વિકિપીડિયા guwiki https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96%E0%AA%AA%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A0 MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter દ્રશ્ય-શ્રાવ્ય (મિડિયા) વિશેષ ચર્ચા સભ્ય સભ્યની ચર્ચા વિકિપીડિયા વિકિપીડિયા ચર્ચા ચિત્ર ચિત્રની ચર્ચા મીડિયાવિકિ મીડિયાવિકિ ચર્ચા ઢાંચો ઢાંચાની ચર્ચા મદદ મદદની ચર્ચા શ્રેણી શ્રેણીની ચર્ચા TimedText TimedText talk વિભાગ વિભાગ ચર્ચા 0 1341 886609 883809 2025-06-20T20:20:33Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886609 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious building | name = સોમનાથ મંદિર | native_name = | native_name_lang = | image = Somanath mandir (cropped).jpg | image_upright = | alt = | caption = સોમનાથ મંદિર | map_type = India Gujarat | map_size = | map_alt = | map_relief = | map_caption = ગુજરાતમાં સ્થાન | coordinates = {{coord|20|53|16.9|N|70|24|5.0|E|type:landmark_region:IN|display=inline}} | coordinates_footnotes = | religious_affiliation = [[હિંદુ]] | locale = પ્રભાસ પાટણ, વેરાવળ | location = | deity = શિવ (સોમનાથ) | rite = | sect = | tradition = | festival = [[મહાશિવરાત્રિ|મહાશિવરાત્રી]] | cercle = | sector = | municipality = | district = [[ગીર સોમનાથ જિલ્લો|ગીર સોમનાથ]] | territory = | prefecture = | state = [[ગુજરાત]] | province = | region = | country = [[ભારત]] | administration = | consecration_year = | organisational_status = <!-- or | organizational_status = --> | functional_status = | heritage_designation = | ownership = | governing_body = શ્રી સોમનાથ ટ્રસ્ટ, ગુજરાત | leadership = | bhattaraka = | patron = | website = | architect = | architecture_type = ચાલુક્ય શૈલી | architecture_style = | founded_by = | creator = | funded_by = | general_contractor = | established = | groundbreaking = | year_completed = ૧૯૫૧ (હાલનું મંદિર) | construction_cost = | date_demolished = <!-- or | date_destroyed = --> | facade_direction = | capacity = | length = | width = | width_nave = | interior_area = | height_max = | dome_quantity = | dome_height_outer = | dome_height_inner = | dome_dia_outer = | dome_dia_inner = | minaret_quantity = | minaret_height = | spire_quantity = | spire_height = | site_area = | temple_quantity = | monument_quantity = | shrine_quantity = | inscriptions = | materials = | elevation_m = <!-- or | elevation_ft = --> | elevation_footnotes = | nrhp = | designated = | added = | refnum = | footnotes = }} '''સોમનાથ''' [[ગુજરાત]] રાજ્યમાં [[સૌરાષ્ટ્ર]]ના સાગરકાંઠે આવેલું ભવ્ય મંદિર છે. ભગવાન [[શિવ]]ના ૧૨ પવિત્ર [[જ્યોતિર્લિંગ]]માનું પ્રથમ જ્યોતિર્લિગ અહીં સોમનાથમાં છે.<ref name="somnathorg-1">{{cite web | url=http://www.somnath.org/jay-somnath.aspx | title=Jay Somnath | publisher=Official website of Somnath Temple | access-date=૧૨ એપ્રિલ ૨૦૧૫ | archive-date=2011-10-30 | archive-url=https://web.archive.org/web/20111030093334/http://www.somnath.org/jay-somnath.aspx | url-status=dead }}</ref> સોમનાથનો ઉલ્લેખ [[ઋગ્વેદ]]માં પણ થયો છે. મંદિરની ખ્યાતિથી લલચાઈને લુંટ તથા ધર્માંતરણ કરવાને ઈરાદે આવેલા અનેક વિનાશકારી ઇસ્લામીક આક્રમણકારો સામે સોમનાથનું આ મંદિર અડીખમ રહ્યું છે. મંદિરનો જ્યારે જ્યારે વિનાશ કરવાનો પ્રયત્ન થયો છે, ત્યારે ત્યારે તેને ફરીને બાંધવામાં આવ્યું છે. == નામ ઉત્પત્તિ == દંતકથા અનુસાર, સોમ એટલે ચંદ્ર ભગવાને સોનાનું, રાવણે ચાંદીનું અને શ્રી કૃષ્ણે ચંદન ના લાકડાનુ મંદિર બાંધ્યું હતું. ચંદ્રદેવને ૨૭ પત્નીઓ હતી જેને આપણે આજે ૨૭ નક્ષત્રોના નામોથી ઓળખીએ છીએ. તે બધી દક્ષ પ્રજાપતિની પુત્રીઓ હતી. તેમાંથી રોહિણી નામવાળી પત્ની સાથે ચંદ્ર સદાય પ્રેમમગ્ન રહેતા. બાકીની ૨૬ પત્નીઓ કે જે સગી બહેનો હતી તે પતિ વિયોગે ઉદાસ રહેવા લાગી. એક દિવસ પિતા દક્ષ દીકરીઓનું દુઃખ જાણીને દુભાયા અને જમાઈ ચંદ્રને આજ્ઞા કરી કે દરેક પત્ની સાથે સરખો પ્રેમભાવ રાખવો. પણ ચંદ્રે વડીલની આજ્ઞા અવગણી. આથી દક્ષરાજે ક્રોધે ભરીને તેમને "ચંદ્ર તારો ક્ષય થાય." એવો શ્રાપ આપ્યો.. આથી પ્રજાપિતા બ્રહ્માની સલાહથી સૌથી પ્રિય પત્ની રોહિણી સાથે ચંદ્રએ આ સ્થળે 'પ્રભા' પાછી મેળવવાની આશા સાથે પ્રભુ શિવનું ધ્યાન કર્યું ને તપસ્યા કરી. તેણે આ ક્ષેત્રમાં શિવજીની મહામૃત્યુંજય મંત્રથી પૂજા કરી હતી.તપથી પ્રસન્ન થયેલા શિવ શંકરના અનુગ્રહથી ચંદ્રનો શ્રાપમાંથી આંશિક છૂટકારો થયો. ત્યારથી શિવજીની કૃપાથી ૧૫ દિવસ સુધી વધતો (સૂદ અથવા કૃષ્ણ પક્ષ) અને પછી ૧૫ દિવસ ઘટતો (વદ અથવા શુકલ પક્ષ) ચંદ્ર થાય છે == ઇતિહાસ == મધ્ય કાલીન યુગમાં સોમનાથનું પહેલું મંદિર ૨૦૦૦ વર્ષ પહેલાં અસ્તિત્વમાં આવ્યું હોવાનું કહેવાય છે. ઇ.સ. ૬૪૯ની સાલમાં વલ્લભીવંશના શાસક રાજા [[મૈત્રક|મૈત્રકે]] પહેલાં મંદિરનો જીર્ણોદ્ધાર કરી તેના સ્થાને બીજું મંદિર બનાવ્યું. આ સમય સને ૪૮૭ થી ૭૬૭ સુધીનો ગણાય છે. પરમારોના એક શિલાલેખ મુજબ માળવાના ભોજ પરમારે અહીં મંદિર બંધાવ્યું હતું. આ મંદિર ૧૩ માળ ઊંચું હતું અને મંદિરના દ્વાર હીરાજડિત હતા. તેના ઉપર ૧૪ સુવર્ણ કળશો વિરાજમાન હતા. તેની ઉંચે ફરકતી ધજાથી નાવિકો તેને સોમનાથનું મંદિર પિછાણી તે તરફ વહાણો હંકારતા. ઈ.સ. ૭૫૫ માં વલ્લભી સામ્રાજ્યના પતન સાથે આરબ આક્રમકોએ સોમનાથનું પતન કર્યું. [[સિંધ]]ના અરબ શાસક જૂનાયદે તેની સેના લઈ મંદિર પર હુમલો કરી મંદિરનો નાશ કર્યો હતો. પ્રતિહાર રાજા નાગ ભટ્ટ બીજાએ ૮૧૫માં ત્રીજી વખત લાલ પથ્થર (રેતીયો પથ્થર) વાપરી મંદિરનું નિર્માણ કર્યું.<ref>{{cite book |title=Faiths Across Time: 5,000 Years of Religious History |first=J. Gordon |last=Melton |publisher=ABC-CLIO |year= ૨૦૧૪ |ISBN=1610690265|pp=516, 547, 587}}</ref> ૧૦૨૫ની સાલમાં મહંમદ (કે મહમૂદ) ગઝનવીએ પ્રભાસનો મજબૂત કિલ્લો હિંદુઓ સાથેના ૮ દિવસ ચાલેલા લોહીયાળ જંગ પછી તોડ્યો. રાજા ભીમદેવ પહેલા હાર્યા. ૫૦,૦૦૦ હિન્દુઓની કતલ થઇ. તેણે મહાદેવજીની પાંચ ગજ ઉંચી અને બે ગજ પહોળી મૂર્તિ તોડવા માંડી ત્યારે શિવભક્ત ભૂદેવોએ તેને તે સમયે પાંચ કરોડ રૂપિયા આપવાની તૈયારી બતાવી. પણ તેણે કહ્યું: ''રૂપિયા લેવા કરતાં મને મૂર્તિ ભાંગવામાં વધારે મજા પડે છે!'' અને આખરે સોમનાથ લૂંટાયું અને તેણે સળગાવીને તેનો વિનાશ કરવામાં આવ્યો. શિવલિંગના ટુકડે-ટુકડા કરવામાં આવ્યા. એટલું જ નહિ, તે શિવલિંગના ટુકડાઓ તે પોતાની સાથે પાછો ગઝની લઇ ગયો અને ત્યાંના એક મસ્જિદના પ્રવેશદ્વારના પગથિયાંની નીચે તેમને દાટી દીધા કે જેથી મુસલમાનો હંમેશા એમના ઉપર પગ મૂકીને [અપમાનિત કરીને] મસ્જીદમાં પ્રવેશી શકે. મહમૂદને એક જ માસમાં રાજા પરમદેવે ત્યાંથી ભગાડ્યો.<ref>{{cite book |title=આપણો સાંસ્કૃતિક વારસો ભાગ-૧ |first=સાધુ |last=વિવેકપ્રિયદાસજી |publisher=સ્વામિનારાયણ અક્ષરપીઠ |year= ૨૦૧૦ |ISBN=81-7526-059-9 |pp=70}}</ref> ૧૦૨૬-૧૦૪૨ના સમયમાં માળવાના પરમાર રાજા ભોજ તથા અણહિલવાડ પાટણના [[સોલંકી]] રાજા [[ભીમદેવ સોલંકી|ભીમદેવે]] ચોથા મંદિરનું નિર્માણ કર્યું. તે જીર્ણ થતાં સમ્રાટ કુમારપાળે સને ૧૧૬૯માં આ મંદિરની રચના પુન: કરાવીને ફરીથી મંદિરની મહિમાનો અને જાહોજલાલીનો યુગ શરૂ કર્યો. આ પછી ૧૨૦ વર્ષે, સને ૧૨૯૯ની સાલમાં જ્યારે દિલ્લી સલ્તનતે ગુજરાતનો કબજો કર્યો ત્યારે અલ્લાઉદ્દીન ખીલજીના સેનાપતિ ઉલુઘખાને મૂર્તિના ટુકડે ટુકડા કર્યા અને ગાડામાં ભરીને તે દિલ્હી લઇ ગયો. <ref>{{cite book |title=શૈવધર્મનો સંક્ષિપ્ત ઈતિહાસ |first=શાસ્ત્રી |last=દુર્ગાશંકર | pp=૧૪૭, ૧૫૪}}</ref> સોમનાથનો વિનાશ કરવામાં આવ્યો.{{sfn|Yagnik|Sheth|૨૦૦૫|p=૪૭}} અગિયારમી સદીમાં આ વિનાશ પહેલા સોમનાથની સમૃદ્ધિ કેટલી વિપુલ હતી તેનો ઉલ્લેખ મળે છે કે સ્થાનિક રાજાઓએ મંદિરના નિભાવ માટે ૧૦,૦૦૦ ગામડાં અર્પણ કર્યા હતા. આ પવિત્ર સ્થળમાં ૨૦૦ મણ વજનની સાંકળો ઉપર સોનાની ઘંટડીઓ ઝૂલતી હતી, જેના દ્વારા શિવપૂજાના સમયની જાહેરાત કરાતી. ૫૬ જેટલા સાગના વિરાટ સ્તંભો ઉપર આ મંદિર ઉભું હતું. સેંકડો નટ-નટીઓ નૃત્ય કરી ભગવાન શિવને રીઝવતા. થાંભલે થાંભલે હિન્દુસ્તાનના રાજવીઓના નામ, ઈતિહાસ અને ખજાના ભર્યા હતા. માત્ર અને માત્ર ગંગાજીના પાણીથી જ અહીં પૂજન થતું. ભોયરામાં રત્નો અને સોનાના ભંડારો હતા. પરંતુ મૂર્તિ ગઈ, લૂંટ થઇ. પછી ફરી મંદિર વેરાન બની ગયું. એ પછી રા'નવઘણ ચોથાએ માત્ર લિંગની પ્રતિષ્ઠા કરી અને રાજા મહિપાળ દેવે સને ૧૩૦૮ અને ૧૩૨૫ વચ્ચે સમગ્ર મંદિરનો જીર્ણોદ્ધાર કર્યો. સને ૧૩૪૮ માં રાજા રા'ખેંગાર ચોથાએ સોમનાથમાં રહેતા મુસ્લિમ હાકેમને હાંકી કાઢ્યો. પરંતુ માત્ર ૭૦ જ વર્ષ પછી સને ૧૩૯૪-૯૫માં ગુજરાતના ધર્માંધ સુલતાન મુઝ્ઝફરખાન બીજાએ તેનો ફરીથી મૂર્તિ સહિત વિનાશ કર્યો. <ref>{{cite book |title=પ્રભાસ અને સોમનાથ |first=દેસાઈ |last=શંભુપ્રસાદ|pp=૨૬૩-૨૬૪ }}</ref> મંદિરમાં મસ્જિદ બનાવી. મૌલવીઓ અને કાઝીઓ રાખ્યા. સોમનાથ ફરી એક વાર ભ્રષ્ટ કરાયું. લોકોએ થોડા જ વર્ષોમાં ફરી નવી મૂર્તિ પધરાવી. સને ૧૪૧૪ માં અમદાવાદનો સ્થાપક અહમદશાહ પહેલો મૂર્તિ ઉઠાવીને લઇ ગયો અને સોમનાથ પાયમાલ કરી મૂક્યું. એ પછી સને ૧૪૫૧માં રા'માંડલિકે મુસ્લિમ થાણા ઉઠાવી પુન: મંદિર પ્રતિષ્ઠા કરી. પરંતુ, ૧૫મી સદીમાં [[મહમદ બેગડો]] (સને ૧૪૫૯ થી ૧૫૧૧) ચઢી આવ્યો. તેણે મંદિરને મસ્જીદમાં ફેરવી નાખ્યું. ઈ.સ. ૧૫૬૦માં અકબરના સમયમાં મંદિર હિન્દુઓને પાછું મળ્યું અને પાછો પુનરુદ્ધાર થયો. ત્યાર બાદ શાંતિનો સમય ૨૦૦ વર્ષ સુધી ચાલ્યો. એ પછી ઔરંગઝેબ અને માંગરોળના શેખે મંદિરની અવદશા કરી. ૧૭૦૬ની સાલમાં મોગલ શાસક [[ઔરંગઝેબ|ઔરંગઝેબે]] મંદિરના સર્વનાશનો હુકમ કર્યો અને ફરીથી મંદિર તોડી પાડ્યું.<ref>Satish Chandra, ''Medieval India: From Sultanat to the Mughals'', (Har-Anand, 2009), 278.</ref>{{sfn|Yagnik|Sheth|૨૦૦૫|p=૫૫}} ભારત દેશ સ્વતંત્ર થયો તે પહેલાનો મંદિરનો છેલ્લો જીર્ણોદ્ધાર સને ૧૭૮૭ માં મહારાણી અહલ્યાબાઈએ કરાવ્યો.<ref>{{cite book |title=ઐતિહાસિક સંશોધન |first=શાસ્ત્રી |last=દુર્ગાશંકર|pp=૫૮૧}}</ref> == સ્વતંત્ર ભારતમાં પુન:નિર્માણ == ભારતના લોખંડી પુરૂષ તથા પહેલા [[નાયબ વડાપ્રધાન]] [[સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ|સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલે]] નવેમ્બર ૧૩, ૧૯૪૭નાં રોજ મંદિરનું પુનઃનિર્માણ કરવાની પ્રતિજ્ઞા કરી. આજનાં સોમનાથ મંદિરનું તેની મૂળ જગ્યા પર સાતમી વખત નિર્માણ થયું. ૧૧ મે ૧૯૫૧ના દિવસે કે જયારે મંદિરની પ્રાણ-પ્રતિષ્ઠા થઇ ત્યારે તત્કાલીન [[ભારત]]ના પ્રથમ રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. [[રાજેન્દ્ર પ્રસાદ|રાજેન્દ્ર પ્રસાદે]] જ્યોતિર્લિંગની પ્રતિષ્ઠાન કરવાની વિધી કરી ત્યારે કહ્યું કે, "સોમનાથનું આ મંદિર વિનાશ પર નિર્માણના વિજયનું પ્રતિક છે". ૧૦૧ તોપોનું મહાદેવજીને સન્માન અપાયું. નૌકાદળે સાગરમાંથી તોપો ફોડી. સેંકડો બ્રાહ્મણોએ વેદઘોષ કરીને પ્રતિષ્ઠા કરી.<ref>{{cite book |title=આપણો સાંસ્કૃતિક વારસો ભાગ-૧ |first=સાધુ |last=વિવેકપ્રિયદાસજી |publisher=સ્વામિનારાયણ અક્ષરપીઠ |year= ૨૦૧૦ |ISBN=81-7526-059-9 |pp=૭૨}}</ref> શ્રી સોમનાથ ટ્રસ્ટ હેઠળ મંદિરનું નિર્માણ થયું છે અને આ ટ્રસ્ટ હવે મંદિરની દેખરેખ કરે છે. સરદાર પટેલ આ ટ્રસ્ટનાં પ્રથમ ચેરમેન હતાં અને ભુતપૂર્વ મુખ્યમંત્રી [[કેશુભાઈ પટેલ]] પણ આ પદે રહ્યા હતા. ચાલુક્ય શૈલીથી બાંધેલું આજનુ "કૈલાશ મહામેરુ પ્રાસાદ મંદિર" ગુજરાતના સોમપુરા કારીગરોની કલાનું અદભૂત પ્રદર્શન કરે છે. મૂળ સોમનાથ મંદિર ત્રિકૂટાચલ પ્રકારનું હતું. છેલ્લા ૮૦૦ વર્ષમાં આ પ્રકારનું નિર્માણ થયું નથી.{{સંદર્ભ}} સાગર કિનારે આવેલા [[સંસ્કૃત]]માં લખેલા શિલાલેખ પ્રમાણે, મંદિર તથા પૃથ્વીના દક્ષિણ ધૃવની વચ્ચે ફક્ત સમુદ્ર જ આવેલ છે અને કોઈ જમીન નથી. == ચિત્રો == <gallery mode="packed-hover"> ચિત્ર:Somnath temple ruins (1869).jpg|સોમનાથ મંદિર, ૧૮૬૯ ચિત્ર:Somnath temple-View2.jpg|સોમનાથ મંદિર, ૧૯૫૭ ચિત્ર:Somnath Temple.jpg|સોમનાથ મંદિર, ૨૦૧૨ ચિત્ર:Somnathtempledawn.JPG|દરિયા કિનારેથી સવારે દેખાતું સોમનાથનું મંદિર ચિત્ર:PINQ3113.jpg|બાણસ્થંભ </gallery> == સંદર્ભ == {{Reflist}} * {{cite book|last1=Yagnik |first1=Achyut |last2=Sheth |first2=Suchitra |title=The Shaping of Modern Gujarat: Plurality, Hindutva, and Beyond |url=http://books.google.com/books?id=wmKIiAPgnF0C&pg=PA39 |year=૨૦૦૫ |publisher=Penguin Books India |p=૩૯}} == બાહ્ય કડીઓ == * [http://www.somnath.org શ્રી સોમનાથ મહાદેવ મંદિર ટ્રસ્ટની અધિકૃત વેબસાઇટ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200507185302/https://somnath.org/ |date=2020-05-07 }} * [http://hindi.webdunia.com/religion/religiousjourney/articles/0803/16/1080316037_1.htm શ્રી સોમનાથ મહાદેવ મંદિર વિશે માહિતી] ‍(હિંદી ભાષામાં) * [https://dharmyatra.org/somnath-temple.php તીર્થ પરિચય - સોમનાથ મંદિર] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190321084329/https://dharmyatra.org/somnath-temple.php |date=2019-03-21 }} (તીર્થયાત્રા મહાસંઘ) * [http://yatradham.gujarat.gov.in/Yatradhams/Somnath/default_h.html સોમનાથ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101221232012/http://www.yatradham.gujarat.gov.in/Yatradhams/Somnath/default_h.html |date=2010-12-21 }} (ગુજરાત પવિત્ર યાત્રાધામ વિકાસ બોર્ડ) * [https://web.archive.org/web/20220305151154/https://www.somnathtravels.in/destinations/about-somnath-temple સોમનાથ મંદિર, ગુજરાત] * [https://web.archive.org/web/20090813061219/http://hindi.webdunia.com/religion/religiousjourney/articles/0803/16/1080316037_1.htm શ્રી સોમનાથ મહાદેવ મંદિર] * [https://www.jaihindtimes.in/such-a-jyotirlinga-where-three-famous-rivers-are-mahasangam/ એક જ્યોતિર્લિંગ જ્યાં ત્રણ પ્રખ્યાત નદીઓ "મહાસંગમ" મળે છે]{{Dead link|date=જૂન 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{જ્યોતિર્લિંગ}} [[શ્રેણી:ગુજરાતનાં શહેરો અને નગરો]] [[શ્રેણી:ધાર્મિક સ્થળો]] [[શ્રેણી:ગુજરાતનાં શિવાલયો]] [[શ્રેણી:જ્યોતિર્લિંગ]] [[શ્રેણી:યાત્રાધામ]] jdx2dvrm4579icpvjqvqdyfhcluygjp 0 1570 886592 843912 2025-06-20T13:22:17Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886592 wikitext text/x-wiki {{translate}} [[ચિત્ર:Comet-Hale-Bopp-29-03-1997.jpeg|thumb|300px|હૅલ-બૉપ ધૂમકેતુ]] [[ચિત્ર:Comet P1 McNaught02 - 23-01-07.jpg|thumb|250px|મકનૉટ ધૂમકેતુ વિક્ટોરિયા, [[ઑસ્ટ્રેલિયા]]માં ૨૩ જાન્યુઆરી ૨૦૦૭ માં લેવાયેલ દૃશ્ય]] '''ધૂમકેતુ''' [[સૂર્યમંડળ]]ના બરફ અને ધૂળથી બનેલા સભ્યો છે. ધૂમકેતુની [[ભ્રમણકક્ષા]] અતિશય લાંબા [[ઉપવલય]] આકારની હોય છે. આથી તેઓ [[પ્લૂટો (ગ્રહ)|પ્લૂટો]]ની ભ્રમણકક્ષાને પણ વટાવી જાય છે. ધૂમકેતુ સામાન્યત: થીજેલા [[કાર્બન ડાયૉક્સાઈડ]], [[મિથેન|મીથેન]], [[પાણી]], [[ધૂળ]] અને અનેક [[ખનીજ]] પદાર્થોના બનેલા હોય છે. ધૂમકેતુઓ સૂર્યમંડળના અંતમાં આવેલા [[ઊર્ટ વાદળ]]<nowiki/>માંથી ઊદ્ભવતા હોય છે. ઊર્ટ વાદળ સૂર્યમંડળના નિર્માણના અવશેષોનું બનેલું હોવાનું કહેવાય છે. [[એસ્ટરોઈડ]] ભિન્ન રીતે બનતાં હોય છે. પરંતુ ક્યારેક ધૂમકેતુઓ પોતાના [[જ્વલનશીલ]] તત્વો નાશ પૂરા થઇ જવાથી એસ્ટરોઈડમાં પરિણમે છે. == ધૂમકેતુની બાહ્ય લાક્ષણિકતાઓ == ધૂમકેતુઓ સૂર્યમંડળના અંતમાં આવેલા [[ઊર્ટ વાદળ]]<nowiki/>માંથી ઉદ્ભવતા હોવાની માન્યતા [[જાન હેન્ડ્રીક ઊર્ટ]] નામના વૈજ્ઞાનિકે રજૂ કરી હતી. જ્યારે બરફના થીજેલા આ ગોળાઓ તેમની ભ્રમણકક્ષામાંથી (બાહ્ય ગુરુત્વાકર્શી ખલેલોને કારણે) ચલિત થાય છે ત્યારે તેઓ [[સૂર્ય]] તરફ ખેંચાય છે. જ્યારે ધૂમકેતુ સૂર્યમંડળના અંદરના ભાગમાં પ્રવેશ કરે છે ત્યારે સૂર્યના વિકિરણોને કારણે થીજેલા વાયુઓ પીગળવા માંડે છે. આમ ધૂળ અને વાયુઓના મુક્ત થવાથી મોટું વાતાવરણ ધૂમકેતુના કેન્દ્રની આસપાસ રચાય છે, જેને ધૂમકેતુનું ''[[કૉમા]]'' કહે છે. સૂર્યના [[વિકિરણ દબાણ]] તથા [[સૂર્ય પવન]]<nowiki/>ની કૉમા પર થતી અસરને કારણે ધૂમકેતુની લાંબી પૂં''છ'' રચાય છે. આ પૂંછ હંમેશાં સૂર્યથી વિરૂદ્ધ (ભ્રમણકક્ષાની બહારની) દિશામાં રચાતી હોય છે. ધૂળ તથા વાયુઓ પોતપોતાની અલગઅલગ પૂંછ રચતા હોય છે. વાયુઓના [[આયનીકરણ]]<nowiki/>ને કારણે તે પૂંછ સૂર્યના ચુંબકીય ક્ષેત્રની અસર હેઠળ આવે છે જ્યારે ધૂળની પૂંછ સામાન્યરીતે ગુરુત્વાકર્ષણ હેઠળ આવે છે. ધૂમકેતુના ઘનકેન્દ્રને તેનું ''ન્યુક્લિયસ'' કહેવાય છે, જે સામાન્યરીતે ૫૦ કિ.મી.થી નાનું હોય છે. કૉમા તથા તેની પૂંછ ક્યારેક ૧ AU (૧૫૦ મિલિયન કિ.મી.)થી પણ વધુ લાંબી હોય છે. કૉમા અને પૂંછ સૂર્યના પ્રકાશને કારણે [[પૃથ્વી]] પરથી નિહાળી શકાય છે. મોટાભાગના ધૂમકેતુઓ ખૂબ ઝાંખા હોવાથી ફક્ત [[દૂરબીન]] વડે જ જોઈ શકાય છે. પરંતુ ક્યારેક તે ઘણા તેજસ્વી હોવાને કારણે નરી આંખે પણ જોઈ શકાય છે. ધૂમકેતુઓ અચાનક રાત્રિના આકાશમાં દેખાય છે અને થોડા સમય પછી ફરી લુપ્ત થઈ જાય છે. આને કારણે ધૂમકેતુઓ પહેલાંના વખતમાં અપશુકન તથા આફત લાવનારા કહેવાતા. સૌથી પ્રખ્યાત ધૂમકેતુ હેલીનો ધૂમકેતુ ૧૦૬૬ની સાલથી નિયમિતપણે દેખાતો આવ્યો છે. [[ચિત્ર:Comet_Diagram_text_stripped.png|thumb|400px|ધૂમકેતુની લંબગોળ ભ્રમણકક્ષા ની આકૃતિ બે જુદી પૂંછ દર્શાવે છે]] ધૂમકેતુનું ન્યુક્લિયસ સૂર્યમંડળના સૌથી [[કાળા]] પદાર્થોમાંનું એક છે. જીયોટો પ્રોબે કરેલા નિરીક્ષણ મુજબ [[હેલીનો ધૂમકેતુ]] તેના ન્યુક્લિયસ પર પડતા પ્રકાશમાંથી ફક્ત ૪% પ્રકાશનું પરાવર્તન કરે છે તથા ડીપ સ્પેસ-૧એ શોધ્યું કે [[બૉરેલી ધૂમકેતુ]] તેની પર પડતા પ્રકાશનું ફક્ત ૨.૪% થી ૩% [[પરાવર્તન]] કરે છે. આની સરખામણીમાં રોડ પર વપરાતો [[ડામર]] ૭% પરાવર્તન કરતો હોય છે. આ કાળો પદાર્થ એ જટિલ કાર્બનિક સંયોજનો હોવાનું મનાય છે. સૂર્યની ગરમીને કારણે સરળ જ્વલનશીલ કાર્બનિક સંયોજનોનું દહન થઈ જાય છે અને ઘણી લાંબી કાર્બન શ્રુંખલાવાળા ડામર અને ક્રૂડતેલ જેવા પદાર્થો રહી જાય છે જે અત્યંત કાળા હોય છે. સૂર્યની ગરમી શોષી લેતી ધૂમકેતુની આ જ કાળાશ તેની અંદર દહન માટે જરૂરી છે જેનાથી તેની પૂંછડી માટે વાયુઓ સર્જાય છે. [[૧૯૯૬]]માં ધૂમકેતુઓ [[ક્ષ-કિરણો]] ઉત્સર્જીત કરતા હોવાનું શોધાયું[http://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/rosat/hyakutake.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120725040521/http://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/rosat/hyakutake.html |date=2012-07-25 }}. ધૂમકેતુના આ ક્ષ-કિરણોની શોધે વૈજ્ઞાનિકોને આશ્ચર્યમાં મૂકી દીધાં હતાં કેમકે આ પહેલાં તેની આગાહી કોઈએ કરી નહોતી. એવું મનાય છે કે આ ક્ષ-કિરણો ધૂમકેતુ અને સૂર્ય પવનની વચ્ચે થતી પ્રક્રિયાથી સર્જાય છે; જેમાં ઉત્તેજીત આયન કણો જ્યારે ધૂમકેતુના વાતાવરણમાં આવેલા અણુ તથા પરમાણુઓ સાથે અથડાય છે ત્યારે એક કે વધુ ઈલેક્ટ્રોનનું વિસર્જન થવાથી આ ક્ષ-કિરણો સર્જાય છે. [http://www.kvi.nl/~bodewits] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060213232726/http://www.kvi.nl/~bodewits |date=2006-02-13 }}. == ભ્રમણકક્ષાની લાક્ષણિકતાઓ == [[ચિત્ર:Comet Kohoutek orbit p391.jpg|thumb|376px|right|[[પૃથ્વી]] અને [[કોહૂટેક ધૂમકેતુ]]ની ભ્રમણકક્ષા, આ ચિત્ર ભ્રમણકક્ષા ની તિવ્ર [[વિકેન્દ્રિતતા (ભ્રમણકક્ષા)|વિકેન્દ્રિતતા]] દર્શાવે છે, જુઓ કે ધૂમકેતુ ની ગતિ સૂર્યની નજીક આવતાં ઝડપી બને છે.]] ધૂમકેતુને તેની ભ્રમણકક્ષાના આધારે વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે. ''નાની ભ્રમણકક્ષાવાળા ધૂમકેતુઓ''ની ભ્રમણકક્ષા ૨૦૦ વર્ષથી નાની હોય છે. જ્યારે ''લાંબી ભ્રમણકક્ષાવાળા ધૂમકેતુઓ''ની ભ્રમણકક્ષા ખૂબ લાંબી હોવા છતાં સૂર્યના ગુરુત્વાકર્ષણની અંદર હોય છે. ''એકલ ભ્રમણ ધૂમકેતુઓ''ની ભ્રમણકક્ષા [[પરવલયાકાર]] કે [[અતિવલયાકાર]] હોવાથી આવા ધૂમકેતુઓ એક વાર સૂર્યની પાસે ફરી હંમેશાં માટે સૂર્યમંડળની બહાર નીકળી જાય છે. જ્યારે નાની કક્ષાવાળા [[ધૂમકેતુ એન્કૅ]]ની ભ્રમણકક્ષા સૂર્ય અને [[ગુરુ (ગ્રહ)|ગુરુ]]ની વચ્ચે છે. નાની ભ્રમણકક્ષાવાળા ધૂમકેતુઓ [[ક્યુપીયર બેલ્ટ]]માંથી ઉદ્ભવતા હોવાનું મનાય છે જ્યારે લાંબી ભ્રમણકક્ષાવાળા ધૂમકેતુઓ [[ઊર્ટ વાદળ|ઊર્ટ વાદળમાંથી]] ઉદ્ભવતા હોવાનું મનાય છે. એક માન્યતા પ્રમાણે જ્યારે સૂર્ય તેની [[આકાશ ગંગા|આકાશગંગા]]ની ભ્રમણકક્ષામાં કોઈ [[તારા]] પાસેથી પસાર થાય છે કે પછી સૂર્યના સંભાવિત સાથી તારા [[નેમેસીસ (તારો)|નેમેસિસ]] કે [[પ્લૅનેટ X]] નજીક આવે છે ત્યારે ધૂમકેતુઓ ખૂબ લાંબી ભ્રમણકક્ષા ધારણ કરે છે. ધૂમકેતુના ઓછાંં [[દળ]] અને લંબગોળ ભ્રમણકક્ષાને કારણે તેઓ ક્યારેક મોટા ગ્રહોની તરફ આકર્ષિત થાય છે. આને કારણે તેની ભ્રમણકક્ષા પર પણ અસર પડે છે. નાની ભ્રમણકક્ષાવાળા ધૂમકેતુઓનું એક કેન્દ્ર (લંબગોળના બે કેન્દ્ર હોય છે) મોટા ગ્રહોની કક્ષાની અંદર આવે છે. એ સ્પષ્ટ છે કે ઊર્ટ વાદળમાંથી આવતા ધૂમકેતુઓની ભ્રમણકક્ષાઓ મોટા ગ્રહોથી અસર પામે છે. મોટાભાગના આવા ધૂમકેતુ પર ખાસ કરીને ગુરુની અસર પડે છે. જેનું દળ સૂર્યમંડળના અન્ય ગ્રહોના ભેગાં દળ કરતાં પણ વધુ છે. ભ્રમણકક્ષાની આ અસરને કારણે ક્યારેક પહેલાં શોધાયેલ ધૂમકેતુઓ ખોવાઈ જાય છે. ક્યારેક 'નવા શોધાયેલા ધૂમકેતુ'ના વધુ અધ્યયન પછી આ ખોવાયેલા ધૂમકેતુઓ ફરી ઓળખાય છે. [[11P/ટેમ્પલ-સ્વીફ્ટ-લીનીયર]] ધૂમકેતુ આનું ઉદાહરણ છે. [[૧૮૬૯]]માં તેની સૌપ્રથમ શોધ થયેલી પણ [[૧૯૦૮]] પછી ગુરુની અસરને કારણે તેની ભ્રમણકક્ષા બદલી હતી અને તે દેખાતો બંધ થઈ ગયો હતો. [[૨૦૦૧]]માં [[લીનીયર]] નામના વૈજ્ઞાનિકે તેની ફરી શોધ કરી હતી.{{hnote|Kronk, '11P/Tempel-Swift-LINEAR'}} == ધૂમકેતુનાં નામ == વૈજ્ઞાનીક પધ્ધતીના વિકાસ પહેલા ધૂમકેતુના નામ વિવિધ રીતે પાડવામાં આવતા હતા. ૨૦મી સદીથી પહેલા, ધૂમકેતુના નામ વર્ષના આધારે પાડવામાં આવતા, જેમકે "૧૬૮૦નો મહાન ધૂમકેતુ", "સપ્ટેમ્બર ૧૮૮૨નો ધૂમકેતુ". [[એડમંડ હેલી]] નામના વૈજ્ઞાનીકે સીદ્ધ કર્યુ કે ૧૫૩૧, ૧૬૦૭ અને ૧૬૮૨માં દેખાયેલ ધૂમકેતુ એક જ હતા અને ૧૭૫૯માં તેના ફરી દેખાવાની આગાહી કરી. ખરેખર ૧૯૫૯માં આ ધૂમકેતુ દેખાયો ત્યારે તેનું નામ [[હેલીનો ધૂમકેતુ]] પાડવામાં આવ્યું. આજ રીતે, આવર્ત ધૂમકેતુઓ [[એન્કે ધૂમકેતુ]] અને [[બેયલા ધૂમકેતુ]] ના નામ તેની ભ્રમણકક્ષાની ગણતરી કરનાર ના નામ પરથી પાડવામાં આવ્યા છે. ત્યારથી આવર્ત ધૂમકેતુઓ ના નામ તેના શોધક પરથી પાડવામાં આવતા રહ્યા છે પણ એકજ વખત દેખાતા ધૂમકેતુઓના નામ હજુ પણ તેઓ જે વર્ષમાં દેખાય તે પરથી પાડવામાં આવે છે. ૨૦મી સદીની શરૂઆતથી, ધૂમકેતુઓ ના નામ તેના શોધક પરથી પાડવામાં આવે છે. આ પરંપરા હજુ પણ પ્રચલીત છે. ધૂમકેતુના નામ પહેલા ત્રણ શોધકોના નામ થી રાખવા માં આવે છે. ઘણા ધૂમકેતુઓની ખોજ યાંત્રીક સાધનો દ્વારા થાય છે. આવા ધૂમકેતુઓના નામ આ સાધનો પરથી પડાય છે. ધૂમકેતુ IRAS-આરાકી-આલકૉક ની શોધ [[IRAS]] સેટેલાઈટ, તથા શીખાઉ અવલોકનકાર જેનીચી આરાકી અને જ્યોર્જ આલકૉકે સ્વત્રંત્ર પણે કરી હતી. ક્યારેક એકજ વૈજ્ઞાનીક કે ટુકડી બે થી વધુ ધૂમકેતુની શોધ કરે છે. આવા ધૂમકેતુના નામની પાછળ અંક લગાડાય છે. જેમકે ધૂમકેતુ [[શૂમેકર-લીવી૧]]. હવે મોટા પ્રમાણમાં ધૂમકેતુઓની શોધ થવાથી આ નામકરણ પ્રક્રીયા પણ વ્યાવહારીક રહી નથી. મે, ૨૦૦૫ સુધી માં [[સોલાર અને હેલીયોસ્ફીયરીક ઓબ્ઝરવેટરી|સોહો]]એ ૯૫૦ ધૂમકેતુઓની ખોજ કરી છે અને તે ૧૦૦૦મા ધૂમકેતુની ક્યારે ખોજ કરશે તેની સંભાવના કરવાની પ્રતિયોગીતા પણ બહાર પાડેલ છે. {{hnote|SOHO (2005)}}) == ધૂમકેતુ નો ઇતિહાસ == === ઐતિહાસીક નિરીક્ષણ === ઐતિહાસીક માન્યતા (વહેમ) પ્રમાણે ધૂમકેતુ અપશુકન લાવનાર ગણાય છે. કેટલાક તેને ખરતા તારા સાથે સરખાવે છે. [[એરીસ્ટૉટલ]]નુ પ્રથમ પુસ્તક [[મીટ્રીયોલોજી]]મા ધૂમકેતુ ની ચર્ચા કરેલ છે. કેટલાક પહેલાના વિચારકોની માન્યતા પ્રમાણે ધૂમકેતુ સૂર્યમંડળના ગ્રહ છે. પરંતુ એરીસ્ટૉટલે આ વાત નકારી હતી કેમકે જ્યારે ગ્રહો આકાશમા ચોક્કસ નક્ષત્રોમા જોવા મળે છે પણ ધૂમકેતુઓ આકાશના કોઇપણ ભાગમા દેખાય શકે છે. તેના માનવા પ્રમાણે, ઘૂમકેતુઓ પૃથ્વીની બહારના વાતાવરણની પેદાશ છે. ધૂમકેતુની જેમ [[મીટીયર]], [[અરૉરા બૉરૉલીયસ]] તથા આકાશ ગંગા માટે પણ એરીસ્ટૉટલ ની તેવીજ માન્યતા હતી. એરીસ્ટૉટલ ના આ મતને કેટલાક વિચારકોએ અસંમતી દર્શાવેલ. [[સેનેકા]]એ તેના [[નેચરલ ક્વેશ્ચન]]મા આ મતની અસહમતી વ્યક્ત કરેલ છે. તેના મુજબ ધૂમકેતુઓને બહારના વાતાવરણ કે પવન વડે અસર પામતી નથી તેવુ નોધ્યુ હતુ. તે વખતે મનુષ્યોનુ અવકાશ વિષે જ્ઞાન અપુરતુ હતુ. {{hnote|Sagan, pp. 23–24}}પરંતુ એરીસ્ટૉટલ નો આ મત [[16મી સદી]] સુધી માન્ય રહ્યો. [[૧૫૭૭]]મા એક તેજસ્વી ધૂમકેતુ આકાશમા કેટલાક મહીના સુધી નીહાળી શકાયો હતોય [[ડેન્માર્ક]]ના ખગોળશાશ્ત્રી [[ટાયકો બ્રાહે]] તેનુ વૈજ્ઞાનીક નીરીક્ષણ કરેલ અને તેના તથા બીજા અન્ય ખગોળશાશ્ત્રીઓ ના નીરીક્ષણ ને સરખાવી તારવ્યુ હતુ કે - આ ધૂમકેતુ પૃથ્વી તથા ચંદ્ર ની સરખામણી થી ચાર ગણા અંતરે આવેલ છે. {{hnote|ESO, Part I}} === ભ્રમણકક્ષા વિષે === [[ચિત્ર:Newton_Comet1680.jpg|right|thumbnail|300px| ૧૬૮૦ ના ધૂમકેતુ ની [[પરવલય]] ને મળતી ભ્રમણકક્ષા, [[આઈઝેક ન્યુટન]] ના ''[[Philosophiae Naturalis Principia Mathematica|પ્રિન્સિપીયા]]'' મા દર્શાવ્યા પ્રમાણે.]] જોકે ધૂમકેતુ અવકાશ મા હોવાનુ સાબિત થયી ગયુ હતુ, પરંતુ કેવી રીતે તેઓ અવકાશ મા ભ્રમણ કરે છે તે આવતી સદી મા ચર્ચા નો વિષય હતો. ગ્રહો સૂર્ય ની આસપાસ [[દીર્ઘવૃત્તાકાર]] ભ્રમણકક્ષા મા ભ્રમણ કરે છે એમ [[૧૬૦૯]] મા નક્કી કરવા વાળા [[જોહાનિસ કેપ્લર]] પણ એ વાત માનવા રાજી નહોતા કે [[Kepler's laws|કેપ્લર ના ગ્રહો ના ભ્રમણ નિયમો]] અન્ય અવકાશી પદાર્થો ને પણ લાગુ પડી શકે છે - તેઓનુ એમ માનવુ હતુ કે ધૂમકેતુ ગ્રહો ને સમાંતર દિશા મા સફર કરે છે. [[Galileo Galilei|ગેલેલીયો ગલીલી]], કટ્ટર [[Copernicus|કોપરનીક્સ]] હોવા છતા, ટાયકો ના સમાન્તરીત ગણતરીઓ ને બદલે ધૂમકેતુs ઉપરી વાતાવરણ મા સીધી રેખા મા સફર કરતા હોવા ના એરીસ્ટોટલીન વિચારસરણી ના સમર્થન મા હતા.{{hnote|Prasar, Part II}} કેપ્લર ના ગ્રહો ના ભ્રમણ નીયમો ધૂમકેતુ ને પણ લાગુ પડવા જોઈએ તેમ સૂચન સૌપ્રથમ [[વિલિયમ લોવર]] એ [[૧૬૧૦]] મા કર્યુ હતુ.{{hnote|ESO, Part I}}આવનારા દશકો મા, અન્ય ખગોળશાસ્ત્રીઓ, જેમા [[પીયરે પેટિટ]], [[જિઓવાન્નિ બોરેલ્લી]], [[એડ્રિયન ઓઝાઉટ]], [[રોબર્ટ હુક]], અને [[જિન-ડોમીનીક કેસ્સીનિ]], ધૂમકેતુs ના સૂર્ય ફરતે દીર્ઘવૃત્તાકાર અથવા પરવલયી કક્ષા મા ભ્રમણ ની તરફેણ મા હતા , જ્યારે અન્ય, જેમ કે [[ક્રિસ્ચીયન હ્યુગીન્સ]] અને [[જોહાન્સ હેવેલીઅસ]], ધૂમકેતુ ના રેખીય ગતિ ના સમર્થન મા હતા .{{hnote|Prasar, Part II}} The matter was resolved by the [[C/1680 V1|bright ધૂમકેતુ]] that was discovered by [[Gottfried Kirch]] on [[November 14]], [[1680]]. Astronomers throughout Europe tracked its position for several months. In his ''[[Philosophiae Naturalis Principia Mathematica|Principia Mathematica]]'' of [[1687]], [[આઇઝેક ન્યુટન]] proved that an object moving under the influence of his [[inverse square law]] of [[Gravity|universal gravitation]] must trace out an ભ્રમણકક્ષા shaped like one of the [[conic section]]s, and he demonstrated how to fit a ધૂમકેતુ's path through the sky to a [[parabola|parabolic]] ભ્રમણકક્ષા, using the ધૂમકેતુ of 1680 as an example.{{hnote|Newton, Lib. 3, Prop. 41.}} In [[1705]], [[એઙમન્ઙ હેલિ]] applied Newton's method to twenty-four ધૂમકેતુary apparitions that had occurred between 1337 and 1698. He noted that three of these, the ધૂમકેતુs of 1531, 1607, and 1682, had very similar [[ભ્રમણકક્ષાal element]]s, and he was further able to account for the slight differences in their ભ્રમણકક્ષાs in terms of gravitational perturbation by [[ગુરુ (planet)|ગુરુ]] and [[Saturn (planet)|Saturn]]. Confident that these three apparitions had been three appearances of the same ધૂમકેતુ, he predicted that it would appear again in 1758-9. {{hnote|Halley (1705)}}(Earlier, Robert Hooke had identified the ધૂમકેતુ of 1664 with that of 1618, {{hnote|Pepys, 1 March 1664/5}}while Jean-Dominique Cassini had suspected the identity of the ધૂમકેતુs of 1577, 1665, and 1680. {{hnote|Sagan, pp. 42–43}} Both were incorrect.) Halley's predicted return date was later refined by a team of three [[France|French]] mathematicians: [[Alexis Clairaut]], [[Joseph Lalande]], and [[Nicole-Reine Lepaute]], who predicted the date of the ધૂમકેતુ's 1759 perihelion to within one month's accuracy. {{hnote|Sagan, p. 83}} When the ધૂમકેતુ returned as predicted, it became known as [[ધૂમકેતુ Halley]] or Halley's ધૂમકેતુ (its official designation is '''1P/Halley'''). Its next appearance is due in [[2061]]. Among the ધૂમકેતુs with short enough periods to have been observed several times in the historical record, ધૂમકેતુ Halley is unique in consistently being bright enough to be visible to the naked eye. Since the confirmation of ધૂમકેતુ Halley's periodicity, many other periodic ધૂમકેતુs have been discovered through the [[telescope]]. The second ધૂમકેતુ to be discovered to have a periodic ભ્રમણકક્ષા was [[ધૂમકેતુ Encke]] (official designation '''2P/Encke'''). Over the period [[1819]]-[[1821]] the [[Germany|German]] mathematician and physicist [[Johann Franz Encke]] computed ભ્રમણકક્ષાs for a series of ધૂમકેતુary apparitions observed in 1786, 1795, 1805, and 1818, concluded they were same ધૂમકેતુ, and successfully predicted its return in [[1822]].{{hnote|Kronk, '2P/Encke'}}By 1900, seventeen ધૂમકેતુs had been observed at more than one perihelion passage and recognized as periodic ધૂમકેતુs. As of January 2005, 164 ધૂમકેતુs have achieved this distinction, though several have since been destroyed or lost. === બાહ્ય લાક્ષણીકતાઓનુ અધ્યયન === :''Hast thou ne'er seen the ધૂમકેતુ's flaming flight?'' [[આઈઝ॓ક ન્યૂટન]] described ધૂમકેતુન્॓ as compact, ધન, fixed, અન્॓ durable bodies: in one word, a kind of planets, which move in very oblique ભ્રમણકક્ષા, every way, સંપૂર્ણ આઝાદીથી, persevering in their motions even against the course and direction of the planets; and their પૂંછ as a very thin, slender vapour, emitted by the head, or nucleus of the ધૂમકેતુ, ignited or heated by the સૂર્ય. ધૂમકેતુઓ also seemed to Newton absolutely requisite for the conservation of the પાણી તથા ભેજ of the planets; from their condensed vapours and exhalations all that moisture which is spent on vegetations and putrefactions, and turned into dry earth, might be resupplied and recruited; for all vegetables were thought to increase wholly from fluids, and turn by putrefaction into earth. Hence the quantity of dry earth must continually increase, and the moisture of the globe decrease, and at last be quite evaporated, if it have not a continual supply. Newton suspected that the spirit which makes the finest, subtilest, and best part of our air, and which is absolutely requisite for the life and being of all things, came principally from the ધૂમકેતુs. Another use which he conjectured ધૂમકેતુs might be designed to serve, is that of recruiting the સૂર્ય with fresh fuel, and repairing the consumption of his light by the streams continually sent forth in every direction from that luminary — :"From his huge vapouring train perhaps to shake :Reviving moisture on the numerous orbs, :Thro' which his long ellipsis winds; perhaps :To lend new fuel to declining સૂર્યs, :To light up worlds, and feed th' ethereal fire." As early as the 18th century, some scientists had made correct hypotheses as to ધૂમકેતુs' physical composition. In [[1755]], [[Immanuel Kant]] hypothesized that ધૂમકેતુs are composed of some volatile substance, whose vaporization gives rise to their brilliant displays near perihelion.{{hnote|Sagan, p. 77}}In 1836, the German mathematician [[Friedrich Wilhelm Bessel]], after observing streams of vapor in the 1835 apparition of ધૂમકેતુ Halley, proposed that the [[jet force]]s of evaporating material could be great enough to significantly alter a ધૂમકેતુ's ભ્રમણકક્ષા and argued that the non-gravitational movements of [[ધૂમકેતુ Encke]] resulted from this mechanism.{{hnote|Sagan, p. 117}} However, another ધૂમકેતુ-related discovery overshadowed these ideas for nearly a century. Over the period [[1864]]–[[1866]] the [[Italy|Italian]] astronomer [[Giovanni Schiaparelli]] computed the ભ્રમણકક્ષા of the [[Perseids|Perseid]] [[meteor]]s, and based on ભ્રમણકક્ષાal similarities, correctly hypothesized that the Perseids were fragments of [[ધૂમકેતુ Swift-Tuttle]]. The link between ધૂમકેતુs and meteor showers was dramatically underscored when in [[1872]], a major meteor shower occurred from the ભ્રમણકક્ષા of [[ધૂમકેતુ Biela]], which had been observed to split into two pieces during its [[1846]] apparition, and never seen again after [[1852]].{{hnote|Kronk, '3D/Biela'}}A "gravel bank" model of ધૂમકેતુ structure arose, according to which ધૂમકેતુs consist of loose piles of small rocky objects, coated with an icy layer. By the middle of the twentieth century, this model suffered from a number of shortcomings: in particular, it failed to explain how a body that contained only a little ice could continue to put on a brilliant display of evaporating vapor after several perihelion passages. In [[1950]], [[Fred Lawrence Whipple]] proposed that rather than being rocky objects containing some ice, ધૂમકેતુs were icy objects containing some ધૂળ and rock.{{hnote|Whipple (1950)}}This "dirty બરફball" model soon became accepted. It was confirmed when an armada of [[spacecraft]] (including the [[European Space Agency]]'s [[Giotto mission|Giotto]] probe and the [[Soviet Union]]'s [[Vega 1]] and [[Vega 2]]) flew through the coma of Halley's ધૂમકેતુ in [[1986]] to photograph the nucleus and observed the jets of evaporating material. The American probe [[Deep Space 1]] flew past the nucleus of [[ધૂમકેતુ Borrelly]] on [[September 21]] [[2001]] and confirmed that the લાક્ષણીકતાઓ of ધૂમકેતુ Halley are common on other ધૂમકેતુs as well. Forthcoming space missions will add greater deપૂંછ to our understanding of what ધૂમકેતુs are made of. The [[Starધૂળ (spacecraft)|Starધૂળ spacecraft]], launched in February [[1999]], has already collected particles from the coma of [[81P/Wild|ધૂમકેતુ Wild 2]] in January [[2004]], and will return the samples to Earth in a capsule in [[2006]]. In [[2005]], the [[Deep Impact (space mission)|Deep Impact]] probe will blast a crater on [[9P/Tempel|ધૂમકેતુ Tempel 1]] to study its interior. And in [[2014]], the European [[Rosetta space probe]] will ભ્રમણકક્ષા ધૂમકેતુ [[67P/Churyumov-Gerasimenko|ધૂમકેતુ Churyumov-Gerasimenko]] and place a small lander on its surface. == પ્રખ્યાત ધૂમકેતુઓ == While hundreds of tiny ધૂમકેતુs pass through the inner સૂર્યમંડળ every year, only a very few ધૂમકેતુs make any impact on the general public. About every decade or so, a ધૂમકેતુ will become bright enough to be noticed by a casual observer — such ધૂમકેતુs are often designated [[Great ધૂમકેતુ]]s. In times past, bright ધૂમકેતુs often inspired panic and hysteria in the general population, being thought of as bad omens. More recently, during the passage of Halley's ધૂમકેતુ in [[1910]], the Earth passed through the ધૂમકેતુ's પૂંછ, and erroneous newspaper reports inspired a fear that [[cyanogen]] in the પૂંછ might poison millions, while the appearance of [[ધૂમકેતુ Hale-Bopp]] in [[1997]] triggered the mass suicide of the [[Heaven's Gate (cult)|Heaven's Gate]] cult. To most people, however, a great ધૂમકેતુ is simply a beautiful spectacle. Predicting whether a ધૂમકેતુ will become a great ધૂમકેતુ is notoriously difficult, as many factors may cause a ધૂમકેતુ's brightness to depart drastically from predictions. Broadly speaking, if a ધૂમકેતુ has a large and active nucleus, will pass close to the સૂર્ય, and is not obscured by the સૂર્ય as seen from the Earth when at its brightest, it will have a chance of becoming a great ધૂમકેતુ. However, [[ધૂમકેતુ Kohoutek]] in [[1973]] fulfilled all the criteria and was expected to become spectacular, but failed to do so. [[ધૂમકેતુ West]], which appeared three years later, had much lower expectations (perhaps because scientists were much warier of glowing predictions after the Kohoutek fiasco), but became an extremely impressive ધૂમકેતુ.{{hnote|Kronk, 'C/1975 V1 (West)'}} The late 20th century saw a lengthy gap without the appearance of any great ધૂમકેતુs, followed by the arrival of two in quick succession — [[ધૂમકેતુ Hyakutake]] in [[1996]], followed by Hale-Bopp, which reached maximum brightness in [[1997]] having been discovered two years earlier. As yet, the 21st century has not seen the arrival of any great ધૂમકેતુs. == અસામાન્ય ધૂમકેતુઓ == હજારો જાણીતા ધૂમકેતુ માથી, કેટલાક અસામાન્ય હોય છે. ધૂમકેતુ Encke ની ભ્રમણકક્ષા ગુરુ ની ભ્રમણકક્ષા ની અન્દર ની તરફ થી [[Mercury (planet)|શૂક્ર]] ની ભ્રમણકક્ષા ની અન્દર ની તરફ થઈ ને જાય છે, જ્યારે ધૂમકેતુ [[29P/Schwassmann-Wachmann]] અને [[Saturn (planet)|શનિ]] ની ભ્રમણકક્ષા ના વચ્ચે લગભગ ગોળાકાર ભ્રમણકક્ષા મા સફર કરે છે.{{hnote|Kronk, '29P/Schwassmann-Wachmann 1'}}[[2060 Chiron]], જેની અસ્થિર ભ્રમણકક્ષા તેને [[Saturn (planet)|શનિ]] અને [[Uranus (planet)|યુરેનસ]] ની વચ્ચે રાખે છે, ને પહેલા લઘુગ્રહ તરીકે વર્ગીક્રુત કરેલ હતો જ્યા સુધી આછી કૉમા જોવા મા આવી.{{hnote|Kronk, '95P/Chiron'}} તેજ રીતે, [[137P/Shoemaker-Levy|ધૂમકેતુ શુમાકર-લેવી 2]] ને પહેલા લઘુગ્રહ નો દરજ્જો આપવા મા આવ્યો હતો. [[1990 UL3|1990 UL₃]].{{hnote|Kronk, '137P/Shoemaker-Levy 2'}} કેટલાક [[પ્રુથ્વી નજીક ના લઘુગ્રહો]] ને ધૂમકેતુs ના ક્ષત ન્યુક્લીયસ માનવા મા આવે છે જેમા થીજેલા વાયુઓ ના પીગળવા ની પ્રક્રિયા બંધ થઈ ગયી છે. Some ધૂમકેતુs have been observed to break up. [[3D/Biela|ધૂમકેતુ Biela]] was one significant example, breaking into two during its [[1846]] perihelion passage. The two ધૂમકેતુs were seen separately in [[1852]], but never again after that. Instead, spectacular meteor showers were seen in [[1872]] and [[1885]] when the ધૂમકેતુ should have been visible. A lesser meteor shower, the Andromedids, occurs annually in November, and is caused by the Earth crossing Biela's ભ્રમણકક્ષા [http://ધૂમકેતુs.amsmeteors.org/meteors/showers/andromedids.html]{{Dead link|date=જુલાઈ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. Several other ધૂમકેતુs have been seen to break up during their perihelion passage, including great ધૂમકેતુs West and [[ધૂમકેતુ Ikeya-Seki]]. Some ધૂમકેતુs, such as the [[Kreutz સૂર્યgrazers]], ભ્રમણકક્ષા in groups and are thought to be pieces of a single object that has previously broken apart. Another very significant ધૂમકેતુary disruption was that of [[ધૂમકેતુ Shoemaker-Levy 9]], which was discovered in [[1993]]. At the time of its discovery, the ધૂમકેતુ was in ભ્રમણકક્ષા around ગુરુ, having been captured by the planet during a very close approach in [[1992]]. This close approach had already broken the ધૂમકેતુ into hundreds of pieces, and over a period of 6 days in July [[1994]], these pieces slammed into ગુરુ's વાતાવરણ — the first time astronomers had observed a collision between two objects in the સૂર્યમંડળ.{{hnote|Kronk, 'D/1993 F2 Shoemaker-Levy 9'}}However, it has been suggested that the object responsible for the [[Tunguska event]] in [[1908]] was a fragment of ધૂમકેતુ Encke. == આ પણ જુઓ == {{pic}} * [[પીરીયોડીક ધૂમકેતુઓ]] * [[નોન-પીરીયોડીક ધૂમકેતુઓ]] == વધુ વિગત માટે (અંગ્રેજી મા) == # Aristotle (ca. 350 B.C.) ''Meteorologia''. An English translation by E.W. Webster is [http://classics.mit.edu/Aristotle/meteorology.1.i.html available online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110629061102/http://classics.mit.edu/Aristotle/meteorology.1.i.html |date=2011-06-29 }}. # Bill Arnett. (2000). "Astronomical Names." [http://www.nineplanets.org/names.html Available online]. # Committee on Small Body Nomenclature (1994). "cometary Designation System." [https://web.archive.org/web/19990117090623/http://cfa-www.harvard.edu/cfa/ps/lists/CometResolution.html Available online]. # European Southern Observatory. (2003). "A Brief history of comets." Available online: [http://www.eso.org/outreach/info-events/hale-bopp/comet-history-1.html Part I] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050305084811/http://www.eso.org/outreach/info-events/hale-bopp/comet-history-1.html |date=2005-03-05 }}, [http://www.eso.org/outreach/info-events/hale-bopp/comet-history-2.html Part II] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070303052804/http://www.eso.org/outreach/info-events/hale-bopp/comet-history-2.html |date=2007-03-03 }}. # {{Journal reference | Author=Edmundo Halleio | Title=Astronomiæ cometicæ Synopsis | Journal=Philosophical Transactions | Year=1705 | Volume=24 | Pages=1882–1899 }} # Gary W. Kronk. (2001–2005). ''cometography''. [http://cometography.com Available online]. # I.S. Newton (1687). ''Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica''. Londoni: Josephi Streater. # Samuel Pepys (1893). ''The Diary of Samuel Pepys, M.A., F.R.S.''. London: George Bell & Sons. # Vigyan Prasar (2001). "Development of cometary Thought." Available online: [http://www.vigyanprasar.com/dream/mar2001/comets.htm Part I] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050416165441/http://www.vigyanprasar.com/dream/mar2001/comets.htm |date=2005-04-16 }}, [http://www.vigyanprasar.com/dream/apr2001/comets.htm Part II] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050414162435/http://www.vigyanprasar.com/dream/apr2001/comets.htm |date=2005-04-14 }}. # Reading Museum Service (2000-2004). ''Britain's Bayeux Tapestry.'' [http://www.bayeuxtapestry.org.uk/ Available online]. Accessed [[22 April]] [[2005]]. # {{Book reference | Author=Carl Sagan & Ann Druyan | Title=Comet | Publisher=New York:Random House | Year=1985 | ID=ISBN 0-394-54908-2 }} # Solar and Heliospheric Observatory. (2005). "The SOHO 1000th Comet Contest." [http://soho.nascom.nasa.gov/comet1000/ Available online]. # {{Journal reference | Author=F.L. Whipple | Title=A Comet Model I. The Acceleration of Comet Encke | Journal=Astrophysical Journal | Year=1950 | Volume=111 | Pages=375–394 }} == બાહ્ય કડીઓ (અંગ્રેજીમા) == * [http://www.cometography.com/ cometography.com] * [http://www.ifa.hawaii.edu/faculty/jewitt/comet.html David Jewitt overview of the comets] * [https://archive.is/20121215042937/cfa-www.harvard.edu/iau/lists/cometLists.html Harvard: Lists and Plots: Comets] * [[Open Directory Project]]: [http://www.dmoz.org/Science/Astronomy/Solar_System/Asteroids,_Comets_and_Meteors/comets/Comets] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119104739/http://www.dmoz.org/Science/Astronomy/Solar_System/Asteroids,_Comets_and_Meteors/comets/Comets |date=2012-01-19 }} * [http://fax.libs.uga.edu/QB721xM635/ ''ESSAY ON COMETS''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050402090716/http://fax.libs.uga.edu/QB721xM635/ |date=2005-04-02 }}, which gained the first of Dr. Fellowes's prizes, proposed to those who had attended the University of Edinburgh within the last twelve years. By David Milne. Publisher: Edinburgh, Printed for A. Black; 1828. {{MinorPlanets_Footer}} {{Footer_SolarSystem}} {{ઢાંચો:સૌરમંડળ}} <!-- The below are interlanguage links. --> [[શ્રેણી:વિજ્ઞાન]] 22cn523tx15m49u66zw9zcgwyf25hoe 0 4987 886627 874410 2025-06-21T04:14:13Z 2409:4080:948A:8BF6:0:0:25C3:40A5 886627 wikitext text/x-wiki '''હિંદુ ધર્મ''' [[ભારતીય ધર્મો|ભારતીય]] ઉપ-મહાદ્વીપમાંથી ઉદ્ભવેલો ધર્મ છે. આ ધર્મને તેના અનુયાયીઓ '''સનાતન ધર્મ''' તરીકે પણ ઓળખે છે. હિંદુ ધર્મ અર્વાચીન યુગમાં પળાતા ધર્મોમાં સૌથી પ્રાચીન ધર્મ છે અને તેના મૂળ વૈદિક સંસ્કૃતિમાં રહેલા છે. વિવિધ માન્યતાઓ તેમજ પરંપરાઓના આ સમૂહને સ્થાપનારી કોઈ એક વ્યક્તિ નથી. ૯૨ કરોડ અનુયાયી સાથે હિંદુ ધર્મ, [[ખ્રિસ્તી]] અને[[ ઇસ્લામ]] પછી દુનિયાનો ત્રીજો સૌથી મોટો ધર્મ છે. એના મોટાભાગના અનુયાયીઓ [[ભારત]] તેમજ [[નેપાળ]]માં વસે છે અને તે સિવાય [[બાંગ્લાદેશ]], [[ ઈંડોનેશિયા]], [[પાકિસ્તાન]], મલેશિયા, શ્રીલંકા, સંયુક્ત રાજ્ય અમેરિકા, સંયુક્ત આરબ અમિરાત, યુનાઈટેડ કિંગડમ, મોરેશિયસ, ફીજી, યુગાન્ડા, દક્ષિણ આફ્રીકા, [[ગુયાના]], [[ટ્રિનિદાદ અને ટોબેગો]] તથા [[સુરીનામ]]માં પણ સારી એવી સંખ્યામાં હિંદુઓ વસે છે. હિંદુ ધર્મમાં ઘણાં ગ્રંથો છે. શ્રુતિ અને [[સ્મૃતિ]]માં વિભાજિત આ ગ્રંથો કે જેમનું સંકલન હજારો વર્ષનાં સમયગાળા દરમ્યાન થયું છે તે ઈશ્વર અને આસ્થા, તત્વજ્ઞાન, પુરાણવિદ્યા જેવા અનેક વિષયોનું સવિસ્તાર વર્ણન કરે છે તથા રોજબરોજના જીવનને ધર્મસંગત રાખવા માટે આધ્યાત્મિક જ્ઞાન અને માર્ગદર્શન પૂરું પાડે છે. પરંપરાગત દ્રષ્ટિએ આ ગ્રંથોમાંથી [[વેદ]], તેમજ [[ઉપનિષદ]]ને સૌથી વધુ મહત્વપૂર્ણ, પ્રાચીન તેમજ આધિકારિક માનવામાં આવે છે. અન્ય મહત્વના ગ્રંથોમાં તંત્ર, વિભાગીય અગમો, પુરાણ અને મહાકાવ્યો જેમકે [[રામાયણ]] અને [[મહાભારત]]નો સમાવેશ થાય છે. [[શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા]] કે જે મહાભારતનો અંશ છે તેને બધા વેદોનો સાર માનવામાં આવે છે. ==વ્યુત્પત્તિ== હિંદુ શબ્દ [[સિંધુ|સિંધુ નદી]] પરથી આવ્યો છે. સિંધુ નદીની પશ્ચિમના લોકો જેવા કે [[પારસી]], [[મુસલમાન]], આરબ, વગેરે સિંધુને હિંદુ તરીકે ઓળખતા. સિંધુ નદીની પૂર્વના પ્રદેશને હિંદુસ્તાન, ત્યાં રહેતા લોકોને હિંદુ અને આથી આ લોકોના ધર્મને હિંદુ ધર્મ તરીકે ઓળખાવવામાં આવ્યો. ==ઇતિહાસ== હિંદુ ધર્મના સૌથી પહેલા અવશેષો નૂતન પાષાણ યુગ તથા પૂર્વકાલીન હડપ્પા યુગમાંથી (ઈ.પૂ. ૫૫૦૦-૨૬૦૦) મળી આવે છે. શિષ્ટ યુગ પુર્વેના રીવાજો અને માન્યતાઓને ઐતિહાસીક વૈદિક ધર્મ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે જ્યારે આધુનિક હિંદુ ધર્મનો વિકાસ વેદોમાંથી થયો, કે જેમાના સૌથી જુના [[વેદ]] - [[ઋગ્વેદ]]ની રચના ઈ. પૂ. ૧૭૦૦ – ૧૧૦૦ વચ્ચે થઈ હોવાનું મનાય છે. ત્યાર બાદ ઈ.પૂ. ૫૦૦-૧૦૦માં [[રામાયણ]] અને [[મહાભારત]] મહાકાવ્યોના આરંભિક વૃતાન્તની રચના થઈ જેમાં પ્રાચીન ભારતના રાજાઓ અને લડાઈઓની પૌરણીક કથાઓ સાથે ધાર્મિક તથા તત્વજ્ઞાનિક ઉપદેશો વણી લેવામાં આવ્યા હતા. ત્યાર બાદના પુરાણોમાં દેવી દેવતાઓની કથાઓ તેમજ તેમની મનુષ્યો સાથેની આંતરક્રીયા અને દૈત્યો સાથેના યુધ્ધો આલેખાયા છે. ભારતના બહોળા સમુહ વિસ્તારમાં હિંદુ ધર્મની પદસ્થાપનાને ઘનિષ્ટ કરવામાં ઉપનીશાદીક, બુદ્ધ અને જૈન ચળવળોએ મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી. ઉપનિષદ, [[મહાવીર સ્વામી]] અને [[ગૌતમ બુદ્ધ]]એ સંદેશો આપ્યો કે મોક્ષ અને નિર્વાણ માટે વ્યક્તિએ વેદ કે વર્ણ વ્યવસ્થાનું આધીપત્ય સ્વીકારવું જરૂરી નથી. [[બૌદ્ધ ધર્મ]]એ હિંદુ ધર્મની ધણીબધી માન્યતાઓનો અંગીકાર કર્યો. ઈ.પૂ. 3જી સદીમાં સમ્રાટ [[અશોક]]નાં મૌર્ય સામ્રાજ્ય હેઠળ, કે જે મોટા ભાગનાં ભારતીય ઉપ-મહાદ્વીપ ઉપર પ્રસ્થાપિત થઈ ચુક્યું હતું, ત્યારે બૌદ્ધ ધર્મ તેની ચરમસિમા પર હતો. ઈ.પૂ. ૨૦૦ સુધી ભારતીય તત્વજ્ઞાન [[દર્શન]]ની ધણીબધી શાખાઓ પ્રસ્થાપીત થઈ ચુકી હતી જેમાં સાંખ્ય, યોગ, ન્યાય, વિશેશીકા, પુર્વમિમાંસા તથા વેદાંતનો સમાવેશ થાય છે. ઈ.પૂ. ૪૦૦થી ૧૦૦ની વચ્ચે બૌદ્ધ ધર્મનાં ઓટનાં દિવસો આવ્યા, હિંદુ ધર્મ પાછો પ્રચલીત થયો. આરબ વ્યાપારીઓના સિંધ વિજય બાદ ૭મી સદીમાં [[ઇસ્લામ|ઈસ્લામ ધર્મ]] ભારતમાં પ્રવેશ્યો હોવા છતાં ભારતીય ઉપ-મહાદ્વીપમાં તેના અનુયાયીઓની સંખ્યા પછીથી થયેલાં મુસ્લીમ આક્રમણો તથા મુસલમાન શહેનશાહોના રાજ દરમ્યાન વધી અને ઈસ્લામે ભારતમાં એક મુખ્ય ધર્મનું સ્વરૂપ લીધું. આ સમય દરમ્યાન ઘણા મુસ્લીમ રાજાઓએ જેમકે [[ઔરંગઝેબ]]એ, હિંદુઓનાં મંદીરો નષ્ટ કર્યા તથા બિનઈસ્લામિક પ્રજાનું દમન કર્યુ. જોકે ખૂબ જૂજ ઈસ્લામિક રાજાઓ હતા કે જે બિનઈસ્લામિક ધર્મો પ્રત્યે સહનશીલ હતા. આ સમય દરમ્યાન મોટી સંખ્યામાં બૌદ્ધ અને હિંદુ ધર્મનાં અનુયાયીઓને બળજબરીપૂર્વક ઈસ્લામ ધર્મનો અંગીકાર કરાવવામાં આવ્યો. રામાનુજ, મધ્વાચાર્ય તથા [[ચૈતન્ય મહાપ્રભુ]] જેવા આચાર્યોની મહેનતથી હિંદુ ધર્મમાં ધરખમ ફેરફારો થયાં અને ભક્તિ યોગનાં અનુયાયીઓ, અમુક સદીઓ પહેલાં આદી [[શંકરાચાર્ય]] એ વર્ણવેલા ‘બ્રહ્મ’ની તાત્વિક વિભાવનાથી વિખુટા પડીને રામ અને કૃષ્ણ જેવા તાદ્રશ્ય અવતારોની ભાવાત્મક તથા લાગણીમય ભક્તિમાં રત થયા. ૧૯મી સદીમાં મેક્સ મુલર તથા જોન વુડરોફ જેવા પાશ્ચાત્ય વિદ્વાનોએ ભારતીય શાસ્ત્રને યુરોપીય દ્રષ્ટીકોણથી અભ્યાસની ઔપચારિક શાખા તરીકે સ્થાપિત કરી. તેઓ વૈદીક, પુરાણીક તેમજ તાંત્રિક સાહિત્ય અને તત્વજ્ઞાનને યુરોપ તથા સંયુક્ત રાજ્ય અમેરિકા સુધી લઈ ગયા. તે સમયગાળા દરમ્યાન [[બ્રહ્મોસમાજ|બ્રહ્મો સમાજ]] અને થિયોસોફીકલ સોસાયટી જેવી સંસ્થાઓએ એબ્રાહમીક તથા ધાર્મીક તત્વજ્ઞાનને સાથે લાવી સુસંગત અને સંકલિત કરવાના પ્રયત્નો કરી સામાજીક સુધાર લાવવાના પ્રયત્નો કર્યા હતા. આ સમયે આંતરીક પરંપરાઓથી ઉદ્ભવેલી નવોઉત્પાદક ચળવળો પણ જોઈ કે જે વિશિષ્ટ વ્યક્તિઓ, જેમકે શ્રી રામકૃષ્ણ અને રમણ મહર્ષિએ આપેલા બોધ કે શીખ ઉપર આધારીત હતી. આગળ પડતા હિંદુ તત્ત્વજ્ઞાનીઓ, જેવાકે સ્વામી પ્રભુપાદ અને શ્રી ઓરબીંદોએ હિંદુ ધર્મના આધારભૂત સિધ્ધાંતોની પુનર્રચના કરી તેને નવું રૂપ આપી નવા શ્રોતાઓ સમક્ષ રજુ કરી ભારત તેમજ વિદેશમાં ધ્યાન આકર્ષિત કરી નવા અનુયાયીઓ બનાવ્યા. બીજા યોગીઓ જેમકે [[સ્વામી વિવેકાનંદ]], પરંહંસ યોગાનંદ, બી.કે.એસ ઐયંગર અને સ્વામી રામએ પણ પશ્ચિમી દેશોમાં યોગ અને વેદાંતનું સ્થાન ઉચ્ચ સ્તરે પહોંચાડવામાં ખાસ યોગદાન આપ્યું છે તે સત્ય છે. {{હિંદુ ધર્મ}} c881nm125zk4s41tb36k4y9rjcgy6fn 0 5082 886605 857894 2025-06-20T17:49:34Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886605 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = '''Azadirachta indica''' | image = Neem (Azadirachta indica) in Hyderabad W IMG_6976.jpg | image_width = 250px | image_caption = ''Azadirachta indica'', flowers & leaves | regnum = [[વનસ્પતિ]] | divisio = [[Flowering plant|Magnoliophyta]] | ordo = [[Sapindales]] | familia = [[Meliaceae]] | genus = ''[[અઝદિરચ્તા]]" | species = '''''A. indica''''' | binomial = ''Azadirachta indica'' | binomial_authority = | synonyms =''Melia azadirachta'' L.<br /> ''Antelaea azadirachta'' (L.) Adelb. }} [[File:Azadirachta indica MHNT.BOT.2007.40.124.jpg|thumb|''Azadirachta indica'']] '''લીમડો''' ('''અઝદિરચ્તા ઇન્ડિકા''') એ મેલિયેસી કુળનું [[વૃક્ષ]] છે. '''એઝાડિરેક્ટા ઈન્ડિકા''' વનસ્પતિ પ્રજાતિના વર્ગની બે શ્રેણીમાંથી તે એક છે, અને [[ભારત]], [[મ્યાનમાર]], [[બાંગ્લાદેશ]], [[શ્રીલંકા]], [[મલેશીયા]] અને [[પાકિસ્તાન]]માં ઉદ્દગમ સ્થાન ધરાવે છે, [[ઉષ્ણકટિબંધ]] અને પેટા-ઉષ્ણકટિબંધ વિસ્તારોમાં ઉગે છે. લીમડાના અન્ય નામો આ મુજબ છે નીમ (હિન્દી, ઉર્દૂ અને બંગાળી), નીમ્મ ([[પંજાબી]]), આર્ય વેપ્પુ ([[મલયાલમ]]), અઝાદ દિરખ્ત ([[પર્શિયન]]), નીમ્બા ([[સંસ્કૃત]] અને [[મરાઠી]]), દોગોનયારો (અમૂક [[નાઇજીરીયા]]ની ભાષામાં), માર્ગોસા, નીબ ([[અરેબિક]]), નીમટ્રી, વેપુ, વેમ્પુ, વેપા ([[તેલુગુ]]), બેવુ ([[કન્નડ]]), કોહોમ્બા ([[સિંહાલા]]), વેમ્પુ ([[તમિલ]]), તામર ([[બર્મિસ]]), ક્સોન એન ડો ([[વિયેટનામીઝ]]), અને ઇન્ડીયન લીલાક ([[ઇંગ્લીશ]]). પૂર્વ આફ્રિકામાં તે પણ ''મૌરુબૈની'' ([[સ્વાહિલી]]) તરીકે ઓળખાય છે, જેનો અર્થ છે ''40 નું વૃક્ષ'' , કારણ કે તે 40 વિવિધ રોગોની સારવાર કરે છે તેવું માનવામાં આવે છે. લીમડો એ ઝડપી-વિકાસ પામતુ [[વૃક્ષ]] છે જે 15-20 મી (આશરે 50-65 ફુટ), ભાગ્યે જ 35-40 મી (આશરે 115 – 131 ફુટ) ની ઊંચાઇ સુધી જઇ શકે છે. તે [[સદાય લીલું]] હોય છે, પરંતુ તીવ્ર [[દુષ્કાળ]]માં તેના લગભગ અથવા તમામ પાંદડા ખરી જાય છે. તેની શાખાઓ વિસ્તૃત રીતે ફેલાય છે. તેની સામાન્ય ઘનત ગોળ અને ઇંડાકારની હોય છે અને જુનાં, સ્વતંત્ર-ઉભેલ પ્રજાતિઓમાં 15-20 મીનો વ્યાસ ધરાવે છે. === થડ === થડ સાપેક્ષ રીતે ટૂંકુ, સીધુ હોય છે અને 1.2 મી (આશરે 4 ફુટ) ના વ્યાસ સુધી પહોંચે છે. === પાંદડાં === 20 થી 31 પાંદડાની આશરે 3-8 સેમી (1 થી 3 ઇંચ) લાંબી મધ્યમથી હળવી [[લીલી ડાળખીઓ]] સાથે, સામસામા, નાનકડાં પાંદડાં 20-40 સેમી (8 થી 16 ઇંચ) લાંબા હોય છે. છેડાનું પાંદડું ઘણીવાર ગુમ થયેલ હોય છે. પાંદડાંની [[ડીટાં]] ટૂંકા હોય છે. ખૂબ તાજાં પાંદડાં લાલથી જાંબુડિયા રંગના હોય છે. પુખ્ત પાંદડાંઓનો આકાર થોડો અથવા વધુ અસમપ્રમાણ હોય છે અને તેના અડધાં વાર્નિશના મૂળના અપવાદ સાથે તેના અંતરો ખાંચાવાળાં હોય છે, જે સામાન્ય રીતે ખૂબ ટૂંકા અને [[શંકુકાર]]ના હોય છે. === ફૂલ === [[ફૂલો]] (સફેદ અને સુગંધિત) [[વ્યવસ્થિત]] હોય છે, સામાન્ય રીતે થોડાં-અથવા-વધુ નમેલાં [[ઝુમખાં]]માં હોય છે જે 25 સેમી (10 ઇંચ) જેટલા લાંબા હોય છે. ડાળમાં ત્રીજા ભાગ સુધી [[મોર]] હોય છે, અને તેમાં 150 થી 250 ફૂલ હોય છે. એક ફૂલ 5-6 મીમી લાંબુ અને 8-11 મીમી પહોળા હોય છે. [[સ્ત્રીલીંગ]] ફૂલો અને પુલીંગ ફૂલો એક ડાળખી પર સ્વતંત્ર રીતે હોય છે. ફૂલોનો ઉપયોગ ઉગાડી પાછડી નામની [[કઢી]] બનાવવા માટે થાય છે. === ફળ === [[ફળ]] એ સુંવાળુ ([[મુલાયમ]]) ઓલિવ-જેવું [[ઠળીયાવાળું]] હોય છે જે પહોળા ઇંડાકારથી લગભગ ગોળાકાર જેવા વિવિધ આકારમાં હોય છે, અને જ્યારે પાકે ત્યારે 1.4-2.8 x 1.0-1.5 સેમી. નું થાય છે. ફળની છાલ (આવરણ) એ પાતળી અને થોડો-મીઠો માવો (મધ્યમઆવરણ) પીળો-સફેદ અને ખૂબ રેસાયુક્ત હોય છે. માવો 0.3 – 0.5 સેમી. ઘાટ્ટો હોય છે. ફળનો સફેદ, કઠણ અંદરનો ભાગમાં (આંતરભાગ) ઘેરું [[બી]] આવરણ ધરાવતા એક, ભાગ્યે જ બે અથવા ત્રણ, ઇંડાઆકારના બી (દાણાં) નો સમાવેશ હોય છે. લીમડાનું વૃક્ષ એ દેખાવમાં [[ચાઇનાબેરી]] જેવું સમાન હોય છે, જેના તમામ ભાગો ખૂબ કડવાં હોય છે. == ઇકોલોજી (જીવંત પ્રાણી કે જીવને સંબધિત પર્યાવરણ) == લીમડાનું વૃક્ષ તેના [[દુષ્કાળ પ્રતિરોધ]] માટે જાણીતું છે. સામાન્ય રીતે તે થોડાં સૂકાંથી થોડા-ભેજવાળા [[વાતાવરણ]]માં, 400 થી 1200 મીમી વાર્ષિક વરસાદવાળા વિસ્તારમાં ઝડપથી વધે છે. તે 400 મીમી વાર્ષિક વરસાદવાળા વિસ્તારોમાં ઊગી શકે છે, પરંતુ આ પ્રકારના કિસ્સાઓમાં તે જમીનના પાણી સ્તરો પર વિસ્તૃત રીતે આધાર રાખે છે. લીમડો ઘણી વિવિધ પ્રકારની [[જમીન]]માં ઊગી શકે છે, પરંતુ પાણીવાળી અને [[રેતાળ જમીનો]]માં ઝડપથી ઊગે છે. તે મૂળ [[ઉષ્ણકટિબંધ]]થી પેટાઉષ્ણકટિબંધનું વૃક્ષ છે અને વાર્ષિક 21-32 સે. વચ્ચેના ઓછા તાપમાને ટકી રહે છે. તે વધુથી તીવ્ર તાપમાન સહન કરી શકે છે અને 4 સે. થી નીચુ [[તાપમાન]] સહન કરી શકતો નથી. લીમડો એ જીવન બક્ષતુ વૃક્ષ છે, ખાસ કરીને સૂકા દરિયાઇ, [[દક્ષિણ]] રાજ્યો માટે. તે ખુબ ઘટાદાર છાયાં આપતા વૃક્ષોમાંનું એક છે જે સૂકાં-સપાટ વિસ્તારોમાં ઝડપથી ઊગે છે. વૃક્ષો સંપૂર્ણ રીતે પાણીની ગુણવત્તા વિશે સંવેદનશીલ નથી અને કોઇપણ ગુણવત્તા ધરાવતા, પાણીનાં થોડા ટીપાંથી પણ ઊગે છે. [[તામિલનાડુ]]માં લીમડાના વૃક્ષો ખૂબ સામાન્ય રીતે જોવામાં આવે છે તેનો ઉપયોગ શેરીઓમાં લાઇન કરવા માટે થાય છે અથવા લગભગ લોકોના ઘરના પાછળના ભાગે હોય છે. ખૂબ સૂકા વિસ્તારોમાં, જેમ કે સિવાકાસી, જમીન પર મોટી કતારોમાં વૃક્ષો વાવવામાં આવ્યાં છે, જેની છાયાંમાં ફટાકડાંની ફેક્ટરીઓ કાર્યરત છે. લીમડામાં [[ટર્પેનોઇડ]], [[લિમોનોઇડ]], [[ટેટ્રાનોટર્પેનોઇડ]] વગેરે [[આલ્કલોઇડ્ઝ]] છે, જેઓ સ્વાદે કડવા છે. વધુમાં [[નિમ્બિન]], [[સલાનિન]], [[ગેડુનિન]], [[એઝાડિરાકનિક]], [[ટેનિન]] વગેરે જેવાં બે ડઝન બીજાં રસાયણો છે. લગભગ બધાં [[કીટકનાશક]] અને [[ફૂગનાશક]] છે. === અતિક્રમણ === તેના ઉદ્દગમ વિસ્તારો નથી તેવા ઘણા વિસ્તારોમાં લીમડાને [[અતિક્રમણ કરનાર પ્રજાતિ]] ગણવામાં આવે છે. == રસાયણિક બંધારણો == પાકિસ્તાની વૈજ્ઞાનિક [[સલીમુઝ્ઝમાન સિદ્દીકી]] (પાછળથી) પ્રથમ વેજ્ઞાનિક હતાં જેમણે વૃક્ષને [[પાઇથોફાર્માકોલોજીસ્ટ]]ના ધ્યાને મૂક્યું. 1942 માં (1947 માં પાકિસ્તા ભારતથી છૂટું થયું) જ્યારે [[દિલ્હી યુનિવર્સિટી]], ભારત ખાતેની સાયન્ટિફિક એન્ડ ઇન્ડસ્ટ્રીયલ રીસર્ચ લેબોરેટરીમાં કાર્ય કરતા હતા, ત્યારે તેમણે લીમડાના તેલમાંથી ત્રણ કડવાં બંધારણ તૈયાર કર્યાં, તેણે અનુક્રમે ''નીમ્બીન'' , ''નીમ્બીનીન'' અને ''નીમ્બીદીન'' નામ આપ્યાં.<ref name="ganguli">ગાંગુલી, એસ. (2002. [http://www.ias.ac.in/currsci/jun102002/1303.pdf "નીમ: અ થેરપ્યૂટિક ફોર ઓલ સીઝન્સ"]. ''કરન્ટ સાયન્સ'' . 82(11), જૂન. પી. 1304.</ref> બીજ જટિલ દ્વિતીયક પાચક [[જંતુનાશક]] ધરાવે છે. == ઉપયોગો == ભારતમાં, વૃક્ષ “પવિત્ર વૃક્ષ”, “રામબાણ”, “પ્રકૃતિની દવા દુકાન”, “ગ્રામ્ય દવા” અને “તમામ રોગો માટે અક્સીર ઇલાજ” જેવા વિવિધ ઉપનામોથી ઓળખાય છે. લીમડામાંથી તૈયાર થતા ઉત્પાદનો પ્રમાણિત તબીબી ગુણો ધરાવે છે, [[કૃમિનાશક]], ફૂગપ્રતિરોધી, ડાયાબિટીસ પ્રતિરોધી, બેક્ટેરીયા પ્રતિરોધી, વાયરસ પ્રતિરોધી, ફળદ્રુપતા પ્રતિરોધી, અને [[શામક]] હોય છે. [[આયુર્વેદિક]] દવામાં તેને મુખ્ય ભાગ ગણવામાં આવે છે અને ત્વચા રોગ માટે તેનું ખાસ સૂચન કરવામાં આવે છે. * વૃક્ષના તમામ ભાગો (બી, પાંદડાં, ફૂલો અને છાલ) નો ઉપયોગ ઘણી વિવિધ તબીબી દવાઓ તૈયાર કરવામાં થાય છે. * લીમડાંના વૃક્ષના ભાગનો ઉપયોગ શુક્રાણુનાશક પદાર્થ તરીકે પણ થઇ શકે છે. * [[લીમડાનું તેલ]] સોંદર્યપ્રસાધનો (સાબુ, શેમ્પુ, બામ અને ક્રિમ, ઉદાહરણ તરીકે [[માર્ગો સાબુ]]) તૈયાર કરવામાં થાય છે અને ત્વચા સંભાળ જેમ કે [[ખીલ]] સારવાર, અને ત્વચાની સ્થિતિસ્થાપકતા જાળવી રાખવા માટે ઉપયોગી છે. લીમડાંનુ તેલ એક અસરકારક મચ્છર દૂર રાખનાર છે તેવું જાણવામાં આવ્યું છે. * જંતુ, જીવાણુ, અને કૃમિ સહિત વિશ્વના આશરે 500 જેટલા જીવાણુને તેમના લક્ષણો અને કાર્યોમાં અસર કરીને લીમડાં ઉત્પાદનો તેને બિનકાર્યક્ષમ બનાવે છે. સામાન્ય રીતે લીમડો જીવનો તુરંત નાશ કરતો નથી, પરંતુ તેને દૂર કરે છે અને તેના વિકાસને અટકાવે છે. લીમડાં ઉત્પાદનો સસ્તાં અને મોટા પ્રાણીઓ અને ખતરનાક જંતુઓ માટે બિનઝેરી હોવાથી, ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં જંતુ નિયંત્રણ માટે અનુકૂળ છે. * પરંપરાગત ભારતીય દવામાં તેના ઉપયોગને બાજુ પર રાખતા લીમડાંનું વૃક્ષ રણને વિસ્તરતુ અટકાવવા અને સંભવિત સારો કાર્બન ડાયોક્સાઇડ અકત્ર કરનાર તરીકે મોટું મહત્વ ધરાવે છે. * અછબડાથી પીડાતા દર્દીઓને લીમડાના પાંદડાં પર સૂવાની ભલામણ પરંપરાગત ભારતીય દવા તબીબો કરે છે. * લીમડાંના ગુંદરનો ઉપયોગ પ્રતિરોધક એજન્ટ તરીકે અને ખાસ હેતુના આહાર (ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે) તૈયાર કરવા માટે થાય છે. * લીમડાના પાંદડાંના અર્કે સંભવિત અર્થસભર ડાયાબિટીસ પ્રતિરોધનું પ્રદર્શન કર્યું છે. * પરંપરાગત રીતે, લીમડાંની પાતળી ડાળીઓને કોઇના દાંત ચોખ્ખાં કરવા માટે ચાવવામાં આવે છે. આ ઉપયોગ માટે લીમડાંની નાની ડાળખીને હજુ એકત્ર કરવામાં આવે છે અને તેનું બજારમાં વેચાણ કરવામાં આવે છે, અને ભારતમાં ગલીઓમાં ઘણીવાર યુવાનો લીમડાંની નાની ડાળખી ચાવતા જોવામાં આવે છે. * પરંપરાગત ભારતીય દવા તરીકે લીમડાના મૂળીયાંમાંથી તૈયાર કરેલ ઉકાળો [[તાવ]]માં રાહત માટે પીવામાં આવે છે. * [[ખીલ]]ની સારવાર માટે ત્વચા પર લીમડાના પાંદડાંનો મલમ લગાડવામાં આવે છે. * [[આંધ્ર પ્રદેશ]], [[તામિલનાડુ]], અને [[કર્ણાટક]]માં [[ઉગડી પાછડી]] બનાવવા માટે લીમડાંના ફૂલોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. ખરેખર, “બેવીના હુવીના ગોઝુ” (લીમડાના ફૂલોમાંથી બનાવવામાં આવેલ એક પ્રકારની કઢી) સમગ્ર વર્ષ દરમિયાન કર્ણાટકમાં સામાન્ય છે. સૂકાં ફૂલોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે જ્યારે તાજાં ફૂલો ઉપલબ્ધ નથી. * લીમડાના ફૂલો અને બેલા (ગોળ અથવા અશુદ્ધ કાળી ખાંડ)નું મિશ્રણ તૈયાર કરવામાં આવે છે અને નવાં વર્ષની કડવી અને મીઠી ઘટનાઓના ચિહ્ન તરીકે મિત્રો અને પરિવારોમાં આપવામાં આવે છે. [[મેલેરીયા]]ના ઉપચાર માટે લીમડાનો અર્ક અક્સીર માનવામાં આવે છે જોકે કોઇ સુગ્રાહ્ય તીબીબી અભ્યાસો હજુ ઉપલબ્ધ નથી. અમુક કિસ્સાઓમાં, મેલેરીયા નિષેધ માટે [[સેનેગલ]]માં ખાનગી ધોરણે પગલાં સફળ થયાં છે.<ref>[http://english.aljazeera.net/programmes/peopleandpower/2008/12/200812981318708792.html એલ જાઝીરા રીપોર્ટ ઓન નીમ ટ્રી ટ્રીટ્મેન્ટ ઇન સેનેગલ]</ref> જોકે, મુખ્ય NGOs જેમ કે USAID લીમડાના અર્કનો ઉપયોગ કરવાનું વિચારતી નથી સિવાય કે તબીબી અભ્યાસો વડે તબીબી ફાયદા પૂરવાર થાય. === જંતુ અને રોગ નિયંત્રણમાં ઉપયોગો === [[ખૂજલી]]ની સારવારમાં લીમડો ખૂબ અસરકારક માનવામાં આવે છે, જોકે માત્ર પ્રાથમિક વૈજ્ઞાનિક પુરાવો, હજુ સાબિત કરવાનો બાકી છે, હયાત છે{{Citation needed|date=September 2009}}, અને [[પર્મેથ્રીન]], જાણીતી જંતુનાશક જે તકલીફકારક હોઇ શકે છે તેના પ્રત્યે જે લોકો સંવેદનશીલ હોય છે તેમને ભલામણ કરવામાં આવે છે. વધુમાં, ખૂજલી જીવાણુઓ હજુ લીમડાં પ્રતિકારક થવાના બાકી છે, આથી સંલગ્ન કિસ્સાઓમાં લીમડો ખૂબ અસરકારક જોવામાં આવ્યો છે. માનવોમાં માથાની [[જુ]]ના ઉપદ્રવની સારવારમાં લીમડાની અસરકારકતાના છૂટક પ્રસંગ પુરાવા પણ છે. ઉકાળેલ લીમડાના પાંદડાંમાંથી ચા બનાવવામાં આવે છે, ઘણીવાર આદુ જેવાં અન્ય વનસ્પતિ સાથે મિશ્રણ કરીને, આંતરડાંના કૃમિ સામે પ્રતિકાર માટે પીવામાં આવે છે{{Citation needed|date=September 2009}}. લીમડાના તેલનો છંટકાવ તરીકે બિલાડી અને કૂતરા માટે [[ચાંચડ]]ના પ્રતિરોધ કરવા માટે કરવામાં આવે છે. === હિન્દુ પરંપરા અને લીમડાના પાંદડાં === હિન્દુ પરંપરામાં [[આંધ્રપ્રદેશ]] અને [[તમિલનાડુ]]માં દક્ષિણ રાજ્યોમાં ઉનાળાની મોસમમાં અમ્મન તહેવારો આવે છે. ઉનાળાના મહિનાઓમાં (ઉનાળા મોસમ દરમિયાન) તહેવારો ઉજવવાનું એક સારું કારણ છે કારણ કે અમુક ગરમી-સંલગ્ન રોગો જેવા કે ઓરી, શીતળા, અછબડા, અળાઇ, અને ગરમી અળાઇ ઝડપી ફેલાતા અને ખૂબ સામાન્ય હોય છે. આ ચેપી અને બિન-ચેપી રોગોને અટકાવવા માટે, લોકોએ લીમડાના પાંદડાં અને લીમડાની છાલનો આ તહેવાર ઉજવવાનું શરૂ કર્યું. લોકોને હકિકતની ખબર નથી કે લીમડાના પાંદડાં, એન્ટિસેપ્ટિક, બેક્ટેરીયા પ્રતિરોધી, અને ફૂગ પ્રતિરોધી લક્ષણો ધરાવે છે, તેઓ માને છે ભગવાનનો આ પ્રસાદ છે અને આથી તેઓ લીમડાના પાંદડાં અને [[હળદર]]ના પાવડરનો ઉપયોગ કરી ભાવપૂર્વક ભગવાનનું ભજન કરે છે. એવું પણ માનવામાં આવે છે કે લીમડાના પાંદડાંનું આવરણ અછબડા અને ઓરીની સારવાર માટે અસરકારક છે; ઝડપી સાજાં કરવાના પ્રયાસ તરીકે શરીર પર પાંદડાંઓ હળવી રીતે ઘસવામાં પણ આવે છે. આ પરંપરાગત સારવાર હજુ પણ ભારતના ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં ઉપયોગમાં લેવામાં આવે છે. === શાકભાજી તરીકે === લીમડાના વૃક્ષની હળવી ડાળખી અને ફૂલો ભારતમાં શાકભાજી તરીકે ખોરાકમાં લેવાય છે. લીમડાના ફૂલો [[ઉગડી]] પાછડી (અથાણાં જેવો સૂપ) માં ઉપયોગ માટે ખૂબ જાણીતા છે, આ સૂપ આંધ્રપ્રદેશ, [[તમિલનાડુ]] અને કર્ણાટકના દક્ષિણ રાજ્યોમાં ઉગાડી દિવસના રોજ બનાવવામાં આવે છે. [[તમિલનાડુ]]માં ''વેપ્પામ્પુ રસમ'' ([[તમિલ]]) (“લીમડાના ફૂલની [[રસમ]]”) નામની સૂપ જેવી ડિશ લીમડાના ફૂલમાંથી બનાવવામાં આવે છે. [[સાઉથઇસ્ટ એશિયા]]ની મુખ્ય ભૂમિમાં પણ લીમડાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, ખાસ કરીને [[કમ્બોડીયા]], લાઓસ (જ્યાં તેને ''કડાઓ'' કહે છે), [[થાઇલેન્ડ]] (જ્યા તેને ''સદાઓ'' અથવા ''સ્દાઓ'' તરીકે ઓળખવામાં આવે છે), [[મ્યાનમાર]] (જ્યાં તેને ''તમાર'' તરીકે ઓળખવામાં આવે છે) અને વિએટનામ (જ્યાં તેને ''સાઉ દાઉ'' તરીકે ઓળખવામાં આવે છે અને તેનો ઉપયોગ ''ગોઇ સાઉ ડાઉ'' સલાડ રાંધવામાં ઉપયોગમાં લેવાય છે. હળવી રીતે રાંધવાથી, સ્વાદ થોડો કડવો બને છે અને આથી આ રાષ્ટ્રોના તમામ રહેવાસીઓ દ્વારા તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો નથી, આથી એવું માનવામાં આવે છે કે સ્વાસ્થ્ય માટે તે સારો છે. લીમડાનું ગૂંદર પ્રોટીનનો સમૃદ્ધ સ્ત્રોત છે. મ્યાનમારમાં, લીમડાના તાજાં પાંદડાં અને ફૂલોની કળીને આમલી સાથે ઉકાળવામાં આવે છે જેથી તેની કડવાશ ઓછી થાય અને શાકભાજી તરીકે આહારમાં લઇ શકાય. મ્યાનમારમાં લીમડાના ચૂંટેલા પાંદડાઓ ટમેટા અને માછલીના સોસ સાથે પણ આરોગવામાં આવે છે. == ભારતમાં હિન્દુ તહેવારો સાથે સંબંધ == લીમડાના પાંદડાં અને છાલને કડવા સ્વાદના કારણે [[પીત]] રાહતમાં અસરકારક માનવામાં આવે છે. આથી, પરંપરાગત આયુર્વેદમાં ઉનાળાની શરૂઆતના સમય દરમિયાન (જે [[હિન્દુ કેલેન્ડર]] મુજબ [[ચેત્ર]] માસ જે સામાન્ય રીતે માર્ચ-એપ્રીલ મહિનામાં આવે છે) તેનું સૂચન કરવામાં આવે છે, અને [[ગુડી પડવા]] દરમિયાન, જે મહારાષ્ટ્ર રાજ્યનું નવું વર્ષ છે, આ દિવસે તહેવારની શરૂઆત પહેલાં લીમડાનો રસ અથવા મલમ થોડી માત્રામાં લેવાની જૂની રૂઢિ છે. ઘણા હિન્દુ તહેવારો અને તેના સંબંધો અમુક આહાર સાથે ઋતુ અથવા ઋતુ ફેરફારની નકારાત્મક આડઅસરો ટાળવા માટે છે, લીમડાનો રસ [[ગુડી પડવા]] સાથે સંલગ્ન છે જેથી લોકોને ઉનાળાના પીતને હળવું કરવાની ઋતુ અથવા ચોક્કસ મહિના દરમિયાન તેનો ઉપયોગ કરવાનું યાદ રહે. [[તામિલનાડુ]]માં ઉનાળાના મહિના એપ્રીલથી જુન દરમિયાન, [[મરીયામ્મન]] મંદિર તહેવાર વર્ષો જૂની પરંપરા છે. લીમડાના પાંદડાં અને ફૂલો એ મરીયામ્મન તહેવારના ખૂબ મહત્વના ભાગ છે. મરીયામ્મન દેવીની મૂર્તિને લીમડાના પાંદડાં અને ફૂલોનો હાર પહેરાવવામાં આવે છે. લગભગ તમામ ઉજવણી અને લગ્નના પ્રસંગોએ [[તામિલનાડુ]]ના લોકો તેની આજુબાજુનો વિસ્તારનું લીમડાના પાંદડાં અને ફૂલોથી સુશોભન કરે છે અને દૂષિત શક્તિઓ અને ચેપને પણ દૂર રાખે છે. == પેટન્ટ વિવાદ == 1995 માં યુરોપિયન પેટન્ટ ઓફિસે (EPO) [[યુ.એસ. ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ એગ્રિકલ્ચર]] એન્ડ મલ્ટીનેશનલ [[ડબલ્યુ. આર. ગ્રેસ એન્ડ કંપની]]ને લીમડામાંથી તૈયાર કરવામાં આવતા ફુગ-પ્રતિરોધી ઉત્પાદનની પેટન્ટની મંજુરી આપી.<ref name="N000123"/> મંજુરી આપવામાં આવી ત્યારે ભારતીય સરકારે પેટન્ટને પડકારી, દાવો કર્યો કે જે પ્રક્રિયા માટે પેટન્ટને મંજુરી આપવામાં આવી હતી તેનો 2000 વર્ષો પહેલાંથી ભારતમાં ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. 2000 માં EPO એ ભારતની તરફેણ કરી પરંતુ યુએસ મલ્ટીનેશનલને અપીલ કરી દાવો કર્યો કે ઉત્પાદની રીતનું ક્યારેય વૈજ્ઞાનિક જર્નલમાં પ્રકાશન કરવામાં આવ્યું નથી. 8 માર્ચ 2005 ના રોજ, અપીલ રદ્દ થઇ અને EPO એ લીમડા પેટન્ટ રદ્દ કરી વૃક્ષને આ પેટન્ટ બંધનોથી મુક્ત કરી હક્કોની જાળવણી કરી.<ref name="N000123">{{cite news | first= | last= | coauthors= |authorlink= | title=India wins landmark patent battle | date=9 March, 2005 | publisher= | url =http://news.bbc.co.uk/1/low/sci/tech/4333627.stm | work =BBC | pages = | access-date = 2009-10-02 | language = }}</ref> == વિવિધ મંતવ્યો == <gallery> File:Neem (Azadirachta indica) in Hyderabad W IMG 7006.jpg|હૈદ્રાબાદ, ભારતમાં File:Neem (Azadirachta indica) trunk in Kolkata W IMG 6190.jpg|થડ File:Animal Section in a rural Punjabi home.JPG|ગ્રામ્ય પંજાબી ઘરોમાં લીમડાના ઝાડ નીચે પ્રાણીઓ File:GntNeemFlowers.jpg|નજીકથી લીમડાના ફૂલો File:GntNeemTree.jpg|ગુંટુર, ભારત ખાતે વસંત ફૂલો સાથે લીમડા વૃક્ષ File:Neem (Azadirachta indica) in Hyderabad W IMG 6977.jpg|હૈદ્રાબાદ, ભારતમાં ફૂલો File:Neem (Azadirachta indica) in Hyderabad W2 IMG 7006.jpg|હૈદ્રાબાદ, ભારતમાં ફૂલો </gallery> {{Commons category}} == સંદર્ભો == {{reflist}} == બાહ્ય કડીઓ == * [http://www.eherbal.org/data/neem.html લીમડાના તબીબી ઉપયોગો, ડોઝ, તકેદારી અને માહિતી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090629172858/http://www.eherbal.org/data/neem.html |date=2009-06-29 }} * [http://www.neemfoundation.org/ નીમ ફાઉન્ડેશન] * [https://archive.is/20121208141930/www.americanchronicle.com/articles/view/42953 લીમડા ફાયદાઓ] * [http://www.hear.org/pier/species/azadirachta_indica.htm પેસિફિક આઇસલેન્ડ ઇકોસિસ્ટમ્સ એટ રિસ્ક (PIER) તરફથી અતિક્રમણ માહિતી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120308224009/http://www.hear.org/pier/species/azadirachta_indica.htm |date=2012-03-08 }} * [http://www.hear.org/species/azadirachta_indica/ હવાઇયન ઇકોસિસ્ટમ્સ એટ રિસ્ક પ્રોજેક્ટ (HEAR) તરફથી લીમડા માહિતી (HEAR)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100709204739/http://www.hear.org/species/azadirachta_indica/ |date=2010-07-09 }} * [http://www.discoverneem.com/ એક બિન-વ્યવસાયિક સાઇટ ઘરગથ્થુ ઉપયોગો, અતિક્રમણ ગંભીરતા અને ઓસ્ટ્રેલીયા ઇ.ને કેવી રીતે પહોંચી વળવું સીહત લીમડાનો સમગ્ર ચિતાર આપે છે. ]{{Dead link|date=જૂન 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [[શ્રેણી:સંસ્કૃત શબ્દો અને શબ્દસમૂહો]] [[શ્રેણી:અતિક્રમણ કરનાર છોડ પ્રજાતિ]] [[શ્રેણી:ઉષ્ણકટિબંધ પ્રજાતિ]] [[શ્રેણી:વિએટનામિઝ ઘટકો]] [[શ્રેણી:વનસ્પતિ]] [[શ્રેણી:વનસ્પતિશાસ્ત્ર‎]] [[શ્રેણી:આયુર્વેદિક ઓસડિયાં]] [[શ્રેણી:ઔષધીય વનસ્પતિ]] h2bzsvka76qrqt3418e7zjclgwa83p2 0 7931 886608 853192 2025-06-20T19:35:19Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886608 wikitext text/x-wiki {{sci-stub}} {{Spacecraft-stub}} '''સરોસ ઉપગ્રહ શ્રેણી''' (Stretched Rohini Satellite Series (SROSS)) એ [[ઇસરો]] દ્વારા વિવિધ વૈજ્ઞાનિક પ્રયોગ કરવા માટે નિર્મીત થયેલ.આ શ્રેણીનાં પ્રથમ બે ઉપગ્રહો રોકેટની નિષ્ફળતાને કારણે ભ્રમણકક્ષામાં પ્રક્ષેપીત થઇ શક્યા નહીં.ત્રિજો '''સરોસ-૩''' (જે ''સરોસ-સી'' તરીકે પણ ઓળખાય છે) તા=૨૦ મે,૧૯૯૨ ના રોજ સફળતાપુર્વક ભ્રમણકક્ષામાં શ્થાપિત કરવામાં આવ્યો. ==બાહ્ય કડીઓ== *http://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/heasarc/missions/sross3.html{{Dead link|date=જૂન 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{ભારતીય અવકાશ કાર્યક્રમ}} [[Category:ભારતીય અવકાશ કાર્યક્રમ]] [[શ્રેણી:ઇસરો]] p59addwd98bg01ubvw8lhghp7u8a63o 0 25125 886612 885773 2025-06-20T21:08:13Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886612 wikitext text/x-wiki [[File:GDP Real Growth in 2009.svg|thumb|right|600px|વિશ્વનો નક્શો જે 2009 માટે જીડીપીના સાચા વિકાસના દરોને બતાવે છે ]] '''2007ની-હાલની નાણાકીય કટોકટી''' , કે '''મહામંદી''' તરીકે હાલ કેટલાક લોકો દ્વારા જેને કહેવામાં આવી રહી છે,<ref>http://online.wsj.com/article/SB10001424052748703837004575013592466508822.html</ref><ref name="etyl">{{citation | title='Great Recession': A Brief Etymology | url=http://economix.blogs.nytimes.com/2009/03/11/great-recession-a-brief-etymology/ | month=March | day=11 | year=2009 | first=Catherine | last=Rampell }}</ref> તે કટોકટીની શરૂઆત એક [[નાદાર]] [[સંયુક્ત રાજ્યો]]ની બેંકિંગ વ્યવસ્થાના લીધે થઇ હતી. મોટી નાણાકીય સંસ્થાઓનું ભાંગી પડવું, રાષ્ટ્રીય શાસનો દ્વારા બેંકોની જામીનગીરી કરવામાં આવતા અને વિશ્વભરની શેર બજારો નીચેની દિશામાં જવાના પરિણામે આમ થયું હતું. કેટલાક વિસ્તારોમાં, ગૃહનિર્માણની બજારને પણ આનાથી નુકશાન થયું હતું, જેના કારણે અનેક લોકોને ઘર [[ખાલી કરી]], [[બંધ કરવા પડ્યા]] અને [[નોકરીની ખાલી જગ્યાઓને ચાલુ રાખવી]] પડી હતી. ધણા અર્થશાસ્ત્રીઓ તેને [[1930]]ની સાલની [[મહાન ઉદાસી]] બાદની સૌથી ખરાબ [[નાણાકીય કટોકટી]] તરીકે ગણાવે છે.<ref>[http://www.reuters.com/article/pressRelease/idUS193520+27-Feb-2009+BW20090227 થ્રી ટોપ ઇકોનોમીસ્ટ એગ્રી 2009 વર્સ્ટ ફાઇનાશીયલ ક્રાઇસીસ સીન્સ ગ્રેટ ડિપરેશન; ઇનક્રીજ ઇફ રાઇટ સ્ટેપ આર નોટ ટેકન.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101211201813/http://www.reuters.com/article/pressRelease/idUS193520+27-Feb-2009+BW20090227 |date=2010-12-11 }} (2009-2-29). રોઇટર્સ રેટ્રાઇવડ 2009-9-30, ફ્રોમ [[બિઝનેસ વાયર ન્યૂઝ]] ડેટાબેઝ.</ref> મહત્વના વેપારોની નિષ્ફળતા, ઉપભોક્તાની સંપત્તિમાં ધટાડો જેનો અંદાજ યુ.એસ. ડોલર્સના ટ્રિલિયનમાં થાય છે, [[શાસનો]] દ્વારા વાસ્તવિક નાણાકીય જવાબદારીઓને ન સંભાળવી, અને આર્થિક પ્રવૃત્તિમાં મહત્વપૂર્ણ ઘટાડાએ આ કટોકટીમાં સહિયારો ભાગ ભજવ્યો છે.<ref>{{Cite web |url=http://www.brookings.edu/~/media/Files/rc/papers/2009/0615_economic_crisis_baily_elliott/0615_economic_crisis_baily_elliott.pdf |title=બ્રુકીંગ્રસ-નાણાકીય કટોકટી |access-date=2010-07-15 |archive-date=2010-06-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100602131359/http://www.brookings.edu/~/media/Files/rc/papers/2009/0615_economic_crisis_baily_elliott/0615_economic_crisis_baily_elliott.pdf |url-status=dead }}</ref> ધણા કારણોને રજૂ કરવાની, સાથે વિવિધ વજન પણ નિષ્ણાતો દ્વારા નીમવામાં આવ્યા છે.<ref>[http://www.federalreserve.gov/newsevents/speech/bernanke20090414a.htm બેર્નાન્કે-ચાર પ્રશ્નો]</ref> બજાર-આધારીત અને [[યોગ્ય રીતે ચાલે]] તેવા બંન્ને ઉકેલોને અમલી બનાવવા કે વિચાર હેઠળ લાવવામાં આવ્યા હતા,<ref>{{Cite web |url=http://www.whitehouse.gov/the_press_office/Remarks-of-the-President-on-Regulatory-Reform/ |title=ઓબામા-નિયમબદ્ધ ફરી કરેલ ભાષાણ જૂન 17, 2009 |access-date=2010-07-15 |archive-date=2012-06-07 |archive-url=https://www.webcitation.org/68F92augA?url=http://www.whitehouse.gov/the_press_office/Remarks-of-the-President-on-Regulatory-Reform/ |url-status=dead }}</ref> જ્યારે મહત્વના જોખમોને [[વિશ્વના અર્થતંત્ર]] માટે 2010-2011ના સમય ઉપર રહેવા દેવા આવ્યા.<ref>[http://www.forbes.com/2009/05/27/recession-depression-global-economy-growth-opinions-columnists-nouriel-roubini.html રોયબીની-10 રીસ્ક ટુ ગ્લોબલ ગ્રોથ]</ref> 2006માં યુ.એસમાં ઊંચાઇ પર રહેલ, વૈશ્વિક [[ગૃહનિર્માણના પરપોટા]]ના પડી ભાંગવાથી, [[જામીનગીરી]]ના મૂલ્યના કારણે બાંધેલા [[અસલ મિલકતના ભાવો]] નીચે પડ્યા બાદ, નાણાકીય સંસ્થાઓને વૈશ્વિકરીતે નુકશાન પહોંચ્યું હતું.<ref>{1એનપીઆર ધ જાયન્ટ પૂલ ઓફ મની-એપ્રિલ 2009{/1}</ref> બેંકની [[સાંપત્તિક સદ્ધરતા]]ને લગતા પ્રશ્નો, જમા રકમની સુલભતામાં સતત ધટાડો, અને રોકાણકારોના વિશ્વાસને હાની થવાની અસર વૈશ્વિક [[શેર બજારો]] પર પડી, જેમાં 2008 અને 2009ની શરૂઆતમાં જામીનગીરીઓને મોટા પાયે નુકશાન સહન કરવું પડ્યું. તંગ જમા રકમ અને આંતરાષ્ટ્રીય વેપારમાં થઇ રહેલા સતત ઘટાડાને કારણે વિશ્વભરનું અર્થતંત્ર આ સમય દરમિયાન ધીમું રહ્યું.<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/01/pdf/text.pdf આઇએમએફ વર્લ્ડ ઇકોનોમિક આઉટલુક એપ્રિલ 2009]</ref> ટીકાકારોની તેવી દલીલ હતી કે [[જમા રકમના દરોની કચેરીઓ]] અને [[ગીરો]]-આધારીત નાણાકીય ઉત્પાનો સાથે જોડાયેલ [[જોખમ]]ની ચોક્કસ કિંમત નીકાળવામાં રોકાણકારો નિષ્ફળ ગયા છે.<ref name="Declaration of G20">{{cite web|url=http://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2008/11/20081115-1.html |title=Declaration of G20 |publisher=Whitehouse.gov |date= |access-date= 2009-02-27}}</ref> સરકારો અને [[કેન્દ્રીય બેંકો]]એ અગાઉ ન દેખાડ્યો હોય તે રીતે [[રાજવિત્તીય પ્રેરકો]], [[નાણાકીય નીતિ]]નું વિસ્તરણ અને સંસ્થાગત [[જામીગીરી|<span class="goog-gtc-fnr-highlight">જામીગીરી</span>]]ઓ જેવા કાર્યો કરીને આ અંગે પ્રતિક્રિયા આપી. ==પૂર્વભૂમિકા અને કારણો== 2005-2006માં જે [[સંયુકત રાજ્યોના ગૃહનિર્માણનો પરપોટો]] લગભગ તેની ઊંચાઇ પર હતો તેના તૂટવાને આ કટોકટીનું પ્રત્યક્ષ કારણ કે પ્રતિક્રિયા માનવામાં આવે છે.<ref name="Moyers Morgenson">{{cite episode | title = Episode 06292007 | series = [[Bill Moyers Journal]] | network = [[PBS]] | transcripturl = http://www.pbs.org/moyers/journal/06292007/transcript5.html | airdate = 2007-06-29}}</ref><ref name="WSJ Housing Bubble Burst">{{cite news |first=Justin|last=Lahart | title=Egg Cracks Differ In Housing, Finance Shells | work = [[WSJ.com]] | publisher=Wall Street Journal | url=http://online.wsj.com/article/SB119845906460548071.html?mod=googlenews_wsj | date = 2007-12-24 | access-date = 2008-07-13 }}</ref> ઊંચા ચૂકવણીના દરોની "[[ઉપપ્રાથમિકતા]]" અને [[ગીરોઓના બંધબેસતા દર]] (એઆરએમ) ત્યારબાદ ઝડપથી વધ્યા. ઉધારે નાણાં આપવાના પેકેજીંગમાં વધારો, લે-વેચ અને પ્રોત્સાહનો જેવા કે સરળ પ્રાથમિક શરતો અને એક લાંબી-શરતો વલણથી ગૃહનિર્માણના ભાવમાં વધારો થયો જેને ખરીદનારાઓને પ્રોત્સાહીત કર્યા તેઓનું માનવું હતું કે મુશ્કેલ ગીરોમાં તેઓ ઝડપથી નાણાં વધુ પસંદગીની શરતોમાં મેળવી શકશે. જોકે, 2006-2007માં જ્યારે વ્યાજ દરોમા વધારો થવાની શરૂઆત થઇ અને ગૃહનિર્માણના ભાવો સમધોરણે પડવાની શરૂઆત થઇ ત્યારે યુ.એસના ધણા ભાગોમાં, ફરી નાણાં મેળવવા વધુ મુશ્કેલ થઇ ગયા. [[દેણદારો]] અને [[દેવું ન ચૂકવાથી ગીરે મૂકેલી વસ્તુ પર કબજો જમાવવાની]] ક્રિયાઓમાં નાટકીય રીતે વધારો થયો કારણ કે સરળ પ્રાથમિક શરતો સમાપ્ત થઇ ગઇ હતી, ઘરના ભાવો અપેક્ષા મુજબ વધી રહ્યા ન હતા, અને એઆરએમ [[વ્યાજ]] દરો ફરથી વધી રહ્યા હતા. [[File:NYUGDPFinancialShare.jpg|thumb|300px|right|યુ.એસ. નાણાકીય ભાગમાં 1860થી જીડીપીમાં જે શેર હતા<ref>કોનફર થોમસ ફીલીપ્પોન: "નાણાકીય ઉદ્યોગનું ભવિષ્ય", ન્યૂ યોર્ક વિદ્યાપીઠ ખાતે નાણાકીય વિભાગનો ન્યૂ યોર્ક વિદ્યાપીઠની શિસ્ત શાળાનો વ્યાપાર [17]</ref> ]] નીચા વ્યાજ દરો અને વિદેશી ભંડોળના આંતરિક વહેણથી સરળ રકમની શરતોની રચના કેટલાક વર્ષોના સમગ ગાળા સુધી કટોકટીની પહેલા રહી હતી, જે ગૃહનિર્માણના બાંધકામની તેજીને ઇંધણ આપવા અને ઋણ-નાણાકીય વપરાશને પ્રોત્સાહન આપતી હતી.<ref>{{cite web|url=http://www.nytimes.com/2008/09/24/business/economy/24text-bush.html?_r=2&pagewanted=1&oref=slogin|title=President Bush's Address to Nation}}</ref> સરળ જમા રકમ અને નાણાં આંતરીક પ્રવાહના જોડાણે [[સંયુક્ત રાજ્યોના ગૃહનિર્માણ પરપોટા]]ના બનવામાં નિમિત્ત બન્યા હતા. વિવિધ પ્રકારોથી ધિરાણો (ઉદાહરણ માટે, ગીરો, ક્રેડિટ કાર્ડ, અને સ્વયં) મેળવવાની સરળતા અને ઉપભોક્તાઓ દ્વારા અપવાદરૂપ ઋણનો ભાર ધારી લેવામાં આવ્યો હતો.<ref>[http://www.federalreserve.gov/newsevents/speech/bernanke20090414a.htm બેર્નાન્કે-નાણાકીય કટોકટી અંગે ચાર પ્રશ્નો]</ref><ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2009/03/02/opinion/02krugman.html?pagewanted=print|last=Krugman|first=Paul|title=Revenge of the Glut|date=March 2, 2009|publisher=New York Times|work=nytimes.com}}</ref> ગૃહનિર્માણના ભાગરૂપે અને જમા રકમમાં તેજીના કારણે, અનેક નાણાકીય કરારો જેને [[ગીરો-પાછા મળવાની સલામતી]] (એમબીએસ) અને [[ગૌણ ઋણ ઉપકાર]] (સીડીઓ) કહેવાય છે, જેમાં તેઓની ગીરો ચૂકવણીઓમાંથી ઉત્પન્ન થયેલી કિંમત અને ગૃહનિર્માણના ભાવોમાં મોટા પાયે વધારો થયો. જેમ કે [[નાણાકીય નવીનીકરણ]] સમર્થ સંસ્થાઓ અને વિશ્વભરના રોકાણકારોએ યુ.એસ. ગૃહનિર્માણની બજારમાં રોકાણ કર્યું. ગૃહનિર્માણના ભાવોમાં ધટાડો થવાથી, મહત્વના વૈશ્વિક નાણાકીય સંસ્થાઓ કે જેમણે ઉધાર લઇને અને ઉપપ્રાથમિકતા એમબીએસ માં મોટા પાયે રોકાણ કર્યું હતું તેમને મહત્વપૂર્ણ ખોટ નોંધી. ભાવોના પડવાથી સાથે જ પરિણામરૂપે ઘરમાં ગીરો ધિરાણ ઓછા મૂલ્યે મળવા લાગ્યા, એક નાણાકીય પ્રોત્સાહન ઉપલબ્ધ કરાવવા ગીરો મૂકેલી મિલકત પર કબજો લેવાની શરૂઆત થઇ. ચાલી રહેલ કબજો મેળવાની વ્યાપ્કતાને કારણે 2006ના અંતમાં યુ.એસ. ઉપભોક્તા પાસેથી સંપત્તિનો નિકાલ ચાલુ રહેવાની અને બેંકીંગ સંસ્થાઓની નાણાકીય શક્તિ ધસાવવાની શરૂઆત થઇ. દેણદારો અને ખોટોના અન્ય ધિરાણ પ્રકારોમાં પણ મહત્વપૂર્ણ વધારો થવાના કારણે કટોકટી ગૃહનિર્માણ બજારથી અર્થતંત્રના અન્ય ભાગોમાં વિસ્તરી. સંપૂર્ણ ખોટનો અંદાજ વૈશ્વિકરીતે ટ્રિલિયન યુ.એસ. ડોલર્સમાં થઇ રહ્યો છે.<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/01/pdf/exesum.pdf આઇએમએફ લોસ એસ્ટીમેટ]</ref> જ્યારે ગૃહનિર્માણ અને જમા રકમના પરપોટાનું નિર્માણ થઇ રહ્યું હતું, ત્યારે એક શ્રેણીના કારણોના લીધે નાણાકીય પ્રણાલી બંન્ને રીતે ફેલાઇ રહી હતી અને સહજમાં ભાગી જનારની જેમ વધી રહી હતી, આ પ્રક્રિયાને [[નાણાકીયકરણ]] કહેવાય છે. નીતિબનાવનારાઓ, નાણાકીય સંસ્થાઓ દ્વારા જે મહત્વની ભૂમિકા ભજવાઇ રહી હતી તેને ઓળખી ના શક્યા ઉદાહરણ માટે [[રોકાણ બેંકો]] અને [[હેજ ભંડોળો]], જેને [[પડછાળાની બેંકિંગ પ્રણાલી]] તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. કેટલાક જાણકારોનું માનવું છે કે આ સંસ્થાઓ યુ.એસ અર્થતંત્રમાં રકમ ઉપલબ્ધ કરાવવા માટે વેપારી (નિધિ) બેંકો જેટલી જ મહત્વપૂર્ણ બની ગઇ હતી, પણ તેઓ કાયદાના વિષયમાં સમાન ન હતી.<ref name="newyorkfed.org">[http://www.newyorkfed.org/newsevents/speeches/2008/tfg080609.html જેઇથનેર-સ્પીચ રીડ્યુસીંગ સીસ્ટમીક રીસ્ક ઇન અ ડાયનેમીક ફાઇનાસીયલ સિસ્ટમ]</ref> આ સંસ્થાઓ તથા કેટલીક નિયમિત બેંકોનું તેવું માનવું હતું કે મહત્વપૂર્ણ ઋણ ભારોને ઉપરયુક્ત ધિરાણો વર્ણાવતી વખતે ઉપલબ્ધ કરાવવામાં અને નાણાકીય તકીયા મોટા ધિરાણ દેણદારો કે એમબીએસ ખોટોને ચૂસી લેવા માટે સક્ષમ છે.<ref>[http://www.ft.com/cms/s/0/9c158a92-1a3c-11de-9f91-0000779fd2ac.html ગ્રીનસ્પાન-વી નીડ અ બેટર કુશન અગેનસ્ટ રિસ્ક]</ref> આ ખોટોની અસર નાણાકીય સંસ્થાઓની ફાળવવાની ક્ષમતા, અર્થતંત્રની પ્રક્રિયાને ઉકેલવા પર પડી. મુખ્ય નાણાકીય સંસ્થાઓની સ્થિરતાને લગતી ચિંતાના કારણે કેન્દ્રીય બેંકોના ટોળાએ ભંડોળ ઉપલબ્ધ કરાવ્યા જેથી ધિરાણ અને [[વેપારી દસ્તાવેજી]] બજાર પર વિશ્વાસ જળવાઇ રહેવાને પ્રોત્સાહન મળે, જે પૂર્ણ નિધિયન વેપાર વ્યવહાર છે. સરકારે પણ [[બાંયધરી]]વાળી મહત્વની નાણાકીય સંસ્થાઓ અને અર્થતંત્ર પ્રેરક યોજનાઓને અમલી કરી, મહત્વના વધુના નાણાકીય કાર્યોની આશા કરી. ===ગૃહનિર્માણના પરપોટાનો વિકાસ=== [[File:Median and Average Sales Prices of New Homes Sold in United States 1963-2008 annual.png|thumb|300px|1963 અને 2008ની વચ્ચે સંયુક્ત રાજ્યોમાં મધ્ય અને સરેરાશ વેચાણ કિંમતના નવા ઘરોનું વેચાણ (ભાવ વધારા માટે બંધબેસતું નથી)<ref>http://www.census.gov/const/uspriceann.pdf</ref>]] 1997 અને 2006ની વચ્ચે, લાક્ષણિક અમેરીકન ઘરની કિંમત 124% વધી હતી.<ref>{{cite news | title = CSI: credit crunch | Economist.com | url=http://www.economist.com/specialreports/displaystory.cfm?story_id=9972489 | access-date= 2008-05-19 | year = 2008 }}</ref> 2001માં બે દાયકાઓના અંતમાં, રાષ્ટ્રીય મઘ્ય ઘરની કિંમત ક્રમ 2.9 થી 3.1 થઇ ગયો જે તે વખતના મધ્ય ધરકામની આવક હતી. 2004માં પ્રમાણ 4.0, અને 2006માં 4.6 હતું.<ref name="businessweek1">{{cite web|url=http://www.businessweek.com/investor/content/oct2008/pi20081017_950382.htm?chan=top+news_top+news+index+-+temp_top+story |title=The Financial Crisis Blame Game - BusinessWeek |publisher=Businessweek.com |author=Ben Steverman and David Bogoslaw |date=October 18, 2008<!--, 12:01AM EST -->|access-date= 2008-10-24}}</ref> આ [[ગૃહનિર્માણ પરપોટો]]ના પરિણામે અંશિકપણે કેટલાક ઘરના માલિકો ફરી નાણાં મેળવવા માટે તેઓના ઘર ઓછા વ્યાજ દરે, કે ઉપભોક્તાને નાણાં પૂરા પાડવા ખર્ચાને બાદ કરી [[બીજા ગીરો]]ને કિંમત વધારીને સુનિશ્ચિત કરી. [[પીબોડી પુરસ્કાર]]માં જીતેલી યોજના [[એનપીઆર]]ના ખબરપત્રીની તેવી દલીલ છે કે "વિશાળ સહિયારા નાણાં" (જે વિશ્વભરમાં આવેલ રોકાણકારોની ચોક્કસ રકમ $70 ટ્રિલિયનને રજૂ કરતા હતા) તે યુ.એસ. નાણાકીય કરારો દ્વારા જે પહેલાના દાયકામાં રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા તેના કરતા વધુ ઊંચી કિંમતે નફો મેળવી શક્યા હતા. વધુમાં, 2000 થી 2007 સુધીમાં આ સમાહિક નાણાનો જથ્થો આશરે બમણો થઇ ગયો, જોકે આ પુરવઠો એકરીતે સુરક્ષિત હતો, રોકાણકારો દ્વારા એકત્રિત થતી આવકનો વિકાસ હજી જોઇએ તેટલો ઝડપી નહતો થયો. રોકાણ બેંકોએ વોલ સ્ટ્રીટની આ માંગણીની સાથે એમબીએસ અને સીડીઓને રદિયો આપ્યો હતો, કે [[જમા રકમ દારોની કચેરીઓ]] દ્વારા સોપેલા [[દરો]] સુરક્ષિત હતા. આની અસરથી, વોલ સ્ટ્રીટ યુ.એસમાં ગીરો બજારના નાણાં સહિયારી રકમથી જોડાયેલા રહ્યા, ગીરો પૂરી પાડવાની આખી કડીમાં મોટા પ્રમાણમાં ફીઓનો ઉમેરો થયો, જેમાં ગીરોના દલાલનું ધિરાણ વેચવાથી લઇને, દલાલોને ભંડોળ આપતી નાની બેંકો, તથા મોટી રોકાણકાર બેંકો કે જે આમની પાછળ હતી તે બધાં આમાં જોડાયેલા હતા. લગભગ 2003 સુધીમાં, ગીરોને પૂરો પાડનાર મૂળના પરંપરાગત ઉધાર આપવાના માનકો ખાલી થઇ ગયા. જોકે, એમબીએસ અને સીડીઓ માટે પ્રબળ ઉધરાણીથી ઉધાર આપવાના માનકો નીચે ધકેલાઈ ગયા હતા, ગીરો હજી સુધી પણ પૂરી પાડવાની કડીની સાથે વેચી શકતો હતો, છેવટે, અવ્યવહારુ પરોપટો અસમર્થ સાબિત થયો.<ref>{{Cite web |url=http://www.pri.org/business/giant-pool-of-money.html |title=એનપીઆર-ધ જાયન્ટ પુલ ઓફ મની |access-date=2010-07-15 |archive-date=2012-06-07 |archive-url=https://www.webcitation.org/68F37KLal?url=http://www.pri.org/stories/business/giant-pool-of-money.html |url-status=dead }}</ref> સીડીઓ ખાસ કરીને નાણાકીય સંસ્થાઓ માટે ઉપપ્રાથમિક નાણાકીય રોકણકારોનું ભંડોળ મેળવવામાં સમર્થ હતું અને અન્ય ઉધાર આપનાર, વિસ્તરતા કે ગૃહ નિર્માણના પરપોટોમાં વધારતા હતા અને મોટી ફીઓના ઉત્પાદક હતા. સીડીઓ એક સામુહિક જથ્થામાં બહુલ ગીરો કે અન્ય દેવાના કરારોમાંથી નાણાંની ભરપાઇ કરે છે, જેમાંથી એક અગ્રતા ક્રમમાં ખાસ <span class="goog-gtc-fnr-highlight">બાયંધરી</span>ઓ સાથે નાણાંને ફાળવવામાં આવે છે. આ બાયંધરીઓ મેળવવા માટે દરની કચેરીઓમાંથી નાણાંને પહેલા રોકણ-પાયરી દરોમાંથી મેળવવાની હોય છે. નીચલી અગ્રતા બાયંધરીઓ નાણાં મળ્યા બાદ, નીચલી જમા રકમ દરો સાથે પણ સિદ્ધાંતિકરીતે રકમના રોકણ પર મોટા દરના પૈસા પાછા મળી શકે છે.<ref>[http://money.cnn.com/2007/11/24/magazines/fortune/eavis_cdo.fortune/index.htm સીડીઓ એક્સપ્લેન્ડ]</ref><ref>[http://www.portfolio.com/interactive-features/2007/12/cdo પ્રોર્ટફોલીયો-સીડીઓ એક્સપેલન્ડ]</ref> સપ્ટેમ્બર 2008 સુધીમાં, મધ્ય-2006માં જેટલી ઊંચાઇએ હતી તેના કરતા સરેરાશ યુ.એસ ગૃહ નિર્માણ કિંમતોમાં 20% જેટલો ઘટાડો થયો હતો.<ref>http://www2.standardandpoors.com/spf/pdf/index/CSHomePrice_Release_112555.pdf</ref><ref>{{cite news|url=http://www.economist.com/finance/displaystory.cfm?story_id=12470547 |title=Economist-A Helping Hand to Homeowners |publisher=Economist.com |date=2008-10-23 |access-date= 2009-02-27}}</ref> કિંમતોના પડવાની સાથે, ઉધારલેનારાઓ જોડે [[સમયોજનીય-દર ગીરો]]થી ફરીથી નાણાંની વ્યવસ્થા ના કરી શકતા તેને દૂર કરવા ઊંચા વળતરોવાળા વ્યાજ દરો વધવા લાગ્યા અને દેણદાર બનવાની શરૂઆત થઇ. 2007 દરમિયાન, ઘીરનારાઓએ આશરે 1.3 મિલિયનની મિલકતો પર કબજો લેવાની પ્રક્રિયાની શરૂઆત કરી, જે 2006 કરતા વધીને 79% થઇ ગઇ હતી.<ref>{{cite news | title=U.S. FORECLOSURE ACTIVITY INCREASES 75 PERCENT IN 2007 | date=2008-01-29 | publisher=RealtyTrac | url=http://www.realtytrac.com/ContentManagement/pressrelease.aspx?ChannelID=9&ItemID=3988&accnt=64847 | access-date=2008-06-06 | archive-date=2018-12-25 | archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174619/https://www.realtytrac.com/ContentManagement/pressrelease.aspx?ChannelID=9&ItemID=3988&accnt=64847%20 | url-status=dead }}</ref> 2008માં તેમાં 2.3 મિલિયન જેટલો વધારો થયો, જે 2007 કરતા 81%નો વધારો બતાવતો હતો.<ref>{{cite web |url=http://www.realtytrac.com/ContentManagement/pressrelease.aspx?ChannelID=9&ItemID=5681&accnt=64847 |title=RealtyTrac Press Release 2008FY |publisher=Realtytrac.com |date=2009-01-15 |access-date=2009-02-27 |archive-date=2012-07-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120717060347/http://www.realtytrac.com/content/press-releases/foreclosure-activity-increases-81-percent-in-2008-4551?accnt=64847 |url-status=dead }}</ref> ઓગસ્ટ 2008 સુધીમાં, 9.2% જેટલા તમામ યુ.એસ બાકી રહેલા ગીરો કાં તો અપરાધી થઇ ગયા હતા કે પછી દેવાની રકમ ન ચૂકવાથી મિલકત પરથી અધિકાર ખોઇ ચૂક્યા હતા.<ref name="mbaa1">{{cite web|url=http://www.mbaa.org/NewsandMedia/PressCenter/64769.htm|title=MBA Survey|access-date=2010-07-15|archive-date=2018-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174452/https://www.mba.org/NewsandMedia/PressCenter/64769.htm|url-status=dead}}</ref> સપ્ટેમ્બર 2009 સુધીમાં, આમાં 14.4% જેટલો વધારો થયો હતો.<ref>{{Cite web |url=http://www.mbaa.org/NewsandMedia/PressCenter/71112.htm |title=એમબીએ સર્વે-ક્યૂ3 2009 |access-date=2010-07-15 |archive-date=2012-06-07 |archive-url=https://www.webcitation.org/68F2SWpkv?url=http://www.mbaa.org/NewsandMedia/PressCenter/71112.htm |url-status=dead }}</ref> ===સરળ રકમની શરતો=== ઓછા વ્યાજ દરોએ ઉધાર આપવાને પ્રોત્સાહન આપ્યું. 2000 થી 2003 સુધીમાં, સમવયી ઉમેરેલો નફો નીચે આવતા સમવયી ભંડોળોના દર સૂચક રીતે 6.5% થી 1.0% સુધી પહોચ્યાં.<ref>{{cite web | title = Federal Reserve Board: Monetary Policy and Open Market Operations | url = http://www.federalreserve.gov/fomc/fundsrate.htm | access-date = 2008-05-19 | archive-date = 2001-04-13 | archive-url = https://web.archive.org/web/20010413160651/http://www.federalreserve.gov/fomc/fundsrate.htm | url-status = dead }}</ref> આમ થવાથી [[ડોટ-કોમ પરપોટા]]ના તૂટવાથી પડેલી અસર થઇ હતી તે નરમ પડી અને [[સપ્ટેમ્બર 2001ના આંતકવાદી હુમલાઓ]]માંથી બહાર આવવા, અને વ્યાપાર પરની [[મંદી]]ના ભયથી ટક્કર લેવામાં મદદ મળી.<ref name="WallStreetJournal">{{cite web | title = The Wall Street Journal Online - Featured Article | url=http://opinionjournal.com/editorial/feature.html?id=110010981 | access-date= 2008-05-19 | year = 2008 }}</ref> [[File:U.S. Trade Deficit Dollars and % GDP.png|thumb|left|યુ.એસ.ના હાલનો હિસાબ કે વ્યાપારની ખોટ]] વધુમાં યુએસએના ઊંચા અને વધતા જતા [[ચાલુ ખાતા]] પરની (વેપાર) ખોટથી વ્યાજ દરો પર નીચેની તરફ દબાણ પેદા થયું, જે 2006માં ગૃહ નિર્માણના પરપોટાની સાથે શિખર પર પહોચ્યું હતું. [[બેન બેર્નાન્કે]] સમજાવ્યું કે કંઇ રીતે યુ.એસ.ને વ્યાપારમાં ખોટોના લીધે વિદેશમાંથી ઉધારના નાણાંની જરૂરિયાત પડી, જેથી કરારના ભાવોની બોલી વધી અને વ્યાજ દરો નીચે આવ્યા..<ref>{{cite web|url=http://www.federalreserve.gov/boarddocs/speeches/2005/20050414/default.htm |title=Bernanke-The Global Saving Glut and U.S. Current Account Deficit |publisher=Federalreserve.gov |date= |access-date= 2009-02-27}}</ref> બેર્નાન્કે જણાવ્યું કે જીડીપી દર 1.5% થી વધી ને 5.8% થઈ ગયો જેને લીધે, 1996 અને 2004ની વચ્ચે, યુએસએના ચાલુ ખાતાની ખોટ $650 બિલયન સુધી વધી ગઇ હતી. આ ખોટો માટે નાણાંકીય વ્યવસ્થાની જરૂરિયાત પૂરી પાડવા યુએસએને મોટી સંખ્યામાં વિદેશથી નાણાં ઉધાર લીધા, મોટા ભાગના તેવા દેશોમાંથી જેમની પાસે વિનિમય બાકી રાખીને ચાલતી હોય, ખાસ કરીને એશિયાના વધતા જતા અર્થતંત્રવાળા દેશો અને તેલની-નિકાસ કરતા દેશો પાસેથી તેમને આ નાણાં લીધા. [[માલની કિંમતના તફાવત]]ની [[ઓળખ]]ની જરૂરિયાત તે પણ એક એવા દેશ (યુએસએ જેવા) જે [[ચાલુ ખાતા]]ની ખોટની સાથે બાકી રહેલા [[મૂડી ખર્ચ]] (રોકાણ) માટે પણ સમાન કિંમતની જરૂરિયાત ધરાવતો હોય. જોકે મોટા અને વિકાસ પામતા ખાતાઓના વિદેશી ભંડોળો (મૂડી)નો પ્રવાહ યુએસએની અંદર તેની આયાતોની નાણાં વ્યવસ્થા માટે થઇ રહ્યો હતો. આ કારણે વિવિધ પ્રકારના નાણાકીય મિલકતની માંગનું નિર્માણ થયું, આ મિલકતના ભાવોમા વધારો થતા વ્યાજ દરો નીચા આવ્યા. વિદેશી રોકાણકારોની પાસે આ ભંડોળોને ઉધાર આપવા, માટે બે કારણો હોઇ શકે કાં તો તેઓ પાસે ખુબ જ ઊંચા ખાનગી બચત દરો હોય તેથી (ચીનમાં 40% જેટલા ઊંચા), કે પછી ઊંચા તેલની કિંમતોને કારણે. બેર્નાન્કે તેને "[[બચત અતિશયતા]]" તરીકે ઉલ્લેખી છે.<ref name="Bernanke">{{cite web|url=http://www.federalreserve.gov/newsevents/speech/bernanke20070911a.htm |title=Chairman Ben S. Bernanke, At the Bundesbank Lecture, Berlin, Germany September 11, 2007: Global Imbalances: Recent Developments and Prospects|publisher=Federalreserve.gov |date= |access-date= 2009-05-03}}</ref> આ ભંડોળોનો "પૂર" ([[મૂડી]] કે [[પાસે રહેલી રોકડ રકમ]]) દ્વારા યુએસએની નાણાંકીય બજારો સુધી પહોંચ્યું. વિદેશી સરકારો દ્વારા આ ભંડોળોને પૂરા પાડવાથી યુએસએ [[નાણાં કોષના કરાર]]ને ખરીદી શકી અને જોથી આ કટોકટીની સીધી અસરને મોટે પાયે દૂર કરી શકી. યુએસએ ગૃહતંત્રોએ, બીજી બાજુએ, વિદેશીઓ પાસેથી મળેલા ઉધારના ભંડોળનો ઉપયોગ નાણાકીય વપરાશ કે ગૃહ નિર્માણ અને નાણાકીય મિલકતના ભાવોની બોલીને વધારવામાં કર્યો. નાણાંકીય સંસ્થાઓએ વિદેશી ભંડોળોમાં [[ગીરો-પાછા મેળવાની બાયંધરી]]માં રોકાણ કર્યું. આ પોષણને ત્યારબાદ પોષણ ભંડોળોના દરો તરીકે મહત્વપૂર્ણરીતે જુલાઇ 2004 અને જુલાઇ 2006ની વચ્ચે વધારવામાં આવ્યા.<ref>[http://www.federalreserve.gov/releases/h15/data.htm ફેડ હિસ્ટ્રોરીકલ ડેટા-ફેડ ફન્ડ રેટ]</ref> આ ફાળાથી [[સમયોજનીય-દર ગીરો]] (એઆરએમ)ના દરોમાં 1-વર્ષ અને 5-વર્ષનો વધારો થયો, ઘરના માલિકો માટે એઆરએમ વ્યાજ દરને ફરી સ્થાપવાથી આ દરો વધુ કિંમતી બની ગયા.<ref>{{Cite web |url=http://article.nationalreview.com/?q=OTUyM2MxMThkOWI2MzBmNTM2OGRiYTYwOTA1NzQ1NDE= |title=નેશનલ રીવ્યૂ માસ્ટ્રોબટ્ટીસ્ટા |access-date=2010-07-15 |archive-date=2009-02-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090221041012/http://article.nationalreview.com/?q=OTUyM2MxMThkOWI2MzBmNTM2OGRiYTYwOTA1NzQ1NDE%3D |url-status=dead }}</ref> આ ફાળાને લીધે ગૃહ નિર્માણના પરપોટાના ફુગાવાને ઓછા કરવામાં પણ મદદ મળી, વ્યાજ દરોથી સામાન્યરીતે વિપરિત દિશામાં મિલકતના ભાવો જવાના કારણે અને ગૃહ નિર્માણમાં સટ્ટાના ભયોને લીધે આમ બન્યું હતું.<ref>[http://money.cnn.com/2004/07/13/real_estate/buying_selling/risingrates/ સીએનએન-ધ બબલ ક્વેશ્ચન]</ref><ref>[http://www.businessweek.com/magazine/content/04_29/b3892064_mz011.htm બિઝનેસ વીક- ઇઝ અ હાઉસીંગ બબલ અબાઉ ટુ બુર્સ્ટ?]</ref> ગૃહ નિર્માણના પરપોટાના તૂટ્યા બાદ યુએસએ ગૃહ નિર્માણ અને નાણાકીય મિલકતોની કિંમતમાં નાટકીય રીતે ઘટાડો થયો.<ref>{{cite news|url=http://www.economist.com/opinion/displaystory.cfm?story_id=12972083 |title=Economist-When a Flow Becomes a Flood |publisher=Economist.com |date=2009-01-22 |access-date= 2009-02-27}}</ref><ref>{{cite web |author=Roger C. Altman |url=http://www.foreignaffairs.org/20090101faessay88101/roger-c-altman/the-great-crash-2008.html |title=Altman-Foreign Affairs-The Great Crash of 2008 |publisher=Foreignaffairs.org |date= |access-date=2009-02-27 |archive-date=2018-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174515/https://www.foreignaffairs.com/20090101faessay88101/roger-c-altman/the-great-crash-2008.html%20 |url-status=dead }}</ref> ===ઉપ-પ્રાથમિક વ્યાજે આપવું=== [[File:U.S. Home Ownership and Subprime Origination Share.png|thumb|right|2004-2006માં યુ.એસ ઉપપ્રાથમિકમાં નાટકીય રીતે ફેલાવો]] ઉપપ્રાથમિક પારિભાષિક શબ્દને ખાસ ધિરનારની કિંમતની માત્રાના સંદર્ભમાં લેવાય છે, જેની પાસે નબળી જમા રકમ ઇતિહાસો અને મુખ્ય ધિરનાર કરતા મોટા જોખમની ધિરાણ ખોટ હોય છે.<ref>{{Cite web |url=http://www.fdic.gov/news/news/press/2001/pr0901a.html |title=એફડીઆઇસી-ગાઇડન્સ ફોર સબપ્રાઇમ લેન્ડીંગ |access-date=2010-07-15 |archive-date=2012-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120309153500/http://www.fdic.gov/news/news/press/2001/pr0901a.html |url-status=dead }}</ref> માર્ચ 2007થી યુ.એસ. ઉપ પ્રાથમિક ગીરોની કિંમત અંદાજીત $1.3 ટ્રીલિયન થઇ જવાથી,<ref>{{cite news | title = How severe is subprime mess? | url=http://www.msnbc.msn.com/id/17584725 | work = [[msnbc.com]] | agency = Associated Press | date = 2007-03-13 | access-date = 2008-07-13 }}</ref> 7.5 મિલિયન ઉપરના પહેલા-[[લેણદારનો હક્ક]] ઉપ પ્રાથમિક ગીરોમાં બાકી રહી જાય છે.<ref>{{cite speech | title = The Subprime Mortgage Market | author = [[Ben S. Bernanke]] | date = 2007-05-17 | location = [[Chicago, Illinois]] | url=http://www.federalreserve.gov/newsevents/speech/bernanke20070517a.htm | access-date= 2008-07-13 }}</ref> વધુમાં સરળ રકમ મળવાની શરતોથી, તેવા પુરાવા છે કે બંન્ને સરકાર અને હરિફાઇના દબાવ હેઠળના ફાળાથી કટોકડટીના અગાઉના વર્ષોમાં ઉપ પ્રાથમિક વ્યાજે દેવાની આવકમાં વધારો થયો હતો. મોટી યુ.એસ. [[રોકણની બેંકો]] અને [[સરકારી ફાળો આપનાર સહાસો]] જેવા કે [[ફન્નીઇ માઇ]]એ ઊંચા-જોખમના વ્યાજને ફેલાવવામાં એક મહત્વનો ભાગ ભજવ્યો હતો.<ref>[http://www.nytimes.com/2008/10/03/business/03sec.html એનવાય ટાઇમ્સ-ધ રેકોનીંગ-એજન્સી 04 રુલ લેટ્સ બેંક્સ પીલ ઓન ડેબ્ટ]</ref><ref>[http://www.nytimes.com/2008/10/05/business/05fannie.html એનવાયટી-ધ રેકકોનીંગ-પર્સ્યડ ટુ ટોક મોર રીસ્ક, ફન્નેઇ રિસર્ચ ટીપીંગ પોઇન્ટ]</ref> 2004 સુધી તમામ ગીરોના મૂળમાં ઉપ પ્રાથમિક ગીરો 10%થી નીચે રહ્યો હતો, 2005-2006 વખતે જ્યારે [[સંયુક્ત રાજ્યોનો ગૃહનિર્માણ પરપોટો]] તેના શિખર પર હતો ત્યારે આ સમયે તે લગભગ 20% પર આવીને સ્થિર રહ્યો.<ref>[http://www.jchs.harvard.edu/publications/markets/son2008/son2008.pdf હાર્વર્ડ રિપોર્ટ-સ્ટેટ ઓફ ધ નેશન્સ હાઉસીંગ 2008 રિપોર્ટ]</ref> આ વધારાની નજીકની ઘટના હતી, એપ્રિલ 2004માં [[યુ.એસ. બાયંધરી અને વિનિમય સમિતિ]] (એસઇસી) દ્વારા લેવાયેલા એ નિર્ણય જેમાં [[ચોખ્ખી મૂડી કાયદા]]માં ઢીલ છોડવામાં આવી હતી, જેનાથી પાંચ મોટી રોકણ બેંકોને નાટકીય રીતે તેઓના નાણાકીય ઉચ્ચાલન ક્રિયામાં વધારો કરવાની અને તેઓના ઇસ્યૂઆન્સના ગીરો પાછી મેળવાની બાયંધરીઓમાં આક્રમક રીતે વિસ્તરવાની છૂટ મળી હતી. આ વધુની હરિફાઇ દબાણ [[ફન્નીઇ માઇ]] અને [[ફરેડ્ડી મેક]] પર પણ લાગુ પડ્યું, જેથી તેઓના ઉધાર આપવાના જોખમ વધુ વિસ્તરીત થયા.<ref>[http://www.nytimes.com/2008/10/03/business/03sec.html એનવાય ટાઇમ્સ- ધ રેકકોનીંગ- એજન્સી 04 રુલ લેટ્સ બેંક્સ પીલ ઓન ડેબ્ટ]</ref> 1998 થી 2006 સુધી ઉપ પ્રાથમિક ગીરોની ચૂકવણીનો અપરાધ દર 10-15%ની હદમાં રહ્યો, ત્યારબાદ તેમાં ઝડપથી વધારો થયો,<ref>{{Cite web |url=http://www.chicagofed.org/publications/fedletter/cflaugust2007_241.pdf |title=સીકાગો ફેડરલ રિસર્વ લેટર ઓગસ્ટ 2007 |access-date=2010-07-15 |archive-date=2008-08-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080828054223/http://www.chicagofed.org/publications/fedletter/cflaugust2007_241.pdf |url-status=dead }}</ref> 2008 ની શરૂઆત સુધીમાં તે વધીને 25% થઇ ગયો.<ref>[http://www.federalreserve.gov/newsevents/speech/Bernanke20080505a.htm બેર્નાર્નકે-માર્ટગાગે ડેલીનક્યૂન્સીસ એન્ડ ફોરેસ્કોલસુર્સ મે 2008]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.mortgagebankers.org/NewsandMedia/PressCenter/69031.htm |title=માર્ટગાગે બેંકર્સ એસોશિયેશન- નેશનલ ડેલીક્વન્સી સર્વે |access-date=2010-07-15 |archive-date=2013-11-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131115024654/http://www.mortgagebankers.org/NewsandMedia/PressCenter/69031.htm |url-status=dead }}</ref> કેટલીક, [[અમેરીકન સહાસી સંસ્થા]] જેવી કે, [[ફેલ્લો]], [[પીટર જે. વાલ્લીસન]],<ref>http://www.aei.org/publications/filter.all,pubID.29047/pub_detail.asp {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090418152548/http://www.aei.org/publications/filter.all,pubID.29047/pub_detail.asp |date=2009-04-18 }} ''વોટ ગોટ અસ હીયર?'' , ડિસેમ્બર 2008.]</ref> નું માનવું છે કે કટોકટી મૂળનું પગેરું સીધું જ ફન્નીઇ માઇ અને ફરેડ્ડી મેક દ્વારા ઉપ પ્રાથમિક ઉધારી પર જાય છે, જેઓ સરકારી ફાળા આપતા સહાસો હતા.<ref>{{Cite web |url=http://www.aei.org/publications/filter.all,pubID.29047/pub_detail.asp |title=''વોટ ગોટ અસ હીયર?'' , ડિસેમ્બર 2008. |access-date=2010-07-15 |archive-date=2009-04-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090418152548/http://www.aei.org/publications/filter.all,pubID.29047/pub_detail.asp |url-status=dead }}</ref> 30, સપ્ટેમ્બર 1999ના રોજ, ''ન્યૂયોર્ક ટાઇમ્સ'' નોંધ્યું કે ક્લીન્ટન પ્રસાશને ઉપ-પ્રાથમિક વ્યાજને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે: {{Quotation|Fannie Mae, the nation's biggest underwriter of home mortgages, has been under increasing pressure from the Clinton Administration to expand mortgage loans among low and moderate income people... In moving, even tentatively, into this new area of lending, Fannie Mae is taking on significantly more risk, which may not pose any difficulties during flush economic times. But the government-subsidized corporation may run into trouble in an economic downturn, prompting a government rescue similar to that of the savings and loan industry in the 1980s.<ref>{{Cite news | last = Holmes | first = Steven A. | author-link = | publication-date = September 30, 1999 | title = Fannie Mae Eases Credit To Aid Mortgage Lending | newspaper = The New York Times | pages = section C page 2 | url = http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9C0DE7DB153EF933A0575AC0A96F958260 | access-date = 2009-03-08}}</ref>}} વ્યાજે આપવાના પ્રવાહો પર 2000ના સંયુક્ત રાજ્યોના વિભાગના નાણાંખાતાંના અભ્યાસ 1993 થી લઇને 1998સુધીમાં 305 નગરોમાં તેવું જોવા મળ્યું છે કે $467 બિલિયનનો ગીરો રકમ સીઆરએ-આવૃત્ત ધિરાણદારોની અંદરના નીચા કે મધ્યમ સત્તરની આવકના ઉધાર લેનારોઓ અને પડોશીઓથી પાસેથી આવ્યો હતો.<ref>{{Cite web |url=http://www.ustreas.gov/press/releases/report3079.htm |title=''ધ કમ્યુનિટી રીઇનવેસ્ટમેન્ટ એક્ટ આફટર ફાઇનાસીયલ મોર્ડનાઇજેશન'' , એપ્રિલ 2000. |access-date=2010-07-15 |archive-date=2010-05-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100528014514/http://www.ustreas.gov/press/releases/report3079.htm |url-status=dead }}</ref> તેમ છતાં, માત્ર 25%ની તમામ ઉપ-પ્રાથમિક ઉધારી સીઆરએ-આવૃત્ત સંસ્થાઓથી પ્રાપ્ત થઇ હતી, અને એક સંપૂર્ણ 50%ની ઉપ-પ્રાથમિક ધિરાણોના મૂળ સીઆરએમાંથી મુક્તિ પામેલી સંસ્થાઓથી પ્રાપ્ત થયા હતા.<ref>{{Cite web |url=http://www.prospect.org/cs/articles?article=did_liberals_cause_the_subprime_crisis |title=રોબર્ટ ગોર્ડોન, ''ડીડ લીબેરલ્સ કોઝ ધ સબ-પ્રાઇમ ક્રાઇસીસ?'' , અમેરીકન પ્રોસ્પેક્ટ (એપ્રિલ. 7, 2008). |access-date=2010-07-15 |archive-date=2012-06-07 |archive-url=https://www.webcitation.org/68F7wzs5E?url=http://prospect.org/article/did-liberals-cause-sub-prime-crisis |url-status=dead }}</ref> અન્યનો તેવો મત છે કે કટોકટીના આ પરિણામનું કારણ માટે આ ધિરાણો પૂર્ણ નથી. પ્રોર્ટફોલિયો સામાયિકના એક લેખમાં, [[મિચેલ લેવીસે]] એક વેપારી જોડે વાત કરી જેને નોંધ્યું કે "અંતિમ ઉત્પાદન માટે રોકાણકારોની ભૂખને સંતોષી શકે તેટલી [ખરાબ] રકમ મેળવી શકે [ખરાબ લોન] તેટલા પૂરતા અમેરિકનો અહીં નથી." ખરી રીતે, [[રોકાણ બેંકો]] અને [[હેજ ભંડોળો]]નો ઉપયોગ [[નાણાંકીય નવીનતા]]ના સમન્વય કરીને [[કરાર]]માંથી વધુને વધુ ધિરાણોનો ઉપયોગ કરવનો હોય છે. "તેઓ આખા કપડામાંથી [લોનનું] નિર્માણ કરે છે. હજાર હજાર સમય ઉપર! તેથી જ ખોટો લોનો કરતા પણ વધુ મોટા પાયે થાય છે."<ref>[http://www.portfolio.com/news-markets/national-news/portfolio/2008/11/11/The-End-of-Wall-Streets-Boom પ્રાર્ટફોલિયા-મેચેલ લ્યૂઇસ- "ધ એન્ડ"-ડિસેમ્બર 2008]</ref> જાન્યુઆરી 2010માં અર્થશાસ્ત્રી [[પોલ કરુગમન]]ની દલીલ હતી કે એક સાથે એકી વખતે કરતા વધારાથી રહેણાક અને વેપારી સ્થાવર મિલકતના ભાવના પરપોટાઓએ તે લોકો દ્વારા બનાવેલ કિસ્સાને ઝાંખો કરી નાંખ્યો છે જેમની દલીલ હતી કે [[ફન્નીઇ મેઇ]], [[ફરેડ્ડીઇ મેક]], સીઆરએ કે અગાઉના ધિરાણ આપનારાઓ આ કટોકટીના મુખ્ય કારણો છે. અન્ય શબ્દોમાં, બંન્ને બજારોમાંના પરપોટાઓના વિકાસથી રહેઠાણ સંબંધીત બજારને જ માત્ર આ સંભવનીય કારણોથી અસર થઇ છે.<ref>[http://krugman.blogs.nytimes.com/2010/01/07/cre-ative-destruction/ કરુગમન-સીઆરઇએક્ટીવ ડેસ્ટ્રકશન-એનવાયટી કોન્સીન્સ ઓફ અ લીબેરલ બ્લોગ-જાન્યુઆરી 2010]</ref> ===લૂંટતા ધિરાણ=== લૂંટતા ધિરાણના સંદર્ભનો ઉપયોગ તેવા અજાગૃત ધિરાણદારો માટે વપરાય છે, જે અયોગ્ય કારણો માટે "અસુરક્ષિત" અને "ન સાંભળેલી" સુરક્ષિત ધિરાણોની અંદર પ્રવેશ મેળવે છે.<ref>{{cite web |url=http://banking.senate.gov/docs/reports/predlend/occ.htm |title=Letter from the Comptroller of the Currency Regarding Predatory Lending |publisher=Banking.senate.gov |date= |access-date=2009-11-11 |archive-date=2018-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174523/https://www.banking.senate.gov/docs/reports/predlend/occ.htm%20 |url-status=dead }}</ref> એક નમૂનારૂપ છટકું ગોઠવો-અને-ફેરબદલ કરવાની પદ્ધતિ [[દેશભર]]માં થાય છે, ઘર માટે ફરી નાણાં મેળવવાની ઓછા વ્યાજ દરોવાળી જાહેરાતમાં આમ જ કરવામાં આવે છે. આવા ધિરાણોમાં વિસ્તૃત વિગતોવાળા કરારો લખાતા હોય છે, અને વધુ કિંમતી ધિરાણ ઉત્પાદકોને જે દિવસે તે બંધ થવાની હોય છે ત્યારે બદલી દેવામાં આવે છે. જ્યાં જાહેરાતમાં તેવું કહેવાય છે કે 1% કે 1.5% વ્યાજ લેવામાં આવશે, અને ગ્રાહકને એક બંધબેસતા દર ગીરો (એઆરએમ)ની અંદર મૂકવામાં આવી શકે છે જેમાં વ્યાજનું વળતર કિંમતના ભરેલા વ્યાજ કરતા ધણું વધારે હોય તેવું બની શકે છે. આ એક [[નકારાત્મક ઋણમુક્તિ]]નું નિર્માણ કરે છે, જેમાં પ્રતિષ્ઠિત ગ્રાહક આ વાતને ત્યાં સુધી નોંધતો નથી જ્યાં સુધી લાંબી ધિરાણ વ્યવહાર સંપૂર્ણપણે પૂરા નથી થતા. દેશભરમાં, "ગેરવાજબી વેપારી વ્યવહાર" અને "ખોટી જાહેરાતો" માટે કેલિફોર્નિયાના સરકારી વકીલ જેરી બ્રાઉન દ્વારા દાવો માંડવામાં આવ્યો હતો જેમાં ઊંચી કિંમતના ગીરો માટે "ઘરમાલિકો નબળી રકમ સાથે, બંધબેસતા દરના ગીરો (એઆરએમએસ) મેળવી શકતા હતા જેમાં ઘરમાલિકોને ખાલી વ્યાજની ભરપાઇ કરવાની હતી."<ref>{{cite web |url=http://thinkdebtrelief.com/debt-relief-blog/money-news/bofa-modifies-64000-home-loans-as-part-of-predatory-lending-settlement/ |title=BofA Modifies 64,000 Home Loans as Part of Predatory Lending Settlement &#124; Debt Relief Blog |publisher=Thinkdebtrelief.com |date=2009-05-25 |access-date=2009-11-11 |archive-date=2018-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174642/http://www.debtreliefnetwork.com/debt-relief-blog/money-news/bofa-modifies-64000-home-loans-as-part-of-predatory-lending-settlement/ |url-status=dead }}</ref> આ ઉત્પાદકોની જટિલતા અલગ હોય છે અને નાણાકીય સંસ્થાઓની ચોપડીઓના મૂલ્યો તેમાં સરળતા સાથે જોઇ શકાય છે. આ કારણે દેશભરની નાણાકીય પરિસ્થિતિ ઉતરતી ગઇ, આખરે પરિણામ તે આવ્યું કે એક નિર્ણય દ્વારા કરકસરની કચેરીની દેખરેખ હેઠળ ધિરનારની મિલકત પર કબજો મેળવવામાં આવ્યો. [[અમેરીક્વેસ્ટ]]માંના અગાઉના કર્મચારી, કે જે સંયુક્ત રાજ્યોના ધિરાણના જથ્થાબંધ ધિરનાર હતા,<ref name="RoadToRuinMayANP09"></ref> તેને આ પદ્ધતિ વિષે જણાવ્યું કે તેઓને કપટ કરી ગીરોના દસ્તાવેજો માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવ્યા અને ત્યારબાદ ગીરોને વોલ સ્ટ્રીટ બેંકો કે જે ઝડપી નફો કરવા ઇચ્છુક હતી તેને વેંચી દીધા.<ref name="RoadToRuinMayANP09"></ref> આવા પુરાવાઓની વુદ્ધિ થઇ રહી છે જેમ કે [[ગીરોની છેતરપીંડી]]ઓ કદાચ આ કટોકટીનું કારણ બની હોય.<ref name="RoadToRuinMayANP09">''[http://therealnews.com/id/3708/May13,2009/Road+to+Ruin%3A+Mortgage+Fraud+Scandal+Brewing રોડ ટુ રુઇન: મોર્ટગાગે ફોર્ડ સ્કેન્ડલ બેરવીન]{{Dead link|date=ઑગસ્ટ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}'' મે 13, 2009 બાય [[અમેરીકન ન્યૂઝ પ્રોટેક્શન]] હોસ્ટડ બાય [[ધ રીયલ ન્યૂઝ]]</ref> ===અનિયમિતતા=== ટીકાકારોની તેવી દલીલ છે કે નિયમિત માળખા સાથે [[નાણાકીય નવીનીકરણ]] યોગ્ય ગતિએ નથી ચાલી રહ્યું, ઉદાહરણ તરીકે [[પડછાયાની બેંકિંગ પ્રણાલી]], [[કરાર]] અને બંધ-સ્થિરતા શીટની નાણાકીય વ્યવસ્થાનું વધતું જતું મહત્વ. અન્ય કિસ્સાઓમાં, નાણાકીય પ્રણાલીના ભાગોમાં કાયદાઓને બદલીને કે તેને નબળી રીતે લાગુ પાડવાથી આવું થતું હોય છે. મુખ્ય ઉદાહરણમાં સમાવેશ થાય છે: ઓક્ટોબર 1982માં, યુ.એસ. પ્રમુખ રોનાલ્ડ રેગને [[ગાર્ન-St. જેરમીન નિધિ સંસ્થાઓના કાયદા]]માં સહી કરી, કે જેને બેંકિંગ અનિયમિતતાની પ્રક્રિયાની શરૂઆત કરી વળી, 1980સાલના અંતમાં/1990 સાલની શરૂઆતની બચત અને ધિરાણ કટોકટીમાં ફાળો આપવામાં, અને 2007-2010ના નાણાકીય કટોકટીમાં તેને સહાય કરી. નવેમ્બર 1999માં, યુ.એસ પ્રમુખ બિલ કિલન્ટને [[ગ્રામ-લેચ-બલીલે કાયદા]]માં સહી કરી, જે 1933ના [[ગ્લાસ-સ્ટેઅગલ્લ કાયદા]]ના ભાગને રદ કરતો હતો. તેને પાછા ખેંચવાથી [[વ્યાપારી બેંકો]] (જે પરંપરાગતરીતે એક રૂઢિચુસ્ત સંસ્કૃતિમાં માનતી હતી) અને [[રોકણ બેંકો]] (જે વધુ જોખમ-લેનાર સંસ્કૃતિમાં માનતી હતી) તેમની વચ્ચે રહેલી અલગતા ઓછી થઇ ગઈ તેવી ટીકા કરાતી હતી.<ref>{{Cite web |url=http://www.vanityfair.com/magazine/2009/01/stiglitz200901 |title=સ્ટીગલેટ્ઝ- કેપીટલીસ્ટ ફુલ |access-date=2010-07-15 |archive-date=2012-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120622220639/http://www.vanityfair.com/magazine/2009/01/stiglitz200901 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web | last = Ekelund | first = Robert | coauthors = Thornton, Mark | publisher = Ludwig von Mises Institute | url = http://mises.org/story/3098 | title = More Awful Truths About Republicans | date = 2008-09-04 | access-date = 2008-09-07 | archive-date = 2018-12-25 | archive-url = https://web.archive.org/web/20181225174500/https://mises.org/story/3098%0A%20 | url-status = dead }}</ref> 2004માં, યુ.એસ. [[બાયંધરી અને વિનિમય મંડળે]] [[ચોખ્ખા મૂડીના નિયમ]] પર ઢીલ છોડી, જેણે રોકાણ બેંકોને વહેવારુ રીતે તેઓ જે દેવું લેતી હતી તેની કક્ષાને વધારવા માટે સમર્થ મળ્યું, ઉપપ્રાથમિક ગીરોને ટેકો આપતા ગીરો-પાછા આપવાની બાયંધરીના વિકાસને પણ તેને ઇંધણ પૂરું પાડ્યું. SEC તે સ્વીકાર્યું કે સ્વ-નિયમિત કરતી રોકાણ બેંકોનો આ કટોકટીમાં ફાળો છે.<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2008/09/27/business/27sec.html?em|title=SEC Concedes Oversight Flaws}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2008/10/03/business/03sec.html?em|title=The Reckoning}}</ref> નાણાકીય સંસ્થાઓમાં [[પડછાળાની બેંકિંગ પ્રણાલી]] ભંડાર બેંકોની જેવી જ સમાન નિયમિતતા રાખવાને પાત્ર નથી હોતી, તેઓને નાણાકીય કુશન કે મૂડી આધારીત વધુના દેવાના કરારના સંબંધને માનવાની છૂટ મળી હતી.<ref name="Krugman 2009">{{cite book | last = Krugman | first = Paul | year = 2009 | title = The Return of Depression Economics and the Crisis of 2008 | publisher = W.W. Norton Company Limited | isbn = 978-0-393-07101-6}}</ref> 1998માં [[લાંબી-અવધિના મૂડી સંચાલન]]ના ધબડકાના બનેલા એક કિસ્સામાં, જેમાં એક ઉચ્ચ-હેતુ પાર પાડનાર પડછાળાની સંસ્થા પ્રણાલી સંપૂર્ણ પણે સંડોવવાથી તે નિષ્ફળ ગઇ હતી. નિધિ બેંકો વ્યવસ્થિત ચાલનારાઓને અને હિસાબ પદ્ધતિમાં માનક-સ્થિર રહેવાની છૂટ આપે છે જેમ કે [[સીટીસમૂહ]] જેણે મહત્વપૂર્ણ રીતે તેના ખાતાની મિલકત અને જવાબદારીઓની બંધ-સ્થિરતા શીટમાંથી જટિલ કાયદાકીય અસ્તિત્વવાળા જેને [[રોકાણ સાધનોનું માળખું]] કહેવાય છે તેમાં બદલી દીધી, મૂડી આધારિત કંપની કે [[હેતુ પાર પાડવાની]] પદવી કે જોખમ લેવાની નબળાઇને આચ્છાદન કરીને. એક સમાચાર કચેરીના અંદાજ મુજબ યુ.એસ. બેંકોની સૌથી મોટી ચાર બેંકો 2009 સુધીમાં તેઓના સરવૈયાને $500 બિલિયન અને $1 ટ્રિલિયન વચ્ચે પાછું મેળવી લેશે.<ref>[http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601039&amp;sid=akv_p6LBNIdw&amp;refer=home બ્લૂમબર્ગ-બેંક હીડન જર્ક મેનાક્સ $1 ટ્રિલિયન પુર્ગે]</ref> કટોકટીની વખતે આના લીધે મહત્વની બેંકોની નાણાકીય સ્થિતી અનિશ્ચિત થઇ ગઇ હતી.<ref>[http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601039&amp;sid=a6dgIOAfMIrI બ્લૂમબર્ગ-સીટીગ્રુપ એસઆઈવી એકાઉન્ટીંગ થ્રુ ટુ ડિફેન્સ]</ref> બંધ-સ્થિરતા શીટ પ્રવેશોને પણ [[ઇનરોન]] દ્વારા કૌભાંડના ભાગ રૂપે ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો જેને 2001માં આ કંપનીને નીચે લાવી દીધી હતી.<ref>હેલેય, પોલ એમ. પોલ ક્રિષ્ના જી.: "ધ ફોલ ઓફ ઇર્નોન" - જર્નલ ઓફ ઇકોનોમીક પરપેક્ટીવ્સ, વોલ્યુમ 17, નંબર 2. (સ્પ્રિંગ 2003), p.13</ref> *1997ની શરૂઆતમાં, સમવયી અરક્ષિત ચેરમેન અલાન ગ્રીનસ્પાન યોગ્ય વિનિયમ વિનાના કરારની બજારના કરાર કરવા માટે લડ્યા હતા.<ref>{{cite speech | title = Government regulation and derivative contracts | author = Alan Greenspan | first = Alan | last = Greenspan | date = 1997-02-21 | location = Coral Gables, FL | url = http://www.federalreserve.gov/boarddocs/speeches/199/19970221.htm | access-date = 2009-10-22 | archive-date = 2018-12-25 | archive-url = https://web.archive.org/web/20181225174550/https://www.federalreserve.gov/boarddocs/speeches/199/19970221.htm%20 | url-status = dead }}</ref> જ્યારે [[2000ના લાભ લક્ષણોના આધુનિકરણના કાયદા]]નો ઠરાવ પસાર કર્યો ત્યારે [[નાણાકીય બજારો પરના પ્રમુખના કાર્ય સમૂહ]]ની સલાહ સાથે,<ref>{{cite paper | first = Lawrence | last = Summers | coauthors = Alan Greenspan, Arthur Levitt, William Ranier | title = Over-the-Counter Derivatives Markets and the Commodity Exchange Act: Report of The President’s Working Group on Financial Markets | date = 1999-11 | page = 1 | url = http://www.ustreas.gov/press/releases/reports/otcact.pdf | access-date = 2009-07-20 | journal = | archive-date = 2003-08-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20030810165603/http://www.ustreas.gov/press/releases/reports/otcact.pdf | url-status = dead }}</ref> યુ.એસ. કોંગ્રેસ અને પ્રમુખે સ્વ-નિયમિતના [[ઓવર-ધ-કાઉન્ટર]]વાળી કરાર બજારને છૂટ આપી. [[રકમના કસૂરદારની અદલબદલ]] (CDS) જેવા કરારોનો ઉપયોગ ખાસ રકમના જોખમોની વિરુદ્ધમાં હેડ્જ કે સટ્ટા માટે કરી શકાય છે. 1998 થી 2008 સુધીમાં CDSના બાકી રહેલો જથ્થો વધીને 100-ગડી થઇ ગયો હતો, તેમાં સીડીએસ કરારોથી જોડાયેલી અંદાજીત ખોટ પણ હતી, જેને કારણે નવેમ્બર 2008માં, યુએસ $33 માંથી વધીને $47 ટ્રિલિયન પહોંચી ગયું. સંપૂર્ણ ઓવર-ધ-કાઉન્ટર (OTC) કરારથી [[રાષ્ટ્રીય જથ્થો]]વધીને જૂન 2008 સુધીમાં $683 ટ્રિલિયન સુધી પહોંચી ગયો હતો.<ref>[http://www.forbes.com/2009/05/18/geithner-derivatives-plan-opinions-contributors-figlewski.html ફોર્બસ-જેઇથનેર્સ પ્લાન ફોર ડીરેક્ટીવ]</ref> 2003ની શરૂઆતમાં [[વર્રેન બુફ્ફેટ્ટ]]એ આ કરારને "મોટા પાયે વિશાનનું નાણાકીય શસ્ત્ર" તરીકે ઉલ્લેખ્યું હતું જે ખૂબ જાણીતું થયું હતું.<ref>[http://www.economist.com/finance/displayStory.cfm?story_id=12274112 ધ ઇકોનોમીસ્ટ-ડીરાઇવ્ટ-એ ન્યૂક્લીયર વીન્ટર?]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/2817995.stm બીબીસી-બુફેટ ઓન ઇન્વેસમેન્ટ ટાઇમ બોમ્બ]</ref> ===વર્ધિત ખોટનો ભાર કે ઉપર-લિંવરેજીંગ=== [[File:Leverage Ratios.png|thumb|2003-2007માં લીવરેજ દરોની રોકાણ બેંકોમાં મહત્વપૂર્ણ વધારો]] કટોકટીની અગાઉના વર્ષો દરમિયાન યુ.એસ ગૃહતંત્ર અને નાણાકીય સંસ્થાઓ વધુ દેવાદાર કે [[ઓવરલીવરેજ્ડ]] બની ગઇ હતી. આ વધારાથી તેઓની આંતરિક નિર્બળતા એટલી વધી ગઇ કે ગૃહ નિર્માણનો પરપોટો તૂટી પડ્યો અને તેથી પણ ખરાબ થયું કે તેનું અર્થતંત્ર નીચેની તરફ જવા લાગ્યું. મહત્વના આંકડામાં સમાવેશ થાય છે: ગ્રાહકો દ્વારા ગૃહ શેરોમાંથી નીકળેલા મફતના નાણાંનો ઉપયોગ 2001માં બમણો થઇને $627 બિલયન જેટલો થઇ ગયો, જે 2005માં વધીને $1,428 બિલિયન થયો આ સમયે ગૃહ નિર્માણના પરપોટાની રચના થઇ રહી હતી, આ સમય દરમિયાન તે લગભગ $5 ટ્રિલિયન ડોલર્સ જેટલો થઇ ગયો, જેમાં વિશ્વભરના આર્થિક વિકાસનો ફાળો હતો.<ref name="Greenspan Kennedy Report - Table 2">[http://www.federalreserve.gov/pubs/feds/2007/200720/200720pap.pdf ગ્રીનસ્પામ કેનેડી રિપોર્ટ - ટેબલ 2]</ref><ref name="Equity extraction - Charts">[http://seekingalpha.com/article/33336-home-equity-extraction-the-real-cost-of-free-cash ઇક્વીટી એક્ટાકશન - ચાર્ટ]</ref><ref name="reuters.com">[http://www.reuters.com/article/ousiv/idUSN2330071920070423 રોઇટર્સ-સ્પેન્ડીંગ બુસ્ટેડ બાય હોમ ઇક્વીટી લોન્સ]</ref> 1990ની સાલ દરમિયાન યુ.એસ. ગૃહ ગીરો ખોટને સંબંધિત GDPનો સરેરાશ 46%માંથી વધીને 2008 સુધીમાં 73% થઇ ગયો હતો, આમ તે $10.5 ટ્રિલિયન સુધી પહોંચી ગયો હતો.<ref name="money.cnn.com">[http://money.cnn.com/2009/05/27/news/mortgage.overhang.fortune/index.htm ફોર્ચ્યુન-ધ $4ટ્રિલિયન હાઉસીંગ હેડએક]</ref> USA ગૃહતંત્રની ખોટના કારણે વાર્ષિક [[નિકાલજોગ ખાનગી આવક]]નું પ્રમાણ જે 1990માં 77% હતું તે વધીને, 2007ના અંત સુધીમાં 127% જેટલું થઇ ગયું હતું.<ref>{{cite news|url=http://www.economist.com/world/unitedstates/displaystory.cfm?story_id=12637090 |title=The End of the Affair |publisher=Economist |date=2008-10-30 |access-date= 2009-02-27}}</ref> 1981માં, યુ.એસ. ખાનગી ખોટ GDPમાં 123% હતી; 2008ના ત્રીજા ભાગમાં, તે 290% હતી.<ref>[http://www.ft.com/cms/s/0/774c0920-fd1d-11dd-a103-000077b07658.html એફટી-વુલ્ફ જાપાન્સ લેશન્સ]</ref> 2004-07 સુધીમાં, યુ.એસ.ની પાંચ મોટી રોકાણ બેંકોમાંથી દરેક મહત્વપૂર્ણ રીતે તેમના નાણાકીય લીવરેજમાં (રેખાકૃતિ જુઓ) વધારો કરી રહી હતી, જેથી તેઓની નાણાકીય આઘાતમાં વધારો થઇ રહ્યો હતો. 2007ના નાણાકીય વર્ષ માટે આ પાંચ સંસ્થાઓએ લગભગ $4.1 ટ્રિલિયનની ખોટ નોંધાવી હતી, 2007 માટે લગભગ 30%ની USA રાષ્ટ્રીય GDP પણ. [[લેહમન બ્રધર્સ]] નિર્ણિત થઇ ગઇ હતી, [[બેર સ્ટ્રેર્નેસ]] અને [[મેર્રીલ્લી લીન્ચ]] જુસ્સા ભરેલ વેચાણ ભાવોએ વેંચાઇ ગઇ હતી, અને [[ગોલ્ડમેન સાચે]] અને [[માર્ગેન સ્ટેન્લી]] વેપારી બેંકો બની ગઇ હતી, તેમના વિષે વધુ કડક નિયમિતતા રાખવા લાગી હતી. લેહમનના વાંધાની સાથે, આ કંપનીઓને સરકારી સહાયની જરૂઆત કે મળવાની આશા હતી.<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2008/10/03/business/03sec.html|title=Agency's ’04 Rule Let Banks Pile Up New Debt, and Risk}}</ref> સપ્ટેમ્બર 2008માં યુ.એસ. સરકાર દ્વારા તેઓને [[સંરક્ષક]]માં મૂકવામાં આવી ત્યાં સુધીમાં ગીરો કરારનામામાં [[ફેન્ની મેઇ]] અને [[ફરેડ્ડીઇ મેક]], બે યુ.એસ. [[સરકારી બાંયધરી આપતા ઉદ્યમો]]એ, પોતાની માલિકીના કે રક્ષિત હોય તેવા લગભગ $5 ટ્રિલિયન કરારનામાં કરી ચૂકી હતી.<ref name="publications1">{{cite web |url=http://www.aei.org/publications/pubID.28704/pub_detail.asp |title=AEI-The Last Trillion Dollar Commitment |publisher=Aei.org |date= |access-date=2009-02-27 |archive-date=2018-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174424/http://www.aei.org/publications/pubID.28704/pub_detail.asp%20 |url-status=dead }} અમેરીકન એન્ટરપ્રાઇઝ ઇન્સટીટ્યૂટ ઇઝ અ કનઝર્વેટીવ ઓર્ગેનાઇજેશન વીથ અ રાઇટ- ઓફ-સેન્ટર પોલીટકલ એજન્ડા.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601109&sid=adr.czwVm3ws&refer=home |title=Bloomberg-U.S. Considers Bringing Fannie & Freddie Onto Budget |publisher=Bloomberg.com |date=2008-09-11 |access-date= 2009-02-27}}</ref> આ સાત અસ્તિત્વ ધરાવતી ખૂબ જ ઊંચી લેવરેજ અને $9 ટ્રિલિયનની ખોટ કે બાંયધરીના કરારનામાઓમાં તે હતી, આ એક પ્રચંડ કેન્દ્રીકરણનું જોખમ હતું જોકે તેઓ ભંડાર બેંકોની જેવા સમાન નિયમિતતાઓને આધાની ન હતા. ===નાણાકીય નવીનીકરણ અને જટિલતા=== [[નાણાકીય નવોત્પાદ]] આ શબ્દનો ઉલ્લેખ હાલ ચાલી રહેલા તેવા નાણાકીય ઉત્પાદકોની રચનાના વિકાસને દર્શાવે છે જેમની રચના ખાસ ગ્રાહકના લક્ષ્યઓને પાર પાડવા માટે કરવામાં આવી હોય, જેમ કે એક ખાસ જોખમને ખુલ્લું મૂકવા માટે પર્યાપ્ત વળતર રજૂ કરવું (જેમ કે ઉધાર લેનારની ચૂક) કે નાણાકીય વ્યવસ્થા મેળવવા માટે મદદ કરવી. આ કટોકટીને બંધબેસતા ઉદાહરણમાં સમાવેશ થાય છે: [[બંધબેસતા-દર ગીરો]]; ઉપપ્રાથમિક [[ગીરોના સમૂહની અંદર ગીરો-પાછો આપવાની બાયંધરીઓ]] (MBS) કે રોકણકારોના વેચાણ માટે [[ગૌણ ખોટ કરારનામાઓ]] (CDO), [[જામીનગીરીપણા]]નો એક પ્રકાર; જમા રકમ વીમાના ફાર્મ જેને [[જમા રકમ કસૂરની અદલબલદ]] ((CDS). અમુક વર્ષોમાં આ ઉત્પાદનો ઉપયોગમાં નાટકીય રીતે ફેલાવો થયો જે તેમને કટોકટી તરફ દોરી ગયો. આ ઉત્પાદકોની જટિલતા અલગ હોય છે અને નાણાકીય સંસ્થાઓની ચોપડીઓના મૂલ્યો તેમાં સરળતા સાથે જોઇ શકાય છે. કેટલાક નાણાકીય નવીનતાઓ નીતિ-નિયમોને છેતરવાની અસરો ધરવે છે જેમકે ઓફ-બેલેન્સ શીટ ફાઈનાન્સિંગ કે જે મોટી બેંકો તરફથી જાહેર કરવામાં આવેલા લીવરેજ કે કેપિટલ કુશન (વધારાની મૂડી)ને અસર કરે છે. ઉદાહરણ માટે, [[માર્ટિન વુલ્ફ]] જૂન 2009માં લખ્યું હતું કે: "...આ દયાકાની શરૂઆતના સમયમાં બેંકોએ જે મોટા પાયે કર્યું હતું – બંધ-સ્થિરતા-શીટ સાધનો, કરારનામાઓ અને 'પડછાયાની બેંકિંગ પ્રણાલી' પોતે પણ – તે નિયમબદ્ધતાની આસપાસનો રસ્તાને શોધવા માટે હતું."<ref>[http://www.ft.com/cms/s/0/095722f6-6028-11de-a09b-00144feabdc0.html એફટી માર્ટીન વુલ્ફ – રીફોર્મ ઓફ રેગ્લેશન એન્ડ ઇનસેન્ટીવ્સ]</ref> ===જોખમની અચોક્કસ કિંમતો=== [[File:AIG Protester on Pine Street.jpg|thumb|right|એઆઇજી બક્ષિસોની ચૂકવણીના વિવાદમાં જોગેલ એક વિરોધકરનારની મુલાકાત સમાચાર માધ્યમ દ્વારા લેવામાં આવી રહી છે.]] કિંમત પર જોખમ આ તે સંદર્ભમાં કહેવાય છે કે રોકોણકારો દ્વારા [[વર્ધમાન વળતર]]ની જરૂરિયાત માટે તેની પર વધુનો જોખમ લેવામાં આવતો હોય, જે વ્યાજ દરો કે ફી દ્વારા અંકિત થઇ શકે. અનેક કારણોથી, બજારના સહભાગીઓએ નાણાકીય નવોત્પાદ સાથે સહજ રીતે જોડાયેલા જોખમનું ચોક્કસ પરિમાણ ના કાઢી શક્યા ઉદાહરણ માટે MBS અને CDOના કે તે સમજવામાં કે તેની અસર નાણાકીય પ્રણાલીની તમામ સ્થિરતા પર કેટલી થશે.<ref name="Declaration of G20"></ref> ઉદાહરણ માટે, જ્યારે તેઓને પ્રણાલીમાં રજૂ કરાયા ત્યારે CDO માટેની કિંમતના નમૂનોમાં સ્પષ્ટપણે જોખમના સ્તર રજૂ નથી કરતા. સરેરાશ વસૂલાત દર માટે ઊંચી ખાસિયતના CDOની પાસે ડોલર પર લગભગ 32 સેન્ટ્સ થાય, જ્યારે વસૂલાત દર માટે [[મેઝનીન]] CDOની પાસે પ્રતિ ડોલર માટે લગભગ પાંચ સેન્ટ્સ થતા હોય છે. આ મોટા, વહેવારીક રીતે વિચારી ન શકાતી, ખોટની નાટકીય અસર વિશ્વભરની બેંકોના સરવૈયા પર પડી, જેને તેમને કાર્ય કરવા માટે ખૂબ થોડીક મૂડીવાળી બેંકો કરી દીધી.<ref name="TPMBLOG1">{{cite web |date=2009-03-02 |url=http://tpmcafe.talkingpointsmemo.com/talk/blogs/paulw/2009/03/the-power-of-belief.php |title=paulw's Blog &#124; Talking Points Memo &#124; The power of belief |publisher=Tpmcafe.talkingpointsmemo.com |access-date=2009-11-11 |archive-date=2018-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174540/https://tpmcafe.talkingpointsmemo.com/talk/blogs/paulw/2009/03/the-power-of-belief.php%20 |url-status=dead }}</ref> [[AIG]]ને લગતું અન્ય એક ઉદાહરણ, કે જે વિવિધ નાણાકીય સંસ્થાઓના કરારનામાની ખાતરી કરે છે જે મૂડી કસૂરના બદલાઓના ઉપયોગના માધ્યમથી થાય છે. જૂથ એને નાણાં ચૂકવાના વચનની મહત્વની ઘટનામાં જૂથ બીના દેણદાર થવા માટે વિનિમયમાં AIGને બક્ષિસ મળે છે આમ AIG CDSના મૂળભૂત સોદામાં જોડાયેલું હતું. જોકે, એઆઇજી (AIG)ની પાસે તેની ધણીબધી સીડીએસ (CDS) મંડળોને ટેકો પૂરો પાડવા માટે પૂરતી નાણાકીય મજબૂત ન હતી જેના કારણે કટોકટીમાં વધારો થયો અને સપ્ટેમ્બર 2008માં તેને સરકાર હસ્તક કરવામાં આવી. 2008 અને 2009ની શરૂઆતના સમયે એઆઇજી (AIG)ને ટેકો પૂરો પાડવા યુ.એસ કર ભરનારોએ $180 બિલિયનથી વધારે કર સરકારને આપ્યો છે, કે જેનાથી સીડીએસ (CDS) સોદાઓમાં વિવિધ પ્રતિ-જૂથોમાં નાણાંનો પ્રવાહો ચાલુ રહે, જેમાં ધણી મોટી વૈશ્વિક નાણાકીય સંસ્થાઓનો પણ સમાવેશ થાય છે.<ref>{{cite web|url=http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601109&sid=aKKRHZsxRvWs&refer=home |title=Bloomberg-Credit Swap Disclosure Obscures True Financial Risk |publisher=Bloomberg.com |date=2008-11-06 |access-date= 2009-02-27}}</ref><ref>[http://www.businessweek.com/bwdaily/dnflash/content/mar2009/db20090316_859460.htm?chan=top+news_top+news+index+-+temp_top+story બિઝનેસ વીક- વુઝ વુ ઓન એઆઇજી લીસ્ટ ઓફ કાઉન્ટરપાર્ટીસ]</ref> વિશાળપાયે-વપરાયેલા નાણાકીય નમૂનાની મર્યાદાઓને લીધે તેને વ્યવસ્થિત રીતે સમજી ન શકાયો.<ref>{{cite web |last=Regnier |first=Pat |url=http://moneyfeatures.blogs.money.cnn.com/2009/02/27/the-financial-crisis-why-did-it-happen/ |title=New theories attempt to explain the financial crisis - Personal Finance blog - Money Magazine's More Money |publisher=Moneyfeatures.blogs.money.cnn.com |date=2009-02-27 |access-date=2009-11-11 |archive-date=2018-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174609/http://moneyfeatures.blogs.money.cnn.com/2009/02/27/the-financial-crisis-why-did-it-happen/%20 |url-status=dead }}</ref><ref name="Felix1">{{Cite news | last = Salmon | first = Felix | publication-date = 2009-02-23 | title = Recipe for Disaster: The Formula That Killed Wall Street | magazine = Wired Magazine | issue = 17.03 | url = http://www.wired.com/techbiz/it/magazine/17-03/wp_quant | access-date = 2009-03-08}}</ref> આ રચના અંગે તેવું માનવામાં આવ્યું કે CDSની કિંમતને સંકળાવવાની સાથે અને ગીરોને પાછા આપવાની બાયંધરીની કિંમતનું ચોક્કસ અંદોજો ના નકાળી શકે. કારણ કે તે ઉચ્ચ રીતનું આલેખાન છે, તેનો મોટા દરોના CDO અને CDS રોકાણકારો, નિર્ગમનકારો, અને દરોની કચેરીઓ દ્વારા તેનો ઝડપથી ઉપયોગ થવા લાગ્યો.<ref name="Felix1"></ref> એક વાઇર્ડ.કોમ લેખ મુજબ: {{quotation|Then the model fell apart. Cracks started appearing early on, when financial markets began behaving in ways that users of Li's formula hadn't expected. The cracks became full-fledged canyons in 2008—when ruptures in the financial system's foundation swallowed up trillions of dollars and put the survival of the global banking system in serious peril... Li's [[Gaussian copula]] formula will go down in history as instrumental in causing the unfathomable losses that brought the world financial system to its knees.<ref name="Felix1" /> }} જ્યારે નાણાકીય મિલકતો વધુને વધુ જટિલ બનતી ગઇ, અને તેનું મૂલ્ય કરવાનું વધુને વધુ દુષ્કર થતું ગયું, રોકાણકારો જે બંન્ને આંતરાષ્ટ્રીય [[કરાર દર]] કચેરીઓ અને બેંકની નિયમબદ્ધ કરનાર વ્યક્તિઓ દ્વારા તેમને ફરીથી ખાતરી આપવામાં આવી, જે તેઓની પર આધાર રાખતા હતા, સ્વીકૃતા માટે કેટલાક યોગ્ય જટિલ આંકડાશાસ્ત્રના નમૂના જે સિદ્ધાંતિકરીતે તેવું બતાવતા હતા કે આ જોખમો ખૂબ જ નાના છે જેટલા તેઓ વ્યવહારમાં ખરેખરમાં સાબિત થયો છે તે બતાવવામાં આવ્યા.<ref name="RISKS1">[http://www.nytimes.com/2008/11/25/business/25assess.html?hp ફ્લોયડ નોર્રીસ (2008). ][http://www.nytimes.com/2008/11/25/business/25assess.html?hp ''ન્યૂઝ એનાલીસીસ: અનઅધર ક્રાઇસીસ, અનઅધર ગેરેન્ટી'' , ધ ન્યૂયોર્ક ટાઇમ્સ, નવેમ્બર 24, 2008]</ref> [[જ્યોર્જે સોરોસે]] કહ્યું કે "સખતની-તેજી હાથમાં ત્યારે જતી રહી જ્યારે નવા ઉત્પાદકો એટલી બધી હદે જટિલ બની ગયા કે સત્તાઓ તેમના લાંબા ગણતરીવાળા જોખમોને ગણી ના શકી અને બેંકોના પોતાના જોખમના સંચાલનના નમૂનાઓ પર આઘાર રાખવાનું તેમને શરૂ કરી. સમાનરીતે, દરની કચેરીઓ નવસર્જનના કુત્રિમ ઉત્પાદકો દ્વારા ઉપલબ્ધ કરાવાતી માહિતી પર આધાર રાખ્યો. તે એક આધાતજનક જવાબદારીઓના કસૂરના લીધે થયું હતું." <ref name="WORSTCRISIS">{{Cite news | last = Soros | first = George | author-link = George Soros | publication-date = January 22, 2008 | title = The worst market crisis in 60 years | newspaper = Financial Times | publication-place = London, UK | pages = | url = http://www.ft.com/cms/s/0/24f73610-c91e-11dc-9807-000077b07658.html?nclick_check=1 | access-date = 2009-03-08}}</ref> ===તેજી અને પડછાયાની બેંકિંગ પ્રણાલીનું તૂટી પડવું=== જૂન 2008ના એક ભાષણમાં, પ્રમુખ અને એનવાય સમવયી અરક્ષિત બેંકના સીઇઓ [[ટીમોથી જેઇથનેર]]{{mdash}} કે જેમણે 2009માં સંયુક્ત રાજ્યોના નાણાં કોષના{{mdash}} મંત્રી રહ્યા હતા તેમને ઠંડી પડેલી જમા રકમની બજારો માટે મહત્વનો આરોપ "સમાંતર" બેંકિંગ પ્રણાલીમાં અસ્તિત્વને "ચલાવા" પર, જેને [[પડછાળાની બેંકિંગ પ્રણાલી]] પણ કહેવાય છે તેની પર મૂક્યો હતો. જમા રકમની બજારો માટે આ અસ્તિત્વો નિર્ણાયક બનીને નાણાકીય પ્રણાલીને મજબૂત બનાવી, પણ તે સમાન નિયમબદ્ધતાના નિયંત્રણોનો વિષય ન હતી. વધુમાં, આ અસ્તિત્વો ખૂબ જ મહત્વના હતા કારણકે તેઓ રોકડ રકમની બજારમાંથી ટૂંકી-અવધિમાંથી ખરીદ્યા હતા જેથી લાંબી-અવધિની, બિન રોકડ અને જોખમી મિલકતો ખરીદી શકાય. મૂડી બજારોના તૂટવાથી તેઓને ઝપડથી, તેમની લાંબી-અવધિના નિરાશાજનક ભાવોવાળી મિલકતોને નીચે ભાવે વેચવી પડી. તેને આને મહત્વપૂર્ણના અસ્તિત્વો તરીકે જણાવ્યું: {{quotation|In early 2007, asset-backed commercial paper conduits, in structured investment vehicles, in auction-rate preferred securities, tender option bonds and variable rate demand notes, had a combined asset size of roughly $2.2 trillion. Assets financed overnight in triparty repo grew to $2.5 trillion. Assets held in hedge funds grew to roughly $1.8 trillion. The combined balance sheets of the then five major investment banks totaled $4 trillion. In comparison, the total assets of the top five bank holding companies in the United States at that point were just over $6 trillion, and total assets of the entire banking system were about $10 trillion. The combined effect of these factors was a financial system vulnerable to self-reinforcing asset price and credit cycles.<ref name="newyorkfed.org"/>}} [[પોલ કરુગમન]], [[અર્થશાસ્ત્રમાં નોબલ પુરસ્કાર]] મેળવનારે, જણાવ્યું કે પડછાળાની બેંકિંગ પ્રણાલીના ચલાવું તે કટોકટીના કારણે જે "ઘટી રહ્યું હતું તેને એક ભાગ" હતું. આમાં નિયંત્રણની કમીને તેમને "પ્રતિકુળ અવગણના" તરીકે ઉલ્લેખી હતી.<ref name="Krugman 2009"></ref> {{quotation|As the shadow banking system expanded to rival or even surpass conventional banking in importance, politicians and government officials should have realized that they were re-creating the kind of financial vulnerability that made the Great Depression possible—and they should have responded by extending regulations and the financial safety net to cover these new institutions. Influential figures should have proclaimed a simple rule: anything that does what a bank does, anything that has to be rescued in crises the way banks are, should be regulated like a bank.}} ===ચીજવસ્તુઓ બમણી થવી=== ચીજવસ્તુઓના ભાવનો પરપોટોનું નિર્માણ ગૃહ નિર્માણના પરપોટાના તૂટવાની બાદ શરૂ થયું. [[તેલ]]ના ભાવ [[2007]]ની શરૂઆતથી 2008 સુધીમાં $50 થી $147 એટલે ત્રણ ગણી થઇ ગઈ, [[2008]]ના અંતમાં નાણાકીય કટોકટીમાં પૂરેપૂરા ડુબાવીને પહેલા આમ થવાની શરૂઆત થઇ ગઇ હતી.<ref>[http://futures.tradingcharts.com/chart/CO/M લાઇટ કરુડે ઓઇલ ચાર્ટ]</ref> જાણકારો તેના કારણો અંગે ચર્ચા કરી, જેમાં નાણાંના પ્રવાહમાંથી ગૃહ નિર્માણ અને અન્ય ચીજવસ્તુઓની અંદરના રોકાણોથી સટ્ટો કરવો અને નાણાકીય નીતિ કે કાચી સામગ્રીની અછતમાં ઝડપથી વધતી વિશ્વના અર્થતંત્ર અને આ બજારોના સ્થાન પર કબજો જમાવવોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો, જેમ કે આફ્રિકામાં ચાઇનાની વધી રહેલ હાજરી. તેલના ભાવોમાં વધારના વલણોથી ગ્રાહકોએ ગેસલાઇનની અંદરના વિશાળ શેરને ખર્ચવાના પ્રવાહને ફેરવ્યો, જેથી તેલનો નિકાસ કરતા દેશોના આર્થિક વિકાસના દબાણ નીચે તરફ દોરી ગયો, કારણ કે તેમની સંપત્તિનો પ્રવાહ તેલ-ઉત્પાદક રાજ્યોમાંથી આવતો હતો.<ref>{{Cite web |url=http://mises.org/story/2999 |title=મીસેસ ઇન્સ્ટીટ્યૂટ-ધ ઓઇલ પ્રાઇઝ બબલ |access-date=2010-07-15 |archive-date=2009-04-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090409062432/http://mises.org/story/2999 |url-status=dead }}</ref> 3 જૂન, 2008ના રોજ વેપાર, વિજ્ઞાન અને પરિવહનના સેનેટ મંડળની સામે સાક્ષીના સમયે, CFTC વ્યાપાર અને બજારના અગાઉના નિયાકમ (જે લાગુ પાડવા માટે જવાબદાર છે) માઇકલ ગ્રીનબર્ગે લંડન અને ન્યૂયોર્કના નિયમબદ્ધ વિશ્લેષણોના વિનિયમથી ચાલતા તેલના ભવિષ્યના સોદાની કિંમતોની સટ્ટેબાજીમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવવા માટે, ખાસ કરીને [[ગોલ્ડમેન સેચ]], [[મોર્ગન સ્ટેનલી]] દ્વારા સ્થાપિત અટલાન્ટા-આધારીત [[આંતરખંડીય વિનિમય]] અને [[બ્રિટિશ પેટ્રોલિયમ]]નું નામ લીધું હતું<ref>[http://digitalcommons.law.umaryland.edu/cong_test/27/ એનર્જી માર્કેટ મનીપુલેશન એન્ડ ફેડરલ ઇનફોર્સમેન્ટ રેજીમ્સ]</ref>.. [[File:Copper Price History USD.png‎|thumb|right|150px|વૈશ્વિક તાંબાના ભાવ]] તેવું નોંધવામાં આવ્યું કે તાંબાના ભાવોનો પરપોટા તેલના પરપોટાના સમયે જ જોવામાં આવ્યો હતો. તાંબાનો વેપાર 1990 થી લઇને 1999 સુધી પર [[ટન]] $2,500 જેટલો થતો હતો, જ્યારે તે $1,600 જેટલો પડ્યો ત્યારે. છેલ્લે 2004માં સૌથી નવો ભાવમાં ઘટાડો થયા હતો ત્યારબાદ 2008માં તેના ભાવમાં જોરદાર ઉછાળો જોવા મળ્યો અને [[તાંબા]]ના ભાવ $7,040 પર ટન થઇ ગ.યા. ફેબ્રુઆરી 2010ના રોજ તાંબાનો વેપાર $6,500 પર ટન થયો હતો અને ઘીમે ઘીમે તે ભાવો પડવા લાગ્યા<ref>{{Cite web |url=http://ddo.typepad.com/ddo/2006/10/the_relation_be.html |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2006-11-15 |archive-date=2006-11-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061115035115/http://ddo.typepad.com/ddo/2006/10/the_relation_be.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.pincock.com/Perspectives/Issue1-Copper.pdf |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2010-07-15 |archive-date=2004-11-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20041108173731/http://www.pincock.com/Perspectives/Issue1-Copper.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://investinmetal.com/copper-price/ |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2010-07-15 |archive-date=2010-05-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100523113444/http://investinmetal.com/copper-price/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://dow-futures.net/historical-copper-prices-history/ |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2010-07-15 |archive-date=2010-05-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100512134725/http://dow-futures.net/historical-copper-prices-history |url-status=dead }}</ref>. [[કલાઇ]]ના ભાવોમાં પણ 1990ની સાલના અંતમાં તેજી આવી હતી, ત્યારબાદ કલાઇના ભાવો પડ્યા [[2007]]ની [[મે]]માં તે લગભગ $51,000 /£36,700 પર મીટર [[ટન]] થયા ત્યારબાદ [[2009]]ની [[જાન્યુઆરી]]માં તે $11,550/£8,300 પર મીટર ટન થઇ ગ.યા. જાન્યુઆરી 2010માં ભાવો વળી પાછા મળવાની શરૂઆત થઇ પણ ત્યાં સુધીમાં ઓસ્ટ્રેલિયાની મોટા ભાગની કલાઇ ખાણો નાદાર થઇ ચૂકી હતી<ref>http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/7841417.stm</ref>. ઉચ્ચ કોટીના [[કલાઇ સલ્ફેટ]]ની [[કાચી ધાતુ]]ના માટેના ભાવ [[2010]]માં પાછા મળવા લાગ્યા, અને [[ઓસ્ટ્રેલિયન]] ખાણ ઉદ્યોગ પણ પુન:પ્રસ્થાપિત થવા લાગ્યું<ref>http://www.proactiveinvestors.com.au/companies/news/5032/mincors-result-reflects-a-return-to-better-days-for-sulphide-nickel-5032.html</ref>. ===પદ્ધતિસરની કટોકટી=== અન્ય વિશ્લેષણ, જે [[મૂળધારા]]ના ખુલાસાઓથી અલગ છે, જે પ્રમાણે નાણાકીય કટોકટી માત્ર એક લક્ષણ છે અન્ય, ઊંડી કટોકટીનો, જે [[મૂડીવાદ]]નો પોતાની જાતની એક પદ્ધતિસરની કટોકટી છે. [[સમીર અમીન]]ના જણાવ્યા મુજબ, જે એક ઇજિપ્તમાં રહેતા માર્કીસ્ટ અર્થશાસ્ત્રી છે,જેમના પ્રમાણે 1970ની સાલની શરૂઆતથી [[પશ્ચિમ દેશો]]માં [[GDP]] [[વુદ્ધિ]] દરોમાં સ્થાયી ઘટાડો થઇ રહ્યો છે જે વધતા જતા ફાજલ જથ્થાનું નિર્માણ કરી રહ્યો છે જેમાં તેની પાસે સાચા [[અર્થતંત્ર]]ના નિકાલ માટે પૂરતો નફો નથી. તેના વિકલ્પ તરીકે ફાજલ પડેલા જથ્થાને નાણાકીય બજારમાં નાખવો જોઇએ, જેથી તે [[ઉત્પાદક મૂડી]], [[રોકાણ]], ખાસ કરીને અનુગામી અનિયમિતતા કરતા વધુ ફાયદાકારક બને.<ref>{{cite web |url=http://www.ismea.org/INESDEV/AMIN.eng.html |title=Samir AMIN |publisher=Ismea.org |date=1996-08-22 |access-date=2009-11-11 |archive-date=2018-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174524/http://www.ismea.org/INESDEV/AMIN.eng.html%20 |url-status=dead }}</ref> સમીર અમીનના જણાવ્યા મુજબ, આ અસાધારણ ઘટના હાલની [[નાણાકીય પરપોટાઓ]]ની તરફ દોરી ગઇ હતી (જેવી કે [[ઇન્ટર્નેટ બબલ]]) અને 2007-2010ની નાણાકીય કટોકટીના ઊંડા કારણો.<ref>{{cite web|last=Amin |first=Samir |url=http://www.globalresearch.ca/index.php?context=va&aid=11099 |title=Financial Collapse, Systemic Crisis? |publisher=Globalresearch.ca |date=2008-11-23 |access-date= 2009-11-11}}</ref> [[જ્હોન બેલ્લામી ફોસ્ટર]], રાજકીય અર્થશાસ્ત્રના વિશ્લેષક અને [[મથલી રીવ્યૂ]]ના સંપાદકનું, માનવું છે કે [[જીડીપી (GDP)]] [[વુદ્ધિ]] દરોમાં 1970ની સાલથી થયેલા ઘટાડાની પાછળ [[બજાર સંતૃપ્તિ]]માં થયેલો વધારો જવાબદાર છે.<ref>{{cite web|url=http://monthlyreview.org/080401foster.php |title=The Financialization of Capital and the Crisis |publisher=Monthly Review |date= |access-date= 2009-11-11}}</ref> 2005 દરમિયાન [[જ્હોન સી. બોગ્લે]] લખ્યું કે મૂડીવાદ અણઉકલ્યા પડતરોની શ્રેણીનો સામનો કરી રહી છે જેનો પાછલી નાણાકીય કટોકટીમાં ફાળો હતો અને તેને સારી પેઠે લખવામાં નથી આવ્યું:{{quotation|Corporate America went astray largely because the power of managers went virtually unchecked by our gatekeepers for far too long...They failed to 'keep an eye on these geniuses' to whom they had entrusted the responsibility of the management of America's great corporations.}} તેમને ખાસ મુદ્દાઓની ટીકા કરી હતી, જેમાં સમાવેશ થાય છે:<ref>{{cite book | last = Bogle | first = John | year = 2005 | title = The Battle for the Soul of Capitalism | publisher = Yale University Press | isbn = 978-0-300-11971-8}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://video.google.com/videoplay?docid=-9091574967491272154&q=Battle+for+the+Soul+of+Capitalism |title=બેટલ ફોર ધ સોલ ઓફ કેપીટાલીઝમ |access-date=2021-12-24 |archive-date=2011-11-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111103071618/http://video.google.com/videoplay?docid=-9091574967491272154&q=Battle+for+the+Soul+of+Capitalism |url-status=dead }}</ref> તેની દલીલ છે કે "સંચાલકના મૂડીવાદ"ની સાથે "માલિકના મૂડીવાદ"ને બદલી શકાય, એટલે કે કંપનીના વહીવટને ચલાવવા માટે શેરધારકોને જોવાને બદલે નફાને જોવું જોઇએ, [[મહત્વની-એજન્ટ સમસ્યા]] પર એક વિવિઘતા; વહીવટી નુકશાનની ભરપાઇનું ઝડપથી વધવું; કમાવવાનો વહીવટ, મુખ્ય કેંન્દ્રના શેરની કિંમત પર મુખ્યરીતે એક કેંન્દ્ર કરતા તેની સાચી કિંમતની રચના; અને પહેરીગાર, હિસાબ તપાસનારની સાથે, નિર્દેશકોનું મંડળ, વોલ સ્ટ્રીટ વિશ્લેષકો, અને કારકિર્દી રાજશાસ્ત્રીઓની નિષ્ફળતા. ===આર્થિક આગાહીકરનારની ભૂમિકા=== નાણાકીય કટોકટીની વિશાળ પાયે આગાહી [[મૂળધારાના અર્થશાસ્ત્રીઓ]] દ્વારા કરવામાં આવી ન હતી, જે તેના બદલે [[મહા સમધોરણ]] અંગે બોલતા હતા. કેટલાક [[સુધારાવાદી અર્થશાસ્ત્રીઓ]]એ, વિવિધ દલીલો સાથે, કટોકટી અંગે અનુમાન કર્યું હતું. ડીર્ક બેજેમેર તેના સંશોઘનમાં<ref>{{cite web |url=http://mpra.ub.uni-muenchen.de/15892/ |title=“No One Saw This Coming”: Understanding Financial Crisis Through Accounting Models |last=Bezemer |first=Dirk J |date=June 2009 |publisher=Munich Personal RePEc Archive |access-date= 2009-10-23 }}</ref> (દલીલોની સહાય અને અંદાજીત સમયથી) 12 અર્થશાસ્ત્રીઓ સાથે ભરોસાપૂર્વક કટોકટી અંગે અનુમાન લગાવ્યું હતું: [[ડીન બારેક]] (US), વયન્ની ગોલ્ડી (US), [[ફેર્ડ હેરીસન]] (UK), [[મિચેલ હડસન]] (US), [[એરીક જાન્સજેન]] (US), [[સ્ટીવ કીન]] (ઓસ્ટ્રેલિયા), [[જેકોબ બ્રોચનેર માડસેન]] &amp; જેન્સ કજાઇર સોરેનસેન (ડેનમાર્ક), [[કર્ટ રીચબેકર]] (US), [[નાઉરિયલ રુબીની]] (US), [[પીટર શિફ]] (US), અને [[રોબર્ટ શીલ્લેર ]](US). અન્ય નિષ્ણાતો જેમણે નાણાકીય કટોકટી અંગે સૂચન કર્યું હતું તેમના ઉદાહરણ પણ અહીં આપેલ છે.<ref>"રીસેસન ઇન અમેરીકા," ધ ઇકોનોમીસ્ટ, નવેમ્બર 15, 2007.</ref><ref>રીચાર્ડ બેર્નેરh, "પરફેક્ટ સ્ટ્રોમ ફોર ધ અમેરીકન કનસ્યૂમર," મોર્ગન સ્ટેનલી ગ્લોબલ ઇકોનોમીક ફોરમ, નવેમ્બર 12, 2007.</ref><ref>કબીર ચીદ્દર, "ગોલ્ડમેન સી સબપ્રાઇમ કટીંગ $2 ટ્રિલિયન ઇન લેન્ડીંગ," બ્લૂમબેર્ગ.કોમ, નવેમ્બર 16, 2007.</ref> ''[[બિઝનેસ વીક]]'' નામના સામયિકની મુખ્ય લેખમાં તેવો દાવો છે કે 1930ની [[મહામંદી]] થઇ ત્યારથી સૌથી ખરાબ આંતરાષ્ટ્રિય કટોકટી અંગે અનુમાન લગાવવામાં મોટાભાગના અર્થશાસ્ત્રીઓ નિષ્ફળ ગયા છે.<ref>[http://www.businessweek.com/magazine/content/09_17/b4128026997269.htm?chan=top+news_economics+subindex+page_economics બિઝનેસવીક મેગેઝીન]</ref> [[વોર્ટન સ્કૂલ ઓફ ધ યુનિવર્સિટિ ઓફ પેન્સીવેલીયા]]ના ઓનલાઇન વ્યાપારી વર્તમાન પત્રમાં જણાવ્યું કે કેમ અર્થશાસ્ત્રીઓ આ મોટી વૈશ્વીક નાણાકીય કટોકટી અંગે અનુમાન કરવામાં નિષ્ફળ ગયા.<ref>{{cite web |url=http://knowledge.wharton.upenn.edu/article.cfm;jsessionid=a830ee2a1f18c5f62020347bf11442669617?articleid=2234 |title=Why Economists Failed to Predict the Financial Crisis - Knowledge@Wharton |publisher=Knowledge.wharton.upenn.edu |date= |access-date=2009-11-11 |archive-date=2018-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174518/http://knowledge.wharton.upenn.edu/article.cfm;jsessionid=a830ee2a1f18c5f62020347bf11442669617?articleid=2234%0A%20 |url-status=dead }}</ref> માધ્યમોમાં જાણીતા લેખોને રજૂ કરાયા જેનાથી સામાન્ય લોકો તેવું માનવા લાગ્યા કે મોટા ભાગના અર્થશાસ્ત્રીઓ નાણાકીય કટોકટીનું અનુમાન કરવાની તેમની ફરજમાં નિષ્ફળ ગયા છે. ઉદાહરણ માટે, ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સના એક લેખ માટે તેવું જણાવવામાં આવ્યું કે અર્થશાસ્ત્રી [[નાઉરિયલ રુબીની]] આવી કટોકટી અંગે સપ્ટેમ્બર 2006ની શરૂઆતમાં ચેતવ્યા હતા, અને આ લેખમાં તેવું લખવામાં આવ્યું કે અર્થશાસ્ત્રના વ્યવસાય કરનારને મંદીનું અનુમાન કરવામાં અયોગ્ય છે.<ref>[http://www.nytimes.com/2008/08/17/magazine/17pessimist-t.html?pagewanted=all "ડૉ.ડુમ"], બાય સ્ટેફેન મીથ્મ, ઓગસ્ટ 15, 2008, ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ મેગેજીન</ref> ''[[ગાર્ડિયન]]'' પ્રમાણે, ગૃહ બજારનું તૂટી પડવું અને વૈશ્વિક મંદીનું અનુમાન રુબીની માટે કરવું હાસ્ય જનક છે, જ્યારે ''ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સે'' તેમને "ડૉ.વિનાશ"નું લેબલ આપ્યું.<ref>[http://www.guardian.co.uk/business/2009/jan/24/nouriel-roubini-credit-crunch ઇમ્મા બોર્કકેસ, "હી ટોલ્ડ યસ સો," ધ ગાર્ડીયન જાન્યુઆરી 24, 2009.]</ref> મુખ્યપ્રવાહમાં આવેલા [[નાણાકીય અર્થશાસ્ત્રીયો]] માંથી મોટા ભાગે માનવું છે કે નાણાકીય કટોકટીની આગાહી સામાન્ય રીતે ન કરી શકાય,<ref>{{Cite web |url=http://modeledbehavior.com/2009/09/11/john-cochrane-responds-to-paul-krugman-full-text/ |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2010-07-15 |archive-date=2010-05-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100506061819/http://modeledbehavior.com/2009/09/11/john-cochrane-responds-to-paul-krugman-full-text/ |url-status=dead }}</ref> જેને અનુસરવા [[ઇજેને ફામા]]ની [[કાર્યક્ષમ-બજાર અનુમાન]] અને તેને લગતા [[અવ્યવસ્થિત-ચાલ અનુમાન]], કે જેમાં કહ્યું છે કે સંભવિત ભવિષ્યની હિલચાલ અંગે તમામ માહિતી બજારમાં હોય અને જેથી નાણાકીય ભાવોની હિલચાલ અવ્યવસ્થિત અને અનુમાન ન કરી શકાય તેવી હોય છે. ==નાણાકીય બજારો પર થયેલી અસરો== ===નાણાકીય સંસ્થાઓ પર થયેલી અસરો=== {{See also|Nationalisation of Northern Rock|Federal takeover of Fannie Mae and Freddie Mac}} [[File:Northern Rock Queue.jpg|thumb|right|200px|2007માં ચાલતી નોર્ધન રોક, એક યુકે બેંક]] આંતરાષ્ટ્રીય નાણાં ભંડોળના અંદાજ મુજબ જાન્યુઆરી 2007થી સપ્ટેમ્બર 2009 સુધીમાં યુ.એસ અને યુરોપીયનની મોટી બેંકોએ વિષમય મિલકતો અને ખરાબ ધિરાણોની અંદર $1 ટ્રિલિયનથી પણ વધારે નાણાં ગુમાવ્યા છે. આ નુકશાન 2007-10માં $2.8 ટ્રિલિયનની ઊંચાઇએ પહોચવાની આશા સેવાઇ રહી છે. યુ.એસ. બેંકોના નુકશાન અંગે $1 ટ્રિલિયનનું અનુમાન કરવામાં આવ્યું અને યુરોપીયન બેંકોની ખોટ $1.6 ટ્રિલિયન સુધી પહોંચી જશે તેવું મનાય છે. IMFના અંદાજ મુજબ યુ.એસ. બેંકો લગભગ 60 ટકા જેટલી ખોટમાં હતી, પણ બ્રિટિશ અને યુરોજોનની બેંકોને ખાલી 40 ટકા જેટલી જ ખોટ સહન કરવી પડી.<ref>[http://www.reuters.com/article/marketsNews/idCNL554155620091105?rpc=44 બ્લૂમબર્ગ-યુ.એસ. યુરોપીયન બેંક રાઇટડાઉન &amp; લોસીસ-નવેમ્બર 5, 2009]</ref> [[નાર્ધન રોક]], મધ્યમ-કદની [[બ્રિટિશ]] બેંક, ભોગ બનનાર બેંકોમાંની પહેલી એવી એક બેંક હતી.<ref>{{cite web | url=http://www.bankofengland.co.uk/publications/news/2007/090.htm | title=News Release: Liquidity Support Facility for Northern Rock plc | author=HM Treasury, Bank of England and Financial Services Authority | date=September 14, 2007 | access-date=જુલાઈ 15, 2010 | archive-date=ઑક્ટોબર 14, 2008 | archive-url=https://web.archive.org/web/20081014194643/http://www.bankofengland.co.uk/publications/news/2007/090.htm | url-status=dead }}</ref> ઉચ્ચ [[લેવરેજ]]ના વેપારની પ્રકૃતિને કારણે આ બેંકને [[બેંક ઓફ ઇંગ્લેન્ડ]]થી સુરક્ષાની વિંનતી માટે દોરી ગયો. આનાથી રોકાણકારો ભયભીય થઇ બીજી દિશા તરફ દોરાઇ ગયા અને 2007ના મધ્ય-સપ્ટેમ્બરમાં આ બેંક, [[બેંક રન]] થઇ ગઇ. [[લિબેરલ ડેમોકેટ્ર શેડો]] [[ચન્સલર]] [[વીન્સે કેબલ]] થી લઇને [[રાષ્ટ્રીયકરણ]] દ્વારા આ અંગે બોલવાથી શરૂઆતમાં આ સંસ્થાની અવગણના કરાઇ; ફેબ્રુઆરી 2008માં, [[બિટ્રીશ સરકારે]] (ખાનગી ભાગને ખરીદનારને શોધવામાં મોટે પાયે નિષ્ફળ જતા) નરમ પડી, અને આ બેંકને સાર્વજનિક હાથોમાં લેવામાં આવી. [[નાર્ધન રોકની સમસ્યાઓ]] એક પ્રારંભિક સૂચક પૂરવાર થઇ તેવી આફત માટે જે જલ્દી જ અન્ય બેંકો અને નાણાકીય સંસ્થાઓ પર પડવાની હતી. શરૂઆતમાં તેવી કંપનીઓને તેની અસર થઇ જે સીધે સીધી ગૃહ બાંધકાર અને ગીરો ઉધારી સાથે સંકળાયેલી હોય જેવી કે નાર્ધન રોક અને [[કન્ટ્રિવાઇડ નાણાકીય]], જે મૂડી બજારોથી નાણાં મેળવવામાં અસફળ રહી હતી. 2007 અને 2008 દરમિયાન 100 કરતા વધુ ગીરો ધિરનાર નાદાર થઇ ગયા. માર્ચ 2008માં [[બીયર સ્ટેઅર્નેસ]] જેવી રોકાણ બેંક પડી ભાંગી આમ [[જેપી માર્ગન ચેઝ]]ના આક્રમક વેચાણ કરવાથી બન્યું હતું. સપ્ટેમ્બર અને ઓક્ટોબર 2008માં આ કટોકટી તેના શિખરે પહોંચી. ઘણા મહત્વની સંસ્થાઓ ધાકધમકી હેઠળ આવીને કાં તો નિષ્ફળ ગઇ, કે પછી તેને સરકાર હસ્તક કરવામાં આવી. જેમાં [[લેહમેન બ્રધર્સ]], [[મેર્રીલ્લ લયન્ચ]], [[ફ્રેની મેઇ]], [[ફ્રેર્ડ્ડી મેક]], [[વોશિંગ્ટન મીચ્યુઅલ]], [[વચોવી]] અને [[AIG]]નો સમાવેશ થાય છે.<ref name="foreignaffairs1">{{cite web |author=Roger C. Altman |url=http://www.foreignaffairs.org/20090101faessay88101/roger-c-altman/the-great-crash-2008.html |title=Altman - The Great Crash |publisher=Foreign Affairs |date= |access-date=2009-02-27 |archive-date=2018-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174515/https://www.foreignaffairs.com/20090101faessay88101/roger-c-altman/the-great-crash-2008.html%20 |url-status=dead }}</ref> ===મૂડી બજારો અને પડછાળાની બેંકિંગ પ્રણાલી=== [[File:TED spread 2008.svg|thumb|2008 દરમિયાન ટીઇડી ફેલાવવું અને ઘટકો]] સપ્ટેમ્બર 2008 દરમિયાન, કટોકટી તેના સૌથી નિર્ણાયક તબક્કા પર પહોંચી ગઇ હતી. એક [[બેંક રન]]નો સમાન હિસ્સો નાણાં બજારના સહિયારા ભંડોળમાંથી આવતો હતો, જે [[વેપારી હૂંડી]] બાહર પાડી તેમાં નિગમના ભંડોળ તેઓના કાર્યો અને પગારપત્રકો દ્વારા વારંવાર રોકાણ કરીને મેળવવામાં આવતો હતો. નાણાં બજારોમાંથી એક અઠવાડિયામાં $144.5 બિલિયન નાણાંને પાછા ખેંચી લેવામાં આવ્યા, જેની સામે અગાઉના અઠવાડિયામાં $7.1 બિલિયન જેટલા નાણાં પાછા ખેંચવામાં આવ્યા હતા. તેઓની ટૂંકી-અવધિની ખોટથી આ વિક્ષેપના નિર્ગમની ક્ષમતાને રોલઓવર (પાછું પોતાના સ્થાને મૂકવું) કરી શકતી હતી. યુ.એસ. સરકારે નાણાં બજારના સમાતંર ખાતાઓથી બેંકના [[થાપણ વીમા]] દ્વારા કામચલાઉ બાંયધરી<ref>[http://online.wsj.com/article/SB122186683086958875.html?mod=article-outset-box એનવાયટી-]</ref> અને જેની સાથે સમવાયી અરક્ષિત યોજનાઓથી વેપારી હૂંડી ખરીદવા માટે વિસ્તરેલા વીમા દ્વારા પ્રતિક્રિયા આપી. [[TED વિસ્તાર]], સામાન્ય અર્થતંત્રમાં મૂડી જોખમને સમજવા માટે આ એક સૂચક હતું, જેની અણી જુલાઇ 2007માં ઉપર થઇ, એક વર્ષ માટે અસ્થિર રીતે રહ્યું, ત્યારબાદ સપ્ટેમ્બર 2008<ref>[http://www.bloomberg.com/apps/cbuilder?ticker1=.TEDSP%3AIND "3 યર ચાર્ટ"] [[ટેડ સ્પ્રેર્ડ]] બ્લૂમબેર્ગ.કોમ "ઇન્વેસમેન્ટ ટૂલ્સ"</ref> તે વધુ ઉપર આવ્યું, ઓક્ટોબર 10, 2008, ના રોજ તે 4.65% નોંધેલી જગ્યા પર પહોંચી ગયું. સપ્ટેમ્બર 18, 2008ની નાટકીય બેઠકમાં, નાણાં મંત્રી [[હેનરી પોલસન]] અને ફેડના વડા [[બેન બેર્નાન્કે]] મહત્વના ધારાસભ્યોને $700 બિલિયનની કટોકટી જામીનગીરીના પ્રસ્તાવ સાથે મળ્યા. બેર્નાન્કે તેઓને જણાવ્યું કે: "જો આપણે આ નહીં કરીએ, તો સોમવારે આપણી પાસે અર્થતંત્ર નહીં હોય."<ref>[http://www.nytimes.com/2008/10/02/business/02crisis.html એનવાયટી ધ રેકકુનીંગ- એસ ક્રાઇસીસ સ્પીર્લેડ, એલારામ લીડ ટુ એકશન]</ref> [[કટોકટી અર્થતંત્ર સ્થિરતા કાયદો]], કે જેમાં [[આફતમાં ઉપલબ્ધ મિલકતથી સહાય કરવાની યોજના]] (TARP)ને લાગુ પાડી શકાય છે તેને ઓક્ટોબર 3,2008ના રોજ આ સહી કરી લાગુ પાડવામાં આવ્યો.<ref name="Associated Press-Raum-2008-10-03">રુયમ, ટોમ (ઓક્ટોબર 3, 2008) [http://www-cdn.npr.org/templates/story/story.php?storyId=95336601 બુશ સાઇન $700 બિલયન બેલઆઉટ બિલ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091202085955/http://www-cdn.npr.org/templates/story/story.php?storyId=95336601 |date=2009-12-02 }}. એનપીઆર</ref> અર્થશાસ્ત્રી [[પોલ ક્રુગમેન]] અને યુ.એસ નાણાં કોષના મંત્રી [[ટીમોથી જેઇથનેરે]] જણાવ્યું કે [[પડછાયાની બેંકિંગ પ્રણાલી]]ના સ્ફોટથી મૂડીની કટોકટી થઇ, જેનાથી પરંપરાગત વ્યાપારી બેંકિંગ વિભાગ પર સમાન રીતે મહત્વપૂર્ણ વિકાસ થયો છે જે ઉપર જણાવ્યું છે તે મુજબ. વિનિમયમાં રોકાણ ભંડોળને મેળવી ન શકવાની ક્ષમતાના લીધે વિવિધ પ્રકારના [[ગીરો-પાછા મેળવવાની બાયંધરીઓ]] કે ઉપલબ્ધ [[મિલકત પાછળની વેપારી હૂંડી]], રોકાણ બેંકો અને અન્ય પડછાયાની બેંકિંગ પ્રણાલીના અસ્તિત્વ ગીરો મંડળોને અને અન્ય નિગમોને ભંડોળ ઉપલબ્ધ નહીં કરાવી શકે.<ref name="newyorkfed.org"></ref><ref name="Krugman 2009"></ref> આના કારણે યુ.એસ. ઉધાર આપવાના માળખાનો આશરે ત્રીજા ભાગ જકડી ગયો અને જૂન 2009 સુધી તે આ રીતે જકઠાયેલો રહ્યો.<ref>{{cite web |author=Search Site |url=http://www.city-journal.org/2009/19_1_credit.html |title=Nicole Gelinas-Can the Fed's Uncrunch Credit? |publisher=City-journal.org |date= |access-date=2009-02-27 |archive-date=2012-05-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120510024457/http://www.city-journal.org/2009/19_1_credit.html |url-status=dead }}</ref> [[બ્રુકીંગ્સ સંસ્થા]] મુજબ, પરંપરાગત બેંકીંગ પ્રણાલી પાસે જૂન 2009ના આ તફાવતને બંધ કરવા જેટલી મૂડી નહતી: "વધુના ઉધારના જથ્થા માટે, મજબૂત નફાઓના કેટલાક વર્ષો લાગશે જેથી મહત્વપૂર્ણ મૂડીના ટેકોનું નિર્માણ થઇ શકે." લેખકોએ પણ સૂચવ્યું કે કેટલાક બાયંધરીપણાના પ્રકારો જેવાકે "હંમેશા માટે નાશ પામવું, જેમ કે વધુ પડતી અચોક્કસ મૂડી શરતોના વિમાનોમાં હોવું." પડછાયાની બેંકિંગ પ્રણાલીના જ્યારે તૂટી પડી ત્યારે પરંપરાગત બેંક્સ તેમના ઉધાર માનકોને ઊભા કર્યા આમ થવા પાછળનું મૂળ કારણ ઉધાર માટે ઉપલબ્ધ ભંડોળમાં થયેલો ધટાડો હતું.<ref>{{Cite web |url=http://www.brookings.edu/papers/2009/0615_economic_crisis_baily_elliott.aspx |title=બ્રુક્રીંગ્સ ઇન્સટીટ્યૂટ – યુ.એસ. ફાઇનાસીયલ એન્ડ ઇકોનોમીક ક્રાઇસીસ જૂન 2009 પીડીએફ પેજ 14 |access-date=2010-07-15 |archive-date=2012-06-07 |archive-url=https://www.webcitation.org/68F3Ctgsk?url=http://www.brookings.edu/research/papers/2009/06/15-economic-crisis-baily-elliott |url-status=dead }}</ref> ===સંપત્તિ પર થયેલી અસરો=== [[File:Lehman Brothers Times Square by David Shankbone.jpg|thumb|150px|લેહમન ભાઈઓનું ન્યૂ યોર્ક શહેર ખાતે આવેલું મુખ્યમથક]] સંપત્તિમાં થતો સતત ઘટાડો અને ઉપભોગ તથા વેપાર રોકાણમાં થતા સતત ઘટાડા વચ્ચે સીધો સંબંધ છે, જેની સાથે સરકાર વપરાશને રજૂ કરતું આર્થિક એન્જિન પણ જોડાયેલું છે. જૂન 2007 અને નવેમ્બર 2008ની વચ્ચે, અમેરીકનોએ સરેરાશ અંદાજ મુજબ તેઓના સંગ્રહિત ચોખ્ખી કિંમતના ચોથા ભાગ કરતા વધુ કિંમતને ગુમાવી હતી. નવેમ્બર 2008ની શરૂઆત સુધીમાં, યુ.એસ. શેર ઇન્ડેક્સનું પાટિયું S&amp;P 500 થઇ ગયું, જે તેની 2007 ઊંચાઇથી 45 ટકા નીચે આવી ગયું હતું. 2006માં ગૃહ નિર્માણના ભાવો જે શિખરે હતા તે હવે પડીને 20% થઇ ગયા હતા, જે ભવિષ્યની બજારોને સંભવનીય 30-35% નો ઘટાડો દેવાનું સૂચન કરતા હતા. સંયુક્ત રાજ્યોમાં તમામ ગૃહ શેર, જે 2006માં તેને શિખરના સમયે $13 ટ્રિલિયનની કિંમત ધરાવતા હતા, તેમાં 2008ના મધ્ય સુધીમાં $8.8 ટ્રિલિયનનો ઘટાડો થઇ ગયો હતો અને 2008 અંત સુધી પણ તેમાં ઘટાડો ચાલુ રહ્યો. સમગ્ર નિવૃત્તિ સંપત્તિઓ, અમેરિકાની બીજી-વિશાળ ગૃહતંત્રની મિલકત છે, જે 22 ટકા નીચે આવી ગઇ હતી, 2006માં જે $10.3 ટ્રિલિયન માંથી 2008ના મધ્ય સુધીમાં તે $8 ટ્રિલિયન થઇ ગઇ હતી. આ સમય દરમિયાન, બચત અને રોકાણ મિલકતોને (નિવૃત્તિ બચતના ભાગ માંથી) $1.2 ટ્રિલિયનની ખોટ ગઇ હતી અને નિવૃત્તિ વેતનની મિલકતોને $1.3 ટ્રિલિયનની ખોટ થઇ હતી. સાથે મળીને, આશ્ચર્યચકિત રીતે $8.3 ટ્રિલિયનની કુલ ખોટ ગઇ હતી.<ref>{{cite web |author=Roger C. Altman |url=http://www.foreignaffairs.org/20090101faessay88101/roger-c-altman/the-great-crash-2008.html |title=The Great Crash, 2008 - Roger C. Altman |publisher=Foreign Affairs |date= |access-date=2009-02-27 |archive-date=2018-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174515/https://www.foreignaffairs.com/20090101faessay88101/roger-c-altman/the-great-crash-2008.html%20 |url-status=dead }}</ref> 2007ના બીજા ભાગના શિખરની શરૂઆત થઇ ત્યારથી, ગૃહતંત્રની મિલકતમાં $14 ટ્રિલિયનનો ઘટાડો થયો છે.<ref>[http://money.cnn.com/2009/06/11/news/economy/Americans_wealth_drops/?postversion=2009061113 અમેરીકન વેલ્થ ડ્રોપ્સ $1.3 ટ્રિલિયન]. સીએનએનમની.કોમ. જૂન 11, 2009</ref> વધુમાં, યુ.એસ.ના ઘરના માલિકો કે જેમનું તેવું અનુમાન હતું કે તેમના ઘરના શેરોનું મહત્વ કટોકટીના વર્ષોની પહેલા વધશે, તેઓને પણ જ્યારે ગૃહ નિર્માણના ભાવો તૂટી પડ્યા ત્યારે તે વખતે તેમની આશા પડી ભાંગી. ગુહ ઇક્વીટી નિકાલથી ઉપભોક્તાઓ દ્વારા મળતા મફતના નાણાં, ગૃહ નિર્માણના પરપોટાના નિર્માણની સાથે 2001માં $627 બિલિયનથી 2005માં $1,428 બિલિયન થઇ બેગણું થઇ ગયા, જે આ સમય દરમિયાન તે કુલ $5 ટ્રિલિયનની નજીક પહોંચી ગયો હતો.<ref name="Greenspan Kennedy Report - Table 2"></ref><ref name="Equity extraction - Charts"></ref><ref name="reuters.com"></ref> 1999ની સાલમાં યુ.એસ. ગૃહ ગીરો ખોટ સંબંધી GDP જે આ સમયે સરેરાશ 46% હતી તે 2008 સુધીમાં વધીને 73% થઇ ગઇ, એટલે કે તે $10.5 ટ્રિલિયન સુધી પહોંચી ગઇ હતી.<ref name="money.cnn.com"></ref> વપરાશ અને ઉધાર આપવાની ક્ષમતામાં પર્યાપ્ત વળતરની વસ્તુઓના ઘટાડાથી, યુ.એસ. સરકાર અને યુ.એસ. સમવયી આરક્ષણ પોતે $13.9ની વચનબદ્ધતા બતાવી, જેમાં $6.8 ટ્રિલિયનનું જૂન 2009 સુધીમાં રોકણ થઇ ગયું હતું કે વેચાઇ ગયા હતા.<ref>[http://www.fdic.gov/regulations/examinations/supervisory/insights/sisum09/si_sum09.pdf ગવર્મેન્ટ સપાર્ટ ફોર ફાઇનાસીયલ એસેસ્ટ એન્ડ લાઇએબીલીટી એનાઉન્સ ઇન 2008 એન્ડ સુન ધેરઆફ્ટર ($ ઇન બિલિયન). ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100527155935/http://www.fdic.gov/regulations/examinations/supervisory/insights/sisum09/si_sum09.pdf |date=2010-05-27 }}[http://www.fdic.gov/regulations/examinations/supervisory/insights/sisum09/si_sum09.pdf પૃષ્ઠ 32. ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100527155935/http://www.fdic.gov/regulations/examinations/supervisory/insights/sisum09/si_sum09.pdf |date=2010-05-27 }}[http://www.fdic.gov/regulations/examinations/supervisory/insights/sisum09/si_sum09.pdf એફડીઆઇસી સુપરવીઝનરી ઇનસાઇટ પબ્લિકેશન. ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100527155935/http://www.fdic.gov/regulations/examinations/supervisory/insights/sisum09/si_sum09.pdf |date=2010-05-27 }}[http://www.fdic.gov/regulations/examinations/supervisory/insights/sisum09/si_sum09.pdf સમર 2009.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100527155935/http://www.fdic.gov/regulations/examinations/supervisory/insights/sisum09/si_sum09.pdf |date=2010-05-27 }}</ref> આની અસરથી, અર્થતંત્રના મહત્વના ભાગ ફેડ માટે "ઉધાર લેવો તે છેલ્લો આશ્રય" હોવાને બદલે "ઉધાર લેવો તે એક માત્ર આશ્રય" બની ગયો. કેટલાક કિસ્સાઓમાં ફેડને હવે "ખરીદનારનો છેલ્લો આશ્રય" તરીકે ગણાવામાં આવવા લાગ્યું. અર્થશાસ્ત્રી [[ડીન બેકરે]] સમજાવ્યું કે આ રીતે આવકની ઉપલબ્ધતામાં ઘટાડો થયો: {{quotation|Yes, consumers and businesses can't get credit as easily as they could a year ago. There is a really good reason for tighter credit. Tens of millions of homeowners who had substantial equity in their homes two years ago have little or nothing today. Businesses are facing the worst downturn since the [[Great Depression]]. This matters for credit decisions. A homeowner with equity in her home is very unlikely to default on a car loan or credit card debt. They will draw on this equity rather than lose their car and/or have a default placed on their credit record. On the other hand, a homeowner who has no equity is a serious default risk. In the case of businesses, their creditworthiness depends on their future profits. Profit prospects look much worse in November 2008 than they did in November 2007 (of course, to clear-eyed analysts, they didn't look too good a year ago either). While many banks are obviously at the brink, consumers and businesses would be facing a much harder time getting credit right now even if the financial system were rock solid. The problem with the economy is the loss of close to $6 trillion in housing wealth and an even larger amount of stock wealth. Economists, economic policy makers and economic reporters virtually all missed the housing bubble on the way up. If they still can't notice its impact as the collapse of the bubble throws into the worst recession in the post-war era, then they are in the wrong profession.<ref>{{cite web | last = Baker | first = Dean | author-link = | publication-date = November 29, 2008 | title = It's Not the Credit Crisis, Damn It! | url = http://www.prospect.org/csnc/blogs/beat_the_press_archive?month=11&year=2008&base_name=its_not_the_credit_crisis_damn | access-date = 2009-03-08 | archive-date = 2018-12-25 | archive-url = https://web.archive.org/web/20181225174446/https://prospect.org/blog/beat-press?month=11&year=2008&base_name=its_not_the_credit_crisis_damn%252520 | url-status = dead }}</ref>}} પૈસા રોકનારનાં ઋણપત્રોની યાદીના મૂળમાં અનેક આવી સંસ્થાઓ હતી જેના રોકાણકારોની મિલકત ગૃહ ગીરોમાંથી નીકળતી હોય. આવા ગીરો-પાછા આપતી સલામતીઓના જાહેર થતા, કે જમા [[રકમના કરારો]]નો ઉપયોગ તેઓની નિષ્ફળતાની વિરુદ્ધની બાયંધરી માટે કરતા હોય, તેવી ધણી મુખ્ય કંપનીઓને માટે આ આંચકી લેવામાં કારણભૂત બન્યું જેમ કે, [[લેહમન બ્રધર્સ]], [[AIG]], [[મેર્રીલ્લ લયચ]], અને [[HBOS]].<ref>{{Cite news | last = Uchitelle | first = Louis | author-link = | publication-date = September 18, 2008 | title = Pain Spreads as Credit Vise Grows Tighter | newspaper = The New York Times | pages = A1 | url = http://www.nytimes.com/2008/09/19/business/economy/19econ.html | access-date = 2009-03-08}}</ref><ref name="Lehman Merrill"> [http://www.nytimes.com/2008/09/15/business/15lehman.html "લેહમન ફાઇલ્સ ફોર બેંકકર્પ્ટસી; મેરીલ્લ ઇઝ સોલ્ડ"] આર્ટીકલ બાય એન્ડૂઝ રોઝ સોર્કીન ઇન ''[[ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ]] સપ્ટેમ્બર 14, 2008'' </ref><ref> [http://www.nytimes.com/2008/09/18/business/worldbusiness/18lloyds.html "લલોયર્ડ બેંક ઇન ડીસકસીંગ પરચેઝ ઓફ બ્રિટીશ લેન્ડર"] આર્ટીકલ બાય જુલીયા વેર્ડીગીરે ઇન ''[[The ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ]]'' સપ્ટેમ્બર 17, 2008 </ref> ===વૈશ્વિક માઠી અસર=== આ કટોકટી ઝડપથી વિકસી અને વૈશ્વિક અર્થતંત્રની અંદર ધડાકા સાથે ફેલાઇ ગઇ, જેનું પરિણામે આવ્યું કે અનેક યુરોપીયન [[બેંકો બંધ]] થઇ ગઇ, અનેક શેર અનુક્રમણિકાઓમાં સતત ઘટાડો થવા લાગ્યો, અને કંપનીના શેરો<ref>{{cite news | url=http://norris.blogs.nytimes.com/2008/10/24/united-panic | title=United Panic | publisher=The New York Times | date=2008-10-24 | access-date= 2008-10-24 | first=Floyd | last=Norris | coauthors=}}</ref> અને [[ચીજવસ્તુ]]ઓના બજાર મૂલ્યમાં મોટો ઘટાડો જોવા મળ્યો.{2/ એમબીએસ (MBS) અને સીડીઓ (CDO) બંન્ને નિગમ અને સંસ્થાકિય રોકાણકારો દ્વારા વૈશ્વિકરીતે ખરીદી લેવામાં આવ્યા. ઋણ ચૂકવણીની અદલા-બદલી જેવા કરારોએ પણ મોટા નાણાકીય સંસ્થાઓની વચ્ચેના જોડાણમાં વધારો કર્યો. વધુમાં, [[પ્રતિ-લિવરેજીંગ]]ની નાણાકીય સંસ્થાઓને, તેઓની મિલકતને વેચવી પડી જેથી તે કરારનામાંના પૈસાની ચૂકવણી કરી શકે તેનાથી ઠંડી પડેલી જમા રકમની બજારોમાં ફરીથી નાણાંની વ્યવસ્થાને ઊભી ના કરી શકાઈ, વધુમાં કટોકટીના દારપણાએ વેગ પકડ્યો અને આંતરાષ્ટ્રિય વેપારમાં ધટાડો થવા માટે તે નિમિત્ત બન્યું. વિશ્વ રાજકીય નેતાઓ, નાણાંના રાષ્ટ્રીય મંત્રી અને કેન્દ્રીય બેંકના નિયામકોએ સંયુક્ત રીતે તેમના પ્રયત્નોથી<ref>[http://www.ft.com/cms/s/0/e91b24b6-8557-11dd-a1ac-0000779fd18c.html સેન્ટરલ બેંક્સ એક્ટ ટુ ક્લેમ માર્કેટ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091125125930/http://www.ft.com/cms/s/0/e91b24b6-8557-11dd-a1ac-0000779fd18c.html |date=2009-11-25 }}, ''ધ ફાઇનાસીયલ ટાઇમ્સ'' , સપ્ટેમ્બર 18, 2008</ref> આ ભયને ઓછા કર્યો, પણ આ કટોકટી ચાલુ રહી. ઓક્ટોબર 2008ના અંત સુધીમાં, ચલણની કટોકટી ઊભી થઇ, રોકાણકારો ધણી મોટી મૂડી સાધનોને વધુ મજબૂત ચલણો જેવા કે યેનમાં બદલી રહ્યા હતા, ડોલર અને સ્વિસ ફ્રાન્સ, કેટલીક મુખ્ય ઉદ્રામી અર્થતંત્રોથી [[આંતરાષ્ટ્રીય નાણાકીય ભંડાળ]]માંથી સહાય માંગી રહ્યા હતા.<ref name="landler1">{{cite news | url=http://www.nytimes.com/2008/10/24/business/worldbusiness/24emerge.html | title=West Is in Talks on Credit to Aid Poorer Nations | publisher=The New York Times | date=2008-10-23 | access-date= 2008-10-24 | first=Mark | last=Landler | coauthors=}}</ref><ref name="fackler1">{{cite news | url=http://www.nytimes.com/2008/10/24/business/worldbusiness/24won.html | title=Trouble Without Borders | publisher=The New York Times | date=2008-10-23 | access-date= 2008-10-24 | first=Martin | last=Fackler | coauthors=}}</ref> ==વૈશ્વિક અર્થતંત્ર પર તેની અસરો== ===વૈશ્વિક અસરો=== અનેક ટીકાકારોએ તેવું સૂચન કર્યું કે જો રોકડ રકમની કટોકટી ચાલુ રહી તો, અહીં એક વિસ્તૃત [[મંદી]] કે તેનાથી પણ ખરાબ સંજોગો થવાની શક્યતા બની સકે છે.<ref>{{Cite news | last = Goodman | first = Peter S. | author-link = | publication-date = September 26, 2008 | title = Credit Enters a Lockdown | newspaper = The New York Times | pages = A1 | url = http://www.nytimes.com/2008/09/26/business/26assess.html | access-date = 2009-03-08}}</ref> કટોકટીના વધવાથી કેટલાક વિસ્તારોમાં વૈશ્વિક [[અર્થતંત્રના પતન]]નો ભય સતાવી રહ્યો છે, જોકે કેટલાક નકારાત્મક જાણીતા સ્ત્રોતોની સાથે હવે કેટલાક સાવધાન આશાવાદી અનુમાનકારનાર પણ હવે વધી રહ્યા છે.<ref>{{Cite news | last1 = Cho | first1 = David | last2 = Appelbaum | first2 = Binyamin | author-link = | publication-date = 2008-10-07 | title = Unfolding Worldwide Turmoil Could Reverse Years of Prosperity | newspaper = The Washington Post | pages = A01 | url = http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/10/06/AR2008100603249.html | access-date = 2009-03-08}}</ref> જ્યારથી બચત-અને-ધિરાણમાં ઘટાડો થઇ રહ્યો હતો તે જોતા નાણાકીય કટોકટી સૌથી મોટી બેંકિગ કંપનને પેદા કરી શકે તેમ હતી.<ref name="bank-failures">સીન્સ 1934, [[એફડીઆઇસી]] હેઝ ક્લોઝ્ડ મોર ધેન 3,500 બેંક્સ. મોર ધેન 82% ફ્લેડ ડ્યુરીંગ ધ સેવીંગ-એન્ડ લોન કાઇસીસ (ચાર્ટ).{{cite news |title=Bank on this: bank failures will rise in next year |agency=Associated Press |date=2008-10-05 |url=http://biz.yahoo.com/ap/081005/shaky_banks.html?.&.pf=banking-budgeting }}</ref> રોકાણ બેંકો ([[UBS]])એ ઓક્ટોબર 6ના રોજ કહ્યું કે 2008 એક ચોખ્ખી વૈશ્વિક મંદીને જોશે, જેની પુન:પ્રાપ્તિ માટે બે વર્ષ લાગી શકે છે.<ref>[[યુબીએસ એજી]]. [http://uk.youtube.com/watch?v=_27gGoplAQA "][http://uk.youtube.com/watch?v=_27gGoplAQA રીસેસન". ][http://uk.youtube.com/watch?v=_27gGoplAQA ધેર ઇઝ નો આલ્ટનેટીવ]. ડેલી રાઉન્ડઅપ ફોર 2008-10-06. રેટ્રીઇવડ 2008-10-12. 'ગ્લોબલ ગ્રોથ એટ 2.2% યુય (પ્રીવીયસલી 2.8%) ધ આઇએમએફ બ્રાન્ડસ 2.5% યોય અ "રીસેશન".' 'ગ્લોબલ કોલેપ્સ ઇઝ ઇનએવીટેબલ... એટ લીસ્ટ ટુ યર્સ બીફોર વી કેન ટોક ઓફ અ નાર્મલાઝેશન ઇન ઇકોનોમી એક્ટીવીટી'</ref> ત્રણ દિવસ બાદ યુબીએસ અર્થશાસ્ત્રીઓએ જાહેરાત કરી કે કટોકટીનો "અંત આવવાની શરૂઆત થઇ ચૂકી છે", વિશ્વ પણ આ સાથે કટોકટીને જોડવા માટેના જરૂરી કાર્યો કરી રહ્યું છે: સરકાર દ્વારા [[મૂડી]]ને અતં:ક્ષેપન આપવામાં આવ્યું છે; આ અતં:ક્ષેપન [[આખા તંત્ર]]માંથી બનાવવામાં આવ્યું હતું; દેણદારોને મદદ કરવા માટે વ્યાજ દર પર કાપ મૂકવામાં આવશે. સંયુક્ત રાજ્યે આખા તંત્રમાં અતં:ક્ષેપનને આપવાની શરૂઆત કરી હતી, અને વિશ્વની કેન્દ્રીય બેંકો હવે તેઓના વ્યાજ દરોમાં ધટાડો કરી રહી છે. UBS તે વાત પર ભાર મૂક્યો કે સંયુક્ત રાજ્યોને પણ આખા તંત્રના અતં:ક્ષેપનને અમલી કરવાની જરૂર હતી. UBS વધુમાં ભાર મૂકતા કહ્યું કે આ જોડાણથી નાણાકીય કટોકટીને જ નહીં, પણ અર્થતંત્રમાં શબ્દિક રીતે "આનાથી પણ ખરાબને આવતા સમયને" રોકી શકાશે.<ref>[[યુબીએસ એજી]]. [http://uk.youtube.com/watch?v=-yLIkx2QT00 અ પ્લાન ટુ સેવ ધ વર્લ્ડ]. ડેલી રાઉન્ડઅપ ફોર 2008-10-09. મેળવ્યું 2008-12-13. "ધ એક્શન યસ્ટરડે કેન નોટ સ્ટોપ અ સીંગનીફીકન્ટ ઇકોનોમી ડાઉનટર્ન."</ref> UBS એ તેઓના મંદીનું સંભવિત સમયમર્યાદાનું પરિમાણ ઓક્ટોબર 16ના રોજે કહ્યું: યુરોજોનને પાછલા બે ચોથાઇ ભાગમાં, સંયુક્ત રાજ્યાને છેલ્લા ત્રણ ચોથાઇ ભાગોમાં, અને સંયુક્ત રાજ્યને છેલ્લા ચાર ચોથાઇ ભાગો જોટલો સમય લાગશે.<ref>[[યુબીએસ એજી]]. યુબીએસ એજી. ડેલી રાઉન્ડઅપ ફોર 2008-10-09. રીટ્રાઇવર્ડ 2008-10-17. "સોર્ટ બાય હીસ્ટોરીકલ સ્ટાન્ડર્ડ"</ref> [[આઇસલેન્ડની આર્થિક કટોકટી]]માં તમામ ત્રણેય દેશોની મહત્વની બેંકો સમાવિષ્ટ હતી. તેના અર્થતંત્રના કદના સંબંધ મુજબ, [[આઇસલેન્ડ]]ની બેંકિંગ તૂટી પડવાથી અન્ય દેશના આર્થિક તંત્રને મોટા પાયે નુક્શાન થયું છે.<ref>{{cite web|url=http://www.economist.com/world/europe/displaystory.cfm?story_id=12762027 |title=Cracks in the crust |publisher=The Economist |date= |access-date= 2009-11-11}}</ref> ઓક્ટોબર મહિનાના અંત સુઘીમાં UBS એ નીચેની સમગ્ર વાતો પર ફરી નજર કરી: [[1981 અને 1982ની રેગન મંદી]]ના કરતા આગામી મંદી ખૂબ જ ખરાબ હોઇ શકે છે 2009ની નકારાત્મક વુદ્ધિ માટે યુ.એસ., યુરોજોન, UK; 2010માં ખૂબ જ થોડીક નુક્શાનની રકમ મેળવી હતી; પણ તે [[મહામંદી]] જેટલી ખબર પણ ન હતી.<ref>[[યુબીએસ એજી]].ધ આઇએમએફ ઇન માર્ચ,ફોરકાસ્ટ ધેટ ઇટ વુડ બી ધ ફસ્ટ ઓકેશન સીન્સ ધ ગ્રેટ ડીપ્રેશન ધેટ ધ વર્લ્ડ ઇકોનોમી એઝ અ વોલ વુડ કોન્ટ્રક્ટ. [http://uk.youtube.com/watch?v=ZsuM1kIPSiM બી અફરેડ. ][http://uk.youtube.com/watch?v=ZsuM1kIPSiM બી વેરી અફરેડ]. ડેલી રાઉન્ડઅપ ફોર 2008-10-31. સુધારો 2008-12-30. "નેગેટીવ ગ્રોથ ઇન 2009 ફોર ધ યુએસ, યુકે, યુરો એરિયા. જાપાન ઇઝ ધ ફાસ્ટેસ્ટ ગ્રોઇંગ જી7 ઇકોનોમી એટ 0.1% ગ્રોથ, ફોલોડ ક્લોઝ બીહાઇન્ડ બાય કેનેડા વીથ .098% ગ્રોથ. ગ્લોબલ ગ્રોથ ઇન 2009 ફોરકાસ્ટ એટ 1.3%."</ref> જૂન 2009માં [[બ્રુકિંગ સંસ્થા]]ના અહેવાલ પ્રમાણે યુ.એસ.ના 2000 અને 2007ની વચ્ચેનો વૈશ્વિક વપરાશના વિકાસના ત્રીજા કરતા વધુ ભાગ વપરાશ ખાતા માટે વપરાઇ ચૂક્યો હતો. "US અર્થતંત્રએ ખૂબ જ ખર્ચો અને ખૂબ જ ઉધાર આ વર્ષો માટે લીધો હતો અને આ પછી વિશ્વ યુ.એસના ઉપભોક્તા પર તેની વૈશ્વિક જરૂરિયાતના મૂળના કારણે આધારીત રહેશે." યુ.એસ.માં મંદીની સાથે અને યુ.એસ.ના ઉપભોક્તાઓના બચત દરના વધવાથી, અન્ય કોઇ જગ્યાએ વિકાસમાં નાટકીય રીતે ઘટાડો થઇ શકે છે. 2009ના પહેલા ચોથાઇ ભાગ માટે, વાર્ષિક દરના GDPમાં જર્મનીમાં 14.4% ઘટાડો થયો, જાપાનમાં 15.2%, યુકેમાં 7.4%, લાટવીઆમાં 18%,<ref>{{cite web |url=http://pulitzercenter.typepad.com/untold_stories/2009/05/latvia-sobering-lessons-in-unregulated-lending.html |title=Untold Stories: Latvia: Sobering Lessons in Unregulated Lending |publisher=Pulitzercenter.typepad.com |date=2009-05-18 |access-date=2009-11-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090521164709/http://pulitzercenter.typepad.com/untold_stories/2009/05/latvia-sobering-lessons-in-unregulated-lending.html |archive-date=2009-05-21 |url-status=live }}</ref> યુરો વિસ્તારોમાં 9.8% અને મેક્સિકોમાં 21.5% જેટલા ઘટાડો થયો હતો.<ref>{{Cite web |url=http://www.brookings.edu/papers/2009/0615_economic_crisis_baily_elliott.aspx |title=બ્રુકીંગ્સ-બેઇલી એન્ડ ઇલ્લીઓટ-ધ યુ.એસ. ફાઇનાસીયલ એન્ડ ઇકોનોમીક ક્રાઇસીસ-જૂન 2009 |access-date=2010-07-15 |archive-date=2012-06-07 |archive-url=https://www.webcitation.org/68F3Ctgsk?url=http://www.brookings.edu/research/papers/2009/06/15-economic-crisis-baily-elliott |url-status=dead }}</ref> કેટલાક [[વિકાસશીલ દેશો]] જેની પાસે મજબૂત [[આર્થિક વદ્ધિ]] હતી તેઓ પણ મહત્વપૂર્ણરીતે ધીમા પડી ગયા. ઉદાહરણ માટે, 2007માં [[કમ્બોડિયા]]નો વુદ્ધિ અંદાજનો ઘટાડો 10% કરતા વધુ જોવા મળ્યો અને 2009માં તે શૂન્યએ આવીને બંધ થઇ ગયો, અને કેનિયાએ 2007ના 7% ઘટાટામાંથી, ખાલી 3-4% જેટલી વુદ્ધિ 2009માં મેળવી. [[ઓવરસીજ ડિવેલપમેન્ટ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ]] દ્વારા કરાયેલા સંશોધન મુજબ, [[વેપાર]]ના પડવાથી વુદ્ધિમાં ઘટાડો થઇ શકે છે, ચીજવસ્તુના ભાવો, રોકાણ અને [[પરદેશમાં નાણાં મોકલવા]] માટે પ્રવાસી કાર્યકરોને મોકલવામાં આવ્યા હતા (2007માં જેની નોંધ$251 બિલિયન સુધી પહોંચી ગઇ હતી, પણ કેટલાય દેશોમાં ત્યારબાદ તેમાં ઘટાડો થયો હતો).<ref>ડીર્ક વેલ્લીમ ટે વેલ્ડે(2009) [http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=2822&amp;title=global-financial-crisis-developing-countries-crisis-resilient-growth%7CODI બ્રીઇફીંગ પેપર 54 - ગ્લોબલ ફાઇનાસીકલ ક્રાઇસીસ એન્ડ ડેવલોપીંગ: કન્ટીઝ ટોકીંગ સ્ટોક, ટોકીંગ એક્શન]{{Dead link|date=ઑગસ્ટ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. લંડન: [[ઓવરસીસ ડેવલોપમેન્ટ ઇનસ્ટીટ્યૂટ]]</ref> 2009ની માર્ચ સુધીમાં, [[અરબ વિશ્વ]]ને $3 ટ્રિલિયનની ખોટ આ કટોકટીના કારણે થઇ.<ref>[http://infoprod.co.il/main/siteNew/index.php?langId=1&amp;mod=article&amp;action=article&amp;Admin=qwas&amp;stId=247 ફોલોઇંગ ક્રાઇસીસ, અરબ વર્લ્ડ લોસ $3 ટ્રિલિયન ]{{Dead link|date=જુલાઈ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> 2009ની એપ્રિલમાં, અરબ વિશ્વમાં બેકારીને 'ટાઇમ બોમ્બ' કહેવામાં આવી.<ref>[http://infoprod.co.il/main/siteNew/index.php?langId=1&amp;mod=article&amp;action=article&amp;Admin=qwas&amp;stId=251 અનએમપ્લોયમેન્ટ ઇન અરબ વર્લ્ડ ઇઝ અ 'ટાઇમ બોમ્બ']{{Dead link|date=જુલાઈ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> 2009ના મેમાં, સંયુક્ત દેશોના અહેવાલ મુજબ મધ્ય-પૂર્વીય અર્થતંત્રમાં વિદેશી રોકાણનું એક ટીપું પણ તેલ માટેની માંગ માટેના ફુવારા ઉગાડવા માટે પૂરતી હતી તેવી સ્થિતિ હતી.<ref>[http://infoprod.co.il/main/siteNew/index.php?langId=1&amp;mod=article&amp;action=article&amp;Admin=qwas&amp;stId=259 યુએન રિપોર્ટ ડ્રોપ ઇન ફોરેન ઇનવેસમેન્ટ ઇન મીડઇસ્ટ-2008]{{Dead link|date=જુલાઈ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> 2009 જૂનમાં, વિશ્વ બેંકે તેવી આગાહી કરી કે આ વર્ષ અરબ રાજ્યો માટે મુશ્કેલી ભર્યું રહેશે.<ref>[http://infoprod.co.il/main/siteNew/index.php?langId=1&amp;mod=article&amp;action=article&amp;Admin=qwas&amp;stId=269 વર્લ્ડ બેંક પ્રેડીક્ટ્સ થ્રુ યર્સ ફોર અરબ સ્ટેટ્સ]{{Dead link|date=જુલાઈ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> સપ્ટેમ્બર 2009માં, અરબ બેંકોના અહેવાલ પ્રમાણે વૈશ્વિક નાણાકીય કટોકટીના ઘસારાના લીધે ખોટ $4 બિલિયનની નજીક પહોંચી ગઇ હતી.<ref>{{Cite web |url=http://www.infoprod.co.il/article/2/295 |title=રિસેશન કોસ્ટ અરબ બેંક્સ $4બી |access-date=2010-07-15 |archive-date=2010-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100304064615/http://www.infoprod.co.il/article/2/295 |url-status=dead }}</ref> ===યુ.એસ. આર્થિક અસરો=== [[સાચી કુલ ગૃહ ઉત્પાદક]]- પેદા કરેલ ઉત્પાદનો અને સેવાઓ જે કામદારો દ્વારા ઉત્પન્ન થતી હતી તથા સંયુક્ત રાજ્યોમાં આવેલી મિલકત- 2008ના ચોથા ભાગમાં અને 2009ના પહેલા ભાગમાં તેના વાર્ષિક દરમાં લગભગ 6 ટકા જેટલો ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો, તેના આગળના વર્ષની પ્રવૃતિ કરતા.<ref>[http://www.bea.gov/newsreleases/national/gdp/gdpnewsrelease.htm બીઆઇએ પ્રેસ રિલિઝ]</ref> 2009 ઓક્ટોબર સુધીમાં યુ.એસ.માં [[બેકારી]] દર વધીને 10.2% જેટલો થઇ ગયો હતો, આ દર 1983 બાદ કરતા સૌથી ઊંચો દર હતો જે કટોકટી-પહેલાના દર કરતા લગભગ બમણો હતો. અઠવાડિયાના સરેરાશ કામ દીઠ કલાકો ઘટીને 33 થઇ ગયા હતા, જે સરકાર દ્વારા માહિતી ભેગી કરવાની શરૂઆત કરી ત્યારથી અત્યાર સુધીનું સૌથી નીચું સ્તર હતું. <ref>[http://data.bls.gov/PDQ/servlet/SurveyOutputServlet?data_tool=latest_numbers&amp;series_id=LNU04000000&amp;years_option=all_years&amp;periods_option=specific_periods&amp;periods=Annual+Data બીએલએસ-હીસ્ટ્રોરીકલ અનએપ્લોયમેન્ટ રેટ ટેબલ]</ref><ref>[http://www.businessweek.com/bwdaily/dnflash/content/jul2009/db20090710_255918.htm બિઝનેસ વીક-એનએપ્લોયમેન્ટ લોસ વીથ હવર એન્ડ વેગ ક્ટ્સ]</ref> ===અધિકારીક આર્થિક પ્રક્ષેપો=== નવેમ્બર 3, 2008ના રોજ, યુરોપીયન મંડળે [[બ્રુસ્સેલ્સ]] ખાતે 2009 માટે 0.1 ટકાથી, GDPના અતિશય નબળી વુદ્ધિનું અનુમાન કર્યું હતું, [[યુરોઝોન]]ના દેશો માટે ([[ફ્રાન્સ]], [[જર્મની]], [[ઇટાલી]], વગેરે) અને નકારાત્મક આંકડા માટે યુકે (-1.0 ટકા), [[આરેલેન્ડ]] અને [[સ્પેન]]ને ગણવામાં આવ્યા હતા. નવેમ્બર 6ના રોજ, IMF [[વોશિગ્ટન, ડી.સી.]] ખાતે, સરેરાશ વિકસિત અર્થતંત્રોની ઉપર જઇને, 2009 માટે વિશ્વભરની મંદથી -0.3 ટકા આંકડાઓના અનુમાનને જાહેર કર્યૃં હતું. તે જ દિવસે, ઇંગ્લેન્ડની બેંક અને [[યુરોપીયન કેન્દ્રીય બેંકે]], વારાફરતી, તેઓના વ્યાજ દરોને 4.5 ટકાથી નીચા કરીને 3 ટકા કરી દીધા, અને 3.75 ટકામાંથી નીચે આવીને 3.25 ટકા કર્યા. પરિણામરૂપ, નવેમ્બર 2008થી શરૂ થઇને, કેટલાક દેશોમાં વિશાળ "મદદની પેકેઝ" તેમના અર્થતંત્ર માટે જાહેર કરવામાં આવી. યુ.એસ. ફેડરલ રિઝર્વ ખુલ્લી બજારના મંડળે જૂન 2009માં કહ્યું કે: {{quotation|...the pace of economic contraction is slowing. Conditions in financial markets have generally improved in recent months. Household spending has shown further signs of stabilizing but remains constrained by ongoing job losses, lower housing wealth, and tight credit. Businesses are cutting back on fixed investment and staffing but appear to be making progress in bringing inventory stocks into better alignment with sales. Although economic activity is likely to remain weak for a time, the Committee continues to anticipate that policy actions to stabilize financial markets and institutions, fiscal and monetary stimulus, and market forces will contribute to a gradual resumption of sustainable economic growth in a context of price stability.<ref>[http://www.federalreserve.gov/newsevents/press/monetary/20090624a.htm FOMC Statement June 24, 2009]</ref> Economic projections from the Federal Reserve and Reserve Bank Presidents include a return to typical growth levels (GDP) of 2-3% in 2010; an unemployment plateau in 2009 and 2010 around 10% with moderation in 2011; and inflation that remains at typical levels around 1-2%.<ref>[http://www.federalreserve.gov/monetarypolicy/files/fomcminutes20090429.pdf Minutes of the FOMC April 2009]</ref>}} ==નાણાકીય કટોકટી પર પ્રતિક્રિયા== ===કટોકટી અને ટૂંકી-અવધિની પ્રતિક્રિયાઓ=== યુ.એસ. [[ફેડરલ રિઝર્વ]] અને વિશ્વભરની કેન્દ્રીય બેંકોએ [[મંદીકારક શંકુ]]ના જોખમને દૂર કરવા નાણાંના પ્રવાહને વિસ્તારવા કેટલાક પગલા લીધા, જેમાં ઓછો પગાર અને ઊંચી બેરોજગાર સ્વ-પ્રબળ વૈશ્વિક ખપતને ઘટાડા તરફ લઇ ગઇ. વધુમાં, કટોકટી દ્વારા ખાનગી ક્ષેત્રોમાં ઊભી થયેલી માંગને કારણે પર્યાપ્ત વળતર મેળવવા ઉધાર અને ખર્ચમાં ધટાડો કરીને તે દ્વારા સરકારોએ મોટા નાણાં સંબંધી પ્રવાહોના પેકેજોનો હુકમ બહાર પાડ્યો. 2008 અને 2009 દરમિયાનના યુ.એસ.માં અમલીમાં મૂકાયેલા બે પ્રોત્સાહનના પેકેજો, કુલ $1 ટ્રિલિયનની નજીકના હતા.<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/7889897.stm |title=BBC - Stimulus Package 2009 |publisher=BBC News |date=2009-02-14 |access-date= 2009-02-27 }}</ref> આ ઠંડી પડેલી મૂડીએ વૈશ્વિક નાણાકીય પ્રણાલીની ભાંગી પડેલી કોરને પાછી લાવી. [[ફેડરલ રિઝર્વ]] પર યુ.એસ.ની આ પ્રતિક્રિયા, [[યુરોપીયન સેન્ટ્રલ બેંક]], અને અન્ય કેન્દ્રીય બેંકો માટે તાત્કાલીક અને નાટકીય હતી. 2008ના છેલ્લા ચોથો ભાગના સમયે, આ કેન્દ્રીય બેંકો US$2.5 ટ્રિલિયનની સરકારી ખોટ અને અગવડવાળી ખાનગી મિલકતોને બેંકોમાંથી ખરીદી હતી. વિશ્વ ઇતિહાસમાં જમા રકમની બજારમાં નાખવામાં આવેલા આ સૌથી મોટી રોકડ રકમ હતી. યુરોપીયન દેશોની સરકાર અને USA પણ મૂડી માટે તેઓની નાણાકીય બેંકીંગ પ્રણાલીઓ દ્વારા $1.5 ટ્રિલિયન ઊભા કર્યા, આવું તેમને નવા બહાર પડેલા [[પસંદગીના શેરો]]ને તેઓની મોટી બેંકો દ્વારા ખરીદીને કર્યું.<ref name="foreignaffairs1"></ref> સરકારોની પાસે જે [[જામીનગીરી]] થયેલી વિવિધ કંપનીઓ હતી તેને ઉપરોક્ત ચર્ચા કરીને, તેના મોટા નાણાકીય કરારનામા પોતાના નામે લઇ લીધા. આજની તારીખે, યુ.એસ.ની વિવિધ સરકારી કચેરીઓ પાસે લોનમાં ટ્રિલિયન ડોલર્સ ખર્ચ કરી ચૂકેલી કે નિર્ધારીત કચેરીઓ, ખરીદેલી મિલકત, કરારનામાઓ, અને સીધા ખર્ચાઓ છે. યુ.એસ. સરકારના નાણાકીય જવાબદારીઓની સંક્ષેપ માહિતી અને રોકાણને લગતી કટોકટી માટે, જુઓ [http://money.cnn.com/news/specials/storysupplement/bailout_scorecard/index.html CNN - Bailout Scorecard]. ===નિયમબદ્ધ પ્રસ્તાવો અને લાંબી-અવઘિની પ્રતિક્રિયાઓ=== સંયુક્ત રાજ્યોના પ્રમુખ [[બરાક ઓબામા]] અને મુખ્ય સલાહકારો મળીને જૂન 2009માં એક શ્રેણીના નિયમબદ્ધ પ્રસ્તાવોને રજૂ કર્યા. આ પ્રસ્તાવોનો ઉદ્દેશ ગ્રાહક રક્ષણ, વહીવટી ચૂકવણી, બેંક નાણાકીય કુશન કે મૂડીની જરૂરિયાતો, [[પડછાયા બેંકિંગ પ્રણાલી]] અને [[કરારો]]ની નિયમિતતાને ફેલાવવી, અને [[સમવાયી અરક્ષણ]] માટે વધારાના અઘિકારો બનાવવા જેથી અન્ય કરતા, મહત્વની સંસ્થાઓને સુવ્યવસ્થિત રીતે સલામતી સાથે ઉકેલી શકાય.<ref>{{cite web |url=http://www.whitehouse.gov/the_press_office/Remarks-of-the-President-on-Regulatory-Reform/ |title=Remarks of the President on Regulatory Reform &#124; The White House |publisher=Whitehouse.gov |date=2009-06-17 |access-date=2009-11-11 |archive-date=2012-06-07 |archive-url=https://www.webcitation.org/68F92augA?url=http://www.whitehouse.gov/the_press_office/Remarks-of-the-President-on-Regulatory-Reform/ |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/06/14/AR2009061402443_pf.html વોશિગ્ટન પોસ્ટ- જેઇથનેર &amp; સુમર્સ – અ ન્યૂ ફાઇનાસીયલ ફાઉન્ડેશન]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.financialstability.gov/roadtostability/regulatoryreform.html |title=ટ્રેસરી ડિપાર્ટમેન્ટ રિપોર્ટ – ફાઇનાસીયલ રેગ્યુલેટરી રીફોર્મ |access-date=2010-07-15 |archive-date=2010-04-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100421184209/http://www.financialstability.gov/roadtostability/regulatoryreform.html |url-status=dead }}</ref> જાન્યુઆરી 2010માં, ઓબામાએ વધારાની નિયમબદ્ધતાઓનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો જેમાં [[મિલકતના વેપાર]]માં બંધાયેલી બેંકોની ક્ષમતાને મર્યાદિત કરવાનું સૂચન હતું. આ પ્રસ્તાવને ધ [[વોલ્કર રુલ]]નું ઉપનામ આપવામાં આવ્યું, જે [[પોલ વોલ્કર]], કે જેમણે સાર્વજનિક રીતે આ યોજનાને બદલવા માટે દલીલ કરી હતી.<ref>{{Citation |url=http://economix.blogs.nytimes.com/2010/01/22/glass-steagall-vs-the-volcker-rule/ |access-date= 2010-01-27 | title=Glass-Steagall vs. the Volcker Rule}}</ref><ref name="David Cho, and Binyamin Appelbaum">{{cite web |url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/01/21/AR2010012104935.html |title= Obama's 'Volcker Rule' shifts power away from Geithner|author=David Cho, and Binyamin Appelbaum |date=January 22 |work= |publisher= [[The Washington Post]]|access-date= 13 February 2010}}</ref> નિયમબદ્ધતાના પ્રકારોના બદલાવો માટે અર્થશાસ્ત્રીઓ, રાજકારણીઓ, પત્રકારો, અને વેપારી નેતાઓ જોડેથી તેની હાલની કટોકટી અને ફરીથી પુનરાવર્તિત થવાની ઓછામાં ઓછી શક્યતા અંગે તેમના વિચારોને પૂછવામાં આવ્યા હતા. જોકે, નવેમ્બર 2009ના, આમાંથી ધણા પ્રસ્તાવોના ઉકેલોને હજી સુધી અમલી નથી કરી શકાયો. તેમાં સમાવેશ થાય છે: [[બેન બેર્નાન્કે]]: [[પડછાયાની બેંકીંગ પ્રણાલી]]વાળા મુશ્કેલ નાણાકીય સંસ્થાઓને બંધ કરવા માટે નિર્ધારીત કાર્યપ્રણાલીઓની સ્થાપના કરી, જેવી કે રોકાણ બેંકો અને હેડ્જ ભંડોળો.<ref>{{cite web|url=http://www.federalreserve.gov/newsevents/speech/bernanke20081201a.htm |title=Bernanke Remarks |publisher=Federalreserve.gov |date=2008-12-01 |access-date= 2009-02-27}}</ref> [[જોસેફ સ્ટીગલીટ્ઝ]]: નાણાકીય સંસ્થાઓ દ્વારા ધારણ કરી શકાય તેવા [[લિવરેજ]] પર મર્યાદા મૂકવી. વહીવટી નુકશાનનો સંબંધ લાંબી-અવધિની કાર્યપદ્ધતિથી વધુ રહે તે જરૂરી છે.<ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2008/POLITICS/09/17/stiglitz.crisis/index.html|title=Stigliz Recommendations}}</ref> ફરી-કબજો મેળવવા માટે વ્યાપારી (ભંડોળ) અને રોકાણ બેંકીંગને અલગ અલગ રીતે સ્થાપવા માટે 1933નો ગ્લાસ-સ્ટેગલ્લ કાયદાને 1999માં [[જર્મ્મ-લેન્ચ-બીલેય કાયદા]] દ્વારા રદ કરવામાં આવ્યો.<ref>{{Cite web |url=http://www.vanityfair.com/magazine/2009/01/stiglitz200901 |title=સ્ટીગલેટ્ઝ – વેનીટી ફેર – કેપીલીસ્ટ ફુલ્સ |access-date=2010-07-15 |archive-date=2012-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120622220639/http://www.vanityfair.com/magazine/2009/01/stiglitz200901 |url-status=dead }}</ref> [[સીમોન જોનસન]]: [[આખા તંત્રના જોખમ]]ને મર્યાદિત કરવા માટે તેવી સંસ્થાઓને તોડી દો કે "જે ખૂબ જ વિશાય હોય નિષ્ફળ જવા માટે". [[પોલ કરુગમન]]: "બેંકની જેમ વર્તતી" સમાન બેંકોને નિયમિત સંસ્થાઓ બનાવો.<ref name="Krugman 2009"></ref> [[અલેન ગ્રીનસ્પાન]]: બેંકની પાસે એક મજબૂત કેપિટલ કુશન (વધારાની મૂડી) હોવો જરૂરી છે, જેમાં ક્રમિક વ્યવસ્થિત મૂડી જરૂરિયાતો પણ હોવી જોઇએ (ઉદાહરણ માટે, તેવું મૂડી પ્રમાણ જે બેંકના કદ મુજબ વધે), "તેમને ખૂબ મોટી બનતા અને તેઓના સ્પર્ધાત્મક નફાની નવી ફાંટને માંડવા બદલ તેમને નાહિંમત કરો."<ref>[http://www.ft.com/cms/s/0/9c158a92-1a3c-11de-9f91-0000779fd2ac.html ગ્રીનસ્પાન-વી નીડ અ બેટર કુશન અગેન્સ્ટ રીસ્ક]</ref> [[વાર્રેન બુફેટ]]: ગૃહ ગીરોના ઓછામાં ઓછા 10% અને આવકની સાબિતી માટે ઓછામાં ઓછી તત્કાળ ચૂકવણીને જરૂરી ગણો.<ref>[http://www.reuters.com/article/newsOne/idUSTRE51R16220090228?pageNumber=3&amp;virtualBrandChannel=0 વોર્નર બુફેટ-2008 શેરહોલ્ડર્સ લેટર સમરી ]</ref> [[એરીક ડીનાલ્લો]]: ખાતરી કરો કે કોઇ પણ નાણાકીય સંસ્થાઓ પાસે તેના નાણાકીય જવાબદારીઓને ટેકો પૂરો પાડવા જરૂરી મૂડી હોય. મૂડી કરોરોને નિયમિત કરો અને ખાતરી કરો કે તેઓ સંપૂર્ણ-મૂડીકૃત વિનિમયોનો વેપાર મર્યાદિત [[પ્રતિકૂળ જોખમ]]થી કરે છે કે નહીં.<ref>[http://www.ft.com/cms/s/0/3b94938c-1d59-11de-9eb3-00144feabdc0.html ડેનાલ્લો-વી મોર્ડનાઇઝ અવરસ્લેવ્સ ઇનટુ ધીસ આઇસ એઝ]</ref> [[રધુરામ રાજન]]: નાણાકીય સંસ્થાઓની જરૂરિયાતને ટકાવવા પૂરતી "અનિશ્ચિત મૂડી" રાખો (ઉદાહરણ માટે, સરકારી તેજીના સમય દરમિયાન વિમાના હપ્તાની ચૂકવણી કરો, નીચે પડતી વખતે ચૂકવણી માટે ફેરબદલ કરો).<ref>[http://www.economist.com/finance/displaystory.cfm?story_id=13446173 ધ ઇકોનોમીસ્ટ-રાજન-સાયકલ પ્રુફ રેગ્યુલેશન ]</ref> [[HM કોષ]]: અનિશ્ચિત મૂડી કે મૂડીનો વીમો ખાનગી વિભાગ દ્વારા પકડમાં રાખવાથી સમાન્ય કંપનીએ કાઢેલા શેરોમાં કટોકટીના સમયે વધારો થઇ શકતો નથી. અહીં વિવિધ પ્રકારના યોજનાઓ હોય છે (ઉદાહરણ તરીકે, રાવીવ 2004, ફ્લાન્નેરી 2009) જેની અંદર બેંકો ચોક્કસ આવકવાળું દેવું બહાર પાડી શકે છે જેને મૂડી મુજબ આગળથી નક્કી કરેલ માળખાની અંદર બદલી શકાય છે, જેને કાં તો બેંકના-ખાસ (નિયમિત મૂડીના ધોરણને સંબંધિત) કે એક વધુ સામાન્ય માપની કટોકટીમાં મૂકવામાં આવે છે. તેના બદલામાં, મૂડી વીમા હેઠળ, જો આખા તંત્રની કટોકટીના કિસ્સામાં બેંકને મૂડીની કિંમત ઉપલબ્ધ કરવા માટે વીમાદાર રાજી થઇ જાય તો તે વીમાના હપ્તા મેળવી શકે છે. રાવીવ (2004)ના યોજનાને અનુસરીએ તો, નવેમ્બર 3ના રોજ લ્લોયર્ડ બેંકીંગ સમૂહે (LBG), બ્રિટેનની સૌથી મોટી છૂટક વેચાણ કરતી બેંકે, કહ્યું હતું કે તે હાલના દેવાને બદલીને તેને લગભગ £7.5 બિલિયનની ($12.3 બિલિયન) "અનિશ્ચિત હાર્દ ટિઅર-1 મૂડી" (CoCoના રૂપમાં નામે કરવા) બનાવી શકે છે. આ એવી પ્રકારનું દેવું છે જે જો બેંકનો તકિયાની શેરોની મૂડી 5%થી નીચે પડે તો આપોઆપ શેરોમાં બદલાઇ જાય છે.<ref>{{Cite web |url=http://www.voxeu.org/index.php?q=node%2F4417 |title=વીઓએક્સ-પાર્ટ્સ-રીસ્ક, રીવોર્ડ એન્ડ રિસપોન્સીબીલીટી: ધ ફાઇનાસીઅલ સેક્ટર એન્ડ સોસાયટી |access-date=2010-07-15 |archive-date=2012-05-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120531122700/http://voxeu.org/index.php?q=node%2F4417 |url-status=dead }}</ref><ref>[http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=575862 અલોન રાવીવ, બેંક સ્ટેબીલીટી એન્ડ માર્કેટ ડીસીપ્લીન: ડેબ્ટ-ફોર-ઇક્વીટી સ્વેપ વર્સીસ સબઓર્ડીનેટ નોટ્સ]</ref> [[એ.મિચેલ સ્પેન્સે]] અને [[ગોર્ડોન બ્રાઉન]]: પહેલીથી ચેતવણી આપતી પ્રણાલી સ્થાપિત કરી જે [[આખા તંત્રના જોખમને ]]શોધવામાં મદદ કરે.<ref>{{cite web |url=http://www.pimco.com/LeftNav/Viewpoints/2008/Viewpoints+Lessons+from+the+Crisis+Spence+November+2008.htm |title=PIMCO-Lessons from the Crisis |publisher=Pimco.com |date=2008-11-26 |access-date=2009-02-27 |archive-date=2018-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174416/http://www.pimco.com/LeftNav/Viewpoints/2008/Viewpoints+Lessons+from+the+Crisis+Spence+November+2008.htm%20 |url-status=dead }}</ref> [[નિઆલ ફેરગુસન]] અને [[જેફરી સૈક્સ]]: કર ચૂકવનારના નાણાંમાં જામીનગીરીઓનો ઉપયોગ કરવાની પહેલા કરારધારકો અને જોડીદારોની પર [[હેરકટ્સ]]ને લાદવો. બીજા શબ્દોમાં, તેવા કરારધરાકો જેમની પાસે એક $100 દાવો હોય તે તેઓના દાવાને ધટાડીને $80નો કરી શકે છે, જે $20ની ઇક્વીટીનું નિર્માણ કરે છે. આને પણ ઇક્વીટી અદલાબદલી માટેનું દેવું કહેવાય છે. આવું વારંવાર બેંકની નાદારી વખતે કરવામાં આવે છે, જ્યાં હાલના શેર ધારકોનો નાશ થઇ જાય છે અને કરાર ધારકો નવા શેર ધારકો બની જાય છે, તે સમજૂતી સાથે કે તે કંપનીની ખોટના ભારની પ્રક્રિયાને ઓછી કરવામાં સાથે રહેશે. આવું સામાન્ય ગીરોની સાથે કરવામાં આવ્યું, ઉદાહરણ માટે.<ref>[http://www.realclearpolitics.com/articles/2009/03/making_rich_guys_richer.html જેફરી સુચેસ-અવર વોલ સ્ટ્રીટ બેસ્કોટ્ડ પબ્લિક પોલીસી]</ref><ref>[http://www.ft.com/cms/s/0/85106daa-f140-11dd-8790-0000779fd2ac.html એફટી-ફેર્ગુસન-બેયોન્ડ ધ એઝ ઓફ લીવરેજ]</ref> [[નાઉરીલ રુબિની]]: રાષ્ટ્રીય નાદાર બેંકો.<ref>{{Cite web |url=http://www.charlierose.com/view/interview/9310 |title=રોબીની-ચાર્લી રોઝ ઇન્ટવ્યુ |access-date=2010-07-15 |archive-date=2013-04-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130401130731/http://www.charlierose.com/view/interview/9310 |url-status=dead }}</ref> ઘરમાલિકોને મદદ કરવા અને ગીરોની બાકી રકમ ઓછી કરવા માટે, ધીરનારને એક શેર આપવો જેથી ભવિષ્યમાં ક્યારેય ઘરની કિંમત વધવાથી તે તેનો લાભ લઇ શકે.<ref>{{Cite web |url=http://www.forbes.com/2009/05/27/recession-depression-global-economy-growth-opinions-columnists-nouriel-roubini.htmlRoubini-Ten |title=રીસ્ક ટુ ગ્લોબલ ગ્રોથ |access-date=2012-09-18 |archive-date=2012-09-18 |archive-url=https://archive.is/20120918110708/http://www.forbes.com/2009/05/27/recession-depression-global-economy-growth-opinions-columnists-nouriel-roubini.htmlRoubini-Ten |url-status=live }}</ref> [[આદીર ટર્નર]]: ઓગસ્ટ 2009ની એક ગોળટેબલ મુલાકાતના દરમિયાન [[પ્રોસ્પેક્ટ સામયિક]]માં અદીર ટર્નરે [[નાણાકીય અદલ બદલના કરો]]ને નવા વૈશ્વિક વિચારને તે ચેતવણીની સાથે સમર્થન કર્યું કે વધુ પડતા વળતરની ચૂકવણી કરવાવાળો સુજેલ નાણાકીય ક્ષેત્ર, સમાજ માટે ખુબ જ મોટો થઇ શકે છે.<ref>{{cite web|url=http://www.prospectmagazine.co.uk/2009/08/how-to-tame-global-finance/|title=How to tame global finance|publisher=Prospect Magazine|access-date=2010-07-15|archive-date=2018-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174616/https://www.prospectmagazine.co.uk/magazine/how-to-tame-global-finance|url-status=dead}}</ref> લોર્ડ ટર્નરના સૂચન મુજબ એક "[[ટોબીન કર]]" બનાવ્યું- આ નામની પાછળ અર્થશાસ્ત્રી [[જેમ્સ ટોબીન]]ના નામ પરથી લેવામાં આવ્યું છે- જેમને નાણાકીય વહેવાર માટે વિશ્વભરમાં પરિવર્તન કરનાર તરીકે ગણવામાં આવે છે.<ref>{{cite web |url= http://www.ft.com/cms/s/0/8e68678a-ccba-11de-8e30-00144feabdc0.html |title= Q & A on Tobin tax |publisher= [[The Financial Times]] |author= Daniel Pimlott |date = 2009-11-08 |access-date= 2009-12-11}} </ref><ref>{{cite web |url=http://www.ft.com/cms/s/0/4e3e8888-940c-11de-9c57-00144feabdc0,s01=1.html |title=Turner relishes role on City front line |author=George Parker, Daniel Pimlott, Kate Burgess, Lina Saigol and Jim Pickard |date=August 28, 2009 |work= |publisher=[[Financial Times]] |access-date= 2009-12-31}}</ref><ref>ફાઇનાસીયલ ટાઇમ્સ 27/08/2009 (www.ft.com)</ref> [[લેટ વોલ સ્ટ્રીટ પે ફોર ધ રેસ્ટોરેશન ઓફ મેન સ્ટ્રીટ બીલ]] - માત્ર USમાં જ (આંતરાષ્ટ્રિય રીતે નહી) - 2009, ડિસેમ્બર 3ના રોજ આ કાયદાને ઘડવા માટેનો પ્રસ્તાવ રજૂ કરાયો - [[યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ હાઉસ ઓફ રેપ્રિઝેન્ટટીવ]] વિધેયક અધિકૃત "''એચ.આર. 4191: લેટ વોલ સ્ટ્રીટ પે ફોર ધ રેસ્ટોરેશન ઓફ મેન સ્ટ્રીટ એક્ટ ઓફ 2009'' "<ref>{{cite web |url=http://www.cnsnews.com/news/print/58099 |title=Pelosi Endorses ‘Global’ Tax on Stocks, Bonds, and other Financial Transactions |author=Matt Cover |date=December 7, 2009 |work= |publisher=CNSNews.com |access-date=13 February 2010 |archive-date=25 ડિસેમ્બર 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174559/https://www.cnsnews.com/news/print/58099%20 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url= http://www.govtrack.us/congress/billtext.xpd?bill=h111-4191|title= Text of H.R. 4191: Let Wall Street Pay for the Restoration of Main Street Act of 2009|author= GovTrack - A civic project to track Congress|date= December 3, 2009|work= |publisher= GovTrack|access-date= 13 February 2010|archive-date= 25 ડિસેમ્બર 2018|archive-url= https://web.archive.org/web/20181225174456/https://www.govtrack.us/congress/bills/111/hr4191/text|url-status= dead}}</ref> યોજના ના એક ભાગ એવો ઘડેલો કાયદા છે જે [[યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ હાઉસ ઓફ રેપ્રિઝેન્ટટીવ]]ને [[US]] [[નાણાકીય બજાર]] ("[[વોલ સ્ટ્રીટ]]")ની [[બાયંધરી]] વ્યવહારના અત્યંત નાના કરની આકરણી કરવામાં મદદ કરે છે. જો તે પસાર થઇ જાય, તો તે નાણાંના નિર્માણનો ઉપયોગ "[[મુખ્ય સ્ટ્રીટ]]"ને ફરથી સ્થાપવા માટે થઇ શકે. જે દિવસે તેને રજૂ કરવામાં આવ્યો, તેને 22 પ્રતિનિધિઓનો ટેકો મળ્યો.<ref name="introduces">{{cite web |url=http://www.defazio.house.gov/index.php?option=com_content&view=article&id=531:defazio-introduces-legislation-invoking-wall-street-transaction-tax&catid=60:2009-press-releases |title=DEFAZIO INTRODUCES LEGISLATION INVOKING WALL STREET 'TRANSACTION TAX' |author= |date= |work= |publisher=Website of Peter DeFazio |access-date=13 February 2010 |archive-date=25 ડિસેમ્બર 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174509/https://defazio.house.gov/index.php?option=com_content&view=article&id=531:defazio-introduces-legislation-invoking-wall-street-transaction-tax&catid=60:2009-press-releases%2520 |url-status=dead }}</ref> [[વોલ્કર નિયમ]] - (USમાં) - જાન્યુઆરી 21, 2010ના રોજ પ્રમુખ [[બરાક ઓબામા]] દ્વારા તેને સ્વીકૃત કરવામાં આવ્યો. તેના હાર્દમાં, [[અવ્યવહારુ]] રોકણ કરી નાણાં બનાવતી બેંકો પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો પ્રસ્તાવ USના અર્થશાસ્ત્રી [[પોલ વોલ્કર]] કર્યો હતો આ તેવી બેંકો માટે હતી જે તેમના ગ્રાહકોના હિતમાં ન હોય તેવે અવ્યવહારુ રોકાણો કરતી હતી.<ref name="David Cho, and Binyamin Appelbaum"></ref> વોલ્કરની તેવી દલીલ હતી કે આવી અવ્યવહારુ પ્રવૃત્તિએ 2007-2010ની નાણાકીય કટોકટીમાં મહત્વનો ભાગ ભજવ્યો હતો. *એપ્રિલ 21, 2010ના રોજ, [[IMF]] બેંકો પર બે પ્રકારના વૈશ્વિક કરનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો: નાણાકીય પ્રવૃત્તિઓનો કરોમાં બે વિવિધતા હતી. આ સરળ વૃત્તાન્ત બેંકોના કુલ નફા પર એક સીધો કર હતો -- નુકશાનની ભરપાઇને બાદ કર્યાની પહેલા. "નાણાકીય સ્થિરતાનો ફાળો", શરૂઆતમાં એક સાફ દરે હોઇ શકે, આ ત્યારબાદ શિષ્ટ થઇ જેથી જોખમી વ્યાવસાયને વધુ ચૂકવી શકાય.<ref>{{cite web |url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/8633455.stm|title=IMF proposes two big new bank taxes to fund bail-outs |author=[[BBC]] |date= April 21, 2010|work= |publisher= [[BBC]]|access-date= 22 April 2010}}</ref> બીજો, વધુ જટિલ કરના હેતુઓ સીઘી રીતે નફા અને ચૂકવણીમાં વધારો કરતી બેંક માટે છે.<ref>{{cite web|url= http://www.breakingviews.com/2010/04/21/fat%20tax.aspx?sg=nytimes|title= Low-FAT diet|author= Peter Thal Larsen|date= 23 April 2010|work= |publisher= [[Reuters]] Breaking News|access-date= 23 April 2010|archive-date= 24 એપ્રિલ 2010|archive-url= https://web.archive.org/web/20100424082421/http://www.breakingviews.com/2010/04/21/fat%20tax.aspx?sg=nytimes|url-status= dead}}</ref> ===લોકો પર અત્યાચાર: "પરપોટાનું યંત્ર" અને "વેમ્પાયર સ્કિવડ"=== નાણાકીય કટોકટીના કારણે નાણાકીય મુદ્રણ અને પંડિતો દ્વારા તેવી ચોપડીઓ અને લેખો બહાર પડવા લાગી જેમાં આ વિચારો અંગે લોકોને ઉશ્કેરવામાં આવતા હોય. જેમાંથી સૌથી નોંધપાત્ર લેખો અને ચોપડીઓ હતી લેખક [[વિલિઅમ ગ્રેડેર]], અર્થશાસ્ત્રી [[મિચેલ હડસન]], લેખક અને અગાઉના કરાર વેચનાર [[મિચેલ લેવીસ]], કોંગ્રેસના માણસ [[રોન પોલ]], લેખક [[કેલવીન ફિલિપ્સ]], અને [[રોલીંગ સ્ટોન]] રાષ્ટ્રીય ખબરપત્રી [[માટ્ટ તાઇબ્બી]]. વધુમાં, અનેક બ્લોગ્સેએ પણ અભૂતપૂર્વક વુદ્ધિનો અનુભવ કર્યો, જેમાં ધ બેસલાઇન સચેનરો દ્વારા [[જેમ્સ કવાક]] અને [[સીમોન જોન્હસન]], ધ બિંગ પીક્ચર દ્વારા [[બેરી રીથોલ્ટ્ઝ]], કેલ્યુલેટેડ રીસ્ક દ્વારા [[બિલ માકબ્રાઇડ]] અને [[જેરો હેડગે]] દ્વારા "ટાયલર ડુર્ડેન"નો સમાવેશ થાય છે. મટ્ટ તાઇબી, ખાસ કરીને જુલાઇ 2009ના તેના લેખ વડે કટોકટીના જાણીતી સમજ અંગે એક વિભક્તિ મુદ્દાનું સર્જન કર્યું હતું તેમના લેખ, "ધ ગ્રેટ અમેરીકન બબલ મશીન હાઉ ગોલ્ડમન-સાચસ બ્લૂ અપ ધ ઇકોનોમી", માં તેમને [[ગોલ્ડમન સાચસ]]નો આ પ્રકારે વર્ણન કર્યું છે "એક વિશાળ લોહી ચૂસનાર આઠપગી પ્રાણી માનવતાના ચહેરાની આસપાસ લપેટાઇને, કઠોર રીતે ગરદીને તેની લોહીની નળીને પૈસા જેવી સુંગધ આવતી કોઇપણ વસ્તુમાં નાખી રહ્યો છે." <ref>[http://www.rollingstone.com/politics/story/29127316/the_great_american_bubble_machine ધ ગ્રેટ અમેરીકન બબલ મશીન: હાઉ ગોલ્ડમન-સાચસ બ્લૂ અપ ધ ઇકોનોમી ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100416021718/http://www.rollingstone.com/politics/story/29127316/the_great_american_bubble_machine/ |date=2010-04-16 }}, રોલિંગ સ્ટોન, જુલાઇ 13, 2009</ref> ==આ પણ જુઓ == {{col-begin}} {{col-2}} *[[ઓસ્ટ્રેલિયા વ્યાપાર ચક્ર સિદ્ધાંન્ત]] *[[અન્ટોન આર. વાલુકાસનો અહેવાલ]] *[[ડેફાઝીઓ નાણાકીય સોદાનો કર]] *[[નાણાકીય સુધારા માટે યુરોપીયન્સ]] *[[ઉપપ્રાથમિકતા ગીરોની કટોકટી]] *[[ઉપપ્રથમિકતા કટોકટીની અસરની સમયમર્યાદા]] *[[2008નો અર્થતંત્ર પ્રેરક કાયદો]] *[[2008 ચાઇનીઝ અર્થતંત્ર પ્રેરક યોજના]] *[[નાણાકીય કટોકટી તપાસ મંડળ]] *[[જ્હોન માયનાર્ડ કેયનેસ]]- 2008માં [[કેયનેશીયન]] ફરી ઊભું કરવું *[[2008–2009 કેયનેશીયન ફરી ઊભું કરવું]] *[[પાછલા 2000ની નાણાકીય કટોકટીમાં મેળવેલ કે નાદાર બેંકોની સૂચિ]] *[[પાછલા 2000ની નાણાકીય કટોકટીમાં મેળવેલ કે નાદાર સંયુક્ત રાજ્યોની બેંકોની સૂચિ]] *[[નાણાકીય કટોકટીની સૂચિ]] *[[2007-2008ની નાણાકીય કટોકટી અસ્તિત્વમાં જોડાયેલાની સૂચિ]] *[[બિલ્ડરબર્ગ સમૂહ]] *[[2009 જી-20 લંડન શિખરનો વિરોધો]] *[[2008 ગ્રીક તોફાનો]] *[[2009 આઇસલાન્ડીક નાણાકીય કટોકટી વિરોધો]] *[[2009 માય ડે વિરોધ]] *[[2009 માલ્ડોવા નાગરિક અશાંતિ]] {{col-2}} *[[2009 રીગા તોફાન]] *[[એસ-ચીપ્સ કૌભાંડો]] *[[યુ.એસ.ની સૌથી મોટી બૅન્ક નિષ્ફળતાઓની યાદી]] *[[2008-2009 બેંક નિષ્ફળતાઓમાં સંયુક્ત રાજ્યો]] *[[એલન સ્ટાનફોર્ડ]] *[[બેરનીઇ મેડઓફ]] *[[ટોમ પેટ્ટેર્સ]] *[[સ્કોટ રોથસ્ટીન]] *[[ડોટ-કોમ પરપોટો]] *[[એફઆરઇડી (સમવયી આરક્ષિત આર્થિક માહિતી)]] *[[ઓછી-આવકના દેશો તનાવ]] હેઠળ (એલઆઇસીયુએસ) (વિશ્વ બેંક યોજના) *[[માર્ક-ટુ-માર્કેટ હિસાબ]] *[[21મી સદીના ખાનગી શેરોમાં ]] *''[[ધ સેકન્ડ ગ્રેટ ડિપરેશન]]'' (ચોપડી) *[[સંયુક્ત રાજ્યો વી. વીનસ્ટાર ક્રોર્પ.]] *[[સંયુક્ત રાજ્યો ગૃહ નિર્માણ પરપોટો]] *[[Volcker Rule]] *''[[અ ફેલ્યોર ઓફ કેપીટલાઝમ]]'' (ચોપડી) {{col-end}} ==સંદર્ભો== {{Reflist|2}} આ પ્રારંભિક લેખો અને કેટલીક અનુગામી સામગ્રી [[વિકીપીડિયા]]નો લેખ "2007-2008ની નાણાકીય કટોકટી" http://www.wikinfo.org/index.php?title=Financial_crisis_of_2007-2008 જેને [[Wikipedia:Text of the GNU Free Documentation License|જીએનયુના મફત દસ્તાવેજ પરવાના વૃતાન્ત 1.2]] હેઠળ બહાર પાડવામાં આવ્યા છે ==બાહ્ય કડીઓ અને વધુ વાંચન == * રોઇટર: [http://widerimage.reuters.com/timesofcrisis ટાઇમ્સ ઓફ ક્રાઇસીસ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090925065705/http://widerimage.reuters.com/timesofcrisis/ |date=2009-09-25 }} - મલ્ટીમીડીયા ઇન્ટરેક્ટીવ ચેટીંગ ધ યર ઓફ ગ્લોબલ ચેન્જ * [[સ્ટેવર્ટ, જેમ્સ બી.]], "એટ ડેયસ: ધ બેટલ ટુ સેવ ધ અમેરિકન ફાઇનાસીયલ સીસ્ટમ", [[ધ ન્યૂ યોર્કર]] મેગેજીનસ, સપ્ટેમ્બર 21, 2009. *[http://ssrn.com/abstract=1470249 ટેસ્ટીંગ ધ એફીસ્ટન્સી ઓફ ધ કોમર્શીયલ રીયલ એસ્ટેટ માર્કેટ: એવીડન્સ ફોર્મ ધ ફાઇનાન્સશીયલ ક્રાયસીસ] - પેપર બાય અટ્ટો વાન હેમેર્ટ, એનવાયયુ સ્ટેર્ન &amp; એઓઆર કેપીટલ મેનેજમેન્ટ *[http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/meltdown/ પીબીએસ ફર્નટલાઇન - ઇનસાઇડ ધ મેલ્ટડાઉન] *[http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/us/stimulus.html ઇકોનોમી ક્રાઇસીસ એન્ડ સ્ટીમ્યુલ્સ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100611205026/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/us/stimulus.html |date=2010-06-11 }} ફ્રોમ ''યુસીબી લાઇબ્રેરીઝ ગુવપબ્સ'' *[http://www.financialcrisis2009.org ફાઇનાસીયલ ઇન્ફોર્મેશન પોર્ટલ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200901151400/https://www.financialcrisis2009.org/ |date=2020-09-01 }} - ફાઇનાસીયલ ન્યૂઝસ **[http://www.financialcrisis2009.org/feed.rss ફાઇનાસીયલ ઇન્ફોર્મેશન પોર્ટલ (એફઇપી) – ન્યૂઝ ફીડ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100415010656/http://www.financialcrisis2009.org/feed.rss |date=2010-04-15 }} *[http://topics.nytimes.com/topics/reference/timestopics/subjects/c/credit_crisis/ ક્રેડિટ ક્રાઇસીસ — ધ એસેન્સીયલ્સ] ટોપીક પેઝ ફોર્મ [[ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ]] **[http://www.nytimes.com/interactive/2008/10/08/business/economy/20081008-credit-chart-graphic.html ક્રેડિટ ક્રાઇસીસ ઇન્ડીકેટર્સ (અપડેટ ડેલી)] - ફાઇવ વે ટુ મેઝર રીસન્ટ માર્કટ ડિસરીપશન ફોર્મ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ *[[અટવુડ માર્ગરેટ]], ''પ્લેબેક: ડેબ્ટ એન્ડ ધ સેડો સાઇડ ઓફ વેલ્થ'' . ટોરોન્ટો: હાઉસ ઓફ અનન્સી. 2008 *[[કોહન, વિલિયમ ડી.]], હાઉસ ઓફ કાર્ડ્સ'''' ''ટેલ ઓફ હુબરીસ એન્ડ વરેટચેડ એક્સેસ ઓન વોલ સ્ટ્રીટ'' . ન્યૂ યોર્ક: ડબલડે. આઇએસબીએન 9780761933250. *[[ફેરગુસન, નીઅલ્લે]], ''ફેરગુસન, નીઅલ્લે: ફેરગુસન, નીઅલ્લે '' . લંડનઃ એલેન લેન. 2008. ISBN 0765610906 પીપી36 * {{cite web |first= Steven |last= Gjerstad |author= |authorlink= |coauthors= and Vernon L. Smith |title= From Bubble to Depression? Why the Housing Bubble Crashed the Financial System but the Dot-com Bubble Did Not|url= http://online.wsj.com/article/SB123897612802791281.html|archive-url = |work= Wall Street Journal|publisher= |location= |page= A15 |pages= |language= |doi= |date=2009-04-06 |month= |year= |archive-date= |access-date= |quote= }} *[[હાઇગ, ગીબેન]], ‘સ્ટુપીડ મની’, [[જેરીથ રીવ્યૂ]] 25, ક્વીન્સલેન્ડ: ક્વીન્સલેન્ડ 2009, પીપી.&nbsp;13–46. ISBN 0765610906 પીપી36 *[[જ્હોન સી. હુલ્લ]], ''ધ ક્રેડિટ કર્ન્ચ ઓફ 2007: વોટ વેન્ટ રોગ? '' ''વાઈ? '' ''વોટ લેસન્સ કેન બી લરન્ડ?'' , રોથમન સ્કૂલ રિસર્ચ પેપર: {{cite web |url=http://www.rotman.utoronto.ca/~hull/DownloadablePublications/CreditCrunch.pdf |title=Microsoft Word - JCRpaper.doc |format=PDF |date= |access-date=2009-11-11 |archive-date=2018-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225174415/http://www.rotman.utoronto.ca/~hull/DownloadablePublications/CreditCrunch.pdf%20 |url-status=dead }} *[http://www.tyndale.ca/seminary/mtsmodular/viewpage.php?pid=50 ધ ગ્લોબલ ફાઇનાસીયલ ક્રાઇસીસ એન્ડ રેસ્પોન્સ બાય ધ ચર્ચ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090504041559/http://www.tyndale.ca/seminary/mtsmodular/viewpage.php?pid=50 |date=2009-05-04 }} (આર્નોલ્ડ નેયુફેલ્ડ્ટ-ફાસ્ટ, પીએચડી, ટ્રાન્ડાલે સેમીનરી, ટોરેન્ટ્રો) *[http://www.towersperrin.com/tp/showhtml.jsp?url=global/crisis/index.htm&amp;country=global/The ઇમ્પેક્ટ ઓફ ધ ફાઇનાન્સ ક્રાઇસીસ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120304225223/http://www.towersperrin.com/tp/showhtml.jsp?url=global/crisis/index.htm&country=global/The |date=2012-03-04 }} [[ટ્રાવર્સ પેર્રીન]] થોટ લીડરશીપ *[http://pages.stern.nyu.edu/~sternfin/crisis/ એનવાયયુ સ્ટેર્ન ઓન ફાઇનાન્સ] - અન્ડરસેટેન્ડીંગ ધ ફાઇનાશીયલ ક્રાઇસીસ * ડેવીસ પોલ્ક [http://www.davispolk.com/files/News/7f041304-9785-4433-aa90-153d69b92104/Presentation/NewsAttachment/3c9302c0-409f-4dd1-9413-24e8cd60cd93/Financial_Crisis_Manual.pdf ફાઇનાશીયલ ક્રાઇસીસ મેન્યૂઅલ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110720174642/http://www.davispolk.com/files/News/7f041304-9785-4433-aa90-153d69b92104/Presentation/NewsAttachment/3c9302c0-409f-4dd1-9413-24e8cd60cd93/Financial_Crisis_Manual.pdf |date=2011-07-20 }} *[http://www.pbs.org/wnet/wideangle/uncategorized/how-global-is-the-crisis/3543/ Hહાઉ નેશન્સ અરાઉન્ડ ધ વર્લ્ડ આર રિસ્પોન્સીંગ ટુ ધ ગ્લોબલ ફાઇનાસીયલ ક્રાઇસીસ] ફ્રોમ [[પીબીએસ]] *[http://research.stlouisfed.org/recession/ ટ્રેકીંગ ધ ગ્લોબલ રીસેશન] એક્યુરેટ એન્ડ યુઝફુલ ઇન્ફોર્મેશન ફોર્મ [[ફેડરલ રિઝર્વ બેંક ઓફ સેટ. લુઇસ]] *{{cite web | last=Sjostrom, Jr. | first=William K. | title=The AIG Bailout | url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1346552}} (2009) *[[ટેટ્ટ, ગીલ્લીઅન]], ''ફૂલ'સ ગોલ્ડ : હાઉ અનરેસ્ટ્રાઇન્ડ ગ્રીડ કોર્પોરેટ અ ડ્રીમ, શેટ્ટર્ડ ગ્લોબલ માર્કેટ એન્ડ અનલેશ અ કાટાસ્ટ્રોફે'' . લંડન: લીટલ, બ્રાઉન (ISBN 9781408701645) / ન્યૂ યોર્ક: સીમોન એન્ડ સ્ચુસ્ટર, 2009. *{{cite book | last = Woods | first = Thomas | title = [[Meltdown (book)|Meltdown]]: A Free-Market Look at Why the Stock Market Collapsed, the Economy Tanked, and Government Bailouts Will Make Things Worse | publisher = Regnery | year = 2009 | location = Washington, DC | isbn = 1596985879}} * રુપ્પેલ, કોનર્ડ: ''ગ્લોબલ ફાઇનાસીયલ ક્રાઇસીસ: કોર્પોરેટ ગવર્નસ એન્ડ રેગ્યુલેશન'' [http://www.cuvillier-verlag.de/flycms/en/html/30/-UickI3zKPS72dEk=/Buchdetails.html?SID=28fv3UR5c792 ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110718222209/http://www.cuvillier-verlag.de/flycms/en/html/30/-UickI3zKPS72dEk=/Buchdetails.html?SID=28fv3UR5c792 |date=2011-07-18 }}, ચુવીલેર વેર્લાગ, ગોટ્ટીન્ગેન 2010, આઇએસબીએન 978-3-86955-256-9. *[http://www.ft.com/indepth/global-financial-crisis ઇન ડેપ્થ: ગ્લોબલ ફાઇનાશીયલ કાઇસીસ] ફોર્મ ધ[[ફાઇનાશીયલ ટાઇમ્સ]] *[http://www.usbudgetwatch.org/stimulus સ્ટીમુલુસ વોચ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090307183334/http://www.usbudgetwatch.org/stimulus |date=2009-03-07 }}, [[યુ.એસ. બજેટ વોચ]], એન ઇન્ટરેક્ટ્રીવ ડેટાબેઝ વીચ ટ્રેક ઓલ ઇકોનોમિક રીકવરી એફોટસ *[http://www.erollover.com/blog/2009-subprime-mortgage-housing-bubble/ ઇરોલઓવર ઓન હાઉસીંગ બબલ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100103044826/http://erollover.com/blog/2009-subprime-mortgage-housing-bubble/ |date=2010-01-03 }} *[http://www.fadyart.com/financialcrisis.html અ વ્યૂહ ફોર્મ ઇનસાઇડ ધ ફાઇનાસીયલ વર્લ્ડ. ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100919113931/http://www.fadyart.com/financialcrisis.html |date=2010-09-19 }}[http://www.fadyart.com/financialcrisis.html ડેપેર એનાલીસીસ એન્ડ પાર્ટ ઓફ ધ સોલ્યુશન ?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100919113931/http://www.fadyart.com/financialcrisis.html |date=2010-09-19 }} એડી વાનડેર્લીનડેન *[http://www.ilo.org/public/english/support/lib/financialcrisis/index.htm આઇએલઓ જોબ ક્રાઇસીસ ઓબસર્વેટરી] * [http://www.imf.org/external/np/exr/key/finstab.htm ફાઇનાસીયલ ક્રાઇસીસ-એએમએફ] * [http://www.worldbank.org/html/extdr/financialcrisis/ ફાઇનાસીયલ ક્રાઇસીસ- વર્લ્ડ બેંક ગ્રુપ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090506041247/http://www.worldbank.org/html/extdr/financialcrisis/ |date=2009-05-06 }} * [http://www.adb.org/Financial-Crisis/ ફોર્મ ગ્લોબલ ફાઇનાશીયલ ક્રાઇસીસ-એશિયન ડેવલમેન્ટ બેંક] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090425151538/http://www.adb.org/Financial-Crisis/ |date=2009-04-25 }} * [http://www.tyndale.ca/sem/mtsmodular/viewpage.php?pid=50 ફાઇનાશીયલ કાઇસીસ- થીઓલોજીકલ રીસપોન્સ એન્ડ રિસોર્સ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722081419/http://www.tyndale.ca/sem/mtsmodular/viewpage.php?pid=50 |date=2011-07-22 }} * [http://wtfaculty.wtamu.edu/%7Esanwar.bus/otherlinks.htm#GlobalFinCrisis 2008-2009 ગ્લોબલ ફાઇનાશીયલ કાઇસીસ] (યુઝફૂલ લીંક) * [http://technosoc.blogspot.com/2010/02/number-of-failed-banks-from-2000-to.html નંબર ઓફ ફેઇલ્ડ બેંક ઇન યુએસએ ફોર્મ 2000 થી 2009] * [http://www.uiowa.edu/ifdebook/ebook2/contents/part5-I.shtml વોટ ગેવ રાઇઝ ટુ ધ ગ્લોબલ ફાઇનાશીયલ ક્રાઇસીસ?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100705203323/http://www.uiowa.edu/ifdebook/ebook2/contents/part5-I.shtml |date=2010-07-05 }} [[શ્રેણી:મહત્વપૂર્ણ ઘટનાઓ]] 8mc5nzz7nsad8fmp0wyg1113nk4xi18 0 28336 886604 878224 2025-06-20T17:43:46Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886604 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian jurisdiction | type = ગામ | native_name = લાખણાસર | state_name = ગુજરાત | district = બનાસકાંઠા | taluk_names = દાંતીવાડા | latd = 24.446532 | longd = 72.2090094 | area_total = | altitude = | population_total = | population_as_of = | population_density = | leader_title_1 = | leader_name_1 = | leader_title_2 = | leader_name_2 = | footnotes = | blank_title_1 = સગવડો | blank_value_1 = [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], દૂધની ડેરી | blank_title_2 = મુખ્ય વ્યવસાય | blank_value_2 = [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]], [[પશુપાલન]] | blank_title_3 = મુખ્ય ખેતપેદાશ | blank_value_3 = [[મકાઈ]], [[બાજરી]], [[તુવર]], [[શાકભાજી]] | blank_title_4 = | blank_value_4 = | સ્થિતિ = યોગ્ય }} '''લાખણાસર''' [[ભારત]] દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા [[ગુજરાત| ગુજરાત રાજ્ય]]ના ઉત્તર ભાગમાં આવેલા [[બનાસકાંઠા જિલ્લો|બનાસકાંઠા જિલ્લા]]માં આવેલા કુલ ૧૪ (ચૌદ) તાલુકાઓ પૈકીના એક એવા [[દાંતીવાડા તાલુકો| દાંતીવાડા તાલુકા]]માં આવેલું એક ગામ છે. લાખણાસર ગામના લોકોનો મુખ્ય વ્યવસાય [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]] તેમ જ [[પશુપાલન]] છે. આ ગામમાં મુખ્યત્વે [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[વરિયાળી]], [[બાજરી]], [[કપાસ]], [[દિવેલી| દિવેલા]], [[રજકો]] તેમ જ અન્ય [[શાકભાજી]]ના પાકની [[ખેતી]] કરવામાં આવે છે. આ ગામમાં [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]] તેમ જ દૂધની ડેરી જેવી સવલતો પ્રાપ્ય થયેલી છે. લાખણાસરનો સમાવેશ મોટી મહુડી જૂથ ગ્રામપંચાયતમાં થાય છે.<ref>{{Cite web |title=Gram Panchayat: Mahudi Moti (મોટી મહુડી) |url=https://localbodydata.com/gram-panchayat-mahudi-moti-155959 |access-date=૨૭ જાન્યુઆરી ૨૦૨૫ |website=localbodydata.com }}{{Dead link|date=જૂન 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> લાખણાસર ગામમાં હનુમાનજીનું મંદિર આવેલું છે જ્યાં દર વર્ષે [[કારતક સુદ ૧૫|કાર્તિક પૂર્ણિમા]]નો મેળો ભરાય છે. આ ઉપરાંત અહીં ચામુંડા માતા અને ગંગેશ્વર મહાદેવનાં મંદિરો પણ આવેલાં છે. ==સંદર્ભ== {{reflist}} {{ગુજરાત ગામ સ્ટબ}} [[શ્રેણી:દાંતીવાડા તાલુકો]] q04djkg6ksv1poc9r8aduvp280dnpza 0 29069 886632 712041 2025-06-21T10:15:49Z 2401:4900:53EB:589C:0:0:83D:EA03 તે એક મહત્વનું ડેરી પ્રોડક્ટ માનવામાં આવે છે. 886632 wikitext text/x-wiki [[File:Cowgirl Creamery Point Reyes - Red Hawk cheese.jpg|thumb|upright=1.2|રેડ હોક ચીઝ]] [[File:Cheese (1105942243).jpg|thumb|upright=1.2|વિવિધ પ્રકારની ચીઝ વડે સજાવેલી થાળી]] '''ચીઝ''' [[દૂધ]] પર આધારિત ખાદ્ય ઉત્પાદનોના વિવિધ સમુહ માટેનો એક સામાન્ય શબ્દ છે. ચીઝ દુનિયાભરમાં વ્યાપક રુપે અનેક સ્વાદ અને રૂપોમાં બનાવવામાં આવે છે. ચીઝમાં પ્રોટિન અને ચરબી (ફેટ) હોય છે. ગાય, ભેંસ કે બકરીનાં દુધમાંથી તે બનાવવામાં આવે છે. દુધને ફાડીને તેમાં 'રેનેટ' નામનો ઉત્સેચક ઉમેરી તેને જમાવવામાં આવે છે અને તેમાં આથો આવવા દેવામાં આવે છે. તેમાં ઊંચી ગુણવત્તા વાળું પ્રોટીન, કેલ્શિયમ, ફોસ્ફરસ, ઝીંક, વિટામિન વગેરે ભરપુર તત્વો હોય છે. તે દાંતના આવરણની રક્ષા કરે છે અને સડતા બચાવે છે.તે એક મહત્વનું ડેરી પ્રોડક્ટ માનવામાં આવે છે. {{સબસ્ટબ}} [[શ્રેણી:આહાર]] [[શ્રેણી:દુધની બનાવટો]] ksth9qu3gekr6ngbsn8hrhrv9symyee 0 31006 886613 886585 2025-06-20T22:19:00Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886613 wikitext text/x-wiki {{cleanup}} {{Infobox scientist | name = ઍલન ટ્યુરિંગ | image =Alan Turing az 1930-as években.jpg| image_width = | caption = | birth_date = {{Birth date|1912|6|23|df=yes}} | birth_place = [[Maida Vale]], London, England, United Kingdom | death_date = {{Death date and age|1954|6|7|1912|6|23|df=yes}} | death_place = [[Wilmslow]], [[Cheshire]], England, United Kingdom | nationality = British | field = [[Mathematician]], [[logician]], [[cryptanalyst]], [[computer scientist]] | work_institutions = [[University of Cambridge]]<br />[[Government Code and Cypher School]]<br />[[National Physical Laboratory, UK|National Physical Laboratory]]<br />[[University of Manchester]] | alma_mater = [[King's College, Cambridge]]<br />[[Princeton University]] | doctoral_advisor = [[Alonzo Church]] | doctoral_students = [[Robin Gandy]] | known_for = [[Halting problem]]<br />[[Turing machine]]<br />[[Cryptanalysis of the Enigma]]<br />[[Automatic Computing Engine]]<br />[[Turing Award]]<br />[[Turing Test]]<br />[[Turing pattern]]s | prizes = [[Officer of the Order of the British Empire]]<br />[[Fellow of the Royal Society]] }} '''ઍલન મેથીસન ટ્યુરિંગ''', ઓબીઈ, એફઆરએસ; 23 જૂન 1912 – 7 જૂન 1954), અંગ્રેજી ગણિતશાસ્ત્રી, તર્કશાસ્ત્રી,સંકેતલિપિના વિશ્લેષક અને કમ્પ્યૂટર વૈજ્ઞાનિક હતા. તેમણે ટ્યુરિંગ મશિન સાથે ગાણિતિક નિયમો અને ગણતરીની વિભાવનાનું નિર્દિષ્ટીકરણ પૂરું પાડીને કમ્પ્યૂટર વિજ્ઞાનના વિકાસમાં અત્યંત પ્રભાવશાળી યોગદાન આપ્યું હતું, જેણે આધુનિક [[કમ્પ્યૂટર]]ના સર્જનમાં મહત્તવપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી.<ref name="AFP"/> [[બીજું વિશ્વ યુદ્ધ|બીજા વિશ્વ યુદ્ધ]] દરમિયાન, ટ્યુરિંગે ગવર્મેન્ટ કોડ અને સાયફર સ્કૂલ બ્લેત્ચલેય પાર્ક, બ્રિટનના કોડબ્રેકીંગ સેન્ટર માટે કામ કર્યું. થોડા સમય માટે તેઓ હટ 8 વિભાગના મુખ્યાધિકારી હતા, આ વિભાગ જર્મન નૌકા સૈન્યને સંબંધિત સંકેતલિપિના વિશ્લેષણમાટે જવાબદાર હતું. તેમણે જર્મનસંકેતલિપિને તોડતી પદ્ધતિઓમાંની એક યોજના નક્કી કરી રાખી હતી, જેમાં બોમ્બે પદ્ધતિ, ઈલેક્ટ્રોમીકેનીકલમશીન ઈનીગ્મા મશીન માટે ગોઠવણી શોધી શકે છે, તેનો સમાવેશ થાય છે. યુદ્ધ પછી તેમણે નેશનલ ફિઝીકલ લેબોરેટરી ખાતે કામ કર્યું, જ્યાં એસીઈ(ACE), એક સંગ્રહ કરી શકાય એવા કમ્પ્યૂટર પ્રોગ્રામની સૌ પ્રથમ ડિઝાઈન તૈયાર કરી. તેમના જીવનના અંત ભાગમાં ટ્યુરિંગને ગાણિતિક જીવવિજ્ઞાનમાં રસ પડ્યો. તેમણે આકાર વિકાસ(મૉર્ફોજિનેસિસ)નું રસાયણશાસ્ત્ર આધારિત પેપર લખ્યું,<ref>{{Cite journal| last= Turing | first= A. M. | title = The Chemical Basis of Morphogenesis | journal = Philosophical Transactions of The Royal Society of London, series B | volume = 237 | pages = 37–72 | year = 1952 }}</ref> અને તેમણે ઓસીલેટીંગકેમિકલ રીએક્શન જેમ કે બીલોઅસોય- ઝાબોટીન્સ્કાય રીએક્શનનું અનુમાન કર્યું, જેનું 1960ના દાયકાઓમાં સૌ પ્રથમ વખત અવલોકિત બન્યું. ટ્યુરિંગની સજાતીયતા 1952માં ફોજદારી ફરિયાદમાં પરિણમી- તે સમયે યુનાઈટેડ કિંગડ્મમાં સજાતીય વર્તણૂક ગેરકાયદેસર હતી- અને તેમણે જેલના વિકલ્પ તરીકે સ્ત્રી હોર્મોન(રાસાયણિક ખસીકરણ)ની સાથે સારવાર સ્વીકારી હતી. તેઓ 1954માં તેમના 42મા જન્મદિવસનાં કેટલાંક અઠવાડિયા પહેલાં, સાઈનાઈડ ઝેરથી મૃત્યુ પામ્યા. કાયદેસરની તપાસમાં તે આત્મહત્યા હોવાનું શોધાયું હતું, તેમની માતા અને કેટલાક અન્ય લોકો તેમના મોતને એક અકસ્માત હોવાનું માની રહ્યાં હતાં. 10 સપ્ટેમ્બર 2009ના રોજ, ઈન્ટરનેટ ઝુંબેશને અનુસરતાં, યુદ્ધ પછી ટ્યુરિંગની સાથે જે રીતનો વ્યવહાર થયો હતો, તે માટે બ્રિટિશ સરકાર વતી બ્રિટિશ વડાપ્રધાન ગોર્ડોન બ્રાઉને સત્તાવાર જાહેર માફી માંગી હતી. .<ref name="PM-apology">{{Cite news | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/8249792.stm | title = PM apology after Turing petition | date = 11 September 2009 | work = BBC News}}</ref> == બાળપણ અને યુવાની == ઍલન ટ્યુરિંગનું ગર્ભધાન [[છત્રપુર]],[[ઓરિસ્સા]], ભારતમાં થયું હતું.<ref name="Hodges1983P5">{{Harvnb|Hodges|1983|p=5}}</ref> તેમના પિતા, જુલિયસ મેથીસન ટ્યુરિંગભારતીય નાગરિક સેવાના સભ્ય હતા. જુલિયસ અને તેની પત્ની સારા (પૂર્વાશ્રમમાં સ્ટોનેય; 1881–1976, એડવર્ડ વોલ્લર સ્ટોનેય, મદ્રાસ રેલ્વેના મુખ્ય એન્જિનીયરની પુત્રી હતાં) ઇચ્છતાં હતાં કે ઍલનનો ઉછેર ઈંગ્લેન્ડમાં થાય, તેથી તેઓ મૈડા વેલે<ref name="englishheritaget">{{Cite web | url = http://www.english-heritage.org.uk/server/show/nav.001002006005/chooseLetter/T | title = London Blue Plaques | access-date = 10 February 2007 | work = English Heritage}}</ref>, લંડનમાં પાછાં આવ્યાં, જ્યાં ઍલન ટ્યુરિંગનો જન્મ 23 જૂન 1912ના રોજ થયો, જે પાછળથી કોલોન્નાડે હોટલપર બિલ્ડીંગની બહારની બાજુ<ref>{{openplaque|381}}</ref>એ એક વાદળી તકતી દ્વારા નોંધાયેલું હતું.<ref name="Hodges1983P5"/><ref name="turingorguk">{{Cite web| url=http://www.turing.org.uk/turing/scrapbook/memorial.html | title=The Alan Turing Internet Scrapbook | access-date=26 September 2006}}</ref> તેમને જ્હોન નામનો મોટો ભાઈ હતો. તેમના પિતાનું નાગરિક સેવા કમિશન હજી પણ સક્રિય હતું અને ટ્યુરિંગના બાળપણનાં વર્ષો દરમિયાન તેમનાં માતા-પિતા તેમના બે પુત્રોને નિવૃત્ત આર્મી દંપતી પાસે મૂકી, હેસ્ટીંગ્સ, ઈંગ્લેન્ડ<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=6}}</ref> અને ભારત વચ્ચે આવ-જા કરતાં હતાં. જીવનમાં ખૂબ જ જલદી, ટ્યુરિંગે પાછળથી વધુ પ્રમુખતાઓ દર્શાવી હતી જે પ્રતિભાસંપન્ન હોવાની નિશાની દર્શાવતી હતી.<ref name="toolbox">{{Cite web |title=Alan Turing&nbsp;– Towards a Digital Mind: Part 1 |first=G. James |last=Jones |date=11 December 2001 |url=http://www.systemtoolbox.com/article.php?history_id=3 |access-date=27 July 2007 |work=System Toolbox |archive-date=3 ઑગસ્ટ 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070803163318/http://www.systemtoolbox.com/article.php?history_id=3 |url-status=dead }}</ref> છ વર્ષની ઉંમરે તેમના વાલીએ સેન્ટ મિશેલ, દિવસની સ્કૂલમાં તેમનું નામ નોંધાવ્યું હતું. તેમની પ્રતિભા શરૂઆતમાં જ મુખ્ય શિક્ષિકાએ ઓળખી કાઢી, એવી રીતે તેમના ક્રમશઃ ઘણા શિક્ષકોએ તેમની પ્રતિભા ઓળખી હતી. 1924માં, 14 વર્ષની ઉંમરે, તેઓ ડૂરસેટમાં બજાર ભરાય એવા શહેર શેરબોર્નમાં જાણીતી સ્વતંત્ર્ય શાળાશેરબોર્ન શાળામાં ગયા. સત્રના પ્રથમ દિવસે બ્રિટનમાં સામાન્ય હડતાળ હતી, પણ તેને પ્રથમ દિવસે હાજર રહેવું હતું તે નિર્ધારિત હતું, તેથી તેણે તેની સાઈકલ સાઉથએમ્પટોનથી શાળા સુધી {{convert|60|mi|km}}થી વધુ દોરીને લઈ ગયો, આખી રાત પ્રવાસી માટેની વીશીમાં રોકાયો.<ref name="metamagical">{{Cite book|title=Metamagical Themas: Questing for the Essence of Mind and Pattern |first=Douglas R. |last=Hofstadter |year=1985 |publisher=Basic Books |isbn=0-465-04566-9 |oclc=230812136}}</ref> [[ચિત્ર:KingsCollegeChapel.jpg|thumb|કિંગ્સ કોલેજ, કેમ્બ્રીજ ખાતે કમ્પ્યૂટર ખંડનું નામ ટ્યુરિંગના નામથી રાખવામાં આવ્યું હતું, જ્યાં તેઓ 1931માં વિદ્યાર્થી અને 1935માં ફેલો બન્યા હતા.]] ટ્યુરિંગની કુદરતી રુચિ ગણિત અને વિજ્ઞાન હોવાથી શેરબોર્નમાં કેટલાક શિક્ષકો, જેમની શિક્ષણની વ્યાખ્યામાં સાહિત્યપર વધુ ભાર આપતા હતા, પરિણામે તેઓ પ્રત્યેથી તેમને આદર ન મળ્યો. તેમના મુખ્ય શિક્ષકે તેમના વાલીને લખ્યું હતું- "હું આશા રાખું છું કે તે બે સ્ટૂલની વચ્ચે ન પડે. જો તેને જાહેર શાળામાં રહેવું હશે, તો તેણે ચોક્કસપણે ''શિક્ષિત'' થવાનું ધ્યેય રાખવું જ પડશે. જો તેણે માત્ર''વિજ્ઞાનના વિશેષજ્ઞ'' બનવું હશે, તો તે જાહેર શાળામાં તેનો સમય બરબાદ કરી રહ્યો છે. "<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=26}}</ref> આ બધું થવા છતાં, ટ્યુરિંગે અભ્યાસમાં નોંધનીય ક્ષમતા દર્શાવવાની ચાલુ રાખી. 1927માં પ્રાથમિક કલનશાસ્ત્રનો અભ્યાસ કર્યાં વિના જ તેને જટિલ સમસ્યાઓ ઉકેલવામાં મજા આવતી હતી. 1928માં, 16 વર્ષની ઉંમરે, ટ્યુરિંગને [[આલ્બર્ટ આઇન્સ્ટાઇન|આર્બલ્ટ આઈન્સ્ટાઈન]]ના કાર્યનો ભેટો થયો, તેણે માત્ર તેને સમજી લીધું એટલું જ નહીં, પણ તેણે એક લખાણમાંથી, કે જેમાં ક્યારેય એવું સ્પષ્ટપણે દર્શાવાયું નહોતું, તેમાંથી ન્યુટનના ગતિના નિયમોઅંગે આઈન્ટાઈનના પ્રશ્નો અંગે અનુમાન લગાવ્યું.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=34}}</ref> ટ્યુરિંગની આશાઓ અને આકાંક્ષાઓ તેણે શાળામાં પોતાનાથી સહેજ મોટા વિદ્યાર્થી, ક્રિસ્ટોફર મોર્કોમ સાથે વિકસાવેલી નજીકની મિત્રતા દ્વારા વધુ ઊભરી. મોર્કોમ ટ્યુરિંગની પ્રથમ પ્રેમ જિજ્ઞાસા હતી. મોર્કોમ તેઓની શેરબોર્ન ખાતેની છેલ્લા સત્રના માત્ર થોડાં અઠવાડિયાં પહેલાં, ગાયનું ચેપી દૂધ પીધા પછી સંકોચાઈને, ગાયનાં ફેફસાંના ક્ષય રોગની જટિલતાથી મૃત્યુ પામ્યો.<ref name="teuscher">** {{Cite book|last=Teuscher |first=Christof (ed.) |authorlink=Christof Teuscher |title=Alan Turing: Life and Legacy of a Great Thinker |year=2004 |publisher=[[Springer Science+Business Media|Springer-Verlag]] |isbn=3-540-20020-7 |oclc=53434737 62339998}}</ref> ટ્યુરિંગનો ધાર્મિક વિશ્વાસ કકડભૂસ થઈ ગયો અને તે નાસ્તિક બની ગયો. તેણે તમામ વસ્તુઓ જડવાદજ છે, એવી હકીકત ખાતરીપૂર્વક સ્વીકારી લીધી, જેમાં જીવિત માનવીય મગજનો પણ સમાવેશ થાય છે,<ref>પાઉલ ગ્રે, [http://www.time.com/time/time100/scientist/profile/turing.html ઍલન ટ્યુરિંગ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080822093918/http://www.time.com/time/time100/scientist/profile/turing.html |date=2008-08-22 }} સદીના સૌથી મહત્વના ટાઈમ સામાયિકના લોકો, પાન નં ૨</ref> પણ તે હજી પણ એવું માનતા હતાં કે મૃત્યુ પછી આત્માનું અસ્તિત્વ હોય છે.<ref>[http://www.turing.org.uk/turing/scrapbook/spirit.html ધી ઈન્સ્પીરેશન ઓફ લાઈફ એન્ડ ડેથ, 1928–1932] ઍલન ટ્યુરિંગ સ્કેપબુક </ref> == યુનિવર્સિટી અને ગણનક્ષમતા (કમ્પ્યૂટેબિલિટી) અંગેનું કાર્ય == [[ચિત્ર:Alan Turing Memorial Closer.jpg|thumb|સેકવિલે પાર્ક, માન્ચેસ્ટરમાં ઍલન ટ્યુરિંગનું યાદગાર પૂતળું]] શેરબોર્ન પછી, ટ્યુરિંગ કેમ્બ્રિજ, કિંગસ્ કોલેજમાં અભ્યાસ કરવા ગયો. ત્યાં તેણે તેના ગ્રેજ્યુએશન પહેલાંના ત્રણ વર્ષો 1931થી 1934 પસાર કર્યાં, [[ગણિત]]માં પ્રથમ વર્ગ ઓનર્સ સાથે ગ્રેજ્યુએટ થયો અને 1935માં સેન્ટ્રલ લિમિટ થિયરમ પરના મહાનિબંધની ક્ષમતા પર કિંગ કોલેજ ખાતે ફેલોતરીકે ચૂંટાઈ આવ્યો.<ref>જોહ્ન ઓલ્ડરીચનો ત્રીજો વિભાગ જુઓ, "ઈંગ્લેન્ડ અને કોન્ટીનેન્ટલ પ્રોબેબલીટી ઈન ઈન્ટ વોર યર્સ", જર્નલ ઈલેક્ટોનીક d'Histoire des Probabilités et de la Statistique, ભાગ 5/2 [http://www.jehps.net/decembre2009.html ડિસેમ્બર 2009] જર્નલ ઈલેક્ટ્રોનિક d'Histoire des Probabilités et de la Statistique</ref> તેમના અતિમહત્ત્વના પેપર "ઓન કમ્યૂટેબલ નંબરસ્, વીથ એન એપ્લીકેશન ટુ ધી ''એન્ટ્સેઈડંગસપ્રોબ્લેમ (Entscheidungsproblem)'' ",<ref>{{Cite journal | last= Turing | first= A. M. |year=1936 | publication-date = 1936–37 | title = On Computable Numbers, with an Application to the Entscheidungsproblem | periodical = Proceedings of the London Mathematical Society | series = 2 | volume = 42 | pages = 230–65 | doi= 10.1112/plms/s2-42.1.230 | url = http://www.comlab.ox.ac.uk/activities/ieg/e-library/sources/tp2-ie.pdf}} (અને {{Cite news| last = Turing | first = A.M. | publication-date = 1937 | title = On Computable Numbers, with an Application to the Entscheidungsproblem: A correction | periodical = Proceedings of the London Mathematical Society | series = 2 | volume = 43 | pages = 544–6 | doi = 10.1112/plms/s2-43.6.544 | year = 1938 }})</ref> ટ્યુરિંગે ગણતરી અને પ્રૂફની મર્યાદાઓ પરના 1931ના કુર્ટ ગોડેલનાં પરિણામો પર પુનઃસૂત્રો તારવી, ગોડેલના વૈશ્વિક ગાણિતિક આધારિત યાંત્રિક ભાષા સાથે ફેરબદલી કરીને યાંત્રિક અને સરળ ડિવાઈસો મૂક્યા, જે ટ્યુરિંગ મશીનો તરીકે જાણીતાં બન્યાં. તેમણે સાબિત કર્યું કે કેટલાંક આવા મશીનો કોઈપણ કલ્પના જો અલ્ગોરિધમ પ્રમાણે રજૂ કરવામાં આવે તો તેની ગાણિતિક ગણતરી કરવા માટે તે સક્ષમ બનશે. તેઓ સાબિત કરતાં ગયા કે ટ્યુરિંગના મશીન માટે અચકાવવાની સમસ્યા અનિશ્ચિત છે જે સૌ પ્રથમ વખતે દર્શાવતાં ''એન્ટ્સેઈડંગસપ્રોબ્લેમ (Entscheidungsproblem)'' નો કોઈ ઉકેલ નથી કે એવું સાબિત કરતા ગયા હતા. તે નક્કી કરવું શક્ય નથી, વાસ્તવમાં, જ્યારે પણ ગાણિકીત ક્રિયા ટ્યુરિંગ મશીનને આપવામાં આવશે ત્યારે તે હંમેશા અચકાશે કે કેમ. જો કે તેમના લેમ્બડા કલનને આદર આપવામાં એલોન્ઝો ચર્ચને સમકક્ષ પ્રુફ પથી તેમનું પ્રુફ પ્રકાશિત થયું હતું, તે વખતે ટ્યુરિંગ ચર્ચના કામથી અજાણ હતા. ટ્યુરિંગે તેમની યાદશક્તિમાં લખ્યું હતું કે તેઓ આ 1936 પેપર સ્વીકારવા અંગે નિરાશ થયા હતા અને તે અંગે માત્ર બે વ્યક્તિઓએ પ્રતિક્રિયા આપી- તેઓ હતા [[Wikipedia talk:Articles for creation/Heinrich Scholz|હૈન્રીચ સ્કૂલઝ]]અને રિચાર્ડ બેવેન બ્રેઈથવેઈટ. ટ્યુરિંગનો અભિગમ નોંધનીય પણે ઘણો ખુલ્લો અને સ્વયંસ્ફૂર્ત છે. અન્ય કોઈ પણ મશીનની જે એક આવું મશીન પણ કાર્ય કરી શકે એવા વિચારને પણ એક યુનિવર્સલ (ટ્યુરિંગ) મશીનની તેની ધારણામાં નવીનતાથી ઉતાર્યો હતો. અથવા બીજા શબ્દોમાં, કોઈની પણ ગણતરી કરવાની ક્ષમતા સાબિત થાય છે તે ગણતરી કરે છે, તેનો અડસટ્ટો લગાવાય છે. ટ્યુરિંગ મશીનો આ દિવસોમાં ગણતરી કરવાના સિદ્ધાંતમાં અભ્યાસ માટે કેન્દ્રિય ભાગ છે, સ્ટીફન વોલ્ફ્રામ દ્વારા 2 રાજ્ય 3 ચિહ્નો ટ્યુરિંગ મશીન શોધ એક સૌથી સરળ ઉદાહરણબને છે.<ref>[http://www.wired.com/wiredscience/2007/10/college-kid-pro/ કોલેજ કીડ પ્રૂવ ધેટ વોલ્ફ્રામસ ટ્યુરિંગ મશિન યુનિવર્સલ કમ્પ્યૂટરોમાંનું સૌથી સરળ છે] વાયર્ડ 24 ઓક્ટોબર 2007</ref> પેપરવ્યાખ્યાયિત સંખ્યાઓની કલ્પના પણ રજૂ કરે છે. સપ્ટેમ્બર 1936થી જુલાઈ 1938 સુધી તેમણે ઍલોન્ઝો ચર્ચ હેઠળ અભ્યાસ કરવા માટે ઇન્સ્ટિટયૂટ ફોર એડવાન્સડ સ્ટડી, પ્રીન્સેટન, ન્યુ જર્સી ખાતે તેમનો મોટા ભાગનો સમય પસાર કર્યો. સાથો સાથ પોતાના માત્ર ગાણિતને લગતા કામમાં તેમણે સાંકેતિક લિપિનો અભ્યાસ કર્યો અને એક વિદ્યુત યાંત્રિક દ્વિગુણ ગુણકના ચોથા તબક્કામાંથી ત્રણનું નિર્માણ પણ કર્યું.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=138}}</ref> જૂન 1938માં તેમણે પ્રીન્સેટનમાંથી તેમની Ph.D.ની ડીગ્રી મેળવીઃ તેમનો મહાનિબંધ સાપેક્ષ ગણતરીની કલ્પનાને રજૂ કરતો હતો, જ્યાં ટ્યુરિંગ મશીનો કહેવાતી ભાવિ આગાહી સાથે દલીલ કરે છે, સમસ્યાઓના અભ્યાસને મંજૂરી આપતાં, તે એક ટ્યુરિંગ મશીન દ્વારા ઉકેલી શકાતું નથી. કેમ્બ્રીજ ખાતે પાછા આવતાં, તેમણે લુડ્વીગ વિટ્ટુજેનસ્ટીન દ્વારા ગણિતની સ્થાપનાઅંગેના વ્યાખ્યામાં હાજરી આપી હતી.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=152}}</ref> શિષ્ટાચારના કડક પાલનથી ટ્યુરિંગના પ્રતિકાર સાથે બે વ્યક્તિઓએ દલીલ કરી અને અસહમતિ દાખવી અને વિટ્ટજેનસ્ટીનની દલીલ એ હતી કે ગણિતશાસ્ત્રી કશા પણ તદ્દન સત્યો શોધી કાઢતા નથી પણ તેના બદલે તેઓ તેનું નવનિર્માણ કરે છે.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|pp=153–154}}</ref> તેમણે અંશકાલીન સમય માટે ગવર્મેન્ટ કોડ અને સિફર સ્કૂલ (GCCS) સાથે કામ પણ કર્યું. == સંકેતલિપિ વિશ્લેષણ == [[ચિત્ર:Turing flat.jpg|thumb|બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે તબેલામાં બે કોટેજો.જ્યારે તેઓ હટ 8માં ગયા ત્યારે તેમણે અહીં 1939થી ૧૯૪૦ સુધી કામ કર્યું. ]] બીજા વિશ્વ યુદ્ધ દરમિયાન, ટ્યુરિંગ બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે જર્મન સંકેતોને તોડવામાંના પ્રયત્નોમાં એક મુખ્ય સહભાગી હતા. યુદ્ધ પહેલાં સીફર બ્યુરોમાંથી પોલેન્ડમાં મેરિન રેજેવ્સ્કી,જેર્ઝી રોઝીસ્કીઅને હેન્રીક ઝીગાલ્સ્કી દ્વારા સંકેતલિપિ વિશ્લેષણના કામની શરૂઆત પર, તેમણેઈનીગ્મા મશીન અને લોરેન્ઝ એસઝેડ 40/42 (એક ટેલીપ્રિન્ટર(ટેલીટાઈપ) બ્રિટિશ દ્વારા ''ટ્યુની'' કોડવાળું નામ ધરાવનાર સાંકેતિક જોડાણ) એ બંનેને તોડવા માટે ઊંડા જ્ઞાન દ્વારા ફાળો આપ્યો હતો, અને થોડા સમય માટે, જર્મન નૌકાદળના સિગ્નલો વાંચવા માટે જવાબદાર વિભાગ હટ 8ના મુખ્ય વ્યક્તિ હતા. સપ્ટેમ્બર 1938થી ટ્યુરિંગ કોડ તોડતી બ્રિટિશ સંસ્થા ગવર્મેન્ટ કોડ અને સાઈફર સ્કૂલ(GCCS), સાથે ખંડ-સમય માટે (અનુમાન અનુસાર બ્રિટિશ ફોરેન ઓફિસમાટે) કામ કર્યું હતું. તેમણે જર્મન ઈનીગ્મા મશીનની સમસ્યા પર કામ કર્યું અને GCCSના સિનિયર કોડબ્રેકર ડીલ્લી ક્નોક્ષસાથે મળીને કામ કર્યું.<ref>જેક કોપલેન્ડ, "કોલોસ્સસ અને કમ્પ્યૂટરની ઉંમરનું ચિત્ર, પાના નં 352 ''એક્શન ધી ડે'' , 2001</ref> 4 સપ્ટેમ્બર 1939એ જર્મની પર યુકે(UK)એ યુદ્ધનું એલાન કર્યું, ત્યારે ટ્યુરિંગ બ્લેત્ચલેય પાર્ક, જીસીસીએસના યુદ્ધ સમયના સ્ટેશન પર હાજર થયા હતા.<ref name="Copeland2006p378">કોપલેન્ડ, 2006 પાન નં. 378</ref> 1945માં, ટ્યુરિંગને તેમની યુદ્ધ સમયની સેવાઓ બદલ ઓબીઈ દ્વારા સન્માન આપવામાં આવ્યું, પણ તેમનું કાર્ય ઘણાં વર્ષો સુધી ખાનગી રહ્યું. ટ્યુરિંગ પાસે બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે કંઈક પ્રતિષ્ઠિત વિચિત્રતા હતી. જેક ગુડ, સંકેતલિપિના વિશ્લેષક, જેમણે તેમની સાથે કામ કર્યું હતું, તેમણે ટ્યુરિંગ વિશે રોનાલ્ડ લેવિને ટાંકીને કહ્યું: <blockquote> દરેક વર્ષે જૂનના પ્રથમ અઠવાડિયામાં તેને હે ફિવર (પરાગને લીધે થતી ઉધરસ અને ક્યારેક દમનો વિકાર)નો ખરાબ હુમલો લાગુ પડતો હતો, અને તેઓ પરાગરજને દૂર રાખવા માટે ઓફિસમાં પહેરવાનો સર્વિસ ગેસ માસ્ક સાયકલ ચલાવતી વખતે પહેરી લેતા. તેમની સાયકલમાં ખરાબી હતીઃ ચેન નિયમિત અંતરાલે ઉતરી જતી. તેને સમી કરાવવાને બદલે તેઓ ગોળ ફરતાં પેડલની ગણતરી કરતાં અને ચેન સરખી કરવાના સમયે સાયકલ પરથી ઉતરી હાથ દ્વારા ચેનને સરખી કરતા. તેમની અન્ય વિચિત્રતા એ હતી કે તેઓ તેમના મગ (પ્યાલા)ને ચોરી થતો અટકાવવા માટે રેડિયેટરની પાઈપ સાથે બાંધી દેતા.<ref>{{Harvnb|Lewin|1978|p=57}}</ref></blockquote> બ્લેત્ચલેય ખાતે કામ કરતી વખતે, ટ્યુરિંગ, એક પ્રતિભાસંપન્ન લાંબુ અંતર દોડનારા હતા, પ્રસંગોપાત્ત જ્યારે તેમની જરૂરિયાતત ઉચ્ચ-સ્તરી બેઠકો માટે પડતી ત્યારે તેઓ {{convert|40|mi}} થી લંડન સુધી દોડતા.<ref>''બોડીગાર્ડ ઓફ લીઝ'' , એન્થોની કેવ બ્રાઉન દ્વારા, 1975.</ref> === ટ્યુરિંગ- વેલ્ચમેન બોમ્બી === બ્લેત્ચલેય પાર્કમાં આવ્યાં પછી થોડા અઠવાડિયામાં,<ref name="Copeland2006p378"/> ટ્યુરિંગ ચોક્કસ પ્રકારના ઈલેક્ટ્રોમીકેનીકલ મશીન વિશે જણાવ્યું, જે ઈનીગ્માને તોડવા માટે બોમ્બા કરતાં વધુ ઝડપી મદદ કરી શકે છે, 1938 પછી મૂળ પોલીશ-ડિઝાઈન બોમ્બામાં સુધારાવધારા થયા બાદ તેનું નામ બોમ્બી થયું. ગણિતશાસ્ત્રી ગોર્ડોન વેલ્ચમેન દ્વારા વધુ તીવ્ર બનાવવાના સૂચન સાથે બોમ્બી એક પ્રાથમિક સાધનોમાંનું એક બન્યું અને ઈનીગ્મા પર પ્રહાર કરવા-સંદેશાઓના વિનિમયમાં રક્ષણ મેળવવાના ઉપયોગમાં યંત્ર પાસે કામ લેવામાં મુખ્ય બન્યું. [[ચિત્ર:Bombe-rebuild.jpg|thumbnail|બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે બોમ્બીની એક સંપૂર્ણ અને કાર્યશીલ પ્રતિકૃતિ]] જેક ગુડનો મત: <blockquote>મારા ''મતે'' ટ્યુરિંગનો અત્યંત મહત્તવનો ફાળો બોમ્બી, સંકેતલિપિનું વિશ્લેષણ કરતાં મશીનની ડિઝાઈન કરવામાં હતો. તેમની પાસે એવો વિચાર હતો કે જેનો તમે ઉપયોગ કરી શકો, પરિણામ રૂપે, તર્ક શાસ્ત્રનો એક પ્રમેયમાં વાહિયાતની બદલે બિનતાલીમી કાન લાગે છે, તેનાથી વિરોધાભાસી તમે ''દરેક વસ્તુનું'' અનુમાન લગાવી શકો છો.<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1155383/episodes "ધી મેન હુ ક્રેક્ડ ઈનીગ્મા"], UKTV ઔતિહાસિક ચેનલની દસ્તાવેજી શ્રેણીઓનો ચોથો ભાગ [http://www.imdb.com/title/tt1157073/ "હિરોઝ ઓફ વર્લ્ડ વોર 2"]</ref></blockquote> બોમ્બી ઈનીગ્મા સંદેશા (એટલે કે રોટરનો ક્રમ, રોટરની ગોઠવણી, વગેરે)માટે શક્ય એટલી સાચી ગોઠવણોના ઉપયોગ માટે શોધ કરતું હતું, અને યોગ્ય'' ભાષાંતરઃ'' સંભાવ્ય વાક્યનો એક ટુકડાનો ઉપયોગ કરતું. રોટરો(જેને 10¹⁹ દરજ્જાનો ઓર્ડર અથવા યુ બોટ ચાર-રોટર માટે 10²²થી ભિન્ન હોય છે)<ref>"ધી મેન હુ ક્રેક્ડ ઈનીગ્મા"માં પ્રોફેસર જેક ગુડ, 2003: "જો મારી યાદદાસ્ત સાચી છે", તેમની ચેતવણી સાથે </ref>ના દરેક શક્ય ગોઠવણીઓ માટે બોમ્બી ભાષાંતરના આધાર પર તાર્કીક અનુમાનોની સાંકળની ભજવણી કરી, ઈલેક્ટ્રીક રીતે તેનું અમલીકરણ કરતું. જ્યારે વિરોધાભાસ ઉદ્ભવે ત્યારે બોમ્બીને શોધી કાઢવામાં આવે છે, અને તે ગોઠવણીને કાઢી નાખવામાં આવે છે અને પછી બીજા પર આગળ વધવામાં આવે છે. મોટાભાગની શક્ય ગોઠવણીઓ વિરોધાભાસો સર્જે છે અને તેને નાશ કરવામાં આવે છે, માત્ર ખૂબ ઓછા ઊંડાણપૂર્વક સંશોધન કરવા માટે બાકી રહે છે. ટ્યુરિંગનું બોમ્બી 18 માર્ચ 1940માં પ્રથમ વખત ઈન્સ્ટોલ થયું.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=191}}</ref> યુદ્ધ પૂર્ણ થતાં પહેલાં 200 થી પણ વધારે બોમ્બીઓ કાર્યાન્વિત કરવામાં આવ્યાં હતાં.<ref name="codebreaker">{{Cite web|title=Alan Turing, Codebreaker and Computer Pioneer |last=Copeland |first=Jack |coauthors=Diane Proudfoot |month=May | year=2004 |url=http://www.alanturing.net/turing_archive/pages/Reference%20Articles/codebreaker.html |access-date=27 July 2007}}</ref> === હટ 8 and નોકાદળનું ઈનીગ્મા === [[ચિત્ર:AlanTuring-Bletchley.jpg|thumbnail|સ્ટેફન કેટ્ટલ દ્વારા બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે ટ્યુરિંગનું પૂતળું, અમેરિકાના પરોપકારી સીડની ઈ ફ્રેન્ક દ્વારા સોંપાયેલું કાર્ય.<ref>[58]</ref>]] ટ્યુરિંગે જર્મન નોકા દળના ઈનીગ્માની ખાસ મુશ્કેલ સમસ્યાને ઉકેલવાનું નક્કી કર્યું "કારણ કે તેના માટે કોઈ અન્ય કંઈ પણ કરી રહ્યા નથી અને હું મારી જાતે તે કરી શકું છું".<ref name="MahonP14">{{Harvnb|Mahon|1945|p=14}}</ref> ડિસેમ્બર 1939માં, ટ્યુરિંગે નોકાદળની સૂચના આપતાં તંત્રના જરૂરી ભાગનો ઉકેલી આપ્યો, જે અન્ય સેવાઓ દ્વારા ઉપયોગમાં લેવામાં આવતાં સૂચકોના તંત્ર કરતાં વધુ જટિલ હતો.<ref name="MahonP14"/><ref>{{Harvnb|Leavitt|2007|pp=184–186}}</ref> જે રાત્રિએ તેમણે નોકાદળના સૂચક તંત્રનો ઉકેલ લાવ્યા તે જ રાત્રિએ તેમને ''બન્બુરીસ્મુસ'' નો વિચાર આવ્યો, આ એક પરિણામરૂપ આંકડાકીય પદ્ધતિ, જે નૌકાદળના ઈનીગ્માને તોડવામાં મદદરૂપ બનવા માટે હતી. (જેને અબ્રાહમ વાલ્ડેપાછળથી સિક્વેન્શ્યલ એનાલિસીસ) "જોકે હું ચોક્કસ ન હતો કે વાસ્તવમાં તે કામ કરી જશે, અને જ્યાં સુધી વાસ્તવમાં કેટલાંક દિવસો સુધી ઈનીગ્માને તોડ્યા ત્યાં સુધી હું ચોક્કસ ન હતો."<ref name="MahonP14"/> આ માટે તેમણે પુરાવાઓનું વજન માપવાની શોધ કરી, જેને તેઓ''બન'' કહેતા હતા. બાનબુરીસ્મઅસ ઈનીગ્મા રોટોરસના કેટલાક આદેશોને ધ્યાન બહાર મૂકી શકતાં, પરિણામરૂપે બોમ્બી પરનો પરીક્ષણ ગોઠવણીનો જરૂરી સમય ઓછો થઈ ગયો. 1941માં, ટ્યુરિંગે હટ 8ના સહકાર્યકર જોઅન ક્લાર્કે, એક સાથી ગણિતશાસ્ત્રી સમક્ષ લગ્નનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો, પણ તેઓના વિવાહ ખૂબ જ ઓછા સમય માટે રહ્યો. પોતાની સમલૈગિકતા અંગે તેમની વાગ્દત્તાને જણાવ્યાં બાદ, નવાઈ પમાડે તેવી વાત બહાર આવવાથી તેણી અસ્વસ્થ હતી, તેથી ટ્યુરિંગે નક્કી કર્યું કે લગ્ન સાથે આગળ નહીં વધી શકે.<ref>{{Harvnb|Leavitt|2007|pp=176–178}}</ref> જૂલાઈ 1942માં, જર્મનીના નવા જેહૈમસ્ચ્રૈબર મશિન (''ખાનગી લેખક'' ) દ્વારા લોરેન્ઝ સીફર વિરૂદ્ધ તૈયાર કરવામાં આવેલાં સંદેશાઓના<ref>{{Harvnb|Copeland|2006|p=380}}</ref> ઉપયોગ માટે ટ્યુરિંગે ''ટ્યુરિંગ્રેરી'' (અથવા મજાકમાં ''ટ્યુરિંગીસમસ'' )નામની પદ્ધતિની યોજના બનાવી. જેનું બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે કોડનું નામ ''ટ્યુની'' હતું. તેમણે મેક્સ ન્યુમેનના માર્ગદર્શન હેઠળ ટોમ્મી ફ્લાવરસ સાથે ટ્યુની ટીમની પણ શરૂઆત કરી, જે કોલોસ્સઅસ કમ્પ્યૂટર, દુનિયાનું સૌ પ્રથમ ડિઝીટલ ઈલેક્ટ્રોનિક કમ્પ્યૂટરના નિર્માણમાં પડ્યાં હતાં, જે સરળ એવું પહેલાનું મશીન(હીથ રોબિન્સન)ના બદલે મૂકવાનું હતું અને તેની અત્યંત ઝડપી કામ કરવાની ગતિ દરરોજ બદલાતી સાઈફરની ઉપયોગીતાને લાગુ કરવા માટેની ડિક્રિપ્શન તકનીકના ભૌતિક-બળને મંજૂરી આપતું હતું.<ref>{{Harvnb|Copeland|2006|p=72}}</ref> એક સતત ખોટી ધારણા એ છે કે ટ્યુરિંગ કોલોસ્સઅસના ડિઝાઈનમાં એક મુખ્ય વ્યક્તિ હતી, પણ તે કિસ્સો એવો ન હતો.<ref>{{Harvnb|Copeland|2006|pp=382,383}}</ref> ટ્યુરિંગએ નવેમ્બર 1942માં સંયુક્ત રાજ્ય અમેરિકાનો પ્રવાસ કર્યો અને નોકાદળના ઈનીગ્મા પર સંકેતલિપિ વિશ્લેષક તરીકે અને વોશીંગ્ટનમાં બોમ્બીના નિર્માણમાં યુએસ નૌકાદળ સાથે કામ કર્યું, અને સલામત ભાષા ઉપકરણના વિકાસ સાથે બેલ લેબ્સખાતે સહાયક ભૂમિકા ભજવી. તેઓ બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે માર્ચ 1943માં પાછા આવ્યા. તેમની ગેરહાજરી દરમિયાન, હ્યુગ એલેક્ઝેન્ડરેઅધિકૃત રીતે હટ 8ના પ્રમુખ તરીકેનું સ્થાન ગ્રહણ કર્યું હતું, જોકે એલેક્ઝાન્ડર થોડા સમય માટે ''ડે ફાક્ટો'' ના પ્રમુખ તરીકે હતા- ટ્યુરિંગને રોજ-બ-રોજની ભાગાદોડી વાળા વિભાગમાં થોડો રસ હતો. ટ્યુરિંગ બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે સંકેતલિપિ વિશ્લેષણના એક સામાન્ય સલાહકાર બન્યા. એલેક્ઝાન્ડરે તેમના યોગદાન અંગે આ પ્રમાણે લખ્યું: <blockquote>હટ 8ની સફળતામાં ટ્યુરિંગનું કામ સોથી મોટું પરિબળ હતું તે બાબતે કોઈના મનમાં પ્રશ્ન ન થવો જોઈએ. શરૂઆતના દિવસોમાં તે માત્ર સંકેતલિપિનો વિશ્લેષક હતો, જે ઉકેલવા લાયક સમસ્યાને વિચારતો અને તે માત્ર હટની અંદરના મુખ્ય સૈદ્ધાંતિક કામ માટે પ્રાથમિક પણ જવાબદાર ન હતો પણ તે વેલ્ચમેન સાથે દરેક મુદ્દાની રજૂઆત કરતો અને બોન્બીની શોધ માટે મુખ્ય શ્રેય માટે ઉત્સુક હતો. તે હંમેશા કહેવું મુશ્કેલ છે કે દરેક વ્યક્તિ તદ્-ન અનિવાર્ય છે પણ જો હટ 8 માટે કોઈ અનિવાર્ય હતું તો તે ટ્યુરિંગ હતો. જ્યારે અનુભવ અને રોજિંદું કાર્ય પાછળથી સહેલું લાગે છે ત્યારે શરૂઆતનું કામ હંમેશા ભૂલી જવાય છે અને હટ 8માંના ઘણાં એવું અનુભવે છે કે બહારની દુનિયાને ટ્યુરિંગના યોગદાનનું મહત્તવ ક્યારેય સંપૂર્ણ પણે સમજાઈ શકશે નહીં.<ref>{{ Harvnb | Alexander | circa 1945 }}</ref></blockquote> યુદ્ધના પછીના ભાગમાં તેઓ હાન્સ્લોપ પાર્ક ખાતે કામ કરવા ગયા, જ્યાં તેઓ એન્જિનીયર ડોનાલ્ડ બેયલેયની મદદથી ઈલેક્ટ્રોનિકસના જ્ઞાનમાં વધુ વિકાસ કર્યો. તેઓએ સાથે એક પોર્ટેબલ સુરક્ષિત આવાજ સંચાર જેનું કોડનું નામ ''ડેલીલાહ'' હતું, તેનું ડિઝાઈન તૈયાર કરી અને નિર્માણ કર્યું.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=270}}</ref> તેનો હેતુ લાંબા અંતરાલ માટે રેડિયો ટ્રાન્સમીશન સાથેના ઉપયોગ માટેની ક્ષમતાની ઉણપ અને કોઈ પણ કિસ્સામાં તેની વિવિધ ઉપયોગીતા માટેનો હતો, ડેલીલાહનું નિર્માણ યુદ્ધ દરમિયાન ઉપયોગમાં લેવા માટે મોડુ પૂર્ણ થયું હતું. જોકે ટ્યુરિંગે અધિકારીઓને વિંસ્ટન ચર્ચિલનું ભાષણનું રેકોર્ડીંગ એનક્રિપ્ટીંગ/ડિક્રિપ્ટીંગ દ્વારા નિર્દેશિત કર્યું હોવા છતાં, ડેલીલાહનો ઉપયોગ કરવા માટે સ્વીકારવામાં ન આવ્યું. ટ્યુરિંગે SIGSALY, એક સલામત અવાજ તંત્રના વિકાસ માટે બેલ લેબ્સ સાથે સલાહ પણ લીધી, જેનો ઉપયોગ યુદ્ધના પાછળના વર્ષોમાં થયો હતો. == શરૂઆતના કમ્પ્યૂટરો અને ટ્યુરિંગ પરીક્ષણ == તેઓ 1945થી 1947 સુધી ચર્ચ સ્ટ્રીટ, હેમ્પટન<ref>{{openplaque|1619}}</ref> ખાતે રહેતા હતા અને નેશનલ ફિઝીક્સ લેબોરેટરીમાં હતા, જ્યાં તેઓ એસીઈ (ઓટોમેટીક કમ્પ્યૂટીંગ એન્જિન)ની ડિઝાઈન પર કામ કરતા હતા. તેમણે 19 ફેબ્રુઆરી 1946ના રોજ એક પેપરની રજૂઆત કરી, જે એક પ્રોગ્રામનો સંગ્રહ કરી શકાય તેવા કમ્પ્યૂટરની સૌ પ્રથમ વિગત આપતી ડિઝાઈન હતી.<ref>{{Harvnb|Copeland|2006|p=108}}</ref> જોકે એસીઈ એ શક્ય કરી શકાય એવી ડિઝાઈન હતી, તેમ છતાં યુદ્ધના સમયે બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે ગોપનીય વાતાવરણ હોવાથી પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવામાં વિલંબ થયો અને તેમનો ભ્રમ દૂર થયો. 1947ના વર્ષમાં પાછળથી એક સેબિટીકલ વર્ષ (અભ્યાસ અને પ્રયાસ માટે અપાતી રજાઓ) માટે કેમ્બ્રીજ પાછા આવ્યા. જ્યારે તેઓ કેમ્બ્રીજ પાછા આવ્યાં ત્યારે પાયલોટ એસીઈ તેમની ગેરહાજરીમાં તૈયાર થઈ ગયો હતો. તેનો પ્રથમ પ્રોગ્રામ 10 મે 1950ના રોજ અમલમાં મૂકવામાં આવ્યો. 1948માં તેમને માન્ચેસ્ટર ખાતે ગણિત વિભાગમાં રીડર તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા. 1949માં, તેઓ યુનિવર્સિટી ઓફ માન્ચેસ્ટર ખાતે કમ્પ્યૂટીંગ લેબોરેટરીના ઉપ નિયામક બન્યા, અને સોથી પહેલાં પ્રોગ્રામનો સંગ્રહ કરી શકાય એવા કમ્પ્યૂટરોના એક માન્ચેસ્ટર માર્ક 1ના સોફ્ટવેર અંગે કામ કર્યું. આ સમય દરમિયાન તેમણે વધુ એબસ્ટ્રેક કામ ચાલુ રાખ્યું અને "કમ્પ્યુટીંગ મશીનરી અને ઈન્ટલીજન્સ"માં (માઈન્ડ, ઓક્ટોબર 1950), ટ્યુરિંગ કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તાની સમસ્યાને સંબોધતાં હતા, અને એક સૂચિત પ્રયોગ જે ટ્યુરિંગ પરીક્ષણ તરીકે જાણીતું બન્યું, મશીન માટે સ્ટાન્ડર્ડ નિર્ધારિત કરવાનો પ્રયત્ન "બુદ્ધિમત્તા" કહેવાઈ. વિચાર એ હતો કે જો કમ્પ્યૂટરમાં વિચારવામાં ઝીણવટથી તપાસ કરનારની કરામત મૂકી શકાય જે એક વ્યક્તિ સાથે વાર્તાલાપ કરતો હતો તો કમ્પ્યૂટરને "વિચારવાનું" કહી શકાય. પેપરમાં ટ્યુરિંગે સૂચવ્યું હતું કે વયસ્કના મનનું અનુકરણ કરે એવા પ્રોગ્રામને બનાવવા કરતાં એક સરળ પ્રોગ્રામ બનાવવો બાળકોના મનનું અનુકરણ કરે અને પછી શિક્ષણના એક કોર્ષ તરીકેનો ઉદ્દેશ્ય બનાવવો. ટ્યુરિંગ પરીક્ષણથી વિરોધાભાસી સ્વરૂપ ઈન્ટરનેટ પર વ્યાપકપણ ઉપયોગમાં લેવાય છે- વપરાશકાર વ્યક્તિ છે કે કમ્પ્યૂટર એ નક્કી કરવા માટેનો હેતુપૂર્વકનું CAPTCHA (કેપ્ચા) પરીક્ષણ છે. 1948માં, ટ્યુરિંગ તેમના પૂર્વ ઉપસ્નાતક સાથીકાર્યકર ડી.જી.ચેમ્પરનોવ્ની સાથે કામ કરતાં, કમ્પ્યૂટર માટે [[ચેસ]]નો પ્રોગ્રામ લખવાની શરૂઆત કરી, જે હાલમાં ઉપલબ્ધ નથી. 1952માં, પ્રોગ્રામને અમલી બનાવવા માટે પૂરતા પ્રમાણમાં શક્તિશાળી એવા કમ્પ્યૂટરની ઉણપને કારણે, ટ્યુરિંગે રમત રમી જેમાં તેમણે કમ્પ્યૂટરનું અનુકરણ કર્યું, એક ચાલ રમવા માટે લગભગ અડધો કલાક લીધો. રમતની નોંધ લેવાઈ હતી.<ref>[http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1356927 ઍલન ટ્યુરિંગ વિરુદ્ધ એલીક ગ્લેન્ની(1952) "ટ્યુરિંગ પરીક્ષણ"] Chessgames.com</ref> પ્રોગ્રામ ટ્યુરિંગના સહકાર્યકર એલીક ગ્લેન્નીના માટે ખોઈ દીધો છે, જો કે એવું કહેવામાં આવે છે કે પ્રોગ્રામે ચેમ્પરનોવ્નીની પત્ની વિરુદ્ધ રમત જીતી લીધી હતી. તેમનું ટ્યુરિંગ પરીક્ષણએક મહત્ત્વપૂર્ણ અને ઉત્તેજક વિશેષતા ધરાવતું હતું અને કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તા સંદર્ભેની ચર્ચમાં છેલ્લું યોગદાન હતું, જે અડધી સદી કરતાં વધુ ચાલુ રહ્યું.<ref>સેજીન, એ.પી.., સીકેક્લી, આઈ., અને એકમેન, વી. (2000) ટ્યુરિંગનું પરીક્ષણ: 50 વર્ષો પછી. માઈન્ડસ એન્ડ મશીનસ, Vol. 10, પાનું&nbsp;463–518.</ref> તેમણે લુ વિઘટનની પદ્ધતિ પણ 1948માં શોધી હતી, જેનો વર્તમાન સમયમાં મેટ્રીક્સ સમીકરણના ઉકેલમાં ઉપયોગ થાય છે.<ref>[http://www.intusoft.com/nlhtm/nl71.htm સ્પાઈસ 1 2 3 અને બીયોન્ડ][http://www.intusoft.com/nlhtm/nl71.htm ઈન્ટુસોફ્ટ ન્યુઝલેટર, ઓગસ્ટ 2003]</ref> == પેટર્નનું બંધારણ અને ગાણિતીય જીવવિજ્ઞાન == ટ્યુરિંગે 1952થી તેમના 1954માં થયેલા મૃત્યુ સુધી ગાણિતીય જીવવિજ્ઞાન ખાસ કરીને મોર્ફોજીનેસીસ પર કામ કર્યું હતું. તેમણે 1952માં પેટર્ન બંધારણની ટ્યરિંગની પૂર્વધારણા રજૂ કરતું હતું, ધી ''કેમિકલ બેઝીઝ ઓફ મોર્ફોજીનેસીસ'' વિષય પર એક પેપર પ્રકાશિત કર્યું હતું.<ref>[http://www.sciencedaily.com/releases/2006/11/061128093244.htm "કંટ્રોલ મિકેનીઝમ ફોર બાયોલોડીકલ પેટર્ન ફોર્મેશન ડેકોડેડ"] ''સાયન્સ ડેઈલી'' , 30 નવેમ્બર 2006</ref> તેમના રસનો કેન્દ્ર વિસ્તાર ફિબોનાકી ફિલ્લોટેક્સીઝ, ગ્રહ માળખામાં ફિબોનાકી આંકડાઓનું અસ્તિત્વ સમજવાનું હતું. તેઓ રીએક્શન-ડીફ્યુઝન સમીકરણોનો ઉપયોગ કરતાં જે પેટર્ન બંધારણના ક્ષેત્રના મધ્યસ્થાને છે. જ્યારે 1992માં ''કલેક્ટેડ વર્ક ઓફ એ.એમ.ટ્યુરિંગ'' પ્રકાશિત થયું ત્યાં સુધી પછીના પેપરો અપ્રકાશિત રહ્યાં. આ ક્ષેત્રમાં તેમનું યોગદાન આધારભૂત ભાગ ગણવામાં આવે છે.<ref>[http://www.swintons.net/deodands/archives/000087.html ટ્યુરિંગઝ લાસ્ટ, લોસ્ટ વર્ક ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20030823032620/http://www.swintons.net/deodands/archives/000087.html |date=2003-08-23 }} સ્વીનટનસ</ref> == અનુચિતતા માટે ગુનેગાર ઠરવું == જાન્યુઆરી 1952માં, ટ્યુરિંગ માન્ચેસ્ટરમાં સિનેમાની બહાર આર્નોલ્ડ મૂર્રેને મળ્યાં હતાં. એક બપોરના ભોજના પછી ટ્યુરિંગે મૂર્રેને તેમના ઘરે સપ્તાહાંત પસાર કરવા માટે આમંત્રણ આપ્યું, મૂર્રેએ આમંત્રણ સ્વીકાર્યુ હોવા છતાં ટ્યુરિંગના ઘરે દેખાયા નહીં. આ જોડી માન્ચેસ્ટરમાં પછીના સોમવારે ફરીવખત મળી, ત્યારે મૂર્રેએ ટ્યુરિંગને તેમના ઘરે આવવાનું નિમંત્રણ સ્વીકાર્યું. થોડા અઠવાડિયા પછી મૂર્રેએ ટ્યુરિંગના ઘરની ફરી વખત મુલાકાત લીધી અને તે દેખીતું હતું કે રાત પણ ત્યાંજ વીતાવી.<ref>{{Harvnb|Leavitt|2007|p=266}}</ref>તેમના ઘરમાં મળતિયાઓને તોડફોડમાં મૂર્રેએ મદદ કર્યાં બાદ, ટ્યુરિંગે પોલીસમાં ગુનો નોંધાવ્યો. તપાસ દરમિયાન, ટ્યુરિંગે મૂર્રે સાથેના જાતીય સંબંધ સ્વીકાર્યો. તે સમયે યુનાઈટેડ કિંગડ્મમાં સમલૈગિંક કૃત્યો ગેરકાનૂની હતાં<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=458}}</ref> અને તેથી ક્રિમીનલ લો અમેન્ડન્ટ એક્ટ 1885ના સેકશન 11 હેઠળ અનુચિતતા બદલ તે બંને પર આરોપ લગાવવામાં આવ્યો, 15 વર્ષથી વધુ વર્ષ પહેલાં ઓસ્કાર વાઈલ્ડ માટે આ જ ગુના હેઠળ આરોપ લગાવવામાં આવ્યો હતો.<ref name="LeavittP268">{{Harvnb|Leavitt|2007|p=268}}</ref> ટ્યુરિંગને કેદમાં પૂરાવું અથવા પોતાની કામવાસનાને ઓછી કરવા માટે હોર્મોનની સારવાર સ્વીકારવી એ બે વિકલ્પ આપવામાં આવ્યા હતા. તેમણે ઈસ્ટ્રોજન હોર્મોન ઈન્જેક્શન દ્વારા રાસાયણિક કૅસ્ટ્રેશન(ખસીકરણ)નો સ્વીકાર કર્યો.<ref>{{Cite web |url=http://www.glbtq.com/social-sciences/turing_a,2.html |title=ટ્યુરિંગ, ઍલન(1912–1954) |access-date=2011-03-21 |archive-date=2009-09-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090901020647/http://www.glbtq.com/social-sciences/turing_a%2C2.html |url-status=dead }}</ref> ટ્યુરિંગ ગુનેગાર ઠરતાં તેમની સુરક્ષા મંજૂરીને દૂર કરવામાં આવી અને GCHQ માટે તેમની સંકેતલિપિ વિશ્લેષક સલાહકાર તરીકેનું કામ ચાલુ રાખવા પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો. તેમના બ્રિટિશ પાસપોર્ટ રદ કરી નાખવામાં આવ્યો, જો કે તેમનુ ગુનેગાર ઠરવા પછી યુનાઈટેડ સ્ટેટમાં તેનો પ્રવેશ નિષેધ કરવામાં આવ્યો.{{Citation needed|date=December 2010}} તે સમયે, સોવિએટ એજન્ટો દ્વારા સમલૈગિંકો અને જાસૂસોને ઝાંસામાં લેવાની ઉત્કૃત જીજ્ઞાસા લોકોમાં હતી,<ref>{{Harvnb|Leavitt|2007|p=269}}</ref> કારણ કે તાજેતરમાં કેમ્બ્રીજ પાંચના પ્રથમ બે સભ્યો ગાય બુર્ગીસ્સ અને ડોનાલ્ડ મેક્લીન KGBના બે તરફ એજન્ટ તરીકે બહાર આવ્યા હતા. ટ્યુરિંગ પર જાસૂસ તરીકેનો ક્યારેય આરોપ લાગ્યો ન હતો, પણ બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે જેટલા પણ લોકોએ કામ કર્યું હતું, તેમને તેમની યુદ્ધ સમયની કામગીરી અંગે ચર્ચા કરતાં અટકાવવામાં આવ્યા હતા.<ref>{{Harvnb|Copeland|2006|p=143}}</ref> == મૃત્યુ == 8 જૂન 1954એ ટ્યુરિંગના સફાઈ કરનારને જણાયું કે તેમનું મૃત્યુ થયું છે. તેમનું મૃત્યુ આગળના દિવસે થયું હતું. પોસ્ટમોર્ટમ રિપોર્ટમાં જણાયું હતું કે તેમના મૃત્યુનું કારણ સાઈનાઈડનું ઝેર હતું. જ્યારે એવું જાણવા મળ્યું કે અડધું ખવાયેલું સફરજન તેમની પથારીની બાજુમાં પડ્યું હતું,<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=488}}</ref> અને તેમ છતાં તે સફરજનનો સાઈનાઈડ પરીક્ષણ કરવામાં ન આવ્યું, સફરજનનો ઉપયોગ કરીને તેમને ઘાતક માત્રા સાઈનાઈડ આપવામાં આવ્યું હોઈ શકે એવું અનુમાન કરવામાં આવે છે. એક કાયદાકીય તપાસે એ નક્કી કર્યું હતું કે તેમણે આત્મહત્યા કરી હતી અને તેમને 12 જૂન 1954ના રોજ સ્મશાનમાં અગ્નિદાહ આપવામાં આવ્યો.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=529}}</ref> ટ્યુરિંગની માતાએ ઘણી તર્ક પૂર્ણ દલીલો કરી કે લેબોરેટરીનાં રસાયણોની લાપરવાહી ભર્યા સંગ્રહના કારણે સાઈનાઈડ ગળી જવું તે આકસ્મિક હતું. પોતાની માતાને કંઈક સત્યાભાસી અસ્વીકાર લાગે, તે માટે ટ્યુરિંગે જાણી જોઈને પોતાની જાતને સંદિગ્ધ રીતે નાખી હોય તેમ બની શકે એવું તેમના ચરિત્ર લેખક એન્ડ્રુવ હોજેસએ સૂચવ્યું હતું.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|pp=488, 489}}</ref> કેટલાક અન્યોએ એવું સૂચવ્યું હતું કે ટ્યુરિંગ ફરીથી 1937ની ફિલ્મ ''સ્નો વ્હાઈટ'' માંથી પોતાની પસંદગીના પરીકથાના એક દ્રશ્યનું પુનઃઅભિનય કરી રહ્યો હોય તેમ બની શકે, "જેમાં તેને ખાસ કરીને એક ચૂડેલ ઝેરી દારૂમાં પોતાનું સફરજન ડૂબાડે છે એ દૃશ્યમાં ખૂબ મજા આવતી હતી."<ref>{{Harvnb|Leavitt|2007|p=140}}</ref> === સમાધિલેખ === {{quote| Hyperboloids of wondrous Light<br /> Rolling for aye through Space and Time<br /> Harbour those Waves which somehow Might<br /> Play out God's holy pantomime <ref>{{Cite book|last=Turing |first=A. M. |title=Postcard to [[Robin Gandy]] |year=1954 |publisher=Turing Digital Archive, AMT/D/4 image 16, [http://www.turingarchive.org/ The Turing Digital Archive]}}</ref>}} == માન્યતા અને શ્રદ્ધાંજલિઓ == [[ચિત્ર:Turing Plaque.jpg|thumbnail|વિલ્મસ્લોવ, ચેશીર ખાતે ટ્યુરિંગના ઘર પર તકતીથી કરવામાં આવેલું ચિહ્ન ]] ટ્યુરિંગના મૃત્યુ (અને તેમનું યુદ્ધ સમયનું કાર્ય હજી પણ ઓફિશ્યલ સીક્રેટસ એક્ટનો વિષય હતો) પછી થોડા સમયમાં રોયલ સોસાયટી દ્વારા એક જીવનચરિત્ર પ્રકાશિત થયું.{{quote|Three remarkable papers written just before the war, on three diverse mathematical subjects, show the quality of the work that might have been produced if he had settled down to work on some big problem at that critical time. For his work at the Foreign Office he was awarded the OBE.|{{Cite book|last=Newman |first=M. H. A. |title=Alan Mathison Turing |year=1955 |publisher=The Royal Society |isbn =|series=Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society, 1955, Volume 1}}}1966થી એસોશિયેશન ફોર કમ્પ્યૂટીંગ મશીનરીદ્વારા એવી વ્યક્તિને ટ્યુરિંગ એવોર્ડ આપવામાં આવે છે, જેણે કમ્પ્યુટીંગ સમુદાયમાં ટેક્નીકલ યોગદાન આપ્યું હોય. તે કમ્પ્યૂટરની દુનિયામાં તેને [[નોબૅલ પારિતોષિક|નોબલ પ્રાઈઝ]]ને સમકક્ષ સર્વોચ્ચતમ સન્માન ગણવામાં આવે છે.<ref>{{Cite web|url=http://www.acm.org/press-room/news-releases-2007/turingaward/|title=ACM'S Turing Award Prize Raised To $250,000|publisher=[[Association for Computing Machinery|ACM]] press release|date=27 July 2007|access-date=16 October 2008|author=Steven Geringer|archive-date=30 ડિસેમ્બર 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081230233653/http://www.acm.org/press-room/news-releases-2007/turingaward/|url-status=dead}}</ref>એલન ટ્યુરિંગ અંગેનો હુગ વ્હાઈટમોર દ્વારા ''બ્રેકીંગ ધી કોડ'' 1986નું નાટક છે. આ નાટકના શો લંડનના વેસ્ટ એન્ડમાં નવેમ્બર 1986થી અને બ્રોડવેમાં 15 નવેમ્બર 1987થી શરૂ થયા અને 10 એપ્રિલ 1988માં પૂર્ણ થયા. 1996માં બીબીસી ટેલીવિઝનનું પણ નિર્માણ થયું હતું. દરેક કિસ્સાઓમાં ડેરેક જોકાબી ટ્યુરિંગનું પાત્ર ભજવતા. ટોની એવોર્ડ માટે બ્રોડવે નિર્માણનું ત્રણ વખત નામ નિયુક્ત કરવામાં આવ્યો જેમાં નાટકમાં શ્રેષ્ઠ અભિનેતા, નાટકમાં શ્રેષ્ઠ અભિનિત અભિનેતા અને નાટક માટે શ્રેષ્ઠ માર્ગદર્શનનો સમાવેશ થાય છે. અને ડ્રામા ડેસ્ક એવોર્ડ માટે શ્રેષ્ઠ અભિનેતા અને શ્રેષ્ઠ અભિનિત અભિનેતાનો સમાવેશ થાય છે. 2008માં "ડેન્જરસ નોલેજ" નામની બીબીસી દસ્તાવેજીફિલ્મમાં તપાસ કરવામાં આવેલાં ચાર ગણીતશાસ્ત્રીઓમાંના એક ટ્યુરિંગ હતું.<ref>{{Cite web|url=http://www.bbc.co.uk/bbcfour/documentaries/features/dangerous-knowledge.shtml|title=Dangerous Knowledge|publisher=BBC Four|date=11 June 2008|access-date=25 September 2009}}</ref> 23 જૂન 1998ના રોજ, ટ્યુરિંગના 86ના જન્મદિવસે, એન્ડ્રુ હોજેસ, તેમના જીવનચરિત્રકે, તેમના જન્મસ્થાન અને તેમના બાળપણનું ઘર વોર્રીંગટ્ન ક્રીસેન્ટ, લંડન અને પછીથી કોલોન્નેડ હોટલ ખાતે અધિકૃતપણે ઈંગ્લીશ હેરિટેજવાદળી તકતીનું અનાવરણ કર્યું હતું.<ref>{{Cite web| url=http://www.turing.org.uk/bio/oration.html | title=Unveiling the official Blue Plaque on Alan Turing's Birthplace | access-date=26 September 2006}}</ref><ref>{{Cite web | url=http://www.blueplaque.com/detail.php?plaque_id=348 | archive-url=https://web.archive.org/web/20071013143212/http://www.blueplaque.com/detail.php?plaque_id=348 | archive-date=13 ઑક્ટોબર 2007 | title=About this Plaque&nbsp;– Alan Turing | access-date=25 September 2006 | url-status=dead }}</ref> તેમના મૃત્યુની 50મી વર્ષગાંઠે, એક યાદગાર તકતીનું અનાવરણ તેમના પહેલાંના રહેઠાંણ હોલીમેડ,વિલ્મસ્લો, ચેરશીર ખાતે 7 જૂન 2004માં કરવામાં આવ્યું હતું.<ref>{{openplaque|3276}}</ref> 13 માર્ચ 2000ના રોજ, સેઈન્ટ વિન્સેટ અને ગ્રીનાડીન્સે દ્વારા 20મી સદીની શ્રેષ્ઠ સિદ્ધઓની ઉજવણી માટે ટિકિટો બહાર પાડવામાં આવી, જેમાંની એક શૂન્ય અને એક સંખ્યાના પુનરાવર્તિત પૂર્વભૂમિકા સાથે ટ્યુરિંગનું પોર્ટેટ મૂકવામાં આવ્યું છે અને તેની નીચે આ પ્રમાણેનું લખાણ લખવામાં આવ્યું છેઃ"1937: ઍલન ટ્યુરિંગસ થીયરી ઓફ ડીજિટલ કમ્પ્યુટીંગ".28 ઓક્ટોબર 2004ના રોજ,જોહ્ન ડબલ્યુ મીલ્સ દ્વારા સર્જિક ઍલન ટ્યુરિંગનું કાંસ્ય આધારિત શિલ્પ ગીલ્ડફોર્ડમાં યુનિવર્સિટી ઓફ સૂર્રેય ખાતે અનાવૃત કરવામાં આવ્યું હતું. જે ટ્યુરિંગના મૃત્યુના 50 વર્ષ સૂચવતું હતું- કેમ્પસમાં તેઓ તેમના પુસ્તકો લઈ જતાં રજૂ કરવામાં આવ્યાં છે.<ref name="univsurrey">{{Cite web |url=http://portal.surrey.ac.uk/press/oct2004/281004a/ |title=The Earl of Wessex unveils statue of Alan Turing |access-date=10 February 2007 |archive-date=23 ઑક્ટોબર 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071023193441/http://portal.surrey.ac.uk/portal/page?_pageid=799%2C277813&_dad=portal&_schema=PORTAL |url-status=dead }}</ref>2006માં, બોસ્ટન પ્રાઈડે તેમના માનદ્ ગ્રાન્ડ માર્શલનું નામ ટ્યુરિંગ આપ્યું હતું.<ref name="bostonpride">{{Cite web |url=http://www.bostonpride.org/honorarymarshal.php |title=Honorary Grand Marshal |access-date=10 February 2007 |archive-date=1 જાન્યુઆરી 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090101213356/http://www.bostonpride.org/honorarymarshal.php |url-status=dead }}</ref> પ્રિન્સટન એલ્યુમની વિકલીનું નામ ટ્યુરિંગ રાખવામાં આવ્યું, જે પ્રિન્સટન યુનિવર્સિટીના ઇતિહાસમાં અત્યંત મહત્તવપૂર્ણ વિદ્યાર્થીઓમાં બીજા હતા, બીજા અન્ય રાષ્ટ્રપતિ જેમ્સ મેડિસન હતાં. બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે ટ્યુરિંગના જીવન આકાર 1.5 ટનની પ્રતિમાનું અનાવરણ 19 જૂન 2007ના રોજ કરવામાં આવ્યું. વેલ્શ સ્લેટના લગભગ અડધા મિલિયન ટુકડાઓથી તેનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું, સ્ટેપ્હન કેટ્ટલ દ્વારા શિલ્પનું સર્જન કરવામાં આવ્યું હતું, આ કામ સ્વર્ગસ્થ અમેરિકાના અબજોપતિ સિડની ફ્રેન્ક દ્વારા સોંપવામાં આવ્યું હતું.<ref>[http://www.bletchleypark.org.uk/news/docview.rhtm/454075/article.html બ્લેત્ચલેય પાર્ક અનવેઈલ્સ સ્ટેટ્યુ કમેમરેટીંગ ઍલન ટ્યુરિંગ,] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120227171427/http://www.bletchleypark.org.uk/news/docview.rhtm/454075/article.html |date=2012-02-27 }} , બ્લેત્ચલેય પાર્ક પ્રેસ રીલીઝ, 20 જૂન 2007</ref>ટ્યુરિંગને માન્ચેસ્ટર શહેર, જેમાં તેઓ તેમની જીવનના અંત સુધી કામ કર્યાં રહ્યાં, ત્યાં તેમને વિવિધ રીતે માનસન્માન મળ્યું હતું. 1994માં A6010 રોડ (માન્ચેસ્ટર શહેરનો આંતરિક રિંગ રોડ) બનાવવામાં આવ્યો, જેનું નામ ઍલન ટ્યુરિંગ વે રાખવામાં આવ્યું હતું. આ રસ્તો આગળ જતાં વધારે પહોળા પુલમાં લઈ જતો હતો અને તેનું નામ ઍલન ટ્યુરિંગ બ્રીજ રાખવામાં આવ્યું છે. 23 જૂન 2001માં માન્ચેસ્ટરશહેરમાં ટ્યુરિંગનું પુતળું અનાવૃત કરવામાં આવ્યું હતું. તે સેકવિલે પાર્કમાં, વિટવર્થ સ્ટીટની ઉપર યુનિવર્સિટી ઓફ માન્ચેસ્ટરઅને કેનલ સ્ટ્રીટ ગે વિલેજની વચ્ચે આવેલું છે. યાદગાર પૂતળું, "ફાધર ઓફ કમ્પ્યૂટર સાયન્સ"ને વર્ણવતું ટ્યુરિંગનું પૂતળું બગીચામાં કેન્દ્ર સ્થાને એક બાંકડાની ઉપર બેઠું છે. આ પૂતળાનું અનાવરણ ટ્યુરિંગના જન્મદિવસે થયું હતું. [[ચિત્ર:Sackville Park Turing plaque.jpg|left|thumbnail|200px|ટ્યુરિંગનું યાદગાર પૂતળાની તકતી ]] ટ્યુરિંગને એક સફરજન પકડીને દર્શાવવામાં આવ્યાં છે. – એક શિષ્ટ પ્રતીક વર્જિત પ્રેમની રજૂઆત કરવામાં વપરાય છે, સફરજન [[આઇઝેક ન્યુટન|આઈઝેક ન્યુટન]]ના ગુરુત્વાકર્ષણ બળના સિદ્ધાંતના વિચારને રજૂ કરે છે અને ટ્યુરિંગના પોતાના મૃત્યુનો અર્થ પણ સૂચવે છે. બાંકડા પર રાહતમાં બેઠેલાં કાંસામાં પૂતળા હેઠળ આ વાક્ય મૂકવામાં આવ્યું છે 'ઍલન મેથીસન ટ્યુરિંગ 1912–1954', અને જો ઈનીગ્મા મશીન: 'IEKYF ROMSI ADXUO KVKZC GUBJ'નું વિશ્લેષણ કરવામાં આવે તો તેમનું જીવનસૂત્ર 'કમ્પ્યૂટર વિજ્ઞાનના સ્થાપક' એવું બનશે. પૂતળાના પગ પાસેનું એક તકતી કહે છે 'કમ્પ્યૂટર વિજ્ઞાનના પિતા, ગણિતશાસ્ત્રી, તર્કશાસ્ત્રી, યુદ્ધ સમયના કોડ તોડનારા, પૂર્વાગ્રહના શિકાર બનેલા'. બેર્ટ્રાન્ડ રસેલનું વાક્ય પણ આ પ્રમાણે કહે છે 'ગણિત, સાચી રીતે જોવાયેલું, સત્યના માત્ર સ્વામિ નહીં, પણ સર્વોચ્ચ સુંદરતાના સ્વામી- શિલ્પની જેમ ઠંડી અને તપસ્યાની સુંદરતા.' શિલ્પકારે તેના જૂના એમસ્ટ્રાડ કમ્પ્યૂટરને દફનાવી દીધું, જે એક પહેલાંનું જાણીતું કમ્પ્યૂટર હતું, એક શ્રદ્ધાંજલિ તરીકે તકતીની નીચે લખ્યું હતું, " ધી ગોડ ફાધર ઓફ ઓલ મોર્ડન કમ્પ્યૂટર્સ".<ref name="computerburied">^ જુઓ{{Cite news | title = Computer buried in tribute to genius | publisher = Manchester Evening News| date = 15 June 2001 | url = http://www.manchestereveningnews.co.uk/news/s/27/27595_computer_buried_in_tribute_to_genius.html | access-date = 23 June 2009 }}</ref> આધુનિક કમ્પ્યૂટરના સર્જનમાં ટ્યુરિંગની ભૂમિકા માટે 1999માં ''ટાઈમ સામાયિકે'' [[Time 100: The Most Important People of the Century|20 સદીના 100 અત્યંત મહત્ત્વના લોકો]]માંના એક તરીકે ટ્યુરિંગનું નામ મૂક્યું હતું, અને કહ્યું હતું: "હકીકત એ છે કે દરેક વ્યક્તિ જે કીબોર્ડ થપાટ લગાવે છે, સ્પ્રેડશીટ અથવા વર્ડ પ્રોસેસીંગ પ્રોગ્રામ ચાલું કરે છે, તે ટ્યુરિંગ મશીનના મૂર્ત સ્વરૂપ પર કામ કરે છે."<ref name="AFP">{{Cite web |title=Alan Turing&nbsp;– Time 100 People of the Century |url=http://205.188.238.181/time/time100/scientist/profile/turing.html |publisher=''[[Time Magazine]]'' |quote=The fact remains that everyone who taps at a keyboard, opening a spreadsheet or a word-processing program, is working on an incarnation of a Turing machine. |access-date=2011-03-21 |archive-date=2011-02-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110226144919/http://205.188.238.181/time/time100/scientist/profile/turing.html |url-status=dead }}</ref> 2002માં,''બીબીસી'' એ વૈશ્વિક સ્તરે કરવામાં આવેલાં 100 શ્રેષ્ઠ બ્રિટીશરોના મતદાનમાં ટ્યુરિંગને 21મો ક્રમાંક મળ્યો હતો.<ref>{{Cite news | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/2208671.stm | title = 100 great British heroes | date = 21 August 2002 | work = BBC News }}</ref> એપલ કમ્પ્યૂટરનો લોગો મોટા ભાગે ઍલન ટ્યુરિંગને શ્રદ્ધાંજલિ આપવા માટે આત્મહત્યાની તેમની પદ્ધતિને એક કટકાના સાથેના સંદર્ભમાં ખોટી રીતે લેવામાં આવે છે.<ref>{{Cite news|url=http://www.independent.co.uk/news/media/logos-that-became-legends-icons-from-the-world-of-advertising-768077.html |title=Logos that became legends: Icons from the world of advertising|work= The Independent |publisher=www.independent.co.uk |access-date=14 September 2009 | location=London | date=4 January 2008}}</ref> લોગોના રચયિતા<ref>{{Cite web | url = http://creativebits.org/interview/interview_rob_janoff_designer_apple_logo | title = Interview with Rob Janoff, designer of the Apple logo | publisher = creativebits| access-date = 14 September 2009 }}</ref> અને કંપનીએ લોગોની ડિઝાઈનમાં ટ્યુરિંગને કોઈ પણ અંજલિ આપ્યાનો ઈન્કાર કર્યો છે.<ref>{{Harvnb|Leavitt|2007|p=280}}</ref> 2010માં, અભિનેતા/નાટ્યલેખક જેડ ઈસ્ટેબેનએ ટ્યુરિંગને સોલો સંગીત "આઈકોન્સઃ ધી લેસ્બીયન ઍન્ડ ગે હિસ્ટરી ઓફ ધી વર્લ્ડ, ભાગ 4" માં વર્ણવ્યાં છે. === સરકારનું માફીનામું === ઓગસ્ટ 2009માં, જોહ્ન ગ્રેહામ-ક્યુમીનએ ઍલન ટ્યુરિંહની સામે સમલૈગિંક તરીકે કાયદેસરના પગલાં ભરવા બદલે બ્રિટિશ ગવર્મેન્ટને મરણોત્તર થયેલાં ઍલન ટ્યુરિંગની માફી માંગવાની એક અરજી દાખલ કરવાની શરૂઆત કરી હતી.<ref>{{Cite book|title=Thousands call for Turing apology |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/8226509.stm |publisher=BBC News |date=31&nbsp;August 2009 |access-date=31 August 2009}}</ref><ref>{{Cite book | title = Petition seeks apology for Enigma code-breaker Turing | url = http://www.cnn.com/2009/WORLD/europe/09/01/alan.turing.petition/index.html | publisher = CNN | date = 01&nbsp;September 2009 | access-date = 1 September 2009}}</ref> આ અરજીને ટેકો કરતી હજારો લોકોની સહી મળી.<ref name="PMapology"/><ref>યુકેના નાગરિકો માટે જ અરજી ખુલી હતી. </ref> વડાપ્રધાન ગોર્ડન બ્રાઉને આ અરજીને સ્વીકારી, 10 સપ્ટેમ્બર 2009ના રોજ માફી માંગતું વિધાન રજૂ કર્યું અને ટ્યુરિંગ સાથેના વર્તાવ અંગે આઘાતની લાગણી વ્યક્ત કરી.<ref name="PM-apology"/><ref name="PMapology">{{Cite web | title = Treatment of Alan Turing was "appalling" | url = http://www.number10.gov.uk/Page20571 | publisher = Prime Minister's Office | date = 10 September 2009 | access-date = 21 માર્ચ 2011 | archive-date = 12 સપ્ટેમ્બર 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090912142412/http://www.number10.gov.uk/Page20571 | url-status = dead }}</ref> <blockquote> ઍલન ટ્યુરિંગ માટે ન્યાયની માંગણી માટે હજારો લોકો એકઠા થયા અને તેમની સાથે જે રીતે વર્તન કરવામાં આવ્યું હતું તે માટે આઘાતની લાગણી વ્યક્ત કરી. જ્યારે ટ્યુરિંગને તે સમયે કાયદા હેઠળ લાવવામાં આવ્યા હતા અને આપણે ઘડિયાળને પાછી ફેરવી શકતા નથી, તેમની સાથે કરવામાં આવેલો વ્યવહાર એકદમ અયોગ્ય હતો અને હું અને આપણે તેમની સાથે જે કંઈ થયું તે બદલ હૃદયના ઊંડાણ પૂર્વક માફી માંગવાની મળેલી તક બદલ હું ખુશ છું.... તેથી બ્રિટિશ સરકારના બદલે, અને ઍલનના કામને કારણે એ તમામ જેઓ મુક્તપણે રહે છે, તેમના વતી મને એ કહેતાં અત્યંત ગર્વ થાય છેઃ અમે માફી માંગીએ છીએ, તમે આના કરતાં ઘણી સારી લાયકાત ધરાવો છો.<ref name="PMapology"/> </blockquote> === યુનિવર્સિટીઓ દ્વારા મળેલો આદર === [[ચિત્ર:Alan Turing Building 1.jpg|thumbnail|યુનિવર્સિટી ઓફ માન્ચેસ્ટર ખાતે ઍલન ટ્યુરિંગનું બિલ્ડીંગ]] બ્રિટીશ સોસાયટી ફોર ધી હિસ્ટ્રી ઓફ મેથેમેટીક્સઅને બ્રિટિશ લોજીક કોલોક્વીયમ દ્વારા ટ્યુરિંગના જીવન અને સિદ્ધિઓની ગોઠવણી કરી પ્રસંગની ઉજવણી 5 જૂન 2005ના રોજ કરવામાં આવી હતી. *સુર્રેય યુનિવર્સિટીએ તેના મુખ્ય ચોકમાં ટ્યુરિંગનું પૂતળું મૂક્યું છે. *"ટ્યુરિંગ ડેઈઝ" તરીકે કહેવાતી ગણતરીની થીયરી પર ઈસ્તાનબુલ બીલ્જી યુનિવર્સિટીએ વાર્ષિક કોન્ફરન્સનું આયોજન થયું.<ref name="bilgiuniv">{{Cite web | url = http://cs.bilgi.edu.tr/pages/turing_days/ | title = Turing Days @ İstanbul Bilgi University | access-date = 10 February 2007 | archive-date = 1 ઑગસ્ટ 2013 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130801193650/http://cs.bilgi.edu.tr/pages/turing_days/ | url-status = dead }}</ref> *ઓસ્ટ્રીન ખાતે ટેક્સાસ યુનિવર્સિટીએ કમ્પ્યૂટર સાયન્સ પ્રોગ્રામનું નામ ટ્યુરિંગ સ્કોલરસ રાખી આદર આપ્યો છે.<ref name="texturingschol">{{Cite web |url=http://www.cs.utexas.edu/academics/undergraduate/honors/turing/ |title=Turing Scholars Program at the University of Texas at Austin |access-date=16 August 2009 |archive-date=17 ફેબ્રુઆરી 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100217072341/http://www.cs.utexas.edu/academics/undergraduate/honors/turing/ |url-status=dead }}</ref> *ઉતર ફ્રાન્સમાં આવેલી લીલી યુનિવર્સિટી ખાતે આવેલા કમ્પ્યૂટર સાયન્સ વિભાગ (LIFL<ref name="lifl">{{Cite web |url=http://www.lifl.fr/ |title=Laboratoire d'Informatique Fondamentale de Lille |access-date=3 December 2010 |archive-date=22 જુલાઈ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100722014047/http://www.lifl.fr/ |url-status=dead }}</ref>) ના એક પ્રયોગશાળાનું નામ ઍલન એમ. ટ્યુરિંગના સન્માનમાં ટ્યુરિંગ રાખવામાં આવ્યું (કુર્ટ ગોડેલ પછી અન્ય પ્રયોગશાળાનું નામ રાખવામાં આવ્યું હતું). *ચિલિની પોન્ટીફીકલ કેથોલિક યુનિવર્સિટી, પ્યુરટો રીકોની પોલીટેક્નીક યુનિવર્સિટી, [[કોલમ્બીયા|કોલંબિયા]] બોગોટામાં લોસ એન્ડેસ યુનિવર્સિટી, કિંગસ કોલેજ, વેલ્સમાં કેમ્બ્રીજઅને બેનગોર યુનીવર્સીટીના કમ્પ્યૂટર સાયન્સના વિભાગનું નામ ટ્યુરિંગ પાછળ રાખવામાં આવ્યું હતું. *યુનિવર્સિટી ઓફ માન્ચેસ્ટર, ધી ઓપન યુનિવર્સિટી, ઓક્સફર્ડ બ્રુકસ યુનિવર્સિટી અને આર્હુસ યુનિવર્સિટી (ડેનમાર્ક, અર્હુસમાં) તમામના મકાનનું નામ ટ્યુરિંગના નામથી રાખવામાં આવ્યું છે. *સર્રેય રીસર્ચ પાર્કમાં ઍલન ટ્યુરિંગ રોડનું નામ ઍલન ટ્યુરિંગના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે. *હોર્નબોસ્ટેલ મોલમાં આવેલી કાર્નેગી મેલોન યુનિવર્સિટીમાં ગ્રેનાઈટનો બાંકડો છે, જેની પર એ.એમ.ટ્યુરિંગ નામ કોતરાયેલું છે. *તાજેતરમાં ઈકોલ ઈન્ટરનેશનલ ડેસ સાયન્સ ડુ ટ્રાઈટેમેન્ટ ડે ઈન્ફોર્મેશનના બનેલાં ત્રીજા બીલ્ડીંગનું નામ "ટ્યુરિંગ" રાખવામાં આવ્યું છે. == આ પણ જુઓ == {{Portal box|Biography|Logic|LGBT}} *ટ્યુરિંગ ડીગ્રી *ટ્યુરિંગ સ્વીચ *વણ ગોઠવેલું મશીન *ઍલન ટ્યુરિંગ વર્ષ *ગુડ-ટ્યુરિંગ પુનરાવર્તનની સંભાવનાઓ *ટુરિંહ મશીનના ઉદાહરણો *ટ્યુરિંગ પરીક્ષણ == નોંધ == {{Reflist|colwidth=30em}} == સંદર્ભો == {{Refbegin|colwidth=30em}} * {{ Cite book | last = Agar | first = Jon | title = The government machine: a revolutionary history of the computer | publisher = MIT Press | year = 2003 | location = Cambridge, Massachusetts | isbn = 978-0-262-01202-7 }} * {{ Cite book | last = Alexander | first = C. Hugh O'D. | author-link = Conel Hugh O'Donel Alexander | date = ''circa'' 1945 | title = Cryptographic History of Work on the German Naval Enigma | url = http://www.ellsbury.com/gne/gne-000.htm | publisher=The National Archives, Kew, Reference HW 25/1}} * {{ Cite book | last = Beniger | first = James | title = The control revolution: technological and economic origins of the information society | publisher = Harvard University Press | year = 1986 | location = Cambridge, Massachusetts | isbn = 0-674-16986-7 }} * {{Citation | last = Babbage | first = Charles | author-link = Charles Babbage | origyear = 1864 | publication-date = 2008 | editor-last = Campbell-Kelly | editor-first = Martin | editor-link = Martin Campbell-Kelly | title = Passages from the life of a philosopher | publisher = Rough Draft Printing | isbn = 978-1-60386-092-5 }} * {{ Cite book | last = Bodanis | first = David | author-link = David Bodanis | title = Electric Universe: How Electricity Switched on the Modern World | year = 2005 |publisher = Three Rivers Press | location = New York | isbn = 0-307-33598-4 | oclc = 61684223 }} * {{Cite book | last = Campbell-Kelly | first = Martin | authorlink = Martin Campbell-Kelly | last2 = Aspray | first2 = William | title = Computer: A History of the Information Machine | publisher = Basic Books | year = 1996 | location = New York | isbn = 0-465-02989-2 }} * {{Cite book | last = Ceruzzi | first = Paul | authorlink = Paul Ceruzzi | title = A History of Modern Computing | publisher = MIT Press | year = 1998 | location = Cambridge, Massachusetts, and London | isbn = 0-262-53169-0}} * {{ Cite book | last = Chandler | first = Alfred | authorlink = Alfred Chandler | title = The Visible Hand: The Managerial Revolution in American Business | publisher = Belknap Press | year = 1977 | location = Cambridge, Massachusetts | isbn = 0-674-94052-0 }} * {{ Cite journal | last = Copeland | first = B. Jack | authorlink = B. Jack Copeland | title = Colossus: Its Origins and Originators | journal = [[IEEE Annals of the History of Computing]] | volume = 26 | issue = 4 | pages = 38–45 | year = 2004 |doi = 10.1109/MAHC.2004.26 | ref = harv }} * {{ Cite book | last = Copeland | first = B. Jack (ed.) | authorlink = B. Jack Copeland | title = The Essential Turing | year = 2004 | publisher = Oxford University Press | location = Oxford | isbn = 0-19-825079-7 | oclc = 156728127 224173329 48931664 57434580 57530137 59399569 }} * {{ Cite book | last = Copeland (ed.) | first = B. Jack | authorlink = B. Jack Copeland | title = Alan Turing's Automatic Computing Engine | year = 2005 | publisher = Oxford University Press | location = Oxford | isbn = 0-19-856593-3 | oclc = 224640979 56539230 }} * {{ Cite book | last = Copeland | first = B. Jack | authorlink = B. Jack Copeland | title = Colossus: The secrets of Bletchley Park's code-breaking computers | year = 2006 | publisher = Oxford University Press | isbn = 978-0-19-284055-4 | ref = harv }} * {{ Cite book | last = Edwards | first = Paul N | title = The closed world: computers and the politics of discourse in Cold War America | publisher = MIT Press | year = 1996 | location = Cambridge, Massachusetts | isbn = 0-262-55028-8 }} * {{ Cite book | last = Hodges | first = Andrew | authorlink = Hodges, Andrew | year = 1983 | title = Alan Turing: the enigma |location = London | publisher = Burnett Books | isbn = 0-04-510060-8 | ref = harv }} * {{ Cite book | last = Hochhuth | first = Rolf | authorlink = Rolf Hochhuth | title = Alan Turing: en berättelse | publisher = Symposion | year = 1988 | isbn = 978-91-7868-109-9 }} * {{ Cite book | last = Leavitt | first = David | authorlink = David Leavitt | year = 2007 | title = The man who knew too much: Alan Turing and the invention of the computer | publisher = Phoenix | isbn = 978-0-7538-2200-5 | ref = harv }} * {{ Cite book | last = Levin | first = Janna | authorlink = Janna Levin | title = A Madman Dreams Of Turing Machines | publisher = Knopf | year = 2006 | location = New York | isbn = 978-1-4000-3240-2 }} * {{ Cite book | last = Lewin | first = Ronald | authorlink = Ronald Lewin | title = Ultra Goes to War: The Secret Story | edition = Classic Penguin | series = Classic Military History | year = 1978 | publication-date = 2001 | publisher = Hutchinson & Co | location = London, England | isbn = 978-1-56649-231-7 | ref = harv }} * {{Cite book| last = Lubar | first = Steven | year = 1993 | title = Infoculture | location = Boston, Massachusetts and New York | publisher = Houghton Mifflin | isbn = 0-395-57042-5}} * {{ Cite document | last = Mahon | first = A.P. | title = The History of Hut Eight 1939–1945 | publisher = UK National Archives Reference HW 25/2 | year = 1945 | url = http://www.ellsbury.com/hut8/hut8-000.htm | access-date = 10 December 2009 | ref = harv }} *{{MacTutor Biography|id=Turing|title=Alan Mathison Turing}} *પેટઝોલ્ડ, ચાર્લેસ (2008). "ધી એનોટાટેડ ટ્યુરિંગ: અ ગાઈડેડ ટુર થ્રુ ઍલન ટ્યુરિંગસ હિસ્ટોરીક પેપર ઓન કમ્યુટેબીલીટી એન્ડ ધી ટ્યુરિંગ મશીન". ઈન્ડિયાનાપોલીસ: વિલેય પબ્લીશીંગ. આઈએસબીએન 978-0-470-22905-7 *સ્મીથ, રોજર (1997). ''ફોન્ટાના હિસ્ટ્રી ઓફ ધી હ્યુમન સાયન્સીસ'' . લંડન: ફોન્ટાના. *વૈઝેનબૌમ, જોસેફ (1976). ''કમ્પ્યૂટર પાવર એન્ડ હ્યુમન રીઝન'' . લંડન: ડબ્લ્યુ.એચ. ફ્રીમેન. આઈએસબીએન 0-7167-167-0463-3 * {{Cite book | last = Turing | first = Sara Stoney | title = Alan M Turing | publisher = W Heffer | year = 1959 }} ટ્યુરિંગની માતા, જેણે ગ્લોરિફાઈંગ હીઝ લાઈફ નામની ૧૫૭ પાનાનું જીવનચરિત્ર લખી, ઘણાં વર્ષો સુધી તેને જીવિત રાખ્યો. તે 1959માં પ્રકાશિત થઈ હતી, અને તેથી તેનું યુદ્ધનું કાર્ય આવરી ન લઈ શકાયું. ભાગ્યેજ ૩૦૦ પ્રતો વેચાઈ હતી (સારા ટ્યુરિંગ થી લીન ન્યમેન, 1967, સેન્ટ જ્હોન કોલેજ, કેમ્બ્રીજની લાઈબ્રેરી). પ્રસ્તાવનાના ૬ પૃષ્ઠો લીન ઈરવીન દ્વારા લખવામાં આવ્યા હતા, સંભારણાંઓ અને તેના વારંવાર બોલાયેલાં વાક્યોનો સમાવેશ થયો છે. * {{Cite book | last = Whitemore | first = Hugh | authorlink = Hugh Whitemore | last2 = Hodges | first2 = Andrew | authorlink2 = Andrew Hodges | title = Breaking the code | publisher = S. French | year = 1988 }} આ 1986 હ્યુગ વ્હાઈટમોર પ્લે ટ્યુરિંગના જીવન અને મૃત્યુની વાર્તા કહે છે. મૂળ વેસ્ટ એન્ડ અને બ્રોડવેમાં ડેરેક જાકોબીએ ટ્યુરિંગનો અભિનય કર્યો હતો અને તેણે 1997માં નાટક આધારિત ટેલિવિઝન ફિલ્મમાં અભિનયનું પુનસર્જન કર્યું હતું, જે સંયુક્તપણે બીબીસી અને ડબલ્યુજીબીએચ, બોસ્ટન દ્વારા બનાવાઈ હતી. નાટકનું પ્રકાશન અંબર લેન પ્રેસ, ઓક્સફર્ડ દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે. - એએસઆઈએન: B000B7TM0Q *વિલિયમસ, મિશેલ આર. (1985) ''એ હિસ્ટ્રી ઓફ ક્મ્યુટીંગ ટેક્નોલોજી'' , ઈન્ગલેવુડ ક્લીફ્ફસ, ન્યુ જર્સી: પ્રેન્ટીસ-હોલ, આઈએસબીએન 0-8186-7739-2 *{{Cite book|last=Yates |first=David M. |title=Turing's Legacy: A history of computing at the National Physical Laboratory 1945–1995 |year=1997 |publisher=[[Science Museum, London|London Science Museum]] |location=London |isbn=0-901805-94-7 |oclc=123794619 40624091 }} {{Refend}} == બાહ્ય લિંક્સ == {{External links|date=August 2010}} {{Wikiquote}} {{Commons category|Alan Turing}} *[http://www.turing.org.uk/ ઍલન ટ્યુરિંગ] એક [http://www.turing.org.uk/bio/part1.html ટૂંકી જીવનકથા] સાથે એન્ડ્રુ હોજેસ દ્વારા ચલાવવામાં આવતી સાઈટ *[http://www.alanturing.net/ AlanTuring.net&nbsp;– જેક કોપલેન્ડ દ્વારા ][http://www.alanturing.net/ ટ્યુરિંગ એચીવ ફોર ધી હિસ્ટ્રી ઓફ કમ્પ્યુટીંગ] *[http://www.turingarchive.org/ ધી ટ્યુરિંગ એચીવ]{{Dead link|date=ડિસેમ્બર 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&nbsp;– કિંગ્સ કોલેજ, કેમ્બીજ આર્ચીવ દ્વારા કેટલાંક અપ્રકાશિત દસ્તાવેજોની સ્કેન કરેલી પ્રતો *{{MathGenealogy|id=8014}} *[http://www.systemtoolbox.com/article.php?history_id=3 ઍલન ટ્યુરિંગ- ટુવર્ડઝ એ ડીઝીટલ માઈન્ડઃ ભાગ 1] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070803163318/http://www.systemtoolbox.com/article.php?history_id=3 |date=2007-08-03 }} સીસ્ટમ ટુલબોક્સ, 11 ડિસેમ્બર 2001 *[http://plato.stanford.edu/entries/turing/ ઍલન ટ્યુરિંગ] ફિલોસોફીનું સ્ટેનફઓર્ટ એનસાઈક્રોપીડિયા. 3 જૂન ૨૦૦૨. *[http://www.time.com/time/time100/scientist/profile/turing.html ઍલન ટ્યુરિંગ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080822093918/http://www.time.com/time/time100/scientist/profile/turing.html |date=2008-08-22 }} ''સમય'' 100 * [http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} Alan Turing] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} RKBExplorer * [http://www.rutherfordjournal.org/article010111.html ''ધી માઈન્ડ એન્ડ ધી કમ્પ્યુટીંગ મશીન'' ] ''ધી રુથફોર્ડ જર્નલ'' - એક 1949 ઍલન ટ્યુરિંગ અને અન્યો પર ચર્ચા * [http://www.turingcentenary.eu/ ઍલન ટ્યુરિંગ વર્ષ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} * [http://cs.swan.ac.uk/cie12/ CiE 2012: ટ્યુરિંગ સેન્ટીનરિ કોન્ફેરન્સ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} * [http://www.visualturing.org/ વિઝ્યુઅલ ટ્યુરિંગ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }}{{Dead link|date=જુલાઈ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.wolframalpha.com/examples/TuringMachines.html ટ્યુરિંગ મશીન કેલક્યુલેટરસ] વોલ્ફ્રામઆલ્ફા === પેપર્સ === * [http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper ટ્યુરિંગના પેપરો, અહેવાલો અને વ્યાખ્યાનો ઉપરાંત અનુવાદિત આવૃત્તિઓ અને સંગ્રહોની વિસ્તૃત યાદી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} BibNetWiki * [http://www.cbi.umn.edu/oh/display.phtml?id=116 ડોનાલ્ડ ડબલ્યુ. ડેવિસ સાથે મૌખિક ઇતિહાસ મુલાકાત], ચાર્લેસ બાબ્બેજ ઈન્સ્ટીટ્યુટ, યુનિવર્સિટી ઓફ મિન્નેસોટા; યુ.કે. ખાતે ક્મપ્યુટર પ્રોજેક્ટોને વર્ણવતાં ડેવિઝ નેશનલ ફિઝિક્સ લેબોરેટરી, 1947થી ટ્યુરિંગના ડિઝાઈનીંગ કામની સાથે બે એસીઈ કમ્પ્યૂટરોના વિકાસ સુધી * [http://www.cbi.umn.edu/oh/display.phtml?id=81 નિકોલસ સી. મેટ્રોપોલીસ સાથે મૌખિક ઇતિહાસ મુલાકાત], ચાર્લેસ બાબ્બેજ ઈન્સ્ટીટ્યુટ, યુનિવર્સિટી ઓફ મીન્નેસોટી. લોસ ઍલામોસ નેશનલ લેબોરેટરી ખાતે, કમ્પ્યૂટર સેવાઓ માટેના પ્રથમ નિયામક મેટ્રોપોલીસ હતાં- ઍલન ટ્યુરિંગ અને જ્હોન વોન ન્યુમનવચ્ચેના સંબંધો સહિતના મુદ્દાઓનો સમાવેશ [[શ્રેણી:વિસંગત પ્રશિસ્ત સ્વરૂપની સાથે લેખો]] [[શ્રેણી:ઍલન ટ્યુરિંગ]] [[શ્રેણી:કમ્પ્યૂટર ડિઝાઈનરો]] [[શ્રેણી:કમ્પ્યૂટરનો પાયો નાખનારા]] [[શ્રેણી:અંગ્રેજ નાસ્તિકતાવાદીઓ]] [[શ્રેણી:અંગ્રેજ કમ્પ્યૂટર વિજ્ઞાનિઓ]] [[શ્રેણી:અંગ્રેજ સંશોધકો]] [[શ્રેણી:અંગ્રેજ તર્કશાસ્ત્રી]] [[શ્રેણી:અંગ્રેજ ગણિતશાસ્ત્રીઓ]] [[શ્રેણી:અંગ્રેજ ફિલસૂફીઓ]] [[શ્રેણી:દૂરના અંતર સુધી દોડનારાઓ]] [[શ્રેણી:ગણિતશાસ્ત્રી]] [[શ્રેણી:૧૯૧૨માં જન્મ]] [[શ્રેણી:૧૯૫૪માં મૃત્યુ]] hes4l1qghk9rlzyq3q9gll0fktv7q3l 0 31612 886600 800412 2025-06-20T16:32:51Z 2409:40C1:318B:881A:E008:AA79:8176:7AEE 886600 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian jurisdiction | type = ગામ | native_name = સરપદડ | state_name = ગુજરાત | district = રાજકોટ | taluk_names = પડધરી | latd = 22.434808 | longd= 70.602503 | area_total = | altitude = | population_total = | population_as_of = | population_density = | leader_title_1 = | leader_name_1 = | leader_title_2 = | leader_name_2 = | footnotes = | blank_title_1 = સગવડો | blank_value_1 = [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], દૂધની ડેરી | blank_title_2 = મુખ્ય વ્યવસાય | blank_value_2 = [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]], [[પશુપાલન]] | blank_title_3 = મુખ્ય ખેત-ઉત્પાદનો | blank_value_3 = [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[મગફળી]], [[તલ]],<br /> [[બાજરી]], [[ચણા]], [[કપાસ]], [[દિવેલી| દિવેલા]],<br /> [[રજકો]] તેમજ અન્ય [[શાકભાજી]] | blank_title_4 = | blank_value_4 = }} '''સરપદડ (તા. પડધરી)''' [[ભારત]] દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા [[ગુજરાત| ગુજરાત રાજ્ય]]ના [[સૌરાષ્ટ્ર]] વિસ્તારમાં આવેલા [[રાજકોટ જિલ્લો| રાજકોટ જિલ્લા]]માં આવેલા કુલ ૧૧ (અગિયાર) તાલુકાઓ પૈકીના એક એવા [[ પડધરી તાલુકો| પડધરી તાલુકા]]માં આવેલું એક ગામ છે. સરપદડ ગામના લોકોનો મુખ્ય વ્યવસાય [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]] તેમ જ [[પશુપાલન]] છે. આ ગામમાં મુખ્યત્વે [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[મગફળી]], [[તલ]], [[બાજરી]], [[ચણા]], [[કપાસ]],[[રજકો]] તેમ જ અન્ય [[શાકભાજી]]ના પાકની [[ખેતી]] કરવામાં આવે છે. આ ગામમાં [[પ્રાથમિક શાળા,જવાહરલાલ વિધાલય નામનિ હાઇસ્કુલ આવેલા છે, જેમા આશતે દસેક ગામનાં વિદ્યાર્થીઓ અભ્યાસ માટે આવે છે.આ હાઈસ્કૂલ ની ફરતે રાજાશાહી વખત ની મોટી દીવાલ આવેલી છે જે સંપૂર્ણરીતે પથ્થરથી બનેલી છે તેમાં જ [[પંચાયતઘર]] , [[આંગણવાડી]] આવેલી છે.તેમ જ દૂધની ડેરી જેવી સવલતો પ્રાપ્ય થયેલી છે. ગામ ની વચ્ચે આશરે ૧૫-૨૦ ગામો ને જોડતો મોટો પુલ આવેલો છે.જે [[ડોન્ડી]] નદી ઉપરથી પસાર થાય છે. [[ડોન્ડી]] નદી ના કિનારે ભરવાડ સમુદાય ના નેસ આવેલા છે. સરપદડ ગામમાં શ્રી સેવા મંડળ સરપદડ નામની વરસો જુની સંસ્થા આવેલી છે. અને ખેડૂત લક્ષી બે મંડળી પણ આવેલી છે. {{ગુજરાત ગામ સ્ટબ}} [[શ્રેણી:પડધરી તાલુકો]] [[શ્રેણી:સૌરાષ્ટ્ર]] m7ialts138ynidig4iz059qdnmiyol9 0 32963 886610 837646 2025-06-20T20:39:59Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886610 wikitext text/x-wiki {{cleanup}} [[File: Halwa at Mitayi street clt.jpg|thumb|બાલ્કન શૈલીમાં પિસ્તા સાથે તાહીની આધારિત હલવો]] '''''હલવો''''' (અથવા '''''હલવા''''', '''''ઝાલ્વો''''', '''''હલેવેહ''''', '''''હૈલવા''''', '''''હલવાહ''''', '''''હાલવા''''', '''''હેલવા''''', '''''અલુવા''''', '''''ચાલવા''''', '''''ચાલવા''''' )) સમગ્ર મધ્ય પૂર્વ, દક્ષિણ એશિયા, મધ્ય એશિયા, પશ્ચિમ એશિયા, પૂર્વ એશિયા, ઉત્તર આફ્રિકા, અને હોર્ન ઓફ આફ્રિકા, બાલ્કન્સ, પૂર્વીય યુરોપ, [[માલ્ટા|માલ્ટા]] અને યહૂદી વિશ્વમાં ઘણા પ્રકારની ગાઢી, ગળી મીઠાઈઓના સંદર્ભમાં પીરસવામાં આવે છે. હલવો શબ્દ (અરેબીક હલવા حلوى પરથી) બે પ્રકારની મીઠાઈનું વર્ણન કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવામાં આવે છે. *'''લોટ આધારિતઃ''' આ પ્રકારનો હલવો સહેજ ચીકણો હોય છે અને અનાજનો લોટથી, સામાન્ય રીતે સોજીનો બનાવવામાં આવે છે. પ્રાથમિક સામગ્રી તેલ, લોટ અને ખાંડ હોય છે. *'''સૂકા મેવા- માખણ આધારિત''' : આ પ્રકારનો હલવો ભૂકો થયેલો હોય છે અને સામાન્ય રીતે તાહિની (તલની પેસ્ટ) અથવા અન્ય સૂકા મેવાના-માખણો જેમ કે સૂરજમુખીના બીજનું માખણ માંથી બનાવવામાં આવે છે. પ્રાથમિક સામગ્રીઓ સૂકા મેવા- માખણ અને ખાંડ છે. હલવો અનેક અન્ય સામગ્રીઓ પર આધારિત હોઈ પણ શકે છે, જેમાં સૂરજમુખીના બીજ, વિવિધ સૂકા મેવા, કઠોળો, [[દાળ|મસૂર]] અને શાકભાજીઓ જેમ કે ગાજર, કોળું, રતાળું અને સ્ક્વોશનો સમાવેશ થાય છે.<ref>{{cite book | last = Davidson | first = Alan | authorlink = Alan Davidson (food writer) | coauthors = | title = The Oxford Companion to Food | publisher = Oxford University press | year = 1999 | location = Oxford | pages = xx + 892 | url = | doi = | isbn = 0-19-211579}}</ref> ==વ્યુત્પત્તિ== [[અંગ્રેજી ભાષા|અંગ્રેજી ભાષા]]માં ''હલવા'' શબ્દ યહૂદી ભાષાના ''હલવા'' પરથી 1840-50ની વચ્ચે આવ્યો હતો. આ યહૂદી શબ્દ બલ્ગેરિયનમાંથી આવ્યો, જે તુર્કીશ ''હેલવા'' પરથી આવ્યો હતો, વળી આ શબ્દ પણ છેવટે અરેબિક ''અલ હલવા'' પરથી વ્યુત્પન્ન થયો હતો, જેનો અર્થ છે, ગળી મીઠાઈ.<ref name="D">[http://dictionary.reference.com/browse/halvah હાલવાહ], રેન્ડમ હાઉસ ડિક્શનરી, 2009</ref> અરેબિક મૂળ حلوى ''હલવા'' એટલે "ગળી વસ્તુ". ==પ્રકારો== હલવાના મોટાભાગના પ્રકારો સાપેક્ષ રીતે ગાઢી મીઠાઈઓની હોય છે, જે ખાંડ અથવા મધ દ્વારા ગળી બનાવવામાં આવે છે. તેમના દેખાવ, તેમ છતાં અલગ અલગ હોય છે. ઉ.દા, સોજી આધારિત હલવો ચીકણો અને અપારદર્શક હોય છે, જ્યારે તલ આધારિત હલવો સૂકો અને વધુ ભૂકાવાળો હોય છે. ===લોટ આધારિત === આ પ્રકારમાં લોટને શેકીને બનાવવામાં આવે છે જેમ કે સોજીને તેલમાં શેકીને કરકરો બનાવવામાં આવે છે અને તેને ખાંડની ચાસણી સાથે રાંધવામાં આવે છે. આ [[ઈરાન|ઈરાન]], [[તુર્કસ્તાન|તુર્કી]], સોમાલીયા, [[ભારત|ભારત]], [[પાકિસ્તાન|પાકિસ્તાન]] અને [[અફઘાનિસ્તાન|અફઘાનિસ્તાન]]માં જાણીતો છે. ====સેમોલીના (સોજી)==== આ હલવો [[ભારત|ભારત]], [[અફઘાનિસ્તાન|અફઘાનિસ્તાન]], બાંગ્લાદેશ, [[ઈરાન|ઈરાન]], [[પાકિસ્તાન|પાકિસ્તાન ]]અને આસપાસના દેશોમાં (તેનું થોડું જુદું સ્વરૂપ [[આલ્બેનિયા|અલબાનીયા]], [[અઝેરબીજાન|અઝેરબૈજન,]] [[બલ્ગેરિયા|બુલ્ગારીયા]], [[સાયપ્રસ|સાપ્રસ]], [[ગ્રીસ|ગ્રીસ]], મોન્ટેનેગ્રો અને [[તુર્કસ્તાન|તુર્કી]]માં) જોવા મળે છે, ઘઉંની સોજી, ખાંડ અથવા મધ, અને માખણ અથવા વનસ્પતિ ઘીની સાથે બનાવવામાં આવે છે અને ખાવામાં આવે છે. કિસમિસ, ખજૂર, અને [[સુકો મેવો|સૂકા ફળોt]], અથવા સૂકા મેવા જેમ કે બદામ અથવા [[અખરોટ|અખરોટ]]ને પણ સોજીના હલવામાં ઉમેરવામાં આવે છે. હલવાનો ચીકણો દેખાવ, જે પોલેન્ટા જેવો દેખાય છે, તે સહેજ ગળ્યો હોય છે, તેમાં ઉમેરાયેલું માખણ વધુ સ્વાદ આપે છે. સોજીના હલવાનું પ્રમાણભૂત માપ 1:2:3:4 છે, એટલે કે એક ભાગ ચરબી (વનસ્પતિ ઘી અથવા માખણ), બે ભાગ સોજી, ત્રણ ભાગ મીઠાશવાળું તત્ત્વ (ઉ.દા. ખાંડ અથવા મધ) અને ચોથો ભાગ પાણી. સોજી ચરબીમાં શેકાઈ જાય ત્યારે પાણી અને મીઠાશ વાળી વસ્તુથી બનેલી ચાસણી ઉમેરવામાં આવે છે. જ્યારે તે ગરમ હોય ત્યારે તે બંનેને ખૂબ જ સાવચેતી પૂર્વક મિશ્ર કરવામાં આવે છે, અને કોઈ વધારાની સામગ્રીઓ ઉમેરવામાં આવે છે. આ તબક્કે હલવો આછા કથ્થઈ રંહનો અને વધુ પોચો બને છે. રાંધણ પદ્ધતિ અને સ્વાદ અનુસાર તેને વધુ પકવવામાં આવે છે, જે તેને વધુ ઘેરો અને કઠણ બનાવે છે, અથવા તેને ઠારી દેવા માટે મૂકી રાખવામાં આવે છે. [[File:UnHelvasi.jpg|thumb|230px|તુર્કીશ અન હેલવાસી, સોજી આધારિત હલવો ]] ભારતમાં, સોજીનો હલવો મહત્ત્વની એક "ઉત્તરીય" મીઠાઈ તરીકે ગણતરીમાં લેવાતો હોવા છતાં તે, દક્ષિણ ભારતમાં પણ ઘણી જાણીતી વાની છે. હલવાનું એક પ્રમુખ દક્ષિણ ભારતીય સ્વરૂપ (અથવા “અલવા”, એવું તમિલમાં કહેવામાં આવે છે) [[તમિલનાડુ|તમિલનાડુ]] રાજ્યના એક શહેર તિરુનેલવેલીમાંથી મળે છે. લગભગ એક સમાન સોજીની રસોઈ, જેને સંપૂર્ણ દક્ષિણ ભારતમાં વ્યાપક પણે માણવામાં આવે છે, તેને કેસરી અથવા કેસરી-સ્નાન કહેવામાં આવે છે. પાકિસ્તાન અને ભારતમાં સોજીની જગ્યાએ ગાજર (''ગાજર હલવા'' માટે), મગની દાળો (''મગની દાળનો હલવો'' માટે) અથવા દૂધી (દૂધીના હલવા માટે) પણ ઉપયોગમાં લેવામાં આવે છે. સોજી વિના તેને એક સાથે બાંધવા માટે, કન્ડેન્સ્ડ દૂધ અને ઘીની સાથે તૈયાર કરવામાં આવે છે, જ્યારે તે તાજો બન્યો હોય છે, ત્યારે પરિણામ સ્વરૂપે એક નરમ પોચો હલવો બને છે, અને બ્રિટિશ પુડીંગ જેવો દેખાય છે. [[File:Punjab sujii halwaa (Sweet food).jpg|thumb|પંજાબનો સોજી હલવો]] ====મકાઈનો લોટ==== મકાઈના લોટનો હલવો ગ્રીસમાં જાણીતો છે અને તેની ઘણા પ્રકારો જોવા મળે છે. ફારસાલા રાંધણ પદ્ધતિ અત્યંત જાણીતી છે. તે ખાંડ જેવી ચારણી સાથે ઘણી ગળી વાની હોય છે. ====ચોખાનો લોટ==== આ ચોખાનો લોટ અને નારિયેળના દૂધનો હલવો ઝાન્ઝીબારની શેરીઓમાં ઘણો સામાન્ય છે. {{See also|Dodol}} ===સૂકોમેવો-માખણ આધારિત હલવો=== [[File:Halwa mit Schokoladenüberzug 2008 01.JPG|thumb|રશિયન પેક કરેલો હલવો. ]] આ પ્રકારનો હલવો તેલયુક્ત બીજોને વાટીને બનાવવામાં આવે છે, જેમ કે તલની પેસ્ટને ગરમ ખાંડની ચાસણીમાં ત્યાં સુધી રાંધવામાં આવે છે, જ્યાં સુધી તે સખત ન બની જાય. આ પ્રકાર પૂર્વીય ભૂમધ્ય તથા બાલ્કન વિસ્તારો તથા અન્ય દેશો જેમ કે બોસ્નિયા અને હર્જેગોવિના, [[ક્રોએશિયા|ક્રોએશિયા]], [[રોમાનિયા|રોમાનિયા]], સર્બિયા, મોન્ટેનેગ્રો(тах'ан халв'а), [[બલ્ગેરિયા|બુલ્ગારિયા]], [[રશિયા|રુસ]], [[ગ્રીસ|ગ્રીસ]] અને [[સાયપ્રસ|સાઈપ્રસ]] (χαλβάς), ઈજિપ્ત, [[ઈરાક|ઈરાક]], [[ઈઝરાયલ|ઈઝરાયેલ]], [[ઈરાન|ઈરાન]], [[લેબેનાન|લેબેનોન]], મૈસડોનિયા, [[આલ્બેનિયા|આલ્બેનિયા]], [[સિરિયા|સીરિયા]], મધ્ય એશિયા, દક્ષિણ ભારત, કાકેશસ વિસ્તારો અને [[તુર્કસ્તાન|તુર્કી]]માં લોકપ્રિય છે. તે અલ્જિરીયા અને કેન્દ્રીય ભૂમધ્ય પર દ્વીપ [[માલ્ટા|માલ્ટા]]માં પણ લોકપ્રિય છે. ====તલ==== તલનો હલવો બાલ્કનો, મધ્ય પૂર્વ અને અન્ય ભૂમધ્ય સાગરની આસપાસના વિસ્તારોમાં લોકપ્રિય છે. આ મીઠાઈમાં પ્રાથમિક સામગ્રી તલના બીજો અથવા તહિની પેસ્ટ અને ખાંડ, ગ્લુકોઝ અથવા મધ છે.<ref>{{Cite web |url=http://www.fourman.dsl.pipex.com/recipes/halva.html |title=તલના હલવાની રેસીપી |access-date=2012-07-18 |archive-date=2012-09-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120929235651/http://fourman.dsl.pipex.com/recipes/halva.html |url-status=dead }}</ref> સોપવોર્ટ<ref>[http://books.google.com/books?vid=ISBN1560220317 સીઝનીંગ સાવી: હર્બઝ, સ્પાઈસીઝ અને અધર ફ્લેવરીંગસ બાઈ એલીસ એર્ન્ડટ પાન નં. 215]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.emthrace.org/exhibits/sweetmeats/halva/en/ |title=''હલવા'' ઈથનોલોજીકલ મ્યુઝયમ ઓફ થ્રેસ |access-date=2011-06-23 |archive-date=2007-07-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070703164849/http://www.emthrace.org/exhibits/sweetmeats/halva/en/ |url-status=dead }}</ref> (અરબીમાં ''‘અર્ક અલ હલવેહ'' ; તુર્કીશમાં ''çöven'' કહેવાય છે<ref>{{Cite web |url=http://www.turkish-coffee.org/turkish_delight.htm |title=તુર્કીશ હલવા |access-date=2011-06-23 |archive-date=2011-07-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110723094153/http://www.turkish-coffee.org/turkish_delight.htm |url-status=dead }}</ref>), કેટલીક રાંધણ પદ્ધતિમાં મિશ્રણમાં તેલને સ્થિર કરવા અથવા પરિણામસ્વરૂપ બનવાવાળી મીઠાઈ માટે વિશિષ્ટ દેખાવનું સર્જન કરવા માટે સફેદ ઈંડા અથવા ઝાડવાની ઔષધિના મૂળ ઉમેરવામાં આવે છે. અન્ય સામગ્રીઓ અથવા લોટ જેમ કે પિસ્તા, કોકો પાઉડર, નારંગીનો રસ, વેનીલા અથવા ચોકલેટ પણ પ્રાથમિક તાહીની અને ખાંડ આધારિત સામગ્રીમાં મોટેભાગે ઉમેરવામાં આવે છે. ====સૂરજમુખી ==== [[File:Halwa mit Schokoladenüberzug 2008 05.JPG|thumb|230px|right|રશિયન હલવા મીઠાઈ]] સૂરજમુખી હલવા, પૂર્વીય યુરોપના દેશો જેમ કે અર્મેનિયા, [[બેલારુસ|બેલારુસ]], [[બલ્ગેરિયા|બુલ્ગેરિયા]], [[રોમાનિયા|રોમેનિયા]], મોલ્ડોવા, [[રશિયા|રશીયા]], [[પોલેંડ|પોલેન્ડ]] અને યુક્રેનમાં જાણીતા છે, તે તલને બદલે સૂરજમુખીના બીજમાંથી બને છે. ===અન્ય=== ==== ફ્લોસ હલવો ==== ''પિસમાનિએ'' (તુર્કીસ) અથવા '''ફ્લોસ હલવો''' કોકાઈલી, [[તુર્કસ્તાન|તુર્કી]]માં બનતી એક પરંપરાગત મીઠાઈ છે, હલવાના પાતળા પડોને ફ્લોસ કરીને હળવી મીઠાઈ બનાવી શકાય છે. મુખ્ય ઘઉંનો લોટ અને ખાંડના મિશ્રણને સતત એક બોલના આકારમાં લપેટવામાં આવે છે અને પછી તેને દબાવી દેવામાં આવે છે. ઓછી ઘનતા સાથે, રૂની કેન્ડી જેવી એક હલવાની વાની મળે છે. ફ્લોસ હલવો નિયમિત અને પિસ્તા ફ્લેવરોમાં મળી શકે છે, અને હલાલ અથવા કોસેર પ્રમાણિતો સાથેની બ્રાન્ડો અહીં જોવા મળે છે. પિસ્તા આધારિત ફ્લોસ હલવા જેવી સમાન રાંધણ પદ્ધતિ ઉત્તર ભારતમાં પ્રચલિત છે. તે થોડું વધુ ઘટ્ટ હોય છે અને તે મોટાભાગે "પતીસા" અથવા સોહન પાપડી તરીકે ઓળખાય છે. ચાઈનીઝ ભોજનમાં ફ્લોસ જેવી કેન્ડી સમાન ''ડ્રેગન બીયર્ડ કેન્ડી'' તરીકે ઓળખાતો પિસમાનિએ અથવા પશમાક હલવો નાસ્તા અથવા મીઠાઈ તરીકે ખાવામાં આવે છે. હલવાનો એક કાચો પ્રકાર પણ છે જે કાચા ખોરાકોમાં જાણીતો બન્યો છે. આ પ્રકારમાં, કાચા તલની તાહીની, કાચી બદામો, કાચા અગેવિ નેક્ટર અને [[મીઠું|મીઠા]]ને એક સાથે વાટવામાં આવે છે અને તેને સખત બનાવવા માટે ઠંડો કરવામાં આવે છે.<ref>http://books.google.com/books?id=ialwGIyz0xQC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=raw+foods,+halvah&amp;hl=en&amp;ei=sza4TbHGM4H6swOfofioAQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=9&amp;ved=0CIoBEOgBMAg#v=onepage&amp;q=halvah&amp;f=false</ref> == સાંસ્કૃતિક ઉપયોગ == હલવા એ સૌથી સમાન્ય આધુનિક [[અંગ્રેજી ભાષા|અંગ્રેજી]]નો સ્પેલિંગ છે અને તેનું લિપ્યંતર મોટાભાગની બાલ્કન ભાષાઓમાંથી થયું છે. અન્ય લિવ્યંતરણમાં આ મુજબનો સમાવેશ થાય છેઃ ''હેલવા'' (માલ્ટિઝે), ''હલવાહ'' (હીબ્રુ), ''હલવા'' અથવા ''હલવી'' (અરેબિક), ''હેલવા'' (ટુર્કીશ), ''હલવા'' (હિન્દુસ્તાની). હીબ્રુ વ્યુત્પન્ન સ્પેલિંગ, ''હલવાહ'' ({{lang-he|חלבה}}), ઘણીવખત વિશિષ્ટ રીતે કોશેર વાનગી માટે તેનો ઉપયોગ થાય છે. ''હલાવા'' (حلاوة) નો અરેબિક અર્થ ગળપણ થાય છે જ્યારે શબ્દ ''હલવા'' (حلوى) નો અર્થ મીઠાઈઓ અથવા કેન્ડી થાય છે. ''હલવો'' શબ્દ અરેબિક શબ્દ ''હલવા'' પરથી આવ્યો છે; મૂળ શબ્દ''હિલવા'' જેનો અર્થ ગળ્યું થાય છે. === અલ્બેનિયા === અલ્બેનિયામાં હલવા, હલ્લવે, સામાન્ય રીતે મીઠાઈ આધારિત ભોજન તરીકે ખાવામાં આવે છે, એટલે કે તેની પહેલાં ભોજનની મુખ્ય વાની અથવા ક્ષુધાપ્રદીપક ભોજન લેવામાં આવતું નથી. અલ્બેનિયામાં મોટાભાગના હલવા લોટ આધારિત હલવા હોય છે, તેમ છતાં ઘરમાં બનાવાતો સોજીનો હલવો અને હલવાઈને ત્યા બનતો સોજીનો હલવો પણ ખાવામાં આવે છે. ઘઉંના લોટાનો હલવો સામાન્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવામાં આવે છે, તેમ છતાં મકાઈનો લોટનો હલવો પણ સામાન્ય છે. === આર્જેન્ટીના === આર્જેન્ટીનામાં હલવો ઉપલબ્ધ છે, ખાસ કરીને [[સિરિયા|સિરિય]]ન-[[લેબેનાન|લેબેનીઝ]] અથવા અર્મેનીયન મૂળના હલવાઈને ત્યાંથી આવે છે. 1940ના દાયકાઓમાં, ગ્રીક હલવાના નામની અવેજીમાં ''મેન્ટેકોલ'' પ્રવાસી કુટુંબની કંપની, રીયો સેગુન્ડોઝ જ્યોર્ગાલોઝ દ્વારા હલવાના નામની અવેજીમાં મગફળીના માખણ સાથે બનેલો મેન્ટેકોલ રજૂ કરવામાં આવ્યો. તે ઘણી જાણીતી પેદાશ બની, 1990ના દાયકામાં વૈશ્વિક કંપની કેડબરી શેવેપીઝને વેચવામાં આવી, જેણે રાંધણ પદ્ધતિમાં પરિવર્તન કર્યું. જ્યોર્ગાલોઝ હવે મૂળ પેદાશનું ''ન્યુક્રેમ'' ના નામથી ઉત્પાદન કરે છે. બંને વસ્તુઓ કેન્ડી સ્ટોરો અને સુપરમાર્કેટોમાં ઉપલબ્ધ છે. === બેહરીન === બહેરીનમાં, હલવાનું સૌથી જાણીતુ સ્વરૂપ હલવા શૌવેઈટર છે, જે ''હલવા બેહરીની'' તરીકે પણ પાડોશી દેશોમાં જાણીતું છે. === બોસ્નીયા === બોસ્નીયામાં હલવાનો મોટાપ્રમાણમાં ઉપયોગ થાય છે, અને તે વિવિધ સ્વરૂપો અને લોટમાં ઉપલબ્ધ છે. === બાંગ્લાદેશ === [[File:Bangladeshi Halwa.jpg|thumb|270px|બાંગ્લાદેશી હલવાઓની વૈવિધ્યતા(ડાબી બાજુથી): પપૈયા, ગાજર અને સોજી. (નીચે): ચણા]] વિવિધ પ્રકારના ''હલુઆ'' ({{lang-bn|হালুয়া}}) સમગ્ર બાંગ્લાદેશમાં અને તેના પાડોશી [[બંગાળી ભાષા|બંગાળી બોલીવાળા]] [[કોલકાતા|કલકત્તા]]ના વિસ્તારોમાં તૈયાર થાય છે. હલુઆના અત્યંત સામાન્ય પ્રકારોમાંના કેટલાંક સેમોલિના(সুজির হালুয়া ''સુજીર હલુઆ'' ), ગાજર (গাজরের হালুয়া ''ગજોરેર હલુઆ'' ), ચણા (বুটের হালুয়া બુટેર હલુઆ), લોટ (নেশেস্তার হালুয়া ''નેશેસ્ટાર હલુઆ'' ) બદામ (বাদামের হালুয়া બદામેર હલુઆ), અને પપૈયા (পেঁপের হালুয়া પેપર હલુઆ)નો સમાવેશ થાય છે. હલુઆ સામાન્ય રીતે સમૃદ્ધ મીઠાઈ તરીકે ખવાય છે, પણ બાંગ્લાદેશીઓ માટે સવારના નાસ્તા માટે પરંપરાગત બ્રેડ જેમ કે [[પુરી (વાનગી)|પૂરીઓ]] (পুরি ''પૂરી'' ) અથવા પરાઠાs (পরোটা ''પોરોટા'' ) સાથે હલુઆ ખાવો તે અસામાન્ય નથી. === બલ્ગેરિયા === [[બલ્ગેરિયા|બલ્ગેરિયા]]માં હલવો શબ્દનો (халва) એક કરતાં વધુ મીઠાઈ માટે ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. તાહીની હલવો (тахан халва) અત્યંત પ્રચલિત છે અને તે તમામ ફૂડ સ્ટોરોમાં મળી શકે છે. બે પ્રકારના તાહીની હલવા બનાવવામાં આવે છે- એક સૂરજમુખીના બીજનો ઉપયોગ કરીને બનતો તાહીની હલવો અને બીજો તલનો ઉપયોગ કરીને બનતો તાહીની હલવો. પરંપરાગત રીતે, યાબ્વાનીત્સા અને હાસકોવોના વિસ્તારો તેમના હલવા માટે જાણીતા છે. સોજીનો હલવો (грис халва) ઘરમાં બનાવવામાં આવે છે અને તે માત્ર કેટલાક પેસ્ટ્રી સ્ટોર્સમાં જોવા મળે છે. ત્રીજા પ્રકાર સફેદ હલવાનો (бяла халва) છે, જે ખાંડમાંથી બને છે. સફેદ હલવો લેન્ટ (સિર્ની ઝાગોવેઝ્ની; Сирни заговезни)પહેલનાં છેલ્લા રવિવાર માટે જાણીતો છે, જ્યારે સફેદ હલવાનો ટુકડો એક દોરી પર બાંધવામાં આવે છે. તમામ બાળકો પાર્ટીના સ્થાને એક વર્તુળમાં ઊભા હોય છે અને તેઓ ચોક્કસ પણે તેમના મોં વડે હલવાનો ટુકડો પકડે છે. બલ્ગેરિયામાં મોટા ભાગના તમામ પ્રકારના હલવાને ગુડ કિંગ હેન્રી(чувен)ના એસેન્સ સાથે સ્વાદિષ્ટ બનાવવામાં આવે છે. === ક્રોએશિયા === ક્રોએશિયામાં ખાવામાં આવતો હલવો તે સ્વાદમાં ગળ્યો હોય છે. સ્લાવોનીયા, કોર્ડુન, લીકા અને બારાન્જા અથવા એક સમયે ઓટ્ટોમન સમ્રાજ્ય સાથે સંપર્કમાં આવેલા વિસ્તારોમાં આ વિશેષતા અસામાન્ય નથી. સ્લાવોનીયામાં ખાસ કરીને હલવા "કીર્વજ" અથવા સ્થાનિક ચર્ચ મેળાઓમાં જાણીતો છે. === ઈજિપ્ત === ઈજિપ્તમાં, ''હાલાવા'' અથવા ''હાલાવા તાહીની'' ({{lang|arz|حلاوة طحينية}}) નામ છે. તેમાં ઘણી વિવિધતા છે જેમ કે માત્ર ચોસલાઓ, અને નાજુક રેસાદાર હલવા જેને હાલાવા હેર કહેવામાં આવે છે ({{lang|arz|حلاوة شعر}}). પાઈન નટ્સ, પિસ્તા અને બદામની જોડે અન્ય વિવિધતાના મોટા ચોસલા અથવા પહેલેથી તૈયાર કરીને રાખવામાં આવેલા ગ્રાહકોનો હિસ્સો તથા તાજેતરમાં એનર્જી બાર (ચોકલેટ બારના કદના) પ્રકારો છે. ''હાલાવા'' મોટાભાગના ઈજિપ્તવાસીઓ દ્વારા માણવામાં આવતી એક અત્યંત જાણીતી મીઠાઈ છે. તે સવારના નાસ્તા માટે અને રાતના જમણમાં ખાવામાં આવે છે અને તેને ગરમ બ્રેડ, સેન્ડવીચ સાથે માણવામાં આવે છે, અને ઘણી વખત રાંધેલા ક્રીમના અરેબિક સમતુલ્ય ({{lang|arz|قشطة}}) સાથે માણવામાં આવે છે. તે સંગ્રહિત ખોરાક છે, જેને કોઈ વિશિષ્ટ સંગ્રાહક પરિસ્થિતિઓની જરૂરિયાત ન હોવાથી તેનો સમગ્ર દેશમાં આનંદ માણી શકાય છે અને તે કોઈ ભય અથવા બગાડ વગર પરિસરના તાપમાને રાખી શકાય છે. મેસેડોનીયા મેસેડોનીયા, હલવો મીઠાઈના સંદર્ભમાં લેવામાં આવે છે, જે એક કરતાં વધુ વિવિધતામાંથી બન્યો છે. તાહીની (તલ અથવા સૂરજમૂખી) (Таан алва)માંથી બનેલો હલવો એફ.વાય.આર.ઓ.એમ.માં મોટાભાગે વપરાય છે. નેગોટીનોનો હલવો સૌથી વધુ જાણીતો છે. સોજી (алва од гриз)માંથી બનતો હલવો માત્ર ઘરમાં બનાવવામાં આવે છે. ઈઝમીર્ક્શા હલવો (Измирска алва) ચોકલેટ પ્રકારનો હલવો છે, જે લોટ, કોકો, ખાંડ અને મગફળીમાંથી બને છે. આ હલવો પણ ઘરે બને છે. === ગ્રીસ અને સાયપ્રસ === [[ગ્રીસ|ગ્રીસ]] અને [[સાયપ્રસ|સાયપ્રસ]]માં હલવાઓની પરિભાષા (χαλβάς) મીઠાઈની બંને વૈવિધ્યતા માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે. તલનો હલવો શિષ્ટ સમયમાં બનાવવામાં આવતો હતો.<ref>[http://www.afs.edu.gr/agroweb/agroweb_2002/html/sesame.htm ''તલના બીજ અને તાહીની ઉત્પાદન'' ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070117232930/http://www.afs.edu.gr/agroweb/agroweb_2002/html/sesame.htm |date=2007-01-17 }}. ડીમીટ્રીસ પેર્રોટીસ, કોલેજ ઓફ એગ્રીકલ્ચર સ્ટડીઝ, અમેરીકન ફાર્મ સ્કૂલ, થેસ્સાલોનીકી ગ્રીસ</ref> સોજીના હલવાની પ્રમાણભૂત રેસીપીને "1:2:3:4" કહેવાય છે, જેમાં એક ભાગ તેલ, બે ભાગ સોજી, ત્રણ ભાગ ખાંડ અને ચોથો ભાગ પાણીનો છે. === ભારત === [[File:Halva1.jpg|thumb|270px|સોજીનો હલવો, ચણાનો હલવો અને ગાજરનો હલવો જેવા કેટલાક ભારતીય હલવાની વૈવિધ્યતા]] [[ભારત|ભારત]]ના વિવિધ પ્રકારના હલવા વિસ્તાર અને સામગ્રી, જેમાંથી હલવો બને છે, તેને આધારે પ્રચલિત છે. મોટા ભાગના પ્રખ્યાત હલવામાં સોજી હલવો (સેમોલિના હલવો),<ref name="sooji ka halva">{{Cite web |url=http://www.indiasnacks.com/recipe/781/Suji-Halva-(Semolina-Halva).php |title=સુજી હલવા રેસીપી |access-date=2011-06-23 |archive-date=2011-07-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110713025054/http://www.indiasnacks.com/recipe/781/Suji-Halva-(Semolina-Halva).php |url-status=dead }}</ref> લોટનો હલવો (ઘઉંનો હલવો),<ref name="aate ka halva">[http://www.khanakhazana.com/recipes/view.aspx?id=1787 આટે કા હલવા રેસીપી]</ref> મગની દાળનો હલવો (મગનો હલવો),<ref name="moong dal ka halva">[http://indianfood.about.com/od/sweetsanddesserts/r/moongdaalhalwa.htm મૂંગ દાલ કા હલવા રેસીપી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110707075012/http://indianfood.about.com/od/sweetsanddesserts/r/moongdaalhalwa.htm |date=2011-07-07 }},</ref> ગાજર હલવો (ગાજરનો હલવો),<ref name="gajar-halwa-video">[http://www.youtube.com/watch?v=aIo04MqbW5o ગાજર હલવા વિડીયો ડેમોનસ્ટ્રેશન]</ref> દૂધી હલવો, ચણા દાળનો હલવો(ચણા), અને સત્યનારાયણ હલવો (સોજી હલવાની વિવિધતા, કેળાની શોધી શકાય એવી નિશાનીના ઉમેરા સાથે), કાજુ હલવો (કાજુનો હલવો)નો સમાવેશ થાય છે. તિરુનેલ્વેલી, [[તમિલનાડુ|તમિલનાડુ]] રાજ્યનું એક શહેર જે '''હલવા શહેર''' ના નામે ઓળખાય છે. [[કેરળ|કેરેલા]] પ્રાન્તમાં, હલવાનો ઉચ્ચાર 'અલુવા' થાય છે. કેરેલામાં કોઝીકોડે શહેર અનન્ય વિદેશી હલવા માટે ખૂબ જાણીતું છે, જે કોઝીકોડેન હલવાના નામથી જાણીતુ છે. તે વિવિધ લોટમાંથી બનાવવામાં આવે છે, જેમ કે ઘી, નારિયેળ, કાજુ, ખજૂર, કાચુ કોપરું/4}, [[પાઈનેપલ]], [[લીલી ચટણી]], વગેરે. કોઝીકોડેન હલવો મોટાભાગે [[મેદા]] (અતિ બારીક દળેલા ઘઉં)માંથી બને છે. તેમ છતાં, 'કરુતા અલુવા' (કાળો હલવો), ચોખામાંથી બને છે, તે પણ અત્યંત જાણીતો છે. શિયાળુ તરબૂજ અથવા રાખોડી કોળામાંથી બનતો 'કાશી હલવા' એ [[કર્ણાટક|કર્ણાટક]]ની જાણીતી અને પરંપરાગત મીઠાઈ છે, જે મુખ્યત્વે પરંપરાગત બ્રાહ્મણ લગ્નોમાં નિયમિત રીતે દેખાય છે. === ઇરાન === [[ઈરાન|ઈરાન]]માં ''હલવો'' સામાન્ય રીતે ઘઉંના લોટ અને માખણ અને ગુલાબ જળ સાથે સ્વાદિષ્ટ કરેલી ^{[http://www.persiancity.com/recipes/recipe.asp?ID=27 વાનગી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090219014136/http://www.persiancity.com/recipes/recipe.asp?ID=27 |date=2009-02-19 }}}વાળી મીઠાઈના સંદર્ભમાં લેવામાં આવે છે. અંતિમ પેદાશનો રંગ ઘેરો કથ્થઈ રંગ હોય છે. હલવોને એકદમ સૂકી પેસ્ટ ન થઈ જાય ત્યાં સુધી તેને એક પ્લેટમાં પાતળા સ્તરમાં પાથરવામાં આવે છે. હલવો સામાન્ય રીતે અન્ત્યવિધિ અને એવા પ્રસંગોએ પીરસવામાં આવે છે, તેની પર મોટા ભાગે છીણેલી બદામો અથવા નારિયેળ સાથે મૂકવામાં આવે છે. ગિલાનના કાસ્પીયન વિસ્તારમાં થેયલી એક વૈવિધ્યતાને અસાલી હલવો (શાબ્દિક અર્થમાં મધનો હલવો) કહેવાય છે. ઈરાનમાં બનતા અન્ય પ્રકારોના હલવા કરતાં તે જુદા પ્રકારનો છે, તે સોજી આધારિત હલવા કરતાં ચોખાના લોટમાંથી બનતો હલવો છે, અને તેને ગળ્યો કરવા ખાંડને બદલે મધ નાખવામાં આવે છે. ''હલવાર્દેહ'' ઈરાનીયન પારિભાષિત તાહિની આધારિત હલવો છે, અને તેમાં આખા પિસ્તાનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હોઈ પણ શકે અને ન પણ હોઈ શકે. ઉપરાંત અર્દેહ લુગદીના સ્વરૂપમાં રાંધેલા તલનું નામ છે, જેને સામાન્ય રીતે ચાસણી દ્વારા ગળી બનાવવામાં આવે છે. === ઈઝરાયેલ === [[File:Halva IMG 2411.JPG|thumb|right|250px|જેરુસલેમમાં માહાને યેહુડા બજારમાં હલવાનું પ્રદર્શન.]] [[ઈઝરાયલ|ઈઝરાયેલ]] અને સમગ્ર દુનિયામાં યહૂદી પાર્શ્વ ભૂમિકા ધરાવતાં લોકોમાં ખૂબ વધુ માત્રામાં તલના લોટ આધારિત તાહીની હલવાહ (חלוה) ખૂબ પ્રખ્યાત છે. <ref>ગીલ માર્કસ, "ધી વર્લ્ડ ઓફ જેવીશ કૂકીંગ", (સીમોન એન્ડ શુસ્ટર: 1996) પાન નં.210</ref><ref>[http://www.haaretz.co.il/hasen/spages/952265.html હા'અરેત્ઝ ઓનલાઈન: ફોર સ્ટોપ્સ ફોર હલવા]{{Dead link|date=ઑગસ્ટ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> અંગ્રેજી જોડણીમાં "halvah", સામાન્ય રીતે ચોસલા અથવા નાના પેકીંગમાં આવે છે અને તે મોટી વિવિધ ધરવતાં લોટ, ચોકલેટ અને વેનીલામાંથી બનતો હલવો ખૂબ જ સામાન્ય છે અને ઉપલબ્ધ હોય છે. હલવાહ મોટાભાગે હંમેશા પાર્વે હોય છે, જેનો અર્થ છે તેમાં કોઈ માંસ અથવા ડેરી પેદાશોનો સમાવેશ થયેલો નથી, એટલા માટે કે તે કાશ્રુટ નિયમાનુસાર દૂઘ અથવા માંસની સાથે અથવા પછી ખાઈ શકાય છે. ઈઝરાયેલના હલવાહમાં સામાન્ય રીતે ઘઉંનો લોટ અથવા સોજીનો સમાવેશ થતો નથી, પણ તેમાં તલની તાહીની, ગ્લુકોઝ, ખાંડ, વેનીલા અને સાપોનારીયાના મૂળનો અર્ક (સોપવોર્ટt)નો ઉપયોગ થશે, જે હંમેશા અન્ય રેસીપીમાં જોવા મળતા નથી. <ref>[http://www.jewishexponent.com/article/16634/ ધી જેવિશ એક્સપોનેન્ટ: હેઈલ ટુ હેવનલી હાલવાહ!]</ref> === લેબેનોન, સિરીયા, ઈરાક, જોર્ડન અને પેલેસ્ટીનીયન પ્રાંતો === લેવાન્ટ વિસ્તારમાં, જેમાં [[લેબેનાન|લેબેનોન]], [[સિરિયા|સિરીયા]], [[ઈરાક|ઈરાક]], [[જૉર્ડન|જોર્ડન ]]અને પાલેસ્ટીનીયન પ્રાન્તોનો સમાવેશ થાય છે, ત્યાં હલાવા, લાક્ષણિક રીતે તલ અથવા તાહીની- આધારિત સ્વરૂપનો બને છે, જેનો વિવિધ રીતે સ્વાદિષ્ટ બનાવી શકાય છે અને તેમાં પિસ્તા, બદામો અથવા ચોકલેટનો સમાવેશ થઈ શકે છે. લેબેનોનથી મોટી માત્રામાં હલવો સમગ્ર દુનિયામાં નિકાસ થાય છે. === લિબિયા અને ટ્યૂનીશિયા === ટુનીશીય અને લિબ્યામાં, તેને حلوى شامية ''હલવા શામીયા'' અથવા માત્ર ''શામીયા'' કહેવાય છે, જેનો અર્થ છે, લેવાન્ટીન મીઠાઈ, જ્યારે હલાવા શબ્દનો ક્યારેય ઉપયોગ થતો નથી. === લિથુઆનિયા === [[લિથુઆનિયા|લિથુઆનીયા]]માં તેને ચાલવા કહેવામાં આવે છે. તેનો મોટા પ્રમાણમાં નાસ્તા તરીકે ઉપયોગ થાય છે અને વેચાણ માટે તે નાના ટુકડાઓ (70-150 ગ્રામ)માં પેક થયેલા હોય છે. === માલ્ટા === [[માલ્ટા|માલ્ટા]]માં, શબ્દ ''હેલવા ટેટ-ટોર્ક'' {{lang-en|Turk's sweet}}નો ઉપયોગ થાય છે, જેનો સંદર્ભ તાહીની આધારિત ચોસલાવાળી મીઠાઈ તરીકે ઉપયોગ થાય છે, જેમાં ઘણી વખત પિસ્તા અથવા બદામોનો સમાવેશ થાય છે. તે માલ્ટીઝ ભોજનનો એક હિસ્સો છે અને ટાપુ પર એક સામાન્ય મીઠાઈવાળો નાસ્તો છે, વિશેષ રીતે તેનો લગ્ન ઉજવણીના અંતે અને ઉજવણી દરમિયાન પિરસવામાં આવે છે. === મ્યાન્માર === મ્યાન્મારમાં, તેને હાલાવા કહેવામાં આવે છે અને તેને ઈયેયાર્વાડી વિસ્તારમાં બંદર પૈથેનની સાથે સાંકળવામાં આવે છે. બર્મીઝ હાલાવામાં સામાન્ય રીતે ખસખસ હોય છે અને તેનો રંગ ભૂરો હોય છે. તે લોકોમાં એક ખૂબ જ લોકપ્રિય ભેટ વસ્તુ છે. === પાકિસ્તાન === પાકિસ્તાનમાં હલવો ઘણો ખરો ભારત જેવો જ છે. પાકિસ્તાનમાં વિવિધ પ્રકારના હલવાઓની ({{lang-ur|حلوہ}})મીઠાઈની શ્રેણી છે, જે વિસ્તાર અને જે સામગ્રીમાંથી બનાવવામાં આવે છે, તે પ્રમાણે તેની ઓળખ થાય છે. સોજી, ઘી અને ખાંડમાં બનાવાતો, સૂકા મેવા દ્વારા સજાવાતો, હલવો સૌથી સામાન્ય છે. ગાજરમાંથી બનતો હલવો<ref name="gajar-halwa-video"></ref> (જેને ''ગાજરનો હલવો'' કહેવાય છે) તે પણ ઘણો લોકપ્રિય છે, એવી રીતે દૂધી અને ''ચણાની દાળ'' |" چنی کی دال " નો હલવો પણ છે. કરાંચી હલવો [[કરાચી|કરાંચી]], [[સિંધ|સિન્ધ]]ની એક ખાસ મીઠાઈ છે. ઉર્દુમાં, ''હલવો'' حلوہ શબ્દનો અર્થ છે ''મીઠાઈ'' , જ્યારે પેસ્ટ્રીના નિર્માતાને ''હલવાઈ'' حلواى કહેવામાં આવે છે. પંજાબ પ્રાંતના દક્ષિણ ભાગનો "સોહન હલવો" દેશમાં પણ અત્યંત પ્રખ્યાત છે. === રોમાનીયા અને મોલ્દોવા === [[રોમાનિયા|રોમાનીયા]] અને [[મોલ્દોવા|મોલ્દોવા]]માં, હલવો શબ્દનો ઉપયોગ સૂરજમુખી પર આધારિત (મોલ્દોવા પ્રજાસત્તાક રાજ્યમાં તેને "હલવા દે રાસારીટા" ("halva de răsărită") કહેવામાં આવે છે. [[રોમાનિયા|રોમાનિયા]]માં તે સૂરજમુખી હલવો ("halva de floarea soarelui") ના નામથી ઓળખાય છે.) તેનો ઉલ્લેખ ચોસલાવાળી મીઠાઈ માટે કરવામાં આવે છે, જેમાં ક્યારેક પિસ્તા, બદામ અથવા ચોકલેટ પણ ઉમેરવામાં આવે છે. === સર્બિયા === સેર્બિયન ભાષામાં હલવોને અલ્વા કહેવામાં આવે છે. તે સમગ્ર પ્રાંત માટે સામાન્ય નામ છે. અલ્વા સર્બિયાની આસપાસ સ્થાનિક ચર્ચ મેળામાં એક સામાન્ય મીઠાઈ હોય છે. === સ્લોવેનિયા === સ્લોવેનિયામાં હલવોને હેલાવા કહેવામાં આવે છે. હેલાવા [[સ્લોવેનિયા|સ્લોવેનિયા]]માં ખાવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતી મીઠાઈ છે. તેનો મોટા પાયે પ્રયોગ કરવામાં આવે છે અને જ્યારે તુર્ક સામ્રાજ્ય સાથે સંપર્ક થયો ત્યારથી અહી તે લોકપ્રિય બની છે. સ્લોવેનિયાઈ લોકો તેને મોટાભાગે સવારે અથવા બપોરે તુર્કીસ કોફીની સાથે ખાય છે. === સોમાલીયા === [[File:Halwo 003.jpg|thumb|right|250px|હલવો, હલવાનો સોમાલી પ્રકાર, તે સોમાલી રાંધણ પદ્ધતિનો મુખ્ય ભાગ છે.]] સોમાલિયામાં, હલવો ''હલવો'' તરીકે જ જાણીતો છે. સોમાલી વ્યંજનોમાં મુખ્ય, આ એક લોકપ્રિય મીઠાઈ છે, જેને ઈદ અથવા લગ્ન સમારંભો જેવા ખાસ પ્રસંગોએ પીરસવામાં આવે છે. હલવો ખાંડ, મકાઈનો લોટ, ઈલાયચી પાઉડર, જાયફળ પાઉડર અને ઘીમાંથી બનાવવામાં આવે છે. ક્યારેક તેમાં મગફળીનો પણ સ્વાદ અને રંગ ઘેરો કરવા માટે ઉમેરવામાં આવે છે.<ref>બાર્લીન અલી, ''સોમાલી રાંધણકળા'' , (ઓથરહાઉસ: 2007), પાન નં.79</ref> === શ્રીલંકા === શ્રીલંકામાં (સિંહાલી ભાષા) હલવોને અલુવા કહેવામાં આવે છે. અલુવા એક લાક્ષણિક મીઠાઈ છે જે ખાસ એપ્રિલમાં પરંપરાગત નવા વર્ષના મહોત્સવ (''સિંહાલી અને હિન્દુ અલૂથ અવરુદ્દા)'' માટે બનાવવામાં આવે છે. આ પ્રસંગે ચોખાના લોટ સાથે અથવા તો ખાંડની સાથે (''સીની અલુવા'' ) અથવા ગોળની સાથે (''પાણિ અલુવા'' ) બનાવવામાં આવે છે. વધુ સ્વાદ માટે કાજુ ઉમેરવામાં આવે છે. === તાજિકિસ્તાન === પોચો તલનો હલવો ખાંડની ચાસણી, ઈંડાનો સફેદ ભાગ અને તલના બીજમાંથી બનાવવામાં આવે છે. સખત તલનો હલવો ખેંચેલી ખાંડમાંથી બનાવવામાં આવે છે, સફેદ રંગ આપવા માટે ખાંડની ચાસણીને વારંવાર ખેંચવામાં આવે છે; તૈયાર કરવામાં આવેલા તલને ગરમ ખાંડમાં ભેળવીને એક મોટી ટ્રેમાં ઠારી દેવામાં આવે છે. તાજિકિસ્તાનમાં અને સાથો સાથ ઉજબેકિસ્તાનમાં તેને સ્થાનિક નામ "લવ્ઝ" (Лавз) છે.<ref>{{Cite web |url=http://www.naison.tj/EN/NACION_KUHNYA/032.shtml |title=''હલવા ફ્રોમ તાજીકીસ્તાન નાશન'' |access-date=2011-06-23 |archive-date=2011-01-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110113230633/http://www.naison.tj/EN/NACION_KUHNYA/032.shtml |url-status=dead }}</ref> [[File:Halva.jpg|thumb|right|250px|તુર્કીમાં ઈઝટીક્લાલ કાડ્ડેસી સ્ટોરની આગળ હેલવા.]] === તુર્કી === તુર્કી લોકો દ્વારા તાહીન(વાટેલા તલ)નું વર્ણન કરવા માટે ''હેલવા'' શબ્દનો, તાહીન હલવે, લોટનો હલવો અને સોજીનો હલવો માટે ક્રમશઃ "''તાહીન હેલવાસી'' ", "''અન હેલવાસી'' ", અને "''ઈરમીક હેલવાસી'' "નો પ્રયોગ કરવામાં આવે છે. બદામ અથવા અખરોટમાંથી બનેલા હલવાને ગરમ હલવો (યજ હેલવાસી) કહેવામાં આવે છે સોજીના હલવાનો (પાઈન નટ્સ દ્વારા સુશોભિત કરવામાં આવે છે) તુર્કીના સાંસ્કૃતિક લોક ધર્મમાં મહત્ત્વ છે અને તે ખૂબ જ સામાન્ય છે. પરંપરાગત રીતે, કોઈ પણ વ્યક્તિના મૃત્યુ પર લોટનો હલવો અન હેલવાસીબનાવવામાં આવે છે અને પીરસવામાં આવે છે. વધુમાં કેટલીક મીઠાઈઓ અને ડેઝર્ટને હેલવા પણ કહેવામાં આવે છે, જેમ કે પામુક હેલવા અથવા કોસ હેલવા એક મીઠાઈની જેમ ખાવામાં આવે છે, જે તુર્કીમાં વ્યાપ્ત ધરાવે છે. સફરાનબોલુમાં કોસ હેલવાને "લીફ-હલવા" પણ કહેવામાં આવે છે. === યુક્રેન === હલવો (халва) યુક્રેનમાં એક પરંપાગત ડેઝર્ટ તરીકે ઉપયોગમાં લેવાય છે. ઘણી વખત યુક્રેનના બાળકોને કેન્ડી તરીકે હલવો આપવામાં આવે છે. === યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સ === યુએસએમાં, તે નૃવંશ યહૂદી, એર્જેન્ટીના અથવા મધ્ય પૂર્વીય સ્ટોરોમાં મળે છે. ઉપરાંત મધ્ય-પૂર્વમાંથી (અથવા આર્જેન્ટીના સ્ટોરોમાંથી ''મેન્ટેકોલ'' આયાત કરતાં) આયાત કરતાં, તમને બ્રુક્લીનમાં જોય્વા દ્વારા યુએસમાં ઉત્પાદન આવૃત્તિ મળવી શકો છો. == સાંસ્કૃતિક સંદર્ભો == [[અફઘાનિસ્તાન|અફઘાનિસ્તાન]], [[તુર્કસ્તાન|તુર્કી]] અને [[ઈરાન|ઈરાન]]માં, દફનવિધિ પછી, મુસ્લિમ વ્યક્તિના મૃત્યુ પછી સાતમા અને ચાલીસમાં દિવસે અને પહેલી વર્ષી પર, સોજી અને લોટનો હલવો બનાવવામાં આવે છે અને મૃતકના સગાસંબંધીઓ દ્વારા પાડોશીઓ અને મુલાકાતીઓને આપવામાં આવે છે. આ કારણસર, લોટ (અન) ના હેલવાને "ઓલુ હેલવાસી" પણ કહેવામાં આવે છે, જેનો અર્થ છે "મૃતકનો હલવો". "કોઈ માટે હેલવા શેકવો"ની રજૂઆતથી એવું સૂચવવામાં આવે છે કે સંદર્ભિત વ્યક્તિનું કેટલાક સમય પહેલાં મૃત્યુ થઈ ગયું છે. એક ગ્રીક કહેવત છે ''આંટે એ હલવા'' ! (("Άντε ρε χαλβά!" - "જતો રહે, હલવો"ના રૂપમાં અનુવાદ કરી શકાય છે), તેનો ઉપયોગ ત્યારે કરવા જ્યારે વક્તા કોઈ વ્યક્તિને સામાન્ય રીતે ડરપોક અને-અથવા ગોલમોલ કહીને ઠેસ પહોચાડવા માંગતો હોય. એક બીજી કહેવત, તુર્ક શાસનના સમયથી કહેવાય છે કે "Ρωμαίικος καβγάς, τούρκικος χαλβάς" (તેનું ભાષાંતર "ગ્રીકોની વચ્ચેની લડાઈ તુર્કીનો આનંદ છે" એમ કરી શકાય છે). ઈજિપ્તમાં એવું માનવામાં આવે છે, જેમ એવું હંમેશા સાહિત્ય અને મીડિયામાં ચિત્રણ કરવામાં આવ્યું છે કે જેલ સમુદાયની અંદર હલવો એક અમૂલ્ય વસ્તુ છે જે આંગતુંક વ્યક્તિઓ દ્વારા કેદીઓને પીરસવામાં આવે છે. તાજેતરમાં જાહેરાત અભિયાનોમાં સ્થાનિક હલવા નિર્માતાઓ દ્વારા આ સાંસ્કૃતિક ઘટનાઓનો ગેરલાભ ઉઠાવવામાં આવ્યો છે.<ref>http://www.youtube.com/watch?v=K242bgwpr48&amp;feature=player_embedded</ref> બોસ્નીયા અને હેર્ઝેગોવીનામાં (અને ઉપરાંત કેટલીક સીમા સુધી ક્રોએટીયા, સ્લોવેનિયા (દેશનો સ્ટારિયન ભાગ) માં વાક્યસમૂહ "ide / prodaje se kao '''halva''' " અથવા સ્લોવેનિયાની સ્ટાયરિયન બોલીમાં "re ko' '''alva''' " ("'''હલવા''' ને જેમ વેચો") એક બોલચાલની અભિવ્યક્તિ છે, જેનો આશય છે કે ઉત્પાદનનું વેચાણ ખૂબ જ સારું છે, આવી રીતે અંગ્રેજી અભિવ્યક્તિ "ગરમ કેકની જેમ વેચાય છે" અથવા જર્મન અભિવ્યક્તિ "verkauft sich wie warme Semmeln" ("ગરમ બ્રેડરોલની જેમ વેચાય છે"). વર્ષોથી હલવાના સંબંધમાં ''મેડ'' સામયિકમાં સતત સંદર્ભ આપવામાં આવી રહ્યાં છે. ==બાહ્ય કડીઓ== {{Commons|category:Halva}} == સંદર્ભો == {{reflist|2}} [[શ્રેણી:વાનગી]] [[શ્રેણી:ગુજરાતી વાનગી]] [[શ્રેણી:ગુજરાતી ભોજન]] [[શ્રેણી:ખોરાક]] [[Category:મીઠાઈ]] 26dfxnxblmort1nybuoeg2jtkw0s92t 0 80725 886628 486506 2025-06-21T05:10:59Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886628 wikitext text/x-wiki '''તુલસી માનસ મંદિર''' [[કાશી]] ખાતેનાં આધુનિક મંદિરો પૈકી એક ખૂબ જ મનોરમ મંદિર છે. આ મંદિર [[વારાણસી|વારાણસી કેન્ટ]]<nowiki/>થી લગભગ પાંચ કિલોમીટર અંતરે દુર્ગા મંદિરની નજીક છે. આ મંદિર શેઠ રતનલાલ સુરેકા દ્વારા બંધાવવામાં આવ્યું હતું. સંપૂર્ણપણે આરસપહાણથી નિર્મિત આ મંદિરનું ઉદ્‌ઘાટન ભારતના તત્કાલીન રાષ્ટ્રપતિ [[ડૉ. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન|સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન]] દ્વારા ૧૯૬૪ના વર્ષમાં કરવામાં આવ્યું હતું.<ref name="Tulsi Manas Mandir">{{Cite news|url=http://www.varanasi.org.in/tulsi-manas-mandir-temple-Varanasi|title=તુલસી માનસ મંદિર|publisher=Varanasi.org|access-date=માર્ચ ૨૦૧૫|archive-date=2015-06-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20150608074459/http://www.varanasi.org.in/tulsi-manas-mandir-temple-varanasi|url-status=dead}}</ref><ref name="jindal1955">{{Citation|title=હિંદુ સાહિત્યનો ઇતિહાસ|url=http://books.google.com/books?id=IkA9AAAAIAAJ|year=૧૯૫૫|quote=... The book is popularly known as the ''Ramayana'', but the poet himself called it the ''Ramcharitmanas'' i.e. the 'Lake of the Deeds of Rama'|author=કે.બી. જિન્દાલ|publisher=કિતાબ મહલ}}</ref> આ મંદિરની મધ્યમાં શ્રી રામ, માતા જાનકી, લક્ષ્મણજી અને હનુમાનજી બિરાજમાન છે. તેની એક બાજુ માતા અન્નપૂર્ણા અને ભગવાન શિવજી અને બીજી બાજુ પર સત્યનારાયણજીનું મંદિર છે. આ મંદિરની સમગ્ર દિવાલ પર રામ ચરિત માનસ લખવામાં આવેલ છે. તેના બીજા માળ પર [[તુલસીદાસ|સંત તુલસી દાસજી]] બિરાજમાન છે, સાથે જ એ જ માળ પર શ્રી રામ લીલા અને કૃષ્ણ લીલા થાય છે. આ મંદિરની આસપાસ ખૂબ જ આહલાદક ઘાસની જાજમ (લોન) અને રંગબેરંગી ફુવારા છે, જે ખૂબ જ મનમોહક લાગે છે. અહીં અન્નકૂટ મહોત્સવ વખતે છપ્પન-ભોગની ઝાંખી ખૂબ જ મનમોહક લાગે છે. આ મંદિરના પ્રથમ માળ પર રામ ચરિત માનસની વિવિધ ભાષાઓમાં દુર્લભ પ્રતોનું પુસ્તકાલય આવેલ છે . == સંદર્ભો == {{reflist}} [[શ્રેણી:વારાણસી]] [[શ્રેણી:જોવાલાયક સ્થળો]] 87e9ym6ixfkdfccdglwpwmzb1wgb0pr 0 81567 886607 873938 2025-06-20T19:24:04Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886607 wikitext text/x-wiki {{સુધારો}} [[ચિત્ર:September 11 Photo Montage.jpg|alt=સપ્ટેમ્બર 11 હુમલાના ફોટો મોન્ટાજ.|thumb|સપ્ટેમ્બર 11 હુમલાના ફોટો મોન્ટાજ.]] સપ્ટેમ્બર ૧૧ વર્ષ ૨૦૦૧ના હુમલા દરમિયાન ૨૯૯૬ લોકોના મોત થયા અને ૬૦૦૦ કરતા વધારે લોકો ઘાયલ થયા હતા.<ref>{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/news/wonk/wp/2013/09/11/nine-facts-about-terrorism-in-the-united-states-since-911/|title=Nine facts about terrorism in the United States since 9/11|website=Washington Post|access-date= ૮ મે ૨૦૧૭}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.cnn.com/2013/07/27/us/september-11-anniversary-fast-facts/index.html|title=September 11, 2001: Background and timeline of the attacks|last=Library|first=C. N. N.|website=CNN|access-date= ૮ મે ૨૦૧૭}}</ref>આ તાત્કાલિક મૃત્યુમાં ચાર વિમાનમાં બેઠેલા ૨૬૫ મુસાફરો (૧૯ [[આતંકવાદ|આતંકવાદી]]ઓ સાથે), [[વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર]] અને તેની આસપાસના વિસ્તારોના ૨૬૦૬, તેમજ પેન્ટાગોનના ૧૨૫ લોકોનો સમાવેશ થાય છે.<ref>{{Cite news|url=http://edition.cnn.com/2009/CRIME/11/13/khalid.sheikh.mohammed/index.html|title=Accused 9/11 plotter Khalid Sheikh Mohammed faces New York trial - CNN.com|language=en|access-date=૮ મે ૨૦૧૭|archive-date=2014-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20141028165022/http://edition.cnn.com/2009/CRIME/11/13/khalid.sheikh.mohammed/index.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://edition.cnn.com/2006/US/05/16/pentagon.video/index.html|title=CNN.com - First video of Pentagon 9/11 attack released - May 16, 2006|website=edition.cnn.com|language=en|access-date=૮ મે ૨૦૧૭|archive-date=જૂન 13, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170613184709/http://edition.cnn.com/2006/US/05/16/pentagon.video/index.html|url-status=dead}}</ref> . વિશ્વના [[ઇતિહાસ|ઈતિહાસ]]માં સપ્ટેમ્બર ૧૧, ૨૦૦૧નો હુમલો આતંકવાદીઓનું સૌથી ભયંકર કૃત્ય હતું અને ડિસેમ્બર ૭, ૧૯૪૧ પર્લ હાર્બરના હુમલા બાદ અમેરિકન ધરતી પર આ સૌથી વધારે વિનાશક વિદેશી હુમલો હતો. મૃત્યુ પામનારમાં મોટા ભાગના નાગરિકો હતા સિવાયકે ૩૪૪ અગ્નિશામકો અને ૭૧ કાયદાના અમલીકરણ અધિકારીઓ જે વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટરમાં [[ન્યુયોર્ક]]ની ભૂમિ પર મૃત્યુ પામ્યા, <ref>{{Cite web |url=http://www.orgsites.com/va/asis151/Sep11Memorial.pdf |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2017-05-08 |archive-date=2016-03-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160326025722/http://www.orgsites.com/va/asis151/Sep11Memorial.pdf |url-status=dead }}</ref>એક કાયદાના અમલીકર અધિકારી યુનાઈટેડ એરલાઈન્સ ફ્લાઈટ્સ ૯૩ પેન્સિલવેનિયાના શેક્સવિલ વિસ્તારમાં અથડાયું ત્યારે મૃત્યુ પામ્યા,<ref>{{Cite web|url=https://www.nps.gov/flni/learn/historyculture/richard-j-guadagno.htm|title=Richard J. Guadagno - Flight 93 National Memorial (U.S. National Park Service)|website=www.nps.gov|language=en|access-date= ૮ મે ૨૦૧૭}}</ref> ૫૫ લશ્કરી કર્મચારીઓ પેન્ટાગોનમાં આર્લિંગટન કાઉન્ટી, [[વર્જિનિયા]] નજીક મૃત્યુ પામ્યા,<ref>{{Cite web|url=https://www.nps.gov/flni/learn/historyculture/richard-j-guadagno.htm|title=Richard J. Guadagno - Flight 93 National Memorial (U.S. National Park Service)|website=www.nps.gov|language=en|access-date= ૮ મે ૨૦૧૭}}</ref> અને ૧૯ આતંકવાદીઓ મૃત્યુ પામ્યા જે આ સમયે વિમાનમાં હાજર હતા. કુલ ૨૬૦૫ અમેરિકન શહેરવાસીઓ, જેમાં ૨૧૩૫ અમેરિકન નાગરિકો અને વધુમાં ૩૭૨ બિન-અમેરિકન નાગરિકો (૧૯ અપરાધીઓને બાદ કરતા) હુમલામાં મૃત્યુ પામ્યા જે કુલ ૧૨ ટકા જેટલા હતા. આ હુમલામાં ૯૦ કરતાં વધારે દેશોના લોકોએ પોતાના નાગરિકોને ગુમાવ્યા<ref>{{Cite web |url=http://www.america.gov/st/washfile-english/2006/September/20060911141954bcreklaw0.9791071.html |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2017-05-08 |archive-date=2008-01-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080115102024/http://www.america.gov/st/washfile-english/2006/September/20060911141954bcreklaw0.9791071.html |url-status=dead }}</ref>, જેમાં યુનાઈટેડ કિંગડમ (૬૭ લોકોના મોત), ડોમિનિક રિપબ્લિક (૪૭ લોકોના મોત) અને ભારત (૪૧ લોકોના મોત) જેવા દેશોનો સમાવેશ થાય છે. પ્રાથમિક હુમલા દરમિયાન જ ૨૯૭૪ લોકોના મોતની પુષ્ટિ થઈ ગઈ હતી, તેમાં સ્નેહા એની ફિલિપ, [[ડોક્ટર]], જેઓ વર્ષ ૨૦૦૮માં ૯-૧૧ના હુમલાને કારણે મૃત્યુ પામ્યા હતા.<ref>{{Cite web |url=http://www.america.gov/st/washfile-english/2006/September/20060911141954bcreklaw0.9791071.html |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2017-05-08 |archive-date=2008-01-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080115102024/http://www.america.gov/st/washfile-english/2006/September/20060911141954bcreklaw0.9791071.html |url-status=dead }}</ref>તેમ છતાં, વર્ષ ૨૦૦૭માં, ન્યુયોર્ક શહેરના મેડિકલ પરિક્ષણના ઓફિસ દ્વારા એવા લોકોને સત્તાવાર રીતે યાદીમાં સામેલ કરવાનું શરૂ કરવામાં આવ્યું જેઓ હુમલા દરિમયાન જે તે વિસ્તારમાં ઉડેલી ધૂળ-રજકણના સંપર્કમાં આવવાથી મૃત્યુ પામ્યા. તેમાં સૌ પ્રથમ ભોગ બનનાર એક મહિલા, નાગરિક અધિકાર વકીલ હતી, જેઓ વર્ષ ૨૦૦૨માં ફેફસાની ગંભીર  સ્થિતિને કારણે મૃત્યુ પામી<ref>{{Cite news|url=http://www.nytimes.com/2007/05/24/nyregion/24dust.html|title=For the First Time, New York Links a Death to 9/11 Dust|last=Depalma|first=Anthony|date=2007-05-24|newspaper=The New York Times|issn=0362-4331|access-date=૮ મે ૨૦૧૭}}</ref>. [[સપ્ટેમ્બર]] 2009માં, આ યાદીમાં એવા વ્યક્તિનો સમાવેશ થયો જે વર્ષ ૨૦૦૮<ref>{{Cite news|url=http://www.nytimes.com/2009/09/12/nyregion/12groundzero.html|title=Bronx Man Is the 2,752nd Victim of the Trade Center Attack|last=Foderaro|first=Lisa W.|date=2009-09-11|newspaper=The New York Times|issn=0362-4331|access-date=૮ મે ૨૦૧૭}}</ref> માં મૃત્યુ પામી અને ૨૦૧૧માં, પુરુષ એકાઉન્ટન્ટ  જે ડિસેમ્બર ૨૦૧૦માં મૃત્યુ પામ્યો તેની સંખ્યા પણ સામેલ થઈ<ref>{{Cite news|url=https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html|title=New Death Is Added To the Toll From 9/11|last=Hartocollis|first=Anemona|date=૧૮ જૂન ૨૦૧૧|newspaper=The New York Times|issn=0362-4331|access-date=૮ મે ૨૦૧૭}}</ref>. એટલે વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટરમાં મૃત્યુ પામનારનો આંક વધીને ૨૭૫૩ થઈ અને કુલ મળીને ૯-૧૧ના હુમલાના ભોગ બનનારની સંખ્યા ૨૯૭૭ થઈ.<ref>{{Cite web|url=http://www.cnn.com/2013/07/27/us/september-11-anniversary-fast-facts/index.html|title=September 11, 2001: Background and timeline of the attacks|last=Library|first=C. N. N.|website=CNN|access-date= ૮ મે ૨૦૧૭}}</ref> ઓગસ્ટ ૨૦૧૩ અનુસાર, તબીબી સત્તાધિકારીઓએ તારણ કાઢ્યુ કે, ૧૧૪૦ લોકો જેઓ હુમલા દરમિયાન લોઅર [[મેનહટન|મેનહૅટન]]માં કામ કરતા હતા, રહેતા હતા અથવા ભણતા હતા તેઓ ગ્રાઉન્ડ ઝીરોમાં ઝેરી તત્ત્વોના સંપર્કમાં આવતા તેમનું કેન્સરના રોગનું નિદાન થયું છે<ref>{{Cite web|url=http://www.nydailynews.com/new-york/1-140-wtc-9-11-responders-cancer-article-1.1449499|title=1,140 WTC 9/11 responders have cancer — and doctors say that number will grow - NY Daily News|date=2013-09-11|access-date=૮ મે ૨૦૧૭|archive-date=2013-09-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20130911141315/http://www.nydailynews.com/new-york/1-140-wtc-9-11-responders-cancer-article-1.1449499|url-status=bot: unknown}}</ref>. એવા અહેવાલો નોંધવામાં આવ્યા છે કે ૧૪૦૦ કરતાં વધારે બચાવ કર્મચારીઓ જેમણે દિવસ દરમિયાન આ ઘટના સ્થળે પ્રતિક્રિયા આપી હતી અને હુમલાના અમુક મહિનાઓ બાદ તેઓ મૃત્યુ પામ્યા હતા. તેમાં ઓછામાં ઓછી ૧૦ ગર્ભવતી મહિલાઓએ પોતાનો ગર્ભ ગુમાવ્યો હતો.<ref>{{Cite news|url=http://www.newsday.com/911-anniversary/9-11-memorial-honors-unborn-babies-1.3138677|title=9/11 memorial honors unborn babies|newspaper=Newsday|access-date=૮ મે ૨૦૧૭|archive-date=2016-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20161227101138/http://www.newsday.com/911-anniversary/9-11-memorial-honors-unborn-babies-1.3138677|url-status=dead}}</ref> == પેન્ટાગોન == પેન્ટાગોન ખાતે 125 લોકો માર્યા ગયા હતા જેમાંથી મોટા ભાગના લોકો માટે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ આર્મી અથવા યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ નૌકાદળ કામ કર્યું હતું.<ref>{{Cite web|url=http://www.9-11commission.gov/report/index.htm|title=National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States|website=www.9-11commission.gov|language=en-us|access-date= 2017-05-10}}</ref> 125 લોકોના મૃત્યુમાં, સિત્તેર નાગરિકો હતા, જેમાં સુડતાલીસ આર્મી કર્મચારીઓ, છ આર્મીના ઠેકેદારો, છ નેવી કર્મચારીઓ, ત્રણ નૌકાદળીઓના ઠેકેદારો, સાત ડિફેન્સ ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સીના કર્મચારીઓ, એક ડિફેન્સ કોન્ટ્રાક્ટરના સેક્રેટરી ઓફિસર અને પંચાવન યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સ આર્મી ફોર્સિસના સભ્ય હતા. <ref>{{Cite web|url=http://www.patriotresource.com/wtc/victims/pentagon.html|title=September 11, 2001 Pentagon Victims|website=www.patriotresource.com|access-date= 2017-05-10}}</ref> લેફ્ટનન્ટ જનરલ ટીમોથી મૌડે (આર્મી ડેપ્યુટી ચીફ ઓફ સ્ટાફ) પેન્ટાગોન ખાતે માર્યા ગયેલા સર્વોચ્ચ રેન્કિંગ લશ્કરી અધિકારી હતા.<ref>{{Cite web|url=http://www.arlingtoncemetery.net/tjmaude.htm|title=Timothy J. Maude, Lieutenant General, United States Army|last=Patterson|first=Michael Robert|website=www.arlingtoncemetery.net|access-date=2017-05-10|archive-date=2011-05-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20110523142334/http://www.arlingtoncemetery.net/tjmaude.htm|url-status=dead}}</ref> == ફોરેન્સિક ઓળખ == સપ્ટેમ્બર ૧૧, ૨૦૧૧ અનુસાર, હુમલાને લગતા કુલ ૨૭૫૩ મૃત્યુના પ્રમાણપત્રો નોંધવામાં આવ્યા છે. તેમાના ૧૫૮૮ (૫૮ ટકા) ફોરેન્સિક રીતે પુનપ્રાપ્ત ભૌતિક અવશેષોમાંથી ઓળખાયા છે.<ref>{{Cite web|url=http://www.tnonline.com/2012/sep/11/we-choose-not-forget|title=We choose not to forget {{!}} Times News Online|website=www.tnonline.com|language=en|access-date=૮ મે ૨૦૧૭|archive-date=2019-04-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20190403183543/https://www.tnonline.com/2012/sep/11/we-choose-not-forget|url-status=dead}}</ref> એસોસિએટેડ પ્રેસના અહેવાલ મુજબ તબીબ પરિક્ષકોના ઓફિસમાં લગભગ ૧૦ હજાર ઓળખ નહીં થયેલા હાડકા અને પેશીઓના નમૂના છે જે મૃતકોની યાદી સાથે મેળ ખાતા નથી.<ref>{{Cite web|url=https://usatoday30.usatoday.com/news/sept11/2005-02-23-sept11-ids_x.htm|title=USATODAY.com - NYC's work to ID 9/11 victims ends for now|website=usatoday30.usatoday.com|access-date= ૮ મે ૨૦૧૭}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://edition.cnn.com/2005/US/02/22/wtc.identifications/|title=CNN.com - Identification of 9/11 remains comes to an end - Feb 23, 2005|last=CNN|first=From� Phil Hirschkorn|website=edition.cnn.com|access-date=૮ મે ૨૦૧૭|archive-date=જાન્યુઆરી 29, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170129131922/http://edition.cnn.com/2005/US/02/22/wtc.identifications/|url-status=dead}}</ref>વર્ષ ૨૦૦૬માં જ્યારે કર્મચારીઓ નુકસાન પામેલી ડોશે બેન્ક બિલ્ડિંગને તોડ્યું હતું ત્યારે તેમાંથી હજુ પણ હાડકાંના નમૂના મળી રહ્યા હતા.<ref>{{Cite web |url=http://www.xtimeline.com/evt/view.aspx?id=111611 |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2017-05-08 |archive-date=2013-06-24 |archive-url=https://archive.is/20130624204402/http://www.xtimeline.com/evt/view.aspx?id=111611 |url-status=dead }}</ref>                                                                                                         એપ્રિલ ૧૭, ૨૦૧૩ સ્ટેટન દ્વીપ પર ફ્રેશ કિલ્સ લેન્ડફિલ ખાતે ચાળ્યા બાદ પાંચ શક્ય અવશેષો મળ્યા. મેડિકલ પરિક્ષકનું કહેવું છે કે શક્ય છે કે હુમલાના બે દિવસ બાદ ભોગ બનનારના પુરાવાઓ પ્રાપ્ત થયા હતા. ૨૧ જૂન ૨૦૧૩ના રોજ, તબીબી પરીક્ષકની કચેરીએ સાઇટમાંથી એકત્ર કરેલા ભંગારના, ડીએનએ પરીક્ષણના પરિણામે, તેની ૧૬૩૭મી ભોગ બનેલી, ૪૩ વર્ષીય મહિલા, તેના પીડિતોની સૂચિ સાથે મેળ ખાય છે. પરિવારની વિનંતીને કારણે તેનું નામ જાહેર કરવામાં નહોતું આવ્યું. ૫ જુલાઈ ૨૦૧૩ના રોજ, તબીબી પરિક્ષકની કચેરીએ એફડીએનવાય ફાયરફાઇટર લેફ્ટનન્ટ જેફરી પી. વાલ્ઝ, ૩૭ના, પુનપરિક્ષણ બાદ અવશેષોને ઓળખી કાઢ્યા હતા. તેમના અવશેષો હુમલાના મહિનાઓ પછી પ્રાપ્ત થયા હતા અને હવે ફોરિન્સક દ્વારા ઓળખી કાઢવામાં આવનાર ૧૬૩૮માં ભોગ બનનાર વ્યક્તિ છે.<ref>{{Cite web|url=http://www.cnn.com/2013/07/05/us/new-york-9-11-remains/index.html|title=Remains of firefighter killed in 9/11 attacks identified - CNN.com|last=Staff|first=By CNN|website=CNN|access-date= ૮ મે ૨૦૧૭}}</ref> == સંદર્ભ == <references /> == બાહ્ય કડીઓ == * એન.જે. વિધાનસભાના સન્માન્નીય ડૉ.પંકજ નરમ [http://www.indiapost.com/nj-legislature-honors-dr-pankaj-naram/ 9-11ના ફાઇટર્સ અને પ્રથમ રિસ્પોન્ડર્સને મદદ કરવા] * ડબ્લ્યુટીસી હુમલાના ભોગ બનનાર [http://www.albany.edu/mumford/wtc/age.htm ખેલાડીઓની સંપૂર્ણ યાદી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190403120710/https://www.albany.edu/mumford/wtc/age.htm |date=2019-04-03 }} * 9/11માં ગુમાવેલા [http://www.nyfd.com/9_11_wtc.html એફડીએનવાયના અગ્નિશામકોને સ્મારક પૃષ્ઠ સમર્પિત] * [http://en.abna24.com/service/america/archive/2016/05/18/755001/story.html અમેરિકી સેનેટ દ્વારા 9/11માં ભોગ બનનારને સાઉદી અરેબિયા પર દાવો માંડવો માટે પરવાનગી આપતું બિલ પસાર] [[શ્રેણી:અમેરિકા]] [[શ્રેણી:આતંકવાદ]] fwiabq6p4rykh5evpmas03izkr0x5s4 3 93073 886635 886524 2025-06-21T10:20:56Z MediaWiki message delivery 18151 /* Feminism and Folklore 2025 - Local prize winners */ નવો વિભાગ 886635 wikitext text/x-wiki == Invitation to Organize Feminism and Folklore 2024 Writing Competition == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <center>''{{int:please-translate}}''</center> Dear {{PAGENAME}}, Hope you are doing well, Wishing you a Happy New Year!. We extend a heartfelt invitation to you to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024]]''' writing competition, which is scheduled to take place from February 1, 2024, to March 31, 2024. This year's edition of Feminism and Folklore will concentrate on feminism, women's issues, and gender-focused topics, aligning with a Wiki Loves Folklore gender gap focus and featuring a folk culture theme on Wikipedia. This year we have created two new Tools for the Feminism and Folklore project. The tool is called '''Campwiz'''. This tool is created by the international Tech team of Wiki Loves Folkore especially crafted for Feminism and Folklore project. The tool works as same as fountain or dashboard but has extra abilities required for jury and submission of articles. To create a new campaign on Campwiz, organizers to follow these steps: # Go to the tool link: <nowiki>https://tools.wikilovesfolklore.org/</nowiki> # Select your wiki on which you want to organize the campaign (enter the name or short code, such as "{{CONTENTLANG}}" for {{#language:{{PAGELANGUAGE}}}} {{SITENAME}}). # Give your campaign a name example "Feminism and Folklore 2024 on {{#language:{{PAGELANGUAGE}}}} {{SITENAME}})". # Select the start and end dates (note: keep your start date as Feb 1 and end date as March 31). # Provide a description for your campaign (you can briefly describe the campaign in this section). # Make sure to keep the checkboxes ticked for "Allow users to submit articles that were not created but expanded." if you want to use the campaign for expanded articles also. # Keep minimum added bytes as 4000 and minimum added words as 400 and click next. # In the jury section, keep the checkboxes ticked for "Allow jury members to participate in the campaign" and "Prevent jury members from seeing each other's votes." As per your preference. # Under the jury search box, type the username of your jury and click on the "+" button to add; you can add multiple jury members. # Click next to review and then click on save. With this we have also created a '''Missing article tool'''. This tool identifies articles in the English Wikipedia that are absent from your native language Wikipedia. You can customize your selection criteria, and our tool will provide you with a table displaying the missing articles along with suggested titles. You also have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Both tools, the Missing Article Tool and the Campwiz Tool, are now available for public use during the Feminism and Folklore campaign. You can find more information about these tools here: <nowiki>https://tools.wikilovesfolklore.org/</nowiki> There are also some changes in the rules and criteria's. Please go through the rules below. # '''Minimum Length:''' The expanded or new article should have a minimum of '''''4000 bytes or 400 words''''', ensuring sufficient depth and coverage of the chosen topic. The local organizers are free to choose the minimum length criteria as per needs of their local Wikipedia and must be clearly mention on local project page. # '''Language Quality:''' Articles should not be poorly machine-translated, ensuring that language quality and readability are maintained at a high standard. # '''Timeline of Creation or Expansion:''' The article should be created or expanded between 1 February and 31 March, aligning with the specified contest timeline. # '''Theme Relevance''': Articles should directly address the theme of feminism and folklore, exploring connections between gender, cultural traditions, and intangible heritage. # '''No Orphaned Articles:''' Articles must not be orphaned, meaning they should be linked from at least one other article to ensure visibility within the Wikipedia ecosystem. # '''No Copyright violations:''' There should be no copyright violations, and articles should adhere to local Wikipedia policies on notability, ensuring that the content meets the standards for notability. # '''Adequate references and Citations:''' Each article should include proper references and citations following local Wikipedia policies, ensuring the reliability and credibility of the information presented. Learn more about the contest details and prizes on our project page [[:m:Feminism and Folklore 2024|here]]. Should you require any assistance, please feel free to contact us on our meta talk page or via email. We eagerly anticipate your enthusiastic coordination and participation in Feminism and Folklore 2024. Thank you and Best wishes, '''Feminism and Folklore 2024 International Team''' --[[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૨:૨૧, ૧૮ જાન્યુઆરી ૨૦૨૪ (IST) </div></div> <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf&oldid=26088038 --> == Organising Feminism and Folklore == [[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg | 350px | right]] Hello Community Organizers, Thank you for organising Feminism and Folklore writing competition on your wiki. We congratulate you in joining and celebrating our cultural heritage and promoting gender equality on Wikipedia. To encourage boost for the contributions of the participants, we're offering prizes for Feminism and Folklore local prizes. Each Wikipedia will have three local winners: *First Prize: $15 USD *Second Prize: $10 USD *Best Jury Article: $5 USD All this will be in '''gift voucher format only'''. Kindly inform your local community regarding these prizes and post them on the local project page The Best Jury Article will be chosen by the jury based on how unique the article is aligned with the theme. The jury will review all submissions and decide the winner together, making sure it's fair. These articles will also be featured on our social media handles. We're also providing internet and childcare support to the first 50 organizers and Jury members for who request for it. Remember, only 50 organizers will get this support, and it's given on a first-come, first-served basis. The registration form will close after 50 registrations, and the deadline is March 15, 2024. This support is optional and not compulsory, so if you're interested, fill out the form [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdnytyact-HR6DvsWwnrVeWuzMfuNH1dSjpF24m6od-f3LzZQ/viewform here]. Each organizer/jury who gets support will receive $30 USD in gift voucher format, even if they're involved in more than one wiki. No dual support will be provided if you have signed up in more than one language. This support is meant to appreciate your volunteer support for the contest. We also invite all organizers and jury members to join us for office hours on '''Saturday, March 2, 2024'''. This session will help you understand the jury process for both contests and give you a chance to ask questions. More details are on [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wiki_Loves_Folklore_2024_Office_Hour_2 meta page]. Let's celebrate our different cultures and work towards gender equality on Wikipedia! Best regards, Rockpeterson [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૧:૨૬, ૨૯ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૪ (IST) <!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf2024golbal&oldid=26304232 --> == રુક્મિણી લક્ષ્મીપતિનું સબમિશન == આ લેખમાં ભલે બાઇટ્સ પૂરતા છે પરંતુ લેખમાં શબ્દોની સંખ્યા ઘણી ઓછી છે માટે સબમિશન હાલમાં સ્વીકારતો નથી. હા, એ વાત સાચી કે સ્પર્ધાના નિયમ મુજબ બાઇટ્સ કે શબ્દો, બેમાંથી એકનું ધોરણ મેળવવું જરુરી છે, પણ અહીં તો માંડ ૨૦૦ શબ્દો છે જે ગુજરાતી વિકિપીડિયા અનુસાર સ્ટબ કક્ષાનો લેખ બને છે. તમારા બીજા એકબે લેખો ૪૦૦ કરતા ઓછા શબ્દોના હતા, પરંતુ તેમાં ૩૮૦-૩૯૦ શબ્દો હોવાથી તેમને સ્વીકાર્યા છે. આ લેખનું થોડું વિસ્તરણ કરો તો એને સ્વીકારવાથી અન્ય સ્પર્ધકોને અન્યાય થયા જેવી પરિસ્થિતી ન ઊભી થાય. [[:User:Dsvyas|ધવલ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૨૨:૦૫, ૨૬ માર્ચ ૨૦૨૪ (IST) :નમસ્કાર @[[સભ્ય:Dsvyas|Dsvyas]], આપના દિશાનિર્દેશ માટે આભાર. [[રુક્મિણી લક્ષ્મીપતિ]] લેખમાં વિષય સામગ્રી ઉમેરી લેખનું વિસ્તરણ કરેલ છે. જોકે, હાલ લેખની શબ્દસંખ્યાને ૪૦૦ પાર કરવામાં હું સફળ રહ્યો નથી. હાલની સ્થિતિએ લેખમાં ૩૬૫ જેટલા શબ્દો છે. હજુ મારી પાસે વધુ વિષયવસ્તુ ઉમેરવા માટે એક દિવસનો સમય છે. પરંતુ હું ચીલાચાલુ સામગ્રી ઉમેરી કે વાક્યરચનાઓમાં ફેરબદલ કરીને શબ્દસંખ્યા વધારવાના પક્ષે નથી. હાલની સ્થિતિએ લેખ સામગ્રી આપના મૂલ્યાંકન ધારાધોરણોને સંતોષી શકે તેમ હોય તો જ લેખને સ્વીકૃત કરશો. ૪૦૦ શબ્દોના માપદંડ પ્રમાણે આપ ઈચ્છો તો મારા અન્ય લેખોને પણ અસ્વીકૃત કરી શકો છો. નિર્ણાયક તરીકે આપનો જે પણ નિર્ણય હશે તે મને માન્ય રહેશે. હાલ પૂરતી મારા તરફથી આપને એટલી જ વિનંતી છે કે જે પણ લેખોના મૂલ્યાંકન બાબતે આપે દિશાનિર્દેશ આપ્યા છે તે લેખોનું મૂલ્યાંકન સ્પર્ધાનો સમયગાળો પૂરો થયા પછી કરશો જેથી કરીને કદાચ કોઈ યોગ્ય માહિતી હાથ લાગે તો ઉમેરી શકાય. આભાર.[[સભ્ય:Snehrashmi|સ્નેહરશ્મિ]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Snehrashmi|ચર્ચા]]) ૦૯:૦૫, ૩૦ માર્ચ ૨૦૨૪ (IST) ::આભાર @[[સભ્ય:Snehrashmi|Snehrashmi]], ૩૬૫ શબ્દો પૂરતા છે. આમ પણ શબ્દો અથવા બાઇટ્સ, બેમાંથી એકનું ધારાધોરણ સચવાય એ પ્રતિયોગિતાનો નિયમ છે. મારી ટિપ્પણી લેખ અત્યંત ટૂંકો હોવાને કારણે હતી, પરંતુ હવે ૩૬૫ને '''લગભગ ૪૦૦''' ગણી શકું તેમ છું અને બાઇટ્સ તો પહેલેથી જ પૂરતા હતા. લેખના વિસ્તરણ માટે ઘણોઘણો આભાર. [[:User:Dsvyas|ધવલ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૩:૫૨, ૨ એપ્રિલ ૨૦૨૪ (IST) == Next Steps and Feedback Request for Feminism and Folklore Organizers == [[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|centre|550px|frameless]] Dear Organizer, I hope this message finds you well. First and foremost, I want to extend my gratitude to you for your efforts in organizing the '''Feminism and Folklore''' campaign on your local Wikipedia. Your contribution has been instrumental in bridging the gender and folk gap on Wikipedia, and we truly appreciate your dedication to this important cause. As the campaign draws to a close, I wanted to inform you about the next steps. It's time to commence the jury process using the CampWiz or Fountain tool where your campaign was hosted. Please ensure that you update the details of the jury, campaign links and the names of organizers accurately on the [[:m:Feminism and Folklore 2024/Project Page|sign-up page]]. Once the jury process is completed, kindly update the [[:m:Feminism and Folklore 2024/Results|results page]] accordingly. The deadline for jury submission of results is '''April 30, 2024'''. However, if you find that the number of articles is high and you require more time, please don't hesitate to inform us via email or on our Meta Wiki talk page. We are more than willing to approve an extension if needed. Should you encounter any issues with the tools, please feel free to reach out to us on Telegram for assistance. Your feedback and progress updates are crucial for us to improve the campaign and better understand your community's insights. Therefore, I kindly ask you to spare just 10 minutes to share your progress and achievements with us through a Google Form survey. Your input will greatly assist us in making the campaign more meaningful and impactful. Here's the link to the survey: [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfCkFONXlPVlakMmdh-BWtZp0orYBCSVvViJPbsjf2TIXAWvw/viewform?usp=sf_link Survey Google Form Link] Thank you once again for your hard work and dedication to the Feminism and Folklore campaign. Your efforts are deeply appreciated, and we look forward to hearing from you soon. Warm regards, '''Feminism and Folklore International Team #WeTogether''' [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૩:૫૬, ૭ એપ્રિલ ૨૦૨૪ (IST) <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf2024&oldid=26557949 --> == આભાર અને અભિનંદન == શ્રી. [[સભ્ય:Snehrashmi|સ્નેહરશ્મી]], આપે [[વિકિપીડિયા:નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૪|નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૪ સ્પર્ધા]]માં ભાગ લીધો તે બદલ આપનો આભાર માનું છું. સ્પર્ધામાં સબમિટ કરેલા લેખોનું મુલ્યાંકન પૂર્ણ થયું છે અને [[વિકિપીડિયા:નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૪/અહેવાલ|અહેવાલ અંતર્ગત]] સ્પર્ધાનું પરિણામ જાહેર કરવામાં આવ્યું છે. આપે સ્પર્ધા અંતર્ગત નવા બનાવેલા અને વિસ્તારેલા બધા જ લેખો સ્વીકૃતિ પામ્યા છે અને પરિણામે ૨૨ ગુણ સાથે આપ આ સ્પર્ધામાં '''પ્રથમ ક્રમે''' આવ્યા છો, જેના માટે સવિશેષ અભિનંદન. [[:User:Dsvyas|ધવલ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૪:૩૭, ૧૧ એપ્રિલ ૨૦૨૪ (IST) :આભાર નિર્ણાયકશ્રી. [[સભ્ય:Snehrashmi|સ્નેહરશ્મિ]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Snehrashmi|ચર્ચા]]) ૧૫:૪૪, ૧૧ એપ્રિલ ૨૦૨૪ (IST) == આપના નીચેના લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે == છેલ્લી અપડેટ બાદ નીચેના નવા લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે: * [[ઝલકારીબાઈ]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ચીમનાબાઈ પ્રથમ]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[બેગમ હઝરત મહલ]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[અપ્સરા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ત્રિદેવી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[રંભા (અપ્સરા)]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ઘૃતાચી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ભારતમાતા (ચિત્ર)]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[સરલાદેવી ચૌધરાણી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[સુશીલા નાયર]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[મનસા દેવી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[વસૂરીમાલા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ઉદા દેવી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[રાણી દુર્ગાવતી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[વિજયા મહેતા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[અવન્તીબાઈ]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[અંજની]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[વેલુ નાચ્ચિયાર]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ભારત માતા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[તિલોત્તમા (અપ્સરા)]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ગાંધારી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[રુક્મિણી લક્ષ્મીપતિ]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) જો આપે હા કહી હશે તો જ કેમ્પવિઝ બોટ આ યાદી મોકલશે. - [[સભ્ય:CampWiz Bot|CampWiz Bot]] ([[સભ્યની ચર્ચા:CampWiz Bot|ચર્ચા]]) ૦૩:૩૮, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૨૪ (IST) == Congratulations to the Feminism and Folklore Prize Winner! == Dear Winner, We are thrilled to announce that you have been selected as one of the prize winners in the 2024 '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore]]''' Writing Contest! Your contributions have significantly enriched Wikipedia with articles that document the vibrant tapestry of folk cultures and highlight the crucial roles of women within these traditions. As a token of our appreciation, you will receive a gift coupon. To facilitate the delivery of your prize and gather valuable feedback on your experience, please fill out [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc9Rkv1803Q6DnAc1SLxyYy95KN22GNrGXeA7kNFT-u62MGyg/viewform?usp=sf_link the Winners Google Form]. In the form, kindly provide your details for receiving the gift coupon and share your thoughts about the project. Your dedication and hard work have not only helped bridge the gender gap on Wikipedia but also ensured that the cultural narratives of underrepresented communities are preserved for future generations. We look forward to your continued participation and contributions in the future. Congratulations once again, and thank you for being a vital part of this global initiative! Warm regards, '''The Feminism and Folklore Team''' <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf20242&oldid=26890688 --> == Thank You for Your Contribution to Feminism and Folklore 2024! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|center|500px]] {{int:please-translate}} Dear Wikimedian, We extend our sincerest gratitude to you for making an extraordinary impact in the '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024]]''' writing competition. Your remarkable dedication and efforts have been instrumental in bridging cultural and gender gaps on Wikipedia. We are truly grateful for the time and energy you've invested in this endeavor. As a token of our deep appreciation, we'd love to send you a special postcard. It serves as a small gesture to convey our immense thanks for your involvement in organizing the competition. To ensure you receive this token of appreciation, kindly fill out [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeHYAhFA9Q5vUs9UA1N45TOUxUdSNO8igGTmg4oPUL_qXS1EQ/viewform?usp=sf_link this form] by August 15th, 2024. Looking ahead, we are thrilled to announce that we'll be hosting Feminism and Folklore in 2025. We eagerly await your presence in the upcoming year as we continue our journey to empower and foster inclusivity. Once again, thank you for being an essential part of our mission to promote feminism and preserve folklore on Wikipedia. With warm regards, '''Feminism and Folklore International Team'''. --[[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૭:૫૮, ૨૧ જુલાઇ ૨૦૨૪ (IST) </div>. <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf2024&oldid=26557949 --> == સમુદાય તકનિકી પરામર્શ પ્રક્રિયા 2024 == પ્રિય મિત્રો, [[m:Indic MediaWiki Developers User Group|The Indic MediaWiki Developers User Group]] is facilitating a community technical consultation process to understand the needs of the community members on various technical issues while contributing to Wikimedia projects. The goal is to better understand the challenges across communities, understand common problems, and streamline future technical development activities. The first step is a survey where to report your common issues, ideas etc. Please fill the survey (in a language of your choice) at https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfvVFtXWzSEL4YlUlxwIQm2s42Tcu1A9a_4uXWi2Q5jUpFZzw/viewform?usp=sf_link સર્વે ફોર્મ ભરવાની '''છેલ્લી તારીખ છે ૨૧ સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૪'''. અમારી આ પહેલ વિષે વધુ જાણવા માટે મુલાકાત લો: https://w.wiki/AV78 સર્વે તમે ઉપરની કડી પર ગુજરાતી ભાષામાં પણ વાંચી શકો છો. જો તમારી પાસે એક કરતા વધુ આઇડિયા કે સમસ્યાઓ હોય તો તમે આ સર્વે ફોર્મ એક કરતા વધુ વખત ભરી શકો છો. આપ સૌના યોગદાન માટે આગોતરો આભાર! [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૨૨:૫૬, ૧૦ સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૪ (IST), on behalf of Indic MediaWiki Developers UG <!-- Message sent by User:KCVelaga@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Indic_Tech_Consults_2024/gu&oldid=27434526 --> == Translation request == Hello, Snehrashmi. Can you translate and upload the articles [[:en:Azerbaijani manat sign]], [[:en:Azerbaijani manat]] and [[:en:Dani Rodrik]] in Gujarati Wikipedia? Yours sincerely, [[સભ્ય:Oirattas|Oirattas]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Oirattas|ચર્ચા]]) ૧૧:૨૪, ૯ ઓક્ટોબર ૨૦૨૪ (IST) :@[[સભ્ય:Oirattas|Oirattas]]: ચ્યમ ભઈ? [[સભ્ય:Brihaspati|બૃહસ્પતિ]] [[સભ્યની ચર્ચા:Brihaspati|^{મારી સાથે વાત કરો}]] ૧૪:૫૩, ૯ ઓક્ટોબર ૨૦૨૪ (IST) ::I am sorry. I don't know Gujarati. Would you like to translate those three articles? [[સભ્ય:Oirattas|Oirattas]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Oirattas|ચર્ચા]]) ૧૯:૪૪, ૯ ઓક્ટોબર ૨૦૨૪ (IST) == Feminism and Folklores 2024 Organizers Feedback == Dear Organizer, [[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg | right | frameless]] We extend our heartfelt gratitude for your invaluable contributions to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2024 Feminism and Folklore 2024]. Your dedication to promoting feminist perspectives on Wikimedia platforms has been instrumental in the campaign's success. To better understand your initiatives and impact, we invite you to participate in a short survey (5-7 minutes). Your feedback will help us document your achievements in our report and showcase your story in our upcoming blog, highlighting the diversity of [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore Feminism and Folklore] initiatives. Click to participate in the [https://forms.gle/dSeoDP1r7S4KCrVZ6 survey]. By participating in the By participating in the survey, you help us share your efforts in reports and upcoming blogs. This will help showcase and amplify your work, inspiring others to join the movement. The survey covers: #Community engagement and participation #Challenges and successes #Partnership Thank you again for your tireless efforts in promoting [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore Feminism and Folklore]. Best regards,<br> [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 14:23, 26 October 2024 (UTC) <!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 --> == [Reminder] Apply for Cycle 3 Grants by December 1st! == Dear Feminism and Folklore Organizers, We hope this message finds you well. We are excited to inform you that the application window for Wikimedia Foundation's Cycle 3 of our grants is now open. Please ensure to submit your applications by December 1st. For a comprehensive guide on how to apply, please refer to the Wiki Loves Folklore Grant Toolkit: https://meta.wikimedia.org/wiki/Wiki_Loves_Folklore_Grant_Toolkit Additionally, you can find detailed information on the Rapid Grant timeline here: https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Project/Rapid#Timeline We appreciate your continuous efforts and contributions to our campaigns. Should you have any questions or need further assistance, please do not hesitate to reach out: '''support@wikilovesfolkore.org''' Kind regards, <br> On behalf of the Wiki Loves Folklore International Team. <br> [[User:Joris Darlington Quarshie | Joris Darlington Quarshie]] ([[User talk:Joris Darlington Quarshie|talk]]) 08:39, 9 November 2024 (UTC) <!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 --> == [Workshop] Identifying Win-Win Relationships with Partners for Wikimedia == Dear Recipient,<br> We are excited to invite you to the third workshop in our Advocacy series, part of the Feminism and Folklore International Campaign. This highly anticipated workshop, titled <b>"Identifying Win-Win Relationships with Partners for Wikimedia,"</b> will be led by the esteemed Alex Stinson, Lead Program Strategist at the Wikimedia Foundation. Don't miss this opportunity to gain valuable insights into forging effective partnerships. ===Workshop Objectives=== * <b>Introduction to Partnerships: </b>Understand the importance of building win-win relationships within the Wikimedia movement. * <b>Strategies for Collaboration: </b>Learn practical strategies for identifying and fostering effective partnerships. * <b>Case Studies:</b> Explore real-world examples of successful partnerships in the Wikimedia community. * <b>Interactive Discussions: </b>Engage in discussions to share experiences and insights on collaboration and advocacy. ===Workshop Details=== 📅 Date: 7th December 2024<br> ⏰ Time: 4:30 PM UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1733589000 Check your local time zone])<br> 📍 Venue: Zoom Meeting ===How to Join:=== Registration Link: https://meta.wikimedia.org/wiki/Event:Identifying_Win-Win_Relationships_with_Partners_for_Wikimedia <br> Meeting ID: 860 4444 3016 <br> Passcode: 834088 We welcome participants to bring their diverse perspectives and stories as we drive into the collaborative opportunities within the Wikimedia movement. Together, we’ll explore how these partnerships can enhance our advocacy and community efforts. Thank you, Wiki Loves Folklore International Team [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 07:34, 03 December 2024 (UTC) <!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 --> == Invitation to Host Wiki Loves Folklore 2025 in Your Country == [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless]] Dear Team, My name is Joris Darlington Quarshie (user: Joris Darlington Quarshie), and I am the Event Coordinator for the Wiki Loves Folklore 2025 (WLF) International campaign. Wiki Loves Folklore 2025 is a photographic competition aimed at highlighting folk culture worldwide. The annual international photography competition is held on Wikimedia Commons between the 1st of February and the 31st of March. This campaign invites photographers and enthusiasts of folk culture globally to showcase their local traditions, festivals, cultural practices, and other folk events by uploading photographs to Wikimedia Commons. As we celebrate the seventh anniversary of Wiki Loves Folklore, the international team is thrilled to invite Wikimedia affiliates, user groups, and organizations worldwide to host a local edition in their respective countries. This is an opportunity to bring more visibility to the folk culture of your region and contribute valuable content to the internet. * Please find the project page for this year’s edition at: https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Folklore_2025 * To sign up and organize the event in your country, visit: https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Folklore_2025/Organize If you wish to organize your local edition in either February or March instead of both months, feel free to let us know. In addition to the photographic competition, there will also be a Wikipedia writing competition called Feminism and Folklore, which focuses on topics related to feminism, women's issues, gender gaps, and folk culture on Wikipedia. We welcome your team to organize both the photo and writing campaigns or either one of them in your local Wiki edition. If you are unable to organize both campaigns, feel free to share this opportunity with other groups or organizations in your region that may be interested. * You can find the Feminism and Folklore project page here: https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025 * The page to sign up is: https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025/Project_Page For any questions or to discuss further collaboration, feel free to contact us via the Talk page or email at support@wikilovesfolklore.org. If your team wishes to connect via a meeting to discuss this further, please let us know. We look forward to your participation in Wiki Loves Folklore 2025 and to seeing the incredible folk culture of your region represented on Wikimedia Commons. Sincerely, The Wiki Loves Folklore International Team [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 08:50, 27 December 2024 (UTC) <!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 --> == Invitation to Organise Feminism and Folklore 2025 == == Invitation to Organise Feminism and Folklore 2025 == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;"> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]] <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div style="text-align: center;"><em>{{int:please-translate}}</em></div> Dear {{PAGENAME}}, My name is [[User:SAgbley|Stella Agbley]], and I am the Event Coordinator for the Feminism and Folklore 2025 (FnF) International campaign. We're thrilled to announce the Feminism and Folklore 2025 writing competition, held in conjunction with Wiki Loves Folklore 2025! This initiative focuses on enriching Wikipedia with content related to feminism, women's issues, gender gaps, and folk culture. === Why Host the Competition? === * Empower voices: Provide a platform for discussions on feminism and its intersection with folk culture. * Enrich Wikipedia: Contribute valuable content to Wikipedia on underrepresented topics. * Raise awareness: Increase global understanding of these important issues. === Exciting Prizes Await! === We're delighted to acknowledge outstanding contributions with a range of prizes: **International Recognition:** * 1st Prize: $300 USD * 2nd Prize: $200 USD * 3rd Prize: $100 USD * Consolation Prizes (Top 10): $50 USD each **Local Recognition (Details Coming Soon!):** Each participating Wikipedia edition (out of 40+) will offer local prizes. Stay tuned for announcements! All prizes will be distributed in a convenient and accessible manner. Winners will receive major brand gift cards or vouchers equivalent to the prize value in their local currency. === Ready to Get Involved? === Learn more about Feminism and Folklore 2025: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025 Feminism and Folklore 2025] Sign Up to Organize a Campaign: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025/Project_Page Campaign Sign-Up Page] === Collaboration is Key! === Whether you choose to organize both photo and writing competitions (Wiki Loves Folklore and Feminism and Folklore) or just one, we encourage your participation. If hosting isn't feasible, please share this opportunity with interested groups in your region. === Let's Collaborate! === For questions or to discuss further collaboration, please contact us via the Talk page or email at support@wikilovesfolklore.org. We're happy to schedule a meeting to discuss details further. Together, let's celebrate women's voices and enrich Wikipedia with valuable content! Thank you, **Wiki Loves Folklore International Team** </div> </div> [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|{{int:Talkpagelinktext}}]]) 23:02, 05 January 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 --> <!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 --> == Invitation to Participate in the Wikimedia SAARC Conference Community Engagement Survey == Dear Community Members, I hope this message finds you well. Please excuse the use of English; we encourage translations into your local languages to ensure inclusivity. We are conducting a Community Engagement Survey to assess the sentiments, needs, and interests of South Asian Wikimedia communities in organizing the inaugural Wikimedia SAARC Regional Conference, proposed to be held in Kathmandu, Nepal. This initiative aims to bring together participants from eight nations to collaborate towards shared goals. Your insights will play a vital role in shaping the event's focus, identifying priorities, and guiding the strategic planning for this landmark conference. Survey Link: https://forms.gle/en8qSuCvaSxQVD7K6 We kindly request you to dedicate a few moments to complete the survey. Your feedback will significantly contribute to ensuring this conference addresses the community's needs and aspirations. Deadline to Submit the Survey: 20 January 2025 Your participation is crucial in shaping the future of the Wikimedia SAARC community and fostering regional collaboration. Thank you for your time and valuable input. Warm regards,<br> [[:m:User:Biplab Anand|Biplab Anand]] <!-- Message sent by User:Biplab Anand@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Biplab_Anand/lists&oldid=28078122 --> == Join Us Today: Amplify Women’s Stories on Wikipedia! == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;"> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]] <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{center|''{{int:please-translate}}''}} Dear {{PAGENAME}}, {{quote|Join us this International Women’s Month to uncover hidden stories and reshape cultural narratives! Dive into an interactive workshop where we’ll illuminate gaps in folklore and women’s history on Wikipedia—and take action to ensure their legacies are written into history.}} Facilitated by '''Rosie Stephenson-Goodknight''', this workshop will explore how to identify and curate missing stories about women’s contributions to culture and heritage. Let’s work together to amplify voices that have been overlooked for far too long! == Event Details == * '''📅 Date''': Today (15 March 2025) * '''⏰ Time''': 4:00 PM UTC ([https://www.timeanddate.com/worldclock/converter.html Convert to your time zone]) * '''📍 Platform''': [https://us06web.zoom.us/j/87522074523?pwd=0EEz1jfr4i9d9Nvdm3ioTaFdRGZojJ.1 Zoom Link] * '''🔗 Session''': [[meta:Event:Feminism and Folklore International Campaign: Finding and Curating the Missing Gaps on Gender Disparities|Feminism and Folklore International Campaign: Finding and Curating the Missing Gaps on Gender Disparities]] * '''🆔 Meeting ID''': 860 8747 3266 * '''🔑 Passcode''': FNF@2025 == Participation == Whether you’re a seasoned editor or new to Wikipedia, this is your chance to contribute to a more inclusive historical record. ''Bring your curiosity and passion—we’ll provide the tools and guidance!'' '''Let’s make history ''her'' story too.''' See you there! Best regards,<br> '''Joris Quarshie'''<br> [[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]] <div style="margin-top:1em; text-align:center;"> Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]] [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div> --[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|msg]]) 07:15, 24 March 2025 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 --> == આપના નીચેના લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે == છેલ્લી અપડેટ બાદ નીચેના નવા લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે: * [[સુદેશણા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[દમયંતી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[હિડિમ્બા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[સત્યવતી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ઉલૂપી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[અંબા (પૌરાણિક પાત્ર)]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ગંગા (દેવી)]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ઉત્તરા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) જો આપે હા કહી હશે તો જ કેમ્પવિઝ બોટ આ યાદી મોકલશે. Please look [[User:CampWiz Bot/Templates/CampWiz Bot Subscription/doc|here]] for more info. - [[સભ્ય:CampWiz Bot|CampWiz Bot]] ([[સભ્યની ચર્ચા:CampWiz Bot|ચર્ચા]]) ૧૭:૩૦, ૨૦ માર્ચ ૨૦૨૫ (IST) == આપના નીચેના લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે == છેલ્લી અપડેટ બાદ નીચેના નવા લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે: * [[રુક્મિણી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[શર્મિષ્ઠા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[યશોદા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[સુભદ્રા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[રતિ]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[દુર્ગા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[પૂતના]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[સત્યભામા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ચિત્રાંગદા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[માદ્રી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[કુંતી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[મિત્રવિન્દા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[અંબાલિકા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = rejected) * [[સરસ્વતી દેવી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[મેનકા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = rejected) જો આપે હા કહી હશે તો જ કેમ્પવિઝ બોટ આ યાદી મોકલશે. Please look [[User:CampWiz Bot/Templates/CampWiz Bot Subscription/doc|here]] for more info. - [[સભ્ય:CampWiz Bot|CampWiz Bot]] ([[સભ્યની ચર્ચા:CampWiz Bot|ચર્ચા]]) ૦૩:૩૦, ૨ એપ્રિલ ૨૦૨૫ (IST) :: સ્પર્ધામાં પ્રથમ સ્થાને ઉત્તિર્ણ થવા બદલ અઢળક અભિનંદન --[[સભ્ય:Aniket|અ ને કાંઈ નહી અ]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૧૨:૪૨, ૧૭ એપ્રિલ ૨૦૨૫ (IST) == Invitation: Gendering the Archive - Building Inclusive Folklore Repositories (April 30th) == <div lang="en" dir="ltr"> <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;"> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]] <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{center|''{{int:please-translate}}''}} Dear {{PAGENAME}}, You are invited to a hands-on session focused on [[meta:Gendering the Archive: Building Inclusive Repositories for Folklore Documentation|Gendering the Archive: Building Inclusive Repositories for Folklore Documentation]]. This online workshop will guide participants on how to create, edit, and expand gender-inclusive folklore articles and multimedia archives on Wikipedia and Wikidata. The session will be led by Rebecca Jeannette Nyinawumuntu. === Objectives === * '''Design Inclusive Repositories:''' Learn best practices for structuring folklore archives that foreground gender perspectives. * '''Hands-On Editing:''' Practice creating and improving articles and items on Wikipedia and Wikidata with a gender-inclusive lens. * '''Collaborative Mapping:''' Work in small groups to plan new entries and multimedia uploads that document underrepresented voices. * '''Advocacy & Outreach:''' Discuss strategies to promote and sustain these repositories within your local and online communities. === Details === * '''Date:''' 30th April 2025 * '''Day:''' Wednesday * '''Time:''' 16:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746028800 Check your local time zone]) * '''Venue:''' Online (Zoom) * '''Speaker:''' Rebecca Jeannette Nyinawumuntu (Co-founder, Wikimedia Rwanda & Community Engagement Director) === How to Join === * '''Zoom Link:''' [https://us06web.zoom.us/j/89158738825?pwd=ezEgXbAqwq9KEr499DvJxSzZyXSVQX Join here] * '''Meeting ID:''' 891 5873 8825 * '''Passcode:''' FNF@2025 * '''Add to Calendar:''' [https://zoom.us/meeting/tZ0scuGvrTMiGNH4I3T7EEQmhuFJkuCHL7Ci/ics?meetingMasterEventId=Xv247OBKRMWeJJ9LSbX2hA Add to your calendar] '''' === Agenda === # Welcome & Introductions: Opening remarks and participant roll-call. # Presentation: Overview of gender-inclusive principles and examples of folklore archives. # Hands-On Workshop: Step-by-step editing on Wikipedia and Wikidata—create or expand entries. # Group Brainstorm: Plan future repository items in breakout groups. # Q&A & Discussion: Share challenges, solutions, and next steps. # Closing Remarks: Summarise key takeaways and outline follow-up actions. We look forward to seeing you there! Best regards,<br> Stella<br> Feminism and Folklore Organiser -[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 10:28, 24 April 2025 (UTC) </div> </div> </div> <!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=28399508 --> == You're invited: Feminism and Folklore Advocacy Session – June 20! == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> Hello {{PAGENAME}} [[File:Feminism and Folklore logo.svg | right | frameless]] We are pleased to invite you to an inspiring session in the Feminism and Folklore International Campaign Advocacy Series titled: 🎙️ Documenting Indigenous Women’s Wisdom: The Role of Grandmothers and Elders<br> 🗓 Friday, June 20, 2025<br> ⏰ 4:00 PM UTC<br> 🌍 Online – [https://us06web.zoom.us/j/86470824823?pwd=s7ruwuxrradtJNcZLVT9EyClb8g7ho.1 Zoom link]<br> 👤 Facilitator: Obiageli Ezeilo (Wiki for Senior Citizens Network)<br> Join us as we explore how the oral teachings of grandmothers and elders preserve cultural heritage and influence today’s feminist movements. Learn how to document these narratives using Wikimedia platforms! 🔗 Event Page & Details: https://meta.wikimedia.org/wiki/Event:Documenting_Indigenous_Women%E2%80%99s_Wisdom:_The_Role_of_Grandmothers_and_Elders This session includes:<br> ✔️ A keynote presentation<br> ✔️ Story-sharing interactive segment<br> ✔️ Q&A + tools for documenting women’s wisdom on Wikimedia<br> We hope to see you there! Warm regards,<br> Stella<br> On behalf of Feminism and Folklore Team<br> [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 23:49, 17 June 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=28399508 --> == Feminism and Folklore 2025 - Local prize winners == [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''{{int:please-translate}}'' Dear Wikimedian, Congratulations on your outstanding achievement in winning a local prize in the '''Feminism and Folklore 2025''' writing competition! We truly appreciate your dedication and the valuable contribution you’ve made in documenting local folk culture and highlighting women’s representation on your local Wikipedia. To claim your prize, please complete the [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdONlpmv1iTrvXnXbHPlfFzUcuF71obJKtPGkycgjGObQ4ShA/viewform?usp=dialog prize form] by July 5th, 2025. Kindly note that after this date, the form will be closed and submissions will no longer be accepted. Please also note that all prizes will be awarded in the form of [https://www.tremendous.com/ Tremendous Vouchers] only. If you have any questions or need assistance, feel free to contact us via your talk page or email. We're happy to help. Warm regards, [[:m:Feminism and Folklore 2025|FNF 2025 International Team]] ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div> --[[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૫:૫૦, ૨૧ જૂન ૨૦૨૫ (IST) <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf25&oldid=28891702 --> ohdb29avyf0jla7c49q8tyjipda3yz1 3 98784 886634 884600 2025-06-21T10:20:56Z MediaWiki message delivery 18151 /* Feminism and Folklore 2025 - Local prize winners */ નવો વિભાગ 886634 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Harshil169}} -- [[:User:Ashok modhvadia|<b><font color="magenta">અશોક મોઢવાડીયા</font></b>]]^{[[:User_talk:Ashok modhvadia|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Ashok modhvadia|યોગદાન]]} ૨૧:૪૬, ૧ નવેમ્બર ૨૦૧૮ (IST) == નમસ્કાર == હેલ્લો, આપના યોગદાન બદલ આભાર. યોગદાન માટે કંઈ મદદની જરૂર હોય તો મારા ચર્ચાને પાને આપ પુછી શકો છો. [[વિકિપીડિયા:સંદર્ભ વિનિમય પરિયોજના]]ની મુલાકાત પણ લેશો. --[[સભ્ય:Gazal world|Gazal world]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Gazal world|ચર્ચા]]) ૧૦:૫૩, ૫ માર્ચ ૨૦૧૯ (IST) == આભાર == ગુજરાતી વિકિપીડિયામાં આસોપાલવ જેવો ઉપયોગી લેખ બનાવવા માટે આભાર. તમે સરળતાથી ભાષાંતર કરવા માટે [[વિશેષ:ContentTranslation|ભાષાંતર સાધન]]નો ઉપયોગ પણ કરી શકો છો. --[[User:KartikMistry|કાર્તિક મિસ્ત્રી]] ^{[[User talk:KartikMistry|ચર્ચા]]} ૧૦:૦૭, ૨૮ જૂન ૨૦૧૯ (IST) == નવાં બનાવેલા પૃષ્ઠો == તમે [https://gu.wikipedia.org/w/index.php?limit=100&title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7%3A%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%A8&contribs=user&target=Harshil169&namespace=0&tagfilter=&newOnly=1&start=&end= આ કડી]નો ઉપયોગ કરીને તમે નવાં બનાવેલા પૃષ્ઠોની યાદી સીધી જ મેળવી શકો છો! --[[User:KartikMistry|કાર્તિક મિસ્ત્રી]] ^{[[User talk:KartikMistry|ચર્ચા]]} ૧૩:૦૫, ૨૯ જૂન ૨૦૧૯ (IST) == ચર્ચા == પ્રણામ, મ્હારો એડિટ જગદ્ગુરુ રામભદ્રાચાર્ય જી ના પાના ઉપર નો કારણ એ છે કે ટાઇટલ ઉપર માનવાચક શબ્દો નો ઉપયોગ વિકી ઉપર ઘણા બધા ઉપર નથી, અને હેમચંદ્રાચાર્ય જી ના પણ ટાઇટલ ઉપર એ નથી પણ, બનેઓ પાના ની અંદર માનવાચક શબ્દ તો ચેજ, અને આવો એડિટ કરી પાનો નાનો થાય તો એમાં વાંધોજ શું,અને તમે મને એમ કહ્યું કે honorific suffix ને વાપરવા ની "જરૂર નથી".એમાં મે તમને અંગ્રેજી નો ઉપયોગ કરી વાત કરી, કદાચ તમને ખરાબ લાગ્યું કારણ અંગ્રેજી મા કોઈને માન આપવા માટે ગુજરાતી જેમ "તમે" જેવો શબ્દ નથી.. મ્હારો ઉદ્દેશ્ય કોઈ ની પણ સાથે તુચ્છ રીતે બરતાવ કરવાનો નથી. છતાં ખરાબ લાગ્યું હોએ તો ક્ષમા. [[સભ્ય:Rishabh.rsd|Rishabh.rsd]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Rishabh.rsd|ચર્ચા]]) :{{ping|Rishabh.rsd}} તમારી સાંપ્રદાયિક વિચારધારા તમારા ઉચ્ચારોમાં થી જ દેખાઈ આવે છે. મને એવા લોકો વિષે ખ્યાલ છે, અને હું પણ એવા લોકોની વચ્ચે રહેલો/મળેલો છું જેઓ 'મારી' ની જગ્યા એ 'મ્હારી' શબ્દ નો પ્રયોગ કરતાં હોય છે. તું મને કહેવાવાળો કોણ? એ વિકિપીડિયાની ભાષા નથી, કદાચ ક્યાંક પાઠશાળામાં આ ભાષા ચાલતી હશે, પણ અહીંયા સભ્યતાથી ચર્ચા થશે અને પોલિસી મુજબ જ  થશે. તમારા એડિટ્સ ખોટા હતાં કારણ કે કોઈની પાછળ 'જી' લગાવવા નો વિકિપીડિયા નો રિવાજ નથી. 'તમે' લગાવવા માટે ના એડિટ્સ મેં રિવર્ટ નથી કર્યાં અને સાથે જ જોઈ લેવું કે અંગ્રેજી માં જગદ્ગુરુ જેવા શબ્દો વપરાય છે. અન્ય કાર્ય હોય તો નિઃશંકપણે પૂછી શકાય.‌--[[સભ્ય:Harshil169|Harshil169]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Harshil169|ચર્ચા]]) ૨૦:૦૨, ૨૮ જુલાઇ ૨૦૧૯ (IST) == Rollbackers અધીકાર == પ્રિય Harshil169<br/>આપને માટે થયેલા મતદાન ને આધારે આપને '''ઉલટાવનાર તરીકે ના હક્કો''' ગુજરાતી વિકિપિડિયા પર '''પ્રદાન કરતા હું અનહદ આનંદની લાગણી અનુભવું છું'''. આશા છે કે આપનું યોગદાન ગુજરાતી વિકિપિડીયાને નવા સીમાડાઓ સુધી લઈ જવામાં મદદ કરશે. નોંધ લેવા વિનંતી કે આપના આ અધિકારો ૮ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૦ ના દિવસે આપોઆપ ખતમ થશે. આપ એ પહેલા ફરીથી આ હક્કો માટે આવેદન પત્ર ભરીને જે તે સમયે એ ચુંટણીના પરીણામોને આધારે આપના હક્કોનું સાતત્ય જાળવી શકો છો. આભાર. --[[સભ્ય:Aniket|A. Bhatt]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૧૨:૦૧, ૮ ઓગસ્ટ ૨૦૧૯ (IST) :જી, વિકિપીડિયા ની પોલિસી ના વિરુદ્ધમાં હોય તે રીતે હું તેનો ઉપયોગ નહીં કરું. સાથે જ ઍડીટ વોરમાં સંકળાઈશ નહીં. અધિકાર આપવા બદલ આભાર. --[[સભ્ય:Harshil169|હર્ષિલ મહેતા]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Harshil169|ચર્ચા]]) ૧૪:૧૦, ૮ ઓગસ્ટ ૨૦૧૯ (IST) == ભલે અજાણ્યા સહયોગીએ કર્યા હોય પણ સારા સુધારા હોય તો ન ઉલટાવવા જોઈએ. == આશા પારેખના પાના પર ના [https://gu.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%AA%86%E0%AA%B6%E0%AA%BE_%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%96&action=historysubmit&type=revision&diff=669949&oldid=669941 આ સુધારાઓ] ઉલટાવવા જેવા ન હતા. કોઈ અજાણ્યા સહયોગીએ સારા સુધારા કરેલા હોય એમ લાગે છે. પુરતી ચકાસણી કર્યા પછી જ ઉલટાવવા વિનંતી. --[[સભ્ય:Aniket|A. Bhatt]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૧૮:૨૦, ૧૦ ઓગસ્ટ ૨૦૧૯ (IST) :જી, મેં ચકાસણી કરી હતી પરંતુ તેમાં અભિનેત્રી [[સાધના]] ના પ્રુષ્ઠ ની લિંક દૂર કરેલી હતી, જે યોગ્ય ન લાગ્યું. --[[સભ્ય:Harshil169|હર્ષિલ મહેતા]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Harshil169|ચર્ચા]]) ૧૮:૪૨, ૧૦ ઓગસ્ટ ૨૦૧૯ (IST) ::કંઈક સમજફેર લાગે છે.--[[સભ્ય:Aniket|A. Bhatt]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૧૯:૦૩, ૧૦ ઓગસ્ટ ૨૦૧૯ (IST) :::એ કડી એમણે ઉમેરેલી હતી. તમે એ ફેરફાર ઉલટાવ્યો એને કારણે એ કડી નીકળી ગયેલી. હવે મેં તમારો ફેરફાર ઉલટાવ્યા પછી એ કડી ફરી દેખાઈ રહી છે. આભાર. --[[સભ્ય:Aniket|A. Bhatt]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૧૯:૦૭, ૧૦ ઓગસ્ટ ૨૦૧૯ (IST) ::::જી, મારાથી કંઈક ભૂલ થઈ હશે. --[[સભ્ય:Harshil169|હર્ષિલ મહેતા]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Harshil169|ચર્ચા]]) ૧૯:૫૭, ૧૦ ઓગસ્ટ ૨૦૧૯ (IST) :::::કશો વાંધો નહી. ભૂલ તો કોઇના થી પણ થઈ શકે. હવે પછીથી જરા વધારે સાવચેતી રાખવા વિનંતિ. આભાર. --[[સભ્ય:Aniket|A. Bhatt]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૦૯:૨૦, ૧૧ ઓગસ્ટ ૨૦૧૯ (IST) == કનૈયાલાલ મુનશી પાના પરનો ફેરફાર == હેલ્લો. આપે [https://gu.m.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:MobileDiff/672323 અહીં] IP દ્વારા કરેલો ફેરફાર ઉલટાવ્યો છે, જે ખરેખર ઉપયોગી હતો. આ પણ જુઓ, [[w:en:Wikipedia:IPs are human too|Wikipedia:IPs are human too]]. --[[સભ્ય:Gazal world|Gazal world]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Gazal world|ચર્ચા]]) ૧૫:૦૬, ૧૩ સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) :જો આપણે આ જ રીતે કોઈએ સુધારેલ ભૂલ Revert કરતાં રહીશું તો ફરી ક્યારેય તે વ્યક્તિ ભૂલ સુધારવા વિકિપીડિયા પર નહીં આવે. --[[સભ્ય:Gazal world|Gazal world]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Gazal world|ચર્ચા]]) ૧૫:૦૯, ૧૩ સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) :::જી, ભુલ ધ્યાનમાં આવી ગઈ છે. હું સામાન્ય રીતે મુન્શી લખું છું તેથી મને તે યોગ્ય નતો લાગ્યો પણ નામ જોતાં તે યોગ્ય જ છે. --‌[[સભ્ય:Harshil169|હર્ષિલ મહેતા]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Harshil169|ચર્ચા]]) ૧૫:૧૭, ૧૩ સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) ::::Appreciated. તો હવે તમે જાતે જ એ ફેરફાર ઉલટાવી દેશો. આભાર. --[[સભ્ય:Gazal world|Gazal world]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Gazal world|ચર્ચા]]) ૧૫:૪૦, ૧૩ સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) {{od}} :<s>I don't know why you have removed [https://gu.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%AA%B2%E0%AB%82%E0%AA%88_%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%9A%E0%AA%B0&curid=26380&diff=672415&oldid=672411&diffmode=source this] edits made by an IP user. એ Vandalism તો નથી જ. નવા ઍડિટર્સને અહિંના નિયમોનો ખ્યાલ નથી હોતો. માટે તેઓ માહિતીની સાથે સંદર્ભ ઉમેરવા વિશે સભાન નથી હોતા. જો નવા ઍડિટર્સ દ્વારા ઉમેરેલ માહિતી ઉપયોગી હોય તો તે રાખવી. જો ઉમેરેલ માહિતી અડધી જ ઉપયોગી હોય. તો તે અડધી માહિતી રાખવી અને બાકીની માહિતી Remove કરવી. અને સંદર્ભ વગરના ફકરાઓમાં 'સંદર્ભ આપો' ટેગ મૂકવું. અને જો આ બધુ ન કરવું હોય તો (બીજા લોકો સમય મળ્યે આ કરી દેશે એવી આશાથી) આ કામ બીજા એડિટર્સ પર માટે છોડવું. :એ ઉપરાંત આપે સંદર્ભ નથી - ફક્ત એટલા જ માટે મહિતી Remove કરી હોય તો જે તે IP કે સભ્યના ચર્ચાના પાને સંદર્ભ સાથે મહિતી ઉમેરવા તેમજ ઉમેરલ માહિતીનો સંદર્ભ આપવા માટે વિનંતી કરવી. મે કહ્યું એમ નવા લોકો અહિંના નિયમો જાણતા નથી હોતા, આથી આપણે જાતે જ એમને આ બધુ જણાવવુ જોઈએ. એ ઉપરાંત, તમે જાતે જ જે તે માહિતીનો સંદર્ભ શોધીને એ સંદર્ભ લેખમાં ઉમેરી શકો છો. અને જરૂર પડે તો એ માટે તમે [[વિકિપીડિયા:સંદર્ભ વિનિમય પરિયોજના|સંદર્ભ વિનિમય પરિયોજના]]નો ઉપયોગ કરી શકો છો. :કોઈએ પોતાનો સમય ખર્ચીને ઉમેરેલ માહિતી આપણે આમ જ Revert કરતાં રહીશુ તો તે વ્યક્તિ ફરી ક્યારેય અહિં માહિતી ઉમેરવા માટે નહિં આવે. (જો કે ઉપરના કિસ્સામાં હું નથી જાણતો કે તે IP યુઝરે માહિતી જાતે ટાઇપ કરી છે કે પછી ક્યાકથી કૉપી-પૅસ્ટ કરી છે. Assume good faith) આભાર. --[[સભ્ય:Gazal world|Gazal world]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Gazal world|ચર્ચા]]) ૦૦:૧૭, ૧૪ સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૯ (IST)</s> :Apologize, it was a machine translation. I realized it latter when I looked it again with a fresh eye. --[[સભ્ય:Gazal world|Gazal world]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Gazal world|ચર્ચા]]) ૦૦:૪૩, ૧૪ સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) == આભાર. == તમારા તરફ થી [[રાવ સાહેબ]] પેજ પરના સંદર્ભ વિનાનાં બદલાવ ને revert કરવા બદલ ખૂબ ખૂબ આભાર. હર્ષિલ ભાઈ તમે સોશ્યિલ મીડિયા પર ઉપસ્થિત છો? [[સભ્ય:HinduKshatrana|HinduKshatrana]] ([[સભ્યની ચર્ચા:HinduKshatrana|ચર્ચા]]) ૧૨:૦૧, ૨૩ સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) ::[[સભ્ય:HinduKshatrana|HinduKshatrana]] જી. ઈન્સ્ટાગ્રામ અને ટ્વિટર પર આઈ ડી @harshilmeh169 રાખેલ છે. --[[સભ્ય:Harshil169|હર્ષિલ મહેતા]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Harshil169|ચર્ચા]]) ૧૨:૦૪, ૨૩ સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) == Thank you and Happy Diwali == {| style="border: 5px ridge red; background-color: white;" |rowspan="2" valign="top" |[[File:Feuerwerks-gif.gif|120px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | <center>[[File:Emoji_u1f42f.svg|40px]]'''<span style="color: Red;">Thank</span> <span style="color: Blue;">you</span> <span style="color: Green;">and</span> <span style="color: purple;">Happy</span> <span style="color: orange;">Diwali</span> [[File:Emoji_u1f42f.svg|40px]]'''</center> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <center>"Thank you for being you." —anonymous</center>Hello, this is the festive season. The sky is full of fireworks, tbe houses are decorated with lamps and rangoli. On behalf of the [[:m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)|Project Tiger 2.0 team]], I sincerely '''thank you''' for [[Special:MyContributions|your contribution]] and support. Wishing you a Happy Diwali and a festive season. Regards and all the best. --[[સભ્ય:Titodutta|Titodutta]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Titodutta|ચર્ચા]]) ૧૮:૪૮, ૨૭ ઓક્ટોબર ૨૦૧૯ (IST) |} ==[[:Green]]== {| align=center border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 2px solid #777; background-color: #F1F1DE" |- | '''દૂર કરવા વિનંતી''' || [[:Green]] ની નોંધણી [[વિકિપીડિયા:દૂર કરવા વિનંતી]] પર થયેલી છે એટલે સૌ વિકિમિત્રો તેને રાખવા કે હટાવવા વિશે ચર્ચા કરશે. જો તમે [[Project:દૂર કરવા વિનંતી/Green|તેની નોંધણી]]ના પાને જઈ અને તમારૂં મંતવ્ય જણાવશો તો અમે તેની યોગ્ય મુલવણી કરી શકીશું.<br/> <small>જો તમે આ લેખ કે ચિત્ર બનાવ્યું હોય તો, કૃપયા એ વાસ્તવિકતાની નોંધ લો કે આની દૂર કરવા માટેની નોંધણી થયાનો અર્થ એવો નથી કે અમને તમારા સદ્ભાવપૂર્ણ સહયોગની કદર નથી. તેનો સરળ અર્થ એટલો જ છે કે કોઈ એક વ્યક્તિ એમ માને છે કે આમાં કોઈક ચોક્કસ, જેમ કે પ્રકાશનાધિકાર વગેરે જેવી, સમસ્યા છે. જો આ વિષયનો અન્ય લેખ અહીં હાજર હોવાને કારણે આ લેખ દૂર કરાતો હશે તો, તમારી ''મહેનત'' (જેની અમે સૌ ખૂબ જ કદર કરીએ છીએ) એળે નહિ જાય. એનો ઉપસ્થિત લેખમાં યોગ્ય રીતે સમાવેશ કરાશે.</small><br/> સઘળી અવસ્થામાં, કૃપયા આ દૂર કરવાની વિનંતીને અંગતપણે ન લેશો. આ જરાય એવા હેતુપૂર્વક કરેલું નથી. ધન્યવાદ ! |} [[સભ્ય:आर्यावर्त|आर्यावर्त]] ([[સભ્યની ચર્ચા:आर्यावर्त|ચર્ચા]]) ૨૧:૩૧, ૨૦ નવેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) == વિકિપીડિયા:દૂર કરવા વિનંતી/સભ્ય:શાસ્ત્રી ભાવેશભાઈ ધીરજલાલ દવે વિષે == પ્રિય હર્ષિલભાઈ, સભ્ય પાના પરનું લખાણ વિકી લાયક ન હોય તો પણ રહેવા દેવું પડે છે. એને આપણે ડીલીટ કરી શકતા નથી. ફક્ત જાહેરાતો અને અંગત મહિતિ જેવી કે સરનામુ, મોબાઈલ નંબર, ઇમેલ વગેરે (એ પણ જો જાહેરાતના આશયથી મુકાયેલા હોય તો, ફક્ત એટલું જ) દુર કરી શકીએ છીએ એટલું જરા આપની જાણ સારુ. આભાર.--[[સભ્ય:Aniket|A. Bhatt]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૨૦:૪૭, ૨૮ નવેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) ::{{ping|Aniket}} હું જાણું છું પણ અહીં સરનામું અને નંબર મૂક્યા હતા.—[[સભ્ય:Harshil169|હર્ષિલ મહેતા]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Harshil169|ચર્ચા]]) ૨૦:૫૪, ૨૮ નવેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) ::::તો ફક્ત કાંતો ફક્ત એટલી માહિતિ દુર કરવી અથવા તો ફેરફારો ઉલટાવી નાખવા જોઈએ. ડીલીશન રીક્વેસ્ટ કદાચ સભ્ય પાના પર ઉપયોગ કરી શકવા માટે લાગુ પડતી નથી. આભાર. --[[સભ્ય:Aniket|A. Bhatt]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૨૦:૫૯, ૨૮ નવેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) ::::ધ્યાનમાં રાખીશ. પરંતુ [[સભ્ય:Tachukdi Ad]] માટે કદાચ આ રીક્વેસ્ટનો ઉપયોગ કર્યો હતો. હવે મને બંને કિસ્સામાં ભેદ ખબર પડી છે.—[[સભ્ય:Harshil169|હર્ષિલ મહેતા]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Harshil169|ચર્ચા]]) ૨૧:૦૧, ૨૮ નવેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) == ટીકા વિષે == ભાઈ તમે વિકિપીડિયાને જે કઈ યોગદાન કરો છો એ મહત્વનું છે,પરંતુ એ પણ જોવું જોઈએ કે વિકીપીયાની પોલીસી વિરુધ ન હોય.તમે ઇસ્લામની ટીકા પેજ બનાવ્યું છે એ તો ઠીક પણ તમે મોહમ્મદ ની ટીકા પેજ પણ બનાવ્યું છે... કોઈની પણ ધાર્મિક લાગણી ને ઠેસ પહોંચે એવું કશું પણ પોલીસી વિરુધ છે.હું આશા રાખું છું કે તમે આ પેજ જ ડીલીટ કરી નાખશો...92saeedshaikh ૨૦:૨૪, ૧૧ ડિસેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) :{{ping|92saeedshaikh}} વિકિપીડિયા પર કોઈ એવો નિયમ નથી કે ધાર્મિક લાગણી દુભાય તેવા પૃષ્ઠ ન બનાવવા. આપ આ પોલિસી [[:en:WP:NOTCENSORED]] વાંચી શકો છો, વિકિપીડિયા સેન્સર્ડ નથી અને કોઈ પણ ધર્મ કે ધાર્મિક વ્યક્તિ ટીકાથી ઉપર નથી. મારા પૃષ્ઠ માત્ર અંગ્રેજી પૃષ્ઠ જેવા કે [[:en:Criticism of Muhammad]],[[en:Criticism of Jesus]] નો ગુજરાતી અનુવાદ જ છે, આપ અંગ્રેજી વિકિ પર દલીલ કરી શકો છો.—[[સભ્ય:Harshil169|હર્ષિલ મહેતા]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Harshil169|ચર્ચા]]) ૨૦:૩૫, ૧૧ ડિસેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) ::મારા મત અનુસાર આ પાનાંનું લખાણ પણ સીધું જ ભાષાંતર છે, જે તટસ્થ નથી. હર્ષિલ, હું વિનંતી કરું છું કે તેમાં સુધારો કરીને તેને તટસ્થ બનાવાય. --[[User:KartikMistry|કાર્તિક મિસ્ત્રી]] ^{[[User talk:KartikMistry|ચર્ચા]]} ૨૧:૦૩, ૧૧ ડિસેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) :::જી, અત્યારે થોડોક વ્યસ્ત છું. સમય મળ્યે તેમાં હું ફેરફાર કરતો રહીશ પણ કોઈની ધાર્મિક લાગણી દૂભાય તેથી વિકિપીડિયા પર તે ન હોવું તે દલીલ મને ગળે ઉતરતી નથી.—[[સભ્ય:Harshil169|હર્ષિલ મહેતા]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Harshil169|ચર્ચા]]) ૨૧:૨૩, ૧૧ ડિસેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) ==[[:મોહમ્મદની ટીકા]]== {| align=center border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 2px solid #777; background-color: #F1F1DE" |- | '''દૂર કરવા વિનંતી''' || [[:મોહમ્મદની ટીકા]] ની નોંધણી [[વિકિપીડિયા:દૂર કરવા વિનંતી]] પર થયેલી છે એટલે સૌ વિકિમિત્રો તેને રાખવા કે હટાવવા વિશે ચર્ચા કરશે. જો તમે [[Project:દૂર કરવા વિનંતી/મોહમ્મદની ટીકા|તેની નોંધણી]]ના પાને જઈ અને તમારૂં મંતવ્ય જણાવશો તો અમે તેની યોગ્ય મુલવણી કરી શકીશું.<br/> <small>જો તમે આ લેખ કે ચિત્ર બનાવ્યું હોય તો, કૃપયા એ વાસ્તવિકતાની નોંધ લો કે આની દૂર કરવા માટેની નોંધણી થયાનો અર્થ એવો નથી કે અમને તમારા સદ્ભાવપૂર્ણ સહયોગની કદર નથી. તેનો સરળ અર્થ એટલો જ છે કે કોઈ એક વ્યક્તિ એમ માને છે કે આમાં કોઈક ચોક્કસ, જેમ કે પ્રકાશનાધિકાર વગેરે જેવી, સમસ્યા છે. જો આ વિષયનો અન્ય લેખ અહીં હાજર હોવાને કારણે આ લેખ દૂર કરાતો હશે તો, તમારી ''મહેનત'' (જેની અમે સૌ ખૂબ જ કદર કરીએ છીએ) એળે નહિ જાય. એનો ઉપસ્થિત લેખમાં યોગ્ય રીતે સમાવેશ કરાશે.</small><br/> સઘળી અવસ્થામાં, કૃપયા આ દૂર કરવાની વિનંતીને અંગતપણે ન લેશો. આ જરાય એવા હેતુપૂર્વક કરેલું નથી. ધન્યવાદ ! |} [[User:KartikMistry|કાર્તિક મિસ્ત્રી]] ^{[[User talk:KartikMistry|ચર્ચા]]} ૨૨:૪૫, ૧૧ ડિસેમ્બર ૨૦૧૯ (IST) == વિકિ લવ્સ વુમન ૨૦૨૦ == Took some very interesting articles. Good work! --[[User:KartikMistry|કાર્તિક મિસ્ત્રી]] ^{[[User talk:KartikMistry|ચર્ચા]]} ૦૯:૫૭, ૪ મે ૨૦૨૦ (IST) == Wiki Loves Women South Asia 2020 == [[File:Wiki Loves Women South Asia 2020.svg|frameless|right]] Hello! Thank you for your contribution in [[:m:Wiki Loves Women South Asia 2020|Wiki Loves Women South Asia 2020]]. We appreciate your time and efforts in bridging gender gap on Wikipedia. Due to the novel coronavirus (COVID-19) pandemic, we will not be couriering the prizes in the form of mechanize in 2020 but instead offer a gratitude token in the form of online claimable gift coupon. Please fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScJ_5LgwLdIVtIuBDcew839VuOcqLtyPScfFFKF-LiwxQ_nqw/viewform?usp=sf_link this form] by last at June 10 for claiming your prize for the contest. Wiki Love and regards! [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore/International Team|Wiki Loves Folklore International Team]]. --[[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૯:૪૦, ૩૧ મે ૨૦૨૦ (IST) <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlwsa&oldid=20129673 --> == Project Tiger 2.0 - Feedback from writing contest participants (editors) and Hardware support recipients == <div style="border:8px red ridge;padding:6px;> [[File:Emoji_u1f42f.svg|right|100px|tiger face]] Dear Wikimedians, We hope this message finds you well. We sincerely thank you for your participation in Project Tiger 2.0 and we want to inform you that almost all the processes such as prize distribution etc related to the contest have been completed now. As we indicated earlier, because of the ongoing pandemic, we were unsure and currently cannot conduct the on-ground community Project Tiger workshop. We are at the last phase of this Project Tiger 2.0 and as a part of the online community consultation, we request you to spend some time to share your valuable feedback on the Project Tiger 2.0 writing contest. Please '''fill this [https://docs.google.com/forms/d/1ztyYBQc0UvmGDBhCx88QLS3F_Fmal2d7MuJsiMscluY/viewform form]''' to share your feedback, suggestions or concerns so that we can improve the program further. '''Note: If you want to answer any of the descriptive questions in your native language, please feel free to do so.''' Thank you. [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૩:૩૫, ૧૧ જૂન ૨૦૨૦ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_Gill/list-1/PT2.0_Participants&oldid=20161046 --> </div> == Wiki Loves Women South Asia Barnstar Award == {| style="background-color: ; border: 3px solid #f1a7e8; padding-right: 10px;" |rowspan="2" valign="left; padding: 5px;" | [[File:WLW Barnstar.png|150px|frameless|left]] |style="vertical-align:middle;" | [[File:Wiki Loves Women South Asia 2020.svg|frameless|100px|right]] Greetings! Thank you for contributing to the [[:m:Wiki Loves Women South Asia 2020|Wiki Loves Women South Asia 2020]]. We are appreciative of your tireless efforts to create articles about Women in Folklore on Wikipedia. We are deeply inspired by your persistent efforts, dedication to bridge the gender and cultural gap on Wikipedia. Your tireless perseverance and love for the movement has brought us one step closer to our quest for attaining equity for underrepresented knowledge in our Wikimedia Projects. We are lucky to have amazing Wikimedians like you in our movement. Please find your Wiki Loves Women South Asia postcard [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeGOOxMFK4vsENdHZgF56NHPw8agfiKD3OQMGnhdQdjbr6sig/viewform here]. Kindly obtain your postcards before 15th July 2020. Keep shining! Wiki Loves Women South Asia Team |} [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૮:૫૭, ૫ જુલાઇ ૨૦૨૦ (IST) <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlwsa&oldid=20247075 --> == તમારા વિકિપીડિયાને વધુ સમૃદ્ધ બનાવવા માટે આવનારી સંશોધન પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ લઈને અમને મદદ કરો == પ્રિય {{ping|user:Brihaspati}}, વિકિપીડિયામાં તમારા મહત્વના યોગદાનો માટે આભાર! તમારા વિકિપીડિયાને વધુ સમૃદ્ધ બનાવવા માટે આવનારી સંશોધન પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ લઈને અમને મદદ કરો. આ તક માટે વધુ જાણવા માટે, [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_2i2sbUVQ4RcH7Bb કેટલાંક પ્રશ્નોનો જવાબ આપો] અને અમે યોગ્ય ઉમેદવારોને મોજણી કરવા માટે સંપર્ક કરીશું. આભાર, [[સભ્ય:BGerdemann (WMF)|BGerdemann (WMF)]] ([[સભ્યની ચર્ચા:BGerdemann (WMF)|ચર્ચા]]) ૦૧:૩૮, ૯ જુલાઇ ૨૦૨૦ (IST) આ મોજણી અન્ય સેવા વડે કરવામાં આવશે, જે વધારાની શરતોને આધીન છે. અંગતતા અને માહિતીને સાચવવાની શરતો માટે, [https://drive.google.com/file/d/1ck7A3qq9Lz3lEjHoq4PYO-JJ8c7G6VVW/view મોજણીનું અંગતતા લખાણ] જુઓ. == Mahatma Gandhi edit-a-thon on 2 and 3 October 2020 == <div style=" border-left:12px blue ridge; padding-left:18px;box-shadow: 10px 10px;box-radius:40px;>[[File:Mahatma-Gandhi, studio, 1931.jpg|right|180px]] Hello,<br> Thanks for showing interest to participate in the <span style="text-shadow: 1px 1px yellow;">'''[[:m:Mahatma Gandhi 2020 edit-a-thon|Mahatma Gandhi 2020 edit-a-thon]]'''</span>. The event starts tomorrow 2 October 12:01 am IST and will run till 3 October 11:59 pm IST. '''Note a few points'''<br> * You may contribute to any Wikimedia project on the topic: Mahatma Gandhi, his life and contribution. Please see [[:m:Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon#Scope|this section]] for more details. * If you have added your name in the "[[:m:Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon#Participants|Participants]]" section, please make sure that you have mentioned only those projects where you'll participate for this particular edit-a-thon. The list is not supposed to be all the projects once contributes to in general. You may go back to the page and re-edit if needed. If you have questions, feel free to ask.<br> Happy Gandhi Jayanti. -- [[User:Nitesh (CIS-A2K)]] <small>(sent using [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૦૪:૩૯, ૧ ઓક્ટોબર ૨૦૨૦ (IST))</small> </div> <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Satpal_(CIS-A2K)/Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon_Participants&oldid=20496916 --> == Wikipedia Asian Month 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|217x217px|Wikipedia Asian Month 2020]] Hi WAM organizers and participants! Hope you are all doing well! Now is the time to sign up for [[:m:Wikipedia Asian Month 2020|Wikipedia Asian Month 2020]], which will take place in this November. '''For organizers:''' Here are the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Organiser Guidelines|basic guidance and regulations]] for organizers. Please remember to: # use '''[https://fountain.toolforge.org/editathons/ Fountain tool]''' (you can find the [[:m:Fountain tool|usage guidance]] easily on meta page), or else you and your participants’ will not be able to receive the prize from WAM team. # Add your language projects and organizer list to the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#Communities and Organizers|meta page]] before '''October 29th, 2020'''. # Inform your community members WAM 2020 is coming soon!!! # If you want WAM team to share your event information on [https://www.facebook.com/wikiasianmonth/ Facebook] / [https://twitter.com/wikiasianmonth twitter], or you want to share your WAM experience/ achievements on our blog, feel free to send an email to info@asianmonth.wiki or PM us via facebook. If you want to hold a thematic event that is related to WAM, a.k.a. [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#Subcontests|WAM sub-contest]]. The process is the same as the language one. '''For participants:''' Here are the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#How to Participate in Contest|event regulations]] and [[:m:Wikipedia Asian Month/QA|Q&A information]]. Just join us! Let’s edit articles and win the prizes! '''Here are some updates from WAM team:''' # Due to the [[:m:COVID-19|COVID-19]] pandemic, this year we hope all the Edit-a-thons are online not physical ones. # The international postal systems are not stable enough at the moment, WAM team have decided to send all the qualified participants/ organizers extra digital postcards/ certifications. (You will still get the paper ones!) # Our team has created a [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/WAM2020 postcards and certification deliver progress (for tracking)|meta page]] so that everyone tracking the progress and the delivery status. If you have any suggestions or thoughts, feel free to reach out the WAM team via emailing '''info@asianmonth.wiki''' or discuss on the meta talk page. If it’s urgent, please contact the leader directly ('''jamie@asianmonth.wiki'''). Hope you all have fun in Wikipedia Asian Month 2020 Sincerely yours, [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.10</div> <!-- Message sent by User:KOKUYO@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020&oldid=20508138 --> == Mahatma Gandhi 2020 edit-a-thon: Token of appreciation == <div style=" border-left:12px blue ridge; padding-left:18px;box-shadow: 10px 10px;box-radius:40px;>[[File:Mahatma-Gandhi, studio, 1931.jpg|right|50px]] Namaste, we would like to thank you for participating in [[:m: Mahatma Gandhi 2020 edit-a-thon|Mahatma Gandhi 2020 edit-a-thon]]. Your participation made the edit-a-thon fruitful. Now, we are sending a token of appreciation to them who contributed to this event. Please fill the Google form for providing your personal information as soon as possible. After getting the addresses we can proceed further. Please find the form [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfyc-GyLOV8YsT0bKKuZlTvja4Kv2ifmZMvU5FdfI0g6C93BQ/viewform here]. [[સભ્ય:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Nitesh (CIS-A2K)|ચર્ચા]]) ૨૧:૪૯, ૨૬ ઓક્ટોબર ૨૦૨૦ (IST) </div> == વિકિપીડિયા સ્વંત્રતા == ૨ દિવસ પેલા મારા દ્વારા થયેલા ચાપલધરા ગામ ના પેજ માં થયેલા ફેરફાર ને આપ દ્વારા ઉલ્ટાવાયો ચાપલધરા ગામ થી ૩૫૦ કિમી દૂર બેસેલા આપને આટલી માહિતી ક્યાંથી છે.? શું આપ એડિટર લોકો મારા દ્વારા આટલા એડિટ થયા છે, એવું સાબિત કરવાના હરખ પડુદા થયા છો?? કે નવી માહિતી સ્વીકારવાની હોજરી નથી આપમાં?? આખા દક્ષિણ ગુજરાત ની માહિતી માં ગામ ના નામ અને લોકેશન સિવાય બધી માહિતી સરખી છે / ફક્ત copy paste કરેલ છે?? શું આ વિકિપીડિયા ની સ્વતંત્રતા છે?? નવી માહિતી સ્વીકારતા શીખો.. [[સભ્ય:Jugalaparmar|Jugalaparmar]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Jugalaparmar|ચર્ચા]]) ૧૧:૦૯, ૬ નવેમ્બર ૨૦૨૦ (IST) :{{સાંભળો|Jugalaparmar}} વિકિપીડિયામાં આપનું સ્વાગત છે. વિકિપીડિયા પર યોગદાન કરવા માટે કેટલીક નીતિઓથી બંધાવું પડે છે અને તેમાની એક [[વિકિપીડિયા:ચકાસણી|ચકાસણી]] પણ છે. જો કોઈએ માહિતી ઉમેરી હશે જે ચકાસવી અશક્ય હશે, તો હું તેને દૂર કરવા બંધાયેલો છું. સાથે જ હોજરીઓની વાત કરી જંગલિયાત ન કરવી, અહીં સભ્ય લોકો યોગદાન કરીએ છીએ. આપને વિકિપીડિયા પર પ્રતિબંધિત કરવા માત્ર એક ક્લિકનું જ કામ છે. --[[સભ્ય:Brihaspati|હર્ષિલ મહેતા]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Brihaspati|ચર્ચા]]) ૧૨:૩૨, ૬ નવેમ્બર ૨૦૨૦ (IST) હા, ભલે બંધાયેલ હોય , તમે કઈ ચકાસણી કરી એ જણાવશો??? [[સભ્ય:Jugalaparmar|Jugalaparmar]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Jugalaparmar|ચર્ચા]]) ૧૬:૫૦, ૬ નવેમ્બર ૨૦૨૦ (IST) આપનાં ૧૦૦૦ હાથ નથી એટલા માટેજ વિકિપીડિયા બધા ને છૂટ આપે છે, વિકિપીડિયા એ ઓપન પેજ છે, તમારો કહેવાનો મતલબ એમ થાય છે કે જે મને ખબર નથી (આઉટ ઓફ કવરેજ) છે એ હું બદલી દઈશ?? [[સભ્ય:Jugalaparmar|Jugalaparmar]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Jugalaparmar|ચર્ચા]]) ૧૬:૫૨, ૬ નવેમ્બર ૨૦૨૦ (IST) :{{સાંભળો|Jugalaparmar}} તમે કયો સંદર્ભ ઉમેર્યો? આ વિકિપીડિયા છે, બોડીબામણીનું ખેતર નહિ કે સંદર્ભ વગર માહિતી ઉમેરશો અને અમે ચલાવી લઈશું. --[[સભ્ય:Brihaspati|હર્ષિલ મહેતા]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Brihaspati|ચર્ચા]]) ૧૭:૫૬, ૬ નવેમ્બર ૨૦૨૦ (IST) શિક્ષકો ની માહિતિ ઉમેરી હતી, તમારા શબ્દો _ " એક ક્લિક મા block Kari દઈશ, " બતાવે છે કે તમે બોડી બામની નું ખેતર સમજો છો. પોતાની માલિકી નું સમજો છો, જે મને ખબર નહિ તે, ચાલે નહિ નો અભિગમ દર્શાવો છો. ખેર, ચલાવો તમે કહો છો સભ્ય લોકો નું કામ છે , નવી માહિતી સ્વીકારવાની તૈયારી ન બતાવ વી સૌથી મોટી જંગલિ યાત છે. હસે તમારું ખેતર છે , ચલાવો મન ફાવે તેમ . [[સભ્ય:Jugalaparmar|Jugalaparmar]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Jugalaparmar|ચર્ચા]]) ૦૮:૦૭, ૭ નવેમ્બર ૨૦૨૦ (IST) :{{સાંભળો|Jugalaparmar}}, તમારા [https://gu.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%AA%9A%E0%AA%BE%E0%AA%AA%E0%AA%B2%E0%AA%A7%E0%AA%B0%E0%AA%BE&type=revision&diff=726071&oldid=724524&diffmode=source|એક જ ફેરફાર]માં તમે જે માહિતી ઉમેરી છે, તે વિકિપીડિયા યોગ્ય નથી. ભલે તમે તે ગામના વતની હોવ કે ત્યાં વર્ષોથી રહેતા હોવ - સંદર્ભ જરુરી છે. દા.ત. આખા ગામમાં ૨૫૦૦ શિક્ષકો છે, તે વાક્ય જ શંકાસ્પદ છે. તમારી પાસે આ માહિતીના કોઇ સરકારી આંકડા કે સમાચારપત્રમાં આવેલા સંદર્ભ છે? હોય તો, ઉમેરો. બાકી ફોરમેટિંગ કે બીજી કોઇ બાબતો અમે સુધારી લઇશું. સંદર્ભ વગર તમારી બધી દલીલો અયોગ્ય છે. --[[User:KartikMistry|કાર્તિક મિસ્ત્રી]] ^{[[User talk:KartikMistry|ચર્ચા]]} ૧૧:૩૭, ૭ નવેમ્બર ૨૦૨૦ (IST) == Festive Season 2020 edit-a-thon == <div style=" border-left:12px red ridge; padding-left:18px;box-shadow: 10px 10px;box-radius:40px;>[[File:Rangoli on Diwali 2020 at Moga, Punjab, India.jpg|right|160px]] Dear editor, Hope you are doing well. First of all, thank you for your participation in [[:m: Mahatma Gandhi 2020 edit-a-thon|Mahatma Gandhi 2020 edit-a-thon]]. <br>Now, CIS-A2K is going to conduct a 2-day-long '''[[:m: Festive Season 2020 edit-a-thon|Festive Season 2020 edit-a-thon]]''' to celebrate Indian festivals. We request you in person, please contribute in this event too, enthusiastically. Let's make it successful and develop the content on our different Wikimedia projects regarding festivities. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 18:22, 27 November 2020 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Festive_season_2020_edit-a-thon_Participants&oldid=20720417 --> == Reminder: Festive Season 2020 edit-a-thon == Dear Wikimedians, Hope you are doing well. This message is to remind you about "[[Festive Season 2020 edit-a-thon|Festive Season 2020 edit-a-thon]]", which is going to start from tonight (5 December) 00:01 am and will run till 6 December, 11:59 pm IST. <br/><br/> Please give some time and provide your support to this event and participate. You are the one who can make it successful! Happy editing! Thank You [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 15:53, 4 December 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Satpal_(CIS-A2K)/Festive_Season_2020_Participants&oldid=20746996 --> == Token of appreciation: Festive Season 2020 edit-a-thon == <div style=" border-left:12px red ridge; padding-left:18px;box-shadow: 10px 10px;box-radius:40px;>[[File:Rangoli on Diwali 2020 at Moga, Punjab, India.jpg|right|110px]] Hello, we would like to thank you for participating in [[:m: Festive Season 2020 edit-a-thon|Festive Season 2020 edit-a-thon]]. Your contribution made the edit-a-thon fruitful and successful. Now, we are taking the next step and we are planning to send a token of appreciation to them who contributed to this event. Please fill the given Google form for providing your personal information as soon as possible. After getting the addresses we can proceed further. Please find the form [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScBp37KHGhzcSTVJnNU7PSP_osgy5ydN2-nhUplrZ6aD7crZg/viewform here]. Thank you [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૫:૨૨, ૧૪ ડિસેમ્બર ૨૦૨૦ (IST) </div> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/list/Festive_Season_2020_Participants&oldid=20811654 --> == Reminder: Wikipedia 20th celebration "the way I & my family feels" == <div style="border:4px red ridge; background:#fcf8de; padding:8px;> '''Greetings,''' A very Happy New Year 2021. As you know this year we are going to celebrate Wikipedia's 20th birthday on 15th January 2021, to start the celebration, I like to invite you to participate in the event titled '''"[https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikipedia_20th_celebration_the_way_I_%26_my_family_feels Wikipedia 20th celebration the way I & my family feels]"''' The event will be conducted from 1st January 2021 till 15th January and another one from 15th January to 14th February 2021 in two segments, details on the event page. Please have a look at the event page: ''''"[https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikipedia_20th_celebration_the_way_I_%26_my_family_feels Wikipedia 20th celebration the way I & my family feels]"''' Let's all be creative and celebrate Wikipedia20 birthday, '''"the way I and my family feels"'''. If you are interested to contribute please participate. Do feel free to share the news and ask others to participate. [[સભ્ય:Marajozkee|Marajozkee]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Marajozkee|ચર્ચા]]) ૨૦:૨૮, ૧ જાન્યુઆરી ૨૦૨૧ (IST) </div> == Wikimedia Wikimeet India 2021 Program Schedule: You are invited 🙏 == [[File:WMWMI logo 2.svg|right|150px]] <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hello {{BASEPAGENAME}}, Hope this message finds you well. [[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021|Wikimedia Wikimeet India 2021]] will take place from '''19 to 21 February 2021 (Friday to Sunday)'''. Here is some quick important information: * A tentative schedule of the program is published and you may see it [[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Program|here]]. There are sessions on different topics such as Wikimedia Strategy, Growth, Technical, etc. You might be interested to have a look at the schedule. * The program will take place on Zoom and the sessions will be recorded. * If you have not registered as a participant yet, please register yourself to get an invitation, The last date to register is '''16 February 2021'''. * Kindly share this information with your friends who might like to attend the sessions. Schedule : '''[[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Program|Wikimeet program schedule]]'''. Please register '''[[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Registration|here]]'''. Thanks<br/> On behalf of Wikimedia Wikimeet India 2021 Team </div> <!-- Message sent by User:Jayantanth@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Wikimeet_India_2021/list/active&oldid=21060878 --> == WMF Board Governance meeting Gujarati community on March 7 (Sunday) from 12 pm to 1 pm == The Wikimedia Foundation Board of Trustees is organizing a call for feedback about community selection processes between February 1 and March 14. While the Wikimedia Foundation and the movement have grown about five times in the past ten years, the Board’s structure and processes have remained basically the same. As the Board is designed today, we have a problem of capacity, performance, and lack of representation of the movement’s diversity. Our current processes to select individual volunteer and affiliate seats have some limitations. Direct elections tend to favor candidates from the leading language communities, regardless of how relevant their skills and experience might be in serving as a Board member, or contributing to the ability of the Board to perform its specific responsibilities. It is also a fact that the current processes have favored volunteers from North America and Western Europe. As a matter of fact, there had only been one member who served on the Board, from South Asia, in more than fifteen years of history. In the upcoming months, we need to renew three community seats and appoint three more community members in the new seats. This call for feedback is to see what processes can we all collaboratively design to promote and choose candidates that represent our movement and are prepared with the experience, skills, and insight to perform as trustees? In this regard, a meeting with the Gujarati community has been scheduled to discuss the proposed ideas and collect your thoughts and feedback. The meeting is on March 7 (Sunday) from 12 pm to 1 pm. The link to join is, https://meet.google.com/ocv-stgm-syb. Please ping me if you have any questions. The ideas will be explained in Gujarati, and you can share your thoughts in Gujarati. Looking forward to your participation. [[User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], ૧૯:૪૪, ૪ માર્ચ ૨૦૨૧ (IST) <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21182906 --> == [Wikimedia Foundation elections 2021] Candidates meet with South Asia + ESEAP communities == Hello, As you may already know, the [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021|2021 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections]] are from 4 August 2021 to 17 August 2021. Members of the Wikimedia community have the opportunity to elect four candidates to a three-year term. After a three-week-long Call for Candidates, there are [[:m:Template:WMF elections candidate/2021/candidates gallery|20 candidates for the 2021 election]]. An <u>event for community members to know and interact with the candidates</u> is being organized. During the event, the candidates will briefly introduce themselves and then answer questions from community members. The event details are as follows: *Date: 31 July 2021 (Saturday) *Timings: [https://zonestamp.toolforge.org/1627727412 check in your local time] :*Bangladesh: 4:30 pm to 7:00 pm :*India & Sri Lanka: 4:00 pm to 6:30 pm :*Nepal: 4:15 pm to 6:45 pm :*Pakistan & Maldives: 3:30 pm to 6:00 pm * Live interpretation is being provided in Hindi. *'''Please register using [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSflJge3dFia9ejDG57OOwAHDq9yqnTdVD0HWEsRBhS4PrLGIg/viewform?usp=sf_link this form] For more details, please visit the event page at [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP|Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP]]. Hope that you are able to join us, [[:m:User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], ૧૨:૦૨, ૨૩ જુલાઇ ૨૦૨૧ (IST) <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21774692 --> == Feedback for Mini edit-a-thons == Dear Wikimedian, Hope everything is fine around you. If you remember that A2K organised [[:Category: Mini edit-a-thons by CIS-A2K|a series of edit-a-thons]] last year and this year. These were only two days long edit-a-thons with different themes. Also, the working area or Wiki project was not restricted. Now, it's time to grab your feedback or opinions on this idea for further work. I would like to request you that please spend a few minutes filling this form out. You can find the form link [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdNw6NruQnukDDaZq1OMalhwg7WR2AeqF9ot2HEJfpeKDmYZw/viewform here]. You can fill the form by 31 August because your feedback is precious for us. Thank you [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૦૦:૨૮, ૧૭ ઓગસ્ટ ૨૦૨૧ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon to celebrate Mahatma Gandhi's birth anniversary == [[File:Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon poster 2nd.pdf|thumb|100px|right|Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon]] Dear Wikimedian, Hope you are doing well. Glad to inform you that A2K is going to conduct a mini edit-a-thon to celebrate Mahatma Gandhi's birth anniversary. It is the second iteration of Mahatma Gandhi mini edit-a-thon. The edit-a-thon will be on the same dates 2nd and 3rd October (Weekend). During the last iteration, we had created or developed or uploaded content related to Mahatma Gandhi. This time, we will create or develop content about Mahatma Gandhi and any article directly related to the Indian Independence movement. The list of articles is given on the [[:m: Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon|event page]]. Feel free to add more relevant articles to the list. The event is not restricted to any single Wikimedia project. For more information, you can visit the event page and if you have any questions or doubts email me at nitesh@cis-india.org. Thank you [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૨૩:૦૨, ૨૮ સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૧ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == ''WLWSA-2021 Newsletter #6 (Request to provide information)'' == <div style="background-color:#FAC1D4; padding:10px"> <span style="font-size:200%;">'''Wiki Loves Women South Asia 2021'''</span> <br/>'''September 1 - September 30, 2021''' <span style="font-size:120%; float:right;">[[metawiki:Wiki Loves Women South Asia 2021|<span style="font-size:10px;color:red">''view details!''</span>]]</span> </div> <div style="background-color:#FFE7EF; padding:10px; font-size:1.1em;">[[File:Wiki_Loves_Women_South_Asia.svg|right|frameless]]Thank you for participating in the Wiki Loves Women South Asia 2021 contest. Please fill out <span class="plainlinks">[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc7asgxGgxH_6Y_Aqy9WnrfXlsiU9fLUV_sF7dL5OyjkDQ3Aw/viewform?usp=sf_link '''this form''']</span> and help us to complete the next steps including awarding prizes and certificates. <small>If you have any questions, feel free to reach out the organizing team via emailing [[metawiki:Special:EmailUser/Hirok_Raja|@here]] or discuss on [[metawiki:Talk:Wiki Loves Women South Asia 2021|the Meta-wiki talk page]]</small> ''Regards,'' <br/>[[metawiki:Wiki Loves Women South Asia 2021|'''''Wiki Loves Women Team''''']] <br/>૧૨:૦૦, ૧૭ નવેમ્બર ૨૦૨૧ (IST) <!-- sent by [[User:Hirok Raja|Hirok Raja]] --> </div> == WLWSA'21 બાર્નસ્ટાર == <div style="display:flex;flex-direction:row; flex-wrap:wrap; justify-content: center; align-items: center; border-radius: 5px; border:1px solid #FAC1D4; padding:10px;gap:10px;"> <div style="flex:0 0 200px;">[[File:WLWSA 2021 Barnstar.svg|200px|link=|બાર્નસ્ટાર]]</div> <div style="flex:1 0 300px; text-align: left; vertical-align:middle;"> <span style="font-size: 1.5em;">'''વિકિ લવ્સ વુમન દક્ષિણ એશિયા ૨૦૨૧ બાર્નસ્ટાર'''</span><br> પ્રિય Brihaspati,<br> [[વિકિપીડિયા:વિકિ લવ્સ વુમન ૨૦૨૧|વિકિ લવ્સ વુમન દક્ષિણ એશિયા ૨૦૨૧]]માં ભાગ લેવા માટે આભાર. આ પ્રતિયોગિતામાં તમારા એકથી વધુ લેખો સ્વિકૃત કરવામાં આવ્યા છે. આ બાર્નસ્ટાર તમારા યોગદાનની કદરરુપે આપવામાં આવ્યો છે. પ્રતિયોગિતામાં તમે આપેલા યોગદાનથી વિકિપીડિયા સમૃદ્ધ બન્યું છે અને અમે આશા રાખીએ છીએ કે ભવિષ્યમાં પણ તમે તમારું યોગદાન આપતા રહેશો. <br />આભાર, <br />'''કાર્તિક મિસ્ત્રી''' <br />સ્થાનિક સંચાલક, વિકિ લવ્સ વુમન દક્ષિણ એશિયા ૨૦૨૧ <br />૧૨:૩૫, ૧ જાન્યુઆરી ૨૦૨૨ (IST) </div> </div> [[User:KartikMistry|કાર્તિક]] ^{[[User talk:KartikMistry|ચર્ચા]]} ૧૨:૪૬, ૧ જાન્યુઆરી ૨૦૨૨ (IST) == International Mother Language Day 2022 edit-a-thon == Dear Wikimedian, CIS-A2K announced [[:m:International Mother Language Day 2022 edit-a-thon|International Mother Language Day]] edit-a-thon which is going to take place on 19 & 20 February 2022. The motive of conducting this edit-a-thon is to celebrate International Mother Language Day. This time we will celebrate the day by creating & developing articles on local Wikimedia projects, such as proofreading the content on Wikisource, items that need to be created on Wikidata [edit Labels & Descriptions], some language-related content must be uploaded on Wikimedia Commons and so on. It will be a two-days long edit-a-thon to increase content about languages or related to languages. Anyone can participate in this event and editors can add their names [https://meta.wikimedia.org/wiki/International_Mother_Language_Day_2022_edit-a-thon#Participants here]. Thank you [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૮:૪૩, ૧૫ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૨ (IST) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == International Women's Month 2022 edit-a-thon == Dear Wikimedians, Hope you are doing well. Glad to inform you that to celebrate the month of March, A2K is to be conducting a mini edit-a-thon, International Women Month 2022 edit-a-thon. The dates are for the event is 19 March and 20 March 2022. It will be a two-day long edit-a-thon, just like the previous mini edit-a-thons. The edits are not restricted to any specific project. We will provide a list of articles to editors which will be suggested by the Art+Feminism team. If users want to add their own list, they are most welcome. Visit the given [[:m:International Women's Month 2022 edit-a-thon|link]] of the event page and add your name and language project. If you have any questions or doubts please write on [[:m:Talk:International Women's Month 2022 edit-a-thon|event discussion page]] or email at nitesh@cis-india.org. Thank you [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૮:૨૩, ૧૪ માર્ચ ૨૦૨૨ (IST) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == ''WLWSA-2021 Newsletter #7 (Request to provide information)'' == <div style="background-color:#FAC1D4; padding:10px"> <span style="font-size:200%;">'''Wiki Loves Women South Asia 2021'''</span> <br/>'''September 1 - September 30, 2021''' <span style="font-size:120%; float:right;">[[metawiki:Wiki Loves Women South Asia 2021|<span style="font-size:10px;color:red">''view details!''</span>]]</span> </div> <div style="background-color:#FFE7EF; padding:10px; font-size:1.1em;">[[File:Wiki_Loves_Women_South_Asia.svg|right|frameless]]Thank you for participating in the Wiki Loves Women South Asia 2021 contest. Unfortunately, your information has not reached us. Please fill out <span class="plainlinks">[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc7asgxGgxH_6Y_Aqy9WnrfXlsiU9fLUV_sF7dL5OyjkDQ3Aw/viewform?usp=sf_link '''this form''']</span> and help us to complete the next steps including awarding prizes and certificates. <small>If you have any questions, feel free to reach out the organizing team via emailing [[metawiki:Special:EmailUser/Aishik_Rehman|@here]] or discuss on [[metawiki:Talk:Wiki Loves Women South Asia 2021|the Meta-wiki talk page]]</small> ''Regards,'' <br/>[[metawiki:Wiki Loves Women South Asia 2021|'''''Wiki Loves Women Team''''']] <br/>૧૯:૦૭, ૧ એપ્રિલ ૨૦૨૨ (IST) </div> <!-- Message sent by User:MdsShakil@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MdsShakil/WLWSA2021&oldid=23091023 --> == June Month Celebration 2022 edit-a-thon == Dear User, CIS-A2K is announcing June month mini edit-a-thon which is going to take place on 25 & 26 June 2022 (on this weekend). The motive of conducting this edit-a-thon is to celebrate June Month which is also known as pride month. This time we will celebrate the month, which is full of notable days, by creating & developing articles on local Wikimedia projects, such as proofreading the content on Wikisource if there are any, items that need to be created on Wikidata [edit Labels & Descriptions], some June month related content must be uploaded on Wikimedia Commons and so on. It will be a two-days long edit-a-thon to increase content about the month of June or related to its days, directly or indirectly. Anyone can participate in this event and the link you can find [[:m: June Month Celebration 2022 edit-a-thon|here]]. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 12:46, 21 June 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/list/Festive_Season_2020_Participants&oldid=20811654 --> == 30,000 શિખર ચંદ્રક == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Tireless Contributor Barnstar Hires.gif|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''30,000 શિખર ચંદ્રક''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | ગુજરાતી વિકિપીડિયાને 30,000 લેખોના સીમાચિહ્નરૂપ શિખર પર પહોંચાડવામાં આપના અવિરત યોગદાન બદલ હૃદયપૂર્વક આભાર. --[[સભ્ય:Nizil Shah|Nizil Shah]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Nizil Shah|ચર્ચા]]) ૨૦:૧૨, ૨૦ ઓક્ટોબર ૨૦૨૨ (IST) |} == ફેરફારોને ઉલ્ટવવા અંગે. == પ્રિય, સંપાદક બંધુ. નરેશ કનોડિયાના ચલચિત્રના કોષ્ટકમાં જે તે ફિલ્મમાં તેમની સાથે કામ કરેલ સહ અભિનેતાઓ ખાસ કરીને જેતે ફિલ્મની મુખ્ય અભિનેત્રીઓના નામ લખ્યાં હતા. આપે તેને ઉલ્ટવ્યાં છે. આપે શા માટે આમ કર્યું એ સમજમાં ન આવ્યું ? શું મે કશુંક ખોટું કર્યું હતું ? પ્રત્યુતર આપશોજી. [[વિશેષ:પ્રદાન/2405:205:C8A1:9D1E:D3F7:C1E:D1E1:21B7|2405:205:C8A1:9D1E:D3F7:C1E:D1E1:21B7]] ૧૪:૨૦, ૭ નવેમ્બર ૨૦૨૨ (IST) :પ્રિય સંપાદક, વિકિપીડિયામાં સ્ત્રોત સાથે માહિતી ઉમેરવી જરૂરી છે. જો આપ યોગ્ય સ્ત્રોત ઉમેરશો તો એ માહિતી અમે દૂર નહીં કરીએ. [[સભ્ય:Brihaspati|બૃહસ્પતિ]] [[સભ્યની ચર્ચા:Brihaspati|^{મારી સાથે વાત કરો}]] ૧૨:૦૯, ૧૧ નવેમ્બર ૨૦૨૨ (IST) == WikiConference India 2023: Program submissions and Scholarships form are now open == Dear Wikimedian, We are really glad to inform you that '''[[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]]''' has been successfully funded and it will take place from 3 to 5 March 2023. The theme of the conference will be '''Strengthening the Bonds'''. We also have exciting updates about the Program and Scholarships. The applications for scholarships and program submissions are already open! You can find the form for scholarship '''[[:m:WikiConference India 2023/Scholarships|here]]''' and for program you can go '''[[:m:WikiConference India 2023/Program Submissions|here]]'''. For more information and regular updates please visit the Conference [[:m:WikiConference India 2023|Meta page]]. If you have something in mind you can write on [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. ‘‘‘Note’’’: Scholarship form and the Program submissions will be open from '''11 November 2022, 00:00 IST''' and the last date to submit is '''27 November 2022, 23:59 IST'''. Regards [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૬:૫૪, ૧૬ નવેમ્બર ૨૦૨૨ (IST) (on behalf of the WCI Organizing Committee) <!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_scholarships_and_program&oldid=24082246 --> == WikiConference India 2023: Help us organize! == Dear Wikimedian, You may already know that the third iteration of [[:m:WikiConference_India_2023|WikiConference India]] is happening in March 2023. We have recently opened [[:m:WikiConference_India_2023/Scholarships|scholarship applications]] and [[:WikiConference_India_2023/Program_Submissions|session submissions for the program]]. As it is a huge conference, we will definitely need help with organizing. As you have been significantly involved in contributing to Wikimedia projects related to Indic languages, we wanted to reach out to you and see if you are interested in helping us. We have different teams that might interest you, such as communications, scholarships, programs, event management etc. If you are interested, please fill in [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdN7EpOETVPQJ6IG6OX_fTUwilh7MKKVX75DZs6Oj6SgbP9yA/viewform?usp=sf_link this form]. Let us know if you have any questions on the [[:m:Talk: WikiConference_India_2023|event talk page]]. Thank you [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૨૦:૫૧, ૧૮ નવેમ્બર ૨૦૨૨ (IST) (on behalf of the WCI Organizing Committee) <!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_organizing_teams&oldid=24094749 --> == WikiConference India 2023: Open Community Call and Extension of program and scholarship submissions deadline == Dear Wikimedian, Thank you for supporting Wiki Conference India 2023. We are humbled by the number of applications we have received and hope to learn more about the work that you all have been doing to take the movement forward. In order to offer flexibility, we have recently extended our deadline for the Program and Scholarships submission- you can find all the details on our [[:m:WikiConference India 2023|Meta Page]]. COT is working hard to ensure we bring together a conference that is truly meaningful and impactful for our movement and one that brings us all together. With an intent to be inclusive and transparent in our process, we are committed to organizing community sessions at regular intervals for sharing updates and to offer an opportunity to the community for engagement and review. Following the same, we are hosting the first Open Community Call on the 3rd of December, 2022. We wish to use this space to discuss the progress and answer any questions, concerns or clarifications, about the conference and the Program/Scholarships. Please add the following to your respective calendars and we look forward to seeing you on the call * '''WCI 2023 Open Community Call''' * '''Date''': 3rd December 2022 * '''Time''': 1800-1900 (IST) * '''Google Link'''': https://meet.google.com/cwa-bgwi-ryx Furthermore, we are pleased to share the email id of the conference contact@wikiconferenceindia.org which is where you could share any thoughts, inputs, suggestions, or questions and someone from the COT will reach out to you. Alternatively, leave us a message on the Conference [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. Regards [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૨૧:૫૧, ૨ ડિસેમ્બર ૨૦૨૨ (IST) On Behalf of, WCI 2023 Core organizing team. <!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_scholarships_and_program&oldid=24083503 --> == ટોગગ == @[[User:Brihaspati|Brihaspati]] નમસ્તે, શું તમે કૃપા કરીને આ લેખ પરનો કાઢી નાખવાનો સંદેશ દૂર કરી શકો છો? [[સભ્ય:ARDITGILA|ARDITGILA]] ([[સભ્યની ચર્ચા:ARDITGILA|ચર્ચા]]) ૦૮:૩૨, ૬ ડિસેમ્બર ૨૦૨૨ (IST) :કોઈ કૃપા નથી કરવી. [[સભ્ય:Brihaspati|બૃહસ્પતિ]] [[સભ્યની ચર્ચા:Brihaspati|^{મારી સાથે વાત કરો}]] ૧૧:૪૧, ૬ ડિસેમ્બર ૨૦૨૨ (IST) == Indic Wiki Improve-a-thon 2022 == Dear Wikimedian, Glad to inform you that CIS-A2K is going to conduct an event, Indic Wiki improve-a-thon 2022, for the Indic language. It will run from 15 December to 5 January 2023. It will be an online activity however if communities want to organise any on-ground activity under Improve-a-thon that would also be welcomed. The event has its own theme '''Azadi Ka Amrit Mahatosav''' which is based on a celebration of the 75th anniversary of Indian Independence. The event will be for 20 days only. This is an effort to work on content enrichment and improvement. We invite you to plan a short activity under this event and work on the content on your local Wikis. The event is not restricted to a project, anyone can edit any project by following the theme. The event page link is [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|here]]. The list is under preparation and will be updated soon. The community can also prepare their list for this improve-a-thon. If you have question or concern please write on [[:m:Talk:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|here]]. Regards [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૩:૦૫, ૧૨ ડિસેમ્બર ૨૦૨૨ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Satpal_(CIS-A2K)/Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon_Participants&oldid=20516231 --> == Indic Wiki Improve-a-thon 2022 has started == Dear Wikimedians, As you already know, Indic Wiki improve-a-thon 2022 has started today. It runs from 15 December (today) to 5 January 2023. This is an online activity however if communities want to organise any on-ground activity under Improve-a-thon please let us know at program@cis-india.org. Please note the event has a theme ''' Azadi Ka Amrit Mahatosav''' which is based on a celebration of the 75th anniversary of Indian Independence. The event will be for 20 days only. This is an effort to work on content enrichment and improvement. The event is not restricted to a particular project. The event page link is [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|here]] please add your name in the participant's section. A few lists are there and we will add more. The community can also prepare their list for this improve-a-thon but we suggest you list stub articles from your Wiki. If you have a question or concern please write [[:m:Talk:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|here]]. Regards [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૪:૦૦, ૧૫ ડિસેમ્બર ૨૦૨૨ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Satpal_(CIS-A2K)/Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon_Participants&oldid=20516231 --> == WikiConference India 2023:WCI2023 Open Community call on 18 December 2022 == Dear Wikimedian, As you may know, we are hosting regular calls with the communities for [[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]]. This message is for the second Open Community Call which is scheduled on the 18th of December, 2022 (Today) from 7:00 to 8:00 pm to answer any questions, concerns, or clarifications, take inputs from the communities, and give a few updates related to the conference from our end. Please add the following to your respective calendars and we look forward to seeing you on the call. * [WCI 2023] Open Community Call * Date: 18 December 2022 * Time: 1900-2000 [7 pm to 8 pm] (IST) * Google Link: https://meet.google.com/wpm-ofpx-vei Furthermore, we are pleased to share the telegram group created for the community members who are interested to be a part of WikiConference India 2023 and share any thoughts, inputs, suggestions, or questions. Link to join the telegram group: https://t.me/+X9RLByiOxpAyNDZl. Alternatively, you can also leave us a message on the [[:m:Talk:WikiConference India 2023|Conference talk page]]. Regards [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૩:૪૧, ૧૮ ડિસેમ્બર ૨૦૨૨ (IST) <small>On Behalf of, WCI 2023 Organizing team</small> <!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_organizing_teams&oldid=24099166 --> == Women's Month Datathon on Commons == Dear Wikimedian, Hope you are doing well. CIS-A2K and [[:commons:Commons Photographers User Group|CPUG]] have planned an online activity for March. The activity will focus on Wikimedia Commons and it will begin on 21 March and end on 31 March 2023. During this campaign, the participants will work on structure data, categories and descriptions of the existing images. We will provide you with the list of the photographs that were uploaded under those campaigns, conducted for Women’s Month. You can find the event page link [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|here]]. We are inviting you to participate in this event and make it successful. There will be at least one online session to demonstrate the tasks of the event. We will come back to you with the date and time. If you have any questions please write to us at the event [[:m:Talk:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|talk page]] Regards [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૨૩:૩૯, ૧૨ માર્ચ ૨૦૨૩ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == Women's Month Datathon on Commons Online Session == Dear Wikimedian, Hope you are doing well. As we mentioned in a previous message, CIS-A2K and [[:commons:Commons Photographers User Group|CPUG]] have been starting an online activity for March from 21 March to 31 March 2023. The activity already started yesterday and will end on 31 March 2023. During this campaign, the participants are working on structure data, categories and descriptions of the existing images. The event page link is [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|here]]. We are inviting you to participate in this event. There is an online session to demonstrate the tasks of the event that is going to happen tonight after one hour from 8:00 pm to 9:00 pm. You can find the meeting link [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons/Online Session|here]]. We will wait for you. Regards [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૯:૦૮, ૨૨ માર્ચ ૨૦૨૩ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == Image Description Month in India Campaign == Dear Wikimedian, A2K has conducted an online activity or campaign which is an ongoing Image Description Month in India description-a-thon, a collaborative effort known as [[:m:Image Description Month|Image Description Month]]. This initiative aims to enhance image-related content across Wikimedia projects and is currently underway, running from October 1st to October 31st, 2023. Throughout this event, our focus remains centered on three primary areas: Wikipedia, Wikidata, and Wikimedia Commons. We have outlined several tasks, including the addition of captions to images on Wikipedia, the association of images with relevant Wikidata items, and improvements in the organization, categorization, and captions of media files on Wikimedia Commons. To participate, please visit our dedicated [[:m:CIS-A2K/Events/Image Description Month in India|event page]]. We encourage you to sign up on the respective meta page and generously contribute your time and expertise to make essential and impactful edits. Should you have any questions or require further information, please do not hesitate to reach out to me at nitesh@cis-india.org or [[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]]. Your active participation will play a significant role in enriching Wikimedia content, making it more accessible and informative for users worldwide. Join us in this ongoing journey of improvement and collaboration. Regards [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૨૧:૩૯, ૧૦ ઓક્ટોબર ૨૦૨૩ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Satpal_(CIS-A2K)/Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon_Participants&oldid=20516231 --> == ઉદયમતીનું સબમિશન == આ લેખમાં ભલે બાઇટ્સ પૂરતા છે પરંતુ લેખમાં શબ્દોની સંખ્યા ઘણી ઓછી છે માટે સબમિશન હાલમાં સ્વીકારતો નથી. હા, એ વાત સાચી કે સ્પર્ધાના નિયમ મુજબ બાઇટ્સ કે શબ્દો, બેમાંથી એકનું ધોરણ મેળવવું જરુરી છે, પણ અહીં તો ફક્ત ૧૬૩ જ શબ્દો છે જે ગુજરાતી વિકિપીડિયા અનુસાર માંડ સ્ટબ કક્ષાનો લેખ બને છે. તમારો બીજો પણ એક લેખ ટૂંકો હતો, પરંતુ ૩૯૦ શબ્દો હોવાથી તેને સ્વીકાર્યો છે. આ લેખનું થોડું વિસ્તરણ કરો તો એને સ્વીકારવાથી અન્ય સ્પર્ધકોને અન્યાય થયા જેવી પરિસ્થિતી ન ઊભી થાય. [[:User:Dsvyas|ધવલ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૨૧:૪૦, ૨૬ માર્ચ ૨૦૨૪ (IST) :{{સાંભળો|Dsvyas}} લેખ માટે વધુ માહિતી અપ્રાપ્ય છે તેથી ઉમેરતો નથી. [[સભ્ય:Brihaspati|બૃહસ્પતિ]] [[સભ્યની ચર્ચા:Brihaspati|^{મારી સાથે વાત કરો}]] ૧૫:૪૬, ૧૧ એપ્રિલ ૨૦૨૪ (IST) == નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૪ == નમસ્કાર, [[વિકિપીડિયા:નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૪|નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૪]] પ્રતિયોગિતામાં ગુજરાતી વિકિપીડિયા પર લેખ સંપાદન દ્વારા આપનું અમૂલ્ય યોગદાન આપવા બદલ આપનો ખૂબ ખૂબ આભાર અને અભિનંદન. વિકિપીડિયા આપના સહભાગની સરાહના કરે છે. [[સભ્ય:Snehrashmi|સ્નેહરશ્મિ]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Snehrashmi|ચર્ચા]]) ૦૮:૨૧, ૫ એપ્રિલ ૨૦૨૪ (IST) == આભાર અને અભિનંદન == શ્રી. [[સભ્ય:Brihaspati|બૃહસ્પતિ]], આપે [[વિકિપીડિયા:નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૪|નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૪ સ્પર્ધા]]માં ભાગ લીધો તે બદલ આપનો આભાર માનું છું. સ્પર્ધામાં સબમિટ કરેલા લેખોનું મુલ્યાંકન પૂર્ણ થયું છે અને [[વિકિપીડિયા:નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૪/અહેવાલ|અહેવાલ અંતર્ગત]] સ્પર્ધાનું પરિણામ જાહેર કરવામાં આવ્યું છે. આપે સ્પર્ધા અંતર્ગત નવા બનાવેલા ૪ લેખોમાંથી ૩ સ્વીકૃતિ પામ્યા છે અને પરિણામે ૩ ગુણ સાથે આપ આ સ્પર્ધામાં '''ચતુર્થ ક્રમે''' આવ્યા છો, જેના માટે અભિનંદન. [[:User:Dsvyas|ધવલ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૪:૪૪, ૧૧ એપ્રિલ ૨૦૨૪ (IST) == આપના નીચેના લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે == છેલ્લી અપડેટ બાદ નીચેના નવા લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે: * [[કિત્તુર ચેન્નમ્મા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[રાણી ચેન્નાભૈરદેવી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[પદ્માવતી (જૈન ધર્મ)]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ઉદયમતી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = rejected) જો આપે હા કહી હશે તો જ કેમ્પવિઝ બોટ આ યાદી મોકલશે. - [[સભ્ય:CampWiz Bot|CampWiz Bot]] ([[સભ્યની ચર્ચા:CampWiz Bot|ચર્ચા]]) ૦૩:૩૮, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૨૪ (IST) == ઝીંઝુવાડા == સંદર્ભ ચેક કરો પછી માહિતી બદલો ઝૂંઝો ભરવાડ જ હતો જર્મન ઇતિહાસ કારે લખેલું છતાં તમે સા માટે ડિલીટ કરો સો જાતિવાદી વિરોધ પ્રદર્શન બંધ કરો [[સભ્ય:Devendra gop bharvad|Devendra gop bharvad]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Devendra gop bharvad|ચર્ચા]]) ૧૨:૩૨, ૩૦ મે ૨૦૨૪ (IST) :કૃપા કરીને ચર્ચા પાના પર ચર્ચા કરો અને વિકિએડિટરોને સહમત કરો. ત્યારપછી યોગ્ય રીતે ફેરફાર કરવામાં આવશે. [[સભ્ય:Brihaspati|બૃહસ્પતિ]] [[સભ્યની ચર્ચા:Brihaspati|^{મારી સાથે વાત કરો}]] ૧૩:૨૪, ૩૦ મે ૨૦૨૪ (IST) ::તમે સંદર્ભ તો જોવો પણ ઝુંઝા ભરવાડ ચોક્ખું તો લખ્યું છે [[સભ્ય:Devendra gop bharvad|Devendra gop bharvad]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Devendra gop bharvad|ચર્ચા]]) ૧૩:૩૫, ૩૦ મે ૨૦૨૪ (IST) == ઝીંઝુવાડા == ભાઈ જુંઝા ભરવાડ ના પરથી ગામ નું નામ પડ્યું છે એટલે હું સંદર્ભ આપુ છું તમારા કરતા પણ જૂનો સંદર્ભ છે એને સુ કામ હટાવો છો એટલે હું revert karu chhu [[સભ્ય:Devendra gop bharvad|Devendra gop bharvad]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Devendra gop bharvad|ચર્ચા]]) ૧૩:૪૧, ૩૦ મે ૨૦૨૪ (IST) == સમુદાય તકનિકી પરામર્શ પ્રક્રિયા 2024 == પ્રિય મિત્રો, [[m:Indic MediaWiki Developers User Group|The Indic MediaWiki Developers User Group]] is facilitating a community technical consultation process to understand the needs of the community members on various technical issues while contributing to Wikimedia projects. The goal is to better understand the challenges across communities, understand common problems, and streamline future technical development activities. The first step is a survey where to report your common issues, ideas etc. Please fill the survey (in a language of your choice) at https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfvVFtXWzSEL4YlUlxwIQm2s42Tcu1A9a_4uXWi2Q5jUpFZzw/viewform?usp=sf_link સર્વે ફોર્મ ભરવાની '''છેલ્લી તારીખ છે ૨૧ સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૪'''. અમારી આ પહેલ વિષે વધુ જાણવા માટે મુલાકાત લો: https://w.wiki/AV78 સર્વે તમે ઉપરની કડી પર ગુજરાતી ભાષામાં પણ વાંચી શકો છો. જો તમારી પાસે એક કરતા વધુ આઇડિયા કે સમસ્યાઓ હોય તો તમે આ સર્વે ફોર્મ એક કરતા વધુ વખત ભરી શકો છો. આપ સૌના યોગદાન માટે આગોતરો આભાર! [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૨૨:૫૬, ૧૦ સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૪ (IST), on behalf of Indic MediaWiki Developers UG <!-- Message sent by User:KCVelaga@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Indic_Tech_Consults_2024/gu&oldid=27434526 --> == Translation request == Hello, Brihaspati. Can you translate and upload the articles [[:en:Azerbaijani manat sign]], [[:en:Azerbaijani manat]] and [[:en:Dani Rodrik]] in Gujarati Wikipedia? Yours sincerely, [[સભ્ય:Oirattas|Oirattas]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Oirattas|ચર્ચા]]) ૧૭:૩૪, ૧૨ ઓક્ટોબર ૨૦૨૪ (IST) :@[[સભ્ય:Oirattas|Oirattas]] કેમ બકા? [[સભ્ય:Brihaspati|બૃહસ્પતિ]] [[સભ્યની ચર્ચા:Brihaspati|^{મારી સાથે વાત કરો}]] ૧૦:૪૩, ૧૩ ઓક્ટોબર ૨૦૨૪ (IST) == Invitation to Participate in the Wikimedia SAARC Conference Community Engagement Survey == Dear Community Members, I hope this message finds you well. Please excuse the use of English; we encourage translations into your local languages to ensure inclusivity. We are conducting a Community Engagement Survey to assess the sentiments, needs, and interests of South Asian Wikimedia communities in organizing the inaugural Wikimedia SAARC Regional Conference, proposed to be held in Kathmandu, Nepal. This initiative aims to bring together participants from eight nations to collaborate towards shared goals. Your insights will play a vital role in shaping the event's focus, identifying priorities, and guiding the strategic planning for this landmark conference. Survey Link: https://forms.gle/en8qSuCvaSxQVD7K6 We kindly request you to dedicate a few moments to complete the survey. Your feedback will significantly contribute to ensuring this conference addresses the community's needs and aspirations. Deadline to Submit the Survey: 20 January 2025 Your participation is crucial in shaping the future of the Wikimedia SAARC community and fostering regional collaboration. Thank you for your time and valuable input. Warm regards,<br> [[:m:User:Biplab Anand|Biplab Anand]] <!-- Message sent by User:Biplab Anand@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Biplab_Anand/lists&oldid=28078122 --> == નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૫ == નમસ્તે,<br/> ૧ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૫ થી ગુજરાતી વિકિપીડિયા પર [[વિકિપીડિયા:નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૫|નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ]] પ્રતિયોગિતાની ચતુર્થ આવૃતિની શરૂઆત કરવામાં આવી છે. પ્રતિયોગિતાની પૂર્વ આવૃતિઓમાં સાંસ્કૃતિક અને લિંગભેદના અંતરને ઘટાડવામાં તમારું નોંધપાત્ર સમર્પણ અને પ્રયત્નો સહાયક રહ્યા છે. આ વર્ષની પ્રતિયોગિતામાં આપની હાજરી અને યોગદાન અમને પ્રોત્સાહક રહેશે. પ્રતિયોગિતામાં આપના વિશેષ પ્રદાન અને હિસ્સેદારીનો અભિલાષી... [[સભ્ય:Snehrashmi|સ્નેહરશ્મિ]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Snehrashmi|ચર્ચા]]) ૧૦:૧૧, ૨૦ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૫ (IST) :બૃહસ્પતિ, [[વિકિપીડિયા:નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૫|નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૫]] સંપાદન ઉત્સવમાં આપના વિશેષ યોગદાન માટે ખૂબ ખૂબ આભાર. આપની ઊર્જા સભર સંપાદન સહભાગિતાથી આ વર્ષનું પ્રતિયોગિતા સંસ્કરણ ગત વર્ષ કરતાં વધુ સમૃદ્ધ અને સફળ રહ્યું છે. ભવિષ્યના સંસ્કરણોમાં પણ આપના તરફથી ઉત્સાહવર્ધક યોગદાન મળતું રહેશે તેવી અભિલાષા સાથે ધન્યવાદ...[[સભ્ય:Snehrashmi|સ્નેહરશ્મિ]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Snehrashmi|ચર્ચા]]) ૨૧:૩૮, ૧ એપ્રિલ ૨૦૨૫ (IST) == આપના નીચેના લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે == છેલ્લી અપડેટ બાદ નીચેના નવા લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે: * [[દેવીભાગવત પુરાણ]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[નંદ કુંવરબાઈજી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ત્રિપુરસુંદરી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[બગલામુખી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) જો આપે હા કહી હશે તો જ કેમ્પવિઝ બોટ આ યાદી મોકલશે. Please look [[User:CampWiz Bot/Templates/CampWiz Bot Subscription/doc|here]] for more info. - [[સભ્ય:CampWiz Bot|CampWiz Bot]] ([[સભ્યની ચર્ચા:CampWiz Bot|ચર્ચા]]) ૧૮:૩૦, ૨૬ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૫ (IST) == દેવીસૂક્ત (ચંડીપાઠ) == તમે બનાવેલો લેખ દેવીસૂક્તમ્ (ચંડીપાઠ) મેં [[દેવીસૂક્ત (ચંડીપાઠ)]] પર વાળ્યો છે. કારણ કે ગુજરાતીમાં આપણે સહજા જ ખોડો મ્ વાપર્યા વગર નામ ઉચ્ચારીએ છીએ. તમે '''નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૫ પ્રતિયોગિતા''' હેઠળ રજૂ કરેલો લેખ [[ચંડીપાઠ]] કેવળ રિડાયરેક્ટ પેજ હોવાથી મેં એને સ્વીકાર્યો નથી. તમે આ [[દેવીસૂક્ત (ચંડીપાઠ)]] લેખ નવેસરથી સબમિટ કરશો? જેથી ભવિષ્યમાં પણ એને ટ્રેક કરી શકાય. [[:User:Dsvyas|ધવલ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૨૨:૩૫, ૨૬ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૫ (IST) :@[[સભ્ય:Dsvyas|Dsvyas]] લેખને હું ફરીથી સબમિટ કરી શકતો નથી, એરર આવે છે. [[સભ્ય:Brihaspati|બૃહસ્પતિ]] [[સભ્યની ચર્ચા:Brihaspati|^{મારી સાથે વાત કરો}]] ૧૧:૩૧, ૨૭ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૫ (IST) ::ઓકે, એ સબમિશન પણ હવે સ્વીકારી લીધું છે. [[:User:Dsvyas|ધવલ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૫:૧૨, ૨૭ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૫ (IST) == આપના નીચેના લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે == છેલ્લી અપડેટ બાદ નીચેના નવા લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે: * [[ચંડીપાઠ]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) જો આપે હા કહી હશે તો જ કેમ્પવિઝ બોટ આ યાદી મોકલશે. Please look [[User:CampWiz Bot/Templates/CampWiz Bot Subscription/doc|here]] for more info. - [[સભ્ય:CampWiz Bot|CampWiz Bot]] ([[સભ્યની ચર્ચા:CampWiz Bot|ચર્ચા]]) ૧૫:૩૦, ૨૭ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૫ (IST) == આપના નીચેના લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે == છેલ્લી અપડેટ બાદ નીચેના નવા લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે: * [[ધૂમાવતી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) જો આપે હા કહી હશે તો જ કેમ્પવિઝ બોટ આ યાદી મોકલશે. Please look [[User:CampWiz Bot/Templates/CampWiz Bot Subscription/doc|here]] for more info. - [[સભ્ય:CampWiz Bot|CampWiz Bot]] ([[સભ્યની ચર્ચા:CampWiz Bot|ચર્ચા]]) ૧૫:૩૦, ૬ માર્ચ ૨૦૨૫ (IST) == આપના નીચેના લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે == છેલ્લી અપડેટ બાદ નીચેના નવા લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે: * [[છિન્નમસ્તા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[માતંગી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ઉમિયા માતા મંદિર]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[મહાદેવી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) જો આપે હા કહી હશે તો જ કેમ્પવિઝ બોટ આ યાદી મોકલશે. Please look [[User:CampWiz Bot/Templates/CampWiz Bot Subscription/doc|here]] for more info. - [[સભ્ય:CampWiz Bot|CampWiz Bot]] ([[સભ્યની ચર્ચા:CampWiz Bot|ચર્ચા]]) ૧૭:૩૦, ૨૦ માર્ચ ૨૦૨૫ (IST) == આપના નીચેના લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે == છેલ્લી અપડેટ બાદ નીચેના નવા લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે: * [[શાકંભરી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[સીતા ઉપનિષદ]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[મીનાક્ષી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[દેવી કન્યા કુમારી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[દેવી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[યમુના (દેવી)]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[રુદ્રમા દેવી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[આચ્છાદિત રેબેકા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) જો આપે હા કહી હશે તો જ કેમ્પવિઝ બોટ આ યાદી મોકલશે. Please look [[User:CampWiz Bot/Templates/CampWiz Bot Subscription/doc|here]] for more info. - [[સભ્ય:CampWiz Bot|CampWiz Bot]] ([[સભ્યની ચર્ચા:CampWiz Bot|ચર્ચા]]) ૦૩:૩૦, ૨ એપ્રિલ ૨૦૨૫ (IST) :: સ્પર્ધામાં બીજા સ્થાને ઉત્તિર્ણ થવા બદલ અઢળક અભિનંદન --[[સભ્ય:Aniket|અ ને કાંઈ નહી અ]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૧૨:૪૩, ૧૭ એપ્રિલ ૨૦૨૫ (IST) :::ધન્યવાદ! [[સભ્ય:Brihaspati|બૃહસ્પતિ]] [[સભ્યની ચર્ચા:Brihaspati|^{મારી સાથે વાત કરો}]] ૧૨:૦૬, ૨૦ એપ્રિલ ૨૦૨૫ (IST) == Feminism and Folklore 2025 - Local prize winners == [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''{{int:please-translate}}'' Dear Wikimedian, Congratulations on your outstanding achievement in winning a local prize in the '''Feminism and Folklore 2025''' writing competition! We truly appreciate your dedication and the valuable contribution you’ve made in documenting local folk culture and highlighting women’s representation on your local Wikipedia. To claim your prize, please complete the [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdONlpmv1iTrvXnXbHPlfFzUcuF71obJKtPGkycgjGObQ4ShA/viewform?usp=dialog prize form] by July 5th, 2025. Kindly note that after this date, the form will be closed and submissions will no longer be accepted. Please also note that all prizes will be awarded in the form of [https://www.tremendous.com/ Tremendous Vouchers] only. If you have any questions or need assistance, feel free to contact us via your talk page or email. We're happy to help. Warm regards, [[:m:Feminism and Folklore 2025|FNF 2025 International Team]] ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div> --[[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૫:૫૦, ૨૧ જૂન ૨૦૨૫ (IST) <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf25&oldid=28891702 --> qz00z1umiz2xlutjnx48fy1qrea74yx 2 99387 886616 886098 2025-06-21T02:20:46Z Snehrashmi 41463 અવકાશ સમાપ્તિ 886616 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:<span style="color:black;">સભ્ય:<span style="color:green">Snehrashmi</span>}} [[File:Original Barnstar Hires.png|50x50px]] [[File:WLW Barnstar.png|50x50px]] [[File:WLWSA 2021 Barnstar.svg|50x50px]] [[File:Cscr-featured.svg|45x45px|link=ગુજરાતમાં વાવનો ઇતિહાસ|ગુજરાતમાં વાવનો ઇતિહાસ]] [[File:Tireless Contributor Barnstar Hires.gif|50x50px]] [[File:Cscr-featured.svg|45x45px|link=અહલ્યા]] {{સભ્ય:Snehrashmi/સંપાદન સૂચિ}} {{સભ્ય:Snehrashmi/વિકિપીડિયા પ્રતિયોગિતાઓ અને ઉજવણીઓ}} deer5e6q1bzbfd0vfic9y89en17p5iv 0 101950 886606 872635 2025-06-20T18:57:19Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886606 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = શારદા મહેતા | image = Sharda Sumant Mehta.jpg | image_size = | caption = | birth_date = ૨૬ જૂન ૧૮૮૨ | birth_place = [[અમદાવાદ]] | death_date = ૧૩ નવેમ્બર ૧૯૭૦ | death_place = | other_names = | known_for = સમાજ સુધારક, શિક્ષણ શાસ્ત્રી અને [[ગુજરાતી]] લેખિકા | spouse = [[સુમંત મહેતા]] | children = [[રમેશ સુમંત મહેતા]] | relatives = [[વિદ્યાગૌરી નીલકંઠ]] (બહેન) | awards = }} '''શારદા મહેતા''' (૨૬ જૂન ૧૮૮૨ - ૧૩ નવેમ્બર ૧૯૭૦) એ ભારતીય સમાજ સુધારક, શિક્ષણ શાસ્ત્રી અને [[ગુજરાતી]] લેખિકા હતા. તેઓ [[ગુજરાત]]ના પ્રથમ સ્નાતક મહિલા હતા.<ref name="Win Entrance Biography">{{Cite web|url=http://www.winentrance.com/general_knowledge/vidya-gauri-nilkanth.html|title=Win Entrance Biography|access-date=2016-11-10|archive-date=2016-11-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20161110174644/http://www.winentrance.com/general_knowledge/vidya-gauri-nilkanth.html|url-status=dead}}</ref> == જીવન == [[File:Gandhi and Tagore 1920.jpg|thumb|શારદા મહેતા (જમણે), મહાત્મા ગાંધી ‍(ડાબે), [[રવિન્દ્રનાથ ટાગોર]] સાથે, મહિલા વિદ્યાલય, અમદાવાદ ખાતે, ૧૯૨૦]] શારદા મહેતા ન્યાયાધીશ ગોપીલાલ ધ્રુવ અને બાળાબેન નામના નાગર બ્રાહ્મણ પરિવારની પુત્રી હતા.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://gujaratisahityaparishad.com/prakashan/sarjako/savishesh/Savishesh-Vidyagauri-Nilkanth.html|title=વિદ્યાગૌરી નીલકંઠ|last=ભટ્ટ|first=પુષ્પા|date=|website=gujaratisahityaparishad.com|publisher=[[ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ]]|language=gu|archive-url = |archive-date=|access-date= 2019-01-21}}</ref><ref name="Forbes20052">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ClNEJwXLNQIC&pg=PA173|title=Women in Colonial India: Essays on Politics, Medicine, and Historiography|last=Geraldine Hancock Forbes|publisher=Orient Blackswan|year=2005|isbn=978-81-8028-017-7|pages=124–142, 173}}</ref> તેઓ સમાજ સુધારક અને કવિ [[ભોળાનાથ દિવેટિયા]]ની પૌત્રી હતા.<ref name=":1">{{Cite journal|last=Sujata|first=Menon|year=2013|editor-last=Sarkar|editor-first=Siddhartha|title=International Journal of Afro-Asian Studies|url=https://books.google.com/books?id=DeaVBAAAQBAJ&pg=PA17|journal=International Journal of Afro-Asian Studies|location=|publisher=Universal-Publishers|volume=4|issue=1|pages=17–18|isbn=978-1-61233-709-8}}</ref> તેમણે પ્રાથમિક શિક્ષણ રાયબાહાદુર મગનભાઈ ગર્લ્સ હાઇ સ્કૂલમાં કર્યું હતું. તેઓ ૧૮૮૭માં મહાલક્ષ્મી શિક્ષક તાલીમ કોલેજના ઍંગ્લો-સ્થાનિક ભાષા વર્ગમાં જોડાયા હતા.<ref name=":1" /> તેમણે ૧૯૦૧માં વિનયન સ્નાતક (બેચલર ઑફ આર્ટસ)ની પદવી પ્રાપ્ત કરી હતી. તેમની મોટી બહેન [[વિદ્યાગૌરી નીલકંઠ]] સાથે તેઓ ગુજરાતના પ્રથમ બે મહિલા સ્નાતકો બન્યા હતા.<ref name=":0" /><ref name=":20GW">{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/70200087|title=વીસમી સદીનું ગુજરાતી નારીલેખન|last=|first=|publisher=સાહિત્ય અકાદમી|others=|year=૨૦૦૫|isbn=8126020350|editor-last=ચૌધરી|editor-first=રઘુવીર|editor-link=રઘુવીર ચૌધરી|edition=૧લી|location=New Delhi|pages=349|language=gu|chapter=લેખિકા-પરિચય|oclc=70200087|editor-last2=દલાલ|editor-first2=અનિલા|editor-link2=અનિલા દલાલ}}</ref> વર્ષ ૧૮૯૮માં ૧૪ વર્ષની ઉંમરે શારદાબહેન [[વડોદરા]]ના [[મહારાજા સયાજીરાવ ગાયકવાડ ત્રીજા|મહારાજા સયાજીરાવ ગાયકવાડ]]ના અંગત ડોક્ટર એવા બટુકરામ મહેતાના પુત્ર તેમ જ ગુજરાતના આદિ નવલકથાકાર [[નંદશંકર મહેતા|નંદશંકર તુળજાશંકર મહેતા]]ના દોહિત્ર [[સુમંત મહેતા]] સાથે લગ્નગ્રંથિથી જોડાયા હતાં.<ref>{{Cite news|url=https://www.divyabhaskar.co.in/news/DSHR-MSM-LCL-mahagujarat-special-by-mira-trivedi-in-divyashree-gujarati-news-5863423-PHO.html?seq=2|title=જય જય ગરવી ગુજરાત, દીપે અરુણું પરભાત|last=|first=|date=૩૦ એપ્રિલ ૨૦૧૮|work=|newspaper=[[દિવ્ય ભાસ્કર]]|access-date=૨ મે ૨૦૧૮|via=}}</ref> પછીથી સુમંત મહેતા વધુ અભ્યાસ માટે ઇંગ્લેંડ ગયા.<ref name=":20GW" /><ref name="Forbes20052" /><ref name=":1" /> તેમણે અમદાવાદમાં વનીતા વિશ્રામ મહિલા વિદ્યાલયની સ્થાપના કરી હતી.<ref name="Forbes20052" /> તેમણે એસ.એન.ડી.ટી. (કર્વે) વિમેન્સ યુનિવર્સિટી સંકળાયેલ કૉલેજની પણ સ્થાપના કરી હતી.<ref name=":1" /> તેઓ [[મહાત્મા ગાંધી]] દ્વારા પ્રભાવિત હતાં. તેમણે ૧૯૧૭માં બળજબરીથી શ્રમ પ્રથા (ગિરમીટિયા) સામે વિરોધ ઉઠાવ્યો હતો.<ref name="Stree Shakti1">{{Cite web|url=http://www.streeshakti.com/bookS.aspx?author=20|title=Stree Shakti|last=|first=|date=|website=|archive-url = |archive-date=|access-date= 2016-11-10}}</ref> વર્ષ ૧૯૧૭માં ગોધરા ખાતે યોજાયેલ નવેમ્બર-૧૯૧૭માં રાજકીય પરિષદની સાથે સંસારસુધારા પરિષદ પણ મળી હતી. આ પરિષદ ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસની સહાયક સંસ્થા તરીકે ગણાતી હતી. આ સંસારસુધારા પરિષદનાં પ્રમુખ શારદાબહેન મહેતા સાથે ગુજરાતના આજીવન સમાજસુધારકો જેમ કે પ્રાણલાલ કીરપાભાઈ દેસાઈ, રમણભાઈ નીલકંઠ, ગટુભાઈ અને ડોક્ટર સુમંત મહેતા ઉપરાંત લગભગ છથી સાત હજાર શ્રોતાઓ હાજર રહ્યા હતા. આ પરિષદની ભૂમિકા આપતા ''સમાલોચક'' માસિકમાં નોંધવામાં આવેલ છે કે 'જે પ્રમાણે રાજકીય સુધારાની આવશ્યકતા છે, તે જ પ્રમાણે સામાજિક સુધારાની આવશ્યકતા છે. બંને એકમેકથી જુદા પાડી શકાય તેમ નથી. તેથી તે પ્રસંગનો લાભ લઈને આ બાબતનો વિચાર કરવો, તે હિલચાલને કાંઈક નવીન દિશામાં વાળવા આ સામાજિક પરિષદનો વિચાર કરવામાં આવ્યો છે.'<ref>{{cite web|date=૧૭ નવેમ્બર ૨૦૧૭|title=પહેલી ગુજરાત રાજકીય પરિષદ — ગોધરા : ૧૯૧૭|url=http://opinionmagazine.co.uk/details/3063/pahelee-gujarat-raajkeeya-parishad-godhra-1917|url-status=live|access-date=૧ મે ૨૦૧૮}}{{Dead link|date=જૂન 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ૧૯૧૯માં તેમણે [[ઇન્દુલાલ યાજ્ઞિક]]ને નવજીવનના સંપાદનમાં મદદ કરી હતી.<ref name="Forbes20052" /> ૧૯૩૦માં તેમણે એક [[ખાદી]] દુકાનની સ્થાપના કરી અને ૧૯૩૪માં અમદાવાદ નજીક [[શેરથા (તા. ગાંધીનગર)|શેરથા]] ખાતે આવેલા તેમના પતિના આશ્રમમાં કામ કર્યું. ૧૯૩૪માં, તેમણે ''અપના ઘર કી દુકાન'' નામની એક સહકારી દુકાનની સ્થાપના કરી હતી. ૧૯૩૪માં તેમણે મહિલા કલ્યાણ માટે 'જ્યોતિ સંઘ'ની સ્થાપના કરી.<ref name="Stree Shakti1" /> વડોદરા ખાતે તેમણે ''ચીમનાબાઈ સ્ત્રીસમાજ''ની સ્થાપના<ref>http://www.sahityasetu.co.in/issue24/anita.php સાહિત્યસેતુ ISSN: 2249-2372 વર્ષ-૪, અંક-૬, સળંગ અંક-૨૪, નવેમ્બર-ડિસેમ્બર ૨૦૧૪</ref> કરી હતી અને મધ્યમ વર્ગની સ્ત્રીઓને સહેલાઇથી આશ્રય મળી શકે તેવી વ્યવસ્થા પણ કરી હતી. તેમણે વડોદરાના રેલસંકટના સમયમાં, [[મહાગુજરાત આંદોલન]]માં<ref>{{cite web|title=વિદ્યાર્થીનું લોહીલુહાણ- મસ્તક થાળીમાં મૂકી વકીલોને બતાવ્યું|url=http://sandesh.com/student-blood/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20210414082153/http://sandesh.com/student-blood/|archive-date=૧૪ એપ્રિલ ૨૦૨૧|access-date=૧ મે ૨૦૧૮}}</ref> કે અન્ય કોઇ પણ સામાજિક કાર્ય વખતે અગ્રેસર રહીને કામ કર્યું હતું. == લેખન કાર્ય == શારદા મહેતા નિબંધલેખક, જીવનકથા લેખક અને અનુવાદક હતા.<ref name="Datta1988">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=29f0ugEACAAJ|title=Encyclopaedia of Indian Literature: K to Navalram|last=Jani|first=Balvant|publisher=Sahitya Akademi|year=1988|isbn=978-0-8364-2423-2|editor=Datta|editor-first=Amaresh|volume=VIII|location=New Delhi|pages=2658–2659}}</ref><ref name=":20GW" /> તેમણે [[s:ફ્લૉરેન્સ નાઇટિંગેલનું જીવન ચરિત્ર|''ફ્લોરેન્સ નાઈટીંન્ગલ નું જીવનચરિત્ર'']] (૧૯૦૭), નામે એક જીવનચરિત્ર લખ્યું હતું. ૧૯૩૮માં, તેમણે તેમના જાહેર જીવન વિશે અને મહિલા શિક્ષણ માટે તેમના પ્રયત્નોને આવરી લેતી 'જીવનસંભારણા' નામે આત્મકથા લખી હતી.<ref name=":20GW" /><ref name="Srivastava2000">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=AgHEF9QhJo8C&pg=PA157|title=Women's Higher Education in the 19th Century|last=Gouri Srivastava|publisher=Concept Publishing Company|year=2000|isbn=978-81-7022-823-3|page=157}}</ref> તેમાં તે સમયના રાજકીય, સામાજિક અને ઐતિહાસિક સમયનું અને સાથે સાથે સ્ત્રી જાગૃતિનું વર્ણન પણ છે. તેમણે પુષ્કર ચંદવારકર સાથે ''સંભારણા'' ભાગ ૧-૨ (૧૯૫૫-૫૬) લખ્યા છે. ''પુરાણોની બાળબોધક વાર્તાઓ અને બાળકોનું ગૃહશિક્ષણ'' (૧૯૦૫) બાળકોના વાર્તા દ્વારા વિકાસનો હેતુ ધરાવે છે.<ref name="Datta1988" /> તેમની બહેન સાથે મળી, તેમણે રોમેશ ચંદ્ર દત્તના પુસ્તક, ''ધ લેક ઓફ પામ્સ'' (૧૯૦૨) નો ''સુધાસુહાસિની'' (૧૯૦૭)ના નામે અનુવાદ કર્યું; અને બરોડાના મહારાણી (ચિમનબાઇ-૨) લિખિત ''પોઝીશન ઑફ વુમન ઇન્ ઈંડિયા'' નો ''હિન્દુસ્તાનમાં સ્ત્રીઓનું સામાજીક સ્થાન'' અથવા ''હિન્દુસ્તાનના સામાજિક જીવનમાં સ્ત્રીઓનું સ્થાન'' (૧૯૧૫) નામે અનુવાદ કર્યો.<ref name=":0" /><ref name=":20GW" /><ref name="Stree Shakti">{{Cite web|url=http://www.streeshakti.com/bookV.aspx?author=3|title=Stree Shakti|access-date= 2016-11-10}}</ref> આ ઉપરાંત તેમણે સાતે અન્નાભાઉની નવલકથાનો ''વરણાને કાંઠે'' નામે અનુવાદ કરેલો.<ref name="Datta1988" /> == આ પણ જુઓ == * શારદા મહેતા લિખિત [[s:ફ્લૉરેન્સ નાઇટિંગેલનું જીવન ચરિત્ર|ફ્લોરેન્સ નાઈટીંન્ગલનું જીવનચરિત્ર]] == સંદર્ભ == {{Reflist}} == બાહ્ય કડીઓ == {{wikisource|સર્જક:શારદા મહેતા|શારદા મહેતા}} * [https://sureshbjani.wordpress.com/2011/08/21/%e0%aa%b6%e0%aa%be%e0%aa%b0%e0%aa%a6%e0%aa%be%e0%aa%ac%e0%aa%b9%e0%ab%87%e0%aa%a8-%e0%aa%ae%e0%aa%b9%e0%ab%87%e0%aa%a4%e0%aa%be-shardabahen-mehta/ શારદાબેન મહેતા - પરિચય] * [https://urvishkothari-gujarati.blogspot.in/2015/03/blog-post_8.html શારદાબહેન મહેતા: જાહેર પ્રવૃત્તિ, શિક્ષણ, લેખન અને સુધારકવૃત્તિનો વીરલ સમન્વય] [[શ્રેણી:ગુજરાતી સાહિત્યકાર]] [[શ્રેણી:૧૯૭૦માં મૃત્યુ]] c7zwqn48g8p8qk33p6645mdl3wws2qo 0 113738 886594 836980 2025-06-20T14:51:29Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886594 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer |name = ફણીશ્વરનાથ 'રેણુ' |image = Phanishwar Nath Renu 2016 stamp of India.jpg |imagesize = |birth_date = {{birth date|df=yes|1921|3|4}} |birth_place = ઔરાહી હિંગના, [[બિહાર]], ભારત |module= {{Infobox person|child=yes |father = શીલા નાથ માંડલ}} |spouses= રેખા, પદ્મા અને લતિકા રેણુ |children = પદ્મ પરાગ 'વેણુ'; |death_date = {{death date and age|df=yes|1977|4|11|1921|3|4}} |death_place = |occupation = નવલકથાકાર |notableworks = ''મૈલા આંચલ'' (૧૯૫૪) }} '''ફણીશ્વરનાથ રેણુ''' (૪ માર્ચ ૧૯૨૧ ઔરાહી હિંગના - ૧૧ એપ્રિલ ૧૯૭૭) હિન્દી ભાષાના પ્રમુખ સાહિત્યકાર હતા. તેમની પહેલી જ નવલકથા '''મૈલા આંચલ''' ખુબ જ પ્રસિદ્ધિ પામી હતી, અને જેના માટે તેમને [[પદ્મશ્રી]] પુરષ્કારથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા.<ref name="padma">[http://india.gov.in/myindia/advsearch_awards.php Padma Awards Official listings] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090131221505/http://india.gov.in/myindia/advsearch_awards.php |date=2009-01-31 }} [[Govt. of India]] portal.</ref> ==જીવન== ફણીશ્વરનાથ રેણુનો જન્મ ૪ માર્ચ ૧૯૨૧ના રોજ બિહારના અરરિયા જિલ્લાના ફારબિસગંજ પાસેના ઔરાહી હિંગના ગામમાં થયો હતો. તે સમયે આ ગામ પૂર્ણિયા જિલ્લામાં ગણાતું હતું , તેમનું શિક્ષણ ભારત અને નેપાળમાં થયું હતું. તેમણે પ્રાથમિક શિક્ષણ ફારબિસગંજ અને અરરિયામાં પ્રાપ્ત કર્યું હતું. જયારે મેટ્રિક નો અભ્યાસ નેપાળના વિરાટનગરમાં આવેલા વિરાટનગર આદર્શ વિદ્યાલય માંથી કર્યો હતો . તેમણે ઇન્ટરમીડિએટર કાશી હિન્દૂ વિશ્વ વિદ્યાલયમાંથી કર્યું , તેઓ ૧૯૪૨ના ભારત છોડો આંદોલનમાં પણ જોડાયા. ૧૯૫૦માં થયેલા નેપાળી ક્રાંતિકારી આંદોલનમાં પણ તેઓએ ભાગ લીધો, જેના પરિણામે નેપાળમાં લોકતાંત્રિક વ્યવસ્થા અમલ માં આવી. પટના વિશ્વ વિદ્યાલયના વિદ્યાર્થીઓ સાથે છાત્ર સંઘર્ષ સમિતિમાં તેઓએ ભાગ લીધો, અને જયપ્રકાશનારાયણના સંપુર્ણક્રાંતિ આંદોલનમાં પણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. ૧૯૫૨-૫૩ ના સમયમાં તેઓ ખુબજ ગંભીર રીતે બીમાર થયા, આ એજ સમયગાળો હતો જયારે તેઓ લેખનક્ષેત્રે પણ સક્રિય થયેલા. તેઓએ હિન્દી સાહિત્યમાં પ્રાદેશિક કથાઓ સૌપ્રથમવાર લખવાની શરૂઆત કરી હતી. કવિ અજ્ઞેય ([[સચ્ચિદાનંદ હીરાનંદ વાત્સ્યાયન]]) તેમના ખુબજ નજીકના મિત્ર હતા.<ref>[http://www.abhivyakti-hindi.org/lekhak/p/phanishwaarnr.htm Phanishwar Nath Renu at Abhivyakti]. Abhivyakti-hindi.org. Retrieved on 7 November 2018.</ref> રેણુજીની કેટલીય રચનાઓમાં કટિહાર, રેલવે સ્ટેશન નો ઉલ્લેખ મળે છે. ==સાહિત્યિક કૃતિઓ== === નવલકથાઓ === હિન્દી સાહિત્યમાં રેણુજીને પોતાની નવલકથા મૈલા આંચલ માટે જેટલી પ્રસિદ્ધિ મળી એટલી ભાગ્યેજ કોઈને મળી હશે. નવલકથા પ્રસિદ્ધ થતાની સાથે જ રાતો રાત તેઓ હિન્દી સાહિત્યના એક મોટા ગજાના નવલકથાકાર તરીકેની નામના પામ્યા, કેટલાક વિવેચકોએતો મૈલા આંચલને હિન્દી સાહિત્યમાં ગૌદાન પછીની સર્વશ્રેષ્ઠ નવલકથા જાહેર કરી. જોકે એ પછી તો તેમના વિરોધીઓએ વિવાદ પણ પેદા કર્યો, તેમની આ નવલકથાને સતીનાથ ભાદુરીની બાંગ્લા નવલકથા 'ધોધાઈ ચરિત માનસ' ની નકલ હોવાનો દાવો કરાયો. જોકે સમય સાથે તેમના વિરોધીઓના આ જૂથ આરોપો પણ પણ શાંત થયી ગયા. તેમની શરૂઆતની બે નવલકથાઓ 'મૈલા આંચલ' અને 'પરતી પરીકથા' માં જે પ્રકારનું લેખન કૌશલ્ય તેમણે દાખવ્યું છે, તેવું ઉત્કૃષ્ઠ લેખન તેમની પછીની નવલકથાઓમાં જોવા નથી મળ્યું. ==સંદર્ભ== {{Reflist}} *[https://opinionmagazine.co.uk/details/4336/ek-kraantikaaree-ane-samvedansheel-geetkaar-shailendra તીસરી કસમ ફિલ્મ અને રેણુની વાર્તા મારે ગયે ગુલ્ફામ]{{Dead link|date=જૂન 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} == બાહ્ય કડીઓ == * [http://books.google.co.in/books?id=PF1HuDaZ9kcC&printsec=frontcover#v=onepage&q=&f=false रेणु रचनावली, भाग - ५] (ગુગલ પુસ્તક) * [http://books.google.co.in/books?id=nFy7U0IEZTQC&printsec=frontcover#v=onepage&q=&f=false एक श्रावणी दोपहरी की धूप] (ગુગલ પુસ્તક ; લેખક - ફણીશ્વરનાથ ' રેણુ ') * [http://www.gujaratisahityaparishad.com/samachar/archives/2008/samachar-0208.pdf ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ સમાચાર] (ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ ઉલ્લેખ) * [http://www.kcgjournal.org/humanity/issue8/bhavesh.php મૈલા આંચલ : ભારતીય તાસીરનું દર્શન] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200711222509/http://www.kcgjournal.org/humanity/issue8/bhavesh.php |date=2020-07-11 }} * [https://www.navgujaratsamay.com/a-revolutionary-and-sensitive-songwriter-shailendra/134584.html ગીતકાર શૈલેન્દ્ર અને ફણીશ્વરનાથ રેણુ]{{Dead link|date=જુલાઈ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [[શ્રેણી:સાહિત્યકાર]] [[શ્રેણી:ભારતીય વ્યક્તિત્વ]] [[શ્રેણી:પદ્મશ્રી પુરસ્કાર વિજેતાઓ]] [[શ્રેણી:૧૯૨૧માં જન્મ]] [[શ્રેણી:૧૯૭૭માં મૃત્યુ]] mxaysmpvk0ssunq2e8f6pblczlxng4h 0 114297 886596 857994 2025-06-20T15:33:19Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886596 wikitext text/x-wiki {{infobox person/Wikidata | fetchwikidata = ALL | onlysourced = no }} '''બ્રહ્મકુમાર ભટ્ટ''' ભારતીય સ્વતંત્રતા કાર્યકર, [[મહાગુજરાત આંદોલન]] કાર્યકર અને [[ગુજરાત]], [[ભારત]]ના સમાજવાદી રાજકારણી હતા.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/ahmedabad/Brahmkumar-Bhatt-passes-away/articleshow/3944078.cms|title=Brahmkumar Bhatt passes away {{!}} Ahmedabad News - Times of India|last=Jan 7|first=TNN {{!}}|last2=2009|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-04-04|last3=Ist|first3=00:03}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://opinionmagazine.co.uk/details/3175/katokateemaam-jelwaasnaan-sambhaaranaan|title=કટોકટીમાં જેલવાસનાં સંભારણાં|website=opinionmagazine.co.uk|access-date=2020-04-04|archive-date=2021-10-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20211001040204/https://opinionmagazine.co.uk/details/3175/katokateemaam-jelwaasnaan-sambhaaranaan|url-status=dead}}</ref> તેઓ [[ખાડિયા]] મતદાર વિધાનસભામાંથી [[બૃહદ મુંબઇ રાજ્ય|બોમ્બે રાજ્ય]] અને [[ગુજરાત]]ના વિધાનસભાના સભ્ય તરીકે ચૂંટાયા હતા. બાદમાં તેમણે ૧૯૯૮-૨૦૦૪ દરમિયાન [[રાજ્ય સભા]]માં સંસદસભ્ય તરીકે ગુજરાતનું પ્રતિનિધિત્વ કર્યું.<ref>{{Cite web|url=https://gujarati.news18.com/news/north-gujarat/gandhinagar-know-rajya-sabha-history-and-gujarat-congress-and-bjp-members-kp-961477.html|title=શું છે ગુજરાતની રાજ્યસભા બેઠકોનો ઇતિહાસ, જાણો અતથી ઇતિ|date=2020-02-27|website=News18 Gujarati|access-date=2020-04-04|archive-date=2020-08-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20200806021455/https://gujarati.news18.com/news/north-gujarat/gandhinagar-know-rajya-sabha-history-and-gujarat-congress-and-bjp-members-kp-961477.html|url-status=dead}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://zeenews.india.com/gujarati/gujarat/rajyasabha-election-history-of-congress-rs-members-news-in-gujarati%C2%A0-86495|title=રાજ્યસભા ચૂંટણી: કોંગ્રેસમાંથી કોને મળશે ટિકિટ? જવાબ માટે ઈતિહાસ જાણવો જરૂરી|date=2020-03-04|website=Zee News Gujarati|access-date=2020-04-04|archive-date=2021-10-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20211001040204/https://zeenews.india.com/gujarati/gujarat/rajyasabha-election-history-of-congress-rs-members-news-in-gujarati%C2%A0-86495|url-status=dead}}</ref> તેમણે ગુજરાત વિદ્યુત બોર્ડના અધ્યક્ષ તરીકે કાર્યભાર સંભાળ્યો હતો. તેમણે ''લે કે રહેંગે મહાગુજરાત'' નામનું પુસ્તક લખ્યું હતું, જેમાં મહાગુજરાત આંદોલનું દસ્તાવેજીકરણ થયું છે.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books/about/Le_ke_rahenge_Mahagujarat.html?id=xrfyHAAACAAJ|title=Le ke rahenge Mahagujarat|last=Bhatt|first=Brahmakumar|date=1990|publisher=Adarsh|language=gu}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.divyabhaskar.co.in/news/MGUJ-AHM-HMU-MAT-today39s-history-prof-arun-vaghela-055005-5667571-NOR.html|title=આજનો ઈતિહાસ {{!}} પ્રો. અરુણ વાઘેલા|last=Automation|first=Divyabhaskar|date=2019-10-08|website=divyabhaskar|access-date=2020-04-04}}</ref> તેઓ શરૂઆતના જીવનમાં પ્રજા સમાજવાદી પક્ષના સભ્ય હતા.<ref name=":0"/> ૬ જાન્યુઆરી ૨૦૦૯ના રોજ તેમનું અવસાન થયું.<ref name=":0"/> == સંદર્ભો == {{Reflist}} ==બાહ્ય કડીઓ== * {{ગુજરાતી વિશ્વકોશ}} [[શ્રેણી:ગુજરાતી વ્યક્તિત્વ]] 054fdormn2owzdi1ycg4hp7apkdmsbt 0 127368 886593 857273 2025-06-20T13:59:03Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886593 wikitext text/x-wiki {{infobox person |name = નીરજા ભનોત |honorific_suffix= [[અશોક ચક્ર (પુરસ્કાર)|અશોક ચક્ર]] |image = Neerja Bhanot 2004 stamp of India.jpg |alt = ૨૦૦૪ ની ભારતીય ટપાલ ટિકિટ પર [[અશોક ચક્ર (પુરસ્કાર)]] સાથે ભનોતનું ચિત્ર |caption = ૨૦૦૪ ની ભારતીય ટપાલ ટિકિટ પર [[અશોક ચક્ર (પુરસ્કાર)|અશોક ચક્ર]] સાથે નીરજા ભનોતનું ચિત્ર |birth_date = {{birth date|1963|09|07|df=y}} |birth_place = [[ચંદીગઢ]], [[ભારત]] |death_date = {{death date and age|1986|09|05|1963|09|07|df=y}} |death_place = કરાચી એરપોર્ટ, [[સિંધ]], [[પાકિસ્તાન]] |death_cause = ગોળીબારનો ઘા |nationality = ભારતીય |known_for = પેન એમ ફ્લાઈટ ૭૩ |occupation = પર્સર {{efn-ua|હવાઈ જહાજમાં પૈસાના સંચાલન માટે જવાબદાર વ્યક્તિ.}}, મોડેલ |employer = પેન અમેરિકન એરવેઝ |awards = [[નીરજા ભનોત#સન્માન અને પુરસ્કાર|સૂચિ]] (મરણોપરાંત) |parents = રમા ભનોત<br/>હરીશ ભનોત }} '''નીરજા ભનોત''' ([[સપ્ટેમ્બર ૭|૭ સપ્ટેમ્બર]] ૧૯૬૩ – [[સપ્ટેમ્બર ૫|૫ સપ્ટેમ્બર]] ૧૯૮૬)<ref name="TheTribune">{{cite news |url= http://www.tribuneindia.com/1999/99nov13/saturday/head10.htm |last=Vij |first=Illa |title=Brave in life, brave in death |work=The Tribune (Chandigarh) |publisher=Tribune Trust |date=13 November 2000}}</ref><ref name=":0">{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/bengaluru/I-saw-Neerja-being-shot-in-the-head/articleshow/51034521.cms|title='I saw Neerja being shot in the head' – Times of India|newspaper=The Times of India|access-date=3 December 2016}}</ref> એક ભારતીય વિમાન પરિચારિકા અને મુખ્ય પર્સર{{efn-ua|હવાઈ જહાજમાં પૈસાના સંચાલન માટે જવાબદાર વ્યક્તિ.}} હતા. ૫ સપ્ટેમ્બર, ૧૯૮૬ના રોજ [[પાકિસ્તાન]]ના [[કરાચી]]માં વિમાન રોકાણ દરમિયાન આતંકવાદી સંગઠન દ્વારા અપહરણ કરવામાં આવેલ ''પાન એમ ફ્લાઇટ ૭૩'' માં મુસાફરોને બચાવતી વખતે તેઓ મૃત્યુ પામ્યા હતા. તેમના આ સાહસ બદલ તેમને ભારતના શાંતિકાળનો સર્વોચ્ચ બહાદુરી પુરસ્કાર [[અશોક ચક્ર (પુરસ્કાર)|અશોક ચક્ર]] (મરણોપરાંત) એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. [[પાકિસ્તાન]] અને [[યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઓફ અમેરિકા|અમેરિકા]]ની સરકારો તરફથી પણ તેમને સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. આપાતકાલીન બારીમાંથી મુસાફરોને ભાગી છૂટવામાં મદદ કરતી વખતે તેમને ગોળી મારવામાં આવી હતી.<ref name=":0" /><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-35800683|title=Inside a hijack: The unheard stories of the Pan Am 73 crew|last=Mohan|first=Megha|date=31 March 2016|newspaper=BBC News|access-date=3 December 2016}}</ref> તેમના જીવન અને વીરતાથી પ્રેરિત થઈને દિગ્દર્શક રામ માધવાનીએ ૨૦૧૬માં નીરજા નામની એક ફિલ્મનું નિર્માણ કર્યું હતું જેમાં નીરજાની ભૂમિકા અભિનેત્રી સોનમ કપૂર દ્વારા ભજવવામાં આવી હતી. ==પ્રારંભિક જીવન અને પરિવાર== નીરજા ભનોતનો જન્મ ભારતના [[ચંદીગઢ]]માં થયો હતો અને તેનો ઉછેર [[પંજાબી લોકો|પંજાબી]] [[હિંદુ|હિન્દુ]] પરિવારમાં [[મુંબઈ|બોમ્બે]] (વર્તમાન મુંબઈ)માં થયો હતો.<ref>{{cite web|url=http://qz.com/609806/the-glamorous-lives-of-80-air-hostesses-in-india/|title=The glamorous lives of '80s air hostesses in India|work=Quartz|access-date=2021-09-05|archive-date=2022-09-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20220912055519/https://qz.com/609806/the-glamorous-lives-of-80-air-hostesses-in-india/|url-status=dead}}</ref> તેઓ બોમ્બે સ્થિત [[પત્રકારત્વ|પત્રકાર]] હરીશ ભનોત અને રમા ભનોતની પુત્રી હતા. તેમને અખિલ અને અનીશ ભનોત નામન બે ભાઈઓ હતા.<ref>{{cite web|url=http://www.business-standard.com/article/current-affairs/it-is-incredible-how-blessed-this-project-has-been-atul-kasbekar-116030500646_1.html|title=It is incredible how blessed this project has been: Atul Kasbekar|author=Avantika Bhuyan|date=5 March 2016}}</ref> તેમણે [[ચંદીગઢ]]ની સેક્રેડ હાર્ટ સિનિયર સેકન્ડરી સ્કૂલમાંથી પ્રારંભિક શાળાનું શિક્ષણ મેળવ્યું હતું. જ્યારે તેમનો પરિવાર બોમ્બે સ્થળાંતરીત થયો ત્યારે તેમણે બોમ્બે સ્કોટિશ સ્કૂલમાં અભ્યાસ ચાલુ રાખ્યો અને બાદમાં સેન્ટ ઝેવિયર્સ કોલેજ, બોમ્બેમાંથી સ્નાતકનો અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યો હતો.<ref name="TheTribune"/> મુંબઈ વસવાટ દરમિયાન જ તેમને પહેલો મોડેલિંગ કરાર મળ્યો હતો અને તેમની મોડેલિંગ કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી.<ref>{{cite news |url=http://indianexpress.com/article/lifestyle/life-style/the-sky-was-her-limit |title='The Sky Was Her Limit |publisher=The Indian Express |access-date=23 February 2016}}</ref> તેઓ અભિનેતા [[રાજેશ ખન્ના]]ના ચાહક હતા અને જીવનભર તેમની ફિલ્મોના સંવાદોનો ઉલ્લેખ કરતા રહ્યા હતા.<ref>{{cite web|url=http://m.rediff.com/movies/report/neerja-a-fond-tribute-to-a-forgotten-hero/20160219.htm|title=Neerja: A fond tribute to a forgotten hero|access-date=14 January 2017}}</ref> બે મહિનાના ટૂંકા ગાળામાંજ લગ્ન વિચ્છેદ થતાં તેઓ તેમના પિતાના ઘરે પરત ફર્યા હતા. તેમના પિતા હરીશ ભનોત ૩૦ વર્ષથી વધુ સમય સુધી હિન્દુસ્તાન ટાઇમ્સમાં પત્રકાર તરીકે કામ કરતા હતા અને ૨૦૦૮માં ચંદીગઢમાં ૮૬ વર્ષની ઉંમરે નવા વર્ષના દિવસે તેમનું અવસાન થયું હતું.<ref>{{cite news |url=http://www.expressindia.com/latest-news/journalist-former-mc-member-harish-bhanot-passes-away/256740/ |title=Journalist, former MC member Harish Bhanot passes away |newspaper=The Indian Express |publisher=Indian Express Limited |date=2 January 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081205091216/http://www.expressindia.com/latest-news/Journalist-former-MC-member-Harish-Bhanot-passes-away/256740/ |archive-date=5 December 2008 }}</ref> તેમની માતાનું ૫ ડિસેમ્બર ૨૦૧૫ના રોજ ૮૬ વર્ષની વયે અવસાન થયું હતું.{{citation needed|date=September 2021}} ==કારકિર્દી== પેન અમેરિકન એરવેઝ કંપનીએ ૧૯૮૫માં ફ્રેન્કફર્ટથી ભારતના હવાઈ માર્ગ માટે તમામ કેબિન ક્રૂ (સેવકદળ) ભારતીય રાખવાનું નક્કી કર્યું ત્યારે નીરજાએ પણ તે એરવેઝ કંપનીમાં વિમાન પરિચારિકાની નોકરી માટે અરજી કરી હતી. પસંદગી બાદ તે વિમાન પરિચારિકા (ફ્લાઇટ એટેન્ડન્ટ) તરીકે તાલીમ લેવા ફ્લોરિડાના [[માયામિ|મિયામી]] ગયા હતા પરંતુ ''પર્સર'' તરીકે પાછા ફર્યા હતા.<ref name="TheTribune"/><ref name="travel">[http://www.cntraveller.in/story/the-story-of-indias-bravest-flight-attendant/ The Story of Neerja Bhanot – India’s Flight Attendant – CN Traveller]. Cntraveller.in (18 January 2016). Retrieved on 2018-11-14.</ref> આ ઉપરાંત તેમની મોડેલિંગ કારકિર્દી પણ સફળ રહી હતી. ==વિમાન અપહરણ ઘટનાક્રમ== [[કરાચી]] અને ફ્રેન્કફર્ટ થઈને [[મુંબઈ]]થી અમેરિકા જતી પેન એમ ફ્લાઇટ ૭૩ માં નીરજા મુખ્ય પર્સર તરીકે ફરજ પર હતા. ૫ સપ્ટેમ્બર, ૧૯૮૬ના રોજ [[પાકિસ્તાન]]ના કરાચી એરપોર્ટ પર વિમાન રોકાણ દરમિયાન ચાર સશસ્ત્ર શખ્સો દ્વારા વિમાનનું અપહરણ કરવામાં આવ્યું હતું. વિમાનમાં ૩૮૦ મુસાફરો અને ૧૩ ક્રૂ સભ્યો સવાર હતા. આતંકવાદીઓ [[સાયપ્રસ]]માં પેલેસ્ટાઈની કેદીઓને મુક્ત કરવાના લક્ષ્ય સાથે સાયપ્રસ જવા માંગતા હતા. અપહરણકારો વિમાનમાં સવાર થતાં જ નીરજાએ કોકપિટ ક્રૂને ચેતવણી આપતા વિમાન પાઇલટ, કો-પાઇલટ અને ફ્લાઇટ એન્જિનિયર વિમાનમાંથી ભાગી છૂટવામાં સફળ રહ્યા હતા. સૌથી વરીષ્ઠ કેબિન ક્રૂ સભ્ય તરીકે નીરજાએ વિમાનની અંદરની પરિસ્થિતિનો હવાલો સંભાળ્યો હતો.<ref name="travel"/><ref name="better"/><ref name="hijack">[http://www.thequint.com/waterqooler/2015/05/05/why-everyone-should-know-hijack-heroine-neerja-bhanots-story Why Everyone Should Know ‘Hijack Heroine’ Neerja Bhanot’s Story] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810142931/http://www.thequint.com/waterqooler/2015/05/05/why-everyone-should-know-hijack-heroine-neerja-bhanots-story |date=2016-08-10 }}. ''The Quint''</ref> અપહરણકારો [[લિબિયા|લીબિયા]] દ્વારા સમર્થિત [[પેલેસ્ટાઇન]] [[આતંકવાદ|આતંકવાદી]] સંગઠન અબુ નિદાલ સંગઠનનો ભાગ હતા; તેઓ અમેરિકનો અને અમેરિકન સંપત્તિને નિશાન બનાવી રહ્યા હતા. અપહરણની શરૂઆતની મિનિટોમાં, તેઓએ એક ભારતીય-અમેરિકન નાગરિકની ઓળખ કરી, તેને બહાર નીકળવા માટે ખેંચી લીધો અને ગોળી મારીને તેના મૃતદેહને વિમાનમાંથી બહાર ફેંકી દીધો. ત્યારબાદ આતંકવાદીઓએ ભનોતને સૂચના આપી હતી કે તેઓ તમામ મુસાફરોના પાસપોર્ટ એકત્રિત કરે જેથી તેઓ વિમાનમાં સવાર અન્ય અમેરિકનોની ઓળખ કરી શકે. તેણી અને તેણીની હેઠળના અન્ય પરિચારકોએ વિમાનમાં સવાર બાકીના ૪૩ અમેરિકનોના પાસપોર્ટ પૈકી કેટલાક સીટ નીચે અને બાકીના કચરાપેટીમાં છુપાવી દીધા હતા, જેથી અપહરણકારો અમેરિકન અને બિન-અમેરિકન મુસાફરો વચ્ચે તફાવત ન કરી શકે.<ref name="travel"/><ref name="better"/><ref>{{Cite news|url=http://www.thebetterindia.com/47090/neerja-bhanot-pan-am-flight-hijack-survivor/|title=MY STORY: I Survived the Pan Am Hijack During Which Neerja Bhanot Lost Her Life|date=22 February 2016|newspaper=The Better India|access-date=3 December 2016}}</ref> ૧૭ કલાક બાદ અપહરણકારોએ ગોળીબાર શરૂ કર્યો હતો. ભનોતે વિમાનનો એક દરવાજો ખોલી નાખ્યો, અને તે વિમાનમાંથી કૂદકો લગાવી ભાગી શકે તેમ હોવા છતાં, તેમણે અન્ય મુસાફરોને ભાગી છૂટવામાં મદદ કરવાનું શરૂ કર્યું. એક જીવિત મુસાફરના જણાવ્યા અનુસાર, "તેઓ મુસાફરોને આપાતકાલીન છટકબારી (ઇમરજન્સી એક્ઝિટ) માટે માર્ગદર્શન આપી રહી હતી ત્યારે જ આતંકવાદીઓ કમાન્ડો હુમલાના ડરથી સતત ફાયરિંગ કરી રહ્યા હતા. તેઓએ નીરજાને ત્રણ અનાથ બાળકો તથા અન્ય લોકોને બહાર નીકળવામાં મદદ કરવાનો પ્રયાસ કરતા જોયા ત્યારે તેઓએ નીરજાને ચોટલાથી પકડી લીધી અને ગોળી મારી હતી."<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/bengaluru/I-saw-Neerja-being-shot-in-the-head/articleshow/51034521.cms|title='I saw Neerja being shot in the head' – Times of India|access-date=14 January 2017}}</ref> અપહરણ દરમિયાન કુલ ૪૪ અમેરિકન મુસાફરોમાંથી બેના મોત થયા હતા. તે સમયે સાત વર્ષનો એક બાળક જે હવે એક મોટી એરલાઇનનો કેપ્ટન છે, તેણે જણાવ્યું છે કે ભનોત તેની પ્રેરણા રહી છે, અને તે તેના જીવનના દરેક દિવસ માટે તેમનો ઋણી છે.<ref>{{Cite news|url=http://www.oneindia.com/india/who-is-neerja-bhanot-how-pan-am-73-flight-was-hijacked-in-sept-1986-2015608.html|title=Who is Neerja Bhanot & How Pan Am-73 flight was hijacked in Sept 1986?|newspaper=www.oneindia.com|access-date=11 December 2016}}</ref> તેમને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે "અપહરણની નાયિકા" તરીકે ઓળખ આપવામાં આવી હતી અને શાંતિકાળ દરમિયાન બહાદુરી માટેનો ભારતનો સૌથી પ્રતિષ્ઠિત વીરતા પુરસ્કાર [[અશોક ચક્ર (પુરસ્કાર)|અશોક ચક્ર એવોર્ડ]]ની સૌથી નાની ઉંમરની પ્રાપ્તકર્તા બની હતી.<ref name="travel"/><ref name="better"/><ref name="hijack"/> ઘણા બંધકોનો જીવ બચાવવા ઉપરાંત ભનોતે વિમાનને જમીન પરથી ઉતરતા અટકાવવામાં પણ મદદ કરી હતી. તેમને [[યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઓફ અમેરિકા|યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ]] સરકાર તરફથી તેમની હિંમત માટે તથા [[પાકિસ્તાન]] સરકાર દ્વારા મહાન માનવ દયા દર્શાવવા બદલ મરણોપરાંત તમ્ઘા-એ-પાકિસ્તાન પુરસ્કારો આપવામાં આવ્યા હતા.<ref name="better">{{cite web|url=http://www.thebetterindia.com/40218/neerja-bhanot-flight-attendant-hijack-bravery/|title=Neerja Bhanot – The Indian Flight Attendant Who Saved 360 Lives|work=The Better India|author=Kapoor, Vandita |date=19 December 2015}}</ref><ref name=ov>{{cite web|url=http://www.ojp.usdoj.gov/ovc/ncvrw/2006/2006bios_4.htm |title=Special Courage Awards: Pan Am Flight 73 flight attendants and the Pan Am Director for Pakistan |publisher=United States Department of Justice |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080313140442/http://www.ojp.usdoj.gov/ovc//ncvrw/2006/2006bios_4.htm |archive-date=13 March 2008 }}</ref> ==વિરાસત== {{Quote box | quote = મુશ્કેલીમાં મુકાયેલા વિમાનના મુસાફરો પ્રત્યેની તેમની વફાદારી માનવ ભાવનાના શ્રેષ્ઠ ગુણોને કાયમ માટે શ્રદ્ધાંજલિ હશે. |source= – અશોક ચક્ર પ્રશસ્તિપત્ર<ref name="TheTribune"/> | align = right | width = 30em | salign = right |}} * તેમની બહાદુરી માટે ભારત સરકારે મરણોપરાંત શાંતિકાળ દરમિયાન દુશ્મનની સામે બહાદુરી માટેનો ભારતનો સર્વોચ્ચ વીરતા પુરસ્કાર [[અશોક ચક્ર (પુરસ્કાર)|અશોક ચક્ર]] એનાયત કર્યો હતો. તેઓ આ પુરસ્કાર પ્રાપ્ત કરનારા પ્રથમ મહિલા અને સૌથી નાની ઉંમરના વ્યક્તિ છે.<ref name="TheTribune"/><ref>{{cite news |title=Nominations invited for Neerja Bhanot Awards |url=http://cities.expressindia.com/fullstory.php?newsid=199839 |work=The Indian Express |publisher=Indian Express Limited |date=5 September 2006 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081205023822/http://cities.expressindia.com/fullstory.php?newsid=199839 |archive-date=5 December 2008 }}</ref><ref>Ambardar, Avani (20 July 2014) [http://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/Neerja-Bhanot-Brave-in-life-brave-in-death/articleshow/38703220.cms Neerja Bhanot: Brave in life, brave in death]. ''Times of India''.</ref> * ૨૦૦૪ માં ભારતીય ટપાલ ખાતાએ તેની યાદમાં એક સ્મારક ટિકિટ બહાર પાડી હતી.<ref>{{cite news |title=Stamp on Neerja released |url= http://www.tribuneindia.com/2004/20041009/nation.htm#2 |newspaper=The Tribune |publisher=Tribune Trust |date=9 October 2004}}</ref><ref>{{cite news |url= http://www.telegraphindia.com/1080104/jsp/nation/story_8741544.jsp |last=Jaffry |first=Nasir |title=Pak frees Pan Am hijack quartet |newspaper=The Telegraph (Calcutta) |publisher=ABP Group |date=4 January 2008}}</ref> * નીરજાના મૃત્યુ બાદ, તેમના પરિવારે વીમાના પૈસાથી ''નીરજા ભનોત ટ્રસ્ટ''ની સ્થાપના કરી હતી. આ ટ્રસ્ટ દર વર્ષે બે પુરસ્કારો પ્રસ્તુત કરે છે, એક પુરસ્કાર વિશ્વભરના ફ્લાઇટ ક્રૂ મેમ્બર માટે છે, જે ફરજના આહ્વાનથી આગળ વધીને કામ કરે છે અને બીજો, ''નીરજા ભનોત પુરસ્કાર'', ભારતીય મહિલાને આપવામાં આવે છે જેણે સામાજિક અન્યાયનો સામનો કરવો પડ્યો ત્યારે બહાદુરીપૂર્વક પરિસ્થિતિનો સામનો કર્યો અને આવી જ સામાજિક મુશ્કેલીમાં અન્ય મહિલાઓને મદદ કરી. આ પુરસ્કારમાં ૧,૫૦,૦૦૦ રૂપિયા (આશરે ૨,૦૦૦ અમેરિકન ડોલર) ટ્રોફી અને પ્રશસ્તિપત્રનો સમાવેશ થાય છે.<ref name="travel"/><ref>{{cite web |url=http://www.karmayog.org/ngo/NeerjaTrust/index.asp?r=204 |title=NeerjaTrust – Neerja Bhanot Pan Am Trust |publisher=Karmayog |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110726213907/http://www.karmayog.org/ngo/NeerjaTrust/index.asp?r=204 |archive-date=26 July 2011 }}</ref><ref>{{cite news |url= http://www.business-standard.com/article/press-releases/mumbai-based-chanda-asani-to-get-neerja-bhanot-award-2008-108091601095_1.html |title=Mumbai based Chanda Asani to get Neerja Bhanot Award 2008 |newspaper=Business Standard |date=16 September 2008 }}</ref> * નીરજાના ભાઈ અનીશ ૨૦૦૫માં વોશિંગ્ટન ડી.સી.માં ડિસ્ટ્રિક્ટ ઓફ કોલંબિયા માટે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ એટર્ની ઓફિસમાં યોજાયેલા સમારોહમાં ''વાર્ષિક ગુના અધિકાર સપ્તાહ''ના ભાગરૂપે મરણોપરાંત તેમને આપવામાં આવેલો "ન્યાય અપરાધ પુરસ્કાર" મેળવવા ગયા હતા.<ref name="JusticeForCrimesAward">{{cite news |title=America honours Neerja Bhanot |url= http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2005-04-13/chandigarh/27841726_1_neerja-bhanot-justice-for-crimes-award-aneesh-bhanot |archive-url= https://web.archive.org/web/20110811025735/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2005-04-13/chandigarh/27841726_1_neerja-bhanot-justice-for-crimes-award-aneesh-bhanot |url-status= dead |archive-date= 11 August 2011 |newspaper=The Times of India |date=13 April 2005 }}</ref> ૨૦૦૬માં, તેણી અને અન્ય પેન એમ ફ્લાઇટ ૭૩ પરિચારકોને અમેરિકાના ન્યાય વિભાગ દ્વારા વિશેષ હિંમત પુરસ્કાર (સ્પેશ્યલ કરેજ એવોર્ડ) એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો.<ref name="ov"/> * ભારતીય ઉડ્ડયન મંત્રાલયે ભારતીય ઉડ્ડયનની શતાબ્દીની ઉજવણીના પ્રસંગે ૧૮ ફેબ્રુઆરી, ૨૦૧૦ના રોજ નવી દિલ્હીમાં ભનોતને મરણોપરાંત સન્માન આપ્યું હતું.<ref>{{cite news |url=http://archive.indianexpress.com/news/civil-aviation-ministry-honours-air-hostess-neerja-bhanot-who-was-killed-by-terrorists/752093/ |title=Civil Aviation Ministry honours air hostess Neerja Bhanot who was killed by terrorists |work=Journalism of Courage Archive |publisher=The Indian EXPRESS |date=19 February 2011 |access-date=10 April 2016 }}</ref> * ૨ જુલાઈ, ૨૦૧૬ના રોજ [[લંડન]], ઈંગ્લેન્ડમાં [[યુનાઇટેડ કિંગડમ|યુકે]]ની સંસદના હાઉસ ઓફ કોમન્સમાં આયોજિત સમારોહમાં તેમને ભારત ગૌરવ પુરસ્કાર એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો.<ref>{{cite web|url=http://www.ndtv.com/india-news/neerja-bhanot-conferred-bharat-gaurav-award-in-london-1427538|title=Neerja Bhanot Conferred 'Bharat Gaurav Award' In London|access-date=14 January 2017}}</ref> * ૩૦ મે, ૨૦૧૮ના રોજ, પંજાબ યુનિવર્સિટીએ ચંદીગઢના યુનિવર્સિટી પરિસરમાં નીરજા ભનોત હોસ્ટેલનું ઉદઘાટન કર્યું હતું.{{citation needed|date=September 2021}} * ''ધ નીરજા આઇ ન્યૂ'' - એક કોફી ટેબલ પુસ્તક જેની કલ્પના તેમના ભાઈ અનીશ ભનોત દ્વારા કરવામાં આવી હતી અને ભનોતને શ્રદ્ધાંજલિ તરીકે પ્રકાશિત કરવામાં આવી હતી, જેમાં તેણીને ઓળખતા લોકો દ્વારા લખાયેલા ઘણા પ્રકરણોનો સમાવેશ થાય છે.<ref>[http://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/Book-in-the-memory-of-Neerja-released/articleshow/51032897.cms Book in the memory of Neerja released]. ''Times of India'' (18 February 2016). Retrieved on 2018-11-14.</ref><ref>{{cite web|url=http://indianexpress.com/article/lifestyle/books/the-neerja-i-knew-this-book-is-tribute-to-my-younger-sister-who-showed-true-meaning-of-courage/|title=The Neerja I Knew: 'This book is tribute to my younger sister who showed true meaning of courage'|date=18 February 2016|work=Indian Express|access-date=14 January 2017}}</ref> * ભનોતના જીવન અને વીરતાથી પ્રેરિત થઈને દિગ્દર્શક રામ માધવાનીએ ૨૦૧૬માં નીરજા નામની એક ફિલ્મનું નિર્માણ કર્યું હતું જેમાં નીરજાની ભૂમિકા અભિનેત્રી સોનમ કપૂર દ્વારા ભજવવામાં આવી હતી. સોનમ કપૂરને ૨૦૧૭માં ફિલ્મમાં અભિનય માટે વિશેષ રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર મળ્યો હતો. * ''ધ સ્માઇલ ઓફ કરેજ'' – તેમના ભાઈ અનીશ ભનોત દ્વારા લખાયેલું અન્ય એક પુસ્તક છે.<ref>{{cite web|url=http://epaper.tribuneindia.com/1782647/Life+Style-(Chd)/LT-20-August-2018#page/4/2|author=Kaur, Gurnaaz|work=Tribune India|date=20 August 2018|title=A tale of courage|access-date=5 સપ્ટેમ્બર 2021|archive-date=27 માર્ચ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190327112013/https://epaper.tribuneindia.com/1782647/Life+Style-(Chd)/LT-20-August-2018#page/4/2|url-status=dead}}</ref> ==સન્માન અને પુરસ્કાર== * [[અશોક ચક્ર (પુરસ્કાર)|અશોક ચક્ર]], ૧૯૮૭, ભારત<ref>{{cite web|url=http://indianarmy.nic.in/Site/FormTemplete/frmPhotoGalleryWithMenuWithTitle.aspx?MnId=Zb02lKANjvkVUclnaE1NSg==&ParentID=xvMfYnM+Kb8YsPT0gtXYmg==|title=Ashoka Chakra recipients (1952–92)|publisher=Indian Army Web Portal|access-date=18 January 2017}}</ref> * ''તમ્ઘા-એ-પાકિસ્તાન'', પાકિસ્તાન સરકાર દ્વારા મહાન માનવ દયા દર્શાવવા બદલ, મરણોપરાંત.<ref name="catchnews">{{cite web |url=http://www.catchnews.com/national-news/pakistan-bans-neerja-now-but-why-then-did-they-award-the-pan-am-hero-1455181404.html |title=Pakistan bans Neerja now. But why then did they award the Pan Am hero? |last=Sengupta |first=Durga M |date=11 February 2016 |access-date=10 April 2016 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160420181728/http://www.catchnews.com/national-news/pakistan-bans-neerja-now-but-why-then-did-they-award-the-pan-am-hero-1455181404.html |archive-date=20 April 2016 }}</ref> * ફ્લાઇટ સેફ્ટી ફાઉન્ડેશન વીરતા પુરસ્કાર ૧૯૮૭, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ<ref>{{cite news |url=http://flightsafety.org/aviation-awards/archived-aviation-awards/fsf-heroism-award |title=FSF Heroism Award |work=Flight Safety Foundation |date=2011 |access-date=10 April 2016 |archive-date=14 જુલાઈ 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714171404/http://flightsafety.org/aviation-awards/archived-aviation-awards/fsf-heroism-award |url-status=dead }}</ref> * જસ્ટીસ ફોર ક્રાઈમ્સ એવોર્ડ ૨૦૦૫ ("ન્યાય અપરાધ પુરસ્કાર"), યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ એટર્ની ઓફિસ ફોર ધ ડિસ્ટ્રિક્ટ ઓફ કોલંબિયા, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ<ref name="JusticeForCrimesAward"/> * અમેરિકાના ન્યાય વિભાગ દ્વારા વિશેષ હિંમત પુરસ્કાર (સ્પેશ્યલ કરેજ એવોર્ડ)<ref name=ov/> * નાગરિક ઉડ્ડયન મંત્રાલય પુરસ્કાર ૨૦૧૧, ભારત<ref>{{cite news |url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Centre-honours-Neerja-Bhanot/articleshow/7525691.cms |title=Centre honours Neerja Bhanot |work=The Times of India |date=19 February 2011 |access-date=10 April 2016 }}</ref> * ભારત ગૌરવ પુરસ્કાર: ૨ જુલાઈ, ૨૦૧૬ના રોજ યુકેની સંસદના હાઉસ ઓફ કોમન્સ દ્વારા એનાયત.<ref>{{Cite news |url=https://www.ndtv.com/india-news/neerja-bhanot-conferred-bharat-gaurav-award-in-london-1427538 |title=Neerja Bhanot Conferred 'Bharat Gaurav Award' In London |date=3 July 2016 |work=NDTV |access-date=4 September 2018 }}</ref> == નોંધ == {{Notelist-ua}} ==સંદર્ભ== {{Reflist}} == બાહ્ય કડીઓ == * {{cite news |url= http://www.tribuneindia.com/2004/20040509/main2.htm |last=Chhibber |first=Maneesh |title=Neerja's killer may get 160 years in prison |work=The Tribune |publisher=Tribune Trust |date=8 May 2004}} – (નીરજાના હત્યારાને ૧૬૦ વર્ષની જેલ થઈ શકે છે. ઝાયદ હસન અબ્દ લતીફ સફારીની સુનાવણીનો અહેવાલ) * [https://web.archive.org/web/20160226094452/http://www.dailytimes.com.pk/entertainment/25-Feb-2016/a-pan-am-73-survivor-describes-how-neerja-bhanot-was-shot-in-real પેન એમ વિતકની કથા] * [http://indiatoday.intoday.in/education/story/neerja-bhanot/1/584655.html પેન એમ ૭૩ના તથ્યો] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171210072829/http://indiatoday.intoday.in/education/story/neerja-bhanot/1/584655.html |date=2017-12-10 }} * [http://www.mensxp.com/special-features/today/29128-the-story-of-neerja-bhanot-the-girl-who-punched-terrorism-in-the-face-and-became-a-hero-india-would-never-forget.html નીરજા ભનોતની સંપૂર્ણ ગાથા] * [http://epaper.tribuneindia.com/1782647/Life+Style-(Chd)/LT-20-August-2018#page/4/2 નીરજા ભનોત: ધ સ્માઇલ ઓફ કરેજ (હિંમતનું સ્મિત).] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190327112013/https://epaper.tribuneindia.com/1782647/Life+Style-(Chd)/LT-20-August-2018#page/4/2 |date=2019-03-27 }} [[શ્રેણી:અશોક ચક્ર વિજેતા]] [[શ્રેણી:૧૯૬૩માં જન્મ]] [[શ્રેણી:૧૯૮૬માં મૃત્યુ]] h46aenwcv1j0ve6n3yz688rry4cm6n5 0 127900 886598 873628 2025-06-20T16:05:01Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886598 wikitext text/x-wiki {{Infobox Writer | name = ભોગીલાલ ગાંધી | image = | caption = | birth_name = ભોગીલાલ ચુનીલાલ ગાંધી | birth_date = {{Birth date|1911|01|26|df=y}} | birth_place = [[મોડાસા]], [[ગુજરાત]] | death_date = {{Death date and age|2001|06|10|1911|01|26|df=y}} | death_place = [[વડોદરા]], ગુજરાત | occupation = | nationality = ભારતીય | pseudonym = ઉપવાસી | period = | genre = | subject = | movement = | notableworks = | awards = | influences = | influenced = | signature = }} '''ભોગીલાલ ચુનીલાલ ગાંધી''' (૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૧૧ - ૧૦ જૂન ૨૦૦૧) એ એક સ્વાતંત્ર્યસેનાની અને સાહિત્યકાર હતા. ==જીવન== તેમનો જન્મ મોડાસામાં થયો હતો. અમદાવાદ, મોડાસા, મુંબઈ તથા ભરૂચમાં શરૂઆતનું શિક્ષણ લઈ તેઓ ૧૯૩૦માં [[ગુજરાત વિદ્યાપીઠ]]માંથી સ્નાતક થયા. તેઓ [[ભારતીય સ્વતંત્રતા ચળવળ|સ્વાતંત્ર્ય ચળવળ]]માં સક્રિય હતા તેમણે [[બારડોલી સત્યાગ્રહ|બારડોલી]] અને [[દાંડી સત્યાગ્રહ|દાંડી]] સત્યાગ્રહોમાં ભાગ લીધો હતો. તેઓ બંગાળી શીખેલા અને જેલમાં તેમણે [[નગીનદાસ પારેખ]] પાસે પોતાનો બંગાળીનો અભ્યાસ આગળ વધાર્યો હતો.<ref name="DB">{{Cite web|date=2011-01-29|title=પ્રખર ગાંધીવાદી ભોગીભાઇ ગાંધીની જન્મશતાબ્દી પ્રસંગે|url=https://www.divyabhaskar.co.in/news/mag-gandhivadi-bhogibhai-gandhi-on-birthday-1799233.html|access-date=2021-09-23|website=દિવ્ય ભાસ્કર|language=gu}}</ref> અને તેમણે જેલવાસ પણ વેઠ્યો હતો. આગળ જતા તેઓ માર્કસવાદી સાહિત્યના સ્વાધ્યાયથી આકર્ષાયા અને કૉંગ્રેસ સમાજવાદી પક્ષમાં થઈ છેવટે ૧૯૪૦માં સામ્યવાદી પક્ષમાં જોડાયા. અમદાવાદ-મુંબઈમાં તેમણે પ્રગતિશીલ લેખક મંડળનું સંચાલન, તેમજ તેમના પક્ષની વડી કચેરી સાથે રહી ગુજરાતી પ્રકાશનોનું સંપાદન-સંકલન કર્યું.<ref name=GVK>{{Cite web|title=ગાંધી, ભોગીલાલ ચુનીલાલ ‘ઉપવાસી’ – Gujarati Vishwakosh – ગુજરાતી વિશ્વકોશ|url=https://gujarativishwakosh.org/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80-%E0%AA%AD%E0%AB%8B%E0%AA%97%E0%AB%80%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B2-%E0%AA%9A%E0%AB%81%E0%AA%A8%E0%AB%80%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B2-%E0%AA%89/|access-date=2021-09-23|language=gu}}</ref> સ્વરાજ પછી સામ્યવાદી પક્ષની નવી નીતિના સંદર્ભમાં તેમણે ૧૯૪૯થી ૧૯૫૧ સુધી અઢાર માસનો જેલવાસ ભોગવ્યો. ત્યાર બાદ તેમણે ૧૯૫૬માં સામ્યવાદી પક્ષમાંથી રાજીનામું આપ્યું. ત્યાર બાદ [[જયપ્રકાશ નારાયણ]]ના આંદોલનો સાથે તેઓ જોડાયા. ગુજરાતમાં જનતા મોરચાની રચનામાં તથા કટોકટી સામેના લોકસંઘર્ષમાં તેમણે અગ્રભૂમિકા (૧૯૭૪–૭૭) ભજવી હતી.<ref name=GVK/> ==સાહિત્ય સેવા== તેમણે ‘વિશ્વમાનવ’ સામયિક (આરંભ ૧૯૫૮) અને [[સરદાર પટેલ યુનિવર્સિટી]] સંયોજિત જ્ઞાનગંગોત્રી ગ્રંથશ્રેણીના પ્રથમ સત્તાવીસ ગ્રંથ (૧૯૬૭–૧૯૯૦)નું સંપાદન કર્યુ હતું. <ref name=GVK/> તેમણે બંગાળના ઉત્તમ સાહિત્યકારો શરદબાબુ, રવીન્દ્રનાથ આદિના લખાણોના અનુવાદ કર્યા છે. દેવદાસનો અનુવાદ તેમણે કર્યો હતો.<ref name="DB"/> == સર્જન == તેઓ ‘ઉપવાસી’ ઉપનામ હેઠળ તેમનું લેખન કરતા. અમુક અપવાદો બાદ કરતા તેમણે મુખ્યત્વે સ્વાધ્યાય લક્ષી લેખન કર્યું છે.<ref name=GVK/> અન્ય સાહિત્ય ઉપરાંત તેમણે ઘણાં રાજકીય લખાણો લખ્યાં.<ref name="DB"/> === પ્રવાસકથા === * મહાબળેશ્વર (૧૯૩૮) ===જીવનચરિત્રો=== * પ્રા. કર્વે, રાજગોપાલાચારી, મહામાનવ રોમા રોલાં (1958) * પુરુષાર્થની પ્રતિભા(૧૯૩૯–૧૯૮૦) ===કાવ્યસંગ્રહ=== * સાધના (૧૯૪૩) ===વાર્તાસંગ્રહ=== * પરાજિત પ્રેમ (૧૯૫૭) * લતા (૧૯૬૭) આ સિવાય તેમણે રચેલ સાહિત્ય મોટે ભાગે સ્વાધ્યાયલક્ષી લખાણોનું છે. ‘સોવિયેટ રશિયા’ (૧૯૪૭), ‘સામ્યવાદ’ (૧૯૪૮), ‘રશિયાની કાયાપલટ’ (૧૯૫૯), ‘અદ્યતન સોવિયેત સાહિત્ય’ (૧૯૬૪), ‘મહર્ષિ તોલ્સ્તોય’ (૧૯૮૩). ‘સામ્યવાદી ચીન’, ‘સામ્યવાદી સાંસ્કૃતિક ક્રાંતિનો અભિશાપ’, ‘સામ્યવાદી બ્રેઇનવૉશિંગ’ અને ‘સામ્યવાદી આત્મપ્રતારણાને પંથે’ – આ ગ્રંથશ્રેણી (૧૯૬૫–૬૭) તેમણે લખી છે. ‘ઇન્દિરાજી કયા માર્ગે ?’ (૧૯૬૯) જેવા સમીક્ષા-પુસ્તકો, ‘નર્મદ – નવયુગનો પ્રહરી’ (૧૯૭૧) જેવા ચરિત્રો, ‘ચમત્કારોનું મનોવિજ્ઞાન’ (૧૯૮૨) જેવી પરામનોવૈજ્ઞાનિક જેવા લેખ પણ તેમણે લખ્યા છે. ‘ચમત્કારિક શક્તિની શોધમાં’ (૧૯૮૩) એ જાદુ-મનોવિજ્ઞાન-ધર્મની ર્દષ્ટિઓને રજૂ કરતું તેમનું પુસ્તક છે. ‘ઇસ્લામ–ઉદય અને અસ્ત’ (૧૯૮૪) એ બિનમુસ્લિમ પ્રજા ઇસ્લામથી સુપરિચિત બને એવા ઉદ્દેશથી લખાયેલી લેખમાળાનું સંકલન છે. તદુપરાંત, તેમણે બંગાળી-અંગ્રેજી અનુવાદો પણ કર્યા છે.<ref name=GVK/> ‘મિતાક્ષર’ (૧૯૭૦) અને ‘પાથેય’ (૧૯૭૨) નામે તેમના અન્ય લેખ સંગ્રહો પ્રસિદ્ધ થયા છે. મિતાક્ષરમાં સાંસ્કૃતિક સાહિત્યિક અભ્યાસલેખો છે, જ્યારે પાથેયમાં તેમના પોતાના વિચારમંથન અને પુનર્વિચારનો ચિતાર છે.<ref name=GVK/> ==સન્માન== ઈ.સ. ૨૦૧૧માં તેમની યાદમાં ભોગીલાલ ગાંધી જન્મ શતાબ્દી ગ્રંથ બહાર પાડવામાં આવ્યો હતો. <ref>{{Cite web|title=ભોગીલાલ ગાંધી જન્મ શતાબ્દી ગ્રંથ : પુસ્તક પરિચય|url=https://opinionmagazine.co.uk/details/2343/bhogilal-gandhi-janma-sataabdee-granth-pustak-parichay|access-date=2021-09-23|website=opinionmagazine.co.uk|archive-date=2022-02-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20220213211635/https://opinionmagazine.co.uk/details/2343/bhogilal-gandhi-janma-sataabdee-granth-pustak-parichay|url-status=dead}}</ref> == સંદર્ભ == {{reflist}} == બાહ્ય કડીઓ == * {{ગુજરાતી વિશ્વકોશ}} [[શ્રેણી:૧૯૧૧માં જન્મ]] [[શ્રેણી:ગુજરાતી સાહિત્યકાર]] [[શ્રેણી:૨૦૦૧માં મૃત્યુ]] 3fqkti9c688x9x00xmm8swgytkoqiil 0 128326 886597 871655 2025-06-20T15:41:16Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886597 wikitext text/x-wiki {{Infobox Writer | name = ભરત દવે | image = | caption = | birth_name =ભરત બાલકૃષ્ણ દવે | birth_date = ૧૬ ઑગસ્ટ ૧૯૪૮ | birth_place = [[અમદાવાદ]], મુંબઈ રાજ્ય. | death_date = ૧૫ મે ૨૦૨૧ | death_place = [[અમદાવાદ]] | occupation = | nationality = ભારતીય | pseudonym = | period = | genre = | subject = | movement = | notableworks = | awards = [[કુમાર સુવર્ણ ચંદ્રક]], [[નર્મદ સુવર્ણ ચંદ્રક]] | influenced = | signature = }} '''ભરત બાલકૃષ્ણ દવે''' (૧૬ ઑગસ્ટ ૧૯૪૮ - ૧૫ મે ૨૦૨૧) એ એક નાટ્ય દિગ્દર્શક, નાટ્ય લેખક અને ટીવી નિર્માતા હતા.<ref name="GVK">{{Cite web|title=દવે, ભરત બાલકૃષ્ણ – Gujarati Vishwakosh – ગુજરાતી વિશ્વકોશ|url=https://gujarativishwakosh.org/%E0%AA%A6%E0%AA%B5%E0%AB%87-%E0%AA%AD%E0%AA%B0%E0%AA%A4-%E0%AA%AC%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AA%95%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A3/|access-date=2021-10-07|language=en-GB}}</ref>તેમને [[કુમાર સુવર્ણ ચંદ્રક]] ''ગૌરવ પુરસ્કાર'' અને [[નર્મદ સુવર્ણ ચંદ્રક]]થી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા છે. == જીવન == તેમનો જન્મ ૧૬ ઑગસ્ટ ૧૯૪૮ના રોજ અમદાવાદમાં થયો હતો. તેમણે ગુજરાત વિશ્વવિદ્યાલયમાંથી ૧૯૭૧માં એમ.એ. તથા ૧૯૭૨માં એલ.એલ.બી.નો અભ્યાસ પૂરો કર્યો. નાટક તરફની રૂચિને કારણે તેમણે ૧૯૭૩માં મુંબઈના નાટ્યસંઘમાં એક વર્ષનો ડિપ્લોમા અને ત્યાર બાદ ૧૯૭૬માં દિલ્હીની નેશનલ સ્કૂલ ઑફ ડ્રામામાં અલકાઝીસાહેબ<ref name="Opinion">{{Cite web|title=કર્મઠ રંગકર્મી ભરત દવે|url=https://opinionmagazine.co.uk/details/7257/karamath-rangkarmee-bharat-dave|access-date=2021-10-07|website=opinionmagazine.co.uk|archive-date=2021-10-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20211007170309/https://opinionmagazine.co.uk/details/7257/karamath-rangkarmee-bharat-dave|url-status=dead}}</ref><ref name="GSTV"/> પાસે દિગ્દર્શનનો ત્રણ વર્ષાનો ડિપ્લોમા પૂરો કર્યો હતો. તેઓ સિતાર શીખ્યા હતા અને ચિત્રકામ પણ કરતા હતા.<ref name="ETV">{{Cite web|title=રંગકર્મી ભરત દવેની વિદાય, રંગયાત્રીની રંગયાત્રા પર પડદો પડ્યો|url=https://www.etvbharat.com/gujarati/gujarat/state/top-news/well-known-gujarati-drama-artist-bharat-dave-passed-away/gj20210515162942140|access-date=2021-10-07|website=ETV Bharat News}}</ref> ત્યાંથી તેઓ અમદાવાદ આવ્યા અને [[મૃણાલિની સારાભાઈ]]ની દર્પણ એકૅડેમીમાં જોડાયા હતા.<ref name="Opinion"/> ૧૯૭૭માં તેઓ અમદાવાદના ‘[[ઇસરો|ભારતીય અવકાશ સંશોધન કેન્દ્ર]] (ISRO) કાર્યાલયમાં ટીવી કાર્યક્રમ નિર્માતા બન્યા હતા. તેમણે [[ન્યૂ યૉર્ક (શહેર)|ન્યૂયોર્ક]]ની સાઇરક્યૂઝ યુનિવર્સિટીમાં ‘કૉમ્યુનિકેશન ટૅક્નૉલૉજી ઇન ટીવી પ્રૉડક્શન’માટેની છ મહિનાની તાલીમ પણ મેળવી હતી, આ માટે તેમને ફુલબ્રાઇટ સ્કૉલરશિપ મળી હતી.<ref name="GVK"/> ૧૫ મે ૨૦૨૧ના દિવસે [[કોરોનાવાયરસ રોગ ૨૦૧૯|કોરોના સંક્રમણ]]ને કારણે તેમનું અવસાન થયું હતું.<ref name="Opinion"/><ref name="GSTV"/> == કારકિર્દી == ટીવી નિર્માતા તરીકે તેમણે ઘણા કાર્યક્રમો તૈયાર કર્યા હતા, જેમાં તેમણે મહિલાઓ, બાળકો તથા શાળા અને કૉલેજના અભ્યાસ વિષયક કાર્યક્રમો બનાવ્યા હતા. તેમણે ‘ભલાભૂસાના ભેદભરમ’ ધારાવાહિક શ્રેણીનું નિર્માણ કર્યું હતું. આ શ્રેણી [[દૂરદર્શન]]ના પીજ કેન્દ્ર પરથી પ્રસારિત થઈ હતી. તેમણે ગ્રામીણ સંસ્થાઓ, સામાજિક કાર્યકર્તાઓ, રાષ્ટ્રીય નેતાઓ તથા અનેક વિકાસલક્ષી કાર્યક્રમો વિષે ઘણી ડોક્યુમેન્ટરી ફિલ્મો (દસ્તાવેજી ચિત્રો)નું નિર્માણ કર્યું હતું. <ref name="GVK"/> તેમણે ઘણાં નાટકો અને નૃત્યનાટિકાઓ પણ તૈયાર કરી હતી. તેમણે ૧૯૭૮માં પોતાનું નાટક મંડળ તૈયાર કર્યું હતું, તેનું નામ ''સપ્તસિંધુ'' રાખવામાં આવ્યું હતું. તે હેઠળ તેમણે વિદેશી તથા ગુજરાતી લેખકોની ૨૦ જેટલી કૃતિઓનું નાટ્યનિર્માણ તથા દિગ્દર્શન કર્યું હતું. ૧૯૮૦માં નેશનલ સ્કૂલ ઑફ ડ્રામાના [[રસિકલાલ પરીખ]] લિખિત ''મેના ગુર્જરી'' નામના નાટકનું દિગદર્શન તેમણે સંભાળ્યું હતું. આ નાટક સમગ્ર દેશમાં ભજવવામાં આવ્યું હતું. ૧૯૮૫માં તેમનું નાટક ''મુક્તધારા'' સંગીત નાટક અકાદમીના દિલ્હીમાં યોજાયેલા નાટ્ય મહોત્સવમાં રજૂ થયું હતું. તેમનું નાટક ''માનવીની ભવાઈ'' ૧૯૭૮ના જ્ઞાનપીઠ પુરસ્કાર પ્રદાન સમારંભમાં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું.<ref name="GVK"/> તેમણે ઘણાં નાટકોનાં ભાષાંતર-રૂપાંતર કર્યા છે. તેઓ ૧૯૮૩થી ''સંવાદ'' નામના એક નાટ્ય અભ્યાસ-વર્તુળનું સંચાલન કરતા હતા. આ સાથે ૧૯૮૨માં તેમણે ''અભિવ્યક્તિ'' નામના એક થિયેટર બુલેટિનનું પ્રકાશન પણ શરૂ કર્યું હતું. તેઓ દૈનિકો – સામયિકોમાં રંગભૂમિ વિષયક લેખો પણ લખતા હતા. તેમના લેખો ''આપણી રંગભૂમિ'' નામના પુસ્તકમાં સંકલિત કરવામાં આવ્યા છે. તેમની નાટ્યપ્રવૃત્તિનાં સ્મરણો ''રંગયાત્રા'' નામના પુસ્તકમાં પ્રગટ કરવામાં આવ્યા છે.<ref name="GVK"/> તેઓ તેમના નાટકો તેના પ્રકાર અને શૈલીને અનુરૂપ વિવિધ સ્થળોએ ભજવવાના નવતર પ્રયોગ કરતા. તેમના કેટલાક નાટકો બંધ નાટ્યગૃહોમાં ભજવાતા, કેટલાક જયશંકર સુંદરી હોલના બેઝમેન્ટના મિની થિયેટરમાં ભજવાતા, વળી કેટલાક મકાનોની અગાશીમાં, કેટલાક શોપિંગ સેન્ટરના ભોંયતળિયે, કેટલાક નાટકો હઠીસિંહ વિઝ્યુઅલ આર્ટ સેન્ટરની આર્ટ ગેલરીમાં તો કેટલાક સાહિત્ય પરિષદના પાર્કિગ પ્લોટમાં અથવા પ્રાંગણમાં આવેલા ઘેઘૂર વૃક્ષ નીચે પણ ભજવવામાં આવતા.<ref name="GSTV">{{Cite web|title=મોટી ખોટ/ ગુજરાતના જાણીતા નાટ્યકાર અને લેખક ભરત દવેનું નિધન, કલાસંસ્કૃતિ ક્ષેત્રે આપેલું યોગદાન અતિમૂલ્યવાન - GSTV|url=https://www.gstv.in/gujarati-famous-theatre-artist-bharat-dave-no-more-gujarati-news/|access-date=2021-10-07|language=en-US|archive-date=2021-10-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20211007181458/https://www.gstv.in/gujarati-famous-theatre-artist-bharat-dave-no-more-gujarati-news/|url-status=dead}}</ref> તેમણે ૧૯૭૬થી ૧૯૯૮ સુધી ૨૬ નાટકોનું સર્જન કર્યું હતું.<ref name="ETV"/> ==સન્માન== [[File:27 June 2018 Bharat Dave (Natak) Saraswat Award.jpg|thumb|[[ધીરુભાઈ ઠાકર સવ્યસાચી સારસ્વત પુરસ્કાર]] સ્વીકારી રહેલા ભરત દવે, [[ગુજરાતી વિશ્વકોશ|ગુજરાત વિશ્વકોશ ટ્રસ્ટ]], જુલાઈ ૨૦૧૮]] ઈસરો તરફથી પાણી બચાવો નામની એકવીસ સેકંડની વીડિયો સ્પોટ તેમણે બનાવી હતી એ માટે તેમને કેરળમાં યોજાયેલી આંતરરાષ્ટ્રીય વિકાસલક્ષી ફિલ્મ ફેસ્ટિવલમાં દ્વિતીય પારિતોષિક મળ્યું હતું.<ref>{{Cite web|title=મોટી ખોટ/ ગુજરાતના જાણીતા નાટ્યકાર અને લેખક ભરત દવેનું નિધન, કલાસંસ્કૃતિ ક્ષેત્રે આપેલું યોગદાન અતિમૂલ્યવાન - GSTV|url=https://www.gstv.in/gujarati-famous-theatre-artist-bharat-dave-no-more-gujarati-news/|access-date=2021-10-07|language=en-US|archive-date=2021-10-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20211007181458/https://www.gstv.in/gujarati-famous-theatre-artist-bharat-dave-no-more-gujarati-news/|url-status=dead}}</ref> [[કુમાર માસિક|કુમાર સામાયિક]]માં છપાતી લેખમાળા ચળવળ પર નાટક નિર્માણ કરવા બદ્દલ તેમને ૨૦૧૬નો [[કુમાર સુવર્ણ ચંદ્રક|કુમાર સુવર્ણચંદ્રક]] એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. [[ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ|ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદે]] નાટ્યકલા પરના તેમના બે પુસ્તકોને પારિતોષિકો આપ્યા હતા.<ref name="GSTV"/> તેમને ૧૯૮૯-૧૯૯૧નો ''ક્રિટિક્સ સંધાન ઍવૉર્ડ'' મળ્યો હતો. તેમને ૧૯૯૧માં ગુજરાત રાજ્યનો ‘ગૌરવ પુરસ્કાર’ પુરસ્કાર પણ એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. ૨૦૧૬માં તેમની કૃતિ વાસ્તવવાદી નાટક માટે તેમને [[નર્મદ સુવર્ણ ચંદ્રક]] આપવામાં આવ્યો હતો.<ref name="GVK"/> ==સંદર્ભ== {{reflist}} == બાહ્ય કડી == {{ગુજરાતી વિશ્વકોશ}} [[શ્રેણી:ગુજરાતી કલાકાર]] [[શ્રેણી:ગુજરાતી સાહિત્યકાર]] [[શ્રેણી:કુમાર સુવર્ણચંદ્રક વિજેતા]] [[શ્રેણી:નર્મદ સુવર્ણચંદ્રક વિજેતા]] [[શ્રેણી:૧૯૪૮માં જન્મ]] [[શ્રેણી:૨૦૨૧માં મૃત્યુ]] hfkibdcoqk4c4aa8xoyyure6171rtwq 3 130440 886633 883854 2025-06-21T10:20:56Z MediaWiki message delivery 18151 /* Feminism and Folklore 2025 - Local prize winners */ નવો વિભાગ 886633 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Meghdhanu}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૦૮:૪૮, ૨૩ જાન્યુઆરી ૨૦૨૨ (IST) ==નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ પ્રતિયોગિતાનું પરિણામ == અભિનંદન, તમે સબમિટ કરેલા બધા જ એટલે કે ચારેય લેખો સ્વીકાર્ય હતા અને પરિણામે તમે ૪ ગુણાંક સાથે આ પ્રતિયોગિતામાં તૃતિય ક્રમાંકે આવો છો. તમે રજૂ કરેલા લેખોની ગુણવત્તા સરસ છે. ભવિષ્યમાં પણ તમે આવી પ્રતિયોગિતાઓમાં ભાગ લો એવી આશા.--[[:User:Dsvyas|ધવલ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૦૪:૨૧, ૧૭ એપ્રિલ ૨૦૨૩ (IST) == Feminism and Folklore 2023 - Local prize winners == [[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''{{int:please-translate}}'' Congratulations on your remarkable achievement of winning a local prize in the '''Feminism and Folklore 2023''' writing competition! We greatly appreciate your valuable contribution and the effort you put into documenting your local Folk culture and Women on Wikipedia. To ensure you receive your prize, please take a moment to complete the preferences form before the 1st of July 2023. You can access the form [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdWlxDwI6UgtPXPfjQTbVjgnAYUMSYqShA5kEe4P4N5zwxaEw/viewform?usp=sf_link by clicking here]. We kindly request you to submit the form before the deadline to avoid any potential disappointments. If you have any questions or require further assistance, please do not hesitate to contact us via talkpage or Email. We are more than happy to help. Best wishes, [[:m:Feminism and Folklore 2023|FNF 2023 International Team]] ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૬:૧૭, ૧૦ જૂન ૨૦૨૩ (IST) </div> <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf2023&oldid=25134473 --> == Feminism and Folklore 2023 - A Heartfelt Appreciation for Your Impactful Contribution! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg|center|500px]] {{int:please-translate}} Dear Wikimedian, We extend our sincerest gratitude to you for making an extraordinary impact in the '''[[m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023]]''' writing competition. Your remarkable dedication and efforts have been instrumental in bridging cultural and gender gaps on Wikipedia. We are truly grateful for the time and energy you've invested in this endeavor. As a token of our deep appreciation, we'd love to send you a special postcard. It serves as a small gesture to convey our immense thanks for your involvement in the competition. To ensure you receive this token of appreciation, kindly fill out [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeXZaej264LOTM0WQBq9QiGGAC1SWg_pbPByD7gp3sC4j7VKQ/viewform this form] by August 15th, 2023. Looking ahead, we are thrilled to announce that we'll be hosting Feminism and Folklore in 2024. We eagerly await your presence in the upcoming year as we continue our journey to empower and foster inclusivity. Once again, thank you for being an essential part of our mission to promote feminism and preserve folklore on Wikipedia. With warm regards, '''Feminism and Folklore International Team'''. --[[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૦૦:૦૭, ૨૬ જુલાઇ ૨૦૨૩ (IST) </div> <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf2023p&oldid=25345565 --> == નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૪ == નમસ્તે,<br/> ૧ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૩ થી ગુજરાતી વિકિપીડિયા પર [[વિકિપીડિયા:નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૪|નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ]] પ્રતિયોગિતાની તૃતીય આવૃતિની શરૂઆત થઈ રહી છે. પ્રતિયોગિતાની પૂર્વ આવૃતિઓમાં સાંસ્કૃતિક અને લિંગભેદના અંતરને ઘટાડવામાં તમારું નોંધપાત્ર સમર્પણ અને પ્રયત્નો સહાયક રહ્યા છે. આ વર્ષની પ્રતિયોગિતામાં આપની હાજરી અને યોગદાન અમને પ્રોત્સાહક રહેશે. પ્રતિયોગિતામાં આપના વિશેષ પ્રદાન અને હિસ્સેદારીનો અભિલાષી... [[સભ્ય:Snehrashmi|સ્નેહરશ્મિ]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Snehrashmi|ચર્ચા]]) ૦૮:૫૨, ૩૧ જાન્યુઆરી ૨૦૨૪ (IST) :નમસ્કાર, [[વિકિપીડિયા:નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૪|નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૪]] પ્રતિયોગિતામાં ગુજરાતી વિકિપીડિયા પર લેખ સંપાદન દ્વારા આપનું અમૂલ્ય યોગદાન આપવા બદલ આપનો ખૂબ ખૂબ આભાર અને અભિનંદન. વિકિપીડિયા આપના સહભાગની સરાહના કરે છે. [[સભ્ય:Snehrashmi|સ્નેહરશ્મિ]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Snehrashmi|ચર્ચા]]) ૦૮:૨૦, ૫ એપ્રિલ ૨૦૨૪ (IST) == આભાર અને અભિનંદન == શ્રી. [[સભ્ય:Meghdhanu|મેઘધનુ]], આપે [[વિકિપીડિયા:નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૪|નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૪ સ્પર્ધા]]માં ભાગ લીધો તે બદલ આપનો આભાર માનું છું. સ્પર્ધામાં સબમિટ કરેલા લેખોનું મુલ્યાંકન પૂર્ણ થયું છે અને [[વિકિપીડિયા:નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૪/અહેવાલ|અહેવાલ અંતર્ગત]] સ્પર્ધાનું પરિણામ જાહેર કરવામાં આવ્યું છે. આપે સ્પર્ધા અંતર્ગત નવા બનાવેલા બધા જ લેખો સ્વીકૃતિ પામ્યા છે અને પરિણામે ૧૨ ગુણ સાથે આપ આ સ્પર્ધામાં '''દ્વિતિય ક્રમે''' આવ્યા છો, જેના માટે અભિનંદન. [[:User:Dsvyas|ધવલ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૪:૪૦, ૧૧ એપ્રિલ ૨૦૨૪ (IST) == આપના નીચેના લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે == છેલ્લી અપડેટ બાદ નીચેના નવા લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે: * [[ભૂમિ (દેવી)]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[નીલાદેવી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ગોપી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[નાગ્નજિતી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ચક્રેશ્વરી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[હિડિમ્બા દેવી મંદિર]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[જામ્બવતી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ત્રિશલા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[રાણકદેવીનું મંદિર]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[સઈબાઈ ભોંસલે]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[અષ્ટસખી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ગુંજન સક્સેના]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) જો આપે હા કહી હશે તો જ કેમ્પવિઝ બોટ આ યાદી મોકલશે. - [[સભ્ય:CampWiz Bot|CampWiz Bot]] ([[સભ્યની ચર્ચા:CampWiz Bot|ચર્ચા]]) ૦૩:૩૮, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૨૪ (IST) == Congratulations to the Feminism and Folklore Prize Winner! == Dear Winner, We are thrilled to announce that you have been selected as one of the prize winners in the 2024 '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore]]''' Writing Contest! Your contributions have significantly enriched Wikipedia with articles that document the vibrant tapestry of folk cultures and highlight the crucial roles of women within these traditions. As a token of our appreciation, you will receive a gift coupon. To facilitate the delivery of your prize and gather valuable feedback on your experience, please fill out [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc9Rkv1803Q6DnAc1SLxyYy95KN22GNrGXeA7kNFT-u62MGyg/viewform?usp=sf_link the Winners Google Form]. In the form, kindly provide your details for receiving the gift coupon and share your thoughts about the project. Your dedication and hard work have not only helped bridge the gender gap on Wikipedia but also ensured that the cultural narratives of underrepresented communities are preserved for future generations. We look forward to your continued participation and contributions in the future. Congratulations once again, and thank you for being a vital part of this global initiative! Warm regards, '''The Feminism and Folklore Team''' <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf20242&oldid=26890688 --> == સમુદાય તકનિકી પરામર્શ પ્રક્રિયા 2024 == પ્રિય મિત્રો, [[m:Indic MediaWiki Developers User Group|The Indic MediaWiki Developers User Group]] is facilitating a community technical consultation process to understand the needs of the community members on various technical issues while contributing to Wikimedia projects. The goal is to better understand the challenges across communities, understand common problems, and streamline future technical development activities. The first step is a survey where to report your common issues, ideas etc. Please fill the survey (in a language of your choice) at https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfvVFtXWzSEL4YlUlxwIQm2s42Tcu1A9a_4uXWi2Q5jUpFZzw/viewform?usp=sf_link સર્વે ફોર્મ ભરવાની '''છેલ્લી તારીખ છે ૨૧ સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૪'''. અમારી આ પહેલ વિષે વધુ જાણવા માટે મુલાકાત લો: https://w.wiki/AV78 સર્વે તમે ઉપરની કડી પર ગુજરાતી ભાષામાં પણ વાંચી શકો છો. જો તમારી પાસે એક કરતા વધુ આઇડિયા કે સમસ્યાઓ હોય તો તમે આ સર્વે ફોર્મ એક કરતા વધુ વખત ભરી શકો છો. આપ સૌના યોગદાન માટે આગોતરો આભાર! [[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૨૨:૫૬, ૧૦ સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૪ (IST), on behalf of Indic MediaWiki Developers UG <!-- Message sent by User:KCVelaga@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Indic_Tech_Consults_2024/gu&oldid=27434526 --> == નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૫ == નમસ્તે,<br/> ૧ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૫ થી ગુજરાતી વિકિપીડિયા પર [[વિકિપીડિયા:નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૫|નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ]] પ્રતિયોગિતાની ચતુર્થ આવૃતિની શરૂઆત કરવામાં આવી છે. પ્રતિયોગિતાની પૂર્વ આવૃતિઓમાં સાંસ્કૃતિક અને લિંગભેદના અંતરને ઘટાડવામાં તમારું નોંધપાત્ર સમર્પણ અને પ્રયત્નો સહાયક રહ્યા છે. આ વર્ષની પ્રતિયોગિતામાં આપની હાજરી અને યોગદાન અમને પ્રોત્સાહક રહેશે. પ્રતિયોગિતામાં આપના વિશેષ પ્રદાન અને હિસ્સેદારીનો અભિલાષી... [[સભ્ય:Snehrashmi|સ્નેહરશ્મિ]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Snehrashmi|ચર્ચા]]) ૧૦:૧૦, ૨૦ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૫ (IST) :મેઘધનુ, [[વિકિપીડિયા:નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૫|નારીવાદ અને લોકસંસ્કૃતિ ૨૦૨૫]] સંપાદન ઉત્સવમાં આપના વિશેષ યોગદાન માટે ખૂબ ખૂબ આભાર. આપની ઊર્જા સભર સંપાદન સહભાગિતાથી આ વર્ષનું પ્રતિયોગિતા સંસ્કરણ ગત વર્ષ કરતાં વધુ સમૃદ્ધ અને સફળ રહ્યું છે. ભવિષ્યના સંસ્કરણોમાં પણ આપના તરફથી ઉત્સાહવર્ધક યોગદાન મળતું રહેશે તેવી અભિલાષા સાથે ધન્યવાદ...[[સભ્ય:Snehrashmi|સ્નેહરશ્મિ]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Snehrashmi|ચર્ચા]]) ૨૧:૩૯, ૧ એપ્રિલ ૨૦૨૫ (IST) == આપના નીચેના લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે == છેલ્લી અપડેટ બાદ નીચેના નવા લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે: * [[અમીરબાઈ કર્ણાટકી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[રૂપલ પટેલ]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[લલિતા પવાર]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[મરુદેવી]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[ભદ્રા (કૃષ્ણની પત્ની)]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) જો આપે હા કહી હશે તો જ કેમ્પવિઝ બોટ આ યાદી મોકલશે. Please look [[User:CampWiz Bot/Templates/CampWiz Bot Subscription/doc|here]] for more info. - [[સભ્ય:CampWiz Bot|CampWiz Bot]] ([[સભ્યની ચર્ચા:CampWiz Bot|ચર્ચા]]) ૧૯:૩૦, ૨૬ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૫ (IST) == આપના નીચેના લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે == છેલ્લી અપડેટ બાદ નીચેના નવા લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે: * [[રાધા દામોદર મંદિર, જૂનાગઢ]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = rejected) જો આપે હા કહી હશે તો જ કેમ્પવિઝ બોટ આ યાદી મોકલશે. Please look [[User:CampWiz Bot/Templates/CampWiz Bot Subscription/doc|here]] for more info. - [[સભ્ય:CampWiz Bot|CampWiz Bot]] ([[સભ્યની ચર્ચા:CampWiz Bot|ચર્ચા]]) ૧૬:૩૦, ૨૭ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૫ (IST) == આપના નીચેના લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે == છેલ્લી અપડેટ બાદ નીચેના નવા લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે: * [[ઈલા અરુણ]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[અનુ આગા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[તુલસી ગૌડા]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) જો આપે હા કહી હશે તો જ કેમ્પવિઝ બોટ આ યાદી મોકલશે. Please look [[User:CampWiz Bot/Templates/CampWiz Bot Subscription/doc|here]] for more info. - [[સભ્ય:CampWiz Bot|CampWiz Bot]] ([[સભ્યની ચર્ચા:CampWiz Bot|ચર્ચા]]) ૧૭:૩૦, ૨૦ માર્ચ ૨૦૨૫ (IST) == આપના નીચેના લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે == છેલ્લી અપડેટ બાદ નીચેના નવા લેખોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે: * [[સેલ્ફ એમ્પ્લોય્ડ વિમેન્સ અસોશિએશન (સેવા)]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) * [[રુખમાબાઈ]] ( Dsvyas એ ચકાસણી કરી; સ્થિતિ = approved) જો આપે હા કહી હશે તો જ કેમ્પવિઝ બોટ આ યાદી મોકલશે. Please look [[User:CampWiz Bot/Templates/CampWiz Bot Subscription/doc|here]] for more info. - [[સભ્ય:CampWiz Bot|CampWiz Bot]] ([[સભ્યની ચર્ચા:CampWiz Bot|ચર્ચા]]) ૦૩:૩૦, ૨ એપ્રિલ ૨૦૨૫ (IST) == Feminism and Folklore 2025 - Local prize winners == [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''{{int:please-translate}}'' Dear Wikimedian, Congratulations on your outstanding achievement in winning a local prize in the '''Feminism and Folklore 2025''' writing competition! We truly appreciate your dedication and the valuable contribution you’ve made in documenting local folk culture and highlighting women’s representation on your local Wikipedia. To claim your prize, please complete the [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdONlpmv1iTrvXnXbHPlfFzUcuF71obJKtPGkycgjGObQ4ShA/viewform?usp=dialog prize form] by July 5th, 2025. Kindly note that after this date, the form will be closed and submissions will no longer be accepted. Please also note that all prizes will be awarded in the form of [https://www.tremendous.com/ Tremendous Vouchers] only. If you have any questions or need assistance, feel free to contact us via your talk page or email. We're happy to help. Warm regards, [[:m:Feminism and Folklore 2025|FNF 2025 International Team]] ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div> --[[સભ્ય:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[સભ્યની ચર્ચા:MediaWiki message delivery|ચર્ચા]]) ૧૫:૫૦, ૨૧ જૂન ૨૦૨૫ (IST) <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf25&oldid=28891702 --> jn1bk1c525bj2exe77ewrw8sn3ii3yz 3 150930 886591 2025-06-20T13:00:09Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886591 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Humdumohumdum}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૮:૩૦, ૨૦ જૂન ૨૦૨૫ (IST) cyq6gqf8sn8jc0cwuj8mjrt4epchu8f 3 150931 886595 2025-06-20T15:23:48Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886595 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Didactic Cookie}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૨૦:૫૩, ૨૦ જૂન ૨૦૨૫ (IST) mhdjbn2pdg6qdxo6ajhgvl5me8gkjj4 3 150932 886599 2025-06-20T16:11:29Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886599 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=MhITz 441}} -- [[સભ્ય:Aniket|Aniket]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૨૧:૪૧, ૨૦ જૂન ૨૦૨૫ (IST) k8allto845bbj4omf2tce7q82ng9jns 3 150933 886601 2025-06-20T16:36:55Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886601 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=કલમની કટરા (કૌશિક પટેલ)}} -- [[સભ્ય:Aniket|Aniket]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૨૨:૦૬, ૨૦ જૂન ૨૦૨૫ (IST) t0h5b1ku69rdfq796mb6n41qme91o4d 3 150934 886602 2025-06-20T16:40:42Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886602 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Silvermeister}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૨૨:૧૦, ૨૦ જૂન ૨૦૨૫ (IST) q255rk0lpak92fgabys6973z294wl69 3 150935 886603 2025-06-20T17:11:33Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886603 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Jalpeshkalena}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૨૨:૪૧, ૨૦ જૂન ૨૦૨૫ (IST) lt8ixxuzbgr5yhmidib0rodwkidawtf 3 150936 886611 2025-06-20T21:06:55Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886611 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Aisford}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૦૨:૩૬, ૨૧ જૂન ૨૦૨૫ (IST) fsd8dc2lvx4c6a50osxibr0bs6hdchk 0 150937 886614 2025-06-20T23:36:55Z Shubhsamant09 80779 "[[:simple:Special:Redirect/revision/10164828|Paki]]" પાનાનું ભાષાંતર કરીને બનાવેલ 886614 wikitext text/x-wiki પાકી (ઉર્દૂ: پاکے) એ પાકિસ્તાનીઓ માટે એક બ્રિટીશ અંગ્રેજી વંશીય અપશબ્દ છે. તેનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે યુનાઇટેડ કિંગડમ, આયર્લેન્ડ, ઓસ્ટ્રેલિયા, ન્યુઝીલેન્ડ, દક્ષિણ આફ્રિકા, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને ભારતમાં થાય છે. આ શબ્દ ફારસી, ઉર્દૂ અને પશ્તો શબ્દ પાક (پاک) પરથી આવ્યો છે જેનો અર્થ ફારસી, પશ્તો અને ઉર્દૂ ભાષાઓમાં શુદ્ધતા થાય છે.<ref>{{Cite book|url=http://dsalsrv02.uchicago.edu/cgi-bin/philologic/getobject.pl?c.0:1:1478.raverty|title=A Dictionary of Pashto|last=Raverty|first=Henry George|access-date=27 October 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307070438/http://dsalsrv02.uchicago.edu/cgi-bin/philologic/getobject.pl?c.0:1:1478.raverty|archive-date=7 March 2016}}</ref> <ref>{{Cite web|date=1872|title=Monier-Williams Sanskrit Dictionary|url=http://www.sanskritdictionary.com/sth%C4%81na/274192/1l|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150621085817/http://www.sanskritdictionary.com/sth%C4%81na/274192/1l|archive-date=21 June 2015|access-date=28 April 2015}}</ref> == સંદર્ભ == e4itg57z7arqxt5all59ezcuugh6atg 3 150938 886615 2025-06-20T23:58:45Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886615 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=MissyWegner}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૦૫:૨૮, ૨૧ જૂન ૨૦૨૫ (IST) p51mkcgz9zt4qpbdj053qz2teewjvox 0 150939 886617 2025-06-21T02:43:52Z Snehrashmi 41463 બંગાળી ગણિતશાસ્ત્રી, વકીલ, ન્યાયાધીશ, શિક્ષક અને સંસ્થા નિર્માતા 886617 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_prefix = '''સર''' | name = આશુતોષ મુખર્જી | image = Asutosh Mukhopadhyay.jpg | honorific_suffix = <small>CSI, FRSE, FRAS, FPSL, MRIA</small> | alt = | caption = આશુતોષ મુખર્જી | nickname = ધ ટાઈગર ઑફ બેન્ગાલ <br> বাংলার বাঘ | order = ૨૨મા, ૨૬મા | office = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના ઉપકુલપતિ | term1 = ૩૧ માર્ચ ૧૯૦૬ – ૩૦ માર્ચ ૧૯૧૪ | predecessor1 = એલેક્ઝાન્ડર પેડલર | successor1 = દેવપ્રસાદ સર્વાધિકારી | term = ૪ એપ્રિલ ૧૯૨૧ – ૩ એપ્રિલ ૧૯૨૩ | predecessor = નિલરતન સરકાર | successor = ભૂપેન્દ્રનાથ બાસુ | birth_name = | birth_date = {{birth date|df=yes|1864|06|29}} | birth_place = [[કોલકાતા]], બંગાળ પ્રેસીડેન્સી, બ્રિટીશ ભારત (વર્તમાન [[પશ્ચિમ બંગાળ]], [[ભારત]]) | death_date = {{Death date and age|df=yes|1924|5|25|1864|06|29}} | death_place = [[પટના]], બિહાર અને ઓરિસ્સા પ્રાંત, બ્રિટીશ ભારત (વર્તમાન [[બિહાર]], ભારત) | resting_place = રુસ્સા માર્ગ, [[કોલકાતા]] (હવે, ૭૭ આશુતોષ મુખર્જી માર્ગ, કોલકાતા – ૭૦૦૦૨૫) | occupation = શિક્ષક અને કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના દ્વિતીય ભારતીય ઉપકુલપતિ, કલકત્તા ઉચ્ચ ન્યાયાલયના ન્યાયાધીશ (૧૯૦૩–૧૯૨૪) | citizenship = બ્રિટીશ | education = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલય (બી.એ., એમ.એ., એમ.એસસી., એલએલ.બી., એલએલ.ડી.) | period = | genre = | subject = | spouse = જોગમાયા દેવી | children = ૪, [[શ્યામાપ્રસાદ મુખર્જી]] | relatives = ચિત્તાતોષ મુખર્જી (પ્રપૌત્ર) | awards = ''નાઈટ બેચલર'' (૧૯૧૧)<br>''કમ્પેનિયન ઓફ ધ ઓર્ડર ઓફ ધ સ્ટાર ઓફ ઈન્ડિયા'' (સીએસઆઈ, ૧૯૦૯) | signature = | signature_alt = | website = | portaldisp = }} '''સર આશુતોષ મુખર્જી''' (૨૯ જૂન ૧૮૬૪ – ૨૫ મે ૧૯૨૪) એક બંગાળી ગણિતશાસ્ત્રી, વકીલ, ન્યાયાધીશ, શિક્ષક અને સંસ્થા નિર્માતા હતા. તેમણે ગણિત, કાયદાશાસ્ત્ર અને ઉચ્ચ શિક્ષણના ક્ષેત્રે મહત્ત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું. sc5u9pchue1ep93cmct35plsin5rxk1 886619 886617 2025-06-21T03:13:30Z Snehrashmi 41463 /*પ્રસ્તાવના*/ 886619 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_prefix = '''સર''' | name = આશુતોષ મુખર્જી | image = Asutosh Mukhopadhyay.jpg | honorific_suffix = <small>CSI, FRSE, FRAS, FPSL, MRIA</small> | alt = | caption = આશુતોષ મુખર્જી | nickname = ધ ટાઈગર ઑફ બેન્ગાલ <br> বাংলার বাঘ | order = ૨૨મા, ૨૬મા | office = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના ઉપકુલપતિ | term1 = ૩૧ માર્ચ ૧૯૦૬ – ૩૦ માર્ચ ૧૯૧૪ | predecessor1 = એલેક્ઝાન્ડર પેડલર | successor1 = દેવપ્રસાદ સર્વાધિકારી | term = ૪ એપ્રિલ ૧૯૨૧ – ૩ એપ્રિલ ૧૯૨૩ | predecessor = નિલરતન સરકાર | successor = ભૂપેન્દ્રનાથ બાસુ | birth_name = | birth_date = {{birth date|df=yes|1864|06|29}} | birth_place = [[કોલકાતા]], બંગાળ પ્રેસીડેન્સી, બ્રિટીશ ભારત (વર્તમાન [[પશ્ચિમ બંગાળ]], [[ભારત]]) | death_date = {{Death date and age|df=yes|1924|5|25|1864|06|29}} | death_place = [[પટના]], બિહાર અને ઓરિસ્સા પ્રાંત, બ્રિટીશ ભારત (વર્તમાન [[બિહાર]], ભારત) | resting_place = રુસ્સા માર્ગ, [[કોલકાતા]] (હવે, ૭૭ આશુતોષ મુખર્જી માર્ગ, કોલકાતા – ૭૦૦૦૨૫) | occupation = શિક્ષક અને કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના દ્વિતીય ભારતીય ઉપકુલપતિ, કલકત્તા ઉચ્ચ ન્યાયાલયના ન્યાયાધીશ (૧૯૦૩–૧૯૨૪) | citizenship = બ્રિટીશ | education = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલય (બી.એ., એમ.એ., એમ.એસસી., એલએલ.બી., એલએલ.ડી.) | period = | genre = | subject = | spouse = જોગમાયા દેવી | children = ૪, [[શ્યામાપ્રસાદ મુખર્જી]] | relatives = ચિત્તાતોષ મુખર્જી (પ્રપૌત્ર) | awards = ''નાઈટ બેચલર'' (૧૯૧૧)<br>''કમ્પેનિયન ઓફ ધ ઓર્ડર ઓફ ધ સ્ટાર ઓફ ઈન્ડિયા'' (સીએસઆઈ, ૧૯૦૯) | signature = | signature_alt = | website = | portaldisp = }} '''સર આશુતોષ મુખર્જી''' (૨૯ જૂન ૧૮૬૪ – ૨૫ મે ૧૯૨૪) એક બંગાળી ગણિતશાસ્ત્રી, વકીલ, ન્યાયાધીશ, શિક્ષક અને સંસ્થા નિર્માતા હતા. તેમણે ગણિત, કાયદાશાસ્ત્ર અને ઉચ્ચ શિક્ષણના ક્ષેત્રે મહત્ત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું. ગણિત અને પ્રાકૃતિક વિજ્ઞાનમાં અનુસ્નાતકની પદવી ધરાવતા મુખર્જી બ્રિટિશ પત્રિકાઓમાં શોધપત્રો પ્રકાશિત કરનાર પ્રથમ ભારતીયોમાંના એક હતા. તેમણે ૨૨ વર્ષની ઉંમરે એડિનબર્ગની રોયલ સોસાયટીના ફેલો તરીકે પસંદગી મેળવી હતી, ઉપરાંત યુરોપ અને સંયુક્ત રાજ્યમાં વિવિધ વિદ્વત સંગઠનોના ફેલો અથવા સભ્ય હતા. મુખર્જીએ કાયદાની પરીક્ષા પાસ કરી અને સફળ કાનૂની વ્યવસાય સ્થાપિત કર્યો. તેમણે એલએલ.ડી. (LL.D.) ની પદવી મેળવી અને વિશ્વવિદ્યાલયમાં કાયદા પર વ્યાખ્યાન આપ્યા. તેઓ કલકત્તા ઉચ્ચ ન્યાયાલયનાં ન્યાયાધીશ બન્યા અને કેટલાક વર્ષો સુધી મુખ્ય ન્યાયાધીશના રૂપમાં કાર્ય કર્યું. તેમણે વિશ્વવિદ્યાલય ખાતે કાયદાશાસ્ત્રની કોલેજની સ્થાપના કરી. કલકત્તાની વિશ્વવિદ્યાલયના ઉપકુલપતિ તરીકે (૧૯૦૬–૧૯૧૪ અને ૧૯૨૧–૨૩), મુખરજીએ પરીક્ષા યોજનારી અને પદવી પ્રદાન કરતી સંસ્થાને એશિયાની ટોચની સંશોધન વિશ્વવિદ્યાલયમાં રૂપાંતરિત કરી દીધી. તેમણે વિવિધ શાખાઓમાં પોસ્ટ ગ્રેજ્યુએટ અભ્યાસ માટે નવા વિભાગો શરૂ કર્યા, નવા પ્રાધ્યાપકોની નિમણૂંક માટે અને અન્ય શૈક્ષણિક સુવિધાઓના સર્જન માટે ફાળો એકત્રિત કર્યો, વિવિધ અભ્યાસ ક્ષેત્રોમાં ઉત્તમ પ્રાધ્યાપકોને નિયુક્ત કર્યા, જેમાં એશિયાના પ્રથમ નોબેલ પારિતોષિક વિજેતા વૈજ્ઞાનિક સર સી.વી. રામનનો પણ સમાવેશ થાય છે, અને સ્નાતક વિદ્યાર્થીઓને તેમના ઉચ્ચ અભ્યાસ અને અદ્યતન સંશોધન કાર્યોમાં મદદ પૂરી પાડી. મુખર્જી ભારતીય વિજ્ઞાન કોંગ્રેસ (૧૯૧૪)ના ઉદ્‌ઘાટન સત્રના અધ્યક્ષ હતા. તેમણે ''બાંગ્લા તકનિકી સંસ્થા'' (બેંગાલ ટેકનિકલ ઇન્સ્ટીટ્યૂટ, ૧૯૦૬)ની સ્થાપનામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી, જે પછીથી જાદવપુર વિશ્વવિદ્યાલયમાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવી હતી. તેમણે કોલકતા ગણિત સમાજ (૧૯૦૮)ની સ્થાપના પણ કરી.<ref>Patrick Petitjean, Catherine Jami and Anne Marie Moulin eds. (1992) ''Science and Empires'', Boston Study in the Philosophy of Science, Vol. 136, Kluwer Academic Publishers. {{ISBN|978-94-011-2594-9}}, {{doi|10.1007/978-94-011-2594-9}}</ref> ૧૯૧૬માં તેમના નેતૃત્ત્વ હેઠળ આશુતોષ કૉલેજની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. તેમના આત્મવિશ્વાસ, હિંમત અને શૈક્ષણિક સમર્પણને કારણે તેમને સ્નેહથી 'બંગાળના વાઘ' ('બેંગાલ ટાઇગર') તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.<ref>{{cite web|title=Asutosh Mukhopadhyay: An eminent educator who made Bengalis proud|url=http://www.anandabazar.com/patrika/ashutosh-mukherjee-an-eminent-educator-who-made-bengalis-proud-1.960305}}</ref> == સંદર્ભ == {{Reflist}} qcsnh9s2l9nd58w81vylnkuoj949lz0 886620 886619 2025-06-21T03:17:15Z Snehrashmi 41463 886620 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_prefix = '''સર''' | name = આશુતોષ મુખર્જી | image = Asutosh Mukhopadhyay.jpg | honorific_suffix = <small>CSI, FRSE, FRAS, FPSL, MRIA</small> | alt = | caption = આશુતોષ મુખર્જી | nickname = ધ ટાઈગર ઑફ બેન્ગાલ <br> বাংলার বাঘ | order = ૨૨મા, ૨૬મા | office = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના ઉપકુલપતિ | term1 = ૩૧ માર્ચ ૧૯૦૬ – ૩૦ માર્ચ ૧૯૧૪ | predecessor1 = એલેક્ઝાન્ડર પેડલર | successor1 = દેવપ્રસાદ સર્વાધિકારી | term = ૪ એપ્રિલ ૧૯૨૧ – ૩ એપ્રિલ ૧૯૨૩ | predecessor = નિલરતન સરકાર | successor = ભૂપેન્દ્રનાથ બાસુ | birth_name = | birth_date = {{birth date|df=yes|1864|06|29}} | birth_place = [[કોલકાતા]], બંગાળ પ્રેસીડેન્સી, બ્રિટીશ ભારત (વર્તમાન [[પશ્ચિમ બંગાળ]], [[ભારત]]) | death_date = {{Death date and age|df=yes|1924|5|25|1864|06|29}} | death_place = [[પટના]], બિહાર અને ઓરિસ્સા પ્રાંત, બ્રિટીશ ભારત (વર્તમાન [[બિહાર]], ભારત) | resting_place = રુસ્સા માર્ગ, [[કોલકાતા]] (હવે, ૭૭ આશુતોષ મુખર્જી માર્ગ, કોલકાતા – ૭૦૦૦૨૫) | occupation = શિક્ષક અને કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના દ્વિતીય ભારતીય ઉપકુલપતિ, કલકત્તા ઉચ્ચ ન્યાયાલયના ન્યાયાધીશ (૧૯૦૩–૧૯૨૪) | citizenship = બ્રિટીશ | education = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલય (બી.એ., એમ.એ., એમ.એસસી., એલએલ.બી., એલએલ.ડી.) | period = | genre = | subject = | spouse = જોગમાયા દેવી | children = ૪, [[શ્યામાપ્રસાદ મુખર્જી]] | relatives = ચિત્તાતોષ મુખર્જી (પ્રપૌત્ર) | awards = ''નાઈટ બેચલર'' (૧૯૧૧)<br>''કમ્પેનિયન ઓફ ધ ઓર્ડર ઓફ ધ સ્ટાર ઓફ ઈન્ડિયા'' (સીએસઆઈ, ૧૯૦૯) | signature = | signature_alt = | website = | portaldisp = }} '''સર આશુતોષ મુખર્જી''' (૨૯ જૂન ૧૮૬૪ – ૨૫ મે ૧૯૨૪) એક બંગાળી ગણિતશાસ્ત્રી, વકીલ, ન્યાયાધીશ, શિક્ષક અને સંસ્થા નિર્માતા હતા. તેમણે ગણિત, કાયદાશાસ્ત્ર અને ઉચ્ચ શિક્ષણના ક્ષેત્રે મહત્ત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું હતું. ગણિત અને પ્રાકૃતિક વિજ્ઞાનમાં અનુસ્નાતકની પદવી ધરાવતા મુખર્જી બ્રિટિશ પત્રિકાઓમાં શોધપત્રો પ્રકાશિત કરનાર પ્રથમ ભારતીયોમાંના એક હતા. તેમણે ૨૨ વર્ષની ઉંમરે એડિનબર્ગની રોયલ સોસાયટીના ફેલો તરીકે પસંદગી મેળવી હતી, ઉપરાંત યુરોપ અને સંયુક્ત રાજ્યમાં વિવિધ વિદ્વત સંગઠનોના ફેલો અથવા સભ્ય હતા. મુખર્જીએ કાયદાની પરીક્ષા પાસ કરી અને સફળ કાનૂની વ્યવસાય સ્થાપિત કર્યો. તેમણે એલએલ.ડી. (LL.D.) ની પદવી મેળવી અને વિશ્વવિદ્યાલયમાં કાયદા પર વ્યાખ્યાન આપ્યા. તેઓ કલકત્તા ઉચ્ચ ન્યાયાલયનાં ન્યાયાધીશ બન્યા અને કેટલાક વર્ષો સુધી મુખ્ય ન્યાયાધીશના રૂપમાં કાર્ય કર્યું. તેમણે વિશ્વવિદ્યાલય ખાતે કાયદાશાસ્ત્રની કોલેજની સ્થાપના કરી. કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના ઉપકુલપતિ તરીકે (૧૯૦૬–૧૯૧૪ અને ૧૯૨૧–૨૩), મુખરજીએ પરીક્ષા યોજનારી અને પદવી પ્રદાન કરતી સંસ્થાને એશિયાની ટોચની સંશોધન વિશ્વવિદ્યાલયમાં રૂપાંતરિત કરી દીધી. તેમણે વિવિધ શાખાઓમાં અનુસ્નાતક અભ્યાસ માટે નવા વિભાગો શરૂ કર્યા, નવા પ્રાધ્યાપકોની નિમણૂંક માટે અને અન્ય શૈક્ષણિક સુવિધાઓના સર્જન માટે ફાળો એકત્રિત કર્યો, સ્નાતક વિદ્યાર્થીઓને તેમના ઉચ્ચ અભ્યાસ અને અદ્યતન સંશોધન કાર્યોમાં મદદ પૂરી પાડી, અને વિવિધ અભ્યાસ ક્ષેત્રોમાં ઉત્તમ પ્રાધ્યાપકોને નિયુક્ત કર્યા, જેમાં એશિયાના પ્રથમ નોબેલ પારિતોષિક વિજેતા વૈજ્ઞાનિક સર [[સી. વી. રામન]]નો પણ સમાવેશ થાય છે. મુખર્જી ભારતીય વિજ્ઞાન કોંગ્રેસ (૧૯૧૪)ના ઉદ્‌ઘાટન સત્રના અધ્યક્ષ હતા. તેમણે ''બાંગ્લા તકનિકી સંસ્થા'' (બેંગાલ ટેકનિકલ ઇન્સ્ટીટ્યૂટ, ૧૯૦૬)ની સ્થાપનામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી, જે પછીથી જાદવપુર વિશ્વવિદ્યાલયમાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવી હતી. તેમણે કોલકતા ગણિત સમાજ (૧૯૦૮)ની સ્થાપના પણ કરી.<ref>Patrick Petitjean, Catherine Jami and Anne Marie Moulin eds. (1992) ''Science and Empires'', Boston Study in the Philosophy of Science, Vol. 136, Kluwer Academic Publishers. {{ISBN|978-94-011-2594-9}}, {{doi|10.1007/978-94-011-2594-9}}</ref> ૧૯૧૬માં તેમના નેતૃત્ત્વ હેઠળ આશુતોષ કૉલેજની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. તેમના આત્મવિશ્વાસ, હિંમત અને શૈક્ષણિક સમર્પણને કારણે તેમને સ્નેહથી 'બંગાળના વાઘ' ('બેંગાલ ટાઇગર') તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.<ref>{{cite web|title=Asutosh Mukhopadhyay: An eminent educator who made Bengalis proud|url=http://www.anandabazar.com/patrika/ashutosh-mukherjee-an-eminent-educator-who-made-bengalis-proud-1.960305}}</ref> == સંદર્ભ == {{Reflist}} iszeabarszntla0ybgfe750d1n771b6 886623 886620 2025-06-21T03:50:03Z Snehrashmi 41463 [[શ્રેણી:૧૮૬૪માં જન્મ]] ઉમેરી using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 886623 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_prefix = '''સર''' | name = આશુતોષ મુખર્જી | image = Asutosh Mukhopadhyay.jpg | honorific_suffix = <small>CSI, FRSE, FRAS, FPSL, MRIA</small> | alt = | caption = આશુતોષ મુખર્જી | nickname = ધ ટાઈગર ઑફ બેન્ગાલ <br> বাংলার বাঘ | order = ૨૨મા, ૨૬મા | office = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના ઉપકુલપતિ | term1 = ૩૧ માર્ચ ૧૯૦૬ – ૩૦ માર્ચ ૧૯૧૪ | predecessor1 = એલેક્ઝાન્ડર પેડલર | successor1 = દેવપ્રસાદ સર્વાધિકારી | term = ૪ એપ્રિલ ૧૯૨૧ – ૩ એપ્રિલ ૧૯૨૩ | predecessor = નિલરતન સરકાર | successor = ભૂપેન્દ્રનાથ બાસુ | birth_name = | birth_date = {{birth date|df=yes|1864|06|29}} | birth_place = [[કોલકાતા]], બંગાળ પ્રેસીડેન્સી, બ્રિટીશ ભારત (વર્તમાન [[પશ્ચિમ બંગાળ]], [[ભારત]]) | death_date = {{Death date and age|df=yes|1924|5|25|1864|06|29}} | death_place = [[પટના]], બિહાર અને ઓરિસ્સા પ્રાંત, બ્રિટીશ ભારત (વર્તમાન [[બિહાર]], ભારત) | resting_place = રુસ્સા માર્ગ, [[કોલકાતા]] (હવે, ૭૭ આશુતોષ મુખર્જી માર્ગ, કોલકાતા – ૭૦૦૦૨૫) | occupation = શિક્ષક અને કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના દ્વિતીય ભારતીય ઉપકુલપતિ, કલકત્તા ઉચ્ચ ન્યાયાલયના ન્યાયાધીશ (૧૯૦૩–૧૯૨૪) | citizenship = બ્રિટીશ | education = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલય (બી.એ., એમ.એ., એમ.એસસી., એલએલ.બી., એલએલ.ડી.) | period = | genre = | subject = | spouse = જોગમાયા દેવી | children = ૪, [[શ્યામાપ્રસાદ મુખર્જી]] | relatives = ચિત્તાતોષ મુખર્જી (પ્રપૌત્ર) | awards = ''નાઈટ બેચલર'' (૧૯૧૧)<br>''કમ્પેનિયન ઓફ ધ ઓર્ડર ઓફ ધ સ્ટાર ઓફ ઈન્ડિયા'' (સીએસઆઈ, ૧૯૦૯) | signature = | signature_alt = | website = | portaldisp = }} '''સર આશુતોષ મુખર્જી''' (૨૯ જૂન ૧૮૬૪ – ૨૫ મે ૧૯૨૪) એક બંગાળી ગણિતશાસ્ત્રી, વકીલ, ન્યાયાધીશ, શિક્ષક અને સંસ્થા નિર્માતા હતા. તેમણે ગણિત, કાયદાશાસ્ત્ર અને ઉચ્ચ શિક્ષણના ક્ષેત્રે મહત્ત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું હતું. ગણિત અને પ્રાકૃતિક વિજ્ઞાનમાં અનુસ્નાતકની પદવી ધરાવતા મુખર્જી બ્રિટિશ પત્રિકાઓમાં શોધપત્રો પ્રકાશિત કરનાર પ્રથમ ભારતીયોમાંના એક હતા. તેમણે ૨૨ વર્ષની ઉંમરે એડિનબર્ગની રોયલ સોસાયટીના ફેલો તરીકે પસંદગી મેળવી હતી, ઉપરાંત યુરોપ અને સંયુક્ત રાજ્યમાં વિવિધ વિદ્વત સંગઠનોના ફેલો અથવા સભ્ય હતા. મુખર્જીએ કાયદાની પરીક્ષા પાસ કરી અને સફળ કાનૂની વ્યવસાય સ્થાપિત કર્યો. તેમણે એલએલ.ડી. (LL.D.) ની પદવી મેળવી અને વિશ્વવિદ્યાલયમાં કાયદા પર વ્યાખ્યાન આપ્યા. તેઓ કલકત્તા ઉચ્ચ ન્યાયાલયનાં ન્યાયાધીશ બન્યા અને કેટલાક વર્ષો સુધી મુખ્ય ન્યાયાધીશના રૂપમાં કાર્ય કર્યું. તેમણે વિશ્વવિદ્યાલય ખાતે કાયદાશાસ્ત્રની કોલેજની સ્થાપના કરી. કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના ઉપકુલપતિ તરીકે (૧૯૦૬–૧૯૧૪ અને ૧૯૨૧–૨૩), મુખરજીએ પરીક્ષા યોજનારી અને પદવી પ્રદાન કરતી સંસ્થાને એશિયાની ટોચની સંશોધન વિશ્વવિદ્યાલયમાં રૂપાંતરિત કરી દીધી. તેમણે વિવિધ શાખાઓમાં અનુસ્નાતક અભ્યાસ માટે નવા વિભાગો શરૂ કર્યા, નવા પ્રાધ્યાપકોની નિમણૂંક માટે અને અન્ય શૈક્ષણિક સુવિધાઓના સર્જન માટે ફાળો એકત્રિત કર્યો, સ્નાતક વિદ્યાર્થીઓને તેમના ઉચ્ચ અભ્યાસ અને અદ્યતન સંશોધન કાર્યોમાં મદદ પૂરી પાડી, અને વિવિધ અભ્યાસ ક્ષેત્રોમાં ઉત્તમ પ્રાધ્યાપકોને નિયુક્ત કર્યા, જેમાં એશિયાના પ્રથમ નોબેલ પારિતોષિક વિજેતા વૈજ્ઞાનિક સર [[સી. વી. રામન]]નો પણ સમાવેશ થાય છે. મુખર્જી ભારતીય વિજ્ઞાન કોંગ્રેસ (૧૯૧૪)ના ઉદ્‌ઘાટન સત્રના અધ્યક્ષ હતા. તેમણે ''બાંગ્લા તકનિકી સંસ્થા'' (બેંગાલ ટેકનિકલ ઇન્સ્ટીટ્યૂટ, ૧૯૦૬)ની સ્થાપનામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી, જે પછીથી જાદવપુર વિશ્વવિદ્યાલયમાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવી હતી. તેમણે કોલકતા ગણિત સમાજ (૧૯૦૮)ની સ્થાપના પણ કરી.<ref>Patrick Petitjean, Catherine Jami and Anne Marie Moulin eds. (1992) ''Science and Empires'', Boston Study in the Philosophy of Science, Vol. 136, Kluwer Academic Publishers. {{ISBN|978-94-011-2594-9}}, {{doi|10.1007/978-94-011-2594-9}}</ref> ૧૯૧૬માં તેમના નેતૃત્ત્વ હેઠળ આશુતોષ કૉલેજની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. તેમના આત્મવિશ્વાસ, હિંમત અને શૈક્ષણિક સમર્પણને કારણે તેમને સ્નેહથી 'બંગાળના વાઘ' ('બેંગાલ ટાઇગર') તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.<ref>{{cite web|title=Asutosh Mukhopadhyay: An eminent educator who made Bengalis proud|url=http://www.anandabazar.com/patrika/ashutosh-mukherjee-an-eminent-educator-who-made-bengalis-proud-1.960305}}</ref> == સંદર્ભ == {{Reflist}} [[શ્રેણી:૧૮૬૪માં જન્મ]] 99jbwhh26jvjq97acx6ywmjicnxbro9 886624 886623 2025-06-21T03:50:18Z Snehrashmi 41463 [[શ્રેણી:૧૯૨૪માં મૃત્યુ]] ઉમેરી using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 886624 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_prefix = '''સર''' | name = આશુતોષ મુખર્જી | image = Asutosh Mukhopadhyay.jpg | honorific_suffix = <small>CSI, FRSE, FRAS, FPSL, MRIA</small> | alt = | caption = આશુતોષ મુખર્જી | nickname = ધ ટાઈગર ઑફ બેન્ગાલ <br> বাংলার বাঘ | order = ૨૨મા, ૨૬મા | office = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના ઉપકુલપતિ | term1 = ૩૧ માર્ચ ૧૯૦૬ – ૩૦ માર્ચ ૧૯૧૪ | predecessor1 = એલેક્ઝાન્ડર પેડલર | successor1 = દેવપ્રસાદ સર્વાધિકારી | term = ૪ એપ્રિલ ૧૯૨૧ – ૩ એપ્રિલ ૧૯૨૩ | predecessor = નિલરતન સરકાર | successor = ભૂપેન્દ્રનાથ બાસુ | birth_name = | birth_date = {{birth date|df=yes|1864|06|29}} | birth_place = [[કોલકાતા]], બંગાળ પ્રેસીડેન્સી, બ્રિટીશ ભારત (વર્તમાન [[પશ્ચિમ બંગાળ]], [[ભારત]]) | death_date = {{Death date and age|df=yes|1924|5|25|1864|06|29}} | death_place = [[પટના]], બિહાર અને ઓરિસ્સા પ્રાંત, બ્રિટીશ ભારત (વર્તમાન [[બિહાર]], ભારત) | resting_place = રુસ્સા માર્ગ, [[કોલકાતા]] (હવે, ૭૭ આશુતોષ મુખર્જી માર્ગ, કોલકાતા – ૭૦૦૦૨૫) | occupation = શિક્ષક અને કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના દ્વિતીય ભારતીય ઉપકુલપતિ, કલકત્તા ઉચ્ચ ન્યાયાલયના ન્યાયાધીશ (૧૯૦૩–૧૯૨૪) | citizenship = બ્રિટીશ | education = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલય (બી.એ., એમ.એ., એમ.એસસી., એલએલ.બી., એલએલ.ડી.) | period = | genre = | subject = | spouse = જોગમાયા દેવી | children = ૪, [[શ્યામાપ્રસાદ મુખર્જી]] | relatives = ચિત્તાતોષ મુખર્જી (પ્રપૌત્ર) | awards = ''નાઈટ બેચલર'' (૧૯૧૧)<br>''કમ્પેનિયન ઓફ ધ ઓર્ડર ઓફ ધ સ્ટાર ઓફ ઈન્ડિયા'' (સીએસઆઈ, ૧૯૦૯) | signature = | signature_alt = | website = | portaldisp = }} '''સર આશુતોષ મુખર્જી''' (૨૯ જૂન ૧૮૬૪ – ૨૫ મે ૧૯૨૪) એક બંગાળી ગણિતશાસ્ત્રી, વકીલ, ન્યાયાધીશ, શિક્ષક અને સંસ્થા નિર્માતા હતા. તેમણે ગણિત, કાયદાશાસ્ત્ર અને ઉચ્ચ શિક્ષણના ક્ષેત્રે મહત્ત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું હતું. ગણિત અને પ્રાકૃતિક વિજ્ઞાનમાં અનુસ્નાતકની પદવી ધરાવતા મુખર્જી બ્રિટિશ પત્રિકાઓમાં શોધપત્રો પ્રકાશિત કરનાર પ્રથમ ભારતીયોમાંના એક હતા. તેમણે ૨૨ વર્ષની ઉંમરે એડિનબર્ગની રોયલ સોસાયટીના ફેલો તરીકે પસંદગી મેળવી હતી, ઉપરાંત યુરોપ અને સંયુક્ત રાજ્યમાં વિવિધ વિદ્વત સંગઠનોના ફેલો અથવા સભ્ય હતા. મુખર્જીએ કાયદાની પરીક્ષા પાસ કરી અને સફળ કાનૂની વ્યવસાય સ્થાપિત કર્યો. તેમણે એલએલ.ડી. (LL.D.) ની પદવી મેળવી અને વિશ્વવિદ્યાલયમાં કાયદા પર વ્યાખ્યાન આપ્યા. તેઓ કલકત્તા ઉચ્ચ ન્યાયાલયનાં ન્યાયાધીશ બન્યા અને કેટલાક વર્ષો સુધી મુખ્ય ન્યાયાધીશના રૂપમાં કાર્ય કર્યું. તેમણે વિશ્વવિદ્યાલય ખાતે કાયદાશાસ્ત્રની કોલેજની સ્થાપના કરી. કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના ઉપકુલપતિ તરીકે (૧૯૦૬–૧૯૧૪ અને ૧૯૨૧–૨૩), મુખરજીએ પરીક્ષા યોજનારી અને પદવી પ્રદાન કરતી સંસ્થાને એશિયાની ટોચની સંશોધન વિશ્વવિદ્યાલયમાં રૂપાંતરિત કરી દીધી. તેમણે વિવિધ શાખાઓમાં અનુસ્નાતક અભ્યાસ માટે નવા વિભાગો શરૂ કર્યા, નવા પ્રાધ્યાપકોની નિમણૂંક માટે અને અન્ય શૈક્ષણિક સુવિધાઓના સર્જન માટે ફાળો એકત્રિત કર્યો, સ્નાતક વિદ્યાર્થીઓને તેમના ઉચ્ચ અભ્યાસ અને અદ્યતન સંશોધન કાર્યોમાં મદદ પૂરી પાડી, અને વિવિધ અભ્યાસ ક્ષેત્રોમાં ઉત્તમ પ્રાધ્યાપકોને નિયુક્ત કર્યા, જેમાં એશિયાના પ્રથમ નોબેલ પારિતોષિક વિજેતા વૈજ્ઞાનિક સર [[સી. વી. રામન]]નો પણ સમાવેશ થાય છે. મુખર્જી ભારતીય વિજ્ઞાન કોંગ્રેસ (૧૯૧૪)ના ઉદ્‌ઘાટન સત્રના અધ્યક્ષ હતા. તેમણે ''બાંગ્લા તકનિકી સંસ્થા'' (બેંગાલ ટેકનિકલ ઇન્સ્ટીટ્યૂટ, ૧૯૦૬)ની સ્થાપનામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી, જે પછીથી જાદવપુર વિશ્વવિદ્યાલયમાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવી હતી. તેમણે કોલકતા ગણિત સમાજ (૧૯૦૮)ની સ્થાપના પણ કરી.<ref>Patrick Petitjean, Catherine Jami and Anne Marie Moulin eds. (1992) ''Science and Empires'', Boston Study in the Philosophy of Science, Vol. 136, Kluwer Academic Publishers. {{ISBN|978-94-011-2594-9}}, {{doi|10.1007/978-94-011-2594-9}}</ref> ૧૯૧૬માં તેમના નેતૃત્ત્વ હેઠળ આશુતોષ કૉલેજની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. તેમના આત્મવિશ્વાસ, હિંમત અને શૈક્ષણિક સમર્પણને કારણે તેમને સ્નેહથી 'બંગાળના વાઘ' ('બેંગાલ ટાઇગર') તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.<ref>{{cite web|title=Asutosh Mukhopadhyay: An eminent educator who made Bengalis proud|url=http://www.anandabazar.com/patrika/ashutosh-mukherjee-an-eminent-educator-who-made-bengalis-proud-1.960305}}</ref> == સંદર્ભ == {{Reflist}} [[શ્રેણી:૧૮૬૪માં જન્મ]] [[શ્રેણી:૧૯૨૪માં મૃત્યુ]] nsf3dusp4ebbn7xk73fm7ld54k7hbr0 3 150940 886618 2025-06-21T02:51:22Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886618 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Bismillah114}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૦૮:૨૧, ૨૧ જૂન ૨૦૨૫ (IST) prnqz6e51mwacccgxmw2auw54qdm210 0 150941 886621 2025-06-21T03:47:56Z Snehrashmi 41463 ભારતીય વકીલ, શિક્ષણવિદ, રાજકારણકર્તા, સામાજિક કાર્યકર, ભારતીય જનતા પક્ષના સંસ્થાપક 886621 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | image = Dr. Syama Prasad Mookerjee.jpg | caption = | office = [[Member of Parliament, Lok Sabha]] | termstart = ૧૭ એપ્રિલ ૧૯૫૨ | termend = ૨૩ જૂન ૧૯૫૩ | constituency = [[Calcutta South East (Lok Sabha constituency)|Calcutta South East]], [[પશ્ચિમ બંગાળ]] | successor = સાધન ગુપ્તા | office2 = [[Constituent Assembly of India|Member of the Indian Constituent Assembly]] | termstart2 = ૯ ડિસેમ્બર ૧૯૪૬ | termend2 = ૨૪ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ | constituency2 = [[પશ્ચિમ બંગાળ]] | office1 = 1st [[Minister of Commerce and Industry (India)|Union Minister of Commerce and Industry]] | primeminister1 = [[જવાહરલાલ નેહરુ]] | term_start1 = ૧૫ ઓગસ્ટ ૧૯૪૭ | term_end1 = ૬ એપ્રિલ ૧૯૫૦ | predecessor1 = ''નવનિર્મિત પદ'' | successor1 = [[નિત્યાનંદ કાનૂનગો]] | office3 = ભારતીય જન સંઘના સ્થાપક-પ્રમુખ | term_start3 = {{Start date|1951||}} | term_end3 = {{End date|1952||}} | predecessor3 = ''નવનિર્મિત પદ'' | successor3 = મૌલીચંદ્ર શર્મા | office4 = [[Finance Minister]] of [[Bengal Presidency|Bengal Province]] | primeminister4 = એ.કે.અફઝલ હક | term_start4 = ૧૨ ડિસેમ્બર ૧૯૪૧ | term_end4 = ૨૦ નવેમ્બર ૧૯૪૨ | office5 = [[Bengal Legislative Council|Member of the Bengal Legislative Council]] | constituency5 = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલય | term_start5 = ૧૯૨૯ | term_end5 = ૧૯૪૭{{sfn|Mishra|2004|p=96}} | office6 = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના ઉપકુલપતિ | term_start6 = ૮ ઓગસ્ટ ૧૯૩૪ | term_end6 = ૮ ઓગસ્ટ ૧૯૩૮<ref>{{cite web|url=http://www.caluniv.ac.in/about/vc.html|title=Our Vice-Chancellors|publisher=University of Calcutta|access-date=1 December 2016|archive-date=1 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200101181608/https://www.caluniv.ac.in/about/vc.html|url-status=live}}</ref> | predecessor6 = હસન સુહરાવર્ધી | successor6 = મોહમ્મદ અઝીઝુલ હક | office7 = અખિલ ભારતિય હિંદુ મહાસભાના પ્રમુખ | term_start7 = ૧૯૪૩ | term_end7 = ૧૯૪૭ | birth_date = {{birth date|df=yes|1901|07|06}} | birth_place = [[કોલકાતા]], બંગાળ પ્રેસિડેન્સી, બ્રિટીશ ભારત <br />(વર્તમાન [[કોલકાતા]], [[પશ્ચિમ બંગાળ]], [[ભારત]]) | death_date = {{death date and age|df=yes|1953|06|23|1901|07|06}} | death_place = [[શ્રીનગર]], જમ્મુ કાશ્મીર, ભારત | party = [[ભારતીય જનસંઘ]] | otherparty = [[હિન્દુ મહાસભા]]<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/sp-mukherjee-was-part-of-muslim-league-govt-in-bengal-in-1940s-cong-hits-back-at-pm/articleshow/109095340.cms|title='SP Mukherjee was part of Muslim League govt in Bengal in 1940s': Cong hits back at PM|newspaper=The Times of India |date=7 April 2024}}</ref> [[ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ]](૧૯૨૯-૧૯૩૦)<ref>{{cite web | url=https://www.deccanherald.com/india/congress-didn-t-probe-syama-prasad-mukherjee-s-death-in-1953-says-jp-nadda-1124473.html | title=Congress didn't probe Syama Prasad Mukherjee's death in 1953, says JP Nadda }}</ref> | alma_mater = [[Presidency College, Kolkata|Presidency College]] (બી.એ., એમ.એ., એલએલબી, ડી.લીટ.)<br />[[Lincoln's Inn]] | profession = {{hlist|[[Academician]]|[[barrister]]|[[politician]]|[[activist]]}} | spouse = {{marriage|સુધા દેવી|1922|1933|reason=અવસાન}} | children = ૫ | parents = [[આશુતોષ મુખર્જી]] (પિતા)<br />જોગમાયાદેવી મુખર્જી (મૃત્યુ) | relatives = ચિત્તાતોષ મુખર્જી (ભત્રીજો) | signature = Shyamaprasad Mookharjee signature B&W 1.jpg }} '''શ્યામા પ્રસાદ મુખર્જી''' (૬ જુલાઈ ૧૯૦૧ – ૨૩ જૂન ૧૯૫૩) એક ભારતીય વકીલ, શિક્ષણવિદ, રાજકારણકર્તા, સામાજિક કાર્યકર, અને રાજ્ય તેમજ રાષ્ટ્રીય સરકારોમાં મંત્રી હતા. સ્વાતંત્ર્ય આંદોલનમાં [[ભારત છોડો આંદોલન]]ના વિરોધ માટે જાણીતા, તેમણે પછીથી [[હિંદુ મહાસભા]] સાથેના સંબંધ તોડી નાખ્યા હતા અને પ્રધાનમંત્રી [[જવાહરલાલ નહેરુ]]ની કેબિનેટમાં ભારતના પ્રથમ ઔદ્યોગિક અને પુરવઠા મંત્રી તરીકે સેવા આપી હતી. નેહરુ સાથેના મતભેદ પછી<ref name="Nag2015">{{cite book|author=Kingshuk Nag|title=Netaji: Living Dangerously|url=https://books.google.com/books?id=duHwCgAAQBAJ&pg=PT53|date=18 November 2015|publisher=AuthorsUpFront {{!}} Paranjoy|isbn=978-93-84439-70-5|pages=53–}}</ref>, લિયાકત-નેહરૂ સંધિના વિરોધમાં, મુખર્જીએ નેહરુ કેબિનેટમાંથી રાજીનામું આપી દીધું.<ref>{{Cite web|url=http://www.shyamaprasad.org/biography.htm|title=Dr. Shyama Prasad Mookerjee|website=www.shyamaprasad.org|access-date=1 June 2019|archive-date=21 July 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220721220952/http://shyamaprasad.org/biography.htm|url-status=live}}</ref> [[રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ]]ની મદદથી<ref>{{Cite web |date=2023-06-23 |title=What was the Liaquat-Nehru pact, due to which Syama Prasad Mookerjee resigned from the Union cabinet? |url=https://indianexpress.com/article/explained/explained-history/liaquat-nehru-pact-syama-prasad-mookerjee-resigned-8682347/ |access-date=2024-06-24 |website=The Indian Express |language=en}}</ref>, તેમણે ૧૯૫૧માં [[ભારતીય જનસંઘ]]ની સ્થાપના કરી, જે ભારતીય જનતા પાર્ટીની પૂર્વજ છે.<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Bharatiya-Jana-Sangh|title=Bharatiya Jana Sangh {{!}} Indian political organization|website=Encyclopædia Britannica|access-date=1 June 2019|archive-date=20 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230220121501/https://www.britannica.com/topic/Bharatiya-Jana-Sangh|url-status=live}}</ref> તેઓ ૧૯૪૩ થી ૧૯૪૬ સુધી અખિલ ભારતીય હિંદુ મહાસભાના અધ્યક્ષ હતા. રાજ્યની સરહદ પાર કરવાનો પ્રયત્ન કરતાં ૧૯૫૩માં જમ્મૂ અને કાશ્મીર પોલીસ દ્વારા તેમની અટકાયત કરવામાં આવી હતી. કારાવાસ દરમિયાન હૃદયઘાતનો હુમલો થયાનું નિદાન થયા બાદ હોસ્પિટલમાં ખસેડવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ એક દિવસ પશ્ચાત તેમનું નિધન થયું હતું.{{sfn|Bakshi|1991|pp=278–306}}{{sfn|Smith|2015|p=87}} ભારતીય જનતા પાર્ટી ભારતીય જન સંઘની વારસ હોવાથી, મુખર્જીને ભારતીય જનતા પાર્ટીના સભ્યો પાર્ટીના સંસ્થાપક તરીકે ગણાવે છે.<ref>{{Cite web|url=https://www.bjp.org/en/historyoftheparty|title=History of the Party|website=www.bjp.org|access-date=6 August 2019|archive-date=12 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812020512/https://www.bjp.org/en/historyoftheparty|url-status=live}}</ref> == સંદર્ભ == {{REflist}} 0ef9m768imh9e4uij6wj7qs7mu2izeh 886622 886621 2025-06-21T03:49:27Z Snehrashmi 41463 /* સંદર્ભ */ Typo 886622 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | image = Dr. Syama Prasad Mookerjee.jpg | caption = | office = [[Member of Parliament, Lok Sabha]] | termstart = ૧૭ એપ્રિલ ૧૯૫૨ | termend = ૨૩ જૂન ૧૯૫૩ | constituency = [[Calcutta South East (Lok Sabha constituency)|Calcutta South East]], [[પશ્ચિમ બંગાળ]] | successor = સાધન ગુપ્તા | office2 = [[Constituent Assembly of India|Member of the Indian Constituent Assembly]] | termstart2 = ૯ ડિસેમ્બર ૧૯૪૬ | termend2 = ૨૪ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ | constituency2 = [[પશ્ચિમ બંગાળ]] | office1 = 1st [[Minister of Commerce and Industry (India)|Union Minister of Commerce and Industry]] | primeminister1 = [[જવાહરલાલ નેહરુ]] | term_start1 = ૧૫ ઓગસ્ટ ૧૯૪૭ | term_end1 = ૬ એપ્રિલ ૧૯૫૦ | predecessor1 = ''નવનિર્મિત પદ'' | successor1 = [[નિત્યાનંદ કાનૂનગો]] | office3 = ભારતીય જન સંઘના સ્થાપક-પ્રમુખ | term_start3 = {{Start date|1951||}} | term_end3 = {{End date|1952||}} | predecessor3 = ''નવનિર્મિત પદ'' | successor3 = મૌલીચંદ્ર શર્મા | office4 = [[Finance Minister]] of [[Bengal Presidency|Bengal Province]] | primeminister4 = એ.કે.અફઝલ હક | term_start4 = ૧૨ ડિસેમ્બર ૧૯૪૧ | term_end4 = ૨૦ નવેમ્બર ૧૯૪૨ | office5 = [[Bengal Legislative Council|Member of the Bengal Legislative Council]] | constituency5 = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલય | term_start5 = ૧૯૨૯ | term_end5 = ૧૯૪૭{{sfn|Mishra|2004|p=96}} | office6 = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના ઉપકુલપતિ | term_start6 = ૮ ઓગસ્ટ ૧૯૩૪ | term_end6 = ૮ ઓગસ્ટ ૧૯૩૮<ref>{{cite web|url=http://www.caluniv.ac.in/about/vc.html|title=Our Vice-Chancellors|publisher=University of Calcutta|access-date=1 December 2016|archive-date=1 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200101181608/https://www.caluniv.ac.in/about/vc.html|url-status=live}}</ref> | predecessor6 = હસન સુહરાવર્ધી | successor6 = મોહમ્મદ અઝીઝુલ હક | office7 = અખિલ ભારતિય હિંદુ મહાસભાના પ્રમુખ | term_start7 = ૧૯૪૩ | term_end7 = ૧૯૪૭ | birth_date = {{birth date|df=yes|1901|07|06}} | birth_place = [[કોલકાતા]], બંગાળ પ્રેસિડેન્સી, બ્રિટીશ ભારત <br />(વર્તમાન [[કોલકાતા]], [[પશ્ચિમ બંગાળ]], [[ભારત]]) | death_date = {{death date and age|df=yes|1953|06|23|1901|07|06}} | death_place = [[શ્રીનગર]], જમ્મુ કાશ્મીર, ભારત | party = [[ભારતીય જનસંઘ]] | otherparty = [[હિન્દુ મહાસભા]]<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/sp-mukherjee-was-part-of-muslim-league-govt-in-bengal-in-1940s-cong-hits-back-at-pm/articleshow/109095340.cms|title='SP Mukherjee was part of Muslim League govt in Bengal in 1940s': Cong hits back at PM|newspaper=The Times of India |date=7 April 2024}}</ref> [[ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ]](૧૯૨૯-૧૯૩૦)<ref>{{cite web | url=https://www.deccanherald.com/india/congress-didn-t-probe-syama-prasad-mukherjee-s-death-in-1953-says-jp-nadda-1124473.html | title=Congress didn't probe Syama Prasad Mukherjee's death in 1953, says JP Nadda }}</ref> | alma_mater = [[Presidency College, Kolkata|Presidency College]] (બી.એ., એમ.એ., એલએલબી, ડી.લીટ.)<br />[[Lincoln's Inn]] | profession = {{hlist|[[Academician]]|[[barrister]]|[[politician]]|[[activist]]}} | spouse = {{marriage|સુધા દેવી|1922|1933|reason=અવસાન}} | children = ૫ | parents = [[આશુતોષ મુખર્જી]] (પિતા)<br />જોગમાયાદેવી મુખર્જી (મૃત્યુ) | relatives = ચિત્તાતોષ મુખર્જી (ભત્રીજો) | signature = Shyamaprasad Mookharjee signature B&W 1.jpg }} '''શ્યામા પ્રસાદ મુખર્જી''' (૬ જુલાઈ ૧૯૦૧ – ૨૩ જૂન ૧૯૫૩) એક ભારતીય વકીલ, શિક્ષણવિદ, રાજકારણકર્તા, સામાજિક કાર્યકર, અને રાજ્ય તેમજ રાષ્ટ્રીય સરકારોમાં મંત્રી હતા. સ્વાતંત્ર્ય આંદોલનમાં [[ભારત છોડો આંદોલન]]ના વિરોધ માટે જાણીતા, તેમણે પછીથી [[હિંદુ મહાસભા]] સાથેના સંબંધ તોડી નાખ્યા હતા અને પ્રધાનમંત્રી [[જવાહરલાલ નહેરુ]]ની કેબિનેટમાં ભારતના પ્રથમ ઔદ્યોગિક અને પુરવઠા મંત્રી તરીકે સેવા આપી હતી. નેહરુ સાથેના મતભેદ પછી<ref name="Nag2015">{{cite book|author=Kingshuk Nag|title=Netaji: Living Dangerously|url=https://books.google.com/books?id=duHwCgAAQBAJ&pg=PT53|date=18 November 2015|publisher=AuthorsUpFront {{!}} Paranjoy|isbn=978-93-84439-70-5|pages=53–}}</ref>, લિયાકત-નેહરૂ સંધિના વિરોધમાં, મુખર્જીએ નેહરુ કેબિનેટમાંથી રાજીનામું આપી દીધું.<ref>{{Cite web|url=http://www.shyamaprasad.org/biography.htm|title=Dr. Shyama Prasad Mookerjee|website=www.shyamaprasad.org|access-date=1 June 2019|archive-date=21 July 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220721220952/http://shyamaprasad.org/biography.htm|url-status=live}}</ref> [[રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ]]ની મદદથી<ref>{{Cite web |date=2023-06-23 |title=What was the Liaquat-Nehru pact, due to which Syama Prasad Mookerjee resigned from the Union cabinet? |url=https://indianexpress.com/article/explained/explained-history/liaquat-nehru-pact-syama-prasad-mookerjee-resigned-8682347/ |access-date=2024-06-24 |website=The Indian Express |language=en}}</ref>, તેમણે ૧૯૫૧માં [[ભારતીય જનસંઘ]]ની સ્થાપના કરી, જે ભારતીય જનતા પાર્ટીની પૂર્વજ છે.<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Bharatiya-Jana-Sangh|title=Bharatiya Jana Sangh {{!}} Indian political organization|website=Encyclopædia Britannica|access-date=1 June 2019|archive-date=20 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230220121501/https://www.britannica.com/topic/Bharatiya-Jana-Sangh|url-status=live}}</ref> તેઓ ૧૯૪૩ થી ૧૯૪૬ સુધી અખિલ ભારતીય હિંદુ મહાસભાના અધ્યક્ષ હતા. રાજ્યની સરહદ પાર કરવાનો પ્રયત્ન કરતાં ૧૯૫૩માં જમ્મૂ અને કાશ્મીર પોલીસ દ્વારા તેમની અટકાયત કરવામાં આવી હતી. કારાવાસ દરમિયાન હૃદયઘાતનો હુમલો થયાનું નિદાન થયા બાદ હોસ્પિટલમાં ખસેડવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ એક દિવસ પશ્ચાત તેમનું નિધન થયું હતું.{{sfn|Bakshi|1991|pp=278–306}}{{sfn|Smith|2015|p=87}} ભારતીય જનતા પાર્ટી ભારતીય જન સંઘની વારસ હોવાથી, મુખર્જીને ભારતીય જનતા પાર્ટીના સભ્યો પાર્ટીના સંસ્થાપક તરીકે ગણાવે છે.<ref>{{Cite web|url=https://www.bjp.org/en/historyoftheparty|title=History of the Party|website=www.bjp.org|access-date=6 August 2019|archive-date=12 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812020512/https://www.bjp.org/en/historyoftheparty|url-status=live}}</ref> == સંદર્ભ == {{Reflist}} 1iyfr9x3xiso5tc2bpxe8t1gkczbne5 886625 886622 2025-06-21T03:50:27Z Snehrashmi 41463 [[શ્રેણી:૧૯૦૧માં જન્મ]] ઉમેરી using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 886625 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | image = Dr. Syama Prasad Mookerjee.jpg | caption = | office = [[Member of Parliament, Lok Sabha]] | termstart = ૧૭ એપ્રિલ ૧૯૫૨ | termend = ૨૩ જૂન ૧૯૫૩ | constituency = [[Calcutta South East (Lok Sabha constituency)|Calcutta South East]], [[પશ્ચિમ બંગાળ]] | successor = સાધન ગુપ્તા | office2 = [[Constituent Assembly of India|Member of the Indian Constituent Assembly]] | termstart2 = ૯ ડિસેમ્બર ૧૯૪૬ | termend2 = ૨૪ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ | constituency2 = [[પશ્ચિમ બંગાળ]] | office1 = 1st [[Minister of Commerce and Industry (India)|Union Minister of Commerce and Industry]] | primeminister1 = [[જવાહરલાલ નેહરુ]] | term_start1 = ૧૫ ઓગસ્ટ ૧૯૪૭ | term_end1 = ૬ એપ્રિલ ૧૯૫૦ | predecessor1 = ''નવનિર્મિત પદ'' | successor1 = [[નિત્યાનંદ કાનૂનગો]] | office3 = ભારતીય જન સંઘના સ્થાપક-પ્રમુખ | term_start3 = {{Start date|1951||}} | term_end3 = {{End date|1952||}} | predecessor3 = ''નવનિર્મિત પદ'' | successor3 = મૌલીચંદ્ર શર્મા | office4 = [[Finance Minister]] of [[Bengal Presidency|Bengal Province]] | primeminister4 = એ.કે.અફઝલ હક | term_start4 = ૧૨ ડિસેમ્બર ૧૯૪૧ | term_end4 = ૨૦ નવેમ્બર ૧૯૪૨ | office5 = [[Bengal Legislative Council|Member of the Bengal Legislative Council]] | constituency5 = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલય | term_start5 = ૧૯૨૯ | term_end5 = ૧૯૪૭{{sfn|Mishra|2004|p=96}} | office6 = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના ઉપકુલપતિ | term_start6 = ૮ ઓગસ્ટ ૧૯૩૪ | term_end6 = ૮ ઓગસ્ટ ૧૯૩૮<ref>{{cite web|url=http://www.caluniv.ac.in/about/vc.html|title=Our Vice-Chancellors|publisher=University of Calcutta|access-date=1 December 2016|archive-date=1 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200101181608/https://www.caluniv.ac.in/about/vc.html|url-status=live}}</ref> | predecessor6 = હસન સુહરાવર્ધી | successor6 = મોહમ્મદ અઝીઝુલ હક | office7 = અખિલ ભારતિય હિંદુ મહાસભાના પ્રમુખ | term_start7 = ૧૯૪૩ | term_end7 = ૧૯૪૭ | birth_date = {{birth date|df=yes|1901|07|06}} | birth_place = [[કોલકાતા]], બંગાળ પ્રેસિડેન્સી, બ્રિટીશ ભારત <br />(વર્તમાન [[કોલકાતા]], [[પશ્ચિમ બંગાળ]], [[ભારત]]) | death_date = {{death date and age|df=yes|1953|06|23|1901|07|06}} | death_place = [[શ્રીનગર]], જમ્મુ કાશ્મીર, ભારત | party = [[ભારતીય જનસંઘ]] | otherparty = [[હિન્દુ મહાસભા]]<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/sp-mukherjee-was-part-of-muslim-league-govt-in-bengal-in-1940s-cong-hits-back-at-pm/articleshow/109095340.cms|title='SP Mukherjee was part of Muslim League govt in Bengal in 1940s': Cong hits back at PM|newspaper=The Times of India |date=7 April 2024}}</ref> [[ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ]](૧૯૨૯-૧૯૩૦)<ref>{{cite web | url=https://www.deccanherald.com/india/congress-didn-t-probe-syama-prasad-mukherjee-s-death-in-1953-says-jp-nadda-1124473.html | title=Congress didn't probe Syama Prasad Mukherjee's death in 1953, says JP Nadda }}</ref> | alma_mater = [[Presidency College, Kolkata|Presidency College]] (બી.એ., એમ.એ., એલએલબી, ડી.લીટ.)<br />[[Lincoln's Inn]] | profession = {{hlist|[[Academician]]|[[barrister]]|[[politician]]|[[activist]]}} | spouse = {{marriage|સુધા દેવી|1922|1933|reason=અવસાન}} | children = ૫ | parents = [[આશુતોષ મુખર્જી]] (પિતા)<br />જોગમાયાદેવી મુખર્જી (મૃત્યુ) | relatives = ચિત્તાતોષ મુખર્જી (ભત્રીજો) | signature = Shyamaprasad Mookharjee signature B&W 1.jpg }} '''શ્યામા પ્રસાદ મુખર્જી''' (૬ જુલાઈ ૧૯૦૧ – ૨૩ જૂન ૧૯૫૩) એક ભારતીય વકીલ, શિક્ષણવિદ, રાજકારણકર્તા, સામાજિક કાર્યકર, અને રાજ્ય તેમજ રાષ્ટ્રીય સરકારોમાં મંત્રી હતા. સ્વાતંત્ર્ય આંદોલનમાં [[ભારત છોડો આંદોલન]]ના વિરોધ માટે જાણીતા, તેમણે પછીથી [[હિંદુ મહાસભા]] સાથેના સંબંધ તોડી નાખ્યા હતા અને પ્રધાનમંત્રી [[જવાહરલાલ નહેરુ]]ની કેબિનેટમાં ભારતના પ્રથમ ઔદ્યોગિક અને પુરવઠા મંત્રી તરીકે સેવા આપી હતી. નેહરુ સાથેના મતભેદ પછી<ref name="Nag2015">{{cite book|author=Kingshuk Nag|title=Netaji: Living Dangerously|url=https://books.google.com/books?id=duHwCgAAQBAJ&pg=PT53|date=18 November 2015|publisher=AuthorsUpFront {{!}} Paranjoy|isbn=978-93-84439-70-5|pages=53–}}</ref>, લિયાકત-નેહરૂ સંધિના વિરોધમાં, મુખર્જીએ નેહરુ કેબિનેટમાંથી રાજીનામું આપી દીધું.<ref>{{Cite web|url=http://www.shyamaprasad.org/biography.htm|title=Dr. Shyama Prasad Mookerjee|website=www.shyamaprasad.org|access-date=1 June 2019|archive-date=21 July 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220721220952/http://shyamaprasad.org/biography.htm|url-status=live}}</ref> [[રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ]]ની મદદથી<ref>{{Cite web |date=2023-06-23 |title=What was the Liaquat-Nehru pact, due to which Syama Prasad Mookerjee resigned from the Union cabinet? |url=https://indianexpress.com/article/explained/explained-history/liaquat-nehru-pact-syama-prasad-mookerjee-resigned-8682347/ |access-date=2024-06-24 |website=The Indian Express |language=en}}</ref>, તેમણે ૧૯૫૧માં [[ભારતીય જનસંઘ]]ની સ્થાપના કરી, જે ભારતીય જનતા પાર્ટીની પૂર્વજ છે.<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Bharatiya-Jana-Sangh|title=Bharatiya Jana Sangh {{!}} Indian political organization|website=Encyclopædia Britannica|access-date=1 June 2019|archive-date=20 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230220121501/https://www.britannica.com/topic/Bharatiya-Jana-Sangh|url-status=live}}</ref> તેઓ ૧૯૪૩ થી ૧૯૪૬ સુધી અખિલ ભારતીય હિંદુ મહાસભાના અધ્યક્ષ હતા. રાજ્યની સરહદ પાર કરવાનો પ્રયત્ન કરતાં ૧૯૫૩માં જમ્મૂ અને કાશ્મીર પોલીસ દ્વારા તેમની અટકાયત કરવામાં આવી હતી. કારાવાસ દરમિયાન હૃદયઘાતનો હુમલો થયાનું નિદાન થયા બાદ હોસ્પિટલમાં ખસેડવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ એક દિવસ પશ્ચાત તેમનું નિધન થયું હતું.{{sfn|Bakshi|1991|pp=278–306}}{{sfn|Smith|2015|p=87}} ભારતીય જનતા પાર્ટી ભારતીય જન સંઘની વારસ હોવાથી, મુખર્જીને ભારતીય જનતા પાર્ટીના સભ્યો પાર્ટીના સંસ્થાપક તરીકે ગણાવે છે.<ref>{{Cite web|url=https://www.bjp.org/en/historyoftheparty|title=History of the Party|website=www.bjp.org|access-date=6 August 2019|archive-date=12 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812020512/https://www.bjp.org/en/historyoftheparty|url-status=live}}</ref> == સંદર્ભ == {{Reflist}} [[શ્રેણી:૧૯૦૧માં જન્મ]] mucbump8g9dd0vcvebsdns7bvwm46tq 886626 886625 2025-06-21T03:50:39Z Snehrashmi 41463 [[શ્રેણી:૧૯૫૩માં મૃત્યુ]] ઉમેરી using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 886626 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | image = Dr. Syama Prasad Mookerjee.jpg | caption = | office = [[Member of Parliament, Lok Sabha]] | termstart = ૧૭ એપ્રિલ ૧૯૫૨ | termend = ૨૩ જૂન ૧૯૫૩ | constituency = [[Calcutta South East (Lok Sabha constituency)|Calcutta South East]], [[પશ્ચિમ બંગાળ]] | successor = સાધન ગુપ્તા | office2 = [[Constituent Assembly of India|Member of the Indian Constituent Assembly]] | termstart2 = ૯ ડિસેમ્બર ૧૯૪૬ | termend2 = ૨૪ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ | constituency2 = [[પશ્ચિમ બંગાળ]] | office1 = 1st [[Minister of Commerce and Industry (India)|Union Minister of Commerce and Industry]] | primeminister1 = [[જવાહરલાલ નેહરુ]] | term_start1 = ૧૫ ઓગસ્ટ ૧૯૪૭ | term_end1 = ૬ એપ્રિલ ૧૯૫૦ | predecessor1 = ''નવનિર્મિત પદ'' | successor1 = [[નિત્યાનંદ કાનૂનગો]] | office3 = ભારતીય જન સંઘના સ્થાપક-પ્રમુખ | term_start3 = {{Start date|1951||}} | term_end3 = {{End date|1952||}} | predecessor3 = ''નવનિર્મિત પદ'' | successor3 = મૌલીચંદ્ર શર્મા | office4 = [[Finance Minister]] of [[Bengal Presidency|Bengal Province]] | primeminister4 = એ.કે.અફઝલ હક | term_start4 = ૧૨ ડિસેમ્બર ૧૯૪૧ | term_end4 = ૨૦ નવેમ્બર ૧૯૪૨ | office5 = [[Bengal Legislative Council|Member of the Bengal Legislative Council]] | constituency5 = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલય | term_start5 = ૧૯૨૯ | term_end5 = ૧૯૪૭{{sfn|Mishra|2004|p=96}} | office6 = કલકત્તા વિશ્વવિદ્યાલયના ઉપકુલપતિ | term_start6 = ૮ ઓગસ્ટ ૧૯૩૪ | term_end6 = ૮ ઓગસ્ટ ૧૯૩૮<ref>{{cite web|url=http://www.caluniv.ac.in/about/vc.html|title=Our Vice-Chancellors|publisher=University of Calcutta|access-date=1 December 2016|archive-date=1 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200101181608/https://www.caluniv.ac.in/about/vc.html|url-status=live}}</ref> | predecessor6 = હસન સુહરાવર્ધી | successor6 = મોહમ્મદ અઝીઝુલ હક | office7 = અખિલ ભારતિય હિંદુ મહાસભાના પ્રમુખ | term_start7 = ૧૯૪૩ | term_end7 = ૧૯૪૭ | birth_date = {{birth date|df=yes|1901|07|06}} | birth_place = [[કોલકાતા]], બંગાળ પ્રેસિડેન્સી, બ્રિટીશ ભારત <br />(વર્તમાન [[કોલકાતા]], [[પશ્ચિમ બંગાળ]], [[ભારત]]) | death_date = {{death date and age|df=yes|1953|06|23|1901|07|06}} | death_place = [[શ્રીનગર]], જમ્મુ કાશ્મીર, ભારત | party = [[ભારતીય જનસંઘ]] | otherparty = [[હિન્દુ મહાસભા]]<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/sp-mukherjee-was-part-of-muslim-league-govt-in-bengal-in-1940s-cong-hits-back-at-pm/articleshow/109095340.cms|title='SP Mukherjee was part of Muslim League govt in Bengal in 1940s': Cong hits back at PM|newspaper=The Times of India |date=7 April 2024}}</ref> [[ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ]](૧૯૨૯-૧૯૩૦)<ref>{{cite web | url=https://www.deccanherald.com/india/congress-didn-t-probe-syama-prasad-mukherjee-s-death-in-1953-says-jp-nadda-1124473.html | title=Congress didn't probe Syama Prasad Mukherjee's death in 1953, says JP Nadda }}</ref> | alma_mater = [[Presidency College, Kolkata|Presidency College]] (બી.એ., એમ.એ., એલએલબી, ડી.લીટ.)<br />[[Lincoln's Inn]] | profession = {{hlist|[[Academician]]|[[barrister]]|[[politician]]|[[activist]]}} | spouse = {{marriage|સુધા દેવી|1922|1933|reason=અવસાન}} | children = ૫ | parents = [[આશુતોષ મુખર્જી]] (પિતા)<br />જોગમાયાદેવી મુખર્જી (મૃત્યુ) | relatives = ચિત્તાતોષ મુખર્જી (ભત્રીજો) | signature = Shyamaprasad Mookharjee signature B&W 1.jpg }} '''શ્યામા પ્રસાદ મુખર્જી''' (૬ જુલાઈ ૧૯૦૧ – ૨૩ જૂન ૧૯૫૩) એક ભારતીય વકીલ, શિક્ષણવિદ, રાજકારણકર્તા, સામાજિક કાર્યકર, અને રાજ્ય તેમજ રાષ્ટ્રીય સરકારોમાં મંત્રી હતા. સ્વાતંત્ર્ય આંદોલનમાં [[ભારત છોડો આંદોલન]]ના વિરોધ માટે જાણીતા, તેમણે પછીથી [[હિંદુ મહાસભા]] સાથેના સંબંધ તોડી નાખ્યા હતા અને પ્રધાનમંત્રી [[જવાહરલાલ નહેરુ]]ની કેબિનેટમાં ભારતના પ્રથમ ઔદ્યોગિક અને પુરવઠા મંત્રી તરીકે સેવા આપી હતી. નેહરુ સાથેના મતભેદ પછી<ref name="Nag2015">{{cite book|author=Kingshuk Nag|title=Netaji: Living Dangerously|url=https://books.google.com/books?id=duHwCgAAQBAJ&pg=PT53|date=18 November 2015|publisher=AuthorsUpFront {{!}} Paranjoy|isbn=978-93-84439-70-5|pages=53–}}</ref>, લિયાકત-નેહરૂ સંધિના વિરોધમાં, મુખર્જીએ નેહરુ કેબિનેટમાંથી રાજીનામું આપી દીધું.<ref>{{Cite web|url=http://www.shyamaprasad.org/biography.htm|title=Dr. Shyama Prasad Mookerjee|website=www.shyamaprasad.org|access-date=1 June 2019|archive-date=21 July 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220721220952/http://shyamaprasad.org/biography.htm|url-status=live}}</ref> [[રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ]]ની મદદથી<ref>{{Cite web |date=2023-06-23 |title=What was the Liaquat-Nehru pact, due to which Syama Prasad Mookerjee resigned from the Union cabinet? |url=https://indianexpress.com/article/explained/explained-history/liaquat-nehru-pact-syama-prasad-mookerjee-resigned-8682347/ |access-date=2024-06-24 |website=The Indian Express |language=en}}</ref>, તેમણે ૧૯૫૧માં [[ભારતીય જનસંઘ]]ની સ્થાપના કરી, જે ભારતીય જનતા પાર્ટીની પૂર્વજ છે.<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Bharatiya-Jana-Sangh|title=Bharatiya Jana Sangh {{!}} Indian political organization|website=Encyclopædia Britannica|access-date=1 June 2019|archive-date=20 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230220121501/https://www.britannica.com/topic/Bharatiya-Jana-Sangh|url-status=live}}</ref> તેઓ ૧૯૪૩ થી ૧૯૪૬ સુધી અખિલ ભારતીય હિંદુ મહાસભાના અધ્યક્ષ હતા. રાજ્યની સરહદ પાર કરવાનો પ્રયત્ન કરતાં ૧૯૫૩માં જમ્મૂ અને કાશ્મીર પોલીસ દ્વારા તેમની અટકાયત કરવામાં આવી હતી. કારાવાસ દરમિયાન હૃદયઘાતનો હુમલો થયાનું નિદાન થયા બાદ હોસ્પિટલમાં ખસેડવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ એક દિવસ પશ્ચાત તેમનું નિધન થયું હતું.{{sfn|Bakshi|1991|pp=278–306}}{{sfn|Smith|2015|p=87}} ભારતીય જનતા પાર્ટી ભારતીય જન સંઘની વારસ હોવાથી, મુખર્જીને ભારતીય જનતા પાર્ટીના સભ્યો પાર્ટીના સંસ્થાપક તરીકે ગણાવે છે.<ref>{{Cite web|url=https://www.bjp.org/en/historyoftheparty|title=History of the Party|website=www.bjp.org|access-date=6 August 2019|archive-date=12 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812020512/https://www.bjp.org/en/historyoftheparty|url-status=live}}</ref> == સંદર્ભ == {{Reflist}} [[શ્રેણી:૧૯૦૧માં જન્મ]] [[શ્રેણી:૧૯૫૩માં મૃત્યુ]] qac9ybii5vsbh93bblgpbyud6yzmmbe 3 150942 886629 2025-06-21T07:16:17Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886629 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Rehousingpackers885}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૨:૪૬, ૨૧ જૂન ૨૦૨૫ (IST) pbuqssy77tx2tabemrhwdruu14g35la 3 150943 886630 2025-06-21T07:21:34Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886630 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Wtf shinu}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૨:૫૧, ૨૧ જૂન ૨૦૨૫ (IST) qa85m2tlhi9jnyincgig6qmutgfv0hg 14 150944 886631 2025-06-21T10:03:09Z 103.215.157.242 Gold 886631 wikitext text/x-wiki Gold n2d2wt533o2n6ax7ei9j9u8vtiw2978 3 150945 886636 2025-06-21T10:39:49Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886636 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Kshatriya koli comunity}} -- [[સભ્ય:Aniket|Aniket]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૧૬:૦૯, ૨૧ જૂન ૨૦૨૫ (IST) n6tkzxjlioh2brpa58cuj0v8b9ll1u5