Ուիքիփետիա hywwiki https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%82%D5%B8%D6%80_%D4%B7%D5%BB MediaWiki 1.45.0-wmf.9 first-letter Մեդիա Սպասարկող Քննարկում Մասնակից Մասնակցի քննարկում Ուիքիփետիա Ուիքիփետիայի քննարկում Պատկեր Պատկերի քննարկում MediaWiki MediaWiki քննարկում Կաղապար Կաղապարի քննարկում Օգնություն Օգնության քննարկում Ստորոգութիւն Կատեգորիայի քննարկում TimedText TimedText talk Մոդուլ Մոդուլի քննարկում Event Event talk 0 73 241624 214971 2025-07-11T18:53:12Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 241624 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Երաժշտական ալպոմ |տիպ = Synthpop, Irish folk |արուեսդագէտ = Էտ Շիրըն |ձայնագրուած է = 2016 |տեւողութիւն = 2:50<ref>"÷ (Deluxe) by Ed Sheeran". iTunes. Retrieved 13 February 2017.</ref> |նախորդ ալպոմ = [[Շէյփ օֆ Եու (Shape of You, երգ)|Շէյբ օֆ Եու]] (2017) |այս ալպոմ = Կալուէի Կըրլ (2017) }} '''«Galway Girl» Կալուէի Կըրլ'''ը երգ մըն է Անգլիացի երգիչ-գրող՝ [[Էտ Շիրըն]]։ Այս երգը աշխատակցութիւն մըն է Էտ Շիրընի եւ Իրլանտական Ֆօլք նուագախումբ` «Beoga» Պէօկայի, եւ կը խարնէ Իրլանտական աւանդական երգերը «POP» բոբ ժանրին հետ։ <ref>Murphy, Claire (7 March 2017). "The identity of Sheeran's 'Galway Girl' is revealed". Independent.ie.</ref> 17 Մարտ 2017-ին Շիրըն հայտարարեց այս երգը իբր 3-րորդ երգը իր 2017-ի ալպոմին՝ ÷, ընկերակցութեամբ բարերու շարժապատկերով։<ref>"Ed Sheeran – Galway Girl [Official Lyric Video]". YouTube. 17 March 2017. Retrieved 17 March 2017.</ref><ref>"Ed Sheeran on Twitter". Twitter. Retrieved 17 March 2017.</ref> == Պատմութիւն == Շիրըն գրեց եւ արձանագրեց երգը Իրլանտական նուագախումբ «Beoga» Պէօկայի հետ։ Պէօկայ գործածէց կտորներ «Minute 5»Մինուդ 5 երգերնէն երենց ալպոմէն՝ «How to Tune a Fish»Հաու Դո Դիուն ա Ֆիշ։<ref>"Ed Sheeran and us – how Beoga crossed the Divide". www.rte.ie. 4 March 2017. Retrieved 11 March 2017.</ref>։ տեսակցութեան մը մէջ «The Irirsh Times»Տը Իրիշ Դայմզ ին հետ Շիրըն ըսաւ թէ առաջին սողը երգիըն «She played the fiddle in an Irish band» ներշնջուած էր «Niamh Dunne» նիամհ Տուննը էն Պէօկայ խումբին մէջի, սակայն երգին մնացեալ բաժինները մէկումը մասին չէր։ «Niamh Dunne» նիամհ Տուննը Գաունդի Լիմըրքէն է եւ ամուսնացած է Իրլանտացիի մը հետ։<ref>Ganatra, Shilpa (3 March 2017). "Ed Sheeran: 'I grew up on Planxty and The Chieftains'". The Irish Times.</ref><ref>"Ed Sheeran has revealed who his 'Galway Girl' is... and she's not even from Galway". Daily Edge. 4 March 2017.</ref> Ըստ Շիրընի ան կրուեցաւ իր պիտակին հետ որպէսզի ձգէն երգը իր ալպոմին վրայ «Անոնք շատ շատ թէմ էին Կալուէի Կըրլ երգին, որովհետեւ իրենց համար Ֆօլք երգերը աղուոր չէն,<ref>"Ed Sheeran: The new album is out today". www.gq.com. 2 February 2017. Retrieved 28 March 2017.</ref><ref>Petridis, Alexis (2 March 2017). "Ed Sheeran: 'I got hammered and cracked Justin Bieber in the face with a golf club'". The Guardian.</ref>, սակայն ան դարձաւ երրորդ ամէնաշատ սդրիմուած երգը «Spotify» սբոդիֆայի վրայ։ Երգը յայտարարուեգաւ 17 Մարտին «St. Patrick» Սուրբ Բաթրիքի օրով, եւ աւելցուեցաւ «BBC Radio 2»ՊՊսի Րատիօ 2 ի վրայ 18 Մարտին<ref name="BBC Radio 2 2017">"BBC – Radio 2 – Playlist". BBC Radio 2. Archived from the original on 18 March 2017. Retrieved 12 April 2017.</ref> Շիրըն գիտեր թէ 2001 էն սկսեալթ նոյն անունին երգ մը կար «Steve Earle» Սդիվ Ըրլի կողմէ։ 2008-ին երգը նորէն երգուեցաւ «Sharon Shannon» Շէրօն Շանոնի կողմէ եւ «Mundy» Մոնտիի կողմէ եւ հաջող երգ մը դարձաւ Իրլանտիո մէջ։ Շիրըն տեսակցութեան մը մէջ ըսաւ թէ ան փորձած էր բարերը բոխէլ սակայն չհաջողեցաւ սակայն ըսաւ թէ նպատաը այս երգին է ներշընջուիլ անձելաէն եւ ստեղծագործէլ նոր բան մը։<ref>Ed Sheeran tells all to BBC about his Irish roots, music, childhood and future, irishcentral.com, visited 5. June 2017</ref> 2017-ի Տուպլին ի նուագահանդէսին Շիրըն երգեց առաջին տունը «Steve Earle» Սդիվ Ըրլի երգէն հետո ալ շարունակեց իր երգովը։<ref>Ed sheeran and beoga Galway girl live in Dublin and original Galway girl, YouTube, visited 5. June 2017</ref><ref>Ed Sheeran treats Irish fans to a cover of the original trad track Galway Girl at his sold-out 3Arena gig, thesun.ie. visited 5. June 2017</ref> == Գննադատական ընդունելութիւն == Ամի Մուլվանի՝ «Irish Independent» Այրիշ Ինտիբէնտընդէն տուաւ երգին դրական ընդունելութիւն մը կոչելով զայն (բաստ թէ Շիրընը իսկապէս կը սիրէ Իրլանտան)<ref>"Ed Sheeran's new song 'Galway Girl' is definitive proof of just how much he loves Ireland – Independent.ie". Independent.ie.</ref> == Երգացանկի Ընթացք == Երգը մտաւ Մեծն Բրիտանիոյ երգացանկին երկրորդ դիրքը Շէիբ Օֆ Եու էն ետ։<ref>Copsey, Rob (10 March 2017). "Ed Sheeran smashes Official Chart records as ÷ is the fastest-selling album by a male artist ever". The Official Charts Company.</ref> Երգը ծախուած է 445,000 անգամ Մեծն Բրիտանիոյ մէջ մինջեւ ապրիլ 2017։<ref>Copsey, Rob (4 April 2017). "The Official Top 40 biggest songs of 2017 so far". The Official Charts Company.</ref> Իրլանտիոյ մէջ դարձաւ թիւ մէկ երգը երգաձանկին վրայ։ == Երաժշտային Շարժապատկեր == 11 Ապրիլ 2017-ին Շիրըն արձանագրեձ Երաժշտային Շարժապատկերը «Galway Girl» Կալուէի Կըրլին Կալուէի մէջ՝ Իրլանտա, մէջը կայ դերասանուհի «Saoirse Ronan» Սաուրիս Ռօնան։<ref>Tom, Lauren (12 April 2017). "Ed Sheeran Shoots 'Galway Girl' Video (In Galway, Of Course) & Thanks Town's 'Wonderful People' for Help". Billboard. Retrieved 13 April 2017.</ref> դրուեձաւ իր «Youtube» չանըլ ին վրայ 3 Մայիս 2017-ին։<ref>Ed Sheeran (2017-05-03), Ed Sheeran – Galway Girl [Official Video], retrieved 2017-05-04</ref> Իր նոր Թաթուն սխալ գրուած է «Galway Grill»։<ref>Lily Waddell (19 April 2017). "Ed Sheeran confesses Galway Grill tattoo". Daily Mail. Retrieved 26 June 2017.</ref> == ձեւ եւ երգակարք == * Տիկիդալ #«Galway Girl» Կալուէի Կըրլ-2:50 * Տիկիդալ, Մարդին Ճէնսըն Րիմիքս<ref name="Galway Girl 2017">"Galway Girl (Martin Jensen Remix) – Single by Ed Sheeran". iTunes Store (US). 7 April 2017. Retrieved 12 April 2017.</ref> * «Galway Girl» Կալուէի Կըրլ (Մարդին Ճէնսըն Րիմիքս)-3:16 == Երգացանկ == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:center" |- ! scope="col"| Երգացանկ (2017) ! scope="col"| դիրք |- {{singlechart|Australia|2|artist=Ed Sheeran|song=Galway Girl|rowheader=true|accessdate=8 April 2017}} |- {{singlechart|Austria|6|artist=Ed Sheeran|song=Galway Girl|rowheader=true|accessdate=5 April 2017}} |- {{singlechart|Flanders|2|artist=Ed Sheeran|song=Galway Girl|rowheader=true|accessdate=16 June 2017}} |- {{singlechart|Wallonia|14|artist=Ed Sheeran|song=Galway Girl|rowheader=true|accessdate=30 June 2017}} |- {{singlechart|Canada|16|artist=Ed Sheeran|rowheader=true|accessdate=18 March 2017}} |- {{singlechart|Billboardcanadachrtop40|42|artist=Ed Sheeran|rowheader=true|accessdate=20 June 2017}} |- {{singlechart|Czech Republic|36|year=2017|week=24|rowheader=true|accessdate=19 June 2017}} |- {{singlechart|Czechdigital|4|year=2017|week=11|rowheader=true|accessdate=21 March 2017}} |- {{singlechart|Denmark|2|artist=Ed Sheeran|song=Galway Girl|rowheader=true|accessdate=22 March 2017}} |- ! scope="row"| Euro Digital Songs (''[[Billboard (magazine)|Billboard]]'')<ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/biz/search/charts?f[0]=is_bmdb_track_id%3A7713624&f[1]=itm_field_chart_id%3A846&refine=1|title=Euro Digital Songs|work=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|accessdate=13 April 2017}}</ref> | 3 |- {{singlechart|Finland|9|artist=Ed Sheeran|song=Galway Girl|rowheader=true|accessdate=19 March 2017}} |- ! scope="row"| France ([[Syndicat National de l'Édition Phonographique|SNEP]])<ref>{{cite web|url=http://www.snepmusique.com/tops-semaine/top-singles-megafusion/?ye=2017&we=11|title=Le Top de la semaine : Top Singles - SNEP (Week 11, 2017)|publisher=[[Syndicat National de l'Édition Phonographique]]|language=French|accessdate=25 March 2017}}</ref> | 35 |- {{singlechart|Germany2|5|id=1637378|artist=Ed Sheeran|song=Galway Girl|rowheader=true|accessdate=18 March 2017}} |- {{singlechart|Hungary|8|year=2017|week=22|rowheader=true|accessdate=9 June 2017}} |- {{singlechart|Hungarysingle|10|year=2017|week=21|rowheader=true|accessdate=1 June 2017}} |- {{singlechart|Hungarystream|3|year=2017|week=11|rowheader=true|accessdate=13 April 2017}} |- !scope="row"|Iceland ([[RÚV]])<ref>{{cite web|url=http://www.ruv.is/persona/ed-sheeran|publisher=[[RÚV]]|title= Ed Sheeran This Chart History| accessdate=24 May 2017}}</ref> | 1 |- {{singlechart|Ireland2|1|artist=Ed Sheeran|song=Galway Girl|rowheader=true|accessdate=18 March 2017}} |- {{singlechart|Italy|14|artist=Ed Sheeran|song=Galway Girl|rowheader=true|accessdate=25 March 2017}} |- {{singlechart|Billboardjapanhot100|67|artist=Ed Sheeran|rowheader=true|accessdate=27 June 2017}} |- ! scope="row"| Malaysia ([[Recording Industry Association of Malaysia|RIM]])<ref>{{cite web|url=http://www.rim.org.my/main/images/stories/RIM/chart/12_i_dm.pdf|title=Top 20 Most Streamed International & Domestic Singles in Malaysia|publisher=[[Recording Industry Association of Malaysia]]|accessdate=13 June 2017}}</ref> | 15 |- ! scope="row"| [[Mexico Ingles Airplay]] ([[Billboard (magazine)|''Billboard'']])<ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/biz/search/charts?f[0]=ss_chart_search_title%3A%22Galway%20Girl%22&f[1]=itm_field_chart_id%3A1188&refine=1|title=Mexico Ingles Airplay|work=Billboard|accessdate=20 June 2017}}</ref> | 5 |- {{singlechart|Dutch40|7|year=2017|week=22|rowheader=true|accessdate=2 June 2017}} |- {{singlechart|Dutch100|6|artist=Ed Sheeran|song=Galway Girl|rowheader=true|accessdate=18 March 2017}} |- {{singlechart|New Zealand|3|artist=Ed Sheeran|song=Galway Girl|rowheader=true|accessdate=24 March 2017}} |- {{singlechart|Norway|4|artist=Ed Sheeran|song=Galway Girl|rowheader=true|accessdate=8 April 2017}} |- ! scope="row"| Philippines ([[Philippine Hot 100]])<ref>{{cite web|url=http://billboard.ph/billboardph-hot-100/|title=BillboardPH Hot 100|work=[[Billboard Philippines]]|date=12 June 2017|accessdate=12 June 2017}}</ref> | 23 |- {{singlechart|Poland|2|chartid=2350|year=2017|rowheader=true|accessdate=26 June 2017}} |- {{singlechart|Portugal|11|artist=Ed Sheeran|song=Galway Girl|rowheader=true|accessdate=23 March 2017}} |- ! scope="row"| Russia Airplay ([[Tophit]])<ref>{{cite web|url=https://tophit.ru/en/chart/russia/weekly/2017-06-08/all/all|title=Official Russia Top 100 Airplay Chart (week 23)|publisher=[[Tophit]]|accessdate=8 June 2017|archive-date=2018-11-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20181105012846/https://tophit.ru/en/chart/russia/weekly/2017-06-08/all/all|dead-url=yes}}</ref> | 74 |- {{singlechart|Scotland|1|date=2017-03-17|rowheader=true|accessdate=18 March 2017}} |- {{singlechart|Slovakia|17|year=2017|week=25|rowheader=true|accessdate=27 June 2017}} |- {{singlechart|Slovakdigital|6|year=2017|week=10|rowheader=true|accessdate=18 March 2017}} |- ! scope="row"| Slovenia ([[SloTop50]])<ref>{{cite web|url=http://www.slotop50.si/Glasbene-lestvice/Tedenske-lestvice/?year=2017&week=25|title=SloTop50: Slovenian official singles weekly chart|publisher=[[SloTop50]]|language=Slovenian|accessdate=28 June 2017|archive-date=9 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170809130251/http://www.slotop50.si/Glasbene-lestvice/Tedenske-lestvice/?year=2017&week=25|dead-url=yes}}</ref> | 14 |- ! scope="row"| Spain ([[Productores de Música de España|PROMUSICAE]])<ref>{{cite web|url=http://www.promusicae.es/listas/semana/3370-canciones-semana-10-2017|title=TOP 100 CANCIONES — SEMANA 10: del 03.03.2017 al 09.03.2017|publisher=[[Productores de Música de España]]|language=Spanish|accessdate=18 March 2017}}</ref> | 37 |- {{singlechart|Sweden|3|artist=Ed Sheeran|song=Galway Girl|rowheader=true|accessdate=14 April 2017}} |- {{singlechart|Switzerland|7|artist=Ed Sheeran|song=Galway Girl|rowheader=true|accessdate=27 March 2017}} |- {{singlechart|UK|2|date=2017-03-10|rowheader=true|accessdate=18 March 2017}} |- {{singlechart|Billboardhot100|53|artist=Ed Sheeran|rowheader=true|accessdate=18 March 2017}} |} == Վկայագիրներ == {| class="wikitable" |- ! Շրջան !! վկայագիրներ !! վաճառուած ձայնասգաւարակներ |- | Աւստրիա (ARIA)<ref>"ARIA CHART WATCH #393". auspOp. 5 November 2016. Retrieved 5 November 2016.</ref> || 2xՓլաթինէ || 140,000 |- | Պելճիքա (BEA)<ref>"Ultratop − Goud en Platina – 2016". Ultratop & Hung Medien / hitparade.ch. Retrieved 19 March 2015.</ref> || Ոսկի || 15,000 |- | Գանատա(Music Canada)<ref>"Canadian single certifications – Ed Sheeran – Galway Girl". Music Canada.</ref> || փլաթինէ || 80,000 |- | Տանիմարքա (IFPI Denmark)<ref>"Danish single certifications – Alan Walker – Faded". IFPI Denmark. Retrieved 13 October 2016. Click on næste to go to page if certification from official website</ref> || փլաթինէ || 30,000 |- | Ֆրանսա (SNEP)<ref>"French single certifications – Ed Sheeran – Galway Girl" (in French). Syndicat National de l'Édition Phonographique. Retrieved 30 May 2017.</ref> || Ոսկի || 75,000 |- | Գերմանիա (BVM)<ref>"Gold-/Platin-Datenbank (Alan Walker; 'Faded')" (in German). Bundesverband Musikindustrie. Retrieved 15 March 2017.</ref> || Ոսկի || 200,000 |- | Իտալիա (FIMI)<ref>"Italian single certifications – Alan Walker – Faded" (in Italian). Federazione Industria Musicale Italiana. Retrieved 12 December 2016. Select Online in the field Sezione. Enter Alan Walker in the field Filtra. Select 2016 in the field Anno. The certification will load automatically</ref> || փլաթինէ || 50,000 |- | Նիու Զիլանտա (RMNZ)<ref>"New Zealand single certifications". Recorded Music NZ. Retrieved 20 May 2016.</ref> || փլաթինէ || 30,000 |- | Սբանիա (PROMUSICAE)<ref>"Spanish single certifications – Alan Walker – Faded" (in Spanish). Novedades y Listas Oficiales de Ventas de Música en España. Retrieved 15 June 2016.</ref> || ոսկի || 20,000 |- | Շուէտ (GLF) <ref name="IFPI Sweden 2016">"Guld- och Platinacertifikat − År 2017" (PDF) (in Swedish). IFPI Sweden. Retrieved 9 September 2016. Type Alan Walker in the top right search bar. Click on "Sok" and select Faded and see certification.</ref> || 3xփլաթինէ || 120,000 |- | Զուիցերիա (IFPI Զուիցերիա)<ref>"The Official Swiss Charts and Music Community: Awards (Ed Sheeran; 'Galway Girl')". IFPI Switzerland. Hung Medien. Retrieved 18 May 2017.</ref> || փլաթին || 30,000 |- | Մեծն Բրիտսանիա (BPI)<ref name="IFPI Sweden 2016"/> || փլաթին || 600,000 |- | ԱՄՆ (RIAA)<ref>"American single certifications – Alan Walker – Faded". Recording Industry Association of America. If necessary, click Advanced, then click Format, then select Single, then click SEARCH</ref> || Ոսկի || 500,000 |} == Հրապարակման օրեր == {| class="wikitable plainrowheaders" ! երկիր ! Թուական ! ձեւ ! տեսակ ! պիտակ ! ծանոթագրութիւն |- ! scope="row" rowspan="2"| Միծն Բրիտանիա | 17 Մարտ 2017 | [[Contemporary hit radio]]Գոնթեմբորարի Հիդ Րատիօ | բնագիր | [[Asylum Records|Asylum]] Ասայլըմ | <ref name="BBC Radio 2 2017"/> |- | rowspan="2"| 7 Ապրիլ 2017 | rowspan="2"| Տիկիդալ | rowspan="2"| «[[Martin Jensen (DJ)|Martin Jensen]] remix» Մարդին Ճէնսըն Րիմիքս | rowspan="2"| [[Atlantic Records|Atlantic]] Աթլանդիգ Րէգօրտզ |<ref>{{cite web|title=Galway Girl (Martin Jensen remix) – Single by Ed Sheeran|url=https://itunes.apple.com/gb/album/galway-girl-martin-jensen-remix-single/id1222072038|publisher=[[iTunes Store]] (UK)|date=7 April 2017|accessdate=12 April 2017}}</ref> |- ! scope="row"| Միացեալ նահանգներ | <ref name="Galway Girl 2017"/> |} == Գավրներ եւ Յարմարութիւններ == Ապրիլ 2017-ին «Ritchie Remo» Րիդչիդ Րէմօ՝ հիւսիսային Իրլանտացի երգիչ մը հրատարակեց «Galway Girls» երգը որը խարնուրդ մըն է Էտ Շիրընի երգին Եւ «Steve Earle» Սդիվ Ըրլի երգին։<ref>iTunes: Ritchie Remo - Galway Girls (single)</ref><ref>YouTube: Ritchie Remo - "Galway Girls" music video</ref> == Ծանօթագրութիւններ == {{ծանտուփ}} njply594ceraa6kyvkuicsxnd29cods 0 1257 241625 237750 2025-07-11T19:11:09Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 241625 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Երգ | կատարող = Lilly Wood and the Prick | այլ կատարողներ = | ալպոմ = | թողարկուած = [[13 Յունիս]], [[2014]] | տեսակ = թուային | ձայնագրուած = 2010-2014 | ժանր = «Dead House», «Dance-pop» | տեւողութիւն = 3:12 | հեղինակ = Benjamin Cotto Nili Hadida | ձայնագրման ընկերութիւն = TONSPIEL Warner | արտադրիչ = Robin Schulz | ISWC = | երգեր = | նախորդ = | երգի_համար = | յաջորդ = | այլ = }} '''Prayer in C''', ֆրանսական ֆոլք-փոփ [[Lilly Wood and the Prick]] խումբին երգերէն մէկն է, երգու բնական տարբերակը թողարկուած է [[2010]] թուականի անոնց «Invincible Friends» ալպոմին մէջ։ Գերմանացի [[DJ]] եւ արտադրիչ Ռոպին Շուլզը ձայնագրած են երգին remix տարբերակը եւ [[2014]] թուականի Յունիսին երգին այս ձեւը թողարկուած է։ Շուլզի ռեմիքսը գլխաւորած է [[Աւստրիոյ]], [[Գերմանիոյ]], [[Զիւիցերիոյ]], [[Լիւքսեմպուրկ]]ի, [[Ֆրանսիոյ]], [[Նիտեռլանտներ]]ու, [[Պելճիքա]]յի, [[Յունաստան]]ի, [[Իտալիոյ]], [[Հունգարիոյ]], [[Չեխիոյ]], [[Սլովաքիայի]], [[Հոլանտա]]յի, [[Խորուաթիոյ]], [[Դանիոյ]], [[Ֆինլանտա]]յի, [[Նորուեգիոյ]], [[Շուէտ]]ի, [[Փորթուկալ]]ի, [[Սպանիոյ]], [[Իրլանտիոյ]] եւ Անգլիոյ երաժշտական հիթ-շարքերը։ == Երգացանկ == *; Digital download<ref>{{cite web|url=https://itunes.apple.com/de/album/prayer-in-c-robin-schulz-radio/id868190316|title=Verbindung zum iTunes Store wird hergestellt.|publisher=[[iTunes]]}}</ref> # "Prayer in C" (Robin Schulz Radio Edit) – 3:09 *; CD single # "Prayer in C" (Robin Schulz Radio Edit) – 3:09 # "Prayer in C" (Robin Schulz Remix) – 5:22 == Շարքեր == === Բնօրինակ Տարբերակ === {|class="wikitable plainrowheaders" ! Շարք (2014) !Գրաւած դիրքը |- {{singlechart|France|9|artist=Lilly Wood & The Prick|song=Prayer in C|rowheader=true|accessdate=23 September 2014}} |} {{clear}} === Remix === ==== Շաբթուայ Շարքեր ==== {{col-begin}} {{col-2}} {|class="wikitable plainrowheaders sortable" style="text-align:center;" ! Շարք (2014–15) ! Լաւագոյն դիրքը |- {{singlechart|Australia|7|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Austria|1|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Flanders|1|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Flanders Dance|1|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Wallonia|1|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Wallonia Dance|1|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- ! scope="row" | Brazil [[Billboard Brasil Hot 100|(''Billboard'' Brasil Hot 100)]]<ref name="Billboard Brasil 1-13">{{Cite journal |last= |first= |authorlink= |date=October 2014|title=Billboard Brasil Hot 100 Airplay |journal=[[Billboard Brasil]] |issue=47 |<!--isbn=977-217605400-2 |-->page= |url= |accessdate= |editor=BPP}}</ref> | 27 |- ! scope="row" | Brazil [[Billboard Brasil|Hot Pop Songs]]<ref name="Billboard Brasil 1-13"/> | 12 |- {{singlechart|Canada|12|artist=Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|refname="Canada"|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- !scope="row"|Croatia ([[Croatian Airplay Radio Chart|Airplay Radio Chart]])<ref name="croatian">{{cite web|url=http://radio.hrt.hr/emisija/arc-top-40/51//|title=ARC, Issue Date: September 2, 2013|publisher=[[Croatian Radiotelevision|HRT]] |date=16 August 2014|accessdate=16 August 2014|language=Croatian}}</ref> | 1 |- {{singlechart|Czech Republic|2|year=2014|week=30|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Czechdigital|1|year=2014|week=33|accessdate=19 August 2014|rowheader=true}} |- {{singlechart|Denmark|1|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Billboardeurodigital|1|artist=Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Finland|1|artist=Robin Schulz, Lilly Wood & The Prick|song=Prayer In C|week=33|year=2014|rowheader=true|accessdate=17 August 2014}} |- {{singlechart|France|1|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- ! scope="row"|France Streaming Songs ([[Syndicat National de l'Édition Phonographique|SNEP]])<ref>{{cite web|url=http://www.chartsinfrance.net/charts/1437/titres-streaming.php|publisher =''Charts in France''|accessdate=18 February 2014|title=Titres les plus écoutés en streaming en France du 8 au 14 février 2014}}</ref> | style="text-align:center;"|1 |- {{singlechart|Germany|1|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- !scope="row"| Greece (''[[Billboard (magazine)|Billboard]]'')<ref>{{cite web |url=http://www.billboard.com/biz/charts/greece |title=Greece Digital Songs – July 19, 2014 |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |accessdate=19 June 2014}}</ref> | 1 |- {{singlechart|Hungarydance|1|year=2014|week=36|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Hungary|1|year=2014|week=30|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Hungarytop10|1|year=2014|week=28|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Ireland|1|year=2014|week=35|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Italy|1|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- !scope="row"| Lebanon ([[The Official Lebanese Top 20]])<ref>{{cite web |url=http://www.olt20.com/Lilly_Wood_and_The_Prick#fragment-2&panel1-4 |title=The Official Lebanese Top 20 – Lilly Wood and The Prick chart history |publisher=[[The Official Lebanese Top 20]] |accessdate=6 September 2014}}</ref> | 1 |- !scope="row"| Luxembourg (''[[Billboard (magazine)|Billboard]]'')<ref>{{cite web |url=http://www.billboard.com/biz/charts/2014-06-28/luxembourg-digital-songs |title=Luxembourg Digital Songs – June 28, 2014 |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |accessdate=19 June 2014}}</ref> | 1 |- {{singlechart|Dutch40|1|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Dutch100|1|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|New Zealand|5|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Norway|1|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Poland|1|chartid=1405|year=2014|rowheader=true|accessdate=8 September 2014}} |- {{singlechart|Polishdance|1|chartid=1428|rowheader=true|accessdate=7 October 2014}} |- !scope="row"| Portugal (''[[Billboard (magazine)|Billboard]]'')<ref>{{cite web |url=http://www.billboard.com/biz/charts/2014-09-20/portugal |title=Portugal Digital Songs – September 20, 2014 |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |accessdate=17 September 2014}}</ref> | 1 |- !scope="row"|Romania ([[Romanian Top 100]])<ref>{{cite web |url=http://www.kissfm.ro/emisiuni/54/Airplay-100.html |title=Airplay 100 |language=Romanian |publisher=[[Kiss FM (Romania)|Kiss FM]] |date=19 October 2014 |accessdate=19 October 2014}}</ref> |align="center"|6 |- ! scope="row"| Russia ([[Tophit]])<ref>{{cite web|url=http://tophit.ru/tracks/view/56524|title=Lilly Wood & The Prick & Robin Schulz - Prayer In C (Robin Schulz Radio Edit)|language=Russian|publisher=[[Tophit]]|accessdate=June 5, 2016|archive-date=June 19, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160619020915/http://tophit.ru/tracks/view/56524|dead-url=yes}}</ref> | 1 |- {{singlechart|Scotland|1|date=2014-09-06|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Slovakia|1|year=2014|week=30|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Slovakdigital|1|year=2014|week=31|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- | align=left|Slovenia ([[SloTop50]])<ref name="slotop50.si">{{cite web |url=http://www.slotop50.si/Lestvice/Tedenske-lestvice |title=SloTop50 - Slovenian official singles chart |publisher=slotop50.si |accessdate=21 September 2015 |archive-date=27 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150927184926/http://www.slotop50.si/Lestvice/Tedenske-lestvice |dead-url=yes }}</ref> || align=center|1 |- {{singlechart|Spain|1|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Sweden|1|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=5 July 2014}} |- {{singlechart|Switzerland|1|artist=Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz|song=Prayer in C (Robin Schulz Remix)|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|UK|1|date=2014-09-06|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|UKdance|1|date=2014-09-06|rowheader=true|accessdate=19 September 2014}} |- {{singlechart|Billboardhot100|23|artist=Robin Schulz|artistid=5901303|accessdate=7 February 2015|rowheader=true}} |- {{singlechart|Billboarddanceelectronic|1|artist=Robin Schulz|artistid=5901303|accessdate=26 September 2014|rowheader=true}} |- {{singlechart|Billboardadultpopsongs|18|artist=Robin Schulz|artistid=5901303|accessdate=26 March 2015|rowheader=true}} |- {{singlechart|Billboardlatinpopsongs|31|artist=Robin Schulz|artistid=5901303|accessdate=5 March 2015|rowheader=true}} |- {{singlechart|Billboardpopsongs|7|artist=Robin Schulz|artistid=5901303|accessdate=12 March 2015|rowheader=true}} |- {{singlechart|Billboardrhythmic|23|artist=Robin Schulz|artistid=5901303|accessdate=26 February 2015|rowheader=true}} |- |} {{col-2}} ==== Տարեվերջի Շարքեր ==== {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:center" |- !scope="col"|Շարք (2014) !scope="col"|Դիրքը |- ! scope="row"| Australia (ARIA)<ref>{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/aria-charts-end-of-year-charts-top-100-singles-2014.htm|title=End of Year Charts – ARIA Top 100 Singles 2014|work={{no italic|[[ARIA Charts]]}}|publisher=[[Australian Recording Industry Association]]|accessdate=5 February 2015}}</ref> | 43 |- ! scope="row"| Belgium (Ultratop Wallonia)<ref>{{cite web|url=http://www.ultratop.be/fr/annual.asp?year=2014&cat=s|title=Rapports Annuels 2014|accessdate=6 January 2015}}</ref> | 2 |- ! scope="row"| Denmark (Tracklisten)<ref>{{Cite web |url=http://www.hitlisten.nu/aarslister.asp?list=Download%2050 |title=Archive copy |accessdate=2015-01-08 |archive-date=2015-01-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150117000659/http://www.hitlisten.nu//aarslister.asp?list=Download%2050 |dead-url=yes }}</ref> | 11 |- ! scope="row"| France (SNEP)<ref>{{cite web|url=http://www.chartsinfrance.net/actualite/news-95369.html|title=Les meilleures ventes de singles de l'année 2014 en France|accessdate=16 January 2015}}</ref> | 2 |- ! scope="row"| Germany ([[GfK Entertainment|Official German Charts]])<ref>{{cite web |url=https://www.offiziellecharts.de/charts/single-jahr/for-date-2014 |title=Top 100 Single-Jahrescharts|language=German |work=''[[GfK Entertainment]]'' |publisher=offiziellecharts.de |accessdate=10 August 2015}}</ref> | 6 |- ! scope="row"| Israel (Media Forest)<ref>[http://www.mako.co.il/music-news/radio_airplay_chart/Article-ef0dc15a9b4aa41006.htm]</ref> | 4 |- ! scope="row"| Italy (FIMI)<ref>{{cite web|url=http://www.fimi.it/5233|publisher=[[Federazione Industria Musicale Italiana]]|language=Italian|accessdate=19 January 2015|title=FIMI - Classifiche Annuali 2014 "TOP OF THE MUSIC" FIMI-GfK: un anno di musica italiana|archive-date=13 January 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150113005101/http://www.fimi.it/5233|dead-url=yes}}</ref> | 6 |- ! scope="row"| Netherlands (Mega Dance Top 30)<ref>{{cite web |url=http://www.dutchcharts.nl/jaaroverzichten.asp?year=2014&cat=sd |title=Jaaroverzichten – Dance 2014 |language=Dutch |publisher=dutchcharts.nl. Hung Medien |accessdate=19 January 2015}}</ref> |1 |- ! scope="row"| Poland (ZPAV)<ref>{{cite web|url=http://bestsellery.zpav.pl/aktualnosci.php?idaktualnosci=1152|title=Utwory, których słuchaliśmy w radiu – Airplay 2014|publisher=[[Polish Society of the Phonographic Industry]]|language=Polish|accessdate=21 January 2015|archive-date=9 April 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170409163706/http://bestsellery.zpav.pl/aktualnosci.php?idaktualnosci=1152|dead-url=yes}}</ref> | 6 |- ! scope="row"| Russia (Tophit)<ref name="tophit">{{cite web|url=http://tophit.ru/chart/common/year|title=Airplay Detection Tophit 200 Yearly|language=Russian|publisher=[[Tophit]]|accessdate=June 5, 2016|archive-date=July 12, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160712040301/http://tophit.ru/chart/common/year|dead-url=yes}}</ref> | 5 |- ! scope="row"| Slovenia ([[SloTop50]])<ref name="slotop50.si"/> | 12 |- ! scope="row"| UK Singles (Official Charts Company)<ref>{{cite web|url=http://www.officialcharts.com/chart-news/the-official-top-100-biggest-songs-of-2014-revealed-3386/|title=The Official Top 100 Biggest Songs of 2014 revealed|date=31 December 2014|publisher=[[Official Charts Company]]|accessdate=31 December 2014}}</ref> | 22 |- !scope="col"|Շարք(2015) !scope="col"|Դիրքը |- ! scope="row"| Germany (Official German Charts)<ref>{{cite web |url=https://www.offiziellecharts.de/charts/single-jahr/for-date-2015 |title=Top 100 Single-Jahrescharts|language=German |work=[[GfK Entertainment]] |publisher=offiziellecharts.de |accessdate=6 January 2016}}</ref> | 100 |- ! scope="row"| Italy (FIMI)<ref>{{cite web|url=http://www.fimi.it/news/classifiche-top-of-the-music-2015-fimi-gfk-la-musica-italiana-in-vetta-negli-album-e-nei-singoli-digitali|title=Classifiche “Top of the Music” 2015 FIMI-GfK: La musica italiana in vetta negli album e nei singoli digitali|publisher=[[Federazione Industria Musicale Italiana]]|language=Italian|accessdate=13 January 2016|archive-date=23 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160423075020/http://www.fimi.it/news/classifiche-top-of-the-music-2015-fimi-gfk-la-musica-italiana-in-vetta-negli-album-e-nei-singoli-digitali|dead-url=yes}}</ref> | 47 |- ! scope="row"| Russia (Tophit)<ref name="tophit" /> | 7 |} {{col-end}} == Հաւաստագիրեր == {| class="wikitable" |- ! Շրջան!! Հաւաստագիր !! Վաճառք |- | {{դրօշ|Ավստրալիա}} [[Աւստրալիա]] ( ARIA ) || 2× Platinum || 140,000 ^ |- | {{դրօշ|Ավստրիա}} [[Աւստրիա]] ( IFPI Austria)|| Platinum|| 30,000 * |- | {{դրօշ|Բելգիա}} [[Պելճիքա]] (BEA) ||Platinum || 30,000 * |- | {{դրօշ|Կանադա}} [[Գանատա]] (Music Canada) || 2× Platinum || 160,000 ^ |- | {{դրօշ|Դանիա}} [[Դանիա]] ( IFPI Denmark ) || Gold || 15,000 ^ |- | {{դրօշ|Ֆրանսա}} [[Ֆրանսա]] || || 150,000 |- | {{դրօշ|Գերմանիա}} [[Գերմանիա]] (BVMI)|| 2× Platinum || 800,000 ^ |- | {{դրօշ|Իտալիա}} [[Իտալիա]] ( FIMI ) || 4× Platinum ||120,000double-dagger |- | {{դրօշ|Մեքսիկա}} [[Մեկսիքա]] (AMPROFON) || Gold || 30,000 ^ |- | {{դրօշ|Մեքսիկա}} [[Մեկսիքա]] (RMNZ)||Gold ||7,500 * |- | {{դրօշ|Շվեդիա}} [[Շուէտ]] (GLF) || 3× Platinum|| 120,000x |- | {{դրօշ|Շվեյցարիա}} [[Զիւիցերիա]] ( IFPI Switzerland) ||3× Platinum|| 90,000x |- | {{դրօշ|Մեծ Բրիտանիա}} [[Անգլիա]] (BPI) || Platinum|| 600,000double-dagger |- | {{դրօշ|ԱՄՆ}} [[ԱՄՆ]] (RIAA) || Platinum || 1,000,000double-dagger |- | {{դրօշ|Դանիա}} [[Դանիա]] ( IFPI Denmark )|| 2× Platinum || 5,200,000 ^ |- | {{դրօշ|Իսպանիա}} [[Սպանիա]] (PROMUSICAE) || Platinum|| 10,000,000 ^ |} == Թողարկման Պատմութիւն == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |- ! scope="col"| Երկիր ! scope="col"| Ամսաթիւ ! scope="col"| Ֆորմաթ ! scope="col"| Լէյպլ |- | [[Աւստրիա]]<ref name="Amazon.de">{{cite web|url=http://www.amazon.de/Prayer-Robin-Schulz-Radio-Edit/dp/B00JY6FJTI/ref=zg_2|title=Prayer In C: Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz: Amazon.de: Musik-Downloads |publisher=Amazon.de|date=6 June 2014|accessdate=25 July 2014}}</ref> |rowspan="4"| 6 Յուլիս 2014 |rowspan="3"| {{hlist|[[CD single|CD]]|[[Music download|digital download]]}} |rowspan="7"| [[Warner Music Group|Warner]] |- |Germany |- |Switzerland |- |[[Ֆրանսա]]<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.fr/Prayer-Robin-Schulz-Remix-Radio/dp/B00KWT39SY/ref=zg_2|title=Prayer In C: Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz: Amazon.fr: Téléchargement de musique|publisher=Amazon.fr|date=6 June 2014|accessdate=25 July 2014}}</ref> |rowspan="3"|Digital download |- | [[Սպանիա]]<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.es/gp/product/B00KBKT5G4/ref=dm_ws_tlw_trk1?ie=UTF8&qid=1406308060&sr=1-1|title=Prayer In C: Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz: Amazon.fr: Música digital|publisher=Amazon.es|date=13 June 2014|accessdate=25 July 2014}}</ref> | 13 Յունիս 2014 |- |rowspan="2"| [[Իտալիա]] | 13 Յունիս 2014<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.it/Prayer-Robin-Schulz-Radio-Edit/dp/B00KBF2JTE/ref=zg_bs_digital-music-track_43|title=Prayer In C: Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz: Amazon.it: Musica Digitale|publisher=Amazon.it|date=13 June 2014|accessdate=25 July 2014}}</ref> |- | 20 Յունիս 2014<ref>{{cite web|url=http://www.earone.it/news/lilly_wood_the_prick_robin_schulz_prayer_in_c_radio_date_20_06_2014_11259627/|title=Lilly Wood & The Prick & Robin Schulz - Prayer In C (Radio Date)|last=De Rosa|first=Gianluigi|date=18 June 2014|work=[[Warner Music]]|publisher=Earone|accessdate=25 July 2014}}</ref> | [[Contemporary hit radio]] |- | [[ԱՄՆ]]<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.com/Prayer-Lilly-Prick-Robin-Schulz/dp/B00KQP8K2O/ref=sr_1_1?s=dmusic&ie=UTF8&qid=1406308337&sr=1-1|title=Prayer In C: Lilly Wood & The Prick and Robin Schulz: Amazon.com: Digital Music|publisher=Amazon.com|date=17 June 2014|accessdate=25 July 2014}}</ref> | 17 Յունիս 2014 | rowspan="3"|Digital download | rowspan="3"|[[Atlantic Records|Atlantic]] |- | [[Իրլանտիա]] | 22 Օգոստոս 2014 |- | [[Անգլիա]] | 24 Օգոստոս 2014 |} == Տես Նաեւ == * [[List of number-one hits of 2014 (Austria)]] * [[List of number-one hits of 2014 (Denmark)]] * [[List of number-one singles of 2014 (Finland)]] * [[List of number-one hits of 2014 (France)]] * [[List of number-one hits of 2014 (Germany)]] * [[List of number-one singles of 2014 (Ireland)]] * [[List of Dutch Top 40 number-one singles of 2014|List of number-one singles of 2014 (Netherlands)]] * [[List of number-one songs in Norway#2014|List of number-one hits of 2014 (Norway)]] * [[List of number-one singles of 2014 (Poland)]] * [[Scottish Singles and Albums Charts#2014|List of number-one hits of 2014 (Scotland)]] * [[List of number-one singles and albums in Sweden#2014|List of number-one singles of 2014 (Sweden)]] * [[List of UK Dance Chart number-one singles of 2014]] * [[List of UK Singles Chart number ones of the 2010s#14|List of UK Singles Chart number ones of the 2010s]] == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Արտաքին յղումներ == * [http://www.lyricsondemand.com/l/lillywoodthepricklyrics/prayerincrobinschulzremixlyrics.html Full Lyrics at LyricsOnDemand.com] <!-- Licensed lyrics provider --> 8mmvrmxuyduhdbw7wmiepyn07rhzyp9 0 1708 241609 218928 2025-07-11T12:07:20Z Azniv Stepanian 8 241609 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կազմակերպութիւն}} '''Անարատ Յղութեան Հայ Քոյրերու Միաբանութիւն''', հիմնուած [[Կոստանդնուպոլիս|Կ. Պոլիս]] [[5 Յունիս]], [[1847]], հիմնադիր՝ [[Անտոն Պետրոս Թ. Հասունեան]]: == Պատմություն == Հիմնադիր՝ Անտոն-Պետրոս Թ. Հասունեան, Կաթողիկոս-Պատրիարք [[Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի|Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցւոյ]] եւ առաջին հայ Քարտինալ՝ Տիեզերական Եկեղեցւոյ:[[1840]]-ական թուականներուն կը ծրագրէ հիմնել «Հաւատաւոր Կոյսերու» միաբանութիւն մը, որու հիմնական նպատակ էր դաստիարակել հայ համեստ դասակարգի իգական սեռի միտքն ու հոգին [[Քրիստոնէութիւն|քրիստոնէական]], մարդկային ու ազգային արժէքներով: Այս բարենպատակ ու ազգօգուտ ծրագիրը կ’իրականացնէ գործակցութեամբ՝ Մայր Սրբուհի Հաճի-Անտոնեանի, որ իր կեանքը նուիրած էր բարեսիրական գործերու, եւ իբրեւ «տան մայրապետ»՝ զբաղած աղքատ փոքրիկներու կրթութեամբ: [[9 Դեկտեմբեր]], [[1847]]-ին, Մայր Սրբուհին չորս նուիրեալ քոյրերու հետ միասին կ’ուխտեն՝ հնազանդութեամբ, ողջախոհութեամբ եւ խոնարհ կեանքով նուիրուիլ Աստուծոյ ծառայութեան: Այսպիսով սկիզբ կ’առնէ «Աստուածամօր Տունը»՝ Անարատ Յղութեան Հայ Քոյրերու Միաբանութիւնը: Միաբանութիւնը ճանչցուած, վաւերացուած եւ հաստատուած է Հայ Կաթողիկէ Պատրիարքական Կոնդակով՝ [[5 Յունիս]], [[1847]]-ին, իսկ Քահանայապետական Կոնդակով՝ [[11 Յունիս]], [[1932]]-ին, միաբանութիւնը ենթարկուած է [[Հռոմ]]ի Սրբազան Պապին, իբրեւ իր Գերագոյն Մեծաւորին: Սկզբնական շրջանին, Մայր Տունը շատ համեստ, փայտաշէն տնակ մըն էր: Տարիներ ետք, Հիմնադիր Հօր ջանքերով կը կառուցուին Մայր Տունն ու Նորընծայարանը Բերայի Վալիտէ Զէօշմէ փողոցին վրայ: Յաջորդաբար [[Պոլիս|Պոլսոյ]] մէջ կը հիմնուին կրթական օճախներ՝ մանկապարտէզ, նախակրթարան, մինչեւ բարձրագոյն վարժարաններ: Պոլսէն ետք, առաքելութեան դաշտը կը տարածուի Արեւմտեան Հայաստանի եւ [[Կիլիկիա|Կիլիկիոյ]] աւելի քան քսան քաղաքներու ու գիւղերու մէջ: == Գործունէութիւն == [[20-րդ դար]]ու արշալոյսին, հայ աղջիկը խրոխտ իր ազգային դաստիարակութեամբ, լոյս ու գիտութիւն ստացած, կրօնական ու բարոյական արժէքներով կերտուած, ապագայ մայրութեան, ճշմարիտ «Հայ Մայր» ըլլալու կոչումին կը պատրաստուի: Այս գործունէութիւնը իր վերելքը կը շարունակէ մինչեւ [[1915]]: [[Մեծ Եղեռն]]ը, որ դառնօրէն կը հարուածէ, կը քանդէ հայուն ստեղծագործ, բարգաւաճ կեանքը, կը քանդէ նաեւ վանքերն ու գործօն հաստատութիւնները՝ Հայ Քոյրերուն: Կը նահատակուին տասներեք միաբան քոյրեր, յիսունհինգ ուրիշներ կը տեղահանուին, կ’աքսորուին: Զինադադարի վաղորդայնին, Հայ Մայրապետը հրատապ պատասխանատուութիւն մը կը ստանձնէ. «Տէր կանգնիլ՝ վերապրած հայու բեկորներուն, հոգատար մայր դառնալ՝ ծնողազուրկ հայորդիներուն»: [[1923]]-ին, Մայրավանքը եւ նորընծայարանը Պոլիսէն կը փոխադրուին ապահով վայր՝ Հռոմ: [[Լիբանան]]ի մէջ, [[1923]]-ին, արդէն հիմը կը դրուի Հռիփսիմեանց Վարժարանին, այնուհետեւ՝ Սուրիա, Եգիպտոս, Յորդանան, Իրաք, Իրան, Ֆրանսա եւ այլ վայրեր: Հայ քոյրերը իրենց գաղթական ժողովուրդին հետ կը հասնին մինչեւ Միացեալ Նահանգներ: [[1965]]-ին, [[Փենսիլվանիա]] Նահանգին [[Ֆիլատելֆիա]] քաղաքի մէջ կը հիմնեն առաջին հայ վարժարանը, որմէ ետք՝ [[1980]]-ին եւ [[1983]]-ին [[Պոսթոնի]] եւ [[Լոս-Անճելըս]]ի վարժարանները: [[1988]]-ի [[7 Դեկտեմբեր|Դեկտեմբեր եօթի]] ահաւոր երկրաշարժը իսկական ահազանգ մը կ’ըլլայ Հայ Քոյրերուն: Անոնք կը փութան [[Սպիտակ]] եւ [[Կիւմրի]] ամոքելու ցաւատանջ մեր ժողովուրդին անդարմանելի վիշտը: [[1991]]-ին, մեր Հայրենիքի անկախութեամբ կ’իրականանայ դարաւոր երազը Հայ Քոյրերուն: [[1992]]-ին, Հիւսիսային Հայաստանի [[Ախուրեան (Շիրակի մարզ)|Ախուրեան]] շրջանի, [[Կիւմրի]]էն 20 քմ. հեռու, [[Արեւիկ (Շիրակի մարզ)|Արեւիկ գիւղին]] մէջ, համեստ ու ցուրտ տուն մը կը դառնայ հայ քոյրերուն առաջին վանքը, առաքելավայրը՝ երեք կամաւոր քոյրերու: Անշուք այս վայրէն կը ճառագայթէ հաւատքի լոյս ու աւետարանի հանդէպ սէր՝ հայրենի մեր ժողովուրդին, որ աւելի քան 70 տարիներ Աստուծոյ Խօսքէն զուրկ մնացած էր: Քրիստոնեայ Հայուն վերածնունդն էր: Արեւիկէն ետք, Կիւմրիի մէջ, ապա [[Կալինինոյի շրջան]]ի՝ [[Տաշիր]] գիւղաքաղաքը, յարակից գիւղերով, աւաններով, յետոյ Ջաւախքի տարածքին Հեշտեան՝ իր տասնեակ գիւղերով կը դառնայ քոյրերուն համար քրիստոնէական դաստիարակութեան եւ մարդասիրական գործունէութուններու կայաններ: Բարեսիրական մեծ Հաստատութիւններ, ի մասնաւորի Արեւմտեան Եւրոպայի [[Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի|Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցւոյ]]՝ միութիւնները զօրավիգ կը կանգնին քոյրերու առաքելութեան: Ներկայիս, [[Կիւմրի]]ի մէջ, «Տիրամայր Հայաստանի»՝ Ռոպերտ Պօղոսեան եւ Որդիներ Համալիրը, իբրեւ կրթարան, ուսումնարան, ընծայարան եւ ընկերային ծառայութեան վայր, արդէն կը գործէ վեց տարիներէ ի վեր: Մեծաթիւ կարօտեալ, որբ երեխաներ, աղջիկներ դպրոցական ու համալսարանական ծրագրին առընթեր՝ կը ստանան առողջ սնունդ, կրօնական, մշակութային, գեղարուեստական ու մարդկային դաստիարակութիւն: Հայաստանի հիմնական ու դաստիարակչական գործունէութիւններէն է՝ ամառնային եռամսեայ ճամբարային ծրագրին իրականացումը: Միայն [[Ծաղկաձոր]]ի մէջ, ամէն տարի մինչեւ 800 երկսեռ աղքատ երեխաներ հոգեպէս եւ ֆիզիքապէս կը կազդուրուին: Հռոմի մայրավանքը գլխաւոր կեդրոնն է Ընդհանուր Վարչութեան: Ընդհանուր Մեծաւորուհին չորս խորհրդատուներով օրինաւոր հեղինակութիւնն է Միաբանութեան, օրինական ձեւով ընտրուած՝ Միաբանութեան իւրաքանչիւր վեցամեայ Ընտրական Ընդհանուր Ժողովի ընթացքին: Նորընծայարանը՝ նոր անդամներու կազմաւորուման վայրն է, ուր նոր թեկնածուներ կը ստանան կրօնական եւ գիտական լուրջ պատրաստութիւն: Միաբանութիւնը ունի նաեւ նախապատրաստական կեդրոններ, փոքր ընծայարաններ՝ [[Կիւմրի]]ի եւ [[Հալէպ]]ի մէջ: == Նպատակ == Միաբանութիւնը ցայսօր կը շարունակէ իր գործունէութիւնը անշեղ ուղիով, կը պայքարի ու կը ջանայ անայլայլ պահել Հիմնադիր Հօր լուսաշող հոգին: Անարատ Յղութեան Հայ Քոյրերու Միաբանութիւնը կը կրէ [[Աստուածամայր|Աստուածամօր]] ամէնէն գեղեցիկ մէկ տիտղոսը՝ նպատակակէտ ունենալով իրագործել Աստուծոյ կամքը եւ փնտռել միայն Աստուծոյ փառքը ծառայելով հայ ժողովուրդի զաւակներուն, բարոյական ու ազգային դաստիարակութեամբ»: Սէր՝ Աստուծոյ, Սէր Հայ Եկեղեցւոյ եւ Ազգին հանդէպ՝ Հայ մայրապետին եռեակ մղիչ ուժն ու գերագոյն գաղափարականն է: == Աղբիւրներ == * [http://www.armeniancatholic.org/inside.php?lang=am&page_id=41 Հայ կաթողիկէ եկեղեցի] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150910224609/http://www.armeniancatholic.org/inside.php?lang=am&page_id=41 |date=2015-09-10 }} == Գրականութիւն == * {{գիրք|հեղինակ = |մաս = |վերնագիր = Քրիստոնեայ Հայաստան հանրագիտարան |պատասխանատու = |հրատարակություն = |վայր = Երեւան |հրատարակչություն = «Հայկական Հանրագիտարան Հրատարակչութիւն ՊՈԱԿ» |թվական = 2002 |հատոր = | հղում = http://araratian-tem.am/media/Qrist.%20Hayast..pdf | էջերի թիվ = 1076 |էջ = 52-53 |սերիա = |ISBN = 5-89700-016-6|տպաքանակ =}} * Annuario Pontificio, Libreria Editrice Vaticana, Città del Vaticano, 2003, стр. 1463, ISBN 88-209-7422-3 [[Ստորոգութիւն:Հայ քոյրերու միաբանութիւն]] [[Ստորոգութիւն:Հայ կաթողիկէ միաբանութիւն]] 5vv2ehkjtns2tlwb97g64nd0tdprv92 0 4337 241612 239489 2025-07-11T12:23:56Z Azniv Stepanian 8 241612 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ | ծննդավայր = Մարտին | մահուան վայրը = Մարտին | պարգեւներ և մրցանակներ = Սրբադասուած 2001-ին }} '''Իգնատիոս Արք. Մալոյեան''' (1869-1915), [[Հայոց Ցեղասպանութեան նահատակներ հոգեւորականներ|Հայոց Ցեղասպանութեան նահատակ]]: == Կենսագրութիւն == Աւազանի անունով Շիւքրալլահ Մալոյեան, ծնած էր 19 Ապրիլ 1869-ին [[Մարտին]]ի մէջ։ Բարեպաշտ ընտանիքի զաւակ, փոքր տարիքէն կը յաճախէ տեղւոյն թեմական դպրոցը։ 1883-ին օրուան վիճակաւորը Մելքոն արք. Նազարեան նկատելով փոքրիկն Մալոյեանի մէջ բարեպաշտութեան ու քահանայական կոչումի ստոյգ նշաններ զինք Լիբանան կը ղրկէ, [[Զմմառ]]ու Պատրիարքական Միաբանութեան նորընծայարանը ուր ան կը ստանայ բազմապիսի զարգացում եւ յատկապէս որդիական ջերմեռանդութիւն Ս. Կոյս Աստուածածնի հանդէպ։ 1888-ին առողջական վիճակին պատճառով կը հարկադրուի վերադառնալ ծննդավայր եւ երեք տարի կազդուրուելէ ետք, կը վերադառնայ Զմմառ ու այնտեղ յաջողութեամբ կ՝աւարտէ փիլիսոփայական եւ աստուածաբանական ուսումները։ 6 Օգոստոս 1896-ին կուսակրօն քահանայ կը ձեռնադրուի դառնալով նաեւ անդամ, Զմմառու Պատրիարքական Ուխտին եւ կ՝առնէ Իգնատիոս անունը, ի սէր Անտիոքացի մեծ սուրբին, որ Քրիստոսը քարոզեց իր արեան գնով։ Ունենալով՝ ամուր դաստիարակութիւն եւ օրինակելի կեանք, կը նշանակուի հոգեւոր հայր վանաբնակ քահանաներուն եւ նորընծաներուն։ Կը պաշտօնավարէ [[Աղեքսանդրիա|Աղեքսանդրիոյ]] եւ [[Գահիրէ]]ի մէջ. Ապա Պոլիս կը կանչուի որպէս ընդհանուր քարտուղար՝ [[Պօղոս Պետրոս ԺԲ․ Սապպաղեան]] պատրիարքին, որ իրեն կը շնորհէ գերյարգելիութեան աստիճանը։ Ապա դարձեալ կը ղրկուի Աղեքսանդրիա ու այնտեղ կը պաշտօնավարէ մինչեւ 1910 երբ մեծաւորները զինք կը ղրկեն Մարտին քաղաքը ( ուր տեղւոյն վիճակաւորը՝ Յուսիկ արք. Կիւլեան հրաժարած էր պաշտօնէն տարիքի բերումով) այնտեղ գերյ. Մալոյեան կը վարէ Թեմին ընդհ. Գործակալի պաշտօնը։ 1911 ին Հռոմի մէջ կայացած՝ Հայ Կաթողիկէ Նուիրապետութեան Ազգային Սիւնոդոսին ինք եւս կը կանչուի վարելու Սիւնհոդոսի քարտուղարի եւ ատենապետի պաշտօնը եւ նիստերէն մէկուն ընթացքին ան կ՝ընտրուի Մարտինի Թեմի արքեպիսկոպոս [[22 Հոկտեմբեր|22 հոկտ.]] 1911 ին եւ եպիսկոպոս կ՝օծուի ձեռամբ [[Պօղոս Պետրոս ԺԳ Թերզեան Պատրիարք|Ամեն. Պօղոս Պետրոս ԺԳ Թերզեան Պատրիարքին]]։ Հռոմէն Մարտին վերադարձի ճամբուն, ան կը հանդիպի Զմմառու վանք, ուր մեծ պատիւներով կ՝ընդունուի իր միաբանակից եղբայրներուն կողմէ. Ու երբ իրմէ կը խնդրեն որ Վանքին Ոսկեմատեանին մէջ երկտող մը յուշագրէ, ան՝ Մալոյեան Եպիսկոպոսը, կը գրաէ. ''Դժբախտաբար յիշատակութեան արժանի ոչ մէկ գործ կատարած եմ ...'' յիշելով՝ իր կատարած ծառայութիւնները իր ժողովուրդին<ref>{{Cite web |url=http://hy.radiovaticana.va/news/2017/06/10/%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%AC%D5%AB_%D5%AB%D5%A3%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B8%D5%BD_%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D5%B5%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%BB_%D5%B0%D5%B8%D5%BE%D5%AB%D6%82_%D5%A5%D6%82_%D5%B6%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D6%89_/1317903 |title=Երանելի Իգնատիոս Մալոյեան քաջ հովիւ եւ նահատակ։ |accessdate=2017-07-11 |archive-date=2017-06-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170621003821/http://hy.radiovaticana.va/news/2017/06/10/%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%AC%D5%AB_%D5%AB%D5%A3%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B8%D5%BD_%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D5%B5%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%BB_%D5%B0%D5%B8%D5%BE%D5%AB%D6%82_%D5%A5%D6%82_%D5%B6%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D6%89_/1317903 |dead-url=yes }}</ref>։ {{քաղվածք| ''Կեանքինս ընթացքին յիշուելու արժանի բան մը չեմ կատարած: 1896-ին Սուրբ Հաղորդութեան Տօնին, քահանայ ձեռնադրուեցայ առանց արժանիքիս: Զմմառու Տիրամօր Վանքին մէջ մեկուկէս տարի մնալէ ետք, ծառայեցի Աղեքսանդրիոյ եւ Գահիրէի հասարակութիւններուն: Կանչուեցայ Կոստանդնուպոլիս, ուր աշխատեցայ որպէս խորհրդատու [[Պօղոս-Պետրոս ԺԲ. Սապպաղեան կաթողիկոսի]]ն մօտ: Այսօր ինձմէ կը խնդրուի, որ Մարտին երթամ, որպէսզի մեղքերս քաւեմ եւ ցանեմ խաղաղութիւնն ու սէրը ատելութեամբ լեցուն մարդոց սրտերուն մէջ։ Թեմիս կառավարութիւնը ինծի յանձնուեցաւ: Եպիսկոպոսական ձեռնադրութեանս նախորդող շրջանը ծանօթ է վանքիս վանահայրերուն: Այս է պատմութիւնը իմ ծիծաղելի կեանքիս'' :|Հատուածներ ինքնակենսագրութենէն}} === Ժամանակագրութիւն Ի․ Արք․ Մալոյեանին կեանքին === -15 Ապրիլ 1869 – Ծնունդ՝ Մարտին քաղաքին մէջ -20 Ապրիլ 1869 - Մկրտութիւն եւ դրօշմ -1883-1888 - Աշակերտ՝ Զմմառու Տիրամօր դպրեվանքին -1888-1891 - Վերադարձ Մարտին, հիւանդութեան պատճառով -1891-1896 - Կրկին Զմմառ՝ որպէս իմաստասիրութեան եւ աստուածաբանութեան ուսանող -6 Օգոստոս 1896 – Քահանայական ձեռնադրութիւն -1896-1898 - Քարոզիչ եւ հոգեւոր հայր՝ Զմմառու դպրեվանքին մէջ -1898-1904 - Առաջնորդ՝ Եգիպտոսի Հայ Կաթողիկէ Թեմին (Աղեքսանդրիա եւ Գահիրէ) -1904-1905 - Հայ Կաթողիկէ Պատրիարքութեան քարտուղար՝ Կոստանդնուպոլիս -23 Սեպտեմբեր 1910 – Պաշտօնավարութիւն Մարտին, իբրեւ օգնական Կիւլեան ծերունի Եպիսկոպոսին -22 Հոկտեմբեր 1911- Եպիսկոպոսական օծում Հռոմի մէջ, իբրեւ առաջնորդ եպիսկոպոս Մարտինի Հայ Կաթողիկէ Թեմին, ձեռամբ [[Պօղոս Պետրոս ԺԳ. Թերզեան Պատրիարք|Պօղոս Պետրոս ԺԳ. Թերզեանի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկէ Հայոց Կաթողիկոս Պատրիարքին]] (1910-1931) -1912 - Վերադարձ Մարտին, յանձն առնելով Մարտինի Թեմին հովուական Առաքելութիւնը -Մարտ 1913 - Հիւանդ՝ կը դարմանուի Եգիպտոսի եւ Հռոմի մէջ, ուր հանդիպում կ՛ունենայ Պիոս Ժ. Սրբազան Քահանայապետին հետ -1 Օգոստոս 1914- Համաշխարհային Ա. Պատերազմը, եւ Մալոյեան Գերապայծառը կը գործէ ի սպաս թշուառներու -1915 - Մալոյեան Արքեպիսկոպոսը կը պարգեւատրուի Օսմանեան բարձրաստիճան շքանշանով -30 Ապրիլ 1915 - Խուզարկում Մարտինի եկեղեցւոյ եւ առաջնորդարանի. Մալոյեան Գերապայծառին նամակները, փաստաթուղթերը եւ արխիւները կը գրաւուին -1 Մայիս 1915 - Մալոյեան Գերապայծառ կը համախմբէ քահանաները ու անոնց կը հաղորդէ իր հոգեւոր կտակը -3 Յունիս 1915 - Առաջնորդ Եպիսկոպոսը եւ համայնքին ազնուականները կը ձերբակալուին -4 Յունիս 1915 - Հայ Կաթողիկէ ժողովուրդը եւս կը ձերբակալուի եւ հարցաքննութիւններու եւ չարչարանքներու կ՛ենթարկուի -11 Յունիս 1915 - Տեղահանուածներուն առաջին կարաւանին մէջ էր Մալոյեան Գերապայծառը, իր 417 հաւատացեալներով, որոնցմէ՝ 16 վարդապետ: Սրբագործում հացին եւ բաշխում ժողովուրդին: Ընկերներուն սպաննութիւնը: Մալոյեան Առաջնորդը կը մերժէ մահմետական դառնալ եւ կը նահատակուի Սիրտ Յիսուսի Տօնին: == Նահատակութիւն == [[1915]] Յունիս 10-ի երեկոյեան, Մալոյեան առաջնորդը եւ 417 հոգիներ, երիտասարդ եւ ծեր, կղերական եւ աշխարհական, իրարու շղթայուած, Մարտինէն դուրս կը քշուին: Գողգոթայի ճամբու ընթացքին, զինուորները կը հեռացնեն ծեր կալանաւորները, եւ կ՛առաջնորդեն այլուր, կը մերկացնեն, կը կողոպտեն ու կը սպանեն: Ապա կը վերադառնան ու կը խոստանան կալանաւորներու խմբակները տուն վերադարձնել, սակայն զիրենք եւս հեռու վայր մը կ՛առաջնորդեն ու կը սպանեն: Երբ Առաջնորդը իրազեկ կը դառնայ իր հօտին դժբախտ մահուան ն մասին, կ՛ըսէ Մամտուհ Պէյին. «Վստահ եմ, որ օգնականներդ յօշոտած են մեզմէ շատերը, հեռու տանելով զիրենք: Անտարակոյս ես ալ նոյն ճակատագիրը պիտի ունենամ մնացած հաւատացեալներուս հետ: Կը խնդրեմ քեզմէ, արտօնէ՛ ինծի, վերջին անգամուան համար խօսք մը ուղղել հօտիս»: Մալոյեան Գերապայծառին խնդրանքը կ՛ընդունուի: Եւ երբ Մամտուհ Պէյի զինուորները կը հեռանան, Առաջնորդը եւ հաւատացեալները կ՛աղօթեն Աստուած պաղատագին, օգնութիւն աղերսելով Անկէ, որ նահատակութեան շնորհքը ընդունին: Ապա Մալոյեան Գերապայծառը կը սրբագործէ հացը, քահանաները սուրբ մասնիկները կը բաշխեն հաւատացեալներուն: Այս երկնային արարողութեան դէպքին ականատես զինուորները կը պատմեն, թէ լոյսի թանձր ամպ մը ծածկեց Քրիստոսի մարտիկներու փաղանքը, զանոնք ամբողջովին թաքցնելով զինուորներուն աչքերէն: Անուշահոտ բուրմունք մը տարածուեցաւ բոլորին վրայ։ Ամէնքը հիացան տեսնելով հրճուանքի, ուրախութեան եւ խաղաղութեան նշանները, նահատակութեան պատրաստ այս մարդոց դէմքերուն վրայ: Մալոյեան Գերապայծառը վերադառնալով՝ ըսաւ Մամտուհ Պէյին. «Վերջին պարտականութիւնս կատարեցի, այժմ ըրէ՛ ինծի ինչ որ կ՛ուզես»: Այնուհետեւ, ոստիկանապետը կը հրամայէ պահել Մալոյեան Գերապայծառը, եւ տանիլ մնացած մարդիկը Զարզուանի դղեակը, ուր կը մերկացնեն զիրենք ու կը սպանեն: Նահատակներուն մարմինները կը նետեն ջրհորի մը մէջ։ Մամտուհ Պէյ կրկին կը նեղէ Մալոյեան Գերապայծառը, հարցաքննելով զինք եկեղեցւոյ եւ առաջնորդարանի մէջ կարծեցեալ պահուած զէնքերու մասին, եւ փրկուելու համար, կը պահանջէ անկէ ընդունիլ մահմետականութիւնը: Առաջնորդը անվարան կը պատասխանէ.«Կ՛անտեսես՝ ինչ որ ըսի ու հաստատեցի քեզի. ամբաստանութիւններդ ինծի նկատմամբ անհիմն են. եւ երբեք չեմ ուրանար հաւատքս. շտապէ՛ եւ զիս սպաննէ՛ ու հասցու՛ր զաւակներուս, որ մասնակից դառնամ իրենց երկնային հարսանիքին»: Մամտուհ Պէյ կը վարանի քանի մը րոպէ եւ կրկին Երան. Մալոյեանին կը հարցնէ.«Կ՛ընդունի՞ս մահմետականութիւնը որպէս կրօնք»: Մալոյեան Գերապայծառը անվարան ու հաստատ խօսքերով կը պատասխանէ.«Զարմանալի է հարցումդ, որովհետեւ կ՛ապրիմ եւ կը մեռնիմ իմ ճշմարիտ հաւատքիս համար եւ Քրիստոսի Խաչը իմ հպարտանքս է, Տէրս եւ Աստուածս»: Այն ատեն, ջղայնացած ու զայրացած՝ վայրենի Մամտուհ Պէյ ատրճանակը կը հանէ ու կը կրակէ Մալոյեան Առաջնորդին վրայ։ Սրբակեաց եպիսկոպոսը կը վիրաւորուի վիզէն ու գետին կ՛իյնայ, արտասանելով հետեւեալ խօսքերը. «Տէր, գթա՛ ինծի, ձեռքերուդ մէջ կը յանձնեմ հոգիս», ու կ՛աւանդէ հոգին:<ref name="ժժժ">[ԵՐԱՆԵԼԻ ՄԱԼՈՅԵԱՆԻ ՈՒԽՏԱՎԱՅՐ ԵՐԱՆԵԼԻ ՄԱԼՈՅԵԱՆԻ ՈՒԽՏԱՎԱՅՐ]</ref> == Սրբադասում == 7 Հոկտեմբեր 2001-ին երջանկայիշատակ ՅՊԲ քահանայապետը Ս. Պետրոս հրապարակը խմբուած հաւատացեալներուն ու եկեղեցական ու քաղաքական բարձրաստիճան անձնաւորութիւններուն ներկայութեամբ կատարեց Մարտինի նահատակ եպիսկոպոսին երանացման արարողութիւնը,որ տեղի ունեցաւ ՜՜Հայ ժողովուրդի քրիստոնէացման 1700 ամեակին առիթով՝՝ անիկա ամենաթանկագին նուէրն էր քրիստոսի եկեղեցւոյ իր հաւատացեալներուն, երջ. ՅՊԲ քահանայապետին միջոցաւ։ Տպաւորիչ էր երանացման արարողութիւնը, այդ օրը անգամ մը եւս Ս. Պետրոսի անուան հրապարակը խմբուած հաւատացեալները ու նաեւ ամբողջ աշխարհը (հեռուստատեսիլի ու ձայնասփիւռի միջոցաւ) լսեց անգամ մը եւս ՅՊԲ Հռոմի Պապը որ կ՝օրհնէր հայ ազգը նշելով անոր ամուր հաւատքն ու սէրը հանդէպ քրիստոսի։ {{քաղվածք|''Հայ ազգը եղաւ առաջինը որ ընդունեց քրիստոնէութիւնը որպէս պետական կրօնք, նամանաւանդ իր արեան գնով պահպանեց Քրիստոսի հաւատքը, թող անոնց մարտիրոսութիւնը ըլլայ հաւատքի օրինակ բոլոր քրիստոնեաներուն։''|[[Հռոմի Սրբազան Քահանայապետ Յովհաննէս Պօղոս Բ.]] }} Անոր երանացումի օրուընէն՝ Զմմառու Պատրիարքական Կղերի Միաբանւթիւնը չդադրեցաւ երանելիին ինչպէս նաեւ նահատակ միւս միաբան վարդապետներուն նուիրուած յուշակոթողներ կանգնելէ: Վանքին մէջ Երանելիին թանգարանը կայ, ուր ցուցադրուած են Մարտին քաղաքէն բերուած անոր շուրջառները, գրասենեկային իրերը, նամակները, եւլն: 1990-ին, «Նահատակաց Դահլիճ» մը նուիրուեցաւ միաբան եպիսկոպոսներուն եւ վարդապետներուն, ուր պատէն կախուած են անոնց նկարները գեղեցիկ շրջանակի մէջ առնուած, իսկ կեդրոնը՝ Երան. Մալոյեանի իւղանկարը: Մինչ 7 Հոկտեմբեր 2001-ին, Հռոմի Սրբազան Քահանայապետը նահատակ Մալոյեանը երանելի կը հռչակէր, վանքիս մայր եկեղեցիին մէջ բացումը կը կատարուէր անոր նուիրուած փոքրիկ խորանին, ուր պահուած է անոր ձեռաց խաչը, բերուած՝ Մարտին քաղաքէն: 11/10/2003-ին, վանքի մուտքին նոր յուշակոթող մը կանգնուեցաւ Երան. Մալոյեանի կիսանդրիով եւ 14 նահատակ միաբաններու փորագրուած անուններով, որպէս վկայարան քաջարի նահատակ միաբաններուն: == Մալոյեանի նուիրուած գիրքեր == Երան. Մալոյեանի կեանքին ու նահատակութեան նուիրուած բազմաթիւ հատորներ լոյս տեսան, ինչպէս՝ «Իգնատիոս Մալոյեան մարդը և Նահատակը» Զմմառ 2001, հայերէն, արաբերէն եւ ֆրանսերէն: Հատորը քաղուած է յատկապէս՝ Հիասենթ Սիմոնի՝ Երան. Մալոյեանի ժամանակակից միսիոնար առաքեալի «Մարտինը Հերոսական Քաղաք» գիրքէն, ինչպէս նաեւ նոյն հեղինակին ձեռագիր փաստաթուղթերէն Մալոյեանի մասին, որոնք պահուած էին Ասորի Կաթողիկէ Պատրիարքին դիւանին մէջ եւ 2001-ին լոյս տեսան անոր Երանացման պատրաստութեան ընթացքին մեծապէս ծառայելով երանացման դատին: Նմանապէս օգտագործուած են Արհի. Մեսրոպ եպս. Թերզեանի կողմէ պատրաստուած թանկագին թղթածրարները, եւ Քափուչին Հ. Սելիմ Ռըզքալլայի պրպտումներն եւ այլ բազմաթիւ վկայաթուղթերը: Լոյս տեսաւ նաեւ Իննօրեայ փոքրիկ Աղօթագիրք մը, նուիրուած՝ Երան. Մալոյեանին, հայերէն եւ արաբերէն:<ref name="ժժժ" /> == Աղօթք Երանելի Մալոյեանին== Երանելի՜ Մալոյեան, քու տառապալից կեանքիդ անթառամ պսակը հանդիսացաւ քու նահատակութիւնդ, որ քեզի հանդէպ Աստուածային Սիրոյն մեծագոյն փաստն եղաւ: Բայց նաեւ, քու մարտիրոսութիւնդ դարձաւ գերազանց ապացոյցը քու սիրոյդ ու հաւատարմութեանդ նկատմամբ մեր Տիրոջ եւ Սիրոյն: Դուն կրեցիր ամէն տեսակ չարչարանք եւ յանձն առիր տաժանելի մահը, բայց չուզեցիր ուրանալ Քրիստոսը՝ գերագոյն Իմաստը քու ամբողջ կեանքիդ: Նախ՝ սրտանց կ՛աղաչեմ, ինծի ալ սորվեցո՛ւր սիրել իմ Փրկիչս ու հաւատարիմ մնալ իմ Կրօնիս, որպէսզի երկուքիդ չդաւաճանեմ ոչ մէկ նեղութեան մէջ եւ ոչ մէկ սպառնալիքին առջեւ: Երկրորդ՝ սրտանց կ՛աղաչեմ, որ լսես իմ հաւատաբորբ աղօթքս եւ կատարես վստահաջերմ խնդրանքն այս իննօրեայիս, քանի զայն կը սպասեմ այնքան դրական ակնկալութեամբ. Ամէն:<ref name="ժժժ" /> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Արտաքին յղումներ == * [http://www.aztagdaily.com/archives/308734 Զմմառու Դարաւոր Վանքին Մէջ. Երանելի Իգնատիոս Մալոյեանին Նուիրուած Ամփիթատրոնի Բացման Պաշտօնական Հանդիսութիւն] *[http://hy.radiovaticana.va/news/2015/06/19/%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%AC%D5%AB_%D5%AB%D5%A3%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B8%D5%BD_%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D5%B5%D5%A5%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D6%84_%D5%A5%D6%82_%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A5%D6%82%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D5%B5_%D5%B4%D5%A7%D5%BB/1152588 Երանելի Իգնատիոս Մալոյեանին մեծարանք եւ պարգեւատրում Գերմանիոյ մէջ]{{Dead link|date=February 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} *[http://hy.radiovaticana.va/news/2016/08/09/%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%AC%D5%AB_%D5%AB%D5%A3%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B8%D5%BD_%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D5%B5%D5%A5%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B4%D6%83%D5%AB%D5%A9%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%AB_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4/1249937 Զմմառու Վանքի «Երանելի Մալոյեան» Ամփիթատրոնի բացման հանդիսութիւն։] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160818153236/http://hy.radiovaticana.va/news/2016/08/09/%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%AC%D5%AB_%D5%AB%D5%A3%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B8%D5%BD_%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D5%B5%D5%A5%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B4%D6%83%D5%AB%D5%A9%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%AB_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4/1249937 |date=2016-08-18 }} == Աղբիւրներ == * Յուշարձան 1919, էջ 91։ * [http://www.bzommarvank.com Զմմառու պատրիարքական կղերի միաբանութեան կայքէջ]{{Dead link|date=May 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{DEFAULTSORT:Մալոյեան Արքեպս․Իգնատիոս}} [[Ստորոգութիւն:Հայ հոգեւորականներ]] [[Ստորոգութիւն:Մարտին ծնունդներ]] [[Ստորոգութիւն:Հայոց Ցեղասպանութեան զոհեր]] [[Ստորոգութիւն:Զմմառու Տիրամօր դպրեվանքին աշակերտներ]] 9t8knrgcoqtk7fecawwkv89t0tyemeg 0 5077 241613 231087 2025-07-11T12:39:24Z Azniv Stepanian 8 Azniv Stepanian տեղափոխեց էջը «[[Ներսէս Պետրոս ԺԹ.]]»-էն «[[Ներսէս Պետրոս ԺԹ. Թարմունի]]» 231087 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Ներսէս Պետրոս ԺԹ. Թարմունի''' ({{ԱԾ}}<ref name="death">{{Cite web |url=https://artsakhpress.am/arm/news/21195/mahacel-e-hay-katoxike-ekexecu-katoxikos-patriarqy.html |title=Մահացած է Հայ կաթողիկէ եկեղեցւոյ կաթողիկոս պատրիարքը |accessdate=2018-08-19 |archive-date=2019-04-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190407165633/https://artsakhpress.am/arm/news/21195/mahacel-e-hay-katoxike-ekexecu-katoxikos-patriarqy.html |dead-url=yes }}</ref>), Կաթողիկոս Պատրիարք Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկէ Հայոց։ == Կենսագրական գիծեր == Հինգերորդ զաւակն է ութ զաւակներու տէր ընտանիքի մը։ Կրթութիւնը ստացած է [[Գահիրէ]]<nowiki/>ի Ֆրէրներու Քոլէճներուն մէջ։ Փոքր տարիքէն քահանայական կոչումը զգալով ղրկուած է [[Հռոմ]], Լեւոնեան Քահանայապետական Հայ Դպրեվանքը, եւ յաճախած է Գրիգորեան Համալսարանը փիլիսոփայութիւն եւ աստուածաբանութիւն ուսանելու։ Քահանայ ձեռնադրուած է Գահիրէ, [[15 Օգոստոս]] [[1965 թուական|1965]]-ին, ձեռամբ թեմի Առաջնորդ՝ Ռաֆայէլ Եպս. Պայեանի եւ ստանձնած է Գահիրէի ժողովրդապետութեան պատասխանատուութիւնը, օժանդակելով Գեր. Յովհաննէս Վրդ. Գասպարեանի, հետագային՝ Յովհաննէս Պետրոս ԺԸ. Կաթողիկոս Պատրիարք։ [[1968 թուական|1968]]-էն [[1990 թուական|1990]], եղած է ժողովրդապետ Հելիոպոլսոյ «Գահիրէ»ի եկեղեցւոյ, յատկապէս քաջալերելով զանազան հոգեւոր շարժումներու գործունէութիւնը։ [[18 Փետրուար]] [[1990 թուական|1990]]-ին, Աղեքսանդրիոյ Հայ Կաթողիկէ Թեմին Առաջնորդ օծուած է ձեռամբ Ամեն. Յովհաննէս Պետրոս ԺԸ. Կաթողիկոս Պատրիարքին։ 1992-էն 1997, իբր անդամ Եգիպտոսի Կաթողիկէ Նուիրապետութեան, ան Ընդհանուր Քարտուղարի պաշտօն վարած է Եգիպտոսի Կաթողիկէ եկեղեցիներու Հովուական խորհուրդին։ Իբր անդամ Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցւոյ Եպիսկոպոսաց Սիւնհոդոսին, ան եղած է յաջորդաբար՝ Անդամ Եպիսկոպոսներու Խորհուրդին՝ կառավարելու համար Պատրիարքական Ատեանը [[1993 թուական|1993]]-էն [[1995 թուական|1995]]: Նախագահ Քահանայական Կոչումներու Պատրիարքական Յանձնախումբին 1993-էն 1995: Անդամ Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցւոյ Մնայուն Սիւնհոդոսի [[1994 թուական|1994]]-էն [[1999 թուական|1999]]: == Ընտրութիւն == 7 Հոկտեմբեր [[1999]]-ին՝ Հայ Կաթողիկէ Եպիսկոպոսաց Սիւնհոդոսին կողմէ ընտրուած է Կաթողիկոս Պատրիարք Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկէ Հայոց եւ առած է Ներսէս Պետրոս ժԹ. անունը։ Գահակալութեան արարողութիւնը տեղի ունեցած է նոյն ամսուան 24-ին։ 13 Դեկտեմբեր 1999-ին՝ Եկեղեցական Հաղորդութիւն ստացած է Յովհաննէս Պօղոս Բ. Սրբազան Քահանայապետին կողմէ։ == Ճամբորդութիւններ == Մասնակցած է Յովհաննէս Պօղոս Բ. Սրբազան Քահանայապետին այցելութիւններուն՝ [[Եգիպտոս]] «Փետրուար 2000», [[Յորդանան]] «<nowiki/>[[Մարտ]] 2000», [[Սուրիա]] «<nowiki/>[[Մայիս]] 2001» եւ Հայաստան «<nowiki/>[[Սեպտեմբեր]] 2001»: Իր գահակալութենէն ի վեր, հովուական այցելութիւններ կատարած է հետեւեալ երկիրները՝ Յորդանան «Մարտ 2000», [[Ֆրանսա]] «Մայիս 2001», [[Շուէտ]] «<nowiki/>[[Մայիս]] 2001», [[Աւստրալիա]] «<nowiki/>[[Յունիս]] 2001 - [[Մարտ]] 2004», [[Փոլոնիա|Լեհաստան]] [[Յունիս]] 2001», Հայաստան [[Սեպտեմբեր|«Սեպտեմբեր]] 2001 - [[Ապրիլ]] 2008», [[Ուքրանիա]] [[Հոկտեմբեր|«Հոկտեմբեր]]-[[Նոյեմբեր]] 2001», [[Իրան|Պարսկաստան]] [[Փետրուար|«Փետրուար]] 2003 - Նոյեմբեր 2004», [[Քեսապ]] [[Օգոստոս|«Օգոստոս]] 2003», Եգիպտոս [[Դեկտեմբեր|«Դեկտեմբեր]] 2003», [[Հալէպ]]- [[Սուրիա]] «Մայիս 2004», [[Երուսաղէմ]] «Սեպտեմբեր 2005», Լատին Ամերիկա «Հոկտեմբեր- Նոյեմբեր 2005» եւ [[Արցախի Հանրապետութիւն|Ղարաբաղ]] «Յուլիս 2006»: == Գլխաւոր գործեր == Ան թիկունք հանդիսացած է համայնքի վարժարաններու ծաղկումին ու վերելքին, մանաւանդ բանալով երկրորդական բաժինը Ս. Խաչ-Հարպոյեան վարժարանին մէջ։ Ինչպէս նաեւ քաջալերած է լրատուական միջոցները, յատկապէս վերահրատարակութիւնը ապահովելով պատրիարքութեան թեմի, «Մասիս» ամսաթերթին։ 7 Հոկտեմբեր 2001-ին, իր խնդրանքին համաձայն եւ Հայաստանի քրիստոնէացման 1700-ամեակի առիթով, [[Հռոմ]]<nowiki/>ի Ս. Պետրոս հրապարակին վրայ, 1915-ի ցեղասպանութեան ընթացքին նահատակուած Մարտինի Առաջնորդ [[Իգնատիոս Արք. Մալոյեան]] Երանելի հռչակուած է Յովհաննէս Պօղոս Բ. Սրբազան Քահանայապետին կողմէ։ Փետրուար 2002-ին, Կաթողիկոս Պատրիարքը առաջին ժողովրդապետութիւնը կը հիմնէ [[Մոսկուա]]՝ նոր առաքելութիւն մը սկսելու համար [[Ռուսաստան]]<nowiki/>ի մէջ, շարունակելով [[1991 թուական|1991]]-ի Հայաստանի ու [[Վրաստան]]<nowiki/>ի մէջ սկսուած առաքելութիւնները։ Յունուար 2005-ին, Հոգեւոր Տիրոջ խնդրանքին համաձայն եւ ներկայութեամբ ու օրհնութեամբ Յովհաննէս Պօղոս Բ.ի, [[Վատիկան]]ի Ս. Պետրոս Պազիլիքայի արտաքին պարիսպին վրայ մեծ հանդիսութեամբ կը կատարուի զետեղումը [[Գրիգոր Լուսաւորիչ|Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ]]<nowiki/>ի արձանին։ Յունուար 2005-ին, Հռոմի մէջ Հոգեւոր Տէրը Գիտաժողով մը կը կազմակերպէ [[Գրիգոր Նարեկացի|Ս. Գրիգոր Նարեկացի]]ի մահուան հազարամեակին առիթով, որուն հետապնդուած նպատակն է հռչակել տալ Ս. Գրիգորը, «Ընդհանրական Եկեղեցւոյ Վարդապետ»: Յուլիս 2006-ին, ան կ'այցելէ Ղարաբաղ։ Պատմութեան մէջ առաջին անգամն է որ Հայ Կաթողիկէ Կաթողիկոս Պատրիարք մը կ'այցելէ Ղարաբաղի Հանրապետութիւնը։ Փետրուար 2008-ին, իր նախաձեռնութեամբ, Պենետիկտոս ԺԶ. Սրբազան Քահանայապետը մեծ հանդիսութեամբ բացումը կը կատարէ եւ կ'օրհնէ Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչի անուան Հրապարակը եկեղեցական եւ քաղաքական հայ եւ օտար բարձր անձնաւորութիւններու, կղերականներու, մայրապետներու եւ Հռոմի ու զանազան երկիրներէ ժամանած հայ ուխտաւորներու ներկայութեամբ։ == Մահը == Ներսէս Պետրոս ԺԹ. կաթողիկոս կը մահանայ 25 Յունիս 2015-ին [[Պէյրութ]]<nowiki/>ի մէջ, սրտի կաթուածով՝ 75 տարեկան հասակին<ref name="death"/>։ == Պարգեւներ == 16 Սեպտեմբեր 2015-ին ՀՀ Նախագահի հրամանագիրով յետմահու պարգեւատրուած է [[Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշան|Ս. Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշան]]<nowiki/>ով<ref>[http://նախագահ.հայ/hy/decrees/item/2146 ՏԱՆՆ ԿԻԼԻԿԻՈՅ ՆԵՐՍԷՍ ՊԵՏՐՈՍ Ժթ. ԿԱԹՈՂԻԿԷ ՀԱՅՈՑ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ-ՊԱՏՐԻԱՐՔԻՆ Ս. ՄԵՍՐՈՊ ՄԱՇՏՈՑԻ ՇՔԱՆՇԱՆՈՎ ՊԱՐԳԵԻԱՏՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>։ == Արտաքին յղումներ == * [http://www.armeniancatholic.org/inside.php?lang=am&page_id=21 Տէր Ներսէս Պետրոս Ժթ.-ն Հայ կաթոլիկ եկեղեցւոյ կայքին մէջ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140426201836/http://www.armeniancatholic.org/inside.php?lang=am&page_id=21 |date=2014-04-26 }} == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} {{DEFAULTSORT:Ներսէս Պետրոս Թարմունի}} [[Ստորոգութիւն:Հայ կաթողիկէ պատրիարքներ]] [[Ստորոգութիւն:1940 ծնունդներ]] [[Ստորոգութիւն:2015 մահեր]] [[Ստորոգութիւն:Գահիրէ ծնունդներ]] [[Ստորոգութիւն:17 Յունուարի ծնունդներ]] [[Ստորոգութիւն:Պէյրութ մահեր]] [[Ստորոգութիւն:25 Յունիսի մահեր]] [[Ստորոգութիւն:Ս. Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանի ասպետներ]] 7mqaeteg212mpcicdsy4j1wo1tr6i1u 0 7035 241611 241605 2025-07-11T12:21:24Z Azniv Stepanian 8 241611 wikitext text/x-wiki [[Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի|Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցւոյ]] Կաթողիկոսներու ցանկ<ref>{{Cite web|url=https://mashtoz.org/%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D5%8A/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80-%D4%BF%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D5%B2%D5%AB%D5%AF%D5%A7-%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%81-%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF|title=Պատրիարքներ Կաթողիկէ Հայոց (անուանացանկ)|website=Mashtoz.org|language=hy|accessdate=2025-07-11}}</ref>․ * [[Աբրահամ Պետրոս Ա. Արծիւեան]] - Abraham Petros I Ardzivian (1737–1749) * [[Յակոբ Պետրոս Բ․ Յովսէփեան|Յակոբ Պետրոս Բ. Յովսէփեան]] - Hagop Petros II Hovsepian (1749–1753) * [[Միքայէլ Պետրոս Գ․ Գասպարեան|Միքայէլ Պետրոս Գ. Գասպարեան]] - Michael Petros III Kasparian (1753–1780) * [[Բարսեղ Պետրոս Դ. Աւգատեան]] - Parsegh Petros IV Avkadian (1780–1788) * [[Գրիգոր Պետրոս Ե. Քիւբելեան]] - Gregory Petros V Kupelian (1788–1812) * [[Գրիգոր Պետրոս Զ. Ճերանեան]] - Gregory Petros VI Djeranian (1815–1841) * [[Յակոբ Պետրոս Է. Հոլասեան]] - Jacob Petros VII Holassian (1841–1843) * [[Գրիգոր Պետրոս Ը. Տէր Աստուածատուրեան]] - Gregory Petros VIII Derasdvazadourian (1844–1866) * [[Անտոն Պետրոս Թ. Հասունեան]] - Anthony Petros IX Hassun (1866–1881) * [[Ստեփանոս Պետրոս Ժ. Ազարեան]] - Stephen Petros X Azarian (1881–1899) * [[Պօղոս Պետրոս ԺԱ․ Էմմանուէլեան]] - Paul Petros XI Emmanuelian (1899–1904) * [[Պօղոս Պետրոս ԺԲ. Սապպաղեան]] - Paul Petros XII Sabbaghian (1904–1910) * [[Պօղոս Պետրոս ԺԳ. Թերզեան]] - Paul Petros XIII Terzian (1910–1931) * [[Աւետիս Պետրոս ԺԴ. Արփիարեան]] - Avedis Petros XIV Arpiarian (1931–1937) * [[Գրիգոր Պետրոս Աղաճանեան|Գրիգոր Պետրոս ԺԵ. Աղաճանեան]] - Gregory Petros XV Agagianian (1937–1962) * [[Իգնատիոս Պետրոս ԺԶ․ Պաթանեան]] - Ignatius Petros XVI Batanian (1962–1976) * [[Հմայեակ Պետրոս ԺԷ. Կետիկեան]] - Hemaiag Petros XVII Ghedighian (1976–1982) * [[Յովհաննէս Պետրոս ԺԸ. Գասպարեան|Յովաննէս Պետրոս ԺԸ. Գասպարեան]] - John Petros XVIII Kasparian (1982–1999) * [[Ներսէս Պետրոս ԺԹ. Թարմունի]] - Nerses Petros XIX Tarmouni (1999–2015) * [[Գրիգոր Պետրոս Ի. Կապրոյեան]] - Krikor Bedros XX Gabroyan (2015- ) == Ծանօթագրութիւններ == <references /> [[Ստորոգութիւն:Հայ կաթողիկէ եկեղեցի]] sc7hmkj4ds4uf0g2us1zrtl7y47yi6z 241615 241611 2025-07-11T12:53:57Z Azniv Stepanian 8 241615 wikitext text/x-wiki [[Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի|Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցւոյ]] Կաթողիկոսներու ցանկ<ref>{{Cite web|url=https://mashtoz.org/%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D5%8A/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80-%D4%BF%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D5%B2%D5%AB%D5%AF%D5%A7-%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%81-%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF|title=Պատրիարքներ Կաթողիկէ Հայոց (անուանացանկ)|website=Mashtoz.org|language=hy|accessdate=2025-07-11}}</ref>․ * [[Աբրահամ Պետրոս Ա. Արծիւեան]] - Abraham Petros I Ardzivian (1737–1749) * [[Յակոբ Պետրոս Բ․ Յովսէփեան|Յակոբ Պետրոս Բ. Յովսէփեան]] - Hagop Petros II Hovsepian (1749–1753) * [[Միքայէլ Պետրոս Գ․ Գասպարեան|Միքայէլ Պետրոս Գ. Գասպարեան]] - Michael Petros III Kasparian (1753–1780) * [[Բարսեղ Պետրոս Դ. Աւգատեան]] - Parsegh Petros IV Avkadian (1780–1788) * [[Գրիգոր Պետրոս Ե. Քիւբելեան]] - Gregory Petros V Kupelian (1788–1812) * [[Գրիգոր Պետրոս Զ. Ճերանեան]] - Gregory Petros VI Djeranian (1815–1841) * [[Յակոբ Պետրոս Է. Հոլասեան]] - Jacob Petros VII Holassian (1841–1843) * [[Գրիգոր Պետրոս Ը. Տէր Աստուածատուրեան]] - Gregory Petros VIII Derasdvazadourian (1844–1866) * [[Անտոն Պետրոս Թ. Հասունեան]] - Anthony Petros IX Hassun (1866–1881) * [[Ստեփանոս Պետրոս Ժ. Ազարեան]] - Stephen Petros X Azarian (1881–1899) * [[Պօղոս Պետրոս ԺԱ․ Էմմանուէլեան]] - Paul Petros XI Emmanuelian (1899–1904) * [[Պօղոս Պետրոս ԺԲ. Սապպաղեան]] - Paul Petros XII Sabbaghian (1904–1910) * [[Պօղոս Պետրոս ԺԳ. Թերզեան]] - Paul Petros XIII Terzian (1910–1931) * [[Աւետիս Պետրոս ԺԴ. Արփիարեան]] - Avedis Petros XIV Arpiarian (1931–1937) * [[Գրիգոր Պետրոս Աղաճանեան|Գրիգոր Պետրոս ԺԵ. Աղաճանեան]] - Gregory Petros XV Agagianian (1937–1962) * [[Իգնատիոս Պետրոս ԺԶ․ Պաթանեան]] - Ignatius Petros XVI Batanian (1962–1976) * [[Հմայեակ Պետրոս ԺԷ. Կետիկեան|Հմայեակ Պետրոս ԺԷ. Կէտիկեան]] - Hemaiag Petros XVII Ghedighian (1976–1982) * [[Յովհաննէս Պետրոս ԺԸ. Գասպարեան|Յովաննէս Պետրոս ԺԸ. Գասպարեան]] - John Petros XVIII Kasparian (1982–1999) * [[Ներսէս Պետրոս ԺԹ. Թարմունի]] - Nerses Petros XIX Tarmouni (1999–2015) * [[Գրիգոր Պետրոս Ի. Կապրոյեան]] - Krikor Bedros XX Gabroyan (2015- ) == Ծանօթագրութիւններ == <references /> [[Ստորոգութիւն:Հայ կաթողիկէ եկեղեցի]] pe9omnfe4brkbhvnen2six9oeoczvnf 241621 241615 2025-07-11T14:39:00Z Azniv Stepanian 8 241621 wikitext text/x-wiki [[Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի|Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցւոյ]] Կաթողիկոսներու ցանկ<ref>{{Cite web|url=https://mashtoz.org/%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D5%8A/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80-%D4%BF%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D5%B2%D5%AB%D5%AF%D5%A7-%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%81-%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF|title=Պատրիարքներ Կաթողիկէ Հայոց (անուանացանկ)|website=Mashtoz.org|language=hy|accessdate=2025-07-11}}</ref>․ * [[Աբրահամ Պետրոս Ա. Արծիւեան]] - Abraham Petros I Ardzivian (1737–1749) * [[Յակոբ Պետրոս Բ․ Յովսէփեան|Յակոբ Պետրոս Բ. Յովսէփեան]] - Hagop Petros II Hovsepian (1749–1753) * [[Միքայէլ Պետրոս Գ․ Գասպարեան|Միքայէլ Պետրոս Գ. Գասպարեան]] - Michael Petros III Kasparian (1753–1780) * [[Բարսեղ Պետրոս Դ. Աւգատեան]] - Parsegh Petros IV Avkadian (1780–1788) * [[Գրիգոր Պետրոս Ե. Քիւբելեան]] - Gregory Petros V Kupelian (1788–1812) * [[Գրիգոր Պետրոս Զ. Ճերանեան]] - Gregory Petros VI Djeranian (1815–1841) * [[Յակոբ Պետրոս Է. Հոլասեան]] - Jacob Petros VII Holassian (1841–1843) * [[Գրիգոր Պետրոս Ը. Տէր Աստուածատուրեան]] - Gregory Petros VIII Derasdvazadourian (1844–1866) * [[Անտոն Պետրոս Թ. Հասունեան]] - Anthony Petros IX Hassun (1866–1881) * [[Ստեփանոս Պետրոս Ժ. Ազարեան]] - Stephen Petros X Azarian (1881–1899) * [[Պօղոս Պետրոս ԺԱ․ Էմմանուէլեան]] - Paul Petros XI Emmanuelian (1899–1904) * [[Պօղոս Պետրոս ԺԲ. Սապպաղեան]] - Paul Petros XII Sabbaghian (1904–1910) * [[Պօղոս Պետրոս ԺԳ. Թերզեան|Պօղոս Պետրոս ԺԳ. Թէրզեան]] - Paul Petros XIII Terzian (1910–1931) * [[Աւետիս Պետրոս ԺԴ. Արփիարեան]] - Avedis Petros XIV Arpiarian (1931–1937) * [[Գրիգոր Պետրոս Աղաճանեան|Գրիգոր Պետրոս ԺԵ. Աղաճանեան]] - Gregory Petros XV Agagianian (1937–1962) * [[Իգնատիոս Պետրոս ԺԶ․ Պաթանեան]] - Ignatius Petros XVI Batanian (1962–1976) * [[Հմայեակ Պետրոս ԺԷ. Կետիկեան|Հմայեակ Պետրոս ԺԷ. Կէտիկեան]] - Hemaiag Petros XVII Ghedighian (1976–1982) * [[Յովհաննէս Պետրոս ԺԸ. Գասպարեան|Յովաննէս Պետրոս ԺԸ. Գասպարեան]] - John Petros XVIII Kasparian (1982–1999) * [[Ներսէս Պետրոս ԺԹ. Թարմունի]] - Nerses Petros XIX Tarmouni (1999–2015) * [[Գրիգոր Պետրոս Ի. Կապրոյեան]] - Krikor Bedros XX Gabroyan (2015- ) == Ծանօթագրութիւններ == <references /> [[Ստորոգութիւն:Հայ կաթողիկէ եկեղեցի]] 7hg7h9civv8ibbdasnwca3fevw0fru1 241622 241621 2025-07-11T14:40:12Z Azniv Stepanian 8 241622 wikitext text/x-wiki [[Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի|Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցւոյ]] Կաթողիկոսներու ցանկ<ref>{{Cite web|url=https://mashtoz.org/%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D5%8A/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80-%D4%BF%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D5%B2%D5%AB%D5%AF%D5%A7-%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%81-%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF|title=Պատրիարքներ Կաթողիկէ Հայոց (անուանացանկ)|website=Mashtoz.org|language=hy|accessdate=2025-07-11}}</ref>․ * [[Աբրահամ Պետրոս Ա. Արծիւեան]] - Abraham Petros I Ardzivian (1737–1749) * [[Յակոբ Պետրոս Բ․ Յովսէփեան|Յակոբ Պետրոս Բ. Յովսէփեան]] - Hagop Petros II Hovsepian (1749–1753) * [[Միքայէլ Պետրոս Գ․ Գասպարեան|Միքայէլ Պետրոս Գ. Գասպարեան]] - Michael Petros III Kasparian (1753–1780) * [[Բարսեղ Պետրոս Դ. Աւգատեան]] - Parsegh Petros IV Avkadian (1780–1788) * [[Գրիգոր Պետրոս Ե. Քիւբելեան]] - Gregory Petros V Kupelian (1788–1812) * [[Գրիգոր Պետրոս Զ. Ճերանեան]] - Gregory Petros VI Djeranian (1815–1841) * [[Յակոբ Պետրոս Է. Հոլասեան]] - Jacob Petros VII Holassian (1841–1843) * [[Գրիգոր Պետրոս Ը. Տէր Աստուածատուրեան]] - Gregory Petros VIII Derasdvazadourian (1844–1866) * [[Անտոն Պետրոս Թ. Հասունեան]] - Anthony Petros IX Hassun (1866–1881) * [[Ստեփանոս Պետրոս Ժ. Ազարեան]] - Stephen Petros X Azarian (1881–1899) * [[Պօղոս Պետրոս ԺԱ․ Էմմանուէլեան]] - Paul Petros XI Emmanuelian (1899–1904) * [[Պօղոս Պետրոս ԺԲ. Սապպաղեան]] - Paul Petros XII Sabbaghian (1904–1910) * [[Պօղոս Պետրոս ԺԳ. Թէրզեան|Պօղոս Պետրոս ԺԳ. Թէրզեան]] - Paul Petros XIII Terzian (1910–1931) * [[Աւետիս Պետրոս ԺԴ. Արփիարեան]] - Avedis Petros XIV Arpiarian (1931–1937) * [[Գրիգոր Պետրոս Աղաճանեան|Գրիգոր Պետրոս ԺԵ. Աղաճանեան]] - Gregory Petros XV Agagianian (1937–1962) * [[Իգնատիոս Պետրոս ԺԶ․ Պաթանեան]] - Ignatius Petros XVI Batanian (1962–1976) * [[Հմայեակ Պետրոս ԺԷ. Կէտիկեան]] - Hemaiag Petros XVII Ghedighian (1976–1982) * [[Յովհաննէս Պետրոս ԺԸ. Գասպարեան|Յովաննէս Պետրոս ԺԸ. Գասպարեան]] - John Petros XVIII Kasparian (1982–1999) * [[Ներսէս Պետրոս ԺԹ. Թարմունի]] - Nerses Petros XIX Tarmouni (1999–2015) * [[Գրիգոր Պետրոս Ի. Կապրոյեան]] - Krikor Bedros XX Gabroyan (2015- ) == Ծանօթագրութիւններ == <references /> [[Ստորոգութիւն:Հայ կաթողիկէ եկեղեցի]] kwek2pxzyw6be3z5kmbr7xigfg4czlk 0 23109 241623 213413 2025-07-11T18:41:21Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 241623 wikitext text/x-wiki '''3092 Իրոտոթոս'''․ կը պատկանի [[Աստղակերպերու Գլխաւոր Գօտի|Աստղակերպերու Գլխաւոր Գօտիին]]։ Բացարձակ մեծութեամբ աստղակերպ է (1,124), այդպէս ինչպէս հաստատուած է [[Արեգակնային Դրութիւն|Արեգակնային Դրութեան]] համար։ == Հակիրճ տեղեկութիւններ == Աստղակերպը կը յայտնաբերուի [[1960 թուական|1960]]-ին հոլանտամերիկացի աստղաբան Թոմ Կերըլսին''Tom Gehrels,'' ինչպէս նաեւ Քորնելիս Եոհանես վան Հութեն եւ https://en.wikipedia.org/wiki/Ingrid_van_Houten-Groeneveld հոլանտացի զոյգին կողմէ։ Անոնք աստղակերպին կու տան «պատմութեան հայրը» անուանուած հին յոյն պատմաբան [[Իրոտոթոս|Իրոտոթոսին]] անունը։ 3092 Իրոտոթոս աստղակերպին տրամագիծը կը բնորոշուի 35,1 ± 3,1 քլ․, իսկ անոր երկրաչափական ալպետօն (մակերեւոյթի արտացոլացման (ցրման) յատկութեան յատկանիշ) 0,057 ± 0,011 է։ == Տե՛ս նաեւ == * [[1184 Եէա աստղակերպ]] * [[166 Ռոտոփի աստղակերպ]] * [[174 Ֆետրա աստղակերպ]] * [[659 Նեսթոր աստղակերպ]] * [[238 Հիփաթիա աստղակերպ]] * [[132 էթրա աստղակերպ]] * [[1647 Մենելաոս աստղակերպ]] * [[911 Աղամեմնոն աստղակերպ]] <ref>[https://ssd.jpl.nasa.gov/horizons/app.html#/ NASA Հորիզոններու դրութիւն{{ref-en}} ]</ref> <ref>[http://www.minorplanetcenter.net/db_search/show_object?object_id=3092 minor planet center 3092 Իրոտոթոս{{ref-en}}]</ref> <ref>{{Cite web |url=https://www.peri-grafis.net/ergo.php?id=1284 |title=Փերի․․ղրաֆիս․ Իրոտոթոս՝ Պատմութեան-Աշխարհագրութեան հայրը{{ref-el}} |accessdate=2022-07-30 |archive-date=2022-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629102136/https://www.peri-grafis.net/ergo.php?id=1284 |dead-url=yes }}</ref> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Արտաքին յղումներ == # [[:en:List_of_minor_planets:_3001–4000#092|Փոքր մոլորակներու ցուցակ]]{{ref-en}} # [[:en:Tom_Gehrels|Թոմ Կերըլս]]{{ref-en}} # [[:en:Cornelis_Johannes_van_Houten|Քորնելիս Եոհանես վան Հութեն]]{{ref-en}} # https://en.wikipedia.org/wiki/Ingrid_van_Houten-Groeneveld<nowiki/>{{ref-en}} [[Ստորոգութիւն:Աստղակերպեր այբենական կարգող]] [[Ստորոգութիւն:Աստղակերպեր]] [[Ստորոգութիւն:1960-ին յայտնաբերուած աստղակերպեր]] b7bwcvjpzd3kr502cb0rn1wvzqmwl6b 0 26266 241649 239949 2025-07-12T08:20:16Z HoMen 269 241649 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երկիր |բնագիր_անուանում =<big><big>Μακεδονία</big></big> |հայերէն_անուանում =<big>Մակեդոնիա</big> |դրօշ1 = Vergina Sun WIPO.svg |դրօշի_նկարագրում = Խորհրդանշան |պաշտօնական_լեզու/ներ = Մակեդոներէն Հասարակ Էլլենիստական Ատիկեան բարբառ Հին յունարէն |մայրաքաղաք = [[Վերղինա]] | |արժոյթ =Սթաթիրաս (Թեթրադրախմոն) |պատկեր=Expansion of Macedon (English).svg|հիմնադրման թուական=Ք․Ա․653 |5=|քարտէս=Expansion of Macedon (English).svg|հայերէն անուանում=Մակեդոնիա|բնօրինակ անուանում=Μακεδονία|երկրի ղեկավար=<br>Թագաւորներ<br> <br>Ք․Ա․7րդ դար Քարանոս (դիցաբանութիւն)<br> <br>Բերդիքաս Ա․ Ք․Ա․7րդ դար (առաջին)<br> Բերսէաս Մակեդոնացի Ք․Ա․179-Ք․Ա․168 (վերջին)|օրէնսդիր մարմին=Խորհրդաժողով}} '''Մակեդոնիա''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Μακεδονία). [[Հին Յունաստան|հին Յունաստանի]] հիւսիսային ծայրամասին հին յունական թագաւորութիւն, որ հետագային՝ [[Հելլենականութեան Դարաշրջան|Հելլենական Դարաշրջանին]], կը դառնայ գերիշխան պետութիւն։ Իր գոյութեան ընթացքին, մեծ մասով կառավարուած է [[Արղէադոն հարստութիւն|Արղէադոն հարստութենէն]], փոքր դադարներով՝ [[Անտիբաթրիդոն հարստութիւն|Անտիբաթրիդոն հարստութեան]] կողմէն եւ վերջնականապէս [[Անտիղոնիդոն հարստութիւն|Անտիղոնիդոն հարստութեան]] կողմէ։ Հին թագաւորութեան կեդրոնը եղած է յունական թերակղզիին հիւսիս-արեւելեան մասը որ արեւմուտքէն սահմանակից էր [[Հին Իբիրոս|Իբիրոսի թագաւորութեան]] հետ, հիւսիսէն [[Բէոնիա|Բէոնիային]], արեւելքէն [[Թրակիա|Թրակիոյ]] հետ եւ հարաւէն [[Թեսալիա|Թեսալիային]] հետ։ == Ստուգաբանութիւն == Մակեդոնիա անունը յառաջացած է «Մակեդոնես» կամ «Մակեդնի» բառերէն։ Ինչպէս «Մաղնիթես» (''Μάγνητες․'' հին յունական ցեղ որ կ՛ապրէր արեւելեան Թեսալիա), այս բառերը կը ներփակեն «μακ» (մակ) նիւթը որ ծաւալ կը նշանակէ եւ կը հանդիպինք «μήκος» (միքոս), «μάκος» (մաքոս) եւ «μάκρος» (մաքրոս) հին եւ արդի յունարէնին մէջ։ [[Իրոտոթոս|Իրոդոթոս]] Մակեդոնիա կ՛անուանէ Բրասիադաս լիճէն եւ Դիսորու լեռէն անդին երկիրը որ կ՛երկարի մինչեւ [[Փինիոս (Թեսալիա)|Փինիոս գետը]] եւ [[Ողիմպոս]] լեռը։ Ըստ Իրոդոթոսին, Մակեդոնացիները յունական ցեղ են դորիական ծագումով, որ նախապէս հաստատուած էր [[Ֆթիոթիդա]], [[Օսա (լեռ)|Օսա]] եւ [[Ողիմպոս]], ու ապա [[Փինտոս|Փինդոս]]։ Յունական դիցաբանութեան մէջ Մակեդոնիա անունին համար երեք աւանդութիւններ կան․- # [[Մակեդոնաս (դիցաբանութիւն)|Մակեդոնաս]] նախահայրէն․ [[Էոլոս|Էոլոսին]] զաւակը եւ [[Էլին|Էլինին]] թոռնիկը (Hellanicus of Lesbos, մաս 46)։ # [[Զեւս|Դիասին]] եւ [[Թիիա|Թիիային]] ([[Դեւքալիոն|Դեւքալիոնին]] դուստր) [[Մակեդոնաս (դիցաբանութիւն)|Մակեդոնաս]] զաւակէն ([[Իսիոդոս]], [[Թէողոնիա|Թէողոնիա)]]․ անոր զաւակներն են Ամաթոն եւ Բիերոն, որոնցմէ անուանուած են [[Իմաթիա]] եւ Բիերիա լեռները։ # [[Արքադիա|Արքադիայի]] թագաւորին՝ Լիքաոնասին Մակեդոնա (Մակեդնոս) զաւակէն (Աբոլոդորոս, ''գրադարան'' Γ8.1)։ Ըստ Քլաուդիոս Այլիանոսին, ան [[Իմաթիա|Իմաթիայի]] Լիքաոնաս թագաւորին զաւակը եղած է։ == Պատմութիւն == === Նախապատմական ժամանակաշրջան === [[Պատկեր:Stater, Philippeios type, 323-317, Kolophon mint, Macedonia.jpg|մինի|275x275փքս|Մակեդոնական սթաթիրաս (դրամ)․ Ք․Ա․323-Ք․Ա․317․ Կը պատկերացնէ Փիլիպոս Բ․]] Ըստ հին յունական դիցաբանութեան, ինչպէս նշուած է վերեւ՝ «Ստուգաբանութիւն» բաժնին մէջ, [[Մակեդոնաս (դիցաբանութիւն)|Մակեդոն]] անունն է ցեղի մը առաջնորդին որ առաջին անգամ հաստատուած է արեւմտեան, հարաւ եւ կեդրոնական Մակեդոնիա եւ հիմնած հին մակեդոնական թագաւորութիւնը։ Ըստ [[Իրոտոթոս|Իրոդոթոսին]] արձանագրութիւններուն, մակեդոնական ազգը [[Յոյներ|յունական]] [[Դորիացիներ|դորիական]] ծագումով ցեղ էր, որ նախ [[Թեսալիա|Թեսալիայի]] Էսթիէոթիդայէն տեղափոխուելով կը հաստատուի [[Փինիոս (Թեսալիա)|Բինդոսի]] լանջերուն, ապա կը տեղափոխուի աւելի հարաւ։ Բերդիքաս, Մակեդոնիոյ թագաւորական տան նախահայրը, Դորիական ցեղին կը պատկանէր եւ ծագումով Արղիոս [[Իրաքլիդես|Իրաքլիդիս]] էր։ === Բերդիքաս Ա․ - Փիլիպոս Բ․ === [[Պատկեր:Vergina2.jpg|մինի|275x275փքս|Վերղինա․ թագաւորական դամբաններէն մէկուն մուտքը․ [[ԵՈՒՆԵՍՔՕ|Եունեսքոյի]] ժառանգութեան յուշարձան]] Մակեդոնացիներուն պատմութիւնը հաւանաբար Ք․Ա․700-ին կը սկսի, [[Օրեսթիդա]] շրջանը, ուր նաեւ կ՛ապրէր յունական Օրեսթես ցեղը։ Ըստ [[Իրոտոթոս|Իրոդոթոսին]] եւ [[Թուքիտիտիս|Թուքիդիդիսին]] մակեդոնական թագաւորական առաջին հարստութիւնը [[Արղէադոն]] կամ Թիմենիդես եղած է եւ [[Բերդիքաս Ա․ Մակեդոնացին|Բերդիքաս Ա․]] անոր հիմնադիրը՝ Ք․Ա․ 7րդ դարու առաջին կիսուն։ Անոր թագաւորութեան ժամանակ, մակեդոնացիները սկսած են դէպի արեւելք տարածուիլ․ յաջորդաբար՝ [[Էորդէա]], [[Վոթիէա]], [[Բիերիա]], [[Ալմոբիա]]։ Անոր եւ կամ անոր յաջորդին ժամանակ հիմնուած է մայրաքաղաք Էղէ ([[Վերղինա]])։ Բերդիքասին ժառանգած են զաւակը [[Արղէոս Ա․ Մակեդոնացի|Արղէոս]] (Ք․Ա․652-Ք․Ա․621) եւ անոր յաջորդները՝ [[Փիլիպոս Ա․Մակեդոնացի|Փիլիպոս Ա․]] (Ք․Ա․621-Ք․Ա․588), [[Աէրոբոս Ա․ Մակեդոնացի|Աէրոբոս]] (Ք․Ա․588-Ք․Ա․568), [[Ալքեթաս Ա․ Մակեդոնացի|Ալքեթաս Ա․]](Ք․Ա․568-Ք․Ա․540) եւ [[Ամինտաս Ա․ Մակեդոնացի|Ամինտաս Ա․]] (Ք․Ա․540-Ք․Ա․498), որոնք կը դիմադրեն [[Իլլիրիա|Իլլիրեան]] ցեղերու արշաւանքները։ Սակայն Մակեդոնիոյ թագաւորութեան ամենէն կարեւոր ընթարձակումը տեղի կ՛ունենայ Ք․Ա․5րդ դարու առաջին տասնամեակներուն՝ [[Աղեքսանտր Ա․ Մակեդոնացի|Աղեքսանտր Ա․]] թագաւորութեան ընթացքին։ Ան ունեցած է քաղաքական, դիւանագիտական եւ ռազմական բացառիկ կարողութիւններ։ Նաեւ նշուած է որպէս առաջին մակեդոնացի թագաւորը որ դրամ կը կտրէ։ Աղեքսանտր Ա․ յաջորդին՝ [[Բերդիքաս Բ․ Մակեդոնացի|Բերդիքաս Բ․]] օրով, կը սկսին [[Աթէնք|Աթէնքին]] հետ խնդիրները․ Աթէնք, կը փորձէ ամէն ձեւով օգտուիլ թագաւորին եւ անոր եղբայրներուն (Ալքեթաս եւ Փիլիպոս) միջեւ հակառակութենէն ու կը յարձակի Մակեդոնիոյ դէմ։ Ք․Ա․413-ի երկու կողմերը դաշինք կը կնքեն։ Աթէնք դիմագրաւելով դժուարութիւններ [[Պելոպոնեսեան Պատերազմ|Պելոպոնեսեան պատերազմին]] ընթացքին, բարեկամական կեցուածք կ՛ունենայ Մակեդոնիոյ հանդէպ, ինչ որ լրիւ կ՛օգտագործէ Բերդիքասին յաջորդը՝ [[Արխելաոս Ա․ Մակեդոնացի|Արխելաոս Ա․]] (Ք․Ա․413-Ք․Ա․399. հիմնած է Բելա քաղաքը, ուր յայտնաբերուած են մակեդոնական բազմաթիւ շինութիւններ եւ իրեր) եւ պետութիւնը կը կազմակերպէ ու կը զօրացնէ։ Անոր կը յաջորդեն [[Բերդիքաս Գ․ Մակեդոնացի|Բերդիքաս Գ․]] եւ հեղինակաւոր [[Փիլիպոս Բ․ Մակեդոնացի|Փիլիպոս Բ․]] (Ք․Ա․359-Ք․Ա․336)։ [[Պատկեր:Macedonia and the Aegean World c.200 el.png|մինի|275x275փքս|Մակեդոնիա եւ [[Էգէական Ծով|Էգէական]] աշխարհը, Ք․Ա․200]] Փիլիպոս Բ․ նախ կը ձերբազատուի իր հակառակորդներէն եւ ապա կը դիմադրէ ու պետութենէն կը վտառէ Բէոնես եւ Իլլիրեացի ներխուժողները։ Ան պետութիւնը կը կազմակերպէ, կը կեդրոնացնէ եւ կանոնաւորաբար իր իշխանութեան տակ կ՛առնէ [[Թեսալիա|Թեսալիան]] եւ [[Դելֆիան Դաշինք|Դելֆիան Դաշինքը]]։ Ապա Աթէնքի ու անոր դաշնակիցներուն դէմ կը դառնայ․ անոնք արգելք կը հանդիսանային իր իշխանութեան տարածման։ Ք․Ա․ 338 թուականին տեղի կ՛ունենայ [[Հերոնեայի ճակատամարտ|Հերոնեայի վճռական ճակատամարտը]], մակեդոնացիները պարտութեան կը մատնեն Աթենացիներուն եւ Թիվացիներուն ''Θήβα'' միացեալ ուժերը։ Փիլիպոս կը միաւորէ յունական քաղաք-պետութիւնները, ստեղծելով [[Կորինթոս|Կորնթոսեան]] միութիւնը (յայտնի՝ որպէս Հելլենական լիկա կամ Յունական լիկա անունով)։ === Մեծն Աղեքսանտր եւ Հելլենիստական ժամանակաշրջան === Փիլիպոս Բ․ին զաւակը՝ [[Մեծն Աղեքսանտր|Ալեքսանտր Գ․]] (ծանօթ որպէս Մեծն Աղեքսանտր) կը շարունակէ հօրը գործը։ Մինչեւ իր վաղահաս մահը՝ Ք․Ա․323, ան կը յաջողի միաւորել Յունաստանի տարածքին յունական անկախ քաղաք-պետութիւնները, կը յաղթէ պարսկական կայսրութեան եւ կը հիմնէ հսկայ կայսրութիւն մը։ [[Պատկեր:Pella House atrium.jpg|մինի|Մակեդոնիոյ Բելա քաղաքին աւերակները]] Սակայն Մակեդոնիոյ թագաւորութիւնը շուտով կը կորսնցնէ [[Ասիա|Ասիոյ]] իր գերիշխան տարածքները եւ կը պահէ [[Յունաստան|Յունաստանի]] տարածքին իր գերիշխանութիւնը մինչեւ որ ան ալ անցնի [[Հռոմէական Կայսրութիւն|հռոմէացիներուն]] իշխանութեան տակ [[Մակեդոնական պատերազմներ|Մակեդոնական պատերազմներէն]] ետք (Ք․Ա․215-Ք․Ա․148)։ == Մշակոյթ == === Լեզու եւ բարբառներ === [[Պատկեր:Lion hunt mosaic from Pella.jpg|մինի|275x275փքս|Ք․Ա․4րդ դարու խճանկար․ կը պատկերացնէ Մեծն Աղեքսանտր եւ իր ընկերը ՝Քրաթերոս, որ կը կռուին առիւծի մը հետ]] Հին Մակեդոնիոյ հեղինակներուն մեծամասնութիւնը իր գործերը գրած է Քինի Էլլինիսթիքի լեզուով (Ελληνιστική Κοινή՝ հասարակ հելլենիստական), ծանօթ որպէս հասարակ յունական (Κοινή Ελληνική), հասարակ [[Ատիկէ|Ատիկեան]] (κοινή Αττική)։ Հազուագիւտ արձանագրութիւններ կան մայրենի մակեդոնական լեզուով, որ յունական բարբառ մըն է, համանման Էոլեան եւ Դորեան բարբառներուն։ Հին Մակեդոնիոյ փրկուած արձանագրութիւններուն մեծամասնութիւնը գրուած է [[Ատիկէ|Ատիկեան]] եւ հասարակ հելլենիստական բարբառովներով։ === Արուեստ === Արխէլաոս Ա․ ժամանակաշրջանէն՝ Ք․Ա․5րդ դար, Մակեդոնիա ներառած է Յունաստանի զանազան շրջաններէ սովորութիւններ եւ արուեստ։ Պահած է արքայիք (արխայիք), հաւանաբար Հոմերոսեան յուղարկաւորութեան սովորութիւններ, որոնք կապուած են խրախճանքի եւ իրերու օգտագործումով, ինչպէս օրինակ՝ մետաղէ զարդարիչ սկահիկներ։ Ք․Ա․ 6րդ դարէն մակեդոնական մետաղագործութիւնը կը հետեւի աթենեան խեցեգործութեան․ մակեդոնական դամբաններու մէջ գտնուած են գոհարեղէններ, ամաններ, թագեր, դրամներ եւ ուրիշ մետաղէ իրեր։ === Թատրոն եւ երաժշտութիւն === Թատրոնն ու երաժշտութիւնը կարեւոր տեղ ունեցած է յունական աշխարհին մէջ։ Ինչպէս օրինակ Փիլիպոս Բ․ որ կը սպաննուի իր դուստրին՝ [[Մակեդոնիոյ Քլէոբաթրա|Մակեդոնիոյ Քլէոբաթրային]], հարսանիքին առթիւ խնճոյքի ընթացքին՝ Ք․Ա․336։ Մեծն Աղեքսանտր յունական դաստիարակութիւն առած է եւ ջերմերանդ խանդավառ եղած է թատրոնի, երաժշտութեան, հին աթենացի ողբերգակներու՝ Էսխիլիոս, Սոֆոքլիս, Էվրիբիդիս եւ Հոմերոսի դիւցազներգութեան։ Մակեդոնիան ունեցած է յունական քաղաքները յատկանշող կարեւոր ազդարարներ, ինչպէս օրինակ՝ [[աղորա]], [[Ղիմնասիոն]], թատրոն եւ յունական աստուածներուն ձօնուած տաճարներ։ [[Պատկեր:Aristoteles Louvre.jpg|մինի|[[Արիստոթելիս|Արիսթոթելիսի]] դիմանկար, գործ Լիսիբոսի (Ք․Ա․370-Ք․Ա․300)․ կը գտնուի Լուվրի թանգարանը ]] === Գրականութիւն, կրթութիւն եւ փիլիսոփայութիւն === Բերդիքաս Բ․ հիւրասիրած է դասական շրջանի յոյն մտաւորականներ, ինչպէս օրինակ քնարերգակ բանաստեղծներ [[Մելանիվիդիս]] եւ [[Բինդարոս]], [[Հիպոկրատ|Հիպոկրաթիս]] բժիշկը։ Հանրածանօթ փիլիսոփայ [[Արիստոտէլ|Արիսթոթելիս]], որ ուսանած է [[Պղատոնեան Կաճառ|Աթէնքի Պղատոնեան Կաճառը]], Մակեդոնիա կը տեղափոխուի ու կը դառնայ [[Մեծն Աղեքսանտր|Աղեքսանտր Գ․]] ուսուցիչը, ինչպէս նաեւ Փիլիպոս Բ․-ին արժանահաւատ դիւանագէտը։ Հին յունական եւ հռոմէական պատմագրութեան մէջ, Ֆելիքս Եաքոպի կը նշէ 13 հին պատմաբաններ որոնք Մակեդոնիոյ պատմութիւնը գրած են։ === Մարմնամարզ եւ զուարճանք === Երբ [[Աղեքսանտր Ա․ Մակեդոնացի|Աղեքսանտր Ա․]] կը դիմէ մասնակցիլ հին Ողիմպիական խաղերուն վազքի մրցումին, նախ կը մերժուի, սակայն կը յաջողի մասնակցիլ երբ ան կը փաստէ իր կարողութիւններուն եւ ծագումին մասին՝ թէ ան յոյն է, սերած՝ Արղէադոն Հարստութեան տոհմէն, այսինքն [[Արղոս|Արղոսէն]]։ Ք․Ա․ 5րդ դարուն, Մակեդոնացի թագաւոր [[Արխէլաոս Ա․ Մակեդոնացի|Արխէլաոս Ա․]] [[Օլիմպիա|Օլիմպիայի]] (Ողիմպիայի) [[Հին Ողիմպիական խաղեր|Ողիմպիական խաղերուն]] հեծելարշաւին յաղթական կը հանդիսանայ եւ կը թագադրուի ձիթենիի պսակով, ինչպէս նաեւ [[Տելֆի]], [[Բիթիա խաղեր|Բիթիա խաղերուն]] ընթացքին։ Մեծն Աղեքսանտր, իր հիմնած կայսրութեան տարածքին գրական մրցումներէն զատ, կը կազմակերպէր նաեւ երաժշտութեան եւ մարմնամարզի մրցումներ։ <ref>[https://www.britannica.com/place/Macedonia-ancient-kingdom-Europe Մակեդոնիա, Բրիթանիքա հանրագիտարան, 8-12-2008{{ref-en}}]</ref> <ref>{{Cite web |url=https://repository.ihu.edu.gr/xmlui/bitstream/handle/11544/29122/ALEXANDER%20I%20IN%20THE%20HISTORIES%20OF%20HERODOTUS.pdf?sequence=1 |title=Աղեքսանտր Ա․ Իրոդոթոսին Պատմութիւններուն մէջ, Էլեֆթերիա Ցոլաքի, Հելլենիք Միջազգային Դպրոց, Փետր․ 2018{{ref-en}} |accessdate=2024-02-25 |archive-date=2024-05-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240520061006/https://repository.ihu.edu.gr/xmlui/bitstream/handle/11544/29122/ALEXANDER%20I%20IN%20THE%20HISTORIES%20OF%20HERODOTUS.pdf?sequence=1 |dead-url=yes }}</ref> <ref>[https://ekdotikeathenon.gr/product/archaikos-ellinismos/ Յունական Աշխարհի պատմութիւնը, հատոր Բ․, Արքայիք հելլենիսմ, հրատ․ Էքդոթիքի Աթինոն{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://anemi.lib.uoc.gr/metadata/1/1/e/metadata-01-0000105.tkl Յունական ազգին պատմութիւնըԲաբարիղոբուլոս Գոսթանտինոս, 1932, հրատ․ Էլեֆթերուդաքիս{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://academic.oup.com/book/41760/chapter-abstract/354230757?redirectedFrom=fulltext Օքսֆորտ Աքատեմի․ Ուսումնասիրութիւններ հին յունական աշխարհին, Ուիլիամ Մաք, Մարտ 2015{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://www.loebclassics.com/view/diogenes_laertius-lives_eminent_philosophers_book_viii_chapter_1_pythagoras/1925/pb_LCL185.331.xml Աբոլոդորոս գրադարան, Γ18{{ref-el}} ]</ref><ref>[https://www.kathimerini.gr/culture/561524203/i-synarpastiki-archaia-makedonia/ Հետաքրքրական հին Մակեդոնիան, Քաթիմերինի օրաթերթ, 5-10-2021{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://marginalia.gr/arthro/i-archea-makedonia/ Հին Մակեդոնիա, Սիմոս Շալթիել, Նէա Քրինի շարք, հատոր 2, 2013{{ref-el}}]</ref> <ref>[http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2236/Archaia-Ellada-o-Topos-kai-oi-Anthropoi-Anthologio_B-Gymnasiou_html-empl/index3_1.html Հին Յունաստան․ Մակեդոնացիները{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/macedonia/index.html Հին Մակեդոնիոյ շուրջ ուսումնասիրութիւններ, Տիմիթրիոս Ղրամենոս{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://ikee.lib.auth.gr/record/286104/files/2012%20Topics%20Kyriakou.pdf Թեսաղոնիկէի Արիսթոթելեան Համալսարան․ Հին Մակեդոնիա, մշակոյթ{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.iellada.gr/istoria/apo-poy-katagontai-oi-arhaioi-makedones-0 հին մակեդոնացիներուն ծագումը{{ref-el}} ]</ref> <ref>[https://www.academia.edu/42332146/%CE%A4%CE%B5%CF%86%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%87%CE%B1_%CF%87%CF%85%CF%84%CF%81%CE%BF%CE%B5%CE%B9%CE%B4%CE%AE_%CE%B1%CE%B3%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CE%B1_%CF%80%CF%8D%CF%81%CE%B1%CF%85%CE%BD%CE%BF%CE%B9_%CE%A0%CF%81%CF%8E%CE%B9%CE%BC%CE%B7%CF%82_%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%AE%CF%82_%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%8C%CE%B4%CE%BF%CF%85_%CE%B1%CF%80%CF%8C_%CF%84%CE%BF_%CE%BD%CE%B5%CE%BA%CF%81%CE%BF%CF%84%CE%B1%CF%86%CE%B5%CE%AF%CE%BF_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CF%84%CF%8D%CE%BC%CE%B2%CF%89%CE%BD_%CF%83%CF%84%CE%B7_%CE%92%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%AF%CE%BD%CE%B1 Բերղինայի դամբաններուն մէջ գտնուած յուղարկաւորական իրեր, Ալոքսանտրոս Լաֆցիդիսմ Թասոս Քաքամանուդիս, 2019{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://www.jstor.org/stable/639722 Ակնարկութիւն Մակեդոնիոյ եւ մակեդոնացիներուն մինչեւ Ք․Ա․ 323, Ն․Ճ․Լ․Համոնտ, Քամպրիճ համալսարան, 1995{{lang-en|}} ]</ref> <ref>{{Cite web |url=https://www.asc.ohio-state.edu/joseph.1/articles/gancient.htm |title=Հին յունարէն, Պրայան Ճոսեֆ հրատ․, Ohio State University |accessdate=2024-02-25 |archive-date=2016-10-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161001113024/http://www.ling.ohio-state.edu/~bjoseph/articles/gancient.htm |dead-url=yes }}</ref> <ref>[https://www.youtube.com/watch?v=j5EpTt8pYY0 տեսերիզ․ մակեդոնացիներուն պատմութիւնն ու աշխարհագրութիւնը, Ք․Ա․7րդ-Ք․Ա․4րդ դար{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://archive.org/details/AncientMacedonia/page/n401/mode/2up?view=theater Մեծն Աղեքսանտրի յաջորդները մինչեւ Ք․Ա․221, Ատամս, Ուինթրոբ Լինցէյ, 2010{{ref-en}}] </ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=PGNoAAAAMAAJ&redir_esc=y Մակեդոնիքա, Էօժէն Պորզա, Ռիգինա գիրքեր, 1995{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=MrJ101I4gdQC&redir_esc=y յունական պատմութեան նայուածք, Ք․Ա․750-Ք․Ա․323, Թերի Պաքլէյ, 1996{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=Xebyor4-4KwC&redir_esc=y Հելլենիստական աշխարհը Աղեքսանտրէին միրներ հռոմէական գերիշխանութիւնը, Մ․Մ․Օսթին 2006{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=kjLPBsB2dIkC&pg=PA51&source=gbs_toc_r&cad=2#v=onepage&q&f=false Հածոբուլոս,Ուսումնասիրութիւն հին Մակեդոնիոյ, Ք․Ա․650-300 Մաքեդոնացիներն եւ միւս յոյները, 2011{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=kjLPBsB2dIkC&pg=PA43&source=gbs_toc_r&cad=2#v=onepage&q&f=false Հածոբուլոս,Ուսումնասիրութիւն հին Մակեդոնիոյ, Ք․Ա․650-300, Մակեդոնիա եւ մակեդոնացիներ{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=kjLPBsB2dIkC&pg=PA79&source=gbs_toc_r&cad=2#v=onepage&q&f=false Հածոբուլոս,Ուսումնասիրութիւն հին Մակեդոնիոյ, Ք․Ա․650-300, Արքայիք եւ արդի դասական Մակեդոնիա, Մ․Մարի{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=wkNCAAAAIAAJ&pg=PA9&source=gbs_toc_r&cad=1#v=onepage&q&f=false Փիլիպոս Բ․ եւ Ս․պատերազմը, Ճոն Պաքլեր - հատոր 2, Դէպի Սուրբ պատերազմ, Ք․Ա․363-Ք․Ա․357, {{ref-en}}]</ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=wkNCAAAAIAAJ&pg=PA85&source=gbs_toc_r&cad=1#v=onepage&q&f=false Փիլիպոս Բ․ եւ Ս․պատերազմը, Ճոն Պաքլեր - հատոր 2, Պատերազմին վերջը, Ք․Ա․353-Ք․Ա․347, {{ref-en}}]</ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=cVUWDQAAQBAJ&redir_esc=y Հին յունական մշակոյթ, Տէյվիթ Սանսոն, 2016{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=cVUWDQAAQBAJ&pg=PA87&source=gbs_toc_r&cad=2#v=onepage&q&f=false Խնճոյքներ եւ խեցեգործութիւն արքայիք շրջանինՏէյվիթ Սանսոն, 2016{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=dcTexDa4I0kC&redir_esc=y Մետաղին դերը հին Յունաստանի պատմութեան մէջ, Միքայիլ Թրէյսթըր, 1996{{ref-en}}]</ref><ref>[https://books.google.gr/books?id=nX8F_ZV83vUC&redir_esc=y Արուեստը Մեծն Աղեսանտրի ժամանակ, Ատա քոէն, 2010{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=nX8F_ZV83vUC&pg=PA1&source=gbs_toc_r&cad=2#v=onepage&q&f=false Արուեստը Մեծն Աղեսանտրի ժամանակ․ ներածական՝ նիւթեր եւ ուսումնասիրութիւններ Ատա քոէն, 2010{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://www.abebooks.com/Vergina-Royal-Tombs-Andronicus-Manolis-Ekdotike/31129215012/bd Վերղինա․ թագաւորական դամբանները, Անտրոնիքոս Մանոլիս, 2004{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://archive.org/details/AncientMacedonia/page/n401/mode/2up?view=theater Մակեդոնական կրօնը, Քրիստեսեն Բ․, Մըրէյ, Սարահ Ք․, 2010, էջ 428-445{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=4jRoAAAAMAAJ&redir_esc=y Մակեդոնական պետութիւնըն Նիքոլաս Ճոֆրէյ, 1989{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://archive.org/details/greekstheirheri00toyn Յոյներն ու իրենց ժառանգութիւնը, Հելլենիսմ, Թոյնպի, Ա․Ժոսեֆ, 1889-1975 - հրատ․ 1981{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=JdEHAAAACAAJ&redir_esc=y Մեծն Աղեքսանտրէն առաջ․ կառուցելով վաղ Մակեդոնիան, Ճժէն Պոչզա, 2000{{ref-en}}]</ref> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Պալքանեան թերակղզիի թագաւորութիւններ]] [[Ստորոգութիւն:Յունական հին թագաւորութիւններ]] [[Ստորոգութիւն:Հին թագաւորութիւններ]] [[Ստորոգութիւն:Թագաւորութիւններ]] [[Ստորոգութիւն:Երկիրներ այբբենական կարգով]] 6w33071dc5pb2b0njxf27jkl3u6wduh 0 28221 241626 236307 2025-07-11T22:01:51Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 241626 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ երկիր |բնագիր_անուանում =<big><big>Republik Namibia</big></big> |հայերէն_անուանում =<big>Նամիպիա</big> |օրհներգ = |դրօշ1 = |դրօշի_նկարագրում = Նամիպիոյ դրօշը |ազգային ոգերգ =[[Namibia, Land of the Brave]]<br />(Նամիպիա, քաջերու երկիրը) |մայրաքաղաք = Ուինտհոգ |պետութեան վարչակարգ = Միասնական կիսանախագահական հանրապետութիւն |տարածք= 825.418 |բնակչութիւն = {{ԲՆԿ}} |խտութիւն = |արժոյթ = Նամիպիոյ տոլար (NAD) |արժոյթի գօտի = |հեռախօսային համակարգ = +264 |tld = .na |landcode = |կարգախօս="Unity, Liberty, Justice"<br /> Միութիւն, Ազատութիւն, Արդարութիւն | թուական= |Ազգային տօն=21 Մարտ 1990 (կ՛անկախանայ Հարաւային Ափրիկէի Հանրապետութեան լուծէն) |Օրհներգ=[[Namibia, Land of the Brave]]<br />(Նամիպիա, քաջերու երկիրը) |Պատկեր:Namibia (orthographic projection).svg |կառավարութեան ղեկավար=|հիմնադրման թուական=21 Մարտ 1990 (կ՛անկախանայ Հարաւային Ափրիկէի Հանրապետութեան լուծէն)|տօն=21 Մարտ 1990 (կ՛անկախանայ Հարաւային Ափրիկէի Հանրապետութեան լուծէն)|քարտէս=Namibia (orthographic projection).svg|լեզու=անգլերէն՝ պաշտօնական լեզուն|դրօշակ=|դրօշակի յօդուած=Նամիպիոյ դրօշակ|զինանշանը= |զինանշանի յօդուած=|օրէնսդիր մարմին=Խորհրդարան <br />Վերի մարմին՝ Ազգային Խորհուրդ <br />Վարի մարմին՝ Ազգային Ժողով}}'''Նամիպիա''' ([[Անգլերէն|անգլ․]]՝Namibia), պաշտօնական անուանում՝ '''Նամիպիոյ Հանրապետութիւն''' ([[Անգլերէն|անգլ․]]՝Republic of Namibia)․ կը գտնուի Հարաւային [[Ափրիկէ]]։<ref>{{Cite web |url=https://census.nsanamibia.com/wp-content/uploads/2024/10/2023-Population-and-Housing-Census-Main-Report-28-Oct-2024.pdf |title=Նամիպիա․ ժողովրդագրութեան տուեալներ{{ref-en}} |accessdate=2024-11-14 |archive-date=2024-11-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241110234059/https://census.nsanamibia.com/wp-content/uploads/2024/10/2023-Population-and-Housing-Census-Main-Report-28-Oct-2024.pdf |dead-url=yes }}</ref><ref>[https://link.springer.com/content/pdf/10.1057/palgrave.fp.8200087.pdf Նամիպիոյ վարչակարգ, Մաթիու Սոպերկ Շիւգարդ, {{ref-en}}French Politics. 3 (3): 323–351 ]</ref> Հիւսիսէն սահմանակից է [[Անկոլա|Անկոլային]], հարաւէն՝ [[Զամպիա|Զամպիոյ]], արեւելքէն՝ [[Պոցուանա|Պոցուանային]], հարաւ արեւելքէն՝ [[Հարաւաին Ափրիկէի Հանրապետութիւն|Հարաւաին Ափրիկէի Հանրապետութեան]], իսկ արեւմտեան ափերը կը ջրեն [[Ատլանտեան Ովկիանոս|Ադլանտեան Ովկիանոսին]] ջուրերը։ Մայրաքաղաքն է [[Ուինտհոգ]], որ նաեւ Նամիպիոյ պետութեան մեծագոյն քաղաքն է։<ref>[https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/namibia/ Նամիպիա, Նոյեմբեր 4, 2024{{ref-en}}]</ref><ref>[https://edition.cnn.com/2012/10/23/world/africa/namibia-eye-on-country-profile/index.html CNN WORLD. Նամիպիա, դժուար անցեալէն դէպի յառաջ{{ref-en}}]</ref> == Աշխարհագրական ու պատմական տեղեկութիւններ == Ենթասահարա Ափրիկէի ամենէն չոր, անջրդի երկիրն է։ Նախապատմական շրջաններէն Նամիպիա հաստատուած են [[Խոյգոյ]] (կ՛անուանուին նաեւ «հոթընթոց»), Սան (կ՛անուանուին նաեւ «պուշմեն»), [[Տամարա]] եւ [[Նամա]] (հին աղբիւրներու համաձայն՝ Նամաքուա) ժողովուրդները։ ԺԴ․ դարաշրջանին, [[Պանդուներու տարածում|Պանդու ժողովուրդներու]] արեւմտեան եւ հարաւային Ափրիկէ տարածման ընթացքին, Պանդու ժողովուրդներ Նամիպիա կը հաստատուին։<ref>[https://web.archive.org/web/20210312183127/https://www.namibian.com.na/203451/archive-read/Namibias-ghetto-life-Half-million-live-in-shacks-countrywide Նամիպիոյ թաղային կեանքը, News - National 8-12-2020 ]</ref><ref>[https://www.worldwildlife.org/ecoregions/at1315 WWF Ափրիկէ, Նամիպիա {{ref-en}}]</ref> Գերմանական կայսրութիւնը [[1884 թուական|1884]]-ին շրջանին մէջ կը ծաւալէ իր տիրութիւնը եւ կը հիմնէ [[Գերմանական Հարաւ Արեւմտեան Ափրիկէ]] գաղթօճախը։ [[1904 թուական|1904]] մինչեւ [[1908 թուական|1908]] գերմանական բանակը վրիժարու պատժական արշաւ մը կը ձեռնարկէ [[Հերերօ]] (Պանդու ցեղախումբ մը) եւ Նամա ժողովուրդներուն դէմ, որ հետագային կը կոչուի Ի․ դարու «<nowiki/>[[Հերերոներուն եւ Նամաներուն Ցեղասպանութիւն|Առաջին Ցեղասպանութիւն]]<nowiki/>»ը։<ref>[https://books.google.gr/books?id=NcsUr8BkqAUC&q=The+dry+lands+of+Namibia+have+been+inhabited+since+early+times+by+San,+Damara,+and+Nama.+Around+the+14th+century,+immigrating+Bantu+people+began+to+arrive+during+the+Bantu+expansion+from+central+Africa.&pg=PA14&redir_esc=y#v=snippet&q=The%20dry%20lands%20of%20Namibia%20have%20been%20inhabited%20since%20early%20times%20by%20San%2C%20Damara%2C%20and%20Nama.%20Around%20the%2014th%20century%2C%20immigrating%20Bantu%20people%20began%20to%20arrive%20during%20the%20Bantu%20expansion%20from%20central%20Africa.&f=false Նամիպիա, Պելդա Բասքալ․ Մայիս 2007]</ref><ref>[https://www.britannica.com/place/German-South-West-Africa Գերմանական Հարաւ Արեւմտեան Ափրիկէ, Բրիտանական Հանրագիտարան, 11-4-2008{{ref-en}}]</ref> [[Պատկեր:League of Nations Mandate - Africa 2.png|ձախից|մինի|Ազգերու Դաշնակցութեան հրամանագիրը Ափրիկէի համար․1․ British Togoland 2․ French Togoland 3․British Cameroon 4․ French Cameroon 5․ Ruanda-Urundi (հետագային Նամիպիա) 6․ Tanganyika 7․ South West Africa ]] [[1920 թուական|1920]]-ին, [[Համաշխարհային Առաջին Պատերազմ|Ա․ Համաշխարհային Պատերազմի]] աւարտին, [[Ազգերու Դաշնակցութիւն|Ազգերու Դաշնակցութեան]] (League of Nations) հրամանգիրով, շրջանը կը յանձուի Հարաւային Ափրիկէի Հանրապետութեան։ Վերջինս մինչեւ [[1973 թուական|1973]], հարաւային Ափրիկէի տարածութիւններուն վրայ կ՛իշխէ ցեղապաշտական բռնատիրութեամբ ([[Ափարթհայտ|ափարթհայտ)]], երբ՝ [[Միացեալ Ազգերու Կազմակերպութիւն|Միացեալ Ազգերու Կազմակերպութիւնը]] կը ճանչնայ [[Հարաւ Արեւմտեան Ափրիկէի Ժողովուրդներու Կազմակերպութիւն (SWAPO)|Հարաւ Արեւմտեան Ափրիկէի Ժողովուրդներու Կազմակերպութիւնը]] (South West Africa People's Organisation (SWAPO)) իբր Նամիպիոյ ժողովուրդին պաշտօնական ներկայացուցիչը։ Հարաւ-Ափրիկեան սահմանային պատերազմի աւարտով, Նամիպիա կ՛անկախանայ 21 Մարտ 1990-ին։ Սակայն Ուոլվիս Պէյ (Walvis Bay) եւ Բենկուին կղզիները (Penguin Islands) կը մնան Հարաւային Ափրիկէի Հանրապետութեան իշխանութեան տակ մինչեւ 1994։ Նամիպիա մաս կը կազմէ Ազգերու Միացեալ Կազմապերպութեան, Հարաւային Ափրիկէի զարգացման համայնքին, Ափրիկեան Միութեան եւ Ազգերու Հասարակապետութեան։ Արեւմտեան Նամիպիոյ, [[Ատլանտեան Ովկիանոս|Ադլանտեան Ովկիանոսի]] ափին եւ հարաւային [[Ափրիկէ|Ափրիկէի]] Մեծ Զառիթափին միջեւ կը գտնուի [[Namib-Naukluft ազգային պուրակ|Namib-Naukluft ազգային պուրակը]]։ == Պատկերասրահ == <gallery> Պատկեր:Rock Paintig Twyfelfontein Namibia.jpg|Twyfelfontein․ Նախապատմական արձանագրութիւն ժայռերու վրայ Պատկեր:Tintenpalast-Windhoek.jpg|Նամիպիոյ Խորհրդարանի շէնքը, Ուինտհոգ Պատկեր:Otji-skyline.jpg|Otjiwarongo քաղաքը Պատկեր:Kalahari E02 00.jpg|Քալահարի անապատ Պատկեր:Ruacana.jpg|Ruacana ջրվէժ Պատկեր:Kunene wasserregion.jpg|Kunene գետ Պատկեր:Himba village.jpg|Himba գիւղ Պատկեր:Windhoek aerial.jpg|Ուինտհոգ մայրաքաղաքը Պատկեր:Opuwo, Kunene Region, Namibia (aerial view - 19 05 2005).jpg|Opuwo քաղաք Պատկեր:Gobabis Namibia aerial.jpg|Gobabis քաղաքը Պատկեր:Fish River Canyon Namibia.jpg|Fish River Canyon՝ ձոր, Նամիպիա Պատկեր:Halifax Island Namibia.JPG|Halifax կղզի, Նամիպիա Պատկեր:Mercury Island, just off the Diamond Coast of Namibia (by Brian McMorrow).jpg|Մերքիւրի կղզի, Նամիպիա Պատկեր:Wildpferde Aus.jpg|Sperrgebiet․ վայրի կեանք․ ձիեր Պատկեր:NA-garub-horses-2.jpg Պատկեր:Equus burchelli 5.jpg|վայրի կեանք․ զեպրաներ Պատկեր:Equus burchelli 4.jpg Պատկեր:Tsausberge aerial view (2019).jpg|Tsausberge Պատկեր:NamibDesert01.jpg|Նապիպ անապատ Պատկեր:NamibNaukluftParkDunes.JPG|[[Namib-Naukluft ազգային պուրակ|Namib Naukluft Park]]․ աւազակոյտեր </gallery> == Բնակչութիւն == {{Wikidata/Population}} == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Հարաւային Ափրիկէի երկիր]] [[Ստորոգութիւն:Ափրիկէի երկիրներ]] [[Ստորոգութիւն:Ադլանտեան Ովկիանոսին արեւմտեան ափեր]] [[Ստորոգութիւն:1990-ին անկախացած երկիրներ]] [[Ստորոգութիւն:Երկիրներ ըստ ցամաքամասի]] [[Ստորոգութիւն:Երկիրներ այբբենական կարգով]] bgt3215wiq5uuhdeg7hhptrtuo4bv4j 0 29104 241627 241008 2025-07-11T22:30:40Z CommonsDelinker 146 Removing [[:c:File:Բահայի_հավատի_հիմնադիր_Բաբի_դամբարան.jpg|Բահայի_հավատի_հիմնադիր_Բաբի_դամբարան.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Ziv|Ziv]] because: [[:c:COM:L|Copyright violation]]: multiple photos here found online prior to 2023, not 241627 wikitext text/x-wiki '''Պահայի հաւատքը''' աշխարհի նշանաւոր նորագոյն, անկախ կրօնն է, որ կ'ուսուցանէ Աստուծոյ միակութիւն, մարդկութեան միասնութիւն եւ կրօններու հիմնարար ներդաշնակութիւն։ Պահայի ուսմունքները<ref>{{Cite web|url=https://bahaiteachings.org/news/|title=News|website=BahaiTeachings.org|language=en-US|accessdate=2023 թ․ փետրվարի 19}}</ref><ref>https://www.youtube.com/watch?v=VT5xJSRf5eY&ab_channel=Baha%27iArmenia</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Bahai-Faith|title=Bahāʾī Faith}}</ref> կը խթանեն գիտութեան եւ կրօնի միջեւ ներդաշնակութիւնը, սեռերու հաւասարութիւնը եւ կը պայքարին՝ վերացնելու բոլոր տեսակի նախապաշարումները։ Պահայի հաւատքին մէջ հոգեւորականներ չկան։ Անոնք կ'ընդունին աշխարհի միաստուածական կրօններու հիմնադիրներու եւ մարգարէներէն իւրաքանչիւրին ճշմարտութիւնը եւ կը հաւատան Աստուծոյ կողմէ ուղարկուող յայտնութիւններու շարունակականութեան։ Պահայի հաւատքին<ref>{{Cite web|url=https://ganbahai.org.il/|title=Home Page|website=Bahá'í Gardens|language=en-US|accessdate=2023 թ․ փետրվարի 19}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://bahai.am/library|title=Բահայի Գրադարան|website=Բահաի Գրադարան|language=am|accessdate=2023 թ․ փետրվարի 19}}</ref> այս եզակի սկզբունքը իւրաքանչիւր միաստուածական կրօն կ'ընկալէ իբրեւ միացեալ հոգեւոր համակարգի օղակ, որ աստիճանաբար կը զարգանայ, ճիշդ այնպէս, ինչպէս գիրքի գլուխները կը շարունակեն նոյն պատմութեան տրամաբանական զարգացումը։ [[Պատկեր:Տաճար.jpg|մինի|850x850px|1․ Պատամպանք, Քամպոտիա 2․ Հոֆհայմ-Լանկենհայն, Գերմանիա 3․ Աւստրալիա, Սիտնի]] Պահայի ուսմունքները կը շեշտեն հոգիի փոխյարաբերութիւնները Աստուծոյ՝ յաւերժական, անճանաչելի էութեան հետ եւ խորհուրդ կու տան ամէն օր աղօթել եւ խորհիլ։ === Սկզբունքներ === Պահայինները կը հաւատան մարդկային հոգիի յաւերժական զարգացման եւ մարդկութեան ծառայելու միջոցով կը ջանան զարգացնել այնպիսի հոգեւոր յատկանիշներ, ինչպիսիք են՝ բարութիւնը, առատաձեռնութիւնը, ազնուութիւնը, ճշմարտախօսութիւնը եւ խոնարհութիւնը։ Պահայի հաւատքի հիմնարար սկզբունքներէն են. * Ճշմարտութեան ինքնուրույն որոնումը, * Բոլոր տեսակի նախապաշարումներու վերացումը, * Մարդկութեան միասնութիւնը, * Բոլոր կրօններու միասնական հիմքը, * Կրօնը պէտք է ըլլայ սիրոյ եւ ուրախութեան աղբիւր, * Գիտութեան եւ կրօնի ներդաշնակութիւնը, * Պարտադիր կրթութիւնը բոլորին համար: Պահայիները կը հաւատան, որ Աստուած պարբերաբար յայտնութիւններ կ'ուղարկէ մարդկութեան, իբրեւ աստուածային ուղերձ<ref>{{Cite web|url=https://www.bahai-encyclopedia-project.org/index.php?view=article&catid=36%3Aadministrationinstitutions&id=74%3Abahai-world-center-&option=com_content&Itemid=74|title=Bahá’í World Center}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://bahai.am/hy|title=Bahai.am - Բահայի բլոգ|website=bahai.am/|language=en|accessdate=2023 թ․ փետրվարի 19}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://news.bahai.org/media-information/statistics/|title=Statistics}}</ref>։ Այդ աստուածայայտնութիւններէն են՝ [[Հայր Աբրահամ|Աբրահամը]], [[Մովսէս Մարգարէ|Մովսէսը]], [[Պուտտայականութիւն|Պուտտան]], [[Կրիշնա|Կրիշնան]], [[Յիսուս Քրիստոս|Յիսուս Քրիստոսը]], [[Իսլամութիւն|Մուհամմետը]] եւ Պահայի հաւատքի հիմնադիր [[Պահաուլլա|Պահաուլլան]]։ == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Կրօններ]] [[Ստորոգութիւն:Հաւատալիքներ]] 1240q7jgmvx7gnjrmn95konsy9iudik 241628 241627 2025-07-11T22:31:45Z CommonsDelinker 146 Removing [[:c:File:Տաճար.jpg|Տաճար.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Ziv|Ziv]] because: [[:c:COM:L|Copyright violation]]: right pic found online 2016, before claimed date; others likely copyvios given other user uploads https://tineye.c 241628 wikitext text/x-wiki '''Պահայի հաւատքը''' աշխարհի նշանաւոր նորագոյն, անկախ կրօնն է, որ կ'ուսուցանէ Աստուծոյ միակութիւն, մարդկութեան միասնութիւն եւ կրօններու հիմնարար ներդաշնակութիւն։ Պահայի ուսմունքները<ref>{{Cite web|url=https://bahaiteachings.org/news/|title=News|website=BahaiTeachings.org|language=en-US|accessdate=2023 թ․ փետրվարի 19}}</ref><ref>https://www.youtube.com/watch?v=VT5xJSRf5eY&ab_channel=Baha%27iArmenia</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Bahai-Faith|title=Bahāʾī Faith}}</ref> կը խթանեն գիտութեան եւ կրօնի միջեւ ներդաշնակութիւնը, սեռերու հաւասարութիւնը եւ կը պայքարին՝ վերացնելու բոլոր տեսակի նախապաշարումները։ Պահայի հաւատքին մէջ հոգեւորականներ չկան։ Անոնք կ'ընդունին աշխարհի միաստուածական կրօններու հիմնադիրներու եւ մարգարէներէն իւրաքանչիւրին ճշմարտութիւնը եւ կը հաւատան Աստուծոյ կողմէ ուղարկուող յայտնութիւններու շարունակականութեան։ Պահայի հաւատքին<ref>{{Cite web|url=https://ganbahai.org.il/|title=Home Page|website=Bahá'í Gardens|language=en-US|accessdate=2023 թ․ փետրվարի 19}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://bahai.am/library|title=Բահայի Գրադարան|website=Բահաի Գրադարան|language=am|accessdate=2023 թ․ փետրվարի 19}}</ref> այս եզակի սկզբունքը իւրաքանչիւր միաստուածական կրօն կ'ընկալէ իբրեւ միացեալ հոգեւոր համակարգի օղակ, որ աստիճանաբար կը զարգանայ, ճիշդ այնպէս, ինչպէս գիրքի գլուխները կը շարունակեն նոյն պատմութեան տրամաբանական զարգացումը։ Պահայի ուսմունքները կը շեշտեն հոգիի փոխյարաբերութիւնները Աստուծոյ՝ յաւերժական, անճանաչելի էութեան հետ եւ խորհուրդ կու տան ամէն օր աղօթել եւ խորհիլ։ === Սկզբունքներ === Պահայինները կը հաւատան մարդկային հոգիի յաւերժական զարգացման եւ մարդկութեան ծառայելու միջոցով կը ջանան զարգացնել այնպիսի հոգեւոր յատկանիշներ, ինչպիսիք են՝ բարութիւնը, առատաձեռնութիւնը, ազնուութիւնը, ճշմարտախօսութիւնը եւ խոնարհութիւնը։ Պահայի հաւատքի հիմնարար սկզբունքներէն են. * Ճշմարտութեան ինքնուրույն որոնումը, * Բոլոր տեսակի նախապաշարումներու վերացումը, * Մարդկութեան միասնութիւնը, * Բոլոր կրօններու միասնական հիմքը, * Կրօնը պէտք է ըլլայ սիրոյ եւ ուրախութեան աղբիւր, * Գիտութեան եւ կրօնի ներդաշնակութիւնը, * Պարտադիր կրթութիւնը բոլորին համար: Պահայիները կը հաւատան, որ Աստուած պարբերաբար յայտնութիւններ կ'ուղարկէ մարդկութեան, իբրեւ աստուածային ուղերձ<ref>{{Cite web|url=https://www.bahai-encyclopedia-project.org/index.php?view=article&catid=36%3Aadministrationinstitutions&id=74%3Abahai-world-center-&option=com_content&Itemid=74|title=Bahá’í World Center}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://bahai.am/hy|title=Bahai.am - Բահայի բլոգ|website=bahai.am/|language=en|accessdate=2023 թ․ փետրվարի 19}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://news.bahai.org/media-information/statistics/|title=Statistics}}</ref>։ Այդ աստուածայայտնութիւններէն են՝ [[Հայր Աբրահամ|Աբրահամը]], [[Մովսէս Մարգարէ|Մովսէսը]], [[Պուտտայականութիւն|Պուտտան]], [[Կրիշնա|Կրիշնան]], [[Յիսուս Քրիստոս|Յիսուս Քրիստոսը]], [[Իսլամութիւն|Մուհամմետը]] եւ Պահայի հաւատքի հիմնադիր [[Պահաուլլա|Պահաուլլան]]։ == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Կրօններ]] [[Ստորոգութիւն:Հաւատալիքներ]] 3121kssjq7ngixv2xtwtpp5m3r47qxp 0 29209 241630 241467 2025-07-12T07:44:02Z HoMen 269 241630 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Էլիմիա|պատկեր=ExpansionOfMacedon.jpg|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում=Ελίμεια|շրջան=Վերի Մակեդոնիա|նկարագրութիւն=Մակեդոնական թագաւորութեան զարգացման ընթացքը|շրջանի տեսակ=Հին Յունաստանի շրջան|երկրամաս=Մակեդոնիա|լեզու=հասարակ յունարէն Ատիկէի բարբառ|անուանում=Էլիմիա}} '''Էլի՛միա''' կամ '''Էլիմիոթիս''' եւ կամ '''Էլիմի՛ա''' (յուն․՝ Ελίμεια կամ Ελιμιώτις եւ կամ Ελιμία)․ Վերին Մակեդոնիոյ հին շրջան։ Անունը առած է իր բնակիչներէն՝ Էլիմիոթես եւ կամ Էանես։ Շրջանը կը տարածուէր [[Ալիաքմոնաս|Ալիաքմոնասի]] միջին հովիտին շուրջ (աշխարհագրականօրէն՝ այսօրուան Ղրեվենոն եւ Վօիու շրջանները)։ Սահմանակից էր հիւսիսէն եւ հիւսիս-արեւմուտքէն [[Էորդէա|Էորդէային]] եւ [[Օրեսթիդա|Օրեսթիդային]] հետ, արեւմուտքէն [[Բարավէա|Բարավէային]] հետ, հարաւէն եւ հարաւ-արեւմուտքէն Թեսալիային ([[Բերէվիա|Բերէվիայի]] եւ [[Թիմֆէա|Թիմֆէայի]] շրջաններ) հետ, իսկ արեւելքէն [[Բիէրիա|Բիէրիային]] հետ։ == Պատմական տեղեկութիւններ == Էլիմիա եղած էր ինքնիշխան թագաւորութիւն մինչեւ իր միացումը [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնական թագաւորութեան]] հետ, [[Ալեքսանդրոս Ա․]] ժամանակ։ Աւելի ետք, Մակեդոնիոյ [[Փիլիպոս Բ․ (Մակեդոնացի)|Փիլիպոս Բ․]] թագաւորը, վերջնականապէս զայն կը կպցնէ Մակեդոնական թագաւորութեան։ [[Մեծն Աղեքսանտր|Մեծն Աղեքսանտրի]] պարսիկներուն դէմ [[Ասիա]] արշաւանքին, Մակեդոնական փաղանգներուն կից, կար նաեւ Էլիմիոթոններուն Կարգը, 1 500 զինեալներով։ Արեւմտեան [[Մակեդոնիա (շրջան)|Մակեդոնիոյ]] մէջ յայտնաբերուած արձանագրութիւններէն, մօտաւորապէս 500 մարդանուններ (յունական, հռոմէական, եւ այլն) գրուած են հին Էլիմիոթիդա լեզուով։ Այդ կը վկայեն նաեւ նոյն շրջանին մէջ (ամբողջ արեւմտեան Մակեդոնիա) հնաբանական յայտնաբերումներ, արձանագրութիւններ եւ պաշտամունքի վայրեր։ Էլիմիա [[Հռոմէական Կայսրութիւն|հռոմէական կայրութեան]] ընթացքին եղած է մետաղի գործունէութեան կարեւորագոյն կեդրոնը, ըստ յայտնաբերուած բազմաթիւ մետաղագործութեան հետքերէն եւ իրերէն։[[Պատկեր:Macedonian Kingdom.jpg|մինի|Մակեդոնական թագաւորութեան քարտէս]]Մայրաքաղաքը եղած է Էանի։ Ուրիշ կարեւոր քաղաքներ եղած են․ Էլիմա (''Ελύμα)'' ըստ [[Արիանոս|Արիանոսին]], [[Թուքիտիտիս|Թուքիդիդիսին]] եւ [[Ստրաբոն|Ստրապոնին]]։ [[Ֆիլաքես]], [[Էրաթիրա]], Օվլոսթենոն, եւ այլն։ == Մայրաքաղաքը == Էլիմիային մայրաքաղաքը եղած է [[Էանի]] (կամ Էանա)։ ժամանակակից Էանի քաղաքէն 1,5 քլ հեռու։ Հնաբանական պեղումները յայտնաբերած են շքեղ առանձնատուներ, արձաններ, թագաւորական դամբաններ եւ համայնքային շէնքեր։ == Երեւելի անձեր == [[Անտիղոնոս Միականի]] Ք․Ա․382 - Ք․Ա․301, ազնուական եւ Մեծն Աղեքսանտրի զօրավար․ [[Արբալոս]], Մախաթային որդին․ [[Քալաս, Փռիւկիոյ]]՝ սպայ եւ Մեծն Աղեքսանտրի սատրապ․ [[Քինոս]], Մեծն Աղեքսանտրի սպայ․ [[Քլէանդրոս]], Մեծն Աղեքսանտրի սպայ․ [[Բոլեմոքրաթիս]], ազնուական եւ Քինոսին հայրը։ == Տե՛ս նաեւ == ** Վոթիէա ** [[Էլիմիա]] ** [[Հին Բելա]] ** [[Էորդէա]] ** [[Լիկիսթիդա]] ** [[Անօ Քլինես]] ** [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] ** [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] ** [[Ալորոս]] ** [[Բելա]] ** [[Միեզա]] ** [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] ** [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] ** [[Իխնէ]] ** [[Իխնէ (Միջագետք)]] ** [[Եւրոբոս]] ** [[Եւրոբոսի գուրոս]] ** [[Սքիդրա]] ** [[Էդեսա]] ** [[Էդեսա (Միջագետք)]] ** [[Վերղինա]] ** [[Հին Էղես]] <ref>[https://web.archive.org/web/20110902110334/http://www.alexanderofmacedon.info/greek/ARMY2gr.htm Մեծն Աղեքսանտր եւ Իբիրոսին բանակը, Քսենոֆոն՝ Նահանջ Բիւրուն, {{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.mouseioaianis.gr/#myGallery1-picture(6) Էանիս․ հնաբանական թանգարանը{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.politeianet.gr/books/9789608437098-arrianos-zitros-arrianos-alexandrou-anabasis-protos-tomos-140316?utm_source=google&utm_medium=cpc&utm_campaign=PMax_Feed%20Only&utm_id=20874939753&gad_source=1&gad_campaignid=20874941409&gbraid=0AAAAADu4f8hYN9yuOMcVOL4UOMP85evgF&gclid=Cj0KCQjw1JjDBhDjARIsABlM2SurGQhcG4DP7BdsjAwcO_LN-SoO4dch4G9YVlukb9UohE9B-l-UlC4aAjpuEALw_wcB Արիանոս, Աղեքսանտր Անավասիս{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://web.archive.org/web/20170424001705/http://www.ems.gr/analytikos-katalogos-ekdoseon/makedoniki-vivliothiki/070-samsaris.html Մակեդոնիոյ Պատմութիւն եւ Աշխարհագրութիւն, Տիմ․Սամսարիս, 1989, Սելանիկ{{ref-el}} ]</ref> <ref>[https://archive.ert.gr/69212/ Տեսերիզ - Յունաստանի պետական հեռասփռման կայան․ ամբողջ Յունաստանը․ Էանի, հեռաւոր պեղում մը «ΕΤ1 ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, Η ΑΙΑΝΗ ΜΙΑ ΜΑΚΡΙΝΗ ΑΝΑΣΚΑΦΗ 0000069212»]</ref> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի հին շրջաններ]] [[Ստորոգութիւն:Եւրոպայի հին շրջաններ]] [[Ստորոգութիւն:Հին շրջաններ այբենական կարգով]] e2nrjmja5oj3j6yvsa5pjs5fc01gjmd 241631 241630 2025-07-12T07:44:22Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241631 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Էլիմիա|պատկեր=ExpansionOfMacedon.jpg|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում=Ελίμεια|շրջան=Վերի Մակեդոնիա|նկարագրութիւն=Մակեդոնական թագաւորութեան զարգացման ընթացքը|շրջանի տեսակ=Հին Յունաստանի շրջան|երկրամաս=Մակեդոնիա|լեզու=հասարակ յունարէն Ատիկէի բարբառ|անուանում=Էլիմիա}} '''Էլի՛միա''' կամ '''Էլիմիոթիս''' եւ կամ '''Էլիմի՛ա''' (յուն․՝ Ελίμεια կամ Ελιμιώτις եւ կամ Ελιμία)․ Վերին Մակեդոնիոյ հին շրջան։ Անունը առած է իր բնակիչներէն՝ Էլիմիոթես եւ կամ Էանես։ Շրջանը կը տարածուէր [[Ալիաքմոնաս|Ալիաքմոնասի]] միջին հովիտին շուրջ (աշխարհագրականօրէն՝ այսօրուան Ղրեվենոն եւ Վօիու շրջանները)։ Սահմանակից էր հիւսիսէն եւ հիւսիս-արեւմուտքէն [[Էորդէա|Էորդէային]] եւ [[Օրեսթիդա|Օրեսթիդային]] հետ, արեւմուտքէն [[Բարավէա|Բարավէային]] հետ, հարաւէն եւ հարաւ-արեւմուտքէն Թեսալիային ([[Բերէվիա|Բերէվիայի]] եւ [[Թիմֆէա|Թիմֆէայի]] շրջաններ) հետ, իսկ արեւելքէն [[Բիէրիա|Բիէրիային]] հետ։ == Պատմական տեղեկութիւններ == Էլիմիա եղած էր ինքնիշխան թագաւորութիւն մինչեւ իր միացումը [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնական թագաւորութեան]] հետ, [[Ալեքսանդրոս Ա․]] ժամանակ։ Աւելի ետք, Մակեդոնիոյ [[Փիլիպոս Բ․ (Մակեդոնացի)|Փիլիպոս Բ․]] թագաւորը, վերջնականապէս զայն կը կպցնէ Մակեդոնական թագաւորութեան։ [[Մեծն Աղեքսանտր|Մեծն Աղեքսանտրի]] պարսիկներուն դէմ [[Ասիա]] արշաւանքին, Մակեդոնական փաղանգներուն կից, կար նաեւ Էլիմիոթոններուն Կարգը, 1 500 զինեալներով։ Արեւմտեան [[Մակեդոնիա (շրջան)|Մակեդոնիոյ]] մէջ յայտնաբերուած արձանագրութիւններէն, մօտաւորապէս 500 մարդանուններ (յունական, հռոմէական, եւ այլն) գրուած են հին Էլիմիոթիդա լեզուով։ Այդ կը վկայեն նաեւ նոյն շրջանին մէջ (ամբողջ արեւմտեան Մակեդոնիա) հնաբանական յայտնաբերումներ, արձանագրութիւններ եւ պաշտամունքի վայրեր։ Էլիմիա [[Հռոմէական Կայսրութիւն|հռոմէական կայրութեան]] ընթացքին եղած է մետաղի գործունէութեան կարեւորագոյն կեդրոնը, ըստ յայտնաբերուած բազմաթիւ մետաղագործութեան հետքերէն եւ իրերէն։[[Պատկեր:Macedonian Kingdom.jpg|մինի|Մակեդոնական թագաւորութեան քարտէս]]Մայրաքաղաքը եղած է Էանի։ Ուրիշ կարեւոր քաղաքներ եղած են․ Էլիմա (''Ελύμα)'' ըստ [[Արիանոս|Արիանոսին]], [[Թուքիտիտիս|Թուքիդիդիսին]] եւ [[Ստրաբոն|Ստրապոնին]]։ [[Ֆիլաքես]], [[Էրաթիրա]], Օվլոսթենոն, եւ այլն։ == Մայրաքաղաքը == Էլիմիային մայրաքաղաքը եղած է [[Էանի]] (կամ Էանա)։ ժամանակակից Էանի քաղաքէն 1,5 քլ հեռու։ Հնաբանական պեղումները յայտնաբերած են շքեղ առանձնատուներ, արձաններ, թագաւորական դամբաններ եւ համայնքային շէնքեր։ == Երեւելի անձեր == [[Անտիղոնոս Միականի]] Ք․Ա․382 - Ք․Ա․301, ազնուական եւ Մեծն Աղեքսանտրի զօրավար․ [[Արբալոս]], Մախաթային որդին․ [[Քալաս, Փռիւկիոյ]]՝ սպայ եւ Մեծն Աղեքսանտրի սատրապ․ [[Քինոս]], Մեծն Աղեքսանտրի սպայ․ [[Քլէանդրոս]], Մեծն Աղեքսանտրի սպայ․ [[Բոլեմոքրաթիս]], ազնուական եւ Քինոսին հայրը։ == Տե՛ս նաեւ == ** [[Վոթիէա]] ** [[Հին Բելա]] ** [[Էորդէա]] ** [[Լիկիսթիդա]] ** [[Անօ Քլինես]] ** [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] ** [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] ** [[Ալորոս]] ** [[Բելա]] ** [[Միեզա]] ** [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] ** [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] ** [[Իխնէ]] ** [[Իխնէ (Միջագետք)]] ** [[Եւրոբոս]] ** [[Եւրոբոսի գուրոս]] ** [[Սքիդրա]] ** [[Էդեսա]] ** [[Էդեսա (Միջագետք)]] ** [[Վերղինա]] ** [[Հին Էղես]] <ref>[https://web.archive.org/web/20110902110334/http://www.alexanderofmacedon.info/greek/ARMY2gr.htm Մեծն Աղեքսանտր եւ Իբիրոսին բանակը, Քսենոֆոն՝ Նահանջ Բիւրուն, {{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.mouseioaianis.gr/#myGallery1-picture(6) Էանիս․ հնաբանական թանգարանը{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.politeianet.gr/books/9789608437098-arrianos-zitros-arrianos-alexandrou-anabasis-protos-tomos-140316?utm_source=google&utm_medium=cpc&utm_campaign=PMax_Feed%20Only&utm_id=20874939753&gad_source=1&gad_campaignid=20874941409&gbraid=0AAAAADu4f8hYN9yuOMcVOL4UOMP85evgF&gclid=Cj0KCQjw1JjDBhDjARIsABlM2SurGQhcG4DP7BdsjAwcO_LN-SoO4dch4G9YVlukb9UohE9B-l-UlC4aAjpuEALw_wcB Արիանոս, Աղեքսանտր Անավասիս{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://web.archive.org/web/20170424001705/http://www.ems.gr/analytikos-katalogos-ekdoseon/makedoniki-vivliothiki/070-samsaris.html Մակեդոնիոյ Պատմութիւն եւ Աշխարհագրութիւն, Տիմ․Սամսարիս, 1989, Սելանիկ{{ref-el}} ]</ref> <ref>[https://archive.ert.gr/69212/ Տեսերիզ - Յունաստանի պետական հեռասփռման կայան․ ամբողջ Յունաստանը․ Էանի, հեռաւոր պեղում մը «ΕΤ1 ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, Η ΑΙΑΝΗ ΜΙΑ ΜΑΚΡΙΝΗ ΑΝΑΣΚΑΦΗ 0000069212»]</ref> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի հին շրջաններ]] [[Ստորոգութիւն:Եւրոպայի հին շրջաններ]] [[Ստորոգութիւն:Հին շրջաններ այբենական կարգով]] hldcbaobeuqq7ac2k7zsc21hrbp80qn 0 29210 241633 241466 2025-07-12T07:47:00Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241633 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Հին շրջան|պատկեր=ExpansionOfMacedon.jpg|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում=Εορδαία|շրջան=Վերի Մակեդոնիա|նկարագրութիւն=Մակեդոնական թագաւորութեան զարգացման ընթացքը|շրջանի տեսակ=Հին Յունաստանի շրջան|երկրամաս=Մակեդոնիա|լեզու=հասարակ յունարէն Ատիկէի բարբառ|անուանում=Էորդէա}} '''Էորդէա''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Εορδαία)․ [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Վերին Մակեդոնիոյ]] հին շրջան։ Անունը յառաջ եկած է [[Բելասղիներ|Բելասղիներուն]] Էորդա աստուածուհիէն։ Շրջանը կը տարածուէր ժամանակակից համանուն քաղաքին հովիտին։ Սահմանակից էր արեւմուտքէն [[Օրեսթիդա|Օրեսթիդային]] հետ, հարաւէն [[Էլիմիա|Էլիմիային]] հետ, հիւսիսէն [[Լիկիսթիդա|Լիկիսթիդային]] հետ եւ արեւելքէն [[Վոթիէա|Վոթիէային]] հետ։ Անոր բնական սահմանները եղած են՝ արեւելքէն [[Վերմիօ|Վերմիոյին]] լեռնաշղթան եւ արեւմուտքէն [[Ասքիօ]] եւ [[Վերնօ, լեռ|Վերնօ]] լերները, տալով հին շրջանին բնական հսկայ բերդի մը։ == Պատմական տեղեկութիւններ == Էորդէային առաջին բնակիչները [[Բելասղի|Բելասղիները]] եղած են, որոնք հաւանաբար իւրացուեցան յունական Էորդես ցեղէն։ Հնաբանական պեղումները յայտնաբերած են նախապատմական եւ նաեւ [[Միկինես|Միկինասեան]] բնակավայրերու հետքեր։ [[Պատկեր:Lake Vegoritida, Macedonia, Greece2.jpg|ձախից|մինի|Վեղոթիթիդա լիճին շուրջ կը գտնուին հնաբանական կարեւոր վայրերը]] Էորդէա եղած էր ինքնիշխան թագաւորութիւն եւ առաջիններէն եղած է որ արագօրէն միացած է [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնական թագաւորութեան]] հետ։ Հին արձանագրութիւններ կը վկայեն չորս կարեւոր քաղաքներ․- [[Էորդէա, քաղաք|Էորդէա]], [[Վեղորիթիդա]] լիճի ափին․ քանդուած է Գ․ դարուն։ [[Արնիսա]], հաւանաբար ժամանակակից քաղաքին վայրին մէջ։ Վոքերիա, լիճին հիւսիսային հնաբանական վայրերէն մէկուն մէջ։ Քելի, Վեղոթիթիդա լիճին հարաւը։ == Տե՛ս նաեւ == * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Վոթիէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Ալորոս]] * [[Բելա]] * [[Միեզա]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] * [[Իխնէ]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոս]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] <ref>[https://books.google.gr/books?id=qTRBAAAAMAAJ&q=eordaia+macedonian&dq=eordaia+macedonian&lr=&as_drrb_is=b&as_minm_is=0&as_miny_is=1980&as_maxm_is=0&as_maxy_is=&as_brr=0&hl=el&cd=1&redir_esc=y Մակեդոնական հիմնարկներ թագաւորներուն լուծին տակ․ Miltiadēs V. Chatzopoulos, 1996{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://web.archive.org/web/20170424001705/http://www.ems.gr/analytikos-katalogos-ekdoseon/makedoniki-vivliothiki/070-samsaris.html Մակեդոնիոյ Պատմութիւն եւ Աշխարհագրութիւն, Տիմ․Սամսարիս, 1989, Սելանիկ{{ref-el}} ]</ref> <ref>[https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/view/7841 Մակեդոնական եւ Միկինեանա բարբառներուն ազգականութիւնը, Μνήμων. 2: 5–66 հտ․2, Բրոպոնաս Իոանիս, 1972{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.gtp.gr/Locpage.asp?id=13960&lng=1 Էորդէա, Քոզանիին գաւառը․ ներկայացում․ Եորղիա Քարամիթրու-Մենտեսիդի, PhD հնաբանութեան, Դեկտ․ 2002{{ref-el}}]</ref> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի հին շրջաններ]] [[Ստորոգութիւն:Եւրոպայի հին շրջաններ]] [[Ստորոգութիւն:Հին շրջաններ այբենական կարգով]] kma62e4449i54kxobali1vo9enh5rw9 0 29212 241634 241468 2025-07-12T07:48:14Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241634 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Լիկիսթիդա|պատկեր=ExpansionOfMacedon.jpg|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում=Λυγκηστίδα|շրջան=Վերի Մակեդոնիա|նկարագրութիւն=Մակեդոնական թագաւորութեան զարգացման ընթացքը|շրջանի տեսակ=Հին Յունաստանի շրջան|երկրամաս=Մակեդոնիա|լեզու=հասարակ յունարէն Ատիկէի բարբառ|անուանում=Լիկիսթիդա}} '''Լիկիսթիդա''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Λυγκηστίδα)․ [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Վերին Մակեդոնիոյ]] հին շրջան։ Կը գտնուէր [[Էրիղոնաս]] գետին հովիտին հարաւ-արեւմուտքը եւ կ՛ընդգրկէր այսօրուան Ֆլորինա նահանգին մեծ մասը։ Սահմանակից էր արեւմուտքէն [[Օրեսթիդա|Օրեսթիդային]] հետ եւ արեւելքէն Էորդէային եւ Ալմոբիային հետ։ Անոր բնական սահմանները եղած են՝ Վարնունտա եւ Վերնօ (Վիցի) լերները, իսկ արեւելքէն՝ Վորաս (Քայմաքցալան)։ Գլխաւոր քաղաքը եղած է [[Իրաքլիա Լիկիսթիս]], հիմնուած Ք․Ա․ 4րդ դարու կէսերուն, [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնիոյ]] թագաւոր [[Փիլիպոս Բ․ Մակեդոնացի|Փիլիպոս Բ․ Մակեդոնացիին]] կողմէն, երբ ան արդէն գրաուած էր ամբողջ շրջանը եւ զայն միաւորած [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնիոյ թագաւորութեան]]։ == Պատմական տեղեկութիւններ == [[Պատկեր:Macedonian Kingdom.jpg|ձախից|մինի|Լիկիսթիդա]] Առաջին բնակիչները Լիկիսթիները եղած են, որոնք ըստ [[Էքաթէոս Միլիսեցին|Էքաթէոս Միլիսեցիին]] Մոլոսոս էին (հին յունական ցեղ, որ շրջանին մէջ հաստատուած ին [[Միկինեան քաղաքակրթութիւն|Միկինեան]] ժամանակաշրջանին)։ Հնաբանական պեղումները յայտնաբերած են նախապատմական եւ նաեւ [[Միկինես|Միկինասեան]] բնակավայրերու հետքեր։ [[Պատկեր:Heraclea Lyncestis 1.JPG|մինի|Ըստ Ստրապոնի, Իրաքլիա եղած է Լիկիսթիդային ամէնէն կարեւոր քաղաքը]] Լիկիսթիդան չմիացած [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնական թագաւորութեան]], ունեցած է նշանակելի թագաւորական հարստութիւն։ Հին աղբիւրները կը վկայեն թէ կը զբաղէին որթատունկի մշակումով։ Հին արձանագրութիւններ եւ հնաբանական յայտնաբերումներ կը վկայեն թէ քաղաքը չաստուածներու պաշտամունքի կարեւոր վայր մը եղած է, ինչպէս օրինակ՝ [[Զեւս|Տիասի]], [[Հերմէս|Էրմիսի]], [[Աթինա|Աթինային]], եւայլն։ Լիկիսթիս եղած է հանքանիւթերով հարուստ շրջան եւ հաւանաբար [[Վերնօ, լեռ|Վերնօ]] լերան արեւելեան ստորոտին կար կարեւոր մետաղագործութեան կեդրոն, [[Անօ Քլինես]], Բրոթի, [[Թրոբէուխոս]], Սքոբոս, [[Ախլադա (Ֆլորինա)|Ախլադա]], [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] եւ Նէոխորաքի գիւղերուն մօտ։ <ref>[https://books.google.gr/books?id=fRppAAAAMAAJ&redir_esc=y Մաքին Իրատ, 2001․ ''Ancient Perceptions of Greek Ethnicity''{{ref-en}} Center for Hellenic Studies, Trustees for Harvard University. էջ 163. ISBN 978-0-674-00662-1. «Hecataeus calls the Eliminiotae, Orestae, Lyncastae, and Pelagones of Uppers Macedonia 'Molossian' and since Molossian inscriptions found at the sanctuary of Dodona are inscribed in a West Greek dialect, one would expect the Macedonians to have belonged to a West Greek linguistic Koinē that extended across much of northern and northwestern Greece»]</ref> <ref>[https://web.archive.org/web/20170424001705/http://www.ems.gr/analytikos-katalogos-ekdoseon/makedoniki-vivliothiki/ Պատմական աշխաչհագրութիւն Մակեդոնիոյ հռոմէական գաւառին․ 070 Տիմ․ Սամսարիս, Սելանիկ 1989]</ref> <ref>[https://www.academia.edu/2423949/Upper_Macedonia_Greek_and_English_ Ստրապոն-Աշխարհագրական 3.12.30 / Վերին Մակեդոնիա, Իոաննիս Քսիդոբուլոս]</ref> == Տե՛ս նաեւ == * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Էորդէա]] * [[Վոթիէա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Ալորոս]] * [[Բելա]] * [[Միեզա]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] * [[Իխնէ]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոս]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի հին շրջաններ]] [[Ստորոգութիւն:Եւրոպայի հին շրջաններ]] [[Ստորոգութիւն:Հնադարեան շրջաններ այբենական կարգով]] nsp6s23emggflrwjsuy4dlllv3p4des 0 29214 241635 241591 2025-07-12T07:50:07Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241635 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Գիւղ|պատկեր=Dans le secteur de Florina (octobre 1916) - Klestina-le-Bas (anciennement) ; Ano Klinai (actuellement) - Médiathèque de l'architecture et du patrimoine - APOR070640.jpg|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում= Άνω Κλεινές Φλώρινας|շրջան=Արեւմտեան Մակեդոնիա|նկարագրութիւն=Մակեդոնական թագաւորութեան զարգացման ընթացքը|շրջանի տեսակ=գիւղ|երկրամաս=Մակեդոնիա|լեզու=յունարէն|անուանում=Անօ Քլինես}} '''Անօ Քլինես''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Άνω Κλεινές), Ֆլորինա քաղաքապետութեան գիւղ, Ֆլորինա Շրջանային Միաւոր, Արեւմտեան Մակեդոնիոյ Շրջան, [[Յունաստան]]։ Մինչեւ 1926 բնակավայրը Անօ Քլեսթինա կը կոչուէր։ == Տեղեկութիւններ == Անօ Քլինես լեռնային գիւղ է եւ կը գտնուի Ֆլորինա նահանգին հիւսիսային մասը, Յունաստանի եւ Հիւսիսային Մակեդոնիոյ Հանրապետութեան սահմանին վրայ։ Ըստ 2011-ի մարդահամարին, բնակչութեան թիւը 179 է։ <ref>[https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous 2011 մարդահամար{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://florina-history.blogspot.com/2011/04/blog-post_06.html Ֆլորինա պատմութիւն{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.youtube.com/watch?v=nBvd4xUk_PU Տեսերիզ․ Անօ Քլինես, Ֆլորինա]</ref> == Տե՛ս նաեւ == * [[Վոթիէա]] * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Էորդէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Ալորոս]] * [[Բելա]] * [[Միեզա]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] * [[Իխնէ]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոս]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի գիւղեր]] [[Ստորոգութիւն:Եւրոպայի գիւղեր]] [[Ստորոգութիւն:Գիւղեր]] [[Ստորոգութիւն:Գիւղեր ըստ երկրի]] [[Ստորոգութիւն:Գիւղեր այբենական կարգով]] erudk16a8c67g59m4n6wbt86qc7akhn 0 29215 241636 241469 2025-07-12T07:51:04Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241636 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Գիւղ|պատկեր=Nomos Florinas.png|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում= Τροπαιούχος Φλώρινας|շրջան=Արեւմտեան Մակեդոնիա|նկարագրութիւն=Ֆլորինա նահանգին դիրքը |շրջանի տեսակ=գիւղ|երկրամաս=Մակեդոնիա|լեզու=յունարէն|անուանում=Թրոբէուխոս}} '''Թրոբէուխոս''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝Τροπαιούχος), Ֆլորինա քաղաքապետութեան գիւղ, Ֆլորինա Շրջանային Միաւոր, Արեւմտեան Մակեդոնիոյ Շրջան, [[Յունաստան]]։ Հին անունը Մախալաս եղած է։ == Տեղեկութիւններ == Թրոբէուխոս գիւղը կւ գտնուի ծովու մակերեսէն 690 մ․ բարձրութեան վրայ եւ կը գտնուի Ֆլորինա նահանգին հիւսիսային մասը, Յունաստանի եւ Հիւսիսային Մակեդոնիոյ Հանրապետութեան սահմանին վրայ։ Ըստ 2021-ի մարդահամարին, բնակչութեան թիւը 291 է։ <ref>[https://pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/172104 Ֆլորինա, Թրոբէուխոս․ տեղեկութիւններ{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.statistics.gr/en/2021-census-pop-hous 2021-ի մարդահամար{{ref-el}}]</ref> == Տե՛ս նաեւ == * [[Վոթիէա]] * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Էորդէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Ալորոս]] * [[Բելա]] * [[Միեզա]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] * [[Իխնէ]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոս]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի գիւղեր]] [[Ստորոգութիւն:Եւրոպայի գիւղեր]] [[Ստորոգութիւն:Գիւղեր]] 1e9ajqxej19rkgnh470cfxi7aabql0i 0 29217 241637 241471 2025-07-12T07:53:55Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241637 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Գիւղ|պատկեր=Μελίτη.jpg|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում= Μελίτη Φλώρινας|շրջան=Արեւմտեան Մակեդոնիա|նկարագրութիւն=Մելիթի․ նկարուած Ռուդինա բլուրէն |շրջանի տեսակ=գիւղ|երկրամաս=Մակեդոնիա|լեզու=յունարէն|անուանում=Մելիթի (Ֆլորինա)|բնակչութիւն=1 212 (2021 մարդահամար)}} '''Մելիթի'''([[Յունարէն|յուն․]]՝Μελίτη), Ֆլորինա քաղաքապետութեան գիւղ, Ֆլորինա Շրջանային Միաւոր, Արեւմտեան Մակեդոնիոյ Շրջան, [[Յունաստան]]։ Ծանօթ էր Վոսթերանի կամ Վոսթարանի եւ կամ Օֆցարանի անուններով ([[մակեդոներէն]]՝ Վոսթարա՛նի եւ կամ Օֆցարանի, [[պուլկարերէն]]՝ Վոսթա՛րանի), մինչեւ անուանափոխութիւնը՝ 1926։ == Տեղեկութիւններ == Մելիթի լեռնային գիւղ է եւ կը գտնուի Ֆլորինա նահանգին հիւսիսային մասը, Յունաստանի եւ Հիւսիսային Մակեդոնիոյ Հանրապետութեան սահմանին վրայ։ Ծովուն մակերեսէն բարձրութիւնը 680 մ․ է։ Բնակիչները հողագործ, անասնապահ եւ բանուոր-արհեստագէտ են։ Ըստ 2021-ի մարդահամարին, բնակչութեան թիւը 1 212 է։ <ref>[http://gym-melit.flo.sch.gr/library/nero/neromylos.htm Մելիթիին ջրաղացները{{ref-el}} ]</ref> <ref>[https://web.archive.org/web/20170424001705/http://www.ems.gr/analytikos-katalogos-ekdoseon/makedoniki-vivliothiki/070-samsaris.html Սամսարիս․Ֆլորինայի շրջանները{{ref-el}} ]</ref> <ref>[https://web-greece.gr/en/destinations/florina-greece-macedonia/ ՖԼորինա․ անծայրածիր անտառներ, կերներ եւ գեղեցիկ լիճեր{{ref-en}}]</ref> == Տե՛ս նաեւ == * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Էորդէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Վոթիէա]] * [[Ալորոս]] * [[Բելա]] * [[Միեզա]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] * [[Իխնէ]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոս]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի գիւղեր]] [[Ստորոգութիւն:Եւրոպայի գիւղեր]] [[Ստորոգութիւն:Գիւղեր այբենական կարգով]] [[Ստորոգութիւն:Գիւղեր]] t99x4bvtdiu4kdziql33tarrptzfvqi 0 29218 241629 241472 2025-07-12T07:42:15Z HoMen 269 241629 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Հին շրջան|պատկեր=Macedonian Kingdom.jpg|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում=Βοττιαία|շրջան=Վերի Մակեդոնիա|նկարագրութիւն=Մակեդոնական թագաւորութիւն|շրջանի տեսակ=Հին Յունաստանի շրջան|երկրամաս=Մակեդոնիա|լեզու=հասարակ յունարէն Ատիկէի բարբառ|անուանում=Վոթիէա}} '''Վոթիէա''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Βοττιαία)․ [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Վերին Մակեդոնիոյ]] հին շրջան։ Անունը յառաջ եկած է հին բնակիչներէն՝ Վոթիէուս։ Շրջանը կը տարածուէր Իմաթիային հիւսիս-արեւելքը, [[Լուդիաս]], [[Ալիաքմոնաս]] եւ [[Աքսիոս]] գետերուն միջեւ։ Գլխաւոր քաղաքները եղած են՝ [[Ալորոս]], [[Բելա]] (հետաքային եղաւ Մակեդոնիոյ թագաւորութեան մայրաքաղաքը), [[Վերղինա|Էղես (Վերղինա)]], [[Աթալանտի (Վոթիէա)]], Ղորթինիա, [[Քիրոս]], [[Միեզա]], [[Իխնէ]], [[Եւրոբոս]], [[Սքիդրա]], [[Էդեսա]], եւայլն։ == Պատմական տեղեկութիւններ == Էորդէային առաջին բնակիչները [[Բելասղի|Բելասղիները]] եղած են, որոնք հաւանաբար իւրացուեցան յունական Էորդես ցեղէն։ Հնաբանական պեղումները յայտնաբերած են նախապատմական եւ նաեւ [[Միկինես|Միկինասեան]] բնակավայրերու հետքեր։ [[Պատկեր:Lake Vegoritida, Macedonia, Greece2.jpg|ձախից|մինի|Վեղոթիթիդա լիճին շուրջ կը գտնուին հնաբանական կարեւոր վայրերը]] Էորդէա եղած էր ինքնիշխան թագաւորութիւն եւ կարգով երրորդ եղած է որ միացած է [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնական թագաւորութեան]] հետ։ == Յատուկ նշում == [[Կաթողիկոս Ֆոթիոս Ա․]] (820 - 893), հետեւեալը արձանագրած է․- <blockquote>«''Եւ անոնք, որ հաւատացին, որ մարգարեութիւնը կատարուած է, փնտրեցին Մակեդոնիոյ թագաւորին եւ իրենցը դարձուցին Վոթիէա երկիրը, եւ Վոթիէացիները՝ կրետացիներուն երրորդ ցեղը, ընդհանուր ճակատագիըր կիսելով, այժմ մակեդոնացիներ են։»''</blockquote> <ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0197%3Abook%3D7%3Achapter%3D7%3Asection%3D12 Ստրապոն, Աշխարհագրական․ 7․7․12{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0197%3Abook%3D6%3Achapter%3D3%3Asection%3D2 Ստրապոն, Աշխարհագրական․6․3․2 {{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.scribd.com/document/485878463/%CE%9F%CE%B4%CF%85%CF%83%CF%83%CE%AD%CE%B1%CF%82-%CE%93%CE%BA%CE%B9%CE%BB%CE%AE%CF%82-%CE%A0%CE%9F%CE%A4%CE%99%CE%94%CE%91%CE%99%CE%91-%CE%9A%CE%91%CE%A3%CE%A3%CE%91%CE%9D%CE%94%CE%A1%CE%95%CE%99%CE%91-%CE%91%CF%80%CE%BF%CF%83%CF%80%CE%AC%CF%83%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CE%91%CF%80%CF%8C-%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1-%CE%98%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%B7-2020 Իրոդոթոս․ Արտաւազդ Վիոդիէան կը պաշարէ․․․{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%A6%CF%8E%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%BF_%CE%9C%CE%AD%CE%B3%CE%B1%CF%82 Ֆոթիոս Ա․ «''Και οι γε τον χρησμόν τετελέσθαι νομίσαντες ητήσαντο τον βασιλέαν Μακεδόνων και έλαβον οικείν την Βοττιαίων, και Βοττιαίοι μεν τρίτον γένος από Κρητών αμείψαντες μοίρα (κοινό πεπρωμένον) νυν εισίν Μακεδόνων.''»{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=0xyNwS2q7CUC&pg=PA103&dq=The+Bottiaians+and+their+poleis&redir_esc=y#v=onepage&q=The%20Bottiaians%20and%20their%20poleis&f=false Վոթիէացիները եւ իրենց քաղաքները{{ref-en}}]</ref> == Տե՛ս նաեւ == * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Էորդէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Ալորոս]] * [[Բելա]] * [[Միեզա]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] * [[Իխնէ]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոս]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] == Աղբիւրներ == Թուքիդիդիս․ Իսթորիէ, Գիրք Ա․, 1․11 == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի հին շրջաններ]] [[Ստորոգութիւն:Հին շրջաններ այբենական կարգով]] [[Ստորոգութիւն:Հին շրջաններ]] f6cm9x2xwilinw3dtbi7y62opd0khk4 0 29220 241638 241473 2025-07-12T07:55:07Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241638 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Գիւղ|պատկեր=2011 Dimos Almopias.png|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում= Άλωρος Πέλλας|շրջան=Կեդրոնական Մակեդոնիոյ Շրջան|նկարագրութիւն=Ալմոբիա քաղաքպետութիւն|շրջանի տեսակ=|երկրամաս=Մակեդոնիա|լեզու=յունարէն|անուանում=Ալորոս|բնակչութիւն=471|տարածք=14,173}}'''Ալորոս''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Άλωρος Πέλλας)․<nowiki/>[[Ալմոբիա]] քաղաքապետութեան գիւղ, Բելայի Շրջանային Միաւոր, Կեդրոնական Մակեդոնիոն շրջան։ Ծովի մակերեսէն բարձրութիւնը 120 մ․ է եւ կը գտնուի [[Ալմոբէոս, գետ|Ալմոբէոս]] գետին արեւմտեան ափին։ Ըստ 2011-ի մարդահամարին, Ալորոս ունի 471 բնակիչ։ Տարածութիւնն է 14,173 քլ²։ == Պատմական տեղեկութիւններ == Հնաբանական պեղումները յայտնաբերած են թէ շրջանը բնակուած է [[Երկաթէ Դար|Երկաթի դարաշրջանէն]]։ Օսմանեան գերիշխանութեան ընթացքին գիւղը Ռուդինօ անուանուած է։ <ref>[https://pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/170367 Ռուդինոս-Ալորոս․ տեղեկութիւններ{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://buk.gr/el/poli-perioxi/aloros Ալորոս․ տեղեկութիւններ{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous 2011-ի մարդահամար{{ref-el}}]</ref> == Տե՛ս նաեւ == * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Էորդէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Վոթիէա]] * [[Բելա]] * [[Միեզա]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] * [[Իխնէ]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոս]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի գիւղեր]] [[Ստորոգութիւն:Գիւղեր այբենական կարգով]] [[Ստորոգութիւն:Գիւղեր ըստ երկրի]] [[Ստորոգութիւն:Գիւղեր]] hzhwbbmgetbt5b5e6vzatls6dpo6gw0 0 29221 241639 241474 2025-07-12T07:56:33Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241639 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Գիւղաքաղաք|պատկեր=Statue of Alexander the Great riding Bucephalus and carrying a winged statue of Nike (square of Alexander the Great) in Pella city (6914694770).jpg|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում=Πέλλα|շրջան=Կեդրոնական Մակեդոնիոյ Շրջան|նկարագրութիւն=Բելայի կեդրոնական հրապարակ․ Մեծն Աղեքսանտրի եւ Վուքեֆալա ձիիուն յուշարձան|շրջանի տեսակ=|երկրամաս=Մակեդոնիա|լեզու=յունարէն|անուանում=Բելա|բնակչութիւն=2 050|տարածք=3}}'''Բելա''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Πέλλα)․ գիւղաքաղաք, Բելայի Շրջանային Միաւոր, Կեդրոնական Մակեդոնիոն շրջան։ Կը գտնուի բլուրի մը վրայ։ Բելա կոչուած է իր հիմնումէն՝ Ք․Ա․400։ ՀԻմնադիրն է [[Արխելաոս Ա․ Մակեդոնացի|Արխելաոս Ա․ Մակեդոնացին]]։ Կը գտնուի 1 քլ հեռու համանուն [[Հին Բելա|հին քաղաքի]] հնաբանական վայրէն։ Ըստ 2011-ի մարդահամարին, Բելա ունի 2 050 բնակիչ։ Տարածութիւնն է 3 քլ²։ == Պատմական տեղեկութիւններ == Հնաբանական պեղումները յայտնաբերած են թէ շրջանը բնակուած է [[Երկաթէ Դար|Երկաթի դարաշրջանէն]]։ Օսմանեան գերիշխանութեան ժամանակէն մինչեւ 1926 գիւղը Այի Աբոսթոլի անուանուած է։ [[Լոզանի դաշնագիր|Լոզանի դաշնագիրով]] (24 Յուլիս 1923) գիւղին բնակչութեան թիւը կը գերապատկուի։Բելա կը հաստատուին գաղթականներ՝ * Արեւելեան [[Թրակիա|Թրակիոյ]] շրջանէն, * [[Կելլիպոլ|Կելլիպոլէն]], * [[Արեւելեան Ռոմիլիա|Արեւելեան Ռոմիլիայէն]]։ Իսկ [[1947 թուական|1947]]-ին Բելա կը հաստատուին [[Ֆլորինա|Ֆլորինայէն]] 50 ընտանիքներ։ [[Պատկեր:Pella panoramic view - banner.jpg|կենտրոն|մինի|500x500փքս|Բելայի համայնապատկեր]] <ref>[https://buk.gr/el/poli-perioxi/pella Բելա քաղաքապետութիւն{{ref-el}}]</ref> <ref>[http://e-library.iep.edu.gr/iep/collection/curricula/item.html?code=1926-360A&tab=01 ΙΕΠ Պատմական Արխիւ․ Յունաստանի 1926-ի վարչական փոփոխութիւններ{{ref-el}}]</ref> == Տե՛ս նաեւ == * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Էորդէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Վոթիէա]] * [[Ալորոս]] * [[Միեզա]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] * [[Իխնէ]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոս]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի քաղաքներ]] [[Ստորոգութիւն:Եւրոպայի քաղաքներ]] [[Ստորոգութիւն:Քաղաքներու ցանկեր ըստ երկրի]] [[Ստորոգութիւն:Քաղաքներ ըստ երկրի]] [[Ստորոգութիւն:Քաղաքներ այբենական կարգով]] [[Ստորոգութիւն:Քաղաքներ]] 0n96d7g5kk1rf43ukmq3pk9hyg92cgl 0 29222 241632 241465 2025-07-12T07:45:58Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241632 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Հին շրջան|պատկեր=Pella House atrium.jpg|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում=Αρχαία Πέλλα|շրջան= [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)]]|նկարագրութիւն=Հին Բելա․ բնակարանի մը խճաքարէ նախագաւիթ|շրջանի տեսակ=Հին Յունաստանի շրջան|երկրամաս=Մակեդոնիա|լեզու=հասարակ յունարէն Ատիկէի բարբառ|անուանում=Հին Բելա|հիմնադրումի թուական=Ք․Ա․400}} '''Հին Բելա''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Αρχαία Πέλλα)․ [[Մակեդոնիա (շրջան)|Մակեդոնիոյ]] հին շրջան։ Կը գտնուի Կեդրոնական Մակեդոնիա։ Հիմնուած է Ք․Ա․400-ին եւ եղած է [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնական թագաւորութեան]] մայրաքաղաք։ == Պատմական տեղեկութիւններ == Բելայի հիմնադիրն է [[Արխելաոս Ա․ Մակեդոնացին|Արխելաոս Ա․]] (Ք․Ա․413-Ք․Ա․399), իսկ ուրիշ աղբիւրներու համաձայն՝ [[Ամիտաս Գ․ Մակեդոնացին|Ամիտաս Գ․]] (մահ․՝ Ք․Ա․370)։ Քաղաքը հիմնուած էր, որպէսզի [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնիոյ պետութեան]] մայրաքաղաքը դառնայ, սակայն [[Բելա]] մայրաքաղաք կը մնայ մինչեւ [[Հռոմէական Կայսրութիւն|Հռոմէցիներուն]] գրաւումը։ Հռոմէացիները քաղաքը կը կողոպտեն ու կը քանդեն եւ ամբողջ հարստութիւնը [[Հռոմ]] կը փոխադրեն։ Աւելի ետք, երկրաշարժ մը կը կործանէ քաղաքը, որ սակայն կը վերակառուցուի։ Այս ուղղութեամբ, մօտաւորապէս Ք․Ա․180-ին [[Լուքիանոս Սամոսատեցին]] (''Lucian of Samosata)'' իր արձանագրութիւններուն մէջ հետեւեալը գրած է՝ «''չնչին քաղաք մըն է հազուագիւտ բնակիչներով''» (''«είναι πια ασήμαντη και με λιγοστούς κατοίκους»)''։ Բելայի մասին հնագոյն տեղեկութիւնները կը գտնենք՝ * [[Իրոտոթոս|Իրոդոթոսի]] պարսիկներու արշաւանքին նկարագրութեան արձանագրութիւններուն մէջ, եւ * [[Թուքիտիտիս|Թուքիդիդիսին]] արձանագրութիւններուն մէջ, որոնք կը նկարագրեն [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնական]] ընդարձակութիւնը եւ [[Թրակիա|Թրակիոյ]] [[Սիթաքլիս]] թագաւորին դէմ կռիւը։ Ըստ [[Քսենոֆոն|Քսենոֆոնի]], Բելա Ք․Ա․4-րդ դարասկիզբին [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնիոյ]] մեծագոյն քաղաքը եղած է եւ ներգրաուած էր այդ ժամանակաշրջանի արուեստագէտներ՝ [[Զեւքսիս]] գեղանկարիչը, [[Թիմոթէոս Միլիսեցին]] բանաստեղծը եւ [[Էվրիփիտիս|Եւրիբիդիս]] որ մեռաւ երբ կը գրէր «Արխելաոս» [[Ողբերգութիւն (թատրոնի ժանր)|ողբերգութիւնը]]։ [[Պատկեր:Pella Banner.jpg|կենտրոն|մինի|500x500փքս]] [[Պատկեր:Map greek sanctuaries-el.svg|ձախից|մինի|Հին Յունաստանի պաշտամունքի վայրեր]]Պահ մը քաղաքին բարգաւաճումը կանգ առած է, սակայն [[Փիլիպոս Բ․ Մակեդոնացի|Փիլիպոս Բ․]] թագաւորութեան ժամանակաշրջանին արագօրէն զարգացած է։ Բարգաւաճումը միայն պետութեան սահմաններէս ներս չի պատահած, այլեւ Ֆիլիպոս զարկ տուած է [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|թագաւորութեան]] քաղաքական հզօրութեան։ Այդ ժամանակաշրջանին, Բելա կը հասնի իր բարգաւաճման գագաթնակէտին եւ կը դառնայ՝ «Մակեդոնական քաղաքներուն մեծագոյնը» (''η μεγίστη τών εν Μακεδονία πόλεων"'' )․ [[Քսենոֆոն]], «Յունական» ''(Ελληνικά V,2,13)''։ Իսկ շնորհիւ [[Մեծն Աղեքսանտր|Մեծն Աղեքսանտրի]] նուաճումներուն, Բելայի զօրութիւնը պետութեան սահմաններէն դուրսն ալ կը լսուի։ [[Բոլիվիոս]] եւ [[Թիթոս Լիվիոս]] իրենց արձանագրութիւններուն մէջ Բելան կը նշեն [[Մակեդոնական պատերազմներ|Մակեդոնական պատերազմներուն]] ընթացքին իբրեւ [[Փիլիպոս Ե․ Մակեդոնացի|Փիլիպոս Ե․]] եւ [[Բերսէաս Մակեդոնացի|Բերսէաս Մակեդոնացիին]] թագաւորութեան կեդրոնը։ Հին Բելայէն կ՛անցնէր [[Էղնանտիա ճամբայ|Հին Էղնանտիա ճամբան]] եւ այդ պատճառով Բելա եղած է կարեւոր կայան [[Դուրրես|Դիրախիոնի]] եւ [[Սելանիկ|Թեսաղոնիկէի]] միջեւ։ Քաղաքը անկում կը ճանչնայ Ք․Ա․1-ին դարուն, հաւանաբար զօրաւոր երկրաշարժի մը պատճառով։ == Պատկերասրահ == <gallery> Պատկեր:Shops right along the eastern edge of the agora, Ancient Pella (7060295407).jpg|Բելա․ շուկան Պատկեր:Aerial photograph and plan of the House of Dionysos, Archaeological Museum, Pella (7065301481).jpg|Բելա․ Դիոնիսոսին բնակարանը Պատկեր:Pella baths.jpg|Հանրային լոգարաններ Պատկեր:Baths of Alexander the Great 1.jpg|Մեծն Աղեքսանտրի լոգարանը Պատկեր:Baths of Alexander the Great 3.jpg|Մեծն Աղեքսանտրի լոգարանը Պատկեր:0 Mosaïque de la chasse au lion - Musée archéologique de Pella.JPG|Առիւծի որսորդութիւն․ խճանկար Պատկեր:Stag Hunt Mosaic from the House of the Abduction of Helen, (c. 300 BC), Ancient Pella (6913868698).jpg|Հելենի առեւանգումի սենեակին խճաքարէ յատակը Պատկեր:Place of the Dionysos Mosaic in the House of Dionysos, built in 325-300 BC, Ancient Pella (7060180819).jpg|Դիոնիսոսի բնակարանը Պատկեր:PellaBaths02.jpg|Բելա, լոգարաններ Պատկեր:PellaBaths03.jpg|Բելա, լոգարաններ Պատկեր:Dionysos on a cheetah, Pella, Greece.jpg|Խճանկար․ Դիոնիսոս ընձառիւծի մը վրայ Պատկեր:Pella Mosaics VIII - The Hunters and the Deer (50009205138).jpg|Եղնիկի որսորդութիւն․ խճանկար </gallery> == Տե՛ս նաեւ == * [[Էլիմիա]] * [[Վոթիէա]] * [[Էորդէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Ալորոս]] * [[Բելա]] * [[Միեզա]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] * [[Իխնէ]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոս]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] <ref>[https://www.academia.edu/39333871/%CE%9C_%CE%9B%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CE%BC%CF%80%CE%AC%CE%BA%CE%B7_%CE%91%CE%BA%CE%B1%CE%BC%CE%AC%CF%84%CE%B7_%CE%97_%CE%A0%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B1_%CE%B1%CF%80%CF%8C_%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%B5%CF%80%CE%BF%CF%87%CE%AE_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%A7%CE%B1%CE%BB%CE%BA%CE%BF%CF%8D_%CE%AD%CF%89%CF%82_%CF%84%CE%B1_%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC_%CF%87%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CE%B1 Լիլիպաքի-Աքամաթի․ Բելա - Երկաթէ դարէն մինչեւ Հելլենիստական դարաշրջան, 2012, Ուսումնասիրութիւններ հին Մակեդոնիոյ համար ''Θρεπτήρια, Μελέτες για την αρχαία Μακεδονία'', {{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.palaceofpella.gr/the-palace-description--architecturalphases/?lang=en Բելայի Արքունիքը․ Ճարտարապետական, 22-11-2024{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://www.thehistoryblog.com/archives/7575 The History Blog․ 37-է աւելի մակեդոնական դամբաններ գտնուած են Բելա{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://www.tertullian.org/rpearse/lucian/lucian_alexander.htm Լուքիանոս Սամոսաթեցի, A.M. HARMON{{ref-en}} ]</ref> <ref>[https://archive.ert.gr/4769/ ΕΡΤ - տեսերիզ․ Հնաբանական պտոյտներ, Հին Բելա․ ''010 ΠΕΛΛΑ, ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ 0000004769''{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=LTRmAAAAMAAJ&redir_esc=y Կենաքը Ք․Ա․4րդ դարուն Բելա ''Dionysophōntos Gamoi: Marital Life and Magic in Fourth Century Pella''{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://www.archetai.gr/images/pdfs/bae/BAE_109.pdf Հին Բելա․ Հելենի եւ Դիոնիսոսի առեւանգումի բնակարանները, Յունաստանի Հնաբանական Ընկերութիւն, 1989․ Հ․ Մաքարոնաս, Է․Ղուրի]</ref> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի հին քաղաքներ]] [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի հին մայրաքաղքներ]] [[Ստորոգութիւն:Հին մայրաքաղաքներ]] [[Ստորոգութիւն:Հին մայրաքաղաքներ այբենական կարգով]] [[Ստորոգութիւն:Հին մայրաքաղաքներ ըստ շրջանի]] 0yk4euhuovnf8heqfi4v84onhhmmdvd 0 29230 241641 241476 2025-07-12T07:59:31Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241641 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Հին քաղաք|պատկեր=Macedonian Kingdom.jpg|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում=Αταλάντη (Βοττιαίας)|շրջան= [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)]]|նկարագրութիւն=Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն), Աթալանտի (Վոթիէա)|շրջանի տեսակ=Հին [[Յունաստան|Յունաստանի]] քաղաք|երկրամաս=Մակեդոնիա|լեզու=հասարակ յունարէն Ատիկէի բարբառ|անուանում=Աթալանտի (Վոթիէա)|հիմնադրումի թուական=}} '''Աթալանտի''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Αταλάντη)․<nowiki/>[[Վոթիէա|Վոթիէայի]] հին քաղաք։ Կը գտնուէր<nowiki/>[[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Վերին Մակեդոնիա]], [[Ղորթինիա (Վոթիէա)|Ղորթինիային]] եւ [[Եւրոբոս (Վոթիէա)|Եւրոբոսին]] միջեւ, [[Աքսիոս]] գետին հիւսիսային հովիտին մէջ։ Քաղաքը հիմնուած էր Վոթիէացիներէն, որոնք երբ [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնացիները]] քաղաքը նուաճեցին, ստիպուեցան հեռանալ ու [[Խալքիդիքի]] հաստատուիլ։ Քաղաքին վայրը յստակացած չէ, սակայն կը կարծուի թէ կը գտնուէր այսօրուան [[Աքսիուբոլի]] քաղաքին շրջանին մէջ։ == Տեղեկութիւններ == Աթալանտիին մասին իրենց արձանագրութիւններուն մէջ նշած են՝ [[Թուքիտիտիս|Թուքիդիդիս]]՝ Աթալանտի, Ղորթինիային հարաւը։ Ստեփան Բիւզանդացին՝ Աթալանտի Արքադիայի եւ [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնիոյ]] քաղաք։ Բլինիուս՝ ժողովուրդներու իր ցուցակին մէջ նշած է «Աթալանտցիներ»։ [[Տելֆի|Տելֆիի]] [[Թէոդորոքի]] ցանկին մէջ (Ք․Ա․230-Ք․Ա․220)՝ [[Իխնէ|Իխնէէն]] ետք եւ [[Թեսաղոնիկէ|Թեսաղոնիկէէն]] առաջ։ Արձանագրութիւնը հետեւեալ ձեւով կը նկարագրէ․- «''ἐν Ἀλλ[α]ντείωι Ἀνδρόνικος Δίκαιος Χιωνίδου»'' ''(''Աթալանտիին մէջ Խիոնիդիին Անդրոնիքոս եւ Դիքէոս'')։'' [[Հին Բելա|Հին Բելայի]] արեւելքը յայտնաբերուած [[Հռոմէական Կայսրութիւն|Հռոմէական շրջանի]] արձանագրութիւն մը՝ «''ἡ πόλις Ἀλλανταίων»'' (Աթալանտցիներուն քաղաքը)․ կը պատուէ աստուածացուած հռոմէացի կայսրերուն։ [[Արղոս|Արղոսին]] մէջ գտնուած ընծայական արձանագրութիւն մը՝ «''Ἀταλανταῖοι κοντά στους Εδεσσαίους και Ευρωπαίους»'' (Աթալանտցիներ Էդեսցցիներուն եւ Եւրոբոսցիներուն մօտ)։ == Տե՛ս նաեւ == * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Էորդէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Վոթիէա]] * [[Բելա]] * [[Միեզա]] * [[Ալորոս]] * [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] * [[Իխնէ]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոս]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] <ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0064%3Aentry%3Dathanagia-geo Յունական եւ հռոմէական Աշխարհագրութեան բառարան, Աթալանտի, Smith, William, հրտ․(1854–1857) Լոնտոն{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://epigraphy.packhum.org/text/152953 ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹԻՒՆ / EPIGRAPHY RegionsNorthern Greece (IG X)Macedonia, SEG 35:753{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://epigraphy.packhum.org/text/237934 ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹԻՒՆ Տելֆի /EPIGRAPHY RegionsCentral Greece (IG VII-IX)Delphi BCH 45 (1921) 1 ]</ref> <ref>[https://topostext.org/work/241 Stephanus of Byzantium, Ethnica, Աթալանտի{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://classics.mit.edu/Thucydides/pelopwar.3.third.html Պեղոպոնեզեան պատերազմներ, Թուքիդիդիս, հտ․3{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://topostext.org/work/148 Բլինիուս,(HN 4.53) Pliny the Elder, Natural History (37 books)]</ref> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Մակեդոնիոյ հին քաղաքներ]] [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի հին քաղաքներ]] [[Ստորոգութիւն:Հին քաղաքներ ըստ երկրի]] [[Ստորոգութիւն:Հին քաղաքներ այբենական կարգով]] ok4oyevzqlkqgds33izcl4m1e1p70jv 0 29232 241642 241477 2025-07-12T08:00:50Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241642 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Հին քաղաք|պատկեր=Gold garment ornament perhaps depicting a human female Aravissos 4500-3200 BCE Archaeological Museum of Thessaloniki.jpg|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում=Κύρρος|շրջան= Մակեդոնիա|նկարագրութիւն=Քիրոս․ նախապատմական շրջանի ոսկեզարդ|շրջանի տեսակ=|երկրամաս=|լեզու=յունարէն|անուանում=Քիրոս|հիմնադրումի թուական=}} '''Քիրոս''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Κύρρος, հին յուն․՝ Κύρρος)․ [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնիոյ]] պատմական քաղաք։ Բնակուած է նախապատմական ժամանակաշրջանէն։ Բարգաւաճած է [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնական թագաւորութեան]] ընթացքին։ [[Քիրոս]] համանուն քաղաքը, հիմնուած Սելեւկոս Նիքատորին կողմէն կը գտնուի [[Սուրիա|Սուրիոյ]] հիւսիս-արեւմուտքը։ == Տե՛ս նաեւ == * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Էորդէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Վոթիէա]] * [[Բելա]] * [[Միեզա]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Ալորոս]] * [[Իխնէ]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոս]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] <ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0200%3Abook%3D2 Թուքիդիտիս․ Պեղոպոնեզեան պատերազմ, հտ․2․100{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://topostext.org/work/209 Պտողեմէոս Աշխարհագրութիւն ''Ptolemaeus, Geography (II-VI)''{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://e-library.sasuhieleekpoma.org/wp-content/uploads/2018/11/Encyclopaedia_Britannica_11.pdf Բրիտանական հանրագիտարան, 11րդ հրատ․, Վարիուս{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://imperium.ahlfeldt.se/places/32129.html Lund University-Հռոմէական կայսրութեան բջիջային քարտէս{{ref-en}}]</ref> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի հին քաղաքներ]] [[Ստորոգութիւն:Հին քաղաքներ ըստ երկրի]] [[Ստորոգութիւն:Հին քաղաքներ այբենական կարգով]] [[Ստորոգութիւն:Հին քաղաքներ]] [[Ստորոգութիւն:Պատմական քաղաքներ այբենական կարգով]] [[Ստորոգութիւն:Պատմական քաղաքներ]] dlagkm5af34t66iukzvsqelc3n6rvfv 241648 241642 2025-07-12T08:13:42Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241648 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Հին քաղաք|պատկեր=Gold garment ornament perhaps depicting a human female Aravissos 4500-3200 BCE Archaeological Museum of Thessaloniki.jpg|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում=Κύρρος|շրջան= Մակեդոնիա|նկարագրութիւն=Քիրոս․ նախապատմական շրջանի ոսկեզարդ|շրջանի տեսակ=|երկրամաս=|լեզու=յունարէն|անուանում=Քիրոս|հիմնադրումի թուական=}} '''Քիրոս''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Κύρρος, հին յուն․՝ Κύρρος)․ [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնիոյ]] պատմական քաղաք։ Բնակուած է նախապատմական ժամանակաշրջանէն։ Բարգաւաճած է [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնական թագաւորութեան]] ընթացքին։ [[Քիրոս]] համանուն քաղաքը, հիմնուած Սելեւկոս Նիքատորին կողմէն կը գտնուի [[Սուրիա|Սուրիոյ]] հիւսիս-արեւմուտքը։ == Տե՛ս նաեւ == * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Էորդէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Վոթիէա]] * [[Բելա]] * [[Միեզա]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Ալորոս]] * [[Իխնէ]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոս]] * [[Քիրոս]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] <ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0200%3Abook%3D2 Թուքիդիտիս․ Պեղոպոնեզեան պատերազմ, հտ․2․100{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://topostext.org/work/209 Պտողեմէոս Աշխարհագրութիւն ''Ptolemaeus, Geography (II-VI)''{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://e-library.sasuhieleekpoma.org/wp-content/uploads/2018/11/Encyclopaedia_Britannica_11.pdf Բրիտանական հանրագիտարան, 11րդ հրատ․, Վարիուս{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://imperium.ahlfeldt.se/places/32129.html Lund University-Հռոմէական կայսրութեան բջիջային քարտէս{{ref-en}}]</ref> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի հին քաղաքներ]] [[Ստորոգութիւն:Հին քաղաքներ ըստ երկրի]] [[Ստորոգութիւն:Հին քաղաքներ այբենական կարգով]] [[Ստորոգութիւն:Հին քաղաքներ]] [[Ստորոգութիւն:Պատմական քաղաքներ այբենական կարգով]] [[Ստորոգութիւն:Պատմական քաղաքներ]] l9rz1kw3jggjhmj9t4dos7lfdwyqpvz 0 29234 241640 241475 2025-07-12T07:58:05Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241640 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Պաշտամունքի վայր|պատկեր=20160518 092 mieza nympheum.jpg|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում=Μίεζα|շրջան= Մակեդոնիա|նկարագրութիւն=Արիստոթելիսի դպրոցին աւերակները․ հոն ուր կը յաճախէր Աղեքսանտր Գ․ ([[Մեծն Աղեքսանտր]]) |շրջանի տեսակ=|երկրամաս=|լեզու=յունարէն|անուանում=Միեզա|հիմնադրումի թուական=}} '''Միեզա''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Μίεζα)․ «Յաւերժահարսերու տաճար» (Ιερό των Νυμφών), [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնիոյ]] պատմական քաղաք։ Անունը առած է [[Հին մակեդոնացիներ|հին մակեդոնական դիցաբանութենէն]], Վերոսին եւ Վերիային դուստրէն։ Միեզա գտնուած է նաեւ [[Բեւքեստաս]], [[Մեծն Աղեքսանտր|Մեծն Աղեքսանտրի]] բանակին սպայ եւ անոր հեծելազօրքի ընկերակից։ [[Պատկեր:ΣπηλιέςΑριστοτέλη.jpg|ձախից|մինի|Միեզի․ Արիստոթելիսի դպրոցին ճեմավայրը]] Միեզա դաստիարակուած են նաեւ [[Իֆեսթիոնաս]], [[Պտողեմէոս Լակոս]], [[Քասանդրոս]] եւ [[Քլիթոս Թխամորթ|Քլիթոս Թխամորթը]]։ == Տե՛ս նաեւ == * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Էորդէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Վոթիէա]] * [[Բելա]] * [[Ալորոս]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] * [[Իխնէ]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոս]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] <ref>[https://www.ancientportsantiques.com/wp-content/uploads/Documents/AUTHORS/Hansen&Nielsen2004-LexiquePoleis.pdf Ցուցակագրութիւն Արքայիք եւ Դասական Բոլիս (քաղաքներու), 2004{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=103&page=3 Բլութարխոս․ Ալեքսանդրոս{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/26888 Վարդապետական Քննախօսութեան Ազգային արխիւ․ Քլաւտիոս, Պտողեմէոս, Աշխարհագրական պատմագրութիւն, էջ 3,13,39{{ref-en}}]</ref> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի պաշտամունքի վայրեր]] [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի բնակավայրեր]] [[Ստորոգութիւն:Պաշտամունքի համալիրներ այբենական կարգով]] [[Ստորոգութիւն:Պաշտամունքի վայրեր ըստ երկրի]] [[Ստորոգութիւն:Պաշտամունքի համալիրեր]] jetf5eb97jqddcov439y5bya7dbmxtr 0 29235 241643 241463 2025-07-12T08:01:32Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241643 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=հին քաղաք|պատկեր=Ichnai Diobol.jpg|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում=Ίχναι|շրջան= Մակեդոնիա|նկարագրութիւն=Իխնէի դրամ, Ք․Ա․479 |շրջանի տեսակ=|երկրամաս=|լեզու=յունարէն|անուանում=Իխնէ|հիմնադրումի թուական=}} '''Իխնէ''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Ίχναι)․ [[Վոթիէա|Վոթիէայի]] հին քաղաք, [[Մակեդոնիա (շրջան)|Մակեդոնիա]], [[Թերմայիքոս ծոց|Թերմայիքոս ծոցին]] եւ [[Աքսիոս]] գետին մօտ։ Կառուցուած է՝ ըստ Hazlitt-ին [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|հին Մակեդոնացիներէն]], սակայն յայտնաբերուած արձանագրութիւնները կը վկայեն թէ իխնեցիները կառուցած են քաղաքը։ [[Իրոտոթոս|Իրոդոթոս]] այդ կը նշէ [[Հին Բելա|Բելային]] զուգադրելով։ Ըստ Իրոդոթոսին (7.123.3), Իխնէ «բոլիս» (πόλις) կը կոչուէր։ Յայտնաբերուած դրամները, կը վկայեն թէ Իխնէցիները կը դասուին [[Թրակիա|Թրակիան]] եւ [[Մակեդոնիա (շրջան)|Մակեդոնական]] տիպին։ Երկու ծանօթ իխնէցիներ են՝ Անտիղոնոս Ասանդրոսի, Տելֆիքոս հիւպատոս եւ Դիիս, Ալքեթասին մանչը, Թէոդորոքոս։ <ref>[https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=30&page=175 Իրոդոտոս, Իսթորիէ Ἱστορίαι (7.121.1-7.127.2){{ref-el}}]</ref> <ref>[https://epigraphy.packhum.org/text/151184 EPIGRAPHY Մակեդոնիա MDAI(A) 27 (1902) 309,14/15 {{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.wildwinds.com/coins/greece/thraco_macedonian_tribes/ichnae/i.html Թրակիան-մակեդոնական ցեղեր, Իխմէ{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://imperium.ahlfeldt.se/ Հռոմէական կայսրութեան բջիջային քարտէս{{ref-en}}]</ref> == Տե՛ս նաեւ == [[Իխնէ (Միջագետք)]] == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Տե՛ս նաեւ == * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Էորդէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Ալորոս]] * [[Վոթիէա]] * [[Բելա]] * [[Միեզա]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոս]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի հին քաղաքներ]] [[Ստորոգութիւն:Եւրոպայի հին քաղաքներ]] [[Ստորոգութիւն:Հին քաղաքներ ըստ երկրի]] [[Ստորոգութիւն:Հին քաղաքներ այբենական կարգով]] [[Ստորոգութիւն:Հին քաղաքներ]] j4cop0ro1yvnrd8ktnvflzgwoj2r27z 0 29243 241644 241458 2025-07-12T08:04:26Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241644 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=հին քաղաք|պատկեր=|երկիր=|բնօրինակ անուանում=Ίχναι|շրջան= Միջագետք|նկարագրութիւն=|շրջանի տեսակ=|երկրամաս=|լեզու=|անուանում=Իխնէ|հիմնադրումի թուական=Ք․Ա․309}} '''Իխնէ''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Ίχναι)․ [[Միջագետք|Միջագետքի]] հին քաղաք։ Կառուցուած է՝ [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնացի]] թագաւոր [[Անտիղոնոս Ա․ Միականի|Անտիղոնոս Ա․ Միականիին]] կողմէն, Ք․Ա․ 309-ին։ Կը գտնուէր [[Էդեսա]] եւ [[Նիքիֆորիոն]] քաղաքներուն միջեւ, [[Եփրատ գետ|Եփրատ]] գետի ափին։ [[Բաբելոն|Բաբելոնեան պատերազմի]] վերջաւորութեան, Անտիղոնոս Ա․ Միականին կը հիմնէ քաղաքը։ Հաւանաբար Իխնէ կառուցուած ըլլայ հիմնուելով կեդրոնական կազմակերպական պաշտպանողական ծրագրի մը։ Նպատակն էր լաւագոյն ձեւով սահմանները պաշտպանել [[Սելեւկեաններ|Սելեւկեաններուն]] դէմ։ Իխնէ կը գրաւէ հռոմէացի Մարկոս Կրասոս Ք․Ա․53-ին, [[Պարթեւներ|պարթեւներուն]] դէմ արշաւանքին ընթացքին։ == Տե՛ս նաեւ == * [[Քիրոս]] * [[Իխնէ]] * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Էորդէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Վոթիէա]] * [[Բելա]] * [[Միեզա]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] * [[Իխնէ]] * [[Ալորոս]] * [[Եւրոբոս]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} <ref>[https://el.wikisource.org/wiki/%CE%92%CE%AF%CE%BF%CE%B9_%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BB%CE%BF%CE%B9/%CE%9A%CF%81%CE%AC%CF%83%CF%83%CE%BF%CF%82 Բլութարպոս, Կրասոս 25.12{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/anthology/literature/browse.html?text_id=549 Բջիջային աղբիւր․ Բլութարպոս, 217․-Կրասոս 33 {{ref-el}}]</ref> <ref>[https://lexundria.com/dio/40.12/cy Հռոմէական պատմութիւն,40․12 Cassius Dio {{ref-en}}]</ref> <ref>[https://books.google.gr/books?id=dzwOAAAAQAAJ&lpg=PA99&ots=l6aAMwRN6I&dq=Ichnai+in+Mesopotamia&pg=PA99&hl=el Սելեւկոս Նիկաթոր․ կառուցելով Հելլենական թագաւորութիւն,John D. Grainger, 1999 {{ref-en}}]</ref> <references /> [[Ստորոգութիւն:Միջագետքի հին յունական քաղաքներ]] [[Ստորոգութիւն:Միջագետքի հին քաղաքներ]] [[Ստորոգութիւն:Հին քաղաքներ ըստ երկրի]] [[Ստորոգութիւն:Հին քաղաքներ այբենական կարգով]] [[Ստորոգութիւն:Հին քաղաքներ]] a7jk2ykmuzkix10czlpx9dh3zdq7ok8 0 29244 241645 241462 2025-07-12T08:08:16Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241645 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=հին քաղաք|պատկեր=Europos 02308.JPG|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում=Ευρωπός|շրջան=Մակեդոնիա|նկարագրութիւն=Եւրոբոս բնակավայր|շրջանի տեսակ=|երկրամաս=Կեդրոնական Մակեդոնիա|լեզու=յունարէն|անուանում=Եւրոբոս|հիմնադրումի թուական=|բարձրութիւն=80|բնակչութիւն=1 413|մարդահամարի թուական=2021}}'''Եւրոբոս''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Ευρωπός)․ [[Մակեդոնիա (շրջան)|Կեդրոնական Մակդոնիոյ]] բնակավայր, Յունաստան։ Եւրոբոս կը գտնուի Բելա Շրջանային Միաւորին հարաւ-արեւմուտքը (սահամանը), [[Աքսիոս]] գետին արեւմուտքը։ Ծովու մակերեսէն բարձրութիւնն է 80 մ․։ Հեռաւորութիւնը [[Բելա|Բելայէն]] 59 քլ (հիւսիս) է, [[Քիլիս|Քիլքիսէն]]՝ 21 քլ (արեւմուտք), [[Բոլիքասթրոս|Բոլիքասթրոսէին]]՝ 15 քլ (հարաւ) եւ [[Թեսաղոնիկէ|Թեսաղոնիկէէն]]՝ 59 քլ․ (հիւսիս-արեւմուտք)։ Բնակչութեան թիւ 1 412 է։ Եւրոբոս ծննդավայրն է [[Մեծն Աղեքսանտր|Մեծ Աղեքսանտրի]] զօրավարներէն եւ [[Սելեւկեաններ|Սելեւկեան հարստութեան]] հիմնադիր [[Սելեւկոս Ա․ Նիկատոր|Սելեւկոս Ա․ Նիկատորին։]] Ան, ի յիշատակ [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|մակեդոնական]] Եւրոբոսին, [[Սուրիա|Սուրիոյ]] մէջ կը հիմնէ Եւրոբոս քաղաքը (Գարքեմիշ), Պարսկաստանի մէջ Եւրոբոս քաղաքը, այժմ [[Թեհրան|Թեհրանի]] մէկ արուարձանը, ինչպէս նաեւ [[Միջագետք|Միջագետքի]] [[Դուրա-Եւրոբոս|Եւրոբոս]] քաղաքը։ Քաղաքին հնաբանական վայրին մէջ գտնուած է Մակեդոնական միակ [[Եւրոբոսի գուրոս|գուրոսը]]։ Այժմ կը հիւրասիրուի Քիլքիսի Հնաբանական թանգարանին մէջ։ <ref>[https://www.statistics.gr/documents/20181/17286366/S_2081_B4-241.pdf/09299655-5fec-d751-297f-32dbafbd4b99 Յունաստանի 2021-ի մարդահամար, մնայուն բնակչութիւն, էջ 49{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/oikmet_details.php?id=15806 Եւրոբոս{{ref-el}}]</ref> <ref>[http://asiaminor.ehw.gr/Forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaID=6103{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://imperium.ahlfeldt.se/ Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού - Սելեւկոս Նիքաթոր, 11-4-2023{{ref-el}}]</ref> == Տե՛ս նաեւ == * [[Վոթիէա]] * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Էորդէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Ալորոս]] * [[Բելա]] * [[Միեզա]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] * [[Քիրոս]] * [[Իխնէ]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] * [[Սքիդրա]] * [[Էդեսա]] == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} * [[Ստորոգութիւն:Հիւսիսային Յունաստանի քաղաքներ]] e2yexoo3oltvnkpmgtt36m6oqwffnsk 0 29245 241646 241479 2025-07-12T08:10:10Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241646 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Գիւղաքաղաք|պատկեր=Rizari391.jpg|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում=Σκύδρα|շրջան=Մակեդոնիա|նկարագրութիւն=Սքիդրա բնակավայր|շրջանի տեսակ=|երկրամաս=|լեզու=յունարէն|անուանում=Եւրոբոս|հիմնադրումի թուական=|բարձրութիւն=40|բնակչութիւն=5 686|մարդահամարի թուական=2021}}'''Սքիդրա''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Σκύδρα)․ [[Մակեդոնիա (շրջան)|Կեդրոնական Մակեդոնիոյ]] բնակավայր, Բելա նահանգ, [[Յունաստան]]։ Ըստ 2021-ի մարդահամարի, բնակչութեան թիւ 5 686 է։ Քաղաքը կը գտնուի բարեբեր դաշտահովիտի մը մէջտեղ, եւ նահանգին մայրաքաղաքն՝ [[Էդեսա|Էդեսայէն]] հեռաւորութիւնը 15 քլ է։ == Հակիրճ պատմական տեղեկութիւններ == [[Պատկեր:Dimos Skydras.png|ձախից|մինի|Սքիդրա քաղաքապետութիւն․ դիրքը]] Օսմանեան բռնիշխանութեան շրջանին եւ մինչեւ 1926, քաղաքը «Վերթիքոբ» կը կոչուէր։ Ք․Ա․5րդ դարուն, Մակեդոնիան կ՛իյնայ պարսիկներուն ձեռքը։ Յայտնաբերուած արձանագրութիւնները կը վկայեն թէ Հռոմէական կայսրութեան ժամանակաշրջանի Ա․ եւ Գ․ դարերու միջեւ, Սքիդրա կը բարգաւաճի։ Մակեդոնական պայքարի ժամանակին, Սքիդրայի բնակիչներն ալ ազատութեան համար կը պայքարին։ Պալքանեան պատերազմներուն ընթացքին, 17 Հոկտեմբեր 1912-ին յունական բանակին օգնութեամբ Սքիդրա կ՛ազատագրուի։ <ref>[https://www.skydra.gr/ Սքիդրա քաղաքապետութիւն{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/oikmet_details.php?id=15806 Եւրոբոս{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.skydra.gr/i-poli-mas/xartis Սքիդրա քաղաքապետութիւն․ քարտէս{{ref-el}}]</ref> == Տե՛ս նաեւ == * [[Վոթիէա]] * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Էորդէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Ալորոս]] * [[Բելա]] * [[Միեզա]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] * [[Քիրոս]] * [[Իխնէ]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոս]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Էդեսա]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Հիւսիսային Յունաստանի քաղաքներ]] [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի քաղաքներ]] [[Ստորոգութիւն:Քաղաքներու ցանկեր ըստ երկրի]] [[Ստորոգութիւն:Քաղաքներ ըստ երկրի]] lx73axjozmrs7j04isjhlidezuc8ezb 0 29247 241647 241492 2025-07-12T08:11:24Z HoMen 269 /* Տե՛ս նաեւ */ 241647 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Քաղաք|պատկեր=Η Έδεσσα και οι καταρράκτες της..jpg|երկիր=Յունաստան|բնօրինակ անուանում=Έδεσσα|շրջան=Մակեդոնիա|նկարագրութիւն=Էդեսա եւ իր ջրվէժները|շրջանի տեսակ=|երկրամաս=|լեզու=յունարէն|անուանում=Էդեսա|հիմնադրումի թուական=|բարձրութիւն=40|բնակչութիւն=5 686|մարդահամարի թուական=Ք․Ա․813}} [[Պատկեր:2011 Dimos Edessas.png|մինի|Էդեսայի դիրքը]] '''Էդեսա''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Έδεσσα)․ [[Մակեդոնիա (շրջան)|Կեդրոնական Մակեդոնիոյ]] քաղաք, Բելա նահանգ, [[Յունաստան]]։ Քաղաքը հանրածանօթ է իր [[Էդեսայի ջրվէժներ|12 ջրվէժներուն]] համար։ Էդեսա հիմնուած է Ք․Ա․813-ին Իրաքլիդի Գարանոսին կողմէ եւ եղած է [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնական թագաւորութեան]] առաջին մայրաքաղաքը։ Ըստ 2021-ի մարդահամարին, բնակչութեան թիւ 17 168 է, իսկ արուարձաններով միասին՝ 26 407։ Էդեսա միջ-պատերազմեան շրջանին (1923-1940) ունեցած է ճարտարարուեստի զարգացում։ == Անուան ստուգաբանութիւն == Էդեսա անունը «ջուրին մէջ բերդ» (''Πύργος μέσα στο νερό)'' կը նշանակէ , որովհետեւ հին տարիներէն արդէն ջուրը անպակաս եղած է՝ գետեր եւ ջրվէժներ։ == Հակիրճ պատմական տեղեկութիւններ == [[Պատկեր:20160518 129 edessa site.jpg|ձախից|մինի|Էդեսայի հնաբանական վայրը, Լոկոս]] === Մինչեւ հռոմէական ժամանակաշրջան === Էդեսա հիմնուած է Ք․Ա․813-ին Իրաքլիդի Գարանոսին կողմէ եւ եղած է [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնական թագաւորութեան]] առաջին մայրաքաղաքը։ Մինչեւ [[Վերղինա|Էղեսի (Վերղինա)]] յայտնաբերումը, Էդեսա հին Էղեսին հետ կը նոյնացնէին ([[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնական թագաւորութեան]] առաջին մայրաքաղաքը)։ Այսօրուան քաղաքը կառուցուած է հին Աքրոբոլիսին տեղը։ [[Մեծն Աղեքսանտր]] Էդեսա գաղթականներով կը բնակեցնէ։ [[Հռոմէական Կայսրութիւն|Հռոմէական շրջանին]], Էդեսա կը բարգաւաճի, որովհետեւ կը գտնուէր [[Էղնանտիա ճամբայ|հին Էղնանտիա]] ճամբուն վրայ։ Յաջորդող դարերուն, երբ սլաւները Պալքանեան թերակղզին կ՛արշաւեն Էդեսա անունը կը փոխարինուի «Վոդենա» անունով։ [[Պատկեր:Voden April 1911.JPG|մինի|1911․ Էդեսայէն նկար մը]] [[Պատկեր:The liberation of Edessa.jpg|մինի|Տօնակատարութիւններ ․ քաղաքին ազատագրութեան համար, 30 Հոկտեմբեր 1912]] === Բիւզանդական կայսրութեան ժամանակաշրջան === Էդեսա 985-995 [[Պուլկարիա|պուլկարական թագաւորութեան]] մայրաքաղաքը կը դառնայ։ 1002-էն ետք մաս կը կազմէ [[Բիւզանդական Կայսրութիւն|բիւզանդական կայսրութեան]]։ 1345-1386 քաղաքը [[Սերպիա|Սերպերը]] կը գրաւեն։ === Օսմանեան բռնիշխանութեան ժամանակաշրջան === Ապա Էդեսա կ՛իյնայ [[Օսմանեան Կայսրութիւն|օսմանեան]] տիրապետութեան տակ, որուն ընթացքին կը դառնայ կարեւոր կեդրոն, ուր մշակոյթն ու գիրը կը զարգանան։ [[Մակեդոնական ճակատ (Ա․ Համաշխարհային պատերազմ)|Մակեդոնական պայքարի]] ժամանակին, Էդեսայի բնակիչներն ալ ազատութեան համար կը պայքարին։ === Պալքանեան պատերազմներ - Ա․ Համաշխարհային պատերազմ === [[Պալքանեան պատերազմներ|Պալքանեան պատերազմներուն]] ընթացքին, [[18 Հոկտեմբեր]] [[1912 թուական|1912]]-ին յունական բանակին օգնութեամբ Էդեսա կ՛ազատագրուի։ [[Համաշխարհային Առաջին Պատերազմ|Ա․ Համաշխարհային պատերազմի]] ընթացքին, Էդեսա [[Անթանթ|Անթանթի]] [[Անթանթ|Արեւելեան]] [[Անթանթ|Ճակատի բանակին]] (Անատոլիոյ ֆրանսական բանակ) տեղակայանը կը դառնայ։ [[Պատկեր:Vodena (Edessa) sur la route de Monastir.jpg|ձախից|մինի|Էդեսա, 1916]] === Միջ-պատերազմեան ժամանակաշրջան === [[Փոքր Ասիոյ Աղէտ|Փոքր Ասիոյ Աղէտէն]] եւ բնակիչներու փոխանակումէն ետք (1923-1924), [[Փոքր Ասիա|Փոքր Ասիայէն]] եւ [[Արեւելեան Թրակիա|Արեւելեան Թրակիայէն]] մօտաւորապէս 2 500 քրիստոնիայ գաղթականներ Էդեսա կը հաստատուին։ Անոնցմէ շատեր գործարաններ կը բանան, առեւտուրով կը զբաղին։ Միջ-պատերազմեան շրջանին (1923-1940) Էդեսա կը ճանչնայ մշակոյթի (մանաւանդ երաժշտութեան) եւ ճարտարարուեստի բարգաւաճում մը։ === Բ․ Համաշխարհային պատերազմ === [[Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմ|Բ․ Համաշխարհային պատերազմի]] ընթացքին, գերմանացիները քաղաքը կը հրկիզեն։ Պատերազմէն ետք, Էդեսա կը փորձէ վերագտնել իր անցեալի փառքը, սակայն տնտեսական պահմանները բոլորովին փոխուած էին։ == Նորագոյն շրջան == [[Պատկեր:Macedonian Museums-49-Laografiko Edessas-217.jpg|ձախից|մինի|Էդեսա․ ժողովրդագրական թանգարան]] Էդեսային զարգացումին գլխաւոր ազդակն է զբօսաշրջիկութիւնը։ Իր վայրի գեղեցկութեան, տարեկան հերթականութեամբ պատմամշակութային ձեռնարկներուն («Էդեսայի բարեկենդան», «Ծաղիկներու տօն», «Մշակութային ամառ», «Ջուրի ճամբան», եւայլն), ինչպէս նաեւ շրջապատող գեղեցիկ բնութեան շնորհիւ (հարուստ բուսական աշխարհ, գետեր, ջրվէժներ), զբօսաշրջիկութիւնը սկսած է զարգանալ եւ կարեւոր դեր կը խաղայ քաղաքին տնտեսութեան։ Էդեսա ունի հարուստ մարզական կեանք։ Քաղաքը ունի նաեւ իր նուագախումբը՝ վերակենդանացած 2016-ին, որ քաղաքին մշակութային կարեւոր հիմնարկներէն է։ [[Պատկեր:ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΕΣΙΟΥ.jpg|մինի|Էդեսա․ կանեփի գործարան-թանգարանը]] == Էդեսային թանգարաններ - տեսարժան վայրեր == * Ազգագրական (հիմնուած 1996)։ * Ժովովրդագրական (հիմնուած 1996)։ * Մակեդոնական պայքար եւ Էդեսա հիմնուած (18-10-2024)։ [[Պատկեր:Edessa Watermills.jpg|ձախից|մինի|Ջուրի բացօթեայ թանգարան]] * Ջուրի բացօթեայ թանգարան․ կը գտնուի Էդեսայի ջրվէժներու պուրակին մէջ։ * Կանեփէ չուանաշինութեանգործարան (հիմնուած 1908-ին), Յունաստանի մեծագոյնը, երբ դադրեցուց իր արտադրութիւնը (2000), քաղաքապետութեան որոշումով թանգարանի վերածուեցաւ։ * Վարոսիոսի բնակարան-թանգարան․ կը գտնուի հին Աքրոբոլիսին տեղը։ Թանգարանը կը ցուցադրէ նկարներ Էդեսային 3000 տարուան պատմութեան։ * [[Պատկեր:Έδεσσα - panoramio.jpg|մինի|Էդեսա․ բնութիւն]]Համտեսումի ջաղացք։ * Ջուրի ջաղացք։ * «Պաթանի»։ * Քաղաքապետական բացօթեայ շարժապատկեր։ * Շուշմայի գործարան։ * Ջրվէժներու պուրակը (100․000քառ․մ․)։ Էդեսային մէջէն չորս գետեր կը հոսին։ Անոնք 12 ջրվէժներ կը կազմեն։ Ամենէն բարձր, Գորանոս, ունի 70 բարձրութիւն։ * ՀԻն Էդեսա - «Լոկոս»։ * «Փսիլոս Վրախոս» (բարձր ժայռ)։ * Բիւզանդական կամուրջ, «Քիուբրի»։ * Քարաշէն ժամացոյցը (կառուցուած 1905-ին)։ * Հին մայր եկեղեցին (ԺԴ․ դարու շինութիւն)։ * Ղաւալիոթիսա անտառ։ * Փոքր ջրվէժներ։ * Կանեփի գործատեղի։ * Ենի ծամի (մզկիթ, 1875)։ * Փոքր Ասիացիներու յուշարձան։ === Պատկերասրահ === <gallery> Պատկեր:Edessa - View from Voden.jpg|Վարոսի Պատկեր:Έδεσσα - panoramio (1).jpg|[[Պալքանեան Թերակղզի|Պալքանեան թերակղզիին]] մեծագոյն ջրվէժը․ Էդեսա, Մեծ ջրվէժը Պատկեր:20160518 134 edessa site.jpg|Հին Էդեսա․ Աքրոբոլիսին տակ Պատկեր:Kioupri, Edessa in August 2020 01.jpg|Բիւզանդական կամուրջը Պատկեր:Kioupri.jpg|Բիւզանդական կամուրջը իրիկունը Պատկեր:L'isola pedonale - panoramio.jpg|Էդեսա․ Հանրապետութեան ճամբան Պատկեր:20161127 134239ξ.jpg|Կանեփէ չուանաշինութեան գործարաններուն տեղավայրը Պատկեր:CAVE EDESSA.jpg|Էդեսա․ քարայրը </gallery> <ref>[https://web.archive.org/web/20190116150044/http://www.travelearth.gr/2019/01/13/%CE%BF%CE%B9-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%81%CF%81%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B5%CF%83-%CF%84%CE%B7%CF%83-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%B4%CE%B1%CF%83/ Յունաստանի ջրվէժները{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.edessacity.gr/tourism/ed800-10_el.htm Էդեսա․ 3000 տարուան պատմութիւն եւ մշակոյթ{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.edessacity.gr/tourism/edessa/edessa-waterfalls/2012/ed800-edessa-waterfalls-1_el.htm Էդեսա․ տեսարժան վայրեր․ ջրվէժներ, քարայրներ{{ref-en}}]</ref> <ref>[https://hellanicus-api.lib.aegean.gr/server/api/core/bitstreams/e560e450-a8b2-4dc8-b229-e9b4688e2111/content Էդեսա եւ իր բնութիւնը, 28-11-2024{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.dimosedessas.gov.gr/el/i-poli-edessa/istoria-tis-perioxis Էդեսա քաղաքապետութիւն․ Էդեսային պատմութիւնը{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.athinorama.gr/travel/destinations/ellada/makedonia/kentriki-makedonia/edessa Աթինորամա․ Էդեսա{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.iefimerida.gr/news/484723/zei-xana-palio-kannavoyrgeio-tis-edessas Էդեսա․ կը վերակենդանանայ կանեփի գործարանը{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.edessacity.gr/civilization/carnival/index.htm Էդեսայի բարեկենդան{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://tilegrafimanews.gr/nea/anthestiria-edessas-2017-to-ethimo-xanazontanevei-tin-kyriaki-28-maiou/ Էդեսա․ ծաղիկներու տօն{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.edessacity.gr/tourism/info/index.htm Էդեսան ճանչնանք․ զբօսաշրջիկութեան ուղղեցոյց{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.naousanews.gr/index.php/component/k2/item/15750-odikos-aksonas-egnatia-naousa-edessa-i-kathetos-pou-mas-pligonei Էղնանտիա-Նաուսա-Էդեսա, 12-4-2023{{ref-el}}]</ref> <ref>[https://archive.ert.gr/69186/ ΕΡΤ տեսերիզ, Էդեսա եւ իր շրջանը այսօր, Η ΕΔΕΣΣΑ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΑ - 0000069186{{ref-el}}]</ref> == Տե՛ս նաեւ == * [[Վոթիէա]] * [[Էլիմիա]] * [[Հին Բելա]] * [[Էորդէա]] * [[Լիկիսթիդա]] * [[Անօ Քլինես]] * [[Թրոբէուխոս|Թրոբէուհոս]] * [[Մելիթի (Ֆլորինա)|Մելիթի]] * [[Ալորոս]] * [[Բելա]] * [[Միեզա]] * [[Աթալանտի (Վոթիէա)|Աթալանտի( Վոթիէա)]] * [[Քիրոս]] * [[Քիրոս (Մակեդոնիա)]] * [[Իխնէ]] * [[Իխնէ (Միջագետք)]] * [[Եւրոբոս]] * [[Սքիդրա]] * [[Եւրոբոսի գուրոս]] * [[Էդեսա (Միջագետք)]] * [[Վերղինա]] * [[Հին Էղես]] == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} 6aho4g5o5c8194nrpquiabozrnn4wn6 0 29281 241608 2025-07-11T12:05:20Z Azniv Stepanian 8 Նոր էջ «{{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Անտոն Պետրոս Թ. Հասունեան''' ({{ԱԾ}}), նախագահ Եպիսկոպոս Պոլսոյ հայ կաթողիկէներուն։ == Կեանք եւ գործունէութիւն == Ծնած է [[Պոլիս]]: Կրթութիւնը ստացած է [[Հռոմ]]։ Գրիգոր Ը.ի վախճանումով 1866-ին, Ս. Աթոռի համար [[Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի|Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցին]]...»: 241608 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Անտոն Պետրոս Թ. Հասունեան''' ({{ԱԾ}}), նախագահ Եպիսկոպոս Պոլսոյ հայ կաթողիկէներուն։ == Կեանք եւ գործունէութիւն == Ծնած է [[Պոլիս]]: Կրթութիւնը ստացած է [[Հռոմ]]։ Գրիգոր Ը.ի վախճանումով 1866-ին, Ս. Աթոռի համար [[Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի|Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցին]] մէկ գլխու տակ միացնելու ժամը հնչած էր ու Պոլսոյ Արքեպիսկոպոս Անտոն Հասունեան յաջորդած է Գրիգոր Ը.-ին պատրիարքական Աթոռին վրայ: Այս միացումով, Պոլսոյ Արքեպիսկոպոսական Աթոռը ջնջուած է, անոր թեմերը կցուեած են Կիլիկիոյ Հայ Կաթողիկէ Պատրիարքութեան, պատրիարքութեան Աթոռն ալ Կայսրութեան մայրաքաղաք Պոլիս փոխադրուած է: Հայ կաթողիկէներու պատրիարք ընտրուեցաւ Անտոն Պետրոս Թ. Հասունեան անունով, եւ Պոլիսը աթոռանիստ դարձաւ [[Զմմառ|Զմմառի]] փոխարէն: Հասունեան ապա կարտինալութեան տիտղոսին արժանացաւ<ref>{{Cite web|url=https://archive.aztagdaily.com/archives/172236|title=«Ազդակ»` Ութսունվեց Տարիներու Ծառայութեան Ընդմէջէն. Զմմառու Վանքը` Հոգեւոր Եւ Մշակոյթի Կեդրոն - Aztag Daily|website=archive.aztagdaily.com|accessdate=2025-07-11}}</ref>: Անտոն Թ. Պատրիարքը, ի սէր խաղաղութեան, 1879-ին հրաժարականը ներկայացուց ու Հռոմ քաշուեցաւ, ուր անոր անձնական կարողութիւններուն, Եկեղեցիին ու Ազգին մատուցած բազմապիսի ծառայութիւններուն որպէս գնահատանք (ինք հիմնած է [[Անարատ Յղութեան Հայ Քոյրերու Միաբանութիւն|Անարատ Յղութեան Հայ Քոյրերու Միաբանութիւնը]]), Հայոց մէջ առաջինը ըլլալով, կարդինալական աստիճանի բարձրացուած է Լեւոն Ժ. Պապին կողմէ<ref>{{Cite web|url=https://armeniancatholic.org/09-%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%B8%D5%B6-%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%BD-%D5%A9-%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D5%A1%D5%B6-1866-1880/|title=09- ԱՆտոն Պետրոս Թ. Հասունեան (1866-1880)|date=2017-07-07|website=Armenian Catholic Church|language=en-US|accessdate=2025-07-11}}</ref>: == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Կաթողիկէ եկեղեցի]] 1aeew9kmtxxh8bqe40n7nvmdhie3xl9 0 29282 241610 2025-07-11T12:19:56Z Azniv Stepanian 8 Նոր էջ «{{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Պօղոս Պետրոս ԺԱ․ Էմմանուէլեան''' ({{ԱԾ}}), [[Զմմառու Պատրիարքական Միաբանութիւն|Զմմառու Աթոռին Միաբան]], [[Կեսարիա|Կեսարիոյ]] Եպիսկոպոս։ Պօղոս Պետրոս ԺԱ. հեռու մնացած է քաղաքական ու ազգային տենդոտ կեանքէն ու Զմմառի պատրիարքներու ոճով՝ հովուական կ...»: 241610 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Պօղոս Պետրոս ԺԱ․ Էմմանուէլեան''' ({{ԱԾ}}), [[Զմմառու Պատրիարքական Միաբանութիւն|Զմմառու Աթոռին Միաբան]], [[Կեսարիա|Կեսարիոյ]] Եպիսկոպոս։ Պօղոս Պետրոս ԺԱ. հեռու մնացած է քաղաքական ու ազգային տենդոտ կեանքէն ու Զմմառի պատրիարքներու ոճով՝ հովուական կեանքին նուիրուած հայրապետ մը եղած է։ Ան եղած է բազմալեզու մտաւորական, հմուտ աստուածաբան ու հեղինակ իմաստասիրութեան երկհատոր հայերէն դասագիրքերու<ref>{{Cite web|url=https://armeniancatholic.org/mer-masin/badmagan/nakhgin-gatoghigos-badriarkner/boghos-bedros-emmanlouelian/|title=Պօղոս Պետրոս ԺԱ Էմմանուէլեան (1899-1904)|website=Armenian Catholic Church|language=en-US|accessdate=2025-07-11}}</ref>: == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}}{{ՀՍՀ}} [[Ստորոգութիւն:Կաթողիկէ եկեղեցի]] 508vj744kxphnucuzoj50e26me8whxp 0 29283 241614 2025-07-11T12:39:25Z Azniv Stepanian 8 Azniv Stepanian տեղափոխեց էջը «[[Ներսէս Պետրոս ԺԹ.]]»-էն «[[Ներսէս Պետրոս ԺԹ. Թարմունի]]» 241614 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ներսէս Պետրոս ԺԹ. Թարմունի]] kmq4f07sjulm3z9ahka0lvn0zii062v 0 29284 241616 2025-07-11T12:55:57Z Azniv Stepanian 8 Նոր էջ « {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Հմայեակ Պետրոս ԺԷ. Կէտիկեան''' ({{ԱԾ}}), հայ կաթողիկէ համայնքի պատրիարք։ Աբբահայր Վենետիկի [[Մխիթարեան Միաբանութիւն|Մխիթարեան միաբանութեան]]։ == Կենսագրութիւն == Ծնած է [[Պարտիզակ]]: Քահանայ է ձեռնադրուած է 1930 թուականին։ Ան փայլած է իր ունեցած բազ...»: 241616 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Հմայեակ Պետրոս ԺԷ. Կէտիկեան''' ({{ԱԾ}}), հայ կաթողիկէ համայնքի պատրիարք։ Աբբահայր Վենետիկի [[Մխիթարեան Միաբանութիւն|Մխիթարեան միաբանութեան]]։ == Կենսագրութիւն == Ծնած է [[Պարտիզակ]]: Քահանայ է ձեռնադրուած է 1930 թուականին։ Ան փայլած է իր ունեցած բազմակողմանի հմտութեամբ, իրաւագիտական մասնագիտութեամբ, իր խոհեմ ու իմաստուն դիրքորոշումներով ու կրօնական անբասիր կեանքով: Կէտիկեան իր պատրիարքութեան ամբողջ շրջանը անցուց ած է ռումբերու տակ, [[Լիբանան|Լիբանանի]] պատերազմի ահաւոր օրերուն, նախընտրելով ռումբերու տակ պատրիարք մնալ, իր ժողովուրդին ու կղերուն մօտ, քան թէ ապաստանիլ ապահով վայր մը, ինչ որ իր պաշտօնն ու յառաջացած տարիքը կը թոյլատրէին իրեն<ref>{{Cite web|url=https://armeniancatholic.org/mer-masin/badmagan/nakhgin-gatoghigos-badriarkner/hmayag-bedros-gedigian/|title=Հմայեակ Պետրոս ԺԷ. Կետիկեան (1976-1982)|website=Armenian Catholic Church|language=en-US|accessdate=2025-07-11}}</ref>: == Ծանօթագրութիւններ == <references responsive="1"></references> [[Ստորոգութիւն:Կաթողիկէ եկեղեցի]] bjyhy6qf5hsraov0fky7ul794u9ckvt 241617 241616 2025-07-11T12:58:34Z Azniv Stepanian 8 Azniv Stepanian տեղափոխեց էջը «[[Հմայեակ Պետրոս ԺԷ. Կետիկեան]]»-էն «[[Հմայեակ Պետրոս ԺԷ. Կէտիկեան]]» 241616 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Հմայեակ Պետրոս ԺԷ. Կէտիկեան''' ({{ԱԾ}}), հայ կաթողիկէ համայնքի պատրիարք։ Աբբահայր Վենետիկի [[Մխիթարեան Միաբանութիւն|Մխիթարեան միաբանութեան]]։ == Կենսագրութիւն == Ծնած է [[Պարտիզակ]]: Քահանայ է ձեռնադրուած է 1930 թուականին։ Ան փայլած է իր ունեցած բազմակողմանի հմտութեամբ, իրաւագիտական մասնագիտութեամբ, իր խոհեմ ու իմաստուն դիրքորոշումներով ու կրօնական անբասիր կեանքով: Կէտիկեան իր պատրիարքութեան ամբողջ շրջանը անցուց ած է ռումբերու տակ, [[Լիբանան|Լիբանանի]] պատերազմի ահաւոր օրերուն, նախընտրելով ռումբերու տակ պատրիարք մնալ, իր ժողովուրդին ու կղերուն մօտ, քան թէ ապաստանիլ ապահով վայր մը, ինչ որ իր պաշտօնն ու յառաջացած տարիքը կը թոյլատրէին իրեն<ref>{{Cite web|url=https://armeniancatholic.org/mer-masin/badmagan/nakhgin-gatoghigos-badriarkner/hmayag-bedros-gedigian/|title=Հմայեակ Պետրոս ԺԷ. Կետիկեան (1976-1982)|website=Armenian Catholic Church|language=en-US|accessdate=2025-07-11}}</ref>: == Ծանօթագրութիւններ == <references responsive="1"></references> [[Ստորոգութիւն:Կաթողիկէ եկեղեցի]] bjyhy6qf5hsraov0fky7ul794u9ckvt 0 29285 241618 2025-07-11T12:58:34Z Azniv Stepanian 8 Azniv Stepanian տեղափոխեց էջը «[[Հմայեակ Պետրոս ԺԷ. Կետիկեան]]»-էն «[[Հմայեակ Պետրոս ԺԷ. Կէտիկեան]]» 241618 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Հմայեակ Պետրոս ԺԷ. Կէտիկեան]] ci8z8xlrz7fy2eqlnvs9z3bv376gr9q 0 29286 241619 2025-07-11T14:21:59Z Azniv Stepanian 8 Նոր էջ « {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Իգնատիոս Պետրոս ԺԶ․ Պաթանեան''' ({{ԱԾ}}), Կաթողիկոս-պատրիարքի տանն Կիլիկիոյ: Փիլիսոփայ եւ Աստուածաբան։ == Կեանք եւ գործունէութիւն == Ծնած է Մարտին ([[Օսմանեան Կայսրութիւն|Օսմանեան կայսրութիւն]])։ Շատ կանուխէն իր ծննդավայրէն հեռանալով [[Կ. Պոլիս]] Վ...»: 241619 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Իգնատիոս Պետրոս ԺԶ․ Պաթանեան''' ({{ԱԾ}}), Կաթողիկոս-պատրիարքի տանն Կիլիկիոյ: Փիլիսոփայ եւ Աստուածաբան։ == Կեանք եւ գործունէութիւն == Ծնած է Մարտին ([[Օսմանեան Կայսրութիւն|Օսմանեան կայսրութիւն]])։ Շատ կանուխէն իր ծննդավայրէն հեռանալով [[Կ. Պոլիս]] Վեղարաւոր Հայրերու կղերանոցին մէջ ուսման նախնական ընթացքը բոլորելէ ետք անցած է [[Հռոմ]], ուր ուշիմութեամբ եւ ժրաջանութեամբ արժանի կարժանացած է հռչակուելու՝ Վարդապետ Փիլիսոփայութեան եւ Աստուածաբանութեան: Քահանայ ձեռնադրուելով՝ 1921 Յունիս 29ին կառաքուի Եգիպտոս, ուր եռուն գործունէութիւն կունենայ: 1929-ին հրաւիրուած է [[Պաղտատ]]: Արփիարեան ծերունի Կաթողիկոսը գնահատելով Անոր կարողութիւնները եւ կարճ ժամանակի մէջ յայտաբերած վաստակն ու հունձքը, զինք 20 Հոկտեմբեր 1933-ին Մարտինի արքեպիսկոպոս ձեռնադրած է: Հինգ տարի յետոյ Գերերջանիկ Աղաճանեան Կաթողիկոսը զինքը [[Պէյրութ]] կարեւոր պաշտօնի մը կոչած է՝ ընտրելով իբրեւ իր ժամանակաւոր Փոխանորդը եւ մեծապէս գոհ մնալով Անոր խորհուրդներէն ու անձնանուիրումէն՝ նոյնին մէջ հաստատած է 1940-ին: Գերերջանիկ Պատրիարք-Կաթողիկոսը շատ լաւ յարաբերութեան մէջ եղած է ազգային եւ լիբանանեան պետական մարմիններու հետ: Տիրապետած է քանի մը լեզուի: Հմուտ եղած է [[Լատիներէն|լատիներէնի]], [[Արաբերէն|արաբերէնի]] եւ [[Ֆրանսերէն|ֆրանսերէնի]]: Ան լրջօրէն զբաղած է մանուկներու դաստիարակութեան, երիտասարդներու շարժումներու եւ ընտանեկան յարկերու համերաշխութեան ու վերելքի յօգուտ Ս. Եկեղեցւոյ եւ ի բարգաւաճումը մեր Ազգին եւ անոր գոյատեւման: Ան եղած է շինարար Կաթողիկոս: Ան կառուցած է [[Զմմառու Պատրիարքական Միաբանութիւն|Զմմառի]] նոր կղերանոցը ու [[Այնճար|Այնճարի]] մանչերու որբանոցը<ref>{{Cite web|url=https://armeniancatholic.org/mer-masin/badmagan/nakhgin-gatoghigos-badriarkner/iknadios-bedros-batanian/|title=Իգնատիոս Պետրոս ԺԶ Պաթանեան (1962-1976)|website=Armenian Catholic Church|language=en-US|accessdate=2025-07-11}}</ref>: == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Աղբիւրներ == * [https://mashtoz.org/%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D5%8A/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80-%D4%BF%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D5%B2%D5%AB%D5%AF%D5%A7-%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%81-%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF Պատրիարքներ Կաթողիկէ Հայոց (անուանացանկ)] * [https://tert.nla.am/archive/NLA%20AMSAGIR/Handesamsorya/1962(9-12)_ocr.pdf ՀԱՆԴԷՍ ԱՄՍՕՐԵԱՅ, Վիեննա, 1962։] [[Ստորոգութիւն:Կաթողիկէ եկեղեցի]] [[Ստորոգութիւն:Հայ փիլիսոփաներ]] 2swrmdnpd7a93zmjn5mcps1ejji2ipb 241620 241619 2025-07-11T14:23:42Z Azniv Stepanian 8 241620 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Իգնատիոս Պետրոս ԺԶ․ Պաթանեան''' ({{ԱԾ}}), Կաթողիկոս-պատրիարքի Տանն Կիլիկիոյ: Փիլիսոփայ եւ Աստուածաբան։ == Կեանք եւ գործունէութիւն == Ծնած է Մարտին ([[Օսմանեան Կայսրութիւն|Օսմանեան կայսրութիւն]])։ Շատ կանուխէն իր ծննդավայրէն հեռանալով [[Կ. Պոլիս]] Վեղարաւոր Հայրերու կղերանոցին մէջ ուսման նախնական ընթացքը բոլորելէ ետք անցած է [[Հռոմ]], ուր ուշիմութեամբ եւ ժրաջանութեամբ արժանի կարժանացած է հռչակուելու՝ Վարդապետ Փիլիսոփայութեան եւ Աստուածաբանութեան: Քահանայ ձեռնադրուելով՝ 1921 Յունիս 29ին կառաքուի Եգիպտոս, ուր եռուն գործունէութիւն կունենայ: 1929-ին հրաւիրուած է [[Պաղտատ]]: Արփիարեան ծերունի Կաթողիկոսը գնահատելով Անոր կարողութիւնները եւ կարճ ժամանակի մէջ յայտաբերած վաստակն ու հունձքը, զինք 20 Հոկտեմբեր 1933-ին Մարտինի արքեպիսկոպոս ձեռնադրած է: Հինգ տարի յետոյ Գերերջանիկ Աղաճանեան Կաթողիկոսը զինքը [[Պէյրութ]] կարեւոր պաշտօնի մը կոչած է՝ ընտրելով իբրեւ իր ժամանակաւոր Փոխանորդը եւ մեծապէս գոհ մնալով Անոր խորհուրդներէն ու անձնանուիրումէն՝ նոյնին մէջ հաստատած է 1940-ին: Գերերջանիկ Պատրիարք-Կաթողիկոսը շատ լաւ յարաբերութեան մէջ եղած է ազգային եւ լիբանանեան պետական մարմիններու հետ: Տիրապետած է քանի մը լեզուի: Հմուտ եղած է [[Լատիներէն|լատիներէնի]], [[Արաբերէն|արաբերէնի]] եւ [[Ֆրանսերէն|ֆրանսերէնի]]: Ան լրջօրէն զբաղած է մանուկներու դաստիարակութեան, երիտասարդներու շարժումներու եւ ընտանեկան յարկերու համերաշխութեան ու վերելքի յօգուտ Ս. Եկեղեցւոյ եւ ի բարգաւաճումը մեր Ազգին եւ անոր գոյատեւման: Ան եղած է շինարար Կաթողիկոս: Ան կառուցած է [[Զմմառու Պատրիարքական Միաբանութիւն|Զմմառի]] նոր կղերանոցը ու [[Այնճար|Այնճարի]] մանչերու որբանոցը<ref>{{Cite web|url=https://armeniancatholic.org/mer-masin/badmagan/nakhgin-gatoghigos-badriarkner/iknadios-bedros-batanian/|title=Իգնատիոս Պետրոս ԺԶ Պաթանեան (1962-1976)|website=Armenian Catholic Church|language=en-US|accessdate=2025-07-11}}</ref>: == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Աղբիւրներ == * [https://mashtoz.org/%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D5%8A/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80-%D4%BF%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D5%B2%D5%AB%D5%AF%D5%A7-%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%81-%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF Պատրիարքներ Կաթողիկէ Հայոց (անուանացանկ)] * [https://tert.nla.am/archive/NLA%20AMSAGIR/Handesamsorya/1962(9-12)_ocr.pdf ՀԱՆԴԷՍ ԱՄՍՕՐԵԱՅ, Վիեննա, 1962։] [[Ստորոգութիւն:Կաթողիկէ եկեղեցի]] [[Ստորոգութիւն:Հայ փիլիսոփաներ]] ig1rndqedpn44oo9vhoa3gs00b5gkva 0 29287 241650 2025-07-12T09:55:00Z HoMen 269 Նոր էջ «{{Տեղեկաքարտ Անձ | անուն ազգանուն = Բերդիքաս Ա․ Մակեդոնացի | բնագիր ԱԱՀ = | պատկեր = Aegae - Old Macedonia founded by Perdikkas I pre 500 BCE.jpg | չափ = | նկարագրութիւն = Մակեդոնիոյ թագաւորութեան ընթացքին դրամ, Ք․Ա․ 500 | ծնած է = Ք․Ա․ 7-րդ դար | ծննդավայր = Արղոս, [[Պելոպոնես|Պելոպոնեզ]] ...»: 241650 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ | անուն ազգանուն = Բերդիքաս Ա․ Մակեդոնացի | բնագիր ԱԱՀ = | պատկեր = Aegae - Old Macedonia founded by Perdikkas I pre 500 BCE.jpg | չափ = | նկարագրութիւն = Մակեդոնիոյ թագաւորութեան ընթացքին դրամ, Ք․Ա․ 500 | ծնած է = Ք․Ա․ 7-րդ դար | ծննդավայր = Արղոս, [[Պելոպոնես|Պելոպոնեզ]] [[Յունաստան]] | վախճանած է = Ք․Ա․ 7-րդ դար | մահուան վայրը = Մակեդոնիա | քաղաքացիութիւն = | հպատակութիւն = | ազգութիւն = յոյն | պաշտօն = [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնիոյ]] Թագաւոր | կրօնք = | ազդուած է = | ազդած է = | գրքեր = | աշխատանք = | կարողութիւն = | մասնագիտութիւն = | ամուսին = | ծնողներ = | երեխաներ = | պարգեւներ եւ մրցանակներ = | կայքէջ = | ստորագրութիւն = |համգամանգ=Թագաւոր|բնագիր անուանում=Περδίκκας Α΄ της Μακεδονίας|լեզու=հին յունարէն}}'''Բերդիքաս Ա․''' ([[Յունարէն|յուն․]]՝ Περδίκκας Α΄ της Μακεδονίας)․ [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնիոյ]] թագաւոր։ Ապրած է Ք․Ա․ 7-րդ դարուն։ Ըստ [[Իրոտոթոս|Իրոդոթոսին]], եղած է [[Մակեդոնիա (հին թագաւորութիւն)|Մակեդոնիոյ]] պետութեան հիմնադիրը, ինչպէս նաեւ [[Արղէադոն հարստութիւն|Արղէադոն հարստութեան]]։ Իրոդոթոս իր «Իսթորիէ» աաշխատանքին մէջ հետեւեալը արձանագրած է․-<blockquote>''Από το Άργος έφθασαν στους Ιλλυριούς τρία αδέλφια, απόγονοι των Τημενιδών, ο Γαυάνης, ο Αέροπος και ο Περδίκκας. Και αφού πέρασαν από τους Ιλλυριούς, στο ανώτερο τμήμα της Μακεδονίας έφθασαν στην πόλη της Λεβαίας.'' ''(«<nowiki/>[[Արղոս|Արղոսէն]] Իլիրիա հասան երեք եղբայրներ, [[Արղէադոն հարստութիւն|Արղէադոններուն]] սերունդէն՝ Ղուանիս, Աէրոբոս եւ Բերդիքաս։ Եւ երբ Իլիրեացիներէն անցան, [[Մակեդոնիա (շրջան)|Մակեդոնիոյ]] վերին մասը, հասան Լեվէա քաղաքը։»)''</blockquote>Առասպելը որ Իրոդոթոս նկարագրած է [[Աղեքսանտր Ա․ Մակեդոնացի|Աղեքսանտր Ա․]] (Բերդիքասին շառաւիղէն) եւ [[Հին Մակեդոնացիներ|Մակեդոնացիներուն]] ծագումին համար, կը պատմէ թէ երեք եղբայրները վարձուած էին թագաւորին ծառայելու համար։ Մէկը ձիերը յանձն առած էր, երկրորդը՝ կովերը, իսկ Բերդիքաս կրտսսեր ըլլալով, մատղաշ արջառները։ Թագաւորին կողակիցը, նկատած էր թէ պաշտօնեաներուն հացը որ Բերդիքաս կը պատրաստէր, միշտ երկու անգամ աւելի կ՛ուռէր իր բնական չափէն։ Թագաւորին կ՛ըսէ եւ ան կը համարէ թէ աստուածային նշան մըն է։ Մարդ կը ղրկէ, որպէսզի երեք բանուորներուն գտնեն եւ անոնց կը հրամայէ իր շրջանէն մեկնին։ Երեք եղբայրները կը համաձայնին։ Սակայն Բերդիքաս, որ իր գրպանին մէջ ունեցած դաշոյնով, սրահին յատակին, ուր լոյսը կ՛իյնար, նշան մը կ՛ընէ եւ թագաւորին վճարումը կ՛ընդունի։ Երբ կը մեկնին, մէկը թագաւորին կը տեղեկացնէ Բերդիքասին ըրածին համար, հասկցնելով թէ պատճառ մը ունէր ընդունելու համար յատուկ «աշխատավարձը»։ Թագաւորը կը զայրանայ եւ հեծեալներ կը ղրկէ երեք եղբայրներուն ետեւէն անոնց սպաննելու համար։ Սակայն, հեծեալները չէին կրնար գետէն անցնիլ, որովհետեւ ջուրերը բարձրացած էին։ Այսպէս եղբայրները կ՛ապաստանին [[Մակեդոնիա (շրջան)|Մակեդոնիոյ]] «Միդասին պարտէզները, Ղորդիոսին զաւակին» ''οι κήποι του Μίδα, γιου του Γόρδιου''։ Իրոդոթոս շարունակելով, կը պատմէ թէ հոն վարդերը մինակնին կը բուսնին, եւ իւրաքանչիւր կը պարունակէ վաթսուն թերթիկ։ Պարտէզներուն վերեւ կը գտնուի [[Վերմիօ]] լեռը։ Այդ շրջանէն, եղբայրները աստիճանաբար կը գրաւեն ամբողջ [[Մակեդոնիա (շրջան)|Մակեդոնիան]]։ Ըստ [[Յուսթին (պատմաբան)|Յուսթին (պատմաբանին)]], Բերդիքասն է որ որոշած է Մակեդոնացի թագաւորներուն գերեզմանատունը ըլլայ [[Վերղինա|Էղեսի վայրը]]։ Ան հրամայած է թէ հոն պիտի թաղուին ինք եւ իր ժառանգները։ Պատմաբանը կը նշէ նաեւ Բերդիքասին մէկ գուշակութիւնը՝ «որքան որ անոնց աճիւնները հոն կը գտնուին, գաւազանը պիտի մնայ անոր Տան մէջ» (''όσο οι στάχτες τους βρίσκονταν εκεί, το σκήπτρο θα παρέμενε στον οίκο του)''։ Բերդիքասին կը յաջորդէ որդին՝ [[Արղէոս Ա․ Մակեդոնացի|Արղէոս Ա․]]։ <ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D1%3Achapter%3D1%3Asection%3D0 Իրոդոթոս, 8.137 Իսթորիէ - (1920) Harvard University Press{{ref-en}}, ]</ref> <ref>[https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=30&page=214 Իրոդոթոս, Իսթորիէ (8.137.1-8.139.1){{ref-el}}]</ref> <ref>[https://www.protoporia.gr/ioustinos-epitomi-filippikon-istorion-520405.html?srsltid=AfmBOooXZQtJquDi2MR1iDYrfH-JjkqtmpljHemTwYhrMgt1Kl7eBnbq Յուսթին, «Ֆիլիբիքէ Իստորիէ» յունարէն թարգմանութիւն, Սիմէոնիդու Ալեքսանդրա, 1-1-2020{{ref-el}}]</ref> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Մակեդոնիոյ թագաւորներ]] [[Ստորոգութիւն:Մակեդոնական թագաւորութիւն]] [[Ստորոգութիւն:Մակեդոնացիներ]] [[Ստորոգութիւն:Հին Յունաստանի թագաւորներ]] [[Ստորոգութիւն:Յունաստանի թագաւորներ]] [[Ստորոգութիւն:Հնադարի թագաւորներ այբենական կարգով]] [[Ստորոգութիւն:Հնադարի թագաւորներ]] 1cdmyl3uan2ekywdbt72279h3jqy3l8