Википеди
inhwiki
https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0_%D0%BE%D0%B0%D0%B3%D3%80%D1%83%D0%B2
MediaWiki 1.45.0-wmf.5
first-letter
Медиа
Гӏулакха
Ювцар
Доакъашхо
Доакъашхочун дувцар
Википеди
Википеди ювцар
Файл
Файл ювцар
MediaWiki
MediaWiki ювцар
Ло
Ло бувцар
Новкъостал
Новкъостал дувцар
ОагӀат
ОагӀат ювцар
Моартал
Моарталах къамаьл
TimedText
TimedText talk
Модуль
Модуль ювцар
Антарктида
0
2062
70124
68046
2025-06-16T01:37:12Z
InternetArchiveBot
2350
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
70124
wikitext
text/x-wiki
{{тувла ма е|Антарктика|Антарктикаца}}
{{Материк
|Название = Антарктида
|Изображение = Antarctica (orthographic projection).svg
|Подпись изображения =
|Территория = {{число|14107000}}
|Население = массахана бахаш нах бац; полярни станцешкара болхлой: аьхки 4000 гаргга саг хул, Ӏай 1000 саг хул.
|Плотность населения = < 0,1
|Этнохороним =
|Государств = 0
|Независимые государства = 0
|Непризнанные регионы =
|Языки = дац
|Часовые пояса = UTC-12 .. UTC+12,<br>[[UTC+0]] [[ЗӀилбухера дунен шод|ЗӀилбухерча дунен шода тӀа]];<br>хьажа: [[Антарктидера ха]]
|Домены = [[.aq]]
|Крупнейшие города = йоккхагӀа йола станци — {{s|[[Мак-Мердо (антарктическая станция)|Мак-Мердо]]}}
}}
'''Антаркти́да''' — [[Лаьтта]] зӀилбухехьа эггара гаьннагӀа уллаш йола [[гӀара]] я ([[континент]]). Антарктидан юкъ гаргга я [[ЗӀилбухера дунен шод|зӀилбухерча дунен шода́]] нийсса хила. Антарктиданна гоннахьа ба [[Малхбузера океан]], [[ХӀиндий океан]], [[Тийна океан]]. 2000-ча шерагара денз зӀилбухерча шорала 60° зӀилбухехьа Антарктиданна гоннахьа долча хийх, [[Международная гидрографическая организация|Дунен къамашта юкъерча гидрографически организацен]] соцамах, [[ЗӀилбухера океан]] оал<ref>{{cite web |url = http://ocean-media.su/yuzhny-j-okean/ |title = Южный океан |deadlink = yes |access-date = 2019-05-22 |archive-url = https://web.archive.org/web/20190604161655/http://ocean-media.su/yuzhny-j-okean/ |archive-date = 2019-06-04 }} {{Архиве диллад|url=https://web.archive.org/web/20190604161655/http://ocean-media.su/yuzhny-j-okean/ |date=2019-06-04 }}</ref><ref>{{БРЭ|ссылка=https://old.bigenc.ru/geography/text/4931958|статья=Ю́ЖНЫЙ ОКЕА́Н|архив=https://web.archive.org/web/20180614194839/https://bigenc.ru/geography/text/4931958|архив дата=2018-06-14}}</ref>.
Антарктида 14 107 000 км² хиллал йоккха (цу доазонна юкъе шельфий бутув шанаш — 930 000 км² ба, гӀайренаш — 75 500 км² я). ГӀинбухехьара зӀилбухехьа йола гаьнал 3000 км гаргга я, малхбузехьара малхбоалехьа — 4500 км я<ref>{{cite web |url=https://obrazovaka.ru/geografiya/antarktida-materik-samaya-vysokaya-tochka.html#:~:text=%D0%BA%D0%BC.,1. |title=Материк Антарктида |access-date=2021-03-18 |archive-date=2021-05-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210509110205/https://obrazovaka.ru/geografiya/antarktida-materik-samaya-vysokaya-tochka.html#:~:text=%D0%BA%D0%BC.,1. |deadlink=no }}</ref>. Антарктидан тӀехен юккъера лакхал эггара йоккхагӀа я массайолча гӀа́рашта юкъе.
Шелала дунен шод болчул совгӀа, Антарктиде кхы а фе тӀунал эггара лохагӀа йола моттиг а я, эггара чӀоагӀагӀеи дукхагӀеи мух бола моттиг а я, эггара чӀоагӀагӀа [[маьлха радиаци]] йола моттиг а я.
<gallery>
File: 061212-nordkapp.jpg
File:GletscherMM.jpg
File:Fryxellsee Opt.jpg
File:Mount Erebus Aerial 2.jpg
File:Aurore australe - Aurora australis.jpg
</gallery>
== Белгалдаккхар ==
{{белгалдаккхар}}
== ТӀатовжамаш ==
* ''Рудой А. Н.'' [http://publ.lib.ru/ARCHIVES/R/RUDOY_Aleksey_Nikolaevich/_Rudoy_A.N..html Феномен Антарктиды] {{Архиве диллад|url=https://web.archive.org/web/20180122002243/http://publ.lib.ru/ARCHIVES/R/RUDOY_Aleksey_Nikolaevich/_Rudoy_A.N..html |date=2018-01-22 }}. Томск, STT, 1999.
* [http://south.aari.nw.ru/ Эрсечен Антарктикан Экспедици] {{Архиве диллад|url=https://web.archive.org/web/20050210145336/http://south.aari.nw.ru/ |date=2005-02-10 }}
{{Внешние ссылки}}
{{Антарктида}}
{{Территориальное деление Антарктиды}}
{{Озёра Антарктиды}}
{{Континенты}}
{{Земля}}
[[ОагӀат:Антарктида]]
[[ОагӀат:Дунен доакъош]]
[[ОагӀат:Континентий цӀераш]]
9137ihf0sqru6t4irgh93ooeyp7t8eq
Дукъа пха
0
9957
70125
58046
2025-06-16T01:56:07Z
InternetArchiveBot
2350
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
70125
wikitext
text/x-wiki
{{Карточка кровеносного сосуда
| тип = пха
| название = Дукъа пха
| изображение2 = Gray558.png
| подпись2 = Довкъий пхаьнаш. Боккха чура дукъа пха сурта аьрдача оагӀорахьа дика гу. ТӀера дукъа пха аьттехьа хьекхаб (тӀехен тӀа гӀолла бо́д). Хьалхашкара довкъий пхаьнаш фоарта юкъерча та́ка́ улув ӀокӀаладоагӀ.
| латынь = vena jugularis
| впадает в = [[верхняя полая вена|Лакхерча баьссача пхаьнех]]
| MeSH = Jugular+Veins
| GraySubject = 168
}}
'''Дукъа пха''' ''(ба)'', дукх.т. '''Докъий пхаьнаш''' ''(да)'' ({{lang-la|venae jugulares}}, {{lang-ru|Яремные вены}}) — фоарта тӀа дадаш дола, фоартагареи кертагареи цӀий дӀаийду шишша дадаш дола [[Вена (анатомия)|пхаьнаш]]<ref>[https://бмэ.орг/index.php/ЯРЕМНЫЕ_ВЕНЫ ЯРЕМНЫЕ ВЕНЫ — Большая Медицинская Энциклопедия<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{Архиве диллад|url=https://web.archive.org/web/20170918152021/https://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%AF%D0%A0%D0%95%D0%9C%D0%9D%D0%AB%D0%95_%D0%92%D0%95%D0%9D%D0%AB |date=2017-09-18 }}</ref>; [[Полая верхняя вена|Лакхерча баьссача пхаьн]] системах да.
== Анатоми ==
Шишша дадаш дола довкъий пхаьнаш кхаь тайпара да<ref>{{Книга|автор=Э. И. Борзяк, В. Я. Бочаров, М. Р. Сапин и др.|заглавие=Анатомия человека|ответственный=под ред. М. Р. Сапина|год=1997|место=М.|издательство=Медицина|страницы=178—179|страниц=560|isbn=5-225-4444-1}}</ref>:
=== Чухьара дукъа пха ===
[[Внутренняя яремная вена|Чухьара дукъа пха]] ([[Латинский язык|лат]]. ''v. jugularis interna'', {{lang-ru|Внутренняя яремная вена}}) эггара боккхагӀа ба. [[Тути|Туте]] [[полость|че]] чура цӀий дӀаийду керттера [[миа]] ба. [[Твёрдая мозговая оболочка|чӀоагӀача хьаь чӀибала]] чу йолча [[сигма]]хьисапеча [[Синусы твёрдой мозговой оболочки|синусах]] хьахул из. Из болалу туте [[яремное отверстие|дукъа Ӏург]] долчура хохахьисапе шерлучча метте (дукъа пхаьн лакхера хох, [[Латинский язык|лат]]. ''bulbus jugularis superior'', {{lang-ru|верхняя луковица яремной вены}}). Цигачура наькха-динбехка [[сочленение|цхьанкхетар]] долча ӀокӀалабо́д из тӀехьанахьара наькха-динбехка-тӀарахьисапеча пхьидо хьулбеш. Фоарта лохарча доакъошка чухьара дукъа пха [[общая сонная артерия|юкъарча синпхаьнацеи]] [[блуждающий нерв|тиннача нервацеи]] цхьана долх хоттача кӀадан гале чу гӀолла. Пха артерел [[латеральный|латераль йолчахьеи]], тӀехен гаргагӀеи улл. Наькха-динбехка хоттама кӀала чухьара дукъа пха [[Подключичная вена|динбехкакӀаларчох]] кхет (укхаза дукъа пхаьн лохера хох боалл , [[Латинский язык|лат]]. ''bulbus jugularis inferior'', {{lang-ru|нижняя луковица яремной вены}}, хӀаьта цӀун тӀеи кӀалеи цхьацца ногӀараш доахк), [[Плечеголовная вена|Фоартакерта пха]] кхоллаш<ref>{{Cite web|url=https://meduniver.com/Medical/Anatom/311.html|title=Анатомия: Внутренняя яремная вена, v. jugularis interna. Притоки внутренней яремной вены|website=meduniver.com|access-date=2021-04-11}}</ref>.
=== Гучара дукъа пха ===
[[Наружная яремная вена|Гучара дукъа пха]] ([[Латинский язык|лат]]. ''v. jugularis externa'', {{lang-ru|Наружная яремная вена}}) — [[юкъйист]]ах готтах ба, [[подкожная жировая ткань|цӀека кӀаларча клетчатке]] фоарта хьалхашкарча тӀехен тӀа гӀолла. Фоарта лохагӀарча доакъошка латераль йолчахьа бод ([[Грудино-ключично-сосцевидная мышца|наькха-динбехка-бухьахьисапеча пхьида]] тӀехьашкарча йиста́ юкъе гӀолла чакхбоалл). Гучара дукъа пха дика гучаэккх иллеш-ашараш лекъача ханеи, цӀогӀа деттача ханеи, кхайкавеча ханеи. Цу пхаьно дукхагӀа тутенна тӀагӀолла йоахкача маьженашкареи кӀадашкареи цӀий гулду. Цкъаза [[Катетеризация|катетер оттаеши]], [[лекарство|молхаш]] тохаш а лелабу. КӀалагӀа фоарта ший [[фасция|фасценна]] гӀолла чакх а баьле, [[подключичная вена| динбехка пхаьнах кхет]].
Гучарча дукъа пхаьнах кхет:
* ТӀехьашкара лерга пха ([[Латинский язык|лат]]. ''v. auricularis posterior'', {{lang-ru|Задняя ушная вена}}) [[ушная раковина|лерга лаза]] тӀехьашка доаллача тӀехен чоалъялара чура [[венозная кровь|пхаьний цӀий]] гулдеш ба. Арахецача v. emissaria mastoidea.
* ПхьукӀоага пха ([[Латинский язык|лат]]. ''v. occipitalis'', {{lang-ru|Затылочная вена}}) собирает венозную кровь от венозного сплетения затылочной области головы, которая кровоснабжается одноименной артерией. Она впадает в наружную яремную вену ниже задней ушной. Иногда, сопровождая затылочную артерию, затылочная вена впадает во внутреннюю яремную вену.
* ([[Латинский язык|лат]]. ''v. suprascapularis'', {{lang-ru|Надлопаточная вена}}), сопровождает одноименную артерию в виде двух стволов, которые соединяются и образуют один ствол, впадающий в концевой отдел наружной яремной вены или в подключичную вену.
=== Хьалхашкара дукъа пха ===
[[Передняя яремная вена]] ([[Латинский язык|лат]]. ''v. jugularis anterior'') образуется из кожных вен подбородочной области, откуда направляется вниз вблизи средней линии, залегая вначале на наружной поверхности [[Челюстно-подъязычная мышца|челюстно-подъязычной мышцы]] ([[Латинский язык|лат]]. ''m. mylohyoideus)'', а затем — на передней поверхности [[Грудино-подъязычная мышца|грудино-подъязычной мышцы]] ([[Латинский язык|лат]]. ''m. sternohyoideus)''. Над яремной вырезкой грудины передние яремные вены обеих сторон вступают в межфасциальное надгрудинное пространство, где соединяются между собой посредством хорошо развитого [[Анастомоз|анастомоза]], называемого [[Яремная венозная дуга|яремной венозной дугой]] ([[Латинский язык|лат]]. ''arcus venosus juguli'')<ref>{{Книга|автор=М. Г. Привес, Н. К. Лысенков, В. И. Бушкович|заглавие=Анатомия человека|ответственный=под ред. М. Г. Привеса|год=1985|издание=9-е изд|место=М.|издательство=Медицина|страницы=439|страниц=672}}</ref>. Затем яремная вена отклоняется кнаружи и, пройдя позади [[Грудино-ключично-сосцевидная мышца|грудино-ключично-сосцевидной мышцы]] ([[Латинский язык|лат]]. ''m. sternocleidomastoideus)'', впадает в наружную яремную вену перед впадением её в подключичную вену, реже — в последнюю. Как вариант можно отметить, что передние яремные вены обеих сторон иногда сливаются, образуя срединную вену шеи.
== ТӀатовжамаш ==
* [http://aorta.ru/anat/anat369.shtml Внутренняя яремная вена]
* [http://www.medslv.ru/html/v/vena-8remna8.html Яремные вены]
== Литература ==
* {{ВТ-ЭСБЕ|Яремные вены|[[Шимкевич, Владимир Михайлович|Шимкевич В. М.]]}}
== Белгалдаккхар ==
{{белгалдаккхар}}
[[ОагӀат:Пхаьнаш]]
<references />{{anatomy-stub}}
1onrny25y431jhsjyfuv7s5vwewfsba
Ло:Potd/2025-06-16
10
17079
70122
2025-06-15T21:12:54Z
Frhdkazan
139
Керда оагIув: «Sepia común (Sepia officinalis), Parque natural de la Arrábida, Portugal, 2021-09-07, DD 04.jpg»
70122
wikitext
text/x-wiki
Sepia común (Sepia officinalis), Parque natural de la Arrábida, Portugal, 2021-09-07, DD 04.jpg
8ogf4a2dc60ghsyqxwqshb72v7fhahp
Ло:Motd/2025-06-16
10
17080
70123
2025-06-15T21:18:20Z
Frhdkazan
139
Керда оагIув: «En-Consciousness-article.ogg»
70123
wikitext
text/x-wiki
En-Consciousness-article.ogg
bqix2rxd7lg19ptous0xa3fpn80tpiw
Доакъашхочун дувцар:KiranBOT
3
17081
70126
2025-06-16T09:59:07Z
KiranBOT
5469
soft redirect to [[:en:user talk:sernamekiran]]
70126
wikitext
text/x-wiki
{{soft redirect|en:User talk:Usernamekiran}}
qr0mf2vw16c27hfhur0f0o18ckxriwd
Доакъашхочун дувцар:Usernamekiran
3
17082
70127
2025-06-16T09:59:11Z
KiranBOT
5469
soft redirect to [[:en:user talk:sernamekiran]]
70127
wikitext
text/x-wiki
{{soft redirect|en:User talk:Usernamekiran}}
qr0mf2vw16c27hfhur0f0o18ckxriwd