘનનું કદ તેની સમબાજુઓના ત્રિસમપદના ગુણાકાર ''a'' ×''a'' ×''a'' જેટલું હોય છે, ત્રિસમપદના ગુણાકારને વર્ગ અને દ્વીસમપદના ગુણાકાર સાથેની એનાલોગી દ્વારા ''સમઘનs'' કહેવાય છે. સમઘન ચોક્કસ સપાટી ક્ષેત્રફળ સાથે ક્યુબોઇડ (લંબચોરસ ખોખા)માં મહત્તમ કદ ધરાવે છે. સમઘન સમાન કુલ લિનીયર કદ (લંબાઇ+પહોળાઇ+ઊંચાઇ) ધરાવતા ક્યુબોઇડમાં સૌથી મોટું કદ ધરાવે છે. == સમાન રંગ અને સમપ્રમાણતા == સમઘન પ્રત્યેક શિરોબિંદુ પર ભેગા થતા સમચોરસ ફલકના રંગના નામ દ્વારા ૩ સમાન કલર ધરાવે છે જેના નામ: 111, 112, 123. સમઘન સમપ્રમાણતાના ૩ વર્ગ ધરાવે છે, જે શિરોબિંદુ-ટ્રાન્ઝિટિવ રંગ ફલક દ્વારા દર્શાવી શકાય છે. અષ્ટપાશ્વ સમઘન સમપ્રમાણતા O_h તમામ ફલક પર સમાન રંગ ધરાવે છે. સમઘનમાં દ્વિમુખી સમપ્રમાણતા D_4h પ્રિઝમમાંથી રચાય છે અને તમામ ચાર બાજુઓ સમાન રંગ ધરાવે છે. સૌથી નીચી સમપ્રમાણતા D_2h પણ પ્રિઝમેટિક સમપ્રમાણતા છે, જેની બાજુઓ બાજુઓ અંકાંતરે રંગ ધરાવે છે. માટે સામ સામે વિરોધી બાજુઓ પર સમાન રંગની જોડી ધરાવતા કુલ ત્રણ રંગ હોય છે. પ્રત્યેક સમપ્રમાણતા રૂપ ભિન્ન વાઇથઓફ ચિહ્ન ધરાવે છે. {| class="wikitable" |- align="center" !નામ !નિયમિત ષટ્ભૂજ સમઘન !સમચોરસ પ્રિઝમ !ક્યુબોઇડ !ટ્રાઇગોનલટ્રેપઝોહેડ્રોન |- align="center" !કોક્સટર-ડાયનકિન | [[File:CDW ring.png]][[File:CDW 4.png]][[File:CDW dot.png]][[File:CDW 3.png]][[File:CDW dot.png]] | [[File:CDW ring.png]][[File:CDW 4.png]][[File:CDW dot.png]][[File:CDW 2.png]][[File:CDW ring.png]] | [[File:CDW ring.png]][[File:CDW 2.png]][[File:CDW ring.png]][[File:CDW 2.png]][[File:CDW ring.png]] | |- align="center" !સ્કલાફલી ચિહ્ન | {4,3} | {4}x{} | {}x{}x{} | |- align="center" !વાઇથઓફ ચિહ્ન | 3 | 4 2 | 4 2 | 2 | | 2 2 2 | |- align="center" !સપ્રમાણતા | O_h<br>(*432) | D_4h<br>(*422) | D_2h<br>(*222) | D_3d<br>2-3 |- align="center" !સમપ્રમાણતા ક્રમ | 24 | 16 | 8 | 12 |- align="center" !તસવીર<br>(સમાન રંગ) | [[File:Hexahedron.png|100px]]<br>(111) | [[File:Tetragonal prism.png|100px]]<br>(112) | [[File:Uniform polyhedron 222-t012.png|100px]]<br>(123) | [[File:Trigonal trapezohedron.png|100px]] |} == ભૌમિતિક સંબંધ == [[File:Stone Dice 17.JPG|right|thumb|150px|સમાન છ બાજુ ધરાવતો પાસો સમઘન આકારનો છે.]] સમઘન ટાઇલ યુક્લિડીન સ્પેસ રેગ્યુલરલીની ક્ષમતા ધરાવતો હોવાથી પ્લાટોનિક ઘનમાં વિશેષ છે. તે બેકી સંખ્યામાં ફલક ધરાવવાની દ્રષ્ટિએ પ્લાટોનિક ઘનમાં વિશેષ છે. તે ઝોનોહેડ્રોન જૂથનો એક માત્ર સભ્ય છે (પ્રત્યેક બાજુને બિંદુ સમપ્રમાણતા હોય છે). સમઘનને 6 એકરૂપ સમચોરસ પિરામિડમાં કાપી શકાય છે. જો આ સમચરોસ પિરામિડને બીજા સમઘનની ફલકો પર ચોટાડવામાં આવે તો રહોમ્બિક ડોડેકાહેડ્રોન માળખું મળે છે. == અન્ય પરિમાણો == ચાર પરિમાણીય યુક્લિડીન સ્પેસમાં સમઘનના એનાલોગ સ્પેસિયલ ટેસરેક્ટ અથવા (ભાગ્યે) હાયપરક્યુબ નામ ધરાવે છે. ''n'' પરિમાણ યુક્લિડીન સ્પેસમાં સમઘનના એનાલોગને હાયપરક્યુબ અથવા '''''n'' -પરિમાણીય સમઘન''' or સરળ '''''n'' -સમઘન''' કહેવાય છે. તેને ''મેઝર પોલિટોપ'' પણ કહેવાય છે. નીચા પરિમાણમાં પણ સમઘનના એનાલોગ હોય છેઃ પરિમાણ 0માં એક બિંદુ, એક પરિમાણામાં એક સેગમેન્ટ અને સમચોરસ બે પરિમાણમાં. == સંબંધિત બહુમુખી == સમઘનના શિરોબિંદુઓને ચારના બે જૂથમાં એકજૂથ કરી શકાય છે. પ્રત્યેક જૂથ નિયમિત ચતુષ્ફલકીય સમઘન રચે છે; તેનો સામાન્ય રીતે ડેમિક્યુબ તરીકે ઉલ્લેખ કરવામાં આવે છે. આ બે જૂથ ભેગા થઇને નિયમિંત સંયોજન, સ્ટેલા એક્ટેન્ગુલા રચે છે. બે રૂપનો છેદ નિયમિત અષ્ટપાશ્ર્વ સમઘન રચે છે. નિયમિત ચતુષ્ફલકીય સમઘનની સમપ્રમાણતા એવા સમઘનને લગતા છે જે પ્રત્યેક ચતુષ્ફલકીય સમઘનને પોતાની સાથે મેપ કરે છે સમઘનની અન્ય સમપ્રમાણતા એકબીજા સાથે બે સમઘનને મેપ કરે છે. આવો નિયમિત ચતુષ્ફલકીય સમઘન તે સમઘનનું ⅓ કદ ધરાવે છે. બાકીનો અવકાશ તે સમઘનના 1/6 કદ સાથે ચાર સમાન અનિયમિત ચતુષ્ફલ ધરાવે છે. રેક્ટિફાઇડ સમઘન ક્યુબોક્ટાહેડ્રોન છે. જો નાના ખૂણા કાપવામાં આવે તો આપણને 6 અષ્ટભૂજા ફલક અને 8 ત્રિકોણ સાથે બહુફલીકય સમઘન મળે છે. આપણે નિયમિત અષ્ટફલકીય સમઘન (ટ્રન્કેટેડ ક્યુબ) મેળવી શકીએ છીએ. રહોમ્બિકબ અષ્ટપાશ્ર્વ ઘન બંને ખૂણા અને ધારને યોગ્ય માત્રામાં કાપીને મેળવી શકાય છે. સમઘનને ડોડેકાહેડ્રોનમાં ગોઠવી શકાય છે જેથી સમઘનનું પ્રત્યેક શિરોબિંદુ ડોડેકાહેડ્રોનનું શિરોબિંદુ બને અને પ્રત્યેક ધાર ડોડેકાહેડ્રોનના ફલકનું એક કર્ણ બને અને આવા તમામ સમઘનથી પાંચ સમઘનના નિયમિત સંયોજનની રચના કરે છે. જો સમઘનના બે વિરોધી ખૂણાઓને તેમની સાથે સીધા જોડાયેલા 3 શિરોબિંદુઓની ઊંડાઇએ કાપવામાં આવે તો એક અનિયમિત અષ્ટપાશ્ર્વ ઘન મળે છે. આ આઠ અનિયમિત અષ્ટફલકને નિયમિત અષ્ટપાશ્વ ઘનની ત્રિકોણીય ફલક સાથે જોડીને ક્યુબોક્ટાહેડ્રોન મેળવી શકાય છે. <gallery> File:Stella octangula.svg|સમઘનમાં બે ટેટ્રાહેડ્રા (સ્ટેલા ઓક્ટેન્ગ્યુલા) File:Cuboctahedron.svg|ધ રેક્ટિફાઇડ ક્યુબ (ક્યુબોક્ટાહેડ્રોન) File:Truncatedhexahedron.jpg|ટ્રન્કેટેડ સમઘન File:Rhombicuboctahedron.jpg|કેન્ટિલેટેડ ક્યુબ (રહોમ્બિક્યુબોક્ટાહેડ્રોન) File:Truncatedcuboctahedron.jpg|ઓમ્નીટ્રન્કેટેડ ક્યુબ (ટ્રન્કેટેડ ક્યુબોક્ટાહેડ્રોન) File:Snubhexahedronccw.jpg|સ્નબ ક્યુબ File:UC08-3 cubes.png|ત્રણ સમઘનનું સંયોજન File:Alternate truncated cube.png|એકાંતરે કપાયેલો સમઘન </gallery> તમામ પરંતુ છેલ્લી આકૃતિઓ સમઘન તરીકે સમાન સમપ્રમાણતા દર્શાવે છે. (જૂઓ અષ્ટપાશ્વ સમઘન સમપ્રમાણતા). [[File:Hemicube2.PNG|thumb|અર્ધસમઘન સમઘનનો 2-થી-1 ભાગફળ છે.]] એન્ટીપોડલ મેપ દ્વારા સમઘના ભાગાકારનું ફળ પ્રોજેક્ટિવ પોલિહેડ્રોન, અર્ધઘન આપે છે. સમઘન સામાન્ય બહુમુખીના વિવિધ વર્ગનો વિશેષ કિસ્સો છે. {| class="wikitable" !નામ !ધારની સમાન લંબાઇ? !સમાન ખૂણા? !કાટકોણ? |- | ઘન | હા | હા | હા |- | રહોમ્બોહેડ્રોન | હા | હા | ના |- | ક્યુબોઇડ | ના | હા | હા |- | પેરેલલપાઇપ્ડ | ના | હા | ના |- | ચતુષ્ફલકીય ષટ્ભૂજ સમઘન | ના | ના | ના |} == સંયોજનાત્મક સમઘન == સમઘનના વિવિધ પ્રકાર'''સમઘન આલેખ''' છે, જે શિરોબિંદુઓ ભૌમિતિક સમઘનની ધાર અને શિરોબિંદુઓનો આલેખ છે. હાયપરસમઘન આલેખની સ્પેશિયલ કેસ છે. એક્સ્ટેન્શન 3-પારિમાણીય ''k'' - હેમિંગ ગ્રાફ છે, જેમાં ''k'' = 2 સમઘન આલેખ છે. કમ્પ્યુટરની સમાંતર પ્રક્રિયાની થિયરીમાં આવા પ્રકારના આલેખ બને છે. == આ પણ જોશો == *એકમ સમઘન *ટેસેરેક્ટ *સમઘન (ફિલ્મ) *ટ્રેપેઝોહેડ્રોન *યોશિમોટો સમઘન *ધ ક્યુબ (ગેમ શો) *પ્રિન્સ રુપર્ટ્સ ક્યુબ *ઓલાપ ક્યુબ == સંદર્ભો == {{reflist}} == બાહ્ય લિંક્સ == {{Spoken Wikipedia|Cube.ogg|2006-07-07}} * [http://polyhedra.org/poly/show/1/cube ક્યુબઃ ઇન્ટરેક્ટિવ પોલિહેડ્રોન મોડલ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071009235233/http://polyhedra.org/poly/show/1/cube |date=2007-10-09 }} * [http://www.kjmaclean.com/Geometry/GeometryHome.html કે.જે.એમ મેકલીન, એ જીયોમેટ્રિક એનાલિસિસ ઓફ ધ ફાઇવ પ્લેટોનિક સોલિડ્સ એન્ડ અધર સેમિ-રેગ્યુલર પોલિહેડ્રા] * [http://www.mathconsult.ch/showroom/unipoly/ ધ યુનિફોર્મ પોલિહેટ્રા] * [http://www.georgehart.com/virtual-polyhedra/vp.html વર્ચ્યુઅલ રિયાલિટી પોલિહેડ્રા] * [http://www.mathopenref.com/cubevolume.html વોલ્યુમ ઓફ એ ક્યુબ], ઇન્ટરેક્ટિવ એનિમેશન સાથે {{Convex polyhedron navigator}} {{Uniform polyhedra navigator|Octahedron|Cuboctahedron}} {{Polytopes}} [[Category:પ્લાટોનિક ઘન]] [[Category:પ્રઝમેટોઇડ પોલિહેડ્રા]] [[Category:સ્પેસ-ફિલિંગ પોલિહેડ્રા]] [[Category:કદ]] [[Category:ઝોનોહેડ્રા]] ng5zjv5jz9cojt7yiisujnh5zx6aqes 0 30128 886549 882598 2025-06-19T04:40:39Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886549 wikitext text/x-wiki {{About|the U.S. state of Vermont}} {{pp-move-indef}} {{US state |Name = Vermont |Fullname = State of Vermont |Flag = Flag of Vermont.svg |Flaglink = [[Flag of Vermont|Flag]] |Seal = Great seal of Vermont bw.png |Map = Map of USA VT.svg |Nickname = The Green Mountain State |Motto = [[Freedom and Unity]] |Former = Vermont Republic |Capital = [[Montpelier, Vermont|Montpelier]] |LargestCity = [[Burlington, Vermont|Burlington]] |Demonym = Vermonter |Governor = [[Jim Douglas]] (R) |Lieutenant Governor = [[Brian Dubie]] (R) |Legislature = [[Vermont General Assembly|General Assembly]] |Upperhouse = [[Vermont Senate|Senate]] |Lowerhouse = [[Vermont House of Representatives|House of Representatives]] |Senators = [[Patrick Leahy]] (D)<br />[[Bernie Sanders]] (I) |Representative =[[Peter Welch]] (D) |OfficialLang = English |AreaRank = 45th |TotalAreaUS = 9,620 |TotalArea = 24,923 |LandAreaUS = 9250 |LandArea = 24,923 |WaterAreaUS = |WaterArea = 989 |PCWater = 4.1 |PopRank = 49th |2000Pop = 621,760 (2009 est.)<ref name=09CenEst>{{cite web|title = Annual Estimates of the Resident Population for the United States, Regions, States, and Puerto Rico: April 1, 2000, to July 1, 2009|publisher = United States Census Bureau|access-date = 2009-12-23|url = http://www.census.gov/popest/states/NST-ann-est.html}}</ref> <br /> 609,903 (2000) | DensityRank = 30th |2000DensityUS =65.8 |2000Density = 25.9 |MedianHouseholdIncome = $52,104 |IncomeRank = 20th |AdmittanceOrder = 14th |AdmittanceDate = March 4, 1791 |TimeZone = [[Eastern Standard Time Zone|Eastern]]: [[UTC]]–5/[[Daylight saving time|−4]] |Longitude = 71° 28′ W to 73° 26′ W |Latitude = 42° 44′ N to 45° 1′ N |WidthUS = 80 |Width = 130 |LengthUS = 160 |Length = 260 |HighestPoint = [[Mount Mansfield|Mt. Mansfield]]<ref name=usgs>{{cite web| date =April 29, 2005| url =http://erg.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html#Highest| title =Elevations and Distances in the United States| publisher =U.S Geological Survey| access-date =November 6, 2006| archive-date =ઑક્ટોબર 6, 2008| archive-url =https://web.archive.org/web/20081006105354/http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html#Highest| url-status =dead}}</ref> |HighestElevUS = 4,395 |HighestElev = 1,340 |MeanElevUS = 1,000 |MeanElev = 300 |LowestPoint = |LowestElevUS = 95 |LowestElev = 29 |ISOCode = US-VT |Website = www.vermont.gov }} [[ચિત્ર:Meeting house marlboro vermont 20040911.jpg|thumb|વર્મોન્ટના નગરોમાં સ્થાનિક સરકારોનો મોટાભાગનો વ્યવસાય દર વર્ષે માર્ચમાં બેઠકસ્થળમાં યોજવામાં આવતી નગરબેઠકમાં, જેમકે વર્મોન્ટમાં એક માલબોરો ખાતે, થાય છે.]] '''વર્મોન્ટ''' ({{IPAc-en|en-us-Vermont.ogg|v|ər|ˈ|m|ɒ|n|t}}) એ ઉત્તરપૂર્વીય યુનાઈટેડ રાજ્ય્સ ઓફ અમેરિકાના ન્યૂ ઈંગ્લેન્ડ પ્રાંતમાં આવેલું રાજ્ય છે. આ રાજ્ય {{convert|9250|sqmi|km2}} જમીન સાથે વિસ્તારની દ્વષ્ટિએ 43માં અને કુલ વિસ્તારની દ્વષ્ટિએ 45મા ક્રમે આવે છે. તેની વસતી 621,270 છે જે તેને સૌથી ઓછી વસતી ધરાવતું બીજા ક્રમનું રાજ્ય બનાવે છે.<ref>વ્યોમિંગ હેઝ ફ્યૂઅર રેસિડન્ટ્સ</ref> તે ન્યૂ ઇંગ્લેન્ડનું એક માત્ર એવું રાજ્ય છે કે જે એટલાન્ટિક સમુદ્રનો તટ ધરાવતું નથી, વેર્મોન્ટ તેના શેમ્પલેઇન લેક (જે વર્મોન્ટની પશ્ચિમી સરહદનો પચાસ ટકા હિસ્સો આવરી લે છે) અને ઉત્તરથી દક્ષિણ તરફ લંબાતા ગ્રીન માઉન્ટેઇન્સ માટે જાણીતું છે. દક્ષિણની સરહદે મેસેચ્યુસેટ્સ, પૂર્વમાં ન્યૂ હેમ્પશાયર, પશ્ચિમમાં ન્યૂ યોર્ક અને ઉત્તરમાં કેનેડાનો ક્વિબેક પ્રાંત આવેલા છે. શરૂઆતમાં મૂળ અમેરિકન (આબેનાકી અને ઇરોક્વોઇઝ) લોકો વર્મોન્ટનાં રહેવાસી હતા. હાલમાં વર્મોન્ટના તાબામાં રહેલાં મોટા ભાગનાં પ્રદેશ ઉપર ફ્રાન્સનો દાવો હતો પરંતુ ફ્રેન્ચ અને ઇન્ડિયન યુદ્ધમાં ફ્રાન્સનો પરાજય થયા બાદ આ પ્રદેશ બ્રિટનની કબજા હેઠળ આવ્યો હતો. ઘણાં વર્ષો સુધી, આસપાસની વસાહતોના (તે સમયે ન્યૂ હૅમ્પશાયર ગ્રાન્ટ્સ તરીકે ઉલ્લેખ કરાતો), ખાસ કરીને ન્યૂ હૅમ્પશાયર અને ન્યૂ યોર્કના વિસ્તારોના નિયંત્રણ અંગે વિવાદ હતો. આ વસાહતો પાસેથી જમીનના અધિકારો મેળવનારા રહેવાસીઓનો ગ્રીન માઉન્ટેઇન બોય્ઝ દળ દ્વારા વિરોધ કરવામાં આવ્યો હતો, જે આગળ જઈને વર્મોન્ટ રિપબ્લિક નામનાં એક સ્વતંત્ર રાજ્યમાં પરિણમ્યું હતું. આ રાજ્ય 14 વર્ષ સુધી ચાલેલા ક્રાતિકારી યુદ્ધ દરમિયાન સ્થપાયું હતું; આમ વર્મોન્ટ એ અમેરિકાના 17 એવા રાજ્ય (ટેક્સાસ, હવાઈ, કેલિફોર્નિયા રિપબ્લિક અને મૂળ 13 વસાહતો પૈકીની પ્રત્યેક વસાહત) પૈકીનું એક છે જે એક સમયે પોતાની સાર્વભૌમ સરકાર ધરાવતા હતા. 1791માં, વર્મોન્ટ અમેરિકાનાં 14માં રાજ્ય તરીકે જોડાયું. તે મૂળ 13 વસાહતો બહારનું સૌ પ્રથમ રાજ્ય હતું. વર્મોન્ટ એ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં મેપલ સિરપનું ઉત્પાદન કરનારું મોખરાનું રાજ્ય છે.<ref>{{cite web|title=US Department of Agriculture – Economic Research Service|work='Table 44—U.S. maple syrup production and value, by state, calendar years|url=http://www.ers.usda.gov/briefing/sugar/data/table44.xls|access-date=2007-01-05|archive-date=2003-06-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20030607045816/http://ers.usda.gov/Briefing/Sugar/Data/Table44.xls|url-status=dead}}</ref> માઉન્ટપિલિયર આ રાજ્યની રાજધાની છે, અને બર્લિંગ્ટન તેનું સૌથી વિશાળ શહેર અને મહાનગરીય વિસ્તાર છે. અન્ય કોઈ રાજ્ય બર્લિંગ્ટન જેટલું નાનું શહેર<ref>[http://www.nationalgeographic.com/traveler/articles/1118_burlington.html નેશનલ જીયોગ્રાફિક]. સુધારો જૂન 30, 2008</ref> અને માઉન્ટપિલિયર જેટલી નાની રાજધાની ધરાવતું નથી.<ref name="nyt_mont">{{cite news|url=http://www.nytimes.com/1995/09/17/travel/a-picture-perfect-capital.html|title=A Picture-Perfect Capital|last=Wetherell|first=W. D.|date=September 17, 1995|work=NY Times|access-date=2009-03-31}}</ref> == ભૂગોળ == {{See also|List of counties in Vermont|List of towns in Vermont|List of mountains in Vermont}} પૂર્વીય યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના ન્યૂ ઇંગ્લેન્ડ પ્રદેશમાં વર્મોન્ટ વસેલું છે અને તે {{convert|9614|mi2|km2|abbr=off}} વિસ્તારમાં પથરાયેલું છે, જે તેને અમેરિકાનું 45મું સૌથી વિશાળ રાજ્ય બનાવે છે. આ પૈકી, જમીન {{convert|9250|mi2|km2|abbr=off}} વિસ્તાર અને જળ {{convert|365|mi2|km2|abbr=off}} વિસ્તાર બનાવે છે, જે વર્મોન્ટને જમીન વિસ્તારની દ્વષ્ટિએ તે 43મું અને જળ વિસ્તારની દ્વષ્ટિએ તે 47મું સૌથી મોટું રાજ્ય બનાવે છે. કુલ વિસ્તારની દ્વષ્ટિએ તે અલ સાલ્વાડોર કરતા વધુ મોટું અને [[હૈતી]] કરતા નાનું છે. [[ચિત્ર:National-atlas-vermont.png|thumb|શહેરો, રોડ અને નદીઓ દર્શાવતો વર્મોન્ટનો નકશો]] કનેક્ટિકટ નદીનો પશ્ચિમીતટ આ રાજ્યની પૂર્વીય (ન્યૂ હેમ્પશાયર) સીમારૂપ છે (ખુદ આ નદી પણ ન્યૂ હેમ્પશાયરનો એક ભાગ છે).<ref> ''વેરમોન્ટ વી. ન્યૂ હેમ્પશાયર'' {{Ussc|289|593|1933}}</ref> વર્મોન્ટમાં આવેલું મોટું તળાવ- લૅક શેમ્પલેઇન એ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં તાજા જળનું છઠ્ઠું સૌથી વિશાળ જળાશય છે અને તે વર્મોન્ટના ઉત્તરપશ્ચિમ હિસ્સાને ન્યૂ યોર્કથી અલગ પાડે છે. ઉત્તરથી દક્ષિણ વર્મોન્ટ {{convert|159|mi|km|abbr=off}} લંબાઈ ધરાવે છે. પૂર્વથી પશ્ચિમ તરફ કેનેડાની સરહદે તે {{convert|89|mi|km|abbr=off}}ની મહત્તમ પહોળાઈ ધરાવે છે; મેસેચ્યુસેટ્સ લાઇન પાસે તે સૌથી સાંકડી પહોળાઈ {{convert|37|mi|km|abbr=off}} ધરાવે છે. આ રાજ્યનું ભૌગૌલિક કેન્દ્ર વૉશિંગ્ટન છે, જે રોક્સબરીથી ત્રણ માઇલ (5 કિ.મી.) પૂર્વમાં છે. વર્મોન્ટ અને કેનેડાની વચ્ચે અમેરિકાની 15 ફેડરલ સીમા આવેલી છે. ફ્રેન્ચ સંશોધક સેમ્યુઅલ દ કેમ્પ્લેઇને 1647ના પોતાના નકશામાં વર્મોન્ટના પર્વતોને “વર્ડ મોન્ટ” (પુરાણી ફ્રેન્ચમાં લીલો પર્વત) નામ આપ્યું હતું અને કદાચ તેણે વર્મોન્ટ રાજ્યનું નામ પણ આપ્યું હતું. વર્મોન્ટ નામ ({{lang-fr|vert mont}})નો ઉદભવ કેવી રીતે થયો તે જાણી શકાયું નથી, પરંતુ તે વર્મોન્ટ નામનો ઉદભવ તેનાથી થયો હોય એવી શક્યતા છે, જેની રજૂઆત થોમસ યંગે 1777માં કરી હતી.<ref>{{cite web|url=http://www.vt-fcgs.org/vermont_by_andre.html|title=The Name Vermont|author=Joseph-Andre Senecal}}</ref> કેટલાક સત્તાવાર સૂત્રો એવું કહે છે કે આ પ્રદેશનું નામ વર્મોન્ટ રાખવામાં આવ્યું હતું કારણ કે આ પ્રદેશ ન્યૂ હૅમ્પશાયરના વ્હાઇટ માઉન્ટેઇન અને ન્યૂ યોર્કના એડિરોન્ડૅક્સની તુલનાએ વધુ વન સંવર્ધન ધરાવતું હતું; અન્ય લોકો એવું કહે છે કે અબરખ-ક્વાર્ટ્ઝ-ક્લોરાઇટના ખડકોની પૂર્વે લીલા રંગના રૂપાંતરિત પોચા ખડકો આ નામ પાછળ કારણરૂપ છે. ગ્રીન માઉન્ટેઇન પર્વતમાળા રાજ્યની ઉત્તર-દક્ષિણ હિસ્સામાં પથરાયેલી છે જે પોતાના કેન્દ્રની સ્હેજ પશ્ચિમે રહીને રાજ્યની લંબાઈનો મોટા ભાગનો હિસ્સો આવરી લે છે. રાજ્યના દક્ષિણપશ્ચિમ હિસ્સામાં ટેકોનિક પર્વતો; ઉત્તરપૂર્વમાં ગ્રેનાઇટિક પર્વતો આવેલા છે.<ref>{{cite book|url=http://books.google.com/?id=8NWPJkRK-VMC&pg=RA1-PA274-IA1&lpg=RA1-PA274-IA1&dq=%22granitic+mountains%22+vermont#PRA1-PA272,M1 |title=Google Books |publisher=Books.google.com |date=2006-08-28 |access-date=2010-07-31}}</ref> ઉત્તરપશ્ચિમમાં, શેમ્પલેઇન લેક નજીક, ફળદ્રુપ શેમ્પલેઇન ખીણ આવેલી છે. આ ખીણની દક્ષિણે બોમોસીન તળાવ આવેલું છે. [[ચિત્ર:Vermont (1).png|thumb|left|વર્મોન્ટમાં 14 કાઉન્ટીઓ છેમાત્ર બે – લેમોઇલ અને વોશિંગ્ટન – વર્મોન્ટના પ્રદેશોથી સંપૂર્ણ રીતે ઘેરાયેલા છે.]] અહીંના વિવિધ પર્વતો બારે માસ આપમેળે વિકસી શકે એવી જૈવિક પદ્ધતિ ધરાવતા આલ્પાઇનના વૃક્ષોની હારમાળા ધરાવે છે. આ પર્વતોમાં રાજ્યનો સૌથી ઊંચો પર્વત માઉન્ટ મૅન્સફીલ્ડ, બીજા ક્રમનો સૌથી ઊંચો પર્વત કિલિન્ગ્ટન પીક, ત્રીજા ક્રમનો સૌથી ઊંચો પર્વત કૅમલ’સ હમ્પ અને પાંચમા ક્રમના સૌથી ઊંચા શિખર માઉન્ટ અબ્રાહમનો સમાવેશ થાય છે. રાજ્યનો આશરે 77 ટકા હિસ્સો વનઆચ્છાદિત છે; બાકીનો હિસ્સો ઘાસવાળી જમીન, ઊંચાણવાળાં પ્રદેશ, તળાવો, સરોવરો અને ભીનાશવાળી પોચી જમીન વડે બનેલો છે. વર્મોન્ટમાં આવેલ માર્શ-બિલિંગ્સ-રોકફૅલર નેશનલ હિસ્ટોરિકલ પાર્ક (વૂડસ્ટોકમાં) અને એપ્પલાચિયન નેશનલ સિનીક ટ્રેઇલ સહિતના વિસ્તારોનું સંચાલન નેશનલ પાર્ક સર્વિસ દ્વારા થાય છે.<ref>{{cite web|title = Vermont|publisher = National Park Service|access-date = 2008-07-15|url = http://www.nps.gov/state/vt|archive-date = 2008-06-16|archive-url = https://web.archive.org/web/20080616102625/http://www.nps.gov/state/vt/|url-status = dead}}</ref> === શહેરો === {{Fix bunching|beg}} [[ચિત્ર:Burlington, Vermont.jpg|thumb|બર્લિંગ્ટન, વર્મોન્ટનું સૌથી મોટું શહેર]] {{Fix bunching|mid}} [[ચિત્ર:Downtown Rutland, Vermont.jpg|thumb|રટલેન્ડ]] {{Fix bunching|mid}} [[ચિત્ર:Montpelier with state capitol in distance.jpg|thumb|માઉન્ટપિલિટર, વર્મોન્ટની રાજધાની]] {{Fix bunching|end}} શહેરો (2008ના અંદાજ મુજબ વસતી): * બર્લિંગ્ટન – 38,897 * સાઉથ બર્લિંગ્ટન – 17,574 * રટલેન્ડ – 16,742 * બાર – 8,837 * માઉન્ટપિલિયર – 7,760 * સેન્ટ અલબન્ઝ – 7,250 * વિનૂસ્કી – 6,429 * ન્યૂપોર્ટ – 5,148 * વર્જીનીસ – 2,666 === સૌથી મોટા નગરો === આ નગરો શહેર તરીકે ગણવા જેટલા મોટા છે પરંતુ તેમની તે રીતે ગણતરી થતી નથી. સૌથી મોટા નગરો (2008ના અંદાજ મુજબ વસતી): * એસેક્સ – 19,649 * કોલચેસ્ટર – 17,237 * બેનિંગ્ટન – 15,093 * બ્રેટલબરો – 11,491 * મિલ્ટન – 10,714 * હાર્ટફોર્ડ – 10,696 * સ્પ્રિંગફીલ્ડ – 8,602 * વિલિસ્ટન – 8,430 * મિડલબરી – 8,271 * સેન્ટ જોહ્ન્સબરી – 7,421 * શેલબર્ન – 7,041 * નોર્થફીલ્ડ – 5,740 === આબોહવા === [[ચિત્ર:vermont fall covered bridge 2009.JPG|thumb|ઢંકાયેલો પૂલ, ફોલ ફોલિયેજ સામે સ્થાપવામાં આવેલો, 2009]] વર્મોન્ટ ભેજયુક્ત ખંડીય આબોહવા ધરાવે છે, અહીંનો ઊનાળો ગરમ અને ભેજવાળો હોય છે, શિયાળો ઠંડો હોય છે, ઊંચાણવાળી જગ્યાઓએ વધુ ઠંડી પડે છે.<ref>{{cite web |url=http://academics.smcvt.edu/vtgeographic/textbook/weather/weather_and_climate_of_vermont.htm |title=accessed September 15, 2007 |publisher=Academics.smcvt.edu |date=1911-07-04 |access-date=2010-07-31 |archive-date=2010-08-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100813094937/http://academics.smcvt.edu/vtgeographic/textbook/weather/weather_and_climate_of_vermont.htm |url-status=dead }}</ref> તે મિન્સ્ક, સ્ટોકહૉમ અને ફાર્ગોને સમાન ડીએફબી (Dfb)ની કોપ્પેન વર્ગની આબોહવા ધરાવે છે.<ref>[http://vermont.wedding.net/geography.html ઉપયોગ સપ્ટેમ્બર 15, 2007]</ref> વર્મોન્ટ વસંતઋતુમાં તેની મડ મોસમ માટે જાણીતું છે. ત્યાર બાદ સામાન્યપણે હળવા પ્રારંભિક ઊનાળો, ગરમ ઓગસ્ટ, રંગબેરંગી શરદઋતુ આવે છે અને શિયાળો ઠંડો હોય છે. ઉત્તરપૂર્વના ગ્રામીણ વિસ્તારો સહિતનો રાજ્યનો ઉત્તરીય હિસ્સો (જેને “નોર્થઇસ્ટ કિંગડમ”નું ઉપનામ મળેલું છે) અસાધારણપણે ઠંડા શિયાળા માટે જાણીતું છે, અહીંના તાપમાનની સરેરાશ ઠંડક રાજ્યના દક્ષિણીય વિસ્તારોની સરખામણીએ ઘણીવાર 10 ડીગ્રી ફેરનહીટ (5.56 ડીગ્રી સેલ્શિયસ)ની હોય છે. વાર્ષિક હિમવર્ષા પ્રદેશની ઊંચાઇ મુજબ સરેરાશ {{convert|60|in|cm|0}} થી {{convert|100|in|cm|0}}ની વચ્ચે હોય છે. રાજ્યનું વાર્ષિક સરેરાશ તાપમાન {{convert|43|°F|°C|0}} છે.<ref>[http://encyclopedia.jrank.org/VAN_VIR/VERMONT.html વર્મોન્ટ ઓનલાઇન એનસાયક્લોપેડીયા] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131207061153/http://encyclopedia.jrank.org/VAN_VIR/VERMONT.html |date=2013-12-07 }} સુધારો મે 28, 2008</ref> શરદમાં ઠંડી ઋતુનું આગમન થતાં વર્મોન્ટના પર્વતો પરના સુગર મેપલ ઉપર લાલ, કેસરી અને સોનેરી પાંદડા જોવા મળે છે. આ જે રંગો જોવા મળે છે તે સુગર મૅપલના કોઇ એક ખાસ પ્રકારની હાજરીને આભારી નથી, બલકે આ વિસ્તારની વિવિધ પ્રકારની માટી અને આબોહવાની પરિસ્થિતિઓ તેનું કારણ છે. વર્નોન ખાતે 4 જુલાઈ, 1911ના રોજ સૌથી ઊંચુ તાપમાન {{convert|105|°F|°C|abbr=on}} નોંધાયું હતું; નીચામાં નીચું તાપમાન 30 ડિસેમ્બર 1933ના રોજ બ્લૂમફીલ્ડ ખાતે {{convert|-50|°F|°C|abbr=on}} નોંધાયું હતું. નીચામાં નીચું તાપમાન ન્યૂ ઇંગ્લેન્ડ (બિગ બ્લેક નદી, મેરાઇન ખાતે પણ 2009માં -50 ડીગ્રી ફેરનહીટનું તાપમાન ખાતરીપૂર્વક નોંધાયેલું છે) ખાતે નોંધાયું હતું.<ref>ધો ધીઝ વોસ ટાઇડ બાય બિગ બ્લેક રિવર, મૈની, ઇન 2009</ref><ref>{{cite book|author = Adams, Glenn |title = Maine ties Vt. for record low temperature|publisher = Burlington Free Press|date = February 11, 2009}}</ref> ખેતી માટેની વાવણીની ઋતુ 120થી 180 દિવસ ચાલે છે.<ref>{{cite web |url=http://www.garden.org/regional/report/description/full/14 |title=National Gardening Association |publisher=Garden.org |access-date=2010-07-31 |archive-date=2010-06-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100627174702/http://www.garden.org/regional/report/description/full/14 |url-status=dead }}</ref> === ભૂસ્તરશાસ્ત્ર === વર્મોન્ટને પાંચ અલગ કુદરતી પ્રદેશમાં વહેચાયેલું છે. ભૌગોલિક અને ભૌતિક ગુણધર્મોને આધારે વર્ગીકૃત કરવામાં આવેલ આ પાંચ પ્રદેશોમાં ઉત્તરપુર્વીય ઉચ્ચપ્રદેશ, ગ્રીન માઉન્ટેઇન, ટેકોનિક માઉન્ટેઇન, શેમ્પલેઇનનો નીચાણવાળો પ્રદેશ અને વર્મોન્ટ પીડમોન્ટનો સમાવેશ થાય છે.<ref>{{cite web|title=Academics Content Server at Saint Michael's|work=The Physiographic Regions of Vermont|url=http://academics.smcvt.edu/vtgeographic/textbook/physiographic/physiographic_regions_of_vermont.htm|access-date=2007-01-03|archive-date=2011-05-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20110514235917/http://academics.smcvt.edu/vtgeographic/textbook/physiographic/physiographic_regions_of_vermont.htm|url-status=dead}}</ref> મધ્ય અને દક્ષિણી ગ્રીન માઉન્ટેઇન પર્વતમાળામાં વર્મોન્ટનાં સૌથી જુના ખડકોનો સમાવેશ થાય છે, જેમની રચના આશરે એક અબજ વર્ષ પૂર્વે જયારે સૌપ્રથમ વખત પર્વતો બનવાનું શરુ થયું હતું તે સમયગાળામાં (અથવા ઓરોજેની) થઇ હતી. ત્યાર પછી, આશરે {{Nowrap|400 million}} વર્ષ પૂર્વે, પર્વત નિર્માણનો બીજો તબક્કો શરુ થયો જેમાં ગ્રીન માઉન્ટેઇનનાં શિખરો રચાયા, આ શિખરો {{convert|15000|-|20000|ft}} ઊંચા હતા, એટલે કે હાલની ઉંચાઈ કરતા ત્રણથી ચાર ગણ ઊંચા હતા તેમજ તે વખતે તેઓ [[હિમાલય]]ની સાથે તુલના કરી શકાય તેવા હતા. આ પર્વતો (હાલ શેમ્પલેઇન લેકનો પૂર્વીય કાંઠો)ની પશ્ચિમે ઉત્તર-દક્ષિણ લંબાતી શેમ્પલેઇન થ્રસ્ટ (થ્રસ્ટ એટલે જમીનના પદ નીચે આવેલ જુદી જાતના ખડકમાં રહેલી તિરાડ કે ભંગાણ)ને નજર સમક્ષ રાખવામાં આવે તો આ શિખરોની રચના કરનાર ભૌગોલિક દબાણનો ખ્યાલ મેળવી શકાય છે. જમીનની અંદર રહેલા ખડકોને ઊંચકીને નવા પર્વતોની રચના કરનારા ભૌગોલિક દબાણનું આ એક ઉદાહરણ છે. આ રાજ્યમાં ગ્રેનાઈટનાં ભંડારો મળી આવેલ છે. વર્મોન્ટનાં બારમાં આવેલ રોક ઓફ એજીસ કવોરી એ દેશમાંથી ગ્રીનાઈટની નિકાસ કરતી મોખરાની નિકાસકાર છે. આ કંપનીના તાલીમબદ્ધ શિલ્પીઓની કલાકૃતિ {{convert|3|mi}} નીચે હોપ સિમેટ્રી ખાતે જોઇ શકાય છે જ્યાં કબરના પત્થરો અને સ્મૃતિસ્તંભ જોઇ શકાય છે. જર્મની, હોંગ કોંગ અને આબુ ધાબીના કેટલાક મકાનોનું બાંધકામ લગભગ વર્મોન્ટનાં ગ્રેનાઈટ{{Clarify||what does "almost primarily" mean EXACTLY|date=June 2010}} વડે જ કરાયેલું છે. અહી બાર અલગ રંગોમાં ગ્રેનાઈટ મળે છે જેમાં બાર ગ્રે, બેથલ વ્હાઈટ, ગેલેક્ટીક બ્લ્યુ, સેલીસ્બરી પિંક, અમેરિકન બ્લેક, ગાર્ડનિયા વ્હાઈટ, લોરેન્શિયન પિંક અને સ્ટેનસ્ટેડ ગ્રે વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.<ref>{{cite web |url=http://www.rockofages.com/en/quarry-blocks |title=QUARRIES &#124; Rock of Ages Corporation |publisher=Rockofages.com |access-date=2010-07-31 |archive-date=2010-09-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100929091156/http://rockofages.com/en/quarry-blocks |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.anr.state.vt.us/dec/geo/images/gengeo52.pdf |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2011-02-10 |archive-date=2012-04-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120405135709/http://www.anr.state.vt.us/dec/geo/images/gengeo52.pdf |url-status=dead }}</ref> ઇસ્લે લા મોત્તે ખાતે પણ ચેઝી ફોર્મેશનનાં અવશેષો જોવા મળી શકે છે. આ સૌપ્રથમ ખંડીય ખડકો પૈકીના એક હતા. આ સ્થળ ફિસ્ક કવોરીનાં ચુનાના પત્થરોનું છે, જ્યાં સ્ટ્રોમેટોપોરોઇડ્સ જેવા પૌરાણિક જળચર સજીવોનાં અવશેષો સચવાયેલા પડ્યા છે. આ અવશેષોના મૂળ {{Nowrap|200 million}} વર્ષ પૂર્વે સુધી લંબાય છે.{{Clarify||vague term needs quantifying|date=June 2010}} એવું માનવામાં આવે છે કે કોઈ એક સમયે વર્મોન્ટ આફ્રિકા (પેન્ગાઈયા) સાથે જોડાયેલું હતું. આફ્રિકા અને અમેરિકા, બંનેનાં દરિયાકાંઠે મળી આવેલ અવશેષો અને ખડક રચના પેન્ગાઈયાનાં સિદ્ધાંતનાં વધુ પુરાવા સમાન છે.{{Citation needed|date=June 2010}} પાછલી ચાર સદીઓમાં, વર્મોન્ટએ કેટલાક ભૂકંપ અનુભવ્યા છે જેમનું કેન્દ્ર વર્મોન્ટની નીચે હતું, 1952મા આવેલો સૌથી મોટો ભૂકંપનો આચકો 6.૦ની તીવ્રતાનો હતો.<ref name="bfp100624">{{Cite news|title=Canada quake shakes Vt.|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 1A,4A|date={{Nowrap|24 June}} 2010}}</ref> === પ્રાકૃતિક ઇતિહાસ === વર્મોન્ટ સમશીતોષ્ણના પહોળા પર્ણ અને મિશ્ર વનવિસ્તારના જૈવપ્રદેશો ધરાવે છે. મોટા ભાગનું રાજ્ય, ખાસ કરીને વ્હાઈટ માઉન્ટેઇન ન્યૂ ઈંગ્લેન્ડ-અકાડિઅન જંગલોના કૉનિફર (શંકુ આકરના વૃક્ષો) અને ઉત્તરીય ભાગ સાગના સખત લાકડા વૃક્ષો દ્વારા છવાયેલું છે. ન્યૂ યોર્ક સાથેની પશ્ચિમી સીમા અને શેમ્પલેઇન લેકની આસપાસનો વિસ્તાર પૂર્વીય ગ્રેટ લૅકસના નીચાણવાળા જંગલોનાં એક હિસ્સારૂપ છે. રાજ્યનો દક્ષિણપશ્ચિમ ખૂણો અને કનેક્ટિકટ નદીનો ભાગ મિશ્ર ઓકના ઉત્તરપૂર્વીય તટીય જંગલો વડે આચ્છાદિત છે.<ref name="ecoregions">{{cite journal |author = Olson, D. M, E. Dinerstein, ''et al'' |title = Terrestrial Ecoregions of the World: A New Map of Life on Earth |journal = [[BioScience]] |year = 2001 |volume = 51 |issue = 11 |pages = 933–938 |url = http://gis.wwfus.org/wildfinder/ |doi = 10.1641/0006-3568(2001)051[0933:TEOTWA]2.0.CO;2 |access-date = 2011-02-10 |archive-date = 2011-10-14 |archive-url = https://web.archive.org/web/20111014034322/http://gis.wwfus.org/wildfinder/ |url-status = dead }}</ref> આ રાજ્ય સરીસૃપ તથા ઉભયજીવીની 41 પ્રજાતિઓ, માછલીઓની 89 પ્રજાતિઓ ધરાવે છે જે પૈકીની 12નું મૂળ વતન વર્મોન્ટ નથી;<ref name="c101124">{{Cite news | first=Joseph | last=Gresser | title=How all those fish got to Vermont | url=| work= | publisher=the chronicle | location=Barton, Vermont | pages= 17 | date=24 November 2010 | id= | access-date=}}</ref> સંવર્ધિત પક્ષીઓની 193 પ્રજાતિઓ, સસ્તન પ્રાણીઓની 58 પ્રજાતિઓ, જંતુઓની 15,000 કરતા પણ વધુ પ્રજાતિઓ, અને હાયર પ્લાન્ટ તેમજ ફૂગ, શેવાળની 2,000 પ્રજાતિઓ અને 75 અલગ અલગ કુદરતી જાતિઓ ધરાવે છે.<ref>{{cite web |url=http://www.vtfishandwildlife.com/about_history.cfm |title=Vermont Fish and Wildlife Department |publisher=Vtfishandwildlife.com |access-date=2010-07-31 |archive-date=2010-05-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100522031818/http://www.vtfishandwildlife.com/about_history.cfm |url-status=dead }}</ref> વર્મોન્ટમાં ઇસ્ટર્ન ટિમ્બર રેટલસ્નેક નામનો ઝેરી સાપ મળે છે. તે પશ્ચિમ રટલેન્ડ કાઉન્ટીના કેટલાક એકર સુધી મર્યાદિત છે.<ref>{{cite news|first=Candace|last=Page|title=Sightings of milk snakes, rattlesnake mimics, shake residents|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 1B|date={{Nowrap|9 July}} 2009}}</ref> 19મી સદીના મધ્યભાગ સુધીમાં, અતિરેકપૂર્ણ શિકાર અને કુદરતી નિવાસસ્થાનના વિનાશને કારણે આ રાજ્યમાંથી જંગલી મરઘાઓ નામશેષ થઈ ગયા હતા. 1969માં પુનઃ 16 મરઘાને વસાવવામાં આવ્યા અને 2009માં તેમની સંખ્યા વધીને અંદાજિતપણે 45,000 થઈ હતી.<ref>{{cite news|title=Hunting Wild Turkeys|publisher=Newport Daily Express|location=Newport, Vermont|pages= THREE, HUNTING GUIDE|date=September 2009}}</ref> 1970થી અત્યાર સુધીમાં, ખેતજમીનમાં ઘટાડો થયો છે તેથી પર્યાવરણમાં ઘટાડો થયો છે અને ઝાડ પર વસનારા વિવિધ પક્ષીઓની સંખ્યા પણ ઘટી છે જેમાં અમેરિકન વૂડકૉક, બ્રાઉન થ્રેશર, ઇસ્ટર્ન ટોવહી, વિલો ફ્લાયકેચર, ગોલ્ડન-વિન્ગ્ડ વાર્બલર, બ્લ્યૂ-વિન્ગ્ડ વાર્બલર, ફીલ્ડ સ્પેરો અને બાલ્ટિમોર ઓરિયોલનો સમાવેશ થાય છે.<ref>{{Cite news|first=Candace|last=Page|title=Saving shrubland|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 1B|date={{Nowrap|6 July}} 2010}}</ref> આ રાજ્યના જંગલો, છોડની મૂળ જાતિઓ અને વન્યજીવન માટે હુમલાખોર વાઇલ્ડ હનીસકલને ભયરૂપ માનવામાં આવે છે.<ref>{{Cite news|first=Larson|last=Dimarlo|title=Using undiluted herbicides to fight invasive species|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages=2D |date={{Nowrap|13 June}} 2010}}</ref> ડીડીટી (DDT)ને કારણે માછલી મારનારા એક મોટા પક્ષી ઓસપ્રેના ઈંડાઓ નાશ પામતા, આ રાજ્યમાં તેઓ જોવા મળતા નથી. 1998થી આ પ્રજાતિ પુનઃજીવિત થવા લાગી છે. 2010 સુધીમાં, આ પક્ષી હવે રાજ્યમાં ભયની સૂચિની બહાર આવી ગયું છે.<ref>{{Cite news|first=Natalie|last=Diblasio|title=Lake Arrowhead failure is first in 12 years|url=http://www.burlingtonfreepress.com/article/20100730/NEWS02/100729036/Ospreys-fail-to-reproduce-at-Lake-Arrowhead|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages=1B|date=30 July 2010}}{{Dead link|date=ઑગસ્ટ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> 2008થી 2010 સુધીના ગાળા દરમિયાન વ્હાઇટ-નોઝ સિન્ડ્રોમે આ રાજ્યમાં આખા શિયાળા દરમિયાન જમીનમાં વસનારા તમામ ચામાચીડીયા પૈકી અંદાજે બે-તૃતીયાંશ ચામાચીડીયાને મારી નાખ્યા હતા.<ref>{{Cite news|first=Candace|last=Page|title=Bats struggle to survive|url=http://www.burlingtonfreepress.com/article/20100727/NEWS02/7270303/Bats-struggle-to-survive|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages=1B,4B|date=27 July 2010}}{{Dead link|date=ઑગસ્ટ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> પૂરની પરિસ્થિતિ ટાળવા માટે વિનૂસ્કી નદી સહિતની વર્મોન્ટની ઘણી નદીઓ ઉપર માનવ-સર્જિત બંધો બનાવવામાં આવ્યા છે. 1927ના નવેમ્બર મહિનામાં ઉથલપાથલ મચાવનારા પૂરની જેમ પૂર જમીનના કુદરતી દેખાવ માટે વિનાશક બની શકે છે, પરંતુ તે ખેતજમીન ઉપર પોષકતત્વોથી ભરપૂર કાંપ {{convert|1|ft}} સુધી નિક્ષેપિત કરી શકે છે.{{Citation needed|reason=the precision of "one foot" cries out for a footnote|date=June 2010}} == ઇતિહાસ == {{Main|History of Vermont}} [[ચિત્ર:Mount mansfield 20040926.jpg|thumb|માઉન્ટ મેન્સફીલ્ડ, 4,393 ફૂટ (1,339 મીટર), વર્મોન્ટનું સૌથી ઊંચું સ્થળ]] === પૂર્વ કોલમ્બિયન === ઇ.સ.પૂ. 8,500થી 7,000 વચ્ચેના સમયગાળામાં, શેમ્પલેઇન સમુદ્રના સમયમાં, મૂળ અમેરિકનોએ વર્મોન્ટ પર વસવાટ કર્યો હતો અને તેઓ શિકાર કરતા હતા. ઇ.સ.પૂ આઠમી સહસ્ત્રાબ્દીથી ઇ.સ.પૂ. 1,000 સુધીના પ્રાચીન કાળ દરમિયાન, મૂળ અમેરિકનોએ વર્ષો સુધી સ્થળાંતર કર્યું. વૂડલૅન્ડ કાળ દરમિયાન ઇ.સ.પૂ. 1,000 ઇ.સ. 1,600 સુધીમાં ગામડાઓ અને વ્યાપારિક માળખાની સ્થાપના કરાઈ હતી તથા સિરામિક અને તીર કામઠાની ટેક્નોલોજી વિકસાવવામાં આવી હતી. કોલમ્બિયન યુગ પૂર્વેના વર્મોન્ટની હવે વાત કરીએ. રાજ્યના પશ્ચિમી હિસ્સામાં અલ્ગોન્ક્વિયન-ભાષી જાતિની નાની વસતી હતી, જેમાં મોહિકન અને અબેનાકી લોકોનો પણ સમાવેશ થતો હતો. 1,500 અને 1,600 વચ્ચેના કોઇ સમયે, ઇરોક્વોઇઝે નાની મૂળ જાતિઓને વર્મોન્ટની બહાર હાંકી કાઢી, અને બાદમાં આ વિસ્તારનો શિકાર પ્રદેશ તરીકે ઉપયોગ કર્યો તથા બાકી બચેલા અબેનાકી લોકો સાથે ઘર્ષણ થયું. 1,500માં આ લોકોની વસતી આશરે 10,000 હોવાનો અંદાજ છે. === સંસ્થાન === {{See also|List of forts in Vermont}} [[ચિત્ર:ConstitutionHouse WindsorVermont.JPG|thumb|વિન્ડસર ખાતેનું ધ ઓલ્ડ કન્સ્ટીટ્યુશન હાઉસ, જ્યાં જુલાઇ 8, 1777ના રોજ વર્મોન્ટના બંધારણને સ્વીકારવામાં આવ્યું હતું. ]] [[ચિત્ર:The Green Mountain Boys Flag.jpg|right|thumb|180px|એ.સી. 1775 ફ્લેડ જેનો ઉપયોગ ગ્રીન માઉન્ટેઇન બોય્ઝ દ્વારા કરવામાં આવ્યો હતો.]] 1535માં જેક્સ કાર્ટિયરે સૌથી પહેલા વર્મોન્ટને જોયું હતું એમ મનાય છે. 30 જુલાઈ, 1609ના રોજ ફ્રેન્ચ સંશોધક સેમ્યુઅલ દી શેમ્પલેઇને વર્મોન્ટ ન્યૂ ફ્રાન્સનો એક ભાગ છે એવો દાવો કર્યો અને એક કિલ્લાનું નિર્માણ કર્યું જે વર્મોન્ટમાં સ્થપાનાર સૌપ્રથમ યુરોપિયન બાંધકામ હતું. 1638માં સમગ્ર ન્યૂ ઇંગ્લેન્ડમાં એક “હિંસક” ભૂકંપ અનુભવવા મળ્યો, જેનું કેન્દ્ર સેંટ લૉરેન્સ વૅલિમાં હતું. વર્મોન્ટમાં નોંધાયેલી આ સૌ પ્રથમ ધરતીકંપ સંબંધિત હિલચાલ હતી.<ref name="bfp100624"/> 1690માં, આલ્બનીના [[નેધરલેંડ|ડચ]]-બ્રિટિશ લોકોના એક જૂથે હાલના એડિસનની પશ્ચિમે ચિમની પોઇન્ટ{{convert|8|mi}} ખાતે એક વસાહત અને ટ્રેડિંગ પોસ્ટ સ્થાપી. 1724માં નજીકની ડમર્સ્ટન અને બ્રેટલબરોની વસાહતોનું રક્ષણ કરતા ફોર્ટ ડમરનાં બાંધકામ સહિત સૌપ્રથમ બ્રિટનની કાયમી વસાહત સ્થાપવામાં આવી. 1731થી 1734ના ગાળામાં, ફ્રેન્ચ લોકોએ એક કિલ્લાનું નિર્માણ કર્યું જેના લીધે લૅક શેમ્પલેઇન ખીણમાં ન્યૂ ફ્રાન્સ/વર્મોન્ટ સીમાનો અંકુશ ફ્રાન્સને મળ્યો. 1755 અને 1758 વચ્ચેના ગાળામાં બ્રિટિશરો સેંટ ફ્રૅડેરિકના કિલ્લાને જીતવામાં ચાર વખત નિષ્ફળ નીવડ્યાં હતા 1759માં, સર જેફરી એમ્હર્સ્ટની આગેવાની હેઠળની 12,000 બ્રિટિશ નિયમિત અને પ્રાદેશિક સૈનિકોના સંયુક્ત દળે આ કિલ્લો જીતી લીધો. ફ્રાન્સના લોકોને આ વિસ્તારમાંથી હાંકી કઢાયા. ફ્રેન્ચ અને ઇન્ડિયન યુદ્ઘમાં ફ્રાન્સના પરાજય બાદ, 1763માં થયેલી પેરિસની સંધિએ આ જમીનનો અંકુશ બ્રિટિશને આપ્યો. આ યુદ્ધના અંતથી વર્મોન્ટમાં નવા વસાહતીઓ આવ્યા. આખરે, મેસેચ્યુસેટ્સ, ન્યૂ હેમ્પશાયર અને ન્યૂ યોર્ક – તમામ વચ્ચે આ સરહદી વિસ્તાર માટે હરીફાઇ થઈ. 20 માર્ચ, 1764ના રોજ, રાજા જ્યોર્જ ત્રીજાએ કનેક્ટીકટ નદીના પશ્ચિમી તટે ન્યૂ હેમ્પશાયર અને ન્યૂ યોર્ક વચ્ચે, ઉત્તરે મેસેચ્યુસેટ્સ અને ઉત્તર અક્ષાંશની 45 ડિગ્રી દક્ષિણે એક સીમા સ્થાપી. ન્યૂ હૅમ્પશાયર ગ્રાન્ટ્સ (ન્યૂ હૅમ્પશાયર દ્વારા રચાયેલા નગરો જે હાલમાં વર્મોન્ટમાં છે) મારફતે જમીનના અધિકારો માનવાનો ન્યૂ યોર્કે ઇનકાર કરી દેતા, અસંતોષ અનુભવી રહેલા વસાહતીઓ વિરોધનું આયોજન કર્યું, જેના કારણે 18 જાન્યુઆરી, 1777ના રોજ સ્વતંત્ર વર્મોન્ટની રચના કરવામાં આવી.<ref name="SLADE">સ્લેડ, વિલિયમ, જુનિયર, કમ્પાઇલર ''વર્મોન્ટ રાજ્ય પેપર્સ: વર્મોન્ટની પ્રજા દ્વારા સરકારની ધારણા અને સ્થાપના સાથે સંકળાયેલા દસ્તાવેજોનો સંગ્રહ, જર્નલ ઓફ ધ કાઉન્સિલ ઓફ સેફ્ટી, ફર્સ્ટ કન્સ્ટીટ્યુશનની સાથે, જનરલ એસેમ્બલી અને 1779થી 1786ની વચ્ચેના કાયદાની પ્રારંભિક જર્નલ, સર્વાંગી.'' ; મિડલબરી, વર્મોન્ટ; 1823. પાનાં.13–19.</ref><ref name="VAN ZANDT">વેન ઝેન્ડ્ટ, ફ્રેન્કલિન કે.; ''બાઉન્ડ્રીઝ ઓફ ધ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ એન્ડ ધ સેવરલ સ્ટેટ્સ'' ; જીયોલોજીકલ સરવે પ્રોફેશનલ પેપર 909. વોશિંગ્ટન, ડી.સી.; ગવર્નમેન્ટ પ્રિન્ટિંગ ઓફિસ; 1976. તેના વિષયોનું પ્રમાણભૂત કમ્પાઇલેશન. પાનું. 63</ref> 1770માં, ન્યૂ યોર્કથી આવતા નવા વસાહતીઓથી ન્યૂ હેમ્પશાયરના મૂળ વસાહતીઓના હિતોનું રક્ષણ કરવા માટે ઇથાન એલને પોતાના ભાઈઓ ઇરા અને લેવી અને સેઠ વોર્નર સાથે મળીને એક ઔપચારિક દળ – ગ્રીન માઉન્ટેઇન બોય્ઝની રચના કરી. === સ્વતંત્રતા અને રાજ્યનો દરજ્જો === [[ચિત્ર:VTadmissionAct.JPG|thumb|left|upright|1970 એક્ટ ઓફ કોંગ્રેસ જેણે વર્મોન્ટને સંઘીય જોડાણમાં દાખલ કર્યું. રાજ્ય તરીકેની સત્તા માર્ચ 4, 1791થી શરૂ થઈ]] [[ચિત્ર:Vermont State House front.jpg|thumb|right|માઉન્ટપિલિયરમાં આવેલો નીઓક્લાસિકલ વર્મોન્ટ સ્ટેટ હાઉસ (કેપીટલ)નો ગોલ્ડ લીફ ડોમ ]] {{Main|Vermont Republic}} 18 જાન્યુઆરી, 1777ના રોજ, ન્યૂ હૅમ્પશાયર ગ્રાન્ટ્સના પ્રતિનિધિઓએ વર્મોન્ટની સ્વતંત્રતાની ઘોષણા કરી.<ref>{{cite web|title=Second Vermont Republic|work=Vermont's Declaration of Independence (1777)|url=http://www.vermontrepublic.org/vermonts_declaration_of_independence_1777|access-date=2007-01-17}}</ref> રાજ્યના અસ્તિત્વના પ્રથમ છ મહિના સુધી આ રાજ્ય ન્યૂ કનેક્ટિકટ તરીકે ઓળખાતું હતું.<ref name="autogenerated1">એસ્થર મનરો સ્વિફ્ટ, ''વર્મોન્ટ પ્લેસ-નેમ્સ: ફૂટપ્રિન્ટ્સ ઇન હિસ્ટ્રી'' પિક્ટન પ્રેસ, 1977</ref> 2 જૂન, 1777ના રોજ, “વર્મોન્ટ” નામ સ્વીકારવા માટે 72 પ્રતિનિધિઓનું બીજીવાર સંમેલન મળ્યું. એક પેન્સિલવેનિયાને મિત્રભાવે આપેલી સલાહને આધારે આમ કરવામાં આવ્યું. નવા સ્વતંત્ર થયેલા યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં 14માં રાજ્ય તરીકે પ્રવેશ કેવી રીતે મેળવવો તે અંગે તેણે એક પત્ર લખ્યો હતો.<ref name="autogenerated1"/> 4 જુલાઈના રોજ, વિન્ડસર ટાવેરન ખાતે વર્મોન્ટના બંધારણની રચના કરવામાં આવી જેને 8 જુલાઈના રોજ પ્રતિનિધિઓએ અપનાવ્યું. ઉત્તર અમેરિકાના સૌપ્રથમ લિખિત બંધારણો પૈકીનું આ એક બંધારણ હતું. પોતાના બંધારણમાં ગુલામીની પ્રથાને નાબૂદ કરનાર આ નિર્વિવાદપણે સૌપ્રથમ રાજ્ય હતું, બંધારણમાં પુરૂષોના સાર્વત્રિક મતાધિકારની જોગવાઈ કરવામાં આવી અને જાહેર શાળાઓના ટેકાની જરૂરત વર્ણવવામાં આવી. 1777થી 1791 સુધી તે અમલમાં હતું.<ref>[http://www.historicvermont.org/constitution/ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120311153218/http://www.historicvermont.org/constitution/ |date=2012-03-11 }} ધ ઓલ્ડ કન્સ્ટીટ્યુશન હાઉસ સ્ટેટ હિસ્ટરિક સાઇટ.</ref> 25 નવેમ્બર, 1858ના રોજ રાજ્યના કાયદા દ્વારા ગુલામી પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો.<ref>[http://www.bartonchronicle.com/index.php/reviews/books/110-asurpriseoneverypage બાર્ટન ક્રોનિક બૂક રિવ્યૂ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090510020229/http://www.bartonchronicle.com/index.php/reviews/books/110-asurpriseoneverypage |date=2009-05-10 }}. સુધારો ઓગસ્ટ 21, 2009</ref> === ક્રાંતિકારી યુદ્ધ === {{Main|Battle of Bennington}} બૅનિંગ્ટનનું યુદ્ધ 16 ઓગસ્ટ, 1777ના રોજ લડાયું હતું, જે વર્મોન્ટ રાજ્યના ઇતિહાસનું બીજ રોપનાર એક ઘટના હતી. બૅનિંગ્ટનની સીમાની પેલે પાર હૂસિક, ન્યૂ યોર્ક ખાતે આવેલી બ્રિટિશ સિપાહીઓની ટૂકડી ઉપર જનરલ સ્ટાર્કની આગેવાની હેઠળના અમેરિકાના સંયુક્ત દળે હુમલો કર્યો અને બ્રિટનની સમગ્ર ટૂકડીને ખતમ કરી નાખી અથવા તો કેદ કરી. જનરલ બર્ગોયન આ ફટકો સહન કરી શક્યો નહી અને આખરે તેણે પોતાના દળના 6,000 સૈનિકો સાથે 17 ઓક્ટોબરના રોજ ન્યૂ યોર્કના સારાટોગા ખાતે આત્મસમર્પણ કર્યું. બૅનિંગ્ટન અને સારાટોગાની લડાઇઓને ક્રાંતિકારી યુદ્ધમાં એક મહત્વનો વળાંક માનવામાં આવે છે કારણ કે બ્રિટિશ સૈન્યની આ સૌપ્રથમ મોટી હાર હતી. આ લડાઇની વર્ષગાંઠને વર્મોન્ટમાં હજુ પણ સત્તાવાર રજા તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. હુબાર્ટનની લડાઈ (7 જુલાઈ, 1777) એ એકમાત્ર એવી લડાઈ હતી કે જે આ પ્રદેશમાં લડાઈ હતી. ટેક્નીકલ દ્વષ્ટિએ સ્થાનિક દળોની હાર થઈ હતી, તેમ છતાં બ્રિટિશ દળોને પણ એ હદે ફટકો પડ્યો હતો કે તેમણે વધુ લાંબો સમય અમેરિકનોનો સામનો (ટિકનડેરોગાના કિલ્લામાંથી પીછેહટ કરી) કર્યો નહીં. === રાજ્યનો દરજ્જો અને અમેરિકન ગૃહ યુદ્ધ પહેલાનો સમય === 14 વર્ષ સુધી વિન્ડસરના પૂર્વીય નગરમાં મુખ્ય મથક ધરાવતા એક સાર્વભૌમ સંસ્થાન તરીકે વર્મોન્ટ વિકસતું રહ્યું. સ્વતંત્ર વર્મોન્ટે 1785થી 1788 સુધી પોતાના સિક્કાઓ જારી કર્યાં<ref>માર્ગારેટ બુચોલ્ટ [http://www.manchestervermont.net/about.php માન્ચેસ્ટર એન્ડ ધ માઉન્ટેઇન ચેમ્બર્સ ઓફ કોમર્સ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131206163302/http://www.manchestervermont.net/about.php |date=2013-12-06 }} ''એન ઇનસાઇડર્સ ગાઇડ ટુ સધર્ન વર્મોન્ટ'' , પેન્ગ્વિન, 1991</ref> અને રાજ્યભરમાં ટપાલ સેવાનું સંચાલન કર્યું. 1778-1789 તથા 1790-1791 દરમિયાન થોમસ ચિટેન્ડન આ રાજ્યનો ગવર્નર હતો. આ રાજ્યએ ફ્રાન્સ, નેધરલેન્ડ્સ અને અમેરિકાની સરકારો સાથે રાજદૂતોની આપ-લે કરી હતી. તે સમયે અમેરિકાની સરકાર ફિલાડેલ્ફિયામાં હતી. 1791માં, વર્મોન્ટ ફેડરલ સંઘમાં 14મા રાજ્ય તરીકે જોડાયું. મૂળ 13 વસાહતો બાદ આ સંઘમાં જોડાનારું આ સૌપ્રથમ બહારનું રાજ્ય હતું. 1836 સુધી વર્મોન્ટ એકગૃહી ધારાસભા ધરાવતું હતું. 1850ના દશકના મધ્યભાગથી ગુલામીપ્રથાને રોકવાની મોટે ભાગે તરફેણ કરતા વર્મોન્ટના લોકોએ પોતાના વલણમાં પરિવર્તન સાધીને આ પ્રથાનો વધુ ગંભીર વિરોધ કરવાનું વલણ અપનાવ્યું, ઉદ્દામવાદી રિપબ્લિકન અને નાબૂદીવાદી થેડિયસ સ્ટીવન્સનો જન્મ થયો. વ્હિગ પાર્ટીનો અસ્ત થયો તેવા સમયે રિપબ્લિકન પાર્ટીનો ઉદભવ થયો, વર્મોન્ટે પોતાના ઉમેદવારોને મજબૂતપણે ટેકો આપવાનું વલણ અપનાવ્યું. 1860માં તેણે પ્રમુખ અબ્રાહમ લિંકનને મત આપ્યો, તેમને અન્ય કોઇ પણ રાજ્ય કરતા સૌથી વધુ મતે વિજય મળ્યો હતો. === ગૃહ યુદ્ધ === {{Main|Vermont in the American Civil War}} અમેરિકાના ગૃહ યુદ્ધ દરમિયાન, વર્મોન્ટે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સર્વિસમાં 34,000 કરતા વધુ લોકો મોકલ્યા હતા. વર્મોન્ટના લગભગ 5,200 લોકો અથવા 15 ટકા લોકો કાર્યવાહી દરમિયાન માર્યા ગયા અથવા ગંભીરપણે ઇજાગ્રસ્ત થયા અથવા રોગને કારણે મૃત્યુ પામ્યાં. અન્ય કોઇપણ રાજ્યની તુલનાએ આ સૌથી ઊંચી ટકાવારી હતી. આ યુદ્ધમાં સૌથી ઉત્તરે થયેલી ભૂમિગત કાર્યવાહી સેન્ટ અલબન્ઝ હુમલો વર્મોન્ટમાં થઈ હતી. === અમેરિકન ગૃહ યુદ્ધ અને ત્યાર બાદનો સમયગાળો === 18 ડિસેમ્બર, 1880ના રોજ યોજાયેલી ચૂંટણી એ સૌપ્રથમ એવી ચૂંટણી હતી કે જેમાં મહિલાઓને મત આપવાની છૂટ આપવામાં આવી હતી, તે સમયે મહિલાઓને મર્યાદિત મત આપવામાં આવ્યા હતા અને તેમને સૌથી પહેલા નગરની ચૂંટણી અને ત્યારપછી રાજ્ય વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં મત આપવાની છૂટ અપાઇ હતી. રેડિયો સિટી મ્યુઝિક હોલના બાંધકામમાં વર્મોન્ટના ચૂનાનાં પત્થરોનો ઉપયોગ કરાયો હતો.{{Citation needed|date=June 2010}} 1927ના નવેમ્બર મહિનાના પ્રારંભમાં મોટાપાયે પૂર આવ્યું. આ બનાવ દરમિયાન, 84 લોકોના મોત થયા જેમાં રાજ્યના લેફ્ટનન્ટ ગવર્નરનો પણ સમાવેશ થતો હતો.<ref>{{cite web|author=btv webmaster |url=http://www.erh.noaa.gov/btv/events/27flood.shtml |title=National Weather Service – Burlington, VT – The Flood of 1927 |publisher=Erh.noaa.gov |date=2007-08-01 |access-date=2010-07-31}}</ref> 1973માં વધુ એક પૂર આવ્યું, જેના લીધે બે લોકોના મોત થયા અને કરોડો ડોલરની સંપત્તિને નુકશાન થયું. 1964માં, અમેરિકાની સુપ્રિમ કોર્ટે વર્મોન્ટમાં “એક-માણસ, એક-મત”નો નિયમ લાગુ કર્યો, સમગ્ર દેશ માટેના બન્ને ગૃહોમાં મતદાન કરવા માટે નગરોને પણ મતોનો એકસરખો હિસ્સો આપવામાં આવ્યો.<ref>{{cite web|title=Arizona State Library|work="One Man, One Vote" ... That's All She Wrote.|url=http://www.library.arizona.edu/exhibits/udall/congrept/88th/641014.html|access-date=2006-12-28|archive-date=2017-10-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20171010203724/http://www.library.arizona.edu/exhibits/udall/congrept/88th/641014.html|url-status=dead}}</ref> આ સમય સુધી, રાજ્યની સેનેટમાં કાઉન્ટીઓનું પ્રતિનિધત્વ ઘણીવાર વિસ્તારો કરતા હતા અને કરવેરાનું ભારણ વધવાથી શહેરોમાં શું સમસ્યાઓ થશે તે અંગેનું તેમનું વલણ ઘણીવાર સહાનુભૂતિ વિનાનું રહેતું. == વસ્તી-વિષયક માહિતી == === વસતી === {{USCensusPop |1790 = 85425 |1800 = 154465 |1810 = 217895 |1820 = 235981 |1830 = 280652 |1840 = 291948 |1850 = 314120 |1860 = 315098 |1870 = 330551 |1880 = 332286 |1890 = 332422 |1900 = 343641 |1910 = 355956 |1920 = 352428 |1930 = 359611 |1940 = 359231 |1950 = 377747 |1960 = 389881 |1970 = 444330 |1980 = 511456 |1990 = 562758 |2000 = 608827 |estyear = 2009<ref name=09CenEst/> |estimate = 621760 }} વર્મોન્ટની વસતીનું કેન્દ્ર વોશિંગ્ટન કાઉન્ટીના વૉરેન નગરમાં આવેલું છે.<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/geo/www/cenpop/statecenters.txt|title=Population and Population Centers by State: 2000|publisher=U. S. Census Bureau|access-date=2008-05-11}}</ref> યુ. એસ. સેન્સસ બ્યુરોએ જણાવ્યા અનુસાર, 2005 સુધીમાં, વર્મોન્ટની અંદાજિત વસતી 6,23,050 હતી, જેમાં આગલા વર્ષની તુલનાએ 1,817 અથવા 0.3 ટકાનો વધારો થયો હતો તથા વર્ષ 2000થી 14,223 લોકો અથવા 2.3 ટકાનો વધારો થયો હતો. છેલ્લી વસતી ગણતરીમાં 7,148ની વસતી નોંધાઇ હતી ઉપરોક્ત વસતીમાં છેલ્લી વસતી ગણતરી બાદ થયેલો કુદરતી વધારો અને 7,889 લોકોના રાજ્યમાં ચોખ્ખા સ્થાળાંતરનો સમાવેશ થાય છે. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની બહારથી ઇમિગ્રેશનને કારણે 4350 લોકોનો વધારો નોંધાયો હતો અને દેશની અંદર સ્થાળાંતરથી 3,530 લોકોનો વધારો નોંધાયો હતો. 2004માં વર્મોન્ટની વસતીના અડધાથી વધુ લોકો રાજ્યની બહાર જન્મ્યા હતા. <ref>{{cite news|url=http://www.boston.com/news/local/vermont/articles/2004/02/12/talking_bah_k_in_vermont/ |title=Talking 'bah-k' in Vermont – The Boston Globe |publisher=Boston.com |date=2004-02-12 |access-date=2010-07-31 | first1=Brian | last1=MacQuarrie}}</ref> વર્મોન્ટ એ ન્યૂ ઇંગ્લેન્ડનું સૌથી ઓછી વસતી ધરાવતું રાજ્ય છે. 2006માં, રાષ્ટ્રમાં સૌથી નીચો જન્મદર વર્મોન્ટમાં હતો, 42/1,000 સ્ત્રી.<ref>{{cite book|author = Associated Press |title = Vt. birth rate ranks second lowest in U.S|publisher = Burlington Free Press|date = August 22, 2008}}</ref> કામ કરનારા લોકોની મધ્યમ વય 42.3 હતી, જે રાષ્ટ્રમાં સૌથી વધુ છે. 2009માં, અહીંના પ્રત્યેક 15 પૈકીના 12.6 ટકા લોકો છૂટાછેડાવાળા હતા. રાષ્ટ્રમાં આ પાંચમા ક્રમની સૌથી ઊંચી ટકાવારી છે.<ref>{{cite news|first=Tamara Lush and Deanna Martin|title=Indiana, Florida counties tops in divorce|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 3A|date={{Nowrap|25 September}} 2009}}</ref> === વંશ અને જાતિ === {{US Demographics}} [[ચિત્ર:Vermont population map1.png|thumb|right|300px|વર્મોન્ટનો વસતી ગીચતા દર્શાવતો નકશો]] વર્મોન્ટની વસતી આ મુજબ છે: * 51.0% સ્ત્રી * 49.0% પુરૂષ 50 રાજ્ય અને કોલમ્બિયા જિલ્લામાં, વર્મોન્ટનો ક્રમ: * ગોરા લોકોની મહત્તમ વસતીમાં બીજા ક્રમે * મધ્યમ વયના લોકોમાં બીજા ક્રમે<ref>2005માં 40.7, યુએસ સેન્સસ કમ્યુનિટી સરવે</ref> * એશિયનોની વસતીમાં 41માં ક્રમે * હિસ્પેનિક્સની વસતીમાં 49 ક્રમે * શ્યામ લોકોની વસતીમાં 48માં ક્રમે * મૂળ અમેરિકનોની વસતીમાં 29માં ક્રમે * મિશ્ર વંશના લોકોની વસતીમાં 39માં ક્રમે * પુરુષોની વસતીમાં 28માં ક્રમે * સ્ત્રીઓની વસતીમાં 24મા ક્રમે === માનવવંશ અને ભાષા === સૌથી વિશાળ વંશીય જૂથો આ પ્રમાણે છેઃ <ref>{{cite web |author=American FactFinder, United States Census Bureau |url=http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-context=adp&-qr_name=ACS_2008_3YR_G00_DP3YR2&-ds_name=ACS_2008_3YR_G00_&-tree_id=3308&-redoLog=false&-_caller=geoselect&-geo_id=04000US50&-format=&-_lang=en |title=2006–2008 American Community Survey 3-Year Estimates |publisher=Factfinder.census.gov |access-date=2010-07-31 |archive-date=2020-02-11 |archive-url=https://archive.today/20200211181919/http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-context=adp&-qr_name=ACS_2008_3YR_G00_DP3YR2&-ds_name=ACS_2008_3YR_G00_&-tree_id=3308&-redoLog=false&-_caller=geoselect&-geo_id=04000US50&-format=&-_lang=en |url-status=dead }}</ref> * 23.9% ફ્રેન્ચ અથવા ફ્રેન્ચ કેનેડિયન * 18.6% ઇંગ્લિશ * 17.9% આઇરિશ * 10.3% જર્મન * 7.5% ઇટાલિયન * 7.0% અમેરિકન * 5.0% સ્કોટિશ * 3.9% પોલિશ * 2.7% સ્કોચ આયરિશ * 1.9% સ્વીડિશ * 1.6% ડચ * 1.4% રશિયન * 1.4% વૅલ્શ વર્મોન્ટના મોટાભાગના હિસ્સામાં બ્રિટિશ વંશપરંપરા (ખાસ કરીને ઇંગ્લિશ)ના રહેવાસીઓ વસે છે. રાજ્યના ઉત્તરીય ભાગમાં ફ્રેન્ચ-કેનેડિયન વંશપરંપરાના લોકોની ટકાવારી નોંધપાત્ર સ્તરે જળવાઈ રહી છે. વર્મોન્ટની બોલચાલની છાંટ સાંભળવા મળે છે, પરંતુ તાજેતરના વર્ષોમાં લોકો અમેરિકન ધારાધોરણો પ્રમાણેની ઇંગ્લિશ ભાષાના રંગે વધુ રંગાયા છે. 2000ની અમેરિકાની વસતી ગણતરી અનુસાર, વસતીના 2.54 ટકા લોકોની વય પાંચ વર્ષની છે અને તેથી વધુ વયના લોકો ઘરમાં ફ્રેન્ચ બોલે છે, જ્યારે 1 ટકા લોકો સ્પેનિશ બોલે છે.<ref>{{cite web |url=http://www.mla.org/map_data_results%26state_id%3D50%26mode%3Dstate_tops |title=Language Map Data Center |publisher=Mla.org |date=2007-07-17 |access-date=2010-07-31 |archive-date=2010-12-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101205101002/http://www.mla.org/map_data_results%26state_id%3D50%26mode%3Dstate_tops |url-status=dead }}</ref> === ધર્મ === {| style="float:right" class="wikitable" |+ધાર્મિક ઓળખ |- !ધર્મ !1990<ref name="aris2008iiic">{{cite web |first=Barry A. |last=Kosmin |last2=Keysar |first2=Ariela |title=American Religious Identification Survey 2008: ARIS 2008 Report: Part IIIC – Geography |url=http://b27.cc.trincoll.edu/weblogs/AmericanReligionSurvey-ARIS/reports/part3c_geog.html |publisher=[[Trinity College (Connecticut)|Trinity College]] |month=March |year=2009 |access-date=2009-04-07 |archive-date=2011-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110304012329/http://b27.cc.trincoll.edu/weblogs/AmericanReligionSurvey-ARIS/reports/part3c_geog.html |url-status=dead }}</ref> !2001<ref>{{cite web |title=The Graduate Center, CUNY |work=American Religious Identification Survey 2001 |url=http://www.gc.cuny.edu/faculty/research_briefs/aris/key_findings.htm |access-date=2007-01-05 |archive-date=2005-10-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20051024031359/http://www.gc.cuny.edu/faculty/research_briefs/aris/key_findings.htm |url-status=dead }}</ref> !2008<ref name="aris2008iiic"/> |- | ખ્રિસ્તી | 84% | style="background:PeachPuff"|67% | style="background:PeachPuff"|55% |- | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;રોમન કેથોલીક | 37% | style="background:PaleGreen"|38% | style="background:PeachPuff"|26% |- | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;પ્રોટેસ્ટન્ટ | 47% | style="background:PeachPuff"|29% | 29% |- | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;કોન્ગ્રેગેશનલ/યુનાઇટેડ<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;ચર્ચિસ ઓફ ક્રાઈસ્ટ (ખ્રિસ્તના ચર્ચો) | | 6% | |- | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;મેથોડિસ્ટ | | 6% | |- | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;એપિસ્કોપલ | | 4% | |- | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;અન્ય ખ્રિસ્તી | | 4% | |- | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;બાપ્ટીસ્ટ | | 3 | |- | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;અન્ય પ્રોટેસ્ટન્ટ્સ | | 2% | |- | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;એસેમ્બલીઝ ઓફ ગોડ | | 1% | |- | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;ઇવાન્જેલિકલ | | 1% | |- | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;સેવન્થ-ડે એડવન્ટિસ | | 1% | |- | &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;નોન-ડિનોમિનેશનલ | | 1% | |- | અન્ય ધર્મો | 3% | style="background:PeachPuff"|2% | style="background:PaleGreen"|4% |- | કોઇ ધર્મ નહીં | 13% | style="background:PaleGreen"|22% | style="background:PaleGreen"|34% |- | જવાબ આપવાનો ઇનકાર કરનાર | 1% | style="background:PaleGreen"|8% | style="background:PeachPuff"|6% |} 2008માં લગભગ અડધાથી વધુ વર્મોન્ટવાસીઓએ પોતાને ખ્રિસ્તી ગણાવ્યા હતા. રોમન કેથોલિક ચર્ચ એ રાજ્યમાં એકમાત્ર સૌથી મોટી ધાર્મિક સંસ્થા છે. એઆરડીએ (ARDA)ના 2000ના આંકડા અનુસાર, આ કેથોલિક ચર્ચના 1,47,918 સદસ્યો હતા. વર્મોન્ટના રહેવાસીઓના લગભગ એક-તૃતીયાંશ ભાગે પોતાને પ્રોટેસ્ટન્ટ તરીકે ઓળખાવ્યા હતા. ધ કોન્ગ્રેગેશનલ યુનાઇટેડ ચર્ચ ઓફ ક્રાઇસ્ટ એ સૌથી વિશાળ (21,597) પ્રોટેસ્ટન્ટ ધર્મસંઘ છે અને અન્ય કોઈ પણ રાજ્યની તુલનાએ વર્મોન્ટમાં આ ધર્મની ટકાવારી સૌથી ઊંચી છે.<ref>{{cite web |title=Adherents.com |work=Religion in Vermont |url=http://www.adherents.com/loc/loc_vermont.html |access-date=2007-01-05 |archive-date=2013-08-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130816141340/http://www.adherents.com/loc/loc_vermont.html |url-status=dead }}</ref> કેથોલિક અનુયાયીઓની સંખ્યાની (133) સરખામણીમાં યુનાઇટેડ ચર્ચ ઓફ ક્રાઇસ્ટના અનુયાયીઓની સંખ્યા (149) વધારે છે.<ref name="thearda.com">{{cite web |url=http://www.thearda.com/mapsReports/reports/state/50_2000.asp |title=The Association of Religion Data Archives &#124; Maps & Reports |publisher=Thearda.com |access-date=2010-07-31 |archive-date=2013-11-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131126230453/http://www.thearda.com/mapsReports/reports/state/50_2000.asp |url-status=dead }}</ref> યુનાઇટેડ મેથોડિસ્ટ ચર્ચ એ બીજા ક્રમનો સૌથી મોટો પ્રોટેસ્ટન્ટ ધર્મસંઘ છે જે 19,000 સદસ્યો ધરાવે છે;<ref name="thearda.com"/> ત્યારપછીના ક્રમે એપિસ્કોપેલિયન્સ, “અન્ય” ખ્રિસ્તીઓ અને બાપ્ટિસ્ટ્સ આવે છે. વર્મોન્ટના રહેવાસીઓ પૈકીના 24 ટકા લોકો નિયમિતપણે ચર્ચમાં ઉપસ્થિત થાય છે. સમગ્ર રાષ્ટ્રમાં આ આંકડાની બરાબરી માત્ર ન્યૂ હૅમ્પશાયરના આંકડા જ કરે છે.<ref>{{Cite book |author=Sullivan, Will |title=A New Shade of Granite |publisher=US News and World Report |date=2007-06-11}}</ref> 2008માં, વર્મોન્ટના 34 ટકા લોકોએ કોઇ ધર્મ ન અનુસરતા હોવાનો દાવો કર્યો હતો, આખા રાષ્ટ્રમાં આ પ્રકારના લોકોની આ સૌથી ઊંચી ટકાવારી છે.<ref>{{Cite book |url=http://www.americanreligionsurvey-aris.org/ |publisher=Trinity College |title=American Religious Identification Survey is Third in Landmark Series |access-date=2009-03-25 |archive-date=2020-02-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200221145824/http://www.americanreligionsurvey-aris.org/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite book |url=http://b27.cc.trincoll.edu/weblogs/AmericanReligionSurvey-ARIS/reports/ARIS_Report_2008.pdf |last=Kosmin |first=Barry A. |last2=Keysar |first2=Ariela |publisher=Trinity College |title=American Religious Identification Survey 2008 Summary Report |page=17 |publication-date=March 2009 |access-date=2009-03-15 |archive-date=2009-04-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090407053149/http://b27.cc.trincoll.edu/weblogs/AmericanReligionSurvey-ARIS/reports/ARIS_Report_2008.pdf |url-status=dead }}</ref> એક અભ્યાસમાં અનુસાર, સમગ્ર રાષ્ટ્રના લોકોની (71 ટકા) સરખામણીએ, વર્મોન્ટ અને ન્યૂ હૅમ્પશાયરના લોકો સાપ્તાહિક ધાર્મિક વિધિઓમાં ઉપસ્થિત રહેવાનું ઓછું પસંદ કરે છે અને તેમને ઇશ્વરમાં ઓછો વિશ્વાસ (54 ટકા) રાખવાનું પસંદ કરે છે. આ બન્ને રાજ્ય્સમાં બાકીના રાજ્ય્સની તુલનાએ ધાર્મિક પ્રતિબદ્ધતાનું સ્તર સૌથી ઓછું છે. લગભગ 23%(રાષ્ટ્રિય સ્તરે 39%) લોકો સપ્તાહમાં એક વખત ધાર્મિક વિધીમાં ભાગ લે છે. 36%(રાષ્ટ્રિય સ્તરે 56%) લોકો એવું માને છે કે ધર્મ તેમના માટે ખૂબ જ અગત્યનો છે.<ref>[http://www.burlingtonfreepress.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20080713/NEWS01/80712015 ]{{Dead link|date=October 2009}}. સુધારો જુલાઈ 29, 2008</ref> ચર્ચ ઓફ જીસસ ક્રાઇસ્ટ ઓફ લેટર-ડૅ સેન્ટ્સના બે સૌપ્રથમ આગેવાનો જોસેફ સ્મિથ, જુનિયર અને બ્રિઘૅમ યંગ, બન્નેનો જન્મ વર્મોન્ટમાં થયો હતો. શેરોનમાં જોસેફ સ્મિથના જન્મસ્થળે વર્ષે આશરે 70,000 મુલાકાતીઓ આવે છે, આ સ્થળની જાળવણી એલડીએસ (LDS) કરે છે. 2010 સુધીમાં આ ચર્ચએ રાજ્યભરમાં 12 ધર્મસંઘોમાં 4,386 સદસ્યો નોંધ્યા હતા.<ref>[http://newsroom.lds.org/ldsnewsroom/eng/contact-us/usa-vermont ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100825071702/http://newsroom.lds.org/ldsnewsroom/eng/contact-us/usa-vermont |date=2010-08-25 }} સુધારો ઓગસ્ટ 27, 2010.</ref> આ રાજ્યમાં યહુદી ધર્મના 5,000 લોકો છે જે પૈકીના 3,000 બર્લિંગ્ટન અને માઉન્ટપિલિયર-બાર તથા રટલેન્ડ- પ્રત્યેકમાં 500-500 છે.{{Citation needed|date=December 2009}} આ દેશમાં પાશ્ચાત્ય સંસ્કૃતિમાંથી વટલાઇને બૌદ્ધ બનેલા લોકોની સંખ્યા સૌથી ઊંચી હોય તેવું બની શકે છે. રાજ્યમાં સંખ્યાબંધ બૌદ્ધ સાધના કેન્દ્રો આવેલા છે.<ref>{{cite news|url=http://www.boston.com/news/local/vermont/articles/2005/02/23/green_mountains_good_karma/ |title=Buddhist retreat centers |publisher=Boston.com |date=2005-02-23 |access-date=2010-07-31|first=Sarah|last=Schweitzer}}</ref> રાજ્યમાં ઈસ્લામ ધર્મને અનુસરતા 2,000 લોકો રહેતા હોય એવો અંદાજ છે.<ref>{{cite web|url=http://www.vpr.net/episode/44351/ |title=Vermont Edition: Vermont's Muslims |publisher=Vpr.net |access-date=2010-07-31}}</ref> == અર્થતંત્ર == ''ફોર્બ્સ'' મેગેઝિને 2007માં વર્મોન્ટને વેપાર કરવા માટેના રાજ્ય્સમાં 32મો ક્રમ આપ્યો હતો. આગલા વર્ષે આ ક્રમ 30મા સ્થાને હતો.<ref>{{cite book|author = Gram, David |title = Forbes ranks Vt. 30th (sic) for business|publisher = Burlington Free Press|date = July 14, 2007}}</ref> 2008માં, એક અર્થશાસ્ત્રીએ એવું જણાવ્યું હતું કે આ રાજ્ય “ખરેખર એક સ્થિર અર્થતંત્ર ધરાવતું હતું, વર્મોન્ટ માટે અમે આ અર્થતંત્ર આગામી 30 વર્ષ સુધી ટકી રહેવાની આગાહી કરીએ છીએ. ” <ref>{{Cite news|first=Dan|last=McLean|title=IBM won't be No. 1 employer for much longer|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 1A|date={{Nowrap|29 June}} 2008}}</ref> 2010ના મે મહિનામાં, વર્મોન્ટમાં બેરોજગારીનો દર 6.2 ટકા હતો જે રાષ્ટ્રમાં ચોથાં ક્રમનો સૌથી નીચો દર હતો.<ref>{{cite web|url=http://www.bls.gov/web/laus/laumstrk.htm |title=Unemployment Rates for States |publisher=Bls.gov |date=2010-07-20 |access-date=2010-07-31}}</ref> આ દર, મે મહિના પૂર્વેના સમયગાળાથી લઈ અત્યાર સુધી અમેરિકાના 50 રાજ્ય્સમાં આ બીજો સૌથી તીવ્ર ઘટાડો સૂચવે છે.<ref>{{cite news|last=Izzo |first=Phil |url=http://blogs.wsj.com/economics/2010/06/18/unemployment-rates-by-state-nevada-overtakes-michigan-for-nations-worst/ |title=Unemployment Rates by State: Nevada Overtakes Michigan for Nation’s Worst – Real Time Economics – WSJ |publisher=Blogs.wsj.com |date=2010-06-18 |access-date=2010-07-31}}</ref> યુ. એસ. બ્યુરો ઓફ ઇકોનોમિક એનાલિસિસના 2005ના અહેવાલ અનુસાર, વર્મોન્ટની ગ્રોસ રાજ્ય પ્રોડક્ટ (જીએસપી (GSP)) {{Nowrap|$23 billion}} હતી. આ અહેવાલ 50 રાજ્ય્સમાં વર્મોન્ટને 50મો ક્રમ આપે છે. માથાદીઠ જીએસપી (GSP)માં આ રાજ્યનો ક્રમ 38મો છે.<ref>માથાદીઠ જીડીપી (GDP) (સામાન્ય) મુજબ અમેરિકાના રાજ્યોની યાદી </ref><ref>રહેણાંકના વિસ્તારોના ઊંચા ખર્ચ અને રહેણાંક વિસ્તારમાં નીચા ખર્ચનું ડાઉનરેટના રેન્કિંગનું વલણ</ref> 2004માં માથાદીઠ આવક 32,770 ડોલર હતી.{{Citation needed|date=July 2010}} જીએસપી GSPના ઘટકો આ પ્રમાણે હતા.<ref>ટકાવારી ચોકક્સ 100% ના હોઇ શકે</ref><ref>{{cite web |url=http://www.bea.gov/bea/newsrelarchive/2006/gsp1006.htm |title=Gross Domestic Product (GDP) by State |publisher=Bea.gov |date=2008-12-22 |access-date=2010-07-31 |archive-date=2008-10-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081006105314/http://www.bea.gov/bea/newsrelarchive/2006/gsp1006.htm |url-status=dead }}</ref> * સરકાર – $3,083 મિલિયન (13.4%) * રિયલ એસ્ટેટ, ભાડા અને ભાડાપટ્ટાની ઉપજ– {{Nowrap|$2,667 million}} (11.6%) * ટકાઉ ચીજવસ્તુઓનું ઉત્પાદન – {{Nowrap|$2,210 million}} (9.6%) * આરોગ્ય અને સામાજિક સહાય – {{Nowrap|$2,170 million}} (9.4%) * છૂટક વેપાર – $1,934 મિલિયન (8.4%) * ફાયનાન્સ અને વીમો – $1,369 મિલિયન (5.9%) * બાંધકામ – $1,258 મિલિયન (5.5%) * વ્યવસાયિક અને ટેકનીકલ સેવાઓ – {{Nowrap|$1,276 million}} (5.5%) * જથ્થાબંધ વેપાર – $1,175 મિલિયન (5.1%) * નિવાસ સગવડ અને ખાદ્ય સેવાઓ – {{Nowrap|$1,035 million}} (4.5%) * માહિતી – $958 મિલિયન (4.2%) * બિન-ટકાઉ ચીજવસ્તુઓનું ઉત્પાદન – {{Nowrap|$711 million}} (3.1%) * અન્ય સેવાઓ – $563 મિલિયન (2.4%) * ઉપયોગી વસ્તુઓ – $553 મિલિયન (2.4%) * શૈક્ષણિક સેવાઓ – $478 મિલિયન (2.1%) * પરિવહન અને વૅરહાઉસિંગ – {{Nowrap|$484 million}} (2.1%) * વહીવટી અને પરચૂરણ સેવાઓ – {{Nowrap|$436 million}} (1.9%) * કૃષિ, વનસંવર્ધન, માછીમારી અને શિકાર– {{Nowrap|$375 million}} (1.6%) * કલા, મનોરંજન અને વિનોદ – {{Nowrap|$194 million}} (.8%) * ખનન – $100 મિલિયન (.4%) * કંપનીઓનું સંચાલન – $35 મિલિયન (.2%) 2007ના વર્ષમાં વિદેશ વેપારમાં વર્મોન્ટનું સૌથી ભાગીદાર રાષ્ટ્ર કેનેડા હતું. વિદેશ વેપારમાં રાજ્યનો બીજો સૌથી વિશાળ ભાગીદાર [[ચીની ગણતંત્ર|તાઈવાન]] છે.<ref>{{cite book|author = Creaser, Richard |title = Illuzi learns about economy of Taiwan during visit|publisher = the Chronicle|date = October 24, 2007}}</ref> આ રાજ્ય ક્વિબેક સાથે {{Nowrap|$4 billion}} મૂલ્યનું વાણિજ્ય ધરાવતું હતું.<ref>{{cite book|author = Curran, John |title = Vt. Quebec leaders promote 'green zone'|publisher = Burlington Free Press|date = October 7, 2008}}</ref> છૂટક વેચાણ એ આર્થિક ગતિવિધિનો એક માપદંડ છે. 2007માં આ રાજ્ય {{Nowrap|$5.2 billion}} ધરાવતું હતું.<ref>{{cite book|author = McLean, Dan |title = Retail Sales by the numbers|publisher = Burlington Free Press|date = July 13, 2008}}</ref> 2008માં, વર્મોન્ટમાં 8,631 નવા વેપાર નોંધાયા હતા, જે 2007ની તુલનાએ 500નો ઘટાડો સૂચવતા હતા.<ref>{{cite book|author = Associated Press |title = Fewer businesses launched in '08|publisher = Burlington Free Press|date = January 26, 2009}}</ref> ==== અંગત આવક ==== 2002થી 2004 દરમિયાન મધ્ય ઘરદીઠ આવક $45,692 રહી હતી. રાષ્ટ્રમાં તેનો ક્રમ 15મો હતો.<ref>{{Cite web |url=http://www.census.gov/hhes/www/income/income04/statemhi.html |title=ઇનકમ 2004 – થ્રી-યર-એવરેજ મેડીયન હાઉસહોલ્ડ ઇન્કમ બાય સ્ટેટ: 2001–2004 |access-date=2011-02-10 |archive-date=2005-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20050924163536/http://www.census.gov/hhes/www/income/income04/statemhi.html |url-status=dead }}</ref> 2008માં આ રાજ્યમાં મધ્ય વેતન કલાકના $15.31 અથવા વર્ષે $31,845 હતું.<ref>[http://www.burlingtonfreepress.com/article/20090813/NEWS02/90813016/1007/NEWS02/What-Vermonters-earn વોટ વર્મોન્ટર્સ અર્ન]{{Dead link|date=October 2009}}. સુધારો ઓગસ્ટ 23, 2009.</ref> ફૂડ સ્ટેમ્પ્સ મેળવવાને લાયક એવા 68,000 વર્મોન્ટવાસીઓ પૈકીના આશરે 80 ટકા લોકોને 2007માં તે મળ્યું હતું.<ref>{{cite book|author = Ober, Lauren |title = Food stamp program set for expansion|publisher = Burlington Free Press|date = November 9, 2008}}</ref> 75 વર્ષ કે તેથી વધુ વયના વરિષ્ઠ લોકો પૈકીના 40 ટકા $21,260 અથવા તેથી ઓછી વાર્ષિક આવક ઉપર નિર્વાહ ચલાવે છે.<ref name="bfp090628">{{cite news|first=Jim|last=Coutts|title=My Turn:Vermont's energy support program is long overdue|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 7B|date={{Nowrap|28 June}} 2009}}</ref> ==== કૃષિ ==== રાજ્યના અર્થતંત્રમાં કૃષિ પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ રીતે {{Nowrap|$2.6 billion}},<ref>આંકડામાં કૃષિ ઉપરાંતના અન્ય તમામ વિસ્તારોમાં સંભવિત આર્થિક અસરોનો સમાવેશ થાય છે. તે ઉપરોક્ત જીએસપી (GSP)માં વ્યાપક ફેરફાર અંગે સમજાવે છે.</ref> એટલે કે 12ટકા યોગદાન આપે છે.<ref>{{cite web|title=Vermont Sustainable Agriculture Council|work=Vermont's Agriculture: Generating Wealth from the Land|url=http://www.uvm.edu/~susagctr/CouncilReport05.PDF|archive-url=https://web.archive.org/web/20070605073512/http://www.uvm.edu/~susagctr/CouncilReport05.PDF|archive-date=2007-06-05|access-date=2007-01-06|format=PDF|url-status=live}}</ref> જો કે, અન્ય અભ્યાસમાં એવો દાવો કરાયો છે કે રાજ્યની સ્થાનિક પેદાશમાં કૃષિનો હિસ્સો 2.2 ટકાનો છે.<ref>[http://books.google.com/books?id=uTBCXqOou0YC&amp;pg=PA104&amp;lpg=PA104&amp; dq=reason+%22Orleans+County%22+vermont+%22named+after%22+history&amp;source=bl&amp;ots=AJVK2leu_W&amp;sig=CLVbgX4Yf6guzJ_m1l4QYyTDwHo&amp;hl=en&amp;ei=FZuKTLrALIi8sAPg-ITTBA&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=1&amp;sqi=2&amp;ved=0CBcQ6AEwAA#v=onepage&amp;q=Orleans%20County&amp;f=false Vermont Encyclopedia, page 27]</ref> 2000માં, રાજ્યની કામ કરી શકે એવી વસતીનો આશરે 3 ટકા ભાગ કૃષિમાં રોકાયેલો હતો.<ref>{{cite book|author = Liz Halloran|title = Vermont's War|publisher = US News and World Report, January 22, page 45|year = 2007}}</ref> [[ચિત્ર:Vermont fall foliage hogback mountain.JPG|thumb|left|વિલ્મિંગ્ટનમાં હોગબેક પર્વત પરથી દેખાતા બરફ છવાયેલા વૃક્ષો]] પાછલી બે સદી દરમિયાન, અન્ય જંગલોમાં વધુ પડતા વૃક્ષછેદન અને ઉપયોગને કારણે ઝાડ કાપવાની પ્રવૃત્તિમાં ઘટાડો થયો છે અને વર્મોન્ટના જંગલોનું આકર્ષણ ઘટ્યું છે. પર્યાવરણના સહઅસ્તિત્વને કારણે ખેતરોમાં થયેલો ઘટાડો વર્મોન્ટના જંગલોના પુર્નવિકાસમાં પરિણમ્યો છે. આજે, વર્મોન્ટના મોટાભાગના જંગલો એ ત્યાંના મૂળ જંગલો નથી પણ બીજી વખતના છે. રાજ્ય તથા સેવાભાવી સંસ્થાઓ જંગલોના કાળજીપૂર્વક રીતે વન વ્યવસ્થાપનને સક્રિયપણે પ્રોત્સાહન આપી રહી છે. રાજ્યની જમીનનો આશરે 78 ટકા વિસ્તાર વનઆચ્છાદિત છે. આ પૈકીનો આશરે 85 ટકા વિસ્તાર બિન-ઔદ્યોગિક અને ખાનગી વનભૂમિ પ્રકારનો છે જેની માલિકી વ્યક્તિઓ અથવા કુટુંબોની છે. આ મિલ્કતો માટે વન વ્યવસ્થાપનની ગતિવિધિઓના પરિણામે જમીનમાલિકોને વર્ષે કુલ આશરે {{Nowrap|$30 million}}ની ચૂકવણી કરાય છે.{{Citation needed|date=June 2010}} દૂધનું ઉત્પાદન એ કૃષિજન્ય આવકનો પ્રાથમિક સ્રોત છે. 20મી સદીના આખરી તબક્કામાં, ડેવલપપર્સે બિનખર્ચાળ અને ખુલ્લી જમીન ઉપર કોન્ડો અને ઘરો બનાવવાની યોજના બનાવી હતી. વર્મોન્ટના ડેરી ઉદ્યોગને હાનિ થતી અટકાવવા માટે વર્મોન્ટની સરકારે વિકાસને નિયંત્રણમાં રાખતા શ્રેણીબદ્ધ કાયદાઓ તથા કેટલાક પહેલરૂપ પગલાઓ સાથે આની પ્રતિક્રિયા આપી. વર્મોન્ટમાં ડેરી ફાર્મ ઘટી રહ્યાં છે. 1947માં વર્મોન્ટમાં 11,206 ડેરી ફાર્મ ચાલતા હતા, આ આંકડામાં આજે 85 ટકાથી પણ વધુનો ઘટાડો થયો છે. 2003માં આ રાજ્યમાં 1,500 કરતા પણ ઓછાં ડેરી ફાર્મ હતા, આ સંખ્યા ગટીને 2006માં 1,138 અને 1,087 થઇ હતી. 2007માં બચેલા ફાર્મની સંખ્યા 2006ની સંખ્યા કરતા ઓછી હતી. દર વર્ષે 10 ટકાના દરે ડેરી ફાર્મ્સની સંખ્યા ઘટતી જાય છે.<ref>{{cite book|author = Dunbar, Bethany M. |title = Vermont Milk Commission considers price premium|publisher = the Chronicle|date = September 10, 2008}}</ref> વર્મોન્ટમાં દૂધાળાં [[ગાય|પશુઓ]]ની સંખ્યામાં 40 ટકાનો ઘટાડો થયો છે; જોકે, સમાન સમયગાળા દરમિયાન ગાય દીઠ ઉત્પાદન ત્રણ ગણું વધવાને લીધે દૂધનું ઉત્પાદન બમણું થયું છે.<ref>{{cite web |url=http://www.vermontdairy.com/dairy_industry/farms/numbers |title=Dairy Farm Numbers – Vermont Dairy |publisher=Vermontdairy.com |access-date=2010-07-31 |archive-date=2010-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101002180402/http://www.vermontdairy.com/dairy_industry/farms/numbers |url-status=dead }}</ref> દૂધનું ઉત્પાદન વધ્યું છે, તેવા સમયે વર્મોન્ટનો બજાર હિસ્સો ઘટ્યો છે. બોસ્ટન અને ન્યૂ યોર્ક શહેરના બજારોને પૂરવઠો પૂરો પાડતા રાજ્ય્સના જૂથમાં,<ref>કોલ્ડ "ફેડરલ ઓર્ડર વન"</ref> બજારહિસ્સાની દ્વષ્ટિએ 10.6 ટકાના હિસ્સા સાથે વર્મોન્ટનો ક્રમ ત્રીજો છે; ન્યૂ યોર્કનો હિસ્સો 44.9 ટકા અને પેન્સિલવેનિયાનો હિસ્સો 32.9 ટકા છે.<ref>{{cite book|author = Dunbar, Bethany |title = Vermont Milk Commission takes a look at hauling costs|publisher = the Chronicle|date = November 14, 2007}}</ref> 2007માં, દૂધ ઉત્પાદકોને {{convert|100|lb}} દૂધ માટે $23.60નો વિક્રમી ભાવ મળ્યો હતો. 2008માં આ ભાવ ઘટીને $17 થઈ ગયો.<ref>{{cite book|author = Dunbar, Bethany M. quoting from book by James Maroney Jr. |title = Former farmer has a plan for profits in Vermont dairying|publisher = the Chronicle|date = December 4, 2008}}</ref> 2008માં સરેરાશ ડેરી ફાર્મે {{Nowrap|1.3 million}} પાઉન્ડ દૂધનું ઉત્પાદન કર્યું હતું.<ref>{{cite book|author = Lefebvre, Paul |title = Average Vermont dairy farmer expected to lose $92,000|publisher = the Chronicle|date = February 11, 2009}}</ref> પશુઓના તબેલાઓ એ વર્મોન્ટની પ્રતિકાત્મક છબિ તરીકે રહ્યાં છે, પરંતુ 1947 અને 2003ની વચ્ચેના સમયગાળા દરમિયાન સક્રિય ડેરી ફાર્મની સંખ્યામાં 87 ટકાનો ઘટાડો થવાને કારણે<ref>{{cite web |url=http://www.vermontdairy.com/dairy_industry/farms/numbers |title=Dairy Farm Numbers |publisher=Vermont Dairy |access-date=2010-07-31 |archive-date=2010-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101002180402/http://www.vermontdairy.com/dairy_industry/farms/numbers |url-status=dead }}</ref> પશુઓના તબેલાઓની જાળવણી એ કૃષિ અર્થતંત્રની પાયાની જરૂરિયાત તરીકે નથી થતી, તેને બદલે તે એક વારસો જાળવી રાખવા માટેની પ્રતિબદ્ધતા ઉપર નિર્ભર બનતી જાય છે. શૈક્ષણિક અને સેવાભાવી રાજ્ય તથા સ્થાનિક હિસ્ટોરિકલ પ્રિઝર્વેશન પ્રોગ્રામ્સના સહકાર દ્વારા આયોજિત કરાયેલા વર્મોન્ટ બાર્ન સેન્સસે સમગ્ર વર્મોન્ટમાં પશુ તબેલાઓની સંખ્યા, સ્થિતિ અને ખાસિયતો નોંધવા માટે શૈક્ષણિક અને વહિવટી સિસ્ટમો વિકસાવી છે.<ref>{{cite web|url=http://www.uvm.edu/~barn/ |title=Vermont Barn Census |publisher=Uvm.edu |access-date=2010-07-31}}</ref> 2009માં, 543 સેન્દ્રીય ખેતર હતા. 20 ટકા ડેરી ફાર્મ અને 23 ટકા (128) શાકભાજીની વાડીઓ સેન્દ્રીય હતી. 2006-07માં સેન્દ્રીય ખેતીમાં વધારો થયો હતો, પરંતુ 2008-09માં તે બંધ થયું. 2010માં એક પણ ફાર્મની સંભાવના નથી.<ref>{{cite news|first=Terri|last=Hallenbeck|title=A look at Vermont organic farming|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 5D|date={{Nowrap|6 September}} 2009}}</ref> બોસ્ટનના બજારમાં નોંધપાત્ર પ્રમાણમાં દૂધ મોકલવામાં આવે છે. કોમનવૅલ્થ ઓપ મેસેચ્યુસેટ્સે એવું પ્રમાણપત્ર આપ્યું છે કે વર્મોન્ટના ફાર્મ મેસેચ્યુએટ્સના સ્વચ્છતાના ધારાધોરણોનું પાલન કરે છે. આ પ્રમાણપત્ર વિના કોઇ ખેડૂત જથ્થાબંધ બજારમાં વિતરણ માટે દૂધ વેચી શકતો નથી.<ref>[http://bulk.resource.org/courts.gov/c/F2/627/627.F2d.606.79-7759.79-7113.1070.1098.html લિક્લેર વિ. સૌડર્સ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130524030510/https://bulk.resource.org/courts.gov/c/F2/627/627.F2d.606.79-7759.79-7113.1070.1098.html |date=2013-05-24 }}. સુધારો 21 એપ્રિલ, 1980</ref> વર્મોન્ટના અર્થતંત્રમાં વર્મોન્ટ “બ્રાન્ડ”નાં આર્ટિઝન ખોરાક, ફેન્સી ફૂડ અને નોવેલ્ટી આઇટમોના ઉત્પાદન અને વેચાણનો હિસ્સો તથા મહત્વ વધતાં જાય છે. જેને રાજ્યનું સંચાલન અને સંરક્ષણ મળેલું છે. આ વિશિષ્ટ નિકાસોના ઉદાહરણમાં કેબોટ ચીઝ, વર્મોન્ટ ટેડી બૅર કંપની, ફાઇન પેઇન્ટ્સ ઓફ યુરોપ, વર્મોન્ટ બટર એન્ડ ચીઝ કંપની, કેટલીક માઇક્રો બ્રુઅરીઓ, જિનસેન્ગ ઉત્પાદકો, બર્ટન સ્નોબોર્ડસ, લૅક શેમ્પલેઇન ચોકલેટ્સ, કિંગ આર્થર ફ્લોર અને બેન એન્ડ જૅરી’સ આઇસક્રીમનો સમાવેશ થાય છે. 2010માં મેપલની પેદાશોનું ઉત્પાદન કરનારા આશરે 2,000 ઉત્પાદકો હતા.<ref>{{Cite news|first=Bethany|last=Dunbar|title=Maple season starts early with record sap run|publisher=the Chronicle|location=Barton, Vermont|page= 23|date={{Nowrap|17 March}} 2010}}</ref> 2001માં, વર્મોન્ટે 2,75,000 યુએસ ગેલન (1,040,000 લિટર) મેપલ સિરપનું ઉત્પાદન કર્યું હતું, જે અમેરિકાના મેપલ સિરપના ઉત્પાદનનો આશરે એક-તૃતીયાંશ હિસ્સો છે. 2005માં આ સંખ્યા {{convert|410000|USgal}} હતી, જે રાષ્ટ્રીય ઉત્પાદનના 37 ટકા ભાગનું પ્રતિનિધિત્વ કરતી હતી.<ref>{{cite web|author = Vermont Maple Sugar Makers Assoc|title = Maple Facts|url = http://www.vermontmaple.org/maplefacts.html|archive-url = https://web.archive.org/web/20070402082309/http://www.vermontmaple.org/maplefacts.html|archive-date = 2007-04-02|access-date = 2007-04-08|url-status = live}}</ref> 2009માં આ સંખ્યા વધીને {{convert|920000|USgal}} થઈ હતી.<ref>બર્લિંગ્ટન ફ્રી પ્રેસ, જૂન 18, 2009, પાનું 17B, "બમ્પર સીઝન ફોર સુગર મેકર્સ"</ref> 1985માં વર્મોન્ટમાં શરાબ ઉદ્યોગ શરૂ થયો હતો. આજે શરાબ બનાવવાના 14 કારખાનાં છે.<ref>{{cite book|author = Curran, John |title = Winemakers hope new state council will help them grow|publisher = Burlington Free Press|date = July 29, 2007}}</ref> 2005 સુધીમાં, વર્મોન્ટના ખેતરોમાં 2,000 ગેરકાયદે પરદેશીવાસીઓને કામે રાખવામાં આવ્યા હોવાનો અંદાજ છે. સ્થાનિક સત્તાવાળાઓએ આ સમસ્યાની અવગણના કરી છે અને રોજગારદાતાઓ સારી રીતે ખેતર ચલાવી શકે તે માટે તેમના પ્રત્યે સહાનુભૂતિ દાખવી છે.<ref>{{cite web|url=http://www.blnz.com/news/2009/05/13/Vermont_dairy_farms_count_illegal_5695.html |title=Vermont dairy farms count on illegal immigrants> |publisher=Blnz.com |access-date=2010-07-31}}</ref> ==== ઉત્પાદન ==== એસેક્સ જંક્શનમાં આવેલી આઇબીએમ (IBM) એ વર્મોન્ટની સૌથી વિશાળ નફાલક્ષી રોજગારદાતા છે. વર્મોન્ટમાં ઉત્પાદનક્ષેત્રની કુલ નોકરીઓમાં આઇબીએમનો હિસ્સો 25 ટકાનો છે. 2007માં તેણે 6,800 કામદારોને નોકરી આપી હતી.<ref>[http://www.acinet.org/oview6.asp?soccode=&amp;stfips=50&amp;from=State&amp;id=11&amp;nodeid=12 અમેરિકાસ કરીયર ઇન્ફોનેટ]. સુધારો ફેબ્રુઆરી 3, 2008.</ref> રાજ્યના વાર્ષિક અર્થતંત્રમાં તેનું પ્રતિનિધિત્વ {{Nowrap|$1 billion}} છે.<ref>''ધ બર્લિંગ્ટન ફ્રી પ્રેસ'' , ફેબ્રુઆરી 28, 2007, પાનું 8C, " આઇબીએમ (IBM): એનરિચિંગ ઇકોનોમી ફોર 50 યર્સ."</ref> 2010માં યુનિવર્સિટી ઓફ કનેક્ટિકટના એક અભ્યાસમાં એવો સંકેત મળ્યો હતો કે રોહડે ટાપુઓ અને ન્યૂ હેમ્પશાયર સાથેનું વર્મોન્ટનું જોડાણ ઉત્પાદન માટે સૌથી ખર્ચાળ છે.<ref>{{Cite news | first=Stephen | last=Singer | title=UConn study says Vermont costliet for manufacturers | url=http://www.burlingtonfreepress.com/article/20100907/NEWS01/100908037/1003/UConn-study-finds-Vt.-most-expensive-for-manufacturers | work= | publisher=Burlington Free Press | location=Burlington, Vermont | pages=6B | date=9 September 2010 | id= | access-date= }}{{Dead link|date=ઑગસ્ટ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==== આરોગ્ય ==== {{See also|Vermont#Public health and safety}} રાજ્યની વસતીની વય વૃદ્ધ થતી જાય છે જે વર્મોન્ટમાં આરોગ્ય ઉદ્યોગની સ્થિતિ સુધારે તેવી સંભાવના છે. 2008માં, ફ્લેચર એલન હેલ્થ કૅર એ રાજ્યમાં લોકોને નોકરી આપનારો બીજો સૌથી મોટો રોજગારદાતા હતો.<ref>{{cite book|author = McLean, Dan |title = IBM won't be No. 1 employer for much longer|publisher = Burlington Free Press|date = June 29, 2008}}</ref> ==== રહેણાક ==== 2007માં વર્મોન્ટ એ અમેરિકામાં ઘર ગીરો મૂકવાની સવલતની દ્વષ્ટિએ 17મો ક્રમ ધરાવતું હતું. જોકે, અન્ય 41 રાજ્યમાં રહેવાસીઓએ વર્મોન્ટની 18.4 ટકા મોર્ગેજ ઘરેલું આવકમાં ચાર ટકાની વધઘટમાં યોગદાન આપ્યું છે.<ref>{{cite web|title=Vermont Business Roundtable|work=Housing Prices, Availability, and Affordability in Vermont|url=http://www.vtroundtable.org/Portals/0/housingreport.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20070605073513/http://www.vtroundtable.org/Portals/0/housingreport.pdf|archive-date=2007-06-05|access-date=2007-01-07|format=PDF|url-status=dead}}</ref> 2000ના દશકના પ્રારંભિક ગાળામાં ઘરના ભાવમાં બહુ વધારો થયો નથી. પરિણામસ્વરૂપે, અહીં રિયલ એસ્ટેટના ભાવોનું એટલું બધું મહત્વ પણ નહોતું. 2007માં જ્યારે દેવાની રકમ ચૂકતે નહીં થઈ શકવાને લીધે મિલ્કતનો કબ્જો લેવાનું પ્રમાણ નોંધપાત્રરીતે વધ્યું ત્યારે સમગ્ર રાષ્ટ્રમાં ઘર જપ્તિની કાર્યવાહીની દ્વષ્ટિએ આ રાજ્યનો ક્રમ પચાસમો હતો.<ref>{{cite book|author = Braithwaite, Chris |title = Vermont weathers mortgage storm|publisher = the Chronicle|date = December 19, 2007}}</ref> 2004થી 2008ના ગાળામાં ઘરોનું વેચાણ વાર્ષિક ધોરણે ઘટ્યું હતું, ભાવો વધતા રહ્યાં હતા.<ref>{{cite book|author = Ryan, Matt |title = Moving In: Essex home prices edge higher|publisher = Burlington Free Press|date = August 3, 2008}}</ref> 2007માં, એનર્જી સ્ટાર પ્રોગ્રામ હેઠળ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ એન્વાયરમેન્ટલ પ્રોટેક્શન એજન્સી દ્વારા મૂલ્યાંકન કરવામાં આવ્યા પ્રમાણે નવા ઊર્જા કાર્યક્ષમ ઘરોના બાંધકામમાં વર્મોન્ટે સમગ્ર રાષ્ટ્રમાં શ્રેષ્ઠ સ્થાન મેળવ્યું હતું.<ref>{{cite book|author = Gresser, Joseph |title = Vermont is top in N.E. for new energy efficient homes|publisher = the Chronicle|date = October 3, 2007}}</ref> જોકે, વર્મોન્ટના આશરે 60 ટકા ઘરોમાં 2008માં તેલ વડે ગરમી મેળવવામાં આવતી હતી.<ref>{{cite book|author = Pollak, Sally |title = In from the cold|publisher = Burlington Free Press|date = September 14, 2008}}</ref> 2008ના ઓગસ્ટમાં વર્મોન્ટમાં ગરમીના વિવિધ સ્રોતોના {{Nowrap|1 million}} બીટીયુ (BTU) ખર્ચમાં કોર્ડ વૂડનો ભાવ $14.39 અને કેરોસીનનો $43.50 હતો. વર્મોન્ટમાં વેચાણ પામેલા ઘરની સંખ્યા 2004માં 8,318 હતી, જે 2005માં ઘટીને 8,120, 2006માં 6,919 અને 2007માં 5,820 થઈ હતી. સરેરાશ ભાવમાં વધારો થતો રહ્યો હતો. 2008માં સરેરાશ ભાવ વધીને $202,500 (2007માં $200,000) થયા હતા.<ref>{{cite book|author = Ryan, Matt and Hart, Melissa |title = Vermont Numbers|publisher = Burlington Free Press|date = November 30, 2008}}</ref> 2009માં બે બેડરૂમના એક એપાર્ટમેન્ટનું સરેરાશ ભાડું પ્રતિમાસ $920 હતું. ભાડાના ઘરોની પ્રાપ્તિનો દર 5.4 ટકા હતો, જે સમગ્ર રાષ્ટ્રમાં સૌથી નીચો હતો. 2010ના જાન્યુઆરીમાં 2,800 લોકોને ઘરવિહીન ગણવામાં આવ્યા હતા, જે 2008ની તુલનાએ 22 ટકા વધુ હતા.<ref>{{Cite news|first=+Nancy|last=Remsen|title=Home ownership still difficult goal in Vermont|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 1B, 3B|date={{Nowrap|16 June}} 2010}}</ref> ==== શ્રમ ==== 2006 સુધીમાં, વર્મોન્ટમાં 305,000 કામદારો હતા. આ પૈકીના 11 ટકા લોકો સંગઠિત હતા.<ref>{{cite web |url=http://www.empirecenter.org/2007/01/unions_shrink_e.php |title=Unions Shrink Even in NY, Data Show |publisher=Empirecenter.org |date=2007-01-26 |access-date=2010-07-31 |archive-date=2007-03-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070322212944/http://www.empirecenter.org/2007/01/unions_shrink_e.php |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.bishca.state.vt.us/hcadiv/Data_Reports/healthinsurmarket/SurveyVTFamilyHealth2000/DataTables126_146/128_WorkingStatewideOfferFirm.PDF |archive-url=https://web.archive.org/web/20070614075440/http://www.bishca.state.vt.us/hcadiv/Data_Reports/healthinsurmarket/SurveyVTFamilyHealth2000/DataTables126_146/128_WorkingStatewideOfferFirm.PDF |archive-date=2007-06-14 |title=A separate study shows over 325,000 workers in 2000 |format=PDF |access-date=2010-07-31 |url-status=dead }}</ref> 299,200 કામદારોના શ્રમબળ પૈકી, 52,000 લોકો સરકારી, ફેડરલ, રાજ્ય અને સ્થાનિક નોકરીઓમાં હતા. <ref>{{cite web |url=http://www.nvda.net/pdf/RegionalPlan/VolumeII.Chapter6.EconomicDevelopment.pdf |title=Regional Plan Volume&nbsp;II. Chapter 6. Economic Development |year=2003}}</ref> 9 ટકાનો સૌથી ઊંચો બેકારી દર 1976ના જૂનમાં જોવા મળ્યો હતો. 2000ના ફેબ્રુઆરીમાં સૌથી નીચો 2.4 ટકાનો દર નોંધાયો હતો.<ref>{{cite web|url=http://data.bls.gov/PDQ/servlet/SurveyOutputServlet?data_tool=latest_numbers&series_id=LASST50000003 |title=BLS Local Area Unemployment Statistics – History |publisher=Data.bls.gov |access-date=2010-07-31}}</ref> 2010ના સપ્ટેમ્બર સુધીમાં, બેકારીનો દર 5.8 ટકાના સ્તરે હતો.<ref>{{cite web|url=http://www.bls.gov/lau/ |title=BLS Local Area Unemployment Statistics |publisher=Bls.gov |access-date=2010-10-26}}</ref> 2000થી 2006ના ગાળામાં રોજગારીનો દર 7.5 ટકા વધ્યો છે. 1980થી 2000ના ગાળામાં, રોજગારીમાં 34 ટકાનો વધારો થયો છે; રાષ્ટ્રના કિસ્સામાં આ આંકડો 46 ટકા છે. વાસ્તવિક વેતનનો આંકડો 2006માં $33,385 હતો જે 2010માં પણ સતત જળવાઈ રહ્યો હતો, રાષ્ટ્રની દ્વષ્ટિએ આ આંકડો $36,871 હતો.<ref>{{Cite news|first=John|last=Briggs|title=25 years of numbers|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 1B, 4B|date={{Nowrap|21 June}} 2010}}</ref> ==== વીમો ==== વર્મોન્ટની અર્થવ્યવસ્થામાં કેપ્ટીવ ઇન્સ્યોરન્સનો હિસ્સો વધતો જાય છે. વૈકલ્પિક વીમાના આ સ્વરૂપનો ઉપયોગ કરવા માટે વિશાળ કંપનીઓ અથવા ઔદ્યોગિક સંગઠનો તેમના પોતાના જોખમો સામે વીમા કવચ મેળવવા માટે સ્વતંત્ર વીમા કંપનીઓની રચના કરે છે અને તે રીતે તેઓ તેમના વીમા પ્રીમિઅમનો ખર્ચ બચાવી લે છે અને વિવિધ પ્રકારનાં જોખમો સામે નોંધપાત્ર પ્રમાણમાં કાબુ મેળવી લે છે. આ પ્રકારની કંપનીઓની રચના કરવાથી તેમજ આ કંપનીઓના કામકાજમાંથી કરવેરામાં પણ નોંધપાત્ર લાભ મળે છે. ઇન્સ્યોરન્સ ઇન્ફોર્મેશન ઇન્સ્ટીટ્યુટ અનુસાર, 2૦૦4મા વર્મોન્ટ એ કેપ્ટીવ ઇન્સ્યોરન્સ કંપનીઓ માટેનું વિશ્વનું ત્રીજું સૌથી મોટું સ્થળ હતું, ત્યારપછીના ક્રમે અનુક્રમે બર્મુડા અને કાયમેન ટાપુઓ આવે છે.<ref>{{cite web|title=Insurance Information Institute|work=Captives & Other Risk-Financing Options|url=http://www.iii.org/media/hottopics/insurance/test3/?table_sort_745148=2|access-date=2007-01-07|archive-date=2006-10-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20061008061328/http://www.iii.org/media/hottopics/insurance/test3/?table_sort_745148=2|url-status=dead}}</ref> 2૦૦8મા આ પ્રકારની 550 કંપનીઓ હતી.<ref>{{cite news|first=Matt|last=Sutkoski|title=State unconcerned about insurance report|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 9B|date={{Nowrap|1 August}} 2009}}</ref> 2010મા આ રાજ્યમાં આ પ્રકારની 900 કંપનીઓ હતી.<ref>{{cite news|first=Terri |last=Hallenbeck |title=Captive industry descends on Vt. |publisher=Burlington Free Press |location=Burlington, Vermont|pages= 1B |date={{Nowrap|11 August}} 2010}}</ref> ==== પ્રવાસન ==== [[ચિત્ર:Stowe village Stevage.jpg|left|thumb|સ્ટોવ રીસોર્ટ વિલેજ]] આ રાજ્ય માટે પ્રવાસન એ એક મહત્વનો ઉદ્યોગ છે. શિયાળામાં બર્ક પર્વતનો સ્કી એરિયા, બોલ્ટન વેલી, સ્ટોવ, સ્મગલર'સ નોચ, કિલિંગટન સ્કી રિસોર્ટ, મેડ રીવર ગ્લેન, સુગરબશ, સ્ત્રેતોન, જે પીક, ઓકેમો, સ્યુસાઈડ સિક્સ, માઉન્ટ સ્નો અને બ્રોમ્લી ખાતે સ્કી શોખીનો ઉમટી પડે છે. પ્રવાસીઓનું સૌથી મોટું જૂથ બોસ્ટન, મોન્ટ્રીઅલ અને ન્યુ યોર્ક જેવા શહેરી વિસ્તારોમાંથી આવે છે.{{Citation needed|date=September 2010}} ઉનાળામાં પ્રવાસીઓ સ્ટોવ, માન્ચેસ્ટર, ક્વીચી, વિલમિંગ્ટન અને વૂડસ્ટોક જેવા નગરોમાં આવેલ રિસોર્ટની મુલાકાત લેતા હોય છે. પ્રવાસીઓને આકર્ષવા માટે બનાવવામાં આવેલ રિસોર્ટ, હોટેલો, રેસ્ટોરાં અને દુકાનોમાં લોકોને સમગ્ર વર્ષ કામ મળે છે. વર્મોન્ટનાં પ્રવાસન અર્થતંત્રમાં સમર કેમ્પનો પણ હિસ્સો છે. [[ચિત્ર:LakeChamplain.jpg|thumb|લેક શેમ્પલેઇન]] મુલાકાતીઓ ટ્રાઉટ ફિશિંગ, લેક ફિશિંગ અને આઈસ ફિશિંગમાં ભાગ લે છે. કેટલાક લોંગ ટ્રેઈલ વધારે છે. શિયાળામાં, નોર્ડિક અને બેકકન્ટ્રી સ્કીઅર્સ કેટમાઉન્ટ ટ્રેઈલનું મુસાફરી ખેડવા માટે મુસાફરો આવે છે. દરવર્ષે વિવિધ હોર્સ શો પણ યોજાય છે. મુલાકાતીઓને આકર્ષવા માટે વર્મોન્ટનાં સરકારી પાર્ક, ઐતિહાસિક સ્થળો, સંગ્રહાલયો, ગોલ્ફના મેદાનો, અને સ્પા સાથેની નવી બ્યુટીક હોટેલો બનાવવામાં આવી છે. 2000ની વસ્તી ગણતરી અનુસાર, વર્મોન્ટનાં તમામ રહેણાક એકમો પૈકીના લગભગ 15 ટકા ખાલી છે અને તેમને "ઋતુ અનુસાર, આનંદ-પ્રમોદ માટે અથવા પ્રાસંગિક ઉપયોગ" તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવ્યા છે.<ref>{{cite web|url=http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&-context=dt&-ds_name=DEC_2000_SF1_U&-CONTEXT=dt&-mt_name=DEC_2000_SF1_U_H001&-mt_name=DEC_2000_SF1_U_H005&-tree_id=4001&-redoLog=false&-all_geo_types=N&-geo_id=04000US50&-format=&-_lang=en|title=Vacant housing units, Vermont, 2000 Census|access-date=2011-02-10|archive-date=2020-02-11|archive-url=https://archive.today/20200211210058/http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&-context=dt&-ds_name=DEC_2000_SF1_U&-CONTEXT=dt&-mt_name=DEC_2000_SF1_U_H001&-mt_name=DEC_2000_SF1_U_H005&-tree_id=4001&-redoLog=false&-all_geo_types=N&-geo_id=04000US50&-format=&-_lang=en|url-status=dead}}</ref>{{Clarify||this is apparently being hyped here as an asset of some sort. Not sure that is what figure shows at all. Need to clarify sentence and maybe change paragraph|date=September 2010}} સમગ્ર રાષ્ટ્રમાં મૈની બાદ આ સૌથી ઉંચી ટકાવારી છે. વર્મોન્ટનાં કેટલાક શહેરોમાં, ન્યૂ ઈંગ્લેન્ડ અને ન્યુ યોર્ક શહેરના ધનિક રહીશોની માલિકીનાં વેકેશન હોમ ઘરોના કુલ પુરવઠાના મોટા હિસ્સાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. એક અંદાજ અનુસાર, 2009 સુધીમાં, લુડલોવ, વર્મોન્ટનાં તમામ ઘર પૈકીના 84 ટકા ઘરની માલિકી રાજ્યની બહારના રહીશોની હતી.<ref>{{cite web|url=http://www.7dvt.com/2008cottage-industry|title=Cottage industry|access-date=2011-02-10|archive-date=2014-02-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209165157/http://www.7dvt.com/2008cottage-industry|url-status=dead}}</ref> અન્ય નોંધપાત્ર વેકેશન-હોમ રિસોર્ટસમાં માન્ચેસ્ટર અને સ્ટોવનો સમાવેશ થાય છે. 2005મા, આ રાજ્યમાં અંદાજે {{Nowrap|13.4 million}} મુલાકાતીઓ આવ્યા હતા, તેમને {{Nowrap|$1.57 billion}}નો ખર્ચ કર્યો હતો.<ref>{{cite book|author = Dunbar, Bethany M. |title = I can remember Barton when it was a booming town|publisher = The Chronicle|date = December 1, 2008}}</ref> 2000 -01મા, 4 ,579 ,719 સ્કીઅર અને સ્નોબોર્ડરે આ રાજ્યની મુલાકાત લીધી હતી. 2009 -2010માં 4,125,082 મુલાકાત લેવાઈ હતી, જે તાજેતરના વર્ષોની તુલનાએ વૃદ્ધિ દર્શાવે છે.<ref>{{Cite news|title=Vt. ski area visits rise 1.4%|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 6C|date={{Nowrap|10 June}} 2010}}</ref> 2008 દરમિયાન, વર્મોન્ટની 138 સ્નોમોબીલિંગ ક્લબોમાં 35,000 સદસ્યો હતા. આ ક્લબો સંયુકતપણે 6,000 માઈલ લાંબી ટ્રેઈલ ધરાવે છે, જે મુખ્યત્વે ખાનગી જમીનો ઉપર છે. આ ઉદ્યોગ "સેંકડો મિલિયન ડોલરના મૂલ્યનો ધંધો રળી આપતો" હોવાનું કહેવાય છે.<ref>{{cite book|author = McLean, Dan |title = Hard times may slow snowmobiling|publisher = Burlington Free Press|date = December 14, 2008}}</ref> શિકારને કાળા રીંછ, જંગલી મરઘા, હરણ અને મોટા કદના સાબર માટે મર્યાદિત રાખવામાં આવ્યું છે.<ref>{{cite news|title=Hunting Season Opening Dates|publisher=Newport Daily Express|location=Newport, Vermont|pages= TWO, HUNTING GUIDE|date=September 2009}}</ref> રાજ્યમાં 5,500 રીંછ છે. આમ કરવાનો હેતુ તેમની સંખ્યા 4,500 થી 6,000 વચ્ચે રાખવાનો છે.<ref>{{Cite news | first= | last= | title=Vermont bear hunting season opens on Sept. 1 | url=| work= | publisher=Bthe Chronicle | location=Barton, Vermont | pages= 8 | date=1 September 2010 | id= | access-date=}}</ref> ==== ખનન ==== અમેરિકામાં રટલેન્ડ અને બાર, આ બે સ્થળ આરસ તથા ગ્રેનાઈટનાં ખનન તથા કોતરકામ માટેના પરંપરાગત કેન્દ્રો છે. ઘણા વર્ષો સુધી વર્મોન્ટ પણ અમેરિકામાં આ ઉદ્યોગના એક નાનકડા સંગઠન- સ્ટોનકટર્સ એસોસીએશનનંબ કેન્દ્ર રહ્યું હતું, આ સંગઠનમાં 500 સદસ્યો હતા. અમેરિકામાં શરુ થનારી સૌપ્રથમ માર્બલ કવોરી માઉન્ટ એલુસ પર આવેલી હતી જે પૂર્વ દોર્સેટની સામે હતી.<ref>{{cite web|url=http://www.virtualvermont.com/towns/dorset.html |title=VirtualVermont.com |publisher=VirtualVermont.com |date=2010-06-13 |access-date=2010-07-31}}</ref> રાજ્યની પશ્ચિમી બાજુએ "માર્બલ વેલી" પસાર થાય છે જે "સ્લેટ વેલી" સાથે જોડાય છે. સ્લેટ વેલી ન્યુ યોર્કમાં ચીમની પોઈન્ટથી થઈને પસાર થાય છે જે "ગ્રેનાઈટ વેલી"ને મળે છે. ગ્રેનાઈટ વેલી બારની પશ્ચિમ બાજુએથી પસાર થાય છે. બારમાં રોક ઓફ એજીસ કવોરી આવેલી છે, જે અમેરિકાની સૌથી વિશાળ ગ્રેનાઈટ કવોરી છે. અમેરિકામાં સ્લેટનું સૌથી વધુ ઉત્પાદન કરતુ કોઈ રાજ્ય હોય તો તે વર્મોન્ટ છે.<ref>{{cite web |url=http://www.apartmentlinks.com/VT/Vermont.html |title=ApartmentLinks.com |publisher=ApartmentLinks.com |access-date=2010-07-31 |archive-date=2008-05-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080531130133/http://www.apartmentlinks.com/VT/Vermont.html |url-status=dead }}</ref> ખનનની પ્રવૃત્તિમાં પરિમાણીય પત્થરના ઉપ્તાદન દ્વારા સૌથી વધુ આવક મળે છે. ==== સેવાભાવી અને સ્વૈચ્છિક સંસ્થાઓ ==== 2008મા વર્મોન્ટમાં 2,682 સેવાભાવી સંસ્થાઓ હતી, જેમની આવક {{Nowrap|$2.8 billion}} હતી.<ref>{{cite web |url=http://www.wheremostneeded.org/2006/06/vermont_nonprof.html |title=Vermont Nonprofit Association Folds |publisher=Where Most Needed |date=2006-06-08 |access-date=2010-07-31 |archive-date=2011-07-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110722034212/http://www.wheremostneeded.org/2006/06/vermont_nonprof.html |url-status=dead }}</ref> 2005-08ના સમયગાળા દરમ્યાન, સેવાભાવ માટે સમગ્ર દેશમાં આ રાજ્યનો ક્રમ નવમો હતો. આ સમયગાળા દરમિયાન રાજ્યની વસ્તીના 35.6 ટકા લોકોએ સેવા આપી હતી. તેની તુલનાએ સમગ્ર રાષ્ટ્રની સરેરાશ 26.4 ટકા હતી.<ref>{{cite news|first=Matt|last=Sutkoski|title=Vermont volunteering thrives|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 1B|date={{Nowrap|29 July}} 2009}}</ref> == પરિવહન == [[ચિત્ર:Welcome to Vermont.jpg|thumb|એડિસનમાં રૂટ 17 પર ન્યૂ યોર્ક સરહદથી થોડા ઉપર, હાલમાં નહીં ઉપયોગમાં લેવાતા શેમ્પલેઇન પૂલ પર વર્મોન્ટમાં આવકારતું ચિહ્ન]] વર્મોન્ટમાં પરિવહનનું મુખ્ય માધ્યમ ઓટોમોબાઇલ છે. 2008માં વર્મોન્ટના લગભગ 5.7 ટકા ઘરોમાં કાર ન હતી.<ref>{{Cite news|first=Tim|last=Johnson|title=Ditch the ride and catch a ride|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 1C|date={{Nowrap|20 June}} 2010}}</ref> 2009માં વાહન-સંબંધી અકસ્માતથી થયેલા મૃત્યુમાં રાજ્ય છેલ્લેથી ત્રીજા ક્રમે હતું.{{Citation needed|date=April 2010}} સરેરાશ 20-25 લોકોએ શરાબ પીને ડ્રાઇવિંગ કરવાથી જાન ગુમાવી હતી, અને 70-80 લોકો રાજ્યમાં ગંભીર કાર અકસ્માતમાં મૃત્યુ પામ્યા હતા.<ref>{{cite web|url=http://www.autoinsurancetips.com/vermont-dui-laws|title=Vermont DUI Laws|access-date=2011-02-10|archive-date=2010-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20100114050550/http://autoinsurancetips.com/vermont-dui-laws|url-status=dead}}</ref> 2010માં વર્મોન્ટ {{convert|2840|mi}} લાંબો હાઇવે ધરાવતો હતો. 50 રાજ્યમાં આ ત્રીજા નંબરનો સૌથી ઓછો જથ્થો હતો. લગભગ 2.5 ટકા હાઇવેને "ગીચ" ગણવામાં આવ્યા હતા, જે દેશમાં પાંચમા નંબરના સૌથી ઓછા છે. હાઇવે પર મૃત્યુનો દર એક પ્રતિ {{convert|100000000|mi}} હતો, જે દેશમાં 10મા નંબરનો સૌથી ઓછો દર છે. હાઇવેનો ખર્ચ {{convert|1|mi}} દીઠ 28,669 ડોલર છે, જે રાજ્ય્સમાં 17મા નંબરનો સૌથી વધારે ખર્ચ છે. 34.4 ટકા પૂલો નબળી કક્ષાના અથવા ઘસાઇ ગયેલા માનવામાં આવ્યા છે, જે દેશમાં ખરાબ દશામાં આવેલા પૂલોની સંખ્યા ધરાવતા રાજ્ય્સમાં આઠમો ક્રમ ધરાવે છે.<ref>{{Cite news | first= | last= | title=Roadwork:Vermont highways don't measure up | url=| work= | publisher=Burlington Free Press | location=Burlington, Vermont | pages= 1B | date=7 September 2010 | id= | access-date=}}</ref> વ્યક્તિગત સમુદાયો અને કાઉન્ટીઓ જાહેર પરિવહન ધરાવે છે, પરંતુ તેમના દ્વારા આવરી લેવામાં આવતા વિસ્તારો ઘણીવાર મર્યાદિત હોય છે. ગ્રેયહાઉન્ડ લાઇન્સ અનેક નાના નગરોને સેવા પૂરી પાડે છે. બે એમટ્રેક ટ્રેઇન્સ, ધ વર્મોન્ટર <ref name="Amtrak Vermonter">{{cite web|url=http://www.amtrak.com/servlet/ContentServer/AM_Route_C/1241245667150/1237405732511|title=Amtrak Vermonter}}</ref> અને એથન એલન એક્સપ્રેસ વર્મોન્ટને સેવા પૂરી પાડે છે.<ref name="Amtrak Ethan Allen Express">{{cite web|url=http://www.amtrak.com/servlet/ContentServer/AM_Route_C/1241245666724/1237405732511|title=Amtrak Ethan Allen Express}}</ref> {{convert|80000|lb}} કરતાં વધારે વજન ધરાવતી ટ્રક વર્મોન્ટના દ્વિતીય કક્ષાના રોડનો ઉપયોગ કરે છે. ઇન્ટરસ્ટેટ રોડને મહત્તમ વજન સુધી મર્યાદિત રાખવામાં આવ્યા છે. કામચલાઉ સંઘીય કાયદાએ વધારે વજન ધરાવતા વાહનોને વર્મોન્ટના ઇન્ટરસ્ટેટ રોડ પર 2010માં એક વર્ષ માટે છૂટછાટ આપી હતી.<ref>{{Cite news|first=Office of Senator Patrick Leahy|title=Pilot program will route heavy trucks onto interstate| work=the Chronicle|publisher=the Chronicle|location=Barton, Vermont|page= 33|date={{Nowrap|22 December}} 2009}}</ref> === મુખ્ય માર્ગો === રાજ્યની સત્તામાં {{convert|2843|mi|km|0}} લાંબો હાઇવે આવે છે.<ref>{{cite book|author = Fahy, Jill |title = Vermont roads in the middle of the pack|publisher = Burlington Free Press|date = August 1, 2008}}</ref> વધારે ઊંડાણપૂર્વકની માહિતી માટે વર્મોન્ટના માર્ગોની યાદી જુઓ. {{anchor|North-South routes}} ==== ઉત્તર-દક્ષિણ માર્ગ ==== * [[ચિત્ર:I-89.svg|20px]] ઇન્ટરસ્ટેટ 89 – વ્હાઇટ રીવર જંક્શનથી વાવવ્યદિશા તરફ માઉન્ટપિલિયર અને બર્લિંગ્ટન રૂટ એમ બંનેને કેનેડિયન સરહદ સુધી સેવા પૂરી પાડે છે. * [[ચિત્ર:I-91.svg|20px]] ઇન્ટરસ્ટેટ 91 – મેસેચ્યુસેટ્સ સરહદથી ઉત્તર તરફ કેનેડિયન સરહદ તરફ બ્રેટલબરો, વ્હાઇટ રીવર જંક્શન અને સેન્ટ જ્હોન્સબરી અને ન્યૂપોર્ટને જોડે છે. * [[ચિત્ર:I-93.svg|20px]] ઇન્ટરસ્ટેટ 93 – તેનું ઉત્તરીય ટર્મિનસ સેન્ટ જોહ્ન્સબરીમાં આઇ-91 (I-91) ખાતે આવેલું છે અને સરાજ્યા ઉત્તરીય ભાગોને ન્યૂ હેમ્પશાયર અને દક્ષિણના સ્થાનો સાથે જોડે છે. * [[ચિત્ર:US 5.svg|20px]] યુ.એસ.રૂટ 5 – દક્ષિણથી ઉત્તર તરફ સરાજ્યી પૂર્વની સરહદની સાથે-સાથે સમગ્ર સરાજ્યાં તેની સંપૂર્ણ લંબાઈ પર આઇ-91 (I-91)ને સમાંતર યાત્રા કરે છે. * [[ચિત્ર:US 7.svg|20px]] યુ.એસ.રૂટ 7 – સરાજ્યી પશ્ચિમી સરહદની સાથે-સાથે દક્ષિણથી ઉત્તર તરફ યાત્રા કરે છે. યુ.એસ. 7 બર્લિંગ્ટનથી ઉત્તર તરફ કેનેડિયન સરહદ સુધી આઇ-89 (I-89)ને સમાંતર છે. * [[ચિત્ર:Vermont 100.svg|20px]] વર્મોન્ટ રૂટ 100 – દક્ષિણથી ઉત્તર તરફ સીધો જ લગભગ સરાજ્યી મધ્યમાંથી પસાર થાય છે, ગ્રીન માઉન્ટેઇન્સની સંપૂર્ણ લંબાઈની સાથે-સાથે માર્ગ પૂરો પાડે છે. {{anchor|East-West routes}} ==== ઇસ્ટ-વેસ્ટ માર્ગો ==== * [[ચિત્ર:US 2.svg|20px]] યુ.એસ.રૂટ 2 – ઉત્તરીય વર્મોન્ટને પશ્ચિમથી પૂર્વ તરફ પાર કરે છે અને બર્લિંગ્ટન, માઉન્ટપિલિયર અને સેન્ટ જોહ્ન્સબરીના વધારે વસતિ ધરાવતા કેન્દ્રોને જોડે છે. * [[ચિત્ર:US 4.svg|20px]] યુ.એસ.રૂટ 4 – દક્ષિણ-મધ્ય વર્મોન્ટને પશ્ચિમથી પૂર્વ તરફ પાર કરે છે. તે ફેર હેવન શહેરમાં ન્યૂયોર્ક સરહદને રટલેન્ડ શહેર સાથે જોડે છે અને કિલિંગ્ટન અને વ્હાઇટ રીવર જંક્શનમાંથી પસાર થાય છે. * [[ચિત્ર:US 302.svg|20px]] યુ.એસ.રૂટ 302 – માઉન્ટપિલિયર અને બારથી પૂર્વ દિશામાં ન્યૂ હેમ્પશાયર અને મૈઇન તરફ પસાર થાય છે. * [[ચિત્ર:Vermont 9.svg|20px]] વર્મોન્ટ રૂટ 9 – સરાજ્યા દક્ષિણીય ભાગોમાંથી પસાર થઈને બેનિંગ્ટનથી બ્રેટલબરોને જોડે છે. * [[ચિત્ર:Vermont 105.svg|20px]] વર્મોન્ટ રૂટ 105 – વર્મોન્ટના સૌથી ઉત્તરીય ભાગોમાંથી પસાર થઈને (કેટલીક વખત કેનેડિયન સરહદથી માત્ર થોડા જ માઇલ અંદર) સેન્ટ એલબન્ઝ અને ન્યૂપોર્ટ શહેરને જોડે છે. 2005-06માં હાથ ધરવામાં આવેલા અભ્યાસ અનુસાર "રોડની મરમ્મતમાં ખર્ચની અસરકારકતા" માટે વર્મોન્ટને 37મો ક્રમ આપવામાં આવ્યો હતો, જે 2004-05માં આપવામાં આવેલા 13મા સ્થાનથી નીચો આવ્યો હતો.<ref>{{cite web|url=http://www.reason.org/ps360.pdf |title=Microsoft Word – ps360final.doc |publisher=Reason.org |date=2007-06-01 |access-date=2010-07-31}}</ref> સંઘીય આંકડાઓ દર્શાવે છે કે વર્મોન્ટના 2,691 પૂલોમાંથી 16 ટકાને 2006માં રાજ્ય દ્વારા માળખામાં ખામી હોવાનું જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું.<ref>{{cite news|title = State to inspect bridges similar to Minn. span|publisher = Burlington Free Press|date = August 4, 2007}} પાનું 1બી</ref> 2007માં વર્મોન્ટમાં દેશમાં છઠ્ઠા નંબરના માળખાકીય રીતે સૌથી ખરાબ પૂલો આવેલા હતા.<ref>{{cite book|author = Creaser, Richard |title = The bridges of Orleans County await repair|publisher = the Chronicle|date = November 14, 2007}}</ref> === રેલ === [[ચિત્ર:White River Junction VT.jpg|thumb|વ્હાઇટ રીવર જંક્શનમાં એમટ્રેક સ્ટેશન ]] રાજ્યને એમટ્રેકની ''વર્મોન્ટર'' અને ''એથન એલેન એક્સપ્રેસ'' , ન્યૂ ઇંગ્લેન્ડ સેન્ટ્રલ રેલબોર્ડ, વર્મોન્ટ રેલવે અને ગ્રીન માઉન્ટેઇન રેલબોર્ડ દ્વારા સેવા પૂરી પાડવામાં આવે છે. ''એથન એલન એક્સપ્રેસ'' રટલેન્ડ અને કેસલ્ટનને સેવા પૂરી પાડે છે,<ref name="Amtrak Ethan Allen Express"/> જ્યારે ''વર્મોન્ટર'' સેન્ટ એલ્બન્સ, એસેક્સ જંક્શન, વોટરબરી, માઉન્ટપિલિયર, રેન્ડોલ્ફ, વ્હાઇટ રીવર જંક્શન, વિન્ડસર, બિલોઝ ફોલ્સ અને બ્રેટલબરોને સેવા પૂરી પાડે છે.<ref name="Amtrak Vermonter"/> === સ્થાનિક સમુદાય જાહેર અને ખાનગી પરિવહન === ગ્રેયહાઉન્ડ લાઇન્સ બિલોઝ ફોલ્સ, બ્રેટલબરો, બર્લિંગ્ટન,માઉન્ટપિલિયર અને વ્હાઇટ રીવર જંક્શન ખાતે થોભે છે. અન્ય પરિવહન સેવાઓમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છેઃ<ref>{{cite web |url=http://www.greyhound.com/home/TicketCenter/en/locations.asp?state=vt |title=Locations: Vermont |publisher=Greyhound.com |access-date=2010-07-31 |archive-date=2010-03-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100316180933/http://www.greyhound.com/home/TicketCenter/en/locations.asp?state=vt |url-status=dead }}</ref> * એડિસન કાઉન્ટી ટ્રાન્ઝીટ રીસોર્સીસ (એસીટીઆર (ACTR)) એડિસન કાઉન્ટી, મિડલબરીના કોલેજ ટાઉન, બ્રિસ્ટોલ અને વર્જીનીસને સેવા પૂરી પાડે છે. * બેનિંગ્ટન કાઉન્ટીને અમેરિકન રેડ ક્રોસ ગ્રીન માઉન્ટેઇન એક્સપ્રેસ (જીએમઇ (GME))ને બેનિંગ્ટનથી બહાર અને યાન્કી ટ્રેઇલ્સ (ટીસી (TC)) રેન્સેલેર, ન્યૂ યોર્કથી બહાર જવાની સેવા પૂરી પાડે છે. * વિન્ડહેમ કાઉન્ટીમાં બ્રેટલબરોને બીલાઇન (બેટલબરો ટાઉન બસ) સેવા પૂરી પાડે છે. વિન્ડહેમને, વેસ્ટ ડોવરથી બહાર મૂવર (ડીયરફીલ્ડ વેલી ટ્રાન્ઝિટ એસોસિયેશન અથવા ડીવીટીએ (DVTA)) દ્વારા સેવા પૂરી પાડવામાં આવે છે. * બર્લિંગ્ટનમાં ચિટ્ટેન્ડેન કાઉન્ટી ટ્રાન્સપોર્ટેશન ઓથોરીટી (સીસીટીએ (CCTA)) અને સીએટીએસ (CATS) (યુનિવર્સિટી ઓફ વર્મોન્ટ કેમ્પસ એરીયા ટ્રાન્સપોર્ટેશન સિસ્ટમ) આવેલી છે. * ચિટ્ટેન્ડેન કાઉન્ટીમાં કોલચેસ્ટર દ્વારા એસએસટીએ (સ્પેશ્યલ સર્વિસીસ ટ્રાન્સપોર્ટેશન એજન્સી)ના માધ્યમથી સેવા પૂરી પાડવામાં આવે છે. * રટલેન્ડ કાઉન્ટીમાં રટલેન્ડથી બહાર (માર્બલ વેલી રીજનલ ટ્રાન્ઝીટ ડિસ્ટ્રીક્ટ, એમવીઆઇટીડી (MVRTD)) બસ આવેલી છે. * વિન્ડસર કાઉન્ટીઃ ** લૂડલોવ (વિન્ડસર કાઉન્ટીમાં)ને એલએમટીએસ (લૂટલોવ મ્યુનિસિપલ ટ્રાન્ઝીટ સિસ્ટમ) દ્વારા સેવા પૂરી પાડવામાં આવે છે. ** વિન્ડસરને એડવાન્સ ટ્રાન્ઝીટ (એટી) દ્વારા વિન્ડસરની બહાર સેવા પૂરી પાડવામાં આવે છે. ** કનેક્ટીક્યુટ રીવર ટ્રાન્ઝીટ (સીઆરટી (CRT)) સ્પ્રિંગફીલ્ડ, વર્મોન્ટની બહાર, વિંન્ડહેમ કાઉન્ટીના કેટલાક ભાગોને સેવા પૂરી પાડે છે. ** નોર્વિચ અને હાર્ટફોર્ડ ઉપરાંત વ્હાઇટ રીવર જંક્શન સહિતના વિન્ડસર કાઉન્ટીના કેટલાક ભાગોમાં અને ન્યૂ હેમ્પશાયરના કેટલાક ભાગોમાં એવાન્સ્ડ ટ્રાન્ઝિટ નામની વિનામૂલ્યે પરિવહન સેવા પણ આવેલી છે.<ref>{{cite web|url=http://www.advancetransit.com/ |title=Advance Transit Home |publisher=Advancetransit.com |date=2010-06-16 |access-date=2010-07-31}}</ref> તેના માર્ગો અને ઘણી અલગ-અલગ લાઇનો ખીણ પ્રદેશના ઉપરીય વિસ્તારોમાં પથરાયેલા છે. * લેમોઇલ કાઉન્ટીમાં સ્ટોવને એસટીએસ (STS) (સ્ટોવ ટ્રોલી સિસ્ટમ, વિલેજ માઉન્ટેઇન શટલ, મોરીસ્વીલે શટલ) દ્વારા સેવા પૂરી પાડવામાં આવે છે. * ઓરેન્જ કાઉન્ટીમાં રેંડોલ્ફની બહાર સ્ટેજકોચ ટ્રાન્સપોર્ટેશન સર્વિસસ (એસટીએસ (STS)) વિન્ડસર કાઉન્ટીના કેટલાક ભાગને પણ સેવા પૂરી પાડે છે. * વોશિંગ્ટન કાઉન્ટીમાં, ગ્રીન માઉન્ટેઇન ટ્રાન્ઝીટ ઓથોરીટી (જીએમટીએ (GMTA)) રાજધાની માઉન્ટપિલિયરની બહાર સેવા પૂરી પાડે છે. * સેન્ટ અલબાન્સની બહાર દોડતી નેટવર્ક (નોર્થવેસ્ટ વર્મોન્ટ પબ્લિક ટ્રાન્ઝિટ નેટવર્ક, એનવીપીટી (NVPT)) ફ્રેંકલીન અને ગ્રાન્ડ આઇલ કાઉન્ટીઓને સેવા આપે છે. * સેન્ટ જ્હોહ્ન્સબરીની બહાર દોડતી રૂરલ કમ્યુનિટી ટ્રાન્સપોર્ટેશન (આરસીટી (RCT)) કેલેડોનિયા, એસેક્સ, લેમોઇલ અને ઓરલેન્સ કાઉન્ટીઓને સેવા આપે છે. વિવિધ નેટવર્કને જોડતી શટલ બસ પણ અહીંયા છે.<ref name="2007rpt">{{cite book|title = Annual City & School Report, City of Newport, Vermont|publisher = Memphremagog Press, Inc., Newport, Vermont|year = 2007}}</ref> * બર્લિંગ્ટન, શાર્લોટ, ગ્રાન્ડ આઇલ અને શોરહેમથી ન્યૂ યોર્ક રાજ્ય સુધીની ફેરી સર્વિસ પણ છે. શોરહેમ ફેરી સિવાયની તમામ સેવાઓ એલસીટીસી (LCTC) (લેક શેમ્પલેઇન ટ્રાન્સપોર્ટ કંપની) દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે. વધુમાં, ચિમની પોઇન્ટ, વીટી (VT), ખાતેના શેમ્પલેઇન બ્રિજના રીપ્લેસમેન્ટ સમયગાળા દરમિયાન, એલસીટીસી (LCTC)એ હાલમાં તોડી પાડવામાં આવેલા ન્યૂ યોર્કના ક્રાઉન પોઇન્ટ સુધીના બ્રિજથી થોડા દક્ષિણ તરફ વિનામૂલ્યે, 24 કલાક ફેરી સેવા પૂરી પાડી હતી, ન્યૂ યોર્ક અને વર્મોન્ટ રાજ્ય્સના કાર દીઠ 10 ડોલરના ખર્ચે.<ref>[http://poststar.com/news/local/article_e67d27be-6231-11df-a6b4-001cc4c03286.html બ્રીજ ઇઝ કોસ્ટલી બટ ફેરી ઇઝ મોર] નિક રીસમેન દ્વારા, Poststar.com, મે 18, 2010.</ref><ref>{{cite web |title=Ferry At Champlain Bridge Set To Start Running |date=January 31, 2010 |url=http://www.wptz.com/news/22352789/detail.html |publisher=WPTZ |access-date=ફેબ્રુઆરી 10, 2011 |archive-date=જુલાઈ 19, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719011135/http://www.wptz.com/news/22352789/detail.html |url-status=dead }}</ref> === હવાઇમથકો === વર્મોન્ટને બે વ્યાવસાયિક હવાઇમથકો દ્વારા સેવા પૂરી પાડવામાં આવે છેઃ * બર્લિંગ્ટન ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ રાજ્યનું સૌથી મોટું હવાઈમથક છે, જે શિકાગો, ક્લેવલેન્ડ, ડેટ્રોઇટ, ન્યૂ યોર્ક સીટી, ઓરલેન્ડો, ફિલાડેલ્ફિયા અને વોશિંગ્ટન ડીસી સાથે સીધી હવાઈ સેવાઓ ધરાવે છે.<ref>{{cite web|url=http://www.burlingtonintlairport.com/|title=Burlington International Airport}}</ref> * રટલેન્ડ સધર્ન વર્મોન્ટ રીજનલ એરપોર્ટ બોસ્ટોન વાયા કેપ એરથી નિયમિત હવાઈ સેવા ધરાવે છે.<ref>{{cite web|url=http://www.flyrutlandvt.com/|title=Rutland Southern Vermont Regional Airport|access-date=2011-02-10|archive-date=2012-06-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20120616045007/http://www.flyrutlandvt.com/|url-status=dead}}</ref> == પ્રસાર માધ્યમો == [http://www.vermont-web-design.com/web-cams-in-vt.html વર્મોન્ટ વિડિયો વેબ કેમ્સ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100906081535/http://www.vermont-web-design.com/web-cams-in-vt.html |date=2010-09-06 }} {{See|List of newspapers in Vermont|List of radio stations in Vermont|List of television stations in Vermont}} == સુવિધાઓ == === વિજળી === [[ચિત્ર:Vermont Yankee Nuclear Power Plant.jpg|thumb|right|વર્મોન્ટમાં વર્મોન્ટ યાન્કી ન્યૂક્લિઅર પાવર પ્લાન્ટ]] 2008માં રાજ્યની સૌથી વધુ વીજ જરૂરીયાત 1,100 મેગાવોટ (એમડબલ્યુ (MW)) હતી.<ref name="banner">{{cite news|first=Joel Banner|last=Baird|title=Vermont Dam Dilemma|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 1D|date={{Nowrap|9 August}} 2009}}</ref> મે 2009માં, વર્મોન્ટે પ્રથમ પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જા પેદા કરવા માટેનો ફીડ-ઇન લો બનાવ્યો હતો.<ref>{{cite web |last=Austin |first=Anna |url=http://www.biomassmagazine.com/article.jsp?article_id=2745 |title=Vermont first state to pass renewable energy feed-in law |publisher=Biomassmagazine.com |access-date=2010-07-31 |archive-date=2011-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110416024722/http://www.biomassmagazine.com/article.jsp?article_id=2745 |url-status=dead }}</ref> 2010માં, રાજ્યમાં લગભગ 150 જેટલા મિથેન ડાઇજેસ્ટર્સ હતા, વર્મોન્ટ છ ઓનલાઇન ડાઇજેસ્ટર્સ સાથે દેશમાં અગ્રણી સ્થાન ધરાવતું હતું.<ref>{{Cite news |first=Bethany M.| last=Dunbar|title=Dairy farmers are making more than milk these days| work=the Chronicle|location=Barton, Vermont|page= 1|date={{Nowrap|10 February}} 2010}}</ref> વર્મોન્ટે 2007માં ન્યૂ ઇંગ્લેન્ડમાં વિજળી માટે સૌથી ઓછી કિંમત ચૂકવી હતી, છતાં તેનું નામ દેશના સૌથી વધુ કિંમત ચૂકવતા 11 રાજ્ય્સમાં હતું ; જે દેશની સરેરાશ કરતાં લગભગ 16 ટકા જેટલી વધારે હતી.<ref name="Handels">{{cite book|author = Handelsman, Richard |title = My Turn:Truths, half-truths about energy|publisher = Burlington Free Press|date = December 1, 2008}}</ref> 2009માં, રાજ્યમાં અમેરિકામાં સૌથી ઊંચા વીજ દર હતા અને સમગ્ર દેશમાં પોષણક્ષમતાનો તફાવત સૌથી વધારે ખરાબ હતો.<ref name="bfp090628"/> 2009માં રાજ્યે 1/3 અથવા 400 મેગાવોટ<ref name="banner"/> વિજળી હાઇડ્રો-ક્વિબેક અને 1/3 વર્મોન્ટ યાન્કીમાંથી મેળવી હતી.<ref>{{cite book|author = Dunbar, Bethany M. |title = Ten candidates talk business|publisher = the Chronicle|date = October 22, 2008}}</ref> સમગ્ર રીતે જોતાં, રાજ્યએ તેની જરૂરિયાતની અડધા જેટલી વિજળી કેનેડા અને અન્ય રાજ્ય્સમાંથી મેળવી હતી. તેણે રાજ્યમાં પેદા કરવામાં આવતી કુલ વિજળીમાંથી 75 ટકા વિજળી વર્મોન્ટ યાન્કી તરફથી મેળવી હતી.<ref>{{cite news|first=Dennis|last=McMahon|title=My Turn:Getting real on electricity challenges|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 7B|date={{Nowrap|20 September}} 2009}}</ref> રાજ્યની બે સૌથી મોટી વિજ કંપનીઓ ગ્રીન માઉન્ટેઇન પાવર કોર્પોરેશન અને સેન્ટ્રલ વર્મોન્ટ પબ્લિક સર્વિસ કોર્પોરેશન સાથે મળીને વર્મોન્ટના લગભગ 80 ઘરોને વિજળી પૂરી પાડે છે.<ref name="bfp090628"/> વર્મોન્ટના નિષ્ણાતોના અંદાજ અનુસાર, રાજ્યની કુલ જળવિદ્યુત ક્ષમતા 134થી 175 મેગાવોટ જેટલી છે.<ref>{{cite book|author = Gresser, Joseph| title = Panel considers small hydro power potential|publisher = the Chronicle|date = August 20, 2008}}</ref> 2006માં, વર્મોન્ટની ઊનાળાની ઋતુ દરમિયાનની વીજ ઉત્પાદન ક્ષમતા 1,117 મેગાવોટ હતી.<ref>{{cite web|url=http://www.eia.doe.gov/cneaf/electricity/st_profiles/e_profiles_sum.html |title=State Electric Profiles |publisher=Eia.doe.gov |access-date=2010-07-31}}</ref> 2005માં, રાજ્યના રહેવાસીઓએ માથાદીઠ સરેરાશ 5,883 કિલોવોટ કલાક વિજળીનો વપરાશ કર્યો હતો.<ref>{{cite web|author=U.S. Per Capita Electricity Use By State In 2005 |url=http://www.swivel.com/data_columns/spreadsheet/3987533 |title=Data – Swivel |publisher=Swivel.com |access-date=2010-07-31}}</ref> અન્ય એક સૂત્રએ જણાવ્યું હતું કે 2008માં દરેક ઘરે વાર્ષિક 7,100 કિલોવોટ કલાક વિજળીનો વપરાશ કર્યો હતો.<ref>{{cite web |url=http://www.sphere.com/2009/12/04/whats-the-greenest-place-in-america-hint-it-has-8-million-peo/?icid=main|htmlws-main-n|dl1|link5|http%3A%2F%2Fwww.sphere.com%2F2009%2F12%2F04%2Fwhats-the-greenest-place-in-america-hint-it-has-8-million-peo%2F |title=What's the Greenest Place in America? Hint: It Has {{Nowrap|8 Million}} People |accessauthor=Bill Morris|date=2009-12-04}}</ref> વર્મોન્ટ દેશમાં સૌથી ઊંચો 73.7 ટકા અણુ વિદ્યુત ઉત્પાદન દર ધરાવે છે.<ref>{{cite book|author = Hemingway, Sam |title = Nukes by the numbers|publisher = Burlington Free Press|date = July 20, 2008}}</ref> તેના કારણે વર્મોન્ય કોલસાનો ઉપયોગ નહીં કરતાં વિજ મથકો ધરાવતા માત્ર બે રાજ્ય્સમાં સ્થાન ધરાવે છે.<ref name="autogenerated2">{{cite book|author = Handelsman, Richard, |title = My Turn:Truths, half-truths about energy|publisher = Burlington Free Press|date = December 1, 2008}}</ref> વર્મોન્ટની તમામ કંપનીઓ આઇએસઓ (ISO) ન્યૂ ઇંગ્લેન્ડ દ્વારા સંચાલિત લાઇનોમાંથી વિજળી મેળવે છે. દરેક કંપની આ લાઇનોમાં પરિવહન પામતી વિજળીની કિંમત ચૂકવે છે. વર્મોન્ટનો હિસ્સો લગભગ 4.5 ટકા છે.<ref>{{cite book|author = Gresser, Joseph |title = VEC seeks a 9.2 percent rate hike|publisher = the Chronicle|date = November 5, 2008}}</ref> રાજ્યમાં 78 જેટલા જળવિદ્યુત બંધ છે. તેઓ 143 મેગાવોટ વિજળી પેદા કરે છે, જે રાજ્યની કુલ જરૂરીયાતની 12 ટકા જેટલી છે.<ref name="banner"/> === પ્રત્યાયન (સંદેશાવ્યવહાર) === * 2006ની સ્થિતિએ બ્રોડબેન્ડ કવરેજ<ref>[http://www.burlingtonfreepress.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20070208/NEWS01/702080306/1009/NEWS05 Burlington Free Press.com ટોપ સ્ટોરીઝ]{{Dead link|date=October 2009}}</ref> ** કુલ કવરેજ = 87% ** કેબલ = 68% ** ડીએસએલ (DSL) = 69% ** વાયરલેસ ઇન્ટરનેટ સર્વિસ પ્રોવાઇડર = 24% (ઉપરના આંકડા વસતિ દર્શાવે છે, નહીં કે જમીન.) સામાન્ય રીતે, પર્વતોને કારણે રાજ્યના મેટ્રોપોલિટન વિસ્તારો બહારના વિસ્તારોમાં સેલ ફોન કવરેજ નબળું રહે છે. મોટા જમીન વિસ્તારોમાં નાના પ્રમાણમાં રહેતી ગ્રામીણ વસતિને સેવા પૂરી પડાવા માટેના પ્રયાસો વધારે પડતા મૂડી રોકાણને કારણે આર્થિક રીતે અયોગ્ય સાબિત થયા છે.<ref>{{cite news |url=http://www.findarticles.com/p/articles/mi_qa3675/is_200310/ai_n9323531 |title=Cell Service in Vermont: Can't hear the tourist for the trees Vermont Business Magazine &#124; Find Articles at BNET.com |publisher=Findarticles.com |date=2003-10-01 |access-date=2010-07-31 |first=Kevin |last=Kelley |archive-date=2013-01-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130113180821/http://www.findarticles.com/p/articles/mi_qa3675/is_200310/ai_n9323531 |url-status=dead }}</ref> યુનિસેલ, જે ગ્રામીણ પ્રદેશો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે અને રાજ્યના મોટાભાગના વિસ્તારને સમાવી લે છે, તેની માલિકી હવે એટીએન્ડટી (AT&amp;T) ધરાવે છે.<ref>{{cite web |author=Posted by Aviv on December 22, 2008 at 3:57 pm PST |url=http://www.macblogz.com/2008/12/22/att-buys-unicel-iphone-finally-confirmed-heading-to-vermont/ |title=AT&T Buys Unicel: iPhone Finally Confirmed Heading to Vermont &#124; MacBlogz – One Stop Apple News |publisher=Macblogz.com |date=2008-12-22 |access-date=2010-07-31 |archive-date=2009-03-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090318141526/http://www.macblogz.com/2008/12/22/att-buys-unicel-iphone-finally-confirmed-heading-to-vermont/ |url-status=dead }}</ref> મે 2007માં, વર્મોન્ટે 2010 સુધીમાં સંઘનું પ્રથમ ઇ-રાજ્ય બનાવાના ઇરાદા સાથે તમામ નાગરીકોને સમગ્ર રાજ્યમાં ગમે તે જગ્યાએ બ્રોડબેન્ડ (લઘુતમ 3 એમબીટ) અને સેલ્યુલર કવરેજ મળી રહે તે માટેના પગલાં લીધાં હતાં.<ref>{{cite web |url=http://blog.tomevslin.com/2007/01/vermont_the_fir.html |title=A Synopsis of the extent of the measure to extend broadband |publisher=Blog.tomevslin.com |date=2007-01-04 |access-date=2010-07-31 |archive-date=2011-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110105170727/http://blog.tomevslin.com/2007/01/vermont_the_fir.html |url-status=dead }}</ref> 2010માં, 1,30,000 લોકોને હજુપણ "નબળી" સેવા મળી રહી હતી. રાજ્યે સંઘીય સરકાર પાસેથી 116 મિલિયન ડોલરની ગ્રાન્ટ મેળવી હતી. પ્રતિનિધિ વેલ્શે કહ્યું હતું કે આ ગ્રાન્ટ રાજ્યને સૌથી ઓછા કનેક્ટેડ રાજ્ય્સમાંથી દેશના સૌથી વધારે કનેક્ટેડ રાજ્ય બનવા સક્ષમ બનાવશે.<ref>{{Cite news|first=Sam|last=Hemingway|title=Vt. wins $115M grant for universal broadband|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 1A|date=5 August 2010}}</ref> 2008માં કોમકાસ્ટે રાજ્યભરમાં વધારાનું કેબલ એક્સેસ વિસ્તારવાનો પ્રારંભ કર્યો.<ref>[http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3675/is_200602/ai_n17179866 બીનેટ બિઝનેસ નેટવર્ક] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130113062406/http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3675/is_200602/ai_n17179866 |date=2013-01-13 }}. સુધારો ફેબ્રુઆરી 21, 2008.</ref> 2007માં, વર્મોન્ટની લગભગ બે તૃતિયાંશ વસતિ કેબલની પહોંચ ધરાવતી હતી. 2008ની આ પહેલની પૂર્ણાહૂતિએ વર્મોન્ટની લગભગ 90 ટકા વસતિ કેબલની પહોંચ ધરાવતી હશે. == કાયદો અને સરકાર == [[ચિત્ર:VtSupremeCourt03.JPG|200px|right|thumb|માઉન્ટપિલિયરમાં વર્મોન્ટની સુપ્રીમ કોર્ટનું ભવન]] {{Main|Government of Vermont}} બે સેનેટર્સ અને એક પ્રતિનિધી સંઘીય સ્તરે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ કોંગ્રેસમાં વર્મોન્ટનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. રાજ્યનું સંચાલન બંધારણ દ્વારા કરવામાં આવે છે, જે સરકારી ફરજોને કાયદા, આધિકારિક અને ન્યાયિક શાખાઓમાં વિભાજીત કરે છેઃ વર્મોન્ટ જનરલ એસેમ્બ્લી, ગવર્નર ઓફ વર્મોન્ટ અને વર્મોન્ટ સુપ્રીમ કોર્ટ. ગવર્નરશીપ અને જનરલ એસેમ્બ્લીની મુદત બે વર્ષની હોય છે, જેમાં ગવર્નર અને 30 સેનેટર્સનો સમાવેશ થાય છે. કોઇપણ હોદ્દા માટેની કોઇ ટર્મ મર્યાદા નથી. રાજ્યની રાજધાની માઉન્ટપિલિયરમાં છે. વર્મોન્ટમાં ત્રણ પ્રકારની મ્યુનિસિપાલિટી સમાવી લેવામાં આવી છેઃ નગરો, શહેરો અને ગામડાં. મોટાભાગના ન્યૂ ઇંગ્લેન્ડની જેમ, સ્વતંત્ર કાઉન્ટી સરકારની પણ થોડી જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. કાઉન્ટીઓ અને કાઉન્ટી બેઠકો માત્ર અનેક ચૂંટાયેલા હોદ્દેદારો જેમ કે રાજ્યના એટોર્ની અને શેરીફ વગેરે સાથેની વિવિધ સરકારી સેવાઓ જેમ કે કાઉન્ટી અને રાજ્ય કોર્ટ વગેરેમાં માત્ર અનુકૂળતા માટેની વ્યવસ્થાઓ માટે જ છે. તમામ કાઉન્ટી સેવાઓને વર્મોન્ટ રાજ્ય તરફથી સીધું જ ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવે છે. રાજ્ય સરકાર પછીનું આગળનું સૌથી કાર્યક્ષમ સરકારી તંત્ર મ્યુનિસિપાલિટી છે. આમાંથી મોટાભાગની નગરોમાં છે.<ref>{{cite web |url=http://www.sec.state.vt.us/municipal/pubs/who'swho.html |title=town offices |publisher=Sec.state.vt.us |access-date=2010-07-31 |archive-date=2010-11-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101125092002/http://www.sec.state.vt.us/municipal/pubs/who%27swho.html |url-status=dead }}</ref> === નાણાકીય બાબતો === વર્મોન્ટ સંઘનું એક માત્ર એવું રાજ્ય છે જેને સંતુલિત બજેટની જરૂરીયાત નથી અને છતાં વર્મોન્ટ 1991થી સંતુલિત બજેટ રજૂ કરે છે.<ref>{{cite web |author=Ron Snell |url=http://www.ncsl.org/programs/fiscal/balbuda.htm |title=State Balanced Budget Requirements: Provisions and Practice |publisher=Ncsl.org |date=2004-03-04 |access-date=2010-07-31 |archive-date=2010-07-28 |archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20100728002708/http%3A//www.ncsl.org/IssuesResearch/BudgetTax/StateBalancedBudgetRequirementsProvisionsand/tabid/12651/Default.aspx |url-status=dead }}</ref> 2007માં, મૂડીઝ ઇન્વેસ્ટર્સ સર્વિસે રાજ્યને સૌથી ઊંચું એએએ (Aaa) (ટ્રીપલ એ) રેટીંગ આપ્યું હતું.<ref>બર્લિંગ્ટન ફ્રી પ્રેસ, ફેબ્રુઆરી 6, 2007, બિઝનેસ, પેજ 7A, ''મૂડીઝ ગિવ્સ હાઇએસ્ટ બોન્ડ રેટિંગ ટુ વર્મોન્ટ.'' </ref> રાજ્ય એન્ટરપ્રાઇસ ફંડનો ઉપયોગ ખાનગી વ્યવસાય કંપનીની જેમ કામગીરી માટે કરે છે. વર્મોન્ટ લોટરી કમિશન, લિકર કન્ટ્રોલ ફંડ અને અનએમપ્લોયમેન્ટ કમ્પોનસેશન ટ્રસ્ટ ફંડ રાજ્યના સૌથી મોટા વ્યાવસાયિક ભંડોળો છે.<ref>[https://web.archive.org/web/20080804182756/http://auditor.vermont.gov/interior.php/sid/2/aid/9/nid/125 રાજ્ય ઓડિટર: લોટરી ઇઝ એ હાઇલી વિઝિબલ ગવર્નમેન્ટ એક્ટિવિટી] ઓગસ્ટ 3, 2007, ટોમ સલમોન, સીપીએ (CPA), વર્મોન્ટ રાજ્ય ઓડિટર દ્વારા. સુધારો માર્ચ 20, 2009.</ref> ==== કરવેરા ==== 2007માં વર્મોન્ટ 50 રાજ્ય્સમાં 14મા ક્રમે રહ્યું હતું અને ડિસ્ટ્રીક્ટ ઓફ કોલંબિયા રાજ્ય અને સ્થાનિક કરવેરામાં માથાદીઠ 3,681 ડોલર કરબોજ સાથે ટોચ પર હતું. રાષ્ટ્રીય સરેરાશ 3,447 ડોલર હતી.<ref>ડેટાબેન્કયુએસએ,''એએઆરપી (AARP) બુલેટિન'' , એપ્રિલ 2007, અમેરિકાના આંકડામાંથી સંપાદન વસ્તી ગણતરી</ref> જો કે, સીએનએનમની (CNNMoney)એ માથાદીઠ આવકની ટકાવારીની રીતે વર્મોન્ટને ટોચનો ક્રમ આપ્યો હતો. આ રેન્કિંગે માથાદીઠ 5,387નું કર ભારણ દર્શાવ્યું હતું. જે 38,306ની માથદીઠ આવકનું 14.1 ટકા જેટલું હતું.<ref>{{cite news| url=http://money.cnn.com/galleries/2007/pf/0704/gallery.tax_friendliest/8.html|work=CNN|title=Where does your state rank?|first1=David|last1=Ellis|access-date=May 27, 2010}}</ref> વર્મોન્ટ 3.6 ટકાથી 9.5 ટકા સુધીના નજીવા કરની શ્રેણીમાં પાંચ અલગ-અલગ ઇન્કમ બ્રેકેટ્સ (આવકની મર્યાદા)માં સુધારાવાદી માળખામાં વ્યક્તિગત આવકવેરો વસૂલે છે. 2008માં, એક ટકા જેટલા ટોચના લોકોએ આવકવેરાની 30 ટકા આવક પૂરી પાડી હતી. 2,000 લોકો 9.5 ટકાનો સૌથી ઊંચો આવકવેરા દર ચૂકવી શકે તે પ્રમાણેની પૂરતી આવક ધરાવતા હતા.<ref>બર્લિંગ્ટન ફ્રી પ્રેસ, જૂન 16, 2009, પાનું 6A,"માય ટર્ન: ટેક્સ પુટ સસ્ટેનિબિલિટી એટ રિસ્ક". વિન સ્મિથ</ref> વર્મોન્ટનો સામાન્ય વેચાણ વેરા દર 6 ટકા છે, જે ભૌતિક વ્યક્તિગત મિલકત, મનોરંજન દર, ફેબ્રિકેશન દર, કેટલિક જાહેર સેવાઓના દર અને કેટલાક સેવા કરારો (કેટલાક નગરો અને શહેરો વધારાનો એક ટકા સ્થાનિક વિકલ્પ ટેક્સ પણ લાદે છે) લાદવામાં આવે છે. કરમાંથી 46 રીતે છૂટછાટ આપવામાં આવે છે જેમાં મેડિકલની વસ્તુઓ, ખોરાક, ઉત્પાદન મશીનરી, સાધનો અને ઇંધણ, રહેણાંકી ઇંધણ અને વિજળી, કપડાં અને જૂતાં વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. વપરાશ કર વેચાણ દરના સમાન રીતે ખરીદાર પર લાદવામાં આવે છે. જ્યારે વેચાણકાર વેચાણ વેરો વસૂલવામાં નિષ્ફળ જાય છે અથવા વસ્તુઓ એવી જગ્યાએથી ખરીદવામાં આવી હોય જ્યાં કોઇ કર લાગુ પડતો ન હોય ત્યારે ખરીદારને વપરાશ કર ભરવો પડે છે. વપરાશ કર વેચાણવેરા હેઠળ કરપાત્ર વસ્તુઓ પર લાગુ પડે છે. વર્મોન્ટ વારસા વેરો વસૂલતું નથી, જો કે, તેના એસ્ટેટ કરને સંઘીય એસ્ટેટ કરથી અલગ કરવામાં આવ્યો છે અને તથી રાજ્ય હજુ પણ પોતાનો એસ્ટેટ કર લાદે છે. ==== મિલકત વેરો ==== શિક્ષણ અને મ્યુનિસિપલ સેવાઓને સહાય પૂરી પાડવા માટે મિલકત વેરો લાદવામાં આવે છે. વર્મોન્ટ વ્યક્તિગત મિલકત પર કરની ગણતરી કરતું નથી.<ref name="Valuation">[http://www.state.vt.us/tax/pvr.shtml પ્રોપર્ટી વેલ્યૂએશન એન્ડ રિવ્યૂ], વર્મોન્ટ ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ ટેક્સિસ સુધારો માર્ચ 10, 2009.</ref> મિલકત વેરો મ્યુનિસિપાલિટીઓ દ્વારા વાસ્તવિક મિલકતના યોગ્ય બજાર સુધારાઓને આધારે લાદવામાં આવે છે.<ref name="Valuation"/> દર એસેક્સ કાઉન્ટીમાં ફર્દિનાન્ડમાં ફાર્મહાઉસ પર 0.97થી માંડીને બાર સીટીમાં બિનરહેણાંકી મિલકતો પર 2.72 ટકા સુધીનો છે.<ref>{{PDFlink|http://www.vermontproperty.com/newsltr/2005effectivetaxrates.pdf|111&nbsp;KB}}</ref> રાજ્યભરમાં, નગરોમાં મિલકત વેરાનો દર રસેરાશ 1.77 ટકાથી 1.82 ટકા જેટલો છે. 2007માં વર્મોન્ટ કાઉન્ટીઓ દેશમાં મિલકત વેરાઓની રીતે સૌથી વધારે હતી. ચિટ્ટેન્ડેન (3,809 ડોલર મેડિયન), વિન્ડહેમ (3,412 ડોલર), એડિસન (3,352 ડોલર) અને વિન્ડસર (3,327 ડોલર) 20,000થી વધુ વસતિ ધરાવતી દેશની કુલ 1,817 કાઉન્ટીઓમાંથી ટોચની 100 કાઉન્ટીઓમાં સ્થાન ધરાવતી હતી. રાજ્યની 14 કાઉન્ટીઓમાંથી 12 ટોચના 20 ટકામાં સમાવેશ પામેલી હતી.<ref>{{cite book|author = McLean, Dan |title = Property tax bills among highest|publisher = Burlington Free Press|date = December 17, 2008}}</ref> શિક્ષણને યોગ્ય ટેકો પૂરો પાડવા માટે કેટલાક નગરોએ એક્ટ 60 હેઠળ તેમણે એકત્ર કરેલા કરમાંથી કેટલોક હિસ્સો અપૂરતી સહાય ધરાવતી જિલ્લા શાળાઓમાં વહેંચવાનો રહે છે.<ref>{{cite web |url=http://education.vermont.gov/new/html/laws/act60.html |title=Laws & Regulations: Act 60 Links & Resources |publisher=Education.vermont.gov |date=2004-07-29 |access-date=2010-07-31 |archive-date=2013-05-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130510194000/http://education.vermont.gov/new/html/laws/act60.html |url-status=dead }}</ref> === રાજકારણ === {{Main|Politics of Vermont}} {{See also|Political party strength in Vermont|United States Congressional Delegations from Vermont|Category:Vermont elections}} વર્મોન્ટ તેની રાજકીય સ્વતંત્રતા માટે જાણીતું છે. વર્મોન્ટ એવા ચાર રાજ્ય્સમાં (મૂળ તેર કોલોની સિવાય) સ્થાન ધરાવે છે જે એક સમયે સ્વતંત્ર દેશ હતા (અન્ય રાજ્ય્સ ટેક્સાસ, કેલિફોર્નિયા અને હવાઈ છે). તેણે રાષ્ટ્રીય ચૂંટણીઓમાં ઘણી વખત વિપરીત મતદાન પણ કર્યું છે. નોંધપાત્ર રીતે, વર્મોન્ટ એવું એક માત્ર રાજ્ય છે જેણે એન્ટી-મોસેનિક પાર્ટીના રાષ્ટ્રપતિપદના ઉમેદવાર માટે મતદાન કર્યું હોય અને વર્મોન્ટ એવા બે રાજ્ય્સમાંનું એક હતું (બીજું મૈની હતું) જેણે ફ્રેન્કલિન ડી રૂઝવેલ્ટના રાષ્ટ્રપતિપદ માટેની ચારેય પ્રચાર ઝુંબેશમાં તેમની વિરુદ્ધમાં મતદાન કર્યું હતું. વર્મોન્ટના સ્વતંત્ર રાજકારણના વિચારનો ઇતિહાસ સેકન્ડ વર્મોન્ટ રિપબ્લિકની સ્થાપના અને અલગતાની ભલામણ કરતાં અન્ય આયોજન તરફ દોરી ગયો છે.<ref>આ નાની રાજકીય હિલચાલ કેલિફોર્નિયા, હવાઇ, લ્યુઇસિયાના, અને ટેક્સાસમાં જોવા મળેલી હિલચાલને સમાન છે; જોક, ઐતિહાસિક સંદર્ભો અલગ છે.</ref> ==== રાષ્ટ્રીય રાજકારણ ==== {| class="wikitable" style="float:right;font-size:79%" |+ <td>'''રાષ્ટ્રપતિપદની ચૂંટણીના પરિણામો''' </td> |- style="background:lightgrey" ! વર્ષ ! રિપબ્લિકન ! ડેમોક્રેટિક |- | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|2008 | style="text-align:center;background:#fff3f3"|30.45% ''98,974'' | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|'''67.46%''' ''219,262'' |- | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|2004 | style="text-align:center;background:#fff3f3"|38.80% ''121,180'' | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|'''58.94%''' ''184,067'' |- | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|2000 | style="text-align:center;background:#fff3f3"|40.70% ''119,775'' | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|'''50.62%''' ''149,022'' |- | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|1996 | style="text-align:center;background:#fff3f3"|31.09% ''80,352'' | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|'''53.35%''' ''137,894'' |- | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|1992 | style="text-align:center;background:#fff3f3"|30.42% ''88,122'' | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|'''46.11%''' ''133,592'' |- | style="text-align:center;background:#fff3f3"|1988 | style="text-align:center;background:#fff3f3"|'''51.10%''' ''124,331'' | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|47.58% ''115,775'' |- | style="text-align:center;background:#fff3f3"|1984 | style="text-align:center;background:#fff3f3"|'''57.9%''' ''135,865'' | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|40.8% ''95,730'' |- | style="text-align:center;background:#fff3f3"|1980 | style="text-align:center;background:#fff3f3"|'''44.4%''' ''94,628'' | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|38.4% ''81,952'' |- | style="text-align:center;background:#fff3f3"|1976 | style="text-align:center;background:#fff3f3"|'''54.3%''' ''102,085'' | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|43.1% ''81,004'' |- | style="text-align:center;background:#fff3f3"|1972 | style="text-align:center;background:#fff3f3"|'''62.9%''' ''117,149'' | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|36.6% ''68,174'' |- | style="text-align:center;background:#fff3f3"|1968 | style="text-align:center;background:#fff3f3"|'''52.8%''' ''85,142'' | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|43.5% ''70,255'' |- | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|1964 | style="text-align:center;background:#fff3f3"|30.4% ''54,942'' | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|'''66.3%''' ''108,127'' |- | style="text-align:center;background:#fff3f3"|1960 | style="text-align:center;background:#fff3f3"|'''58.7%''' ''98,131'' | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|41.4% ''69,186'' |- | style="text-align:center;background:#fff3f3"|1956 | style="text-align:center;background:#fff3f3"|'''72.2%''' ''110,390'' | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|27.8% ''42,549'' |- | style="text-align:center;background:#fff3f3"|1952 | style="text-align:center;background:#fff3f3"|'''71.5%''' ''109,717'' | style="text-align:center;background:#f0f0ff"|28.2% ''43,355'' |} ઐતિહાસિક રીતે, વર્મોન્ટની ગણના રાષ્ટ્રીય ચૂંટણીઓના સંદર્ભમાં દેશના સૌથી આધારભૂત રિપબ્લિકન રાજ્ય્સમાં કરવામાં આવે છે. 1990 પહેલાં, વર્મોન્ટે ડેમોક્રેટિક પક્ષની તરફેણમાં માત્ર એક જ વખત મતદાન કર્યું હતું, જેમાં લિન્ડન જ્હોનસને 1964માં બેરી ગોલ્ડવોટર સામે ભવ્ય સરસાઇથી વિજય મેળવ્યો હતો. 19મી સદીના ઉત્તરાર્ધ અને 20મી સદીના પ્રારંભમાં, રીપબ્લિકન પક્ષના રાષ્ટ્રપતિપદના ઉમેદવારોએ લગભગ 70 ટકા જેટલા મત મેળવીને ઘણી વખત વિજય મેળવ્યો હતો. 1854માં પક્ષની સ્થાપના થઈ ત્યારથી માંડીને 1970ના દાયકાના મધ્ય સુધીમાં રિપબ્લિકનો વર્મોન્ટના સ્થાનિક રાજકારણમાં પ્રભુત્વ ધરાવતા રહ્યા હતા. 1960ના દાયકા પહેલાં, ગ્રામીણ હિતોનું ધારાસભામાં પ્રભુત્વ હતું. તેના પરીણામ સ્વરૂપે શહેરો, ખાસ કરીને બર્લિંગ્ટન અને વિનૂસ્કીના જૂના ભાગોને અવગણવામાં આવ્યા અને તેમનો નાશ થયો. લોકો નવા ઉપનગરો તરફ ખસવા લાગ્યા. આ દરમિયાન, ઘણાં લોકો રાજ્યની બહાર પણ ચાલ્યા ગયા. આ ઇમિગ્રેશનમાં મોટાભાગે ન્યૂ યોર્ક અને ન્યૂ ઇંગ્લેન્ડના શહેરી વિસ્તારોમાંથી વર્મોન્ટમાં આવેલા વધારે ઉદારમતવાદી રાજકીય પ્રભાવોનો સમાવેશ થાય છે.<ref>{{cite web|title=The World|work=Rise of the Democratic Party|url=http://www.vt-world.com/Archive/2004/February_18_2004/Features.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20060321145827/http://www.vt-world.com/Archive/2004/February_18_2004/Features.htm|archive-date=2006-03-21|access-date=2006-12-25|url-status=dead}}</ref> વધુમાં, 1960ના દાયકામાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સુપ્રીમ કોર્ટે કરેલા એક વ્યક્તિ, એક મતના નિર્ણયની શ્રેણીને કારણે રાજ્ય્સને તેમના વસતિને આધારે રાજકીય જિલ્લાઓની રચના કરવાની ફરજ પાડી. તેના પરીણામસ્વરૂપે, વર્મોન્ટના શહેરી વિસ્તારો કેટલીક રાજકીય સત્તાના પ્રદેશો બની ગયા. 1992માં, તેણે રાષ્ટ્રપતિ માટે ડેમોક્રેટને ટેકો આપ્યો હતો, રાજ્યએ 1964 પછી પ્રથમ વખત આમ કર્યું હતું અને ત્યારથી રાષ્ટ્રપતિની તમામ ચૂંટણીઓમાં ડેમોક્રેટિક પક્ષ માટે મતદાન કર્યું છે. વર્મોન્ટે જ્હોન કેરીને 2004માં તેનું ચોથા ક્રમનું સૌથી વધારે માર્જિન આપ્યું હતું. તેમણે રાજ્યના લોકપ્રિય મતોમાં સત્તાધારી જ્યોર્જ ડબલ્યુ બુશ કરતાં લગભગ 20 ટકા વધારેની સરસાઇ મેળવીને લગભગ 59 ટકા મત મેળવ્યા હતા. રાજ્યના ઇશાન ભાગમાં આવેલી એસેક્સ કાઉન્ટી રાજ્યની એકમાત્ર એવી કાઉન્ટી હતી જેણે બુશ તરફી મતદાન કર્યું હતું. જ્યોર્જ ડબલ્યુ બુશ જ્યારે અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ હતા ત્યારે તેમણે મુલાકાત ન લીધી હોય તેવું વર્મોન્ટ એકમાત્ર રાજ્ય છે. 2000ની રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં બુશ એવા અમેરિકન ઇતિહાસના એવા પ્રથમ રિપબ્લિકન રાષ્ટ્રપતિ હતા જેમણે વર્મોન્ટને સાથે લીધા સિવાય વ્હાઇટ હાઉસ પર કબજો જમાવ્યો હોય.<ref>{{Cite web |url=http://edition.cnn.com/2007/POLITICS/12/28/vermont.banning.bush.ap/index.html?iref=mpstoryview |title=એક્ટિવિસ્ટ્સ ઇન વર્મોન્ટ ટાઉન વોન્ટ બુશ, ચીની સબ્જેક્ટ ટુ એરેસ્ટ– CNN.com |access-date=2011-02-10 |archive-date=2008-03-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080321172702/http://edition.cnn.com/2007/POLITICS/12/28/vermont.banning.bush.ap/index.html?iref=mpstoryview |url-status=dead }}</ref> વર્મોન્ટે બરાક ઓબામાને ત્રીજા નંબરની સૌથી વધુ સરસાઇ આપી હતી (37 ટકા પોઇન્ટ્સ) જેમણે 68-31 ટકાથી વિજય મેળવ્યો હતો. બીજી બાજુ, રિપબ્લિકન ગવર્નર ડગ્લાસે 2006ની ચૂંટણીમાં વિન્ડહેમ સિવાયની તમામ કાઉન્ટીઓ જીતી હતી. આજે, વર્મોન્ટ એવા બે રાજ્ય્સમાંનું એક છે જેના અમેરિકન કોંગ્રેસ ખાતેના પ્રતિનિધિઓ હાલમાં રાજકીય પક્ષ સાથે સંકળાયેલા નથીઃ સેનેટર બર્ની સેન્ડર્સ તેમના રાજકીય અભિપ્રાયને લોકશાહી સમાજવાદ તરીકે ઓળખાવે છે, પરંતુ તેઓ સત્તાવાર રીતે સ્વતંત્ર ઉમેદવાર તરીકે નોંધાયેલા છે અને સેનેટની નેતાગીરીની પસંદગીમાં ડેમોક્રેટ્સ સાથે જોડાયેલા છે.<ref>પોવેલ, માઇકલ. http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/11/04/AR2006110401124.html Exceedingly Social, But Doesn't Like Parties. ''ધ વોશિંગ્ટન પોસ્ટ'' નવેમ્બર 5, 2006.</ref> ==== રાજ્યનું રાજકારણ ==== 1960ના દાયકામાં એક વ્યક્તિ, એક મત હેઠળ વિધાનસભાનું પુનર્ગઠન કરવામાં આવ્યું ત્યારબાદ ર્જાયમાં આગંતુકોને સમાવવા માટે કાયદો પસાર કરવામાં આવ્યો હતો. આ કાયદો 1970માં જમીન ઉપયોગ અને વિકાસ કાયદો (એક્ટ 250) હતો. દેશમાં પસાર કરવામાં આવેલો આ પ્રકારનો પ્રથમ કાયદાએ નવ જિલ્લા પર્યાવરણ કમિશનની રચના કરી જેમાં ગવર્નર દ્વારા નિમણૂક પામતા ખાનગી નાગરિકોનો સમાવેશ થતો હતો, જે રાજ્યના પર્યાવરણ અને અનેક નાના સમુદાયો પર મહત્વની અસર પેદા કરતા હોય તેવા જમીન વિકાસ અને પેટાવિભાગીય આયોજનો મંજૂર કરતાં હતા. એક્ટ 250ના પરીણામે, વર્મોન્ટ વોલ-માર્ટ મેળવાનારું છેલ્લું રાજ્ય હતું (ડિસેમ્બર 2009ની સ્થિતિએ હાલમાં રાજ્યમાં ચાર છે, પરંતુ માત્ર વિલિસ્ટન સ્ટોર જ નવું બંધાયેલો છે). એક્ટ 205ની સફળતા, તેને અનુગામી સત્તાને નિર્બળ કરવાના પ્રયાસો અને અન્ય વિકાસના દબાણોને કારણે વર્મોન્ટને નેશનલ ટ્રસ્ટ ફોર હિસ્ટોરીક પ્રીઝર્વેશન દ્વારા અમેરિકાનું સૌથી વધારે જોખમ ધરાવતું ઐતિહાસિક સ્થળ ઘોષિત કરવામાં આવ્યું છે.<ref>{{cite book|author = Rimer, Sara |title = Vermont Debates Value of Saving a Rural Image|publisher = The New York Times|date = July 4, 1993}}</ref> તાજેતરનો વિવાદ સિવિલ યુનિયન્સ, એવી સંસ્થા જેણે સમલિંગી યુગલોને સંઘીય સ્તરે નહીં પરંતુ રાજ્ય સ્તરે લગભગ તમામ અધિકારો અને લગ્નના તમામ અધિકારો આપ્યા છે, તેને સ્વીકારવા અંગેનો હતો. ''બેકર વિ. વર્મોન્ટ'' (1999)માં, વર્મોન્ટ સુપ્રીમ કોર્ટે ચૂકાદો આપ્યો હતો કે વર્મોન્ટના બંધારણ હેઠળ, રાજ્યએ સમલિંગી લગ્નને સ્વીકારવા જોઇએ અથવા તો તેમને અલગ પરંતુ સમાન દરજ્જો આપવો જોઇએ. રાજ્યની વિધાનસભાએ બીજો વિકલ્પ સ્વીકારીને સિવિલ યુનિયનની રચના કરી; ખરડો વિધાનસભામાં પસાર કરીને ગવર્નર હોવાર્ડ ડીન દ્વારા સહી કરીને કાયદો બન્યો. એપ્રિલ 2009માં, રાજ્ય વિધાનસભાએ ગવર્નર જીમ ડગ્લાસના વિટોની ઉપરવટ જઈને સમલિંગી લગ્નોને માન્યતા આપીને કાયદા દ્વારા સમલિંગી લગ્નોને કાનૂની સ્વરૂપ આપનારું દેશનું પ્રથમ રાજ્ય બન્યું.<ref>{{cite web |url=http://www.msnbc.msn.com/id/30089125/ |title=Vermont lawmakers legalize gay marriage – Life – msnbc.com |publisher=MSNBC |access-date=2010-07-31 |archive-date=2011-07-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110727234537/http://www.msnbc.msn.com/id/30089125/ |url-status=dead }}</ref> સપ્ટેમ્બર 2009માં, વર્મોન્ટ એવા છ રાજ્ય્સમાં સ્થાન પામ્યું જેમાં સમલિંગી યુગલો લગ્ન કરી શકતા હતા.<ref>ધ અધર્સ વેર મેસેચ્યુસેટ્સ, કનેક્ટિકટ, આયોવા, મૈની એન્ડ ન્યૂ હેમ્પશાયર. મૈનીમાં સમાન સમલિંગ લીંગી લગ્ન કાયદો નવેમ્બર 2009માં મતદાતાઓએ રદ કર્યો હતો જ્યારે વોશિંગ્ટન ડી.સી., તેની અત્યારે છૂટ આપે છે.</ref> 2007માં, જ્યારે કથિત ઉદારમતવાદી સમસ્યાઓનો સામનો થયો, અસાધ્ય રોગનો શિકાર બનેલા લોકોને આત્મહત્યામાં મદદ કરવાના ખરડાને ડેમોક્રેટીકના નિયંત્રણ ધરાવતી પ્રતિનિધિ સભાએ 82-63 મતથી ફગાવી દીધો હતો.<ref>{{cite web |url=http://www.worldnetdaily.com/news/article.asp?ARTICLE_ID=54843 |title=It's sudden death in Vermont for assisted suicide proposal |publisher=Worldnetdaily.com |access-date=2010-07-31 |archive-date=2008-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080918182546/http://www.worldnetdaily.com/news/article.asp?ARTICLE_ID=54843 |url-status=dead }}</ref> નાના પક્ષો અને અપક્ષો ખીલ્યા છે. બેલેટમાંથી નાના પક્ષોને કાઢી નાંખવાના અન્ય રાજ્ય્સના નિયમો વર્મોન્ટમાં અસ્તિત્વ ધરાવતા નથી. તેના પરીણામે, મતદારને સામાન્ય ચૂંટણીઓમાં બહોળી પસંદગી મળી રહે છે. તેના પરીણામે સ્વતંત્ર સમાજવાદી બર્ની સેન્ડર્સ બર્લિંગ્ટનના મેયર, કોંગ્રેસમેન અને સેનેટર તરીકે ચૂંટાઇ શક્યા. તેથી વર્મોન્ટમાં સામાન્ય રીતે બે ના બદલે ત્રણ મુખ્ય પક્ષો, ડેમોક્રેટીક પાર્ટી, રીપબ્લિકન પાર્ટી અને પ્રોગ્રેસીવ પાર્ટી છે.{{Citation needed|date=January 2010}} એક્ટ 60 રાજકીય મુદ્દો છે, જે શૈક્ષણિક ભંડોળ માટે કરને સંતુલિત કરે છે. તેના કારણે કિલિંગ્ટન નગરે વર્મોન્ટથી અલગ થવા અને ન્યૂ હેમ્પશાયર સાથે જોડાવા પ્રયત્નશીલ છે, કારણ કે સ્થાનિક લોકો કરના ભારને અયોગ્ય માને છે.<ref>{{cite web |url=http://www.nhpr.org/node/8429 |title=Killington Secession Not Too Popular in VT New Hampshire Public Radio |publisher=Nhpr.org |date=2005-03-16 |access-date=2010-07-31 |archive-date=2012-09-06 |archive-url=https://archive.is/20120906000358/http://www.nhpr.org/node/8429 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.cnn.com/2004/US/Northeast/03/02/killington.secession.ap/ |title=CNN.com – કિલિંગ્ટન રેસિડેન્ટ્સ વોટ ટુ સીડ ફ્રોમ વર્મોન્ટ – માર્ચ 4, 2004 |access-date=2011-02-10 |archive-date=2008-04-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080407041031/http://www.cnn.com/2004/US/Northeast/03/02/killington.secession.ap/ |url-status=dead }}</ref> વર્મોન્ટનું બંધારણ અને કોર્ટ વ્યક્તિના કોઇપણ પ્રકારના બોર્ડ વગરના કે તારની વાડ વગરની જમીન પર ચાલવાના (માછીમારી અને શિકાર કરવાના) અધિકારને ટેકો આપે છે. તેથી માલિકે ઘૂસણખોરી પૂરવાર કરવી પડે છે, તેને આપમેળે માની લેવામાં આવતી નથી.<ref>[http://www.usconstitution.net/vtconst.html#Section67 વર્મોન્ટ કન્સ્ટીટ્યુશન] સુધારો મે 29, 2008</ref> રાજ્ય શરાબી પીણાં પર નિયંત્રણ ધરાવતું રાજ્ય છે. 2007માં, વર્મોન્ટ ડીપાર્ટમેન્ટ ઓફ લિકર કન્ટ્રોલના માધ્યમથી તેણે શરાબનું વેચાણ અને વિતરણમાંથી {{Nowrap|$14 million}} લીધું હતું.<ref>{{cite web |url=http://liquorcontrol.vermont.gov/annualreports/2007.pdf |title=2007 Annual Report of the Department of Liquor Control |format=PDF |access-date=2010-07-31 |archive-date=2010-06-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100617103717/http://liquorcontrol.vermont.gov/annualreports/2007.pdf |url-status=dead }}</ref> == જાહેર આરોગ્ય == ગેલપ એન્ડ હેલ્થવે દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા સ્વાસ્થ્ય અંગેના 2010ના અભ્યાસમાં વર્મોન્ટને છઠ્ઠા નંબરનું રાજ્ય જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું.<ref>{{cite web |url=http://www.vermontbusiness.com/news/vermont-ranked-6-well-being-0210 |title=Vermont Ranked #6 for Well-Being – |publisher=Vermontbusiness.com |date=2010-02-15 |access-date=2010-07-31 |archive-date=2011-05-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110513195925/http://www.vermontbusiness.com/news/vermont-ranked-6-well-being-0210 |url-status=dead }}</ref> 2010માં, બાળકોના શારીરિક સ્વાસ્થ્યમાં રાજ્ય ત્રીજા ક્રમે રહ્યું હતું.<ref>{{Cite news|title=Study ranks Vermont third in well-being of children|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 1B|date=28 July 2010}}</ref> રોબર્ટ વૂડ જ્હોનસન અને વિસ્કોનસીન યુનિવર્સિટી દ્વારા 2010માં કરાયેલા પ્રથમ રાષ્ટ્રીય સરવેમાં વર્મોન્ટ આરોગ્ય પરીણામોમાં સૌથી ટોચના ક્રમે રહ્યું હતું.<ref>{{Cite news|title=County Health Rankings: National Comparisons|url=http://www.countyhealthrankings.org/latest-news/county-health-rankings-national-comparisons|publisher=Robert Wood Johnson and the University of Wisconsin|year=2010|access-date=2011-02-10|archive-date=2010-02-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20100220105620/http://www.countyhealthrankings.org/latest-news/county-health-rankings-national-comparisons|url-status=dead}}</ref> 2008માં વર્મોન્ટને આઠ વર્ષોમાં સાતમી વખત રહેવા માટેના સૌથી સ્વાસ્થ્યપ્રદ રાજ્ય્સમાં દેશમાં પ્રથમ ક્રમ આપવામાં આવ્યો હતો. આ માટેના માપદંડોમાં નીચો કિશોરવસ્થા જન્મ દર, મજબૂત આરોગ્ય સેવાઓ, દેશમાં સૌથી નીચો એઇડ્સનો દર અને અન્ય 18 પરીમાણોનો સમાવેશ થતો હતો.<ref>{{cite web |url=http://money.aol.com/mortgage/healthiest-states |title=Healthiest States 2007 – AOL Money & Finance |publisher=Money.aol.com |access-date=2010-07-31 |archive-date=2009-01-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090122030948/http://money.aol.com/mortgage/healthiest-states |url-status=dead }}</ref> રાજ્યએ ધૂમ્રપાન મુક્તિ, જાડાપણાં, ઓછા વ્યાવસાયિક મૃત્યુ, આરોગ્ય વીમાની જાળવણી, અને નીચા શીશુ મૃત્યુદરમાં પણ સારો દેખાવ કર્યો હતો. વધારે પડતા શરાબ પીવાનું ચલણ વધારે પ્રમાણમાં હોવું રાજ્યમાં ચિંતાનો વિષય છે.<ref>{{cite book|author = Remsen, Nancy |title = Vermont tops healthy list again|publisher = Burlington Free Press|date = December 4, 2008}}</ref> 2009માં વયસ્કોમાં જાડાપણામાં છઠ્ઠો શ્રેષ્ઠ ક્રમ મેળવનારું રાજ્ય હજુ પણ 26.7 ટકાના દર સાથે 22.1 ટકા જાડા લોકો ધરાવતું હતું, જેમાં બાળકોનો દર 10-17 હતો. બાળકો માટેનો ક્રમ દેશમાં નવમો હતો.<ref>{{cite news|first=staff|title=Fairly fit Vermont still gaining with U.S.|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 1A|date={{Nowrap|2 July}} 2009}}</ref> 1993માં, વયસ્કોમાં જાડાપણાંનો દર 12 ટકા હતો. વર્મોન્ટના લોકોએ મેદસ્વીતા સંબંધિત દવાઓના ખર્ચ પેટે વાર્ષિક {{Nowrap|$141 million}} ખર્ચ્યા હતા.<ref>{{Cite news|first=Joel Banner|last=Baird|title=Study:Vermont among least obsese states|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 1A|date={{Nowrap|30 June}} 2010}}</ref> 2009માં, વર્મોન્ટને દેશમાં સુરક્ષામાં બીજો ક્રમ આપવામાં આવ્યો હતો. હિંસા માટેના ગૂનાના આંકડાઓને માપદંડ તરીકે ઉપયોગમાં લેવાયા હતા.<ref>{{cite web |url=http://money.aol.com/mortgage/safest-states-to-live-in |title=Morgan Quitno Press |publisher=Money.aol.com |access-date=2010-07-31 |archive-date=2009-01-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090129081153/http://money.aol.com/mortgage/safest-states-to-live-in |url-status=dead }}</ref> વર્મોન્ટ દેશમાં બંદૂક અંગેના સૌથી ઓછા નિયંત્રક કાયદાઓ ધરાવે છે. કાનૂનના દાયરામાં રહેતા કોઈપણ વ્યક્તિ માટે હથિયારો (હેન્ડગન સહિતના) ખરીદવા માટે અથવા તો છૂપાવીને સાથે રાખવા માટે લાઇસન્સ અથવા મંજૂરીની જરૂર નથી.<ref>{{cite web |url=http://www.atg.state.vt.us/display.php?smod=21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060212133840/http://www.atg.state.vt.us/display.php?smod=21 |archive-date=2006-02-12 |title=Selected Vermont laws governing the use and possession of firearms |publisher=Web.archive.org |date=2006-02-12 |access-date=2010-07-31 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bradycampaign.org/legislation/state/viewstate.php?st=vt#ccw |title=Brady Campaign on Vermont gun laws |publisher=Bradycampaign.org |date=2009-04-22 |access-date=2010-07-31}}</ref> 2007માં, વર્મન્ટને 75 વર્ષથી ઓછી વયના લોકોના વહેલા મૃત્યુને રોકવા માટે દેશમાં સાતમા નંબરના શ્રેષ્ઠ રાજ્યનો ક્રમ આપવામાં આવ્યો હતો. બચવાનો દર સૌથી નીચો ક્રમ ધરાવતા પાંચ રાજ્ય્સ કરતાં લગભગ બમણો હતો.<ref>{{cite web |url=http://body.aol.com/news/articles/_a/south-lags-in-report-card-on-health-care/20070613144709990001 |title=South Lags In Report Card on Health Care – AOL Body |publisher=Body.aol.com |date=2009-11-30 |access-date=2010-07-31 |archive-date=2018-09-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180917221711/http://body.aol.com/news/articles/_a/south-lags-in-report-card-on-health-care/20070613144709990001 |url-status=dead }}</ref> 2007માં, વર્મોન્ટને હાઇવે પર મૃત્યુ માટે ત્રીજા ક્રમનું સુરક્ષિત રાજ્ય જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું.<ref>[http://www.timesdaily.com/apps/pbcs.dll/section?category=NEWS&amp;template=wiki&amp;text=Vermont વર્મોન્ટ ઇન્ફર્મેશન] {{Webarchive|url=https://archive.today/20080422081240/http://www.timesdaily.com/apps/pbcs.dll/section?category=NEWS&template=wiki&text=Vermont |date=2008-04-22 }} ટાઇમ્સ ડેઇલી, સુધારો 2007-10-14</ref> 2007માં મૃત્યુ નિપજાવતા દર ત્રણ અકસ્માતોમાં એક શરાબ પીધેલા ડ્રાઇવરની સંડોવણી હતી.<ref>{{cite book|author = Sutkowski, Matt |title = Mixed drinks, mixed feelings|publisher = Burlington Free Press|date = December 7, 2008}}</ref> 2008માં વર્મોન્ટ વીમા કવચ નહીં ધરાવતા સૌથી ઓછા વાહનચાલકો – 6 ટકા ધરાવતું હતું.<ref>{{cite book|author = staff, wire reports |title = Vt. has few uninsured motorists|publisher = Burlington Free Press|date = January 23, 2009}}</ref> 1963થી માંડીને 2008 સુધીમાં લગભગ 28 પ્રસંગોએ રાજ્યના કેટલાક ભાગોને સંઘીય આપત્તિ વિસ્તારો જાહેર કરવામાં આવ્યા છે.<ref>{{cite book|author = Sutkowski, Matt |title = Disaster declarations in Vermont|publisher = Burlington Free Press|date = August 16, 2008}}</ref> 2007માં, પર્યાવરણ સુરક્ષા એજન્સીએ ચિટ્ટેન્ડેન અને બેનિંગ્ટનને બિલિયન દીઠ 70 ટકા ભાગો ધૂમાડા સહિતના હોવાનું જાહેર કર્યું જે અનિચ્છનીય છે.<ref>ઓવરબર્ગ, પૌલ, ''હન્ડ્રેડ્સ ઓફ કાઉન્ટીઝ વૂડ ફેઇલ સ્મોગ સ્ટાન્ડર્ડસ'' , યુએસએ (USA) ટૂડે, જૂન 22, 2007</ref> ખાસ કરીને ઉત્તરીય વર્મોન્ટમાં, શહેરી વિસ્તારો સહિતના વિસ્તારોમાં મોટા કદનું હરણ અસામાન્ય નથી.<ref>[http://www.burlingtonfreepress.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20080511/NEWS02/305110002/-1/MULTIMEDIA બર્લિંગ્ટન ફ્રી પ્રેસ]{{Dead link|date=October 2009}}. સુધારો જૂન 30, 2008.</ref> તેઓ વાહનોથી અજાણ હોવાને કારણે ટ્રાફિકના જોખમોમાં વધારો કરે છે. વાહનો હરણને અથડાવાને કારણે દરવર્ષે અનેક મૃત્યુ થાય છે. 2008માં, આશરે 1,00,000 વર્મોન્ટર્સે સંઘીય સરકાર, મેડિકેર, ટ્રાઇ-કેર અને વેટરન્સ એડમિનીસ્ટ્રેશન તરફથી આરોગ્ય સંભાળ મેળવી હતી. વધુ 10,000 લોકો ઇઆરઆઇએસએ (ERISA) હેઠળ સંઘીય કાયદા હેઠળ વિમો આપતા નોકરીદાતા માટે કામ કરે છે. વધુ 10,000 લોકો ઇઆરઆઇએસએ હેઠળ સંઘીય કાયદા હેઠળ વિમો આપતા નોકરીદાતા માટે કામ કરે છે. લગભગ 20 ટકા વર્મોન્ટર્સ રાજ્યની બહારથી આરોગ્ય સંભાળ મેળવે છે. રાજ્યમાં પૂરી પાડવામાં આવતી આરોગ્ય સેવાઓમાંથી 20 ટકા વર્મોન્ટની બહારના વ્યક્તિઓને આપવામાં આવે છે.<ref>{{cite book|author = Moore, Mark |title = Letter to the editor:Question credibility of single-payer plans|publisher = Burlington Free Press|date = October 31, 2008}}</ref> 2008માં રાજ્યમાં આશરે 7.6 ટકા લોકો પાસે આરોગ્ય વિમો ન હતો જે 2005ના 9.8 ટકા લોકો કરતાં ઘટ્યો છે.<ref>{{cite book|author = Hallenbeck, Terri |title = Vermont uninsured rate falls to 7.6%, survey shows|publisher = Burlington Free Press|date = December 23, 2008}}</ref> 2008માં, ઓછી આવક ધરાવતા લોકો માટેના વર્મોન્ટ હેલ્થ એક્સેસ પ્રોગ્રામમાં વીમો નહીં ધરાવતા લોકોનો ખર્ચ પ્રતિ માસ સાત ડોલરથી 49 ડોલર જેટલો હતો.<ref>{{Cite web |url=http://www.greenmountaincare.org/about/green_mountain_care_programs.html#vhap |title=ગ્રીન માઉન્ટેઇન કેર પ્રોગ્રામ{{!}}ગ્રીન માઉન્ટેઇન કેર |access-date=2011-02-10 |archive-date=2010-05-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100514033751/http://www.greenmountaincare.org/about/green_mountain_care_programs.html#vhap |url-status=dead }}</ref> જે વર્મોન્ટર્સ અન્ય યોજનાઓ માટે યોગ્ય ન હોય તેમના માટે કેટામાઉન્ટ હેલ્થ સહાય કાર્યક્રમ ઉપલબ્ધ હતો. વ્યક્તિ માટેનું કુલ પ્રિમિયમ 60 ડોલરથી 393 ડોલર સુધીનું હતું. 250 ડોલર કપાત કરી શકાય તેમ હતા. વીમાધારકને દરેક જેનેરીક પ્રિસ્ક્રિપ્શન માટે 10 ડોલર આપવામાં આવતા હતા. 18થી 35 વર્ષના વયજૂથના 16.9 ટકા વીમો ધરાવતા ન હતા, જે સૌથી મોટું જૂથ હતું.<ref>{{cite book|author = Remsen, Nancy |title = HEALTH: Changes are among budget's most controversial|publisher = Burlington Free Press|date = January 24, 2009}}</ref> આરોગ્ય સંભાળ પાછળનો ખર્ચ 2000ન {{Nowrap|$2.3 billion}}થી વધીને 2009માં {{Nowrap|$4.8 billion}} થયો.<ref>{{cite news|first=Nancy|last=Remsen|title=Health reform criticized|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 6A|date={{Nowrap|10 August}} 2009}}</ref> 2009માં વયસ્કની એક દિવસની સંભાળનો ખર્ચ વર્મોન્ટમાં કોઇપણ અન્ય રાજ્ય કરતાં વધારે હતો – 150 ડોલર દૈનિક.<ref>{{Cite news|title=Long term care costs rise across the board from 2008 to 2009|url=http://www.metlife.com/assets/cao/mmi/publications/mmi-pressroom/mmi-market-survey-nursing-home-pr-final.pdf|publisher=metlife.com|date={{Nowrap|27 October}} 2009|access-date=2011-02-10|archive-date=2013-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20130113013931/http://www.metlife.com/assets/cao/mmi/publications/mmi-pressroom/mmi-market-survey-nursing-home-pr-final.pdf|url-status=dead}}</ref> 1997માં રાજ્યએ રીંછમાં હડકવા રોકવા માટે એર ડ્રોપ રસી શરૂ કરી હતી. જાણવામાં આવેલા રીંછના હડકવાના કિસ્સા 2007માં સૌથી વધારે 165 જેટલા હતા. આ કાર્યક્રમ પાડોશી રાજ્ય્સ અને કેનેડાના સહયોગમાં ચલાવવામાં આવે છે.<ref>{{cite news|first=Vermont Department of Health|title=Aircraft to drop rabies vaccines|publisher=the Chronicle|location=Barton, Vermont|page= 25|date={{Nowrap|2 September}} 2009}}</ref> માર્ચ 2008માં, ધ અમેરિકન રાજ્ય લિટર સ્કોરકાર્ડે અમેરિકન સોસાયટી ફોર પબ્લિક એડમિનિસ્ટ્રેશન નેશનલ કોન્ફરન્સ ખાતે વર્મોન્ટને મિનેસોટાની સાથે એવું સૌથી શ્રેષ્ઠ રાજ્ય જાહેર કર્યું હતું, જેણે જાહેર મિલકતો (રોડ, ઝરણાં, ટ્રેઇલ્સ) પરથી સમગ્રતયા કચરા-ડેબ્રિઝ અસરકારક રીતે દૂર કર્યા હતા જેના પરીણામે લેન્ડસ્કેપ માટે ઉચ્ચતમ પર્યાવરણ ગુણવત્તા પેદા થઈ હતી.<ref>એસ. સ્પાસેક, ધ અમેરિકન રાજ્ય લિટર સ્કોરકાર્ડ, 2008.</ref> == શિક્ષણ == {{Main|Education in Vermont}} [[ચિત્ર:Lyndon Institute.jpg|thumb|260px|વર્મોન્ટમાં લિન્ડનમાં આવેલી હાઈસ્કૂલ લિન્ડન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ]] વર્મોન્ટને 2005 અને 2006માં દેશનું સૌથી હોંશિયાર રાજ્ય જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું.<ref>{{cite book|author = Walsh, Molly |title = Vermont doing better than most|publisher = Burlington Free Press|date = June 8, 2007}}</ref> 2006માં, રાજ્ય પરીક્ષણ માપદંડ અને રાષ્ટ્રીય પરીક્ષણ માપદંડ વચ્ચે મોટો તફાવત હતો, જે રાજ્યની તરફેણમાં સરેરાશ 30 ટકા જેટલો વધારે હતો. જેના કારણે વર્મોન્ટ દેશમાં 11મું શ્રેષ્ઠ રાજ્ય બન્યું હતું. મોટાભાગના રાજ્ય્સ પોતાની તરફેણમાં ઊંચો તફાવત ધરાવે છે.<ref>{{cite book|author = King, Ledyard |title = State tests put image ahead of performance|publisher = Burlington Free Press|date = June 8, 2007}}</ref> જો કે, પરંતુ જ્યારે ભંડોળ માટેની સ્પર્ધાને ધ્યાનમાં લેવામાં આવે ત્યારે 2007ની અમેરિકન સરકારની પરીક્ષણના આંકની યાદી દર્શાવે છે કે વર્મોન્ટનું ચોથા ધોરણનું ગોરું બાળક વાંચનમાં દેશમાં 25મા ક્રમે (229 આંક), ગણિતમાં 26મા ક્રમે (247 આંક) ધરાવે છે.<ref>[http://nces.ed.gov/nationsreportcard/nde/statecomp/ યુએસ ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ એજ્યુકેશન] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090825001901/http://nces.ed.gov/nationsreportcard/nde/statecomp/ |date=2009-08-25 }}. સુધારો જુલાઈ 6, 2008</ref> આઠમાં ધોરણનું ગોરું બાળક ગણિતમાં 18મો ક્રમ (292 આંક) અને વાંચનમાં 12મો ક્રમ (273 આંક) મેળવે છે. પ્રથમ ત્રણ આંકને સરેરાશથી આંકડાકીય રીતે અલગ ગણવામાં આવ્યા ન હતા. આઠમાં ધોરણના ગોરા બાળકના આંક વાંચનમાં સામાન્ય કરતાં ઘણાં વધારે હતા. કાળા વિદ્યાર્થીઓ માટેના આંકડા પરીક્ષણમાં તેમના ઓછી સંખ્યામાં પ્રતિનિધિત્વને કારણે ભરોસાપાત્ર નથી. 2008માં વર્મોન્ટમાં વિદ્યાર્થી દીઠ સરેરાશ અસરકારક ખર્ચ 11,548 ડોલર હતો.<ref>''એબાઉટ યોર 2008 સ્કૂલ ટેક્સિસ'' ફ્લાયર સેન્ટ વીથ રિયલ એસ્ટેટ બિલ્સ</ref> શિક્ષણ સપ્તાહે રાજ્યને 2007માં ઉચ્ચતર શાળા સ્નાતક દરમાં રાજ્યને બીજા નંબરનો ક્રમ <ref>બિહાઇન્ડ ન્યૂ જર્સી</ref> આપ્યો હતો.<ref>{{Cite news|title=Vermont is No. 2 in grad rates|publisher=Burlington Free Press|location=Burlington, Vermont|pages= 1A|date={{Nowrap|19 June}} 2010}}</ref> === ઉચ્ચતર શિક્ષણ === {{Main|List of colleges and universities in Vermont}} [[ચિત્ર:UVM Old Mill building 20040101.jpg|thumb|260px|યુનિવર્સિટી ઓફ વર્મોન્ટ ઓલ્ડ મિલ, યુનિવર્સિટીનું સૌથી જૂનું મકાન]] જ્યોર્જ પાર્કિન્સ માર્શના યુનિવર્સિટી ઓફ વર્મોન્ટ ખાતેના પ્રયોગો અને પછીથી વર્મોન્ટમાં જન્મેલા તત્વવિદ્ અને શિક્ષણવિદ્ જ્હોન ડેવીના પ્રભાવે ક્રિયા દ્વારા ચયન અને શીખવાનો ખ્યાલ રજૂ કર્યો. વર્મોન્ટ રાજ્ય કોલેજ તંત્ર, યુનિવર્સિટી ઓફ વર્મોન્ટ (યુવીએમ (UVM))માં પાંચ કોલેજ આવેલી છે, અન્ય ચૌદ ડીગ્રી આપતી ખાનગી કોલેજ છે, જેમાં બેનિંગ્ટન કોલેજ, બર્લિંગ્ટન કોલેજ, શેમ્પલેઇન કોલેજ, ગોદ્દાર્ડ કોલેજ, માલબોરો કોલેજ, મિડલબરી કોલેજનો સમાવેશ થાય છે, એક ખાનગી સહ-શિક્ષણ ઉદારમતવાદી આર્ટસ કોલેજની સેન્ટ માઇકલ્સ કોલેજની સ્થાપના 1800માં કરવામાં આવી હતી, વર્મોન્ટ લો સ્કૂલ અને નોર્વિચ યુનિવર્સિટી, અમેરિકાની સૌથી જૂની ખાનગી મિલિટરી કોલેજ અને આરઓટીસી (ROTC)નું જન્મસ્થાન, 1819માં સ્થાપવામાં આવી હતી. == રમત ગમત == બેઝબોલ, બાસ્કેટબોલ, હોકી, સોકર અને સ્નો સ્પોર્ટસ રાજ્યની લોકપ્રિય રમતો છે.{{Citation needed|date=January 2010}} આ ક્ષેત્રમાં નોંધપાત્ર વ્યક્તિઓમાં ઓલિમ્પિક ગોલ્ડ મેડાલિસ્ટ્સ હેન્નાહ ટેટેર, રોસ પોવર્સ અને હેન્નાહ કેર્નીનો સમાવેશ થાય છે. બેઝબોલ વર્મોન્ટમાં ઉનાળાનો નવરાશનો સમય પસાર કરવાની સમત છે અને ઘણાં નાના નગરો લિટલ લિગ ટીમો મેદાનમાં ઉતારે છે.{{Citation needed|date=January 2010}} સૌથી મોટી વ્યાવસાયિક ફ્રેન્ચાઇઝી વર્મોન્ટ લેક મોનસ્ટર્સ, સિંગલ-એ માઇનોર લીગ બેઝબોલ જે વોશિંગ્ટન નેશનલ્સ સાથે જોડાયેલી છે, બર્લિંગ્ટનમાં આવેલી છે. 2006 પહેલાં તેને વર્મોન્ટ એક્સપોઝ નામે ઓળખવામાં આવતી હતી.<ref>{{cite web |url=http://www.vermontlakemonsters.com/team/where/ |title=Lake Monsters website |publisher=Vermontlakemonsters.com |access-date=2010-07-31 |archive-date=2006-04-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060406160432/http://www.vermontlakemonsters.com/team/where/ |url-status=dead }}</ref> વર્મોન્ટ ફ્રોસ્ટ હિવ્સ, 2007 અને 2008માં અમેરિકન બાસ્કેટબોલ એસોસિયેશન રાષ્ટ્રીય વિજેતા, પ્રિમિયર બાસ્કેટબોલ લિગની ફ્રેન્ચાઇઝી છે, અને 2006ની પડતી બાદથી બાર અને બર્લિંગ્ટનમાં આવેલી છે. જોકે, યુનિવર્સિટી ઓફ વર્મોન્ટની સ્પોર્ટસ ટીમોએ મોટી સંખ્યામાં પ્રસંશકો મેળવ્યા છે અને તે રાજ્યની સૌથી વધારે પ્રસિદ્ધ ટીમો છે.{{Citation needed|date=January 2010}} પુરુષોની બાસ્કેટબોલ અને હોકી ટીમો સૌથી વધારે નોંધપાત્ર ટીમો છે.{{Citation needed|date=January 2010}} સેમી-પ્રોફેશનલ ફૂટબોલ ટીમ, વર્મોન્ટ આઇસ સ્ટોર્મ,<ref>[http://www.vermonticestorm.com/ વર્મોન્ટ આઇસ સ્ટોર્મ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091007063224/http://www.vermonticestorm.com/ |date=2009-10-07 }} હોમ પેજ</ref> સાઉથ હિરોમાં આવેલી છે.<ref>ધ ટર્મ સેમી-પ્રો ઇઝ સમવોટ મિસલિડીંગ સિન્સ લીગ રુલ્સ પ્રોહિબિટ પેઇંગ ટીમ મેમ્બર્સ ઇન ફેક્ટ, મેમ્બર્સ પે ટુ પ્લે.</ref> તે કોલચેસ્ટર હાઇસ્કૂલ સ્ટેડિયમ ખાતે ઘરઆંગણાની સ્પર્ધાઓમાં ભાગ લે છે. તે એમ્પાયર ફૂટબોલ લીગની સભ્ય છે. વર્મોન્ટ સ્નોબોર્ડિંગ વ્યવસાયીકો જેમ કે કેવિન પીયર્સ, રોસ પોવર્સ, હેન્ના ટેટર અને કેલી ક્લાર્કનું વતન છે. રાજ્યના અન્ય સ્નોબોર્ડિંગ તજજ્ઞોમાં લૂઇ વિટ અને એલેરી હોલિંગ્સવર્થનો સમાવેશ થાય છે. વર્મોન્ટ વોલ્ટેજ યુએસએલ (USL) પ્રિમિયર ડેવલપમેન્ટ લીગ સોકર ક્લબ છે, જે સેન્ટ અલબન્ઝમાં રમે છે. 2002થી દર વર્ષે, હાઇસ્કૂલ રાજ્યવાઇડ ઓલ સ્ટાર્સ ટ્વીન રાજ્ય સ્પર્ધામાં દસ રમતોમાં ન્યૂ હેમ્પશાયર સાથે સ્પર્ધા કરે છે.<ref>{{cite book|author = Fantino, John A. |title = Vermont breaks through|publisher = Burlington Free Press|date = July 20, 2008}}</ref> == સંસ્કૃતિ == [[ચિત્ર:Vermontasaurus-2010-07-07.jpg|thumb|200px|right|વર્મોન્ટમાં પોસ્ટ મિલ્સ ખાતે વર્મોન્ટાસૌરસ શિલ્પજુલાઇ 7, 2010ના રોજ લેવાયેલો ફોટોગ્રાફ]] વર્મોન્ટના તહેવારોમાં વર્મોન્ટ મેપલ ફેસ્ટીવલ, ફેસ્ટીવલ ઓન ધ ગ્રીન,<ref>{{cite web|url=http://www.festivalonthegreen.org/ |title=Middlebury Festival on the Green |publisher=Festivalonthegreen.org |access-date=2010-07-31}}</ref> ઇનોસબર્ગ ફોલ્સમાં વર્મોન્ટ ડેરી ફેસ્ટીવલ,<ref>{{cite web|url=http://www.vermontdairyfestival.com |title=The Official Home of the Vermont Dairy Festival |publisher=Vermontdairyfestival.com |date=2010-06-06 |access-date=2010-07-31}}</ref> ધ એપલ ફેસ્ટીવલ (દર કોલંબસ ડે વિકએન્ડમાં યોજવામાં આવે છે), માલબોરો મ્યુઝીક ફેસ્ટીવલ, વર્મોન્ટ મોઝર્ટ ફેસ્ટીવલ અને વર્મોન્ટ બ્રૂઅર્સ ફેસ્ટીવલનો સમાવેશ થાય છે.<ref>{{cite web |url=http://vtbrewfest.com/ |title=Welcome to Vermont Brewers Festival |publisher=Vtbrewfest.com |access-date=2010-07-31 |archive-date=2010-12-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101202043753/http://vtbrewfest.com/ |url-status=dead }}</ref> વર્મોન્ટ સીમ્ફની ઓરકેસ્ટ્રાને રાજ્ય દ્વારા સહાય કરવામાં આવે છે અને તે સમગ્ર વિસ્તારમાં તેના કાર્યક્રમો કરે છે. પોયટ્રી સોસાયટી ઓફ વર્મોન્ટ ''ધ ગ્રીન માઉન્ટેઇન ટ્રોબાન્ડોર'' નામનું સાહિત્યીક સામાયિક પ્રકાશિત કરે છે, જે વિવિધ વયજૂથોના વ્યક્તિઓ તરફથી કૃતિઓને પ્રોત્સાહિત કરે છે. તેઓ દરવર્ષે વિવિધ સ્પર્ધાઓ યોજે છે – જેમાંથી એક હાઇસ્કૂલ એજ યંગ પીપલ છે. વર્મોન્ટ સ્થિત રંગમંચ કંપની ધ બ્રેટલબરો દર વર્ષે ઉનાળામાં શેક્સપિયર ફેસ્ટીવલ રજૂ કરે છે. બ્રેટલબરો ઉનાળામાં સ્ટ્રોલિંગ ઓફ ધ હૈફર્સ પરેડની યજમાની પણ કરે છે, જે વર્મોન્ટની અનોખી ડેરી સંસ્કૃતિની ઉજવણી કરે છે. વાર્ષિક ગ્રીન માઉન્ટેઇન ફિલ્મ ફેસ્ટીવલ માઉન્ટપેલિયરમાં યોજવામાં આવે છે. નોર્થઇસ્ટ કિંગ્ડમમાં, ધ બ્રેડ એન્ડ પપેટ થીયેટર ગ્લોવર ખાતે કુદરતી વાતાવરણમાં એમ્ફીથીયેટરમાં સાપ્તાહિક શોનું આયોજન કરે છે. વર્મોન્ટનું સૌથી વધારે જાણીતું સંગીતનું પ્રતિભાશાળી જૂથ ફિશ છે, જેના સભ્યો વર્મોન્ટમાં શાળામાં અભ્યાસ કરતાં મળતા હતા અને પ્રારંભિક વર્ષોમાં મોટાભાગનો સમય દરવર્ષે રાજ્યના જુદા-જુદા સ્થળોએ સંગીતના સૂરો રેલાવતા હતા. વર્મોન્ટસ્થિત હાઉસ ઓફ લિમે<ref>{{cite web |url=http://www.7dvt.com/2006/babes-beaver-pond |title=The Babes of Beaver Pond, Cathy Resmer, Seven Days, February 7, 2006 |publisher=7dvt.com |access-date=2010-07-31 |archive-date=2017-10-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171010210040/https://www.sevendaysvt.com/vermont/the-babes-of-beaver-pond/Content?oid=2127313 |url-status=dead }}</ref> દરવર્ષે અનેક શો કરે છે, વાર્ષિક "વિન્ટર ગે ડ્રેગ બોલ"ની યજમાની કરે છે<ref>{{cite web |url=http://www.7dvt.com/drag-ball-2009 |title=Slideshow: Winter is a Drag Ball 2009, Seven Days, February 16, 2009 |publisher=7dvt.com |date=2009-02-14 |access-date=2010-07-31 |archive-date=2014-02-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140209174927/http://www.7dvt.com/drag-ball-2009 |url-status=dead }}</ref> અને ભંડોળ ઊભું કરવાના કાર્યક્રમોમાં કલાપ્રદર્શન કરે છે. વર્મોન્ટમાં જોવા મળતા લોકકલાના ઉદાહરણોમાં વર્મોન્ટસૌરસ, પોસ્ટ મિલ્સમાં થેટફોર્ડમાં આવેલા સમુદાયનો સમાવેશ થાય છે. વર્મોન્ટમાં સ્વયંસેવકોનું પ્રમાણ 2007માં 37 ટકા સાથે દેશમાં આઠમો ક્રમ ધરાવતું હતું. રાજ્ય ન્યૂ ઇંગ્લેન્ડમાં પ્રથમ ક્રમે હતું.<ref>{{cite news|title = State-by-state volunteer rates|publisher = Burlington Free Press|date = July 27, 2008}}</ref> == રાષ્ટ્રીય ચિન્હો == {{Main|State symbols of Vermont}} [[ચિત્ર:Hermitthrush63.jpg|thumb|હર્મીટ થ્રસ વર્મોન્ટનું રાજ્ય પક્ષી છે. ]] રાષ્ટ્રીય ચિન્હોમાં નિચેનાઓનો સમાવેશ થાય છે : * રાષ્ટ્રગીત – "ધીઝ ગ્રીન માઉન્ટેઇન્સ", * રાજ્યનું બિનસત્તાવાર લોકપ્રિય ગીત – મૂનલાઇટ ઇન વર્મોન્ટ * પીણું – [[દૂધ]] * પાઇ – એપલ પાઇ * રાષ્ટ્રીય ફૂલ – રેડ ક્લોવર * રાષ્ટ્રીય સસ્તન પ્રાણી– મોર્ગન અશ્વ * રાજ્યના ખડકો – ગ્રેનાઇટ, આરસ, અને સ્લેટ * રાજ્યનું વૃક્ષ – સુગર મેપલ છોડની જાતિઓમાંથી ત્રીજા ભાગની વનસ્પતિઓનું મૂળ ઉત્તર અમેરિકામાં નથી.{{Citation needed|date=June 2010}} આમાં વર્મોન્ટ દ્વારા રાજ્યના ફૂલ તરીકે સ્વીકારમાં આવેલા{{Citation needed|date=June 2010}} રેડ ક્લોવરનો પણ સમાવેશ થાય છે (1894). == વર્મોન્ટના નોંધપાત્ર નાગરિકો == {{Main|List of people from Vermont}} વર્મોન્ટ પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ કેલ્વિન કૂલિડ્જ અને ચેસ્ટર એ આર્થરનું જન્મસ્થાન છે. === નોંધપાત્ર કાલ્પનિક વર્મોન્ટર્સ === * વર્મોન્ટ નવલકથા ''અંકલ ટોમ્સ કેબિન'' ના કાલ્પનિક ખલનાયક સિમોન લેગ્રીનું મૂળ વતન હતું. * વર્મોન્ટ ડીક લાઉડન, બોબ ન્યૂહાર્ટના 1980ના દાયકાના સીટકોમ ''ન્યૂહાર્ટ'' ના પાત્રનું પણ વતન હતું. લગભગ તમામ ઘટનાઓ વર્મોન્ટમાં ઘટી હોવાની ધારણા છે. * વર્મોન્ટ પોલિયાન્ના નવલકથાના ''પોલિયાન્ના'' અને તેની આન્ટ પોલિનું વતન હતું.<ref>[http://www.amazon.com/gp/pdp/profile/ANV3XNKFOHPXM બૂક રીવ્યૂ]. સુધારો 12 સપ્ટેમ્બર, 2008.</ref> * M*A*S*Hની પ્રથમ સીઝનમાં એલ એડ્ડાનું પાત્ર હોવકેયી પીયર્સ પણ વર્મોન્ટના હતા.<ref>બાદની મોસમમાં તેણે ક્રેબએપલ કોવ, મૈનીનો તેના ઘર તરીકે ઉલ્લેખ કર્યો હતો</ref> * માર્વેલ કોમિક્સ શેર્ડ યુનિવર્સમાં વર્મોન્ટ સુપરહિરો ટીમ ધ ગેરીસનનું વતન હતું. == આ પણ જોશો == {{Portal box|North America|United States|Vermont}} {{Main|Outline of Vermont|Index of Vermont-related articles}} {{Clear}} == સંદર્ભો == {{Reflist|colwidth=30em}} == ગ્રંથસૂચિ == <div class="references-small"> * અલબર્સ, જાન''હેન્ડ્સ ઓન ધ લેન્ડ: એ હિસ્ટરી ઓફ ધ વર્મોન્ટ લેન્ડસ્કેપ.'' એમઆઇટી (MIT) પ્રેસ: 2000. ISBN 0-262-01175-1. * {{Cite book |last=Allen |first=Ira |authorlink=Ira Allen |title=The natural and political history of the State of Vermont, one of the United States of America |origyear=1798 |year=1969 |publisher=Charles E. Tuttle Company |isbn=0-8048-0419-2}} * બ્રાયન, ફ્રાન્ક અને જોહન મેકક્લોગરી. "ધ વર્મોન્ટ પેપર્સ: રિક્રીએટિંગ ડેમોક્રેસી ઓન એ હ્યુમન સ્કેલ." ચેલ્સીયા ગ્રીન પબ્લિશિંગ: 1989. ISBN 0-930031-19-9. * કોહેન, ડેવિડ ઇલિઓટ અને રિક સ્મોલન. ''વર્મોન્ટ 24/7.'' ડીકે (DK) પબ્લિશિંગ: 2004. ISBN 0-7566-0086-3. * કોફીન, હોવર્ડ. ''ફુલ ડ્યુટીઃ વર્મોન્ટર્સ ઇન ધ સિવિલ વોર.'' ધ કન્ટ્રીમેન પ્રેસ: 1995. ISBN 0-88150-349-5. * ડોયલી, વિલિયમ ટી. "ધ વર્મોન્ટ પોલિટિકલ ટ્રેડિશન એન્ડ ધોઝ હૂ હેલ્પ્ડ મેક ઇટ." ડોયલી પબ્લિશર: 1987. ISBN 0-9615486-1-4. * ડફી, જોહન જે. એટ અલ. ''વર્મોન્ટ: ઓન ઇલ્યુસ્ટ્રેટેડ હિસ્ટ્રી.'' અમેરિકન હિસ્ટોરિકલ પ્રેસ: 2000. ISBN 1-892724-08-1. * ડફી, જોહન જે., એટ અલ. ''ધ વર્મોન્ટ એનસાયક્લોપેડીયા.'' યુનિવર્સિટી પ્રેસ ઓફ ન્યૂ ઇંગ્લેન્ડ: 2003. ISBN 1-58465-086-9. * ફેડરલ રાઇટર્સ પ્રોજેક્ટ ઓફ ધ વર્ક્સ પ્રોગ્રેસ એડમિનિસ્ટ્રેશન ફોર ધ રાજ્ય ઓફ વર્મોન્ટ. ''વર્મોન્ટ: એ ગાઇડ ટુ ધ માઉન્ટેઇન રાજ્ય.'' હ્યુટન મિફલિન: 1937. * ગ્રાન્ટ, કિમ, એટ અલ. ''વર્મોન્ટ: એન એક્સપ્લોરર્સ ગાઇડ.'' ધ કન્ટ્રીમેન પ્રેસ: 2002. ISBN 0-88150-519-6. * હન્ટર, પ્રેસ્ટન. [http://www.adherents.com/loc/loc_vermont.html "રિલિજીયન ઇન વર્મોન્ટ"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130816141340/http://www.adherents.com/loc/loc_vermont.html |date=2013-08-16 }}. Adherents.com. * ક્લ્યાઝા, ક્રિસ્ટોફર મેકગોરી અને સ્ટિફન સી. ટ્રોમ્બુલાક. ''ધ સ્ટોર ઓફ વર્મોન્ટ: એ નેચરલ એન્ડ કલ્ચરલ હિસ્ટ્રી'' . યુનિવર્સિટી પ્રેસ ઓફ ન્યૂ ઇંગ્લેન્ડ: 1999. ISBN 0-87451-936-5. * પોટાશ, પી. જેફરી, એટ અલ. ''ફ્રીડમ એન્ડ યુનિટીઃ એ હિસ્ટ્રી ઓફ વર્મોન્ટ'' વર્મોન્ટ હિસ્ટોરિકલ સોસાયટી: 2004. ISBN 0-934720-49-5. * હોલ, બેન્જામિન હોમર, ''હિસ્ટ્રી ઓફ ઇસ્ટર્ન વર્મોન્ટ'' 1858 પાનું.&nbsp;480. * મીક્સ, હેરોલ્ડ એ. ''વર્મોન્ટસ લેન્ડ એન્ડ રિસોર્સિસ'' , ધ ન્યૂ ઇંગ્લેન્ડ પ્રેસ: 1968. ISBN 0-933050-40-2. * રોજર્સ, સ્ટીવ. ''કન્ટ્રી ટાઉન્સ ઓફ વર્મોન્ટ.'' મેકગ્રો-હીલ, 2006. ISBN 1-56626-195-3. * શેરમેન, જો. ''ફાસ્ટ લેન ઓન એ ડર્ટ રોડઃ એ કન્ટેમ્પરરી હિસ્ટ્રી ઓફ વર્મોન્ટ.'' ચેલ્શીયા ગ્રીન પબ્લિશિંગ કંપની: 2000. ISBN 1-890132-74-8. * સ્લેચર, માઇકલ. ''ન્યૂ ઈંગ્લેન્ડ.'' વેસ્ટપોર્ટ, કનેક્ટિકટ, 2004. * ''વર્મોન્ટ એટલાસ એન્ડ ગેઝેટીયર.'' ડીલોર્મ: 2000. ISBN 0-89933-322-2. * {{Cite book |last=Van de Water |first=Frederic Franklyn |title=The Reluctant Republic: Vermont 1724–1791 |year=1974 |publisher=The Countryman Press |isbn=0-914378-02-3}} </div> == બાહ્ય લિંક્સ == {{Sister project links}} {{osmrelation|60759}} '''સામાન્ય''' * {{dmoz|Regional/North_America/United_States/Vermont|Vermont}} '''સરકાર''' * [http://www.vermont.gov/ વર્મોન્ટ સરકારની સત્તાવાર વેબસાઇટ] * [http://tonto.eia.doe.gov/state/state_energy_profiles.cfm?sid=VT વર્મોન્ટના એનર્જી ડેટા અને સ્ટેટિસ્ટિક્સ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110205193312/http://tonto.eia.doe.gov/state/state_energy_profiles.cfm?sid=VT |date=2011-02-05 }} * [http://www.vermontagriculture.com/ વર્મોન્ટ એગ્રીક્લચર] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20030604213736/http://www.vermontagriculture.com/ |date=2003-06-04 }} * [http://www.vlct.org/ વર્મોન્ટ લીગ ઓફ સીટીઝ એન્ડ ટાઉન્સ] * [http://www.ers.usda.gov/StateFacts/VT.htm વર્મોન્ટ સ્ટેટ ફેક્ટ્સ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130227124244/http://www.ers.usda.gov/StateFacts/VT.HTM |date=2013-02-27 }} * [http://reason.org/ps369/ રોડ કમ્પેર્ડ ટુ અધર સ્ટેટ્સ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090318143359/http://www.reason.org/ps369 |date=2009-03-18 }} '''નક્શા અને વસતી વિષયક માહિતી''' * [http://earthquake.usgs.gov/regional/states/vermont/history.php અર્થક્વેક ફેક્ટ્સ, વર્મોન્ટ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060924155445/http://earthquake.usgs.gov/regional/states/vermont/history.php |date=2006-09-24 }} * [http://www.usgs.gov/state/state.asp?State=VT યુએસજીએસ (USGS) રીયલ-ટાઇમ, મિઝોરીના ભૌગોલિક અને અન્ય વૈજ્ઞાનિક સંસાધનો] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070205093317/https://www.usgs.gov/state/state.asp?State=VT |date=2007-02-05 }} * [http://quickfacts.census.gov/qfd/states/50000.html "વર્મોન્ટ ક્વિકફેક્ટ્સ" યુ.એસ. સેન્સ બ્યૂરો] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041019082256/http://quickfacts.census.gov/qfd/states/50000.html |date=2004-10-19 }}. '''પ્રવાસન અને મનોરંજન''' * [http://www.travel-vermont.com/ વર્મોન્ટ ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ ટુરિઝમ એન્ડ માર્કેટિંગ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110208064252/http://www.travel-vermont.com/ |date=2011-02-08 }} '''વેપાર''' * [http://www.vtchamber.com/ વર્મોન્ટ ચેમ્બર ઓફ કોમર્સ] * [http://www.vermontbusiness.com/ VermontBusiness.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110922170600/http://www.vermontbusiness.com/ |date=2011-09-22 }} '''સાંસ્કૃતિ અને ઇતિહાસ''' * [http://www.ndakinna.org/ વર્મોન્ટ નેટિવ અમેરિકન મ્યૂઝિયમ એન્ડ કલ્ચરલ સેન્ટર] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080511152121/http://www.ndakinna.org/ |date=2008-05-11 }} * [http://www.nps.gov/history/nr/travel/centralvermont/ સેન્ટ્રલ વર્મોન્ટ: એક્સપ્લોર હિસ્ટ્રી ઇન ધ હાર્ટ ઓફ ધ ગ્રીન માઉન્ટેઇન્સ, એ નેશનલ પાર્ક સર્વિસ ''ડિસ્કવર અવર શેર્ડ હેરિટેજ'' ટ્રાવેલ ઇટિનરરી] * [http://www.vermontartscouncil.org/ વર્મોન્ટ આર્ટ્સ કાઉન્સિલ] * [http://www.vermonthistory.org/ વર્મોન્ટ હિસ્ટોરિકલ સોસાયટી]. * [http://cdi.uvm.edu/collections/index.xql સેન્ટર ફોર ડિજીટલ ઇનિશિયેટિવ્સ, યુનિવર્સિટી ઓફ વર્મોન્ટ લાઇબ્રેરીઝ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090812151253/http://cdi.uvm.edu/collections/index.xql |date=2009-08-12 }} * [http://quarriesandbeyond.org/states/vt/vermont.html વર્મોન્ટ સ્ટોન ક્વોરી ઇન્ફર્મેશન ઓન સ્ટોન ક્વોરી એન્ડ બેયોન્ડ] '''ઓનલાઇન મિડીયા''' * [http://www.radiofreevermont.org/ રેડીયો ફ્રી વર્મોન્ટ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110714013526/http://www.radiofreevermont.org/ |date=2011-07-14 }} * [http://www.vermontr.com/Webcams વર્મોન્ટ વેબકેમ લિસ્ટ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120315192546/http://www.vermontr.com/Webcams |date=2012-03-15 }} == સંબંધિત માહિતી == {{Geographic Location (8-way) | Northwest = [[Saint Lawrence River]]<br />[[Lake Champlain]] | North = {{flag|Canada}}<br />{{flag|Quebec}} | Northeast = | West = {{flag|New York}} | Centre = '' Vermont'': [[Outline of Vermont|Outline]] • [[Index of Vermont-related articles|Index]] | East = {{flag|New Hampshire}} | Southwest = | South = {{flag|Massachusetts}}<br />{{flag|Connecticut}} | Southeast = {{flag|Rhode Island}} }} {{Template group |title = <span style=';font-size:11pt;'>Articles related to Vermont</span> <br /> ''The Green Mountain State'' |list = {{Vermont|expand}} {{New England}} {{Vermont Sports}} }} {{United States}} {{succession | preceded = [[Rhode Island]] | office = [[List of U.S. states by date of statehood]] | years = Admitted on March 4, 1791 (14th) | succeeded = [[Kentucky]] }} {{Coord|display=title|44|N|72.7|W|region:US-VT_type:adm1st_scale:3000000}} {{United States topics}} [[શ્રેણી:વર્મોન્ટ]] [[શ્રેણી:રાજ્ય ઓફ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ]] [[શ્રેણી:ન્યૂ ઈંગ્લેન્ડ]] [[શ્રેણી:ઉત્તરી-પૂર્વીય અમેરિકા]] [[શ્રેણી:1821માં સ્થાપાયેલાં રાજ્યો અને પ્રાંતો]] 67mejyug0hl78bdjmp6l0b640sx96e4 0 70443 886547 841032 2025-06-19T03:39:29Z 2409:40C1:302B:AFD5:8000:0:0:0 886547 wikitext text/x-wiki {{Infobox former subdivision |native_name = જસદણ |conventional_long_name = જસદણ સ્ટેટ |common_name = જસદણ |nation = બ્રિટિશ ભારત |status_text = રજવાડું |era = |year_start = ૧૬૬૫ |date_start = |event_start= |year_end = ૧૯૪૮ |date_end = |event_end= ભારતની સ્વતંત્રતા |event1 = |date_event1 = |p1 = |s1 = ભારત |flag_p1 = |flag_s1 = Flag of India.svg |image_flag = Jasdan state flag.png |image_coat = |image_map = SaurashtraKart.jpg |image_map_caption = જસદણનું સૌરાષ્ટ્રમાં સ્થાન |stat_area1 =767 |stat_year1 = ૧૯૨૧ |stat_pop1 = 30633 |footnotes = }} '''જસદણ રાજ્ય ''' બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન [[સૌરાષ્ટ્ર]]માં આવેલું રજવાડું હતું. ૧૫ ફેબ્રુઆરી ૧૯૪૮ના રોજ તેના છેલ્લાં શાસકે ભારત ગણતંત્રમાં ભળવાની સંધિ કરી હતી.<ref>{{Cite web |url=http://members.iinet.net.au/~royalty/ips/b/bhavnagar.html |title=Bhavnagar Princely State |access-date=2015-12-02 |archive-date=2017-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171225070318/http://members.iinet.net.au/~royalty/ips/b/bhavnagar.html |url-status=dead }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171225070318/http://members.iinet.net.au/~royalty/ips/b/bhavnagar.html |date=2017-12-25 }}</ref> રાજ્યનું પાટનગર [[જસદણ]] શહેર હતું. == ઈતિહાસ == જસદણ રાજ્યની સ્થાપના ૧૬૬૫માં વિકા ખાચર દ્વારા [[ખેરડી (તા. રાજકોટ)|ખેરડી]]ના ખુમાણોને હરાવીને કરાઇ હતી. ૧૮૦૭માં તેના શાસક વજસુર ખાચરે બ્રિટિશરો અને ગાયકવાડ રાજ્ય જોડે સંધિ કરી હતી જેથી જસદણ બ્રિટિશ સંરક્ષિત રાજ્ય બન્યું. ૧૯મી સદીના અંતમાં જસદણ બોમ્બે પ્રેસિડેન્સીના કાઠિયાવાડ એજન્સીનો ભાગ બન્યું.<ref>[http://dsal.uchicago.edu/reference/gazetteer/pager.html?objectid=DS405.1.I34_V14_072.gif Imperial Gazetteer of India, v. 14, p. 66.]</ref> બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન ભારતમાં પોતાની ટપાલ ટિકિટ ધરાવતા રાજ્યોમાં સૌથી નાનું રાજ્ય હતું.<ref>Andreas Birken: ''Philatelic Atlas of British India,'' CD-ROM, Hamburg 2004</ref> === શાસકો === જસદણ રાજ્યના શાસકો કાઠી ક્ષત્રિય વંશના હતા.<ref>[http://www.indianrajputs.com/view/bhavnagar - Rajput Provinces of India - Bhavnagar State (Princely State)]</ref> રાજ્યના શાસકોને ''દરબાર'' કહેવાતા હતા.<ref>[http://www.worldstatesmen.org/India_princes_A-J.html Princely States of India]</ref> * .... - ૧૮૦૯ વજસુર ઓધા ખાચર (મૃત્યુ ૧૮૦૯) * ૧૮૦૯ - ૨૭ ઓક્ટોબર ૧૮૫૧ ચેલા વજસુર ખાચર બીજા (મૃત્યુ ૧૮૫૧) * ૧૮૫૨ - ૧૯૦૪ આલા ચેલા ખાચર શ્રી વજદુર ઓધા (જન્મ ૧૮૩૧ - મૃત્યુ ૧૯૦૪) * ૨૧ ૧૯૦૪ - ૨૧ ડિસેમ્બર ૧૯૧૨ ઓધા આલા ખાચર બીજા (મૃત્યુ ૧૯૧૨) * ૧૧ ડિસેમ્બર ૧૯૧૨ - ૧૦ જુલાઈ ૧૯૧૯ વજસુર ઓધા ખાચર બીજા (મૃત્યુ ૧૯૧૯) * ૧૧ જુલાઈ ૧૯૧૯ - ૧૫ ઓગસ્ટ ૧૯૪૭ આલા વજસુર ખાચર (જન્મ ૧૯૦૫ - મૃત્યુ ૧૯૭૩) * જુલાઈ ૧૯૧૯ - ૧ ડિસેમ્બર ૧૯૨૪ - વાલીપણા હેઠળ === રાજવી પરિવારના જાણીતાં સભ્યો === * [[લવકુમાર ખાચર]], પક્ષીવિદ્વાન == આ પણ જુઓ == * [[જસદણ]] * [[સૌરાષ્ટ્ર]] == સંદર્ભ == {{Reflist}} [[શ્રેણી:રાજકોટ જિલ્લો]] [[શ્રેણી:સૌરાષ્ટ્ર]] [[શ્રેણી:ગુજરાતનાં રજવાડાં]] imbtddxqtes6rfi41ftt6ar72ckft4h 886551 886547 2025-06-19T05:40:01Z KartikMistry 10383 [[Special:Contributions/2409:40C1:302B:AFD5:8000:0:0:0|2409:40C1:302B:AFD5:8000:0:0:0]] ([[User talk:2409:40C1:302B:AFD5:8000:0:0:0|talk]]) દ્વારા કરેલ ફેરફારોને [[User:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] દ્વારા કરેલા છેલ્લા સુધારા સુધી ઉલટાવાયા. 841032 wikitext text/x-wiki {{Infobox former subdivision |native_name = જસદણ |conventional_long_name = જસદણ સ્ટેટ |common_name = જસદણ |nation = બ્રિટિશ ભારત |status_text = રજવાડું |era = |year_start = ૧૬૬૫ |date_start = |event_start= |year_end = ૧૯૪૮ |date_end = |event_end= ભારતની સ્વતંત્રતા |event1 = |date_event1 = |p1 = |s1 = ભારત |flag_p1 = |flag_s1 = Flag of India.svg |image_flag = Jasdan state flag.png |image_coat = |image_map = SaurashtraKart.jpg |image_map_caption = જસદણનું સૌરાષ્ટ્રમાં સ્થાન |stat_area1 =767 |stat_year1 = ૧૯૨૧ |stat_pop1 = 30633 |footnotes = }} '''જસદણ રાજ્ય ''' બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન [[સૌરાષ્ટ્ર]]માં આવેલું રજવાડું હતું. ૧૫ ફેબ્રુઆરી ૧૯૪૮ના રોજ તેના છેલ્લાં શાસકે ભારત ગણતંત્રમાં ભળવાની સંધિ કરી હતી.<ref>{{Cite web |url=http://members.iinet.net.au/~royalty/ips/b/bhavnagar.html |title=Bhavnagar Princely State |access-date=2015-12-02 |archive-date=2017-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171225070318/http://members.iinet.net.au/~royalty/ips/b/bhavnagar.html |url-status=dead }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171225070318/http://members.iinet.net.au/~royalty/ips/b/bhavnagar.html |date=2017-12-25 }}</ref> રાજ્યનું પાટનગર [[જસદણ]] શહેર હતું. == ઈતિહાસ == જસદણ રાજ્યની સ્થાપના ૧૬૬૫માં વિકા ખાચર દ્વારા [[ખેરડી (તા. રાજકોટ)|ખેરડી]]ના ખુમાણોને હરાવીને કરાઇ હતી. ૧૮૦૭માં તેના શાસક વજસુર ખાચરે બ્રિટિશરો અને ગાયકવાડ રાજ્ય જોડે સંધિ કરી હતી જેથી જસદણ બ્રિટિશ સંરક્ષિત રાજ્ય બન્યું. ૧૯મી સદીના અંતમાં જસદણ બોમ્બે પ્રેસિડેન્સીના કાઠિયાવાડ એજન્સીનો ભાગ બન્યું.<ref>[http://dsal.uchicago.edu/reference/gazetteer/pager.html?objectid=DS405.1.I34_V14_072.gif Imperial Gazetteer of India, v. 14, p. 66.]</ref> બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન ભારતમાં પોતાની ટપાલ ટિકિટ ધરાવતા રાજ્યોમાં સૌથી નાનું રાજ્ય હતું.<ref>Andreas Birken: ''Philatelic Atlas of British India,'' CD-ROM, Hamburg 2004</ref> === શાસકો === જસદણ રાજ્યના શાસકો કાઠી ક્ષત્રિય વંશના રાજપૂતો હતા.<ref>[http://www.indianrajputs.com/view/bhavnagar - Rajput Provinces of India - Bhavnagar State (Princely State)]</ref> રાજ્યના શાસકોને ''દરબાર'' કહેવાતા હતા.<ref>[http://www.worldstatesmen.org/India_princes_A-J.html Princely States of India]</ref> * .... - ૧૮૦૯ વજસુર ઓધા ખાચર (મૃત્યુ ૧૮૦૯) * ૧૮૦૯ - ૨૭ ઓક્ટોબર ૧૮૫૧ ચેલા વજસુર ખાચર બીજા (મૃત્યુ ૧૮૫૧) * ૧૮૫૨ - ૧૯૦૪ આલા ચેલા ખાચર શ્રી વજદુર ઓધા (જન્મ ૧૮૩૧ - મૃત્યુ ૧૯૦૪) * ૨૧ ૧૯૦૪ - ૨૧ ડિસેમ્બર ૧૯૧૨ ઓધા આલા ખાચર બીજા (મૃત્યુ ૧૯૧૨) * ૧૧ ડિસેમ્બર ૧૯૧૨ - ૧૦ જુલાઈ ૧૯૧૯ વજસુર ઓધા ખાચર બીજા (મૃત્યુ ૧૯૧૯) * ૧૧ જુલાઈ ૧૯૧૯ - ૧૫ ઓગસ્ટ ૧૯૪૭ આલા વજસુર ખાચર (જન્મ ૧૯૦૫ - મૃત્યુ ૧૯૭૩) * જુલાઈ ૧૯૧૯ - ૧ ડિસેમ્બર ૧૯૨૪ - વાલીપણા હેઠળ === રાજવી પરિવારના જાણીતાં સભ્યો === * [[લવકુમાર ખાચર]], પક્ષીવિદ્વાન == આ પણ જુઓ == * [[જસદણ]] * [[સૌરાષ્ટ્ર]] == સંદર્ભ == {{Reflist}} [[શ્રેણી:રાજકોટ જિલ્લો]] [[શ્રેણી:સૌરાષ્ટ્ર]] [[શ્રેણી:ગુજરાતનાં રજવાડાં]] 76i30y0artxpopg9gwr1qjxde3epnpf 3 70814 886538 424084 2025-06-18T12:21:52Z Cabayi 24752 Cabayiએ [[સભ્યની ચર્ચા:6ii9]]ને [[સભ્યની ચર્ચા:Danny 1994]] પર ખસેડ્યું: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/6ii9|6ii9]]" to "[[Special:CentralAuth/Danny 1994|Danny 1994]]" 424084 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=6ii9}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુ. વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૦૬:૪૬, ૧૭ ડિસેમ્બર ૨૦૧૫ (IST) 1hsmje6is385lbpkcjwliibep2j8u9h 0 127979 886559 859133 2025-06-19T11:32:30Z 2409:4080:9505:A064:0:0:5A5:F0A1 886559 wikitext text/x-wiki {{સંદર્ભ આપો}} '''પરિચય પુસ્તિકા''' [[ગુજરાતી ભાષા|ગુજરાતી]] ભાષામાં દર મહિને વિવિધ વિષયો પર પ્રગટ થતી માહિતી પુસ્તિકઓ છે જે દર મહિને ૨ લેખે અને વાર્ષિક ધોરણે ૨૪ જેટલી પ્રગટ થાય છે. અત્યારે આ પુસ્તિકાઓનું પ્રકાશન ઈમેજ પ્રકાશન મુંબઈ દ્વારા થાય છે. પરિચય પુસ્તિકાનો પ્રારંભ ૧૯૫૮ની સાલમાં [[વાડીલાલ ડગલી]], પં.સુખલાલ, [[ઉમાશંકર જોશી]], મહેન્દ્ર દેસાઈ, કિસનલાલ દિવાનજી અને જ્યવદન તક્તાવાલા દ્વારા થયો હતો. વાડીલાલ ડગલી અને યશવંત દોશી તે સમયે તેના સંપાદકો હતા. આ પુસ્તિકાઓ છેલ્લા ૬૦ કરતા પણ વધુ સમયથી પ્રકાશીત થાય છે અને અત્યાર સુધી લગભગ ૧૪૦૦ કરતા પણ વધારે પુસ્તિકાઓમાં વિવિધ વિષયો અને સાંપ્રત મુદ્દાઓને આવરી લેવાયા છે. આ પુસ્તિકાઓ વિશ્વકોશ પ્રણાલી પ્રમાણે લખાય છે. વિષયોનું ચયન અને લખાણ જે તે વિષયોના તજજ્ઞ લેખકો દ્વારા થાય છે. તેમાંના બધા જ વિષયો સંસ્કારી પ્રજા માટે અવશ્ય જાણવા જેવા અને જિજ્ઞાસા પોષક તેમજ વર્ધક હોય છે.<ref>{{Cite web|title=પરિચય-પુસ્તિકા પ્રવૃત્તિ – Gujarati Vishwakosh – ગુજરાતી વિશ્વકોશ|url=https://gujarativishwakosh.org/%E0%AA%AA%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%9A%E0%AA%AF-%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BE-%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AB%83%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%BF/|access-date=2021-11-13|language=gu}}</ref> પુસ્તિકાઓ ગુજરાતીમાં પ્રગટ થાય છે છતાં જે જ્ઞાન સંભાર હોય છે તે ભારતની અનેક ભાષાઓ તેમજ વિદેશી ભાષાઓનાં મહત્ત્વનાં લખાણોમાંથી સુયોગ્ય રીતે સંકલિત હોય છે.જે લેખકો પસંદ કરવામાં આવે છે તેઓ પોતાના વિષયના નિષ્ણાંત અને નીવડેલાં હોય છે. == સંદર્ભ == {{Reflist}} == બાહ્ય કડીઓ == * {{ગુજરાતી વિશ્વકોશ|પરિચય પુસ્તિકા}} [[શ્રેણી: ગુજરાતી સામયિકો ]] b8usxrtc4b9avvm5k0now8v4smnt0d5 0 141075 886548 878362 2025-06-19T04:25:37Z 49.36.89.216 886548 wikitext text/x-wiki '''પિનકોડ''' એટલે કે '''પોસ્ટલ ઇન્ડેક્સ નંબર''' અથવા '''ટપાલ સૂચક સંખ્યા''' (સંક્ષેપ: PIN) એ એક પદ્ધતિ છે, જેના દ્વારા વિસ્તારોને એક વિશિષ્ટ સંખ્યાત્મક ઓળખ આપવામાં આવે છે. આ વિશિષ્ટ સંખ્યા એ સુનિશ્ચિત કરવામાં મદદરૂપ થાય છે કે તમામ પ્રકારની ટપાલ વસ્તુઓ યોગ્ય ગંતવ્ય સુધી પહોંચે છે. ભારતમાં પિન કોડ ૬ અંકનો બનેલો છે અને ભારતીય ટપાલ વિભાગ દ્વારા વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે. PIN પદ્ધતિ [[ઓગસ્ટ ૧૫|૧૫ ઓગસ્ટ]] ૧૯૭૨ ના રોજ રજૂ કરવામાં આવી હતી.<ref>https://www.divyabhaskar.co.in/news/BIZ-INDU-SERV-the-pin-was-introduced-in-india-on-15-august-1972-5177646-PHO.html</ref> == પિન કોડનું માળખું == [[File:Example of Indian Postal Index Number.svg|thumb|[[મધ્ય પ્રદેશ]]માં [[ઉજ્જૈન]]ના પિનકોડનું ઉદાહરણ: પહેલો આંકડો '''૪''' પશ્ચિમ પોસ્ટલ ઝોન સૂચવે છે, બીજો આંકડો '''૫''' મધ્ય પ્રદેશમાં પોસ્ટલ સબ-ઝોન સૂચવે છે, ત્રીજો આંકડો '''૬''' ઉજ્જૈન વર્ગીકરણ જિલ્લો સૂચવે છે, ચોથો આંકડો '''૦''' ઉજ્જૈન કોર એરિયા સર્વિસ રૂટ સૂચવે છે અને છેલ્લા બે આંકડા '''૦૧''' ડિલિવરી ઓફિસ તરીકે ઉજ્જૈન હેડ ઓફિસ સૂચવે છે.]] ભારતમાં ૯-પિન ક્ષેત્રો છે. પિનકોડનો પ્રથમ અંક ભારત (દેશ) ના પ્રદેશને દર્શાવે છે. પ્રથમ ૨ અંકો એકસાથે આ પ્રદેશમાં હાજર પેટા-પ્રદેશો અથવા પોસ્ટલ વર્તુળોમાંથી એકનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. પ્રથમ ૩ અંક મળીને જિલ્લાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે જ્યારે છેલ્લા ૩ અંકો ડિલિવરી પોસ્ટ ઓફિસનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. આ આંકડાકીય કોડ ભૌગોલિક વિસ્તાર અનુસાર ટપાલને ગોઠવવાનું ખૂબ જ સરળ બનાવે છે. == બાહ્ય કડીઓ == * [https://gpsc-ojas.com/complete-list-of-gujarat-pincodes-by-city-and-region/ ગુજરાતના શહેરો અને વિસ્તાર પ્રમાણે પિનકોડ્સની સંપૂર્ણ યાદી (gpsc-ojas.com)] ભારતમાં ૯ પિન વિસ્તારો નીચે મુજબ છે: {| class="wikitable" |- ! ક્ર. સં. ! પિન કોડ ! વિસ્તારો |- | ૧ | પિનકોડ ૧ | [[દિલ્હી]], [[હરિયાણા]] , [[પંજાબ]], [[હિમાચલ પ્રદેશ]] , [[જમ્મુ અને કાશ્મીર]] |- | ૨ | પિનકોડ ૨ | [[ઉત્તર પ્રદેશ]] , [[ઉત્તરાખંડ]] |- | ૩ | પિનકોડ ૩ | [[રાજસ્થાન]], [[ગુજરાત]], [[દાદરા અને નગર હવેલી અને દમણ અને દીવ]] |- | ૪ | પિનકોડ ૪ | [[છત્તીસગઢ]], [[મહારાષ્ટ્ર]], [[મધ્ય પ્રદેશ]], [[ગોવા]] |- | ૫ | પિનકોડ ૫ | [[આંધ્ર પ્રદેશ]], [[કર્ણાટક]], યાનમ (પુડુચેરીનો જિલ્લો) |- | ૬ | પિનકોડ ૬ | [[કેરળ]], [[તમિલનાડુ]], [[પુડુચેરી]] (યાનમ જિલ્લા સિવાય), [[લક્ષદ્વીપ]] |- | ૭ | પિનકોડ ૭ |[[પશ્ચિમ બંગાળ]], [[ઑડિશા]], [[આસામ]], [[સિક્કિમ]], [[અરુણાચલ પ્રદેશ]], [[નાગાલેંડ]], [[મણિપુર]], [[મિઝોરમ]], [[ત્રિપુરા]], [[મેઘાલય]], [[અંદામાન અને નિકોબાર દ્વીપસમૂહ]] |- | ૮ | પિનકોડ ૮ | [[બિહાર]], [[ઝારખંડ]] |- | ૯ | પિનકોડ ૯ | મિલિટરી પોસ્ટ ઓફિસ (APO) અને ફીલ્ડ પોસ્ટ ઓફિસ (FPO) |} == ભારતમાં પિનકોડનું વિતરણ == [[ચિત્ર:IndiaPincodeMap.gif|thumb|ભારતમાં પિનકોડનું વિતરણ]] {| class="wikitable sortable mw-collapsible" cellspacing="2" cellpadding="4" border="0" width="100%" |- ! ક્ર. સં. ! પિનના પ્રથમ ૨ અંકો ! પોસ્ટ |- | ૧ | ૧૧ | [[દિલ્હી]] |- | ૨ | ૧૨ અને ૧૩ | [[હરિયાણા]] |- | ૩ | ૧૪ થી ૧૬ | [[પંજાબ]] |- | ૪ | ૧૭ | [[હિમાચલ પ્રદેશ]] |- | ૫ | ૧૮ અને ૧૯ | [[જમ્મુ અને કાશ્મીર]] |- | ૬ | ૨૦ થી ૨૮ | [[ઉત્તર પ્રદેશ]] |- | ૭ | ૩૦ થી ૩૪ | [[રાજસ્થાન]] |- | ૮ | ૩૬ થી ૩૯ | [[ગુજરાત]], [[દાદરા અને નગર હવેલી અને દમણ અને દીવ|દીવ, દમણ, દાદરા અને નગર હવેલી]] |- | ૯ | ૪૦ થી ૪૪ | [[મહારાષ્ટ્ર]] |- | ૧૦ | ૪૫ થી ૪૯ | [[મધ્ય પ્રદેશ]] |- | ૧૧ | ૫૦ થી ૫૩ | [[આંધ્ર પ્રદેશ]] |- | ૧૨ | ૫૬ થી ૫૯ | [[કર્ણાટક]] |- | ૧૩ | ૬૦ થી ૬૪ | [[તમિલનાડુ]] |- | ૧૪ | ૬૭ થી ૬૯ | [[કેરળ]] |- | ૧૫ | ૭૦ થી ૭૪ | [[પશ્ચિમ બંગાળ]] |- | ૧૬ | ૭૫ થી ૭૭ | [[ઑડિશા]] |- | ૧૭ | ૭૮ | [[આસામ]] |- | ૧૮ | ૭૯ | ઉત્તર-પૂર્વ ભારત |- | ૧૯ | ૮૦ થી ૮૫ | [[બિહાર]] અને [[ઝારખંડ]] |} ==સંદર્ભ== {{reflist}} [[શ્રેણી:ભારતીય પોસ્ટ વિભાગ]] j9awuweg3iu0fqgjawglw70w9gdmjir 886550 886548 2025-06-19T05:39:35Z KartikMistry 10383 [[Special:Contributions/49.36.89.216|49.36.89.216]] ([[User talk:49.36.89.216|talk]]) દ્વારા કરેલ ફેરફારોને [[User:KartikMistry|KartikMistry]] દ્વારા કરેલા છેલ્લા સુધારા સુધી ઉલટાવાયા. 849215 wikitext text/x-wiki '''પિનકોડ''' એટલે કે '''પોસ્ટલ ઇન્ડેક્સ નંબર''' અથવા '''ટપાલ સૂચક સંખ્યા''' (સંક્ષેપ: PIN) એ એક પદ્ધતિ છે, જેના દ્વારા વિસ્તારોને એક વિશિષ્ટ સંખ્યાત્મક ઓળખ આપવામાં આવે છે. આ વિશિષ્ટ સંખ્યા એ સુનિશ્ચિત કરવામાં મદદરૂપ થાય છે કે તમામ પ્રકારની ટપાલ વસ્તુઓ યોગ્ય ગંતવ્ય સુધી પહોંચે છે. ભારતમાં પિન કોડ ૬ અંકનો બનેલો છે અને ભારતીય ટપાલ વિભાગ દ્વારા વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે. PIN પદ્ધતિ [[ઓગસ્ટ ૧૫|૧૫ ઓગસ્ટ]] ૧૯૭૨ ના રોજ રજૂ કરવામાં આવી હતી.<ref>https://www.divyabhaskar.co.in/news/BIZ-INDU-SERV-the-pin-was-introduced-in-india-on-15-august-1972-5177646-PHO.html</ref> == પિન કોડનું માળખું == [[File:Example of Indian Postal Index Number.svg|thumb|[[મધ્ય પ્રદેશ]]માં [[ઉજ્જૈન]]ના પિનકોડનું ઉદાહરણ: પહેલો આંકડો '''૪''' પશ્ચિમ પોસ્ટલ ઝોન સૂચવે છે, બીજો આંકડો '''૫''' મધ્ય પ્રદેશમાં પોસ્ટલ સબ-ઝોન સૂચવે છે, ત્રીજો આંકડો '''૬''' ઉજ્જૈન વર્ગીકરણ જિલ્લો સૂચવે છે, ચોથો આંકડો '''૦''' ઉજ્જૈન કોર એરિયા સર્વિસ રૂટ સૂચવે છે અને છેલ્લા બે આંકડા '''૦૧''' ડિલિવરી ઓફિસ તરીકે ઉજ્જૈન હેડ ઓફિસ સૂચવે છે.]] ભારતમાં ૯-પિન ક્ષેત્રો છે. પિનકોડનો પ્રથમ અંક ભારત (દેશ) ના પ્રદેશને દર્શાવે છે. પ્રથમ ૨ અંકો એકસાથે આ પ્રદેશમાં હાજર પેટા-પ્રદેશો અથવા પોસ્ટલ વર્તુળોમાંથી એકનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. પ્રથમ ૩ અંક મળીને જિલ્લાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે જ્યારે છેલ્લા ૩ અંકો ડિલિવરી પોસ્ટ ઓફિસનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. આ આંકડાકીય કોડ ભૌગોલિક વિસ્તાર અનુસાર ટપાલને ગોઠવવાનું ખૂબ જ સરળ બનાવે છે. ભારતમાં ૯ પિન વિસ્તારો નીચે મુજબ છે: {| class="wikitable" |- ! ક્ર. સં. ! પિન કોડ ! વિસ્તારો |- | ૧ | પિનકોડ ૧ | [[દિલ્હી]], [[હરિયાણા]] , [[પંજાબ]], [[હિમાચલ પ્રદેશ]] , [[જમ્મુ અને કાશ્મીર]] |- | ૨ | પિનકોડ ૨ | [[ઉત્તર પ્રદેશ]] , [[ઉત્તરાખંડ]] |- | ૩ | પિનકોડ ૩ | [[રાજસ્થાન]], [[ગુજરાત]], [[દાદરા અને નગર હવેલી અને દમણ અને દીવ]] |- | ૪ | પિનકોડ ૪ | [[છત્તીસગઢ]], [[મહારાષ્ટ્ર]], [[મધ્ય પ્રદેશ]], [[ગોવા]] |- | ૫ | પિનકોડ ૫ | [[આંધ્ર પ્રદેશ]], [[કર્ણાટક]], યાનમ (પુડુચેરીનો જિલ્લો) |- | ૬ | પિનકોડ ૬ | [[કેરળ]], [[તમિલનાડુ]], [[પુડુચેરી]] (યાનમ જિલ્લા સિવાય), [[લક્ષદ્વીપ]] |- | ૭ | પિનકોડ ૭ |[[પશ્ચિમ બંગાળ]], [[ઑડિશા]], [[આસામ]], [[સિક્કિમ]], [[અરુણાચલ પ્રદેશ]], [[નાગાલેંડ]], [[મણિપુર]], [[મિઝોરમ]], [[ત્રિપુરા]], [[મેઘાલય]], [[અંદામાન અને નિકોબાર દ્વીપસમૂહ]] |- | ૮ | પિનકોડ ૮ | [[બિહાર]], [[ઝારખંડ]] |- | ૯ | પિનકોડ ૯ | મિલિટરી પોસ્ટ ઓફિસ (APO) અને ફીલ્ડ પોસ્ટ ઓફિસ (FPO) |} == ભારતમાં પિનકોડનું વિતરણ == [[ચિત્ર:IndiaPincodeMap.gif|thumb|ભારતમાં પિનકોડનું વિતરણ]] {| class="wikitable sortable mw-collapsible" cellspacing="2" cellpadding="4" border="0" width="100%" |- ! ક્ર. સં. ! પિનના પ્રથમ ૨ અંકો ! પોસ્ટ |- | ૧ | ૧૧ | [[દિલ્હી]] |- | ૨ | ૧૨ અને ૧૩ | [[હરિયાણા]] |- | ૩ | ૧૪ થી ૧૬ | [[પંજાબ]] |- | ૪ | ૧૭ | [[હિમાચલ પ્રદેશ]] |- | ૫ | ૧૮ અને ૧૯ | [[જમ્મુ અને કાશ્મીર]] |- | ૬ | ૨૦ થી ૨૮ | [[ઉત્તર પ્રદેશ]] |- | ૭ | ૩૦ થી ૩૪ | [[રાજસ્થાન]] |- | ૮ | ૩૬ થી ૩૯ | [[ગુજરાત]], [[દાદરા અને નગર હવેલી અને દમણ અને દીવ|દીવ, દમણ, દાદરા અને નગર હવેલી]] |- | ૯ | ૪૦ થી ૪૪ | [[મહારાષ્ટ્ર]] |- | ૧૦ | ૪૫ થી ૪૯ | [[મધ્ય પ્રદેશ]] |- | ૧૧ | ૫૦ થી ૫૩ | [[આંધ્ર પ્રદેશ]] |- | ૧૨ | ૫૬ થી ૫૯ | [[કર્ણાટક]] |- | ૧૩ | ૬૦ થી ૬૪ | [[તમિલનાડુ]] |- | ૧૪ | ૬૭ થી ૬૯ | [[કેરળ]] |- | ૧૫ | ૭૦ થી ૭૪ | [[પશ્ચિમ બંગાળ]] |- | ૧૬ | ૭૫ થી ૭૭ | [[ઑડિશા]] |- | ૧૭ | ૭૮ | [[આસામ]] |- | ૧૮ | ૭૯ | ઉત્તર-પૂર્વ ભારત |- | ૧૯ | ૮૦ થી ૮૫ | [[બિહાર]] અને [[ઝારખંડ]] |} ==સંદર્ભ== {{reflist}} [[શ્રેણી:ભારતીય પોસ્ટ વિભાગ]] r5z40ohp14y2qn3068skhwop7a2iesl 3 150403 886543 885020 2025-06-18T19:21:11Z Kızıl 82518 Kızılએ [[સભ્યની ચર્ચા:Anildiggiwal]]ને [[સભ્યની ચર્ચા:AnilDiggiwal]] પર ખસેડ્યું: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Anildiggiwal|Anildiggiwal]]" to "[[Special:CentralAuth/AnilDiggiwal|AnilDiggiwal]]" 885020 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Anildiggiwal}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૨૩:૩૭, ૫ મે ૨૦૨૫ (IST) ch30w7yiiydev0g4ho98ju2jnek1zhi 3 150905 886537 2025-06-18T12:00:12Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886537 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=~Nezuko 25}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૭:૩૦, ૧૮ જૂન ૨૦૨૫ (IST) 9fqh9jov81l26kzlrim8yfhkztapp91 3 150906 886539 2025-06-18T12:21:52Z Cabayi 24752 Cabayiએ [[સભ્યની ચર્ચા:6ii9]]ને [[સભ્યની ચર્ચા:Danny 1994]] પર ખસેડ્યું: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/6ii9|6ii9]]" to "[[Special:CentralAuth/Danny 1994|Danny 1994]]" 886539 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[સભ્યની ચર્ચા:Danny 1994]] bcddz0ua9oii7fwxqjpask0ir6uy3r7 3 150907 886540 2025-06-18T13:06:44Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886540 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Avatar thinker}} -- [[સભ્ય:Aniket|Aniket]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૧૮:૩૬, ૧૮ જૂન ૨૦૨૫ (IST) oqny9sp0131ju89z3yhvsofrhn618xp 3 150908 886541 2025-06-18T13:30:31Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886541 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=阿南之人}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૯:૦૦, ૧૮ જૂન ૨૦૨૫ (IST) 4jpm8qutqvxy0z0lhsbw2qs302emgny 3 150909 886542 2025-06-18T17:02:46Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886542 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=કિશોરભાઈ રાઘવજીભાઈ ગધેસરિયા}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૨૨:૩૨, ૧૮ જૂન ૨૦૨૫ (IST) 88j049s0uvppkxc95dfyw8ovx8264y7 3 150910 886544 2025-06-18T19:21:11Z Kızıl 82518 Kızılએ [[સભ્યની ચર્ચા:Anildiggiwal]]ને [[સભ્યની ચર્ચા:AnilDiggiwal]] પર ખસેડ્યું: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Anildiggiwal|Anildiggiwal]]" to "[[Special:CentralAuth/AnilDiggiwal|AnilDiggiwal]]" 886544 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[સભ્યની ચર્ચા:AnilDiggiwal]] d1zih2z4we9rtdmw6xd16me536b468w 3 150911 886545 2025-06-18T20:31:36Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886545 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=红鹤}} -- [[સભ્ય:Aniket|Aniket]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૦૨:૦૧, ૧૯ જૂન ૨૦૨૫ (IST) 3il4egl1do9j0i7jm7c03fzyr9odixr 3 150912 886546 2025-06-19T00:24:11Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886546 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=WildYAK3463}} -- [[સભ્ય:Aniket|Aniket]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૦૫:૫૪, ૧૯ જૂન ૨૦૨૫ (IST) 2ecozaqp1zgnetx2yz31tjoy32puwu9 3 150915 886557 2025-06-19T07:09:56Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886557 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Zala nirmita}} -- [[સભ્ય:Aniket|Aniket]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૧૨:૩૯, ૧૯ જૂન ૨૦૨૫ (IST) 5ua0edc5p85x32sbnccd9zx0x5k6tpo