Wikipedia kaawiki https://kaa.wikipedia.org/wiki/Bas_bet MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter Media Arnawlı Talqılaw Paydalanıwshı Paydalanıwshı talqılawı Wikipedia Wikipedia talqılawı Fayl Fayl talqılawı MediaWiki MediaWiki talqılawı Úlgi Úlgi talqılawı Járdem Járdem talqılawı Kategoriya Kategoriya talqılawı Portal Portal talqılawı TimedText TimedText talk Module Module talk 0 295 121807 116326 2025-06-22T07:24:42Z Janabaevazizbek 10433 Janabaevazizbek atlı paydalanıwshı [[Orta ásir sxolastikası]] betin [[Sxolastika]] betine kóshirdi 116326 wikitext text/x-wiki Orta ásir [[Filosofiya|filosofiyası]] sxolastika degen atama menen málim. [[Sxolastika]] ({{lang-el|σχολαστικός}}) - Tálim, mektep) yaǵnıy filosofiyalıq [[mektep]] degendi ańlatadı. Sxolastikanıń tiykarǵı ózgesheligi, ol ózin [[Teologiya|teologiyaǵa]] xızmet etetuǵın ilim sıpatında belgili. XI ásirden baslap orta ásir universitetinde logika problemalarına qızıǵıwshılıq ádewir kóterildi. XI-XIV ásirlerdiń filosofiyasına Boetsiydiń logikalıq shıǵarmaları úlken tásirin tiygizdi, kóplegen túsiniklerdiń mánisin ashıp berdi. Sxolastikalıq dialektikaǵa qarsı hár qıylı mistikalıq aǵımlar turdı. XV-XVI ásirlerde bul sonshelli gumanistlik aq súyekler mádeniyatı neplagon naturfilosofiya túrinde rawajlana basladı. Orta ásirde tábiyatqa jańa kóz-qaras qáliplesedi. Qudaylıq kúshli jaratqan haqqındaǵı táliymat tábiyattıń óz erkinligin joqqa shıǵardı, sebebi quday tábiyattı ǵana emes, al zatlardıń tábiyiylik awhalına qaramastan háreket etti. Sonıń ushın 1) tiykarǵı dıqqat qudayda hám Adam janın biliwi qaratıldı. 2) Tábiyiy qubılıslarǵa qızıǵıwshılıq kúsheydi, olar simvollar retinde sáwlelendi. Orta ásir oyshılları Adam máselesine de toqtap ótti, hám hár qıylı juwaplar berdi. Birinshi anıqlaması Adam qudaydıń obrazı hám úlgisi. Ekinshi [[Platon]], [[Aristotel]] hám olardıń dawamshıları tárepinen berilgen Adam bul aqıllı maqluq dep túsindiredi. Adam probleması menen xristian filosofiya qızıqsındı, olardıń pikiri boyınsha, Adam-pútkil tábiyatta birinshi orındı iyeleydi, al grek filosofları Adam tábiyattan ústin turadı ol qudaydıń úlgisi dep túsindiredi. Orta ásir filosofları ushın Adam basqa dúnyadan kelgen. [[Bibliya]] boyınsha Adam topıraqtan hám suwdan islengen, ósimliklerdey ósedi hám azıqlanadı. Sonıń ushın xristian dástúrlerinde Adam tábiyattıń patshası, dóretiwshisi. [[Xristian táliymatı|Xristian táliymatınıń]] túsiniwinshe qudaydıń balası Logos, yamasa İisus Xristos adamǵa enedi, ol ólimi arqalı Adam túrleriniń kristegi dozaq azabınan qutqarıwdı oylaydı, solay etip adamlarǵa jaqsılıq beriwdi qoyadı. Xristianshılıqta quday barlıq dúnyanıń jaratıwshısı, ol tábiyattan ajıratılǵan. Onda isenim bilimnen joqarı qoyıladı, yaǵnıy aqıl etpeytuǵın nárselerdi isenimge qoyıwdı talap etedi. Xristian antologiyasın belgileytuǵın ekinshi dogmatı deneniń qaytadan tiriliwi boladı. Orta ásir sanası isenimli túrde adamnıń qaytadan sol denesinde tarqalıwı boladı dep aytadı. Xristian táliymatı boyınsha Jan deniniń sırtında jasawı múmkin emes. Usı dogmatlar Jan menen deneniń problamasın orta ásirlik túsiniwiniń negizine alındı. Xristian dogmatların sistemaǵa alıp kelgen filosoflardan biri Origen (III ásir) onıń táliymatınıń negizinde Adam haqqındaǵı túsinikti quraydı. Onıń pikirinshe Adam ruwxtan, jannan hám deneden turadı. Orta ásir filosofları adamnıń erki máselesin qayta talıqlap, aqıldan soń erikke ótti. Máselen Avgustin ushın barlıq adamlar eriktiń qanday bolsada ómir mánisi. Adamnıń ishki turmısın baqlay otırıp, ásirese óziniń, Avgustin: Adam jaqsılıqtı biledi, biraq onıń erki oǵan baǵınbaydı, islewdi qálemesede, ol isleydi dep juwmaq shıǵardı. Adamnıń usı awhalın ol jannıń awırıwǵa ushırawı onıń ózine baǵınbawı yaǵnıy ózindegi joqarǵı baslamaǵa baǵınbawı dep bildi. Orta ásir táliymatı boyınsha Adam óz gúnalıq qızıǵıwshılıqlarınan qudaydıń járdemisiz qutıla almaydı. Solay etip orta ásir filosofiyası tutası menen teotsentrizm sıpatında xarakterleniwi tiyis. Geologiya qudaynama-berilgen dinniń isenim-táliymatın sistematizatsiyalaw. Orta ásir filosofiyasınıń barlıq tiykarǵı túsinikleri quday menen baylanıstırıladı hám ol arqalı belgilenedi. Orta ásirdegi filosofiyalıq oy tek Batıs Evropada emes, ol Shıǵısta, Vizantiyada rawajlanadı. Vizantiyanıń filosofiyasınıń Batıs penen uqsaslıǵı bolǵan menen onıń bir qatar ózgeshelikleri bar. 476-jıl Batıs [[Evropa]] ushın Orta ásirdiń baslanıwı bolıp tabıladı. Usı jılı Batıs Rim imperiyası germanlar tárepinen jawlap alınadı. Shıǵıs Rim imperiyası Vizantiya Varvarlıq jawlap alıwdan qaladı. Nátiyjede ekonomikalıq siyasat hám mádeniy dástúrler hám jetiskenlikler óz qálpinde saqlanıp qaladı. Usıǵan baylanıslı Vizantiya joqarǵı rawajlanǵan ózgeshe mádeniyattıń orayı sıpatında basqa ellerdiń aldında turadı. Bul jerde xristian dini hám onıń pravoslavyan formasında ústemlik etti. Bilim beriwge hám ilimge úlken húrmet penen qaradı. Vizantiya filosofları ilimniń antikalıq túsinigin saqlap qaldı. Barlıq ilimler filosofiya degen atama menen birikti. Máselen İ.Damaskin filosofiyaǵa altı anıqlama berdi: # Filosofiya jasawshı tábiyat bilimi # Filosofiya qudaydıń qudaylıq hám Adam islerin biliw # Filosofiya Adam ólimindegi shınıǵıw # Filosofiya qudayǵa usatıw # Filosofiya barlıq iskusstvolardıń ilimlerdiń baslaması # Filosofiya danalıqtı súyiwshilik haqqındaǵı ilim Vizantiya filosofları grek filosoflarınıń oylarınıń barlıq baylıǵın ózlestirip aldı hám saqlap qaldı. Vizantiyaja jasaǵan peolatonizm aǵzaları Platon táliymatın sistematizatsiyaladı. Onıń tiykarǵı wákilleri Platon (205-270 jj), Yamalik (275-380 jj) hám Prokl (412-485 jj). Olar ushın pútkil dúnya ierarxiyalıq sistemalardan turdı, onıń tómengi qatlamı joqarısına minnetli. Onıń eń joqarı qatlamında bir pútinlik jaylasqan. Ol quday. Bul bir pútinlik hár qanday bolmıstıń sebebi. Ol bolmısqa tiyili emes, sonıń ushın ya aqıl bolıp, sóz bolıp oǵan jetpeydi, quday haqqında hesh nárse aytıwǵa bolmaydı. Ekinshi qatlam bul aqıl, onda ideyalar bar, bul taza bolmıs hám bir pútinlik tárepinen jaratılǵan. úshinshi qatlam Jan, ol aqıl sıyaqlı endi birgelki emes, al janlı deneler arasında bólingen sebebi kosmos platonikler ushın jasawshı maqluq, jin-shaytanlardıń, adamlardıń, haywanatlardıń, ósimliklerdiń janı, bunnan basqa ol háreket etedi, Jan hár qanday hárekettiń barlıq oylawlardıń hám qapagershiliklerdiń deregi. Tórtinshi qatlam, eń tómengi dene Jan sıyaqlı aqıldan jańa óz qásiyetlerin aqıllılıqtı garmoniyanı aladı, dene janǵa tiykarlanıp onıń formasın aladı. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Filosofiya]] oi5jk6hf9gtbg7nlds4z711qylu7dx9 0 315 121850 119377 2025-06-22T09:12:20Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: [[Ózbekistan → [[Ózbekstan (2) using [[Project:AWB|AWB]] 121850 wikitext text/x-wiki {{Mámleket infoqutısı|atı=Qaraqalpaqstan|mámleket_atı_tolıq=Qaraqalpaqstan Respublikası|mámleket_atı=Qaraqalpaqstan|súwret_bayraq=Flag of Karakalpakstan.svg|súwret_gerb=Emblem of Karakalpakstan.svg|etnoxoronim=[[qaraqalpaqlar|qaraqalpaq]]|rásmiy_tiller=[[ózbek tili]], [[qaraqalpaq tili]]|gimn=Anthem of Karakalpakstan.ogg|paytaxtı=[[Nókis]]|waqıt_utc=+05:00|jetekshi_hámeli_1=[[Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi]] Baslıǵı|jetekshi_atı_1=[[Amanbay Orınbaev]]|maydan=166,590 kv.km|common_name=Karakalpakstan|súwret_karta=Karakalpakstan orthographic projection no background.png|súwret_karta2=Qaraqalpaqstan Respublikasi in Uzbekistan.svg|tiykar_salınǵan=[[1924|1924-jıl]] [[14-oktyabr]]|jetekshi_hámeli_2=[[Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi]] Baslıǵı|jetekshi_atı_2=[[Qaxraman Sariev]]|xalıq=2 000 000|xalıq_dizim_jıl=2024|xalıq_orın=9|xalıq_tıǵızlıq=12,03|xalıq_orın_tıǵızlıq=13|telefon_prefiksi=+998}} '''Qaraqalpaqstan Respublikası''' yamasa '''Qaraqalpaqstan'''<ref>[https://constitution.uz/uploads/constitution_oz.pdf Өзбекстан Республикасынын конституциясы] {{Lang-uz}}</ref> — [[Ózbekstan Respublikası]] quramındaǵı respublika. Ózbekstannıń arqa-batısında jaylasqan. Paytaxtı — [[Nókis]] qalası. Iri qalaları — [[Xojeli]], [[Qońırat]], [[Shımbay]] hám [[Taqıyatas]]. Respublika administrativlik jaqtan 16 rayon hám 1 qaladan turadı. == Geografiyası == Suverenli demokratik Qaraqalpaqstan Respublikası [[Ózbekstan|Ózbekstan Respublikasınıń]] arqa-batısında jaylasqan. Respublika shıǵısta [[Ózbekstan|Ózbekstan]] ([[Buxara wálayatı|Buxara]], [[Nawayı wálayatı|Nawayı]] wálayatları shıǵısta, [[Xorezm wálayatı]] qublada), arqada hám batısta [[Qazaqstan]], qublada [[Túrkmenstan]] menen shegaralasqan. Ulıwma jer maydanı — 166 600 km². == Klimatı == {{main|Qaraqalpaqstan klimatı}} Qaraqalpaqstan Respublikası keskin kontinentallı hám hádden tısqarı qurǵaqshılıǵı menen ajıralıp turadı. Klimat shárayatınıń bunday bolıwında onıń Evraziya materiginiń ishkerisinde jaylasıwı, relyeftiń tegisligi, dúnya júzilik okean suwlarınan júdá uzaq jaqta jaylasıwı, [[Arktika|Arktikadan]] keletuǵın suwıq hawa massası ushın irkinishtiń joq ekenligi hám Aral ekologiyalıq apatshılıǵı kúshli tásir jasaydı. == Xalqı == 2020-jıldıń 1-oktyabr halatına 1916,1 mıń adamdı quraydı. Usı kórsetkish 2020-jıldıń yanvar-oktyabr aylarına 17,8 mıń adamǵa yamasa 0,9%ke ósti. Sonıń ishinde, qala xalqınıń sanı 938,6 mıń adamdı (jámi xalıq sanındaǵı úlesi 49,0%) awıl xalqınıń sanı 977,5 mıń adamdı (51,0%) quraydı. 2020-jıl yanvar-sentyabr aylarında 28,2 mıń perzent tuwıldı (tiri tuwılǵanlardı esapqa alǵan halda), sáykes túrde mıń adamǵa tuwılıw koefficienti 19,8 promillege tuwra keledi. Respublikalıq kesimdegi talqılawlarǵa bola, 2019-jıldıń 1-aprel jaǵdayına bola, eń kóp xalıq sanı Nókis qalasında 316,3 mıń adamdı (respublika jámi xalqı sanındaǵı úlesi 16,9%) hám Tórtkúl rayonında 211,1 adamdı (11,2%), kerisinshe eń kem xalıq sanı Moynaq 31,4 mıń adamdı (1,7%) sonday-aq, Taxtakópir rayonında 39,9 mıń adam (2,1%) dı quraydı. Qaraqalpaqstanda xalıq sanı 2020-jılǵı maǵlıwmat boyınsha 1,916,100 adam qurap, 51,0 % [[awıl]]larda, 49,0% [[qala]]larda jasaydı. Qaraqalpaqstan xalqın [[qaraqalpaqlar]] — 40%, [[Ózbekler|ózbekler]] — 34.6%, [[qazaqlar]] — 18,6%, [[túrkmenler]] — 5,1% hám — 1,7% basqa millet wákilleri quraydı. == Tábiyiy baylıqları == Qaraqalpaqstan Respublikası tábiyiy [[Gaz|gаz]], gaz kondensatı, neft [[Granit|grаnit]], bеtоnit, kаоlin, mramor, altın, temir rudası, fоsfоr, kaliy duzları, hár qıylı duzlarǵa bay. Ústirt tegisliginde hám [[Aral teńizi]] boylarında tábiyiy gaz hám gaz kondensatı kánleri bar. Búgingi kúnde bul kánlerden gaz qazıp alınıp atır. [[Qarataw]] yaki [[Sultan Wáyis tawı|Sultan Wáys taw dizbekleri]]nde altın untaqları bar. == Awıl xojalıǵı == Biyday, salı hám [[paxta]] eń kóp egiletuǵin egin túrlerinen esaplanadı. Respublikada qaramal, túye, qarakól qoyı hám eshkiler kóp baǵıladı. == Energetika == [[Taqıyatas elektr stanciyası|Taqıyatas]] hám [[Túyemoyın elektr stanciyası|Túyemoyın elektr stanciyaları]] bar. == Ádebiyatı == {{main|Qaraqalpaq ádebiyatı}} == Derekler == {{derekler}} == Sırtqı siltemeler == * [http://www.karakalpak.com/stan.html Qaraqalpaqstan] (inglis tilinde) {{Ózbekstan regionları}} {{Karakalpakstan}} {{Sırtqı siltemeler}} [[Kategoriya:Qaraqalpaqstan| ]] [[Kategoriya:Ózbekstan]] {{geo-stub}} mhb4qeie60wzw3mr78zl9x2xtoa322j 0 367 121809 116766 2025-06-22T07:41:16Z Janabaevazizbek 10433 121809 wikitext text/x-wiki {{Shayır infoqutısı|súwret=Tolepbergen Matmuratov.jpg|súwret eni=200|qaytıs bolǵan sánesi=25.3.1984|tuwılǵan sánesi=1.9.1939|sıylıqları=Qaraqalpaqstan Respublikası Jaslar Awqamı<br/>[[Berdaq atındaǵı mámleketlik sıylıqtıń laureatları|Berdaq atındaǵı mámleketlik sıylıq laureatı]] (1986)|ataqları=«Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri» (1977)|tuwılǵan jeri=[[Qaraózek rayonı]]}} '''Tólepbergen Mátmuratov''' (Төлепберген Мәтмуратов; [[1939|1939-jıl]] [[1-sentyabr]] — [[1984|1984-jıl]] [[25-mart]]) — qaraqalpaq shayırı. [[Berdaq atındaǵı mámleketlik sıylıqtıń laureatları|Qaraqalpaqstan Respublikası Berdaq atındaǵı Mámleketlik sıylıq laureatı]] ([[1986]]). == Ómir jolı == 1939-jılı 1-sentyabrde [[Qaraózek rayonı]]nda tuwılǵan. Awıllıq mektepti pitkergennen soń Tashkent Mámleketlik universitetiniń jurnalistika fakultetinde oqıydı. 1963-jılı tamamlaydı. Keyin «Jas Leninshi» (Házirgi «[[Qaraqalpaqstan jasları gazetası|Qaraqalpaqstan jasları]]»), «Sovet Qaraqalpaqstan» (házirgi «[[Erkin Qaraqalpaqstan]]») gazetalarında isleydi. Qaraqalpaqstan televidenie hám radio esittiriw mámleketlik komitetinde «Ádebiy esittiriwler» bóliminiń baslıǵı, «Ámiwdárya» jurnalında poeziya bóliminiń baslıǵı, juwaplı xatker, bas redaktordıń orınbasarı lawazımlarında isleydi. 1984-jılı tosattan qaytıs boladı. == Shıǵarmaları == XX ásirdegi qaraqalpaq poeziyasına 60-jıllardıń ekinshi yarımınan baslap keldi. Onıń qosıqlarındaǵı kúshli lirizm, tereń filosofiya birden hámmeniń dıqqatın ózine tartadı. Ol azǵana ómiriniń ishinde «Aq terek pe kók terek?» (1964), «Lirika» (1966), «Gózzallıq oyandı» (1970), «Aysánem» (1973), «Ashılısıw» (1977), «Arzıw shámeni» (1983), «Jaqsılıq sarayı» (1988), «Juldızlar janar» (1989) sıyaqlı qosıqlar toplamın baspadan shıǵardı. Ol ádebiyatımızǵa 60-jılları «O, qanday ájayıp» degen qosıǵı menen keldi. Bunnan keyin T.Mátmuratovtıń qosıqları birden ádebiy jámáátshiliktiń dıqqatın ózine tarttı. Onıń qosıqlarındaǵı filosofiyalıq tereńlik, sóz saplawdaǵı sheberlik poeziyaǵa úlken talant iyesiniń kelip atırǵanlıǵın xabarladı. Ol joqarı optimistlik ruwx penen qosıqlar, poemalar dórete basladı. T.Mátmuratov 60-70-jıllar qaraqalpaq lirikasınq jańa formaları menen bayıttı, milliy dástúrlerdi jáhán poeziyasınıń dástúrleri menen birlestire alǵan shayır. Shayırdıń «Perizat», «Aysánem», «Urıs dártleri», «Jaqsı adamnıń júregi», «Meniń juldızım», «Sadıqlıq», «Ǵarrınıń áńgimesi» poemaları bar. «Jaqsı adamnın júregi», «Juldızım meniń» poemaları [[Qaraqalpaq ádebiyatı|qaraqalpaq ádebiyatı]]nda jańa baǵdar – shıǵarmada realistlik waqıya menen mifologiyalıq, fantastikalıq waqıyalardıń sintezinen dóretilgen. Sol arqalı dúnyalıq úlken problemalardı kóteredi. === «Jaqsı adamnın júregi» poeması === «Jaqsı adamnın júregi» poeması – dramalıq shıǵarma. Syujetke tiykar etip alınǵan waqıya bes saxnaǵa (kartinaǵa) bólingen. Qaharmanlardıń dialogına qurılgan. Saxna kórinisi avtor tárepinen bayanlanadı. Avtor sózi dramalıq Remark formasında berilgen. Bular dramalıq shıǵarmaǵa tán belgiler. Poemada avtomobil avariyasınan ólgen, biraq júregi islep turǵan jaqsı adamnın júregin donor sıpatında paydalanıp jaman, pás qılıqlı, qılmıslı adamǵa ornatıwǵa jaqsı adamnıń burınǵı oqıwshısı, medsestra qarsı boladı. Poemadaǵı bul waqıya real turmıstan alınǵan. Biraq ólgen adamnıń saw júregin ekinshi adamǵa salıw, onıń ómirin tiklew aqıbeti jınayatqa alıp keliwi múmkin. Poemada úlken gumanistlik másele kóterilgen. === «Juldızım meniń» poeması === «Juldızım meniń» poeması realistilik-mifologiyalık syujetke qurılǵan. Poemaǵa real qaharmanlar menen birge mifologiyalıq qaharmanlar qatnasadı. Biraq bul mifologiyalıq qaharmanlar avtor fantaziyasınan dóretilgen. Olar dúnya ádebiyatındaǵı mifologiyalıq obrazlar emes. Ilimpazlar atom hám yadro quralların oylap tabadı. Olar ózleriniń hadal miynetleriniń jemisi pútkil adamzattı nıpqırt etiwge qaratılǵanlıǵın túsingennen keyin olardıń kózlerine mifologiyalıq figuralar elesleydi (Ábeshiy Rux). Shayır Adamzat dúnyasındaǵı tragediyanı beredi. «Juldızım meniń» poeması shayır qaytıs bolǵan soń 1988-jılı «Ámiwdárya» jurnalınıń 5-sanında járiyalandı. Poemanıń qaharmanları birinshi Adam, ekinshi Adam, Eynshteyn, Scillara, Saks, birinshi alaman, ekinshi alaman, úshinshi alaman, xalayıq sıyaqlı realistlik qaharmanlar ham aza, sóyleytuǵın jer, Feniks sıyaqlı miflik qaharmanlardan ibarat. Biraq bunda saxnanı túsindiretuǵın bayanlawlar, waqıyalardı kórinislerge bóliwler, avtor sóziniń (Remark) qawsırmada beriliwi qusaǵan dáslepki poemanın dramalıq tiline tán bolǵan belgiler joq. Shıǵarmanın tilindegi dramalıq qásiyetler qaharmanlardıń dialoglarında kórinedi. == Ataq hám sıylıqlar == * 1969-jıl [[Qaraqalpaqstan Jazıwshılar awqamı]]nıń aǵzası; * 1977-jıl «[[Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri]]» ataǵı; * Qaraqalpaqstan Respublikası Jaslar Awqamı sıylıǵınıń laureatı; * 1986-jıl [[Berdaq atındaǵı mámleketlik sıylıqtıń laureatları|Qaraqalpaqstan Respublikası Berdaq atındaǵı Mámleketlik sıylıq laureatı]]. == Derekler == {{derekler}} [[Kategoriya:Berdaq atındaǵı Qaraqalpaqstan Respublikası mámleketlik sıylıǵınıń laureatları]] [[Kategoriya:Qaraqalpaq shayırları]] [[Kategoriya:Shayırlar]] [[Kategoriya:Alfavit boyınsha shaxslar]] gp1qn3dwv942z93vzq4hqnp6d69854v 0 398 121806 117794 2025-06-22T05:33:38Z Srajatdin Usnatdinov 12560 121806 wikitext text/x-wiki {{Shayır infoqutısı |qaraqalpaqsha atı = Ibrayım Yusupov |negizgi atı = |súwret = Ibrayım_Yusupov.jpg |súwret eni = 200 |súwret táriypi = I. Yusupov portreti |tolıq atı = Ibrayım Yusupovich Yusupov |ádebiy laqabı = Ayaziy |tuwılǵan sánesi = 05.05.1929 |tuwılǵan jeri = [[Shımbay rayonı]], {{bayraqlastırıw|Qaraqalpaq ASSR}}, {{bayraqlastırıw|Ózbek SSR}}, {{bayraqlastırıw|SSRA}} |qaytıs bolǵan sánesi = 24.07.2008 |qaytıs bolǵan jeri = [[Nókis]], {{bayraqlastırıw|Qaraqalpaqstan}}, {{bayraqlastırıw|Ózbekstan}} |puqaralıǵı = {{bayraqlastırıw|SSRA}}, {{bayraqlastırıw|Ózbekstan}} |milleti = [[qaraqalpaq]] |dóretiwshilik túri = shayır, [[dramaturg]], awdarmashı, jazıwshı, [[pedagog]] |oqıǵan jeri = [[Qaraqalpaq mámleketlik pedagogika institutı]] |dóretiwshilik jılları = 1946–2008-jıllar |baǵdarları = [[poeziya]], [[dramaturgiya]] |belgili pikirleri = «Tır jalańash qalsańdaǵı,<br> Bek bol, bala, qalpaǵıńa!...» |ákesi = Yusup axun Sayekeev (1875–1932) |anası = Xanbiybi Xojamurat qızı (1898–1974) |ómirlik joldası = Biybizada Jumanazarova (1934–1980) |ómirlik joldasları = |perzentleri = Shahzada Yusupova (qızı)<br> Paydam Yusupov (ulı)<br> Madiyar Yusupov (ulı) <br> Aruxan Yusupova (qızı) <br> Ayjamal Yusupova (qızı) |ataqları = [[Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq shayırı|Qaraqalpaqstan xalıq shayırı]], [[Ózbekstan xalıq shayırı]] |sıylıqları = [[Ózbekstan Qaharmanı]] (2004)<br>{{El-jurt húrmeti ordeni}} (1999)<br> {{Doslıq ordeni}}<br> «Miynet qızıl bayraq» ordeni (1979) |sayt = |qolı = }} '''Ibrayım Yusupov ''' (''tolıq atı '''Ibrayım Yusupovich Yusupov''''', [[5-may]] [[1929|1929-jıl]], [[Shımbay rayonı]], [[QQASSR]], [[ÓzSSR]], [[Sovet Socialistlik Respublikalar Awqamı|SSRA]] – [[24-iyul]] [[2008|2008-jıl]], [[Nókis]], [[Qaraqalpaqstan]], [[Ózbekstan]]) — [[qaraqalpaqlar|qaraqalpaq]] shayırı, [[XX ásir]] qaraqalpaq ádebiyatınıń iri tulǵası, awdarmashı, dramaturg hám pedagog. [[Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq shayırı|Qaraqalpaqstan]] hám [[Ózbekstan xalıq shayırı]]. [[Ózbekstan|Ózbekstan Qaharmanı]] ([[2004-jıl]]ı). [[Qaraqalpaqstan gimni|Qaraqalpaqstan Respublikası mámleketlik gimni]]niń sóziniń avtorı<ref name="ziyouz1">{{Web deregi|url=https://www.ziyouz.com/portal-haqida/xarita/jahon-she-riyati/qoraqalpoq-she-riyati/ibroyim-yusupov-1929-2008|title=IBROYIM YUSUPOV (1929-2008)|publisher=ziyo.uz|access-date=13 November 2023|website=ziyo.uz|lang=uz}}</ref>.<br>Ádebiy laqabı – ''Ayaziy''. == Ómirbayanı hám miynet jolı == Ibrayım Yusupovich Yusupov 1929-jıl 5-mayda Qaraqalpaqstan Respublikası, Shımbay rayonı, Azat awılında tuwılǵan. Bolajaq shayırdıń ákesi Yusup (axun) Sayekeev ([[1875]]-[[1931]]-jıllar) óz dáwiriniń diniy ǵayratkeri hámde iri jer iyesi bolıp, Sovet húkimeti tárepinen quwdalawǵa ushırap, 1931-jılı [[Túrkmenstan]]ǵa súrgin etilgen hám onnan qaytpaǵan. Ayırım tastıyqlanbaǵan maǵlıwmatlarǵa bola Yusup (axun) Sayekeev Tashawız qamaqxanasınan qashıp, [[Tórtkúl|Tórtkúl qalası]] átirapında orıs basqınshılarına qarsı sawashta qaytıs bolǵan. Anası Xanbiybi eki ul hám tórt qızdı tárbiyalaǵan. Shańaraqtı baǵıwda anasına járdem beriw ushın jas Ibrayım 13 jasınan baslap jumıs islewdi basladı. Onıń tuwısqan ajaǵası Mádenbay Yusupov ekinshi duniya júzlik urısında qatnasqan. Belorus aymaǵında jaralanǵan. Urıstan keyin óz eline demobilizatsiaydan keyin qaytıs bolǵan. [[Qaraqalpaq mámleketlik universiteti|Qaraqalpaq mámleketlik pedagogika institutı]]nda oqıǵan. Instituttı 1949-jılda tamamlaǵan Ibrayım ózi oqıǵan bilim dárgayında ádebiyat páninen sabaq bere basladı<ref name="ziyouz12">{{Web deregi|url=https://www.ziyouz.com/portal-haqida/xarita/jahon-she-riyati/qoraqalpoq-she-riyati/ibroyim-yusupov-1929-2008|title=IBROYIM YUSUPOV (1929-2008)|publisher=ziyo.uz|access-date=13 November 2023|website=ziyo.uz|lang=uz}}</ref>. [[1961]]-[[1962]]-jıllarda «Ámiwdárya» jurnalı redaktorı, keyingi 3 jıl SSSR Pánler Akademiyası Qaraqalpaq filialınıń N. Dáwqaraev atındaǵı til, ádebiyat hám tariyx institutında ilimiy jumıs alıp bardı<ref>{{Web deregi|url=https://lex.uz/docs/2375371|title=УП-3476-сон 25.08.2004. О присвоении звания «Узбекистон Кахрамони»|language=ru|access-date=2022-02-02|website=lex.uz}}</ref>. 1965-1980-jıllarda Qaraqalpaq ASSR jazıwshılar awqamına basshılıq etken. Onıń baslaması menen SSSRdıń kóplegen qalalarında, atap aytqanda, [[Moskva]], [[Kiev]], [[Alma-Ata]], Vilnyus hám basqa qalalarda birinshe márte Qaraqalpaq mádeniyatı kúnleri ótkerildi. 1980-1988-jıllarda «Sovet Qaraqalpaqstanı» (házirgi atı [[Erkin Qaraqalpaqstan|«Erkin Qaraqalpaqstan»]]) gazetasında bas redaktor boldı. Keyinirek ol 1988-1994-jıllarda Qaraqalpaqstan Tınıshlıqtı qorǵaw komiteti baslıǵı bolıp is júritti. 1994-2000-jıllarda Ruwxıylıq hám aǵartıwshılıq orayı basshısı lawazımında islegen. Qaraqalpaq xalqınıń XX ásirdegi ullı tulǵalarınan biri I.Yusupov 2008-jıl 24-iyul kúni dúnyadan ótti. [[Ózbekstan]] Respublikası birinshi prezidenti I.A.Karimov shayır qaza bolǵanda onıń shańaraǵına muńlaslıq bildirdi: ''«Ol qayda islese de, shólkemlestiriwshilik uqıplılıǵı, bilim hám tájiriybesi menen barlıq jerde xalıqtıń abıroyı hám húrmetine iye boldı»''. Shayırdıń qábiri Nókis qalasındaǵı «Shorsha Baba» áwliyesinde jaylasqan. === Siyasiy iskerligi === I.Yusupov 1952-jılda ol burjua-milletshil toparlar menen sherikles bolıwda gúmanlanǵan hámde oǵan qarsı jınayat isi qozǵatılǵan. Biraq Stalinniń qaytıs bolǵannan keyingi siyasiy salıstıramı erkinlik jaǵdayı nátiyjeside «<ref>Qosımshalar qosıw hám anıqlıq kiritiw.</ref>dálillerdiń jetispewshiligi» degen sebep penen aqlandı. Ol bir neshe márte QASSR Joqarǵı Keńesi deputatı etip saylandı. 1990-jıl M. Gorbashyovqa qarsı sınlanǵan «Kórsetken kúniń usıma» dep atalǵan qosıǵı ushın bir qansha quwdalawlarǵa ushıraydı. 1990-1994-jıllarda ÓzSSR hám Ózbekstan Joqarǵı Soveti deputatlıǵına saylandı. Birneshe márte [[Islam Karimov|I.A.Karimov]]<nowiki/>tıń Ózbekstan Respublikası prezidenti saylawlarında isenimli wákili bolǵan hámde onıń talabanlıǵın belsendi qollap-quwatlaǵan. == Dóretiwshiligi == === Poemalıq shıǵarmaları hám qosıqlar toplamları === Shayırdıń dáslepki shıǵarmaları 1946-jılda baspadan shıǵarılǵan («Watanım» qosıǵı). Ol tárepinen «Joldas muǵallim» (1949), «Akaciya gúllegen jerde» (1952), «Gilemshi hayal haqqında haqıyqatlıq» (1955), «Eski fontan ertegi» (1957), «Aktrisanıń ıǵbalı» (1958), «Dala ármanları» (1964), «Tumaris» (1970), «Qaraqalpaq haqqında sóz» (1977), «Búlbúl uyası» (1987) poemaları dóretildi. Shayırdıń «Baxıt lirikası» (1955), «Kúnshıǵıs jolawshısına» (1959), «Oylar» (1960), «Jeti asırım» (1962), «Dala ármanları» (1966), «Zaman aǵımı» (1968), «Kewil kewilden suw isher» (1971), «Tumaris» (1974), «Yosh» (1977), «Dáwir samalları» (1982), «Alasatlı dúnya bul» (1987), «Duzlı samallar» (1988), «Kewildegi keń dúnya» (1989), «Úmit jaǵısı» (1990) atamalı poemalar hámde qosıqlar toplamları jarıqqa shıqtı. Ibrayım Yusupov ǵárezsizlik jıllarında da jemisli dóretiwshilik etip, «Begligińdi buzba sen» (1995), «Ómir, saǵan ashıqpan ...» (1999), «Hárkimniń óz zamanı bar» (2006) shıǵarmalar toplamların baspadan shıǵardı. === Prozalıq shıǵarmaları hám gúrrińleri === I.Yusupov proza jónelisinde da miynet etken bolıp, «Seydan ǵarrınıń gewishi» gúrrińi buǵan ayqın mısal bola aladı. Onıń gúrrińler toplamı «Ǵarrı tuttaǵı gúz» (1963) ataması menen baspadan shıqqan. === Dramalıq shıǵarmaları hám pyesaları === Shayır «Qaraqalpaq muzıkalı drama teatrı ushın «Qırq qız» ([[Ámet Shamuratov]] penen birgelikte, 1965-jılı qoyılǵan), «Aktrisanıń ıǵbalı» (1967-jılı qoyılǵan), «Ómirbek laqqı» (1971-jılı qoyılǵan) pyesaların, «Ájiniyaz» operası ushın libretto (1973), Iskender Zulqarnayn haqqında ańızǵa tiykarlanǵan «Mángi bulaq» (1986) dramaların jazǵan. === Awdarma miynetleri === Yusupov sonıń menen birge kórkem awdarma salasında da tabıslı iskerlik kórsetti. Ol [[William Shakespeare|Shekspir]], [[Johann Wolfgang von Goethe|Gyote]], [[George Byron|Bayron]], [[Fridrix Shiller|Shiller]], Geyne sonetlerin, [[Aleksandr Pushkin|Pushkin]] qosıqların, [[Mixail Lermontov|Lermontov]]<nowiki/>tıń «Mtsyri» poemasın, [[Omar Hayyam]] rubayıların, [[Alisher Nawayı|Nawayı]] hámde Hafiz ǵázzellerin, [[Abay Qunanbay ulı|Abay]], [[Maqtumqulı]] qosıqların, [[Taras Shevchenko|Shevchenko]]<nowiki/>nıń «Katerina»sın, shayır Mayakovskiydiń qosıqların, Ǵabdulla Toqaydıń qosıqlar kitabın, [[Rasul Gamzatov]], [[Mustay Karim]], Samed Vurǵun, [[Ǵafur Ǵulam]], [[Zulfiya]] sıyaqlı ullı shayırlardıń dóretpelerin, noǵay xalıq qosıqları toplamı hám basqa kóplegen shıǵarmalardı qaraqalpaq tiline sheberlik penen awdarmaladı. == Sıylıqları == * Ózbekstan Qaharmanı ([[2004]])<ref>[https://lex.uz/ru/docs/2375371]{{Lang-ru|Указ Президента Республики Узбекистан}}</ref> * «El-jurt húrmeti» ordeni ([[1999]])<ref>[https://lex.uz/ru/docs/2388467]{{Lang-ru|Указ Президента Республики Узбекистан}}</ref> * «Doslıq» ordeni * «Miynet qızıl bayraq» ordeni ([[1979|1979-jıl]] [[4-may]]) * Ózbekstan xalıq shayırı == Shańaraǵı == '''Ákesi:''' Yusup axun Sayekeev (1875-1932-jıllar ómiriniń shamalıq jılları). '''Anası:''' Xanbiybi Xojamurat qızı (1898-1974-jıllar ómiriniń shamalıq jılları). '''Ómirlik joldası:''' Biybizada Jumanazarova (1934-1980). '''Perzentleri''': *Shahzada Yusupova (ómirlik joldası Tolıbay Ibragimov [[Qanlıkól rayonı]] hákimi (2002-2014) bolıp islegen) ('''aqlıqları:''' Sultan, Xansulıw, Aliya). *Baxram Yusupov (ómirlik joldası Roza Rzaeva Qaraqalpaqstan ASSR Joqarǵı Keńesi prezidiumı baslıǵı, sol waqıttaǵı Respublikadaǵı eń joqarǵı mámleketlik lawazım) ('''aqlıqları:''' Abdunayım) *Madiyar Yusupov (Madiyar Yusupov Qaraqalpaqstan Respublikası Mámleketlik salıq basqarması baslıǵı orınbasarı lawazımında jumıs islegen 1991-1997-jıllar) ('''aqlıqları:''' Allayar hám Daniyar). *Aruxan Yusupova ('''aqlıqları:''' Timur hám Zuxra). *[[Ayjamal Yusupova]] ('''aqlıqları:''' Ilyas, Bahawatdin, Aysulıw, Ayzada) (Qaraqalpaqstan tarıyxı hám kórkem óner muzey direktorı). == Shayır haqqında == Qaysın Kuliev Qırımda [[Rasul Gamzatov]], [[Shıńǵız Aytmatov]] hámde Ibrayım Yusupov ózi qatnasıwında [[SSSR]] shayırları hám jazıwshılarınıń ushırasıwlarınan birinde: ''«Ibrayım Yusupov [[Nawayı]] hámde [[Maqtumqulı]] menen bir qatarda túrkiy tilles xalıqlar poeziyasınıń payǵambarı esaplanadı»'' degen edi. Ataqlı ózbek shayırı [[Zulfiya]] I.Yusupovtı «Qaraqalpaq milletiniń XX ásirdegi Pushkini» dep ataǵan. Ózbekstan qaharmanı Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalq shayırı Abdulla Aripov I.Yusupovtı «Óz ustazım» dep ataǵan. Qırǵız jazıwshısı [[Shıńǵız Aytmatov]] «Pravda vostoka»nıń 1991-jılǵı bir sanında bılay dep jazadı: ''«Men Ibrayım Yusupov qosıqların tek awdarma etilgen halında oqıǵanman. Mine awdarmalanǵan formasınıń ózinde onıń dóretiwshiligi bizdi tań qaldırıp tereń oyǵa saladı. Onıń qosıqların hasıl negizgi variantında oqıyalmaǵanımnan ókinemen. Eger bul insan óz qábiliyetin prozada sınap kórgeninde Alla biledi ol qanday biytákrar dóretpeler jaratar edi. Oylawımsha bunday joqarı jetik danalıq penen ol dúnyada Еrnest Xeminguey, Robindranat Tagorlar qatarında bolıwǵa ılayıq.»'' == Shayırǵa estelikler == Ibrayım Yusupov háykeli [[Tashkent]]tegi «Jazıwshılar alleyası»nda ornatılǵan. Nókis qalasında shayır estelegine qaraqalpaq tili hám ádebiyatına qániygelestirilgen dóretiwshilik mektebi bar. Sonday-aq Qaraqalpaqstan Respublikasınıń rayon hám qalalarınıń oraylıq kósheleri shayır húrmetine atalǵan. <gallery> I. Yusupov eskertkishi.jpg|I. Yusupov eskertkishi ([[Tashkent]]) I. Yusupov mektebi.jpg|I. Yusupov mektep-internatı ([[Nókis]]) </gallery> == Derekler == {{Derekler}} {{Ózbekstan Qaharmanı sıylıǵın alǵan Qaraqalpaqstanlılar}} [[Kategoriya:Ibrayım Yusupov]] [[Kategoriya:Qaraqalpaq shayırları]] [[Kategoriya:Qaraqalpaqstan gimni]] [[Kategoriya:Berdaq atındaǵı Qaraqalpaqstan Respublikası mámleketlik sıylıǵınıń laureatları]] c50tijp4t8bepf7aq06zq7gomf164bh 10 540 121824 56496 2025-06-22T08:50:20Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121824 wikitext text/x-wiki [[Arab tili|arabsha]] ''{{lang|ar|{{{1}}}}}''<noinclude> [[Kategoriya:Tiller úlgileri|ar]] </noinclude> lnir1xssumh6cyp62dhgcj1bbujhx5z 0 1391 121781 120447 2025-06-21T22:42:39Z Janabaevazizbek 10433 /* Siltemeler */ 121781 wikitext text/x-wiki {{Chexiya infoqutısı}} '''Chexiya''' (chex. Česko), Chex Respublikası (chex. Česká republika) — Oraylıq [[Evropa]]daǵı mámleket. Maydanı 78,9 mıń km². Xalqı 10,51 mln adam (2012). Paytaxtı — Praga qalası. Basqarıw jaǵınan 14 oblast (wálayat) qa bólinedi. == Mámleket basqarıw sisteması == Chexiya — suverenli, demokratiyalıq mámleket. Ámeldegi [[Konstituciya]]sı 1992-jılı 16-dekabrde qabıl etilgen hám 1993-jılı 1-yanvardan kúshke kirgen, 1997-jılı 23-oktyabrda dúzetiwler kirgizilgen. Mámleket baslıǵı — prezident (2013-jıldan Milosh Zeman), ol parlamenttiń eki palatası tárepinen 5 jıl múddetke saylanadı. Nızam shıǵarıwshı organı — Deputatlar palatası hám Senattan ibarat parlament. Atqarıwshı hákimiyat organı prezident tárepinen tayınlanatuǵın húkimet. == Tábiyatı == Chexiya aymaǵınıń úlken bólegi Chexiya tawlarında jaylasqan. Onıń átirapında ortasha biyikliktegi Shumova, Chexiya ormanı, Rudalı tawlar (KrushneGori), Krkonoshe tawları (eń biyik jeri 1602 m, Snejka tawı) bar. Chexiya tawlarınıń ishki bólimi — Chexiya saylıǵı tóbelikler hám olardı ajıratıp turıwshı tómen tawlardan ibarat. Moraviyada da tóbelik hám tómen tawlar kóp. Chexiyanıń qubla hám oraylıq bóliminde Chexiya Moraviya qırları bar. Chexiyada kómir, temir rudası, grafit, kaolin kánleri bar. Klimatı ortasha klimat. Batıstan shıǵısqa hám ishki saylıqlarda kontinentlesip baradı. Tegisliklerde ortasha temperatura yanvarda -2° dan -4° qa shekem, tawlarda -8° tan -10° qa shekem, iyulda 19-20°, tawlarda 4-8°. Jıllıq jawın tegisliklerde ortasha 500-700 mm, tawlarda 1600-2100 mm. Mámlekettiń qubla hám batısında onsha úlken bolmaǵan kól bar. Tiykarǵı dáryaları — Laba (Elba), Vltava. Taw qaptal bawırları aralas hám iyne japıraqlı ormanlar menen oralǵan. Haywanlardan tawlarda gúńgirt ayıw, túlki, kiyik, jabayı eshki, tegisliklerde kemiriwshiler, kesirtke hám qustıń kóp túrleri bar. == Xalqı == Xalqınıń kóbisi — chexlar (81,3%); slovak, polyak hám basqa da milletler jasaydı. Qala xalqı 70%. Rásmiy tili — chex tili. Dinge sıyınıwshılardıń kópshiligi katolikler. Iri qalaları: Praga, Brno, Plzen, Ostrava. == Tariyxı == Chexiya aymaǵında adam paleolit dáwirinen baslap jasaydı. Eramızǵa shekemgi shama menen 400-jıllarda bul jerde keltlar, eramızǵa shekemgi I ásirde kelt qáwimleriniń bay toparı jasaǵan (Chexiyanıń latınsha Bohemia, nemisshe Bohmen atı da sonnan). 1 mıń jıllıq ortalarında Chexiyada slavyan qáwimleri kópshilikti quradı. VII ásirde Chexiya aymaǵı Aspan mámleketi, IX-X ásir baslarında Ullı Moraviya mámleketi quramına kirdi. X ásirde payda bolǵan Praga knyazligi dáslepki chex mámleketiniń ózegi bolıp qaldı. 1198-jıldan korollikke aylandı. 1310-1437-jıllarda chex jerleri Lyuksemburglar áwladı múlki quramında boldı. XV ásirdiń 1-yarımında Chexiyada kúshli sociallıq, milliy azatlıq háreketleri bolıp ótti (qarań Guschiler háreketi). 1526-jılı Chexiya Gabsburglar imperiyasi quramına tolıq huqıqı menen qosıp alındı. 1618-20-jıllarda chex kóterilisiniń jeńiliwinen keyin, onıń provinciyasına aylandı. XVIII ásir aqırı XIX ásir 1-yarımında chex tili, milliy mádeniyatın saqlaw hám rawajlandırıw ushın milliy háreket háwij aldı. XIX ásirdiń 30-40-jıllarında ol siyasiy tús ala basladı. 1848-jılı Pragadaǵı Svyatovatslav jıyını Gabsburglar imperiyasında 1848-49-jıl revolyuciyası baslanıwına alıp keldi. 1867-jılı Chexiya Avstriya-Vengriyanıń Avstriya bólegi quramına kirdi. 1878-jılı Chexiyada Chexoslavyan social-demokratiyalıq jumısshı partiyası tuzildi. 1918-jılı Avstriya-Vengriya bólinip ketkennen keyin, Chexiya Slovakiya menen birigip ǵárezsiz Chexoslovakiya Respublikasın dúzdi. 1938-jılı oktyabr baslarında Germaniya Chexiyanıń Sudet wálayatı dep atalǵan aymaǵın, 1939-jılı martta barlıq chex jerlerin basıp aldı jáne onı "Bogemiya hám Moraviya protektoratı" dep járiyaladı. Chex xalqınıń 1945-jılı maydaǵı kóterilisi nátiyjesinde 1945-jılı 9-mayda Praga qalası azat etildi; chex jerleri hám Slovakiya Chexoslovakiya Respublikası sheńberinde qayta birlestirildi. Chexiya 1948-jılı 9-maydan Chexoslovakiya Xalıq Demokratiyalıq Respublikası, 1960-jılı 11-iyuldan Chexoslovakiya Socialistlik Respublikası, 1990-jılı 29-marttan Chexoslovakiya Federativ Respublikası, 1990-jılı 20-aprelden 1992-jılı 31-dekabrge shekem Chexiya hám Slovakiya Federativ Respublikası quramında boldı. Chexiya hám Slovakiya Federaciyasınıń 1992-jıl 25-noyabrdegi Chexiya hám Slovakiya Federaciyasınıń tamamlanıwı haqqındaǵı federal nızamına tiykarlanıp Chexiya 1993-jıl 1-yanvardan suverenli mámleketke aylandı. Chexiya 1993-jıldan BMSh aǵzası. 1992-jıl 24-yanvarda Ózbekstan Respublikası suverenitetti tán alǵan hám 1993-jıl 1-yanvardan diplomatiyalıq munásibetlerdi ornatqan. Milliy bayramı — 28-oktyabr — Ǵárezsiz Chexoslovakiya dúzilgen kún (1918). == Tiykarǵı siyasiy partiyaları, kásiplik awqamları == Puqaralar demokratiyalıq partiyası, 1991-jıl 23-fevralda shólkemlestirilgen; Puqaralar demokratiyalıq alyansi, 1989 -jıl dúzilgen; Demokratiyalıq awqam partiyası, 1994-jıl tiykar salınǵan; Chexiya hám Moraviya kommunistlik partiyası, 1990-jıl shólkemlestirilgen; Azatlıq awqamı partiyası, 1998-jıl dúzilgen; Chexiya social-demokratiyalıq partiyası, aldınǵı atı Chexoslovakiya social-demokratiyalıq partiyası, 1989-jıldan ǵárezsiz partiya retinde iskerlik júrgizedi. ChexMoraviya kásiplik awqamları konfederaciyası, 1990-jıl shólkemlestirilgen, 31 tarmaq kásiplik awqamın birlestiredi. == Ekonomikası == Chexiya — industrial-agrar mámleket. Milliy dáramatta awıl xojalıǵı 5%, sanaat 33%, xizmet kórsetiw tarmaǵı 61,2% ti quraydı. Sanaatında janarmay energetika hám qara metallurgiya (Ostrava), ximiya, mashinasazlıq, jeńil hám azıq-awqat sanaatı rawajlanǵan. Gúńgirt kómir hám taskómir qazıp alınadı. OstravaKarvina taskómir, Arqa Chexiya hám Sokolov gúńgirt kómir háwizleri, temir ruda kánleri bar. Jılına ortasha 58,7 mlrd. kVt saat elektr energiyası payda etiledi. Tiykarǵı sanaat orayları — Praga, Plzen, Ostrava, Brno. Awıl xojalıǵında, tiykarınan, qant láblebi, biyday, sulı, arpa, palız eginleri, kartoshka hám basqalar egiledi. Baǵshılıq hám palız egin egiw rawajlanǵan, kóp muǵdarda qulmoq (xmel) jetistiriledi. Góshsút shárwashılıǵına tiykarǵı itibar beriledi (shoshqa, qoy, qaramal, qus baǵıladı). Suw háwizlerde balıq jetistiriledi. == Transportı == Temirjol uzınlıǵı 9,4 mıń km, avtomobil jolları uzınlıǵı 124,8 mıń km. Vltava hám Laba dáryalarında kemeler qatnaydı. Tiykarǵı dare portları — Praga hám Dechin. Pragada xalıqaralıq aeroport bar. Chexiya shet elge mashina hám úskeneler, jeńil, shiyshe keramika sanaatı ónimleri, kómir shıǵaradı. Shetten neft, gaz, qara metall, tutınıw buyımların aladı. Shet el turizmi rawajlanǵan. Germaniya, Slovakiya, Avstriya, Rossiya menen sawda etedi. Pul birligi — chex kronası. == Bilimlendiriwi, ilimiy hám mádeniy bilimlendiriw mákemeleri == Chexiyada 6 jastan 14 jasqa deyingi balalar ushın 8 jıllıq májbúriy tálim engizilgen (tiykarǵı mektep). 8 jıllıq mektep negizinde tolıq orta mektep, gimnaziya, orta kásip óner bilim orınları hám mektepleri iskerlik júrgizedi; olar maman jumısshılardı tayarlaydı. Chexiyada 23 joqarı oqıw orınları bar. Irileri: Praga universiteti, Politexnika institutı, Ekonomika institutı, Súwretleytuǵın kórkem óner akademiyası, Muzıka kórkem óneri akademiyası (hámmesi Praga qalasında), Brno, Olomouts qalalarındaǵı universitetler, Ostravadaǵı taw kánshilik institutı. Joqarı ilimiy shólkemi — Chexiya Pánler akademiyası. Ministrlik hám mákemelerdiń geologiya, gidrometeorologiya, suw xojalıǵı oraylıq ilimiy izertlew institutları bar. Iri kitapxanaları: Praga universiteti kitapxanası, mámleket kitapxanası, Chexiya Pánler akademiyası tiykarǵı kitapxanası, Ya.A.Komenskiy atındaǵı ped. mámleket kitapxanası, Brnodaǵı universitet kitapxanası, mámleket ilimiy kitapxanası. Ostrava, Olomouts, Plzen hám basqa qalalarda da ilimiy kitapxanalar bar. Chexiyada bir qansha muzey hám galereyalar bar. Irileri: Pragadaǵı Milliy muzey hám Milliy galereya, Naprstak atındaǵı etnikalıq muzeyi, A. Dvorjak muzeyi, B. Smetana muzeyi, planetariy, chex milliy jazıwı muzeyi hám taǵı basqalar. == Baspasózi, radioesittiriwi hám telekórsetiwi == Chexiyada bir qansha gazeta hám jurnallar basıp shıǵarıladı. Tiykarǵıları: "Vechernik Praga" ("Praga aqshamı", chex tilindegi kúndelik gazeta, 1955-jıldan), "Vlasta" (vlasta — hayal atı; chex tilindegi háptelik jurnal, 1947-jıldan), "Zrsadlo" ("Ayna", jaslardıń aylıq jurnalı, 1990 -jıldan), "Lidova demokratiya" ("Xalıq demokratiyası", chex tilindegi kúndelik gazeta, 1945-jıldan), "Pravo" ("Huqıq", shet tilindegi kúndelik ǵárezsiz gazeta, 1991-jıldan), "Pravo lidu" ("Xalıq huqıqı", chex tilindegi kúndelik gazeta, 1989-jıldan), "Pratse" ("Miynet", kásiplik awqamlarınıń shet tilindegi kúndelik gazetası, 1945-jıldan). Chexiya telegraf agentligi informaciya agentligi bolıp, 1918-jıl Chexoslovakiya telegraf agentligi retinde shólkemlestirilgen; 1992-jıldan házirgi atamada. Chexiya radiosı hám televideniesi (1992-jıldan) iskerlik júrgizedi. == Ádebiyat == IX ásirde payda bolǵan chex jazıwı dáslepki eski slavyan tilinde rawajlandı. Bunda aǵa-ini Kirill hám Mefodiylardiń bilimlendiriw tarawındaǵı xızmetleri áhmiyetli rol oynadı. Ullı Moraviya mámleketi tóńkerilgennen soń (906), latın tili jayıldı. Pragalı Kozmanıń "Chex xronikası" shıǵarması (1125) latın tilinde jaratılǵan iri shıǵarma esaplanadı. Dalimil Mezirjitsskiydiń XIV ásir baslarında jaratqan "Dalimil xronikası" shıǵarması chex tilindegi áyyemgi kórkem ádebiyatqa baylanıslı estelik bolıp tabıladı. Chexiyanıń birinshi ataqlı jazıwshısı S. Flyashka (XIV ásir 1403-jıl) bolıp tabıladı. XV ásirde Yan Gus, Yan Jelinskiy, P. Xelchitskiy áyyemgi atolik ruwxta shıǵarmalar jazdı. Avstriya-Vengriya húkimranlıǵı dáwirinde chex ádebiyatı sınǵa ushıradı. XVII ásirdegi iri kórkem ádebiyatqa baylanıslı estelik — Ya. A. Komenskiy dóretpeleri boldı. Y. Dobrovskiy, Y. Yungman, P. Y. Shafarik, F. Palatskiy, A. Ya. Puxmayer, V. Ganka, Ya. Kollar, F. K. Shelekovskiy sıyaqlı alım hám jazıwshılar chex milliy Oyanıw dáwiri (XVIII ásir aqırı — XIX — ásir 1-yarımı) niń ullı ǵayratkerleri esaplanadı. Bul dáwir ádebiyatta slavyan xalıqlarınıń birligi, chex xalqınıń huqıqı, slavyanlar xalıq awızeki dóretpeleri shaqırıq, milliy mádeniyattı jaratıw ushın gúres ideyaları sáwlelendiriledi. 1848-49-jıl revolyuciyası tásiri nátiyjesinde ádebiyatta milliy azatlıq ideyaları kúsheydi, social máselelerge itibar qaratıldı. K. Gavlichek Barovskiy hám B. Nemsova Avstriya monarxiyasındaǵı social múnásibetlerdi sın pikirge aldı. Sın kózqarastan realizmniń payda bolıwı, tiykarınan, Ya. Neruda dóretiwshiligi menen baylanıslı. A. Stashek shıǵarmaları, A. Irasek, V. B. Trshebizskiy tariyxıy prozası sociallıq romannıń qáliplesiwinde tiykar boldı. Poeziyanıń social áhmiyeti kúsheydi (S. Chex, Ya. Vrxlitskiy, Y. V. Sladek). == Arxitektura hám súwretlew kórkem óneri == Chexiyada paleolit dáwiri háykelshileri, neolit dáwirine tiyisli keramika hám basqa saqlanıp qalǵan. Katolicizm qabıl etilgennen soń (865), Vizantiya, Batıs Evropadaǵı sıyaqlı tastan shirkewler qurıldı (StareMesto qasındaǵı sıyınıw qarabaxanaları, IX ásir, Pragadaǵı áwliye Vita sıyınıw orınları, shama menen 930). XI-XII ásirlerde roman usılı qáliplesti. XIII ásir ortaları — XV ásir 1-yarımında arxitekturada gotika kórkem óneri gúllendi (Krshivoklatdaǵı saray, XII-XVI ásirler, Pragadaǵı áwliye Vita arqa bólegi). XVI ásir 1-yarımında Chexiya arxitekturasında Oyanıw dáwiri usılı elementleri payda boldı (Pragadaǵı Belveder sarayı, shama menen 1536-36), XVII ásirdiń 2-yarımınan barokko usılındaǵı saraylar qurıla basladı (KlamGallasov sarayı, shama menen 1713-25, arxitektor Y. B. Fisher fon Erlax). XVIII ásir aqırı — XIX — ásir basları arxitekturada klassicizmnan keyin eklektika ruwxındaǵı "milliy romantika" baǵdarı payda boldı (Pragadaǵı Milliy muzey, 1884-90, arxitektor Y. Shchults). XIX ásir aqırı — XX ásir basları modern usılı ornın racionalizm iyeledi. 1920-30 -ásirler arxitekturada funkcionalizm milliy mektebi qáliplesti (GradecKralove qalasındaǵı Y. Gocher imaratları ). Músinshilikte de iri jetiskenliklerge eristi. 1950-jıllar Pragada jaratılǵan chex xalqınıń milliy qaharmanı Yan Jijka, súwretshi Y. Manes (ekewiniń músinshii B. Kaofka), Yan Gus (músinshi K. Lidickiy), jawızshı B. Nemsova (músinshi K. Pokorniy) háykelleri, V. Makovskiydiń "Jańa ásir" kompoziciyası itibarǵa ılayıq. 1945-jıldan keyin turar jaylar, jámiyetlik orayları, jańa basqarıw hám mádeniy imaratlardı qurıw háwij aldı. Atap aytqanda, Brno qalasındaǵı xalıqaralıq mashinasazlıq yarmarkası kompleksi (arxitektorlar 3. Aleks, F. Lederer), Yeshted tawındaǵı teleminara hám miymanxana (arxitektorlar K. Gubachek, 3. Patrmak) hám basqalardı kórsetiw múmkin. 1970-80-jıllarda Pragada "Internacional" miymanxanası (arxitektorlar K. Filsak, I. Shvets), "Kotva" univermagi (arxitektorlar V. hám V. Maxoninlar) hám Mádeniyat sarayı (arxitektorlar Ya. Mayer, A. Marek, Ya. Kralik, V. Ustogal), Pragadaǵı uzınlıǵı 485 m bolǵan aspa kópir (arxitektorlar V. Mixalek, S. Gubechka) jaratıldı. Chexiyada XVII ásirde keramika, zergerlik buyımları tayarlanǵan. XI-XIII ásirlerde diywal súwretler, miniatyuralar payda boldı. XIII ásir ortaları — XV ásir 1-yarımında gotika usılı gúllendi. XIV ásir 2-yarımında portret jaratıw kórkem óneri rawajlandı. XIV ásir aqırı — XV -ásir baslarınan Chexiya súwretleytuǵın kórkem ónerinde ámeliy bezew kórkem óneri (kórkem shiyshe, vitraj, mozaika, zergerlik buyımları) keń jayıldı. XVII-XVIII ásir súwretleytuǵın kórkem óneri barokko usılında rawajlanıwı menen birge, ol jaǵdayda realistlik hám demokratiyalıq jónelisler kórinetuǵın boldı. Bul dáwirde músinshilerden M. B. Braun hám F. M. Brokof ataqlı bolǵan. XVIII ásir ortalarında músinshilik hám súwretshilikte rokoko hám klassicizm elementleri payda boldı. XVIII ásir aqırı — XIX ásir baslarında Chexiya kórkem ónerinde klassicizm hám romantizm menen birge realistlik tendenciyalar jayıldı. Súwretshiler milliy tariyx, úlke tábiyatın súwretlew temasında dóretpeler jarattı. XIX ásir aqırǵı shereginde súwretshi M. Alesh, músinshi Y.V. Mislbek dóretiwshiligi rawajlandı. Bul dáwirde grafika modern usılında rawajlandı, músinshilikte Ya. Shtursa dóretpeleri ajıralıp turdı. XX ásir basında avangardizm wákilleri B. Kubishta, E. Filla, A. Proxaziya, Ya. Zrzaviy, R. Kremlichka dóretiwshilik etti. 1918-jıl ǵárezsiz Chexoslovakiya Respublikası dúzilgennen keyin, milliy mádeniyattı rawajlandırıw múmkinshiligi payda boldı. Kóp avangard súwretshiler óz dóretpelerinde real haqıyqatlıqtı sáwlelendirdi (V. Novak, O Kubin, Y. Chapek, V. Rabas). Ayırım súwretshiler jumısshılar klası gúresin shın súwretledi (K. Golan, K. Shtika reń-suwret dóretpeleri, K. Pokorniy, Lauda háykelleri, F. Bidlo, v. Silovskiyning grafikalıq shıǵarmaları). XX ásirdiń 20-30-jıllarında chex kórkem ónerinde social-sınlı jónelis qáliplesti. 1945-jıl Chexoslovakiya nemis fashistlerden azat etilgennen keyin, súwretshiler E. Filla, A. Paderlik, V. Sedlichek, músinshiler V. Makovskiy, K. Liditskiy, K. Pokorniy nátiyjeli dóretiwshilik etti. Bul dáwirde monumental bezew kórkem óneri túrleri rawajlandı. 1970-80-jıllar artistleri arasınan A. Zabravskiy, R. Kolarj, Y. Broj sıyaqlı súwretshi hám grafiklerdi, I. Maleyovskiy, M. Aksman sıyaqlı músinshilerdi kórsetiw múmkin. Bul dáwirde ámeliy bezew kórkem óneri túrleri keńnen jayıldı (kórkem ayna, toqımashılıq hám taǵı basqalar). == Muzıka == Chexiya muzıka mádeniyatı bay xalıq dóretiwshiligi — xojalıq, miynet, dástúr qosıq hám oyınları tiykarında rawajlanıp keldi. Saz ásbapları — fuyar, volinka, nay, truba, sitra, arfa hám basqa IX ásirden professional — diniy (shirkew) hám de dúnyalıq muzıka dóretiwshiligi taraqqiy rawajlandı. XV ásirde bir dawıslı "guschiler qosıǵı", XVI ásirden polifoniya muzıkası rawajlandı (A. Mixna, Y. Rixnovskiy, Ya. Turnovskiy hám basqalar). XVII-XIX ásirlerde kóplegen chex kompozitor hám sazendeleri óz watanın taslap basqa mámleketlerde nátiyjeli dóretiwshilik etti: Venada F. Tuma, Ya. Vanxel, V. Yirovets hám basqalar, Parijde A. Reyxa, Italiyada B. Chernogorskiy, Y. Mislivichek, Germaniyada Ya. Zelenka, Mangeym mektep wákilleri hám taǵı basqalar, 1737-jıl Pragada opera teatrı, 1783-jıl Nostickiy milliy teatrı, 1811-jıl Pragada konservatoriya, 1831-jıl organ mektebi, 1881-jıl Milliy teatr ashıldı. 1891-jıl Chex kvarteti, 1901-jıl Chex filarmoniyası, 1920-jıl Praga kvarteti, 1928-jıl Praga úflep shertiletuǵın saz ásbapları kvintetina tiykar salındı. F. Shkroup chex tilindegi birinshi operanı jarattı (1826). B. Smetana hám A. Dvorjak chex eski muzıka mektep tiykarshıları bolıp tabıladı. Z. Fibix hám L. Yanachek olardıń isiniń dawamshıları bolıp tabıladı. XIX ásir aqırı XX ásir 1-yarımında I. B. Fyorster, V. Novak, Y. Suk, B. Martinu, V. VLeysek, O. Ostrchil sıyaqlı kompozitorlar nátiyjeli dóretiwshilik etti. Atqarıwshılar arasında dirijyor V. Talix, skripkashılar F. Laub, O. Shevchik, Ya. Kubelik, qosıqshılar V. Gesh, B. Benoni, K. Burian, E. Destinovalar ajıralıp turadı. 1930-jıllardıń ortalarınan aldıńǵı muzıkashılar antifashistlik temada shıǵarmalar jarattı. Ekinshi jáhán urısınan keyin kompozitorlar jámiyettegi ózgerislerdi sáwlelendiriwge umtıldı (V. Dobiash, E. Akeman, B. Martinu, K. Burian hám basqalar). 1960-80-jıllarda kompozitorlardan Y. Pauer, V. Sommer, L. Jelezni, S. Gavelka, V. Kalabis ataqlı bolǵan. Smetana, Yanachek atındaǵı tarlı kvartetlar, Y. Suk atındaǵı tarlı trio dańq qazanǵan. == Teatr == XVI-XVII ásirlerde mektep teatrı, ásirese, háweskerlik teatrı kóplep payda boldı. 1737-jıl Pragada birinshi turaqlı teatr imaratı — "Teatr u Kotsu" qurıldı. 1786-89-jıllar "Bouda" teatrında chex tilindegi truppa isley basladı. XIX ásir 1-yarımında chex dramaturgiyasında Ya. N. Shtepanek (rejissyor da bolǵan), V. Klitsper, Y. K. Til (professional teatrınıń rawajlanıwında xızmeti úlken bolǵan) diń shıǵarmaları payda boldı. Y. Til 1824-34-jıllarda chex truppasini, 1835-37 jıllarda " Teatr ol Kaetana" atındaǵı háweskerler jámáátine basshılıq etdi. 1862-83-jıllar Pragada Waqıtsha teatr iskerlik kórsetti. Bul teatrda aktyorlardan Y. Moshna (chex realistlik aktyorlar mektebi tiykarshılarınan), Y. Bitner, Ye. Peshkova, K. Shimanovskiy, F. Kolar, rejissyorlardan Y. Kolar, E. Xvalovskiy islegen. 1881-jıldan "Teatr u Libushe" teatrı isley basladı. 1883-jıl Pragada Chex milliy teatrına tiykar salındı (XX ásirdiń 70-80-jıllarında mámleket teatr ómiriniń orayına aylandı). XIX ásir aqırı XX ásir basları Lirik teatr (1911-jıl tiykar salınǵan), Kórkem óner teatrı (1912-13) iskerlik kórsetti, háweskerlik teatrları kóbeydi. Plzen, Brno hám basqa qalalarda teatrlar payda boldı. 1919-jıldan Brno, 1920-jıldan Olomouts qala teatrları, 1933-jıldan Pragada "D34" teatrı isley basladı. Bul dáwir teatr ǵayratkerlerinen aktyorlar — V. Vidra, Ya. Shkoda ataqlı bolǵan. Ekinshi jáhán urısınan keyin Pragada Realistlik teatr, Satira teatrı dúzildi; 60-70-jıllarda kishi tájiriybe teatrları iskerlik kórsetti. 1970-80-jıllardaǵı aktyorlardan O. Kreycha, F. Smolik, Ya. Pruxa, Z. Shtepanek, B. Zagorskiy, rejissyorlardan M. Mixachek, K. Paloush, K. Novak, házirgi kompozitorlardan P. Eben, S. Gavelka, opera atqarıwshıları G. Benyachkova, E. Gruberova, P. Dvorskiy hám basqalardı kórsetiw múmkin. == Derekler == {{derekler}} == Siltemeler == {{Commonscat|Czech Republic}} {{Evropa}} {{Authority control}} [[Kategoriya:Mámleketler]] [[Kategoriya:Evropa]] lrsesq86hbbn2opvt2cu7qn3c3rd54a 10 1432 121849 65383 2025-06-22T08:51:08Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121849 wikitext text/x-wiki [[Túrk tili|túrkshe]]: ''{{lang|tr|{{{1}}}}}''<noinclude> {{hújjet}} [[Kategoriya:Tiller úlgileri|tr]] </noinclude> knf1uhc9cmwz9em1cxca64p7banvba0 0 2091 121708 121565 2025-06-21T12:15:38Z Srajatdin Usnatdinov 12560 121708 wikitext text/x-wiki {{Mámleketlik isker infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = Adolf Gitler | negizgi atı = {{lang-de|Adolf Hitler}} | súwret = Hitler portrait crop.jpg | súwret uzınlıǵı = | súwret túsindirmesi = Rásmiy portret. 1938-jıl | qatarlıq sanı = | lawazım = Germaniya Fyurerı | bayraq = Standarte Adolf Hitlers.svg | bayraq2 = Reichsadler Deutsches Reich (1935–1945).svg | lawazımdaǵı atı = | lawazımǵa kirisiw sánesi = [[1934|1934-jıl]] [[2-avgust]] | lawazımnan ketiw sánesi = [[1945|1945-jıl]] [[30-aprel]] | premyer = | prezident = | spiker = | senat baslıǵı = | vice-prezident = | gubernator = | vice-gubernator = | ministr = | premyer-ministr = | birinshi ministr = | monarx = | orınbasarı = | kancler = | parlament = | lider = | hákim = | hákim járdemshisi = | húkimdar = | húkimdar járdemshisi = | járdemshisi = | waqıtsha = | qarsılas = | aldınǵı isker = ''lawazım tiklendi'';<br>Paul fon Gindenburg (reyxprezident retinde) | keyingi isker = ''lawazım biykar etildi'';<br>Karl Dyonic (reyxprezident retinde) | aldınǵısı = | keyingisi = | taj kiygiziw sánesi = | 1belgiatı = | 1tekstatı = | 2belgiatı = | 2tekstatı = | 3belgiatı = | 3tekstatı = | 4belgiatı = | 4tekstatı = | 5belgiatı = | 5tekstatı = | qatarlıq sanı_2 = | lawazım_2 = | bayraq_2 = | bayraq2_2 = | lawazımdaǵı atı_2 = | lawazımǵa kirisiw sánesi_2 = | lawazımnan ketiw sánesi_2 = | premyer_2 = | prezident_2 = | vice-prezident_2 = | gubernator_2 = | vice-gubernator_2 = | ministr_2 = | premyer-ministr_2 = | birinshi ministr_2 = | monarx_2 = | orınbasarı_2 = | kancler_2 = | parlament_2 = | senat baslıǵı_2 = | lider_2 = | hákim_2 = | hákim járdemshisi_2 = | húkimdar_2 = | húkimdar járdemshisi_2 = | járdemshisi_2 = | waqıtsha_2 = | qarsılas_2 = | aldınǵı isker_2 = | keyingi isker_2 = | aldınǵısı_2 = | keyingisi_2 = | taj kiygiziw sánesi_2 = | 1belgiatı_2 = | 1tekstatı_2 = | 2belgiatı_2 = | 2tekstatı_2 = | 3belgiatı_2 = | 3tekstatı_2 = | 4belgiatı_2 = | 4tekstatı_2 = | 5belgiatı_2 = | 5tekstatı_2 = | qatarlıq sanı_3 = | lawazım_3 = | bayraq_3 = | bayraq2_3 = | lawazımdaǵı atı_3 = | lawazımǵa kirisiw sánesi_3 = | lawazımnan ketiw sánesi_3 = | premyer_3 = | prezident_3 = | vice-prezident_3 = | gubernator_3 = | vice-gubernator_3 = | ministr_3 = | premyer-ministr_3 = | birinshi ministr_3 = | monarx_3 = | orınbasarı_3 = | kancler_3 = | parlament_3 = | lider_3 = | hákim_3 = | hákim járdemshisi_3 = | húkimdar_3 = | húkimdar járdemshisi_3 = | járdemshisi_3 = | waqıtsha_3 = | qarsılas_3 = | aldınǵı isker_3 = | keyingi isker_3 = | aldınǵısı_3 = | keyingisi_3 = | taj kiygiziw sánesi_3 = | 1belgiatı_3 = | 1tekstatı_3 = | 2belgiatı_3 = | 2tekstatı_3 = | 3belgiatı_3 = | 3tekstatı_3 = | 4belgiatı_3 = | 4tekstatı_3 = | 5belgiatı_3 = | 5tekstatı_3 = | qatarlıq sanı_4 = | lawazım_4 = | bayraq_4 = | bayraq2_4 = | lawazımdaǵı atı_4 = | lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = | lawazımnan ketiw sánesi_4 = | premyer_4 = | prezident_4 = | vice-prezident_4 = | gubernator_4 = | vice-gubernator_4 = | ministr_4 = | premyer-ministr_4 = | birinshi ministr_4 = | monarx_4 = | orınbasarı_4 = | kancler_4 = | parlament_4 = | lider_4 = | hákim_4 = | hákim járdemshisi_4 = | húkimdar_4 = | húkimdar járdemshisi_4 = | járdemshisi_4 = | waqıtsha_4 = | qarsılas_4 = | aldınǵı isker_4 = | keyingi isker_4 = | aldınǵısı_4 = | keyingisi_4 = | taj kiygiziw sánesi_4 = | 1belgiatı_4 = | 1tekstatı_4 = | 2belgiatı_4 = | 2tekstatı_4 = | 3belgiatı_4 = | 3tekstatı_4 = | 4belgiatı_4 = | 4tekstatı_4 = | 5belgiatı_4 = | 5tekstatı_4 = | qatarlıq sanı_5 = | lawazım_5 = | bayraq_5 = | bayraq2_5 = | lawazımdaǵı atı_5 = | lawazımǵa kirisiw sánesi_5 = | lawazımnan ketiw sánesi_5 = | premyer_5 = | prezident_5 = | vice-prezident_5 = | gubernator_5 = | vice-gubernator_5 = | ministr_5 = | premyer-ministr_5 = | birinshi ministr_5 = | monarx_5 = | orınbasarı_5 = | kancler_5 = | parlament_5 = | lider_5 = | hákim_5 = | hákim járdemshisi_5 = | húkimdar_5 = | húkimdar járdemshisi_5 = | járdemshisi_5 = | waqıtsha_5 = | qarsılas_5 = | aldınǵı isker_5 = | keyingi isker_5 = | aldınǵısı_5 = | keyingisi_5 = | taj kiygiziw sánesi_5 = | 1belgiatı_5 = | 1tekstatı_5 = | 2belgiatı_5 = | 2tekstatı_5 = | 3belgiatı_5 = | 3tekstatı_5 = | 4belgiatı_5 = | 4tekstatı_5 = | 5belgiatı_5 = | 5tekstatı_5 = | qatarlıq sanı_6 = | lawazım_6 = | bayraq_6 = | bayraq2_6 = | lawazımdaǵı atı_6 = | lawazımǵa kirisiw sánesi_6 = | lawazımnan ketiw sánesi_6 = | premyer_6 = | prezident_6 = | vice-prezident_6 = | gubernator_6 = | vice-gubernator_6 = | ministr_6 = | premyer-ministr_6 = | birinshi ministr_6 = | monarx_6 = | orınbasarı_6 = | kancler_6 = | parlament_6 = | lider_6 = | hákim_6 = | hákim járdemshisi_6 = | húkimdar_6 = | húkimdar járdemshisi_6 = | járdemshisi_6 = | waqıtsha_6 = | qarsılas_6 = | aldınǵı isker_6 = | keyingi isker_6 = | aldınǵısı_6 = | keyingisi_6 = | taj kiygiziw sánesi_6 = | 1belgiatı_6 = | 1tekstatı_6 = | 2belgiatı_6 = | 2tekstatı_6 = | 3belgiatı_6 = | 3tekstatı_6 = | 4belgiatı_6 = | 4tekstatı_6 = | 5belgiatı_6 = | 5tekstatı_6 = | aytılıwı = | tuwılǵan waqtındaǵı atı = | tuwılǵan sánesi = [[1889|1889-jıl]] [[20-aprel]] | tuwılǵan ornı = [[Braunau-am-Inn]], [[Avstro-Vengriya]] | qaytıs bolǵan sánesi = [[1945|1945-jıl]] [[30-aprel]] | qaytıs bolǵan ornı = [[Berlin]], [[Nacistler Germaniyası|Germaniya]] | qaytıs bolıw sebebi = | jerlengen ornı = | dinastiyası = | puqaralıǵı = | milleti = | partiya = | basqa partiya = | boyı = | ómirlik joldası = Eva Braun | balaları = | ákesi = Alois Gitler | anası = Klara Gitler | nekesiz zayıbı = | qatnasıqları = | tuwısqanları = | jasaw ornı = | dini = | bilim alǵan jeri = | qánigeligi = | kásibi = | belgili isleri = | aylıǵı = | kabinet = | komitetler = | portfolio = | ilimiy ataǵı = | ataǵı = | maǵlıwmatı = | sıylıqları = | blanka1 = | tekst1 = | blanka2 = | tekst2 = | blanka3 = | tekst3 = | blanka4 = | tekst4 = | blanka5 = | tekst5 = | qolı = | sayt = | laqabı = | tiyisliligi = | armiya túri = | xızmet etken jılları = |áskeriy sıylıqları = |áskeriy_blanka1 = |áskeriy_tekst1 = |áskeriy_blanka2 = |áskeriy_tekst2 = |áskeriy_blanka3 = |áskeriy_tekst3 = |áskeriy_blanka4 = |áskeriy_tekst4 = |áskeriy_blanka5 = |áskeriy_tekst5 = | modul = | modul2 = | modul3 = | modul4 = | modul5 = | túsindirmeler = | sáne = | jıl = | derek = }} '''Adolf Gitler''' ({{Lang-de|Adolf Hitler}}, {{Audio-nohelp|GT AH AMS.ogg|/ ˈaːdɔlf ˈhɪtlɐ}}; [[1889|1889-jıl]] [[20-aprel]], [[Braunau-am-Inn]], [[Avstro-Vengriya]] — [[1945|1945-jı]]<nowiki/>l [[30-aprel]], [[Berlin]]) — Avstriyada tuwılǵan nemec mámleket hám [[Siyasat|siyasiy ǵayratker]], [[Nacizm|nacional-socializm]] tiykarlawshilerinen biri, 1933-jıldan 1945-jılda óz janına qas etıwıne shekem [[nacistler Germaniyası|nacistler Germaniyasınıń]] [[Fyurer|diktatorı]]. 1933-jılda nacional-socialistik nemis jumısshı partiyası jetekshisi retinde húkimetke kelip, reyx kancleri boldı. 1934-jılda fyurer hám [[Reyxskansler|reyxskancler]] ataǵına iye boldı. 1939-jıl 1-sentyabrde Polshaǵa hújim etip, [[ekinshi jáhán urısı]] baslandı, nátiyjede 70 millionnan artıq kisi qaytıs boldı. Urıs dawamında áskeriy operaciyalarda aktiv qatnas etdi hám [[Xolokost|Xolokostda]] oraylıq rol oynadı, onıń jábirleniwshileri 6 millionǵa jaqın Evropa evreyleri hám basqa etnik jáne social toparlardıń kóplegen wákilleri boldı. [[Avstriya-Vengriya|Avstriya-Vengriyanıń]] Braunau-am-Inn qalasında tuwılǵan Gitler Lenc qalası janında ósken. 1908-jildan [[Vena]] qalasında jasap, 1913-jılı Germaniyaģa kóship ótedi. [[Birinshi jáhán urısı]] dáwirinde Germaniya armiyasında xızmet etip, bir qatar sıylıqlardı qolǵa kirgizgen.1919-jılı nacional-socialistlik Germaniya jumisshi partiyasınıń (NSDAP) aldıǵı bolǵan Germaniya jumisshi partiyasına aǵza bolǵan, 1921-jili bolsa NSDAPtıń jetekshisi bolǵan. 1923-jılı Myunxendegi «pivo putchı» waqtında hákimiyattı qolǵa kirgiziwge urınıwı nátiyjesiz bolip, 5 jil qamaq jazasına húkim etilgen. Qamaqxanada ómirbayanınıń birinshi tomın hám «<nowiki/>[[Mein Kampf|Menin gúresim]]<nowiki/>» ({{lang-de| Mein Kampf}}) siyasiy manifestın jazǵan. 1924-jılı múddetinen burın azat etilgennen keyin Versal shártnamasına qarsı shıqtı hám xarizmatik orator sıpatında óziniń shıǵıp sóylegen sózlerinde [[pangermanizm]], [[antisemitizm]] hám [[Antikommunizm|antikommunizmdi]] propoganda qilǵan. Xalıqaralıq [[kapitalizm]] hám [[Kommunizm|kommunizmdi]] evrey til biriktiriwiniń bir bólegi sıpatında qaralaǵan. 1932-jil noyabrde NSDAP Germaniya [[Reyxstag (Veymar respubliası)|reyxstagında]] kópshilik orınlardı iyeledi, biraq absolyut kópshilikke iye bolmadı. Nátiyjede birde-bir partiya reyxskancler lawazımına talabanlardı qollap-quwatlaw ushın kópshiliktiń parlament koaliciyasın qáliplestire almadı. Burınǵı reyxskancler [[Franc fon Papen]] hám basqa da konservativ basshılar reyxsprezident [[Paul fon Gindenburg|Paul fon Gindenburgtı]] Gitlerdi kancler etip tayınlawǵa kóndirgen. 1933-jil 30-yanvarda tayınlaw ámelge asırıldı. Kóp ótpey reyxstag Ayrıqsha wákillikler haqqındaǵı nızamdı qabıl etip, [[Veymar respublikası|Veymar respublikasınan]] nacional-socializmniń [[Totalitarizm|totalitar]] hám [[Avtokratiya|avtoritar]] ideologiyasına tiykarlanǵan bir partiyalı diktaturaǵa [[Germaniyada nacistlerdiń hákimiyatqa keliwi|ótiwdi]] baslap berdi. 1934-jılı 2-avgustta Gindenburg qaytıs bolǵannan keyin Gitler mámleket basshısı lawazımın da iyelep, barlıq hákimiyattı óz qolina aldı. Ol Birinshi jáhán urısınan keyin [[Britaniya imperiyası|Britaniya]] hám [[Úshinshi Franciya Respublikası|Franciya]] húkimdarlıq etken Evropa kartasın ózgertip, evreylerdi Germaniyadan quwip shiǵariw hám «<nowiki/>[[Jana tártip (nacizm)|jana tártip]]<nowiki/>» ornatiwǵa umtıldı. Onıń húkimdarlıǵınıń dáslepki altı jılı [[Ullı depressiya|Ullı depressiyadan]] keyin tez ekonomikalıq tikleniwge alıp keldi, [[Versal shártnaması]] sheklewlerin biykarladı hám millionlaǵan etnikalıq nemecler jasaytuǵın aymaqlardı qosıp aldı, bul bolsa onı xalıqtıń úlken qollap-quwatlawına alıp keldi. Gitler nemis xalqı ushın Shigis Evropadaǵı [[Shıǵıstaǵı turmıslıq mákan|turmıslıq mákandı]] ({{lang-de|Lebensraum}}) keńeytiwge umtıldı. Onıń agressiv sırtqı siyasatı Ekinshi jáhán urısınıń tiykarǵı sebebi esaplanadı. Keń kólemli qayta qurallaniwdi ámelge asırǵan Germaniya 1939-jıl 1-sentyabrde Polshaǵa bastırıp kirdi, nátiyjede [[Ullı Britaniya]] hám [[Franciya]] Germaniyaǵa uris járiyaladı. 1941-jıl iyunde Gitler [[«Barbarossa» operaciyası|Sovet Awqamına bastırıp kiriw]] haqqında buyrıq berdi, 1941-jıl dekabrde bolsa [[Germaniyanıń AQSHqa uris járiyalaw haqqındaǵı deklaraciyası (1941)|AQSHqa uris járiyaladı]]. 1941-jıldıń aqırına kelip, Germaniya [[Vermaxt|vermaxtı]] hám oniń awqamlasları Evropa hám Arqa Afrikanıń úlken bólimin basıp aldı. 1941-jıldan keyin bul tabıslar áste-aqırın joqqa shıqtı hám 1945-jılı awqamlas armiyalar vermaxttı pútkilley jeńdi. 1945-jılı 29-aprelde Berlindegi fyurer bunkerinde Gitler óziniń uzaq jıllıq joldası Eva Braunǵa úylendi hám erteńine onıń menen birge Qızıl Armiya qolına túsip qalmaw ushın [[Adolf Gitlerdiń ólimi|óz janına qas etti]]. Denelerdi órtep jiberiw kerek edi, biraq asıǵısta bul jumıstı aqırına jetkeriwge úlgermedi. Urıstan soń Xalıq aralıq áskeriy tribunal bir qatar burınǵı joqarı mártebeli nemec basshıların ólim jazasına yaki uzaq múddetli qamaq jazasına húkim etti hám Gitler tárepinen dúzilgen SS, SD hám Gestapo shólkemlerin jınayıy dep taptı. Britaniya tariyxshısı Yan Kershou Gitlerdi «zamanagóy siyasiy jawızlıq tımsalı» dep táriypleydi{{sfn|Kershaw|2000b|p=XVII}}. [[Nacizmniń rasalıq teoriyası|Rasalıq ideologiyasına]] tiykarlanǵan Gitler rejimi 6 millionǵa jaqın evrey hám basqa millionlap qurbanlardıń genocidine juwapker edi, olardı Gitler hám onıń sherikleri rasalıq jaqtan kemis yamasa sociallıq jaqtan qolaysız elementler dep esaplaǵan. Gitler rejimi, sonday-aq, shama menen 19,3 million tınısh xalıq hám áskeriy tutqınlardıń ólimine de juwapker. Bunnan tısqarı, Evropa áskeriy háreketler teatrında 28,7 million ásker qaytıs boldı. Ekinshi jáhán urısı waqtında [[Ekinshi jáhán urısındaǵı joǵaltıwlar|qaytıs bolǵan tınısh xalıq]] sanı áskeriy háreketler ushın misli kórilmegen edi. == Ómirbayanı == === Shejire === Gitlerdiń barlıq ataqlı ata-babaları házirgi [[Chexiya]] menen shegaralas (Avstriya-Vengriyanıń hákimshilik-aymaqlıq bóliniwine bola – [[Bogemiya]] menen) [[Tómengi Avstriya|Tómengi Avstriyanıń]] kámbaǵal wálayatı Valdfirtelden kelip shıqqan{{sfn|Хаманн|2016|c=59}}. «Gitler» familiyası hár qıylı jazılıwlarda (''Hittlaer'', ''Hiedler'') belgili hám eń keń tarqalǵan versiyaǵa kóre, ''Hütte'' («ılashıq») sózinen kelip shıqqan ''Hütler'' familiyası menen birdey<ref>{{lang|de|Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. München-Berlin, 1942. S. 276.}}</ref>{{sfn|Хаманн|2016|c=59}}. Adolftıń ákesi Alois Gitler (1837-1903) [[Pyolla|Dyollersxaym]] janındaǵı Strones awılında qırıq bir jasar hám turmısqa shıqpaǵan Mariya Shiklgruber shańaraǵında tuwılǵan. Alois tuwılǵanınan bes jil ótip, Mariya Shiklgruber pútkil ómirin kámbaǵallıqta ótkizgen hám óz úyine iye bolmaǵan Shpital awılınan (házirgi [[Vaytra]] qalasınıń bir bólimi) digirmanshı Iogann Georg Gidlerge (Xiedler) úylendi. Balanı Gidlerdıń inisi Iogann Nepomuk óz úyine alıp ketti. Iogann Georg Gidler 1857-jılı otız toǵız jasına shekem nızamsız tuwılǵan bala sıpatında anasınıń familiyasın alıp júrgen Aloisti asıra almay qaytıs boldı{{sfn|Хаманн|2016|c=59-60}}. Alois Shiklgruber on úsh jasında tolıq mektep bilimlerin ala almay, jumıs islew ushın ketedi, on segiz jasında bolsa bajıxana xızmetine kiredi, bul kámbaǵal diyxan shańaraǵınan shıqqan adam ushın úlken tabıs edi. Bajıxanada ol pensiyaǵa shıqqansha keyingi qırıq jıl xızmet etti{{sfn|Хаманн|2016|c=60-61}}. Tek 1876-jılı ǵana Iogann Nepomuk Gidlerdiń baslaması menen úsh gúwa Gidler tiri waqtında Aloisti óziniń balası dep moyınlaǵanın tastıyıqladı, bul oǵan familiyasın ózgertiwge múmkinshilik berdi. Soniń menen birge, Dollersxaym ruwxaniysi metrikalıq kitapqa dúzetiw kirgizip, familiyasın «Gitler» dep jazip berdi<ref name="davidson6">{{kitap deregi|автор=Davidson, Eugene.|title=The making of Adolf Hitler: the birth and rise of Nazism|ссылка=https://books.google.ru/books?id=JagUZcri3s8C&pg=PA4|издательство=[[University of Missouri Press]]|год=1997|pages=4—6|allpages=419|isbn=978-0-8262-1117-0}}{{ref-en}}</ref>{{sfn|Хаманн|2016|c=61}}. Gitler úlkenniń ómir bayanı haqqındaǵı maǵlıwmatlar 1932-jıldıń basınan baslap baspasózde járiyalandı. Birinshi márte jurnalist Xans Xabe Shiklgruber – Adolf Gitlerdiń haqıyqıy familiyası ekenligi haqqındaǵı dawagerlik haqıyqatqa tuwra kelmeydi{{sfn|Хаманн|2016|c=63}}<ref>{{cite web|lang=en|url=https://www.nytimes.com/1990/05/06/opinion/l-hitler-never-really-was-schicklgruber-016390.html|title=Hitler Never Really Was Schicklgruber|last=Davin|first=Eric Leif|date=1990-05-06|publisher=[[The New York Times]]|accessdate=2010-04-25|archive-date=2011-05-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20110514081317/http://www.nytimes.com/1990/05/06/opinion/l-hitler-never-really-was-schicklgruber-016390.html|deadlink=no}}</ref><ref name="shearer16">''[[Ширер, Уильям|Ширер, У.]]'' Взлёт и падение Третьего рейха. — Т. 1. — С. 16.</ref>. 1885-jılı 7-yanvarda Alois Gitler úshinshi nekesinde tuwısqanı (Iogann Nepomuk Gidlerdiń aqlıǵı) Klara Poelclge (1860-1907) úylendi. Alois tuwısqanlıq baylanısları sebepli Klaraǵa úyleniw ushın Muqaddes Taxttan ruxsat alıwǵa májbúr boldı<ref name="Вернер Мазер" /><ref>''Ширер, У.'' Взлёт и падение Третьего рейха. — Т. 1. — С. 18.</ref>. Bul waqıtqa kelip onıń ekinshi nekesinen tuwılǵan kishkene ulı Alois hám keyinrek Geli Raubaldıń anası bolǵan qızı Anxel bar edi. Ayırım tariyxshılar Iogann Nepomuk Gidler Aloistiń biologiyalıq ákesi bolganlıǵın da boljap aytadi<ref name="davidson6" /><ref name="Вернер Мазер">''[[Вернер Мазер]]''. Адольф Гитлер. {{Ростов н/Д}}: [[Феникс (издательство)|Феникс]], 1998. — 608 с. — (След в истории). — {{некорректный ISBN|5-222-004595-X|Так в источнике}}</ref><ref>{{kitap deregi |title=Hitler: a Study in Tyranny |год=1971 |ссылка=https://archive.org/details/hitlerstudyintyr00bull_0 |издательство={{нп3|Harper & Raw}} |место=[[Нью-Йорк|New York]] |язык=en |автор=Alan Bullock}}{{ref-en}}</ref>. Gitlerdiń qarsılasları onıń shıǵısına qızıǵıwshılıq bildirgeni sebepli (sol waqıttaǵı gazetalar siyasatshınıń evrey tuwısqanları haqqında bir qatar dawrıqlı maǵlıwmatlardı basıp shıǵardı, onıń ideologiyasınıń oraylıq noqatı antisemitizm edi), ol hákimiyatqa kelgennen keyin Valdfirtelde shańaraqtıń esteligin máńgilestiriwdi qadaǵan etti hám Lincti óziniń húrmetiniń orayına aylandırdı. 1938-jılı Dellersheym janında Batıs Evropadaǵı eń úlken oqıw poligoni qurıldı hám átirapındaǵı awıllar jaylastırıldı. 1942-jılı bul táǵdir Dellersheymniń ózine de nesip etti{{sfn|Хаманн|2016|c=63-66}}. == Derekler == [[Kategoriya:Siyasatshılar]] [[Kategoriya:Nacizm]] qydwwhc9q7gk23p5gmyl5u54k27ivpx 0 2192 121753 112465 2025-06-21T17:47:49Z Janabaevazizbek 10433 121753 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı|portret=Judy Garland in Presenting Lily Mars.jpg|atı=Judy Garland|tuwılǵan waqtındaǵı atı=Frances Ethel Gumm|tuwılǵan jeri=Grand Rapids Minnesota, [[Amerika Qurama Shtatları|AQSh]]|kásibi=[[aktrisa]], [[qosıqshı]], [[vodvil]]|iskerlik jılları=1924-1969 (qosıqshı)<br/>1929-1967 (aktrisa)|qaytıs bolǵan sánesi=[[Chelsea (Londra)|Chelsea]], [[Angliya]]|ómirlik joldası=[[David Rose]] (1941-1944)<br/>[[Vincente Minnelli]] (1945-1951)<br/>[[David Rose]] (1941-1944)<br/>[[Vincente Minnelli]] (1945-1951)<br/>[[Sidney Luft]] (1952-1965)<br/>[[Mark Herron]](1965-1969)<br/>[[Mickey Deans]] (1969 ólimine shekem)|balaları=[[Liza Minnelli]]<br/>[[Lorna Luft]]<br/>Joseph Luft|qolı=Judy Garland Signature.svg}} '''Judy Garland''' (tuwılǵanındaǵı atı: '''Frances Ethel Gumm'''; [[1922|1922-jıl]] [[10-iyun]] — [[1969|1969-jıl]] [[22-iyun]]) — [[Amerika Qurama Shtatları|amerika]]lı [[aktrisa]] hám [[qosıqshı]]. Ol «The Wizard of Oz» (1939) filmi menen kinoǵa bala juldız sıpatında kirgen, «Somewhere Over the Rainbow» qosıǵı menen barlıq tıńlawshılardı jılatqan [[Gollivud]] oyınshılarınan biri. Olar Mikki Runi menen duet atqarǵan. Garland 1997-jılı óliminen keyin «Gremmi» sıylıǵı menen sıylıqlandı. Onıń qosıqlarınıń kópshiligi «Gremmi» sıylıqları dizimine kirgen hám 1999-jılı Amerika kino institutı onı klassikalıq Amerika kinosınıń eń iri 10 hayal juldızları qatarına kirgizgen. Ol bir neshe márte ózin óltiriwge urınǵan. Ol 1969-jılı dári-dármaqlardıń hádden tıs kóp muǵdarınan qaytıs bolǵan. Ol aktrisa [[Liza Minelli]]niń anası. Garland erte jasında jeke ómiri menen gúresti. Erte jastaǵı dańq basımı onıń óspirimlik dáwirinen baslap fizikalıq hám ruwxıy salamatlıǵına tásir kórsetti. Onıń ózi haqqındaǵı pikirleri fizikalıq jaqtan tartımlı emes ekenligine isenetuǵın kinorejissyorlar tárepinen turaqlı túrde manipulyaciya qılınǵan. Ol ómiriniń aqırına shekem alkogol hám náshebentlik zatlarǵa baylanıslı mashqalalar hám júz mıńlaǵan dollar salıq qarızdarlıǵına alıp kelgen finanslıq turaqsızlıqlar menen gúresken. Ómiri dawamında alkogol hám náshebentlik zatlarǵa úyrenip qalıwı onıń tek ǵana 47 jasında tosattan júdá kóp muǵdarda tınıshlandırıwshı dárilerdi qabıl etip, ómirden kóz jumıwına sebep bolǵan. == Ólimi == 1969-jıldıń basında Garlandtıń densawlıǵı keskin tómenlep ketti. Ol háptesine 2500 funt sterling tólenetuǵın bes háptelik jumıs ushın [[London]]daǵı Talk of the Town túngi klubında saxnaǵa shıqtı hám 1969-jıldıń mart ayında [[Kopengagen]]degi sońǵı koncertinde qatnastı. Besinshi hám aqırǵı kúyewi túngi klub basqarıwshısı Mikki Deansqa 1969-jıl 15-martta Londondaǵı Chelsi dizimge alıw byurosında turmısqa shıqqan. 1969-jılı 22-iyunde Deans 47 jasında Londondaǵı Belgravia Cadogan Leyndaǵı ijara úyleriniń vannaxanasında Garlandtı óli halda tapqan. Tergewdi alıp barıp atırǵan koroner Gevin Turstonnıń aytıwınsha, ol barbituratlardıń «kóp muǵdarda beriliwi» sebepli qaytıs bolǵan. Terstonnıń atap ótiwinshe, dozanıń hádden tıs asırılıwı ıqtıyarlı emes hám óz janına qastıyanlıq etiwge baylanıslı dáliller joq. Garlandtıń otopiyasında asqazan perdesinde isiniw hám asqazanda dári qaldıǵı anıqlanbaǵan, yaǵnıy dári bir muǵdarda emes, uzaq waqıt dawamında jutılǵan. Ólim haqqındaǵı gúwalıqta onıń ólimi «avariya» ekenligi kórsetilgen. == Derekler == {{Derekler}} == Sırtqı siltemeler == {{Commonscat|Judy Garland}} * {{IMDb | id=0000023 | name=Judy Garland}} {{Sırtqı siltemeler}} {{DEFAULTSORT:Garland, Judy}} [[Kategoriya:Judy Garland| ]] [[Kategoriya:Biseksual hayallar]] asruzitv5qalzlizk0pc330eccjld86 121773 121753 2025-06-21T21:47:21Z Janabaevazizbek 10433 121773 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı|portret=Judy Garland in Presenting Lily Mars.jpg|atı=Judy Garland|tuwılǵan waqtındaǵı atı=Frances Ethel Gumm|tuwılǵan jeri=Grand Rapids Minnesota, [[Amerika Qurama Shtatları|AQSh]]|kásibi=[[aktrisa]], [[qosıqshı]], [[vodvil]]|iskerlik jılları=1924-1969 (qosıqshı)<br/>1929-1967 (aktrisa)|ómirlik joldası=[[David Rose]] (1941-1944)<br/>[[Vincente Minnelli]] (1945-1951)<br/>[[David Rose]] (1941-1944)<br/>[[Vincente Minnelli]] (1945-1951)<br/>[[Sidney Luft]] (1952-1965)<br/>[[Mark Herron]](1965-1969)<br/>[[Mickey Deans]] (1969 ólimine shekem)|balaları=[[Liza Minnelli]]<br/>[[Lorna Luft]]<br/>Joseph Luft|qolı=Judy Garland Signature.svg|qaytıs bolǵan jeri=[[Chelsea (Londra)|Chelsea]], [[Angliya]]}} '''Judy Garland''' (tuwılǵanındaǵı atı: '''Frances Ethel Gumm'''; [[1922|1922-jıl]] [[10-iyun]] — [[1969|1969-jıl]] [[22-iyun]]) — [[Amerika Qurama Shtatları|amerika]]lı [[aktrisa]] hám [[qosıqshı]]. Ol «The Wizard of Oz» (1939) filmi menen kinoǵa bala juldız sıpatında kirgen, «Somewhere Over the Rainbow» qosıǵı menen barlıq tıńlawshılardı jılatqan [[Gollivud]] oyınshılarınan biri. Olar Mikki Runi menen duet atqarǵan. Garland 1997-jılı óliminen keyin «Gremmi» sıylıǵı menen sıylıqlandı. Onıń qosıqlarınıń kópshiligi «Gremmi» sıylıqları dizimine kirgen hám 1999-jılı Amerika kino institutı onı klassikalıq Amerika kinosınıń eń iri 10 hayal juldızları qatarına kirgizgen. Ol bir neshe márte ózin óltiriwge urınǵan. Ol 1969-jılı dári-dármaqlardıń hádden tıs kóp muǵdarınan qaytıs bolǵan. Ol aktrisa [[Liza Minelli]]niń anası. Garland erte jasında jeke ómiri menen gúresti. Erte jastaǵı dańq basımı onıń óspirimlik dáwirinen baslap fizikalıq hám ruwxıy salamatlıǵına tásir kórsetti. Onıń ózi haqqındaǵı pikirleri fizikalıq jaqtan tartımlı emes ekenligine isenetuǵın kinorejissyorlar tárepinen turaqlı túrde manipulyaciya qılınǵan. Ol ómiriniń aqırına shekem alkogol hám náshebentlik zatlarǵa baylanıslı mashqalalar hám júz mıńlaǵan dollar salıq qarızdarlıǵına alıp kelgen finanslıq turaqsızlıqlar menen gúresken. Ómiri dawamında alkogol hám náshebentlik zatlarǵa úyrenip qalıwı onıń tek ǵana 47 jasında tosattan júdá kóp muǵdarda tınıshlandırıwshı dárilerdi qabıl etip, ómirden kóz jumıwına sebep bolǵan. == Ólimi == 1969-jıldıń basında Garlandtıń densawlıǵı keskin tómenlep ketti. Ol háptesine 2500 funt sterling tólenetuǵın bes háptelik jumıs ushın [[London]]daǵı Talk of the Town túngi klubında saxnaǵa shıqtı hám 1969-jıldıń mart ayında [[Kopengagen]]degi sońǵı koncertinde qatnastı. Besinshi hám aqırǵı kúyewi túngi klub basqarıwshısı Mikki Deansqa 1969-jıl 15-martta Londondaǵı Chelsi dizimge alıw byurosında turmısqa shıqqan. 1969-jılı 22-iyunde Deans 47 jasında Londondaǵı Belgravia Cadogan Leyndaǵı ijara úyleriniń vannaxanasında Garlandtı óli halda tapqan. Tergewdi alıp barıp atırǵan koroner Gevin Turstonnıń aytıwınsha, ol barbituratlardıń «kóp muǵdarda beriliwi» sebepli qaytıs bolǵan. Terstonnıń atap ótiwinshe, dozanıń hádden tıs asırılıwı ıqtıyarlı emes hám óz janına qastıyanlıq etiwge baylanıslı dáliller joq. Garlandtıń otopiyasında asqazan perdesinde isiniw hám asqazanda dári qaldıǵı anıqlanbaǵan, yaǵnıy dári bir muǵdarda emes, uzaq waqıt dawamında jutılǵan. Ólim haqqındaǵı gúwalıqta onıń ólimi «avariya» ekenligi kórsetilgen. == Derekler == {{Derekler}} == Sırtqı siltemeler == {{Commonscat|Judy Garland}} * {{IMDb | id=0000023 | name=Judy Garland}} {{Sırtqı siltemeler}} {{DEFAULTSORT:Garland, Judy}} [[Kategoriya:Judy Garland| ]] [[Kategoriya:Biseksual hayallar]] 2fegyi167j7eqo5qda0zuxq8q0lecv6 0 2979 121851 118846 2025-06-22T09:12:23Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: [[Ózbekistan → [[Ózbekstan using [[Project:AWB|AWB]] 121851 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı |atı=Almalıq|túri=qala|súwret=[[Fayl:Church_in_Olmaliq_01-02.JPG|200px]]|mámleket=Ózbekstan|region túri=wálayat|region=Tashkent wálayatı|xalıq sanı=133400|sanalǵan jıl=2021}} '''Almalıq''' ({{Lang-uz|Алмалык, Olmaliq}}) — [[Ózbekstan]]daǵı qala. Xalıq sanı: 120, 8<ref>[http://archive.is/20121205010305/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=1337745929&lng=de&des=wg&geo=-225&srt=pnan&col=adhoq&msz=1500&men=gcis&lng=en «Uzbekistan: largest cities and towns and statistics of their population». World Gazetteer.]</ref> (2006). Almalıqta kán metalurgiya kárxanası bar. == Derekler == {{derekler}} {{Uzb-stub}} [[Kategoriya:Ózbekstan qalaları]] 7k4w33yibfhh6ml789qifhhxejt5qq1 0 3198 121810 114685 2025-06-22T08:27:22Z Janabaevazizbek 10433 121810 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" cellpadding="0" cellspacing="0" style="clear:right; width:360px; border-collapse:collapse; font-size:85%; background:#eee;" |- | style="height:3px;" colspan="10"| |- style="text-align:center;" | colspan="6" | <div cellpadding="0"> [[Fayl:Tibet-claims.jpg|360px|Mádeniy/tariyxıy, (ajıratıp kórsetilgen) hár qıylı aymaqlıq talaplar menen kórsetilgen]]<br /> {| |- | style="height:3px;" colspan="22"| |- style="text-align:left;" | style="width:3px;;" rowspan="6"| | style="height:15px; width:10px; background:#ff4040;"|&nbsp; | style="width:10px; background:#ff9f40;"|&nbsp; | style="width:10px; background:#ffff40;"|&nbsp; | style="width:10px;"|&nbsp; | style="width:10px;"|&nbsp; | style="width:10px;"|&nbsp; | style="width:10px;"|&nbsp; | Tibetlik súrgin toparlarınıń aytıwı boyınsha Úlken Tibet | style="width:3px;;" rowspan="6"| |- | style="width:10px; height:15px;"| | style="width:10px; background:#ff9f40;"| | style="width:10px; background:#ffff40;"| | style="width:10px; background:lightgreen;"| | style="width:10px; background:#40ffff;"| | style="width:10px;"|&nbsp; | style="width:10px;"| | <small>Qıtay tárepinen belgilengen [[Qıtay avtonom hákimshilik bólimleri|Tibet avtonom aymaqları]]</small> |- | style="width:10px; height:15px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px; background:#ffff40;"| | style="width:10px; background:lightgreen;"| | style="width:10px;"|&nbsp; | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | Qıtay aymaǵındaǵı [[Tibet avtonom rayonı]] |- | style="width:10px; height:15px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px; background:lightgreen;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | <small>Qıtay tárepinen qadaǵalawǵa alınǵan, [[Hindstan]] tárepinen [[Ladakh]] bólimi sıpatında qabıl etilgen</small> |- | style="width:10px; height:15px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px; background:#40ffff;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | <small>Hindler qol astında, Qıtaydıń ayırım bólimleri [[Qubla Tibet]]</small> |- | style="width:10px; height:15px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px; background:#4040ff;"| | style="width:10px;"| | <small>Tibet mádeniyatı sheńberindegi tariyxıy basqa tarawlar.</small> |}</div> |} '''Tibet''' ({{IPAc-en|audio=En-us-Tibet.ogg|t|ᵻ|ˈ|b|ɛ|t}}; {{bo|t=བོད|l=pʰøːʔ˨˧˩|p=Bod}} ''Böd''; {{zh||s=西藏<ref>https://dictionary.cambridge.org/zhs/%E8%AF%8D%E5%85%B8/%E8%8B%B1%E8%AF%AD-%E6%B1%89%E8%AF%AD-%E7%AE%80%E4%BD%93/tibet?q=Tibet Tibet 西藏</ref>|p=Xizang}}) — [[Shıǵıs Aziya]]nıń batıs bólimindegi aymaq bolıp, Tibet platosınıń úlken bólegin qamtıydı hám shama menen 470,000 kv.mil (1,200,000 km2) maydandı iyeleydi<ref>https://www.merriam-webster.com/dictionary/Tibet yamasa Xiang yamasa Shi-dzań — Qıtaydıń qubla-batısındaǵı biyik platoda (ortasha biyikligi 16,000 fut yamasa 4877 metr) jaylasqan, Gimalaydıń arqa tárepinde hám Hindstan, Nepal, Butan hám Myanma (Birma) menen shegaralas aymaq; paytaxtı — Lxasa, maydanı 471,660 kv.mil (1,226,316 kv.km), xalqı 3,002,165 adam.</ref><ref>{{cite book |title=The Question of Tibet and the Rule of Law |date=1959 |location=[[Geneva|Geneva, Switzerland]] |page=1 |url=https://www.icj.org/wp-content/uploads/1959/01/Tibet-rule-of-law-report-1959-eng.pdf |access-date=1-2-2025 |quote=The state of Tibet occupies an area of about 470,000 square miles.}}</ref>. Bul [[Tibetler|tibet]] xalqınıń watanı. Sonday-aq, platoda basqa etnik toparlardıń wákilleri, mısalı, [[monǵollar]], monpa, tamang, qiang, sherpa, lhoba hám XX ásirden baslap xan qıtayları menen xueyler jasaydı<ref>{{Cite journal |last1=Wang |first1=Ju-Han Zoe |last2=Roche |first2=Gerald |date= 16-3-2021 |title=Urbanizing Minority Minzu in the PRC: Insights from the Literature on Settler Colonialism |url=https://figshare.com/articles/journal_contribution/14776011 |journal=[[Modern China (journal)|Modern China]] |language=en |volume=48 |issue=3 |pages=593–616 |doi=10.1177/0097700421995135 |issn=0097-7004 |s2cid=233620981|url-access=subscription }}</ref>. Tibet jer betindegi eń biyik aymaq bolıp, ortasha biyikligi 4,380 m (14,000 fut) quraydı<ref>{{cite web |title=Altitude sickness may hinder ethnic integration in the world's highest places |url=https://www.princeton.edu/news/2013/07/01/altitude-sickness-may-hinder-ethnic-integration-worlds-highest-places |publisher=Princeton University |date= 1-7-2013 |access-date=March 6, 2021 |archive-date= 18-3-2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210318150542/https://www.princeton.edu/news/2013/07/01/altitude-sickness-may-hinder-ethnic-integration-worlds-highest-places |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=https://oak.ucc.nau.edu/wittke/Tibet/Plateau.html |title=Geology of the Tibetan Plateau |last=Wittke |first=J.H. |date= 24-2-2010|access-date= 29-3-2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190523070800/http://oak.ucc.nau.edu/wittke/Tibet/Plateau.html|archive-date=23-5-2019|url-status=live}}</ref>. [[Gimalay]]dıń qoynında jaylasqan Tibettiń eń biyik noqatı — jer betindegi eń biyik taw [[Everest]] bolıp, onıń biyikligi teńiz dárejesinen 8,848 m (29,000 fut) joqarı<ref>{{Cite web |last=US Department of Commerce |first=National Oceanic and Atmospheric Administration |title=What is the highest point on Earth as measured from Earth's center? |url=https://oceanservice.noaa.gov/facts/highestpoint.html#:~:text=Mount%20Everest,%20located%20in%20Nepal,But%20the%20summit%20of%20Mt.|access-date=12-11-2021 |website=oceanservice.noaa.gov |language=EN-US|archive-date=28-5-2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160528130315/https://oceanservice.noaa.gov/facts/highestpoint.html#:~:text=Mount%20Everest,%20located%20in%20Nepal,But%20the%20summit%20of%20Mt.|url-status=live}}</ref>. «Úlken Tibet» degen jaqınǵı atama tibet-birma tilleriniń tibet tarawında sóylewshi barlıq xalıqlardı bildiredi, bul keń aymaqqa [[Oraylıq Aziya]] respublikaları, [[Pakistan|Pákistan]], [[Hindstan]], [[Nepal]], [[Butan]], [[Bangladesh]], [[Myanma]], [[Qıtay|Qıtay Xalıq Respublikası]], [[Mongoliya]], [[Rossiya]] hám shet elde jasawshı tibet diasporasınıń wákilleri kiredi<ref>https://www.amazon.com/Greater-Tibet-Examination-Boundaries-Cultural/dp/1498506445 «Úlken Tibet» túsiniki sońǵı jıllarda siyasiy hám akademiyalıq ortalıqlarda payda boldı. Bul túsinik tibet xalqı, ideyaları hám mádeniyatı bar bolǵan tariyhiy hám házirgi dúnyanı túsindiriwde basqa anıqlamalardıń jetkiliksizliginen kelip shıqqan. Bul maqalalar toplamı 2013-jılı Ulaan-Baatarda ótkerilgen Xalıqaralıq Tibet Izertlewleri Assotsiatsiyasınıń XIII-shi jıynalısında «Úlken Tibet» boyınsha ótkerilgen panel sessiyasınan ilham alǵan. Oǵan jetekshi tibet ilimpazları, xalıqaralıq huqıq ekspertleri hám tibet wákillerı qatnastı. «Úlken Tibet» túsinigi tibet-birma til toparınıń tibet tarawına tiyisli tillerde sóylewshi, óz-ara baylanıs túsinigine iye hám ulıwmalıq tariyhiy gúrriń bólisiwshi barlıq xalıqlardı óz ishine aladı. Bul keń aymaqqa Oraylıq Aziya respublikaları, Pákistan, Hindstan, Nepal, Butan, Bangladesh, Myanma, Qıtay Xalıq Respublikası, Monǵoliya, Rossiya hám sheteldegi tibet diasporası kiredi. Bul túsinik hátte tibet buddizminiń wákilleri bolǵan, biraq tibet tegine iye bolmaǵan adamlardı hám buddist bolmaǵan tibet xalqın da óz ishine alıwı múmkin. Bul aymaqtıń kópshilik bólegi milodiy VII-IX ásirlerindegi tibet mádeniyatı hám siyasiy baqlaw keńeyiwine tuwrı keledi hám sol sebepli házirgi Qıtaydaǵı Tibet Avtonom Rayonınan - tibet «mádeniyat aymaǵınan» birnesh ese úlken.</ref><ref>{{cite book |last1=Wang |first1=Lixiong |editor1-last=Sautman |editor1-first=Barry |editor2-last=Teufel Dryer |editor2-first=June |title=Contemporary Tibet: Politics, Development and Society in a Disputed Region |date=2005 |publisher=Routledge |page=114 |chapter=Indirect Representation Versus a Democratic System Relative Advantages for Resolving the Tibet |quote=...the whole of Tibet, sometimes called Greater Tibet.}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Qıtay]] dsb13tppi4o80okokxuuawq6wq2oey6 121811 121810 2025-06-22T08:29:24Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Tibet|Tibet]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121811 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" cellpadding="0" cellspacing="0" style="clear:right; width:360px; border-collapse:collapse; font-size:85%; background:#eee;" |- | style="height:3px;" colspan="10"| |- style="text-align:center;" | colspan="6" | <div cellpadding="0"> [[Fayl:Tibet-claims.jpg|360px|Mádeniy/tariyxıy, (ajıratıp kórsetilgen) hár qıylı aymaqlıq talaplar menen kórsetilgen]]<br /> {| |- | style="height:3px;" colspan="22"| |- style="text-align:left;" | style="width:3px;;" rowspan="6"| | style="height:15px; width:10px; background:#ff4040;"|&nbsp; | style="width:10px; background:#ff9f40;"|&nbsp; | style="width:10px; background:#ffff40;"|&nbsp; | style="width:10px;"|&nbsp; | style="width:10px;"|&nbsp; | style="width:10px;"|&nbsp; | style="width:10px;"|&nbsp; | Tibetlik súrgin toparlarınıń aytıwı boyınsha Úlken Tibet | style="width:3px;;" rowspan="6"| |- | style="width:10px; height:15px;"| | style="width:10px; background:#ff9f40;"| | style="width:10px; background:#ffff40;"| | style="width:10px; background:lightgreen;"| | style="width:10px; background:#40ffff;"| | style="width:10px;"|&nbsp; | style="width:10px;"| | <small>Qıtay tárepinen belgilengen [[Qıtay avtonom hákimshilik bólimleri|Tibet avtonom aymaqları]]</small> |- | style="width:10px; height:15px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px; background:#ffff40;"| | style="width:10px; background:lightgreen;"| | style="width:10px;"|&nbsp; | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | Qıtay aymaǵındaǵı [[Tibet avtonom rayonı]] |- | style="width:10px; height:15px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px; background:lightgreen;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | <small>Qıtay tárepinen qadaǵalawǵa alınǵan, [[Hindstan]] tárepinen [[Ladakh]] bólimi sıpatında qabıl etilgen</small> |- | style="width:10px; height:15px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px; background:#40ffff;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | <small>Hindler qol astında, Qıtaydıń ayırım bólimleri [[Qubla Tibet]]</small> |- | style="width:10px; height:15px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px;"| | style="width:10px; background:#4040ff;"| | style="width:10px;"| | <small>Tibet mádeniyatı sheńberindegi tariyxıy basqa tarawlar.</small> |}</div> |} '''Tibet''' ({{IPAc-en|audio=En-us-Tibet.ogg|t|ᵻ|ˈ|b|ɛ|t}}; {{bo|t=བོད|l=pʰøːʔ˨˧˩|p=Bod}} ''Böd''; {{zh||s=西藏<ref>https://dictionary.cambridge.org/zhs/%E8%AF%8D%E5%85%B8/%E8%8B%B1%E8%AF%AD-%E6%B1%89%E8%AF%AD-%E7%AE%80%E4%BD%93/tibet?q=Tibet Tibet 西藏</ref>|p=Xizang}}) — [[Shıǵıs Aziya]]nıń batıs bólimindegi aymaq bolıp, Tibet platosınıń úlken bólegin qamtıydı hám shama menen 470,000 kv.mil (1,200,000 km2) maydandı iyeleydi<ref>https://www.merriam-webster.com/dictionary/Tibet yamasa Xiang yamasa Shi-dzań — Qıtaydıń qubla-batısındaǵı biyik platoda (ortasha biyikligi 16,000 fut yamasa 4877 metr) jaylasqan, Gimalaydıń arqa tárepinde hám Hindstan, Nepal, Butan hám Myanma (Birma) menen shegaralas aymaq; paytaxtı — Lxasa, maydanı 471,660 kv.mil (1,226,316 kv.km), xalqı 3,002,165 adam.</ref><ref>{{cite book |title=The Question of Tibet and the Rule of Law |date=1959 |location=[[Geneva|Geneva, Switzerland]] |page=1 |url=https://www.icj.org/wp-content/uploads/1959/01/Tibet-rule-of-law-report-1959-eng.pdf |access-date=1-2-2025 |quote=The state of Tibet occupies an area of about 470,000 square miles.}}</ref>. Bul [[Tibetler|tibet]] xalqınıń watanı. Sonday-aq, platoda basqa etnik toparlardıń wákilleri, mısalı, [[monǵollar]], monpa, tamang, qiang, sherpa, lhoba hám XX ásirden baslap xan qıtayları menen xueyler jasaydı<ref>{{Cite journal |last1=Wang |first1=Ju-Han Zoe |last2=Roche |first2=Gerald |date= 16-3-2021 |title=Urbanizing Minority Minzu in the PRC: Insights from the Literature on Settler Colonialism |url=https://figshare.com/articles/journal_contribution/14776011 |journal=[[Modern China (journal)|Modern China]] |language=en |volume=48 |issue=3 |pages=593–616 |doi=10.1177/0097700421995135 |issn=0097-7004 |s2cid=233620981|url-access=subscription }}</ref>. Tibet jer betindegi eń biyik aymaq bolıp, ortasha biyikligi 4,380 m (14,000 fut) quraydı<ref>{{cite web |title=Altitude sickness may hinder ethnic integration in the world's highest places |url=https://www.princeton.edu/news/2013/07/01/altitude-sickness-may-hinder-ethnic-integration-worlds-highest-places |publisher=Princeton University |date= 1-7-2013 |access-date=March 6, 2021 |archive-date= 18-3-2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210318150542/https://www.princeton.edu/news/2013/07/01/altitude-sickness-may-hinder-ethnic-integration-worlds-highest-places |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=https://oak.ucc.nau.edu/wittke/Tibet/Plateau.html |title=Geology of the Tibetan Plateau |last=Wittke |first=J.H. |date= 24-2-2010|access-date= 29-3-2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190523070800/http://oak.ucc.nau.edu/wittke/Tibet/Plateau.html|archive-date=23-5-2019|url-status=live}}</ref>. [[Gimalay]]dıń qoynında jaylasqan Tibettiń eń biyik noqatı — jer betindegi eń biyik taw [[Everest]] bolıp, onıń biyikligi teńiz dárejesinen 8,848 m (29,000 fut) joqarı<ref>{{Cite web |last=US Department of Commerce |first=National Oceanic and Atmospheric Administration |title=What is the highest point on Earth as measured from Earth's center? |url=https://oceanservice.noaa.gov/facts/highestpoint.html#:~:text=Mount%20Everest,%20located%20in%20Nepal,But%20the%20summit%20of%20Mt.|access-date=12-11-2021 |website=oceanservice.noaa.gov |language=EN-US|archive-date=28-5-2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160528130315/https://oceanservice.noaa.gov/facts/highestpoint.html#:~:text=Mount%20Everest,%20located%20in%20Nepal,But%20the%20summit%20of%20Mt.|url-status=live}}</ref>. «Úlken Tibet» degen jaqınǵı atama tibet-birma tilleriniń tibet tarawında sóylewshi barlıq xalıqlardı bildiredi, bul keń aymaqqa [[Oraylıq Aziya]] respublikaları, [[Pakistan|Pákistan]], [[Hindstan]], [[Nepal]], [[Butan]], [[Bangladesh]], [[Myanma]], [[Qıtay|Qıtay Xalıq Respublikası]], [[Mongoliya]], [[Rossiya]] hám shet elde jasawshı tibet diasporasınıń wákilleri kiredi<ref>https://www.amazon.com/Greater-Tibet-Examination-Boundaries-Cultural/dp/1498506445 «Úlken Tibet» túsiniki sońǵı jıllarda siyasiy hám akademiyalıq ortalıqlarda payda boldı. Bul túsinik tibet xalqı, ideyaları hám mádeniyatı bar bolǵan tariyhiy hám házirgi dúnyanı túsindiriwde basqa anıqlamalardıń jetkiliksizliginen kelip shıqqan. Bul maqalalar toplamı 2013-jılı Ulaan-Baatarda ótkerilgen Xalıqaralıq Tibet Izertlewleri Assotsiatsiyasınıń XIII-shi jıynalısında «Úlken Tibet» boyınsha ótkerilgen panel sessiyasınan ilham alǵan. Oǵan jetekshi tibet ilimpazları, xalıqaralıq huqıq ekspertleri hám tibet wákillerı qatnastı. «Úlken Tibet» túsinigi tibet-birma til toparınıń tibet tarawına tiyisli tillerde sóylewshi, óz-ara baylanıs túsinigine iye hám ulıwmalıq tariyhiy gúrriń bólisiwshi barlıq xalıqlardı óz ishine aladı. Bul keń aymaqqa Oraylıq Aziya respublikaları, Pákistan, Hindstan, Nepal, Butan, Bangladesh, Myanma, Qıtay Xalıq Respublikası, Monǵoliya, Rossiya hám sheteldegi tibet diasporası kiredi. Bul túsinik hátte tibet buddizminiń wákilleri bolǵan, biraq tibet tegine iye bolmaǵan adamlardı hám buddist bolmaǵan tibet xalqın da óz ishine alıwı múmkin. Bul aymaqtıń kópshilik bólegi milodiy VII-IX ásirlerindegi tibet mádeniyatı hám siyasiy baqlaw keńeyiwine tuwrı keledi hám sol sebepli házirgi Qıtaydaǵı Tibet Avtonom Rayonınan - tibet «mádeniyat aymaǵınan» birnesh ese úlken.</ref><ref>{{cite book |last1=Wang |first1=Lixiong |editor1-last=Sautman |editor1-first=Barry |editor2-last=Teufel Dryer |editor2-first=June |title=Contemporary Tibet: Politics, Development and Society in a Disputed Region |date=2005 |publisher=Routledge |page=114 |chapter=Indirect Representation Versus a Democratic System Relative Advantages for Resolving the Tibet |quote=...the whole of Tibet, sometimes called Greater Tibet.}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Qıtay]] [[Kategoriya:Tibet]] sywdwntzfeb6z3x59k2et25nwnok9s5 0 3504 121776 109305 2025-06-21T22:26:11Z Janabaevazizbek 10433 Janabaevazizbek atlı paydalanıwshı [[Bótken oblastı]] betin [[Batken wálayatı]] betine aldınǵı bette baǵdarlawshı silteme qaldırmastan kóshirdi: Qáte atama 109305 wikitext text/x-wiki '''Bótken oblastı''' [[Qırǵızstan]] da jaylasqan. Ortalıǵı bótken qalası. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Geografiya]] 80fgcgs76clbbll59284an3jycx6ehm 0 3613 121852 119176 2025-06-22T09:12:25Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: [[Ózbekistan → [[Ózbekstan using [[Project:AWB|AWB]] 121852 wikitext text/x-wiki [[Image:TurkmenistanDashhowuz.png|thumb|Dashoguz wálayatı]] '''Dashoguz wálayatı''' [[Túrkmenstan]]daǵi administrativ bólek. == Magliwmat == Bul walayat Túrkmenstaniń arqasinda jaylasip, arqa-shiǵisda [[Ózbekstan]]iń dúzimine kiretin (avtonom) [[Qaraqalpaqstan]] hám [[Xorezm wálayatı]] menen, qublada Túrkmenstaniń [[Ahal wálayatı]] menen, qubla-shiǵisda [[Lebap wálayatı]] menen, qubla-batisda bolsa [[Balkan wálayatı]] menen shegaralas. Maydani 73.4 mıń km². Xalqı: 893.7 mıń adam.(1994) === [[Qala]]lar === *[[Dashoguz]] *[[Góne Úrgenish]] === [[rayon]]lar=== * [[Saparmyrat Nyýazow]] * [[Görogly rayoni|Görogly]] * [[Gurbansoltan Eje]] * [[Gubadaǵ]] * [[Boldumsaz]] * [[Akdepe]] * [[Góneürgensh]] * [[Saparmyrat Türkmenbaşy]] * [[Ruhybelent]] {{Túrkmenstan walayatlari}} [[Kategoriya:Túrkmenstan]] oyarw7d61tbvjhipsf2gt556ump3frs 0 3898 121787 119063 2025-06-21T22:46:06Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121787 wikitext text/x-wiki '''Belorus mámleketlik universiteti''' ({{lang-ru|Белару́скі дзяржа́ўны ўніверсітэ́т (універсітэ́т)}}, qisqartilǵan ati ({{lang-ru|БДУ}}), [[1921]]-shi jilda [[Minsk]]te paydalaniwǵa tapsirilǵan mámleketlik universiteti. Házirgi kúnde, [[Belorussiya]]da eń abiroyli universitetlerdiń biri esaplanadi. [[Fayl:Belarus-Minsk-BSU Branch-Hostel.jpg|border|300px|]] [[Fayl:Belarus-Minsk-BSU Branch-Biology Faculty-Hall-1.jpg|border|300px|BMU-niń biologiya fakulteti]] == Siltemeler == * [http://www.bsu.by Rasmiy websayti] [[Kategoriya:Belorussiya]] [[Kategoriya:Universitetler]] l48xm8lkxvhrnztj2kz101vvp236yx0 0 4082 121790 112420 2025-06-21T22:46:49Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121790 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=Iyun 2023}} '''İstanbul Texnika universiteti''' ('''İTÜ'''), ''Istanbul Tehniki Universiteti'', ITU) [[Istanbul]], [[Túrkiya]]'da jaylasqan universitet. {{Commons category|Istanbul Technical University}} * [http://www.itu.edu.tr ITU rásmiy websayti] * [https://web.archive.org/web/20081106054856/http://www.itu.edu.tr/e/ ITU Baş Sahypa], English [[Kategoriya:Túrkiya]] [[Kategoriya:Universitetler]] dhfayqbfssgd0g0b5dedrbfuhk71bbl 0 4086 121869 112371 2025-06-22T09:16:20Z Janabaevazizbek 10433 /* Derekler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121869 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=Iyun 2023}} [[File:Hyundai Motor Company logo.svg|thumb|200px]] '''H'''Жуан мәтін'''yundai Motor Company''' (Xyonde Motor Kompani, "''Көлбеу мәтін''za''Көлбеу мәтін''managoylik ", kor. 현대자동차 주식회사) — [[Qubla Koreya]]niń avtomobil ishlep shiǵariwshi kompaniyasi. Mámleketde júda iri avtomobil islep shiqariwshi hám dúnyada tortinshi ''Көлбеу мәтін''orinda. Shtab kvartirasi — [[Seul]]da jaylasqan. == Tariyxı =='''Жуан мәтін''' Chung Ju-Yung (1915-2001) 1947 jılda Hyundai Engineering and Construction Company kompaniyasına tiykar salǵan. Keyinirek Hyundai Motor Company 1967 jılda islengen hám kompaniyanıń birinshi modeli Cortina 1968 jılda Ford "Motor Company" menen sheriklikte shıǵarılǵan. Hyundai óz avtomobilin islep shıǵıwshı bolǵanında, olar 1974 jıl fevral ayında Britaniyanıń Leylanddagi Astın Morrisning burınǵı basqarıwshı direktorı Jorj Turnbullni yolladilar. Ol óz gezeginde taǵı besew eń jaqsı Britaniyalıq avtomobil injenerlerin jumısqa aldı. Olar dene dizayneri Kennet Barnett, injenerler Jan Simpson hám Edvard Chapman, shassi injeneri bolǵan Jan Krostueyt hám islep shıǵıw boyınsha bas injener bolǵan Piter Sleyt edi. 1975 jılda birinshi Qubla Kareya avtomobili bolǵan Pony shıǵarıldı, onıń dizayni ItalDesign kompaniyasınan Giorgio Giujiaro tárepinen hám Yaponiyanıń Mitsubishi Motors kompaniyası tárepinen usınıs etilgen quwat uzatıw texnologiyası. Kirip keyingi jılı Ekvadorǵa, keyin bolsa Benilüks mámleketlerine kirip etildi. Hyundai Britaniya bazarına 1982 jılda kirip, onda birinshi jılında 2993 mashina satqan. 1984 jılda Hyundai Ponyni Kanadaǵa kirip ete basladı, biraq Amerika Qospa Shtatlarına emes, sebebi Pony ol erda emissiya standartlarınan ótpeydi. Kanada sawdaları kutilganidan talay joqarı boldı hám ol bir waqtıniń ózinde Kanada bazarında eń kóp satılatuǵın mashina edi. 1985 jılda bir millionınshı Hyundai avtomobili islep shıǵarıldı. 1986 jılǵa shekem Hyundai Grandeur iri avtomobili usınıs etilgunga shekem, Hyundai Qubla Kareya basqarıw bazarı ushın jergilikli islep shıǵarılǵan Ford Granada ni usınıs etdi. Hyundai hár bir alıp kelingen Granada ushın besew mashina kirip etken eken (Kia-ga da tap sonday talaplar qoyılǵan ) bul yiqitilgan jıynaqlardı import etiwge ruqsat berilgen. 1986 jılda Hyundai Amerika Qospa Shtatlarında avtomobillerdi satıwdı basladı hám Excel Fortune jurnalı tárepinen " Eń jaqsı ónim №10" nominatsiyasiga iye boldı, bul tiykarınan arzanlıǵı sebepli. Kompaniya 1988 jılda orta ólshemli Sonatadan baslap óz texnologiyası menen modellerdi islep shıǵarıwdı basladı. 1990 jıldıń báhárinde Hyundai avtomobilleriniń ulıwma islep shıǵarılıwı tórt million donagacha jetti. 1991 jılda kompaniya óziniń birinshi jeke benzinli dvigateli, tórt cilindrli Alpha, sonıń menen birge, óziniń transmissiyasini jaratılıwma eristi hám usınıń menen texnologiyalıq ǵárezsizlikke jol ashtı. 1996 jılda Hyundai Motor India Limited Hindstannıń Chennay qasındaǵı Irungattukottai qalasında islep shıǵarıw zavodı menen islengen. 1998 jılda Hyundai ózin jáhán kólemindegi brend retinde teńitish maqsetinde óz imidjini qayta tiklay basladı. Chung Ju Yung Hyundai Motor administraciyaın 1999 jılda balası Chung Mong Kuga tapsırdı. Hyundai'ning bas kompaniyası Hyundai Motor Group óz avtomobilleriniń sapası, dizayni, islep shıǵarılıwı hám uzaq múddetli izertlewlerine úlken qarjı kirgizdi. Ol Qospa Shtatlarda satılatuǵın avtomobillerge 10 jıl yamasa 100 000 mil (160 000&nbsp;km) kepillikti qosdı hám agressiv marketing kampaniyasın basladı. 2004 jılda Arqa Amerikada J. D. Power and Associates kompaniyası tárepinen ótkerilgen soraw/tadqiqotda Hyundai " dáslepki sapa" boyınsha ekinshi orındı iyeledi. Hyundai házirde Interbrand maǵlıwmatlarına kóre, dúnyadaǵı eń qımbat 100 dane brenddan biri esaplanadı. 2002 jıldan beri Hyundai da FIFA Jáhán chempionatining dúnya boylap rásmiy qáwenderlerinen biri esaplanadı. 2006 jılda Qubla Kareya húkimeti Chung Mong Kooning korruptsiyada gúman etip, Hyundai basshısı retindegi ámeliyatın tekseriwdi basladı. 2006 jıl 28 aprelde Chung qamawǵa alındı hám 100 milliard Qubla Kareya vonini (106 million AQSh dolları ) ózlestirganlikda ayblandi.[24] Nátiyjede Hyundai vitse-prezidenti hám bas direktorı Kim Danq-jin onıń ornına kompaniya basshısı etip tayınlandi. 2011-jıl 30 -sentyabrde Yang Seung Suk Hyundai Motor Co bas direktorı lawazımınan ketiwin járiyaladı. waqtınshalıq almastırıw dáwirinde Chung Mong-ǵoy hám Kim Eok-jo bas direktor lawazımın bóliwlaydilar. 2014-jılda Hyundai óz avtomobillerinde avtomobil dinamikasın jaqsılawǵa itibar qaratıw ǵayratın basladı hám BMW M kompaniyasınıń injenerlik boyınsha burınǵı vitse-prezidenti Albert Biermannni Hyundai avtomobilleri ushın shassi islep shıǵıwǵa basshılıq qılıw ushın yolladi; «Kompaniya aydawshılardı tartıw ushın tiyisli segmentlerinde jetekshilik etiwshi transport quralların islep shıǵarıw hám aydaw boyınsha texnikalıq jetekshine aylanıw niyetida». 2020 -jıl 14-oktyabrda Euisun Chung Hyundai Motor Group kompaniyasınıń jańa baslıǵı lawazımına kirdiler. Onıń ákesi Chung Mong-Koo eń húrmetli baslıq etip tayınlandi. 2021-jıl aprel ayında kompaniya onıń paydası 187 procentke asqanın, bul tórt jıl ishindegi eń joqarı ósiw ekenligin ayttı. Kompaniya 2021-jıl basınan mart ayına shekem 1, 16 milliard dollar payda kórdi. '''Izertlew hám islenbelar''' Hyundai kompaniyası Qubla Kareyada (ush ofis), Germaniya, [[Yaponiya]] hám Hindstanda jaylasqan altı izertlew hám islenbe oraylarına iye. Bunnan tısqarı, Kaliforniyadagi oray Qospa Shtatlar ushın dızaynlardı islep shıǵadı. Hyundai 1990 -jılda Kaliforniyadagi Fountanlar oypatlıqsında Hyundai Dizayn Orayın quradı. Oray 2003-jılda Kaliforniyaning Irvine qalasında 30 million dollarlıq jańa ob'ektke kóshti hám Hyundai Kia Motors dizayn hám texnikalıq orayı dep ózgertirildi. Qurılısda, sonıń menen birge, Hyundai ushın AQShdagi barlıq injenerlik iskerligi ushın juwapker bolǵan Hyundai America Technical Center, Inc sho<nowiki>''</nowiki>ba kárxanası jaylasqan. Hyundai America Texnikalıq Orayı 2005 jılda Michigan shtatınıń Superior Township qalasında (Ann Arbor qasında ) 200 000 kvadrat fut (19 000 m2) bolǵan jańa bas rezidenciyaına kóship ótti. 2004 jılda Hyundai Amerika Texnikalıq Orayı Kaliforniya shtatındaǵı Kaliforniya qalasında Hyundai/Kia poligonining qurılısın juwmaqladi. 4300 akr (17 km2) maydan Moxave shólinde jaylasqan bolıp, uzınlıǵı 6, 4 milya (10, 3&nbsp;km) súyri-sopaq jol, Avtomobil dinamikası aymaǵı, suwretler ishinde avtomobildi basqarıw stul, asfaltlanǵan tóbelik jolına iye., hám bir neshe arnawlı sirt jolları. 30 000 kvadrat fut (2 800 m2) maydanda ofislar hám jabıq sınaq maydanshaları jaylasqan kompleks de ımaratlarda jaylasqan. Ob'ekt 50 million dollarǵa qurılǵan. BIMTning 2021 jıldaǵı jıllıq Jáhán intellektuallıq múlk kórsetkishleri túsindiriwinde Hyundai 2020 jıl dawamında Gaaga sistemasında baspadan shıǵarılǵan 141 sanaat úlgisi dizimge alınıwı boyınsha dúnyada 4-orındı iyeledi. Bul orın 2019 -jılda baspadan shıǵarılǵan 57 sanaat úlgisi dizimi boyınsha olardıń aldınǵı 7-orındaǵı reytinginde joqarılaw bolıp tabıladı. '''Biznes''' Sonıń menen birge qarang: Hyundai Motor Group Qubla Kareyanıń Ulsan qalasındaǵı dúnyadaǵı eń iri avtomobil óndiriwshi zavod jılına 1, 6 millionnan artıq avtomobil islep shıǵaradı. 1998 jılda Qubla Kareya avtosanoatida hádden tıs keńeyiw hám Aziya finanslıq daǵdarısı sebepli júzege kelgen silkinıwdan keyin Hyundai raxibi Kia Motorsning kóp bólegin satıp aldı. 2000 jılda kompaniya DaimlerChrysler menen strategiyalıq birlespe tuzdi hám Hyundai Group menen sheriklikti uzdi. 2001 jılda Daimler-Hyundai Truck Corporation dúzildi. Biraq, 2004 jılda DaimlerChrysler óziniń 10, 5% úlesin 900 million dollarǵa satıp, kompaniya daǵı úlesinen waz keshti. Hyundai Motor America shtab-kvartirasi Fountain valley, Kaliforniya Hyundai [[Arqa Amerika]], Hindstan, Chexiya, Rossiya, Kitay hám Túrkiya daǵı islep shıǵarıw zavodlarına, sonıń menen birge, Evropa, Aziya, Arqa Amerika hám [[Tınısh okeanı]] jaǵaındaǵı izertlew hám islenbe oraylarına qarjı kirgizgen. 2004 jılda Hyundai Motor Company Qubla Kareyada 57, 2 milliard dollarlıq satıwǵa iye bolıp, onı Samsungdan keyin mámleket degi ekinshi iri korporatsiya yamasa chaebolga aylantırdı. 2005 jılda dúnya boylap satıwlar 2 533 695 donani quradı, bul ótken jılǵa salıstırǵanda 11 procentke ósdi. 2011 jılda Hyundai dúnya boylap 4, 05 million avtomobil sotdi hám Hyundai Motor Group GM, volkswagen hám Toyotadan keyin dúnyada tórtinshi iri avtomobil óndiriwshisi edi. Hyundai avtomobilleri 193 mámlekette 5000 ge jaqın dilerlik orayları arqalı satıladı. 2021-jıl fevral ayında CNBC Apple hám Hyundai-Kia avtonom Apple avtomobilin jaratıw boyınsha shártlesiwdi juwmaqlaw Ramazan yaki Qurban hayttan aldıńǵı kúninde ekeni haqqında xabar berdi. Avtomobil pútkilley Apple tárepinen islep shıǵılǵanı hám Hyundai yamasa Kia zavodlarında islep shıǵarılıwı hám potentsial túrde 2024 jılda islep shıǵarılıwı múmkinligi aytılǵandı. Biraq, Hyundai Motor kóp ótpey, Apple menen endi ózara kelisiwler alıp barmaslıǵının járiyaladı. 2021-jıl iyun ayında Hyundai Motor Group robototexnika firması Boston Dynamicsning qadaǵalaw paketin satıp alıwdı juwmaqladi. Hyundai Motor Group endi kompaniyanıń 80% úlesin aladı. '''Basshılar keńesi''' Hyundai Motor Group basshısı Chung Mong Koo (ońında ) 2013-jılda Qubla Kareya prezidenti Pak Ashıw Xening janında otırǵan. 2020 -jıl 16 -may jaǵdayına kóre: Chung Eui-sun, Hyundai Motors baslıǵı von Xi Li, Hyundai Motors prezidenti hám bas direktorı Albert Biermann, Ar-ge prezidenti Eon Tae Xa, jergilikli islep shıǵarıw prezidenti Sang-Hyun Kim, Hyundai Motors finanslıq direktorı Eun Su Choi, Daejon Joqarı sudınıń burınǵı prezidenti Danq Kyu Li, Ádalatlı sawda komissiyasınıń burınǵı bas xatkeri (Qubla Kareya ) Byung Kuk Li, Seul regionlıq salıq basqarması burınǵı komissari Chi-von Yun, UBS Asia-Pacific bas direktorı Eugene Ohr, Capital Group Companies International kompaniyasınıń burınǵı sheriki Sang-Seung Yi, Seul milliy universitetiniń ekonomika professorı == Derekler == [[Kategoriya:Kompaniyalar]] [[Kategoriya:Avtomobiller]] hmjkgapqni38nnx95pff071jc6p0qk8 0 4115 121784 116305 2025-06-21T22:45:14Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121784 wikitext text/x-wiki '''Oksford universiteti''' ({{lang-en|Oxford University}}) - [[Angliya]]nıń [[Oksford]] qalasında XI ásirdiń aqırında qurılǵan oqıw ornı. Universitet tek [[Ullı Britaniya]]da emes, al pútkil dúnya júzi boyınsha eń rawajlanǵan joqarı oqıw orınlarınıń biri esaplanadı. Házirgi waqıtta universitet oqıwshılarınıń tórtten biri sırt elden kelgenler. Oksford universiteti basqa da joqarı oqıw orınları arasında óziniń abıroyına iye bolıp, kópshilik reytinglerde [[Kembridj Universiteti]] hám [[Garvard Universiteti]] menen qızǵın bellesedi. == Derekler == {{derekler}} [[Kategoriya:Stubs]] [[Kategoriya:Ullı Britaniya universitetleri]] [[Kategoriya:Universitetler]] 7slvxhjqdp2w3375he73bci82oa26hm 0 4170 121853 118963 2025-06-22T09:12:27Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Ózbekistan → [[Ózbekstan using [[Project:AWB|AWB]] 121853 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Medved mzoo.jpg|thumb|250px|]] '''Ayıwlar''' — Kúshli hám úlken haywanlar, [[Ózbekstan]] tawlarında qońır ayıw ushırasadı. Wol wósimliklerdiń tamırı hám nálleri menen awqatlanadı, jazda bolsa miyweler menen awqatlanadı. Ayıwlar awqat jetispegen qıs kúnleri uyqıǵa ketedi. Araktika muzlıqlarında aq ayıw jasaydı. Wonıń salmaǵı 800 kg. Aq ayıw suwda jaqsı júzedi hám súńiydi, tiykarınan tyulenler hám balıqlar menen awqatlanadı. [[Kategoriya:Zoologiya]] [[Kategoriya:!Main category]] aaz5bspxc98gj2qiojuohgjny52qs1e 0 4187 121854 120891 2025-06-22T09:12:28Z Janabaevazizbek 10433 /* Ádebiyatlar */ clean up, replaced: [[Ózbekistan → [[Ózbekstan using [[Project:AWB|AWB]] 121854 wikitext text/x-wiki '''Allod''' (grekshe — jerge tolıq iyelik yetiw) [[Batıs evropa]] feodal jámiyetınde áwladtan-áwladqa miyras bolıp wótetuǵın jer-múlik. == Ádebiyatlar == *Jáhán tarıyxı, (eramızdıń V ásir aqırınan — XV ásir aqırına shekem) *[[Ózbekstan]] milliy eniklopediyası, mámleketlik ilimiy baspası. Tashkent — 2013. [[Kategoriya:Tariyx]] [[Kategoriya:!Main category]] ptlxir991j7ei7k9m4alnbbkwbakwnu 0 4281 121862 112031 2025-06-22T09:16:00Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121862 wikitext text/x-wiki '''BMW 5 Seriyası''', [[Germaniya]]nıń kompaniyası [[BMW]] tárepınnen [[1972]] jıldan beri paydalanıwǵa tapsırılǵan orta-klaslı avtomobil. Sodan, beri satılıwda bolǵan avtomobildıń, touring hám sedan túrlerı bar. BMW 5 Seriyasınıń bóleklerı, [[Audi A6]] , Mercedes-Benz-E Class, Jaguar S-Type, Lexus GS hám basqalardan quralǵan. [[Kategoriya:Avtomobil]] [[Kategoriya:!Main category]] [[Kategoriya:Avtomobiller]] 39unem27mjzvs3exvoydzr8tat251xt 0 4333 121868 115768 2025-06-22T09:16:19Z Janabaevazizbek 10433 /* Derekler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121868 wikitext text/x-wiki [[File:Detroit Renaissance-Center.jpg|thumb|alt=A.|GM Renaissance-Center]] [[Fayl:General Motors 2021 gloss.svg|oñğa|sürmesiz|200x200 nükte]] '''General Motors''' (qısqasha: '''GM''') — [[АQSH]]taǵı аvtоmоbil islep shıǵarıwshı eń іrі kоrpоrаtsiylаrdıń bіrі. Bаs ofisi [[Dеtroyt (Мichigan)|Dеtroyt]] qalаsındа jaylasqan. Kоrpоratsiya dúnyanıń 157 mámleketinde óz ónіmіn sаtаdı, hámde 37 еldе óndiris оrtalıqlаrı bаr. 2013-jıldıń maǵlıwmatı boyınsha korpоrаtsiyadа 219,000 adаm jumıs іslеydı. 2008-jılǵa dеyіn dúnyadaǵı eń іrі аvtоmоbil óndiriwshisi bolǵan. Házirgi waqıtta [[Toyota]]dаn keyіn dúnyanıń еkіnshі іrі аvtо islep shıǵarıwshısı bоlıp tаbılаdı. [[2013]]-jılı [[Forbes Global 2000]] bоyınshа dúnyanıń eń іrі kompaniyalar аrаsındа 70-shі оrındı iyeledı<ref>[http://www.forbes.com/global2000/list/ Forbes 2000 Global 2013 list]</ref>. == Derekler == {{derekler}} [[Kategoriya:Kompaniyalar]] [[Kategoriya:Avtomobiller]] {{company-stub}} 1vyrg2roeunr46to5oq6z8qvahxfyqc 0 4338 121861 112030 2025-06-22T09:15:54Z Janabaevazizbek 10433 /* Таrıyхı */ clean up, replaced: [[Kategoriya:mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121861 wikitext text/x-wiki [[Fayl:BMW logo.svg|180px|thumb|right|BMW logotipi]] '''BMW AG''' (nеmis tilindе ''Bayerische Motoren Werke AG'', Qaraqalpaqshа Bаvаriyalıq mоtоr zavodı) — [[Gеrmаniya]]nıń аvtоmоbil hám mоtоsikl islep shıǵarıwshı kоmpаniyası. == Таrıyхı == BMW kоmpаniyası 1917-jılı [[Gеrmаniya]]nıń [[Аyzеnаx]] qalasındа dúzilgen, biraq, аtаqlı emblеmаsı аrаdаn 15 jıl ótkenen keyin ǵana ózlerinıń dáslepki shıǵаrǵаn аvtоmоbilindе pаydа bolǵan. BMW- ''Bayerische Motoren Werke'', yaǵnıy ''Bavariyanıń mоtоr zavоdı'' dеp ataldı. Firmа óziniń birinshi is-háreketin аviyatsiya motorların shıǵarıwdan bаslаǵаn. Keyinlew kоmpаniyanıń аviyatsiyalıq óndirisin toqtаtıp, аdamlarǵа ózleri shıǵаrǵаn mаshinаlаrı mеnеn tаnıldı. {{Commonscat|BMW}} [[Kategoriya:Kompaniyalar]] [[Kategoriya:!Main category]] [[Kategoriya:Avtomobiller]] ltjeuhljzg71futvh63a2pvazdod2mo 0 4340 121864 119151 2025-06-22T09:16:04Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: [[Kategoriya:mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121864 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Chevrolet-logo.png|right|frameless|200px]] '''Chevrolet''' ([[IPA]]: ˌʃɛvroʊˈleɪ) (qisqasha ''Chevy'') [[General Motors]] (GM) korporatsiyasiniń [[avtomobil]] brendı. Ol GM'nıń eń kóp satilatuǵın tovarı. Chevrolet GM'nıń eń úlken markası, 20 dan artıq túrde avtomobiller hám olardıń túrli modifikatsiyaları usı brendtıń ishine kiredi. Chevrolet atı astında mashinalardan [[júk avtomobili|júk avtomobillerı]]ne shekem tayarlanadı. == Siltemeler == * [http://www.chevrolet.com Rasmiy sayt] {{shala}} [[Kategoriya:!Main category]] [[Kategoriya:Avtomobiller]] == Derekler == {{derekler}} edtqy22qu659s2yfdknrt7dt36mlo1q 0 4353 121875 106040 2025-06-22T09:16:29Z Janabaevazizbek 10433 /* Siltemeler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121875 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Mercedes benz logo1989.png|200px|thumb|right|Mercedes-Benz logotipi]] '''Mercedes-Benz''' — [[Germaniya]]nıń аvtоmоbil islep shıǵaratuǵın kоmpаniyası. Nеgіzgі ónіmlеrі - jоqаrǵı klаslı аvtоmоbillеr, hám júk аvtоmоbillеrı, аvtоbuslаr hám taǵı basqa kólіklеr. «Daimler AG» аvtоmоbillеr kоncеrnіnіń bólegі. 2013-jılı '''Mercedes-Benz''' brendіnіń bаhаsı 61,9 miliyard dоllаr bоlǵаn. Аvtоmоbil islep shıǵarıwshılardan "Toyota" kоmpаniyasınаn kеyіn 2-оrındı аlıp, dúnyadaǵı barlıq brеndlеr аrаsındа 11-оrındı iyeledı. Kоmpаniya 1926-jılı Gеrmаniyadаǵı sоl waqıtları еkі аvtо islep shıǵarıwshı - «Dаymlеr-Mоtоrеn-Gеzеllıshаft» hám «Bеnz» kompaniyalаrınıń bіrіgіwı nátiyjеsіndе pаydа bоldı. == Моdellerı == <center> <gallery> File:Mercedes 170 DS.JPG|W191 (1949—1955) File:300scoupe.jpg|Купе W188 «300S» File:W128 220SE.JPG|220SE W128 (1958—1961) File:1955 Mercedes-Benz 300SL Gullwing Coupe 34 right.jpg|300SL W198 (1954—1957) File:EM Mercedes 5849.jpg|W113 (1963—1971) File:Mercedes strichacht l sst.jpg|V114 (1968—1975) File:Mercedes-Benz 500SE.jpg|W126 (1979—1991) File:1995 Mercedes W124 Wagon rear.jpg|S124 (1984—1996) File:Mercedes W168 front 20071109.jpg|W168 A-класс (1997—2004) File:Mercedes s klasse 1 sst2.jpg|V220 (1998—2005) File:Mercedes-Benz W164 M-Class.jpg|W164 (2005-) File:Mercedes R320CDI L 4Matic rear.JPG|V251 R-класс (2005-) File:Mercedes SL II.Facelift front.jpg|(2008-) File:2011 Mercedes E350 Convertible.jpg|A107 E-кабриолет (2010-) File:Mercedes-Benz S600L.jpg|W221 (2005-) File:Písek, centrum, autobus Mercedes Citaro.JPG|Mercedes-Benz Citaro File:2010 Mercedes-Benz Sprinter 2500 Passenger Van (W906).jpg|Mercedes-Benz Sprinter </gallery> </center> == Siltemeler == {{Commonscat|Mercedes-Benz vehicles}} * [http://www.has.com.tr Mercedes-Benz] * [https://web.archive.org/web/20041204145257/http://www.mercedes-benz.com/com/d/home/heritage/museum/ Mercedes muzeyi] * [http://www.mercedes-benz.com Merdeces-Benz Rásmiy Sayt] [[Kategoriya:Kompaniyalar]] [[Kategoriya:!Main category]] [[Kategoriya:Avtomobiller]] 1ewq3y2qrl6gr6akuu96yuwiro26xok 0 4385 121878 119643 2025-06-22T09:16:32Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121878 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Primus P22-crop.jpg|alt=|nobaý]] [[File:1997. Stamp of Belarus 0251.jpg|thumb]] '''Traktor''' (ing . tractor, lat. traho — tartaman, tasıyman) — dvigatel járdeminde háreketleniwshi dóńgelekli yaki gusenitsalı (shınjırlı) ózijúretin mashina. Traktor qurılıs, awıl xojalıǵı. isleri hám basqa islerdi islew, tirkeme, ornatıw hám yarım ornatpa ásapların tartıw hám háreketlendiriw, kerekli (statsionar) mashinalardı iske túsiriw ushın mónjellengen. Puw mashinası ornatılǵan birinshi dóńgelekli Traktor 1830 jılda [[Angliya]] hám Frantsiyada payda bolǵan, transport hám áskeriy iste isletilgen. 1890 jılda AQSh da awıl xojalıǵı. islerinde qollanılǵan. Gusenitsalı Traktordı Rossiyada D. A. Zagryajskiy (1837) hám A. P. KostikovAlmazovlar (1889) oylap tapqan. 1988 jılda worıs mexanigi F.A. Blinov puw mashinası ornatılǵan gusenitsalı Traktor soǵıp sınawdan ótkizgen. 1895 jılda worıs oyshılı Ya. V. Mamin ishki janıw dvigateli ornatılǵan ózijúrer dóngelekli arba oylap tapqan. AQShdaǵı "XartParr" (HartParr) firması 1901 jıldan baslap ishki janıw dvigateli ornatılǵan dóngelekli Traktor islep shıǵara basladı. 1912 jıldan AQShda, keyinshelik Germaniya hám basqa mámleketlerde gusenitsapı Traktorı islep shıǵarıla baslandı. Ózbekstanda 1967 jıll. Tashkent traktor zavodında paxtaǵa modifikatsiya qılınǵan dóngelekli Traktorlar islep shıǵarıla basladı. Júriw bóliminiń tipine qarap, awıl xojalıǵı. hám sanaatda isletiletuǵın Traktorlar parıqlanadı. Traktordı jaratıw hám islep shıǵarıw. tipaj (kórgizbe) dizimi boyınsha ámelge asırıladı. Standartqa baylanıslı, tipaj dizimi tómendegi tartıw klasları (modelleri)ne bólingen: 0,2; 0,6; 0,9; 1,4; 2; 3; 4; 5; 6; 8; 10; 15; 25; 35; 50. Bunnan 0,2—8 ge shekem tartıw klasındaǵı Traktorlar, kóbinshe, awıl xojalıǵında qalǵanları sanaatda isletiledi. Olar arasında anıq parıq qılınbaydı, sebebi sanaat Traktorlarınıń ayrımları awıl xojalıǵı. Traktorları tiykarında islep shıǵarıladı. Awıl xojalıǵı Traktorlarınıń ózine mas ózgeshelikleri, olar awıl xojalıǵındagı texnologik hádiyselerdiń agrotexnik talaplarına mas boladı; sanaat T.larınıń ózine jarasa ózgeshelikleri eginlerdi suwǵarıw hám batpaqlıqlardı qurıtıw hámde jollar qurıw hám b. islerde isletiletuǵın bólek bólimler (buldozer, trelyov ornatılatuǵın hám basqalar)dıń barlıǵı esaplanadı. Gusenitsali Traktordıń júriw bólegi órmelewshi gusenitsa (shınjır) menen ornatılǵan. Gusenitsalardıń tayanısh sırtı úlken, topraqqa salistırma basımı kem, toproq benen jaqsı tislesedi. Sol sebepli tartıw kúshi úlken, kem shataqsıraydı, ótiw qıyın jerlerde júre aladı. Biraq dóńgelekli Traktorǵa manyovrshanlıǵı hámde turǵınlıǵı pás boladı. Dóńgelekli Traktor manyovrshan, universal, jeńil, isletiw ańsat. Onıng jol tırqıshı úlken bolǵanı ushın eginlerge zıyan jetkizbey júre aladı. Egin qatar aralarǵa qarap bir aqdaǵı dóńgelekler arasında ózgertiriw múmkin. Tórt dóńgelekli Traktorlarda 2 dana yaki 4 dana dóńgelek jetekshi, úsh dóńgeleklerde 2 dana dóńgelek jetekshi bolıwı múmkin. Awıl qojalıǵı Traktorları barlıq islerge mónljellengen (topraqqa jukbasıwǵa islew beriw, egiw hám b. ushın), úniversal shapıq (egetler arasında islew beriw ushın); bólek (baǵ-palız, eginzar hám basqalar ushın) bólinedi. Barlıq islerge mónjellengen Traktorlar Jer aydaw, egin egiw, jappasına kultivatsiya qılıw, jıyım-terim hám b. Awır islerde qollanıladı. Dvigateli kúshli, tartıw kúshi úlken, jol tırqıshı úlken boladı. Úniversal shapıq Traktorları, kóbinshe, shabıq qılıw hám zúráatdi jıynawda isletiledi. Tartıw kúshi barlıq islerge mónljellengen T.lartikinen kishi, jol tırqıshı ádewir úlken boladı. Uzatpalar sanı kóp, dóngelekler arasında qatar aralarınıń kengligine maslap ózgertiriw múmkin. Bólek T. úniversal shopiq yaki aydaw T.ları tiykarında jaratıladı hám, kóbinshe, júriw bóliminiń dúziliwi menen parıqlanadı. Maselen, paxtashılıqqa maslastırılǵan TTZ60.11 yaki TTZ80.11 tipindegi Traktorlarda bir aldınǵı hám ekk jetekshi keyingi dóńgelekler boladı, keyingi kóprik bolsa teleskopik qılıp jasaladı. {{Commonscat|Traktor}} [[Kategoriya:Texnika]] [[Kategoriya:!Main category]] [[Kategoriya:Avtomobiller]] r4i2wiyeqo2m6jggik0gjvsnvgb37jw 0 4393 121855 114229 2025-06-22T09:12:30Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Ózbekistan → [[Ózbekstan using [[Project:AWB|AWB]] 121855 wikitext text/x-wiki [[File:Daewoo Matiz.jpg|thumb|Matiz]] '''Matiz''' - [[Ózbekstan]]da islep shıǵarılatuǵın jeńil [[avtomobil]] modelli.. [[UzDaewoo]] Avtokárxanası, [[Ándijan]]. {{T-Stub}} [[Kategoriya:Avtomobiller]] [[Kategoriya:mashın]] 0t8na3q03m7iiw76yft225p4jmd9vf9 121873 121855 2025-06-22T09:16:25Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121873 wikitext text/x-wiki [[File:Daewoo Matiz.jpg|thumb|Matiz]] '''Matiz''' - [[Ózbekstan]]da islep shıǵarılatuǵın jeńil [[avtomobil]] modelli.. [[UzDaewoo]] Avtokárxanası, [[Ándijan]]. {{T-Stub}} [[Kategoriya:Avtomobiller]] [[Kategoriya:Avtomobiller]] 8tbyiyobbq7x576ofp96y1f7a709ins 14 4394 121880 37362 2025-06-22T09:20:09Z Janabaevazizbek 10433 121880 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Automobiles}} [[Kategoriya:Transport quralları]] si8cp6cblo451dx1tx5mzw78qktvybk 0 4395 121876 116258 2025-06-22T09:16:30Z Janabaevazizbek 10433 /* Sırtqı siltemeler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121876 wikitext text/x-wiki [[File:Daewoo Nexia front 20071228.jpg|250px|thumb|right|Neksiya]] '''Neksiya''' - [[Ózbekstan]]da [[UzDaewoo]] kárxanasında islep shıǵarılǵan jeńil [[avtomobil]]. == Taǵı qarańız == [[Nexia II]] == Derekler == {{derekler}} *[http://www.uzdaewooauto.ru/ Uz-DaewooAvto] == Sırtqı siltemeler == {{Commonscat|Nexia}} [[Kategoriya:Avtomobiller]] [[Kategoriya:!Main category]] [[Kategoriya:Avtomobiller]] t5nbbierb9rzqcaahn31gwhnb5r73pi 0 4396 121866 119153 2025-06-22T09:16:15Z Janabaevazizbek 10433 /* Siltemeler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121866 wikitext text/x-wiki [[Fayl:2017 Chevrolet Malibu (E2XX) front 3.25.18.jpg|256px|thumb|Chevrolet Malibu (2018)]] '''Chevrolet Malibu''' [[Amerika Qurama Shtatları|AQSH]]tıń avtomobil kárxanası [[Chevrolet]]tiń 1964-jıldan shıǵarılıp baslanǵan orta klaslı avtomobili. Búgingi kúnde 8 túri satılıwda. == Siltemeler == {{commonscat|Chevrolet Malibu}} * [http://www.chevrolet.com/malibu Chevrolet Malibu web site] * [http://automotivehistoryonline.com/Chevrolet1960m.htm Chevrolet Malibu tariyx hám fotografiya] {{ref-en}} * [http://www.unitedmalibus.com Chevy Malibu Forum] {{ref-en}} [[Kategoriya:Avtomobiller]] [[Kategoriya:Chevrolet Malibu]] [[Kategoriya:!Main category]] [[Kategoriya:Avtomobiller]] rglej5jjsb575uyfgql07djpfg76a1u 0 4397 121865 119152 2025-06-22T09:16:06Z Janabaevazizbek 10433 /* Taǵı qarańız */ clean up, replaced: [[Kategoriya:mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121865 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Chevrolet Cobalt LT sedan.jpg|250px|thumb|right|Chevrolet Cobalt]] '''Chevrolet Cobalt''', [[Amerika Qurama Shtatları|AQSH]]'tıń [[Chevrolet]] kárxanasınıń avtomobil modelli. [[Opel Astra]] platforması qollanıladı. == Motorlar == * 2.2 Ecotec 148 hp * 2.4 Ecotec 178 hp * 2.0 Turbo Ecotec 205 hp == Siltemeler == * [https://web.archive.org/web/20060311040229/http://www.chevrolet.com/cobalt/ Official American site] * [https://web.archive.org/web/20070323122624/http://www.gmcanada.com/english/vehicles/chevrolet/cobalt/ Official Canadian site] == Taǵı qarańız == * [[Chevrolet Cruze]] {{commonscat|Chevrolet Colbalt}} [[Kategoriya:Chevrole Cobalt]] [[Kategoriya:Avtomobiller]] [[Kategoriya:Coupe avtomobiller]] [[Kategoriya:Avtomobiller]] 941jn47r6td4al47tnrrn8jhq5a84p3 0 4568 121856 115598 2025-06-22T09:12:32Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: [[Ózbekistan → [[Ózbekstan using [[Project:AWB|AWB]] 121856 wikitext text/x-wiki {{Futbol klubı | atama = FK Аral Nukus |gerb = |tolıq atı = Аral Nókis professional futbol klubı |laqap = Qarlıǵashlar, Aralliqlar |tiykar salınǵan = [[16-aprel]], [[1976]] |stadion = [[Turan Stadionı]] |stadion sıyımlılıǵı = 9,300 |trener = {{flagicon|UZB}} [[Timur Turdiyev]] |liga = [[Ózbekstan Professional Futbolınıń 1-Ligası|1-Liga]] |sezon = 2014 |orın = 10-orın |pattern_la1= |pattern_b1= |pattern_ra1= |leftarm1=0000FF | body1=0000FF |rightarm1=0000FF |shorts1=000000 |socks1=0000FF | pattern_la2= |pattern_b2= |pattern_ra2= |leftarm2=FFFFFF | body2=FFFFFF |rightarm2=FFFFFF |shorts2=FFFFFF |socks2=0000FF }} '''FK Aral Nókis''' futbol klubı. [[Qaraqalpaqstan]]niń [[Nókis]] qalasınıń futbol klubı.Úy oyınların Nókistegi [[Turan stadionı]]nda ótkizedi. [[Ózbekstan|Ózbekstan]] Birinshi ligasında qatnasadı. 2012-jıldan baslap klubtıń atı "Aral Nókiske" ózgertilgen. == Aldıńǵı Atları == * 1976—1989:Ámiwdárya Nókis * 1990: Aralvodstroevez * 1991—1999: Aral Nókis * 2000—: Turan Nókis * 2007—2012: Jaykhun Nókis * 2012: Aral Nókis == Taǵı qarańız == * [http://www.soccerway.com/teams/uzbekistan/jaykhun-nukus/ FC Aral Nukus matches and results - soccerway] * [http://www.Championat.asia Jańalıqlar hám Nátiyjeler] {{Sırtqı siltemeler}} [[Kategoriya:Qaraqalpaqstan futbol klubları]] [[Kategoriya:Futbol klublar]] [[Kategoriya:Nókis]] {{T-Stub}} meu7qtf9exkagutzinmdnkbpl46c1tq 0 4660 121882 118370 2025-06-22T09:22:19Z CommonsDelinker 163 Removing [[:c:File:Tractor_FC_logo.svg|Tractor_FC_logo.svg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Yann|Yann]] because: per [[:c:COM:NETCOPYVIO|]]. 121882 wikitext text/x-wiki {{Futbol klubı |atama = Tractor FK |gerb = |tolıq atı =Tractor Futbol Klubı |laqap = ''Red Wolf's''<small> (Qızıl Qurtlar)</small> |qısqa atı = |tiykar salınǵan =[[1970]] |Stadion = [[Yadegar-e-Emam Stadionı]], [[Tebriz]] |stadion sıyımlılıǵı = 80,833 |trener = Jamshid Nazmi |Liga = Iran Pro Ligası |sayt = [http://tractor-club.com/ tractor-club.com] |sezon = 2024-25 |orın = Iran Pro Ligası, 1. | pattern_la1=_Tractor 1415h |pattern_b1=_Tractor 1415h |pattern_ra1=_Tractor 1415h | pattern_sh1 = _Tractor 1415h | pattern_so1 = _Tractor 1415h | leftarm1=FF0000 |body1=FF0000 |rightarm1=FF0000 |shorts1=FF0000 |socks1= | pattern_la2=_Tractor 1415a |pattern_b2=_Tractor 1415a |pattern_ra2=_Tractor 1415a | pattern_sh2 = _Tractor 1415a | pattern_so2 = _Tractor 1415a | leftarm2=FF0000 |body2=FF0000 |rightarm2=FF0000 |shorts2=FF0000 |socks2= | pattern_la3=_Tractor 1415t |pattern_b3=_Tractor 1415t |pattern_ra3=_Tractor 1415t | pattern_sh3 = _Tractor 1415t | pattern_so3 = _Tractor 1415h | leftarm3=FFFFFF |body3=FFFFFF |rightarm3=FFFFFF |shorts3=FFFFFF |socks3=FFFFFF }} '''Tractor sazi Tabriz''' yaki '''Traktor Sazi Tebriz''' '''Traktorsazi Takımı''' (Ázerbayjansháda qısqasha: '''Tirəxtur''', Farıssha: تراکتورسازی تبریز), Irańıń [[Tebriz]]' qalasınıń futbol klubı. [[Iran Birinshi futbol Ligası]] jeńimpazı. Traktör Sazi, Tebriz qalasında ''Iran Traktör Manufacturing Company'' diń sponsorlıǵı menen 1970 jılda qurulǵan. Házirde kulubdın % 30' ti ''Gharzol hasane Javanan Kheir Co'' shirketine tiyisli. 2001-2002 sezonında 1. ligasın jeńimpazı bolǵan. 2009-2010 sezonında Iran klubları arasında Chempiyonlar ligasına shıǵıwǵa háreketti basladı. Traktorsazi klubınıń úy oyınlarına ortasha hár oyında 80.000 tamashagóydi sıydıra aladı. Klub, 2013-jılda [[Aziya Chempiyonlar Ligası]]'nda birinshi márte qatnasqan. == Qosıǵı == ''Yaşa yaşa Tiraxtur yaşa yaşa Tiraxtur Dayim Yaşa Tiraxtur'' Yaşa Yaşa Traktör Yaşa yaşa Traktör Daima Yaşa Traktör ''Yurdumuzun iftixarısan Azər elin qəhrəmanısan'' Yurdumuzun iftiharısın Azer elin Kahramanısın ''Yellər yatar tufan yatar Yatmaz Tiraxtur bayrağı'' Yeller yatar tufan yatar Yatmaz traktör bayrağı == Siltemeler == *[https://web.archive.org/web/20210206113609/http://www.tractor-club.com/ Official website] {{Iran Pro Ligası}} [[Kategoriya:Iran futbol klubları]] [[Kategoriya:1969-jılı dúzilgen futbol klubları]] oesogbs8cdvxfw09j3oi4t6frnzuesc 0 4756 121857 107810 2025-06-22T09:12:33Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: [[Ózbekistan → [[Ózbekstan using [[Project:AWB|AWB]] 121857 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı|atı=Ándijan|túri=qala|súwret=[[Fayl:Devonaboy Jome Mosque in Andijan.jpg|200px]]|mámleket=Ózbekstan|region túri=wálayat|region=Ándijan wálayatı|ıqlımı=keskin kontinental|xalıq sanı=333400|sanalǵan jıl=2000}} ''Ándijan'' ({{lang-uz|Ándijon}}) — [[Ózbekstan]]daǵı qala, [[Ándijan wálayatı]]nıń orayı. Wálayatdıń siyasiy ham mádeniy, orayı.Ózbekistannıń iri industrial qalalarınan biri. Qala Ferǵana oazisinıń shıǵısında, Ándijansay jaǵasında, teńiz qádinen 450 m bálentlikte jaylasqan. Iyuldıń ortasha temperaturası 27°C — 28°C, yanvardiki — 3°C. Xalqı 333,4 mıń (2000). Aymaǵı 74,3 km2. Ándijan qalası arqadan - batısdan Altınkól rayonı hám Bulaqbası rayonları menen shegaralasqan. Klimatı: keskin kontinental. == Sırtqı siltemeler == {{Commonscat|Ándijan}} {{Uzb-stub}} [[Kategoriya:Ózbekstan qalaları]] k02r0qp0wiibp5480zkw53nntaalfm8 0 4887 121805 112561 2025-06-21T23:16:12Z Janabaevazizbek 10433 121805 wikitext text/x-wiki {{AvgustKalendarı}}{{US}} == {{Bayramlar}} == {{Seealso|:Kategoriya:{{PAGENAME}} bayramları}} {{section-stub}} == {{Waqıyalar}} == {{Seealso|:Kategoriya:{{PAGENAME}} waqıyaları}}{{section-stub}} == {{Tuwılǵanlar}} == {{Seealso|:Kategoriya:{{PAGENAME}}ta tuwılǵanlar}}{{section-stub}} == {{Qaytıs bolǵanlar}} == {{Seealso|:Kategoriya:{{PAGENAME}}ta qaytıs bolǵanlar}} {{section-stub}} == Qosımsha qarań == {{Wikiqoyma}} == Derekler == <references responsive="1"></references> * [http://days.peoples.ru/1216.html days.peoples.ru] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120607032247/http://days.peoples.ru/1216.html|date=2012-06-07}}{{ref-ru}} pldq568rue5qtt6ujero9staw7uii2e 10 5963 121828 52742 2025-06-22T08:50:28Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121828 wikitext text/x-wiki [[Ázerbayjan tili|ázerbayjansha]]: ''{{lang|az|{{{1}}}}}''<noinclude>{{hújjet}}[[Kategoriya:Tiller úlgileri|az]] </noinclude><noinclude> == Jáne qarań == * [[Shablon:Lang-az3]] — kórsetilgen tildiń latın hám arab jazıwı ushın.</noinclude> tis980qhwnswqtdjrnypxvmyts9qz2y 0 6682 121783 75740 2025-06-21T22:44:56Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121783 wikitext text/x-wiki [[File:Senate_House_UoL.jpg|thumb|240px|London universiteti, Senat úyi]] '''London universiteti''' ({{lang-en|— University of London}}) -[[Ullı Britaniya|Ullı Britaniyadaǵı]] eń iri universitet hám ilimiy-izertlew oraylarınan biri. 1836-jılı patsha [[Vilgelm IV]] pármanına muwapıq, mámlekettiń ayırım universitetleriniń studentlerine ilimiy dáreje beretuǵın (tiyisli imtixanlardı tapsırǵanınan keyin) shólkem retinde islengen. 1898-jıl qayta duzilip, joqarı oqıw jurtı wazıypasın da ótey basladı. 1907 hám 1910-jıllarda parlamenttiń arnawlı sheshimi menen [[London]] universiteti quramına Universitet (1826-jılı islengen) hám [[Korollıq]] (1829) kolledjleri qosıldı. [[London]] universiteti texnikalıq pánler, ekonomika, yuridikalıq, teologiya, medicina, pedagogikalıq, muzıka pánleri boyınsha qániygeler tayarlaydı. Universitette social hám tábiyiy pánler boyınsha túrli ilimiy izertlew institutları bar. 1947-jılı [[London]] universiteti qasında [[Britaniya]] medicina federaciyası qurılǵan. Kitapxanasında 1 millionnan artıq dóretpe saqlanadı. Universitette 55 mıńǵa jaqın student tálim aladı, 1,5 mıńǵa jaqın oqıtıwshı isleydi. Ilimiy hám ilimiy-metodikalıq ádebiyatlar baspadan shıǵaradı<ref>[[:uz:Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi|ÓzME]]. Birinshi bet. Tashkent, 2000-jıl</ref>. == Derekler == {{derekler}} {{ÓzME}} [[Kategoriya:Universitetler]] bkutvrxkxp25nspdznc2n24e7ro4xiw 0 6683 121782 75744 2025-06-21T22:44:41Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121782 wikitext text/x-wiki [[File:Coat_of_arms_of_the_University_of_Paris.svg|thumb|240px|Parij universiteti]] '''Parij universiteti''' — ({{lang-fr|link=no|Université de Paris}}), ([[Metonimiya|metonimiyalıq]] jaqtan '''Sorbonna''' dep tanılǵan ({{IPA-fr|sɔʁbɔn|lang}}), [[Franciya]]daǵı iri oqıw hám ilimiy oraylardan biri. 1150-jılı tiykar salınǵan. 1215-jıl shirkew mektep negizinde júzege kelip, [[Evropa]]da birinshi dúnyalıq universitet esaplanǵan. Dáslep kórkem-óner, huqıq, teologiya, medicina fakultetleri bolǵan. 1257-jılda [[Parij]]dıń [[Latın]] kvartalında [[Sorbonna]] dep atalǵan kolledj islengen (tiykarshısı — [[R.De Sorbon]] atı menen baylanıslı). XVII ásirde [[Sorbonna]] kolledji menen [[Parij]] universiteti qosılıp, olardıń hár eki atı anıq qollanıla basladı. [[Parij]] universiteti orta ásirlerde hám XVII ásirge shekem [[Evropa]]da teologiya hám yurisprudensiya salasında iri oqıw jurtı hám ilimiy oray esaplanǵan. 1793-jılı [[Konvent]] sheshimine muwapıq universitet jabıladı hám 1806-jılda qayta tiklenedi. [[A.Lavuazye]], [[L.Paster]], [[P.Kyuri]], [[J.B.Perren]], [[P.Lanjeven]] sıyaqlı ataqlı ilimpazlar iskerligi [[Parij]] universiteti menen baylanıslı. 1970-jıllarda [[Parij]] universiteti qayta dúzilip, 13 ǵárezsiz universitet shólkemlestiredi. Universitet huqıq hám ekonomika pánleri, tábiyiy pánler, ádebiyat, sociallıq pánler, medicina, farmokologiya boyınsha qániygeler tayarlaydı. Universitette birqansha ilimiy izertlew institutları, oraylar, joqarı mektepler, kitapxanalar da bar. Universitette 250 mıńnan aslam student tálim aladı<ref>[[:uz:Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi|ÓzME]]. Birinshi bet. Tashkent, 2000-jıl</ref>. == Derekler == {{derekler}} {{ÓzME}} [[Kategoriya:Universitetler]] b84q7jjzy2ocap8t37v4vy2pzcrol4e 2 6884 121890 106233 2025-06-22T09:48:28Z Janabaevazizbek 10433 121890 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ <div style="margin:10px 0; border:0; -moz-box-shadow: 0 1px 3px rgba(0, 0, 0, 0.35); -webkit-box-shadow: 0 1px 3px rgba(0, 0, 0, 0.35); box-shadow: 0 1px 3px rgba(0, 0, 0, 0.35); -moz-border-radius: 7px; -webkit-border-radius: 7px; border-radius: 7px; background:white; width:100%; height:200px; overflow:hidden; background: #FCFCFC; background: -moz-linear-gradient(top, #FCFCFC 0%, #F5F5F5 100%); background: -webkit-gradient(linear, left top, left bottom, color-stop(0%,#FCFCFC), color-stop(100%,#F5F5F5)); background: -webkit-linear-gradient(top, #FCFCFC 0%,#F5F5F5 100%); background: -o-linear-gradient(top, #FCFCFC 0%,#F5F5F5 100%); background: -ms-linear-gradient(top, #FCFCFC 0%,#F5F5F5 100%); background: linear-gradient(top, #FCFCFC 0%,#F5F5F5 100%);position:relative"> <div style="float:left; margin-top:-50px; margin-left:-30px; opacity:100;"> [[File:Ayaz Kala Usbekistan 02 201405.jpg|left|500px]] <!-- [[Fayl:Flag of Karakalpakstan.svg|left|500px]] --> </div> <div style="overflow: auto;"><div style="font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif; font-size:58px; line-height:200px; padding-right:80px; float: right;">''sálem!''</div></div> </div> </div> <div style="display: flex; flex-direction: row; flex-flow: row wrap; justify-content: space-between; padding: 0; margin: 0 -5px 0 -5px;"> <div style="flex: 1; margin: 5px; min-width: 100px; border: 1px solid #CCC; padding: 0 10px 10px 10px; box-shadow: 0 2px 2px rgba(0,0,0,0.1);"> <h3><center style="padding-top: 5px; text-align: center;">'''[[Paydalanıwshı:Janabaevazizbek/úlesim|WIKIÚLESIM]] '''</center></h3> </div> <div style="flex: 1; margin: 5px; min-width: 100px; border: 1px solid #CCC; padding: 0 10px 10px 10px; box-shadow: 0 2px 2px rgba(0,0,0,0.1);"> <h3><center style="padding-top: 5px; text-align: center;">'''[[Paydalanıwshı:Janabaevazizbek/tuwralı|HAQQÍMDA]] '''</center></h3> </div> <div style="flex: 1; margin: 5px; min-width: 100px; border: 1px solid #CCC; padding: 0 10px 10px 10px; box-shadow: 0 2px 2px rgba(0,0,0,0.1);"> <h3><center style="padding-top: 5px; text-align: center;"> '''[[:c:Category:Photographs by Janabevazizbek|SÚWRETLERIM]]'''</center></h3> </div> <div style="flex: 1; margin: 5px; min-width: 100px; border: 1px solid #CCC; padding: 0 10px 10px 10px; box-shadow: 0 2px 2px rgba(0,0,0,0.1);"> <h3><center style="padding-top: 5px; text-align: center;">'''[[:meta:User:Janabaevazizbek|WIKIMEDIA]]''' [[Fayl:Wikimedia Community Logo.svg|15px]]</center></h3> </div> <div style="flex: 1; margin: 5px; min-width: 100px; border: 1px solid #CCC; padding: 0 10px 10px 10px; box-shadow: 0 2px 2px rgba(0,0,0,0.1);"> <h3><center style="padding-top: 5px; text-align: center;"> '''[[:wikidata:User:Janabaevazizbek|WIKIDATA]]''' [[Fayl:Wikidata-logo-en.svg|20px]]</center></h3> </div> </div> <div style="display: flex; flex-direction: row; flex-flow: row wrap; justify-content: space-between; padding: 0; margin: 0 -5px 0 -5px;"> <div style="flex: 1; margin: 5px; min-width: 210px; border: 1px solid #CCC; padding: 0 10px 10px 10px; box-shadow: 0 2px 2px rgba(0,0,0,0.1);"> <center style="padding-top: 10px;">''«Adam óz házligi, qara basınıń ǵamı ushın emes, el-xalqı ushın jasawı kerek!»''</center> <center style="padding-top: 10px;">'''[[Allayar Dosnazarov]] [[Fayl:Dosnazarow Allajar.jpg|20px]]'''</center> </div> </div> {{userboxtop | align= right | toptext= Qosımsha maǵlıwmatlar}} {{Administrator}} {{Interfeys administratorı}} {{User Karakalpakstan}} {{user kaa}} {{userboxbottom}} <div style="display: flex; flex-direction: row; flex-flow: row wrap; justify-content: space-between; padding: 0; margin: 0 -5px 0 -5px; overflow:scroll;"> <div style="flex: 1; margin: 5px; min-width: 210px; border: 1px solid #CCC; padding: 0 10px 10px 10px; box-shadow: 0 2px 2px rgba(0,0,0,0.1);"> {| class="wikitable" style="border: 1px solid #FFF; width:100%; background: #ffffff;" {| style="border: 1px solid red; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | [[File:Hardworking wikipedist.jpg|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''Tınıp-tınshımas, miynetkesh wikipedist''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | Qutlıqlaymız! Siz basınan aqırına shekem etken jumısıńız ushın [[Wikipedia:Tınıp-tınshımas, miynetkesh wikipedist| Tınıp-tınshımas, miynetkesh wikipedist ordeni]] menen sıylıqlandıńız. [[Paydalanıwshı:Inosham|Inosham]] ([[Paydalanıwshı:Inosham|Inosham]] هىخساشة 16:24, 2022 j. oktyabrdiń 14 (UTC)) |} |} </div></div> [[tr:User:Janabaevazizbek]] [[ky:User:Janabaevazizbek]] [[kk:User:Janabaevazizbek]] [[tt:User:Janabaevazizbek]] [[mn:User:Janabaevazizbek]] [[az:User:Janabaevazizbek]] [[ru:User:Janabaevazizbek]] [[en:User:Janabaevazizbek]] ir7j17rm98p47o8lscrvyowstmti9va 0 6909 121788 116082 2025-06-21T22:46:19Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121788 wikitext text/x-wiki {{Underlinked|date=Iyun 2023}} {{Orphan|date=Iyun 2023}} [[File:Lotyšská_univerzita%2C_hlavní_budova.jpg|thumb|200px]] '''Latviya universiteti''' — [[Latviya]]daǵı birinshi milliy joqarı oqıw jurtı. Latviya daǵı iri oqıw, materiallıq hám ilimiy oray esaplanadı. Riga qalasında jaylasqan. 1919 -jıl islengen. 1940—58 jıllarda Latviya mámleket universiteti, 1958—90 jıllarda P. Stuchka atındaǵı Latviya mámleket universiteti dep atalǵan; 1990-jıldan házirgi ati'nda. 1990 -jıl teologiya fakulteti, 1998-jıl medicina fakulteti iskerligi tiklendi. Latviya universitetinde 12 fakultet hám 24 ilimiy izertlewler instituta, kitapxana (2, 1 mln. den artıqasar), botanika bogi, pán hám texnika muzeyi (6 filialı menen) bar (1999 ); 1998/99 oqıw jılı untda 20 mıńnan zıyat student tálim aldı, 1560 oqıtıwshı, atap aytqanda, 116 professor isledi. Latviya universitetinde tálim pánniń 24 tarmaǵı, atap aytqanda, medicina hám teologiya boyınsha bakalavr, magistr, doktorlıq dárejesin alıw támiyinlenetuǵın programma boyınsha alıp barıladı. Universitet bir neshe ilimiy jurnal baspa etedi<ref>[[ÓzME]]. Birinshi bet. Tashkent, 2000-jıl</ref>. == Derekler == == Derekler == {{derekler}} [[Kategoriya:Latviya]] [[Kategoriya:Universitetler]] 9ap4c841gm076xvtybclfmvzrqcadue 0 6910 121793 116526 2025-06-21T22:47:40Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121793 wikitext text/x-wiki [[File:Riga Polytechnic 1890-1900.jpg|thumb|200px]] '''Riga texnika universiteti''' (RTU; [[1958]]—[[1990]] jıllarda '''Riga politexnika institutı''', RPI) — [[Latviya]]dagi eń áyyemgi universitet. Ondaǵı 8 fakultet injenerlik tarawları boyınsha texnikalıq tálim beredi. == Fakultetler == * Arxitektura hám qala joybarlaw fakulteti * Qurıwshılıq fakulteti * Kompyuter hám informaciya texnologiyaları fakulteti<ref>https://web.archive.org/web/20111118121737/http://ww2.cs.rtu.lv/RTU/Index?call=tree&do=opennode&id=19&node=120000</ref> * Energetika hám elektrotexnika fakulteti<ref>https://www.rtu.lv/lv/evif/evif-404?ref=https%3A%2F%2Fwww.rtu.lv%2Flv%2Fevif%2Fmes_misija.php</ref> * Injenerlik ekonomikası hám basqarıw fakulteti<ref>https://web.archive.org/web/20100223014629/http://ief.rtu.lv/</ref> * Materialtaniw hám ximiya fakulteti * Transport hám mashinasazliq fakulteti * Elektronika hám telekommunikaciya fakulteti<ref>https://www.rtu.lv/lv/etf</ref> == Filiallar == * [[Daugavpils]] * [[Liepaya]] * [[Ventspils]] * [[Sesu]] == Tariyxı == [[File:Riga1900Toechterschule.jpg|thumb|250 px|1900-jılda universitet bınasi]] * [[1862]]—[[1896]]— Riga politehnikumi (Das Baltische Polytechnikum zu Riga) * 1896—[[1919]]— Riga politexnika Institutı (RPI) * [[1915]]—[[1918]][[Moskva]] hám [[Ivanovo-voznesensk]]ga evakuatsiya * 1919—[[1958]]— [[Latviya mámleket universiteti]]dıń Texnika fakulteti * 1958—[[1990]]— Riga politexnika institutı (RPI) * [[1990]]-jıldan baslap — Riga texnika universiteti (RTU) == Veb saytlar == * [http://www.rtu.lv/ Universitet veb sayti'] == Derekler == [[Kategoriya:Universitetler]] iwdb4rsmtrrn2bazkmsbv7w9rxk9832 0 6911 121786 118821 2025-06-21T22:45:50Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121786 wikitext text/x-wiki [[Fayl: ATSU-edu-logo.png|thumb|200px]] '''Akaki Tsereteli mámleket universiteti''' (Gruzinshe: აკაკი წერეთლის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტი), sonıń menen birge '''Kutaisi universiteti''' (Gruzinshe: ქუთაისის უნივერსიტეტი) retinde ataqlı bolǵan universitet [[1930-yil]]de [[Tbilisi]]de islengen hám házirgi kúnde [[Kutaisi]] qalasında jaylasqan. == Tariyxı == Universitet [[Tbilisi mámleket universiteti]] negizinde islengen. Tbilisi mámleket universiteti [[1918-yil]]de gruzin tariyxchisi Ivane Javaxishvili baslıqlıǵında islengen.[[1930-yil]][[iyul]]de, Gruziya Sovet Birlespesi ıqtıyarına ótkeninde, húkimet Tbilisi mámleket universitetin biykar etdi jáne onıń ornına tórtew ǵárezsiz instituttı jarattı. Mámleket pedagogika institutı áne sol universitetlerden biri edi. [[1933-yil]][[8-yanvar]]de [[Tbilisi mámleket universiteti]] qayta dúzildi hám Mámleket pedagogika institutı Kutaisiga kóship ótti. Házirgi kúnde universitet ፄ'Kutaisi universitetiፄ' dep atalǵan hám qalanıń orayında jaylasqan bolıp, ol [[1933-yil]][[13-fevral]]den baslap jumıs baslaǵan. Universitette oqıwdı dawam ettiriw ushın [[Tbilisi]]den 700 danaǵa shekem student [[Kutaisi]]ga kóship ótti. [[1990-yil]]de universitet [[Gruziya]] shayırı hám milliy-azatlıq háreketi ǵayratkeri Akaki Tseretelining atı menen atalǵan ፄAkaki Tsereteli mámleket universitetiፄga aylantırildi.[[2006-yil]][[23-fevral]]de húkimet universitetti [[1974-yil]][[1-sentyabr]]de islengen Kutaisi N. Musxelishvili Politexnika Institutı menen birlestirdi jáne onıń texnikalıq pánleri boyınsha oqıtıwshıları hám oqıw programmaların rawajlandirdi<ref>veb deregi [https://atsu.edu.ge/index.php/en/ Kutaisi Akaki Tsereteli State University]. History| accessdate=2011-04-12</ref>. == Fakultetleri == [[2019-yil]]den baslap Akaki Tsereteli mámleket universiteti tómendegi fakultetlerdi iskerlik kórsetedi<ref> [https://admissionoffice.ge/akaki-tsereteli-state-university/ Faculties] [https://admissionoffice.ge/akaki-tsereteli-state-university/ atsu.edu.ge/index.php/en/faculties-eń] </ref>: * Gumanitar fakultet * Pedagogika fakulteti * Anıq hám tábiy pánler fakulteti * Biznes, huqıq jáne social pánler fakulteti * Medicina fakulteti * Texnikalıq injenerlik fakulteti * Texnologiyalıq injenerlik fakulteti * Awıl xojalıǵı fakulteti * Teńiz transportı fakulteti == Rektorlar dizimi == === Kutaisi mámleket pedagogika institutı rektorlari === * Gentor Ruxadze 1933-jıl * Devid Gvazava 1933-1935-jıllar * Aleksandr Papava 1935-1936 -jıllar * Devid Dolidze 1936 -1937-jıllar * Nestor Mekvabishvili 1937-jıl * Luka Chelidze 1937-1962-jıllar * Ivane Goshxeteliani 1962-1965-jıllar * Aqsaqal Konstantin 1965-1973-jıllar * Givi Chxaidze 1974-1978-jıllar * Otar Bakuradze 1978-1986 -jıllar * Nanuli Kakauridze 1986 -1990 -jıllar === Kutaisi Akaki Tsereteli mámleket universiteti rektorlari === * Nanuli Kakauridze 1990 -1991-jıllar * Mısal Todua 1991-1995-jıllar * Avtandil Nikoleishvili 1996 -2005-jıllar * Giorgi Oniani 2005-2006 -jıllar === Kutaisi mámleket politexnika institutı rektorlari === * Nodar valishvili 1973-1989 -jıllar * Archil Kostava 1989 -1993-jıllar === Kutaisi N. Musxelishvili mámleket texnika universiteti rektorlari === * Archil Kostava 1993-2001-jıllar * Amiran Xvadagiani 2001-2006 -jıllar === Akaki Tsereteli mámleket universiteti rektorlari === * Giorgi Oniani 2006 -2010 -jıllar * Giorgi Gavtadze 2011-2018-jıllar * Roland Kopaliani 2019 == Derekler == [[Kategoriya:Universitetler]] gcrn2bx6x1twb6uun3yj84ssxa1ek7d 0 6912 121777 92818 2025-06-21T22:31:22Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121777 wikitext text/x-wiki [[File: Coat_of_Arms_of_Tbilisi_State_University.svg|thumb|200px]] '''Tbilisi Mámleket Universiteti''' (Gruzinshe: თბილისის ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტი) - Ivan Javaxishvili atındaǵı Tbilisi universiteti [[Gruziya]]daǵı iri joqarı oqıw orınlarınan biri bolıp tabıladı. 1918-jılda tariyxshı alım hám akademikalıq I. A. Javaxishvili basshılıǵındaǵı gruzin ilimpazları ǵayratı menen islengen. 1930 -jıllarda Tbilisi Mámleket Universiteti negizinde awıl xojalıǵı, politexnika, pedagogika, medicina institutları, sonıń menen birge bir qansha ilimiy tayarlıq mákemeleri shólkemlesken. 1990 -jılı ǵárezsiz ilimiy oqıw shólkemi retinde qayta islengen.[[Fizika]], [[matematika]], [[ximiya]], [[biologiya]], [[psixologiya]], [[geologiya]], [[filosofiya]],[[geografiya]], [[tariyx]], [[filologiya]], [[ekonomika]], [[huquq]] hám basqa qánigelikler boyınsha qánigeler tayarlaydı. Kitapxanasında 3 millionǵa jaqın dóretpeler bar. 35 mıńǵa jaqın student tálim aladı. == Derekler == [[Kategoriya:Universitetler]] gr3ebu4umrh3guji45kyyeoozxhqane 0 6913 121791 116769 2025-06-21T22:47:10Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı; {{Kategoriyasız}} úlgisi alıp taslandı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121791 wikitext text/x-wiki {{Underlinked|date=Iyun 2023}} {{Orphan|date=Iyun 2023}} [[File:Universiteit_van_Ashgabat_(3406774006).jpg|thumb|200px]] '''Túrkmenstan universiteti''', Maqtumquli atındaǵı [[Túrkmenstan]] mámleket universiteti — ilimiy hám pedagog kadrlar tayarlaytuǵın joqarı oqıw jurtı. 1950-jıl Ashxabatta pedagogika institutı tiykarında islengen. Mat., fizika, biologiya, ximiya, geografiya, tariyx, filologiya, huqıq, pedagogika hám basqa qánigelikler boyınsha qánigeler tayarlaydı. 10 mıńǵa jaqın student tálim aladı. Kitapxanasında 500 mińnen aslam dóretpe saklanadi. " Ilimiy informaciyalar" baspa etedi (1954-jıldan). == Derekler== == Derekler == {{derekler}} [[Kategoriya:Universitetler]] 5dgdjhizf3bwp70lqw1gsnre8td1ll1 0 6921 121863 112107 2025-06-22T09:16:02Z Janabaevazizbek 10433 /* Bugatti (1909-1963) */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121863 wikitext text/x-wiki [[Fayl:2022 Bugatti wordmark.svg|nobaý|Bugatti Automobiles S.A.S. Fransuz avtomobil kompaniyası]] '''Bugatti Automobiles S.A.S.'''(qısqasha : ''Bugatti'') — Bugatti brendi astında sánatli avtomobiller óndiriske qánigelesken fransuz avtomobil kompaniyası. Bas rezidenciya — Chateau Saint-Jean shańaraqqa tiyisli múlki ([[Frantsuz tili|fransuzsha]]: Château Saint Jean) — hám islep shıǵarıw Alsatiyaning [[Molsem]] qalasında jaylasqan. Kompaniya Germaniyanıń volkswagen AG konserni quramına kiredi hám volfgang Dyurxaymer prezident esaplanadı. == Bugatti (1909-1963) == 1909 -jılda Ettore Bugatti óz kompaniyasına tiykar salındı. Ol zavod retinde Molsemdagi batıl boyaw zavodınan paydalanǵan. Bugatti Type 13 1910-jılda payda bolǵan hám 1911-jılda Ernest Fridrix basqargan Fransiya Gran-prisida kúshlilew mashinalardı quwıp ótip, ekinshi orındı iyelegen. Birinshi jáhán urısınan keyin azmaz ózgertirilgen Type 13 1920-jılda Le Mans avtomobil kubogini qolǵa kirgizdi. Type 13 tiykarında Bugatti Type 15, 17, 22 hám 23 modelleri jaratılǵan bolıp, olar túrli shassi uzınlıqlarında parıq etedi. 16 valfli dvigatelli Bugatti Type 22 1921-jılda Brescia Gran-prisida dáslepki tórtew orındı iyeledi, onıń ushın 16 valfli dvigatelli 13, 15, 17, 22, 23, 27 túrdegi modeller «Brescia» laqapın aldı. Óz dáwirdiń superkari Bugatti Type 18 1912-jılda usınıs etilgen. 100 at kúshine iye dvigatel avtomobildi 160 km/soatgacha tezlestiriwi múmkin edi. Jámi 7 nusqa jaratıldı. 1923-jılda «Tank» laqaplı Bugatti Type 32 jaratıldı. Avtomobil báyge avtomobili dizaynida aerodinamikaǵa itibar qaratıwda zárúrli rol oynadı. 1924-jılda usınıs etilgen Bugatti Type 35 2000 den artıq jeńisi bila óz dáwirdiń eń tabıslı báyge avtomobillerinen birine aylandı. Type 35 jáne onıń modifikatsiyaları Ispaniya, Fransiya, Germaniya, Monako, Chexoslovakiya Gran-prilarida jeńimpaz shıqtı ; bes jıl dawamında Targa Florioda birinshi orındı iyeledi. Bugatti Type 35 dizayni birinshi bolıp kompaniyanıń kóplegen avtomobilleriniń ayriqsha elementine aynalǵan taǵa formasındaǵı torǵa iye boldı. Avtomobil kompaniyanıń «vizit kartasi» ga aylandı hám bay qarıydarlar arasında tabıs qazandı. 1926 -jılda Bugatti Type 41 Royale payda boldı — bul óz dáwirdiń eń sánatli hám qımbat avtomobillerinen biri edi. Jámi 6 nusqa jaratıldı. 30 -jıllarda Ettore Bugatti kompaniya basqarıwınan pensiyaǵa shıqtı hám basqarıw úlken balası Jan Bugattiga ótti. 1934-jıldan 1939-jılǵa shekem zavod Bugatti Type 57 ni islep shıǵardı, onı túrli dene usılları menen buyırtpa qılıw múmkin edi. 57 G tipidagi tank hám 57 C tipidagi tanklarning modifikatsiyaları boyınsha jeńisler Le Manning 24 saatında qolǵa kirgizildi: 1937-jılda báyge aydawshıları Jan-Pyer Wimille hám Robert Benoit hám 1939 -jılda Jan-Per Wimille hám Per veyron boldı. 1939 -jıl 11-avgust Jan Bugatti avtohalokatda opat etdi. Ekinshi jáhán urısınan keyin Ettore oǵan fransuz húkimeti ekspropriatsiya qılajaq bolǵan kárxana huqıqların qaytarıw ushın sudqa dawa arzası menen shaqırıq etdi, biraq 1947-jılda opat etkeninen keyin, ol sud onıń dawasın qandirganini hesh qashan bilmas edi. Onıń óliminen kóp ótpey, genje balası Roland Bugatti kompaniya basshısı boladı. 1951-jılda Bugatti Type 101 Bugatti Type 57[2] tiykarında qurılǵan Parij avtosalonida usınıldı. Sonıń menen birge, 1950-jıllardıń birinshi yarımında Bugatti Type 251 avtomobili tek bir báygede qatnasqan Formula 1 báygesinde qatnasıw ushın islep shıǵılǵan. Keyinirek, 1957-1962-jıllarda Bugatti Type 252 báyge avtomobili kontseptsiyası islep shıǵıldı, ol házir Mulhouse avtomobil muzeyinde. <gallery class="center"> Súwret:Dorlisheim ChâteauBugatti 02.JPG|Qayta tiklengen Château Saint-Jean mulki Súwret:Bugatti Molsheim Elsass.JPG|Bugatti zavod-studiyası Súwret:Bugatti EB 118 1.jpg|Bugatti EB 118 eki qapılı tórt otırǵıshlı kupe kontseptsiyası Súwret:BugattiEB218.JPG|Bugatti EB 218 — kontseptual tórt otırǵıshlı sedan Súwret:Bugatti Vision at IAA 2015 in Frankfurt.JPG|"Real" Bugatti Vision Gran Turismo Súwret:Bugatti Bolide Milano.jpg|Bugatti Bolide </gallery> [[Kategoriya:Avtomobiller]] 0aiudwapuaveuen3fyrmhce8qw3dd12 0 6928 121867 120750 2025-06-22T09:16:17Z Janabaevazizbek 10433 /* Derekler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121867 wikitext text/x-wiki '''Ferrari [[:en:Società per azioni|SpA]]''' (/ f ə ˈ r ɑːr i / <small>italyancha: </small>[ferˈraːri]) — [[:en:Maranello|Italiyanıń Maranello]] qalasında jaylasqan sánatli sport avtomobilleri óndiriwshi kompaniya. 1939 -jılda [[:ru:Ferrari, Entso|Enzo Ferrari]] tárepinen [https://www. alfaromeo. com/ Alfa Romeo] báyge bóliminden ''[[:en:Auto Avio Costruzioni 815|Auto Avio Costruzioni]]'' atı menen tiykar salınǵan kompaniya esaplanadı. Kompaniya 1940 -jılda birinshi mashinasın islep shıǵarǵan hám 1947-jılda óziniń birinshi Ferrari nıshanlı avtomobilin ommaga kórsetken. [[File:GESTIONE_SPORTIVA_FERRARI_(36309430764).jpg|240px|thumb|Jámáát SpA Avtomobilsozlik|1939-jıl 13-sentyabr]] [[File:Scuderia_Ferrari_ (cropped).png|thumb|240px|Exor Nv]] [https://www. fiat. com/ Fiat SpA] 1969 -jılda Ferrarining 50% úlesin satıp aldı hám 1988-jılda óz úlesin 90% ge shekem keńeytirdi. 2014-jıl oktyabr ayında [https://fcagroup-me. com/ Fiat Chrysler Automobiles (FCA) ] Ferrari SpA'ni FCA'dan ajıratıw niyetin járiyaladı. daǵazaǵa kóre, FCA Ferrarining 90% ga iyelik etedi<ref>[https://web. archive. org/web/20140513172137/http://www. fiatspa. com/en-US/investor_relations/financial_reports/FiatDocuments/Menenci/2013/2013_annual_report.pdf " Fiat 2013-jıllıq esabati" ]</ref><ref>[http://www. fcagroup. com/en-US/media_center/fca_press_release/FiatDocuments/2014/october/FCA_Announces_Board_Intention_to_Spin_Off_Ferrari_S_p_A_.pdf " FCA basqarıw keńesi Ferrari SpA-ni aylandırıw niyetin járiyaladı" ]</ref>. Ajırasıw 2015-jıl oktyabr ayında [https://web.archive.org/web/20221014202117/http://www.ru/ investing. com/equities/ferrari-nv Ferrari Nv] ni (Niderlandiyada dizimge alınǵan kompaniya ) Ferrari SpA toparınıń jańa xolding kompaniyası retinde shólkemlesken. Ajırasıwdıń qalǵan basqıshları arqalı FCA dıń Ferrari biznesindegi aktsiyaları FCA aktsiyadorlariga bólistirildi, 10% bolsa [[:en:Piero Ferrari|Piero Ferrari]] ga tiyisli bolıwda dawam etdi<ref>[https://www. forbes. com/sites/billvisnic/2015/07/23/wall-street-buckle-up-ferrari-officially-files-for-ipo/ " Uoll-strit, baylanıstırń! Ferrari IPO ushın rásmiy arza berdi" ]</ref><ref>[[:en:The Wall Street Journal|The Wall Street Journal]]</ref>. Spin-off 2016 -jıl 3-yanvarda juwmaqlandi<ref>[https://web. archive. org/web/20160213172249/http://corporate. ferrari. com/en/investors/ferrari-spin " Questions and answers regarding the Ferrari spin-off" ]</ref>. Kompaniya óziniń pútkil tariyxı dawamında báyge degi turaqlı jumıstiroki menen, ásirese, eń áyyemgi hám [[:en:Scuderia Ferrari|eng tabıslı báyge jámááti bolǵan]], eń kóp konstruktorlar chempionatlarini (16 ) ótkergen hám eń kóp aydawshıları [https://www. formula1. com/ Formula 1] báygelerinde turaqlı jumıstiroki menen belgili kompaniya bolıp tabıladı. Formula 1 poygalarida 15 ten zıyat jeńiske erisken<ref>[https://web. archive. org/web/20160808204006/http://www. wise-motorist. com/ferrari/ " Ferrari" ]</ref>. Ferrari avtomobilleri ádetde tezlik, sánat hám baylıq ramzi retinde kóriledi<ref>https://en. wikipedia. org/wiki/Ferrari#cite_note-12</ref>. Ferrari avtomobilleri 165 000 kvadrat metr (16, 5 gektar ) [[:ru:Maranello|Maranello]] zavodında islep shiǵarıladı. 2014-jılda Ferrari [https://brandfinance. com/ Brand Finance] tárepinen dúnyadaǵı eń kúshli brend dep tapildi<ref>[https://web. archive. org/web/20160202035054/http://brandfinance. com/news/ferrari--the-worlds-most-powerful-brand/ " Ferrari — dúnyadaǵı eń kúshli brend" ]</ref>. 2018-jıl iyun ayında [[:ru:Ferrari 250 GTO|1963-yilgi 250 GTO]] 70 million dollarǵa sotilib, tariyxdagi eń qımbat avtomobilge aylandı<ref>https://en. wikipedia. org/wiki/Ferrari#cite_note-Hemmings-20180605-15</ref><ref>[http://www. bonhams. com/auctions/21917/lot/3/ " Ferrari GTO 35 million dollarǵa eń qımbat avtomobilge aylandı" ]</ref>. 2021-jıl jaǵdayına kóre, Ferrari 52, 21 milliard dollar menen [[:en:Automotive industry|bozor kapitallashuvi boyınsha 10 -iri avtomobil óndiriwshisi esaplanadı]]<ref>[https://companiesmarketcap. com/automakers/largest-automakers-by-market-cap/ " Bazar kapitallashuvi boyınsha eń iri avtomobil óndiriwshilari" ]</ref>. = Tariyxı = [[File:Ferrari-enzo-cavallo-rampante.jpeg|left|thumb|Enzo Ferrari jáne onıń artında Ferrari ramzi ''Kavallino Rampante'']] 1929 -jılda [[:ru:Ferrari, Entso|Enzo Ferrari]] shtab-kvartirasi [[Modena (Pennsylvania)|Modenada]] jaylasqan [[:en:Scuderia Ferrari|Scuderia Ferrari]] kompaniyasın shólkemlestirgen. Ol daslep jol avtomobillerin islep shıǵarıw ideyasına qızıqmaǵan edi. Scuderia Ferrari (aytılıw [[:en:Help:IPA/Italian|[skudeˈriːa]]]) sózbe-sóz " Ferrari turaqlı" degen mánisti ańlatadı hám ádetde " Ferrari jámááti" mánisinde isletiledi. Ferrari mırza aydawshılar ushın [https://www. alfaromeo. com/ Alfa Romeo] báyge avtomobillerin aldı hám maydanǵa túsirdi 1933-jılda Alfa Romeo óziniń ishki báyge jámáátin tark etdi hám [https://www. ferrari. com/en-EN/formula1 Scuderia Ferrari] onıń jumısshı toparın iyeledi<ref>[https://web. archive. org/web/20160529233540/http://auto. ferrari. com/en_EN/ongoing-heritage/company/history/history-of-enzo/ " Enzo Ferrari tariyxı" ]</ref>. ''Scuderia Alfaning'' eń sońǵı texnikalıq qásiyetlerine iye Gran-pri avtomobillerin aldı hám [[:en:Tazio Nuvolari|Tazio Nuvolari]] hám [[:en:Achille varzi|Axille varzi]] sıyaqlı kóplegen ataqlı aydawshılardı maydanǵa túsirdi. 1938-jılda Alfa Romeo taǵı óziniń báyge iskerligin óz ishine alıp, ''[[:ru:Alfa Corse|Alfa Corse]]''[[:ru:Alfa Corse|ni]] quradı''. '' [[Milan (Michigan)|Milanda]] hám Enzo Ferrarini jańa báyge bólimi menejeri retinde yolladi. usınıń menen [[:en:Scuderia Ferrari|Scuderia]] Ferrari tarqatıp jiberildi<ref>[https://web. archive. org/web/20160529233540/http://auto. ferrari. com/en_EN/ongoing-heritage/company/history/history-of-enzo/ " Enzo Ferrari tariyxı" ]</ref>. 1939 -jıl sentyabr ayında Ferrari keminde tórt jıl dawamında báyge yamasa báyge avtomobilleri menen baylanıslı halda Ferrari atınıń isletmaslik shárti menen Alfa Romeoni tark etdi<ref name="ReferenceA">" Enzo Ferrari tariyxı". auto. ferrari. com. 2016 -jıl 29 -mayda túp nusqadan arxivlanǵan.</ref>. Bir neshe kúnden keyin onıń shtab-kvartirasi eski ''[https://www. ferrari. com/en-EN/formula1 Scuderia Ferrari] zavodlarında jaylasqan [[:en:Auto Avio Costruzioni 815|Auto Avio Costruzioni]]'' kompaniyasına tiykar salındı. 1940 -jılda Ferrari [https://web.archive.org/web/20221002041605/https://www.uz/ upwiki. one/wiki/Type_Four_platform Fiat platformasi] tiykarındaǵı [[:ru:Auto Avio Costruzioni 815|Tipo 815 v]] báyge avtomobilin islep shıǵara basladı. Bul birinshi Ferrari avtomobili edi hám 1940 -jılda [[:ru:Mille Miglia|Mille Miglia]]de depyut etken, biraq [[Ekinshi Jáhán urısı]] sebepli ol kem básekine iye edi. 1943-jılda Ferrari zavodı [[:ru:Maranello|Maranelloga]] kóship ótti, sondan berli zavod sol qalada qaldı. Zavod Birlespeshiler tárepinen bombardimon etilgen hám keyinirek qayta qurılǵan. [[File:Ferrari 125 S.jpg|thumb|Ferrari 125 S markası]] Birinshi Ferrari nıshanına iye avtomobil [[:en:Ferrari 125 S|1947-jıl 125 S]] bolıp, 1, 5 L v12 dvigateli menen úskenelestirilgen. Enzo Ferrari qalelamagan halda Scuderia Ferrari kompaniyasın finanslıq támiynlew ushın óz avtomobillerin yasadi hám sotdi<ref>[https://web. archive. org/web/20180929194626/https://www. dkeng. co. uk/company/The_History_of_Ferrari. html " Ferrari tariyxı DK Engineering" ]</ref>. ''Scuderia Ferrari'' atı zavod báyge mashinaların ańlatıw hám olardı klientler gruppaları tárepinen islep shıǵarılǵan avtomobillerden ajıratıp turıw ushın qayta tiklendi<ref name="ReferenceA"/>. 1960 -jılda kompaniya [https://sefac. co. za/ SEFAC SpA] (Società Esercizio Fabbriche Automobili e Corse) atı astında mámleket korporatsiyasi retinde qayta dúzilgen<ref>[http://www. fundinguniverse. com/company-histories/ferrari-s-p-a-history/ " Ferrari S.p. A. History" ]</ref>. 1969 -jıl basında Fiat Ferrari'ning 50% úlesin aldı. Tuwrıdan-tuwrı nátiyje ámeldegi investitsiya qarjlarınıń kóbeyiwi boldı hám islep shıǵarıwdı Fiatning Turindagi zavodınan Ferrari dvigatelli Fiat Dino ótkeriw ushın mólsherlengen zavodtı keńeytiw boyınsha jumıslar tezlik penen baslandı. Ferrari qatarına jańa model investitsiyaları da o'sdi. [[File:Ferrari_166MM_Barchetta.JPG|thumb|Ferrari 166 MM Barchetta]] 1988-jılda Enzo Ferrari [[:ru:Ferrari F40|Ferrari F40]] dıń shıǵarılishini qadaǵalaw etdi. Sol jıldıń aqırında opatınan aldın shıǵarılǵan sońǵı jańa Ferrari edi. 1989 -jılda kompaniya Ferrari SpA dep qayta at berildi<ref>[http://www. fundinguniverse. com/company-histories/ferrari-s-p-a-history/ " Ferrari SpA tariyxı" ]</ref>. 2002-jıldan 2004-jılǵa shekem Ferrari sol waqıttaǵı eń operativ modeli bolǵan [[:ru:Ferrari, Entso|Enzo ni]] islep shıǵardı. Ol usınıs etilgen hám kompaniya tiykarlawshisi Enzo Ferrari húrmetine atalǵan. Ol F40 hám F50 den dawam etiwshi F60 dep atalıwı kerek edi, lekin olar onı Enzo dep atawdı. Daslep ol sadıq hám turaqlı klientlerge usınıs etilgen, hár bir 399 (Vatikanǵa qayırqomlıq ushın berilgen 400 dane avtomobilden tısqarı ) bahası 650 000 dollardı quraǵan. 2012-jıldıń 15-sentyabrinde ma`nisi 162 million dollardan artıq bolǵan 964 Ferrari avtomobili [https://silverstonef1. ru/ Silverstoun] trassasida bolıp ótken Ferrari Driving Days ilajında qatnasdı hám Silverstoun trassasida jáhán rekordini ornatdi<ref>[http://skiddmark. com/2012/09/felipe-massa -and-marc-gene-lead-a-record-breaking-parade-of-ferraris-at-silverstone/ " Felipe Massa and Marc Gene lead a record breaking parade of Ferraris at Silverstone" ]</ref>. Ferrarining burınǵı bas direktorı hám baslıǵı [[:en:Luca Cordero di Montezemolo|Luka Di Montezemolo]] 23 jıldan keyin kompaniyadan iste'foga shıqtı. Onıń ornına [[:en:Amedeo Felisa|Amedeo Felisa]] keldi hám aqır-aqıbetde, 2016 -jıl 3-mayda Amedeo iste'foga shıqtı jáne onıń ornına Ferrari kompaniyasınıń bas direktorı hám Ferrari kompaniyası baslıǵı [[:ru:Mark'onne, Serdjo|Serxio Markionne]] keldi. 2018-jıl iyul ayında Markionne ornına basqarıw keńesi aǵzası [https://www. reuters. com/article/orubs-ferrari-ceo-idRUKBN28 L0 R7-ORUBS Lui Kamilleri] bas direktor,[[:en:John Elkann|Jan Elkann]] bolsa baslıq etip tayınlandi<ref>[https://www. reuters. com/article/us-fiatchrysler-ceo-ferrari/ferrari-picks-louis-camilleri-as-ceo-elkann-as-chairman-idUSKBN1 KB0 P2 " Ferrari picks Louis Camilleri as CEO, Elkann as chairman" ]</ref>. 2014-jıl 29 -oktyabrda Fiat hám Chrysler óndiriwshileri ortasındaǵı qosıw nátiyjesinde júzege kelgen [[:en:Fiat Chrysler Automobiles|FCA toparı óziniń sánatli brendi Ferrari dıń bóliniwin járiyaladı]]. Maqset Ferrarini ǵárezsiz brendga aylandırıw edi. Onıń úlesi 2015-jılda IPOda sotildi<ref>[http://www. lemonde. fr/economie/article/2014/10/30/ferrari-quitte-fiat-et-rentre-dans-le-circuit-boursier_4515038_3234. html Ferrari]</ref>. Ferrari 2015-jıl 20 -oktyabrda bazar jabılǵannan keyin óziniń dáslepki ǵalabalıq usınısın rásmiy 52 dollarǵa bahaladi<ref>[https://www. cnbc. com/2015/10/20/ferrari-ipo-prices-at-52 share-within-range. html " Ferrari IPO bahaları úlesine $52, diapazonda" ]</ref>. 2020 -jıl 10 -dekabrde bas direktor Lui Kamilleri bas direktor lawazımın ketiwın hám baslıq Jan Elkann turaqlı miyrasxor tańlanmaguncha waqtınshalıq bas direktor lawazımına kirisiwin járiyaladı<ref>[https://www. autosport. com/f1/news/154108/ferrari-ceo-camilleri-announces-shock-retirement " Ferrari CEO Camilleri announces shock retirement with immediate effect" ]</ref>. 2021-jıl 9 -iyun kúni kompaniya sentyabr ayınan baslap Jenevada jaylasqan [https://www. st. com/content/st_com/en. html STMicroelectronics] kompaniyasınan [[:en:Benedetto vigna|Benedetto vigna]] óziniń náwbettegi bas direktorı etip tayınlanǵanın járiyaladı<ref>[https://edition. cnn. com/2021/06/09/business/ferrari-names-new-ceo/index. html " Texnikalıq basqarıwshı óziniń birinshi Ev-ni joybarlawtirayotgani ushın Ferrari-dıń jańa bas direktorı etip tayınlandi" ]</ref>. === Prezidentler === * [[:ru:Ferrari, Entso|Enzo Ferrari]] (1939 -1977) * [https://prabook. com/web/nicola. tufarelli/1314233 Nikola Tufarelli] (1978-1980) * [https://www. researchgate. net/scientific-contributions/Giovanni-Sguazzini-viscontini-2007208222 Jovanni Sguazzini] (1980-1984) * [[:ıyt:vittorio Ghidella|vittorio Ghidella]] (1984-1988) * [https://www. linkedin. com/pub/dir/pietro/fusaro? trk=public_profile_samename_see_all Pietro Fusaro] (1988-1991) * [[:en:Luca Cordero di Montezemolo|Luka Kordero Di Montezemolo]] (1991-2014) * [[:ru:Mark'onne, Serdjo|Serxio Markionne]] (2014-2018) * [https://www. reuters. com/article/orubs-ferrari-ceo-idRUKBN28 L0 R7-ORUBS Lui Kamilleri] (2018-2020 ) * [[:en:John Elkann|Jan Elkann]] (2020 -2021) * [[:en:Benedetto vigna|Benedetto vigna]] (2021-) = Avtosport = Kompaniya baslanǵanınan berli avtosport menen shuǵıllanıp, bir qatar taypalarda, atap aytqanda,[https://www. formula1. com/ Formula 1] hám sport avtomobilleri báygesinde óziniń [https://www. ferrari. com/en-EN/formula1 Scuderia Ferrari] sport bólindi arqalı, sonıń menen birge, basqa jámáátlerge avtomobiller hám dvigatellerdi jetkiziw hám bir retlik báyge ceriyalarida qatnasıp keledi. 1940 -jıl AAC 815 Enzo Ferrari tárepinen islep shıǵılǵan birinshi báyge mashinası boldı, eger ol Ferrari modeli retinde bayramlanmagan sonda da. [[File:LaudaNiki19760731Ferrari312T2.jpg|left|thumb|Ferrari 312 T2]] === Scuderia Ferrari === ''Scuderia'' Ferrari avtosportning bir neshe taypalarında qatnasqan, eger ol házirde tek rásmiy túrde Formula 1 de qatnasıp atır. Bul 1950-jılda islengeninen berli Formula 1 jáhán chempionatında turaqlı túrde qatnasqan birden-bir jámáát bolıp tabıladı. [[:en:José Froilán González|Xose Froilan Gonsales 1951-jıl Britaniya Gran-prisida]] jámáátke F1 boyınsha birinshi jeńisin keltirdi. [[:en:Alberto Ascari|Alberto Askari]] bir jıl ótip Ferrariga birinshi [[:en:List of Formula One World Drivers' Champions|haydovchilar chempionatini usınıs etdi]]. Ferrari chempionatdagi eń ǵarrı hám eń tabıslı jámáát bolıp tabıladı. Bul jámáát derlik barlıq Formula 1 rekordlariga iye.[[:en:2014 Formula One World Championship|2014-jıl jaǵdayına kóre]], jámááttiń rekordlari 15 aydawshılar boyınsha jáhán chempionati, 16 konstruktorlar ortasındaǵı jáhán chempionati, 221 Gran-pri jeńisi, 679 úlken sıpaǵa shıǵıw, 207 pole pozitsiyasi hám 890 ta Grand Prixda 230 ta eń tez aylanıwlardı óz ishine aladı. 2014 -jılda paydalanılǵan 19 trekdan 8 tasi [[:en:Ferrari F2004|F2004]], taǵı 3 tasi [[:en:Ferrari F2003-GA|F2003-GA]],[[:en:Ferrari F2008|F2008]] hám [[:en:Ferrari F10|F10]] tárepinen ornatılǵan davra rekordlariga iye. [[File:Ferrari F2003-GA.jpg|left|thumb|errari F2003-GA]] [[File:Ferrari 512 BB LM 2.jpg|left|thumb|Ferrari 512 BB LM 2]] Ferrari aydawshıları arasında :[[:en:Tazio Nuvolari|Tazio Nuvolari]],[[:en:José Froilán González|Xose Froilan Gonsales]],[[:en:Juan Manuel Fangio|Xuan Manuel Fanjio]],[[:en:Alberto Ascari|Alberto Askari]],[[:en:Luigi Chinetti|Luidji Chinetti]],[[:en:Eugenio Castellotti|Eugenio Kasteletti]],[[:en:Maurice Trintignant|Moris Trintignant]],[[:en:Wolfgang von Trips|volfgang fon Trips]],[[:en:Phil Hill|Pıl Xill]],[[:en:Olivier Gendebien|Olivye Gendexen]],[[:en:Ricardo Rodríguez (racing driver)|Piter Xillin]], Ginkarindo, Piter Xilix,[[:en:Mike Hawthorn|Ritsian]],[[:en:Ricardo Rodríguez (racing driver)|Piter Xillin]],[[:en:Chris Amon|Amon]],[[:en:John Surtees|Jan Surtees]],[[:en:Lorenzo Bandini|Lorenzo Bandini]],[[:en:Ludovico Scarfiotti|Ludoviko Skarfiotti]],[[:en:Jacky Ickx|Jeki Ickx]],[[:en:Mario Andretti|Mario Andretti]],[[:en:Clay Regazzoni|Kley Regazzoni]],[[:en:Niki Lauda|Niki Lauda]], ​​[[:en:Carlos Reutemann|Karlos Roytemann]],[[:en:Jody Scheckter|Jodi Shekter]],[[:en:Gilles villeneuve|Gilles vilnev]],[[:en:Didier Pironi|Dide Pironi]],[[:en:Patrick Támbiy|Patrik Támbiy]],[[:en:René Arnoux|Rene Arnoux]],[[:en:Michele Alboreto|Mishel Alboreto]],[[:en:Gerhard Berger|Gerxard Berger]],[[:en:Nigel Mansell|Nayjel Mansel]],[[:en:Eddie Irvine|Maykl Jeylo Barbenst]],[[:en:Michele Alboreto|Maykl Jeylo Albens]],[[:en:Rubens Barrichello|Alain Albens]],[[:en:Felipe Massa|Felipe Massa]],[[:en:Kimi Räikkönen|Kimi Raikkönen]],[[:en:Fernando Alonso|Fernando Alonso]],[[:en:Sebastian vettel|Sebastyan Fettel]],[[:en:Charles Leclerc|Charlz Lekler]] hám [[:en:Carlos Sainz Jr.|kichik Karlos Sayns]] sıyaqlı uqıplı Ferrari aydawshıları bar. 2006 -yilgi máwsim aqırında jámáát basqa F1 jámáátleri menen birge [[:en:Tobacco advertising|tamaki óndiriwshileri menen qáwenderlik shártnamalarini]] tamamlawǵa wáde bergeninen keyin [[:en:Marlboro (cigarette)|Marlboroga]] olarǵa qáwenderlik etiwine ruqsat beriwde dawam etip, tartıslarǵa sebep boldı. Bes jıllıq shártnamaǵa kelisip alındı jáne bul 2011-jılǵa shekem tawısılmasa da, 2008-jıl aprel ayında Marlboro óziniń Ferrari avtomobil markasınan waz keshti. Formula 1 den tısqarı, Ferrari kóp jıllar dawamında parallel túrde ámeldegi bolǵan eki programma sportkar báygelerinde de mashinalar menen shuǵıllanǵan. 1949 -jılda [[:en:Luigi Chinetti|Luidji Chinetti]] 166 M tezlikte Ferrarining avtosport boyınsha birinshi jeńisi -[[:en:1949 24 Hours of Le Mans|Le Manda 24 saatlıq]] jeńiske eristi. Ferrari 1953-jılda islengen sport avtomobilleri boyınsha [[:en:World Sportscar Championship|Jáhán chempionatining]] dáslepki jıllarında ústinlik etdi hám óziniń dáslepki toǵız jılınan etti jıl dawamında chempionlikti qolǵa kirgizdi. 1962-jılda chempionat formatı ózgergende, Ferrari 1965-jılǵa shekem hám 1967-jılǵa shekem hár jılı keminde bir taypada ataqlardı qolǵa kirgizdi. Enzo 1973-jıldan keyin sport avtomobilleri báygesin ketiwǵa hám Scuderia Ferrariga tek Formula 1 ge itibar qaratıwǵa ruqsat beriwge qarar etiwinen aldın [[:en:1972 World Sportscar Championship season|1972-yilgi Makes jáhán chempionatında]] Ferrari bir juwmaqlawshı chempionlikti qolǵa kirgizdi. Ferrari sport avtomobilleri boyınsha jáhán chempionati máwsimlerinde olar [[:en:24 Hours of Le Mans|Le Manning 24 saatida]] kóbirek utıwdı, zavod jámááti bolsa 1954-jılda birinshi ret uttı. Keyin, 1960 -jıldan [[:en:1964 24 Hours of Le Mans|1964-jılǵa shekem]] izbe-iz besew jeńiske erisildi. Luiji Chinetti basshılıǵındaǵı [[:en:North American Racing Team|Arqa Amerika báyge jámááti (NART)]][[:en:1965 24 Hours of Le Mans|Ferrari 1965-jılda]] Le Mansdagi sońǵı jeńisin qolǵa kirgizdi. Eger Scuderia Ferrari 1973-jıldan keyin sport avtomobillerinde qatnaspaǵan bolsa -de, olar waqıtı -waqıtı menen jeke shaxslar ushın hár qıylı tabıslı sport avtomobillerin yasadilar. Bularǵa 1970-jıllarda [[:en:Ferrari Berlinetta Boxer|512 BB LM]], 1990 -jıllarda [[:en:IMSA GT Championship|IMSA GT chempionatında]] jeńimpaz shıqqan [[:en:Ferrari 333 SP|333 SP]] hám házirde óz klasslarında chempionlikti qolǵa kiritip atırǵan [[:en:Ferrari 458|458 GT2 hám GT3 kiredi.]] === Basqa jámáátler ushın báyge avtomobilleri === Óziniń pútkil tariyxı dawamında Ferrari óziniń [[:en:Scuderia Ferrari|Scuderia Ferrari]] jámáátinen tısqarı, basqa qatnasıwshılarǵa báyge avtomobillerin jetkezip bergen. 1950-1960 -jıllarda Ferrari bir qatar jeke qatnasıwshılar hám basqa jámáátlerge Formula 1 avtomobillerin jetkezip bergen. Ataqlı mısallardan biri [[:en:Tony vandervell|Toni vandervell]] jámááti bolıp, olar ózleriniń [[:en:vanwall|vanwall]] avtomobillerin jaratıwdan aldın [[:en:Thinwall Special|Thinwall Special]] ózgertirilgen Ferrarilar menen báygege shıǵıwǵan.[[:en:North American Racing Team|Arqa Amerika báyge komandasınıń]] 1969 -yilgi máwsimdiń sońǵı úsh raundidagi qatnasıwları Scuderia Ferraridan basqa jámááttiń Ferrari avtomobili menen Jáhán chempionati Gran-prisiga kiriwiniń sońǵı jaǵdayları edi<ref>https://en. wikipedia. org/wiki/Ferrari#cite_note-28</ref>. [[:en:A1 Grand Prix|Ferrari 2008-2009 -yilgi máwsimnen baslap A1 Grand Prix]] ceriyasi ushın v8 dvigatelleri menen tolıq avtomobillerdi jetkezip berdi<ref>[https://web.archive.org/web/20221007163421/http://www.uk/ eurosport. yahoo. com/11102007/4/ferrari-s-a1 gp-deal. html " Ferrari's A1 GP Deal" ]</ref>. Mashina Rori Birn tárepinen islep shıǵılǵan hám 2004-yilgi Ferrari Formula 1 mashinasına uqsap jaratılǵan. [[:en:Ferrari 458|Ferrari házirde óziniń 458-báyge versiyasi]] ushın klient GT programmasın jumısqa túsiredi hám bunı 1990 -jıllardıń aqırındaǵı 355-den aldınǵı 458-dıń ótken zamanlasları ushın ámelge asırdı.[[:en:Risi Competizione|American Risi Competizione]] hám Italiyanıń [[:en:AF Corse|AF Corse]] jámáátleri sıyaqlı jeke jámáátler Ferrari GT báygeshıları menen jıllar dawamında júdá tabıslı boldı.[[:en:Audi R8|Audi R8]],[[:en:McLaren MP4-12 C|McLaren MP4-12 C]] hám [[:en:BMW Z4 (E89 )|BMW Z4 (E89 )]] dıń bunday báyge versiyaları menen báseki qılıw ushın shıdamlı sport avtomobilleri báygesi ushın islep shıǵarılǵan bul avtomobil tabıslı boldı, biraq ózinden aldınǵı [[:en:Ferrari F430|F430]] sıyaqlı tabıslı emes.[[:en:Ferrari Challenge|Ferrari Challenge]]- bul [[:en:Ferrari 458|Ferrari 458]] ushın bir retlik báyge ceriyasi bolıp tabıladı. [[:en:Ferrari FXX|TheFXX]] jol háreketi ushın nızamlı emes hám sol sebepli tek trek waqıyaları ushın isletiledi. = Avtomobilleri = [[File:1947_Ferrari_166_Inter_Touring_Berlinetta_0043S_-_fvl.jpg|thumb|1947-yilgi Ferrari 166 Inter Touring Berlinetta]] Ferrari atı menen islep shıǵarılǵan birinshi avtomobil [[:en:Ferrari 125 S|125 S]] edi. Bul kishi eki otırǵıshlı sport/poyga v12 avtomobilinen tek ekewi islep shıǵarılǵan. 1949 -jılda [[:en:Ferrari 166 Inter|166 Inter]] usınıldı, bul kompaniyanıń iri sayaxat avtomobilleri bazarına sezilerli qádem qoyǵanın ańlatadı. Birinshi 166 Inter [[:en:Carrozzeria Touring Superleggera|Carrozzeria Touring Superleggera]] tárepinen islep shıǵılǵan kuzovli tórt otırǵıshlı (2+2) [[:en:Berlinetta|berlinetta]] kupesi edi. Jol avtomobilleri demde Ferrari satıwınıń tiykarǵı bólegine aylandı. Dáslepki Ferrari avtomobillerinde, ádetde,[[:en:Pininfarina|Pininfarina]],[[:en:Carrozzeria Scaglietti|Scaglietti]],[[:en:Zagato|Zagato]],[[:en:vignale|vignale]] hám [[:en:Gruppo Bertone|Bertone]] sıyaqlı ǵárezsiz tárbiyashılar tárepinen islep shıǵılǵan hám maslastırılǵan kuzovlar bar edi. Túp jol avtomobilleri ádetde eki otırǵıshlı old dvigatelli v12 lar edi. Bul platforma 1950-1960 -jıllar dawamında Ferrariga áp-áneydey xızmet etken. 1968 -jılda [[:en:Dino (automobile)|Dino]] birinshi eki otırǵıshlı arqa orta dvigatelli Ferrari retinde usınıldı. Dino tiykarınan v6 dvigateli menen islep shıǵarılǵan, biraq v8 modeli de islep shıǵılǵan. Bul arqa orta dvigatel tártibi 1980-1990 -jıllar hám házirgi kunge shekem kóplegen Ferrarilarda qollanila baslandı. Házirgi jol avtomobilleri ádetde v8 yamasa v12 dvigatellerinen paydalanadı, v8 modelleri markanıń ulıwma óndirisiniń yarımınan kóplegenin quraydı. Tariyxan Ferrari da [[:en:Flat-12 engine|yassi 12]] dvigatel islep shıǵarǵan. Birqansha waqıt Ferrari orta dvigatelli v8 avtomobilleriniń (2+2) versiyasın jarattı. Eger olar 2 otırǵıshlı kásipleslerinen talay parq qilsa da, GT4 hám Mondial da 308 GTB menen bekkem baylanıslı edi. [[File:Ferrari Berlinetta Boxer.jpg|thumb|Ferrari Berlinetta Boxer]] Ferrari 1973-jılda [[:en:Ferrari Berlinetta Boxer|Berlinetta Boxer]]menen orta dvigatelli 12 cilindrli jangga kirdi. Keyinirek [[:en:Ferrari Testarossa|Testarossa]] (sonıń menen birge, orta dvigatelli 12 cilindrli) barlıq dáwirler degi eń ataqlı hám ataqlı Ferrari jol avtomobillerinen biri bolıp qalıp atır. Kompaniya, sonıń menen birge, bir neshe old dvigatelli (2 + 2) avtomobillerin islep shıǵardı, olar jaqında v12 modeli [[:en:Ferrari GTC4 Lusso|Lusso]] hám v8 modelleri [[:en:Ferrari Roma|Roma]],[[:en:Ferrari Portofino|Portofino]] hám [[:en:Ferrari GTC4 Lusso|Lusso T]]menen juwmaqlandi. Kaliforniya v8 old dvigatelli (2+2) grand touring sport avtomobilleriniń ataqlı ámeldegi model liniyasini baslaǵanlıǵı menen ataqlı. 2010 -jıllardıń basınan [[:en:Ferrari LaFerrari|LaFerrari]]menen baslap, itibar ǵárezsiz tárbiyashı qurıwshılardan paydalanıwdan shetke shıǵıp, házirgi standartqa aylantırildi, Ferrari óziniń barlıq jol avtomobilleri dizayni ushın Centro Stile Ferrarining ishki dizayniga tayandi. {| class=" wikitable mw-collapsible mw-collapsed" |+ ! [[:en:Ferrari 296 GTB|296 GTB]] [[:en:Ferrari 296 GTB#GTS|296 GTS]] ! [[:en:Ferrari F8|F8 Tributo]] [[:en:Ferrari F8#F8 Spider|F8 Spider]] ! [[:en:Ferrari Portofino M|Portofino M]] ! [[:en:Ferrari 812 Superfast|812 Superfast]] [[:en:Ferrari 812 Superfast#812 GTS|812 GTS]] [[:en:Ferrari 812 Superfast#812 Competizione|812 Competizione812 Competizione A]] ! [[:en:Ferrari SF90 Stradale|SF90 Stradale]] [[:en:Ferrari SF90 Stradale#SF90 Spider|SF90 Spider]] |- |* 2021-jılda usınıs etilgen * Arqa orta dvigatel, arqa dóngelek * Sport avtomobili * PHEv Twin-turbo v6 dvigateli * Sport kupesi / Hard-tap kabriolet |* 2019 -jılda usınıs etilgen * Arqa orta dvigatel, arqa dóngelek * Sport avtomobili * Eki turboli v8 dvigatel * Sport kupesi / Hard-tap kabriolet |*2017-jılda usınıs etilgen * Old hám orta dvigatel, arqa dóngelek * (2+2) grand tourer * Eki turboli v8 dvigatel * Qattı ústki kabriolet |* 2017-jılda usınıs etilgen * Old hám orta dvigatel, arqa dóngelek * Úlken sayaxatshı * v12 dvigatel * Sport kupesi / Hard-tap kabriolet |* 2019 -jılda usınıs etilgen * Old orta dvigatel, arqa dóngelek * (2+2) grand tourer * Eki turboli v8 dvigatel * Sport kupesi |- | |[[File:Ferrari Portofino M IMG 4351.jpg|thumb]] |[[File:2019 Ferrari 812 Superfast S-A 6. 5.jpg|thumb]] |[[File:2019 Ferrari SF90 Stradale.jpg|thumb]] | |} === Maslastırıw === 1950-1960 -jıllarda klientler mashinalardı tuwrıdan-tuwrı zavoddan harid ete baslawdi<ref>[http://autoweek. com/article/car-news/ferrari-offers-tailor-made-program " Ferrari-usınıslar -maslastırılǵan -programma" ]</ref>. Maranellodan shıqqan hár bir Ferrari individual klienttiń buyırtpasına muwapıq islep shiǵarıladı. Usı mánisten alıp qaraǵanda, hár bir avtomobil málim bir klient qálewiniń ayriqsha nátiyjesi bolıp tabıladı. Ferrari bul kontseptsiyanı óziniń aldınǵı Carrozzeria Scaglietti programması menen rásmiylestirdi. Bul jerde usınıs etilgen variantlar báyge otırǵıshları, arqa kórinis kameraları hám basqa arnawlı bezewler sıyaqlı ádetiy edi. 2011-jıl aqırında Ferrari bul filosofiyanıń zárúrli jańalanıwın járiyaladı. '''Tailor Made programması''' klientlerge processtiń hár bir basqıshında qarar qabıllaw ushın Maranellodagi dizaynerlar menen islew imkaniyatın beredi. Bul programma arqalı derlik hár qanday bezew, hár qanday sırtqı reń yamasa hár qanday ishki material klienttiń qálewine qaray boladı. Programma túp dástúrdi dawam ettiredi hám hár bir avtomobildiń ayriqshalıǵı ideyasın aytıp otedi<ref>Lingeman, Jeyk (2011-jıl 5-dekabr). " Ferrari-usınıslar -maslastırılǵan -programma". ''Avtomobil hápteligi''. 2018-jıl 12-avgustda túp nusqadan arxivlangan</ref>. === Superkarlar === [[File:SC06 2003 Enzo Ferrari 2.jpg|thumb|Enzo Ferrari]] 1984-jıl [[:en:Ferrari 288 GTO|288 GTO]] Ferrari superkarlari qatarında birinshisi esaplanadı. Bul násil [[:en:Enzo Ferrari (automobile)|Enzo Ferrari]] arqalı [[:en:LaFerrari|LaFerrarigacha]] cho'ziladi. 2019 -jıl fevral ayında 89 -Jeneva xalıq aralıq avtosalonida Ferrari óziniń sońǵı orta dvigatelli v8 superkari [[:en:Ferrari F8 Tributo|F8 Tributoni]] kórsetiw etdi<ref>[https://web.archive.org/web/20230131020600/https://magazine/ ferrari. com/en/cars/2019/02/27/news/reveal-ferrari-f8-tributo-54421/ " The Ferrari F8 Tributo" ]</ref>. [[:en:Ferrari SF90 Stradale|Ferrari SF90 Stradale]] PHEv (Plug-ın Hybrid Electric vehicle) arxitekturasına iye bolǵan birinshi Ferrari bolıp, ol jaǵdayda ishki yonuv dvigateli ush elektr motor menen birlestirilgen, olardan ekewi ǵárezsiz hám old o'qda, úshinshisi bolsa old aksda jaylasqan<ref>[https://www. engadget. com/2019/05/29/ferrari-sf90 -stradale-plug-ın-hybrid " Ferrari's first production plug-ın hybrid iyis its fastest supercar yet" ]</ref>. === Ferrari arnawlı joybarları === " Arnawlı joybarlar" programması 2000-jıllardıń aqırında Ferrari kompaniyasınıń jekelestiriw xızmeti retinde jumısqa túsirilgen bolıp, klientlerge zamanagóy Ferrari jol avtomobilleri tiykarında tayarlanǵan bir retlik jeke avtomobillerge ıyelew imkaniyatın beredi<ref>[http://www. autoblog. com/2009/12/11/ferrari-p540 -superfast-aperta-revealed-second-from-special-proj/ " Ferrari P540 Superfast Aperta revealed, second from Special Projects program" ]</ref>. Injenerlik hám dizayn Ferrari tárepinen, geyde [[:en:Pininfarina|Pininfarina]] yamasa [[:en:Fioravanti (automotive)|Fioravanti]] sıyaqlı sırtqı dizayn úyleri menen sheriklikte ámelge asıriladı hám transport quralları jol nızamlılıǵı ushın tolıq juwapkerlikti aladı<ref>Neff, Jan (2009 -jıl 11-dekabr). " Ferrari P540 Superfast Aperta arnawlı joybarlar programmasınan ekinshisi payda boldı". ''autoblog. com''. 2014-jıl 14-dekabrde túp nusqadan arxivlanǵan</ref>. Bul baǵdarlama sheńberinde juwmaqlanǵan birinshi avtomobil 2008-jılda yapon biznesi basshısı tárepinen buyırtpa etilgen [[:en:Ferrari SP1|SP1]], ekinshisi bolsa amerikalıq kollektor tárepinen buyırtpa etilgen [[:en:Ferrari P540 Superfast Aperta|P540 Superfast Aperta]] edi. Tómende ommaga daǵaza etilgen Arnawlı joybarlar avtomobilleri dizimi keltirilgen: {| class=" wikitable" |+ ! Atı ! Súwret ! Jıl ! Buyırtpashı |- | SP1 | [[File:Ferrari SP1.jpg|thumb]] | 2008-jıl | Junichiro Hiramatsu<ref>[https://web. archive. org/web/20141205051800/http://www. carbodydesign. com/archive/2008/11/12-ferrari-sp1/ Archived]</ref> |- | P540 Superfast Aperta | [[File:Ferrari P540 Superfast Aperta.jpg|thumb]] | 2009 -jıl | Edvard Uolson<ref>[http://blog. caranddriver. com/ferrari-p540 -superfast-aperta-a-one-off-based-az waqıt-a-one-off/ " Ferrari P540 Superfast Aperta: A One-Off Based az waqıt a One-Off"]</ref> |- | SuperAmerika 45 | | 2011-jıl | Piter Kalikov<ref>[http://autoweek. com/article/car-news/ferrari-superamerica-45-one-599 -created-wealthy-american-customer " Ferrari Superamerica 45: One-off 599 created for wealthy American customer" ]</ref> |- | SP12 EC | [[File:FerrariSP12EC.jpg|thumb]] | 2012-jıl | Erik Klapton<ref>[http://autoweek. com/article/car-life/ferrari-and-pininfarina-finish-claptons-customized-512 bb-homage " Ferrari and Pininfarina finish Clapton's customized 512 BB homage" ]</ref> |- | SP30 | [[File:Ferrari SP30.jpg|thumb]] | 2013-jıl | Cheerag Arya<ref>[http://www. carbodydesign. com/2012/08/ferrari-sp-arya-one-off-ın-the-works/ " Ferrari SP Arya one-off ın the works" ]</ref> |- | SP FFX | [[File:Ferrari SP FFX.jpg|thumb]] | 2014-jıl | Shin Okamoto<ref>[https://web. archive. org/web/20141214104608/http://www. cavallino. com/2014/04/01/ferrari-gathering-ın-japan-showcases-two-one-off-models/ " Yaponiya jıynalısı eki bir retlik modelge ega"]</ref> |- | Ferrari F12 TRS | [[File:Festival_automobile_international_2015_-_Ferrari_F12_TRS_-_008.jpg|thumb]] | 2014-jıl | |- | Ferrari SP Amerika | [[File:Ferrari_SP38_Deborah%2C_Grand_Basel_2018_(Ank_Kumar%2C_Infosys)_02.jpg|thumb]] | 2014-jıl | Denni Vegman<ref>[http://gtspirit. com/2014/09/24/one-off-2015-ferrari-f12-sp-america-snapped-ın-public/ " One-off 2015 Ferrari F12 SP America snapped ın public"]</ref> |- | Ferrari 458 MM Speciale | [[File:FoS20162016_0624_132509AA_(27809762691).jpg|thumb]] | 2016 -jıl | |- | SP275 RW Competizione | [[File:Ferrari SP275 RW Competizione.jpg|thumb]] | 2016 -jıl | Rik Uorman<ref>[https://www. motorauthority. com/news/1108004_full-details-az waqıt-the-one-off-ferrari-sp-275-rw-competizione " Full details az waqıt the one-off SP 275 RW Competizione" ]</ref> |- | Ferrari J50 | [[File:J50 at London Design Museum 2018.jpg|thumb]] | 2017-jıl | |- | SP38 | [[File:Ferrari_SP38_Deborah%2C_Grand_Basel_2018_(Ank_Kumar%2C_Infosys)_05.jpg|thumb]] | 2018-jıl | |- | Ferrari SP3 JC | [[File:Ferrari_SP3JC.jpg|thumb]] | 2018-jıl | Jan Kollinz<ref>[https://www. autoblog. com/2018/11/29/ferrari-sp3 jc-one-off-vintage-ferrari-roadster-look/#slide-7477250 " Ferrari SP3 JC one-off channels vintage roadsters with a color-wheel twist"]</ref> |- | P80/C | [[File:Ferrari P80 C.jpg|thumb]] | 2019 -jıl | |- | Ferrari Omologata | [[File:Ferrari Omologata front.png|thumb]] | 2020 -jıl | |- | Ferrari BR20 | | 2021-jıl | |} === Bio-janar may hám gibrid avtomobiller === Etanolda isleytuǵın [[:en:Detroit Auto Show#2008|F430 Spider 2008-yilgi Detroit avtosalonida]] kórsetildi. 2010 -yilgi [[:en:Geneva Motor Show#2010|Jeneva avtosalonida Ferrari óziniń 599]] flagmani gibrid versiyasın usınıs etdi. " HY-KERS kontseptsiyasi" dep atalıwshi Ferrari gibrid sisteması 599 Fioranoning 612 at kúshine 100 at kúshinen kóbirek quwat qosadı. Sonıń menen birge, 2014-jıl ortalarında flagmani LaFerrari óndiriske shıǵarıldı. === Ataw qaǵıydaları === Ferrari ataw konventsiyasi basıdanoq qural cilindrining úsh xanalı birdey almasınıwınan ibarat bolıp, avtomobildiń maqsetin bildiriwshi qosımshaǵa iye edi. Sol sebepli [[:en:Ferrari 125 S|Ferrari 125 S]] 1, 5 L (1496, 77 cc) v12 dvigateline iye bolıp, unitar sıyımlılıqı 124, 73 kubometr. S- qosımshası bolsa Sporttı ańlatadı. Basqa báyge avtomobilleri de Mille Miglia ushın [[:en:Ferrari 166 MM|Ferrari 166 MM]] sıyaqlı arnawlı báygelerdi ańlatıwshı atlardı aldı. Jolda háreketleniwshi modeller kiritiliwi menen ''Igor Troubetzkoy''ning ''Scuderia Inter'' báyge jámáátinen yoshlangan Inter qosımshası qosıldı. Sol waqıtta ataqlı bolǵan [[:en:Ferrari 166|166]] ceriyali 2, 0 L (1995, 02 cc) dvigatelleri 166, 25 kubometr kólemli hám júdá túrme-túr [[:en:Ferrari 250|250 m<math>^{3}</math> bolǵan dvigatellerge iye edi.]] Ceriyaning ulıwma kólemi 3, 0 L (2953, 21 cc) jáne onıtar 246, 10 kubometrge iye edi. Keyinirek jol avtomobilleri ceriyasi Evropa dep at berildi hám Amerika hám Superamerica ceriyasining eń jaqsısı boldı. [[:en:Engine displacement|1990-jıllardıń baslarına shekem Ferrari dvigateldiń ózgeriwi]] hám bir qatar cilindrlerge tiykarlanǵan ush cifrlı ataw sxemasına ámel etdi : * [[:en:Ferrari Dino engine|v6 hám v8]] modellerinde dáslepki eki nomer ushın ulıwma jay almasinuvi (desilitrda) hám úshinshi nomer retinde cilindrler sanı isletilingen. Sonday etip,[[:en:Ferrari Dino|206]] 2, 0 L v6 quwatlı avtomobil edi,[[:en:Ferrari 348|348]] bolsa 3, 4 L v8 den paydalanǵan bolsa -de,[[:en:Ferrari F355|F355]] ushın aqırǵı nomer cilindr basına 5 qaqpaqtı ańlatadı.[[:en:Ferrari 360|360 Modena]] usınıs etilgennen keyin, v8 modelleri ushın nomerler (házirde at hám nomer ámeldegi) tek dvigateldiń ulıwma kólemin ańlatadı. Bul nomning cifrlı kórsetkishi [[:en:Ferrari F430|F430]] ga ótkerildi. F430 dıń almastırıwshı [[:en:Ferrari 458 Italia|458 Italia]], 206 hám 348 menen birdey atawdan paydalanadı.[[:en:Ferrari 488|488]] ilgeri v12 avtomobilleri tárepinen isletilingen sistemadan paydalanadı. * [[File:1974 Ferrari 365 GT4 Boxer Berlinetta front.jpg|thumb|Berlinetta Boxer 365 GT4 BB]][[:en:v12 engine|v12]] modellerinde bir cilindrning jılısıwı (kub santımetrda) isletilingen. Sonday etip, ataqlı 365 Daytona 4390 kubometr (268 kub dyuym) v12 ge iye edi. Biraq,[[:en:Ferrari 599 GTB Fiorano|599]] sıyaqlı birpara jańa v12 dvigatelli Ferrarilar úsh cifrlı belgilerge iye bolıp, olar tek dvigateldiń ulıwma kólemin yamasa [nominal] altı litrli v12 [[:en:Ferrari 612|612]] sıyaqlı bokschi usılındaǵı belgilerdi ańlatadı. * [[:en:Flat engine|Tegis 12]] modellerinde birinshi nomer ushın litrdagi jay almasinuvi hám keyingi eki nomer ushın cilindrler sanı isletilingen. Sol sebepli, 512 BB bes litrli tegis 12 (bul halda Berlinetta Boxer) edi. Biraq, original [[:en:Ferrari 365 GT4/BB|Berlinetta Boxer 365 GT4 BB]] bolıp, ol v12 modellerine uqsas tárzde atalǵan. * [[:en:Ferrari F40|Flagman modelleri (ájaǵa " halo avtomobiller") F40]] hám [[:en:Ferrari F50|F50]] sıyaqlı jıllarda F hárıbinen keyin yubileydan paydalanadı.[[:en:Enzo Ferrari (car)|Enzo]] bul qaǵıydanı ótkerip jiberdi, eger F60 atı Ferrari Formula 1 avtomobiline qollanılǵan hám geyde Enzoga biriktirilgen. * [[:en:Ferrari Mondial|1980 Mondial]] hám [[:en:Ferrari Testarossa|1984 Testarossa]] sıyaqlı birpara modeller úsh nomerden ibarat ataw sxemasına ámel etpegen. Kópshilik Ferrariga olardıń dene usılına tiyisli belgiler de berilgen. Ulıwma alǵanda, tómendegi konventsiyalardan paydalanılǵan : * Model nomeriniń aqırında jaylasqan '''M (" Modificata") tolıq evolyutsiyanı emes, bálki aldınǵısınıń ózgertirilgen versiyasın ańlatadı (qarang:''' [[:en:Ferrari Testarossa#F512 M|F512 M]] hám [[:en:Ferrari 575 M Maranello|575 M Maranello]]). * '''GTB''' (" Gran Turismo Berlinetta") modelleri jabıq [[:en:Berlinetta|Berlinettalar]] yamasa [[:en:Coupé|kupelardir]]. * '''GTS''' (" Gran Turismo Scoperta") bul qosımshanı eski Spiderlarda yamasa [[:en:Convertible (car)|konvertorlarda]] kóriw múmkin ([[:en:Ferrari Daytona#365 GTB/4 and GTS/4|365 GTS/4]] ga qarang). Endi konvertatsiya etiletuǵın modeller "[[:en:Roadster (automobile)|Spider]]" qosımshasınan paydalanadı ([[:en:Ferrari F355|F355]] Spider hám [[:en:Ferrari 360#Spider|360 Spider]]). Eń sońǵı modellerde bul qosımsha tap modelleri ushın isletiledi ([[:en:Ferrari Dino#Dino 246 GT and GTS|Dino 246 GTS]] hám [[:en:Ferrari F355|F355 GTS]]), bul qosımshanıń ulıwma tuwrı isletiliwi, sebebi " scoperta" " ashılǵan" degen mánisti ańlatadı. Kóbirek adamlar GTSni " Gran Turismo Spyder" dep ataydılar, bul bolsa Ferrari " spyder" hám " targa" ortasındaǵı farqni bilmaydi, degen nadurıs shamanı keltirip shıǵaradı, basqasha atalǵan birden-bir targa esaptan tısqarı esaplanadı. * [[File:Ferrari_F355_(1999).jpg|thumb|Ferrari F355]] Model nomeriniń aqırında jaylasqan '''GTO (" Gran Turismo Omologata") aldınǵısınıń ózgertirilgen versiyasın ańlatadı. ''' Bul kóshede nızamlı bolǵan halda báygeden paydalanıw ushın mólsherlengen hám rawajlanıwlastırılgan modeldi belgileydi. Tek ush modelde bul ush hárip ámeldegi: 1962-jıl 250 GTO, 1984-jıl 288 GTO hám 2010 -jıl 599 GTO. Bul ataw sisteması shálkes bolıwı múmkin, sebebi birpara pútkilley basqa transport quralları birdey dvigatel túri hám kuzov usılınan paydalanǵan. Kóplegen Ferrarilarda, sonıń menen birge, olardı anıqlaw ushın basqa atlar (mısalı, Daytona) qoyılǵan. Kóplegen bunday atlar tiykarınan rásmiy zavod atları emes. Daytona atı Ferrarining 1967-jıl fevralında [[:en:24 Hours of Daytona|24 saatlıq Daytona 330 P4]]menen úsh márte tabıslı bolıwın ańlatadı<ref>[https://web. archive. org/web/20110514060332/http://www. wspr-racing. com/wspr/results/wscc/ms1967. html " World Championship 1967" ]</ref>. Tek 19730 -jıldaǵı Daytona 24 saatlıq jarısında NART tárepinen basqarılatuǵın [[:en:Ferrari Daytona#365 GTB/4 and GTS/4|365 GTB/4 Porsche 911]] den keyin ekinshi boldı<ref>[https://web. archive. org/web/20110514060120/http://www. wspr-racing. com/wspr/results/wscc/ms1973. html " World Championship 1973" ]</ref>. Hár qıylı [[:en:Dino (automobile)|Dino]] modelleri Enzoning balası Dino Ferrari húrmetine atalǵan hám Ferrari tárepinen Dinos retinde sotilgan. 1990 -jıllardıń ortalarında Ferrari barlıq modellerdiń basına " F" hárıbin qosdı (bul ámeliyat [[:en:Ferrari Testarossa#F512 M|F512 M]] hám [[:en:Ferrari F355|F355]] den keyin tark etilgen, lekin [[:en:Ferrari F430|F430]]menen taǵı qabıl etilgen, biraq onıń miyrasxorı [[:en:Ferrari 458|Ferrari 458]]menen emes). == Derekler == [[Kategoriya:Avtomobiller]] mh3n7f52t3eiu0pqqj44eg1mrlfqvvw 0 6941 121860 117588 2025-06-22T09:15:52Z Janabaevazizbek 10433 /* Tariyxı */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121860 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Audi_logo_detail.svg|oñğa|nobaý]] '''Audi AG''' ([ˈɑʊdɪ], latın tilinen audi  -  «tıńlaw») — [[volkswagen]] toparı quramına kiretuǵın [[Nemis tili|nemis]] [[avtomobil]] kompaniyası. Audi brendi astında avtomobiller óndiriske qánigelesken. Bas ofisi Ingolshtadt qalasında (Germaniya ) jaylasqan. Uranı — vorsprung durch Technik (nemis tilinen  -  "Texnologiya arqalı rawajlanıw"). 2016 -jılda islep shıǵarıw kólemi derlik 1 903 259 avtomobildi quradı. == Tariyxı == Audining házirgi kórinisi, DKW, Horch, Audi hám Wanderer brendlari astında avtomobil hám mototsikl islep shıǵaratuǵın tórtew kompaniyanıń qosılıwı nátiyjesinde payda bolǵan. Auto Union kompaniyası miyrasxorı esaplanadı. Ózgertiwler nátiyjesinde tek Audi sawda belgisi saqlanıp qaldı. Wanderer brendi birinshi avtomobilin 1913-jılda islep shıǵarǵan. Avgust Xorch 1899 -jılda óziniń birinshi jeke kárxanasın (Horch & Co.) quradı hám kreditorlar onı biznesten alıp taslagach, 1909 -jılda birinshi avtomobilin islep shıǵarǵan. [[Nemis tili]]<nowiki/>nen awdarma etilgen Horch-"tıńlaw" degen mánisti ańlatadı. Jańa brend ushın at tańlawda, Avgusttıń biznes seriklerinen birewiniń balası tiykarlawshiniń famılıyasın lotin tiline awdarmalawdı usınıs etdi, yaǵnıy Audi — audire fe'lining ekinshi shaxsınıń imperativ forması (lotin tilinen awdarma etilgen  -  " tıńlang"). 1921-jıldan kompaniya tabısqa erise basladı. Bıyılǵı jılı shep qolda isleytuǵın birinshi nemis mashinası islep shıǵarılǵan. Buǵan deyin kompaniya tek dvigateller hám suspenziyalar islep shıǵarıw menen shuǵıllanǵan bolsa, keleside ol paydalanıw qolaylıgiga itibar qarata basladı. 1928-jılda kompaniyanı DKW mototsikl óndiriwshisi satıp aldı hám 1931-jılda old dóngelekli DKW F1 atı menen dáslepki avtomobilin islep shıǵardı. Buǵan 1929 -jılda baslanǵan jáhán ekonomikalıq daǵdarısı járdem berdi. Gáp sonda, úlken dvigatel kólemine iye bolǵan avtomobiller ulıwma pul jetiwmasligi sebepli talaptı toqtatdi. Keyin Audi basshısı old dóngelekli ıqsham avtomobildi islep shıǵıwdı buyırdı. [[Kategoriya:Avtomobiller]] tnejbhc9r63bj5rz69cvhjr0qymz1g4 0 6942 121879 116831 2025-06-22T09:16:34Z Janabaevazizbek 10433 /* Derekler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121879 wikitext text/x-wiki {{Infobox | bodyclass = vcard | titleclass = fn org | title = Volvo Car Corporation | imageclass = logotipi | image = [[File: Volvo-Iron-Mark-Black.svg|150px]] | label1 = Túri | class1 = túri | data1 = Publicly traded Aktiebolag | label2 = Xizmetleri | class2 = category | data2 = Avtomotiv | label3 = Iyesi | data3 = [[Zhejiang Geely Holding Group]] (82%) | label4 = Iske túsken sánesi | data4 = 1927 (95 ji'l aldi'n) | label5 = Iyeleri | data5 = [[Li Shufu]]<br /> ([[Chairman]])<br /> Jim Rowan<br /> (President and [[chief executive officer|CEO]])<ref>Veb manbasi|url=https://investors.volvocars.com/en/corporate-governance/board-of-directors/jim-rowan|title=Board of directors|website=investors.volvocars.com</ref> | label6 = Ónimleri | data6 = Luxury cars | label7 = Aylanba dáramat | class7 = agent | data7 = {{Increase}} {{SEK|282.045 billion|link=yes}} (2021) | label8 = Operacion payda | data8 = {{Increase}} {{SEK|20.275 billion}} (2021) | label10 = Kapitallasti'ri'w | data10 = {{Increase}} {{SEK|283.824 billion}} (2021) | label11 = Sap payda | data11 = {{Increase}} {{SEK|14.177 billion}} (2021) | label12 = Jumi'sshi'lar sani' | data12 = {{Increase}} 41,000 (2021) | label13 = Ózine tiyisli kompaniyalar | class13 = agent | data13 = {{plainlist| * Volvo Car Mobility * Zenseact | label29 = [[Web sayti']] | data29 = [https://www.volvocars.com/intl|volvocars.com}} Xizmet bar bolǵan aymaqlar - Pútkil dúnya] | below = {{commonscat|Volvo}} }} '''Volvo Cars''' ( Shveciya ; '''Volvo''' atı menen belgili) [[Shveciya]]ning kóp túrdegi sánatli avtomobiller óndiriwshisi bolıp, bas rezidenciyası [[Gyoteborg|Gothenburg]], Torslanda qalasında jaylasqan. Kompaniya SUv, yukxonali avtomobiller hám [[sedan]]lar islep shıǵaradı. Kompaniyanıń tiykarǵı marketing principlerı qawipsizlik jáne onıń dizayn me'rosi bolıp tabıladı. AB Volvo óziniń Volvo Cars 2010 -jılda tiykarǵı burınǵı konglomerati musallat mashinaları, avtobuslar hám qurılıs texnikaleri islep shıǵaratuǵın kompaniyasın Ford Motor Kompaniyasına satqanınan berli bólek islep atır<ref name=" sale_to_ford" >veb deregi|url=https://www. wsj. com/articles/SB917564799296531000/|sarlavha=Ford Agrees tap Shemirshek $6. 47 Billion Tap Buy Volvós Auto Business|sana=29 January 1999|ish=The Wall Street Journal|nashriyot=Dow Jones & Company Inc.| kirish sánesi=13 December 2021</ref>. 2010 jılda finanslıq zálel kórgen Ford Volvo Cars Geely kompaniyasına satadi<ref name=" sale_to_geely" >veb deregi|url=https://www. wsj. com/articles/SB10001424052702303429804575149532920190158/|sarlavha=For Volvo, a New Life Under Chinese|sana=29 March 2010|ish=The Wall Street Journal|nashriyot=Dow Jones & Company Inc.| kirish sánesi=13 December 2021</ref><ref name=" ford_mismanagement" >veb deregi|url=https://www. wsj. com/articles/SB10001424052702303429804575150270920620394/|sarlavha=Geely Hopes tap Boost Volvo Globally|sana=29 March 2010|ish=The Wall Street Journal|nashriyot=Dow Jones & Company Inc.| kirish sánesi=13 December 2021</ref>. Volvo Cars 2021 jılda Nasdaq Stokgolm fond birjasında ashıq dizimge alınǵan, biraq Geely ele da Volvo Cars iri iyelik huqıqın saqlap qaladı. Volvo Cars hám AB Volvo ekewi de Volvo logotipin bir-biri menen bóliw kóredi hám Volvo muzeyin basqarıwda sheriklik etedi. 2021-jıl mart ayında Volvo Cars 2030 -jılǵa kelip tolıq elektr brendiga aylanıwın járiyalaǵan edi<ref name=" fully_electric_2030" >veb deregi|url=https://www. nytimes. com/2021/03/02/business/Volvo-electric-cars. html|arxivurl=https://ghostarchive. org/archive/20211228/https://www. nytimes. com/2021/03/02/business/Volvo-electric-cars. html|arxivsana=2021-12-28|sarlavha=Volvo Plans tap Sell Only Electric Cars by 2030|sana=2 March 2021|ish=The New York Times|nashriyot=The New York Times Company|kirish sánesi=13 December 2021</ref>. 2021-jıl iyun ayında bolsa Volvo Cars hám Shved akkumulyator óndiriwshisi Northvolt akkumulyator gigafabrikasidan hám akkumulyator ilimiy-izertlew orayından ibarat 50/50 qospa kárxana shólkemlestiriw niyetin ommaga jarıyaladı<ref name=" northvolt_partnership" >veb deregi|url=https://evertiq. com/news/50202/|sarlavha=Volvo Car and Northvolt build giga-factory ın Europe|sana=21 June 2021|ish=Evertiq|nashriyot=Evertiq New Media AB|kirish sánesi=13 December 2021</ref>. 2021-jıl dekabr ayında akkumulyator ilimiy-izertlew orayı Gyotborgda jay alıwı málim boldı<ref name=" battery_r&d_location" >veb deregi|url=https://insideevs. com/news/553752/Volvo-northvolt-battery-development-manufacturing/|sarlavha=Volvo And Northvolt Announce Joint Battery R&D And Manufacturing|sana=11 December 2021|ish=InsideEvs|nashriyot=Motorsport Network LLC|kirish sánesi=13 December 2021</ref>. 2022-jıl fevral ayında bolsa buǵan sáykes tárzde, bul jay yaǵnıy Gyoteburg akkumulyator gigafabrikasining jaylasıwı retinde de tańlandı.<ref name=" battery_gigafactory_location" >veb deregi|url=https://electrek. co/2022/02/04/Volvo-northvolt-tesla-head-gigafactory-berlin-battery-gigafactory-sweden/|sarlavha=Volvo and Northvolt poach Teslás head of Gigafactory Berlin tap lead new 50 GWh battery factory ın Sweden|sana=4 February 2022|ish=Electrek|nashriyot=925 LLC|kirish sánesi=4 February 2022</ref> 2021 hám 2022 jıllar dawamında Volvo Cars Skövde hám Zhangjiakoudagi gibrid dvigatellerdi izertlew hám islep shıǵarıw múmkinshiliklerin Geely menen qospa kárxanada Aurobay formasına ótkerdi<ref>veb deregi|url=https://www.just-auto. com/news/Volvo-cars-and-geely-holding-create-aurobay-for-joint-powertrain-operations/|sarlavha=Volvo Cars and Geely Holding create Aurobay for joint powertrain operations|sana=8 July 2021</ref>. Volvo Cars Polestar<ref name=" polestar_shareholding" >veb deregi|url=https://www. media. Volvocars. com/global/en-gb/media/pressreleases/285170/Volvo-cars-increases-shareholding-ın-polestar -to-495-per-cent|sarlavha=Volvo Cars increases shareholding ın Polestar tap 49. 5 per cent|sana=12 July 2021|nashriyot=Volvo Car Corporation|ish=Volvo Cars Global Newsroom|kirish sánesi=19 December 2021</ref> dıń 49, 5% hám Lynk & Co dıń 30% aksiyalarına iyelik etedi<ref name=" lynk_&_co_shareholding">veb deregi|url=https://www. media. Volvocars. com/global/en-gb/media/pressreleases/211440/Volvo-cars-and-geely-agree-az waqıt-technology-sharıń -and-the-formation-of-lynk-and-co|sarlavha=Volvo Cars and Geely agree az waqıt technology sharıń and the formation of LYNK & CO|sana=4 August 2017|nashriyot=Volvo Car Corporation|ish=Volvo Cars Global Newsroom|kirish sánesi=19 December 2021</ref>. == Derekler == [[Kategoriya:Avtomobiller]] jrdt06fq23ojt61ks95bgfgjvm229mw 0 6943 121881 115064 2025-06-22T09:20:36Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Mashın|Mashın]]» kategoriyası alıp taslandı; «[[Kategoriya:Avtomobiller|Avtomobiller]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121881 wikitext text/x-wiki '''Qkoda Auto''' ('''Skoda''' dep da ataladı ) — Chexiya [[avtomobil]] óndiriwshisi esaplanadi. 1895-jılda islengen kompaniya Laurin & Klement dep atalǵan bolıp, bas rezidenciyası Mlada Boleslav (Chexiya ) de jaylasqan. 1925-jılda Laurin & Klementn kompaniyasın Skoda Works sanaat konglomerati satıp alınǵan hám 1944-jılda konglomerat mámleket múlki aynalǵan<ref>[http://www. skoda. co. uk/skoda-history Qkoda history] Official website</ref>. 1991-jıldan keyin kompaniya az-azdan jekelestirildi hám 2000-jılda Skoda [[volkswagen|volkswagen toparıning]] tolıq quramına kiretuǵın shóba kárxanasına aylandı. <ref>Web derek|url=http://www. autozeitung. de/auto-galerie/alle-vw-konzernmodelle-teil-3-seat-und-skoda|title=Alle vW-Konzernmodelle Teil 3: Seat und Skoda|language=German|publisher=Autozeitung. de|accessdate=28-avgust 2011-yil</ref> Skoda markalı avtomobiller 100 den artıq mámleketlerde satıladı hám 2018-jılda dúnya boylap satıwları 1, 25 million donaga jetti, bul ótken-jılǵa salıstırǵanda 4, 4 procentke kóp bolıp tabıladı. Operatsion payda 2017-jılda 1, 6 milliard evroni quradı, bul ótken-jılǵa salıstırǵanda 34, 6 procentke kóp. <ref name=" QKODA car sales 2015" >Web derek|title=Record-breaking 2015: QKODA Delivers 1. 06 Million Cars tap Customers|url=https://web.archive.org/web/20180225054229/http://www.media/. skoda-auto. com/en/_layouts/Skoda. PRPortal/pressrelease. aspx? ID=963|accessdate=15-yanvar 2016 -yil|archivedate=2016 -03-04|archiveurl=https://web. archive. org/web/20160304085504/https://web.archive.org/web/20180225054229/http://www.media/. skoda-auto. com/en/_layouts/Skoda. PRPortal/pressrelease. aspx? ID=963 Webarxiv|url=https://web. archive. org/web/20160304085504/https://web.archive.org/web/20180225054229/http://www.media/. skoda-auto. com/en/_layouts/Skoda. PRPortal/pressrelease. aspx? ID=963| date=2016 -03-04</ref><ref>Web derek|url=http://www. ceskenoviny. cz/zpravy/skoda-auto-with-profit-up-6 -5-pct -to-record-eur708 m-ın-2015/1327137|title=-| work=www. ceskenoviny. cz</ref> 2017-jıl jaǵdayına kóre, Skodaning payda tushum kórsetkishleri vW Group brendlari arasında Porschedan keyin ekinshi orındı iyeledi. <ref>[https://ekonomika. idnes. cz/skoda-auto-volkswagen-presun-vyroby-zmeny-f2 h-/ekoakcie. aspx? c=A171006_113803_ekoakcie_hm1 Žádné změny ve Qkodě Auto nechystáme, vzkazuje volkswagen do Čech]. ''[[Mladá fronta DNES]]''. 6 -sentyabr 2017-jıl. </ref> «SKODA AvTO» 1895-jılda Chexiyanıń Mlada-Boleslav qalasında islengen. == Tariyx == 1859 -jılda Skoda Works qural óndiriwshi kompaniya retinde islengen. SKODA AvTO (hám odan aldınǵı Laurin hám Klement) avtomobil islep shıǵaratuǵın eń áyyemgi kompaniyalar arasında 5-kompaniya bolıp, Daimler, Opel, Peugeot hám Tatra menen bir qatarda úzliksiz tariyxga iye. <ref>Web derek|title=Digitální továrna společnosti Qkoda Auto|url=http://www. odbornecasopisy. cz/index.php? id_document=40172|publisher=Automa|language=cs|date=December 2012|accessdate=2020 -04-10|archivedate=2013-05-26|archiveurl=https://web. archive. org/web/20130526220923/http://www. odbornecasopisy. cz/index.php? id_document=40172 Webarxiv|url=https://web. archive. org/web/20130526220923/http://www. odbornecasopisy. cz/index.php? id_document=40172| date=2013-05-26 </ref> === Laurin hám Klement === [[File:Laurin_&_Klement_founders_1895.jpg|thumb|Shólkemlestiriwshiler vaslav Klement (chapda) hám vaslav Laurin (1895-jıl ) ]] [[File:12-01-11-autostadt-wolfsburg-by-RalfR-301.jpg|thumb|Laurin hám Klement model Type A (1905-jıl ) ]] Kóplegen [[Avtomobil sanaatı|avtomobil óndiriwshilar]] sıyaqlı, Skoda Auto 1890 -jıllardıń baslarında velosiped islep shıǵarıwdı basladı. <ref>Piotr S. Wandycz, 'The Price of Freedom: A History of East Central Europe from the Middle Ages tap The Present', (London, 1992), p. 171</ref> 1896 -jılda velosiped óndiriwshisi retinde Skoda (keyin Laurin hám Klement) zavodlaritashkil etilgen. <ref name=" nkp1905" >Web derek|title=Českó průmyslovó svět - 1905|url=http://kramerius4. nkp. cz/search/i.jsp? pid=uuid:9 ee4 d9 f0-6 a7 a-11 e4-9 d98-005056825209|work=Digital library of the National Library ČR</ref> 1894-jılda 26 jaslı václav Klement Mladá Boleslav, Bohemia Patshalıǵı (búgingi Chexiya, keyin bólegi [[Avstriya-Vengriya imperiyasi|Avstriya -Vengriya]]) bir kitap satıwshı edi, ol óziniń Germaniyada islep shıǵarılǵan velosipedin remontlaw ushın ol jaǵdayda ıqtıyat bólimlerin alıw múmkinshiligi bolmaǵan. Klement Zeydel hám Naumannga atlı velosiped óndiriwshi kompaniyaǵa chex tilinde xat tayarlap ol jaǵdayda velosipedin remontlap eriwdi sorap velosipedin olarǵa qaytarıp jiberedi, juwap xati nemis tilinde bolıp, ol jaǵdayda: «Eger siz bizdan juwap alıwdı qáleseńiz, biz sizdan talap etemiz xabarıńızdı biz túsinetuǵın tilde jetkezing»<ref>kitob deregi|title=Qkoda. A Car That Made History|last=Jetschgo|first=Johannes|publisher=vitalis|year=2019|isbn=978-3-89919 -652-8|location=Prague|pages=8-9</ref> Juwaptan qaniqmagan hám óziniń isbilermenlik potentsialın ańlap jetken Klement, hesh qanday texnikalıq tájiriybege iye bolmaǵan halda, 1896 -jılda vaslav Laurin menen birgelikte Mlada Boleslavda velosiped remontlaw ustaxonasini ashıwǵa qarar etdi. Klement menen sheriklik etiwden aldın, Laurin jaqın átirap daǵı Turnov qalasında velosiped islep shıǵaruvch jay ashqan edi. <ref>kitob deregi|title=Qkoda. A Car That Made History|last=Jetschgo|first=Johannes|publisher=vitalis|year=2019|isbn=9783899196528|location=Prague|pages=9</ref> 1898-jılda olar jańa qurılǵan zavodqa kóship ótkennen keyin, Werner «Motocyclette»ni satıp aldı. <ref group=" nb" >More information about the Werner motor bicycles: Web derek|author=Twycross|first=Tony|title=Auto Cycling, 1890 s Style|publisher=The Moped Archive|date=April 2005|url=http://www. users.globalnet. co. uk/~pattle/nacc/arc0556. htm</ref> Laurin & Klementning birinshi mototsiklining aldı bólegine old dóńgeleklerin háreketlendiriwshi dvigatel ornatılǵan bolıp, bul sınaqlar nátiyjesinde qáwipli hám isenimsiz ekenligin tastıyıqladı, bul sınaq nátiyjesinde Laurin aldı tislerin yoqotishiga alıp keledi. Dvigatelge maslasqan hám qawipsizlew mashinanı proektlestiriw ushın, juplıq nemis qánigesi Robert Boschga basqa elektromagnit sistema boyınsha máslahát alıw ushın xat jazdı. 1905-jılǵa kelip, kompaniya avtomobillerdi islep shıǵarıwdı basladı, bul kompaniyanı Chexiya aymaǵındaǵı Tatrádan keyin ekinshi eń áyyemgi avtomobil óndiriwshisi bóishiga alıp keldi. Kompaniyanıń ulıwma maydanı 7800 kvd. metr bolıp, 320 jumısshı kúshine hám 170 dane arnawlı qozaqlarǵa iye edi, usınıń menen birge 100 at kúshine iye puw dvigatelinen quvat alınǵan. <ref name=" nkp1905" /> Birinshi model voiturette A tabıslı boldı hám kompaniya Avstriya -Vengriya ishinde de xalıq aralıq kólemde islengen. === Skoda === [[File:Old_Qkoda_Prague2.jpg|left|thumb| Skoda 422 (1929 -jıl ) ]] Birinshi jáhán urısınan keyin Laurin & Klement kompaniyası júk mashinalardı islep shıǵarıwdı basladı, lekin 1924-jılda máselelerge dus kelip, olardıń ımaratlarında órt júz bergeninen keyin kompaniya jańa serik qıdırdı. Usı waqıtta, «ፄAkciová společnost, dříve Qkodovy závodyፄ» (aldınǵı Skoda Works kompaniyası ), bul qural óndiriwshi hám multi-sektorǵa iye kompaniya [[Plzeň|Pilsen]]de jaylasqan bolıp, Yeropadagi eń iri sanaat kárxanalarınan biri hám [[Chexoslovakiya]]dagi eń iri korhona bolıp, quralsız islep shıǵarıw baǵdarın keńeytiwdi rejelestirgen hám 1925-jılda Laurin & Klementni satıp aldı. Hispano-Suiza menen sheriklikte avtomobiller islep shıǵarıwdı basladı. Keyinirek óndiristiń kóp bólegi Skoda atı menen chiqa basladı. 1930 -jıldan baslap islep shıǵarıw ushın jıynaw liniyasi isletilingen. Tap sol-jılı avtomobil islep shıǵarıwdı jańa kompaniya — ፄAkciová společnost pro avtomobili prysmyslፄ yamasa qısqartirilgan ፄASAP quradıፄ. ASAP Skoda Worksning tolıqqonli shóba kárxanası bolıp qaldı hám avtomobillerdi Qkoda markası astında satıwdı dawam ettirdi. Mlada Boleslav qalasındaǵı zavoddan tısqarı, onıń quramına firmanıń wákilxanası, sawda ofislari hám xızmetlerin, sonıń menen birge, Pragadagi oraylıq ustaxona da bar edi. Sol waqıtta Mlada Boleslav qalasındaǵı avtozavod 215000 kvadrat metr maydandı iyelegen hám 3750 kók jaǵalı hám 500 dane aq jaǵalı jumısshılardı jumıs menen támiyinlegen. Ekonomikalıq krizistan keyin, 1930 -jıllarda Skoda aldınǵı zavodlarınan sezilerli parıq etetuǵın jańa avtomobil túrlerin usınıs etdi. Bas injener vladimir Matush basshılıǵında tiykarǵıorqa balkası hám kóp qırlı ǵárezsiz aspa shassilarning jańa dizayni islep shıǵılǵan hám Tatra qalasında Hans Ledvinka tárepinen usınıs etilgen birinshi modelde islep shıǵılǵan. 1933-jılda birinshi ret Skoda 420 Standart modelinen paydalanılǵan bolıp, ol teksheniń ramkasınıń burıwlı qattılıǵın sheshiwge qaratılǵan. <ref name=" kralik" >kitob deregi|last=Králík|first=Jan|year=2008|title=v soukolí okřídleného qípu|location=Prague|publisher=Grada Publishing|pages=19 -22|url=https://books.google. com/books? id=nqIokdzDwtoC&lpg=PA19&dq=% C5% A1 koda%20 superb&hl=cs&pg=PA22#v=onepage&q=% C5% A1 koda%20 superb&f=false</ref> Shassilarning jańa dizayni jańa Popular (845-1, 089 santımetr kub), Rapid (1, 165-1, 766 santımetr kub), Favorit (1, 802-2, 091 santımetr kub) hám Superb (2, 492-3, 991 kub) modelleri ushın tiykar boldı. <ref name=" kralik" /> 1933-jılda Skoda Chexoslovakiya avtomobil bazarınıń 14 procentlik úleske iye bolǵan, Praga hám Tatradan keyin úshinshi orındı iyelegen bolsa, 1936 -jılda jańa modeller onı bazardıń jetekshisine aylantırǵan hám 1938-jılda bazardıń 39 procent úleske iye bolǵan. === Ekinshi jáhán urısı === Ekinshi Jáhán urısında Chexoslovakiyani basıp alınǵanında, Skoda Works ፄReichswerke Hermann Goringፄ dıń bir bólegine aylanıp [[Úshinshi reyx|Germaniya]] ushın xızmet etip, áskeriy jer transportı quralları, áskeriy samolyotlar, basqa qural komponentleri hám patron qutıların islep shıǵarǵan. Avtomobillerdiń islep shıǵarılıwı 1939 -jılda 7552 den 1944-jılda 683 ke shekem kemeydi, sonnan tek 35 tasi jeńil avtomobiller edi. 1945-jıl yanvar hám may ayları arasında jámi 316 júk mashinaları islep shıǵarılǵan. <ref>kitob deregi|last=Pavlínek|first=Petr|year=2008|title=A Successful Transformation? Restructuring of the Czech Automobile Industry|publisher=Physica-verlag|doi=10. 1007/978-3-7908-2040 -9|isbn=978-3-7908-2039 -3</ref> Ullı Britaniya hám AQSh hawa kúshleri 1940 -1945-jıllarda Skoda Worksni bir neshe ret bombardimon etken. 1945-jıl 25-aprelde juwmaqlawshı ǵalabalıq hawa hújimi bolıp, Skoda qurallanıw bazaları derlik joq etildi hám 1000 ǵa jaqın adam qaytıs boldı yamasa jaralandi. <ref>[http://www. 398 th. org/History/veterans/History/Streitfeld/HFH_19450425_Pilsen. html HELL FROM HEAvEN — Chapter 35 — Mission 31 — Pilsen, Czechoslovakia — Our Last Combat Mission — 25-aprel 1945-yil — By Leonard Streitfeld, Bombardier, 600 th Squadron]. 398 th. org (25-aprel 1945-jıl ). Retrieved az waqıt 16 -iyul 2013-jıl. </ref> === Ekinshi Jáhán urısınan keyingi dáwir === [[File:Qkoda_Tudor_Cabrio_938, _2013_Oldtimer_Bohemia_Rally_38. JPG|thumb|Skoda 1101 Tudor Roadster (1949 -jıl ) ]] 1945-jıl iyul ayında Mlada Boleslavdagi zavod qayta qurılǵan, Ekinshi Jáhán urısınan keyingi Skodaning birinshi 1101 ceriyali avtomobilin islep shıǵarıw baslandı. Bul tiykarınan Ekinshi Jáhán urısınan aldın ataqlı bolǵan Skodaning «Popular» modeli edi. 1948-jıldıń kuzida Skoda (basqa barlıq iri óndiriwshiler qatarında ) kommunistlik [[Buyrıqpazlıq usılı|rejali ekonomikanıng]] bir bólegine aylandı, yaǵnıy ol bas kompaniya Qkoda Works den ajralıp shıqtı. Qolaysız siyasiy sharayatlarǵa hám kommunistlik siyasat bolmaǵan, texnikalıq rawajlanǵan mámleketler menen baylanıstı joytıwına qaramastan, Skoda 1960 -jıllarǵa shekem jaqsı abıraynı saqlap qaldı, hám kompaniya Qkoda 440 Spartak, 445-oktavia, Felisiya hám Qkoda 1000 MB sıyaqlı modellerdi islep shıǵardı. [[File:13-04-05-Skoda_Museum_Mladá_Boleslav_by_RalfR-122.jpg|thumb|Skoda Octavia Super (1960 -jıl ) ]] 1959 -jıl oxirlardagi tórt cilindrli, ıqsham kabriolet kupe bolǵan «Skoda Felicia» 1960 -jılda AQShga export etildi. Onıń usaqlap satıw bahası 2700 AQSh dolları átirapında edi, bunıń ornına úlkenlew, qolay hám kóbirek sánatli hám qolay ayrıqshalıqlarǵa iye bolǵan jaqsı úskenelestirilgen v8 markalı avtomashinanı satıp alıw múmkin edi (sol waqıtta benzin bir gallon ushın 30 tsentdan kem turar edi, sol sebepli benzin puxtalıǵı AQShda birinshi dárejeli áhmiyetke iye bolmaǵan ). Tez arada Felicias avtomobillerin harid etken Amerikalıqlarǵa avtomobil qatar mashqalalardi tuwdırdı, bul bolsa mashina abıraysına ziyan jetkezdi. Sonday etip, Felicias avtomobiliniń Shtatlardaǵı satıwı júdá tómen edi hám qalǵan mashinalar túp usaqlap satıw dizimdiń bir bóleginde qalıp ketti. Sol waqıttan berli «Skoda» markalı avtomobiller AQShga usaqlap satıw sawda ushın alıp kirilmadi. [[File:13-04-05-Skoda_Museum_Mladá_Boleslav_by_RalfR-121.jpg|thumb|Skoda MB 1000 (1966 -jıl ) ]] 1980-jılda, Skoda (keyin atındaǵı ፄAutomobilové závody, Narodni PODNIKፄ yamasa qısqartirilgan ፄAZNP) ፄ ele da konseptual 1960 -jıllarda qalǵan avtomobil islep shıǵarıwdı dawam etdi. Dvigateli moshinaning arqa bóleginde bolǵan Skoda 105/120 (Estelle) hám Rapid sıyaqlı modllar jaqsı satılıwdı dawam etti, usınıń menen birge 1970-1980-jıllarda RAC Rallining zamanagóy avtomobillerine qarsı báygede ózin uaxshi kórsete aldı. Olar 17-jıl dawamında RAC rallida óz klassların jutıwdı. Avtomobiller 120 tórmizlash otkuchiga iye, 1, 289 kub santımetrlik dvigateller menen úskenelestirilgen edi. Estelle hám odan aldınǵı modellerdiń sport versiyaları «Rapid» atınan paydalanıp islep shıǵarıldı. «Soft-tap» versiyaları da bar edi. Bir payıtlar Rapid «kambaǵal adamdıń Porschesi» dep tariyp berińan, <ref>Web derek|author=Paul Ótkirws|title=Czech-ın time for Skoda|url=http://www. avhub. com. au/index.php/Features/Geare/czech-ın-time-for-skoda. html|publisher=AvHub|date=13-mart 2008-yil</ref> hám 1980-jıllarda Ullı Britaniyada sawda salasında úlken jetiskenliklerge erisken. <ref name=" Last laugh" >yangiliklar deregi|title=Skoda has last laugh|url=https://web.archive.org/web/20130711072650/http://www.news/. bbc. co. uk/1/hi/uk/654973. stm|journal=BBC News|date=24-fevral 2000-yil</ref> [[File:Skoda_Favorit_Utrecht_1989.jpg|thumb|1980-jıl Qkoda Favorit]] 1987-jılda Favorit ıqsham aldı ótkeriwshili avtomobil retinde satıwǵa shıǵarıldı hám sol waqıttaǵı Arqa Blokdıń ush tiykarǵı óndiriwshisiniń biri edi, qalǵanları [[AvtovAZ|vAZ]] dıń Lada Nátiyje hám Zastavaning Yugo Sáne edi. Favoritning kórinisi Bertone italyan dizaynerlik kompaniyasınıń jumısı edi. Batıs Evropadan litsenziyaǵa iye, lekin ele da Qkoda tárepinen islep shıǵarılǵan 1289 kub santimetorli dvigatelden paydalanılǵan halda, Skoda injenerleri batıs islep shıǵarıw menen salıstırıwlanatuǵın mashinanı jarattılar. Texnologiyalıq boslıq ele da bar edi, biraq demde yopila basladı. Favorit Chexoslovakiyada hám basqa Arqa blok mámleketlerde júdá ataqlı edi. Sonıń menen birge, ol Batıs Evropada, ásirese Ullı Britaniya hám Daniyada júdá arzan bahalarda sotilgan hám isenimli dep tabılǵan. Biraq, ol zamanagóy Batıs Evropa dızaynları menen salıstırıwlaganda ápiwayı dep qabıllandı. Favoritning bezew dárejesi jaqsılandi hám ol 1994-jılda Felicia engizilgunga shekem sotila basladı. === volkswagen Group shóba kárxanası === [[File:Skoda_Felicia_outside_Robinson.JPG|thumb|1994-jılda shıqqan Skoda Felicia volkswagen Group tárepinen iyelep alınǵanınan keyin birinshi jańa model. ]] velvet revolyuciyası m enen kommunizmning qulashi Chexoslovakiyada úlken ózgerislerge alıp keldi hám ópshilik sanaat [[Denatsionalizatsiya|korxonalari jekelashtirildi]]. Skoda avtomashinası ushın mámleket shólkemleri kúshli shet el serikti alıp keldiler. volkswagen Chexiya húkimeti tárepinen 1990 -jıl 9 -dekabrde saylanǵan hám nátiyjede 1991-jıl 28-martda volkswagen menen qospa kárxana tuwrısında pitim tuzilib, 1991-jıl 16 -aprelde 30 procent úlesin [[volkswagen|volkswagen toparına tapsırilgan]]. 1990 -jılǵa shekem, Skoda ele da eski hám kishi dvigatelli avtomobillerdi islep shıǵarar edi. Keyingi-jıllarda Skoda nemis toparınıń tórtinshi brendiga aylandı, sebebi 1994-jıl 19 -dekabrde volkswagen Group óz úlesin aldın 60, 3 procentke, keyin 1995-jıl 11-dekabrde 70 procentkeshe jetkezdi. <ref>Web derek|title=QKODA AUTO a. s.| url=http://www. volkswagenag. com/content/vwcorp/info_center/de/talks_and_presentations/2004/10/eastern_europe_investor.-bin. acq/qual-BinaryStorageItem. Single. File/20041006_mlada_boleslav.pdf|publisher=volkswagen Group|author=Mladá Boleslav|date=6 -oktyabr 2004-yil|access-date=2020 -04-10|archive-date=2013-09 -27|archive-url=https://web. archive. org/web/20130927194804/http://www. volkswagenag. com/content/vwcorp/info_center/de/talks_and_presentations/2004/10/eastern_europe_investor.-bin. acq/qual-BinaryStorageItem. Single. File/20041006_mlada_boleslav.pdf</ref> Skoda ushın jarısta volkswagen fransuz avtomobil óndiriwshisi Renaultga qarsı oynaldi, sebebi onıń strategiyalıq jobası Chexiya zavodlarında joqarı bahadaǵı modellerdi islep shıǵarıwdı óz ishine almaydı ; Renault Renault Twingo markalı avtomashinalardı Qkoda zavodlarında islep shıǵarıwdı usınıs etdi. Qarar qabıl etilgen waqıtta, Germaniyanıń iri kompaniyasın jekelestiriw bir muncha tartıslı edi, sebebi Chexiyada Ekinshi Jáhán urısınan keyin hám odan keyin áyyemgio Germaniya sezimleri saqlanıp qalǵan edi. [[File:Skoda Octavia Combi RS (III) - Frontansicht, 20. Juni 2014, Düsseldorf.jpg|thumb|Oktaviya — eń kóp satılatuǵın Qkoda avtomobili]] volkswagen AG baslıǵı Ferdinand Piech dizaynning basshısı retinde shaxsan Dirk van Braeckelni tańladı hám keyingi ፄOctaviaፄ hám ፄFabiaፄ modelleri [[Evropa Birlespei]] bazarlarına jol aldı. Olar ádetdegi volkswagen Group firmalarında qurılǵan. 1999 -jıl aqırında jumısqa túsirilgen Fabia, volkswagen Polo hám SEAT Ibizaning keyingi áwladı ushın jay jarattı, 1996 -jılda islep shıǵarılǵan Oktavia bolsa óziniń playformasini volkswagen eń ataqlı modelleri menen boldı, olardan eń tiykarǵısı bul Golf Mk4. Skoda volkswagentomonidan pútkilley satıp alǵannan keyin, Batıs Evropada bul avtomobillerge salıstırǵanda bolǵan tasurot pútkilley ózgerdi, 1980-jıllardaǵı olarǵa «Kúlkili» dep qaralgan bolsa, bul fikir pútkilley ózgergen edi. Texnikalıq rawajlanıw hám ózine tartatuǵındor jańa modeller satılıwı menenoq, Skodaning abıraysı aste jaqsılana basladı. 2000-jılda Ullı Britaniyada Fabia islep shıǵilıwı baslanǵanında, «Bul Qkoda, hadal» kampaniyası ilgeri surildi. 2003-jılda Britaniya televideniesidi shıqqan reklama róligida, islep shıǵarıw liniyasida jańa xızmetker jańa avtomobil kapotiga Skoda birkasini ornatdı. Bir qncha waqıt ótpey, bir neshe ózine tartatuǵınlı kórinistegi mashinalar kelip, ol birkalarni almastan, bul avtomobiller áp-áneydey bolǵanı sebeplik «Skoda» bólolmaydi deydi. <ref>Web derek|title=4. Brand Strategy|url=http://www. cim. co. uk/mediastore/Brand_eGuides/eGuide4.pdf|publisher=The Chartered Institute of Marketing|archiveurl=https://web. archive. org/web/20081029202605/http://www. cim. co. uk/mediastore/Brand_eGuides/eGuide4.pdf|archivedate=29 -oktyabr 2008-yil|pages=22-23|date=7-aprel 2003-yil Webarxiv|url=https://web. archive. org/web/20081029202605/http://www. cim. co. uk/mediastore/Brand_eGuides/eGuide4.pdf| date=2008-10 -29 </ref> Bul reklama kampaniyası, Skoda imidji menen bolǵan mashqalasına qarsı gúresiw qaratılǵan boladı — bul kompaniyanı marketing mutaxassilari júdá táwekel dep taktika dep esaplawǵan edi. 2005-jılda Skoda Ullı Britaniyada -jılına 30 mińnen aslam avtomobil satqan, bazar úlesi 1 % ten artıqtı shólkemlestirgen. Ullı Britaniya tariyxında birinshi ret Skoda jetkiziw ushın kútiw dizimi tuzildi. 1990 -jıllardıń aqırınan berli Skoda avtomobillerin turaqlı túrde klientler mútajliklerin qandırıw boyınsha ótkerilgen sorawlarda Ullı Britaniya daǵı aydawshıla eń joqarı orınlarǵa bahalawǵan. === Ósiw strategiyası === [[File:Qkoda_Auto_Mladá_Boleslav.jpg|thumb|400x400px| Mladá Boleslav qalasındaǵı Skoda Auto zavodi]] 2010 -jıl Skoda Auto ushın islepchiqarish hám basqarıw kózqarasınan eń zárúrli-jıllardan biri boldı. 2010 -jıl 1-sentyabrde prof. Doktor HC Winfried vahland Qkoda Auto bas direktorı bolıp kompaniyanı basqarıw ushın juwapkerlikti óz moynına aldı. Tap sol-jılı, 2018-jılǵa kelip kompaniyanıń -jıllıq satılıwın keminde 1, 5 millionǵa asırıwdı rejelestirgen (keyinirek «Ósiw strategiyasi» dep ataladı, Láń-cs|Růstová strategie). <ref>Web derek|title=Automotive News Europe|url=https://web.archive.org/web/20130731113826/http://europe/. autonews. com/article/20101102/ANE/101109967/skoda-aims -to-double-car-sales -to-1. 5-million|publisher=Automotive News Europe|first=Paul|author=Mcveigh|date=2-noyabr 2010 -yil</ref> 2010 -jıl sentyabr ayında Parij avtosalonida kompaniya Octavia Green E Line liniyasini kórsetiw etdi. Bul elektr avtomobil kontseptsiyası Skodaning 2012-jılda shıǵarılǵan elektr mashinalardıń tiykarlawshisi bolǵan. Aqırǵı áwlad Octavia (Tour) 2010 -jıl noyabr ayında Mlada Boleslav zavodında islep shıǵarılǵan. Bul modeldiń dúnya boylap islep shıǵarılıwı 1996 -jılda shıǵarılǵanınan berli 1, 4 million donadan asdı. 2010 -jılda Kitay tariyxda birinshi ret Germaniyadan ózib Skoda ushın eń iri jalǵız bazarına aylandı. <ref>Web derek|title=Automotive News Europe|url=https://web.archive.org/web/20130731113826/http://europe/. autonews. com/article/20120212/ANE/120219974/skoda-says-europes-economic-crisis-wont-stop-its-growth|publisher=Automotive News Europe|date=12-fevral 2012-yil</ref> 2011-jılda Skoda Auto óziniń volkswagen toparı menen 20 -jıllıq sheriklikti bayramladı. Aprel ayında Mlada Boleslavda ótkerilgen ilajında 75000 den artıq qonaq keldi. Sol -jıldıń basında kompaniya 2018-yilgi ósiw strategiyası haqqında tolıq maǵlıwmatlardı usınıs etdi: hár altı ayda keminde bir jańa model yamasa qayta ózgertirilgen model islep shıǵilıwı názerde tutılǵan. <ref>Web derek|title=The Prague Post|url=http://www.praguepost. cz/business/7720 -automaker-unveils-its-new-logo. html|work=The Prague Post|date=2-mart 2011-yil|accessdate=2020 -04-10|archivedate=2016 -03-05|archiveurl=https://web. archive. org/web/20160305123636/http://www.praguepost. cz/business/7720 -automaker-unveils-its-new-logo. html Webarxiv|url=https://web. archive. org/web/20160305123636/http://www.praguepost. cz/business/7720 -automaker-unveils-its-new-logo. html| date=2016 -03-05 </ref><ref>Web derek|title=Autocar|url=http://www. autocar. co. uk/car-news/motoring/skoda-reveals-zıyane-vision|publisher=Autocar|author=Matt Prior</ref> Sonı esapqa alıp, kompaniya 2011-jılda Jeneva avtosalonida kórsetiw etilgen logotip hám CI-ni qayta islep shıqtı. Ilajdıń tiykarǵı dıqqatqa iye jayı Skodaning vision ፄDፄ dizayn konsepsiyası boldı ; keleshektegi 3-áwlad Oktaviya ushın birinshi edi. Skoda sentyabr ayında Frankfurt-Maynda IAÁke Mission ፄLፄ dizayn izertlewin usınıs etdi, bul kompaniyanıń bolajaq Rapid modeliniń hasası kórinisi edi. [[File:2009_Skoda_Superb_Elegance_CRTDi_Automatic_2. 0_Front.jpg|left|thumb| Skoda Auto — Oraylıq Evropadaǵı eń iri avtomobil óndiriwshilerden biri. 2014-jılda dúnya boylap 1. 037. 200 avtomobil sotildi, bul kompaniya ushın rekord kórsetkish. ]] Sol -jılı kompaniya Indiyanıń Pune qalasında (2011-jıl oktyabr) jańa Rapid modelin islep shıǵarıwdı basladı hám volkswagenning Bratislava zavodında (2011-jıl noyabr) Qkoda Citigo ni jumısqa túsirdi. 2012-jılda Skoda ǵalabalıq óndiristiń eki jańa modelin usınıs etdi. Parij avtosalonida Rapidning Evropa nusqası kórsetildi. Bul mashina bahaları tárepinen birinshi áwlad Octavianing miyrasxorı bolǵan. Ekinshi model — bul 2012-jıl dekabr ayında kórsetiw etilgen 3-áwlad Octavia. Tap sol ayda Nijniy Novgorod GAZ zavodında Yeti ónimin jergilikli islep shıǵarıw jolǵa qoyıldı. <ref>Web derek|title=RT|url=https://web.archive.org/web/20130712160735/http://rt/. com/business/volkswagen-gaz-skoda-yeti/|publisher=RT|date=14-iyun 2011-yil</ref><ref name=" Alexander Rogan" >Web derek|title=Russia Suppy Chain|url=http://www. russiasupplychain. com/yeti-spotted-ın-russias-regions/|publisher=Russia Suppy Chain|author=Alexander Rogan|date=6 -dekabr 2012-yil|accessdate=2020 -04-10|archivedate=2016 -03-04|archiveurl=https://web. archive. org/web/20160304072534/http://www. russiasupplychain. com/yeti-spotted-ın-russias-regions/ Webarxiv|url=https://web. archive. org/web/20160304072534/http://www. russiasupplychain. com/yeti-spotted-ın-russias-regions/| date=2016 -03-04 </ref> 2012-jılda Skoda Chexiya jollarında sırtqı serikler paydalanıwı ushın Octavia Green E Line elektron mashinalarınıń shıǵındılarsız parkini usınıs etdi. 2011-jıl aqırında flotda ótkerilgen ishki sınaqlardan keyin, E-fleet 250 mıń km basıp ótti. Sol -jıl dawamında, Skoda bir neshe zárúrli waqıyalardı bayramladı, sonday-aq 1905-jıldan beri islep shıǵarılǵan on tórt million dana Skoda avtomobilleri, <ref>Web derek|title=volkswagen|url=http://www. volkswagenag. com/content/vwcorp/content/de/homepage. html|publisher=volkswagen|date=21-noyabr 2013-yil|accessdate=2020 -04-10|archivedate=2013-02-05|archiveurl=https://archive. today/20130205210635/http://www. volkswagenag. com/content/vwcorp/content/de/homepage. html Webarxiv|url=https://archive. today/20130205210635/http://www. volkswagenag. com/content/vwcorp/content/de/homepage. html| date=2013-02-05 </ref> úsh million Fabias (May), <ref>Web derek|title=FleetEurope|url=http://www. fleeteurope. com/news/fabia-3-million -rolls-production-line#. UwTEQnnGCLE/|publisher=FleetEurope|author=Tim Harrup|date=11-may 2012-yil|accessdate=2020 -04-10|archivedate=2016 -03-04|archiveurl=https://web. archive. org/web/20160304224318/http://www. fleeteurope. com/news/fabia-3-million -rolls-production-line#. UwTEQnnGCLE/ Webarxiv|url=https://web. archive. org/web/20160304224318/http://www. fleeteurope. com/news/fabia-3-million -rolls-production-line#. UwTEQnnGCLE/| date=2016 -03-04 </ref> 500 mıń Superbalar Kvasiny zavodında (iyun ) <ref>Web derek|title=Indian Autos Blog|url=http://indianautosblog. com/2013/12/skodas-kvasiny-500000 th-superb-110746|author=Karthik H|date=30 -dekabr 2013-yil</ref> hám 5 Kitayda Skoda zavodlarında. <ref name=" Alexander Rogan" /> 2013-jıl Qkoda modellerdi ǵalabalıq túrde jasartirish zárúrligi sebepli: Chexiya avtomobil óndiriwshisi úshinshi áwlad Octavia Combi hám Octavia RS, sonıń menen birge, ájayıp Superb hám Superb Combini jumısqa túsirdi. Olarǵa Rapid shańaraǵınıń jańa aǵzaları — Rapid Spaceback, ıqsham segment degi birinshi Qkoda xetchbek avtomobili hám Rapidning Kitaysha versiyası qosıldı. Yeti da saldamlı ózgerislerge dus keldi. Sırtqı kórinisi ózgertirilgen halda, házirde Skodaning ıqsham SUv-larining eki variantı ámeldegi: qalaǵa mókjallangan Yeti hám qaladan tısqarı jaylarǵa mslashgan Yeti Outdoor. Kitaylıq qarıydarlarǵa sonıń menen birge uzaytırılǵan dóngelek bazalı Yeti islep shiǵarıladı. [[File:Skoda_vorstand_Genf_2018.jpg|thumb|Skoda vision X qatnasıwındaǵı Jeneva avtosalonida direktorlar sovetiniń bir bólegi (2018): shep tárepten Kristian Strube, Klaus-Diter Shurmann, Alain Favey, Bernhard Mayer, Maykl Oeljeklaus hám Diet Seimann]] 2015-jılda volkswagen kóplegen mashinalarında pataslantıratuǵın programmalardı ornatganini tán aldı, sebebi olardıń mashinaları emissiya standartlarına juwap beredi, tiykarınan olar mámleket standartlarına qaraǵanda talay joqarı dárejelerde pataslanǵan. Bul shıǵındılardı azaytatuǵın apparat menen dúnya boylap 1, 2 million dana Skoda avtomobilleri bar edi. <ref>Web derek|title=vW scandal: German prosecutors probe Winterkorn as volkswagen emissions-rigging crisis spreads tap 2. 1 million Audi cars and Skoda models|url=https://www. telegraph. co. uk/finance/newsbysector/industry/11895848/BREAKING-2. 1-million -Audi-cars-fitted-with-vW-emissions-cheat-devices. html|accessdate=28-sentyabr 2015-yil</ref> Skoda atap ótiwishe, volkswagen shıǵındıların sınaqtan ótkeriw jánjelinen azap shetn barlıq avtmobillar ushın ǵárejetlerdi qaytarıp aladı hám qoplaydi. 2015-jılda Skoda Ullı Britaniya daǵı eń isenimli avtomobil brendi dep tán alındı. <ref>Web derek|url=http://www. motortrader. com/motor-trader-news/automotive-news/skoda-wins-tap -jd-power-honours-dependability-10 -08-2015|title=Skoda wins tap JD Power honours for dependability|work=www. motortrader. com</ref> 2015-jılda 2019 -jıldan baslap bir qatar [[Elektromobil|elektr]] mashinaların islep shıǵarıw boyınsha korporativ strategiya baslandı. <ref name=" Autocar 16 -mart 2016 -yil" >Julian Rendell.[http://www. autocar. co. uk/car-news/industry/skoda-electric-vehicle-under-development Skoda electric vehicle under development]. ፄ[[Autocar (magazine)| Autocar]]ፄ. Published az waqıt 16 -mart 2016 -jıl. </ref> Qkoda Auto úlken, jeti orınlı Qkoda Kodiaq markalı avtomobildi 2016 -jılda islep shıǵarıwdı basladı, <ref>Web derek|url=http://www. autoexpress. co. uk/skoda/88859/skodas-large-suw-spied-testiń-again|title=New Skoda Kodiaq SUv: prices, specs and everything you need tap know</ref> ol 2016 -jıl oktyabr ayında Parij avtosalonida usınıs etilgen<ref>yangiliklar deregi|title=Kodiaq moment: snapshots of Skodás 7-seat SUv|url=http://www. carmagazine. co. uk/car-news/motor-shows-events/paris/2016/kodiaq-moment-snapshot-of-skodas-7-seat-suv/|publisher=CAR magazine|date=29 -iyul 2016 -yil</ref> hám satıwlar 2017-jıl basında baslanǵan. 2017-jıldıń ekinshi yarımında rásmiy túrde Qkoda Yeti ornın basatuǵın jańa kompakt Skoda Karoq avtomobili sotila baslandı. Avtomobil óndiriwshisi 2018-jıl dekabr ayında jańa shańaraqqa tiyisli avtomobil — Qkoda Scala usınıs etdi. 2019 -jıl fevral ayında kompaniya [[Jeneva]]de jańa Skoda Kamiq krossoverini usınıs etdi. == Derekler == [[Kategoriya:Avtomobiller]] <references /> q821waygrwhf5nb047a4lai7wj75309 0 6945 121871 90958 2025-06-22T09:16:23Z Janabaevazizbek 10433 /* Siltemeler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121871 wikitext text/x-wiki '''Lada''' (IPA: [ˈladə]) [[AvtoVAZ]] korporatsiyasınıń avtomobil brendı. Kompаniya nеgіzі 1973-jılı dúzilgen<ref>[http://www.fundinguniverse.com/company-histories/avtovaz-joint-stock-company-history/ AvtoVAZ History]</ref>. Shtаb-kvartirası [[Moskva]]. Kompaniyanıń Renault kompaniyasınıń quramında<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/business-17929039.amp Renault-Nissan to take control of AvtoVAZ]</ref>. 1993-1992-jıllarda Vyacheslav Zubarev tárepinen shólkemlestirilgenn "TTS" AvtoVAZ benen shártnama imzáladı. 1995-jılda Naberejnye Chelny qalasında birinshi tolıq avtomobil orayı — Lada salonı ashıldı hám avtomobil zavodınan tuwrıdan-tuwrı jetkerip beriwge shıqtı. 1995-jılda [[Qazan]] qalasında ofisi ashıldı. 1997-jılǵa shekem Chelnov jaǵası avtomobilleri aydalǵan. Keyin temir jol arqalı tasılǵan<ref>https://whoiswho.dp.ru/cart/person/1939829</ref><ref>https://web.archive.org/web/20230604221919/https://hrmonitor.ru/bio/%D0%B7%D1%83%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B2-%D0%B2%D1%8F%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2-%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87-%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84.html/</ref><ref>https://rus.team/people/zubarev-vyacheslav-viktorovich</ref>. == Моdellerı == <center> <gallery> File:Lada Granta 2018 facelift.jpg|Lada Granta File:Vladimir Putin driving Lada Vesta 04.jpg|Lada Vesta File:Lada XRay Cross concept on MIAS 2016 - front view.jpg|Lada XRay File:IzhAuto-2019-36.jpg|Lada 4x4 File:Lada Largus in Tomsk.JPG|Lada Largus File:Lada Niva front 20080228.jpg|Lada Niva </gallery> </center> == Siltemeler == {{Commonscat|Lada}} * [https://www.lada.ru Lada Rásmiy Sayt] [[Kategoriya:Kompaniyalar]] [[Kategoriya:!Main category]] [[Kategoriya:Avtomobiller]] atuad8wh2qzw064wx23yad5v6ijwwls 0 6947 121870 111166 2025-06-22T09:16:22Z Janabaevazizbek 10433 /* Derekler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121870 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Jaguar 2024.svg|nobaý|162x162 nükte|Jaguar ]] '''Jaguar'''<ref>veb deregi|muallif=Vasiliy Yefanov|sarlavha=Kak pravil'no govorit': " Yaguar" ili " Djeg'yuar"?| url=https://web.archive.org/web/20130711122549/http://auto/. vesti. ru/news/show/news_id/665575/ccl_id/3150/|ish=auto. vesti. ru|sana=2016 -12-16|kirish sánesi=2019 -01-22|arxivsana=2019 -01-22|arxivurl=https://web. archive. org/web/20190122195514/https://web.archive.org/web/20130711122549/http://auto/. vesti. ru/news/show/news_id/665575/ccl_id/3150/</ref> — [[Transmilliy korporatsiya|kóp milletli]] avtomobil óndiriwshi '''Jaguar Land Rover''' brendi. Bas rezidenciyası [[Coventry|Koventrining]] Batıs Midlend shetsinde jaylasqan. 2008-jıldan beri Indian [[Tata Motors|Tata Motors kompaniyasına]] tiyisli. Jaguar 1922-jılda Swallow Sidecar kompaniyası retinde islengen hám qaptal aravachalar islep shıǵarǵan. Ekinshi [[Ekinshi Jáhán urısı|jáhán urısınan keyin]] " [[Schutzstaffel|SS]] " dıń qolaysız kombinatsiyasın aldın alıw ushın at «Jaguar» ǵa ózgertirildi. 1966 -jılda British Motor Corporation menen birlestirilib, British Motor Holdings (BMH), 1968-jılda Leyland Motor Corporation menen birlestirildi hám British Leyland dep ózgertirildi. 1975-jılda kompaniya milliylestirildi. Jaguar Britaniyanıń Leyland kompaniyasınan shıǵarılǵan hám 1984-jılda [[London fond birjasi]]da dizimge alınǵan hám avtomobil óndiriwshi [[Ford Motor Company|Ford]] tárepinen satıp alınǵan 1990 -jılǵa shekem [[FTSE 100 indeksi|FTSE 100]] indeksiniń strukturalıq bólegi bolǵan. Jaqında Jaguar [[Birlesken Korollıǵılıq bas ministri|Britaniya Bas ministri]] ushın, aqırǵı ret 2010 -jıl may ayında XJ, sonıń menen birge, xanzada [[Elizabeth II|Yelizaveta II]] hám shahzoda Charlz ushın mashinalar islep shıǵarıp atır. 1987-jıldan<ref>kitob deregi|title=Jaguar XJ-S: The Complete Story|isbn=1-86126 -933-1|author=Graham Robson</ref> Jaguarlar Koventridagi Utley zavodındaǵı Jaguar Land Rover injenerlik orayında hám Uorvikshirdagi Gaydon orayında islep shıǵılǵan.[[Birmingem]]dagi Castle Bromwich jıynaw zavodında islep shıǵarılǵan, birpara islep shıǵarıw Sawaplıull'da baslanıwı kútilip atır. 2013-jıl sentyabr ayında Koventridagi Uorvik universitetinde jańa áwlad avtomobil texnologiyasın jaratıw ushın 100 million funt sterlinglik ilimiy-izertlew orayı ashıw jobaları daǵaza etildi. Avtomobil óndiriwshisi onıń ústinde 1000 ǵa jaqın alım hám injenerler jumıs aparıwın, qurılıs jumısları 2014-jılda baslanıwın ayttı. == Tariyxı == [[File:Jaguar3%2C5_SS_DHC_1939.jpg|left|thumb|235x235px| 1939 -jıl Jaguar SS]] [[File:Jaguar_XK_front_IAA_2005.jpg|left|thumb|235x235px| Jaguar XK (2005)]] [[File:2009-2010_Jaguar_XF_(X250_MY10)_Luxury_sedan_(2011-01-13).jpg|left|thumb|235x235px| Jaguar XF]] Kompaniyanıń bar ekenligi 1920 -jıllarda baslanǵan. Bul waqıt ishinde ol Swallow Sidecar kompaniyası bolıp,[[mototsikl]]lar ushın qaptal aravachalar islep shıǵarǵan. Bul kóp dáramat keltirmedi, sonnan keyin kompaniya qánigeliklashuvini Astın 7 ushın butlovchi bólimler óndiriske ózgertirdi. 1927-jılda juwmaqlanǵan úlken buyırtpadan keyin, dáramat kompaniyaǵa islep shıǵarıwdı keńeytiw hám Fiat 509 A, Morris ushın butlovchi bólimlerdi islep shıǵarıw imkaniyatın berdi. Cowley, Wolseley Hornet modellerin jarattı hám keyin jańa avtomobil modellerin proektlestiriw hám islep shıǵıwdı basladı. XX ásirdiń ortalarında kompaniya óz atınıń Jaguarga ózgertirdi, sebebi kompaniyanıń bas háripleri SS fashistlar rejimi menen urıstan keyin baylanıslı edi. Usınıń menen birge, Jaguar Mk vII payda boldı, ol jaǵdayda dvigatel kúshi 190 at kúshine kóterildi. 1950-jılda Jaguar Daimler Motor Company (Daimler-Benz menen atlastirmaslik kerek) menen sheriklikti basladı, ol óz klasında Jaguarlarga uqsas avtomobillerdi islep shıǵardı. Daimler 1960 -jıldan beri Jaguar quramına kiredi. Sawdada qıyınshılıqlarǵa dus kela baslaǵan kompaniyanıń ózi 1966 -jılda sheriklik ete basladı hám British Motor quramına kirdi. Sondan berli Jaguar modelleri barǵan sayın keń tarqalıp barıp atır. 1960 -jıllarǵa kelip, Jaguar 3, 4 litrgacha dvigatelli Jaguar XK150 hám XK150 Roadster modelleri menen Amerika bazarın jawlap alıw etdi. 1960 -jıllardan 1980-jıllarǵa shekem bir qatar sport modelleri, sonıń menen birge, joqarı bahada sotilgan, biraq joqarı sapalı sedanlar islep shıǵarıldı. 1960 -jıllardıń aqırında Jaguar modeli jańalanǵan 6 cilindrli dvigatel menen shıǵarıldı. Azmaz waqıt ótkennen, 1970-jıllardıń basında, 311 at kúshine iye 12 cilindrli dvigatel menen Jaguar XJ12 islep shıǵarıla baslandı. 1968-jıldan 1983-jılǵa shekem tómendegi modeller islep shıǵarılǵan : Jaguar XJ8 — sedan, XJR 4. 0 Supercharged, Jaguar XJ-C — kupe, Jaguar XJ-S — oǵan birinshi ret AJ6 dvigateli ornatildi. 1988-jılda jańa model shıǵarıldı, ol taǵı ataqlılıqqa eristi — Jaguar XJ220, lekin keyinirek ol ózgertirildi hám Tokıoda avtomobil kórgezmesinde kórsetildi. 1980-jıllardıń aqırında sport avtomobil modellerin islep shıǵaratuǵın Jaguar Sport kompaniyasınıń filialı ashıldı. Keyin Jaguar Fordning bólindine aylanadı. 1990 -jıllardıń aqırında [[Shveysariya|Shveytsariyadagi]] kórgezbede kupe arqasındaǵı sport avtomobili modeli, sonıń menen birge, kabriolet kórsetildi. [[File:JaguarXJ.jpg|left|thumb|306x306px| Jaguar XJ]] 2000-2004-jıllarda Jaguar markalı avtomobiller Formula 1 de taǵı Jaguar jámááti retinde Cosworth dvigatellerinen paydalanǵan halda básekilesdi. Ásirese, onıń ushın F-Type Concept hám Silverstone markalı avtomobiller islep shıǵarılǵan. 2019 -jılda Jaguar I-Pace elektromobili 2018-jılda Evropanıń eń jaqsı avtomobili dep tapildi. Sonıń menen birge, kompaniya bul bayraqtı birinshi ret alǵanın da seziw múmkin<ref>yangiliklar deregi| last=Vladimirskiy| first=Igor'| date=2019 -03-04| title=Avtomobilem goda — 2019 stal elektricheskiy Jaguar I-Pace| work=[[autoreview. ru]]| url=https://autoreview. ru/news/avtomobilem-goda-2019 -stal-elektricheskiy-jaguar-i-pace| access-date=2019 -03-05| archive-url=https://web. archive. org/web/20190306043149/https://autoreview. ru/news/avtomobilem-goda-2019 -stal-elektricheskiy-jaguar-i-pace| archive-date=2019 -03-06</ref>. 2019 -jılda kompaniya jańa, tolıq alyuminiy MLA platformasi tiykarındaǵı flagman J-Pace krossoverini járiyaladı, ol da Range Rover SUvning jańa áwladında qollanılıwı joybarlastırılǵan. Mashina mexanik tolıq dóngelekli aydawshın joǵatadi — arqa kósher [[Elektr dvigatel|elektr motor]] tárepinen basqarıladı, old aks — dástúriy [[Ishki yonuv dvigateli|ichki janıw dvigateli]]<ref>veb deregi|url=https://www. kommersant. ru/doc/3923227|sarlavha=Krossover Jaguar J-Pace viydet v 2021 godu|sana=2019 -03-25|nashriyot=Kommersant'|til=ru|kirish sánesi=2019 -03-25|arxivsana=2019 -03-25|arxivurl=https://web. archive. org/web/20190325171707/https://www. kommersant. ru/doc/3923227</ref>. Avtomobildiń shıǵarılıwı 2021-jılǵa mólsherlengen. == Iyeleri hám basqarıwı == Jaguar Cars tolıq Hindstan avtomobil óndiriwshisi [[Tata Motors]] tárepinen qadaǵalaw etiledi hám Jaguar Land Rover Group quramına kiredi. == Iskerligi == Jaguar Land Rover toparı Ullı Britaniyada ush hám Hindstanda bir zavodqa iye. Jaqın keleshekte [[Kitay]] hám [[Saudiya Araviyai]]da jańa islep shıǵarıw quwatların ashıwǵa tayarlanıp atır. === Rossiyada satıw === [[Rossiya]]dagi rásmiy dilerlik tarmaqları arqalı jańa avtomobillerdi satıw : {| class=" wikitable" ! Jıl ! S-túri ! XF ! XJ ! XK ! X túri ! Jámi ! Dinamikler |- | 2006 | 150 | — | 105 | 54 | 584 | 893 | {{Profit}} 71 % |- | 2007 | 180 | — | 120 | 112 | 723 | 1135 | {{Profit}} 27 % |- | 2008 | 32 | 826 | 124 | 123 | 584 | 1689 | {{Profit}} 49 % |- | 2009 | — | 578 | 63 | 51 | 241 | 933 | {{Loss}} 45 % |- | 2010 | — | 573 | 225 | 45 | 15 | 858 | {{Loss}} 8 % |- | 2011 | — | 765 | 381 | 35 | 1 | 1182 | {{Profit}} 38 % |- | 2012<ref>[http://ru. aebrus. ru/application/views/aebrus_ru/files/press_releases_files/Sales_in_December_2012_Rus_final_file_releases_2013_01_15_13_09_00.pdf Rezultati prodaj legkovix i lyogkix kommercheskix avtomobiley v Rossii za 2012 god] Ólikhavola|date=oktabr 2022| bot=InternetArchiveBot| fix-attempted=yes Nedostupnaya ssilka|date=May 2018|bot=InternetArchiveBot, ofitsialniy press-reliz na aebrus. ru, 15-yanvarya 2013 g</ref><ref>Gazeta «Avtorevyu» № 3 2013 g</ref>. | — | 1059 | 406 | 41 | — | 1506 | {{Profit}} 27 % |} == Quramı== === basqarıw sedanları === * Jaguar 2½ litr salon (1935-1948) * Jaguar 3½ Litr saloni (1937-1948) * Yaguar Mark V (1948-1951) * Yaguar Mark VII (& VIIM) (1951-1957) * Yaguar Mark VIII (1957-1958) * Yaguar Mark IX (1959 -1961) * Yaguar Mark X (1961-1966 ) * Jaguar 420 G (1966-1970) * Jaguar XJ6 1,2 hám 3 ceriyalari (1968-1987) * Jaguar XJ12 (1972-1992) * Jaguar XJ6 (XJ40) (1986 -1994) * Jaguar XJ 12 (XJ81) (1993-1994) * Jaguar XJ6 hám XJ12 (X300 hám X301)(1995-1997) * Jaguar XJ 8 (X308) (1998-2003) * Jaguar XJ (X350) (2004-2009) * Jaguar XJ (X351) (2009-2019-jıldan) === Íqsham sedanlar === * Jaguar 1½ Litr saloni (1935-1949 ) * Jaguar Mark 1 (1955-1959 ) * Jaguar Mark 2 (1959 -1967) * Jaguar S tipi (1963-1968) * Jaguar 420 (1966 -1968) * Jaguar 240 hám 340 (1966 -1968) * Jaguar S-Type (1999 -2008) * Jaguar X-Type (2001-2009 ) * Jaguar XF (2008-jıldan beri) * Jaguar XE (2015-jıldan beri) === Sport === * Jaguar XK120 (1948-1954) * Jaguar XK140 (1954-1957) * Jaguar XK150 (1957-1961) * Jaguar E-Type (1961-1974) * Jaguar XJ-S (1975-1996 ) * Jaguar XJ220 (1992-1994) * Jaguar XK 8, Jaguar XK R (X100) (1996 -2006 ) * Jaguar XK, Jaguar XK R (X150) (2006 -2014) * Jaguar F-Type (2013-jıldan beri) * Jaguar XK-120 C (1951-1952), 24 saatlıq Le Mans jeńimpazi<ref>veb deregi|url=http://www. wspr-racing. com/wspr/results/lemans/lemans1951. html|sarlavha=24 h Le Mans 1951<!-- Zagolovok dobavlen botom -->|kirish sánesi=2011-05-02|arxivsana=2011-06 -06|arxivurl=https://web. archive. org/web/20110606044633/http://www. wspr-racing. com/wspr/results/lemans/lemans1951. html</ref> * Jaguar C-Type (1951-1953), 24 saat Le Mans jeńimpazi<ref>veb deregi|url=http://www. wspr-racing. com/wspr/results/lemans/lemans1953. html|sarlavha=Dostup ogranichen<!-- Zagolovok dobavlen botom -->|kirish sánesi=2011-05-02|arxivsana=2011-06 -06|arxivurl=https://web. archive. org/web/20110606045455/http://www. wspr-racing. com/wspr/results/lemans/lemans1953. html</ref> * Jaguar D-Type (1954-1957), Le Manning 24 saatlıq úsh márte jeńimpazi<ref>veb deregi|url=http://www. wspr-racing. com/wspr/results/lemans/lemans1955. html|sarlavha=Dostup ogranichen<!-- Zagolovok dobavlen botom -->|kirish sánesi=2011-05-02|arxivsana=2011-06 -06|arxivurl=https://web. archive. org/web/20110606044026/http://www. wspr-racing. com/wspr/results/lemans/lemans1955. html</ref><ref>veb deregi|url=http://www. wspr-racing. com/wspr/results/lemans/lemans1956. html|sarlavha=Dostup ogranichen<!-- Zagolovok dobavlen botom -->|kirish sánesi=2011-05-02|arxivsana=2011-06 -06|arxivurl=https://web. archive. org/web/20110606045911/http://www. wspr-racing. com/wspr/results/lemans/lemans1956. html</ref><ref>veb deregi|url=http://www. wspr-racing. com/wspr/results/lemans/lemans1957. html|sarlavha=Dostup ogranichen<!-- Zagolovok dobavlen botom -->|kirish sánesi=2011-05-02|arxivsana=2011-06 -06|arxivurl=https://web. archive. org/web/20110606044410/http://www. wspr-racing. com/wspr/results/lemans/lemans1957. html</ref> * Jeńil salmaqlı Jaguar E-Type (1963-1964) * Jaguar XJR-5 — XJR-17 (1985-1992), 24 saatlıq Le Mans<ref>veb deregi|url=http://www. wspr-racing. com/wspr/results/lemans/lemans1988. html|sarlavha=Dostup ogranichen<!-- Zagolovok dobavlen botom -->|kirish sánesi=2011-05-02|arxivsana=2011-06 -06|arxivurl=https://web. archive. org/web/20110606045605/http://www. wspr-racing. com/wspr/results/lemans/lemans1988. html</ref><ref>veb deregi|url=http://www. wspr-racing. com/wspr/results/lemans/lemans1990. html|sarlavha=Dostup ogranichen<!-- Zagolovok dobavlen botom -->|kirish sánesi=2011-05-02|arxivsana=2011-06 -06|arxivurl=https://web. archive. org/web/20110606045949/http://www. wspr-racing. com/wspr/results/lemans/lemans1990. html</ref> eki márte jeńimpazı, sport avtomobilleri boyınsha jáhán chempionatining úsh márte jeńimpazı * Jaguar XFR (2009 ) * Jaguar XKR GT2 RSR (2010 ) * Jaguar R1 (2000), Formula 1 báyge mashinası * Jaguar R2 (2001), Formula 1 báyge mashinası * Jaguar R3 (2001), Formula 1 báyge mashinası * Jaguar R4 (2003), Formula 1 báyge mashinası * Jaguar R5 (2004), Formula 1 báyge mashinası === Krossoverlar === * Jaguar F-Pace (2016 -jıldan beri) * Jaguar E-Pace (2018-jıldan beri) * Jaguar i-Pace (2018-jıldan ) 2019 -jıldıń eń jaqsı avtomobili (COTY-2019 ) === kontsept avtomobilleri === * E1 A — Birinshi E-Tip prototipi * E2 A — Ekinshi E-Tip prototipi * XJ13 (1966 ) * Pirana (1967) * XK180 (1998) * F-taypa (2000) — Roadster * R-Coupé (2002) — 4 otırǵıshlı sánatli kupe, Bentley Continental GT raxibi * Fuore XF 10 (2003) * R-D6 (2003) — 4 orınlı ıqsham kupe * XK-RR — Jaguar XK kupesining sońǵı áwladınıń joqarı nátiyjeli versiyası * XK-RS — Jaguar XK Kabrioletning sońǵı áwladınıń joqarı ónimliliktegi versiyası * Concept Eight (2004) — Jaguar XJ uzın dóngelek bazasınıń sánatli versiyası * C-X17 (2013) — krossover * C-XF (2007) * C-X75 kontseptsiyası (2010 ) — Superkar * XKR 75 (2010 ) — Superkar * B99 (Bertone 99 ) (2011) == Siltemeler == * {{Rasmiy sayt|www.jaguar.ru}} * {{Rasmiy sayt|www.jaguar.comRef-en}} * {{Rasmiy sayt|jaguar-cars.kz}} == Derekler == [[Kategoriya:Pages with unreviewed translations]] [[Kategoriya:Avtomobiller]] nk81yjw4vy9z31payjkx4qx2fabr8wo 0 6948 121874 111167 2025-06-22T09:16:27Z Janabaevazizbek 10433 /* Derekler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121874 wikitext text/x-wiki '''Mazda''' retinde málim, Yaponiyanıń [[Fuchu, Xirosima (qala )|Fuchū]],[[Xirosima prefekturasi|Hiroshima]] qalasındaǵı transmilliy avtomobil óndiriwshi korporatsiya. 2015-jılda Mazda 1, 5 islep shıǵarǵan million avtomobil global satıwǵa shıǵarıldı, olardıń kópshiligi (1 millionga jaqın ) kompaniyanıń Yaponiya daǵı zavodlarında islep shıǵarılǵan, qalǵanları bolsa dúnya boylap hár qıylı basqa zavodlarda islep shıǵarılǵan<ref>{{web deregi [https://web.archive.org/web/20080418064135/http://www.mazda.com/publicity/results/2008/080128_product.html mazda. com/publicity/results/2008/080128_product.] Archived copy}}</ref>. 2015-jılda Mazda dúnya boylap islep shıǵarıw boyınsha on besinshi iri avtomobil óndiriwshisi edi<ref>{{web deregi [https://www.oica.net/wp-content/uploads/ranking2015.pdf World motor vehicle production OICA correspondents survey without double counts world ranking of manufacturers year 2015 oica. net/wp-content/uploads//ranking2015.pdf]}}</ref>. == Atı == Mazda atı kompaniyanıń birinshi úsh dóngelekli júk mashinaların islep shıǵarıw menen payda bolǵan. Model atı ushın basqa kandidatler arasında Sumera-Go, Tenshi-Go hám basqa atlar da bar edi<ref>{{web deregi [https://www.mazda.com/en/innovation/stories/greatcar/mazda-go/ GREAT CARS OF MAZDA] qaraldı 8-oktyabr 2017-jıl}}</ref>. Rásmiy túrde kompaniya atı haqqında tómendegilerdi aytıp otedi:<blockquote>Mazda Batıs Aziyadaǵı eń áyyemgi civilizatsiyadan uyqaslıq, aqıl hám donolik qudayı [[Axura Mazda|Ahura Mazdadan]] keledi. Toyo Kogyoning tiykarǵı aǵzaları Mazdani Shıǵıs hám Batıs civilizatsiyasınıń baslanıwı ramzi, bálki avtomobil civilizatsiyası hám mádeniyatınıń ramzi retinde aytıwdı<ref>{{web deregi [https://www.mazda.com/en/innovation/mazda-stories/mazda/behind/ A Story Behind the Name of 'Mazda'] qaraldı 11-aprel 2022-jıl}}</ref>.</blockquote>Kompaniya web-saytında taǵı aytılıwına qaraǵanda, bul at kompaniya tiykarlawshisi Jujiro Matsuda atınan da kelip shıqqan<ref>{{web deregi|url=https://www. mazda. com/en/innovation/stories/greatcar/mazda-go/|sarlavha=MAZDA: Mazda-Go 3-wheeled trucks ! Great Cars of Mazda|ish=www. mazda. com|kirish sánesi=2019 -04-16}}</ref>. Basqa usınıs etilgen ısımlar «xudo» (''Sumera'') hám «farishta» (''Tenshi'') degen mánisti ańlatadı; ekewi de Matsudaning insaniy ıqtıqatına kúshli qızıǵıwshılıǵın kórsetedi<ref name="Globe">[https://clicccar.com/2020/07/25/993028/ The Globe: Ín Search of the Origins of Mazda] 1 990 -01-30 |page=73}}</ref>. Mazda jazıwı sawda ushın juwapker bolǵan Mitsubishi kompaniyasınıń korporativ ramzi menen birgelikte Toyo Kogyo úsh dóngelekli júk mashinası dizimnen ótken sawda belgisin islep shıǵarıw ushın isletilingen<ref>{{web deregi [https://www.mazda.com/en/innovation/mazda-stories/mazda/behind/ A Story Behind the Name of " Mazda"].mazda. com/en/ qaraldı 9 -noyabr 2018-jıl}}</ref>. == Tariyxı == Mazda kompaniyası Toyo Cork Kogyo Co., Ltd retinde 1920 -jıl 30 -yanvarda Yaponiyanıń [[Xirosima]] qalasında islengen mantar óndiriwshi zavod retinde baslanǵan. Toyo Cork Kogyo 1927-jılda ózin Toyo Kogyo Co., Ltd. nomiga ózgertirdi. 1920 -jıllardıń aqırında Xirosima Saving Bank hám Xirosimadagi basqa biznes basshıları kompaniyanı bankrotlikdan qutqarib qalıwları kerek edi.<ref>{{Corporate Financing and Governance ın Japan: The Road tap the Zıyane — page 153, By Takeo Hoshi, Anil Kashyap}}</ref> 1931-jılda Toyo Kogyo Mazda-Go avto rikshasini engiziw menen qozaqlar óndiris shıǵarıwdan transport qurallarına ótti. Toyo Kogyo Ekinshi Jáhán urısı dawamında yapon armiyası ushın qural islep shıǵardı, ásirese 30 -35 -taypa 99 -sanlı mıltıq islep shıǵarıldı. Kompaniya 1984-jılda rásmiy Mazda atınıń qabılladı, eger basınan sotilgan hár bir avtomobil sonday atqa iye edi. Mazda R360 1960 -jılda, keyin bolsa 1962-jılda Mazda Carol usınıs etilgen hám «Mazda Auto Store» dep atalǵan jeńil avtomobiller satılatuǵın arnawlı usaqlap satıw sawda dúkanında sotilgan, kommerciya ónimleri bolsa «Mazda Store» de sotilgan. Mazda Savanna, Familia, Luce, Cosmo hám Capella sıyaqlı jeńil avtomobillerdi usınıwdı dawam ettirar eken, olar tek «Mazda Auto Store» tarmaǵına qosıldı<ref>{{web deregi [https://clicccar.com/2020/07/25/993028/ Development of domestic 5-channel system and management crisis]. com/2020/07/25/993028/ qaraldı 11-noyabr 2021-jıl}}</ref>. [[File:Mazda_cosmo_sport.jpg|left|thumb| Mazda Cosmo Sport]] 1960 -jıllardan baslap, Mazda NSU Ro 80 nen yoshlantirildi hám basqa yapon avtomobil kompaniyalarınan ajralıp turıw ushın [[vankel dvigateli|Wankel aylanba motorini]] islep shıǵıw ushın úlken injenerlik kúshin jumsawǵa qarar etdi. Kompaniya Germaniyanıń NSU kompaniyası menen biznes baylanısların ornatdı hám 1967-jılda sheklengen islep shıǵarıw Cosmo Sport menen baslandı hám búgingi kunge shekem Pro Mazda chempionati menen dawam etip, Mazda avtomobil bazarı ushın Wankel tipidagi motorlardıń birden-bir óndiriwshisine aylandı. (NSU hám Citroen ekewi de 1970-jıllarda bul dizayndan waz keshiwdi hám [[General Motors]] tárepinen islep shıǵarılǵan Corvette prototipi hesh qashan islep shıǵarılmadi.) Mazda óz avtomobillerin demde kirip ete baslaǵanlıǵı sebepli, itibardı tartıw ushın etilgen bul háreket járdem berdi. Da porshenli, da aylanba motorlı modeller dúnya boylap jol aldı. Aylanatuǵın modeller birdey quwattı islep shıǵarıw ushın salmaqlilew v6 yamasa v8 dvigatellerin talap etetuǵın porshenli dvigatelli básekishiler menen salıstırǵanda jaqsı quwat hám jeńil vaznning kombinatsiyası menen demde ataqlı boldı. R100 hám RX ceriyalari (RX-2, RX-3 hám RX-4) kompaniyanıń kirip háreketlerine basshılıq etdi. 1968-jıl dawamında Mazda Kanadada (MazdaCanada) rásmiy iskerligin basladı, eger Mazdas Kanadada 1959 -jılda payda bolǵan. 1970-jılda Mazda rásmiy túrde Amerika bazarına kirdi (Mazda Arqa Amerika Operatsiyaları ) hám onda júdá tabıslı boldı hám tek Arqa Amerika qarıydarları ushın Mazda Rotary Pikapini (ádetiy jamlı B-Series modeline tiykarlanǵan ) jaratılıwmasha bardı. Búgingi kunga shekem Mazda Wankel motorlı pikap islep shıǵarǵan birden-bir avtomobil óndiriwshisi bolıp qalıp atır. Bunnan tısqarı, bul aylanba dvigatelli avtobus (Mazda Parkway, tek Yaponiyada usınıs etiledi) yamasa stansiya vagonini (birpara bazarlar ushın RX-3 hám RX-4 liniyalari ishinde) usınıs etken birden-bir marka bolıp tabıladı. Toǵız jıllıq rawajlanıwdan keyin, Mazda aqır-aqıbetde 1970-jılda AQShda óziniń jańa modelin shıǵardı<ref>{{Asian Firms: History, Institutıons and Management — page 24, By Frank B. Tipton}}</ref>. [[File:Mazda-rx7-1st-generation01.jpg|thumb|Mazda RX-7 (birinshi áwlad)]] === Ford Motor kompaniyası menen sheriklik === 1974-jıldan 2015-jılǵa shekem Mazda [[Ford Motor Company]]menen sheriklik etdi, ol 1979 -jılda 24, 5 % úleske iye boldı, 1995-jıl may ayında bolsa Mazda úlesi 33, 4 % ga kóterildi<ref name="mzinfo">web deregi [https://web.archive.org/web/20180121071250/http://www.mazda.com/globalassets/en/assets/investors/library/annual/files/ar17_19e.pdf Mazda Annual Report 2017] .mazda.com}}</ref> Alan Mulally basqarıwı astında Ford 2008-jıldan 2015-jılǵa shekem Mazdadagi úlesin basqıshpa-basqısh alıp tasladı, Ford 2014-jıl jaǵdayına kóre Mazda aksiyalarınıń 2, 1 % iga iyelik etdi<ref>{{[https://www.mazda.com/en/investors/stockinfo/situation/ Stock and Bond Information], Mazda, March 31, 2014}}</ref> hám kópshilik islep shıǵarıw hám de rawajlanıw baylanısların uzdi. [[File:2007_Mazda_CX-9_--_NHTSA.jpg|left|thumb| 2007-jıldan 2015-jılǵa shekem Mazda 3. 5 ten paydalanǵan<nowiki><span typeof=" mw:Entity" id=" mwkQ" >&</nowiki>nbsp;<nowiki></nowiki>Mazda CX-9 modellerinde L MZI Ford Cyclone Engine.]] Ford menen bul sheriklik 1960 -jıllarda Mazdaning finanslıq qıyınshılıqları sebepli baslanǵan. 1979 -jıldan baslap 7 teńi keńeytiw arqalı procent finanslıq úlesin 24, 5 % ge shekem jetkezdi, Ford Mazda menen ámeldegi sheriklikti keńeytirdi, nátiyjede túrli qospa joybarlar ámelge asırıldı. Sheriklik 1971-jılda Mazda B-Series Arqa Amerika ushın Ford Courier variantın islep shıǵarǵannan keyin baslanǵan, keyinirek ol basqa bazarlarda da usınıs etilgen. Mazda'ning Bongo hám Titan kabinli júk mashinaları 1976 -jıldan baslap tiykarınan Aziya hám Tınısh okeanı regioninde Ford nıshanı menen sotila baslandı<ref name="annual80">[https://web.archive.org/web/20240222042236/https://www.mazda.com/globalassets/en/assets/investors/library/annual/files/mazdaar18_e.pdf Mazda Annual Report 1980] March 1981}}</ref>. Bular avtomobil landshaftınıń barlıq tarawlarında — ásirese, júk mashinaları hám kishilew avtomobiller salasında úlken hám kishi háreketlerdi óz ishine aladı. Mazda 1980-jıldıń báhárinde Fordga mexanik uzatmalar jetkiziwdi basladı<ref name=" annual80" />. Mazda Familia platformasi 1980-jıldan baslap Laser hám Escort sıyaqlı Ford modelleri ushın isletilingen, Capella arxitekturası bolsa Fordning Telstar sedani hám Probe sport modellerine kirip bardı. Jańa Zelandiya daǵı óziniń jıynaw zavodı jabılǵannan keyin, Mazda Ford Jańa Zelandiya menen Jańa Zelandiyanıń Avtomobil yig'uvchilari (vANZ) dep atalıwshi qospa kárxana shólkemlestirgen bolsa, Qubla Afrikada Fordning jergilikli sho'ba kárxanası Mazdasni jıynap alǵan Sigma Motor korporatsiyasi menen birlesdi. Biraq Avstraliya sıyaqlı basqa bazarlarda 323 hám 626 mudamı tolıq import etilgen, tek Lazer hám Telstar jergilikli túrde jıynalǵan<ref>{{[https://news.google.com/newspapers?id=5OoxAAAAIBAJ&sjid=mJIDAAAAIBAJ&pg=3080 Australia Welcomes The 'new' Migrants], ''[[The Age]]'', June 16, 1986, page 43}}</ref>. Yaponiyada Laser hám Telstar da Mazda nıshanına iye bolǵan biradarları menen birge sotilgan, biraq Festiva Yaponiya bazarında Mazda 121 retinde sotilmagan. Mazda sonıń menen birge, Fordga 1991-jılda Explorer'ni islep shıǵıwda járdem berdi. Mazda 1991-jıldan 1994-jılǵa shekem tek 2 qapılı Mazda Sortajo retinde sotilgan. Biraq Mazda versiyası áwmetsiz boldı, Ford bolsa (basıdanoq 4 yamasa 2 qapılı model retinde bar edi) bir demde Qospa Shtatlarda eń kóp sotilgan sport avtomobiline aylandı hám on jıldan artıq waqıt dawamında bul atdı saqlap qaldı. Mazda 1994-jıldan baslap hám 2010 -jılǵa shekem óziniń Arqa Amerika bazarındaǵı B ceriyali júk mashinaları ushın tiykar retinde Ford Ranger pikapidan paydalanǵan, Mazda salıq ǵárejetler sebepli Arqa Amerikaǵa B ceriyali júk mashinaların import qılıwdı toqtatgan<ref>{{web deregi [https://web.archive.org/web/20100630144425/http://rumors.automobilemag.com/6583065/news/mazda-kills-b-series-pickup/index.html Mazda Kills B-Series Pickup - Automotive News & Car Rumors at Automobile Magazine] qaraldı 30 -iyun 2010 -jıl}}</ref>. [[File:Eunos_800_001.JPG|right|thumb| Mazda Millenia]] Alternativ dvigatel texnologiyasına uzaq waqıttan berli ıshqı ketken bolǵanınan keyin, Mazda 1995-jılda Millenia sánatli sedanida avtomobilde paydalanıw ushın birinshi Miller ciklı dvigatelin usınıs etdi. Millenia (jáne onıń Miller tipidagi v6 dvigateli) 2002-jılda islep shıǵarıw toqtatilgan bolsa -de, kompaniya jaqında 2008-jıldan baslap Demio'da paydalanıw ushın talay kishilew Miller-siklli tórt cilindrli motordı usınıs etdi.[[vankel dvigateli|Wankel texnologiyasidagi]] jetekshiligi sıyaqlı, Mazda (házirshe) avtomobil salasında Miller sikli dvigatelinen paydalanǵan birden-bir avtomobil óndiriwshisi bolıp qalıp atır. [[File:2017_Mazda3_Sport_Diesel_2.2.jpg|thumb|Mazda3]] [[File:2018_Mazda6_facelift.jpg|thumb|Mazda6.]] 2008-jıl kuzidagi jáhán finanslıq daǵdarısı fonında Ford óziniń [[aktiv]] bazasın tártipke salıw jolı retinde Mazda'dagi úlesin satıwdı joybarlawtirayotgani haqqında xabarlar payda boldı. ''BusinessWeek'' Ford hám Mazda ortasındaǵı birlespe júdá tabıslı bolǵanın, Mazda 90 dollar tejaganini túsintirdi<ref>{{web deregi [https://web.archive.org/web/20081014074149/http://www.businessweek.com/autos/autobeat/archives/2008/10/ford_to_sell_ma.html Ford tap Sell Mazda?].businessweek. com/autos/autobeat}}</ref>. 2008-jıl 18-noyabrde Ford Mazda'ning 20 % úlesin satıwın járiyaladı hám óz úlesin 13, 4 % ga qısqartirdi hám nátiyjede 1996 -jıldan beri iyelep turǵan kompaniya qadaǵalawınan waz keshti<ref>{{web deregi [https://miscstuff.wordpress.com/2008/11/18/ford-to-dump-mazda-sell-20-stake/ Ford tap Sell 20% of stake ın Mazda " Stuff going az waqıt ın the world] Miscstuff. WordPress. com}}</ref><ref>{{web deregi [https://www.cbsnews.com/news/ford-sells-controlling-stake-in-mazda/ Ford Sells Controlling Stake ın Mazda]}}</ref>. Ertesi kúni Mazda shártlesiw sheńberinde Forddan óziniń 6, 8 % aksiyaların shama menen 185 million AQSh dollarına qaytarıp satıp alıwın, qalǵan bólegin bolsa kompaniyanıń biznes sherikleri satıp alıwın járiyaladı<ref>{{web deregi [https://web.archive.org/web/20151016011443/http://www.reuters.com/article/2008/11/18/us-ford-mazda-idUSTRE4AH1RU20081118 Ford abandons Mazda control with 20 percent stake sale].reuters.com/article/2008/11/18/us-ford-mazda-idUSTRE4 AH1 RU20081118}}</ref>. Sonıń menen birge, Hisakazu Imaki bas direktor lawazımın ketiwı jáne onıń ornına Takashi Emenouchi keliwi haqqında xabar berilgen edi<ref>{{jurnal deregi [https://www.nytimes.com/2008/11/19/business/worldbusiness/19mazda.html?_r=0 Ford, Trying tap Baslıqe Cash, Sells Stake ın Mazda].nytimes. com/2008/11/19/business/worldbusiness/19 mazda. }}</ref>. 2010 -jıl 18-noyabrde Ford óz úlesin 3 % ge shekem qısqartirdi, sebebi múlkshiliktiń qısqarıwı rawajlanıp atırǵan bazarlarda ósiwdi támiyinlew ushın kóbirek maslasıwshanlıqtı támiyinleydi hám Sumitomo Mitsui Financial Group onıń eń iri aksiyadoriga aylanadı. Ford hám Mazda qospa kárxanalar hám texnologiyalıq maǵlıwmatlar almasinuvi arqalı strategiyalıq serik bolıp qalıwdı<ref>{{web deregi [https://web.archive.org/web/20110711015837/http://corporate.ford.com/news-center/news/press-releases/press-releases-detail/pr-ford-to-change-stake-in-mazda-both-33588 Ford tap Shańe Stake ın Mazda|nashriyot=Ford Motor Company].ford.com/news-center/news/press-releases/press-releases-detail/pr-ford -to-shańe-stake-ın-mazda-both-33588}}</ref><ref>{{web deregi [https://www.bloomberg.com/news/articles/2010-10-18/sumitomo-mitsui-financial-says-it-will-become-top-shareholder-in-mazda Sumitomo Mitsui Tap Overtake Ford as Mazda's Tap Shareholder, Chairman Says] Bloomberg}}</ref>. [[File:Mazda_MX-30.jpg|thumb|Mazdaning birinshi ǵalabalıq islep shıǵarılǵan elektromobili MX-30]] 2015-jıl 30 -sentyabrde, Ford aksiyaları aksiyalardıń azayıwı sebepli 2 % ten bir az kóbirekqa túsip ketkeninde, Ford Mazda'dagi qalǵan aksiyaların sotdi<ref>{{jurnal deregi [https://asia.nikkei.com/Business/Deals/Ford-sells-remaining-stake-in-Mazda Ford sells remaining stake ın Mazda]. nikkei. com/Business/Deals/Ford-sells-remaining-stake-ın-Mazda}}</ref>. 2011-jılda Mazda kapitaldı toltırıw ushın 150 milliard iyen (1, 9 milliard AQSh dolları ) den kóbirek pul yig'di, sebebi ol sońǵı 11 jıldaǵı eń úlken jıllıq joytıwǵa dus keldi. Paydanıń bir bólegi [[Meksika]]ning Salamanka qalasında avtomobil zavodın qurıw ushın sarplandi<ref>{{web deregi [https://www.bloomberg.com/news/articles/2012-03-05/mazda-to-raise-record-1-9b-in-share-sale Mazda's Record Share Sale tap Help Boost Capital After Losses]. bloomberg. com/news/}}</ref>. Meksika zavodı kompaniya hám Sumitomo korporatsiyasi tárepinen birgelikte qurılǵan<ref>{{web deregi [https://web.archive.org/web/20151117033057/http://www.reuters.com/article/2010/11/30/mazda-idUSTOE6AS07A20101130 UPDATE 1-Mazda, Sumitomo tap build Mexico car plant -Nikkei].reuters.com/article/2010/11/30/mazda-idUSTOE6 AS07 A20101130}}</ref>. === Aqırǵı nishanları === {| class=" wikitable" ! Jıllar ! Belgi ! Minezleme |- | style=" text-align:center;"| 1934-1936 | style=" text-align:center;"| | 1936 -jılda úsh dóngelekli júk mashinalarında payda bolǵan birinshi belgilengen korporativ logotip. |- | style=" text-align:center;"| 1936 -1962 | style=" text-align:center;"| | Birinshi stilize brending. Ush taw (Xirosimani ańlatadı ) da lotin álippesi M hárıbin payda etedi, bul «Mazda Motor Manufacturer» ushın úsh ret tákirarlanadı. Uzın qaptal keńeytpeler shaqqanlıq hám tezlik ushın qanatlardı ańlatadı. |- | style=" text-align:center;"| 1962-1975 | style=" text-align:center;"| | Mazda R360 tan 1975-jılǵa shekem bolǵan kóplegen Mazda avtomobillerinde kórinetuǵın belgi hám korporativ belgi. |- | style=" text-align:center;"| 1975 | style=" text-align:center;"| | 1975-jıldan 1991-jılǵa shekem Mazda rásmiy ramziga iye emes edi, tek onıń atınıńń stilize etilgen variantı bar edi; aldınǵı kók «m» belgisi ele da 1980-jıllarǵa shekem birpara dilerlik dúkanlarında isletilingen, biraq keyinirek Mazda atı janındaǵı ápiwayı kók kvadratda kóbinese diler belgileri hám hújjetlerinde isletilingen. |- | style=" text-align:center;"| 1991-1992 | style=" text-align:center;"| | 1991-jılda Mazda quyash hám órttı ańlatiwshı korporativ ramzni qabılladı. Bul ádetde Mazda ıshqıpazları dóńgeleklerinde «cylon» logotipi dep ataladı.<ref>{{web deregi|url=https://www. autotrader. com/car-news/mazda-has-used-four-different-logos-1980 s-273154|sarlavha=Autotrader - page unavailable|ish=www. autotrader. com|kirish sánesi=2019 -01-30}}</ref> |- | style=" text-align:center;"| 1992-1997 | style=" text-align:center;"| | Jańa ramz shıqqanınan kóp ótpey, dizayn Renault ga uqsaslıǵın kemeytiw ushın tegislandi. Bul geyde «abadiy órt» logotipi dep ataladı. Sonıń menen birge, ol Mazda ataqlı bolǵan [[vankel dvigateli|aylanma dvigatelning]] dizaynini da ańlatadı. |- | 1997 — házirgi kunge shekem | [[File:Mazda_logo_with_emblem.svg|center|frameless]] | 1997-jılda qabıl etilgen brend belgisi, qanatları ishinde v formasındaǵı qanatları «o'sish» hám «yaxshilanish» hám Mazda kók reńdegi Mazda logotipi<ref>{{web deregi|sana=2016 -04-21|sarlavha=The Evolution of the Mazda Logo and Brand|url=https://insidemazda. mazdausa. com/the-mazda-way/mazda-spirit/mazda-brand-marks-logotypes-history/|kirish sánesi=2022-01-26|ish=Inside Mazda|til=en-US}}</ref>. Bir az ózgertirilgen versiya 2015-jılda usınıs etilgen. |} == Jetekshileri == # Jujiro Matsuda (1920 -1951) # Tsuneji Matsuda (1952-1970) # Kouhei Matsuda (1970-1977) # Jasiki Yamasaki (1977-1984) # Kenichi Yamamoto (1984-1987) # Masanori Furuta (1987-1991) # Jasihiro vada (1991-1996 ) # Genri Uolles (1996 -1997,[[Ford Motor Company|Ford Motor kompaniyasi]] tárepinen tayınlanǵan, yapon avtomobil óndiriwshisiniń yapon bolmaǵan birinshi bas direktorı ) # Jeyms E. Miller (1997-1999 ) # Mark Filds (1999 -2002) # Lyuis Pútin (2002-2003) # Hisakazu Imaki (2003-2008) # Takashi Emenouchi (2008-2013) # Masamichi Kogai (2013-jıldan házirgi kunge shekem) heklengen sınaqlarda.<ref name="Mazda">{{Cite press release|title=Mazda Delivers Premacy Hydrogen RE Hybrid tap Iwatani Corporation for use ın Kyushu|url=http://www. mazda. com/publicity/release/2010/201001/100113 a. html|publisher=Mazda|date=January 13, 2010|accessdate=March 29, 2010}}</ref> == Ekologiyalıq háreketler == Mazda bir neshe on jıllar dawamında vodorod menen isleytuǵın avtomobillerde izertlew alıp barǵan. Mazda óziniń vodorod yamasa benzinde isley alatuǵın Mazda Premacy Hydrogen RE Hybrid dep atalǵan aylanba dvigateli versiyasınan paydalanǵan halda óziniń Premacy ıqsham minivenining gibrid versiyasın islep shıqtı. Onı 2008-jılda shıǵarıw jobalarına qaramay,<ref>{{web deregi|muallif=Alan Ohnsman|url=https://www. bloomberg. com/apps/news? pid=20601101&sid=aDzLqSJTqqdw&refer=japan|sarlavha=Nissan, Honda Seek Edge With Low-Emission Cars at Júzimyo Show|nashriyot=Bloomberg|sana=27-oktyabr 2007-jıl|kirish sánesi=29 -mart 2010 -jıl}}</ref> 2010 -jıldan baslap avtomobil sheklengen sınaqlarda.<ref name="Mazda"/> === Bio-avtomobil === Mazda óz avtomobillerinde hár qıylı materiallar hám elementlar ushın — plastmassadan sutkecha — kóplegen alternativ paydalanıwdı tabıp atır, sebebi ol jáne de ekologiyalıq taza bolıwdı maqset etken. Mazda bul jańalıqlardan geyparalarini — bioplastik ishki konsollar hám bio-shúberek otırǵıshlarni — [[Bangkok]]dagi Xanzada Sirikit milliy ánjumanlar orayında EcoInnovasia 2008 kórgezmesinde óziniń Mazda5 modelinde usınıs etdi. Mazda5 ishki bólimleriniń 30 % ge shekem biomaterial bolmaǵan komponentlerden ibarat.<ref>{{web deregi|url=http://www. bioplastics24. com/content/view/1326/2/lang, en/|sarlavha=Bioplastic, Research, Environmentally | Fabric and consoles ın Mazda|nashriyot=bioplastics24. com|sana=1-may 2006 -jıl|kirish sánesi=7-may 2009 -jıl|arxivurl=https://web. archive. org/web/20081203122926/http://www. bioplastics24. com/content/view/1326/2/lang%2 Cen/|arxivsana=3-dekabr 2008-jıl}}</ref> === SkyActiv texnologiyası === SkyActiv texnologiyası málim jańa Mazda avtomobillerinde qollanılatuǵın bir qatar texnologiyalar ushın qasnaq nom bolıp tabıladı. Bul transport qurallarına Mazda2/Demio, Mazda3/Axela, Mazda6/Atenza hám CX-5 kiredi. Bul texnologiyalar birgelikte janar may puxtalıǵın gibrid aydawshına uqsas dárejege asıradı. Dvigatel quwatı asadı hám emissiya dárejesi azayadı. Bul texnologiyalarǵa joqarı qısıw qatnası bolǵan benzinli dvigateller (13, 0 den 1 ge shekem), jańa 2 basqıshlı turbokompressorli konstruktsiyali qısılǵan dizel dvigatelleri (14, 0 den 1 ge shekem), joqarı nátiyjeli avtomatikalıq uzatmalar, jeńillew salmaqlıqtaǵı mexanik uzatmalar, jeńil kuzov konstruksiyaları hám elektr quwatı basqarıwı kiredi. Janar may puxtalıǵı ushın bul texnologiyalardı gibrid uzatma menen birlestiriw de múmkin. == Qáwenderlik == [[File:Mazda_head_office_2008.JPG|thumb|Mazda shtab-kvartirasi Xirosima, Fuchuda]] Mazda bir neshe professional sport jámáátleriniń tiykarǵı qáwendersi esaplanadı, atap aytqanda : * watan jámáátleri: ** Sanfrechche Xirosima (J. Ligası ): Daslep Toyo Kogyo futbol klubı atı menen belgili hám 1938-jılda tiykar salınǵan, ol 1992-jılǵa shekem Mazda óz úlesin kemeytirgunga shekem tuwrıdan-tuwrı Mazdaga tiyisli edi. ** Xirosima Toyo Karp (Nippon Professional Beysbol): Jámáát atınıńń «Toyo» bólegi 1968-jıldan beri (Mazda elege shekem Toyo Kogyo atı menen belgili) Mazdaning jámááttiń bir bólegine egaligi húrmetine berilgen. Mazda tiykarlawshisidan bolǵan Matsudalar shańaraǵı jámááttiń tiykarǵı úlesine iye. * Sırt el degi jámáátler: ** Arqa Melburn futbol klubı (Avstraliya futbol ligası ) ** ACF Fiorentina (Italiya futbol ligasi — [[Serie A|A Ceriya]]) ** Nakhon Ratchasima (Tailand futbol ligasi — Tailand ligası ) Kompaniya, sonıń menen birge, Yaponiyada Xirosima xalıq aralıq tınıshlıq marafoni hám Xirosima prefekturasidagi Ekiden báygesi sıyaqlı túrli [[Marafon juwırıwı|marafon]] hám [[Estafeta|estafeta jarıslariga]], sonıń menen birge,[[Xirosima]] hám Xofudagi kóplegen basqa sport hám qayırqomlıq ilajlarına qáwenderlik etedi. Mazda usı waqıtta tamamlanılǵan regbi boyınsha Avstraliya chempionatining qáwenderi bolǵan. == Derekler == [[Kategoriya:Avtomobiller]] stwd98rb7od34bf27f5ny31wkmathnq 0 6953 121877 111609 2025-06-22T09:16:31Z Janabaevazizbek 10433 /* Tariyxı */ clean up, replaced: [[Kategoriya:mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121877 wikitext text/x-wiki '''Renault Group''' — 1899 - jılda islengen fransuz avtomobil korporatsiyasi. Kompaniyanıń bas rezidenciyası [[Parij]] qasındaǵı Bulon-Bilyankur qalasında jaylasqan. Renault-Nissan-Mitsubishi alyansining bir bólegi. Renault korporatsiyasi 1898-jıl 25-fevralda Société Renault Frères atı menen Lui Renault jáne onıń úkeleri Marsel hám Fernand tárepinen islengen. Lui jaqtı hám ǵajarlı jas injener edi, ol atasınıń toqımashılıq firmasında islep atirǵan waqıtta biznes kónlikpelerin asırǵan ájaǵaları menen sheriklik etiwden aldın bir neshe prototiplarni islep shıqqan hám qurǵan. Lui dizayn hám islep shıǵarıw ushın juwapker bolǵanında, Marsel hám Fernand biznesti basqargan. == Tariyxı == Renaultning birinshi avtomobili Renault voiturette 1 Cv 1898-jıl 24-dekabrde sınaqtan ótkerilgennen keyin Lui atasınıń dosına sotilgan. 1903-jılda Renault óz dvigatellerin islep shıǵarıwdı basladı, bunnan aldın ol olardı De Dion-Boutondan satıp alǵan. Birinshi iri sawda 1905-jılda Société des Automobiles de Place taksiler parkini jaratıw ushın Renault AG1 avtomobillerin satıp alǵanında júz boldı. Keyinirek bul mashinalar Birinshi jáhán urısı waqtında frantsuz áskerleri tárepinen áskerlerdi tasıwda paydalanılǵan hám olarǵa «Taxi de la Marne» laqapın bergen. 1907-jılǵa kelip, London hám Parij taksileriniń zárúrli bólegi Renault tárepinen islep shıǵarılǵan. Renault, sonıń menen birge, 1907-1908-jıllarda Nyu-Yorkda eń kóp sotilgan shet el brend edi. 1908-jılda kompaniya 3575 avtomobil islep shıǵardı hám mámleket degi eń iri avtomobil óndiriwshisine aylandı. [[Kategoriya:Avtomobiller]] [[Kategoriya:Avtomobiller]] rt7l7pgu02n4yj90351l1009xhrn5zz 0 6961 121872 114158 2025-06-22T09:16:24Z Janabaevazizbek 10433 /* Derekler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Mashın → [[Kategoriya:Avtomobiller using [[Project:AWB|AWB]] 121872 wikitext text/x-wiki [[File:Interpolitex 2010 (336-36).jpg|thumb|Land Rover Defender]] '''Land Rover''' — «premium» klası daǵı avtomobiller óndiriske qánigelestirilgen Britaniyanıń avtomobilsozlik kompaniyası. 2008-jıldan baslap Indiyanıń Tata Motors kompaniyası quramında. == Tariyxı == Dáslepki Land Rover avtomobili jaratıwshıları Britaniyanıń Rover kompaniyası bas dizayneri — Moris Uilks jáne onıń úkesi, atqarıwshı director — [[Spenser Uilks]] esaplanadılar. Jańa yóltanlamas ushın prototipi retinde amerikanıń Willysdan paydalanildi. Urıstan sońǵı dáslepki jıllarda Britaniya sanaatı islep shıǵarıw resursları hám buyırtpalar jetiwmesligin basınan keshirip atırǵan salmaqli waqıtta, ekonomikanı qayta qayta tiklew ushın tiykarǵı itibar ingliz avtomobil óndirisine qaratildi. Rover kompaniyası fuqoro avtomobilleri óndiriske húkimetten ruqsat aladı hám Solixall qalasındaǵı Meteor Works jańa zavodın tolıq óz ıqtıyarına aladı. Bul shólkem mámleket ıqtıyarında bolıp, Ekinshi jáhán urısı waqtında tank hám samolyotlar islep chiqlar ushın dvigateller islep shıǵarǵan. Zavodta jańa jańa yóltanlamaslar óndiriske qarar etildi. Moris Uilks bul joybar húkimet metallarga bolǵan qattı kvotalardı jeńillestirgenge shekem Rover kompaniyasın jasap qalıwına járdem beretuǵın ideal aralıq joba dep esaplaydı. Tez arada Moris Uilks avtomobiller ushın jańa at Land Roverni oylap tabadı. 1947-jılda bombardirovkachilar hám qiruvchilar islep shıǵarıw tes súwrette qisqaradı hám de bazalarda úlken kólemde alyuminiy toplanıp qaladı jáne bul metal polatqa salıstırǵanda arzanlaw edi. Sonıń menen birge alyuminiydiń qolaylıqları jeńil hám korroziyaga shıdamlılıǵı jol joq bolǵan orınlarda qattı sharayatlarda paydalaniletuǵın avtomobiller ushın uyqas keler edi. 1947-jıldıń kuzida dáslepki pıtken prototip «Centre Steer» payda boldı. Prototip kuzovi samolyot fyuzelajlari jasıl rangga bóyaldi. Dvigatel hám transmissiyani Roverning jeńil avtomobil modellerinen alındı. Rul ortada jaylasqan edi. Biraq, tez arada bul qarardan waz keshildi. Sebebi bul sıyaqlı avtomobildi ulıwma paydalaniletuǵın jollarda basqarıw qáwipli edi. Land Roverning 25 tájiriybelik úlgiler jıynalǵannan keyin 1948-jıl báhárinde bolıp ótken Amsterdam kórgezmesinde kórsetildi. Bul modelge qızıǵıwshılıq kútá úlken boldı. Land Rover ájaǵa -úke Uilkslar tahmin etken sıyaqlı aralıq joba bólmadi. 1948-jılda yóltanlamaslar islep shıǵarıw muǵdarı Rover islep shıǵaratuǵın sedanlar muǵdarı menen teńlesdi, keying jıl bolsa eki ese asıp ketti. Land Rover modeli Rover kompaniyasın turaqlı dáramat menen támiyinley baslagach, bul modeldi qarıydarlar xoxish hám talaplarına muwapıq jetilistiriw múmkinshiligi payda boldı Áskerler, fermerler, qutqruv hám qayta qayta tiklew xızmeti hodimlari Land Roverda salmaqli islerdi orınlaw ushın kerek bolǵan ayrıqshalıqlardı taptılar. 1959 -jılda zavod liniyalaridan 25 50 000 -ne Land Rover shıqtı. == Derekler == [[Kategoriya:Avtomobiller]] [[Kategoriya:Avtomobiller]] 5qtlcuuv4gjac02jk70ej37pjmavjk5 10 8527 121837 52726 2025-06-22T08:50:52Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121837 wikitext text/x-wiki [[Latın tili|latınsha]]: ''{{{1}}}''<noinclude>{{hújjet}}[[Kategoriya:Tiller úlgileri|la]]</noinclude> shtg9qqjs2vj0ta9om8ue6e5jxl0a0t 10 8529 121816 52728 2025-06-22T08:50:05Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121816 wikitext text/x-wiki {{Til atı menen|aa|Afar|''{{{1}}}''|links={{{links|}}}}}<noinclude>{{hújjet|Shablon:Lang-x/doc}}[[Kategoriya:Tiller úlgileri|aa]]</noinclude> kpauam9duoykemi5drg5h93agzidm9r 10 8531 121817 52730 2025-06-22T08:50:08Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121817 wikitext text/x-wiki [[Abxaz tili|abxazsha]]: ''{{lang|ab|{{{1}}}}}''<noinclude> {{hújjet}} [[Kategoriya:Tiller úlgileri|ab]] </noinclude> h6mmzj5rjkxegzcz1nzm908yahgg62y 10 8532 121818 52731 2025-06-22T08:50:09Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121818 wikitext text/x-wiki [[Abaza tili|abazinsha]]: ''{{lang|abq|{{{1}}}}}''<noinclude> {{hújjet}} [[Kategoriya:Tiller úlgileri|abq]] </noinclude> qqekdo0rmyroolhdeetwcycup638x34 10 8533 121819 52732 2025-06-22T08:50:11Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121819 wikitext text/x-wiki [[afrikaans|afrikansha]] -{''{{{1}}}''}-<noinclude>{{hújjet}}[[Kategoriya:Tiller úlgileri|af]]</noinclude> 5epdztie6jq3scn87rke382jwvv9sg8 10 8534 121820 52733 2025-06-22T08:50:13Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121820 wikitext text/x-wiki [[Alemann tili|Alemannsha]]: -{''{{{1}}}''}-<noinclude>{{hújjet}}[[Kategoriya:Tiller úlgileri|als]]</noinclude> 2ae1l79pfqilfu5e7u445727yjgnqge 10 8535 121821 52734 2025-06-22T08:50:14Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121821 wikitext text/x-wiki [[Altay tili|altaysha]]: ''{{lang|alt|{{{1}}}}}''<noinclude> {{hújjet}} [[Kategoriya:Tiller úlgileri|alt]] </noinclude> tg1fvd9y6e5pzd4heva605r5dhjl6q6 10 8536 121822 52735 2025-06-22T08:50:16Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121822 wikitext text/x-wiki [[Amhara tili|amharasha]] -{''{{{1}}}''}-<noinclude>{{hújjet}}[[Kategoriya:Tiller úlgileri|am]]</noinclude> pof3lqqbku4x5xfwmnrus2ebvayiptk 10 8537 121823 52736 2025-06-22T08:50:17Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121823 wikitext text/x-wiki [[Aragon tili|aragonsha]]: -{''{{{1}}}''}-<noinclude>{{hújjet}}[[Kategoriya:Tiller úlgileri|an]]</noinclude> mye5mw2ki8xkqsn7dw9ij3zuhtilt3z 10 8538 121825 52739 2025-06-22T08:50:22Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121825 wikitext text/x-wiki [[Mısr tili|mısrsha]]: ''{{lang|arz|{{{1}}}}}''<noinclude> {{hújjet}} [[Kategoriya:Tiller úlgileri|arz]] </noinclude> b19s1npiajnl7bdl14rrq75inebtwbf 10 8539 121826 52740 2025-06-22T08:50:23Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121826 wikitext text/x-wiki [[asturiy tili|asturiysha]] -{''{{{1}}}''}-<noinclude>{{hújjet}}[[Kategoriya:Tiller úlgileri|ast]]</noinclude> l0skspisuv0uzvjn60cwufds8lwxdg1 10 8540 121827 52741 2025-06-22T08:50:24Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121827 wikitext text/x-wiki [[Aymara tili|aymarasha]] -{''{{{1}}}''}-<noinclude>{{hújjet}}[[Kategoriya:Tiller úlgileri|ay]]</noinclude> pm4isitp7249klob755tvzt4lbhsi2m 10 8541 121830 89547 2025-06-22T08:50:34Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121830 wikitext text/x-wiki [[Dan tili|dansha]] ''{{{1}}}''<noinclude> {{hújjet}} [[Kategoriya:Tiller úlgileri|da]] </noinclude> obhuhtvuvfxs51wwy767vdf9b5a1jhb 10 8542 121831 52744 2025-06-22T08:50:37Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121831 wikitext text/x-wiki [[Darǵin tili|darǵinsha]] ''{{lang|dar|{{{1}}}}}''<noinclude> {{hújjet}} [[Kategoriya:Tiller úlgileri|dar]] </noinclude> saa75mssqgl8yo8lyhb72saveah5598 10 8543 121832 52746 2025-06-22T08:50:39Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121832 wikitext text/x-wiki [[Maldiv tili|maldivshe]] -{''{{{1}}}''}-<noinclude>{{hújjet}}[[Kategoriya:Tiller úlgileri|dv]]</noinclude> al2pz44bb3jne2vwtd6tlduhx9i43jw 10 8544 121833 52747 2025-06-22T08:50:41Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121833 wikitext text/x-wiki ''{{lang|dv|{{{1}}}}}''<noinclude>{{hújjet}}[[Kategoriya:Tiller úlgileri|dv2]]</noinclude> tlh8vu74s2fbet82qoi94np9p1blmou 10 8545 121835 52748 2025-06-22T08:50:45Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121835 wikitext text/x-wiki [[Yapon tili|yaponsha]]: ''{{lang|ja|{{{1}}}}}''<noinclude> {{hújjet}} [[Kategoriya:Tiller úlgileri|ja]] </noinclude> rjt2a4slomsb9lry3qmedehqmbv0vdb 10 8546 121836 52749 2025-06-22T08:50:50Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121836 wikitext text/x-wiki [[Yava tili|yavasha]] -{''{{{1}}}''}-<noinclude>{{hújjet}}[[Kategoriya:Tiller úlgileri|jv]]</noinclude> 8ny44hyxvd6dct56f7nise9mge4rpt9 10 8547 121842 52750 2025-06-22T08:50:59Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121842 wikitext text/x-wiki [[Oriya tili|oriyasha]] {{lang|or|{{{1}}}}}<noinclude> [[Kategoriya:Tiller úlgileri|or]] </noinclude><noinclude>{{hújjet}}</noinclude> 91g5h3lvpgx14og3kvrpdzni9qxz74y 10 8548 121843 52751 2025-06-22T08:51:00Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121843 wikitext text/x-wiki {{langwithname|os|osetinshe|{{{1}}}}} <noinclude>{{hújjet}}[[Kategoriya:Tiller úlgileri|os]]</noinclude> ntu2sgsrbk1r70e8879250z7754em90 10 8549 121841 52752 2025-06-22T08:50:58Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121841 wikitext text/x-wiki [[{{{2}}} tili|{{{2}}}]]: {{lang|{{{1}}}|{{{3}}}}}<noinclude>{{hújjet}}</noinclude><noinclude> [[Kategoriya:Tiller úlgileri]] </noinclude> 1a7l27my23u2r6btwpssfv430dax94w 10 8550 121844 52753 2025-06-22T08:51:02Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121844 wikitext text/x-wiki [[Áyyemgi túrk tili|áyyemgi túrkshe]]: -{''{{{1}}}''}-<noinclude>{{hújjet}}[[Kategoriya:Tiller úlgileri|otk]]</noinclude> hmw44g2min8egnajh8fek09iz5dl6c1 10 8551 121846 52754 2025-06-22T08:51:04Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121846 wikitext text/x-wiki [[Kechua tili|kechuasha]] -{''{{{1}}}''}-<noinclude>{{hújjet}}[[Kategoriya:Tiller úlgileri|qu]]</noinclude> 983b34d0hegf3fucl2lv0yl5g1vzdn1 10 9435 121829 55089 2025-06-22T08:50:32Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121829 wikitext text/x-wiki [[Belorus tili|belorussha]]: ''{{lang|be|{{{1}}}}}''<noinclude> {{hújjet}} [[Kategoriya:Tiller úlgileri|be]] </noinclude> fz7ljxwkrebi49pcqh841y39xwjqa0r 10 9549 121834 55400 2025-06-22T08:50:43Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121834 wikitext text/x-wiki <small>Italyansha:</small> [[Italyan tili|{{{1}}}]] <noinclude> {{hújjet}} [[Kategoriya:Tiller úlgileri|IPA-it]] </noinclude> 4h6ebp3js3vprspaa0lfscvdu2wtv7s 10 9606 121845 55676 2025-06-22T08:51:03Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121845 wikitext text/x-wiki [[Polyak tili|polyaksha]] ''{{lang|pl|{{{1}}}}}''<noinclude> [[Kategoriya:Tiller úlgileri|pl]] </noinclude> g1kf2l83y3ouwyvh0dckexot7quwr0s 10 9827 121840 56397 2025-06-22T08:50:56Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121840 wikitext text/x-wiki [[Urdu tili|urdusha]]: {{lang|ur|{{{1}}}}}<noinclude>{{hújjet}}</noinclude><noinclude> [[Kategoriya:Tiller úlgileri]] </noinclude> gd8sz4ujm8mclg3hqn3vqzoscw7hrfq 10 10277 121848 57301 2025-06-22T08:51:07Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121848 wikitext text/x-wiki [[Alban tili|albansha]] ''{{lang|sq|{{{1}}}}}''<noinclude> [[Kategoriya:Tiller úlgileri|sq]] </noinclude> h8gw98s0vy4d2n5o2web7uzwxvxyrwk 10 10724 121839 58748 2025-06-22T08:50:55Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121839 wikitext text/x-wiki [[Qırım tatar tili|qırım tatarsha]]: {{langi|crh|{{{1}}}}}<noinclude>{{hújjet}}[[Kategoriya:Til shablonları|crh]]</noinclude><noinclude> [[Kategoriya:Tiller úlgileri]] </noinclude> 87m11kl1kc6cgomzmncbttginkvs80b 0 10994 121756 119129 2025-06-21T17:54:23Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: "La skala" → «La skala» (6) using [[Project:AWB|AWB]] 121756 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=Iyun 2023}} {{Shaxs infoqutısı}} '''Búlbúl''' (laqabı negizgi atı Murtaza Meshadi Rizo ulı Mamedov) (1897.12.6, Shusha rayonı Xanbaǵı awılı— 1961.26.9, Baku) — Ázerbayjan qosıqshısı (liro-dramatik tenor) hám muzıkashı, Ázerbayjan muzıkalı teatrı tiykarshısı. Dáslep xalıq qosıqshısı bolıp tanılǵan. 1920-jıldan Ázerbayjan muzıkalı teatrlarınıń jetekshi artisti. Baku konservatoriyasındaa (1927), Italiya (Milan, «La skala», 1931)da tálim alǵan. 1932-jıldan Baku konservatoriyasınıń oqıtıwshısı, [[1940|1940-jıldan]] professor Ázerbayjan ilimiy izlenisler muzıka kabineti shólkemlestiriwshisi hám basshısı (1932—44). Folklor ekspeditciyasın basqarıp, 200 dem artıq xalıq qosıqların jıynaǵan. B. 40 jıllıq atqarıwshılıq iskerligi dawamında sap Ázerbayjansha milliy atqarıw usıllların Evropa qosıqshılıq óneri menen úzliksiz baylanısta tanılǵan. Májnun (U. Hojibekov, «Layli hám Majnun»), Gersog (J. Verdi, «Rigoletto»), Ǵarib (R. Glier, «Shahsánem»), Áliyar (M. Maǵomayev, «Nargiz») sıyaqlı jarqın obrazlar jaratqan. Eń ataqlı roli Rawshan (U. Hajibekov, «Kór ulı»)di 400-márte atqarǵan. Ózbekstanǵa bir neshe márte kelip, óz ónerin kórsetken. == Gallery == <gallery> Jabbar_Qaryaqdi_and_Bulbul.jpg|Professor Búlbúl hám Jabbar Garyagdioglu Bülbülün_Bakıda_xatirə_lövhəsi.jpg|Opera tenor hám professor Búlbúl (Murtuza Mammadov) Bakuda yashab imaratina Ázerbayjan osıqshı tası </gallery> == Ádebiyatlar == * ÓzME. Birinshi tom. Tashkent, 2000-jıl {{ÓzME}} [[Kategoriya:Ázerbayjan muzıka muǵallimleri]] [[Kategoriya:Ázerbayjan muzıka dirijyorları]] [[Kategoriya:Ázerbayjan opera kompozitorları]] [[Kategoriya:Ázerbayjan kompozitorı]] f65e7l3u8dtm0xcifjmxnmm5b52dwqg 0 11005 121797 119161 2025-06-21T22:48:56Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121797 wikitext text/x-wiki '''Kornell universiteti''' — [[Amerika Qurama Shtatları|AQSHtaǵı]] iri hám kóp qániygelikli universitetlerden biri. Nyu-York shtatınıń Itaka qalasında jaylasqan. 1865-jılı tiykar salınǵan. Tiykarshısı — kvaker (xristian dini mazhabına tiyisli shaxs) E. Kornell atı menen atalǵan. Injenerlik, social hám tábiyiy pánler, arxitektorlıq, kórkem óner hám proektlestiriw, veterinariya, medicina, awıl xojalıǵı, ulıwma tálim hám ekologiya boyınsha kolledjler, huqıq, administrativlik -xojalıq, islep shıǵarıw hám de miynet múnásebetleri hám basqa boyınsha mektepler bar. Universitette 18 mıńnan aslam student tálim aladı. Kitapxanasında 4, 5 mln.nan artıq dóretpe saqlanadı. == Derekler == {{Derekler}} {{ÓzME}} [[Kategoriya:AQShtaǵı universitetler]] [[Kategoriya:Universitetler]] sex8fjomezm80phsy8sjmntlxqx6eam 0 11034 121795 110952 2025-06-21T22:48:13Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121795 wikitext text/x-wiki '''Stanford universiteti''' yaki '''Stanford''' [[Amerika Qurama Shtatları|Amerika Qurama shtatlarınıń]] [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya]] shtatında jaylasqan jeke universitet<ref>{{Web deregi |title='Return of Organization Exempt from Income Tax – 2013' (IRS Form 990) |url=http://990s.foundationcenter.org/990_pdf_archive/941/941156365/941156365_201408_990.pdf |url-status=live |access-date=November 15, 2017 |website=foundationcenter.org |publisher=990s.foundationcenter.org |language=en-US}}</ref><ref>{{Web deregi |last=University |first=© Stanford |last2=Stanford |last3=California 94305 |title=The founding grant : with amendments, legislation, and court decrees |url=https://purl.stanford.edu/bz978md4965 |url-status=live |access-date=2020-12-29 |website=purl.stanford.edu |language=en-US}}</ref>. Pán, texnologiya, biznes basqarıwı hám basqa bir qatar tarawlar boyınsha AQShta hám dúnyada jetekshi orında turadı<ref>{{Web deregi |date=2020-11-03 |title=The top 50 universities by reputation |url=https://www.timeshighereducation.com/student/best-universities/top-50-universities-reputation |url-status=live |access-date=2021-02-10 |website=timeshighereducation.com |language=en-US}}</ref><ref>{{Web deregi |date=2020-05-28 |title=QS World University Rankings 2021 |url=https://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2021 |url-status=live |access-date=2021-02-10 |website=Top Universities |language=en-US}}</ref><ref>{{Web deregi |title=World University Rankings 2020-21 {{!}} CWUR |url=https://cwur.org/2020-21.php |url-status=live |access-date=2021-02-10 |website=cwur.org |language=en}}</ref><ref>{{Web deregi |date=2019-08-20 |title=World University Rankings |url=https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/2020/world-ranking |url-status=live |access-date=2021-02-10 |website=Times Higher Education (THE) |language=en-US}}</ref><ref>{{Web deregi |last= |first= |date= |title=Academic Ranking of World Universities 2021 |url=http://www.shanghairanking.com/rankings/arwu/2021 |url-status=live |access-date=2022-02-10 |website=ShanghaiRanking |language=en-US}}</ref>. [[Fayl:Stanford_University_campus_from_above.jpg|oñğa|nobaý|220x220 nükte|Stanford universiteti aymaǵınıń tóbeden kórinisi]] Universitet 1885-jıl Leland hám Jane Stanford tárepinen jeke qarjı esabına shólkemlestirilgen. Stanford ilimiy izertlewler parki dep atalǵan ilimiy-sanaat aymaqlıq kompleks quramına kiredi. Geologiya, gumanitar hám anıq pánler, huqıqtanıw, medicina, pedagog, dene tárbiyası boyınsha qániygeler tayarlaydı. 13 mińnen aslam student bilim aladı. Kitapxanasında (1885-jıl islengen) 3,5 millionnan artıq dóretpe saqlanadı. == Derekler == {{Derekler}} == Oqıw ushın == * Lee Altenberg, [http://dynamics.org/Altenberg/PAPERS/BCLSFV/ ''Beyond Capitalism: Leland Stanford's Forgotten Vision''] (Stanford Historical Society, 1990) * Ronald N. Bracewell, ''Trees of Stanford and Environs'' (Stanford Historical Society, 2005) * Ken Fenyo, ''The Stanford Daily 100 Years of Headlines'' (2003), ISBN 0-9743654-0-8 * Jean Fetter, ''Questions and Admissions: Reflections on 100,000 Admissions Decisions at Stanford'' (1997), ISBN 0-8047-3158-6 * Ricard Joncas, David Neumann, and Paul V. Turner. ''The Campus Guide: Stanford University''. Princeton Architectural Press, 2006. Template loop detected: Andoza:Doi<br /><span class="plainlinks nourlexpansion"><small>You can [http://toolserver.org/~verisimilus/Bot/DOI_bot/doibot.php?doi=10.1007%2F1-56898-664-5 jump the queue] or [//uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Andoza:Cite_doi/10.1007/1-56898-664-5&preload=Template:Cite_doi/preload&editintro=Template:Cite_doi/editintro&action=edit expand by hand]</small></span><span>Stanford universiteti]]</span>. ISBN 978-1-56898-538-1 (print); ISBN 978-1-56898-664-7 (online). * Stuart W. Leslie, ''The Cold War and American Science: The Military-Industrial-Academic Complex at MIT and Stanford'', Columbia University Press, 1994 * Rebecca S. Lowen, R. S. Lowen, ''Creating the Cold War University: The Transformation of Stanford'', University of California Press, 1997 == Siltemeler == * {{Rásmiy sayt|https://stanford.edu/}} {{ÓzME}} [[Kategoriya:AQShtaǵı universitetler]] [[Kategoriya:Universitetler]] hoefq3gkub2djjmvlfndtqpirv3u1jt 10 12167 121838 65221 2025-06-22T08:50:53Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121838 wikitext text/x-wiki [[bosniy tili|bosniyshe]] {{lang|bs|{{{1}}}}}<noinclude> [[Kategoriya:Til shablonları|bn]] </noinclude><noinclude>{{hújjet}}</noinclude><noinclude> [[Kategoriya:Tiller úlgileri]] </noinclude> rqckpwwfuw5uthgkr8xeyjc16lk9miw 0 12181 121884 108840 2025-06-22T09:25:54Z Janabaevazizbek 10433 /* Derekler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Aeroport → [[Kategoriya:Aeroportlar using [[Project:AWB|AWB]] 121884 wikitext text/x-wiki '''Moynaq aeroportı''' – [[Qaraqalpaqstan]]nıń [[Moynaq]] rayonında jaylasqan burınǵı aeroport. Ol jeńil samolyotlar, bárshe túrdegi vertolyotlardıń rezerv maydanı bolıp, [[Aviaciya|aviatsiya]] isleri ushın paydalanıladı. [[Ózbekstan]]nıń arqa-batıs bóleginde, [[Qaraqalpaqstan]] Respublikasındaǵı tap sol atttaǵı [[Moynaq|qala]] [[aeroport]]ı. Mámlekettiń eń arqa aeroportı<ref name="gazeta20200826">{{Cite news|date=2020-08-26|title=Новый аэропорт Муйнака принял пробный рейс|work=Газета.uz|url=https://www.gazeta.uz/ru/2020/08/26/muynak/|access-date=2022-07-10}}</ref>. 1947-jılda qurılǵan. == Tariyxı == Sovet dáwirinde Moynaq [[aerodromı]] 3-dárejeli bolıp, [[An-24]], [[Yak-40]] hám jeńillew samolyotlardı, sonıń menen birge, barlıq túrdegi vertolyotlardı qabıllawǵa maslasqan edi. Ushıw-qonıw ótiw jolınıń ólshemleri 1500x40 m edi. 1960-jıllardan 1990-jıllardıń baslarına shekem [[aerodrom]]<nowiki/>da [[An-2]] samolyotınıń ushıwı ámelge asırılǵan, jergilikli hawa baǵdarlarında (atap aytqanda, [[Qońırat]], [[Nókis]], [[Úrgenish]], [[Taxtakópir]], [[Qazaqdárya]], [[Aspantay]], Tuley punktlerine) kúnine 19ǵa shekem jolawshı reysleri ámelge asırılǵan. 1990-jıllardan baslap ol hawa jumısları ushın (atap aytqanda, qubla Aral boyında shekshek tarqalıwına qarsı agroximiyalıq ilajlar ushın ) qonıw jeri retinde paydalanılǵan. == Házirgi jaǵdayı == 2019 -jılda aeroporttı rekonstrukciya qılıwdı baslaw ushın húkimet sheshimi shıqtı. Onıń mánisi 300 milliard swmǵa bahalanǵan. Jańa aeroport birinshi sınaq ushıwın 2020-jıl avgust ayında qabılladı. Fevral ayında Ózbekstan Prezidentiniń samolyotı birinshi ret aeroportqa kelgen edi. Keyin Shavkat Mirziyoyev Nókis - Moynaq -Tashkent baǵdarında hawa reysi ashılǵanın xabarladı. Ushıw-qonıw ótiw jolı rekonstrukciya etildi, onıń ólshemi 2300x60 m ge shekem úlkenlestirildi. Bul bolsa zamanagóy jolawshı samolyotların jaylastırıw imkaniyatın berdi. Jańa aeroport terminalı qurıldı. 2020-jıl 26-avgust kúni A320 samolyotında Tashkent - Moynaq baǵdarı boyınsha sınaq jolawshı reysi ámelge asırıldı<ref>{{Cite news|date=2020-08-26|title=Мўйноқда қиймати 300 миллиард сўмлик янги аэропортнинг қурилиш-таъмирлаш ишлари якунига етмоқда|language=uz|work=ЎзА|url=https://uza.uz/posts/217030|access-date=2022-07-10}}</ref>. 2022-jıl 23-fevral kúni Moynaq aeroportı birinshi ret Ózbekstan Prezidentiniń «1-sanlı hawa kúshleri»n qabılladı<ref>{{Web deregi|url=https://president.uz/ru/lists/view/5002|bet=Президент побеседовал с муйнакцами|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220710000710/https://president.uz/ru/lists/view/5002|arxivsáne=2022-07-10|sáne=2022-02-23|jumıs=Официальный веб-сайт Президента Республики Узбекистан|qaralǵan sáne=2022-07-10}}</ref><ref>{{Cite news|date=2022-02-23|title=Президент предложил организовать авиарейсы из Ташкента в Муйнак|work=Spot.uz|url=https://www.spot.uz/ru/2022/02/23/muynak/|access-date=2022-07-10}}</ref><ref>{{Cite news|date=2022-02-24|title=Аэропорт Муйнака впервые принял борт президента Узбекистана|work=[[Regnum]]|url=https://regnum.ru/news/it/3516089.html|access-date=2022-07-10}}</ref>. 2022-jıl 27-mart kúni «Ózbekstan hawa jolları» Milliy aviakompaniyası Tashkent - Nókis - Moynaq baǵdarında sınaq reysini ámelge asırdı<ref>{{Web deregi|url=https://uz.sputniknews.ru/20220327/uzbekskie-avialinii-vypolnili-reys-iz-tashkenta-v-muynak-23584696.html|bet=Узбекские авиалинии выполнили рейс из Ташкента в Муйнак|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230507155352/https://uz.sputniknews.ru/20220327/uzbekskie-avialinii-vypolnili-reys-iz-tashkenta-v-muynak-23584696.html|arxivsáne=2023-05-07|qaralǵan sáne=2023-05-07}}</ref>. «Ózbekstan hawa jolları» Milliy aviakompaniyası 2022-jıl 12-sentyabrden Nókis - Moynaq - Tashkent baǵdarı boyınsha úzliksiz reysti jolǵa qoyıwın xabarladı. Ushıwlar dúyshembi kúnleri ámelge asırılǵan<ref>{{Web deregi|url=https://www.gazeta.uz/ru/2022/09/09/muynak/|bet=Запускается авиарейс «Нукус-Муйнак-Ташкент»|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230507155604/https://www.gazeta.uz/ru/2022/09/09/muynak/|arxivsáne=2023-05-07|qaralǵan sáne=2023-05-07}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} {{Ózbekstan aeroportları}} {{Qaraqalpaqstan aeroportları}} {{airport-stub}} [[Kategoriya:Aeroportlar]] [[Kategoriya:Qaraqalpaqstan aeroportları]] 6h1zdi4agyd5g8h94085ewcbb6rkua1 0 12187 121883 102288 2025-06-22T09:25:38Z Janabaevazizbek 10433 /* Derekler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Aeroport → [[Kategoriya:Aeroportlar using [[Project:AWB|AWB]] 121883 wikitext text/x-wiki '''Jaslıq aerodromı''' — [[Qaraqalpaqstan]]nıń [[Jaslıq]] awılınan 9 km uzaqlıqta jaylasqan burınǵı áskeriy aviabaza. [[Sovet Awqamı]] dáwirinde áskeriy bólimlerge xızmet kórsetiw hám [[ximiyalıq qurallar]]dı sınawdan ótkeriw ushın qurılǵan. 1990-jılda jawılǵan. Házirde bul jerde [[minez-xulq dúzetiw jumısları]] ushın mólsherlengen mekeme iskerlik júrgizedi. Aerodrom jaqınında jergilikli párwazlar ushın [[Tuley aeroportı]] da bar. == Derekler == {{derekler}} {{Ózbekstan aeroportları}} {{Qaraqalpaqstan aeroportları}} {{airport-stub}} [[Kategoriya:Aeroportlar]] [[Kategoriya:Qaraqalpaqstan aeroportları]] kgrvw6jwjoabwdaurf125vx1a13uflf 0 12189 121885 116298 2025-06-22T09:25:57Z Janabaevazizbek 10433 /* Derekler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Aeroport → [[Kategoriya:Aeroportlar using [[Project:AWB|AWB]] 121885 wikitext text/x-wiki {{Aeroport infoqutısı | atı = Nókis xalıqaralıq aeroportı | jergilikli atı = {{small|Нөкис халықаралық аэропорты}} | jergilikli atı-a = | súwreyt = | astjazıw = | IATA = NCU | ICAO = UTNN | túri = puqaralıq | iyesi = {{UZB}} húkimeti | operator = [[Ózbekstan hawa jolları]] | xızmet qalası = [[Nókis]], {{Bayraqlastırıw|Qaraqalpaqstan}} | jaylasıwı = <!-- if different than above--> | metrlik biyiklik = y | biyiklik-metr = 76 | web sayt = https://www.uzairways.com/en/flights/international-airport-nukus | koordinatları = {{coord|42|29|18|N|59|37|24|E|region:UZ|display=inline, title}} | túyrewish_karta = Ózbekstan | túyrewish_relyef = yes | túyrewish_karta_ólshem = 250 | túyrewish_karta_táriyp = Aeroporttıń Ózbekstan kartasındaǵı ornı | túyrewish_birka = '''UTNN''' | túyrewish_birka_poziciya = top | metrlik-jolaq = y | r1-nomer = 15/33 | r1-uzınlıq-metr = 3000 | r1-qaplama = Beton | r2-nomer = 07/25 | r2-uzınlıq-metr = 600 | r2-qaplama = Beton | qosımsha jazıwlar = Derekler:<ref name="Diagram">[https://archive.today/20130113170926/http://a9.nm.ru/UTNN.gif Airport diagram for UTNN]</ref><ref name="GCM">{{GCM|UTNN|Nukus, Uzbekistan (UTNN / NCU)}}</ref> }} '''Nókis xalıqaralıq aeroportı''' ({{lang-uz|'''Nukus Aeroporti'''}}, ''Нөкис Аэропорты'') {{airport codes|NCU|UTNN}} [[Qaraqalpaqstan]] paytaxtı [[Nókis]] qalasındaǵı xalıqaralıq aeroport. == Táriyxı == 1960-jıllarda qurılǵan aerodromdıń jasalma (asfalt-beton ) ushıw-qonıw jolınıń uzınlıǵı 1900 m bolǵan (házir ol avtomobil jolı retinde qollanıladı). 1980-jıllardıń baslarında eski ushıw-qonıw jolı parallel túrde uzınlıǵı 2500 m bolǵan jańa beton ushıw-qonıw jolı qurılıp, 1990-jıllardıń baslarında 3000 m ge shekem uzaytırıldı. bBul bolsa kólemi keńlew Il-86 samolyotların jaylastırıw imkaniyatın berdi<ref>[http://civilavia.info/documents/c8eb_86.html Il-86. Istoriya serii.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090819072613/http://www.civilavia.info/documents/c8eb_86.html |date=2009-08-19 }}</ref>. Nókis aerodromınan SSSR dáwirinde Aralboyında rezerv aerodromı retinde paydalanılǵan. 1960-jıllardan 1990-jıllardıń baslarına shekem aeroporttan An-2 samolyotlarında jergilikli hawa liniyalarında (atap aytqanda, Moynaq, Qońırat, Úrgenish, Taxtakópir, Qazaqdárya, Aspantay, Tuley punktlerine) jolawshı reyslari ámelge asırılǵan. 1990-jıllar basınan SSSR Puqara aviaciyası ministrliginiń Ózbekstan basqarmasınıń 162-ushıw otryadı (An-2, Yak-40 samolyotları) Nókis aerodromında jaylasqan. Sovet dáwirinde Nókis aerodromınan áskeriy aerodrom retinde de paydalanılǵan. Bul jerde 287-bólek sınaq aviaciya eskadronı jaylasqan - 22581-áskeriy bólim (An-26 samolyotları, Mi-8 vertolyotları) jaqın átiraptaǵı Ústirt platosında islegen «Segizinshi ximiyalıq qorǵaw stanciyası» áskeriy poligonın qorǵaǵan. 1993-jılda eskadron Rossiyaǵa Bagay-Baranovka aerodromına kóshiriledi. 2005-jılda aeroportta jańa terminal qurılıp, 2006—2007-jıllarda zamanagóy jaqtılandırıw úskeneleri ornatılǵan. 2014-jıldaǵı jaǵdayǵa qaraǵanda, bir qatar An-2 samolyotları Nókis aerodromında jaylasqan bolıp, Qaraqalpaqstanda aviaciya jumıslarında paydalanıladı. == Minezlemesi == «Nókis» xalıqaralıq aeroportı Mámleketlik unitar kárxanası «Ózbekstan hawa jolları» Milliy aviakompaniyasınıń quram bólegi bolıp, Qaraqalpaqstan Respublikasınıń paytaxtı Nókis qalasınıń arqa bóliminde jaylasqan. Aeroporttan respublika ishindegi, sonday-aq xalıqaralıq jónelisler boyınsha úzliksiz jolawshı qatnawları, charter júk tasıwları atqarıladı. Aerodrom «B» klasqa tiyisli hám derlik barlıq túrdegi samolyotlar hám vertolyotlardı qabıl ete aladı. 1-klass samolyotları ushın ushıw qonıw jóleginiń uzınlıǵı 3000 metr, keńligi - 45 metr, onıń boylamasına ICАО 1-taypasına juwap beretuǵın zamanagóy jarıqlıq signal beriwshi qurılmalar ornatılǵan. Xalıqaralıq standartlarǵa juwap beretuǵın zamanagóy, aeronavigacion hám meteoqurılmalar bar. Aerovokzal bir saatta 200 ge shekem jolawshıǵa xızmet kórsetedi. Aerovokzal kompleksi eki terminaldan ibarat bolıp, ushıp ketetuǵın hám ushıp keletuǵın jolawshılarǵa xızmet kórsetiw zalları, xalıqaralıq hám jergilikli jónelislerdegi bagajǵa, pochtaǵa hám júkke islew beriw sıyaqlılardı óz ishine aladı. Aeroporttıń tiykarǵı funkciyası – xalıqaralıq hám jergilikli jónelislerdegi hawa jollarına sapalı xızmet kórsetiw, hawa transportı tarawında izertlewler alıp barıw hám jańa islenbeler hám de texnologiyalardı engiziwden ibarat<ref>{{Citation |year= |title=arxiv nusqası |url=https://www.uzairways.com/uz/flights/nókis-xalıqaralıq-aeroportı |access-date=2017-06-26 |archivedate=2017-11-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171127060122/https://www.uzairways.com/uz/flights/nókis-xalıqaralıq-aeroportı }}</ref>. 2018-jıl 11-iyuldan Nókis xalıqaralıq aeroportınıń jańalanǵan jolawshı terminalı iske tústi<ref name="автоссылка1">{{Web deregi |url=http://protoday.uz/ru/50154398 |title=Обновленный терминал аэропорта Нукуса начал работу |author= |website= |date= |publisher= |accessdate=2018-09-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180926130918/http://protoday.uz/ru/50154398 |archivedate=2018-09-26 |deadlink=yes}}</ref>. Terminal házirde saatına 400 dana jolawshıǵa xizmet kórsetiw múmkinshiligine iye. Qonısbay Nuratdinovtıń (Nókis xalıqaralıq aeroportı jolawshı tasıw xızmeti basshısı) xabar beriwine qaraǵanda, Qazaqstannıń Scat Airlines aviakompaniyası menen Almata hám Aqtawdan Nókiske reysler ashıw boyınsha ózara kelisiwler alıp barılmaqta. Nókis aeroportında 2019-jıldıń jazınan «Ashıq aspan» rejimi iske túsiriliwi joybarlastırılǵan edi<ref>{{Web deregi |url=https://www.spot.uz/oz/2019/01/17/avia/ |bet=Nukus aeroportidagi «Ochiq osmon» rejimi 2019 yil yoz faslida ishga tushiriladi |sáne=17 yanvar 2019 |qaralǵan sáne=5 oktyabr 2023}}</ref>. 2020-jıl 12-iyun kúni Ózbekstan Respublikası Transport ministriniń Ózbekstan Respublikası aeroportlarında «Ashıq aspan» rejimin engiziw haqqındaǵı buyrıǵına qol qoyıldı<ref>{{Web deregi |url=https://aniq.uz/uz/yangiliklar/1-avgustdan-ochiq-osmon-rejimi-joriy-etiladi |bet=1 avgustdan «Ochiq osmon» rejimi joriy etiladi |sana=17.06.2020 |qaralgan sana=5 oktyabr 2023}}</ref>. Buyrıqqa muwapıq, «Ashıq aspan» rejimi Qarshı, Nókis, Termiz, Buxara, Nawayı hám Úrgenish qalalarındaǵı aeroportlarda heshqanday sheklewlersiz shólkemlestiriliwi belgilendi<ref>{{Web deregi |url=https://www.mintrans.uz/news/ochiq-osmon-rejimi-raqobatni-kuchaytiradi-narxlarni-tushiradi-turistlar-oqimini-oshiradi |bet=«Ochiq osmon» rejimi raqobatni kuchaytiradi, narxlarni tushiradi, turistlar oqimini oshiradi |sáne=18.06.2020 |qaralǵan sáne=5 oktyabr 2023}}</ref>. == Derekler == {{derekler}} {{Ózbekstan aeroportları}} {{Qaraqalpaqstan aeroportları}} {{airport-stub}} [[Kategoriya:Aeroportlar]] byo1fl781ac3ubfij3vkb2r8mqsgcya 0 12191 121886 116455 2025-06-22T09:26:16Z Janabaevazizbek 10433 /* Derekler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Aeroport → [[Kategoriya:Aeroportlar using [[Project:AWB|AWB]] 121886 wikitext text/x-wiki '''Qarshı aeroportı''' - [[Qarshı]] qalası jaqınındaǵı xalıqaralıq aeroport. 2019-jıl 1-oktyabrden Ózbekstannıń bir qatar xalıqaralıq aeroportlarında «ashıq aspan» rejimi járiyalandı, bul bolsa xalıqaralıq charter reyslerin sheklewlersiz qabıl etiw imkanın beredi. Mámlekettiń úsh aeroportı – Qarshı, Termiz, Nókis aeroportları tolıq islep kelmekte. == Baylanısları == * [[Aeroflot]] * [[Pulkovo xalıqaralıq aeroportı]] * [[Domodedovo xalıqaralıq aeroportı]] * [[Nawayı xalıqaralıq aeroportı]] * [[Tashkent xalıqaralıq aeroportı]] == Derekler == {{derekler}} {{Ózbekstan aeroportları}} [[Kategoriya:Aeroportlar]] [[Kategoriya:Qashqadárya wálayatı]] [[Kategoriya:Qarshı]] de9u43ej8l6zujzh03oobpf2o2hee1q 0 12564 121736 83457 2025-06-21T17:10:00Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: " Kitob ul-mugʻni fil-adviyat il-mufrad" → « Kitob ul-mugʻni fil-adviyat il-mufrad» (5) using [[Project:AWB|AWB]] 121736 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı}} '''Ibn Al-Baytar''', Ziyawiddin ibn Abdulla ibn Muxammed al-Maloqiy (? — 1248, Damashq) — orta ásir botanigi (nabotiy), farmakologi. Ósimlikler dúńyası ilmini úyrenip, Greciya hám Mısırǵa sayaxat etken. [[Mısır]] ósimliktanıwshıları baslıǵı etip tayınlanǵan. Dárilik ósimlikler haqqında arab tilindegi « Kitob ul-mugʻni fil-adviyat il-mufrad» (« Kemnen-kem ushıraytuǵın dáriler kitabı») hám « Al-Mufradot, aladviya val-agʻziya» (« Dárilik ósimlikler, dáriler hám awqatlar») dóretpeleri bizge shekem jetip kelgen. Olardı jazıwda Dioskarid, Galen, Ibn Sina hám basqa ilimpazlardıń dóretpelerinen paydalanǵan. Atap aytqanda, Ibn Sinanıń « Júrek dárileri» qollanbasındaǵı barlıq ápiwayı dárilerdi (65 dana) óz shıǵarmasına kirgizgen, birpara ápiwayı júrek dárilerin Ibn Sina jaratqanlıǵı haqqında jazadı. == Derekler == ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl {{ÓzME}} [[Kategoriya:Adamlar]] [[Kategoriya:Alımlar]] [[Kategoriya:Botanika]] [[Kategoriya:Medicina]] 7n6q3vn407hbabafxsckn1z8gbau5yz 0 12565 121739 83458 2025-06-21T17:12:33Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: " Kitob ul-adab" → « Kitob ul-adab» (6) using [[Project:AWB|AWB]] 121739 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı}} '''Ibn al-Mutazz''', Abulabbaz Abdullah ibn Muxammed (861. 1. 11 - Baǵdat - 908. 19. 2) - arab shayırı, filolog. Abbaziy xalifalardan al-Mutazz ibn Mutavakkildiń ulı . I. al.-M. óziniń lirikasi menen arab poeziyasın rawajlandıradı, ádebiyatqa tiyisli qollanbalar jazadı. Ol al-Mutazid xalifaliǵına baǵıshlap másnawiy usılında dóretpe jazǵan. « Kitob ul-adab» (« Álpayımlıq haqqında kitap», «Fusul ut-tamosil fi taboshir is-surur» (« Shadlıq tańın salıstırıw dárejeleri») sıyaqlı dóretpeleri arab ádebiyatı tariyxın úyreniwde áhmiyetli derek esaplanadı. «Kitob ul-badiʼ» (« Jańa usıl haqqında kitap») shıǵarması Jaqın Shıǵısta poeziya haqqındaǵı pánge tiykar boldı. == Derekler == ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl {{ÓzME}} [[Kategoriya:Adamlar]] i4lmrsbyvdyt2flmft1fhrm64g91eed 0 12581 121738 83461 2025-06-21T17:12:30Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: "Al-adab ul-kabir" → «Al-adab ul-kabir» (8) using [[Project:AWB|AWB]] 121738 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı}} '''Ibn al-Muqaffa''', Abu Muxammed Abdullah (islam qabıl qılıwına shekemgi dáwirdegi parsısha atı familyası— Rózbex ibn Dadoye) (720—759, Basra) — jazıwshı, awdarmashı. Negizinen parsı bolıp, omiriniń kóp bólegi Basrada ótken. Ol túrli ámir hám de hákimler sarayında xatker bolıp islegen. Etikalıq-tárbiyalıq temada «Al-adab ul-kabir» (« Úlken islerdi orınlaw ádebi») hám «Al-adab us-sagʻir»(« Kishi jumıslarsdi orınlaw ádebi») sıyaqlı dóretpeler jazǵan. Aristoteldiń « Kategoriyalar», « Analitika» dóretpelerin arab tiline awdarmalaǵan. Ataqlı « [[Qalila hám Dimna]]» áyyemgi pexlevi tilinen arab tiline awdarması arqalı bul dóretpe jáhán ádebiyatınan orın alǵan. Áyyemgi parsı qaharmanlıq gúrrińleri toplamı — « Hákimler haqqında kitap»tı arab tiline awdarmalaǵan. == Derekler == ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl {{ÓzME}} [[Kategoriya:Adamlar]] qguc3o4z1zlroyotkby4srelmwvptg0 0 12582 121737 112385 2025-06-21T17:12:16Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: " Kitap axbor al-buldon" → « Kitap axbor al-buldon» (2) using [[Project:AWB|AWB]] 121737 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı}} '''Ibn Al-faqih''' Abu Bakr Ahmad Ibn Ishoq Al-Hamadoniy (10 -ásir) — orta ásir arab geografı, tariyxshısı hám hádis aytıwshısı. Hamadonda tuwılǵan. Abbaziylerden xalifa Al-Mútazid (892—902) hám Al-Muqtafiy (902—908) dáwirinde « Kitap axbor al-buldon» (« Mámleketler haqqındaǵı xabarlar kitabı») shıǵarmasın jazǵan (902—908). Onı jazıwda ózinen aldın ótken Ibn Fazlon, Abu Dulaf, Al-Johiz, Al-Madoiniy, Al-Balozuriy, Ibn Qutayba dóretpelerinen paydalanǵan. Shıǵarmada kontinentler hám teńizlerdi, Qıtay, Hindistan, arab mámleketleri, Vizantiyani xarakteristika qılǵan, [[Orta Aziya]]nıń wálayat, qalaları tariyxı, geogr. si, turkiy xalıqlar tariypi hám olardıń jaylasıwı haqqındaǵı maǵlıwmatlar úlken áhmiyetke iye. Dóretpeniń Orta Aziyaǵa arnalǵan bólegin De Guye nemis tiline awdarmalap, baspadan shıǵarttırǵan (1885). == Derekler == ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl {{ÓzME}} [[Kategoriya:Adamlar]] [[Kategoriya:Alımlar]] [[Kategoriya:Tariyxshılar]] j75mg25a5jzlkzjsl0hypsp05pjldv5 0 12583 121741 112387 2025-06-21T17:12:48Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: " Zulvizoratayn" → « Zulvizoratayn» (5) using [[Project:AWB|AWB]] 121741 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı}} '''Ibn Al-Xatib''' Abu Abdullah Liso-Nuddin Muxammed Ibn Abdullah Ibn Sáid (1313, Loxa - 1374, Fes) -arab tariyxshısı, Ǵarnota (Grenada ) sultanı ministri (1348—54). Negininen Shamlıq. Iri ulamalardan bilim alǵan. Ministrlik dáwirinde « Zulvizoratayn» (yaǵnıy, hám ilim , hám mámleketti mekeme qılıwda ministr) degen eń húrmetli ataqqa iye bolǵan. Keyinirek Qudaynıń barlıǵına isenbewshilikte ayıplanıp óltirilgen. Tariyx, geografiya, suffizm, poeziya hám shıpakerlikke tiyisli 60 qa jaqın dóretpe jazǵan. Kópshiligi tariyxqa tiyisli bolıp, olardan eń áhmiyetlileri — «Alihota fiy taʼrix Gʻarnota»(« Ǵarnota tariyxı haqqında xabarnama») hám « Tárix Isbaniya al-islomıyya» (« Islamıy Ispaniya tariyxı») bolıp tabıladı. Birinshisi Qohira (1901) de, ekinshisi Bayrut (1956 ) de baspa etilgen. I. al-X. shıǵarmaları islam mádeniyatı tariyxı, tiykarınan, [[Ispaniya]] musulmanları tariyxına tiyisli áhmiyetli derek bolıp tabıladı. == Derekler == ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl {{ÓzME}} [[Kategoriya:Adamlar]] [[Kategoriya:Alımlar]] [[Kategoriya:Tariyxshılar]] 5ux3alxkgbsethl5yowycxionkypjhu 0 12584 121740 112386 2025-06-21T17:12:38Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: " Al-Qoziy al-akram" → « Al-Qoziy al-akram» (6) using [[Project:AWB|AWB]] 121740 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı}} '''Ibn al-Qiftiy''', Jamalıddin Abulxasan Ali ibn Yusuf Ibrohim ibn Abdulwahid ash-Shaybaniy al-Qiftiy (1172, Qift — 1248, Halab) — arab tariyxshısı, alımı hám mámleket ǵayratkeri. Qohirada huqıq, ádebiyat, ilmi astrologiya, geometriya, shıpakerlik, logika hám tariyx boyınsha bilim alǵan. 1187ıjıl ákesi menen Quddusqa kóship kelgen. Bul jerde Qohirada alǵan bilimlerin jáne de bekkemlep, kelesi jazatuǵın dóretpeleri ushın derekler toplaǵan. Shama menen 1201-jıl Quddusta siyasiy jaǵday jamanlasqanı sebepli ákesi menen Harron (Mesopotamiyada)ǵa kóship ótken. 1213-jıl Halab hákimi onı finanslıq jumıslar toplamı baslıǵı etip tayınlap, oǵan « Al-Qoziy al-akram» (« Eń saqawatpesh qázi») eń húrmetli ataǵın sawǵa etken. Bul hámelde ol mámleket mápleri jolında xızmet etiw menen birge iri ilimpazlarǵa da qáwenderlik etken, mısalı mónǵollar shabıwılı sebepli [[Orta Aziya]]dan qashıp kelgen Yaqut Hamaviyta turar jay berip, materiallıq járdem kórsetken. 1236-jıl Halab hákimi tárepinen ministr etip tayınlaǵan I. al-Q. omiriniń aqırına shekem sol hámelde islegen. I. al-Q. 20 ǵa jaqın shıǵarma jazǵan, olardan bizge shekem jetip kelgenleri arasında eń áhmiyetlisi — «Kitob ixbor al-ulamo biaxbor alhukamo» (« Hakimlar jónindegi xabarlar menen ilimpazlardı tanıstırıw kitabı») bolıp tabıladı. Bul dóretpe kóbirek « Tárix alhukamo» (« Hákimler tariyxı») atı menen ataqlı. Onda áyyemgi zamanlardan avtor dáwirine shekem jasap ótken 414 alımnıń ómirbayanı berilgen bolıp, olardıń kópshilik bólegin Xorasan hám Mawarawnaxr ilimpazları shólkemlestirgen. Usı dóretpe Leypsig (1903) hám Qohira (1908) de baspadan shıǵarılǵan. == Derekler == ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl {{ÓzME}} [[Kategoriya:Adamlar]] [[Kategoriya:Alımlar]] [[Kategoriya:Tariyxshılar]] dp6t5guj4l274zcgn96v6ta6wf91902 0 12654 121742 112378 2025-06-21T17:12:54Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: "Gʻurrat us-siyar fi duvalitturk va-ttatar" → «Gʻurrat us-siyar fi duvalitturk va-ttatar» (11) using [[Project:AWB|AWB]] 121742 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı}} '''Ibn Arabshax''' Shixabaddin Axmet Ibn Muxammd Ibn Abdullax Ibn Ibrahim (1388, Damashq — 1450, Qohira) — arab tariyxshısı. Ámir Temur Sham ([[Siriya]] )ni iyelegennen soń1401), I. A. nı úrim-putaqları menen Samarqandqa alıp kelgen. Bul jerde ol ataqlı ilimpazlardan bilim alǵan, parsı, mónǵol hám túrk tillerin úyrengen hám de ádebiyat hám teologiya menen shuǵıllanǵan (1401—08). Ol Xorezm, Monǵolstan, Qıtayda hám Altın Orda paytaxtı Sarayda bolǵan. Hajı Tarxan (Astraxan)da huqıq páni menen shuǵıllanǵan. Qırım arqalı Adrianopolqa kelgen. 10 jıl dawamında túrk sultanı Muxammed I dıń arnawlı xatkerı bolǵan. I. A. birneshe tariyxıy kitap jazǵan. «Gʻurrat us-siyar fi duvalitturk va-ttatar» (« Túrk hám tatar xalıqları mámleketlerindegi ishki dúnyalar sarası») shıǵarması Altın Orda haqqındaǵı kóp maǵlıwmatlardı óz ishine alǵan. Biraq bul dóretpe saqlanbaǵan. I. A. dıń « Fukoxat ul-xulafo hám mufokahat uz-zurafo» (« Xalifalardıń dárriw juwap beriwshiligi hám aqıllılardıń házilkeshligi») shıǵarması da bar. I. A. awdarmashı retinde Avfiydıń « Javomi' ulhikoyot hám lavomi' ur-rivoyot» (« Gúrrińler kompleksi hám ráwiyatlar tawlanıwı»), Abu Laysdıń «Tafsir» in parsı tilinen túrkshege awdarmalaǵan. « Ajoib ul-maqdur fi axbori Temur» (« Temur haqqındaǵı xabarlarda táǵdir ájayıbatlari») I. A. dıń eń ataqlı shıǵarması bolıp tabıladı. Bul dóretpe « Ámir Temur tariyxı» atı menen ózbek tilinde de baspadan shıǵarılǵan. I. A. Ámir Temurǵa salıstırǵanda dushpanlıq ruwxındaǵı avtorlar gápinen edi. Bul jaǵdahy onıń shıǵarmasında tolıq sáwlelengen. Soǵan qaramay, I. A. shıǵarmasında Temur mámleketi hám oǵan shegaralas bir qatar mámleketler siyasiy, xojalıq hám materiallıq turmısın qosımsha túrde anıqlastırıp beretuǵın kóplegen dıqqatqa ılayıq maǵlıwmatlardı keltirip ótken. I. A. Ámir Temurǵa qanshelli dárejede sın kózqaras penen qaramasa da, onıń shaxsın múnásip bahalaǵan: « Jetpis jaslı Temurdıń pikirleri ele de qatań, fizikalıq tárepten kúshli hám quwatlı bolıp tabıladı... Ol mısqıl hám jalǵanlıqtı jaqtırmaydı, baxtsız hádiyse júz bergende qayǵıǵa túspeydi, hárdayım sergek hám mártlershe turadı, onıń aldında hámme boysınıwshań bolıp qaladı hám húrmet kórsetedi. Ol márt hám batır adamlardı jaqtıradıá.. Ol máseleniń anıǵın tezlik penen bilip alatuǵın sheber básekishil edi. Ol parasatı menen haqıyqatshıl — jalǵanshını dárriw parıqlaytuǵın edi, ashıq kewil máslahatshilerdi jalǵan násiyatshılardan parıqlaytuǵın edi». == Ádebiyat == Amir Temur tariyxı (1-, 2-kitaplar ; sóz bası, arab tilinen awdarma hám túsindirmeler avtorı U. Uvatov), T., 1992. Ubaydulla Uvatov.[1] == Derekler == ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl {{ÓzME}} [[Kategoriya:Adamlar]] [[Kategoriya:Alımlar]] [[Kategoriya:Tariyxshılar]] 5andxg7nk5xddmzuwolphf959isljuc 0 12656 121745 66401 2025-06-21T17:13:08Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: "Qasidai roiya" → «Qasidai roiya» (4) using [[Project:AWB|AWB]] 121745 wikitext text/x-wiki '''Ibn Bavvab''', Abu l Xasan Ala-vuddin Ali ibn Jańa tuwǵan ay (? — 1022) — sulıw tańbalı insan, alım, sulıw jazıw teoretigi. «Qasidai roiya» (« Roiya kasidasi», 22 bayttan ibarat ) qollanbasında xat qaǵıydaları hám sulıw jazatuǵın adamlıq kórkem óneri haqqında qımbatlı pikirlerdi bayanlaǵan. I. B. táliymatına kóre, sulıw jazıw insan dóretiwshiliginiń nátiyjesi bolıp, ol súwretleytuǵın kórkem óner qatarına kiredi. 15-ásirde jasaǵan arab sulıw tańbalı insan Muxammed ibn Xasan at-Tibiy óziniń xatkerler haqqındaǵı «Jomeʼi mahosini kitobat il-kuttob»(« Xatkerlerdiń sulıw jazıw toplamı») shıǵarmasında jazıwınsha, I. B. Ibn Mutqladan keyin xattıń 16 túrin (atap aytqanda, suls xatınıń jazıw tiykarları hám b. ni) oylap tapqan hám jetilistirgen. Ol oylap tapqan arab háribin noqat menen ólshew qaǵıydaları onnan keyingi xat teoretikleri, sulıw tańbalı adamlar ushın tiykarǵı qollanba bolǵan. == Derekler == ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl {{ÓzME}} [[Kategoriya:Adamlar]] [[Kategoriya:Alımlar]] 2bocnh1zvh18mhp34va11ny61z111qj 0 12657 121744 112380 2025-06-21T17:13:04Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: " Tuxfat an-nuzzor fi ǵaroyib al-amsor hám ajoyib alafsar" → « Tuxfat an-nuzzor fi ǵaroyib al-amsor hám ajoyib alafsar» (3) using [[Project:AWB|AWB]] 121744 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı}} '''Ibn Battuta''' yamasa Shamsiddin Abu Abdullah Muxammed ibn Abdullah al Lavatiy attanjiy (1304. 24. 2, Tanja — 1369, Fos) — ataqlı arab sayaxatshısı hám geografık, tariyxshı. Barbarlardıń lavat qáwmine tiyisli. Ibn Battuta 28 jıllıq sayaxatları dawamında qurǵaqlıq hám teńiz arqalı 75 mıń mil (120 mıń km) aralıqtı basıp ótken. Ibn Battuta 1325-jıl jazında Marakoshdan hajǵa baratuǵınlar kárwanına qosılıp saparǵa shıqqan hám derlik barlıq musılman mámleketlerinde bolǵan. Dáslep Mısır, Sham(Siriya ), Livan, Palestina, Mesopotamiyaǵa barǵan. 1332-jıl úshinshi ret Mekkege barıp haj saparında qatnasqan. Nil dáryasın jaǵalap taǵı Qohiraǵa qaytqan. Keyininen Ibn Battuta Jaqın Shıǵıs mámleketleri arqalı Turkiya hám [[Qırım]]ǵa bardı. Itil (volga) dáryası arqalı Haji Tarxan (Astraxan) ǵa ótip, Altın Orda xanı Ózbekxannıń qabıllawında bolǵan; keyin Xorezm paytaxtı Úrgenishke kelgen. Onnan Buxara, Naqshab, Termiz, Samarqand, Balx hám Qabul, Mólton arqalı Hindstanǵa barǵan hám Deli sultanı Muxammed Tuǵlıq sarayında derlik 8 jıl iyelik molikiyler qazısı lawazımında xızmet etken (Ibn Battuta Sherazda eki islamdaǵı mektepler — iyelik molikiyler hám shofi'iylar qazısı degen gúwalıq alǵan edi). Keyininen sayaxattı dawam ettirip Indoneziya hám Qıtayǵa barǵan. 1349 i. Marakoshqa qaytqan. 1349—52 jıllar arasında Ispaniyanıń arablar ıqtıyarındaǵı jaylarına, 1352—53 jıllarda Sudanǵa sayaxat etken. Ibn Battuta orta ásirdegi eń iri sayaxatshı bolıp, onı uzaq mámleketlerge sayaxat qılıwda jol qıyınshılıqları, mútájlik, qáwip-qáterler toqtata almaǵan. Ol barǵan mámleketlerdiń geografiyası, tariyxıy hám de ekonomikalıq, etnografiyalıq hám materiallıq -xojalıq turmısına tiyisli qımbatlı maǵlıwmatlar qaldırǵan. Ásirese, Orta Aziya qalaları, atap aytqanda, Samarqandtıń dúnyaǵa ataqlı sapalı qaǵazı haqqında jazǵanları itibarǵa ılayıq. Kulakiylar húkimranlıǵı dáwirindegi Irannıń ekonomikalıq hám materiallıq turmısı tolıq súwretlengen. Ibn Battuta iri sawdager de edi, sultanlardıń buyrıǵı menen geyde elshilik wazıypaların da atqarǵan. Ibn Battuta parsı hám túrkiy tillerdi de jaqsı bilgen. Onıń « Tuxfat an-nuzzor fi ǵaroyib al-amsor hám ajoyib alafsar» (« Túrli qala hám saparlardaǵı ájayıbatlar gúwası bolǵanlar ushın sıylıq») shıǵarması Jaqın Shıǵıs hám Orta Aziya reorp. sı tariyxın izertlewde zárúrli derek bolıp esaplanadı. Bul dóretpe Ibn Battuta zamanındaǵı (turmısqa tiyisli) ádebiyattıń úlgisi bolıp, óz dáwiriniń kórkem ádebiyatqa baylanıslı hám psixologiyalıq esteliklerinen biri bolıp tabıladı. Ol ilimiy dereklerde « Sayaxatnama» dep ataladı. Ibn Battuta dóretpeleri 80 nen artıq Evropa hám Aziya xalıqları tillerine awdarmalanǵan. Ibn Battuta iskerligi ústinde ózbek alımı N. Ibrahimov izertlew jumısların alıp barǵan hám ol haqqında ózbek, rus, arab, inglis tillerinde dóretpeler jarattı. == Derekler == ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl {{ÓzME}} [[Kategoriya:Adamlar]] [[Kategoriya:Alımlar]] [[Kategoriya:Tariyxshılar]] [[Kategoriya:Geografiya]] 6bq8lho1lf0xdumu3a6labciqna8t3v 0 12658 121746 83469 2025-06-21T17:13:19Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: " Yaxya awdarmashı" → « Yaxya awdarmashı» (3) using [[Project:AWB|AWB]] 121746 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı}} '''Ibn Bibi''' Nasriddin Yaxya Ibn Majiduddin Maxmud (? — 1272, Damashq) — tariyxshı hám avtor. Bir qansha waqıt Jalaliddin Manguberdi aldında jasaǵan, keyin [[Damashq]]qa barıp (1221) sultan Alawiddin Qayqubad sarayında dilmashlıq etken hám sol sebepli elde « Yaxya awdarmashı» atı menen belgili. Qatar tariyxıy shıǵarmalar dóretken, mısalı onıń seljukiyler tariyxına tiyisli «Al-Avomir al-aloniyya fil-umur il-aloiyya» (« Ullı isler jónindegi áshkara húkimler») shıǵarması kóbirek ataqlı bolıp, Alawiddin Qayqubadqa arnalǵan. Bul dóretpe túrk (15-ásir), nemis (1902) hám shved (1959 ) tillerine awdarma etilgen. Onıń qoljazba nusqaları Moskvadaǵı Aziya xalıqları muzeyi, Turkiyadaǵı AyoSafiya hám Germaniyadaǵı Drezden kitapxanalarında saqlanadı. Shıǵarmada Orta Aziya tariyxı hám mádeniy turmısına tiyisli maǵlıwmatlar da ushıraydı. == Derekler == ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl {{ÓzME}} [[Kategoriya:Adamlar]] [[Kategoriya:Alımlar]] [[Kategoriya:Tariyxshılar]] 5ibqewx3ekinzqc2himkcm1vqo3aumy 0 12660 121743 83471 2025-06-21T17:12:59Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: " Jan haqqında" → « Jan haqqında» (3) using [[Project:AWB|AWB]] 121743 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı}} '''Ibn Baja''', Abu Bakr Muxammed ibn Yaxya (shama menen 1070, Saragasa, Ispaniya — 1139, Fes, ) — arab filosofı, shayır, muzıkashı. Sevilyada birneshe jıl jasaǵan. Keyin Marakoshqa ótip, Fes sh. de ministrlik lawazımında islegen. Lekin bul jerde óziniń filosofiyalıq kózqarasları sebepli qáwipke dus kelgen hám jawız insanlar tárepinen záhárlep óltirilgen. I. B.pánniń birneshe tarawlarında dóretiwshilik etken. Ol táwiplik hám shayırlıqtan tısqarı, astronomiya, filosofiya, logika, matematika, tábiyattanıwlıq, muzıka tarawları boyınsha qollanbalar jazdı. [[Aristotel]]diń fizika hám meteorologiyaǵa tiyisli dóretpelerine túsindiriwler jazdı. Ótken zamandaǵı filosofiyalıq pikirdi tereń úyrenip, onı Jaqın hám Orta Shıǵıs xalıqlarına tanıstırıwda úlken xızmet kórsetti. I. B. dıń kóp dóretpeleri tamamlanbagan. Olar gápine « Jan haqqında», « Jalǵız adamnıń minez-qulqı» («Tadbir al-mutavahhid») sıyaqlılar kiredi. Basqaları tamamlanǵan bolsa da, kishi kólemdegi dóretpeler bolıp tabıladı. Olar áyyemgi evrey hám latın tillerine awdarmalanǵan hám bizgeshe ayırım úzindileri jetip kelgen. I. B. óz qollanbalarında jámiyetten bóleklengen insan haqqında sóz etse de, jámiyettiń iygilikli jumıslarında insan belsendi qatnasıwı kerek, dep túsintirdi. Ol tárkidunyalıqqa qarsı shıqtı, insanǵa bul dúnyada párawanlıqqa hám baxıtqa erisiw jolların kórsetiwge tırıstı, fazıl adamlar hám filosoflardan ibarat bolǵan jámiyet tuwrısında qıyal etti. Onıń oylawınsha, hárbir adam óz ruwxıy kámalı jolında qayǵırsa, sonda ǵana jámiyet te rawajlanadı. Bunday jámiyette danıshpanlar kóbeyip barıp, daw hám jábir-zulımǵa orın qalmaydı. I. B. dıń social-filosofiyalıq pikirleri keyinirek arab filosofları Ibn Tufayl hám Ibn Rushdtıń kózqarasına úlken tásir kórsetti. == Derekler == ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl {{ÓzME}} [[Kategoriya:Adamlar]] [[Kategoriya:Alımlar]] [[Kategoriya:Tariyxshılar]] k678r6cs2djxos5ytn1j6hcc0sdpe4i 0 12661 121747 83472 2025-06-21T17:13:26Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: "Al-aqidat urrafiʼa" → «Al-aqidat urrafiʼa» (2) using [[Project:AWB|AWB]] 121747 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı}} '''Ibn Dawıt''', Avraam (shama menen 1100, Toledo — shama menen 1180, Kordova) — evrey tariyxshısı hám filosofi. «Al-aqidat urrafiʼa» («Joqarı iman») shıǵarmasında dáwirdiń rawajlanıw jolındaǵı ideyaların ilgeri súrdi hám Ibn Sina dóretpeleri tásirinde Ibn Jebiral neoplatonizmine qarsı shıqtı. I. D. dıń filosofiyalıq qarawlarında materialistik pikirler menen birge diniy isenimlerge ıseniw de bar. Atap aytqanda, I. D. Bibliyaning dúnya joqlıqtan, hesh nárseden Quday tárepinen jaratılǵan degen pikirin qorǵadı. I. D. fatalizmdi biykar etti hám insan shıdamlılıǵı, erkinligi tuwrısındaǵı táliymattı islep shıqtı. I. D. orta ásir rawajlandırıw jolındaǵı oyshıllar dóretiwshiligine úlken tásir kórsetti. == Derekler == ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl {{ÓzME}} [[Kategoriya:Adamlar]] [[Kategoriya:Tariyxshılar]] p69ap7lw276qt2r2sqwhmb4rlscw6h1 0 12662 121750 112383 2025-06-21T17:13:46Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: "Kitob al-kafi fi almu-siqa" → «Kitob al-kafi fi almu-siqa» (2) using [[Project:AWB|AWB]] 121750 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı}} '''Ibn Zayla''', Abu Mansur Xúseyin bin Muxammed bin Tahir bin Omar Zayla (? — 1048) — ullı alım, muzıkatanıwshı. Zahiriddin Bayhaqiydıń maǵlıwmat beriwinshe, isfaxanlıq. Ibn Sinanıń jaqın shákirti hám áskeriy xızmette bir sapta bolǵan. Óz dáwirinde túrli (medicina, tábiyiy hám anıq) pánler bilimdanı (kóp dóretpeleri málim) bolǵanlıǵınan hákim (oyshıl ) dep júrgizilgen. «Kitob al-kafi fi almu-siqa» (« Muzıkaǵa tiyisli tolıq kitap») shıǵarması ataqlı bolıp, onıń 2 qoljazbası bizge shekem jetip kelgen (London, Britaniya muzeyi kitapxanası hám de [[Hindistan]], Rampur qalasındaǵı Rido kitapxanasında saqlanbaqta; arab muzıkashısı Zakariya Yusuf bul kitaptı 1964-jıl Qohirada baspadan shıǵardı). Onda Mawarawnaxr hám Xorasan xalıqları muzıka mádeniyatına tiyisli maǵlıwmatlar bar. Atap aytqanda, sol dáwirde keń tarqalǵan muzıka janrları, nama hám qosıqlar, muzıka ásbapları haqqındaǵı maǵlıwmatlar, sonıń menen birge, tálif (kompoziciya), iyqo (usıl -ritm), salmaq hám sesler uyǵınlıǵı máseleleri kórsetilgen. == Derekler == ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl {{ÓzME}} [[Kategoriya:Adamlar]] [[Kategoriya:Muzıkashılar]] 1sls0b7g2ni0dz0vepndheiz76oipe2 0 12663 121748 112381 2025-06-21T17:13:29Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: "Kitob siyrat Rasululloh" → «Kitob siyrat Rasululloh» (10) using [[Project:AWB|AWB]] 121748 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı}} '''Ibn Isxaq''' Abu Abdullah Muxammed Ibn Isxaq Ibn Yasar (704, Madina — 767, Baǵdat) — tariyxshı, hádis aytıwshısı, Rasululah(sav) haqqında bizge shekem jetip kelgen eń dáslepki ishki dúńyanamalardan birewiniń avtorı. 733-jıl Mısrǵa kóship barǵan, 749-jıl bolsa [[Iraq]]qa kelip, onda jasap qalǵan. I. I. dıń Baǵdatta jazıp tamamlaǵan«Kitob siyrat Rasululloh» (« Rasulullah ishki dúńyaları jóninde kitap») shıǵarması mısrlıq filolog Ibn Hisham (834-jıl opat etken) redakciyası astında bizge shekem jetip kelgen. Sonıń menen birge, I. I. « Al-Maǵoziy» (« Ǵazıylar páziyletleri hám olar qılǵan ámeli salixlar haqqında kitap»), « Al-Mubtadaa» (« Baslanıw»), « Tárix al-xulafo» (« Xalifalar tariyxı») atlı dóretpeler de jazǵan. Onıń « Tariyx al-xu-lafo» shıǵarmasınan Madoiniy (752—840 ), Tabariy, Rabǵuziy sıyaqlı ataqlı tariyxshı ilimpazlar paydalanǵan. Mas, Madoiniy Orta Aziyanıń arablar tárepinen basıp alıw dáwiri tariyxına tiyisli « Kitap futuhoti Huroson» hám basqa shıǵarmalardı jazıwda usı kitapǵa tayanǵan. == Derekler == ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl {{ÓzME}} [[Kategoriya:Adamlar]] [[Kategoriya:Tariyxshılar]] etzs3xsjebypwf489kv6jdlclgh1qmh 0 12664 121749 83475 2025-06-21T17:13:41Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: "Kitob tajorib al-umam" → «Kitob tajorib al-umam» (7) using [[Project:AWB|AWB]] 121749 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı}} '''Ibn Miskaveyx''' Abu Ali Ibn Muxammed (? — 1030 ) — arab tariyxshısı, filosof, dóretiwshi hám táwip. Pútkil jáhán tariyxına tiyisli «Kitob tajorib al-umam» (« Xalıqlar tájiriybeleri kitabı») atlı shıǵarma jazǵan. Onda jáhán xalıqları, atap aytqanda, arablardıń 10 -ásir 80-jıllarına deyin tariyxı bayanlanǵan bolıp, miynettiń sonǵı bóleginde Arab xalifalıǵınıń 10 -ásirdegi social-ekonomikalıq turmısı haqqında qımbatlı maǵlıwmatlar bar. Ilm etikasına hám hikmetke tiyisli «Kitob at-tahora» («Taharat kitabı»), «Tahziyb al-axloq» («Etikanı túzetiw») atlı dóretpeler de I. M. qálemine tiyisli. Ol arab, parsı, hind hám grek oyshılları aytqan hikmetler toplamın da dúzgen. I. M. dóretpeleri tásirinde islam dúnyasında onlap etikalıq -didaktikalıq dóretpeler (atap aytqanda, Nasriddin Tusiydıń «Axloqi Nasriy») jazılǵan. == Derekler == ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl {{ÓzME}} [[Kategoriya:Adamlar]] [[Kategoriya:Filosoflar]] [[Kategoriya:Tariyxshılar]] id9hmo4cgufa7pepis6t3uqdaiqbkny 0 12681 121785 81203 2025-06-21T22:45:30Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121785 wikitext text/x-wiki '''Kembridj universiteti''' – Angliyanıń Kembridj qalasında jaylasqan mámleketlik izertlew universiteti. 1209-jılda islengen bul universitet dúnyanıń eń áyyemgi turaqlı iskerlik kórsetiwshi universitetleri qatarında úshinshi orında turadı. Universitettiń payda bolıwı jergilikli qala xalqı menen kelispewshilikten keyin [[Oksford universiteti|Oksford universitetinen]] ketken ilimpazlar Kembridjǵa kóship keliwi menen baylanıslı<ref>{{Web deregi|url=http://www.cam.ac.uk/univ/history/records.html|bet=A Brief History: Early records|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110902111945/http://www.cam.ac.uk/univ/history/records.html|arxivsáne=2 September 2011|baspaxana=University of Cambridge|qaralǵan sáne=17 August 2008}}</ref>. Eki áyyemgi ingliz universitetleri geyde qarsılaslar retinde súwretlengen bolsa da, kóplegen ulıwma ayrıqshalıqlarǵa iye hám kóbinese olar birgelikte [[Oxbridge]] dep ataladı. Universitette segiz mádeniy hám ilimiy [[muzey]]<nowiki/>ler, atap aytqanda [[Fitsvilyam muzeyi]] hám Kembridj universitetiniń botanika baǵı bar. Kembridjdiń 116 kitapxanasında jámi 16 millionǵa jaqın kitaplar bar bolıp, olardan toǵız millionǵa jaqını Kembridj universiteti kitapxanası, yuridikalıq depozit kitapxanası hám dúnyadaǵı eń iri akademikalıq kitapxanalardan biri bolıp tabıladı. Kembridj pitkeriwshileri, akademikler hám filiallar 121 [[Nobel sıylıģı|Nobel sıylıǵına]] iye bolǵanlar<ref>{{Web deregi|url=https://www.cam.ac.uk/research/research-at-cambridge/nobel-prize-winners|bet=Nobel prize winners|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160130090051/https://www.cam.ac.uk/research/research-at-cambridge/nobel-prize-winners|arxivsáne=30 January 2016|sáne=28 January 2013|baspaxana=University of Cambridge|qaralǵan sáne=10 June 2022}}</ref>. Universitettiń belgili pitkeriwshileri arasında 194 Olimpiada medalı bayraǵı iyeleri bolǵan sportshılar hám óz tarawlarında birqansha tariyxıy shaxslar, atap aytqanda [[Frensis Bekon|Frensis Bekon,]] [[Lord Bayron]], [[Oliver Kromvel]], [[Charlz Darvin]], [[Jan Garvard]], [[Stiven Xoking]], [[Jan Meynard Keyns]], [[Jan Milton]], [[Vladimir Nabokov]], [[Javoharlal Neru]], Isak Nyuton, [[Silviya Plat]], [[Bertran Rassel]], [[Alan Tyuring]], [[Lyudvig Vitgenshteyn]] hám basqalar.. == Tariyxı == === Shólkemlestiriliwi === [[1209-jıl]]<nowiki/>da [[Kembridj universiteti|Kembridj]] universiteti dúziliwinen aldın Kembridj jáne onıń átirapındaǵı aymaqlar, tiykarınan, Ely qalasındaǵı Episkop shirkewi xristian monaxlarınıń intellektuallıq abırayı hám ilimiy úlesleri sebepli ilimiy hám diniy dárejege iye bolǵan. Kembridj universitetiniń dúziliwi tiykarınan Oksford universitetinde júz bergen waqıyadan keyin bolıp, ol jaǵdayda Oksford aymaǵındaǵı jergilikli hayaldıń óliminde ádalat administraciyası retinde úsh Oksford alımı qala administraciyası tárepinen asılǵanı sebep boldı. Sol dáwirde Oksford qalası hákimiyat shax John menen kúshlli qarama-qarsılıq alıp baratırǵan eken. Bul qarama-qarsılıqlar aqıbetlerinen qorıqqan Oksford ilimpazları ol jerdi tastap, [[Parij]], [[Reading]] hám Kembridj sıyaqlı miymandos qalalarǵa kóshiwdi baslasadı. Aqırında, jańa universitet qáliplestiriw jáne onıń joybarın islep shıǵıw ushın Kembridjda jeterlishe ilimpazlar jiynaldı<ref name="Early records">{{Web deregi|url=https://www.cam.ac.uk/about-the-university/history/early-records|bet=Early records|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130216091436/http://www.cam.ac.uk/univ/history/records.html|arxivsáne=16 February 2013|sáne=28 January 2013|til=en|jumıs=University of Cambridge|qaralǵan sáne=5 December 2019}}</ref>. [[1225-jıl]]<nowiki/>ǵa kelip universitet rektorı tayınlandı hám patsha [[Genrix III]] tárepinen [[1231-jıl]]<nowiki/>da shıǵarılǵan buyrıqlarda Kembridjda ijara haqı universitet ádetine qaraǵanda secundum consuetudinem universitatis tárepinen beriliwi belgilendi hám eki magistr hám ekewden ibarat komissiya dúzildi. Bulardı anıqlaw ushın qalalıqlar, eki jıl ótkennen, [[Rim papası]] [[Gregori IX]]<nowiki/>dıń kansler hám ilimpazlar gildiyasına jibergen xatı jańa universitetke qosımsha ius nan trahi yamasa úsh jıl dawamında oqıwdan shıqpaw huqıqın berdi, yaǵnıy onıń aǵzaları Ely eparxiyasınan sırtta sudqa shaqırılmaydı<ref>{{Cite journal|url=https://www.jstor.org/stable/23272738}}</ref>. [[1290-jıl]]<nowiki/>da Kembridj papası [[Nikolay IV]] xatında studium generalı retinde súwretlengeninen hám 1318-jılda Papa Yuhanno XXII tárepinen tastıyıqlanǵanınan keyin, basqa [[Evropa]] orta ásir universitetleriniń izertlewshileri Kembridjdi úyreniw yamasa lekciya ótkeriw ushın keliwi ádettegi jaǵdayǵa aylandı<ref name="Hackett">{{Cite book|last=Hackett|first=M.B.|url=https://books.google.com/books?id=7og8AAAAIAAJ&pg=PA178|title=The original statutes of Cambridge University: The text and its history|publisher=Cambridge University Press|year=1970|isbn=978-0-521-07076-8|page=178|accessdate=2 September 2012}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Willey|title=Vatican reveals Cambridge papers|page=5}}</ref>. == Derekler == [[Kategoriya:Kembridj univertiseti]] [[Kategoriya:Ullı Britaniyadaǵı universitetler]] [[Kategoriya:Universitetler]] 8v2z2zenvnv7wr37t1aaoyz1nldmqua 0 12736 121751 83499 2025-06-21T17:19:23Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: " Ayqulash" → « Ayqulash» (12) using [[Project:AWB|AWB]] 121751 wikitext text/x-wiki {{Shaxs infoqutısı}} '''Gúlxatiysha Aymanovna Ayımbetova''' (1961. 24. 12, Taxtakópir rayonı ) - qosıqshı, Qaraqalpaqstan (1999 ) hám Ózbekstan (2000) xalıq artisti. J. Shamuratov atındaǵı Nókis mámleketlik kórkem óner bilim jurtın tamamlaǵan (1983). 1980-81-jılları Berdaq atındaǵı Qaraqalpaqstan mámleket filarmoniyası janındaǵı « Ayqulash» ansambli, 1981-jıldan « Ámiw tolqını» ansamblinde qosıqshı. Shıńǵırlaytuǵın, keń diapazonlı, jaǵımlı dawısqa iye. Repertuarınan qaraqalpaq xalıq qosıqları (« Muwsa sen yarı», « Nazlınıń», « Jaqsıraq», « Ne bilsin» hám basqalar ), qaraqalpaq kompozitorları dóretpeleri (« Keń dala», « Ata mákan» N. Muxammeddinov; « Watan», « Ana topıraǵım», « Ózbekstan», Q. Xilalov hám basqalar ) orın alǵan. A. dıń kópshilik qosıqları Qaraqalpaq radiosi fonotekası hám gramplas-tinkesı (« Gúlxatiysha Ayımbetova atqaradı», 1982 hám basqalar ) ǵa jazıp alınǵan. {{ÓzME}} [[Kategoriya:Qosıqshılar]] 2uym9nbsigvw4dylzbyyo1xa5iwyl3h 10 14712 121752 84017 2025-06-21T17:24:15Z Janabaevazizbek 10433 121752 wikitext text/x-wiki <noinclude>'''[[22-iyun]]''' ([[Wikipedia:Kalendar|proekt]])</noinclude>__NOTOC__ '''[[File:Roaze2wkped05.JPG|25px]] Bayramlar''' * '''[[File:Liferea.svg|25px]] Waqıyalar''' * [[File:Baby_anthony_liekens_01-human.svg|15px]] '''Tuwılǵanlar''' <small>([[:Kategoriya:22-iyunda tuwılǵanlar|hámmesi]])</small> * [[1897]] — [[Búlbúl]], [[ázerbayjan]]lı qosıqshı hám muzıkant. * [[1964]] — [[Den Braun]], [[Amerika Qurama Shtatları|amerika]]lı [[jazıwshı]], [[jurnalist]] hám qosıqshı. [[File:Kerze.png|7px]] '''Qaytıs bolǵanlar''' <small>([[:Kategoriya:22-iyunda qaytıs bolǵanlar|hámmesi]])</small> * [[1969]] — [[Judy Garland]], amerikalı aktrisa hám qosıqshı. <noinclude>[[Kategoriya:Bas bet úlgileri:Kalendar|06]]</noinclude> aixz7hfy4awbkifmcvertmqnsdxvzd8 0 15703 121792 75773 2025-06-21T22:47:28Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121792 wikitext text/x-wiki '''Tashkent mámleketlik yuridik universiteti''' — [[Ózbekstan|Ózbekistandaǵi]] mámleketlik joqarı oqıw jurtı hám yuridik pán oraylarınan biri. Universitet Oʻzbekistannıń yuridik pánler hám yuridik tálim milliy oraylarınan biri sıpatında aytıp ótilgen jetekshi joqarı tálım ornı esaplanadı. Onıń ataq abıroy-itibarı respublikadan sırtta hám keń tarqalǵan. Universitet quramına 16 qánıgelik hám 3 uluwma tálim kafedraları Yurist kadrlar tájiriybelerin asırıw orayı, Huquqbuzarlıqlar profilaktikası hám jámáát qáwipsizligi salasında yuridik kadrlardı tayarlaw hám qayta tayarlaw boyınsha qánigelestirilgen filial hámde akademik litsey kiredi. Universitet, sonıńday, Adliya wázirliginiń oqiw orınları tizimine kiritilgen 14 yuridik kollej (texnikumlar) iskerligi boyınsha usıllıq baslıq hám muwapıqlastırıw islerin alıp baradı. [[Kategoriya:Universitetler]] gj4u6b6gn0cngx7qyjf8it0h3omzujf 0 15721 121802 78428 2025-06-21T22:51:12Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Ózbekstandaǵı universitetler|Ózbekstandaǵı universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121802 wikitext text/x-wiki '''Alisher Nawayı atındaǵı Tashkent mámleketlik oʻzbek tili hám ádebiyatı universiteti''' —Ózbekistannıń eń abıraylı joqarı tálim orınlarınan biri. Universitet ózbek tiliniń Ózbekistanda hám xalq aralıq kóleminde ornın asırıw, ózbek ádebiyatı folklorı, milliy qádiriyatların járiya etiw, Ózbekistannıń jáhán sivilizatsiyasındaǵı múnásip ornın támiynlew boyınsha mámleket siyasatın ómirge usınıs etiw,  ózbek tili hám ádebiyatı menen bir qatarda ózbek xalqınıń maʼnawiyatlı, tarıyxı hám mádeniyatı, filosofiyasın izertlew hám usı maqsettı ámelge asırıw ushın jetik qánigelerdi tayarlaydı. {{Dereksiz}} [[Kategoriya:Ózbekstandaǵı universitetler]] tjub9u8wl9pmxuv07s81nirxy9bc95k 0 15722 121800 78427 2025-06-21T22:50:24Z Janabaevazizbek 10433 +[[Kategoriya:Ózbekstandaǵı universitetler]]; +[[Kategoriya:Universitetler]] ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121800 wikitext text/x-wiki '''Tashkent mámleketlik transport universiteti'''— Respublika transport tarawı ushın joqarı tájiriybeli kadrlardı tayarlaw sistemasın aldınǵı shet el tájiriybeleri hám xalq araliq standartlar tiykarında túpten jetilistiriw, oqıw procesine oqıtıwdıń innovatsion forma hám metodları hámde zamanagóy pedagogik hám axbarat texnologiyaların keń ámel etiw, sonıń menen birge, tarmaq tálim mekemeleriniń materialliq-texnika bazasın bekkemlew hám ilimiy potencialın jánede asırıw maqsetinde islengen. {{Dereksiz}} [[Kategoriya:Ózbekstandaǵı universitetler]] [[Kategoriya:Universitetler]] rgzup31xkwbpg9v0od2ko267qxs4mnk 0 15950 121780 120958 2025-06-21T22:40:57Z Janabaevazizbek 10433 121780 wikitext text/x-wiki {{Mámleketlik isker infoqutısı}} '''Iqbol Mirzo''' (Iqboljan Mırzaaliev) — 1967-jıl 1-mayda [[Ferǵana wálayatı]] Baǵdad rayonına qaraslı Qosdigirman awılına oqıtıwshı shańaraǵında tuwılǵan. Ózbekstan xalıq shayırı<ref>{{Web deregi|url=https://daryo.uz/2016/07/21/ozbekiston-xalq-shoiri-iqbol-mirzo-yigirma-besh-yoshdasan-ozbegim-misrasining-manosini-tushuntirib-berdi/|bet=Iqbol Mirzo O‘zbekiston xalq shoiri|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220430070604/https://daryo.uz/2016/07/21/ozbekiston-xalq-shoiri-iqbol-mirzo-yigirma-besh-yoshdasan-ozbegim-misrasining-manosini-tushuntirib-berdi/|arxivsáne=2022-04-30|sáne=}}</ref> (2005), Filologiya pánleri boyınsha Filosofiya doktorı (PhD, 2020), Ózbekstan Jazıwshılar awqamı baslıǵı orınbasarı<ref>{{Web deregi|url=https://uza.uz/oz/posts/o-zbekiston-respublikasi-mustaqilligining-yigirma-uch-yillig|bet=Iqbol Mirzo O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi raisi o‘rinbosari|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221003135117/https://uza.uz/oz/posts/o-zbekiston-respublikasi-mustaqilligining-yigirma-uch-yillig|arxivsáne=2022-10-03|sáne=}}</ref> (2006-2018), Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senati aǵzası<ref name=":0">{{Web deregi|url=https://m.kun.uz/uz/news/2019/09/14/senator-iqbol-mirzo-toylarga-oid-yangi-taklif-bilan-chiqdi|bet=Iqbol Mirzo O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati aʼzosi|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221003135115/https://m.kun.uz/uz/news/2019/09/14/senator-iqbol-mirzo-toylarga-oid-yangi-taklif-bilan-chiqdi|arxivsáne=2022-10-03}}</ref> (2009-2019); Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Nızamshılıq Palatası deputatı<ref name=":1">{{Web deregi|url=https://m.daryo.uz/2019/12/25/oliy-majlis-qonunchilik-palatasiga-saylangan-dastlabki-125-deputat-royxati-elon-qilindi/|bet=Iqbol Mirzo O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputati|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221003135115/https://m.daryo.uz/2019/12/25/oliy-majlis-qonunchilik-palatasiga-saylangan-dastlabki-125-deputat-royxati-elon-qilindi/|arxivsáne=2022-10-03|sáne=03.10.2022}}</ref> (2020) == Ómirbayanı == '''Iqbol MIRZO –''' negizgi atı Mırzaaliyev Iqboljan Mırzakarimovich. 1967-jıl 1-mayda [[Ferǵana wálayatı]] Baǵdad rayonına qaraslı Qosdigirman awılında zıyalılar shańaraǵında tuwılǵan. Ákesi Mırzaaliyev Mırzakarim Mırzaaliyevich, anası Mırzaaliyev Motabarxan Malikovna oqıtıwshı bolǵan. Shańaraǵında 6 perzent bolıp, shayırlıqqa dayısı shayır Ǵulam Abdulla tásirinde kirip kelgen<ref name="tarjimaihol">{{Web deregi|url=https://arboblar.uz/uz/people/ikbol-mirzo|bet=Iqbol Mirzo}}</ref>. Iqbol Mirza Ferǵana pedagogika institutınıń ózbek tili hám ádebiyatı fakulteti tamamlaǵan soń, 1992-jılda [[Tashkent|Tashkentke]] keledi. === Tálim === 1974-[[1984|1984-jıllarda]] Baǵdad rayonındaǵı 19-orta mektepte tálim alǵan.[[1991|1991-jılda]] [[Ferǵana]] pedagogika institutınıń ózbek tili hám ádebiyatı fakultetin tamamlaǵan. === Miynet iskerligi === [[1985-jıl|1985-]][[1987-jıl|1987-jıllarda]] [[Tomsk wálayatı|Tomskda]] áskeriy xizmette bolǵan<ref name="tarjimaihol">{{Web deregi|url=https://arboblar.uz/uz/people/ikbol-mirzo|bet=Iqbol Mirzo}}</ref>. 1992-jılda «Ózbekstan tabiyatı» gazetasında jurnalist sıpatında jumıs baslaydı<ref name="tarjimaihol" />, keyinshelik «Watan» gazetasında bólim baslıǵı, juwapker xatker waziypalarında iskerlik kórsetedi [[1996|1996-jıldan]] Ózbekstan milliy teleradiokompaniyasında úlken redaktor, direktor orınbasarı hqm studiya bas redaktorı wazıypalarında islegen. 2006-2018-jıllarda Ózbekstan Jazıwshılar awqamı baslıǵı orınbasarı<ref name="tarjimaihol">{{Web deregi|url=https://arboblar.uz/uz/people/ikbol-mirzo|bet=Iqbol Mirzo}}</ref>. 2009-2019-jıllarda Ózbekstan Respublikası Oliy Majlis Senatı aǵzası<ref name=":0">{{Web deregi|url=https://m.kun.uz/uz/news/2019/09/14/senator-iqbol-mirzo-toylarga-oid-yangi-taklif-bilan-chiqdi|bet=Iqbol Mirzo O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati aʼzosi|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221003135115/https://m.kun.uz/uz/news/2019/09/14/senator-iqbol-mirzo-toylarga-oid-yangi-taklif-bilan-chiqdi|arxivsáne=2022-10-03}}</ref>. 2020-jıldan berli Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Nızamshılıq Palatası deputatı<ref name=":1">{{Web deregi|url=https://m.daryo.uz/2019/12/25/oliy-majlis-qonunchilik-palatasiga-saylangan-dastlabki-125-deputat-royxati-elon-qilindi/|bet=Iqbol Mirzo O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputati|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221003135115/https://m.daryo.uz/2019/12/25/oliy-majlis-qonunchilik-palatasiga-saylangan-dastlabki-125-deputat-royxati-elon-qilindi/|arxivsáne=2022-10-03|sáne=03.10.2022}}</ref> wazıypasında islep kelmekte. == Dóretiwshilik jumısları == Dóretiwshilik úlgileri 1980-jıldan baspasózde shıǵa baslaǵan. Dáslepki qosıqlar toplamı — «Yurakning shakli» 1993-jılda daǵaza qılınǵan. Keyinshelik «Kóngil» (1994), «Seni soǵinaman» (1994), «Meni eslaysanmi?» (2000), «Tanlangan sheʼrlar» (2002), «Qóshiqlarim» (2004), «Sizni kuylayman» (2006), «Agar jannat kókda bólsa…» (2008). == Sıylıqları == Iqbol Mırza 1999-jılda [[Shuhrat medalı|«Shuhrat» medalı]] menen, 2005-jılda Ózbekstan xalıq shayırı menen, 2014-jılda Fıdayı xızmetleri ushın ordeni menen sıylıqlanadı<ref name="tarjimaihol">{{Web deregi|url=https://arboblar.uz/uz/people/ikbol-mirzo|bet=Iqbol Mirzo}}</ref>. == Shańaraǵı == Zayıbı — Nargiza Mirzaaliyeva. Perzentleri: Anvarjan Mırzaaliyev, Uluǵbek Mırzaaliyev, Kumushoy Mırzaaliyeva hám Boburmirzo Mırzaaliyev. == Derekler == {{derekler}} {{ÓzME}} [[Kategoriya:Shuhrat medalı iyeleri]] [[Kategoriya:Ózbekstan xalıq shayırları]] [[Kategoriya:Ferǵana wálayatında tuwılǵanlar]] bj9mvn9zyi2kfvayok0p2w39skwy1ww 0 16276 121794 110278 2025-06-21T22:47:55Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121794 wikitext text/x-wiki {{Derekler}} '''Tashkent qalasındaǵı INHA universiteti.'''Tashkent qalasında jaylasqan oqıw jurtı esaplanadı. ''Bul Universitette sabaqlar [[Inglis tili|Ingilis tilinde]] alıp barıladı hám Xabar texnologiyaları barısında joqarı qánigeli kadrlar tayarlaydı. Universitet [[Ózbekstan|Ózbekstanda]] joqarı orında turadı<ref>[https://web.archive.org/web/20240303081004/https://inha.uz/news/ Yangiliklar]</ref>.'' == Tariyxı == Tashkent qalasındaǵı INHA universiteti 2014-jıl shólkemlestirilgen bolıp ol Koreyanıń INHA universiteti menen sheriklikte islengen. Inha universiteti Koreyanıń Informaciya texnologiya tarawında kózge kóringen oqıwlardan biri esaplanadı. 2014 — jılı Ózbekstan hám Koreya respublikaları ortasında Tashkent qalasında Inha universiteti dúziliwi tuwrısında kelisip alındı hám sonıń menen 2014-jılı Universitet dúzildi<ref>[https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Inha_University_in_Tashkent&action=submit index.php?title=Inha_University_in_Tashkent&action=submit]</ref> . == Maǵlıwmatlar orayı == Maǵlıwmatlar orayı bul universitetti barlıq tarmaqlar menen baylanıstı támiyinleytuǵın quralı bolıp tabıladı hám studentler,xızmetkerler odan keń kólemde paydalanadı, bul maǵlıwmatlar orayı joqarı texnologiyalar menen támiyinlengen zamanagóy kompyuterler ,Microsoft office programmaları kompleksi, [[Internet brauserleri]] hám E-mail yaǵnıy elektron pochta da keń jolǵa qoyılǵan,bular hámmesi sistema boylap shólkemlestirilgen. Júdá qımbatlı kitaplar, jurnallar hám gazetalar da Maǵlıwmatlar orayı quramına kiredi. Olardıń derlik hámmesi Ingiliz tilinde jazılǵan kitaplar bolıp tabıladı. Barlıq studentler [[ID kartalar]] menen támiyinlengen jáne bul arqalı olar baspadan shıǵarıw hám busha alıw xızmetlerinen paydalana aladı. Maǵlıwmatlar orayı kameralar hám arnawlı [[seziwsheń sensorlar]] menen úskenelestirilgen. Bul oray 1-qabattıń 103-xanasında jaylasqan.<ref>[https://web.archive.org/web/20201110191932/https://inha.uz/ News]</ref> == Kompyuter labaratoriya xanaları == Inha universitetniń imaratında ulıwma bolıp 3 [[kompyuter]] laboratoriya bólmeleri bar, studentler hám xızmetkerler paydalanıwı ushın eń zamanagóy joqarı tezlikte isleytuǵın kompyuter menen úskenelestirilgen, olardıń sanı 150 esaplanadı. Kompyuterlerge studentler ushın vizual studio 2013 hám eclipce hám basqa programmalar ornatılǵan bolıp olar c++ hám Java tillerinde shınıǵıwlar ótkeriw ushın qaratılǵan, Olar joqarı tezliktegi internet penen támiyinlengen. Bul laboratoriya bólmeleri oqıwshılar hám oqıtıwshılar ushın oqıw hám jumıs maqsetleri ushın xızmet etedi hám olardan paydalanıw málim bir sistema boylap ámelge asadı <ref>[https://web.archive.org/web/20240325130546/https://daryo.uz/ Inha universiteti tashkil etiladi]</ref>. == Fizika labaratoriya xanaları == [[Fizika]] laboratoriya bólmeleri studentlerdi fizika sabaqlarında alǵan teoriyalıq bilimlerin ámelde qollaw ushın oǵırı paydalı bolıp tabıladı. Oqıwshılar túrli [[fizika laboratoriya]] úskeneleri arqalı fizikada kerekli hám zárúr bolǵan [[Nyutonnıń nızamları]] elektr tokı hám basqa temalarda qızıqlı ámeliyat jumısların ótkeredi == Data orayı == Bul Data orayı Universitettiń barlıq maǵlıwmatlar orayı bolıp tabıladı ol maǵlıwmatlar almasıwın studentler hám xızmetkerler ortasındaǵı sistema wazıypasın atqaradı. == Jónelisler == Tashkent qalasındaǵı INHA universiteti eki jóneliske iye # ''' Computer science Engineering'''(CSE) yaǵnıy kompyuter dástúri injeneringi # '''Information comunication engineering'''(ICE) yaǵnıy kompyuter injeneringi CSE bul jónelis tiykarınan programmalastırıw tarawına tiykarlanǵan bolıp tabıladı. Studentler birinshi basqıshta C++ (objact oriented programming)menen tanısadı keyinirek Java WEB progrmming boyınsha da tálim aladı, joqarı maman hám jáhán talaplarına juwap beretuǵın kadrlar tayarlaw ushın qaratılǵan. ICE Bul jónelistiń eń zárúrli táreplerinen biri bul úskeneler menen islew bolıp tabıladı yaǵnıy kompyuterdiń túrli qattı buyımları mısalı qattı yad hám basqa úskenelerdi qanday islewi, qanday tayarlanıwı hám basqa qásiyetlerin studentlerge úyretedi hám sol tarawda kadrlar tayarlaydı. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Ózbekstandaǵı universitetler]] [[Kategoriya:2014-jılda Ózbekstanda shólkemlestirilgen universitetler]] [[Kategoriya:Universitetler]] d3udzsztnq4zomsfsovgoqk3k7zc7t4 14 16277 121804 76741 2025-06-21T22:52:53Z Janabaevazizbek 10433 121804 wikitext text/x-wiki [[Kategoriya:Universitetler]] aa254tdij956olzvmytt6d27k7epryq 0 16279 121789 111389 2025-06-21T22:46:35Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121789 wikitext text/x-wiki '''Tashkent qalasındaǵı Webster universiteti''' — AQSHtıń Missuri shtatınıń Webster Groves qalasındaǵı tiykarǵı kampusına iye, akkreditatsiyadan ótken jeke universitet. Universitet Oraylıq Aziyada óz filialın ashqan birinshi Amerika universiteti esaplanadı. Tashkent qalasında Webster universiteti filialın shólkemlestiriwden tiykarǵı maqseti aktiv hám jetekshi studentlerdi tayarlawǵa qaratılǵan joqarı sapalı tálim tájiriybesin támiyinlewden ibarat. == Kampusları == Universitettiń xalıqaralıq kampusları [[Evropa|Evropanıń]] bir qansha mámleketlerinde, sonday-aq, [[Shvetsariya]], [[Avstriya]], [[Gruziya]] hám [[Gollandiyada]] jaylasqan ; [[Tailand]], [[Gana]] hám [[Qıtay]] sıyaqlı [[Aziya]] hám [[Afrika]] mámleketlerinde de filiallar bar. Universitettiń [[Oraylıq Aziya|Oraylıq Aziyadaǵı]] birden-bir filialı [[Tashkent]] qalasında ashılǵan bolıp, 2018—2019 -oqıw jılında óz iskerligin basladı. <ref>{{Web deregi|url=https://uza.uz/en/posts/tashkent-hosts-webster-university-s-official-opening-ceremon-01-11-2019|bet=Tahkent hosts Webster university’s oficcial opening ceremony}}</ref>. 2019 -jıl avgust ayında Tashkent qalasındaǵı Webster universiteti Alisher Nawayı shax kóshesi mánzilinde rekonstrukciya etilgen imaratqa kóshti. [[Fayl:Webster_University_in_Tashkent.png|solğa|nobaý|[[Tashkent|Tashkenttegi]] Webster universitetiniń sırtqı kórinisi. 2021]] == Tariyxı == Tashkent qalasındaǵı Webster universiteti Ózbekstan Prezidentiniń 2019 -jıl 20 -marttaǵı PQ-4245-sanlı sheshimine muwapıq Joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw Ministirligi hám de Webster universiteti - shólkemlestiriwshileri sherikliginde " Tashkent qalasında Webster universitetiniń tálim programmaların ámelge asırıw orayı" dúzildi<ref>{{Web deregi|url=https://lex.uz/docs/-4249072|bet=TOSHKENT SHAHRIDA VEBSTER UNIVERSITETINING TA’LIM DASTURLARINI AMALGA OSHIRISH MARKAZINI TASHKIL ETISH TO‘G‘RISIDA}}</ref>. == Bar bolǵan tálim dástúrleri == Tashkent qalasındaǵı Webster universiteti tómendegi jónelisler boyınsha bakalavriat tálim dástúrlerin usınıs etedi<ref>{{Web deregi|url=https://www.webster.uz/academics/undergraduate.php|bet=Bachelor’s Degree Programs}}</ref>: # Bachelor of Science ın Business Admınıstration — bunda pitkeriwshiler óz bizneslerin basqarıwı, kompaniyalarda basqarıw lawazımların iyelewleri hám joybarlardı basqarıwları múmkin. Studentler biznesde keń tarqalǵan túrli mashqalalardi sheshiw ushın analitik qurallar hám processlerden paydalanadı ; # Bachelor of Arts ın Economics — bunda pitkeriwshiler bank, finans, qamsızlandırıw, mámleket sektorlarında jumıs tabıwları múmkin. Studentler resursların islep shıǵarıw, bólistiriw hám tutınıwdı belgileytuǵın faktorlardı úyrenedi. Olar siyasat ózgerisleriniń ekonomikaǵa qanday tásir etiwin túsinedi, global ekonomika boyınsha kúshli bilim menen birge analitik pikirlewdi rawajlantıradı # Bachelor of Arts ın Media Studies — bunda pitkeriwshiler kommunikaciya zárúr bolǵan hár qanday orında — iri kompaniyalarda marketing bólimlerinde, baspasóz xızmetlerinde, ǵalaba xabar qurallarında, reklama agentliklerinde islewleri múmkin. Websterde studentler jámiyetshilik penen baylanıslarǵa strategiyalıq jantasıw, maqsetli kontent jaratıw hám informaciyanı sın kózqarastan analiz qılıw menen baylanıslı kónlikpelerge iye boladı ; # Bachelor of Arts ın International Relations — bunda pitkeriwshileri xalıqaralıq shólkemlerde, iri kompaniyalarda islew ilmiy tájriybesine iye boladı. Studentler xalıqaralıq basqarıw institutları ortasındaǵı quramalı múnásibetlerdi úyrenedi, jáhán mámleketleri hám xalıqaralıq birlespelerdiń ishki hám sırtqı siyasatına tásir etiwshi huqıqıy, tariyxıy, sociallıq-ekonomikalıq hám siyasiy faktorlardı analiz etedi; Webster studentleri, sonıń menen birge, jáhán jámiyetshiliginiń dinamikası, strukturalıq qásiyetleri hám gumanitar máselelerin úyrenedi; # Bachelor of Education Studies — bul programma keń kólemli tálim kontekstlerinde oqıtıwǵa qaratılǵan. Bunda oqıw programmaları, úyreniw hám tálim ilajların islep shıǵıw hám ámelge asırıwda global qamraw, pán hám texnologiya, sonıń menen birge, jergilikli jámiyetshiliktiń zárúrligine pát qaratadı. Bul bakalavriat programması studentlerge zamanagóy, globallasqan shárayatlarda oqıtıw ushın zárúr bolǵan keń kólemli qurallardı usınıs etedi. BEd qánigelikleri túrli oqıwshılardıń talap hám mútajliklerine múnásip oqıtıwshılarǵa aylanadı. # Bachelor of Science ın Management Information Systems — bul bakalavr dárejesi texnologiya hám biznes túsiniklerin birlestiredi, studentlerge IT menen baylanıslı bar hám keleshektegi biznes máselelerin sheshiw ushın zárúr bolǵan bilim hám kónlikpelerdi qáliplestiredi. Tómendegi magistratura qánigelikleri de usınıs etiledi<ref>{{Web deregi|url=https://www.webster.uz/academics/graduate.php|bet=Master’s Degree Programs}}</ref>: # Master of Business Administration (MBA); # Education and Innovation (MA); # Teaching English to Speakers of Other Languages (MA TESOL) + TESOL Certificate. == Oqıtıw sisteması == Universitet tálim proceslerine Tashkent qalasındaǵı Webster universiteti rektorı [[Vassilis Polimenis]] basshılıq qıladı<ref>{{Web deregi|url=https://news.webster.edu/2022/uzbekistan_director_polimenis.php|bet=Vassilis Polimenis Named Director of Webster University Tashkent}}</ref>. Universitette búgingi kúnde bakalavriat hám magistratura tálim dárejesinde '''4000 ǵa''' jaqın student bilim almaqta<ref>{{Web deregi|url=https://news.webster.edu/2022/tashkent-record-enrollment.php|bet=Webster University Tashkent Achieves Record Enrollment Growth}}</ref>. [[Fayl:Vassilis_Polimenis_DSC_00367.png|alt=Vassilis Polimenis. Webster Universiteti rektori|solğa|nobaý|197x197 nükte|Vassilis Polimenis. [[Tashkent|Tashkent qalasındaǵı]] Webster universiteti rektorı]] Filial jılına eki ret studentlerdi qabıl etedi. Sol tártipte, qabıl etilgen gruppalar avgust yamasa yanvar ayında oqıwdı baslaydı. Oqıtıw sisteması CANvAS elektron tálim platforması tiykarında ámelge asırıladı. Bul elektron tálim platforması kompyuter hám mobil uyalı baylanıs telefonlarına júklengen halda, úy wazıypası hám tapsırmalardı júklew, pánlerdiń onlayn talqılawında qatnasıw, alınǵan bilimlerdi bekkemlew ushın onlayn testlerdi orınlaw hám oqıtıwshı menen tikkeley onlayn baylanıs qılıw imkaniyatın beredi. == Imarat == Tashkent qalasındaǵı Webster universiteti ashılǵan dáwirden baslap paytaxt orayındaǵı tariyxıy imaratta jaylasqan bolıp, Respublika Joqarı tálimi salasında xalıqaralıq sheriklikti rawajlandırıwda sadıqlıq tımsalına aylandı. Sonıń menen birge, 2020 -jılda da Joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw Ministirligi Websterga qońsılas jay hám jer ajıratdi. Studentler hám sırt ellik oqıtıwshılar ushın jataqxana, qosımsha oqıw xanalar, informaciya laboratoriyaları, video hám audio programmaların jazıw studiyaları dúzildi. Arqa bınada studentler ushın sport zalı hám awqatlanıw zonaları islengen. == Informaciya resurs orayı == Informaciya resurs orayı (e-library) 30 orınlı elektron kitapxana esaplanadı. Informaciya resurs orayı studentlerge Sent-Luisdagi oraylıq kitapxanadan paydalanıw, xalıqaralıq ilimiy-texnikalıq maǵlıwmatlar hám 5690 nan artıq elektron sabaqlıq hám de ádebiyatlar bazasına kirisiw imkaniyatın beredi. == Alumnı == * Eldor Sattarov — «Kings Academy» oqıw orayı tiykarshısı * Saodat Tadjibaeva — MA TESOL instruktor * Kámal Abdurahmonov — «Golden Years» oqıw orayı tiykarshısı * Pıruza Tuychiyeva — «Canadian School of Tashkent» mektep direktor orınbasarı * Eldor Nabiyev — Tashkent qalasındaǵı Ximiya xalıq aralıq universiteti dekan orınbasarı * Munisa Muxtarova — Akfa universiteti dekanı * Sanjar Djalalov — «Sam IELTS» oqıw orayı tiykarshısı * Indira Abdullaeva — «IT KIDS» oqıw orayı tiykarshısı, Ózbekstan biznes jetekshileri grantı (UBL) jeńimpazası == Atletika == Webster universitetiniń atletik talisması [[Gorlok]] bolıp, mekteptiń Webster Grovesdaǵı Gore hám Lockwood avenyuları búrsheginde jaylasqanı húrmetine usınday atalǵan. * Erkeklar sportı: [[futbol]], [[basketbol]], [[voleybol]] hám stol tennisi; * Hayallar sportı: [[basketbol]], stol tennisi hám [[voleybol]]. == Jáne qarań == * Ózbekstanda tálim * Webster Universiteti * Jeke universitetler == Derekler == {{Derekler}} == Siltemeler == * [https://web.archive.org/web/20240325124000/https://www.webster.uz/ Rasmiy veb-sayt] * [https://www.linkedin.com/company/webster-uzbekistan/ Rasmiy LinkedIn sahifa] * [https://twitter.com/WTashkent Rasmiy Twitter sahifa] * [https://www.instagram.com/websteruzbekistan/ Rasmiy Instagram sahifa] * [https://www.facebook.com/webstertashkent Rasmiy Facebook sahifa] * [https://t.me/websteruniversitytashkent Rasmiy Telegram sahifa] * [https://www.youtube.com/@websteruniversityintashken9052 Rasmiy YouTube sahifa] [[Kategoriya:Ózbekstandaǵı universitetler]] [[Kategoriya:2019-jıl shólkemlestirilgen universitetler]] [[Kategoriya:Universitetler]] od92lwgabcmbupwtwentes9w7oie4il 0 16280 121799 110454 2025-06-21T22:49:26Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121799 wikitext text/x-wiki '''[[Tashkent]] qalasındaǵı Turin politexnika universiteti''' – Ózbekstannıń Joqarı oqıw jurtlarınan biri<ref>[http://www. Polito.uz Polito.uz veb-sahifasi]</ref><ref>{{Citation |title=Oligoh.uz |url=http://oliygoh.uz/oliygoh/28 |year= |access-date=2016-03-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170714090749/http://oliygoh.uz/oliygoh/28 |archive-date=2017-07-14}}</ref><ref>{{Citation |title=Abuturent.uz |url=http://abituriyent.uz/blog/2010/01/turin-politexnika-universiteti- |year= |access-date=2016-03-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160329103222/http://abituriyent.uz/blog/2010/01/turin-politexnika-universiteti- |archive-date=2016-03-29}}</ref><ref>{{Citation |title=Oʻza.uz |url=http://uza.uz/uz/documents/toshkent-shahrida-turin-politexnika-universiteti-faoliyatini-tashkil-etish-togrisida-28.04.2009-7858 |year= |access-date=2016-03-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160328110842/http://uza.uz/uz/documents/toshkent-shahrida-turin-politexnika-universiteti-faoliyatini-tashkil-etish-togrisida-28.04.2009-7858 |archive-date=2016-03-28}}</ref><ref>{{Citation |title=Ziyo.net |url=http://institutions.ziyonet.uz/uz/object/show/13069 |year= |access-date=2016-03-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160109195046/http://institutions.ziyonet.uz/uz/object/show/13069 |archive-date=2016-01-09}}</ref>. == Tariyxı == [[Fayl:TTPU's_entrance.jpg|nobaý]] [[Italiya|Italiyanıń]] [[Turin]] qalasındaǵı Turin politexnika universiteti menen sheriklikte islengen bul universitet Tashkent qalası Almazar rayonında jaylasqan. Universitettiń tiykarǵı maqseti joqarı texnologiyaǵa tiykarlanǵan sanaattıń joqarı tarmaqlarına jetik kadrlar jetkiziwden ibarat esaplanadı. Ózbekstannıń bilimlendiriw tarawında joqarı mártebege iye bolǵan universitet [[Ózbekstan Respublikası prezidentiniń]] sheshimine muwapıq sanaattıń joqarı tarmaqların jáne de rawajlandırıw hám sol sheńberde sanaattıń rawajlanıp atırǵan tarmaqları ushın joqarı maman kadrlar jetkizip beriw haqqındaǵı nızamına muwapıq [[2009 -jıl 28-aprelde]] shólkemlesken. Universitet penen [[Ózbekstan Respublikası Joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw Ministirligi General Motors]] kompaniyası keń kólemde sheriklikti jolǵa qoyǵan. == Tálim processleri == Universitette oqıw processleri Italiyanıń Turin universiteti hám xalıqaralıq standartlaǵa uyqas túrde alıp barıladı Italiyadan kelgen joqarı maman professorlar hám jergilikli professorlar studentlerge tálim beredi. Universitette sabaqlar tolıq [[Inglis tili|inglis]] tilinde alıp barıladı. Sabaq processleri zamanagóy metodikalıq jónelislerge uyqas túrde alıp barıladı. Studentlerge ilim alıwları ushın hámme sharayatlar jaratılǵan. [[Internet]] penen támiyinlengen pútkil universitet boylab [[Wi-Fi]] tarmaǵı islep turadı. Ózbekstanda hám xalıqaralıq kólemde ámel etetuǵın diplom beriledi. == Fakultetler == === Informaciya texnologiyaları hám islep shıǵarıwda BTA === Bul jóneliste studentlerge birinshi náwbette zamanagóy informaciya texnologiyaları hám olardıń qollanılıwı boyınsha tálim beriledi, taǵı [[programmalastırıw]] texnologiyası C, C++, HTML, SASS, CSS, JAvA, JavaScript, Bootstrap, Python, PHP, React hám basqa programmalastırıw tilleri boyınsha kónlikpelerge ıyelewleri múmkin. === Sanaat-puqara qurılıs hám arxitekturası === Sanaattıń zárúrli tarmaqlarınan bolǵan qurılıs hám arxitektura boyınsha studentlerdi qabıl etedi hám qurılıs texnologiyası, kóp tarmaqlı óndiriste qurılıs hám arxitektura boyınsha jetik kadrlar jetistirip shıǵarıwǵa maslasqan. === Energetika === Bul jóneliste studentlerge sanaatta energetikanı islep shıǵarıw jáne onı basqarıw, bólistiriw sıyaqlı tarawlarǵa jóneltirilgen tarmaqlarǵa kadrlar jetistirip beredi. === Mashinasazlıq texnologiyası === Universitette eń kóp jay mine sol fakultet úlesine tuwrı keledi hám mashinasazlıq texnologiyası universitettiń eń zárúrli tarmaqlarınan biri esaplanadı. == Derekler == {{Derekler|2}} [[Kategoriya:Ózbekstandaǵı universitetler]] [[Kategoriya:2009-jılda Ózbekstanda shólkemlestirilgen universitet]] [[Kategoriya:Universitetler]] 6uficujimy7kgzxk00893l6tpgazpwb 0 16480 121887 110164 2025-06-22T09:26:18Z Janabaevazizbek 10433 /* Derekler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Aeroport → [[Kategoriya:Aeroportlar using [[Project:AWB|AWB]] 121887 wikitext text/x-wiki {{Aeroport infoqutısı | atı = Qońırat aeroportı | jergilikli atı = {{small|Қоңырат аэропорты}} | jergilikli atı-a = | image = | caption = | IATA = | ICAO = UTNK<ref>[http://airportsbase.ru/Uzbekistan/all/Kungrad/KUNGRAD Airport codes of Uzbekistan]</ref> | túri = rezervlik qonıw maydanshası | iyesi = {{UZB}} húkimeti | operator = [[Ózbekstan hawa jolları]] | xızmet qalası = [[Qońırat]], [[Qaraqalpaqstan]] | jaylasıwı = <!-- if different than above--> | metric-elev = y | elevation-m = 62 | web sayt = | koordinatları = {{coord|43|05|00|N|58|53|07|E|type:airport_region:UZ|display=inline, title}} | túyrewish_karta = Ózbekstan | túyrewish_relyef = yes | túyrewish_karta_ólshem = 250 | túyrewish_karta_táriyp = Aeroporttıń Ózbekstan kartasındaǵı ornı | túyrewish_birka = '''UTNK''' | túyrewish_birka_poziciya = top | metric-rwy = y | r1-number = 18/36 | r1-length-m = 1500 | r1-surface = Beton | footnotes = }} '''Qońırat aeroportı''' — [[Qaraqalpaqstan|Qaraqalpaqstannıń]] [[Qońırat]] awılında jaylasqan burınǵı aeroport<ref>[http://airportsbase.ru/Uzbekistan/all/Kungrad/KUNGRAD Airport codes of Uzbekistan]</ref>. Ol jeńil samolyotlar, barlıq túrdegi vertolyotlardıń rezerv maydanı bolıp, [[aviaciya]] jumısları ushın paydalanılǵan. == Derekler == {{Derekler}} {{Ózbekstan aeroportları}} {{Qaraqalpaqstan aeroportları}} {{airport-stub}} [[Kategoriya:Aeroportlar]] [[Kategoriya:Qaraqalpaqstan aeroportları]] o8i2ux8kwoasw1vdobsgdbazfamg406 10 17266 121847 79447 2025-06-22T08:51:05Z Janabaevazizbek 10433 /* top */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Tiller shablonları → [[Kategoriya:Tiller úlgileri using [[Project:AWB|AWB]] 121847 wikitext text/x-wiki {{ref-lang|ózb.|ózbekshe|}}<noinclude> [[Kategoriya:Tiller úlgileri]] </noinclude><noinclude>{{doc}}</noinclude> e44tbh96c9y9cgc75pqj173i769vh36 0 17279 121888 110297 2025-06-22T09:26:20Z Janabaevazizbek 10433 /* Derekler */ clean up, replaced: [[Kategoriya:Aeroport → [[Kategoriya:Aeroportlar using [[Project:AWB|AWB]] 121888 wikitext text/x-wiki '''Tuley aeroportı''' — [[Qaraqalpaqstan|Qaraqalpaqstannıń]] [[Jaslıq (qala)|Jaslıq]] awılı jaqınında jaylasqan aldınǵı aeroport. Ol jeńil samalyotlar, bárshe túrdegi vertalyotlardıń rezerv maydan bolıp, [[Aviaciya|aviaciya]] isleri ushın paydalanıladı. Sonday-aq, aeroport jaqınında [[Jaslıq aerodromı|áskeriy aerodrom]] da bar. == Derekler == {{Derekler}} {{Ózbekstan aeroportları}} {{Qaraqalpaqstan aeroportları}} {{airport-stub}} [[Kategoriya:Aeroportlar]] [[Kategoriya:Qaraqalpaqstan aeroportları]] 23ga6aie4rlod5ixc5xc8beie832q74 0 17590 121796 111450 2025-06-21T22:48:34Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121796 wikitext text/x-wiki {{JOO infoqutısı|logotip=Logo of Samarkand State Medical University.png|original=Samarqand mámleketlik medicina universiteti|prezident=|rektor=[[Rizayev Jasur Alimdjanovich]]|bakalavriat=10 ta yoʻnalish|kempus=}}  '''Samarqand mámleketlik medicina universiteti'''<ref>[https://www.sammu.uz Samarqand mámleketlik medicina universiteti]</ref>. (2022-jıl 1-aprelge shekem Samarqand mámleket medicina institutı) — [[Oraylıq Aziyada]] eń eski medicinalıq joqarı oqıw ornılardan biri esaplanadı. [[Universitet]] dúnyaǵa hawazası tarqalǵan hám ásirler dawamında ilim hám bilim orayı bolıp kelgen [[Samarqand]] qalasında jaylasqan.    Respublika húkimetiniń sheshimi menen Samarqand mámleket medicina universiteti 1930-jılda, bunnan 90 jıl burın islengen. Universitetimiz óziniń dańqlı tariyxı dawamında tek ǵana Ózbekstan, bálkim pútkil Oraylıq Aziya aymaǵındaǵı jetekshi medicina joqarı oqıw orınlarınan birine aylanıw jolında uzaq joldı basıp ótti.    1930 -jılda Ózbekstan Xalıq Komissarları Keńesiniń 1930-jıl 7-maydaǵı 80-sanlı sheshimi menen Samarqand qalasında Ózbekstan Mámleket Medicina institutı (O'zDTI) dúzildi. Bul Oraylıq Aziya xalqı ushın úlken waqıya boldı, sebebi bul aymaqta ǵárezsiz medicina joqarı tálim shólkemi joq edi.   Respublika ǵárezsizlikke eriskennen keyin, Samarqand mámleketlik medicina institutı (2022-jıl aprel ayınan baslap - Universitet) bólek rawajlandı. 1997-jılda mámleketimizde «Kadrlar tayarlaw milliy programması», 1998-jılda den sawlıqtı saqlawdı reformalaw mámleketlik programması qabıllandı, onıń nátiyjesinde 1999-jılda Joqarı miyirbiykelik jumısı fakulteti dúzildi. 2001-jılda bólim ashıldı hám 2005-jıldan baslap, medicinalıq pedagogika fakulteti, keyingi jıllarda stomatologiya, medicinalıq profilaktika, medicinalıq biologiya, farmacevtika fakultetleri hám 2020-jıldan baslap studentler jańa jónelis «Xalıq shıpakerlik kásibi» baǵdarı boyınsha oqıtılıp atır. 2020 -jılda COVID-19 koronavirus pandemiyası dúnyanıń derlik barlıq mámleketlerindegi barlıq turmıs tarawlarına túpten tásir kórsetti. Hátte, ózgerisler oǵada tereń boldı, sanitariya-epidemiologiya talaplarına turaqlı ámel qılıw mánisinde olarǵa iykemlesiwimiz kerek degen pikirler de bar.  Pandemiya - tálim hám tárbiyaǵa da úlken tásir kórsetti. Biziń universitetimiz, respublikanıń barlıq tálim mákemeleri sıyaqlı, pandemiyanıń birinshi kúnlerinen-aq aralıqtan oqıwǵa ótti. 2013-jıldan baslap, óziniń elektron tálim platforması jaratıldı hám oqıw jılınıń aprel ayınan pútkil oqıw procesi aqırına shekem tabıslı iskerlik kórsetti.  Universitetimizdiń ayrıqsha qásiyetleri hám kadrlar potencialınıń tiykarǵı súyenishin medicina xızmetkerleri quraǵan bolıp, karantin engiziliwiniń basınan baslap olar aralıqtan oqıtıw talapları tiykarında barlıq islerdi demde qayta qurıwǵa eristi. 2020 -2021-oqıw jılı basınan onlayn sabaq ótiw ushın instituttıń ulıwma jańa elektron platforması jumıs basladı, barlıq tiykarǵı oqıw materialları elektron formatqa ótkerildi hám arnawlı jaratılǵan virtual resurs bazalarına jayǵastırıldı, olarǵa barlıq oqıtıwshı hám studentler kirisiw múmkinshiligine iye.  2021-jıl 24-dekabr kúni Ózbekstan Respublikası Prezidenti tárepinen joqarı tálim sistemasında «Mámleket joqarı tálim mákemeleriniń oqıw-stilistik hám basqarıw ǵárezsizligin támiyinlewge tiyisli qosımsha ilajlar tuwrısında»ǵı hám «Mámleket joqarı tálim mákemeleriniń finanslıq ǵárezsizligin támiyinlew ilajları tuwrısında»ǵı eki zárúrli hújjetke qol qoyıldı.  Qabıl etilgen hújjetler mámleket joqarı oqıw orınların rawajlandırıwda jańa jol ashtı.Usı hújjetlerge muwapıq joqarı tálim mákemeleri jáne onıń filialları ushın óz jobası tiykarında oqıw-stilistik hám basqa oqıw-stilistik ádebiyatlar jaratılıwı hám baspa etiliwi sıyaqlı huqıq hám múmkinshiliklerge; tálim sapasın ishki baqlaw mexanizmlerin jaratıw hám engiziw; tálim, pán, onıń nátiyjelerin ámeliyatqa engiziw hám kommerciyalastırıw, mámleketlik emes strukturalar, kommerciya hám kommerciyalıq bolmaǵan shólkemlerin jaratıw menen baylanıslı tiykarǵı iskerlikti ámelge asırıw; joqarı tálim mákemeleri ushın belgilengen standartlarǵa qaramastan, shólkem dúzilisin tastıyıqlaw hám kadrlardı anıqlaw; miynet bazarı mútajliklerine tiykarlanǵan jańa jónelis hám qánigelikler ashıw, ámeldegi tarawdıń hám qánigeliklerdi tamamlaw; professor -oqıtıwshılar hám basqa xızmetkerlerdi qabıllaw, bosatıw hám ishki rotaciya qılıw tártip-dástúrlerin engiziw; shet el puqaralardı is haqı tólenetuǵın tiykarlarda qabıllaw hám aralıqtan oqıtıwdı shólkemlestiriw huqıqına iye boladı. Universitet rektori bul hújjetler tek ǵana huqıq hám ǵárezsizlikti támiyinlew, bálkim olardıń ámelge asırılıwı ushın universitet xızmetkerleri moynına bólek juwapkershilik júklewin aytıp ótdi.  Usı hújjetlerge muwapıq, mámleket joqarı tálim mákemeleri dizimine Samarqand mámleket medicina universiteti 2022-jıl 1-yanvardan baslap, finanslıq ǵárezsizlikke eriskenligi sebepli quramına kiritilgenligi tastıyıqlandı. Universitetlerge is haqı tólenetuǵın kontrakt tiykarında oqıtıw ǵárejetlerin belgilew, studentler tárepinen tólenetuǵın kontrakt boyınsha tólew-kontrakt shártlerin belgilew hám uzaytırıw, shártnama tiykarında jergilikli hám shet el professor -oqıtıwshılardı hám qánigelerdi oqıw procesine zamanagóy pedagogikalıq texnologiyalardı qollanıw hám ilimiy-izertlew jumısların alıp barıw, oqıw-stilistik hám ilimiy processler menen shuǵıllanatuǵın, professor -oqıtıwshılardıń tolıq waqıtlı birliklerin engiziw boyınsha standartlardı islep shıǵıw, shet el joqarı maman qánigelerge mıynet haqı, studentler ushın stipendiyalar hám grantlardı óz qarjları esabınan ajıratıw, avtorlıq huqıqına iye bolǵan óndiriwshilerden shet mámleketlerden oqıw hám ilimiy ádebiyatlar, oqıw-stilistik qóllanbalar hám oqıw-metodikalıq qollanbalardı tuwrıdan-tuwrı satıp alıw, bos orın hám imaratlarda is haqı tólenetuǵın xızmetler kórsetiw rejimin belgilew, avtotransport qurallarınıń jıllıq kilometr shegarasın hám olardı remontlawǵa qoyılatuǵın talaplardı belgilew boyınsha ǵárezsiz túrde qarar qabıllaw kepilligi beriledi.  2022-2023-oqıw jılınan baslap, oqıw -stilistik tarawda dizimge kiritilgen universitetlerge oqıw jobaları hám jobaların, sonıń menen birge ilmiy tájriybe talapların tastıyıqlaw kepilligi beriledi; tálim tili hám formasın anıqlaw ; doktorantlar hám talabanlar tárepinen ilimiy baslıqlıǵın ámelge asırıw rejimin tastıyıqlaydı; magistraturada sırtqı, keshki, tálimdi engiziw; joqarı oqıw orınları ushın sabaqlıqlar hám basqa oqıw-stilistik hám ilimiy ádebiyatlardı islep shıǵıw hám baspa etiw; tálim sapasın ishki qadaǵalawdı belgilew hám ámelge asırıw; bakalavriat hám magistraturada oqıw shártlerin belgileydi. Sonıń menen birge, olar sırt el puqaraların shet el joqarı oqıw orınlarınan kóshiriw tuwrısında qarar qabıllawları, imtixanlar ótkeriw tártibi hám bahalaw kriteryaların tastıyıqlawları múmkin.  2022-2023-oqıw jılınan universitetlerde tálim, pán, sonıń menen birge, izertlew nátiyjelerin ámeliyatqa engiziw hám kommerciyalastırıw salasındaǵı iskerlik penen shuǵıllanatuǵın strukturalıq birlikler múmkinshiligi jaratıladı. Sonıń menen birge, universitetler ishki qaǵıydaların, atap aytqanda kiyiniw mádeniyatın ǵárezsiz túrde belgileydi. Qadaǵalaw-baqlaw komissiyası dúziledi, ol jaǵdayda universitet bólimleri hám ministrlikleri basshıları, sonıń menen birge, xalıq wákilleri qatnasadı. Universitet iskerliginde keń huqıq hám kepilliklerge iye boladı. Qararlarǵa kóre, studentler, izertlewshilerdiń hám oqıtıwshılar xalıq aralıq maǵlıwmatlar bazalarına biypul kirisiw múmkinshiligine iye boladı.Universitet kitapxanalarındaǵı ádebiyatlar nomerlestiriledi hám Ózbekstan Respublikası Joqarı bilimlendiriw Ministirliginiń «Elektron kitapxana» platformasında baspadan shıǵarıladı. Universitetlerdegi barlıq esabatlar onlayn formatqa ótkeriledi hám sol maqsette Joqarı bilimlendiriw Ministirligi Jáhán banki menen birgelikte basqıshpa-basqısh joqarı tálim processlerin basqarıw informaciya sistemasın ámelde qollaydı. Sonıń menen birge, 2024-jılǵa shekem oqıw-stilistik, ilimiy-laboratoriya hám arnawlı texnika, oqıw-stilistik ádebiyatlar, importı boyınsha bajıxana bajlarınan azat etiw, universitettiń materiallıq-texnikalıq bazası hám potencialın jáne de bekkemlewge xızmet etedi.  Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoyevtıń 2022-jıl 1-apreldegi «Samarqand mámleket medicina universitetin shólkemlestiriw hám kadrlar tayarlaw sistemasın jáne de jetilistiriw tuwrısında»ǵı sheshimi Samarqand mámleket medicina institutı bazasında mámleketimiz hám xalıq aralıq tájiriybelerdiń eń aldıńǵı jetiskenliklerin ózgeshe sáwlelendirip, zamanagóy medicina universitetin jaratıw mánisin ańlatadı. Universitetimiz onıń ushın zárúr bolǵan barlıq zatqa iye, atap aytqanda kúshli ilimiy-pedagogikalıq potensial, bay materiallıq-texnikalıq baza hám maman medicina xızmetkerlerin tayarlawdıń uzaq waqıttan berli úrp-ádetleri bar. Prezident pármanına qaray, oqıw procesin ámeliy kónlikpelerdi qáliplestiriwge báǵdarlaw, aldıńǵı pedagogikalıq texnologiyalar, oqıw programmaları hám innovciyalıq materiallardı xalıq aralıq tálim standartları tiykarında keń engiziw, klinika hám oqıw -stilistik bazada teoriyalıq bilimler hám ámeliyattıń kombinaciyasın támiyinlew ushın zárúr shárt-shárayatlar jaratıw, sırt el universitetleri menen sheriklik sheńberinde studentler, professor -oqıtıwshılar hám izertlewshiler ushın akademikalıq mobillik programmaların islep shıǵıw, medicina joqarı oqıw orınları medicina ámeliyatındaǵı orın alǵan mashqalalardı sheshiw boyınsha fundamental, ámeliy hám innovciyalıq izertlewler alıp barıw, «Universitet 3. 0» konsepsiyasın basqıshpa-basqısh engiziw, bul medicina tálimi, pán, ámeliy den-sawlıqtı saqlawdı ekonomikanıń real sektorları menen tıǵız baylanıslılıǵın támiyinleydi.   Bul qararda universitettiń ámeliy baǵdarın rawajlandırıwǵa, atap aytqanda, Samarqand wálayatı den sawlıqtı saqlaw ilimiy-izertlew emlewxanası negizinde ilimiy-izertlew reabilitaciyasi hám sport medicinası institutı, balalar xirurgiya klinikasınıń birinshi hám ekinshi klinikaları negizinde universitettiń kóp tarmaqlı klinikası, L. M. Isayev atındaǵı epidemiologiya, mikrobiologiya, juqpalı hám parazitar kesellikler ilimiy-ámeliy medicina orayı hám L. M. Isayev atındaǵı klinikası filial tiykarında qánigelestirilgen Mikrobiologiya, virusologiya, juqpalı hám parazitar kesellikler ilimiy-tekseriw institutı jáne onıń klinikaları, Neyroxirurgiya hám neyroreabilitaciyańa qánigelestirilgen ilimiy-ámeliy orayı, immunologiya, allergologiya hám insan genomikasi ilimiy orayına bólek itibar qaratılıp atır. == Universitet tariyxı ==   [[Samarqand]] [[Mámleket]] [[medicina]] universiteti tariyxı uzaq 1930 -jıldıń may ayınan baslanadı<ref>[https://oliygoh.uz/oliygohlar/samarqand-tibbiyot-instituti   Samarqand Davlat Meditsina Instituti 1930-yilning 7-may oyida Oʻzbekiston Xalq Komissarlari Kengashining 80-sonli Qaroriga binoan [[Oʻzbek]] [[Davlat]] tibbiyot instituti sifatida tashkil etilgan.]</ref>, sol jıldı 7-mayda Ózbekstan Xalıq Komissarlari Keńesiniń 80-san Qararına qaray Ózbek Mámleket medicina institutına tiykar salınǵan. Universitet házirgi kúnge shekem 40 mıńnan zıyat maman shıpakerlerdi tayarlap bergen. Dúzilgen kúnden baslap universitet rektorlari * Nemtsovich, Lev Solomonovich (1930—1935) * Nedosekov, Yulius Solomonovich (1935—1942) * Zaxidov, Xakim Zaxidovich (1943—1945) professor * Abdullayev, Rauf Abdullayevich (1945—1951) professor OʻzRda xizmet kórsetken ilim piadyısı * Odilov, Aziz Qudratovich (1951—1955) dotsent * Mirzamuhamedov, Mannap Atamatovich (1955—1961) professor. Oʻzbekistonnıń jetekshi pediatrı, Oʻzbekstanda xızmet kórsetken ilim pidayisı * Xaitov, Musa Nazarovich (1961—1966) docent. Oʻzbekstan SSR Joqarı Keńesiniń deputatı, KP Samarqand qalası bóliminiń birinshi xatkeri Uz. * Vaxabova, Oʻktam Karimovna (1966—1981) professor, OʻzRda xizmet kórsetken ilim pidayısı, SSR Joqarı Keńesiniń deputatı. * Aripov, Subxankul Aripovich (1981—1986) professor, OʻzRda xizmet kórsetken ilim pidayısı, Oʻz.R.da xızmet kórsetken shıpaker. * Kamalov, Nuriddin Mirzayevich (1986—1995) docent. * Moʻminov, Akram Ibragimovich (1995—2000) professor, Oʻz.R.da xızmet kórsetken ilim pidayısı. * Sobirov, Bahodir Urdushovich (2000—2004) professor. * Shamsiyev, Azamat Muxitdinovich<ref>[https://m.kun.uz/uz/news/2020/02/14/samarqand-mámleketlik-medicina-institutınıń-uzaq-jıllıq-rektori-jumıstan-alındı Azamat Muxitdinovich Shamsiyev 2004-2020]</ref> (2004—2020) professor. Nyu-York Pánler akademiyasınıń aǵzası. * Rizayev, Jasur Alimdjanovich (2020-jıldan) professor.<ref>[[Rizayev Jasur Alimdjanovich]]</ref> == Fakultetler == '''Házirgi kúnde universitette bakalavriattıń 9 baǵdarı boyınsha 9 fakultette oqıtıw jumısları ámelge asırılıp atır:''' Fakultetler: «Emlew fakulteti»; «Pediatriya fakulteti»; «Medicinalıq pedagogika fakulteti»; «Joqarı miyirbiykelik jumısı fakulteti»; «Stomatologiya fakulteti»; «Farmatsiya fakulteti»; «Medicinalıq profilaktika, den sawlıqtı saqlaw hám medicinalıq biologiya fakulteti»; «Xalıq aralıq fakultet»; «Joqarı oqıw jurtınan keyingi tálim fakulteti» '''Bakalavr taʼlim jónelisi qániygeligi:''' «Ulıwma medicina (emlew jumısı ) »- 1930 -jılda islengen; «Pediatriya ishi»- 1963-jılda ; «Kasiplik tálimi (emlew jumısı ) »- 2005-jılda ; «Kasiplik tálimi (emlew jumısı ) »- 2005-jılda ; «Stomatologiya»- 2009 -jılda ; «Medicinalıq profilaktika» (2016 ), «Farmatsiya» (2018), «Farmaciya» (2018), «Xalıq shıpakerlik kásibi» (2020 ) '''2020-jıldan baslap institutta 6 dana qospa taʼlim baǵdarı hám «MBBS» xalıq aralıq dástúri óz iskerligin basladı.''' «Davolash isi» «Pediatriya isi» «Stomatologiya» «Joqarı miyirbiykelik isi» «Klinikalıq psixologiya» «Menejment: Den sawlıqtı saqlaw salasında menejment» «MBBS» Bul fakultetler óz iskerligin 74 kafedra tiykarında alıp barmaqta. Olarda 1190 oqıw bólmeleri, zamanagóy kompyuterler hám 75 multimedia auditoriyaları menen úskenelestirilgen. Samarqand medicina institutında akademikalıq licey de iskerlik kórsetip atır. == Derekler == {{Derekler}} == Siltemeler == * [https://www.sammu.uz SamDTU Rasmiy saytı] * [https://interactive.sammu.uz/uz/ SamDTU interaktiv xızmetlerr saytı] * [https://web.archive.org/web/20220418155550/https://interactive.sammu.uz/uz/acceptance SamMMU Rektorı onlayn qabıllawxanası] (Wayback Machine saytında 18-aprel 2022-jıl sánesinde arxivlengen) * [https://mt.sammu.uz SamDTU Aralıqtan ta'lim platforması] * [https://e-library.sammu.uz SamMMU Elektron kitapxanası] * [https://www.instagram.com/sammu_education] * [https://www.facebook.com/sammu.education] * [https://t.me/sammu_education] * [https://www.youtube.com/@sammu_education] * [https://t.me/sammiarm @SamMIARM] telegram kanalı {{Oʻzbekstan medicinalıq joqarı oqıw orınları}} [[Kategoriya:Medicina]] [[Kategoriya:Universitetler]] dww6tug9jutdoc36n0qbpevkmn651jm 0 17600 121798 109682 2025-06-21T22:49:09Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121798 wikitext text/x-wiki '''Berlin kórkem óner universiteti.'''[[Berlin]] hám [[Germaniyadaǵı]] eń iri mámleketlik kórkem óner joqarı oqıw orınları bolıp, [[Evropa]] hám dúnyadaǵı uqsas institutlardan kórkem ónerdiń túrli túrlerin qamtıp alǵan tórt fakultettiń kem ushıraytuǵın kombinatsiyası menen ajralıp turadı. Súwretleytuǵın kórkem óner, muzıka, dizayn, drama hám muzıkalı teatr (xoreografiyadan tısqarı ) baǵdarları boyınsha qánigeler tayarlaydı. [[Fayl:Kriegslazarett_Kunstakademie_Berlin_1914.jpg|oñğa|nobaý|170x170 nükte| Korollik kórkem óner akademiyasınıń áskeriy gospitalı, [[1914-jıl|1914]]-jıl ]] Universitet Berlindegi óz tariyxiy túbirlerine iye bolǵan bir neshe [[joqarı oqıw orınların]] birlestirdi. UdK Berlin quramına kiritilgen dúnyadaǵı eń áyyemgi kórkem óner universitetlerinen biri. [[1696]]-jılda Brandenburg saylawshısı Fridrix I tárepinen tiykar salınǵan akademiyaǵa barıp taqaladı, ol tariyx dawamında qayta-qayta jańalanǵan hám atın ózgertirgen<ref name="StammbaumUdK">{{Web deregi|url=https://www.udk-berlin.de/public/1_zentral/Dokument/Universitaet/Geschichte/StammbaumUdK.pdf|bet=StammbaumUdK|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220308104819/https://www.udk-berlin.de/public/1_zentral/Dokument/Universitaet/Geschichte/StammbaumUdK.pdf|arxivsáne=2022-03-08|til=de|baspaxana=udk-berlin.de|qaralǵan sáne=2019-3-20}}</ref>. 1869-jılda islengen, sonıń menen birge, UdK Berlin menen baylanıslı bolǵan Berlin muzıka mektep [[1920-jıl]]<nowiki/>larda natsistler húkimet tóbesine kelgenge shekem Leo Kestenberg hám Pol Hindemit sıyaqlı ataqlı muzıkashılar hám oqıtıwshılar menen ataqlı edi. [[Ekinshi jáhán urısı]]<nowiki/>nan keyin Berlinde tórt sektorǵa bólingen<ref name="4 сектора">{{Web deregi|url=http://www.opive.de/?p=3640|bet=Берлин после 1945 года|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190405013713/http://www.opive.de/?p=3640|arxivsáne=2019-04-05|sáne=07/01/2012|til=ru|baspaxana=opive.de|qaralǵan sáne=2019-3-21}}</ref>,universitet kórkem tálimi qayta tiklendi<ref name="Geschichte Das Institut">{{Web deregi|url=https://www.udk-berlin.de/studium/tonmeister/ueber-uns/geschichte/|bet=Geschichte Das Institut|til=de|baspaxana=udk-berlin.de|qaralǵan sáne=2019-11-24}}</ref>. 1975-jılda aldın bólek bolǵan joqarı oqıw orınları «Joqarı kórkem óner mektebi», atap aytqanda  Prussiya Kórkem Akademiyası, Stern konservatoriyası, [[Berlin]] Hochschule fur Musik,2001-jılda «Joqarı kórkem óner mektebi» Berlin Kórkem óner universiteti (UdK Berlin) dep ózgertirildi<ref name="HdK und UdK">{{Web deregi|url=https://www.udk-berlin.de/universitaet/die-geschichte-der-universitaet-der-kuenste-berlin/hdk-und-udk-berlin/|bet=HdK und UdK Berlin|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181106005048/https://www.udk-berlin.de/universitaet/die-geschichte-der-universitaet-der-kuenste-berlin/hdk-und-udk-berlin/|arxivsáne=2018-11-06|til=de|baspaxana=udk-berlin.de|qaralǵan sáne=2019-3-9}}</ref><ref name="StammbaumUdK">{{Web deregi|url=https://www.udk-berlin.de/public/1_zentral/Dokument/Universitaet/Geschichte/StammbaumUdK.pdf|bet=StammbaumUdK|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220308104819/https://www.udk-berlin.de/public/1_zentral/Dokument/Universitaet/Geschichte/StammbaumUdK.pdf|arxivsáne=2022-03-08|til=de|baspaxana=udk-berlin.de|qaralǵan sáne=2019-3-20}}</ref><ref name="seit 1975">{{Web deregi|url=https://www.udk-berlin.de/universitaet/die-geschichte-der-universitaet-der-kuenste-berlin/hdk-und-udk-berlin/professorinnen-und-professoren-seit-1975/|bet=Professorinnen und Professoren seit 1975|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180223232506/https://www.udk-berlin.de/universitaet/die-geschichte-der-universitaet-der-kuenste-berlin/hdk-und-udk-berlin/professorinnen-und-professoren-seit-1975/|arxivsáne=2018-02-23|til=de|baspaxana=udk-berlin.de|qaralǵan sáne=2019-11-24}}</ref>. [[1970]]-jıllardıń ekinshi yarımında [[Berlin]] Hochschule für Kunst studentleri alaǵada siyasiy tartıslar ortalıǵında oqıdı. Olar 1976,1977-jıl qısqı semestrde [[Berlin erkin universiteti]] hám [[Berlin texnika universiteti]] universitetler tárepinen baslanǵan Batıs Berlindegi belsendi qollap-quwatladı, oqıw shárayatlarınıń jamanlasıwına hám joqarı tálim tuwrısındaǵı jańa nızamǵa qarsı narazılıq bildirdi, kásipke qoyılǵan biykarlawdı alıp taslawdı talap etti<ref name="забастовка">Streikkurier, Nr. 9, 12. Januar 1977 und Nr. 11, 21. Januar 1977.{{ref-de}} </ref>. == Zamanagóylik == [[Germaniya]] birleskennen keyin, [[Evropa]] Birlespesiniń dúziliwin kútken halda, universitetler aralıq sheriklikti keńeytiw qálewi artıp bardı. Boloniya procesi túrli [[Evropa]] mámleketlerindegi joqarı tálim sistemalarınıń jaqınlasıwı hám uyqaslasıwın tezlestirdi<ref name="Болонья">{{Web deregi|url=http://www.inf.tsu.ru/Webdesign/bpros.nsf/news/010920051|bet=Совместное заявление европейских министров образования|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190308175700/http://www.inf.tsu.ru/WebDesign/bpros.nsf/news/010920051|arxivsáne=2019-03-08|sáne=19 июня 1999 года|til=ru|baspaxana=inf.tsu.ru|qaralǵan sáne=2019-3-11}}</ref>. 2001-jılda Berlin Hochschule fur Kunst Boloniya procesine kóre<ref name="Болонья">{{Web deregi|url=http://www.inf.tsu.ru/Webdesign/bpros.nsf/news/010920051|bet=Совместное заявление европейских министров образования|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190308175700/http://www.inf.tsu.ru/WebDesign/bpros.nsf/news/010920051|arxivsáne=2019-03-08|sáne=19 июня 1999 года|til=ru|baspaxana=inf.tsu.ru|qaralǵan sáne=2019-3-11}}</ref><ref name="HdK und UdK">{{Web deregi|url=https://www.udk-berlin.de/universitaet/die-geschichte-der-universitaet-der-kuenste-berlin/hdk-und-udk-berlin/|bet=HdK und UdK Berlin|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181106005048/https://www.udk-berlin.de/universitaet/die-geschichte-der-universitaet-der-kuenste-berlin/hdk-und-udk-berlin/|arxivsáne=2018-11-06|til=de|baspaxana=udk-berlin.de|qaralǵan sáne=2019-3-9}}</ref><ref name="UdK">{{Web deregi|url=https://www.berlin.de/sen/wissenschaft/einrichtungen/hochschulen/kunsthochschulen/|bet=Universität der Künste Berlin (UdK)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200808091153/https://www.berlin.de/sen/wissenschaft/einrichtungen/hochschulen/kunsthochschulen/|arxivsáne=2020-08-08|til=de|baspaxana=berlin.de|qaralǵan sáne=2019-3-9}}</ref>,bakalavr hám magistr dárejelerin beriw, ilimiy izertlewler aparıw hám dissertatsiyalar qorǵaw huqıqına iye bolǵan kórkem óner universiteti mártebesine iye boldı. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Germaniyada bilimlendiriw]] [[Kategoriya:Germaniya]] [[Kategoriya:BIlimlendiriw]] [[Kategoriya:Universitetler]] fmvsakls0h87jbd9u08uc0bl71lcp3n 0 17878 121803 117426 2025-06-21T22:51:37Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Universitetler|Universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121803 wikitext text/x-wiki '''Yagellon universitetı''' ({{lang-pl|Uniwersytet Jagielloński}}, {{lang-la|Universitas Jagellonica Cracoviensis}}) yamasa '''Krakov universitetı''' — Krakovdaģı joqarı oqıw jurtı, Polshadaǵı eń áyyemgi hám eń irilerinen biri, Evropadaǵı eń áyyemgilerinen biri. [[Fayl:Herb Uniwersytetu Jagiellońskiego.svg|nobaý|150x150 nükte|Yagellon universitetı embleması]] [[Fayl:Collegium Maius 2017.jpg|nobaý|300x300 nükte|Yagellon universitetı]] == Tariyx == Universitetti shólkemlestiriw tuwrısındaǵı xat 1364-jıl 12-mayda Kazimir III tárepinen baspa etilgen. On bir kafedra dúzildi: segizta huqıqtanıw, eki medicina hám bir erkin kórkem óner. Sol waqıtta teologiya kafedrasın shólkemlestiriw ushın papaning ruxsatı ele alınbaǵan edi. Onıń iskerligi hám keyingi rawajlanıwına ǵamxorlıq qılıw ushın universitet basshısı Korollıǵılıq kansleri boldı. Shólkemlestirilgen hám qurılıs jumısları baslandı. Biraq, olar patsha opatınan keyin toqtap qalıwdı hám Vengriya Lui húkimranlıǵı universitetti rawajlandırıw ushın eń qolay bolmaǵan. 1400-jıl 26-iyulda [[Polsha]] patshası hám [[Litva]] ullı gertsogi Vladislav Yagello Xanzada Yadvigining qayı-ehsonlari sebepli universitet iskerligin tikledi (bul onıń atınıń túsintiredi-Yagelloniya universiteti), bul tekǵana Polsha ushın, bálki ullı Litva knyazligi ushın da bólek áhmiyetke iye edi (na Königsberg (1544) na vilna universitetleri ele tashkil etilmegen). 1579 ). Krakov universiteti knyazlik jasları ushın tiykarǵı joqarı mektep edi. Yagello universitette oqııp atırǵan Litvalıqlardı qollap -quwatladi: 1409 jılda ol jarlı studentlerdi, ásirese "Litva hám Rossiyadan kelgenler" ni jaylastırıw ushın úy ajıratıwdı buyırdı. Krakov universitetinde Litvadan 70 ke jaqın jaslar, sonıń menen birge, aristokratlar (Gedroyts, Sapegi, Svir, Golshan shahzodalari) oqıǵan. hám Herman, Shahzoda Giedroyski, Patsha shańaraǵı tárepinen tayınlanǵan (Patsha Jagielloning tórtinshi hayalı Sofiya Golshanskaya Shahzoda Hermanning tuwısqan aǵalarınıń balaları edi) Yagellon universitetiniń isenimli wákili retinde. 1977-jılda oppoziciya studenti Stanislav Pyas opat etkeninen keyin, Yagellon universiteti studentler birshilik komitetleri háreketiniń orayına aylandı<ref>[https://ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/143315,Cecylia-Kuta-Studencka-solidarnosc-odpowiedzia-na-zamordowanie-Stanislawa-Pyjasa.html Cecylia Kuta: Studencka solidarność odpowiedzią na zamordowanie Stanisława Pyjasa]</ref>, 1980 jılda ǵárezsiz studentler awqamı. == Derekler == [[Kategoriya:Universitetler]] apit2e6o2i9dwc3qr47ybmsbxhab6ca 0 17941 121801 107198 2025-06-21T22:50:44Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Ózbekstandaǵı universitetler|Ózbekstandaǵı universitetler]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121801 wikitext text/x-wiki '''Ózbekstan jurnalistika hám ǵalabalıq kommunikatsiyalar universiteti''' - Ózbekstanda joqarı maman jurnalistler tayarlawshı joqarı oqıw jurtı. == Tariyxı == 2018-jıl 24-mayda Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń qararı menen, <ref>[http://lex.uz/docs/-3748563 Prezident qararı]</ref>shólkemlestirilgen joqarı oqıw jurtı. [[Ózbekstan Respublikası Joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw Ministirligi]] quramına kiredi. Universitette bakalavr basqıshı boyınsha [[Xalıq aralıq jurnalistika|Xalıq aralıq jurnalistikası]], [[Internet jurnalistika|Internet jurnalistikası]], [[Teleradio jurnalistika|Teleradio jurnalistikası]], [[Baspa hám ǵalaba xabar quralları jurnalistikası]], [[Sport jurnalistikası]], [[Áskeriy jurnalistika]] baǵdarları bar. Universitet házirde jónelisler boyınsha tek ǵana [[Jurnalist|jurnalistlerdi]] tayarlab qalmay, [[mediadizayner]], [[mediamarketolog]], [[PR menejer|PR menejerler]] hámde informaciya xızmetleri ushında kadrlar tayarlap atır. Universitette 4 fakultet hám 9 kafedra bar bolıp, [[bakalavr]], [[magistratura]] hám sırtqı bólimlerde tómendegi jónelis hám qánigelikler boyınsha tálim beriledi. O'zJOKUda házirde [[Informacion-resurs orayı]], [[Informaciya texnologiyaları orayı]], [[Jurnalistika tariyxı muzeyi]], [[Tele-radio studiya]], [[Fotolabaratoriya]] hám [[Studentler press klub]]<nowiki/>ı co-working orayı xızmet kórsetip atır. Universitette ulıwma professor -oqıtıwshılar sanı 208 dana, usılardan professor 4 dana, dotsent 24 dana, pán doktorı 4 dana, ilmiy kandidatı 12 dana, PhD 13 dananı quraydı. Bunnan tısqarı universitet dúnyanıń rawajlanǵan mámleketlerindegi jetekshi universitet hám ilimiy orayları menen xalıq aralıq baylanıslar ornatǵan. Házirge shekem universitet studentleri sanı 3500 dananı quradı. == Jónelisler == '''Bakalavriat''' '''<big>Kúndizgi</big>''' 60320200 - Informaciya xızmeti hám jámiyetshilik penen baylanıslar ; 60210403 - Dizayn: (Mediadizayn); 60320102 - Jurnalistika: (Baspa OAV jurnalistikasi); 60320109 - Jurnalistika: (Áskeriy jurnalistikası); 60320104 - Jurnalistika: (Internet jurnalistikası); 60320103 - Jurnalistika: (Ekonomikalıq jurnalistikası); 60320106 - Jurnalistika: (Kórkem óner jurnalistikası); 60320105 - Jurnalistika: (Sayaxat jurnalistikası); 60320110 - Jurnalistika: (Sport jurnalistikası); 60320107 - Jurnalistika: (Teleradio jurnalistikasÍ); 60320101 - Jurnalistika: (Xalıq aralıq jurnalistika); 60412502 - Marketing (Mediamarketing hám reklama); 60411207 - Menejment (Mediamenejment) 60310901 - Psixologiya: (Ámeliy Psixologiya); 60310700 - Siyasat; 60311000 - Sotsiologiya; 60310800 - Xalıq aralıq qatnaslar;<ref>[[:uz:Oʻzbekiston_jurnalistika_va_ommaviy_kommunikatsiyalar_universiteti#cite_ref-2|Kúndizgi tálim fakutetleri]]</ref> '''<big>Sırtqı</big>''' 60320200 - Informaciya xızmeti hám jámiyetshilik menen baylanıslar; 60320102 - Jurnalistika: (Baspa OAV jurnalistikası); 60320109 - Jurnalistika: (Áskeriy jurnalistikası); 60320104 - Jurnalistika: (Internet jurnalistikası); 60320103 - Jurnalistika: (Ekonomikalıq jurnalistikası); 60320106 - Jurnalistika: (Kórkem óner jurnalistikası); 60320105 - Jurnalistika: (Sayaxat jurnalistikası); 60320110 - Jurnalistika: (Sport jurnalistikası); 60320107 - Jurnalistika: (Teleradio jurnalistikası); 60320101 - Jurnalistika: (Xalıq aralıq jurnalistikası); 60412502 - Marketing:(Mediamarketing hám reklama); 60411207 - Menejment:(Mediamenejment); 60310901 - Psixologiya: (Ámeliy Psixologiya); 60311000 - Sotsiologiya; <ref>[[:uz:Oʻzbekiston_jurnalistika_va_ommaviy_kommunikatsiyalar_universiteti#cite_ref-3|Sırtqı tálim jónelisi]]</ref> '''<big>Keshki</big>''' 60320200 - Informaciya xızmeti hám jámiyetshilik menen baylanıslar; 60210403 - Dizayn: (Mediadizayn); 60320102 - Jurnalistika: (Baspa OAV jurnalistikasi); 60320104 - Jurnalistika: (Internet jurnalistikası); 60320110 - Jurnalistika: (Sport jurnalistikası); 60320107 - Jurnalistika: (Teleradio jurnalistikası); 60320101 - Jurnalistika: (Xalıq aralıq jurnalistikası); <ref>[[:uz:Oʻzbekiston_jurnalistika_va_ommaviy_kommunikatsiyalar_universiteti#cite_ref-4|Keshki tálim jónelisleri]] </ref> '''<big>Magistratura</big>''' 70210401 - Dizayn (mediadizayn) 70230601 - Noshirlik jumısı hám redaktorlıq 70310701 - Ámeliy siyasatshunoslik 70310802 - Xalıq aralıq qatnaslar hám jáhán siyasatı 70320101 - Jurnalistika: (Baspa OAV jurnalistikası) 70320101 - Jurnalistika: (Siyasiy-huqıqıy jurnalistikası) 70320101 - Jurnalistika: (Internet jurnalistikası) 70320101 - Jurnalistika: (Sport jurnalistikası) 70320101 - Joqarı jurnalistika kursları 70320101 - Jurnalistika: (Sport ilajların túsindiretuǵın) 70320101 - Jurnalistika: (Áskeriy jurnalistika) 70320102 - Xalıq aralıq jurnalistika 70320103 - Televidenie hám radioesittiriw 70320201 - Informaciya xızmeti hám jámiyetshilik penen baylanıslar 70411201 - Menejment (mediamenejment) 70411204 - PR menejment hám PR analiz 70412501 - Marketing (Mediamarketing) <ref>[[:uz:Oʻzbekiston_jurnalistika_va_ommaviy_kommunikatsiyalar_universiteti#cite_ref-5|Magistratura jónelisleri]]</ref> == Fakultetler == # Internet jurnalistikası hám mediamenejment fakulteti # Xalıq aralıq hám audiovizuval jurnalistika fakulteti # Baspa hám ǵalaba xabar quralları hám noshirlik jumısı fakulteti # Xalıq aralıq qatnaslar jáne social-siyasiy pánler fakulteti '''1. Internet jurnalistikası hám mediamenejment fakulteti''' <big>''Fakultet jónelisleri:''</big> Internet jurnalistikası hám mediamenejment fakultetinde házirgi kúnde 5 jónelis bar bolıp onda 388 (2023-jıl esabına kóre) student oqıydı. ''<big>Fakultet dekanı</big>:'' Zakirova Aisha Vohid qızı <big>''Fakultet tómendegi jónelislerde bakalavrlar tayarlaydı'':</big> * Internet jurnalistika * Mediamarketing hám reklama * Mediadizayn * Ekonomikalıq jurnalistika * Mediamenejment ''<big>Fakultette 3 kafedra iskerlik kórsetedi:</big>'' * Cifrlı media hám internet jurnalistika. Kafedra basqarıwshısı : Taylakova Shaxnoza Norbekovna * Mediamarketing hám mediamenejment kafedrası. Kaferda basqarıwshısı: Mamasoatov Dilshodbek Ayqınovich * Mediadizayn kafedrası. Kafedra basqarıwshısı: Kurbanov Sultanbay Kazakbayevich '''2. Xalıqaralıq hám audiovizuval jurnalistika fakulteti''' ''<big>Fakultette 3 kafedra iskerlik kórsetedi:</big>'' * Jámiyetshilik menen baylanıslar hám reklama ; * Medialingvistika; ''<big>Fakultet tómendegi jónelislerde bakalavrlar tayarlaydı:</big>'' * Xalıq aralıq jurnalistika; * Teleradiojurnalistika. '''3. Baspa hám ǵalaba xabar quralları hám noshirlik jumısı fakulteti.''' ''<big>Fakultette 2 kafedra iskerlik kórsetedi:</big>'' * Media teoriyası hám ámeliyatı; ''<big>Fakultet tómendegi jónelislerde bakalavrlar tayarlaydı:</big>'' * Baspa OAV jurnalistikasi; * Sport jurnalistika; * Áskeriy jurnalistika. * Xalıq aralıq qatnaslar jáne social-siyasiy pánler fakulteti. * Social gumanitar pánler. * Informaciya xızmetlerin hám jámiyetshilik menen baylanıslar; == Derekler == <references /> == Qosımsha siltemeler == [[:uz:Oʻzbekiston_jurnalistika_va_ommaviy_kommunikatsiyalar_universiteti|Ózbek tilindegi wikipedida universitet haqqında maqala]] [https://www.bing.com/ck/a?!&&p=c93620effc9d5edcJmltdHM9MTcxODQwOTYwMCZpZ3VpZD0xYzEwOTU4Ny04YzI2LTY1ODItMWYyNS04MTljOGQ3MTY0MjMmaW5zaWQ9NTE4OQ&ptn=3&ver=2&hsh=3&fclid=1c109587-8c26-6582-1f25-819c8d716423&psq=uzjoku&u=a1aHR0cHM6Ly93d3cudXpqb2t1LnV6Lw&ntb=1 Universitettiń rásmiy saytı] [https://www.bing.com/ck/a?!&&p=0c821042e1fb8451JmltdHM9MTcxODQwOTYwMCZpZ3VpZD0xYzEwOTU4Ny04YzI2LTY1ODItMWYyNS04MTljOGQ3MTY0MjMmaW5zaWQ9NTI4MQ&ptn=3&ver=2&hsh=3&fclid=1c109587-8c26-6582-1f25-819c8d716423&psq=uzjoku&u=a1aHR0cHM6Ly9vbGl5Z29oLnV6L29saXlnb2hsYXIvby16YmVraXN0b24tanVybmFsaXN0aWthLXZhLW9tbWF2aXkta29tbXVuaWthdHNpeWFsYXItdW5pdmVyc2l0ZXRp&ntb=1 "Oliygoh" saytında universitet haqqındaǵı maqala] [[Kategoriya:Universitetler]] [[Kategoriya:Ózbekstan]] [[Kategoriya:Ózbekstandaǵı universitetler]] 83j5bm1jua3ezvo8mg88imqubl0vf0j 0 18298 121778 116613 2025-06-21T22:33:15Z Janabaevazizbek 10433 121778 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı}} '''Shilikti'''<ref>Kazaxstan. Obщegeograficheskaya karta (masshtab 1:3 000 000). — Roskartografiya, 2011</ref> ({{Lang-kk|Шілікті}}) — [[Qazaqstan]] Respublikasınıń [[Aqtóbe (wáláyat)|Aqtóbe wáláyatı]] [[Shalqar (rayon)|Shalqar rayonına]] qaraslı bolǵan awıl. [[Kishiqum]] awıl okrugınıń hákimshilik orayı. Rayonnıń hákimshilik orayı Shalqar qalasınan shama menen 83&nbsp;km qubla-shıǵısta, teńiz jaǵasınan 78 metr bálentlikte jaylasqan<ref>{{Web deregi|url=http://www.geonames.org/1537762/shilikti.html|bet=Shilikti|nashriyot=GeoNames|til=en|qaralgan sana=2013-03-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140606211510/http://www.geonames.org/1537762/shilikti.html|arxivsáne=2014-06-06}}</ref>. KATO kodı — 156442100<ref>{{Web deregi|url=http://www.stat.kz/klassifikacii/DocLib/государственные/katonew1.xls|bet=База КАТО|nashriyot=Агентство Республики Казахстан по статистике|qaralgan sana=2013-03-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130927150729/http://www.stat.kz/klassifikacii/DocLib/%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5/katonew1.xls|arxivsáne=2013-09-27}}</ref>. == Xalqı == [[1999|1999-jılda]] awıl xalqı 1511 kisi (831 erkek hám 680 hayal)dı quraǵan<ref name="stat">{{Web deregi|url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/Население%20рус%201%20том.pdf|bet=Итоги Национальной переписи населения Республики Казахстан 2009 года|nashriyot=Агентство Республики Казахстан по статистике|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf|arxivsáne=2013-11-14|qaralgan sana=2019-07-03}}</ref>. [[2009|2009-jılǵı xalqtı esapqa alıw]] maǵlıwmatlarına kóre, awılda 1492 kisi (779 erkek hám 713 hayal) jasaydı. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Shalqar rayonı jasaw punktleri]] l1raj9m5k5olpt6xi055n3eel2bhdum 0 18320 121889 115593 2025-06-22T09:27:36Z Janabaevazizbek 10433 «[[Kategoriya:Alakól rayonı xalqı punktleri|Alakól rayonı xalqı punktleri]]» kategoriyası alıp taslandı; «[[Kategoriya:Alakól rayonı xalıq punktleri|Alakól rayonı xalıq punktleri]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen) 121889 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = Aqjar | negizgi atı = Ақжар | túri = awıl | súwret = | gerb = | bayraq = | gerb túsindirmesi = | bayraq túsindirmesi = | gerb eni = | bayraq eni = | lat_dir = | lat_deg = | lat_min = | lat_sec = | lon_dir = | lon_deg = | lon_min = | lon_sec = | CoordAddon = | CoordScale = | mámleket = Qazaqstan | status = | qaraydı = | region túri = | region = | kestede region = | rayon túri = | rayon = | rayon 2 = | rayon 3 = | rayon 4 = | rayon 5 = | kestede rayon = | kestede rayon 2 = | kestede rayon 3 = | kestede rayon 4 = | kestede rayon 5 = | jámáát túri = | jámáát = | kestede jámáát = | mámleket kartası = | region kartası = | rayon kartası = | mámleket kartası ólshemi = | region kartası ólshemi = | rayon kartası ólshemi = | ishki bóliniwi = | basshı túri = | basshı = | dúzilgen waqtı = | dáslepki derekler = | aldınǵı atı = | aldınǵı atları = Nikolayevka | status qashan berilgen = | jer maydanı = | ıqlımı = | xalıq sanı =1429 | sanalǵan jıl =2019 | xalıq tıǵızlıǵı = | aglomeraciya = | milliy quramı = | konfessiyalıq quramı = | rásmiy til = | rásmiy tiller = | etnoxoronim = | waqıt zonası = +6:00 | DST = | telefon kodı = | pochta indeksi = | pochta indeksleri = 040203 | avtomobil kodı = 05 (aldın B, V) | identifikator túri = | sanlı identifikator = | sayt = }} '''Aqjar''' ({{Lang-kk|Ақжар}}, 1999-jılǵa shekem — Nikolayevka<ref>{{Web deregi|url=http://pda.rosreestr.ru/upload/www/files/4%20Казахстан.pdf|bet=Перечень изменений наименований географических объектов Казахстана|nashriyot=pda.rosreestr.ru|qaralgan sana=2013-03-19|arxivurl=https://www.webcitation.org/6FKSnYuUe?url=http://pda.rosreestr.ru/upload/www/files/4%20%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf|arxivsáne=2013-03-23}}</ref>) — [[Qazaqstan|Qazaqstan Respublikasınıń]] [[Almatı (wáláyat)|Almatı wáláyatı]], [[Alakól (rayon)|Alakól rayonındaǵı]] awıl. Aqjar awıl okrugı hákimshiligi orayı.KATO kodı — 193433100<ref>{{Web deregi|url=http://www.stat.kz/klassifikacii/DocLib/государственные/katonew1.xls|bet=База КАТО|nashriyot=Агентство Республики Казахстан по статистике|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130927150729/http://www.stat.kz/klassifikacii/DocLib/государственные/katonew1.xls|arxivsáne=2013-09-27}}</ref>. == Xalqı == 1999-jılda awıl xalqı 1521 kisi (754 erkek hám 767 hayal)dı quraǵan<ref name="stat">{{Web deregi|url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/Население%20рус%201%20том.pdf|bet=Итоги Национальной переписи населения Республики Казахстан 2009 года|nashriyot=Агентство Республики Казахстан по статистике|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/Население%20рус%201%20том.pdf|arxivsáne=2013-05-13}}</ref>. 2009-jılǵı xalqtı esapqa alıw maǵlıwmatlarına kóre awılda 1429 kisi (687 erkek hám 742 hayal) jasaǵan<ref name="stat" />. == Derekler == {{derekler}}{{Kategoriya:Alakól rayonı jasaw punktleri}} [[Kategoriya:Qazaqstan xalıq punktleri]] [[Kategoriya:Alakól rayonı xalıq punktleri]] qagtmrtfzg0ihsk4ylidtfd0u6t1k7a 0 18877 121858 87391 2025-06-22T09:12:35Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: [[Ózbekistan → [[Ózbekstan using [[Project:AWB|AWB]] 121858 wikitext text/x-wiki '''1-iyul''' — [[Grigoriy kalendarı]]nda [[jıl]]dıń 182- ([[kabisa jılı]]nda 183-) [[kún]]i. Jıl juwmaǵına 183 kún qaladı. {{IyulKalendarı}} == Bayramlar == ''Jáne qarań: [[:Kategoriya:1-iyul bayramları]]'' *{{GBR}} [[Virgin atawları]] Aymaq kúni *{{CAN}} Kanada kúni *{{ARM}} Prokuratura jumısshıları kúni *{{BUL}} [[Julaya bayramı]] (Jaslar bayramı) *{{UKR}} Arxitektorlar kúni. *{{TUR}} Teńiz áskeriy kúshleri kúni. *{{BDI}} Ǵárezsizlik kúni *{{KGZ}} Salıq jumısshıları kúni. *{{GHA}} Respublika kúni == Waqıyalar == [[Fayl:Bolshoi Kamenny Theatre, 1886.jpg|right|120px]] ''Jáne qarań: [[:Kategoriya:1-iyul waqıyaları]]'' * [[1783]] — [[Sankt-Peterburg]]ta [[Úlken teatr]] ashıldı ''(súwrette)''. * [[1877]] — [[Wimbledone tennis turniri]] dáslepki márte ótkerildi. * [[1942]] — [[Sevastopol]] nemisler tárepinen iyelendi, júz mıńlap adamlar girewge alındı. * [[1997]] — [[Qıtay]]dıń arnawlı aymaǵı sıpatında [[Gonkong]] Qıtay mámleketi quramına qayta qosıldı. * [[2020]] — Qızıqlı sorawlar kanalı shólkemlestirildi. == Tuwılǵanlar == ''Jáne qarań: [[:Kategoriya:1-iyulda tuwılǵanlar]]'' * [[1955]] — [[Li Keqiang]], [[Qıtay]] Bas ministri * [[1961]] — [[Diana Frances Spencer]] (1997-jılda ólgen) [[Uels]] malikası * [[1973]] — [[Tohir Sodiqov]], [[Ózbekstan]]da xızmet kórsetken artist. {{section-stub}} == Ólgenler == ''Jáne qarań: [[:Kategoriya:1-iyulda ólgenler]]'' * [[1929]] — [[Nurxan Joldasxojaeva]], professional [[teatr]] salasına kirip kelgen birinshi ózbek oyınshısı. * [[1971]] — [[William Lawrence Bragg]], [[Nobel sıylıǵı]] laureatı {{section-stub}} == Siltemeler == * [http://days.peoples.ru/0701.html days.peoples.ru] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20060721063729/http://days.peoples.ru/0701.html |date=2006-07-21 }}{{ref-ru}} [[Kategoriya:Sáne]] [[Kategoriya:1-iyul|*]] eqro8h2jdy8z9pwyqq64upc1pnm76xv 0 19913 121779 110406 2025-06-21T22:36:08Z Janabaevazizbek 10433 /* Derekler */ 121779 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | negizgi atı = | túri = | súwret = | gerb = | bayraq = Flag of Turkey.svg | gerb túsindirmesi = | bayraq túsindirmesi = | gerb eni = | bayraq eni = | lat_dir = | lat_deg = | lat_min = | lat_sec = | lon_dir = | lon_deg = | lon_min = | lon_sec = | CoordAddon = | CoordScale = | mámleket = Túrkiya | status = | qaraydı = | region túri = Wálayat | region = Adıyaman | kestede region = | rayon túri = Rayon | rayon = Besni | rayon 2 = | rayon 3 = | rayon 4 = | rayon 5 = | kestede rayon = | kestede rayon 2 = | kestede rayon 3 = | kestede rayon 4 = | kestede rayon 5 = | jámáát túri = | jámáát = | kestede jámáát = | mámleket kartası = | region kartası = | rayon kartası = | mámleket kartası ólshemi = | region kartası ólshemi = | rayon kartası ólshemi = | ishki bóliniwi = | basshı túri = | basshı = | dúzilgen waqtı = | dáslepki derekler = | aldınǵı atı = | aldınǵı atları = | status qashan berilgen = | jer maydanı = | ıqlımı = | xalıq sanı = 173 | sanalǵan jıl = 2021 | xalıq tıǵızlıǵı = | aglomeraciya = | milliy quramı = | konfessiyalıq quramı = | rásmiy til = | rásmiy tiller = | etnoxoronim = | waqıt zonası = | DST = | telefon kodı = | pochta indeksi = | pochta indeksleri = | avtomobil kodı = | identifikator túri = | sanlı identifikator = | sayt = }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Adıyaman wálayatı|Adıyaman]] wálayatınıń Besni rayonına qaraslı awıl. == Táriyxı == Awıl 1928-jıldan berli sol ataman menen ataladı<ref name="nişan">{{Web deregi|url=https://nisanyanmap.com/?yer=755&haritasi=a%C5%9Fa%C4%9F%C4%B1%C3%A7%C3%B6pl%C3%BC|bet=Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220920172302/https://nisanyanmap.com/?yer=755&haritasi=a%C5%9Fa%C4%9F%C4%B1%C3%A7%C3%B6pl%C3%BC|arxivsáne=20 Eylül 2022|til=Türkçe|baspaxana=nisanyanmap.com|qaralǵan sáne=8 Eylül 2022}}</ref>. == Geografiyası == Awıl Adıyaman qala orayınan 47 km uzaqlıqta jaylasqan. Besni qala orayınan 16 km uzaqlıqta<ref name="YER">{{Web deregi|url=http://www.yerelnet.org.tr/koyler/koy.php?koyid=233750|bet=Aşağıçöplü Köyü|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150605010017/http://www.yerelnet.org.tr/koyler/koy.php?koyid=233750|arxivsáne=5 Haziran 2015|til=Türkçe|baspaxana=YerelNet.org.tr|qaralǵan sáne=8 Eylül 2022}}</ref>. == Xalqı == {| class="wikitable" width="200" ! colspan="2" |Awıl xalqınıń jıllar boyınsha maǵlıwmatları |- | align="center" | 2021-jıl | align="right" | 173 |- | align="center" | 2020-jıl | align="right" | 177 |- | align="center" | 2019-jıl | align="right" | 175 |- | align="center" | 2018-jıl | align="right" | 176 |- | align="center" | 2017-jıl | align="right" | 178 |- | align="center" | 2016-jıl | align="right" | 180 |- | align="center" | 2015-jıl | align="right" | 196 |- | align="center" | 2014-jıl | align="right" | 185 |- | align="center" | 2013-jıl | align="right" | 199 |- | align="center" | 2012-jıl | align="right" | 201 |- | align="center" | 2011-jıl | align="right" | 207 |- | align="center" | 2010-jıl | align="right" | 218 |- | align="center" | 2009-jıl | align="right" | 209 |- | align="center" | 2008-jıl | align="right" | 209 |- | align="center" | 2007-jıl | align="right" | 207 |- | align="center" | 2000-jıl | align="right" | 326 |- | align="center" | 1990-jıl | align="right" | 398 |- | align="center" | 1985-jıl | align="right" | 476 |- | align="center" | 1965-jıl | align="right" | 451<ref name="TÜİK1965">{{Web deregi|url=https://kutuphane.tuik.gov.tr/pdf/0015227.pdf|bet=1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş|sáne=1968|qaralǵan sáne=18 Şubat 2020|baspa=kutuphane.tuik.gov.tr|til=Türkçe|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200218085143/https://kutuphane.tuik.gov.tr/pdf/0015227.pdf|arxivsáne=18 Şubat 2020}}</ref> |} == Derekler == {{Derekler}} {{Túrkiya-geo-stub}} [[Kategoriya:Adana wálayatındaǵı awıllar]] c6l5zhhev3pryd7vygee77113dj7gce 0 20618 121859 118823 2025-06-22T09:12:39Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: [[Ózbekistan → [[Ózbekstan (3) using [[Project:AWB|AWB]] 121859 wikitext text/x-wiki {{Sportshı infoqutısı|atı=Aktenge Keunimjayeva|súwret=Aktenge Keunimjayeva.jpg|puqaralıǵı=Ózbekstan|tuwılǵan sánesi={{Tuwılǵan sánesi hám jası|1999|09|19}}|tuwılǵan jeri=[[Nókis]] q., [[Qaraqalpaqstan]], [[Ózbekstan]]|boyı=162 sm|sport túri=[[erkin gúres]]|mámleket={{UZB}}|jınısı=Hayal|salmaǵı=50 - 53 kg}}'''Aktenge Keunimjayeva''' ({{lang-kaa|Aktenge Kazi qizi Keunimjayeva}}; 1999-jil 19-sentyabrde tuwılǵan, [[Nókis|Nókis q.]], [[Qaraqalpaqstan]], [[Ózbekstan|Ózbekstan Respublikası]]) – Ózbekstanlıq [[Erkin gúres|erkin gúressheń]], [[Ózbekstanda xızmet kórsetken sportshı|Ózbekstan Respublikasında xızmet kórsetken sportshı]]<ref>https://www.olympic.uz/oz/news/6964</ref>, 53 kg ge shekem salmaq qatlamında, [[Ózbekstan|Ózbekstan]] terme jámááti aǵzası. Aktenge erkin gúres boyınsha Aziya chempionatining úsh márte (2019, 2020, 2023 jj) bronza medalı iyesi<ref name="uww_world_championships_results_book_2016">https://www.olympic.uz/oz/licensees/6816</ref>. 2023 -jıl oktabr ayında [[Bishkek]] qalasinda bolıp ótken Aziya gúres boyınsha [[2024-jılǵı Jazǵı Olimpiada oyınları|2024-jılǵı Jazǵı Olimpiada oyınlari]] saralaw turnirida ol [[Ózbekstan|Ózbekstan]] ushın kvotalı orındı qolǵa kirgizdi hám 2024-jıl avgust ayında Ózbekstan terme jámááti sınaqlarında ol [[Franciya|Franciyanıń]] [[Parij]] qalasında bolıp ótetuǵın 2024-jilgi Jazǵı Olimpiada oyınlarında qatnasıw ushın óz ornın qolǵa kirgizdi<ref name="uww_world_championships_results_book_2016" />. == Jetiskenlikleri == {| class="wikitable" style=" font-size:95%;" !Jıl !Turnir !Mánzil !Nátiyje !Ilaj |- |2019 |Aziya chempionati |Sian, [[Qıtay|QXR]] | align=" center" bgcolor=" cc9966"| 3-shi |Erkin usılda 53&nbsp;kg |- |2020 |Aziya chempionati |[[Nyu Dehli]], [[Hindistan]] | align=" center" bgcolor=" cc9966"| 3-shi |Erkin usılda 53&nbsp;kg |- |2022 |Islam birshilik oyınları |[[Konya]], [[Túrkiya]] |align=" center" bgcolor=" silver"|2-shi |Erkin usılda 53&nbsp;kg |- |2023 |Aziya Oyinlari |[[Xanchjou]], [[Qıtay|QXR]] |align=" center" bgcolor=" cc9966"| 3-shi |Erkin usılda 53&nbsp;kg |- |2023 |Aziya chempionati |[[Alma-Ata]], [[Qazaqstan]] |align=" center" bgcolor=" cc9966"| 3-shi |Erkin usılda 53&nbsp;kg |} == Derekler == {{Derekler}} {{qáteler}} [[Kategoriya:19-sentyabrde tuwılǵanlar]] [[Kategoriya:Sport]] [[Kategoriya:Sportshılar]] 7l5py7hzeuwyfi0n7k4j9hidn9lsoz7 0 21001 121733 120843 2025-06-21T16:45:50Z Bekan88 11311 121733 wikitext text/x-wiki '''Gemini''' ''(burın Bard dep atalǵan)'' ‒ [[Google]] tárepinen islep shıǵarılǵan [[generativ jasalma intellekt]] [[Chatbot|chatbotı]]. Ol [[OpenAI]] dıń [[ChatGPT]] niń rawajlanıwına tikkeley juwap sıpatında 2023-jılı dál usı atamaǵa iye [[Úlken til modeli|úlken til modeli (LLM)]] tiykarında islep shıǵarıldı. Ol aldın [[PaLM]] ǵa, al dáslep úlken [[Til modeli|til modelleriniń]] LaMDA toparına tiykarlanǵan edi. LaMDA 2021-jılı islep shıǵarılıp, járiyalanǵan edi, biraq qáwipsizlik ilajların asırıp orınlaw sebepli jámiyetshilikke usınılmadı. 2022-jılı noyabrde OpenAI dıń ChatGPT iske túsiriwi hám onıń keyingi ataqlılıǵı Google basshıların hayran qaldırdı, bul keyingi aylarda keń kólemli juwapqa túrtki boldı. Kompaniya óz jumıs kúshin járiyalap, 2023-jılı mart ayında Bardtı sheklengen múmkinshilikler menen iske túsirdi hám may ayında basqa mámleketlerge keńeytti. Bard 2023-jılı maydaǵı Google I/O keynote prezentaciyasında oraylıq orındı iyeledi hám dekabrde Gemini LLM ine kóterildi. 2024-jılı fevral ayında Bard hám Duet AI, Googlediń basqa jasalma intellekt ónimi, [[Android]] qosımshasınıń iske túsiriliwi menen bir waqıtta Gemini brendı astında birlestiriliwi ámelge asırıldı. == Tariyxı == [[Fayl:Schmidt-Brin-Page-20080520_(cropped).jpg|nobaý|220x220 nükte|2008-jılı túsirilgen súwrette kórsetilgen [[Google]]-dıń tiykarshıları Sergey Brin (shepte) hám Larry Page (ońda) [[OpenAI]] dıń [[ChatGPT]] ine qarata Googlediń juwabın talqılaw ushın pensiyadan shaqırıp alındı.]] [[OpenAI]] 2022-jılı noyabrde úlken til modelleriniń [[GPT-3]] toparına tiykarlanǵan [[ChatGPT]] [[Chatbot|chatbotın]] iske qostı hám ol dúnyajúzilik itibarǵa iye bolıp, internette viral sensaciyaǵa aylandı.<ref>Konrad, Alex; Cai, Kenrick (February 2, 2023). "Inside ChatGPT's Breakout Moment And The Race To Put AI To Work". Forbes. Archived from the original on February 2, 2023. Retrieved February 6, 2023.</ref><ref>Vincent, James (December 5, 2022). "AI-generated answers temporarily banned on coding Q&A site Stack Overflow". The Verge. Archived from the original on January 17, 2023. Retrieved December 5, 2022.</ref> ChatGPT diń [[Google Search]] ushın potencial qáwip bolıwınan qáweterlegen Google basshıları "qızıl kod" signalın járiyalap, bir neshe komandanı kompaniyanıń [[Jasalma intellekt|jasalma intellekt (JI)]] islerinde járdem beriwge qayta tayınladı. Google hám onıń bas kompaniyası Alphabet tiń CEO sı Sundar Pichai bul signaldı bergen dep keń xabar etildi, biraq Pichai keyinirek The New York Times qa bunı biykarladı. Siyrek ushırasatuǵın qarar menen, 2019-jılı Alphabet tiń birlesken CEO lıǵı lawazımınan ketken Google birge qurıwshıları Larry Page hám Sergey Brin, ChatGPT ge qarata Googlediń juwabın talqılaw ushın kompaniya basshıları menen sheshiwshi máslahátlerge shaqırıldı. Brin 2023-jılı fevral ayında bir neshe jıldan beri birinshi ret Googlediń kodına kiriwdi soradı.<ref>Nieva, Richard; Konrad, Alex (February 1, 2023). "Back At Google Again, Cofounder Sergey Brin Just Filed His First Code Request In Years". Forbes. Archived from the original on February 1, 2023. Retrieved December 31, 2023.</ref> Kompaniya 2021-jılı LaMDA, prototip LLM in kórsetken edi, biraq onı jámiyetshilikke usınbaǵan edi. Tolıq jumıs kúshi qatnasqan jıynalısta xızmetkerler LaMDA nıń ChatGPT menen básekilesiw ushın Googledıń qoldan jiberilgen múmkinshilik bolǵan-bolmaǵanı haqqında soraǵanda, Pichai hám Google AI basshısı Jeff Dean kompaniyanıń ChatGPT ge uqsas múmkinshiliklerge iye ekenin, biraq bul tarawda operativ háreket etiw Google dıń OpenAI ǵa qaraǵanda ádewir úlken bolıwı sebepli úlken "reputaciyalıq qáwip" bolıp tabılatuǵının ayttı. 2023-jılı yanvarda Google Brain kompaniyasınıń qarındas kompaniyası DeepMind nıń CEO sı Demis Hassabis ChatGPT ge básekilesiwshi jobasın islewge belgi berdi, hám Google xızmetkerlerine ChatGPT ge básekilesiwshi jobanı tezletiwge, "Apprentice Bard" hám basqa chatbotlardı intensiv túrde sınawǵa buyrıq berildi.<ref>Elias, Jennifer (January 31, 2023). "Google is asking employees to test potential ChatGPT competitors, including a chatbot called 'Apprentice Bard'". CNBC. Archived from the original on February 2, 2023. Retrieved February 2, 2023.</ref><>O'Brien, Matt (February 1, 2023). "Google has the next move as Microsoft embraces OpenAI buzz". Associated Press. Archived from the original on February 1, 2023. Retrieved February 6, 2023.</> Pichai fevral ayında Google dıń kvartallıq tabısı boyınsha investorlar menen baylanısı waqtında kompaniyanıń LaMDA nıń qoljetimligin hám qollanılıwın keńeytiw jobaları bar ekenine investorlardı isendirdi.<ref>Mailk, Aisha (February 3, 2023). "Google tries to reassure investors on AI progress as ChatGPT breathes down its neck". TechCrunch. Archived from the original on February 3, 2023. Retrieved February 6, 2023.</ref> == Tariyxı == === Járiyalanıwı === 2023-jılı 6-fevralda Google LaMDA menen isleytuǵın [[generativ jasalma intellekt]] [[Chatbot|chatbotı]] Bardtı járiyaladı.<ref>Alba, Davey; Love, Julia (February 6, 2023). "Google releases ChatGPT rival AI 'Bard' to early testers". Los Angeles Times. ISSN 0458-3035. Archived from the original on February 6, 2023. Retrieved February 6, 2023.</ref><ref>Schechner, Sam; Kruppa, Miles (February 6, 2023). "Google Opens ChatGPT Rival Bard for Testing, as AI War Heats Up". The Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. Archived from the original on February 6, 2023. Retrieved February 6, 2023.</ref><ref>Nieva, Richard (February 6, 2023). "Google Debuts A ChatGPT Rival Called Bard In Limited Release". Forbes. Archived from the original on February 7, 2023. Retrieved February 6, 2023.</ref> Bard dáslep ay aqırında jobalanǵan keń kólemli járiyalanıwdan aldın 10,000 "isenimli sınawshı" dan quralǵan tańlanǵan toparǵa usınıldı. Joba ónimniń basshısı Jack Krawczyk tárepinen basqarıldı, ol ónimdi izlew sisteması emes, al "birge islesiwshi AI xızmeti" dep táriyipledi, Pichai bolsa Bardtıń [[Google Search]] ke qalay biriktiriletuǵının tolıq túsindirdi. Reuters kompaniyanıń ChatGPT ge uqsas funkciyanı [[Google Search]] ke qosıwı 2024-jılǵa kelip qosımsha $6 milliard jumsawına tuwrı keliwin esapladı, al izertlew hám másláhát beriwshi SemiAnalysis firması Google ge $3 milliard turatuǵının esapladı. Texnologiya "Atlas" kodlıq atı astında rawajlandırıldı, "Bard" atı bolsa ertekshiniń keltler termini bolıp, "algoritmniń dóretiwshilik tábiyatın sáwlelendiriw" ushın tańlanǵan.<ref>Metz, Cade; Grant, Nico (February 6, 2023). "Racing to Catch Up With ChatGPT, Google Plans Release of Its Own Chatbot". The New York Times. ISSN 0362-4331. Archived from the original on February 6, 2023. Retrieved February 17, 2023.</ref><ref>Knight, Will (February 9, 2023). "The Chatbot Search Wars Have Begun". Wired. Archived from the original on February 9, 2023. Retrieved February 10, 2023.</ref> Kóplegen media qarjılandırıwshılar hám qarjı analitikleri Google dıń Bard járiyalanıwın básekilesi [[Microsoft|Microsofttıń]] 7-fevralda jobalanǵan ChatGPT di Bing Chat (keyinirek Microsoft Copilot dep ataladı) formasında óziniń Bing izlew sistemasına birlestiriw ushın OpenAI menen birge islesiwdi járiyalaytuǵın waqıyasınıń aldın alıw, sonday-aq Microsoftqa "quwıp jetiwdiń" aldın alıw ushın "asıqqanlıǵın" túsindirdi. Microsoft CEO sı Satya Nadella The Verge ge: "Men adamlardıń biziń olardı oynatqanımızdı biliwlerin qáleymen" dedi. The Verge dan Tom Warren hám Bloomberg News tan Davey Alba bul eki úlken texnologiya kompaniyasınıń "izlewdiń keleshegi" haqqındaǵı jańa básekiniń baslanǵanın, olardıń altı jıllıq "kelisim" 2021-jılı tawsılǵannan keyin atap ótti; The Guardian nan Chris Stokel-Walker, Recode tan Sara Morrison hám Wedbush Securities investiciya firmasınıń analitigi Dan Ives bul jaǵdaydı eki kompaniya arasındaǵı JI qural jarısı dep atadı.<ref>Stokel-Walker, Chris (February 21, 2023). "TechScape: Google and Microsoft are in an AI arms race — who wins could change how we use the internet". The Guardian. ISSN 0261-3077. Archived from the original on February 21, 2023. Retrieved March 9, 2023.</ref><ref>Morrison, Sara (March 4, 2023). "The exciting new AI transforming search — and maybe everything — explained". Recode. Vox. Archived from the original on March 4, 2023. Retrieved March 9, 2023.</ref><ref>De Vynck, Gerrit (February 8, 2023). "Investors pummel Google after Microsoft ramps up AI wars". The Washington Post. ISSN 0190-8286. Archived from the original on February 8, 2023. Retrieved February 17, 2023.</ref> 8-fevralda Parijde ótkerilgen "kewli tolmaǵan" Bard prezentaciyasınan soń, Google akciyaları segiz procentke tómenledi, bul bazar bahasınıń 100 milliard dollar joǵalıwına teńdey boldı, hám prezentaciyanıń YouTube videosı jabıq etip qoyıldı. Kóp kóriwshiler demonstraciya waqtında Bardtıń James Webb kosmos teleskopı haqqında bergen nadurıs maǵlıwmatın da atap ótti. Google xızmetkerleri kompaniyanıń ishki forumı Memgende Pichaıdıń Bardtı "asıǵıs" hám "buzılǵan" túrde járiyalaǵanın sınǵa aldı, al Futurismniń Maggie Harrisonı bul prezentaciyanı "xaos" dep atadı. Pichai óz háreketlerin "Google uzaq waqıttan berli jasalma intellekt ústinde tereń jumıs islep atır" dep qorǵadı hám Bardtıń shıǵarılıwı tez reakciya bolǵanın biykarladı. Alphabet basqarma baslıǵı John Hennessy Bardtıń tolıq ónim sıpatında tayar emesligin moyınladı, biraq texnologiyanıń potencialına qızıǵıwshılıq bildirdi. [[Parij]] prezentaciyasınan bir hápte ótkennen soń, Pichai xızmetkerlerden Bardtı sınaqtan ótkeriwge eki-tórt saat ajıratıwın soradı, al Google basshısı Prabhakar Raghavan xızmetkerlerdi Bardtıń qátelerin dúzetiwge shaqırdı, Pichaıdıń shaqırıǵına 80,000 xızmetker juwap berdi. Keyingi háptelerde Google xızmetkerleri ishki xabarlarda Bardtı keń túrde sınǵa aldı, qáwipsizlik hám etikalıq máselelerde atap ótti hám kompaniya basshıların xızmetti iske qospawǵa shaqırdı. Básekileslerden artta qalmawǵa itibar berip, Google basshıları JI etika komandası tárepinen alıp barılǵan unamsız qáwip-qáter bahalaw esabatına qaramastan, xızmetti iske qosıwǵa qarar etti. Sol aydıń aqırında Pichai kirislerdiń ósiwiniń páseyiwine baylanıslı 12,000 xızmetkerdi tosattan jumıstan bosatqannan soń, qalǵan xızmetkerler Bard penen jumıstan bosatıw haqqında "pikirin" soraǵan házilleri menen bólisti. Google xızmetkerleri mart ayınıń ortasında "Big Bard" dep atalǵan, úlken parametrlerge iye bolǵan Bardtıń rawajlanǵan versiyasın sınaqtan ótkere basladı.<ref>Langley, Hugh (March 13, 2023). "Google employees are already internally testing a smarter version of its chatbot called 'Big Bard'". Business Insider. Archived from the original on March 13, 2023. Retrieved April 10, 2023.</ref> === Iske qosıw === Google 2023-jılı 21-martta Bardqa sheklengen kólemde erte kiriwdi ashıp, [[AQSH]] hám Ullıbritaniya paydalanıwshılarına gúzetiwshiler diziminen orın alıwǵa ruqsat berdi. [[Microsoft|Microsofttıń]] Bing Chat penen qollanıwınan parıqlı túrde, Bard tekst jazıw maydanı hám "chatbot nadurıs yamasa renjitiwshi maǵlıwmatlardı kórsetiwi múmkin, bul Googledıń kóz-qarasların bildirmeydi" degen eskertiwi bar ózinshe veb-qosımsha sıpatında iske qosıldı. Hár sorawǵa úsh juwap beriledi, al paydalanıwshılardan hár bir juwaptıń paydalılıǵı haqqında pikir bildiriw soraladı. Google vice-prezidentleri Sissie Hsiao hám Eli Collins Bardtı Google Search-ke qosımsha sıpatında kórsetip, kompaniyanıń bul xızmetti qáytip paydalı etiw boyınsha ele sheshim qabıl etpegenin bildirdi. Erte kiriw huqıqın alǵanlar arasında Googledıń "Pixel Superfans" sadıqlıq baǵdarlamasına qatnasıwshılar, onıń Pixel hám Nest qurılmaların paydalanıwshılar hám Google One abonentleri bar edi.<ref>Li, Abner (March 21, 2023). "Google tapping the Pixel and Nest brands to invite people to Bard". 9to5Google. Archived from the original on March 21, 2023. Retrieved June 10, 2023.</ref> Bard Google tárepinen jallanǵan úshinshi tárep podryadshıları, sonıń ishinde Appen hám Accenture jumısshıları tárepinen úyretiledi. Business Insider hám Bloomberg News xabarlaǵanınday, olar qattı basımǵa alınǵan, artıq jumıs islegen hám az haqı tólegen. Bard sonday-aq ashıq derekler maǵlıwmatlarınan alınǵan informaciya tiykarında úyretiledi, bunı Google óziniń qupıyalıq siyasatın ózgertiw arqalı ashıqladı. Bard dáslepki iske qosılǵannan keyin biraz waqıt ótip, Google kompaniyanıń virtual járdemshisi Google Assistant artındaǵı toparın qayta shólkemlestirip, onıń ornına Bardqa itibar qaratıwǵa qarar etti. Google izertlewshisi Jacob Devlin Bardtıń ChatGPT maǵlıwmatların jasırın paydalanǵanın aytıp, kompaniyadan ketiwge májbúr boldı; Google bul ayıplawlardı biykarladı. Sol waqıtta, kompaniyanıń joqarı dárejeli baǵdarlama injeneri Googledıń AI "qurallanıw jarısı"nda artta qalıp baratırǵanı haqqında ishki xat jazdı, bul OpenAIǵa emes, al ashıq kodlı jámiyetlerdegi ǵárezsiz izertlewshilerge qarata aytılǵan edi. Pichai 31-martta kompaniyanıń Bardtı LaMDA ornına Googledıń jańalaw hám qúdiretlirek LLM'i [[PaLM]] tiykarında "joqarılatıwdı" niyetlegenin ashıqladı. Sol kúni Krawczyk Googledıń Bard'qa "matematika hám logika qábiletlerin" qosqanın járiyaladı. Bard aprelde kodlastırıwǵa járdem beriw qábiletine iye boldı, iske túsiriw waqtında 20 dan artıq programmalastırıw tilin qollap-quwatladı. Microsoft ta Edge brauzeriniń rawajlandırıwshı versiyasınıń mánzil qatarında reklamalar jaylastırıp, paydalanıwshılardı Bard veb-qosımshasına kirgen gezde Bingdi sınap kóriwge shaqırdı. Google Bardtı óziniń ChromeOS operaciyalıq sisteması hám Pixel qurılmalarına birlestiriw ústinde jumıs alıp barmaqta.<ref>Bradshaw, Kyle (February 10, 2023). "Google working to bring Bard AI chat to ChromeOS". 9to5Google. Archived from the original on February 11, 2023. Retrieved February 12, 2023.</ref><ref>Bradshaw, Kyle (May 4, 2023). "Google working to bring Bard AI to Pixel phones as a homescreen widget". 9t5oGoogle. Archived from the original on May 4, 2023. Retrieved May 6, 2023.</ref> === Jańalanıwlar === 2023-jılı may ayında ótkerilgen jıllıq Google I/O konferenciyasında Bard bas orındı iyeledi. Bul jerde Pichai hám Hsiao Bardqa tiyisli bir qatar jańalanıwlardı járiyaladı. Bularǵa PaLM 2 modeliniń qollanılıwı, basqa Google ónimler hám úshinshi tárep xızmetleri menen birlesiw, 180 elge keńeyiw, qosımsha tillerde islewi hám jańa funkciyalar kiredi. Aldıńǵı jıllarǵa salıstırǵanda, bul jolı Assistant haqqında derlik aytılmadı. Keńeytirilgen iske túsiriw [[Evropa Awqamı|Evropa Awqamı (EA)]] elleriniń hesh birinde ámelge asırılmadı, bul maǵlıwmatlardı qorǵaw boyınsha ulıwma qaǵıydalarǵa sáykes keliw máselesi menen baylanıslı bolıwı múmkin. Google Workspace akkauntı bar adamlar da xızmetke kiriwge múmkinshilik aldı. Google iyun ayında Bardtı EAda iske qosıwǵa háreket etti, biraq Irlandiya Maǵlıwmatlardı Qorǵaw Komissiyası toqtatıp qoydı, olar kompaniyadan "maǵlıwmatlardı qorǵaw tásirin bahalaw"dı soradı. Iyul ayında Google Bardtı [[Evropa Awqamı|EA]] hám [[Braziliya|Braziliyada]] iske qostı, onlaǵan jańa tillerde qollap-quwatlawdı qostı hám bir neshe jańa jekelestirilgen hám ónimdarlıq funkciyaların kirgizdi. Iyul ayında Bardtı kóp qollanatuǵın paydalanıwshılardan ibarat bolǵan Discordta tek shaqırıw menen kiriw múmkin bolǵan sáwbet bólmesi ("server") jaratıldı. Keyingi bir neshe ay ishinde bul sáwbet bólmesi Bardtıń paydalılıǵına gúman tuwdıratuǵın pikirlerge tolıp ketti.<ref>Alba, Davey (October 11, 2023). "Even Google Insiders Are Questioning Bard AI Chatbot's Usefulness". Bloomberg News. Archived from the original on October 11, 2023. Retrieved October 16, 2023.</ref> Sentyabr ayında Wired jurnalı menen bolǵan sáwbette Bardtıń iske túsiriliwi haqqında oylanıp, Pichai Googledıń LaMDAnı shıǵarıwda "abaylı" bolǵanın moyınladı, sebebi "onı durıs isletiwdiń juwapkershiligi" bar edi. Ol OpenAI kompaniyasın ChatGPT di iske túsirgeni ushın maqtadı hám Nadellanıń Googledı basqarıwǵa májbúrleymiz degen pikirlerine juwap qaytardı. Sol aydıń aqırında Google chatbotqa úlken jańalanıw kirgizdi, onı kóplegen óz ónimleri menen "keńeytiwler" arqalı birlestirdi, JI járdeminde payda etilgen juwaplardı Google izlew arqalı tekseriwge múmkinshilik beretuǵın túyme qostı hám paydalanıwshılarǵa sáwbet aǵımların bólisiwge ruqsat berdi. Sonday-aq, Google óz izlew sistemasınıń roboc.txt indekslew faylına "Google-Extended" veb-brauzerin kirgizdi, bul veb-sayt iyelerine Bardtıń olardı úyreniwi ushın skanerlew múmkinshiligin biykarlaw imkaniyatın berdi. Keyinirek onlayn paydalanıwshılar Google izlewindegi Bard sáwbet aǵımların indeksleytuǵının, eger paydalanıwshılar olardı bólisiwge ruqsat bergen bolsa, anıqladı. Google bul qátelik ekenin bildirdi hám tez arada maǵlıwmatlardıń jasırın tarqalıwın joq etiw boyınsha is-ilajlar kórdi. Oktyabr ayında kompaniyanıń jıl sayınǵı "Made by Google" waqıyasında, onda Pixel 8 seriyası hám Pixel Watch 2 jariyalanǵan edi, Hsiao "Assistant with Bard" dep atalatuǵın Google Assistanttıń jańalanǵan nusqasın kórsetip ótti. Bul nusqa Bard penen tereń biriktirilgen bolıp, Amazonnıń Alexa menen qollanǵan usılına uqsas edi. [[Amerika Qurama Shtatları|AQSH]] Avtorlıq huqıq basqarması generativ AI texnologiyaları boyınsha potencial jańa nızamlar haqqında jámiyetlik pikir soraǵanda, [[Google]] [[OpenAI]] hám [[Microsoft]] penen birgelikte avtorlıq huqıqı qorǵalatuǵın materiallardı payda etiw juwapkershiligi paydalanıwshıda ekenin, al óndiriwshide emes ekenin tastıyıqladı. Noyabr ayında Accenture podryadchileri optimal bolmaǵan jumıs sharayatlarına qarsı narazılıq bildirip, Alphabet Orkers Unionǵa qosılıwǵa dawıs berdi. Sol waqıtta kompaniya AQSH-tıń Arqa [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya]] rayonlıq sudına arnawlı bir toparǵa qarsı arza berdi. Bul topar Bardtıń júklep alıw múmkin bolǵan nusqası sıpatında zıyanlı programmalıq támiynattı reklama etken edi.<ref>Brittain, Blake (November 13, 2023). "Google sues scammers over fake Bard AI malware". Reuters. Archived from the original on November 14, 2023. Retrieved November 14, 2023.</ref><ref>Birnbaum, Emily (November 13, 2023). "Google Sues Scammers Over Fake Bard AI Chatbot That Downloads Malware". Time. Archived from the original on November 14, 2023. Retrieved November 14, 2023.</ref> === Qayta iske túsiriw === [[File:Google_Gemini_Android.png|nobaý|140x140 nükte|Android smartfonındaǵı Gemini mobil qosımshası]] 2023-jıl 6-dekabrde Google Gemini dep atalatuǵın kóp modallı hám quwatlıraq [[Úlken til modeli|LLM]]-di jariyaladı, ol kompaniyanıń "eń úlken hám eń qábіletli [[Jasalma intellekt|JI]] modeli" dep ataldı. Orta dárejeli Gemini Pronıń arnawlı sazlanǵan nusqası Bardqa biriktirildi, al úlkenrek Gemini Ultra 2024-jılı "Bard Advanced"tı quwatlandırıwı kerek edi. The Wall Street Journal gazetası Bardtıń ayına orta esaptan 220 million kiriwshisi bar ekenin xabarladı. Google 2024-jıldıń yanvar ayında Appen menen shártnamasın toqtattı, al keyingi ayda Bard uzaq kútilgen súwretler payda etiw qábiletin aldı, ol Google Brainniń Imagen 2 tekst-súwret modeli járdeminde iske asırıldı.<ref>David, Emilia (February 1, 2024). "Bard generates photos now, finally". The Verge. Archived from the original on February 1, 2024. Retrieved February 4, 2024.</ref> 2024-jıl 8-fevralda Bard hám Duet AI Gemini brendі astında birlestіrіldі, [[Android]] ushın mobil qosımsha iske túsirildi hám xızmet iOS-taǵı Google qosımshasına biriktirildi. Androidta, qosımshanı júklep alǵan paydalanıwshılar Geminidiń Assistant-tı qurılmanıń defolt virtual járdemshisi sıpatında almastırǵanın kórdi, biraq Assistant óz aldına xızmet bolıp qala berdi. Google sonday-aq "Google One AI Premium" jazılıwı arqalı qoljetimli bolǵan "Gemini Advanced with Ultra 1.0"di iske túsirdi, Geminidi Androidtaǵı Messages qosımshasına birlestirdi hám Stack Overflow menen sheriklik haqqında járiyaladı. Gemini 2024-jılǵı Google I/O bayanlamasında qaytadan oraylıq orındı iyeledi, dástúrli túrde áhmiyetli bolǵan Android 15 hám Pixel 8a sıyaqlı temalar keyingi kúni hám aldınǵı háptede ótkizilgen ayırım waqıyalarǵa qaldırıldı. Google Geminidiń [[Android]], Chrome, Photos hám Workspace qosıp, bir qansha ónimlerge biriktirilgenin járiyaladı. The Washington Post bul prezentaciyanı "jańa JI qásiyetleriniń cunamisi" dep súwretledi. Gemini Advanced "Gemini 1.5 Pro" til modeline kóterildi, Google Gemini Live dawıslı sóylesiw rejimin hám arnawlı chatbotlar jaratıw imkaniyatı bolǵan Gems-ti kórsetip ótti. Pixel 9 seriyasınan baslap, Gemini Pixel qurılmalarında Google Assistant-tı defolt virtual járdemshi sıpatında almastırdı, al Gemini Live telefonlarda debyut qıldı.<ref>Davis, Wes (August 13, 2024). "Google Gemini's voice chat mode is here". The Verge. Archived from the original on August 13, 2024. Retrieved September 2, 2024.</ref><ref>Stern, Joanna (September 2, 2024). "Google's Gemini Live AI Sounds So Human, I Almost Forgot It Was a Bot". The Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. Archived from the original on August 13, 2024. Retrieved September 2, 2024.</ref> == Qabıl etiliwi == === Sın pikir === Dáslepki shıǵarılǵanda Bard dep atalǵan Gemini aralaspa pikirlerǵe iye boldı. The Verge-den James Vincent onı ChatGPT hám Bing Chat-tan tezirek dep taptı, biraq Bing usılındaǵı silteme belgilerdıń joqlıǵı "hám jaqsı, hám jaman" ekenin atap ótti hám Google-dı JI menen eksperiment islewde batılıraq bolıwǵa shaqırdı. Onıń kásiplesi David Pierce qızıqsız hám geyde nadurıs juwaplardan tásirlenbedi, Googledıń Bard'tıń izlew sisteması emes ekenin aytıwına qaramastan, onıń paydalanıwshı interfeysi izlew sistemasına uqsaǵanın, bunıń Google ushın máseleler tuwdırıwı múmkin ekenin qostı. The New York Times-tan Cade Metz Bard-tı ChatGPTǵa salıstırǵanda "abaylıraq" dep súwretledi, al Vox-tan Shirin Ghaffary onı juwaplarınıń saqlanıwshılıǵı sebepli "qurǵaq hám tartıssız" dep atadı.<ref>Ghaffary, Shirin (March 22, 2023). "Google's new AI chatbot seems boring. Maybe that's the point". Vox. Archived from the original on March 22, 2023. Retrieved March 27, 2023.</ref> The Washington Post jazıwshısı Geoffrey A. Fowler Bard haqqında aralaspa pikir bildirdi, onıń abaylı háreketlengenin, biraq internet tásirindegi biytáreplikti kórsetiwi múmkin ekenin atap ótti. ZDNET ushın jazǵan Sabrina Ortiz ChatGPT hám Bing Chat-tıń Bardqa salıstırǵanda "ulıwma alǵanda kóbirek qábiletli" ekenine isendi, al Wired jurnalisti Lauren Goode Bard penen sóylesiwdi úshewiniń ishinde "eń birtúrli" dep taptı. Kéńeytiwler kirgizilgennen keyin, The New York Times jazıwshısı Kevin Roose jańalanıwdı qanaatlandırmaytuǵın hám "azǵana tartıpsız" dep taptı, al Business Insider jazıwshısı Lakshmi Varanasi Bardtıń kóbinese faktlerden góre maqtawǵa kóbirek berilgenin anıqladı. 60 Minutes baǵdarlamasında Hsiao, Google viceprezidenti Djeyms Manyika hám Pichai menen sáwbette, CBS News xabarlawshısı Scott Pelley Geminidi "tınıshsızlandıratuǵın" dep taptı. Pensilvaniya universitetiniń Wharton mektebi docenti Ethan Mollick onıń kórkemlik qábiletsizliginen qanaatlanbaǵan. The New York Times ChatGPT hám Geminidiń adam járdemshilerinen kútiletuǵın wazıypalardı orınlaw qábiletine baylanıslı sınaq ótkizdi hám ChatGPT-diń iskerliginiń Geminige qaraǵanda ádewir joqarı ekenin anıqladı. Jańalıqlar maqalalarınıń isenimliligin bahalaytuǵın NewsGuard qurılması Geminidiń belgili konspirativlik teoriyalardı áshkaralaw qábiletiniń ChatGPTǵa qaraǵanda joqarı ekenin taptı. Associated Press tárepinen járiyalanǵan esabatta Gemini hám basqa chatbotlardıń "saylaw beriwshilerdi huqıqınan ayırıwǵa qáwip tuwdıratuǵın aljastıratuǵın hám jalǵan maǵlıwmatlardı" payda etiw qáwpi bar ekeni eskertildi. === Súwret payda etiw qarsılıǵı === [[Fayl:Diverse_US_senators_from_the_1800s_-_Gemini.png|nobaý|2024-jılı fevral ayında Geminiden "1800-jıllardaǵı AQSH senatorınıń súwretin payda etiw" soralǵanda bergen juwabı]] 2024-jılı fevral ayında, sociallıq media paydalanıwshıları Gemini-diń tariyxıy jaqtan nadurıs kontekstlerde — mısalı, vikinglerdi, nacist áskerlerin hám AQSH qurıwshı ataların — rеńli adamlar hám hayallar súwretlerin payda etkenin hám aq adamlardıń súwretlerin payda etiw sorawların qabıl etpey atırǵanın xabarladı. Bul súwretler sociallıq mediada masqara etildi, sonıń ishinde konservatorlar hám libertarianlar tárepinen de, olar bunı Google-dıń "oyanıwshılıǵınıń" dálili sıpatında keltirdi. Grok chatbotın basqaratuǵın xAI kompaniyasınıń iyesi, biznes magnatı [[Ilon Mask]] Google-dı sınǵa alǵanlar qatarında boldı, onıń ónimler toplamın biytárep hám racistlik dep ayıpladı. Mask hám basqa paydalanıwshılar Krawczyk-ti itibarǵa alıp, onıń rasa haqqındaǵı burınǵı pikirlerın qayta kóterdi, nátiyjesinde Krawczyk [[Twitter|X (Twitter)]] hám LinkedIn-nen shıǵıp ketti. Konservativ baǵdarlanǵan tabloid New York Post gazeti bul waqıya haqqında baspa nusqasında bas bet materialın járiyaladı.<ref>De Vynck, Gerrit; Tiku, Nitasha (February 23, 2024). "Google takes down Gemini AI image generator. Here's what you need to know". The Washington Post. ISSN 0190-8286. Archived from the original on February 23, 2024. Retrieved February 25, 2024.</ref><ref>Sharma, Shubham (February 22, 2024). "Google suspends Gemini's ability to generate people after numerous 'woke' inaccuracies". VentureBeat. Archived from the original on February 22, 2024. Retrieved February 25, 2024.</ref> Juwap retinde, Krawczyk Google "bul sıyaqlı súwretlewlerdi dárhal jaqsılaw ústinde jumıs alıp baratırǵanın" ayttı, hám Google Gemini-diń adamlar súwretin payda etiw qábiletin toqtattı. Raghavan bul dawdı sheshiw ushın uzaq málimleme berip, Gemini-diń kóp túrlilikke umtılıw barısında "artıqsha kompensaciya" islegenin túsindirdi hám súwretlerdiń "uyatlı hám nadurıs" ekenin moyınladı. Xızmetkerlerge jibergen ishki xatında Pichai bul waqıyanı qorlaytuǵın hám qabıl etilmeytuǵın dep atap, strukturalıq hám texnikalıq ózgerisler kirgiziwge wáde berdi. Bir neshe kúnnen keyin Googledıń isenim hám qáwipsizlik toparınıń bir neshe xızmetkeri jumıstan bosatıldı. Hassabis Geminidiń adamlar súwretin payda etiw qábiletiniń eki hápteniń ishinde qayta tiklenetuǵının bildirdi; aqırında ol avgust ayınıń aqırında jańa Imagen 3 modeli menen isleytuǵın etip qayta iske túsirildi. Bazar bul jaǵdayǵa jaman reakciya kórsetti, Googledıń akciyaları 4.4 procentke tómenledі. Pichaı-dıń otstavkaǵa ketiwi haqqında talaplardıń kóbeyiwi, sonıń ishinde texnologiya tallawshıları Ben Thompson hám Om Malik tárepinen de aytıldı. Jim Jordan basshılıǵındaǵı Wákiller palatasınıń respublikashıları Google-dı shaqırıp, kompaniyanı Biden administraciyası menen sóz erkinligin sheklew boyınsha birge háreketleniwde ayıpladı. Bul sátsizlik hám Google-dıń ulıwma OpenAIǵa bergen juwabın esapqa alıp, Business Insider-diń Hugh Langley hám Lara OReilly Google-dıń "avangardtan dinozavrǵa" tez aylanıp baratırǵanın járiyaladı. Bloomberg kolumnisti Parmy Olson Google-dıń qıyınshılıqlarınıń sebebi "oyanıwshılıq" emes, al Geminidiń "asıǵıs" iske túsiriliwi ekenin ayttı. The Information ushın jazǵan Martin Peers, Google-ge bul jaǵdaydı sheshiw ushın [[Mark Cukerberg]] sıyaqlı basshı kerek degen pikirdi bildirdi. Hugging Face ilimpazı Sasha Luccioni hám Surrey universitetiniń professori Alan Vudward bul waqıyanıń tamırları Geminidiń úyretiw korpusı hám algoritmlerinde "tereń jaylasqanın" hám onı dúzetiw qıyın bolatugının ayttı. Fortune jurnalınıń Jeremy Kahnı qáwipsizlik hám juwapkershilik boyınsha izertlewshilerdiń birge islep, jaqsıraq qorǵanıw sistemasın rawajlandırıwın talap etti. New York jurnalınıń avtorı John Herrman bılay dep jazdı: "Bul — ózleri sebep bolǵan úlken qátelik, kúlkili bir jaǵday hám Google-dıń OpenAIdıń kóterilip atırǵanınan hám AIdıń óziniń izlew biznesine qáwip salıp atırǵanınan qanshelli qorqıp atırǵanınıń dálili." === Basqa waqıyalar === Súwret payda etiw qıyınshılıǵınan keyin, bazı paydalanıwshılar Geminidiń tekst juwapların shep jaqlı biytárep kóz-qarasqa iyе dep ayıplay basladı. Onlayn tarqalǵan bunday mısallardıń birinde, Gemini Mask yamasa nacist diktator Adolf Gitlerdiń qaysısı jámiyetke kóbirek zıyan keltirgenin "anıq aytıw qıyın" dep juwap berdi. Basqa paydalanıwshılar Geminidiń shep qanat siyasatshıların hám affirmativ háreketler hám abort huqıqları sıyaqlı máselelerdi qollap-quwatlaytuǵının, al oń qanat figuralardı, gósh jeytuǵın azıq-awqatlardı hám qazılma otınlardı qollap-quwatlawdan bas tartatuǵının xabarladı. The Wall Street Journaldıń redakciya keńesi Geminidiń "kórinip turǵan oyanıwshıl pikir qálipleri" "oń siyasiy kúshlerdiń AI'ǵa qarsı reakciyasın kúsheytip atırǵanın hám olar shep qanat penen birge kóbirek regulyaciya talap etip atırǵanın" jazdı.<ref>"Google's Artificial Intelligence". The Wall Street Journal. February 29, 2024. Archived from the original on March 1, 2024. Retrieved May 21, 2024.</ref> Hindstandaǵı Elektronika hám informaciya texnologiyaları ministrliginiń kishi ministri Rajeev Chandrasekhar Googledı oń qanat jańalıqlar saytı OpIndia-nıń maqalasın qısqasha bayanlaw talabınan bas tartqanı ushın hám ayırım ekspertlerdiń Bas ministr Narendra Modi-diń siyasatın fashistlik dep atap ótkenin aytqanı ushın elde qollanılatuǵın Informaciya texnologiyaları qaǵıydaların buzǵan dep ayıpladı. Franciyada Google Birden cifrlı bazar haqqındaǵı avtorlıq huqıq direktivası tiykarında básekiles regulyator Autorite de la concurrence tárepinen 250 million evro muǵdarında shtraf salındı, sebebi ol jergilikli jańalıqlar baspalarına olardıń mazmunı Geminidi úyretiw ushın qollanılǵanı haqqında xabar bermegeni ushın edi. AQSH mámleket teleradiokompaniyası Voice of America Geminidi Qıtay propagandasın "qaytalaǵanı" ushın ayıpladı.<ref>Ma, Wenhao (June 13, 2024). "Google AI Gemini parrots China's propaganda". Voice of America. Archived from the original on July 11, 2024. Retrieved June 16, 2024.</ref> [[2024-jılǵı Jazǵı Olimpiada oyınları|2024-jılı iyul ayında ótkerilgen Jazǵı Olimpiada]] waqtında Google "Qádirli Sidney" dep atalatuǵın Gemini ushın reklama kórsetti. Bul reklamada bir áke chatbottan óziniń kishi qızı ushın ataqlı sportshı Sidney McLaughlin-Levrone-ǵa ıqlasbent xat jazıp beriwin soraydı. Apple kompaniyasınıń jaqında shıǵarǵan jetinshi áwlad iPad Pro ushın "Ashıqlıq!" reklamasına uqsap, bul reklama da onlayn ortalıqta kúshli qarsılıqqa ushıradı. Adamlardıń haqıyqıy sezimleri hám dóretiwshiligin kompyuter menen almastırǵanı ushın sınǵa alındı. The Washington Post gazetasınıń kolumnisti Alexandra Petri reklamanı "máseleniń mánisin túsinbegen" dep qattı sınǵa aldı. Nátiyjede, Google bul reklamanı NBC telekanalınıń efirinen alıp tasladı.<ref>Elias, Jennifer (August 2, 2024). "Google pulls AI ad for Olympics following backlash". CNBC. Archived from the original on August 2, 2024. Retrieved August 3, 2024.</ref><ref>Song, Victoria (August 2, 2024). "Google pulls Gemini AI ad from Olympics after backlash". The Verge. Archived from the original on August 2, 2024. Retrieved August 13, 2024.</ref> == Derekler == [[Kategoriya:Programmalıq injiniring]] <references /> __BÖLİDİMÖNDEMEW__ 94mydgqwscdyotozskexyfcf3bwztd0 0 21153 121735 119559 2025-06-21T16:49:25Z Bekan88 11311 121735 wikitext text/x-wiki '''Android''' ‒ bul tiykarınan [[Smartfon|smartfonlar]] hám planshetler sıyaqlı sensorlı ekranlı mobil qurılmalarǵa arnalǵan, [[Linux yadrosı|Linux yadrosınıń]] modifikaciyalanǵan versiyası hám basqa [[Ashıq kodlı programmalıq támiynat|ashıq kodlı baǵdarlamalıq támiynatqa]] tiykarlanǵan [[mobil operaciyalıq sistema]]. Ol dúnyadaǵı eń keń qollanılatuǵın [[operaciyalıq sistema]] bolıp tabıladı, sebebi ol kópshilik smartfonlar hám planshetlerde qollanıladı, tek [[IPhone|iPhone]] hám iPad qurılmaları oǵan kirmeydi, olar sáykesinshe [[Apple Inc.|Apple]] kompaniyasınıń [[IOS|iOS]] hám iPadOS sistemaların paydalanadı. 2024-jıldıń oktyabr ayındaǵı maǵlıwmatlarǵa sáykes, Android dúnya júzilik [[Mobil operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistema]] bazarınıń 45% in iyeleydi, onnan keyin [[Microsoft Windows|Windows]] 26% menen ekinshi orında turadı.<ref>{{Web deregi|url=https://gs.statcounter.com/os-market-share/desktop-mobile-tablet/worldwide/#monthly-202410-202410-bar|bet=Desktop, Mobile & Tablet Operating System Market Share Worldwide|arxivurl=|arxivsáne=|sáne=2024-10-11|til=en|jumıs=StatCounter Global Stats|qaralǵan sáne=2024-10-11}}</ref> Android dáslep Open Handset Alliance dep atalǵan baǵdarlamashılar konsorciumı tárepinen islep shıǵılǵan, biraq onıń eń keń tarqalǵan versiyası tiykarınan [[Google]] tárepinen rawajlandırıladı. Ol 2007-jıldıń noyabr ayında járiyalandı, al birinshi kommerciyalıq Android qurılması, HTC Dream, 2008-jıldıń sentyabr ayında satıwǵa shıǵarıldı. Negizinde, bul operaciyalıq sistema Android Open Source Project (AOSP) dep ataladı hám ol tiykarınan Apache licenziyası boyınsha [[Biypul hám ashıq kodlı programmalıq támiynat|biypul hám ashıq kodlı baǵdarlamalıq támiynat]] (FOSS) bolıp esaplanadı. Biraq, kópshilik qurılmalar [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan menshikli Android versiyasın paydalanadı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.makeuseof.com/tag/android-really-open-source-matter/|bet=Is Android Really Open Source? And Does It Even Matter?|sáne=March 28, 2016|jumıs=MakeUseOf}}</ref> ol qosımsha menshikli jabıq kodlı baǵdarlamalıq támiynat penen birge keledi. Olardıń ishinde eń áhmiyetlisi Google Mobile Services (GMS) bolıp,<ref>{{Web deregi|url=https://www.android.com/gms/|bet=Android — Google Mobile Services|jumıs=Android|qaralǵan sáne=October 21, 2018|citata=While the Android Open Source Project (AOSP) provides common, device-level functionalities such as email and calling, GMS is not part of AOSP. GMS is only available through a license with Google [..] We ask GMS partners to pass a simple compatibility test and adhere to our compatibility requirements for their Android devices.}}</ref> ol Google Chrome sıyaqlı tiykarǵı qosımshalardı, [[Google Play]] cifrlı tarqatıw platformasın hám oǵan baylanıslı Google Play Services rawajlandırıw platformasın óz ishine aladı. Xabarlandırıwlar ushın Firebase Cloud Messaging qollanıladı. AOSP biypul bolsa da, "Android" atı hám logotipi Google kompaniyasınıń sawda belgileri bolıp tabıladı, hám Google óz ekosistemasınan tısqarı "sertifikatlanbaǵan" qurılmalardıń Android brendin qollanıwın sheklew ushın standartlar ornatadı.<ref>{{Web deregi|url=https://source.android.com/setup/start/faqs|bet=Frequently Asked Questions|baspaxana=Android Open Source Project|qaralǵan sáne=January 4, 2021}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.greenbot.com/article/3153485/with-cyanogen-dead-googles-control-over-android-is-tighter-than-ever.html|bet=With Cyanogen dead, Google's control over Android is tighter than ever|avtor=Simon|at=Michael|sáne=December 26, 2016|jumıs=www.greenbot.com|qaralǵan sáne=January 4, 2021}}</ref> Android Open Source Project tiykarındaǵı smartfonlardıń 70% ten kóbiregi Google ekosistemasın (ápiwayı túrde Android dep atalatuǵın) paydalanadı, olardıń geyparaları [[Samsung]] kompaniyasınıń TouchWiz hám keyingi One UI, sonday-aq HTC Sense sıyaqlı óndiriwshiler tárepinen qáliplestirilgen paydalanıwshı interfeysleri hám baǵdarlamalıq toplamları menen keledi.<ref>{{Web deregi|url=https://appdevelopermagazine.com/google-and-android-are-not-the-same...-and-that's-a-good-thing/|bet=Google and Android Are Not the Same... and That's a Good Thing|avtor=Hughes|at=Terry|sáne=July 28, 2014|jumıs=App Developer Magazine|qaralǵan sáne=July 29, 2020}}</ref> AOSP ge tiykarlanǵan básekiles ekosistemalar hám tarmaqlar qatarına Amazon tárepinen islep shıǵılǵan Fire OS, Oppo nıń ColorOS i, Vivo nıń OriginOS i, Honor dıń MagicUI i, sonday-aq LineageOS sıyaqlı arnawlı ROM lar hám VR garnituraları ushın Meta Horizon OS kiredi. Android tıń [[derek kodı]] basqa da elektronika túrlerin rawajlandırıw ushın qollanılǵan, mısalı, oyın konsolları, cifrlı kameralar, kóshpeli media pleerler hám kompyuterler, olardıń hár biri arnawlı [[Paydalanıwshı interfeysi|paydalanıwshı interfeysine]] iye. Keń belgili dóretpeler qatarına Google tárepinen islep shıǵılǵan televizorlar ushın Android TV hám kiyiletuǵın qurılmalar ushın Wear OS kiredi. Android daǵı baǵdarlamalıq paketler APK formatın paydalanadı hám ádette Google Play Store, Amazon Appstore, Samsung Galaxy Store, Huawei AppGallery, Cafe Bazaar, GetJar hám Aptoide sıyaqlı menshikli qosımshalar dúkanları arqalı yamasa F-Droid sıyaqlı ashıq kodlı platformalar arqalı tarqatıladı. Android 2011-jıldan baslap smartfonlarda hám 2013-jıldan baslap planshetlerde dúnya júzi boyınsha eń kóp qollanılatuǵın operaciyalıq sistema bolıp kelmekte. 2021-jıldıń may ayınıń maǵlıwmatları boyınsha, onıń hár ayda úsh milliardtan aslam aktiv paydalanıwshısı bar, bul dúnyadaǵı hár qanday operaciyalıq sistemanıń eń úlken ornatılǵan bazası bolıp esaplanadı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/5/18/22440813/android-devices-active-number-smartphones-google-2021|bet=There are over 3 billion active Android devices|avtor=Cranz|at=Alex|sáne=May 18, 2021|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=March 24, 2022}}</ref> 2024-jılǵı maǵlıwmatlarǵa sáykes, Google Play Store da 1.7 million qosımsha bar; bul 2021-jıldıń aprel ayındaǵı 3 millionnan aslam qosımsha bolǵan eń joqarı kórsetkishten tómenlewdi kórsetedi.<ref name="3 million apps">{{Web deregi|url=https://www.appbrain.com/stats/number-of-android-apps|bet=Number of Android applications on the Google Play store|jumıs=AppBrain|qaralǵan sáne=August 12, 2020}}</ref> 2024-jıldıń 15-oktyabrinde shıǵarılǵan Android 15 eń sońǵı versiya bolıp, oǵan búklemeli telefonlar, planshetler, úlken ekranlı qurılmalar hám Chromebook lar ushın arnawlı jaqsılanıwlar kirgizilgen.<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/products/android/android-15/|bet=What's new in Android 15, plus more updates|sáne=2024-10-15|til=en-us|jumıs=Google|qaralǵan sáne=2024-10-16}}</ref> == Tariyxı == '''Android Inc.''' 2003-jıldıń oktyabr ayında Kaliforniyadaǵı Palo-Alto qalasında Endi Rubin, Rich Mayner, Nik Sirs hám Kris Uayt tárepinen qurılǵan.<ref>{{Web deregi|url=http://www.phonearena.com/news/Googles-Android-OS-Past-Present-and-Future_id21273|bet=Google's Android OS: Past, Present, and Future|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313044444/http://www.phonearena.com/news/Googles-Android-OS-Past-Present-and-Future_id21273|arxivsáne=March 13, 2017|sáne=August 18, 2011|jumıs=PhoneArena|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref name="Google Buys Android">{{Web deregi|url=http://www.businessweek.com/technology/content/aug2005/tc20050817_0949_tc024.htm|bet=Google Buys Android for Its Mobile Arsenal|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110205190729/http://www.businessweek.com/technology/content/aug2005/tc20050817_0949_tc024.htm|arxivsáne=February 5, 2011|avtor=Elgin|at=Ben|sáne=August 17, 2005|jumıs=[[Bloomberg Businessweek]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Rubin Android proektin "iyesiniń ornı hám qálewleri haqqında kóbirek xabardar bolǵan aqıllıraq mobil qurılmalardı rawajlandırıwda úlken potencialǵa iye" dep táriyiplegen.<ref name="Google Buys Android" /> Kompaniyanıń dáslepki maqseti cifrlı kameralar ushın joqarı dárejeli operaciyalıq sistema islep shıǵıw edi hám bul 2004-jıldıń aprel ayında investorlarǵa usınılǵan tiykarǵı ideya boldı.<ref name="pcworld-camera-os">{{Web deregi|url=https://www.pcworld.com/article/2034723/android-founder-we-aimed-to-make-a-camera-os.html|bet=Android founder: We aimed to make a camera OS|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170510103305/http://www.pcworld.com/article/2034723/android-founder-we-aimed-to-make-a-camera-os.html|arxivsáne=May 10, 2017|avtor=Alabaster|at=Jay|sáne=April 16, 2013|jumıs=[[PC World]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=May 9, 2017}}</ref> Keyin kompaniya kameralar bazarınıń óz maqsetleri ushın jetkilikli dárejede úlken emesligin túsindi hám bes aydan soń óz kúsh-ǵayratın basqa tarawǵa burıp, Android ti Symbian hám Microsoft Windows Mobile menen básekilese alatuǵın telefon operaciyalıq sisteması sıpatında usına basladı.<ref name="pcworld-camera-os" /><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2013/4/16/4230468/android-originally-designed-for-cameras-before-smartphones|bet=Before it took over smartphones, Android was originally destined for cameras|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170429062213/http://www.theverge.com/2013/4/16/4230468/android-originally-designed-for-cameras-before-smartphones|arxivsáne=April 29, 2017|avtor=Welch|at=Chris|sáne=April 16, 2013|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=May 9, 2017}}</ref> Rubin dáslepki basqıshta investorlardı tartıwda qıyınshılıqlarǵa dus keldi hám Android keńse jayınan shıǵarılıw qáwpi astında qaldı. Rubinniń jaqın dostı Stiv Perlman oǵan konvertte 10,000 dollar naq pul alıp keldi hám kóp ótpey belgisiz muǵdarda dáslepki qarjılandırıw jiberdi. Perlman kompaniyadan úles alıwdan bas tarttı hám "Men bunı isledim hám Endige járdem bergim kelgeni ushın isledim" dep aytqan.<ref>{{Web deregi|url=http://www.businessinsider.com/how-android-was-created-2015-3|bet=THE RISE OF ANDROID: How a flailing startup became the world's biggest computing platform|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170520025143/http://www.businessinsider.com/how-android-was-created-2015-3|arxivsáne=May 20, 2017|avtor=Eadicicco|at=Lisa|sáne=March 27, 2015|jumıs=[[Business Insider]]|baspaxana=[[Axel Springer SE]]|qaralǵan sáne=May 9, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2011-07-27/steve-perlmans-wireless-fix|bet=Steve Perlman's Wireless Fix|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170319032000/https://www.bloomberg.com/news/articles/2011-07-27/steve-perlmans-wireless-fix|arxivsáne=March 19, 2017|avtor=Vance|avtorsilteme=Ashlee Vance|at=Ashlee|sáne=July 29, 2011|jumıs=[[Bloomberg Businessweek]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> I2005-jılı Rubin [[Samsung]]<ref name="MPC">{{Cite book|last=McAfee|first=Andrew|url=https://www.worldcat.org/oclc/987909505|title=Machine, Platform, Crowd : Harnessing Our Digital Future|date=2017}}</ref> hám HTC<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/information-technology/2021/08/excerpt-the-history-of-android-as-written-by-a-longtime-android-developer/|bet=Excerpt: How Google bought Android—according to folks in the room|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210813112821/https://arstechnica.com/information-technology/2021/08/excerpt-the-history-of-android-as-written-by-a-longtime-android-developer/|arxivsáne=August 13, 2021|avtor=Haase|at=Chet|sáne=August 13, 2021|til=en-us|jumıs=[[Ars Technica]]|qaralǵan sáne=August 13, 2021}}</ref> kompaniyaları menen kelisimler dúziwge háreket etti. Kóp ótpey, sol jıldıń iyul ayında [[Google]] kompaniyanı keminde 50 million dollarǵa satıp aldı;<ref name="Google Buys Android">{{Web deregi|url=http://www.businessweek.com/technology/content/aug2005/tc20050817_0949_tc024.htm|bet=Google Buys Android for Its Mobile Arsenal|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110205190729/http://www.businessweek.com/technology/content/aug2005/tc20050817_0949_tc024.htm|arxivsáne=February 5, 2011|avtor=Elgin|at=Ben|sáne=August 17, 2005|jumıs=[[Bloomberg Businessweek]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFElgin2005">Elgin, Ben (August 17, 2005). </cite></ref><ref name="Murky road despite dominance">{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2015/05/28/technology/personaltech/a-murky-road-ahead-for-android-despite-market-dominance.html|bet=A Murky Road Ahead for Android, Despite Market Dominance|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170706094446/https://www.nytimes.com/2015/05/28/technology/personaltech/a-murky-road-ahead-for-android-despite-market-dominance.html|arxivsáne=July 6, 2017|avtor=Manjoo|at=Farhad|sáne=May 27, 2015|jumıs=[[The New York Times]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> 2010-jılı Google kompaniyasınıń sol waqıttaǵı korporativ rawajlanıw boyınsha vice-prezidenti Devid Loui bunı "Google dıń eń jaqsı kelisimi" dep ataǵan.<ref name="MPC" /> Android tiń tiykarǵı xızmetkerleri, sonıń ishinde Rubin, Mayner, Sirs hám Uayt, satıp alınıw barısında Google ǵa qosıldı.<ref name="Google Buys Android" /> Sol waqıtta sır saqlawshı Android Inc. haqqında kóp nárse belgili emes edi, kompaniya mobil telefonlar ushın baǵdarlama islep atırǵanı haqqındaǵı az ǵana maǵlıwmattan basqa hesh nárse aytpaǵan edi.<ref name="Google Buys Android" /> Google da Rubin basshılıǵındaǵı komanda Linux yadrosı tiykarında isleytuǵın mobil qurılma platformasın islep shıqtı. Google bul platformanı qurılma islep shıǵarıwshılarǵa hám baylanıs operatorlarına iykemli, jańartılıwı múmkin bolǵan sistema sıpatında usındı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2007/08/28/google-is-working-on-a-mobile-os-and-its-due-out-shortly/|bet=Google is working on a mobile OS, and it's due out shortly|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312063351/https://www.engadget.com/2007/08/28/google-is-working-on-a-mobile-os-and-its-due-out-shortly/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Block|at=Ryan|sáne=August 28, 2007|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Google "apparatlıq komponentler hám baǵdarlamalıq támiyinlewshi sheriklerdiń bir qatarın tayarlap, baylanıs operatorlarına hár qıylı dárejedegi birge islesiwge tayar ekenligin bildirgen".<ref>{{Web deregi|url=https://www.wsj.com/articles/SB118602176520985718|bet=Google Pushes Tailored Phones To Win Lucrative Ad Market|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170729160919/https://www.wsj.com/articles/SB118602176520985718|arxivsáne=July 29, 2017|avtor=Sharma|at=Amol|sáne=August 2, 2007|jumıs=[[The Wall Street Journal]]|qaralǵan sáne=July 24, 2017}}</ref> Google kompaniyasınıń mobil baylanıs bazarına kiriw niyeti haqqındaǵı boljawlar 2006-jıldıń dekabr ayına shekem dawam etti. Dáslepki prototip sensorlı ekranı joq hám fizikalıq QWERTY klaviaturası bar BlackBerry telefonına uqsas edi, biraq 2007-jılı [[Apple Inc.|Apple]] [[IPhone|iPhone]] nıń payda bolıwı Android tiń "qaytadan jobalanıwına" alıp keldi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.pcworld.com/article/254539/original_android_prototype_revealed_during_google_oracle_trial.html|bet=Original Android Prototype Revealed During Google, Oracle Trial|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170211210905/http://www.pcworld.com/article/254539/original_android_prototype_revealed_during_google_oracle_trial.html|arxivsáne=February 11, 2017|avtor=Ionescu|at=Daniel|sáne=April 26, 2012|jumıs=[[PC World]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2012/4/25/2974676/this-was-the-original-google-phone-presented-in-2006|bet=This was the original 'Google Phone' presented in 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170325035619/http://www.theverge.com/2012/4/25/2974676/this-was-the-original-google-phone-presented-in-2006|arxivsáne=March 25, 2017|avtor=Ziegler|at=Chris|sáne=April 25, 2012|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Google keyinirek óziniń Android specifikaciya hújjetlerin "Sensorlı ekranlar qollanıladı" dep ózgertti, degen menen "Ónim fizikalıq túymelerdiń bolıwın esapqa alıp jobalanǵan, sonlıqtan sensorlı ekran fizikalıq túymelerdi tolıq almastıra almaydı" degen pikir de qosılǵan.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2012/4/25/2974843/google-in-2007-a-touchscreen-cannot-completely-replace-physical/in/2731667|bet=Google in 2007: 'a touchscreen cannot completely replace physical buttons'|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170623190711/https://www.theverge.com/2012/4/25/2974843/google-in-2007-a-touchscreen-cannot-completely-replace-physical/in/2731667|arxivsáne=June 23, 2017|avtor=Ziegler|at=Chris|sáne=April 25, 2012|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> 2008-jılǵa kelip, [[Nokia]] hám BlackBerry ekewi de iPhone 3G ge básekiles sensorlı smartfonlardı járiyaladı, al Android tiń dıqqatı aqırında tek sensorlı ekranlarǵa qaratıldı. Android operaciyalıq sistemasında isleytuǵın birinshi kommerciyalıq smartfon HTC Dream, sonday-aq T-Mobile G1 dep te atalatuǵın qurılma 2008-jıl 23-sentyabrde járiyalandı.<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2008/09/23/t-mobile-officially-announces-the-g1-android-phone/|bet=T-Mobile officially announces the G1 Android phone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313042152/https://techcrunch.com/2008/09/23/t-mobile-officially-announces-the-g1-android-phone/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Aamoth|at=Doug|sáne=September 23, 2008|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2016/09/23/android-first-purchasable-product-t-mobile-g1-celebrate-8th-birthdays-today/|bet=Android and its first purchasable product, the T-Mobile G1, celebrate their 8th birthdays today|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313045236/http://www.androidpolice.com/2016/09/23/android-first-purchasable-product-t-mobile-g1-celebrate-8th-birthdays-today/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Gao|at=Richard|sáne=September 23, 2016|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> [[Fayl:HTC_Android_T-Mobile_G1.jpg|solğa|nobaý|200x200 nükte|HTC Dream yamasa T-Mobile G1, Android ta isleytuǵın birinshi kommerciyalıq túrde shıǵarılǵan qurılma (2008)]] 2007-jıl 5-noyabrde Open Handset Alliance, yaǵnıy Google, HTC, Motorola hám Samsung sıyaqlı qurılma óndiriwshiler, Sprint hám T-Mobile sıyaqlı sımsız baylanıs operatorları, Qualcomm hám Texas Instruments sıyaqlı chip islewshilerden ibarat texnologiya kompaniyalarınıń konsorciumı "mobil qurılmalar ushın birinshi haqıyqıy ashıq hám keń qamtıwshı platformanı" rawajlandırıw maqsetinde ózin járiyaladı.<ref name="Announcement of OHA">{{Web deregi|url=http://www.openhandsetalliance.com/press_110507.html|bet=Industry Leaders Announce Open Platform for Mobile Devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120309171729/http://www.openhandsetalliance.com/press_110507.html|arxivsáne=March 9, 2012|sáne=November 5, 2007|jumıs=[[Open Handset Alliance]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2007/11/05/breaking-google-announces-android-and-open-handset-alliance/|bet=Breaking: Google Announces Android and Open Handset Alliance|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170622140334/https://techcrunch.com/2007/11/05/breaking-google-announces-android-and-open-handset-alliance/|arxivsáne=June 22, 2017|avtor=Schonfeld|at=Erick|sáne=November 5, 2007|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.no/2007/11/wheres-my-gphone.html|bet=Where's my Gphone?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313040638/https://googleblog.blogspot.no/2007/11/wheres-my-gphone.html|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Rubin|at=Andy|sáne=November 5, 2007|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Bir jıl ishinde Open Handset Alliance eki basqa ashıq kodlı básekileske — Symbian Foundation hám LiMo Foundation ǵa dus keldi, sońǵısı da Google sıyaqlı [[Linux]] tiykarındaǵı mobil operaciyalıq sistemasın rawajlandırmaqta edi. 2007-jıldıń sentyabr ayında InformationWeek Google dıń mobil telefoniya tarawında bir neshe patent ótinish beriwi haqqında Evalueserve izertlewin járiyaladı.<ref>{{Web deregi|url=https://gigaom.com/2007/09/20/419-googles-strong-mobile-related-patent-portfolio/|bet=Google's Strong Mobile-Related Patent Portfolio|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313124031/https://gigaom.com/2007/09/20/419-googles-strong-mobile-related-patent-portfolio/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Pearce|at=James Quintana|sáne=September 20, 2007|jumıs=[[Gigaom]]|baspaxana=Knowingly, Corp.|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> 2008-jıl 23-sentyabrde Android Endi Rubin, Larri Peydj, Sergey Brin, Koul Brodman, Kristofer Shlaffer hám Piter Chou tárepinen [[Nyu-York]] qalasınıń metro stanciyasında ótkerilgen baspasóz konferenciyasında tanıstırıldı.<ref>{{Citation |title=T-Mobile launches G1, first Google Android phone — Video |url=https://www.cnet.com/videos/t-mobile-launches-g1-first-google-android-phone/ |access-date=November 21, 2023 |language=en}}</ref> 2008-jıldan baslap, Android operaciyalıq sistemanı izbe-iz jaqsılap, jańa funkciyalardı qosıp hám aldıńǵı versiyalardaǵı kemshiliklerdi dúzetip, kóplegen jańalanıwlardı kórdi. Hár bir úlken versiya alfavit tártibinde desert yamasa mazalı taǵamnıń atına qoyılǵan, dáslepki Android versiyaları "Cupcake", "Donut", "Eclair" hám "Froyo" dep atalǵan. 2013-jılı Android KitKat tı járiyalaw waqtında Google: "Bul qurılmalar ómirimizdi sonshelli mazalı etkeni ushın, hár bir Android versiyası desert atına qoyılǵan" dep túsindirdi. Biraq, Google wákili CNN ge bergen intervyusinde: "Bul biraz ishki komanda isi sıyaqlı, hám biz bul máselede azǵana — qalay aytsam eken — túsiniksizirek bolıwdı maqul kóremiz, dep aytayın" dedi.<ref>{{Web deregi|url=http://indianexpress.com/article/lifestyle/food-wine/from-donut-to-nougat-why-are-android-versions-named-after-sweets-2887237/|bet=Android Nougat: Here's why Google names the OS after sweets|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313044156/http://indianexpress.com/article/lifestyle/food-wine/from-donut-to-nougat-why-are-android-versions-named-after-sweets-2887237/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Menon|at=Murali K.|sáne=July 3, 2016|jumıs=[[The Indian Express]]|baspaxana=[[Indian Express Limited]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> 2010-jılı Google óziniń Nexus qurılmalar seriyasın islep shıǵardı. Bul seriyada Google hár qıylı qurılma óndiriwshiler menen birlesip jańa qurılmalar isledi hám jańa Android versiyaların engizdi. Bul seriya "Android tariyxında jańa programmalıq támiyinlewdi hám apparatlıq standartlardı engiziwde sheshiwshi rol oynadı" dep sıpatlandı hám óziniń "artıqsha programmalardan azat" hám "waqtında ... jańalanatuǵın" programmalıq támiyinlewi menen tanıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2013/05/from-the-nexus-one-to-the-nexus-10-a-brief-history-of-nexus-devices/|bet=From Nexus One to Nexus 10: a brief history of Google's flagship devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170624004245/https://arstechnica.com/gadgets/2013/05/from-the-nexus-one-to-the-nexus-10-a-brief-history-of-nexus-devices/|arxivsáne=June 24, 2017|avtor=Ion|at=Florence|sáne=May 15, 2013|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> 2013-jıldıń may ayında ótkerilgen óndiriwshiler konferenciyasında Google Samsung Galaxy S4 tiń arnawlı versiyasın járiyaladı. Bul versiyada Samsung tiń óz Android kórsetpeleri ornına, telefon "standart Android" tı paydalandı hám jańa sistema jańalanıwların tez alıwǵa wáde berildi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2013/5/15/4333716/galaxy-s4-stock-android-google-io-2013|bet=Google turns the Samsung Galaxy S4 into a Nexus phone, coming June 26th for $649|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161226220255/http://www.theverge.com/2013/5/15/4333716/galaxy-s4-stock-android-google-io-2013|arxivsáne=December 26, 2016|avtor=Hollister|at=Sean|sáne=May 15, 2013|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Bul qurılma Google Play edition programmasınıń baslanıwı boldı hám onnan keyin basqa qurılmalar, sonıń ishinde HTC One Google Play edition<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2013/07/review-the-htc-one-google-play-edition-offers-the-best-of-both-worlds/|bet=Review: The HTC One Google Play edition offers the best of both worlds|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313043321/https://arstechnica.com/gadgets/2013/07/review-the-htc-one-google-play-edition-offers-the-best-of-both-worlds/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=July 4, 2013|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> hám Moto G Google Play edition<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2014/01/moto-g-google-play-edition-replaces-near-stock-android-with-stock-android/|bet=Moto G Google Play edition replaces near-stock Android with stock Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313042911/https://arstechnica.com/gadgets/2014/01/moto-g-google-play-edition-replaces-near-stock-android-with-stock-android/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=January 14, 2014|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> payda boldı. 2015-jılı Ars Technica bılay dep jazdı: "Usı hápteniń basında Google diń onlayn dúkanındaǵı sońǵı Google Play edition Android telefonları "endi satıwda joq" dep kórsetildi" hám "Endi olardıń hámmesi joq boldı, hám bul programmanıń juwmaqlanǵanına uqsaydı".<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2015/01/dont-cry-for-the-google-play-edition-program-it-was-already-dead/|bet=Don't cry for the Google Play edition program; it was already dead|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313124209/https://arstechnica.com/gadgets/2015/01/dont-cry-for-the-google-play-edition-program-it-was-already-dead/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=January 25, 2015|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://phandroid.com/2015/01/21/google-kills-htc-one-m8-google-play-edition/|bet=Google kills off the last remaining Google Play Edition device in the Play Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161129102958/http://phandroid.com/2015/01/21/google-kills-htc-one-m8-google-play-edition/|arxivsáne=November 29, 2016|avtor=Chavez|at=Chris|sáne=January 21, 2015|jumıs=Phandroid|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> [[Fayl:A_Press_Conference_for_the_Launch_of_Nexus_7_on_September_27,_2012_in_Seoul_from_acrofan_3.JPG|nobaý|Erik Shmidt, Endi Rubin hám Xugo Barra 2012-jılǵı Google diń Nexus 7 planshetin járiyalaǵan baspasóz konferenciyasında]] 2008-jıldan 2013-jılǵa shekem Xugo Barra ónim boyınsha sóylewshi xızmetin atqardı, baspasóz konferenciyalarında hám Google I/O da, yaǵnıy Google diń jıl sayınlıq óndiriwshilerge baǵdarlanǵan konferenciyasında Android ti wákillik etti. Ol 2013-jıldıń avgust ayında Google den ketip, qıtaylı telefon óndiriwshi Xiaomi ǵa qosıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2013/08/28/android-vp-hugo-barra-report-leaves-google-xiaomi/|bet=Android VP Hugo Barra leaves Google, joins Chinese phone maker Xiaomi (updated)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313041804/https://www.engadget.com/2013/08/28/android-vp-hugo-barra-report-leaves-google-xiaomi/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Smith|at=Mat|sáne=August 28, 2013|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.theinquirer.net/inquirer/news/2291600/googles-android-vp-hugo-barra-joins-chinese-phone-maker-xiaomi|bet=Google's Android VP Hugo Barra joins Chinese phone maker Xiaomi|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313041606/http://www.theinquirer.net/inquirer/news/2291600/googles-android-vp-hugo-barra-joins-chinese-phone-maker-xiaomi|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Orion|at=Egan|sáne=August 28, 2013|jumıs=[[The Inquirer]]|baspaxana=[[Incisive Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref>Bunnan altı aydan az waqıt burın, Google diń sol waqıttaǵı bas direktorı Larri Peydj óziniń blog jazbasında Endi Rubinniń Android bóliminen Google daǵı jańa joybarlarǵa ótkenin hám Sundar Pichay jańa Android basshısı bolatuǵının járiyaladı.<ref>{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.no/2013/03/update-from-ceo.html|bet=Update from the CEO|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313043456/https://googleblog.blogspot.no/2013/03/update-from-ceo.html|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Page|at=Larry|sáne=March 13, 2013|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/technology/2013/mar/13/andy-rubin-google-move|bet=Andy Rubin moved from Android to take on 'moonshots' at Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312004957/https://www.theguardian.com/technology/2013/mar/13/andy-rubin-google-move|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Arthur|at=Charles|sáne=March 13, 2013|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Keyinirek Pichaydıń ózi de lawazımın ózgertti, 2015-jıldıń avgust ayında kompaniyanıń Alphabet konglomeratına qayta dúziliwinen keyin Google diń jańa bas direktorı boldı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/8/10/9128083/sundar-pichai-ceo-google-larry-page-sergey-brin|bet=Google is reorganizing and Sundar Pichai will become new CEO|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313042225/http://www.theverge.com/2015/8/10/9128083/sundar-pichai-ceo-google-larry-page-sergey-brin|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Brandom|at=Russell|sáne=August 10, 2015|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2015/08/10/google-gets-an-overhaul-and-a-new-ceo-sundar-pichai/|bet=Google gets an overhaul and a new CEO: Sundar Pichai|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313041506/https://www.engadget.com/2015/08/10/google-gets-an-overhaul-and-a-new-ceo-sundar-pichai/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Conditt|at=Jessica|sáne=August 10, 2015|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> bul Xiroshi Lokxeymerdi Android tiń jańa basshısı etip qoydı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.recode.net/2015/10/9/11619448/new-google-ceo-sundar-pichai-makes-first-major-executive-picks|bet=New Google CEO Sundar Pichai Makes First Major Executive Picks|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170114190148/http://www.recode.net/2015/10/9/11619448/new-google-ceo-sundar-pichai-makes-first-major-executive-picks|arxivsáne=January 14, 2017|avtor=Bergen|at=Mark|sáne=October 9, 2015|jumıs=[[Recode]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/sundar-pichai-promotes-hiroshi-lockheimer-oversee-android-chrome-os-and-chromecast|bet=Sundar Pichai promotes Hiroshi Lockheimer to oversee Android, Chrome OS and Chromecast|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170223132142/http://www.androidcentral.com/sundar-pichai-promotes-hiroshi-lockheimer-oversee-android-chrome-os-and-chromecast|arxivsáne=February 23, 2017|avtor=Martonik|at=Andrew|sáne=October 9, 2015|jumıs=Android Central|baspaxana=Mobile Nations|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Android 4.4, KitKat te, MicroSD hám kartalarına bólisilgen jazıw múmkinshiligi paydalanıwshı ornatqan qosımshalar ushın sheklengen, tek <code>Android/data/</code> ishindegi sáykes paket atamaları menen arnawlı papkalar ǵana jazılıwı múmkin bolıp qalǵan. Jazıw múmkinshiligi Android 5 Lollipop penen artqa úylesimsiz Google Storage Access Framework interfeysi arqalı qayta tiklegen.<ref>{{Web deregi|url=https://gadgets.ndtv.com/mobiles/news/android-50-lollipop-brings-full-sd-card-access-for-third-party-apps-616420|bet=Android 5.0 Lollipop Brings Full SD Card Access for Third-Party Apps|sáne=November 5, 2014|jumıs=NDTV Gadgets 360}}</ref> 2014-jılı iyun ayında Google Android One dep atalatuǵın "apparat úlgi modellerin" járiyaladı, bul "qurılma islewshilerge tómen bahada joqarı sapalı telefonlar jasawǵa múmkinshilik beredi" hám rawajlanıp atırǵan ellerdegi tutınıwshılar ushın arnalǵan.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/6/25/5841976/android-one-hardware-reference-program|bet=Android One will help manufacturers build low-cost phones for developing markets|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313042536/http://www.theverge.com/2014/6/25/5841976/android-one-hardware-reference-program|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Kastrenakes|at=Jacob|sáne=June 25, 2014|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/6/26/5845562/android-one-google-the-next-billion|bet=With Android One, Google is poised to own the entire world|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313042129/http://www.theverge.com/2014/6/26/5845562/android-one-google-the-next-billion|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Seifert|at=Dan|sáne=June 26, 2014|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/google/2014/06/25/google-announces-android-one-standard-affordable-devices-arriving-first-india-100/|bet=Google announces 'Android One' standard for affordable devices, arriving first in India at under $100|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313042912/https://thenextweb.com/google/2014/06/25/google-announces-android-one-standard-affordable-devices-arriving-first-india-100/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Woods|at=Ben|sáne=June 25, 2014|jumıs=The Next Web|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Sentyabr ayında Google Hindstanda satıwǵa shıǵarılatuǵın birinshi Android One telefonların járiyaladı.<ref>{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.no/2014/09/for-next-five-billion-android-one.html|bet=For the next five billion: Android One|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313044048/https://googleblog.blogspot.no/2014/09/for-next-five-billion-android-one.html|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Pichai|at=Sundar|sáne=September 15, 2014|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.bbc.com/news/technology-29209103|bet=Android One smartphones released in India|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313043427/http://www.bbc.com/news/technology-29209103|arxivsáne=March 13, 2017|sáne=September 15, 2014|jumıs=[[BBC News]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Biraq, Recode 2015-jıldıń iyun ayında bul proekttiń "úmitsizlik" ekenin xabarladı, "qarsılıq bildirgen tutınıwshılar hám óndiriwshi sherikler" hám "hesh qashan apparat tárepin tolıq sheshe almaǵan izlew kompaniyasınıń sátsizlikleri" sebep retinde kórsetildi.<ref>{{Web deregi|url=http://www.recode.net/2015/6/11/11563484/beset-with-failures-google-tries-to-breathe-new-life-into-android-one|bet=Beset With Failures, Google Tries to Breathe New Life Into Android One|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313042711/http://www.recode.net/2015/6/11/11563484/beset-with-failures-google-tries-to-breathe-new-life-into-android-one|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Bergen|at=Mark|sáne=June 11, 2015|jumıs=[[Recode]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> 2015-jıldıń avgust ayında Android One di qayta islep shıǵıw jobaları payda boldı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/8/9/9123151/google-will-take-another-shot-at-low-cost-android-one-initiative|bet=Google will take another shot at low-cost Android One initiative|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313042727/http://www.theverge.com/2015/8/9/9123151/google-will-take-another-shot-at-low-cost-android-one-initiative|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=D'Orazio|at=Dante|sáne=August 9, 2015|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> hám bir hápteden soń Afrika bul baǵdarlama ushın kelesi orın sıpatında járiyalandı.<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2015/08/18/google-pushes-android-one-to-africa/|bet=Google Pushes Android One To Africa|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313041807/https://techcrunch.com/2015/08/18/google-pushes-android-one-to-africa/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Lomas|at=Natasha|sáne=August 18, 2015|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2015/08/18/google-android-one-africa/|bet=Google brings Android One devices to Africa|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313041909/https://www.engadget.com/2015/08/18/google-android-one-africa/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Cooper|at=Daniel|sáne=August 18, 2015|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> The Information nıń 2017-jıldıń yanvar ayındaǵı esabatında Google óziniń arzan Android One baǵdarlamasın AQSH qa keńeytip atırǵanı aytıldı, biraq The Verge kompaniyanıń ózi haqıyqıy qurılmalardı islep shıǵarmaytuǵının atap ótti.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/1/17/14305288/google-android-one-us-low-cost-report|bet=Low-cost Android One phones reportedly coming to the US|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171103203735/https://www.theverge.com/2017/1/17/14305288/google-android-one-us-low-cost-report|arxivsáne=November 3, 2017|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=January 17, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=November 9, 2017}}</ref> Google 2016-jıldıń oktyabr ayında Pixel hám Pixel XL smartfonların tanıstırdı, olar Google tárepinen islengen birinshi telefonlar sıpatında bazarǵa shıǵarıldı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/10/4/13161028/google-phone-announced-pixel-xl-price-release-date-specs|bet=Pixel 'phone by Google' announced|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161005081521/http://www.theverge.com/2016/10/4/13161028/google-phone-announced-pixel-xl-price-release-date-specs|arxivsáne=October 5, 2016|avtor=Savov|at=Vlad|sáne=October 4, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2016/10/04/made-by-google-pixel-pixel-xl/|bet=Google's Pixel phones make their debut|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313214402/https://www.engadget.com/2016/10/04/made-by-google-pixel-pixel-xl/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Lawler|at=Richard|sáne=October 4, 2016|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> hám Google Assistant sıyaqlı ayırım baǵdarlama ózgesheliklerin keń tarqatıwdan aldın ózinde ǵana qollandı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/10/4/13098314/google-android-update-7-1-nougat-new-features|bet=Google's new Pixel phones come with Android 7.1 Nougat|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170511092758/https://www.theverge.com/2016/10/4/13098314/google-android-update-7-1-nougat-new-features|arxivsáne=May 11, 2017|avtor=Seifert|at=Dan|sáne=October 4, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/google-pixel-android-7-1-assistant-now/|bet=Pixel won't share Google Assistant with other Android phones|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313221308/https://www.cnet.com/news/google-pixel-android-7-1-assistant-now/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Ng|at=Alfred|sáne=October 6, 2016|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Pixel telefonları Nexus seriyasın almastırdı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/a/google-pixel-phone-new-hardware-interview-2016|bet=The Google Phone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170106213353/http://www.theverge.com/a/google-pixel-phone-new-hardware-interview-2016|arxivsáne=January 6, 2017|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=October 4, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> al Pixel telefonlarınıń jańa áwladı 2017-jıldıń oktyabr ayında shıǵarıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/circuitbreaker/2017/10/4/16408962/new-google-pixel-2-phone-announced-price-release-date-features|bet=Google Pixel 2 and 2 XL announced with water resistance, 'dual-pixel' camera, and always-on display|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171011074252/https://www.theverge.com/circuitbreaker/2017/10/4/16408962/new-google-pixel-2-phone-announced-price-release-date-features|arxivsáne=October 11, 2017|avtor=Kastrenakes|at=Jacob|sáne=October 4, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=October 12, 2017}}</ref> 2019-jıldıń may ayında operaciyalıq sistema Huawei qatnasqan Qıtay hám AQSH arasındaǵı sawda urısına aralasıp qaldı, sebebi Huawei, kóplegen basqa texnologiya firmaları sıyaqlı, Android platformasına qatnaw múmkinshiligine ǵárezli bolıp qalǵan edi.<ref>{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2019/5/19/18631558/google-huawei-android-suspension|title=Google pulls Huawei's Android license, forcing it to use open source version|last=Sottek|first=T.C.|date=May 19, 2019|access-date=July 20, 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/technology/2019/05/20/google-restricts-huawei-using-android-could-mean/|title=Google restricts Huawei from using Android: Here's what that could mean for you|last=Cook|first=James|date=May 20, 2019|access-date=July 20, 2019}}</ref> 2019-jıldıń jazında Huawei Android qa alternativ bolǵan Harmony OS<ref>{{Cite news|last=Reichert|first=Corinne|date=June 14, 2019|title=Huawei moves to trademark its own OS while objecting to US ban|url=https://www.cnet.com/news/huawei-files-trademark-for-hongmeng-os-while-objecting-to-us-ban-reports-say/|access-date=August 10, 2019}}</ref> dep atalatuǵın operaciyalıq sistema jaratıwın járiyaladı<ref>{{Cite news|last=Sohail|first=Omar|date=May 20, 2019|title=Huawei's Own Smartphone Operating System Reportedly Named HongMeng OS, According to Foreign Sources|url=https://wccftech.com/huawei-hongmeng-os-for-smartphones/|access-date=August 10, 2019}}</ref> hám úlken global bazarlarda intellektual múlk huqıqların rásmiylestiriwge ótinish berdi.<ref>{{Cite news|last=Jie|first=Yang|date=May 24, 2019|title=Who Needs Google's Android? Huawei Trademarks Its Own Smartphone OS|url=https://www.wsj.com/articles/who-needs-googles-android-huawei-trademarks-its-own-smartphone-os-11558693195|access-date=August 10, 2019}}</ref><ref>{{Cite news|last=England|first=Jason|date=June 14, 2019|title=Huawei begins trademarking its Android replacement OS—HongMeng|url=https://www.androidcentral.com/huawei-begins-trademarking-its-android-replacement-os-several-countries|access-date=August 10, 2019}}</ref> Usınday sankciyalar astında Huawei 2022-jılı Android ti jańa operaciyalıq sistema menen almastırıwdı uzaq múddetli joba etip atır, sebebi Harmony OS dáslep smartfonlar hám planshetler emes, al zattar interneti qurılmaları ushın jobalanǵan edi.<ref name="verge-harmony">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/8/9/20798251/huawei-harmonyos-hongmengos-smartphones-internet-of-things-operating-system-android|bet=Huawei's new operating system is called HarmonyOS|avtor=Porter|at=Jon|sáne=August 9, 2019|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=August 9, 2019}}</ref> 2019-jıldıń 22-avgust kúni Android "Q" nıń rásmiy túrde Android 10 dep atalatuǵını járiyalandı, bul úlken versiyalardı mazalı taǵamlar ataması menen ataw dástúrin juwmaqladı. Google bul atamalardıń xalıqaralıq paydalanıwshılar ushın "qamtıwshı" emesligin bildirdi (sebebi joqarıda aytılǵan taǵamlar xalıqaralıq dárejede belgili emes yamasa ayırım tillerde aytılıwı qıyın).<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/8/22/20827231/android-10-q-google-name-officially-announced-new-logo-wordmark-desserts|bet=Google deserts desserts: Android 10 is the official name for Android Q|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=August 22, 2019|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=August 22, 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2019/08/unsweetened-android-swaps-sugary-codenames-for-boring-numbers/|bet=Unsweetened: Android swaps sugary codenames for boring numbers|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=August 22, 2019|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=August 22, 2019}}</ref> Sol kúni Android Police Google baǵdarlamashılardıń jańa ofisiniń foyesine úlken "10" sanınıń músinin ornatıwǵa buyırtpa bergenin xabarladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2019/08/22/androids-iconic-dessert-names-are-going-away-starting-with-android-10/|bet=Android's iconic dessert names are going away, starting with Android 10|sáne=August 22, 2019|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=August 22, 2019}}</ref> Android 10 dáslep Google Pixel telefonları ushın 2019-jıldıń 3-sentyabr kúni shıǵarıldı. 2021-jıldıń aqırında ayırım paydalanıwshılar ayrıqsha járdem xızmetlerine qońıraw ete almaǵanlıǵın xabarladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/12/10/22828234/microsoft-teams-android-bug-blocked-911-call-go-read-this|bet=Go read this story explaining in detail the scary Teams bug that blocked a 911 call|avtor=Shakir|at=Umar|sáne=December 10, 2021|til=en-US|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=December 7, 2022}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/this-important-microsoft-teams-for-android-update-fixes-the-strange-911-calling-bug/|bet=This important Microsoft Teams for Android update fixes the strange 911 calling bug|til=en|jumıs=ZDNET|qaralǵan sáne=December 7, 2022}}</ref> Bul másele Android hám Microsoft Teams qosımshasındaǵı qáteliklerdiń birlesiwinen kelip shıqqan edi; eki kompaniya da bul máseleni sheshetuǵın jańalanıwlardı shıǵardı.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2022/01/google-fixes-nightmare-android-bug-that-stopped-user-from-calling-911/|bet=Google fixes nightmare Android bug that stopped user from calling 911|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=January 5, 2022|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=December 7, 2022}}</ref> == Ózgeshelikleri == === Interfeys === Android tıń ádettegi paydalanıwshı interfeysi tiykarınan tikkeley basqarıwǵa tiykarlanǵan bolıp, ekrandaǵı obektlerdi basqarıw ushın sıypaw, basıw, qısıw hám keri qısıw sıyaqlı haqıyqıy dúnyadaǵı háreketlerge sáykes keletuǵın sensorlı kirgiziwlerdi, sonıń menen birge virtual klaviaturanı qollanadı.<ref>{{Web deregi|url=http://source.android.com/tech/input/touch-devices.html|bet=Touch Devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120125061950/http://source.android.com/tech/input/touch-devices.html|arxivsáne=January 25, 2012|jumıs=Android Open Source Project|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Oyın basqarıwshıları hám tolıq ólshemli fizikalıq klaviaturalar Bluetooth yamasa USB arqalı qollap-quwatlanadı.<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/training/game-controllers/controller-input.html|bet=Handling Controller Actions|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312195206/https://developer.android.com/training/game-controllers/controller-input.html|arxivsáne=March 12, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/training/keyboard-input/index.html|bet=Handling Keyboard Input|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313041058/https://developer.android.com/training/keyboard-input/index.html|arxivsáne=March 13, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Paydalanıwshı kirgiziwine juwap dárhal bolıwǵa mólsherlengen hám qollanıwshıǵa taktil keri baylanıs beriw ushın kóbinese qurılmanıń vibraciya múmkinshiliklerin qollanıp, sıypalmalı sensorlı interfeysti támiyinleydi. Ayırım qosımshalar qosımsha qollanıwshı háreketlerine juwap beriw ushın akselerometrler, giroskoplar hám jaqınlıq sensorları sıyaqlı ishki apparatlıq qurallardı qollanadı, mısalı, qurılmanıń qalay jaylasqanına baylanıslı ekrandı portretten landshaftqa ózgertiw,<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/guide/topics/sensors/sensors_overview.html|bet=Sensors Overview|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170216064514/https://developer.android.com/guide/topics/sensors/sensors_overview.html|arxivsáne=February 16, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> yamasa paydalanıwshıǵa qurılmanı aylandırıw arqalı jarıs oyınında kólikti basqarıwǵa múmkinshilik beriw, rul dóńgelegin basqarıwdı imitaciya etiw.<ref>{{Web deregi|url=http://phandroid.com/2011/12/22/real-racing-2-speeds-into-the-android-market-leaves-part-1-in-the-dust/|bet=Real Racing 2 Speeds Into The Android Market — Leaves Part 1 In The Dust|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170219030819/http://phandroid.com/2011/12/22/real-racing-2-speeds-into-the-android-market-leaves-part-1-in-the-dust/|arxivsáne=February 19, 2017|avtor=Chavez|at=Chris|sáne=December 22, 2011|jumıs=Phandroid|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> ==== Bas ekran ==== Android qurılmaları bas ekranǵa júkleniwden baslanadı, bul Android qurılmalarındaǵı tiykarǵı navigaciya hám informaciya "orayı" bolıp, jeke kompyuterlerdegi jumıs stolına uqsas. Android bas ekranları ádette qosımsha belgisheleri hám vidjetlerden turadı; qosımsha belgisheleri tiyisli qosımshanı iske qosadı, al vidjetler hawa rayı boljawı, qollanıwshınıń elektron pochta qutısı yamasa jańalıqlar belgisi sıyaqlı tikkeley bas ekranda janlı, avtomatik jańalanatuǵın mazmundı kórsetedi.<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/design/patterns/widgets.html|bet=Widgets|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312200056/https://developer.android.com/design/patterns/widgets.html|arxivsáne=March 12, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Bas ekran bir neshe betten turwı múmkin, paydalanıwshı olardıń arasında aldıǵa hám artqa sıypaw arqalı óte aladı.<ref name="Design info">{{Web deregi|url=https://developer.android.com/design/handhelds/index.html|bet=Phones & Tablets|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170331154020/http://developer.android.com/design/handhelds/index.html|arxivsáne=March 31, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Google Play hám basqa qosımshalar dúkanlarında jaylastırılǵan úshinshi tárep qosımshaları bas ekrannıń kórinisin tolıq ózgertiwi,<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/best-android-launcher-apps-222408/|bet=15 best Android launcher apps of 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170501192958/http://www.androidauthority.com/best-android-launcher-apps-222408|arxivsáne=May 1, 2017|avtor=Hindy|at=Joe|sáne=February 4, 2017|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> hátte Windows Phone sıyaqlı basqa operaciyalıq sistemalardıń kórinisin imitaciya etiwi múmkin.<ref>{{Web deregi|url=http://lifehacker.com/5804091/launcher-7-brings-windows-phones-simple-attractive-interface-to-android|bet=Launcher 7 Brings Windows Phone's Simple, Attractive Interface to Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170108143524/http://lifehacker.com/5804091/launcher-7-brings-windows-phones-simple-attractive-interface-to-android|arxivsáne=January 8, 2017|avtor=Gordon|at=Whitson|sáne=May 20, 2011|jumıs=[[Lifehacker]]|baspaxana=[[Univision Communications]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Kópshilik óndiriwshiler ózleriniń Android qurılmalarınıń kórinisi hám funkciyaların básekilesiwshilerinen ayırmashılıqtı kórsetiw ushın ózgertedi.<ref>{{Web deregi|url=http://www.dummies.com/consumer-electronics/smartphones/droid/looking-at-the-android-operating-system/|bet=Looking at the Android operating system|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312195620/http://www.dummies.com/consumer-electronics/smartphones/droid/looking-at-the-android-operating-system/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Begun|at=Daniel A.|jumıs=[[For Dummies]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> ==== Hal-ahwal qatarı ==== Ekrannıń joqarǵı bóliminde qurılma hám onıń baylanısı haqqında informaciyanı kórsetetuǵın hal-ahwal (status) qatarı jaylasqan. Bul hal-ahwal qatarın tómenge qaray tartıw (sıypaw) arqalı xabarlandırıw ekranın ashıwǵa boladı, bunda qosımshalar áhmiyetli informaciya yamasa jańalanıwlardı kórsetedi, sonday-aq displey jaqtılıǵı, baylanıs parametrleri (WiFi, Bluetooth, uyalı maǵlıwmatlar), audio rejimi hám fonar sıyaqlı sistema basqarıw elementleri hám qosqıshlarına tez kiriw múmkinshiligi bar.<ref name="Design info">{{Web deregi|url=https://developer.android.com/design/handhelds/index.html|bet=Phones & Tablets|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170331154020/http://developer.android.com/design/handhelds/index.html|arxivsáne=March 31, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://developer.android.com/design/handhelds/index.html "Phones & Tablets"]. </cite></ref> Óndiriwshiler fonar jaqtılıǵın retlew sıyaqlı keńeytilgen parametrlerdi ámelge asırıwı múmkin.<ref>{{Web deregi|url=https://www.sammobile.com/2017/01/25/nougat-tip-change-the-intensity-of-the-flashlight-on-your-galaxy-s7-or-s7-edge/|bet=Nougat Tip: Change the intensity of the flashlight on your Galaxy S7 or S7 edge|sáne=January 25, 2017|jumıs=SamMobile}}</ref> ==== Xabarlandırıwlar ==== Xabarlandırıwlar — bul "qosımsha qollanılmay turǵanda, ol haqqında qısqa, waqtılı hám tiyisli informaciya", hám oǵan basqanda, qollanıwshılar xabarlandırıwǵa baylanıslı qosımsha ishindegi ekranǵa jóneltiledi.<ref>{{Web deregi|url=https://material.io/guidelines/patterns/notifications.html|bet=Notifications|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170322170613/https://material.io/guidelines/patterns/notifications.html|arxivsáne=March 22, 2017|jumıs=Material Design|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Android 4.1 "Jelly Bean" versiyasınan baslap, "keńeytiletuǵın xabarlandırıwlar" qollanıwshıǵa xabarlandırıwdaǵı belgishege basıw arqalı onı keńeytiw hám kóbirek informaciyanı hám múmkin bolǵan qosımsha háreketlerin tikkeley xabarlandırıwdan kóriw imkaniyatın beredi.<ref>{{Cite news|title=Notifications|url=https://developer.android.com/design/patterns/notifications.html|access-date=March 12, 2017}}</ref> ==== Qosımshalar dizimi ==== "Barlıq qosımshalar" ekranı barlıq ornatılǵan qosımshalardı kórsetedi, bunda qollanıwshılar qosımshanı dizimnen bas ekranǵa súyrep aparıw múmkinshiligine iye. Qosımshalar dizimine Android versiyasına baylanıslı jest yamasa túyme arqalı kiriwge boladı. "Sońǵılar" ekranı, sonday-aq "Ulıwma kórinisi" dep te ataladı, qollanıwshılarǵa jaqında qollanılǵan qosımshalar arasında almasıw imkaniyatın beredi.<ref name="Design info">{{Web deregi|url=https://developer.android.com/design/handhelds/index.html|bet=Phones & Tablets|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170331154020/http://developer.android.com/design/handhelds/index.html|arxivsáne=March 31, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://developer.android.com/design/handhelds/index.html "Phones & Tablets"]. </cite></ref> Sońǵı qosımshalar dizimi Android versiyası hám óndiriwshige baylanıslı qatar yamasa qabatlasıp kóriniwi múmkin.<ref>{{Web deregi|url=https://lifehacker.com/how-to-get-android-ps-new-recent-apps-layout-for-your-s-1827113803|bet=How to Get Android P's New 'Recent Apps' Layout for Your Samsung Smartphone|sáne=June 25, 2018|jumıs=Lifehacker}}</ref> ==== Navigaciya túymeleri ==== [[Fayl:HTC_Desire_-_optic_navigation.jpeg|nobaý|HTC Desire smartfonınıń aldıńǵı túymeleri (bas bet, menyu/opciyalar, artqa qaytıw, izlew) hám optikalıq trekpadı, 2010-jılǵı Android operaciyalıq sisteması bar [[Smartfon|smartfonı]]]] Kóp erte Android OS smartfonları veb-izlew sistemasına hám ayırım qosımshalardıń ishki izlew funkciyasına tez kiriw ushın arnawlı izlew túymesi menen támiyinlengen edi. Sońǵı úlgidegi qurılmalarda bul funkciya ádette bas bet túymesin uzaq basıw yamasa sıypap ótiw arqalı orınlanadı.<ref name="MenuKey">{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2019/11/13/the-menu-navigation-button-has-finally-been-retired-in-android-10/|bet=The menu navigation button has finally been retired in Android 10|avtor=Corbin Davenport|sáne=November 13, 2019|til=en}}</ref> Arnawlı opciyalar túymesi, sonday-aq menyu túymesi dep te ataladı, hám onıń ekrandaǵı simulyaciyası Android 10 versiyasınan baslap qollap-quwatlanbaydı. Google mobil qosımsha baǵdarlamashılarına menyulardı [[Paydalanıwshı interfeysi|paydalanıwshı interfeysiniń]] ishine jaylastırıwdı usınıs etedi.<ref name="MenuKey">{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2019/11/13/the-menu-navigation-button-has-finally-been-retired-in-android-10/|bet=The menu navigation button has finally been retired in Android 10|avtor=Corbin Davenport|sáne=November 13, 2019|til=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCorbin_Davenport2019">Corbin Davenport (November 13, 2019). </cite></ref> Jańaraq telefonlarda onıń ornın háreketke keltirilgende jaqında qollanılǵan qosımshalar dizimine kiriw ushın qollanılatuǵın tapsırma túymesi iyeleydi. Qurılmaǵa baylanıslı, onı uzaq basıw menyu túymesin basıwdı simulyaciyalawı yamasa ekrandı bóliw kórinisin iske túsiriwi múmkin, sońǵısı standart Android 7 versiyasınan baslap ádepki háreket bolıp esaplanadı.<ref>{{Web deregi|url=http://androidadvices.com/use-menu-key-samsung-galaxy-s5/|bet=How to use the Hidden Menu Key in Samsung Galaxy S5 [with Recent Key]|sáne=April 17, 2014|jumıs=Android Advices}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.androidcentral.com/samsung-galaxy-s5-menu-button-hidden|bet=The Samsung Galaxy S5 still has a menu button, it's just hidden|sáne=April 12, 2014|jumıs=Android Central}}</ref><ref name="NougatSplit">{{Web deregi|url=https://wccftech.com/android-7-nougat-split-screen-multitasking/|bet=How To Use And Master Android 7.0 Nougat Split-Screen Multitasking|avtor=Ghani|at=Uzair|sáne=August 29, 2016|jumıs=Wccftech}}</ref> ==== Bóleklengen ekran kórinisi ==== Standart Android 7.0 Nougat versiyasında ekrandı bóliw kórinisine nativlik qollap-quwatlaw qosılǵan.<ref name="NougatSplit">{{Web deregi|url=https://wccftech.com/android-7-nougat-split-screen-multitasking/|bet=How To Use And Master Android 7.0 Nougat Split-Screen Multitasking|avtor=Ghani|at=Uzair|sáne=August 29, 2016|jumıs=Wccftech}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGhani2016">Ghani, Uzair (August 29, 2016). </cite></ref> Ekrandı bóliw kórinisi rejimin qollaǵan birinshi óndiriwshi tárepinen ózgertilgen Android tiykarındaǵı smartfonlar 2012-jılǵı Samsung Galaxy S3 hám Note 2 bolıp esaplanadı. Olardıń birinshi úlgisi bul funkciyanı Android 4.1 Jelly Bean menen birge kelgen TouchWiz daǵı premium jıynaq jańalanıwı arqalı alǵan.<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/samsungs-galaxy-s3-to-get-premium-suite-upgrade/|bet=Samsung's Galaxy S3 to get Premium Suite upgrade|avtor=Reisinger|at=Don|sáne=December 7, 2012|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=April 3, 2021}}</ref> ==== Óshirilgen waqıtta zaryadlaw ==== Qurılma óshirilgende zaryadlaw quwatın qosqanda yamasa ajıratqanda, sonday-aq quwat túymesin yamasa bas bet túymesin qısqa waqıt basqanda, ekranda óndiriwshiler arasında kórinisi ózgeshe bolǵan vizual batareya ólshegishi payda boladı. Bul paydalanıwshıǵa qurılmanı iske túsirmesten óshirilgen waqıttaǵı zaryad statusın tez bahalawǵa múmkinshilik beredi. Ayırımları batareya procentin kórsetedi.<ref>{{Web deregi|url=https://appuals.com/change-offline-charging-animation-android-devices/|bet=How to change offline charging animation for Android devices|sáne=December 10, 2015|jumıs=Appuals.com}}</ref> === Qosımshalar === Kópshilik Android qurılmaları aldınnan ornatılǵan Google qosımshaları menen keledi, olardıń qatarına [[Gmail]], [[Google Kartalar|Google Maps]], [[Google Chrome]], [[YouTube]], Google Play Movies & TV hám basqalar kiredi. Qurılmalardıń funkcionallıǵın keńeytetuǵın qosımshalar ("apps") (hám 64-bitli bolıwı kerek<ref>{{Web deregi|url=https://android-developers.googleblog.com/2019/01/get-your-apps-ready-for-64-bit.html|bet=Get your apps ready for the 64-bit requirement|jumıs=Android Developers Blog|qaralǵan sáne=August 14, 2020}}</ref>), Android baǵdarlamalıq támiyinlewdi rawajlandırıw jıynaǵı (SDK)<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidauthority.com/how-to-install-android-sdk-software-development-kit-21137/|bet=How to install the Android SDK (Software Development Kit)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170503091526/http://www.androidauthority.com/how-to-install-android-sdk-software-development-kit-21137|arxivsáne=May 3, 2017|avtor=Mullis|at=Alex|sáne=November 21, 2016|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> járdeminde hám kóbinese [[Kotlin (programmalastırıw tili)|Kotlin]] [[Programmalastırıw tili|programmalastırıw tilinde]] jazıladı. Kotlin 2019-jıldıń may ayında [[Java (programmalastırıw tili)|Java]] ornına [[Google]] tárepinen Android qosımshaların rawajlandırıw ushın qálegen [[Programmalastırıw tili|til]] sıpatında jariyalandı,<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2019/05/07/kotlin-is-now-googles-preferred-language-for-android-app-development/|bet=Kotlin is now Google's preferred language for Android app development|arxivurl=https://archive.today/20200617201052/http://social.techcrunch.com/2019/05/07/kotlin-is-now-googles-preferred-language-for-android-app-development/|arxivsáne=June 17, 2020|sáne=May 7, 2019|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=May 8, 2019}}</ref> al dáslep 2017-jıldıń may ayında járiyalanǵan edi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/5/17/15654988/google-jet-brains-kotlin-programming-language-android-development-io-2017|bet=Google is adding Kotlin as an official programming language for Android development|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170517201937/https://www.theverge.com/2017/5/17/15654988/google-jet-brains-kotlin-programming-language-android-development-io-2017|arxivsáne=May 17, 2017|avtor=Miller|at=Paul|sáne=May 17, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=May 22, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/05/17/google-makes-kotlin-a-first-class-language-for-writing-android-apps/|bet=Google makes Kotlin a first-class language for writing Android apps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170522065631/https://techcrunch.com/2017/05/17/google-makes-kotlin-a-first-class-language-for-writing-android-apps/|arxivsáne=May 22, 2017|avtor=Lardinois|at=Frederic|sáne=May 17, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=May 22, 2017}}</ref> Java házirge shekem qollap-quwatlanadı (dáslep paydalanıwshı keńisligindegi baǵdarlamalar ushın jalǵız variant bolǵan hám kóbinese Kotlin menen aralastırılıp qollanıladı), sonday-aq [[C++]] ta qollap-quwatlanadı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/develop-android-apps-languages-learn-391008/|bet=I want to develop Android Apps—What languages should I learn?|avtor=Sinicki|at=Adam|sáne=August 10, 2019|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=September 12, 2019}}</ref> Java yamasa Kotlin sıyaqlı basqa JVM tilleri C/C++ menen birge qollanılıwı múmkin,<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/ndk/guides/stable_apis.html|bet=Android NDK Native APIs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312194146/https://developer.android.com/ndk/guides/stable_apis.html|arxivsáne=March 12, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> sonıń menen birge C++ ti jaqsıraq qollap-quwatlaytuǵın standart emes orınlaw ortalıqların tańlaw múmkinshiligi bar.<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/ndk/guides/cpp-support.html|bet=C++ Library Support|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312194748/https://developer.android.com/ndk/guides/cpp-support.html|arxivsáne=March 12, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> SDK óz ishine rawajlandırıwdıń keń kólemli quralların aladı,<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/guide/developing/tools/index.html|bet=Tools Overview|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120613232535/http://developer.android.com/guide/developing/tools/index.html|arxivsáne=June 13, 2012|sáne=July 21, 2009|jumıs=Android Developers}}</ref> sonıń ishinde debagger, baǵdarlamalıq támiyinlew kitapxanaları, QEMU tiykarındaǵı qol telefonı emulyatorı, dokumentaciya, úlgi kodlar hám sabaqlıqlar bar. Dáslep, Google qollap-quwatlaǵan [[Programmalastırıw ortalıǵı (IDE)|integraciyalanǵan rawajlandırıw ortalıǵı]] (IDE) Android Development Tools (ADT) plagini menen Eclipse edi; 2014-jıldıń dekabr ayında Google Android qosımshaların rawajlandırıw ushın tiykarǵı IDE sıpatında IntelliJ IDEA tiykarında islep shıǵılǵan [[Android Studio]] nı shıǵardı. Basqa da rawajlandırıw quralları bar, sonıń ishinde C yamasa C++ tilindegi qosımshalar yamasa keńeytiwler ushın native development kit (NDK), jańadan baslawshı programmistler ushın vizual ortalıq bolǵan Google App Inventor, hám hár qıylı platforma aralıq mobil veb qosımshalar freymvorkları bar. 2014-jıldıń yanvar ayında Google Chrome HTML 5 veb qosımshaların Android ke kóshiriw ushın Apache Cordova tiykarındaǵı freymvorktı járiyaladı, ol tiykarǵı qosımsha qabıǵına oralǵan.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/1/28/5355064/chrome-apps-are-coming-to-ios-and-android|bet=Chrome Apps are coming to iOS and Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170210034633/http://www.theverge.com/2014/1/28/5355064/chrome-apps-are-coming-to-ios-and-android|arxivsáne=February 10, 2017|avtor=Opam|at=Kwame|sáne=January 28, 2014|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Sonıń menen bir qatarda, Google 2014-jılı qosımsha hám veb rawajlandırıwshılar ushın paydalı qurallar usınatuǵın Firebase ti satıp aldı.<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/10/21/google-acquires-firebase-to-help-developers-build-better-realtime-apps/|bet=Google Acquires Firebase To Help Developers Build Better Real-Time Apps|sáne=October 21, 2014|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=April 25, 2020}}</ref> Android te úshinshi tárep qosımshalarınıń ósip baratırǵan tańlawı bar, olardı paydalanıwshılar qosımshanıń APK (Android application package) faylın júklep alıw hám ornatıw arqalı, yamasa paydalanıwshılarǵa qurılmalarına qosımshalardı ornatıwǵa, jańalawǵa hám óshiriwge múmkinshilik beretuǵın qosımsha dúkan baǵdarlamasın júklep alıw arqalı iyeley aladı. [[Google Play|Google Play Store]] — bul Google úylesimlilik talaplarına juwap beretuǵın hám Google Mobile Services baǵdarlamalıq támiyinlewin licenziyalaytuǵın Android qurılmalarına ornatılǵan tiykarǵı qosımsha dúkanı.<ref name="ars-irongrip">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2013/10/googles-iron-grip-on-android-controlling-open-source-by-any-means-necessary/|bet=Google's iron grip on Android: Controlling open source by any means necessary|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170310080416/https://arstechnica.com/gadgets/2013/10/googles-iron-grip-on-android-controlling-open-source-by-any-means-necessary/|arxivsáne=March 10, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=October 21, 2013|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref name="geek-poweredby">{{Web deregi|url=http://www.geek.com/android/google-mandates-powered-by-android-branding-on-new-devices-1589253/|bet=Google mandates 'Powered by Android' branding on new devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140328203431/http://www.geek.com/android/google-mandates-powered-by-android-branding-on-new-devices-1589253/|arxivsáne=March 28, 2014|jumıs=Geek.com|qaralǵan sáne=March 28, 2014}}</ref> Google Play Store paydalanıwshılarǵa Google hám úshinshi tárep baǵdarlamashıları tárepinen járiyalanǵan qosımshalardı kóriw, júklep alıw hám jańalaw múmkinshiligin beredi; 2021-jıldıń yanvar ayına Play Store da Android ushın úsh millionnan aslam qosımsha bar.<ref name="3 million apps">{{Web deregi|url=https://www.appbrain.com/stats/number-of-android-apps|bet=Number of Android applications on the Google Play store|jumıs=AppBrain|qaralǵan sáne=August 12, 2020}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.appbrain.com/stats/number-of-android-apps "Number of Android applications on the Google Play store"]. </cite></ref><ref>{{Web deregi|url=http://mashable.com/2013/07/24/google-play-1-million/|bet=Google Play Hits 1 Million Apps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140102193051/http://mashable.com/2013/07/24/google-play-1-million/|arxivsáne=January 2, 2014|sáne=July 24, 2013|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=January 2, 2014}}</ref> 2013-jıldıń iyul ayına 50 milliard qosımsha ornatıwı ámelge asırılǵan.<ref name="Google Play Hits 1 Million Apps">{{Web deregi|url=http://mashable.com/2013/07/24/google-play-1-million/|bet=Google Play Hits 1 Million Apps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140530013939/http://mashable.com/2013/07/24/google-play-1-million/|arxivsáne=May 30, 2014|avtor=Warren|at=Christina|sáne=July 24, 2013|baspaxana=Mashable|qaralǵan sáne=June 4, 2014}}</ref><ref name="android-compatibility">{{Web deregi|url=https://developer.android.com/guide/practices/compatibility.html|bet=Android Compatibility|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131017081434/http://developer.android.com/guide/practices/compatibility.html|arxivsáne=October 17, 2013|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=November 16, 2013}}</ref> Ayırım baylanıs operatorları Google Play qosımshaların satıp alıw ushın tuwrıdan-tuwrı operator esap-kitabın usınadı, bunda qosımshanıń bahası paydalanıwshınıń aylıq esap-kitabına qosıladı.<ref>{{Web deregi|url=http://android-developers.blogspot.com/2011/04/new-carrier-billing-options-on-android.html|bet=Android Developers Blog: New Carrier Billing Options on Android Market|arxivurl=http://archive.wikiwix.com/cache/20110628054436/http://android-developers.blogspot.com/2011/04/new-carrier-billing-options-on-android.html|arxivsáne=June 28, 2011|avtor=Chu|at=Eric|sáne=April 13, 2011|baspaxana=android-developers.blogspot.com|qaralǵan sáne=May 15, 2011}}</ref> 2017-jıldıń may ayına Gmail, Android, Chrome, Google Play hám Maps ushın ayına bir milliardtan aslam aktiv paydalanıwshı bar. Android tiń ashıq tábiyatı sebepli, Android ushın bir qatar úshinshi tárep qosımsha bazarları da bar, olar Google Play Store menen jetkeriliwine ruqsat etilmegen qurılmalar ushın almastırıwshı usınıw, siyasat buzılıwları sebepli Google Play Store da usınıla almaytuǵın qosımshalardı beriw yamasa basqa sebepler ushın xızmet etedi. Bul úshinshi tárep dúkanlarınıń mısallarına Amazon Appstore, GetJar hám SlideMe kiredi. Basqa bir alternativ bazar bolǵan F-Droid tek [[Biypul hám ashıq kodlı programmalıq támiynat|biypul hám ashıq kodlı]] licenziyalar boyınsha tarqatılatuǵın qosımshalardı usınıwǵa umtıladı.<ref name="ars-irongrip">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2013/10/googles-iron-grip-on-android-controlling-open-source-by-any-means-necessary/|bet=Google's iron grip on Android: Controlling open source by any means necessary|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170310080416/https://arstechnica.com/gadgets/2013/10/googles-iron-grip-on-android-controlling-open-source-by-any-means-necessary/|arxivsáne=March 10, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=October 21, 2013|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFAmadeo2013">Amadeo, Ron (October 21, 2013). </cite></ref><ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2014/07/exploring-the-world-of-foss-android-can-a-smartphone-be-open-source/|bet=The great Ars experiment—free and open source software on a smartphone?!|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312064905/https://arstechnica.com/gadgets/2014/07/exploring-the-world-of-foss-android-can-a-smartphone-be-open-source/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=July 29, 2014|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2013/03/google-evicts-ad-blocking-software-from-google-play-store/|bet=Google evicts ad-blocking software from Google Play store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170210102321/https://arstechnica.com/gadgets/2013/03/google-evicts-ad-blocking-software-from-google-play-store/|arxivsáne=February 10, 2017|avtor=Hutchinson|at=Lee|sáne=March 14, 2013|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> 2020-jıldıń oktyabr ayında Google bir neshe Android qosımshaların [[Google Play|Play Store]] dan alıp tasladı, sebebi olar maǵlıwmat jıynaw qaǵıydaların buzıp atırǵanı anıqlandı. Xalıqaralıq Cifrlı Juwapkershilik Keńesi (IDAC) firmaǵa Number Coloring, Princess Salon hám Cats & Cosplay sıyaqlı balalar ushın qosımshalardıń, barlıǵı 20 million júklep alınıwı menen, Google siyasatların buzıp atırǵanın xabarladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.techradar.com/news/these-android-apps-for-children-were-stealing-user-data|bet=Android apps for children were actually stealing user data|sáne=October 26, 2020|jumıs=TechRadar|qaralǵan sáne=October 26, 2020}}</ref> 2021-jıldıń iyun ayında Windows 11 járiyalaw waqıyasında, [[Microsoft]] Android Ashıq Kodlı Proekti (AOSP) ushın qollaw kórsetiwdi ámelge asırıw maqsetinde jańa Windows Subsystem for Android (WSA) nı kórsetti, biraq ol sońınan eskirgen dep tabıldı. Ol paydalanıwshılarǵa Windows 11 de ózleriniń Windows stolında Android qosımshaları hám oyınların isletiwge múmkinshilik beriwi kerek edi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.windowslatest.com/2021/06/27/microsoft-confirms-android-apps-will-run-on-all-windows-11-pcs/|bet=Microsoft confirms Android apps will run on all Windows 11 PCs|avtor=Parmar|at=Mayank|sáne=June 27, 2021|baspaxana=Windows Latest|qaralǵan sáne=June 28, 2021}}</ref> 2024-jıldıń 5-mart kúni Microsoft WSA nıń gónergenin járiyaladı hám onıń qollawı 2025-jıldıń 5-martında toqtatılatuǵının bildirdi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2024/3/5/24091370/microsoft-windows-11-android-apps-end-of-support|bet=Microsoft to end its Android apps on Windows 11 subsystem in 2025|avtor=Warren|at=Tom|sáne=March 5, 2024|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=March 5, 2024}}</ref> === Saqlaw ornı === Android qurılmalarınıń saqlaw ornın SD kartalar sıyaqlı qosımsha qurılmalar arqalı keńeytiwge boladı. Android eki túrli qosımsha saqlaw ornın tanıydı: kóshpeli saqlaw ornı (ádette qollanıladı) hám qabıllawǵa bolatuǵın saqlaw ornı. Kóshpeli saqlaw ornı sırtqı saqlaw qurılması retinde qaraladı. Android 6.0 de engizilgen qabıllawǵa bolatuǵın saqlaw ornı, qurılmanıń ishki saqlaw ornın SD karta menen birlestiriwge múmkinshilik beredi, onı ishki saqlaw ornınıń keńeytiwi sıpatında qaraydı. Onıń kemshiligi — eger ol qayta formatlanbasa, yadtan saqlaw kartasın basqa qurılma menen paydalanıw múmkin emes.<ref name="Ars Technica review">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2015/10/android-6-0-marshmallow-thoroughly-reviewed/|bet=Android 6.0 Marshmallow, thoroughly reviewed|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=October 5, 2015|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 6, 2017}}</ref> Android 4.4 qurılmanıń fayl sistemasındaǵı fayllarǵa kiriw ushın API ler toplamı bolǵan Storage Access Framework (SAF) ti engizdi.<ref name="anandtech-sdkitkat">{{Web deregi|url=http://www.anandtech.com/show/7859/examining-microsd-changes-in-android-44|bet=Examining MicroSD changes in Android 4.4|avtor=Ho|at=Joshua|jumıs=Anandtech|qaralǵan sáne=March 28, 2014}}</ref> Android 11 den baslap, Android qosımshalardı scoped storage dep atalatuǵın maǵlıwmat qupıyalılıǵı siyasatına boysınıwın talap etti, oǵan sáykes qosımshalar tek belgili papkalarǵa (mısalı, súwretler, muzıka hám video ushın) hám ózleri jaratqan qosımshaǵa tiyisli papkalarǵa avtomatik túrde kire aladı. Qosımshalar fayl sistemasınıń basqa bólimlerine kiriw ushın SAF ti paydalanıwı kerek.<ref name=":32">{{Web deregi|url=https://developer.android.com/about/versions/11/behavior-changes-11|bet=Behavior changes: Apps targeting Android 11|til=en|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=August 18, 2020}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://android-developers.googleblog.com/2019/04/android-q-scoped-storage-best-practices.html|bet=Android Q Scoped Storage: Best Practices and Updates|jumıs=Android Developers Blog|qaralǵan sáne=August 15, 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/preview/privacy/scoped-storage|bet=Android Q privacy change: Scoped storage|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190711073559/https://developer.android.com/preview/privacy/scoped-storage|arxivsáne=July 11, 2019|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=August 15, 2019}}</ref> === Yadtı basqarıw === Android qurılmaları ádette batareyadan pitkeriletuǵın bolǵanlıqtan, Android processlerdi basqarıw arqalı quwat sarpın minimumda saqlaw ushın jobalanǵan. Qosımsha paydalanılmaǵan waqıtta, sistema onıń jumısın toqtatıp qoyadı, sonlıqtan ol dárhal paydalanıwǵa tayar bolsa da, batareya quwatın yaki CPU resursların paydalanbaydı.<ref name="phonedogtask">{{Web deregi|url=http://www.phonedog.com/2011/06/26/the-truth-about-android-task-killers-and-why-you-don-t-need-them/|bet=The truth about Android task killers and why you don't need them|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121023073622/http://www.phonedog.com/2011/06/26/the-truth-about-android-task-killers-and-why-you-don-t-need-them/|arxivsáne=October 23, 2012|sáne=June 26, 2011|baspaxana=PhoneDog|qaralǵan sáne=October 30, 2012}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://grail.cba.csuohio.edu/~matos/notes/cis-493/lecture-notes/Android-Chapter03-Life-Cycle.pdf|bet=Lesson 3: Android Application's Life Cycle|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140222153131/http://grail.cba.csuohio.edu/~matos/notes/cis-493/lecture-notes/Android-Chapter03-Life-Cycle.pdf|arxivsáne=February 22, 2014|avtor=Victor Matos|sáne=September 9, 2013|jumıs=grail.cba.csuohio.edu|baspaxana=Cleveland State University|qaralǵan sáne=April 15, 2014}}</ref> Android yadta saqlanǵan qosımshalardı avtomatik túrde basqaradı: yad az bolǵanda, sistema kórinbeytuǵın hám avtomatik túrde aktiv emes processlerdi jabıwdı baslaydı, eń uzaq waqıt dawamında aktiv bolmaǵan processlerden baslap.<ref name="phandroidtask">{{Web deregi|url=http://phandroid.com/2011/06/16/android-psa-stop-using-task-killer-apps-now/|bet=Android PSA: Stop Using Task Killer Apps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130217024640/http://phandroid.com/2011/06/16/android-psa-stop-using-task-killer-apps-now/|arxivsáne=February 17, 2013|sáne=June 16, 2011|baspaxana=Phandroid.com|qaralǵan sáne=October 30, 2012}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=g3hAdK1IBkYC&pg=PT53|title=Professional Android 4 Application Development|last=Reto Meier|publisher=John Wiley & Sons|date=2012}}</ref> Lifehacker 2011-jılı úshinshi tárep tapsırma-zıyanlawshı qosımshaları paydadan góre zıyan keltirip atırǵanın xabarladı.<ref name="lifehackertask">{{Web deregi|url=http://lifehacker.com/5862994/real-world-test-show-that-android-task-killers-are-still-useless|bet=Updates|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121105184651/http://lifehacker.com/5862994/real-world-test-show-that-android-task-killers-are-still-useless|arxivsáne=November 5, 2012|sáne=November 28, 2011|baspaxana=Lifehacker.com|qaralǵan sáne=November 2, 2012}}</ref> === Baǵdarlamashı opciyaları === Baǵdarlamashılar tárepinen paydalanılatuǵın ayırım sazlawlar hám tájiriybeli paydalanıwshılar ushın "Baǵdarlamashı opciyaları" dep atalatuǵın qosımsha menyuda jaylasqan. Bul opciyalarǵa displeydiń jańalanıp atırǵan bólimlerin belgilew, sensorlı ekrannıń aǵımdaǵı jaǵdayın kórsetetuǵın qatlam kórsetiw, ekrandı jazıp alıwda paydalanıw múmkin bolǵan tiyisiw noqatların kórsetiw, fonda jumıs islep atırǵan juwap bermeytuǵın processler haqqında paydalanıwshıǵa xabar beriw hám olardı toqtatıw múmkinshiligi ("Barlıq ANR lardı kórsetiw", yaǵnıy "Qosımsha juwap bermey atır"), Bluetooth audio klientiniń sistema ses kólemin basqarıwın aldın alıw ("Absolyut ses kólemin óshirip qoyıw"), hám ótiw animaciyalarınıń dawamlılıǵın ózgertiw yaki navigaciyanı tezletiw ushın olardı tolıǵı menen óshirip qoyıw kiredi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidcentral.com/all-about-your-phones-developer-options|bet=Your phone's dev options, explained|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210613220706/https://www.androidcentral.com/all-about-your-phones-developer-options|arxivsáne=June 13, 2021|sáne=September 22, 2014|jumıs=Android Central|qaralǵan sáne=June 13, 2021}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://thedroidguy.com/how-to-increase-bluetooth-headset-volume-for-your-phone-1087946|bet=How To Increase Bluetooth Headset Volume For Your Phone|jumıs=thedroidguy.com}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.howtogeek.com/175033/how-to-speed-up-any-android-phone-by-disabling-animations/|bet=How to Speed Up Animations to Make Android Feel Faster|avtor=Summerson|at=Cameron|sáne=December 15, 2017|jumıs=How-To Geek|qaralǵan sáne=June 13, 2021}}</ref> Baǵdarlamashı opciyaları Android 4.2 "Jelly Bean" nen baslap dáslepki gezde jasırın boladı, biraq qurılma haqqındaǵı informaciyada operaciyalıq sistemanıń qurılıs sanın jeti márte basıw arqalı iske túsiriliwi múmkin. Baǵdarlamashı opciyaların qaytadan jasırıw ushın "Sazlawlar" qosımshasınıń paydalanıwshı maǵlıwmatların óshiriw kerek, bul basqa ayırım sazlawlardı da qayta ornatıwı múmkin.<ref>{{Web deregi|url=https://www.droidviews.com/how-to-hide-developer-options-on-android-devices/|bet=Turn Off Developer Options on Android Devices — Tutorial|sáne=December 29, 2018|jumıs=DroidViews|qaralǵan sáne=June 13, 2021}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2017/06/11/how-to-disable-developer-options-android-basics/|bet=How to hide Android's Developer options|avtor=Duino|at=Justin|sáne=June 11, 2017|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=June 13, 2021}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/restore-the-developer-options-menu-in-android-4-2/|bet=Restore the Developer Options menu in Android 4.2|avtor=Cipriani|at=Jason|til=en|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=June 13, 2021}}</ref> == Apparatlıq támiyinlew == Android tıń tiykarǵı apparatlıq platforması ARM (ARMv7 hám ARMv8-A arxitekturaları) bolıp, x86 hám x86-64 arxitekturaları da Android tıń keyingi versiyalarında rásmiy túrde qollap-quwatlanadı.<ref name="Android Lollipop platform support">{{Web deregi|url=https://developer.android.com/about/versions/lollipop.html|bet=Android Lollipop|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170130145944/https://developer.android.com/about/versions/lollipop.html|arxivsáne=January 30, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/ndk/guides/x86-64.html|bet=Support for 64-bit x86|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170306033848/https://developer.android.com/ndk/guides/x86-64.html|arxivsáne=March 6, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/ndk/downloads/revision_history|bet=NDK Revision History|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=July 17, 2018}}</ref> Rásmiy emes Android-x86 joybarı rásmiy qollap-quwatlawdan aldın x86 arxitekturaların qollap-quwatlawdı támiyinledi.<ref name="ARMAN-4.0-on-x86">{{Web deregi|url=http://www.computerworld.com/s/article/9222323/Google_s_Android_4.0_ported_to_x86_processors|bet=Google's Android 4.0 ported to x86 processors|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120124084934/http://www.computerworld.com/s/article/9222323/Google_s_Android_4.0_ported_to_x86_processors|arxivsáne=January 24, 2012|avtor=Shah|at=Agam|sáne=December 1, 2011|jumıs=[[Computerworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref name="auto">{{Web deregi|url=https://01.org/android-ia/|bet=Android on Intel Architecture|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140209101735/https://01.org/android-ia/|arxivsáne=February 9, 2014|sáne=July 11, 2013|baspaxana=01.org|qaralǵan sáne=February 9, 2014}}</ref> 2012-jıldan baslap, telefonlar<ref>{{Web deregi|url=https://www.telegraph.co.uk/technology/mobile-phone-reviews/9314362/Orange-San-Diego-Intel-Android-mobile-phone-review.html|bet=Orange San Diego Intel Android mobile phone review|arxivurl=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/technology/mobile-phone-reviews/9314362/Orange-San-Diego-Intel-Android-mobile-phone-review.html|arxivsáne=January 10, 2022|avtor=Warman|at=Matt|sáne=June 7, 2012|jumıs=The Daily Telegraph|qaralǵan sáne=June 19, 2013}}</ref> hám planshetlerdi qosqanda, [[Intel]] processorlı Android qurılmaları payda bola basladı. 64-bitli platformalar ushın qollap-quwatlawdı alıp, Android dáslep 64-bitli x86 da, keyin ARM64 te islewge mólsherlendi. Operaciyalıq sistemanıń RISC-V arxitekturasına rásmiy emes eksperimental portı 2021-jılı shıǵarıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.xda-developers.com/android-risc-v-port/|bet=Android has been ported to a RISC-V board|sáne=January 21, 2021|jumıs=[[xda-developers]]|qaralǵan sáne=January 25, 2021}}</ref> Android 7.1 di isletip atırǵan qurılmalar ushın minimal RAM muǵdarı talapları ámelde eń jaqsı apparatlıq támiyinlew ushın 2 GB dan, eń keń tarqalǵan ekran ushın 1 GB ǵa shekem ózgeredi. Android OpenGL ES tiń barlıq versiyaların hám Vulkan dı qollap-quwatlaydı (hám ayırım qurılmalar ushın 1.1 versiyası bar<ref>{{Cite news|url=https://developer.nvidia.com/vulkan-android|title=Vulkan on Android|quote=Vulkan 1.1 is available as a Developer Preview OTA for the NVIDIA SHIELD TV.|date=February 10, 2016|work=NVIDIA Developer|access-date=March 21, 2018}}</ref>). Android qurılmaları kóplegen qosımsha apparatlıq komponentlerdi óz ishine aladı, sonıń ishinde foto yamasa video kameralar, GPS, baǵdar sensorları, arnawlı oyın basqarıw elementleri, akselerometrler, giroskoplar, barometrler, magnitometrler, jaqınlıq sensorları, basım sensorları, termometrler hám sensorlı ekranlar. Ayırım apparatlıq komponentler talap etilmeydi, biraq [[Smartfon|smartfonlar]] sıyaqlı belgili bir klasstaǵı qurılmalarda standart bolıp qáliplesti, hám eger olar bar bolsa, qosımsha talaplar qollanıladı. Basqa ayırım [[Apparatlıq támiynat|apparatlıq támiyinlewler]] dáslep talap etilgen, biraq bul talaplar jumsartılǵan yamasa tolıǵı menen alıp taslanǵan. Mısalı, Android dáslepki waqıtta telefon operaciyalıq sisteması sıpatında islep shıǵılǵanlıqtan, mikrofonlar sıyaqlı apparatlıq támiyinlew talap etilgen, al waqıt ótiwi menen telefon funkciyası qosımsha bolıp qaldı.<ref name="android-compatibility">{{Web deregi|url=https://developer.android.com/guide/practices/compatibility.html|bet=Android Compatibility|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131017081434/http://developer.android.com/guide/practices/compatibility.html|arxivsáne=October 17, 2013|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=November 16, 2013}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://developer.android.com/guide/practices/compatibility.html "Android Compatibility"]. </cite></ref> Android dáslep avtofokuslı kameranı talap etken, bul talap keyin turaqlı fokuslı kameraǵa ózgertilgen,<ref name="android-compatibility" /> eger ulıwma bar bolsa, sebebi Android set-top box larda qollanıla baslanǵanda kamera talabı tolıǵı menen alıp taslandı. Smartfonlar hám planshetlerde islewden tısqarı, bir neshe óndiriwshiler Android tı ápiwayı kompyuter apparatlıq támiyinlewinde klaviatura hám tıshqansha menen nativlik túrde iske túsiredi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.pcworld.com/product/1427121/n308.html|bet=Lenovo N308 Desktop specs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141028175231/http://www.pcworld.com/product/1427121/n308.html|arxivsáne=October 28, 2014|sáne=May 8, 2014|jumıs=PCWorld|qaralǵan sáne=November 1, 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.jide.com/remixos-for-pc|bet=Remix OS for PC|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170927135811/http://www.jide.com/remixos-for-pc|arxivsáne=September 27, 2017|qaralǵan sáne=September 22, 2017|citata=Now powered by Android Marshmallow.}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.pcworld.com/article/2152540/android-on-the-big-screen-we-chew-up-and-spit-out-three-jelly-bean-all-in-one-pcs.html|bet=Three Android all-in-one PCs reviewed|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141028170619/http://www.pcworld.com/article/2152540/android-on-the-big-screen-we-chew-up-and-spit-out-three-jelly-bean-all-in-one-pcs.html|arxivsáne=October 28, 2014|avtor=Michael Brown|sáne=May 8, 2014|jumıs=PCWorld|qaralǵan sáne=November 1, 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.techspot.com/review/805-acer-ta272-hul-android-aio/|bet=Acer TA272 HUL Android All-in-One Review|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141028215542/http://www.techspot.com/review/805-acer-ta272-hul-android-aio/|arxivsáne=October 28, 2014|avtor=Shawn Knight|sáne=April 16, 2014|jumıs=TechSpot|qaralǵan sáne=November 1, 2014}}</ref> IKommerciyalıq jaqtan qoljetimli apparatlıq támiyinlewde bolıwınan tısqarı, Android tıń usıǵan uqsas kompyuter apparatlıq támiyinlewine ılayıqlı versiyaları Android-x86 joybarınan biypul jetkerip berilip atır, sonıń ishinde Android 4.4 tiń qáliplestirilgen versiyası da bar.<ref>{{Web deregi|url=http://www.android-x86.org/releases/releasenote-4-4-r1|bet=ReleaseNote 4.4-r1 — Android-x86 — Porting Android to x86|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141028173131/http://www.android-x86.org/releases/releasenote-4-4-r1|arxivsáne=October 28, 2014|qaralǵan sáne=November 1, 2014}}</ref> Android SDK niń bir bólegi Android emulyatorın yamasa úshinshi tárep emulyatorların paydalanıp, Android ti x86 arxitekturasında nativlik emes túrde de iske túsiriw múmkin.<ref>{{Web deregi|url=http://www.howtogeek.com/179691/4-ways-to-run-android-on-your-pc-and-make-your-own-dual-os-system/|bet=4 Ways to Run Android on Your PC and Make Your Own "Dual OS" System|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140407084905/http://www.howtogeek.com/179691/4-ways-to-run-android-on-your-pc-and-make-your-own-dual-os-system/|arxivsáne=April 7, 2014|sáne=January 13, 2014|baspaxana=Howtogeek.com|qaralǵan sáne=April 7, 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.pcworld.com/article/2048220/hybrid-hijinks-how-to-install-android-on-your-pc.html|bet=Hybrid hijinks: How to install Android on your PC|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140407071525/http://www.pcworld.com/article/2048220/hybrid-hijinks-how-to-install-android-on-your-pc.html|arxivsáne=April 7, 2014|avtor=Brad Chacos|sáne=September 6, 2013|baspaxana=PCWorld|qaralǵan sáne=April 7, 2014}}</ref> Qıtay kompaniyaları "Microsoft Windows hám Google Android penen tuwrıdan-tuwrı básekilesiw" ushın Android tiykarında kompyuter hám mobil operaciyalıq sistemasın islep shıǵarmaqta.<ref>{{Web deregi|url=https://money.cnn.com/2014/08/25/technology/security/china-os/|bet=China ditching Windows and Android for its own operating system|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141028171711/https://money.cnn.com/2014/08/25/technology/security/china-os/|arxivsáne=October 28, 2014|avtor=Jose Pagliery|sáne=August 25, 2014|jumıs=CNNMoney|qaralǵan sáne=November 1, 2014}}</ref> Qıtay injeneriya akademiyası húkimet kompyuterlerinde Windows 8 di paydalanıwǵa Qıtay tárepinen tıyım salınıwınan keyin "onnan aslam" kompaniya Android ti qáliplestirip atırǵanın atap ótti.<ref>{{Web deregi|url=https://www.wsj.com/news/articles/SB10001424127887324539404578342132324098420|bet=China Criticizes Android's Dominance|avtor=Paul Mozur|sáne=March 5, 2013|jumıs=WSJ|qaralǵan sáne=November 1, 2014}}</ref> == Rawajlandırıw == [[Fayl:AOSP_Android_Stack.png|nobaý|214x214 nükte|Android Ashıq Kodlı Proektiniń stegi]] Android Google tárepinen eń sońǵı ózgerisler hám jańalanıwlar shıǵarıwǵa tayar bolǵanǵa shekem rawajlandırıladı, usı waqıtta [[derek kodı]] Android Ashıq Kodlı Proekti (AOSP) ǵa jetkerip berilip atır,<ref>{{Web deregi|url=http://source.android.com/|bet=Welcome to the Android Open Source Project!|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312181554/http://source.android.com/|arxivsáne=March 12, 2017|jumıs=Android Source|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> bul Google basshılıǵındaǵı ashıq kodlı baslama.<ref>{{Web deregi|url=https://source.android.com/|bet=Android Open Source Project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171222213939/https://source.android.com/|arxivsáne=December 22, 2017|qaralǵan sáne=December 22, 2017}}</ref> Birinshi derek kodı shıǵarılıwı 2007-jılǵı dáslepki shıǵarılım menen birge ámelge asırıldı. Barlıq shıǵarılımlar Apache licenziyası boyınsha.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/uncategorized/2007/11/why-google-chose-the-apache-software-license-over-gplv2/|bet=Why Google chose the Apache Software License over GPLv2 for Android|avtor=Paul|at=Ryan|sáne=November 6, 2007|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=December 9, 2022}}</ref> AOSP kodı minimallıq ózgerisler menen ayırım qurılmalarda, tiykarınan burınǵı Nexus hám házirgi Android One seriyasındaǵı qurılmalarda tabılıwı múmkin.<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/powerful-pure-android-phones/|bet=Powerful, pure Android handsets (roundup)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170314064159/https://www.cnet.com/news/powerful-pure-android-phones/|arxivsáne=March 14, 2017|avtor=La|at=Lynn|sáne=November 14, 2014|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Biraq, kópshilik túpnusqa úskene óndiriwshileri (OEMs) derek kodın óz apparatlıq támiyinlewinde islewi ushın qáliplestiredi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2012/07/09/android-4-1-jelly-bean-source-code-now-available/|bet=Android 4.1 Jelly Bean source code now available|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170314151854/https://www.engadget.com/2012/07/09/android-4-1-jelly-bean-source-code-now-available/|arxivsáne=March 14, 2017|avtor=Lawler|at=Richard|sáne=July 9, 2012|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/android-4-1-jelly-bean-source-code-released-1088404|bet=Android 4.1 Jelly Bean source code released|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120713010734/http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/android-4-1-jelly-bean-source-code-released-1088404|arxivsáne=July 13, 2012|avtor=McCann|at=John|sáne=July 10, 2012|jumıs=[[TechRadar]]|baspaxana=[[Future plc]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Android derek kodı ayırım apparatlıq komponentler ushın kerek bolǵan qurılma drayverlerin, kóbinese patentlengen, óz ishine almaydı,<ref name="Building for devices">{{Web deregi|url=http://source.android.com:80/source/building-devices.html|bet=Building for devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120107123505/http://source.android.com/source/building-devices.html|arxivsáne=January 7, 2012|jumıs=Android Open Source Project|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> sonday-aq kóplegen qosımshalar ǵárezli bolǵan Google Play Services [[Derek kodı|derek kodın]] da óz ishine almaydı. Nátiyjede, Google óziniń qurılmaların qosqanda, kópshilik Android qurılmaları [[Biypul hám ashıq kodlı programmalıq támiynat|biypul hám ashıq kodlı]] hám patentlengen [[Programmalıq támiynat|baǵdarlamalıq támiyinlewdiń]] kombinaciyası menen jetkerip beriledi, bunda Google xızmetlerine kiriw ushın kerek bolǵan baǵdarlamalıq támiyinlew sońǵı kategoriyaǵa kiredi. Buǵan juwap retinde, AOSP tiykarında tolıq operaciyalıq sistemalardı biypul baǵdarlamalıq támiyinlew sıpatında qurıwshı ayırım joybarlar bar, olardıń birinshi bolǵanı CyanogenMod (tómendegi Ashıq kodlı jámiyet bólimin qarań). === Jańalanıw kestesi === Google hár jılı<ref>{{Web deregi|url=http://www.phonearena.com/news/Well-get-a-major-Android-release-every-year-from-now-on-Android-M-tomorrow-Android-N-in-2016_id69709|bet=We'll get a major Android release every year from now on: Android M tomorrow, Android N in 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313214349/http://www.phonearena.com/news/Well-get-a-major-Android-release-every-year-from-now-on-Android-M-tomorrow-Android-N-in-2016_id69709|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=K.|at=Peter|sáne=May 27, 2015|jumıs=PhoneArena|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Android shıǵarılımların, jańa qurılmalarǵa zavodta ornatıw ushın da, bar qurılmalarǵa hawa arqalı jańalaw ushın da usınadı.<ref>{{Web deregi|url=https://source.android.com/devices/tech/ota/|bet=OTA Updates|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161225095155/https://source.android.com/devices/tech/ota/|arxivsáne=December 25, 2016|jumıs=Android Source|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Eń sońǵı úlken shıǵarılım — Android 14. Android qurılmalarındaǵı [[Apparatlıq támiynat|apparatlıq támiyinlewdiń]] keń kólemli ózgesheligi<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2012/05/android-fragmentation-one-developer-encounters-3997-devices/|bet=Android fragmentation: one developer encounters 3,997 devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170314063422/https://arstechnica.com/gadgets/2012/05/android-fragmentation-one-developer-encounters-3997-devices/|arxivsáne=March 14, 2017|avtor=Johnston|at=Casey|sáne=May 16, 2012|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> baǵdarlamalıq támiyinlew jańalanıwları hám qáwipsizlik patchları ushın ádewir keshigiwlerge sebep bolǵan. Hár bir jańalanıw arnawlı beyimlestiriliwi kerek bolǵan, bul waqıt hám resurs talap etetuǵın process.<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/solving-impossible-problem-android-updates|bet=Solving the impossible problem of Android updates|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170303061348/http://www.androidcentral.com/solving-impossible-problem-android-updates|arxivsáne=March 3, 2017|avtor=Dobie|at=Alex|sáne=January 18, 2014|jumıs=Android Central|baspaxana=Mobile Nations|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Google Nexus hám Pixel brendleri ishindegi qurılmalardan basqa, jańalanıwlar kóbinese jańa versiyanıń shıǵarılıwınan aylar keyin kelgen yamasa ulıwma kelmegen.<ref>{{Web deregi|url=http://nordic.businessinsider.com/nexus-6-android-70-nougat-update-delayed-2016-9/|bet=The latest Android delay is why I'm sticking to iPhone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170314063958/http://nordic.businessinsider.com/nexus-6-android-70-nougat-update-delayed-2016-9/|arxivsáne=March 14, 2017|avtor=Villas-Boas|at=Antonio|sáne=September 14, 2016|jumıs=[[Business Insider]]|baspaxana=[[Axel Springer SE]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Óndiriwshiler kóbinese ózleriniń eń jańa qurılmalarına basımlıq beredi hám eski qurılmalardı artta qaldıradı.<ref name="alliance">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2012/06/what-happened-to-the-android-update-alliance/|bet=What happened to the Android Update Alliance?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312063530/https://arstechnica.com/gadgets/2012/06/what-happened-to-the-android-update-alliance/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=June 28, 2011|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Qosımsha keshigiwler sımsız baylanıs operatorları tárepinen kirgiziliwi múmkin, olar óndiriwshilerden jańalanıwlardı alǵannan keyin, Android-tı óz talaplarına qaray qayta beyimleydi hám jańalanıwdı jiberiwden aldın óz tarmaqlarında keń kólemli sınaqtan ótkeredi.<ref name="alliance" /><ref>{{Web deregi|url=https://www.howtogeek.com/163958/why-do-carriers-delay-updates-for-android-but-not-iphone/|bet=Why Do Carriers Delay Updates for Android But Not iPhone?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312225544/https://www.howtogeek.com/163958/why-do-carriers-delay-updates-for-android-but-not-iphone/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Hoffman|at=Chris|sáne=May 25, 2013|jumıs=How-To Keep|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Sonday-aq, óndiriwshi zárúr drayverlerdi jańalamaǵanlıǵı sebepli jańalanıwlar múmkin bolmaytuǵın jaǵdaylar da bar.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2016/08/why-isnt-your-old-phone-getting-nougat-theres-blame-enough-to-go-around/|bet=Why isn't your old phone getting Nougat? There's blame enough to go around|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170403194841/https://arstechnica.com/gadgets/2016/08/why-isnt-your-old-phone-getting-nougat-theres-blame-enough-to-go-around/|arxivsáne=April 3, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=August 31, 2016|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=April 3, 2017}}</ref> Óndiriwshiler hám baylanıs operatorları tárepinen satıwdan keyingi qollap-quwatlawdıń jetispewshiligi tutınıwshılar toparları hám texnologiya mediası tárepinen keń túrde sınǵa alınǵan.<ref>{{Cite journal|title=New Phones Still Sold With Old Versions of Android|url=https://www.wired.com/2010/03/android-version-confusion/|access-date=March 13, 2017}}</ref><ref>{{Cite news|title=Make Sure You Know Which Version Of Android Is On That Phone Before Buying It|url=https://consumerist.com/2010/03/15/make-sure-you-know-which-version-of-android-is-on-that-phone-before-buying-it/|access-date=March 13, 2017}}</ref><ref name="The Guardian upgrades">{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/oct/28/android-smartphone-os-upgrade|bet=Android's smartphone OS upgrade issues need more than a quick fix|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170314064542/https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/oct/28/android-smartphone-os-upgrade|arxivsáne=March 14, 2017|avtor=Gillmor|at=Dan|sáne=October 28, 2012|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Ayırım kommentatorlar, industriyanıń óz qurılmaların jańalamawǵa finanslıq stimulı bar ekenligin atap ótti, sebebi bar qurılmalar ushın jańalanıwlardıń bolmawı jańaların satıp alıwǵa túrtki boladı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2011/11/22/android_patching_mess|bet=Security takes a backseat on Android in update shambles|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170314064219/http://www.theregister.co.uk/2011/11/22/android_patching_mess|arxivsáne=March 14, 2017|avtor=Leyden|at=John|sáne=November 22, 2011|jumıs=[[The Register]]|baspaxana=Situation Publishing|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> bul qatnas "mazaq" dep táriyiplengen.<ref name="The Guardian upgrades" /> The Guardian gazetası jańalanıwlardı tarqatıw usılınıń tek óndiriwshiler hám operatorlar onı usılay jobalastırǵanı ushın quramalasqanın ayıpladı.<ref name="The Guardian upgrades" /> 2011-jılı Google industriya wákilleriniń bir qatarı menen birge "Android jańalanıw alyansı"n járiyalaw ushın birlesti, hár bir qurılma ushın onıń shıǵarılıwınan keyin 18 ay dawamında óz waqtında jańalanıwlardı jetkerip beriwge wáde berdi; biraq, sol járiyalawdan keyin bul alyans haqqında basqa rásmiy málimleme bolmadı.<ref name="alliance">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2012/06/what-happened-to-the-android-update-alliance/|bet=What happened to the Android Update Alliance?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312063530/https://arstechnica.com/gadgets/2012/06/what-happened-to-the-android-update-alliance/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=June 28, 2011|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCunningham2011">Cunningham, Andrew (June 28, 2011). </cite></ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.computerworld.com/article/2475873/android/it-s-time-to-rethink-the-android-upgrade-standard.html|bet=It's time to rethink the Android upgrade standard|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170213194813/http://www.computerworld.com/article/2475873/android/it-s-time-to-rethink-the-android-upgrade-standard.html|arxivsáne=February 13, 2017|avtor=Raphael|at=JR|sáne=February 13, 2014|jumıs=[[Computerworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> 2012-jılı Google operaciyalıq sistemanıń ayırım aspektlerin (ásirese onıń oraylıq qollanbaların) ajıratıp basladı, solay etip olar operaciyalıq sistemadan ǵárezsiz túrde [[Google Play]] dúkanı arqalı jańalana alatuǵın boldı. Usı komponentlerdiń biri, Google Play Services, Google xızmetleri ushın API-lerdi támiyinleytuǵın jabıq kodlı sistema dárejesindegi process bolıp, Android 2.2 "Froyo" hám onnan joqarı versiyalarda isleytuǵın derlik barlıq qurılmalarǵa avtomat túrde ornatıladı. Bul ózgerisler menen Google operaciyalıq sistemanıń ózine jańalanıwdı tarqatpastan jańa sistema funkciyaların qosıwı hám qollanbalardı jańalawı múmkin.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2013/09/balky-carriers-and-slow-oems-step-aside-google-is-defragging-android/|bet=Balky carriers and slow OEMs step aside: Google is defragging Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130903011541/http://arstechnica.com/gadgets/2013/09/balky-carriers-and-slow-oems-step-aside-google-is-defragging-android/|arxivsáne=September 3, 2013|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=September 3, 2013|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Nátiyjede, Android 4.2 hám 4.3 "Jelly Bean" versiyaları salıstırmalı túrde az paydalanıwshıǵa baǵdarlanǵan ózgerislerdi óz ishine aldı, kóbirek kishi ózgerisler hám platforma jaqsılanıwlarına itibar qarattı.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2013/08/review-android-4-3-future-proofs-the-platform-with-multitude-of-minor-changes/|bet=Review: Android 4.3's multitude of minor changes future-proofs the platform|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170314063711/https://arstechnica.com/gadgets/2013/08/review-android-4-3-future-proofs-the-platform-with-multitude-of-minor-changes/|arxivsáne=March 14, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=August 9, 2013|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> HTC kompaniyasınıń sol waqıttaǵı basshısı Djeyson Makkenzi 2015-jılı aylıq qáwipsizlik jańalanıwların "ámelge asırıwǵa bolmaytuǵın" dep atadı, al Google bolsa tasıwshılardı qáwipsizlik patchların tolıq sınaq proceduralarınan shıǵarıp taslawǵa kóndiriwge háreket etti. 2016-jıldıń may ayında Bloomberg Businessweek basılımı Google kompaniyasınıń Android-ti kóbirek jańalanǵanda saqlaw ushın háreket etip atırǵanlıǵın xabarladı, buǵan qáwipsizlik jańalanıwlarınıń tezlestirilgen pátleri, texnologiyalıq sheshimlerdi engiziw, telefonlardı sınawǵa qoyılatuǵın talaplardı azaytıw hám telefon óndiriwshilerdi "uyaltıw" arqalı jaqsıraq háreket etiwge májbúrlew ushın reyting dúziw kiredi. Bloomberg basılımınıń aytıwınsha: "Smartfonlar kóbirek múmkinshiliklerge iye bolıp, quramalı hám buzıp kiriwge jol qoyatuǵın bolıp barǵan sayın, eń sońǵı [[Programmalıq támiynat|baǵdarlamalıq támiynattıń]] [[apparatlıq támiynat]] penen tıǵız baylanısta islewi anaǵurlım áhmiyetli bolıp barmaqta".Android bóliminiń basshısı Xiroshi Lokxeymer "Bul ideal jaǵday emes" dep moyınladı hám jańalanıwlardıń joqlıǵı "Android qáwipsizligindegi eń hálsiz buwın" ekenin qosımsha túsindirdi. Esabatta sımsız baylanıs operatorları "eń qıyın sáwbetler" dep sıpatlandı, sebebi olar óz tarmaqlarında sınaqtan ótkeriw waqtın sozadı, geypara operatorlar, sonıń ishinde Verizon Wireless hám Sprint Corporation, óz maqullaw múddetlerin qısqartqanına qaramastan. Isendiriw ushın qosımsha háreket retinde, Google óziniń Android sherikleri menen jańalanǵan qurılmalar boyınsha joqarı dárejeli telefon óndiriwshileriniń dizimin bólisti hám bul dizimdi járiyalawdı qarastırmaqta. Telefon óndiriwshi Nextbit kompaniyasınıń tiykarshısı hám burınǵı Android baǵdarlamashısı Mayk Chan: "Bul máseleni sheshiwdiń eń jaqsı jolı — operaciyalıq sistemanı tolıq qayta qurıw" yamasa "Google óndiriwshiler hám operatorlardı 'jaqsı Android puqaraları bolıwǵa' úyretiwge investiciya salıwı múmkin" dedi..<ref>{{Web deregi|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-05-25/google-steps-up-pressure-on-partners-tardy-in-updating-android|bet=Google Steps Up Pressure on Partners Tardy in Updating Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170330113629/https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-05-25/google-steps-up-pressure-on-partners-tardy-in-updating-android|arxivsáne=March 30, 2017|avtor=Clark|at=Jack|sáne=May 25, 2016|baspaxana=[[Bloomberg L.P.]]|qaralǵan sáne=March 15, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2016/05/google-hopes-to-shame-slow-android-oems-with-update-rankings/|bet=Google's making a list: Android OEMs to be ranked, shamed by update speed|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170316113202/https://arstechnica.com/gadgets/2016/05/google-hopes-to-shame-slow-android-oems-with-update-rankings/|arxivsáne=March 16, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=May 26, 2016|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 15, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2016/05/25/android-security-os-updates/|bet=Report: Google pressuring OEMs and carriers to speed up Android updates, security patches|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170316025422/https://9to5google.com/2016/05/25/android-security-os-updates/|arxivsáne=March 16, 2017|avtor=Li|at=Abner|sáne=May 25, 2016|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=March 15, 2017}}</ref> 2017-jıldıń may ayında, Android 8.0 járiyalanıwı menen birge, Google Project Treble dep atalatuǵın joybardı tanıstırdı. Bul Android OS freymvorkin úlken kólemde qayta qurıw bolıp, óndiriwshilerge qurılmalardı Android-tıń jańa versiyalarına jeńil, tez hám arzan jańalawǵa múmkinshilik beredi. Project Treble vendor implementaciyasın (qurılmaǵa tiyisli, tómengi dárejeli baǵdarlama támiyinlewi, kremniy óndiriwshileri tárepinen jazılǵan) Android OS freymvorkinen jańa "vendor interfeysi" arqalı ajıratadı. Android 7.0 hám onnan burınǵı versiyalarda rásmiy vendor interfeysi joq edi, sonlıqtan qurılma óndiriwshileri qurılmanı operaciyalıq sistemanıń jańa versiyasına ótkeriw ushın Android kodınıń úlken bólimlerin jańalawı kerek edi. Treble menen jańa turaqlı vendor interfeysi Android-tiń apparatlıq bólimlerine kiriw múmkinshiligin beredi, bul qurılma óndiriwshilerine jańa Android versiyaların tek Android OS freymvorkin jańalaw arqalı beriwge múmkinshilik beredi, "kremniy óndiriwshilerinen qosımsha jumıs talap etilmeydi".<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2017/05/google-hopes-to-fix-android-updates-no-really-with-project-treble/|bet=Google's "Project Treble" solves one of Android's many update roadblocks|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171203010312/https://arstechnica.com/gadgets/2017/05/google-hopes-to-fix-android-updates-no-really-with-project-treble/|arxivsáne=December 3, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=May 12, 2017|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=November 10, 2017}}</ref> 2017-jıldıń sentyabr ayında, Google-dıń Project Treble komandası, Android qurılmalarınıń qáwipsizlik ómir ciklin jaqsılaw boyınsha óz háreketleriniń bir bólimi sıpatında, Google Linux Foundation-dı Linux Long-Term Support (LTS) yadro tarmaǵınıń qollaw ómir ciklin burınǵı 2 jıldan keleshektegi LTS yadro versiyaları ushın 6 jılǵa deyin uzaytıwǵa kelisiwge erise alǵanın ashıqladı, bul Linux yadro 4.4 versiyasınan baslandı.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2017/09/android-users-rejoice-linux-kernel-lts-releases-are-now-good-for-6-years/|bet=Android users rejoice! Linux kernel LTS releases are now good for 6 years|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171111043334/https://arstechnica.com/gadgets/2017/09/android-users-rejoice-linux-kernel-lts-releases-are-now-good-for-6-years/|arxivsáne=November 11, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=September 29, 2017|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=November 10, 2017}}</ref> 2019-jıldıń may ayında, Android 10 járiyalanıwı menen birge, Google Android ekosistemasına jańalanıwlardı ápiwayılastırıw hám tezletiw ushın Project Mainline-dı tanıstırdı. Project Mainline operaciyalıq sistemanıń tiykarǵı komponentlerin Google Play Store arqalı jańalawǵa múmkinshilik beredi. Nátiyjede, burın tolıq OS jańalanıwlarınıń bir bólimi bolıwı kerek bolǵan áhmiyetli qáwipsizlik hám ónimdarlıq jaqsılanıwları endi qosımsha jańalanıwı sıyaqlı ańsat júklep alınıwı hám ornatılıwı múmkin.<ref>{{Web deregi|url=https://android-developers.googleblog.com/2019/05/fresher-os-with-projects-treble-and-mainline.html|bet=Fresher OS with Projects Treble and Mainline|jumıs=Android Developers Blog|qaralǵan sáne=July 29, 2019}}</ref> [[Google]] Android 12-de úshinshi tárep qosımsha dúkanların paydalanıwdı jeńillestiriwge baǵdarlanǵan jańa dúzetiwlerdi engizgenin xabarladı. Bul járiyalaw Android qosımshaların rawajlandırıw boyınsha bildirilgen táshwishlerdi, sonıń ishinde alternativ qosımsha ishindegi tólem sisteması ushın gúres hám COVID-19 sebepli onlayn rejimge ótken bizneslerdiń qıyınshılıqların dúzetti.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/9/28/21472139/google-android-12-app-store-installation-payment-fees|bet=Google says Android 12 will make using third-party app stores easier|sáne=September 28, 2020|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=September 28, 2020}}</ref> === Linux yadrosı === Android yadrosı Linux yadrosınıń uzaq múddetli qollaw (LTS) tarmaqlarına tiykarlanǵan. 2024-jılǵa kelip, Android (14) 6.1 yamasa 5.15 versiyaların qollanadı ("Feature yadroları" ushın, "Launch yadroları" ushın burınǵıraq bolıwı múmkin, mısalı, android12-5.10, android11-5.4, Android versiyasına baylanıslı android11-5.4, android-4.14-stable, android-4.9-q deyin), al eski Android versiyaları 5.15 versiyasın yamasa bir qatar eski yadrolardı qollanadı.<ref>{{Web deregi|url=https://source.android.com/docs/core/architecture/kernel/android-common|bet=Android common kernels|til=en|jumıs=Android Open Source Project|qaralǵan sáne=March 14, 2024}}</ref> Haqıyqıy yadro hár bir qurılmaǵa baylanıslı boladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidcentral.com/android-z-what-kernel|bet=What is a kernel?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170527152852/http://www.androidcentral.com/android-z-what-kernel|arxivsáne=May 27, 2017|avtor=Hildenbrand|at=Jerry|sáne=January 23, 2012|jumıs=Android Central|qaralǵan sáne=June 20, 2017}}</ref> Android-tiń Linux yadrosı variantı Google tárepinen ádettegi Linux yadrosın rawajlandırıw ciklinen tıs ámelge asırılǵan qosımsha arxitekturalıq ózgerislerge iye, mısalı, qurılma aǵashları, ashmem, ION hám hár qıylı este saqlawdıń jetispewshiligin (OOM) basqarıw sıyaqlı komponentlerdi óz ishine aladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/quora/2013/05/13/what-are-the-major-changes-that-android-made-to-the-linux-kernel/|bet=What Are The Major Changes That Android Made To The Linux Kernel?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170104090354/http://www.forbes.com/sites/quora/2013/05/13/what-are-the-major-changes-that-android-made-to-the-linux-kernel/|arxivsáne=January 4, 2017|sáne=May 13, 2013|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=June 20, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://wiki.linaro.org/LMG/Kernel/Upstreaming|bet=LMG Upstreaming|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180109063643/https://wiki.linaro.org/LMG/Kernel/Upstreaming|arxivsáne=January 9, 2018|sáne=December 5, 2016|jumıs=Linaro|qaralǵan sáne=June 26, 2017}}</ref> . Google-dıń Linux yadrosına qaytarıp bergen ayırım ózgeshelikleri, ásirese "wakelocks" dep atalatuǵın quwat basqarıw ózgesheligi,<ref>{{Web deregi|url=https://www.linux.com/news/garretts-linuxcon-talk-emphasizes-lessons-learned-androidkernel-saga|bet=Garrett's LinuxCon Talk Emphasizes Lessons Learned from Android/Kernel Saga|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170629190535/https://www.linux.com/news/garretts-linuxcon-talk-emphasizes-lessons-learned-androidkernel-saga|arxivsáne=June 29, 2017|avtor=Proffitt|at=Brian|sáne=August 10, 2010|jumıs=[[LinuxCon]]|baspaxana=[[Linux Foundation]]|qaralǵan sáne=June 20, 2017}}</ref> dáslep tiykarǵı yadro baǵdarlamashıları tárepinen qabıl etilmedi, sebebi olar Google-dıń óz kodın saqlap qalıw niyeti joq dep esapladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/linux-developer-explains-android-kernel-code-removal/|bet=Linux developer explains Android kernel code removal|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161015045139/http://www.zdnet.com/article/linux-developer-explains-android-kernel-code-removal/|arxivsáne=October 15, 2016|avtor=Meyer|at=David|sáne=February 3, 2010|jumıs=[[ZDNet]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref name="hartman">{{Web deregi|url=http://www.kroah.com/log/linux/android-kernel-problems.html|bet=Android and the Linux kernel community|avtor=Kroah-Hartman|avtorsilteme=Greg Kroah-Hartman|at=Greg|sáne=December 9, 2010|jumıs=Linux kernel monkey log|qaralǵan sáne=June 20, 2017}}</ref> Google 2010-jıldıń aprel ayında Linux yadrosı jámiyeti menen birge islew ushın eki xızmetkerdi jumısqa alatuǵının járiyaladı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/dibona-google-will-hire-two-android-coders-to-work-with-kernel-org/|bet=DiBona: Google will hire two Android coders to work with kernel.org|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100617005554/http://www.zdnet.com/blog/open-source/dibona-google-will-hire-two-android-coders-to-work-with-kernelorg/6274|arxivsáne=June 17, 2010|avtor=Rooney|at=Paula|sáne=April 15, 2010|jumıs=[[ZDNet]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> biraq turaqlı tarmaq ushın házirgi Linux yadrosın saqlawshı Greg Kroa-Xartman 2010-jıldıń dekabr ayında Google endi óz kod ózgerislerin tiykarǵı Linux-ke kirgiziwge urınbay atırǵanınan táshwishlengenin bildirdi.<ref name="hartman" /> Google injeneri Patrik Breydi bir waqıtları kompaniyanıń baǵdarlamashılar konferenciyasında "Android — bul Linux emes" dep málimledi,<ref name="ars introduction developer">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2009/02/an-introduction-to-google-android-for-developers/|bet=Dream(sheep++): A developer's introduction to Google Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170704115615/https://arstechnica.com/gadgets/2009/02/an-introduction-to-google-android-for-developers/|arxivsáne=July 4, 2017|avtor=Paul|at=Ryan|sáne=February 24, 2009|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=June 20, 2017}}</ref> al Computerworld buǵan "Sizler ushın ápiwayı etip aytsam, Linux bolmasa, Android ta bolmaydı" dep qostı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.computerworld.com/article/2469087/mobile-apps/android-linux-kernel-fight-continues.html|bet=Android/Linux kernel fight continues|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170214190045/http://www.computerworld.com/article/2469087/mobile-apps/android-linux-kernel-fight-continues.html|arxivsáne=February 14, 2017|avtor=Vaughan-Nichols|at=Steven J.|sáne=September 7, 2010|jumıs=[[Computerworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=June 20, 2017}}</ref> Ars Technica "Android Linux yadrosı ústine qurılǵan bolsa da, platformanıń ádettegi kompyuter Linux stegi menen ulıwma uqsaslıǵı joq" dep jazdı.<ref name="ars introduction developer" /> 2011-jıldıń avgust ayında Linus Torvalds "aqır-aqıbetinde Android hám Linux ulıwma yadroǵa qaytıp keledi, biraq bul bálkim tórt-bes jıldan keyin boladı" dep ayttı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/linus-torvalds-on-android-the-linux-fork/|bet=Linus Torvalds on Android, the Linux fork|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170218053104/http://www.zdnet.com/article/linus-torvalds-on-android-the-linux-fork/|arxivsáne=February 18, 2017|avtor=Vaughan-Nichols|at=Steven J.|sáne=August 18, 2011|jumıs=[[ZDNet]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> (Bul ele de bolmadı, ayırım kodlar joqarıǵa jiberilgen bolsa da, hámmesi emes, sonlıqtan modifikaciyalanǵan yadrolar qollanılıwın dawam etpekte). 2011-jıldıń dekabr ayında Greg Kroa-Xartman Android Mainlining Project baslanǵanın járiyaladı, bul joybar ayırım Android drayverlerin, patchların hám funkciyaların Linux 3.3 baslanıp Linux yadrosına qaytarıwdı maqset etedi.<ref>{{Web deregi|url=http://www.h-online.com/open/news/item/Android-drivers-to-be-included-in-Linux-3-3-kernel-1400996.html|bet=Android drivers to be included in Linux 3.3 kernel|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131208130029/http://www.h-online.com/open/news/item/Android-drivers-to-be-included-in-Linux-3-3-kernel-1400996.html|arxivsáne=December 8, 2013|avtor=Chris von Eitzen|sáne=December 23, 2011|jumıs=h-online.com|qaralǵan sáne=February 15, 2012}}</ref> Linux kóp márte birlestiriw háreketlerinen soń 3.5 yadrosına avtomatik uyqı hám oyatıw qulıpları múmkinshiliklerin kirgizdi. Interfeysler birdey, biraq joqarıǵa jiberilgen Linux implementaciyası eki hár qıylı toqtatıw rejimine ruqsat beredi: yadqa (Android qollanatuǵın dástúrli toqtatıw) hám diskke (kompyuterde belgili bolǵanday, gibernaciya).<ref>{{Web deregi|url=https://lwn.net/Articles/479841/|bet=Autosleep and wakelocks|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120826165126/http://lwn.net/Articles/479841/|arxivsáne=August 26, 2012|avtor=Jonathan|at=Corbet|baspaxana=LWN}}</ref> Google Android-ti eń sońǵı turaqlı Linux versiyalarına tiykarlap qayta qurıw boyınsha eksperimental jumısların óz ishine alǵan ashıq kod repozitoriyin saqlaydı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.phoronix.com/scan.php?page=news_item&px=MTMxMzc|bet=Google Working On Android Based On Linux 3.8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130302004730/http://www.phoronix.com/scan.php?page=news_item&px=MTMxMzc|arxivsáne=March 2, 2013|sáne=February 28, 2013|qaralǵan sáne=February 28, 2013}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.pocketdroid.net/google-working-on-experimental-linux-kernel-3-10-for-android/|bet=Google working on experimental Linux Kernel 3.10 for Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130827220633/http://www.pocketdroid.net/google-working-on-experimental-linux-kernel-3-10-for-android/|arxivsáne=August 27, 2013|baspaxana=Pocketdroid.net|qaralǵan sáne=September 3, 2013}}</ref> Linux Foundation,<ref>{{Web deregi|url=http://www.linuxfoundation.org/news-media/blogs/browse/2012/12/what-year-linux-please-join-us-celebration|bet=What a Year for Linux: Please Join us in Celebration|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140417232521/http://www.linuxfoundation.org/news-media/blogs/browse/2012/12/what-year-linux-please-join-us-celebration|arxivsáne=April 17, 2014|avtor=McPherson|at=Amanda|sáne=December 13, 2012|baspaxana=Linux Foundation|qaralǵan sáne=April 16, 2014}}</ref> Google-dıń ashıq kodlı bóliminiń basshısı Kris DiBona<ref>{{Web deregi|url=http://derstandard.at/1308186313932/Interview-Google-Android-is-the-Linux-desktop-dream-come-true|bet=Google: "Android is the Linux desktop dream come true"|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130422021245/http://derstandard.at/1308186313932/Interview-Google-Android-is-the-Linux-desktop-dream-come-true|arxivsáne=April 22, 2013|avtor=Proschofsky|at=Andreas|sáne=July 10, 2011|jumıs=derStandard.at|qaralǵan sáne=March 14, 2013}}</ref> hám bir qatar jurnalistlerdiń<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/ask-ac-android-linux|bet=Ask AC: Is Android Linux?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170408213437/http://www.androidcentral.com/ask-ac-android-linux|arxivsáne=April 8, 2017|avtor=Hildenbrand|at=Jerry|sáne=November 8, 2012|jumıs=Android Central|baspaxana=Mobile Nations|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.itworld.com/open-source/369810/android-really-linux-distribution|bet=Is Android really a Linux distribution?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140205165359/http://www.itworld.com/open-source/369810/android-really-linux-distribution|arxivsáne=February 5, 2014|avtor=Lynch|at=Jim|sáne=August 20, 2013|jumıs=ITworld|qaralǵan sáne=April 17, 2014}}</ref> pikirinshe, Android — bul Linux distribuciyası. Basqalar, máselen, Google injeneri Patrik Bredi, Android-tiń dástúrli Unix sıyaqlı Linux distribuciyası mánisinde Linux emesligin aytadı; Android GNU C kitapxanasın qospaydı (ol alternativ C kitapxanası sıpatında Bionic-ti qollanadı) hám Linux distribuciyalarında ádette ushırasatuǵın basqa da ayırım komponentlerdi óz ishine almaydı.<ref name="APIs">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2009/02/an-introduction-to-google-android-for-developers/|bet=Dream(sheep++): A developer's introduction to Google Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312064709/https://arstechnica.com/gadgets/2009/02/an-introduction-to-google-android-for-developers/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Paul|at=Ryan|sáne=February 24, 2009|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> 2017-jılı Android Oreo shıǵarılıwı menen, Google qáwipsizlik sebeplerine baylanıslı jańa SoC-lar menen jetkeriletuǵın qurılmalarda Linux yadrosınıń 4.4 yamasa onnan joqarı versiyasın talap ete basladı. Oreo-ǵa jańalanǵan bar qurılmalar hám eski SoC-lar menen shıǵarılǵan jańa ónimler bul qaǵıydadan azat etildi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.xda-developers.com/google-mandating-linux-kernel-versions-android-oreo/|bet=Google is Mandating Linux Kernel Versions in Android Oreo|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170904023054/https://www.xda-developers.com/google-mandating-linux-kernel-versions-android-oreo/|arxivsáne=September 4, 2017|avtor=Lynch|at=Doug|sáne=September 2, 2017|jumıs=[[XDA Developers]]|qaralǵan sáne=November 9, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://betanews.com/2017/09/03/android-oreo-linux-kernel/|bet=With Android Oreo, Google is introducing Linux kernel requirements|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171107013445/https://betanews.com/2017/09/03/android-oreo-linux-kernel/|arxivsáne=November 7, 2017|avtor=Wyciślik-Wilson|at=Sofia|sáne=September 3, 2017|jumıs=BetaNews|baspaxana=[[eFront]]|qaralǵan sáne=November 9, 2017}}</ref> === Rutlaw === Android qurılmalarındaǵı flesh-yadı bir neshe bólimlerge bólingen, máselen, operaciyalıq sistema ushın <code>/system/</code> hám paydalanıwshı maǵlıwmatları hám qosımshalardı ornatıw ushın <code>/data/</code>.<ref>{{Cite news|url=http://www.addictivetips.com/mobile/android-partitions-explained-boot-system-recovery-data-cache-misc/|title=Android Partitions Explained: boot, system, recovery, data, cache & misc|access-date=September 15, 2012}}</ref> Ádettegi stol ústi Linux distribuciyalarınan parqlı, Android qurılma iyelerine operaciyalıq sistemaǵa root kiriw huqıqı berilmeydi hám /system/ sıyaqlı áhmiyetli bólimleriniń bir bólegin tek oqıw ushın boladı. Degen menen, Android-tegi qáwipsizlik kemshiliklerinen paydalanıp root kiriw huqıqın alıw múmkin, bunı ashıq kodlı jámiyet óz qurılmalarınıń múmkinshiliklerin hám sazlaw qábiletin arttırıw ushın jiyi qollanadı, biraq zıyankes tárepler de viruslar hám [[Zıyanlı programma|zıyanlı baǵdarlamalardı]] ornatıw ushın paydalanadı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/android-malware-gives-itself-root-access-1062294|bet=Android malware gives itself root access &#124; News|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120901170804/http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/android-malware-gives-itself-root-access-1062294|arxivsáne=September 1, 2012|avtor=Jools Whitehorn|sáne=February 10, 2012|baspaxana=TechRadar|qaralǵan sáne=September 15, 2012}}</ref> Root kiriw huqıqın kópshilik Android qurılmalarında bar bolǵan júklewshini ashıw arqalı da alıw múmkin, mısalı, kópshilik Google Pixel, OnePlus hám Nothing modellerinde rawajlandırıwshı sazlamalarındaǵı OEM Unlocking opciyası Fastboot-qa júklewshini ashıwǵa múmkinshilik beredi. Biraq kópshilik OEM-lerdiń óz usılları bar. Ashıw procesi sistemanı zavodtaǵı halatına qaytaradı, paydalanıwshınıń barlıq maǵlıwmatların óshiredi.<ref>{{Web deregi|url=https://ifixit.com/Anleitung/Bootloader+Recovery+and+the+joy+of+unlocking/62398|bet=Bootloader, Recovery, and the joy of unlocking|sáne=April 29, 2016|jumıs=iFixit}}</ref> === Baǵdarlama stegi === [[Fayl:Android-System-Architecture.svg|oñğa|nobaý|250x250 nükte|Android arxitekturasınıń diagramması]] Linux yadrosınıń ústinde [[C]] tilinde jazılǵan aralıq baǵdarlama, kitapxanalar hám API-ler, sonday-aq Java-úylesimli kitapxanalardı óz ishine alǵan qollanba freymvorkinde isleytuǵın qollanba baǵdarlamalıq támiynatı jaylasqan. Linux yadrosın rawajlandırıw Android-tıń basqa ashıq kodlı joybarlarınan ǵárezsiz dawam etedi. Android óziniń orınlanıw ortalıǵı sıpatında Android Runtime (ART) di qollanadı (4.4-versiyada engizilgen), ol qollanbanı ornatıw waqtında qollanba baytkodın tolıǵı menen [[Mashina kodı|mashina kodına]] kompilyaciya qılıw ushın aldın ala (AOT) kompilyaciyasın paydalanadı. Android 4.4-te ART eksperimental múmkinshilik bolıp, ádepki boyınsha iske qosılmaǵan edi; ol Android-tiń kelesi úlken versiyası 5.0-de jalǵız orınlanıw ortalıǵı opciyasına aylandı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/11/06/meet-art-part-1-the-new-super-fast-android-runtime-google-has-been-working-on-in-secret-for-over-2-years-debuts-in-kitkat/|bet=Meet ART, Part 1: The New Super-Fast Android Runtime Google Has Been Working On In Secret For Over 2 Years Debuts In KitKat|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140513062758/http://www.androidpolice.com/2013/11/06/meet-art-part-1-the-new-super-fast-android-runtime-google-has-been-working-on-in-secret-for-over-2-years-debuts-in-kitkat/|arxivsáne=May 13, 2014|avtor=Toombs|at=Cody|sáne=November 6, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=April 27, 2014}}</ref> Endi qollap-quwatlanbaytuǵın versiyalarda, ART basqarıwdı óz qolına alǵan 5.0-versiyaǵa shekem, Android burın Dalvik "dex-kodın" (Dalvik Executable) orınlaw ushın trassaǵa tiykarlanǵan just-in-time (JIT) kompilyaciyası menen Dalvik process virtual mashinasın paydalanǵan, bul kod ádette Java baytkodınan awdarılǵan. Trassaǵa tiykarlanǵan JIT principine boysına otırıp, qollanba kodınıń kópshilik bólegin [[Interpretator|interpretaciya]] qılıwdan tısqarı, Dalvik hár saparı qollanba iske qosılǵanda jiyi orınlanatuǵın kod bólimlerin ("trassalar") [[Kompilyator|kompilyaciya etiw]] hám [[Mashina kodı|nativtik orınlawdı]] ámelge asıradı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.android-app-developer.co.uk/android-app-development-docs/android-jit-compiler-androids-dalvik-vm.pdf|bet=A JIT Compiler for Android's Dalvik VM|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151106221110/http://www.android-app-developer.co.uk/android-app-development-docs/android-jit-compiler-androids-dalvik-vm.pdf|arxivsáne=November 6, 2015|avtor=Ben Cheng|sáne=May 2010|jumıs=android-app-developer.co.uk|betler=5–14|qaralǵan sáne=March 18, 2015}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/google-android-developer-explains-more-about-dalvik-and-jit-froyo|bet=Google Android developer explains more about Dalvik and the JIT in Froyo|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170408183538/http://www.androidcentral.com/google-android-developer-explains-more-about-dalvik-and-jit-froyo|arxivsáne=April 8, 2017|avtor=Nickinson|at=Phil|sáne=May 26, 2010|jumıs=Android Central|baspaxana=Mobile Nations|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref name="brady_dissects_android">{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/patrick-brady-dissects-android/|bet=Patrick Brady dissects Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170705145635/http://www.zdnet.com/article/patrick-brady-dissects-android/|arxivsáne=July 5, 2017|avtor=Burnette|at=Ed|sáne=June 4, 2008|jumıs=[[ZDNet]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Óziniń Java kitapxanası ushın Android platforması házirgi waqıtta toqtatılǵan Apache Harmony proektiniń bir bólegin paydalanadı.<ref name="ars-njdk">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/tech-policy/2016/01/android-n-switches-to-openjdk-google-tells-oracle-it-is-protected-by-the-gpl/|bet=Android N switches to OpenJDK, Google tells Oracle it is protected by the GPL|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312065019/https://arstechnica.com/tech-policy/2016/01/android-n-switches-to-openjdk-google-tells-oracle-it-is-protected-by-the-gpl/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=January 6, 2012|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> 2015-jıldıń dekabr ayında Google Android-tiń kelesi versiyası OpenJDK proektine tiykarlanǵan Java implementaciyasına ótetuǵının járiyaladı.<ref name="vb-openjdk">{{Web deregi|url=https://venturebeat.com/2015/12/29/google-confirms-next-android-version-wont-use-oracles-proprietary-java-apis/|bet=Google confirms next Android version won't implement Oracle's proprietary Java APIs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151230021134/http://venturebeat.com/2015/12/29/google-confirms-next-android-version-wont-use-oracles-proprietary-java-apis/|arxivsáne=December 30, 2015|sáne=December 29, 2015|jumıs=VentureBeat|qaralǵan sáne=December 30, 2015}}</ref> Android-tiń standart C kitapxanası Bionic, Google tárepinen arnawlı Android ushın BSD standart C kitapxana kodınıń dóretpesi sıpatında islep shıǵılǵan. Bionic ózi Linux yadrosına tán bir neshe tiykarǵı ózgeshelikler menen jobalastırılǵan. GNU C kitapxanası (glibc) yamasa uClibc ornına Bionic-ti paydalanıwdıń tiykarǵı artıqmashlıqları — onıń kishirek orınlaw miyrasxorı hám tómen jiyilikli processorlar ushın optimallastırılǵanı. Sonnıń menen birge, Bionic BSD licenziyası shártleri boyınsha licenziyalanǵan, bunı Google Android-tıń ulıwma licenziyalaw modeli ushın qolaylıraq dep esaplaydı.<ref name="brady_dissects_android">{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/patrick-brady-dissects-android/|bet=Patrick Brady dissects Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170705145635/http://www.zdnet.com/article/patrick-brady-dissects-android/|arxivsáne=July 5, 2017|avtor=Burnette|at=Ed|sáne=June 4, 2008|jumıs=[[ZDNet]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBurnette2008">Burnette, Ed (June 4, 2008). </cite></ref> Basqasha licenziyalaw modelin kózlep, 2012-jıldıń aqırına qaray Google Android-tegi Bluetooth stegin GPL-licenziyalı BlueZ-dan Apache-licenziyalı BlueDroid-qa ózgertti.<ref>{{Web deregi|url=https://lwn.net/Articles/597293/|bet=Returning BlueZ to Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140625090633/http://lwn.net/Articles/597293/|arxivsáne=June 25, 2014|sáne=May 6, 2014|baspaxana=[[LWN.net]]}}</ref> BlueDroid implementaciyasındaǵı qátelerdi dúzetiw ushın Gabeldorsche dep atalatuǵın jańa Bluetooth stegi islep shıǵıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2020/02/19/android-11-dp1-gabeldorsche-bluetooth/|bet=Android 11's new 'Gabeldorsche' Bluetooth stack was given its name for a great reason|avtor=Bradshaw|at=Kyle|sáne=February 20, 2020|jumıs=[[9to5Google]]}}</ref> Android ádettegidey X Window System-ge iye emes, sonday-aq ol standart GNU kitapxanalarınıń tolıq toplamın qollap-quwatlamaydı. Bul bar Linux qollanbaların yamasa kitapxanaların Android-ke kóshiriwdi qıyınlastırdı,<ref name="APIs">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2009/02/an-introduction-to-google-android-for-developers/|bet=Dream(sheep++): A developer's introduction to Google Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312064709/https://arstechnica.com/gadgets/2009/02/an-introduction-to-google-android-for-developers/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Paul|at=Ryan|sáne=February 24, 2009|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">Paul, Ryan (February 24, 2009). </cite></ref> Android Native Development Kit-tiń r5 versiyası tolıǵı menen [[C]] yamasa [[C++]] [[Programmalastırıw tili|tilinde]] jazılǵan qollanbalardı qollap-quwatlawdı kirgizgenge shekem.<ref>{{Web deregi|url=http://android-developers.blogspot.com/2011/01/gingerbread-ndk-awesomeness.html|bet=Gingerbread NDK Awesomeness|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140219125015/http://android-developers.blogspot.com/2011/01/gingerbread-ndk-awesomeness.html|arxivsáne=February 19, 2014|avtor=Pruett|at=Chris|sáne=January 11, 2011|jumıs=Android Developers Blog|baspaxana=Google, Inc.|qaralǵan sáne=April 22, 2014}}</ref> C tilinde jazılǵan kitapxanalar da kishi shim kirgiziw hám JNI-den paydalanıw arqalı qollanbalarda qollanılıwı múmkin.<ref name="sdlandroid">{{Web deregi|url=http://www.libsdl.org/tmp/SDL/README.android|bet=Simple DirectMedia Layer for Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120604080429/http://www.libsdl.org/tmp/SDL/README.android|arxivsáne=June 4, 2012|sáne=August 12, 2012|jumıs=[[Simple DirectMedia Layer|SDL]]}}</ref> Android-tiń házirgi versiyalarında "Toybox", komandalıq qatar utilitaları toplamı (tiykarınan qollanbalar tárepinen paydalanıw ushın, sebebi Android ádettegidey komandalıq qatar interfeysin bermeydi) qollanıladı (Marshmallow shıǵarılǵannan baslap), ol aldıńǵı Android versiyalarında tabılǵan uqsas "Toolbox" toplamın almastırdı. Android ishinde basqa da operaciyalıq sistema, Trusty OS bar, ol "mobil qurılmalarda Isenimli Orınlanıw Ortalıǵın (TEE) qollap-quwatlaytuǵın" "Trusty" "baǵdarlamalıq komponentleriniń" bir bólegi sıpatında. "Trusty hám Trusty API ózgeriske ushırawı múmkin. [..] Trusty OS ushın qollanbalar C/C++ tilinde jazılıwı múmkin (C++ qollap-quwatlanıwı sheklengen), hám olar kishi C kitapxanasına kiriw múmkinshiligine iye. [..] Barlıq Trusty qollanbaları bir aǵımlı; Trusty paydalanıwshı keńisliginde kóp aǵımlılıq házirshe qollap-quwatlanbaydı. [..] Úshinshi tárep qollanbaların islep shıǵıw" házirgi versiyada qollap-quwatlanbaydı, hám OS-te jumıs isleytuǵın baǵdarlama hám onıń processorı "qorǵalǵan kontent ushın DRM freymvorkin" iske túsiredi. [..] TEE ushın mobil tólemler, qáwipsiz bank operaciyaları, tolıq diskti shifrlaw, kóp faktorlı autentifikaciya, qurılmanı qayta tiklewden qorǵaw, qaytalanıwdan qorǵalǵan turaqlı saqlaw, qorǵalǵan kontentti sımsız kórsetiw ("translyaciya"), qáwipsiz PIN hám barmaq izi processi, hátte zıyanlı baǵdarlamalardı anıqlaw sıyaqlı kóp basqa da qollanıwlar bar."<ref>{{Web deregi|url=https://source.android.com/security/trusty/index.html|bet=Trusty TEE|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161018232112/https://source.android.com/security/trusty/index.html|arxivsáne=October 18, 2016}}</ref> === Ashıq kodlı jámiyet === Android tıń [[derek kodı]] Google tárepinen ashıq kodlı licenziya boyınsha járiyalanadı, hám onıń ashıq tábiyatı úlken baǵdarlamashılar hám qızıǵıwshılar jámiyetin ashıq kodlı kodtı jámiyet tárepinen basqarılatuǵın proektler ushın tiykar sıpatında paydalanıwǵa xoshametledi. Bul proektler eski qurılmalarǵa jańalanıwlar jetkeredi, tájiriybeli paydalanıwshılar ushın jańa funkciyalar qosadı yamasa dáslep basqa operaciyalıq sistemalar menen shıǵarılǵan qurılmalarǵa Android tı alıp keledi.<ref>{{Web deregi|url=http://reviews.cnet.co.uk/mobile-apps/best-custom-roms-for-the-samsung-galaxy-s2-50007658|bet=Best custom ROMs for the Samsung Galaxy S2|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120419194709/http://reviews.cnet.co.uk/mobile-apps/best-custom-roms-for-the-samsung-galaxy-s2-50007658|arxivsáne=April 19, 2012|avtor=McFerran|at=Damien|sáne=April 17, 2012|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Bul jámiyet tárepinen islep shıǵılǵan versiyalar kóbinese jańa funkciyalar hám jańalanıwlardı rásmiy óndiriwshi/operator kanallarına qaraǵanda tezirek, biraq uqsas sapa dárejesinde jetkeredi; rásmiy jańalanıwlardı endi almaytuǵın eski qurılmalar ushın qollap-quwatlawdı dawam etedi; yamasa dáslep basqa operaciyalıq sistemalar menen shıǵarılǵan qurılmalarǵa, mısalı HP TouchPad qa Android ti alıp keledi. Jámiyet versiyaları kóbinese aldın ala rutlanǵan boladı hám dáslepki vendor tárepinen berilmegen modifikaciyalardı óz ishine aladı, mısalı, qurılmanıń processorın tezletiw yamasa kernewin joqarılatıw/tómenletiw múmkinshiligi. CyanogenMod eń keń tarqalǵan jámiyetlik proshivka bolǵan,<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/05/28/cyanogenmod-has-been-installed-over-2-million-times-doubles-install-numbers-since-january/|bet=CyanogenMod Has Now Been Installed On Over 2 Million Devices, Doubles Install Numbers Since January|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120804015756/http://www.androidpolice.com/2012/05/28/cyanogenmod-has-been-installed-over-2-million-times-doubles-install-numbers-since-january/|arxivsáne=August 4, 2012|sáne=May 28, 2012|baspaxana=Androidpolice.com|qaralǵan sáne=September 15, 2012}}</ref> házir ol toqtatılǵan hám onıń ornın LineageOS alǵan.<ref>{{Web deregi|url=http://lineageos.org/|bet=Lineage OS — Lineage OS Android Distribution|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161225080905/http://lineageos.org/|arxivsáne=December 25, 2016|avtor=OS|at=Lineage|jumıs=lineageos.org|qaralǵan sáne=January 31, 2017}}</ref> 2019-jıldıń avgust ayına kelip, 2018-jıldıń avgust ayında járiyalanǵan Android versiyası 9.0 Pie niń bir neshe belgili arnawlı Android distribuciyaları (ROM ları) bar. Arnawlı Android distribuciyalarınıń dizimin kóriń. Tariyxıy jaqtan, qurılma óndiriwshileri hám mobil operatorları ádette úshinshi tárep proshivkaların islep shıǵıwdı qollap-quwatlamaǵan. Óndiriwshiler rásmiy emes baǵdarlamalıq támiyinlewdi paydalanatuǵın qurılmalardıń nadurıs islewi hám bunnan kelip shıǵatuǵın qollap-quwatlaw qárejetleri haqqında táshiwish bildiredi.<ref name="htcdev">{{Web deregi|url=http://htcdev.com/bootloader|bet=HTC's bootloader unlock page|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121019020546/http://htcdev.com/bootloader|arxivsáne=October 19, 2012|baspaxana=Htcdev.com|qaralǵan sáne=September 15, 2012}}</ref> Sonıń menen bir qatarda, CyanogenMod sıyaqlı modifikaciyalanǵan proshivkalar geyde operatorlar qımbat bahaǵa usınatuǵın funkciyalardı, mısalı, tetering funkciyasın usınadı. Nátiyjede, kóp qurılmalarda qulıplanǵan zagruzchikler hám sheklengen root huqıqları sıyaqlı texnikalıq tosqınlıqlar keń tarqalǵan. Degen menen, jámiyet tárepinen islep shıǵılǵan baǵdarlamalıq támiyinlew kóbirek keń tarqalıp, AQSH taǵı Kongress kitapxanashısınıń mobil qurılmalardı "jailbreak" qılıwǵa ruqsat beriwi haqqındaǵı málimlemesinen soń,<ref>{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2010/07/26/library-of-congress-rules-in-favor-of-jailbreaking/|bet=LoC rules in favor of jailbreaking|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121030023251/http://www.tuaw.com/2010/07/26/library-of-congress-rules-in-favor-of-jailbreaking/|arxivsáne=October 30, 2012|avtor=Sadun|at=Erica|sáne=July 26, 2010|baspaxana=Tuaw.com|qaralǵan sáne=September 15, 2012}}</ref> óndiriwshiler hám operatorlar úshinshi tárep islep shıǵıwshılarına qatnasın jumsarttı, al ayırımları, sonıń ishinde HTC,<ref name="htcdev" /> Motorola,<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2011/10/24/motorola-offers-unlocked-bootloader-tool-for-droid-razr-verizon-removes-it/|bet=Motorola Offers Unlocked Bootloader Tool For Droid RAZR, Verizon Removes It|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111025174051/http://techcrunch.com/2011/10/24/motorola-offers-unlocked-bootloader-tool-for-droid-razr-verizon-removes-it/|arxivsáne=October 25, 2011|avtor=Crook|at=Jordan|sáne=October 24, 2011|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=June 25, 2017}}</ref> [[Samsung]]<ref>{{Web deregi|url=http://www.inspiredgeek.com/2011/06/08/cyanogenmod-7-for-samsung-galaxy-s2-ii-development-already-started/|bet=CyanogenMod 7 for Samsung Galaxy S2 (II): Development Already Started!|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120822051352/http://www.inspiredgeek.com/2011/06/08/cyanogenmod-7-for-samsung-galaxy-s2-ii-development-already-started/|arxivsáne=August 22, 2012|sáne=June 8, 2011|jumıs=Inspired Geek|qaralǵan sáne=September 15, 2012}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/cyanogenmod-coming-galaxy-sii-thanks-samsung|bet=CyanogenMod coming to the Galaxy S 2, thanks to Samsung|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170408230750/http://www.androidcentral.com/cyanogenmod-coming-galaxy-sii-thanks-samsung|arxivsáne=April 8, 2017|avtor=Menno|sáne=June 6, 2011|jumıs=Android Central|baspaxana=Mobile Nations|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> hám [[Sony Ericsson|Sony]],<ref>{{Web deregi|url=http://developer.sonyericsson.com/wp/2011/09/28/sony-ericsson-supports-independent-developers/|bet=Sony Ericsson supports independent developers — Developer World|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120212160322/http://developer.sonyericsson.com/wp/2011/09/28/sony-ericsson-supports-independent-developers/|arxivsáne=February 12, 2012|avtor=Forian|at=Daniel|baspaxana=Developer.sonyericsson.com|qaralǵan sáne=September 15, 2012}}</ref> qollap-quwatlaw kórsetip, islep shıǵıwdı xoshametley basladı. Usınıń nátiyjesinde, waqıt ótiwi menen rásmiy emes proshivkanı ornatıw ushın apparatlıq sheklewlerdi aylanıp ótiw zárúrligi azaydı, sebebi kóbirek qurılmalar Nexus telefonlar seriyasına uqsap, qulıplanbaǵan yamasa qulpın ashıwǵa bolatuǵın zagruzchikler menen shıǵarılmaqta, biraq ádette paydalanıwshılardan bunı islew ushın qurılmalarınıń kepilliginen bas tartıwın talap etedi.<ref name="htcdev" /> Degen menen, óndiriwshilerdiń qabıl etiwine qaramastan, AQSH taǵı ayırım operatorlar ele de telefonlardıń qulıplanǵan bolıwın talap etedi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2012/11/20/3666668/access-denied-android-unlocked-bootloaders|bet=Access Denied: why Android's broken promise of unlocked bootloaders needs to be fixed|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170210040817/http://www.theverge.com/2012/11/20/3666668/access-denied-android-unlocked-bootloaders|arxivsáne=February 10, 2017|avtor=Kopfstein|at=Janus|sáne=November 20, 2012|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> === Qurılma kod atamaları === Ishki jaqtan, Android hár bir qollap-quwatlanatuǵın qurılmanı onıń '''qurılma kod ataması''', qısqa qatar arqalı anıqlaydı,<ref>{{Web deregi|url=https://forum.xda-developers.com/wiki/Device_codename|bet=Device codename — XDA-Developers|sáne=April 30, 2013|jumıs=forum.xda-developers.com|qaralǵan sáne=March 13, 2019}}</ref> bul atama qurılmanı marketingte qollanılatuǵın model atamasına uqsawı yamasa uqsamawı múmkin. Mısalı, Pixel smartfonınıń qurılma kod ataması — sailfish. Qurılma kod ataması ádette aqırǵı paydalanıwshıǵa kórinbeydi, biraq modifikaciyalanǵan Android versiyaları menen sáykesligin anıqlaw ushın áhmiyetli. Ol geyde qurılma haqqında maqalalarda da aytıladı, sebebi ol óndiriwshi bir atama menen usınsa da, qurılmanıń hár qıylı apparatlıq variantların ayırıp kórsetiwge múmkinshilik beredi. Qurılma kod ataması islep turǵan qosımshalar ushın <code>android.os.Build.DEVICE</code> boyınsha qoljetimli.<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/reference/android/os/Build#DEVICE|bet=Documentation of the Build class|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 13, 2019}}</ref> == Qáwipsizlik hám jeke maǵlıwmatlardıń qorǵalıwı == 2020-jılı Google Android qáwipsizligin jaqsılaw ushın Android Sheriklesiniń Hálsizlik Baslamasın iske qostı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.tomsguide.com/uk/news/google-pixel-5-just-got-a-lot-more-appealing-heres-why|bet=Google Pixel 5 just got a lot more appealing—here's why|avtor=Tom Pritchard|sáne=October 5, 2020|jumıs=Tom's Guide|qaralǵan sáne=October 5, 2020}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.xda-developers.com/google-launches-android-partner-vulnerability-initiative/|bet=Google launches initiative to improve the security of non-Pixel devices|sáne=October 2, 2020|jumıs=xda-developers|qaralǵan sáne=October 3, 2020}}</ref> Olar jáne de Android qáwipsizlik komandasın qurdı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.xda-developers.com/google-forming-android-security-team-find-bugs-sensitive-apps/|bet=Google is forming an Android security team to find bugs in sensitive apps|sáne=October 5, 2020|jumıs=xda-developers|qaralǵan sáne=October 5, 2020}}</ref> === Ulıwma qáwipsizlik qáwipleri === Trend Micro qáwipsizlik kompaniyasınıń izertlewi boyınsha, Android zıyanlı baǵdarlamalarınıń eń keń tarqalǵan túri — bul premium xızmetlerdi asıra paydalanıw, bunda juqtırılǵan telefonlardan paydalanıwshınıń kelisimisiz yamasa hátte biliwisiz joqarı tarifli telefon nomerlerine xabarlar jiberiledi. Basqa zıyanlı baǵdarlamalar qurılmada qálemegen hám mazalı reklamalardı kórsetedi yamasa jeke maǵlıwmatlardı ruqsatsız úshinshi táreplerge jiberedi.<ref>{{Cite news|title=Android malware numbers explode to 25,000 in June 2012|url=https://www.zdnet.com/article/android-malware-numbers-explode-to-25000-in-june-2012/|access-date=March 11, 2017}}</ref> Android-taǵı qáwipsizlik qáwipleri eksponencial túrde ósip atırǵanı haqqında xabar etilmekte; biraq, Google injenerleri Android-taǵı zıyanlı baǵdarlamalar hám viruslar qáwpi qáwipsizlik kompaniyaları tárepinen kommerciyalıq maqsetlerde asırıp kórsetilip atır dep pikir bildirdi,<ref name="exaggeration">{{Web deregi|url=http://www.pcadvisor.co.uk/news/network-wifi/3320818/mobile-malware-exaggerated-by-charlatan-vendors-says-google-engineer/|bet=Mobile malware exaggerated by "charlatan" vendors, says Google engineer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130308075557/http://www.pcadvisor.co.uk/news/network-wifi/3320818/mobile-malware-exaggerated-by-charlatan-vendors-says-google-engineer/|arxivsáne=March 8, 2013|sáne=November 24, 2011|baspaxana=PC Advisor|qaralǵan sáne=November 9, 2012}}</ref><ref name="extremely">{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/android-42-brings-new-security-features-scan-sideloaded-apps|bet=Android 4.2 brings new security features to scan sideloaded apps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170408194541/http://www.androidcentral.com/android-42-brings-new-security-features-scan-sideloaded-apps|arxivsáne=April 8, 2017|avtor=Hildenbrand|at=Jerry|sáne=November 2, 2012|jumıs=Android Central|baspaxana=Mobile Nations|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> hám qáwipsizlik industriyasın paydalanıwshılarǵa virustan qorǵanıw baǵdarlamaların satıw ushın qorqınıshlardı paydalanıwda ayıpladı.<ref name="exaggeration" /> Google qáwipli zıyanlı baǵdarlamalar ámelde júdá siyrek ushırasatuǵının tastıyıqlaydı,<ref name="extremely" /> al F-Secure tárepinen ótkerilgen soraw Android zıyanlı baǵdarlamalarınıń tek 0.5% ǵana Google Play dúkanınan kelip shıqqanın kórsetti.<ref>{{Web deregi|url=http://www.phonearena.com/news/Android-malware-perspective-only-0.5-comes-from-the-Play-Store_id36696|bet=Android malware perspective: only 0.5% comes from the Play Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130509190547/http://www.phonearena.com/news/Android-malware-perspective-only-0.5-comes-from-the-Play-Store_id36696|arxivsáne=May 9, 2013|sáne=November 15, 2012|baspaxana=Phonearena.com|qaralǵan sáne=March 14, 2013}}</ref> 2021-jılı jurnalistler hám izertlewshiler Pegasus dep atalatuǵın tıńshılıq baǵdarlamasınıń ashılǵanı haqqında xabar berdi. Bul baǵdarlama jeke kompaniya tárepinen islep shıǵılǵan hám tarqatılǵan bolıp, ol [[IOS|iOS]] hám Android smartfonların jiyi juqtıra aladı hám juqtırǵan — bir bólegin 0-kúnlik hálsizliklerdi paydalanıw arqalı — paydalanıwshınıń qatnasıwın talap etpesten yamasa paydalanıwshıǵa aytarlıqtay belgi bermey, sońınan maǵlıwmatlardı sırtqa shıǵarıw, paydalanıwshınıń jaylasıwın qadaǵalaw, kamerası arqalı video túsiriw hám qálegen waqıtta mikrofondı aktivlestiriw ushın qollanılǵan. Android variantların isletip atırǵan keń tarqalǵan smartfonlardıń maǵlıwmat trafigin analizlew, bul aldın ala ornatılǵan baǵdarlamalıq támiyinlewdiń ádettegidey maǵlıwmat jıynawı hám bólisiwiniń aytarlıqtay ekenin hám bas tartıw múmkinshiligi joq ekenin anıqladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.scss.tcd.ie/Doug.Leith/Android_privacy_report.pdf|bet=Android Mobile OS Snooping By Samsung, Xiaomi, Huawei and Realme Handsets|avtor=Liu|at=Haoyu|sáne=October 6, 2021|qaralǵan sáne=November 16, 2021}}</ref> Bul eki máseleniń ekewi de qáwipsizlik patchları menen sheshilmeydi yamasa sheshiliwi múmkin emes. ==== Qáwipsizlik patchları (jamawları) ==== 2015-jıldıń avgust ayında Google kompaniyası Google Nexus seriyasındaǵı qurılmalardıń hár ayda qáwipsizlik patchların ala baslaytuǵının járiyaladı. Google jáne "Nexus qurılmaları keminde eki jıl dawamında úlken jańalanıwlardı hám úsh jıl dawamında birinshi satılımǵa shıqqannan baslap yamasa Google Store arqalı sońǵı satılımnan 18 ay ótkennen keyin qáwipsizlik patchların alıwdı dawam etedi" dep jazdı.<ref>{{Web deregi|url=https://android.googleblog.com/2015/08/an-update-to-nexus-devices.html|bet=An Update to Nexus Devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170318164542/https://android.googleblog.com/2015/08/an-update-to-nexus-devices.html|arxivsáne=March 18, 2017|avtor=Ludwig|at=Adrian|sáne=August 5, 2015|jumıs=Official Android Blog|qaralǵan sáne=March 16, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2015/08/05/google-announces-new-update-policy-for-nexus-devices-including-monthly-security-patches-for-3-years-and-major-otas-for-2-years-from-release/|bet=Google Announces New Update Policy For Nexus Devices Including Monthly Security Patches For 3 Years And Major OTAs For 2 Years From Release|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170126054028/http://www.androidpolice.com/2015/08/05/google-announces-new-update-policy-for-nexus-devices-including-monthly-security-patches-for-3-years-and-major-otas-for-2-years-from-release/|arxivsáne=January 26, 2017|avtor=Whitwam|at=Ryan|sáne=August 5, 2015|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=March 16, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.anandtech.com/show/9496/google-commits-to-monthly-security-updates-for-nexus-devices|bet=Google Commits To Monthly Security Updates For Nexus Devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170317054707/http://www.anandtech.com/show/9496/google-commits-to-monthly-security-updates-for-nexus-devices|arxivsáne=March 17, 2017|avtor=Chester|at=Brandon|sáne=August 5, 2015|jumıs=[[AnandTech]]|baspaxana=[[Purch Group]]|qaralǵan sáne=March 16, 2017}}</ref> Kelesi oktyabr ayında [[Kembridj universiteti|Kembridj universitetiniń]] izertlewshileri qollanıwdaǵı Android telefonlarınıń 87.7% jańalanıwlar hám qollap-quwatlawdıń jetispewshiligi sebepli belgili, biraq jamalmaǵan (patchlanbaǵan) qáwipsizlik hálsizliklerine iye ekenligin anıqladı.<ref>{{Web deregi|url=http://androidvulnerabilities.org/press/2015-10-08|bet=87% of Android devices insecure|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170222080441/http://www.androidvulnerabilities.org/press/2015-10-08|arxivsáne=February 22, 2017|sáne=October 8, 2015|jumıs=Android Vulnerabilities|baspaxana=[[University of Cambridge]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.cl.cam.ac.uk/~drt24/papers/spsm-scoring.pdf|bet=Security Metrics for the Android Ecosystem|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170222134830/https://www.cl.cam.ac.uk/~drt24/papers/spsm-scoring.pdf|arxivsáne=February 22, 2017|avtor=Thomas|at=Daniel R.|baspaxana=[[Libraries of the University of Cambridge|Computer Laboratory]], [[University of Cambridge]]|qaralǵan sáne=March 16, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/security/2015/10/university-of-cambridge-study-finds-87-of-android-devices-are-insecure/|bet=University of Cambridge study finds 87% of Android devices are insecure|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312063812/https://arstechnica.com/security/2015/10/university-of-cambridge-study-finds-87-of-android-devices-are-insecure/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=October 14, 2015|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Ars Technica saytınıń jurnalisti Ron Amadeo 2015-jıldıń avgust ayında bılay dep jazdı: "Android dáslep, eń aldı menen, keń qollanılıwı ushın jobalanǵan edi. Google nólden baslamaqshı edi, sonlıqtan ol qabıllaw ushın baqlawdı qoldan beriwge hám hámmege stol átirapınan orın beriwge tayar edi. [...] Biraq házir Android dúnya júzi boyınsha smartfonlar bazarınıń 75-80 procentin iyelep tur — bul onı tek ǵana dúnyadaǵı eń keń tarqalǵan mobil operaciyalıq sistema emes, al ulıwma eń keń tarqalǵan operaciyalıq sistema etedi. Sonlıqtan, qáwipsizlik úlken máselege aylandı. Android ele de jańalanıwı kerek bolǵan hesh qanday qurılma bolmaǵan waqıtta jobalanǵan baǵdarlama jańalanıwınıń buyrıq shınjırın paydalanadı, hám bul ápiwayı islemeydi".<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2015/08/waiting-for-androids-inevitable-security-armageddon/|bet=Waiting for Android's inevitable security Armageddon|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312065601/https://arstechnica.com/gadgets/2015/08/waiting-for-androids-inevitable-security-armageddon/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=August 6, 2015|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Google kompaniyasınıń aylıq kestesi haqqındaǵı xabarlardan keyin Samsung hám LG sıyaqlı ayırım óndiriwshiler hár ayda qáwipsizlik jańalanıwların shıǵarıwǵa wáde berdi,<ref>{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/after-stagefright-samsung-and-lg-join-google-with-monthly-android-patches/|bet=After Stagefright, Samsung and LG join Google with monthly Android patches|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312051109/http://www.zdnet.com/article/after-stagefright-samsung-and-lg-join-google-with-monthly-android-patches/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Tung|at=Liam|sáne=August 6, 2015|jumıs=[[ZDNet]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> biraq Android Central saytında 2016-jıldıń fevral ayında Djerri Xildenbrand atap ótkenindey, "onıń ornına biz bir neshe modellerdiń ayırım versiyalarına bir neshe jańalanıwlar aldıq. Hám bir topar buzılǵan wádeler".<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/monthly-security-patches-are-most-important-updates-youll-never-get|bet=Monthly security patches are the most important updates you'll never get|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170115232057/http://www.androidcentral.com/monthly-security-patches-are-most-important-updates-youll-never-get|arxivsáne=January 15, 2017|avtor=Hildenbrand|at=Jerry|sáne=February 19, 2016|jumıs=Android Central|baspaxana=Mobile Nations|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> 2017-jıldıń mart ayında Google qáwipsizlik blogındaǵı jazbasında, Android qáwipsizlik basshıları Adrian Lyudvig hám Mel Miller bılay dep jazdı: "2016-jılı 200+ óndiriwshiden 735 millionnan aslam qurılma platforma qáwipsizligi jańalanıwın aldı" hám "Biziń baylanıs operatorları hám apparatlıq óndiriwshilerimiz bul jańalanıwlardı jayıltıwǵa járdem berdi, 2016-jıldıń sońǵı kvartalında dúnya júzi boyınsha eń joqarı 50 qurılmanıń yarımınan kóbine jańalanıwlar shıǵardı". Olar jáne bılay dep jazdı: "2016-jıldıń aqırında qollanıwda bolǵan qurılmalardıń shama menen yarımı ótken jıl ishinde platforma qáwipsizligi jańalanıwın almaǵan", óndiriwshiler tárepinen ápiwayı ornatılıwı ushın qáwipsizlik jańalanıwları baǵdarlamasın jetilistiriwge dıqqat awdarıwdı dawam etetuǵının bildirdi.<ref>{{Web deregi|url=https://security.googleblog.com/2017/03/diverse-protections-for-diverse.html|bet=Diverse protections for a diverse ecosystem: Android Security 2016 Year in Review|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170322141254/http://security.googleblog.com/2017/03/diverse-protections-for-diverse.html|arxivsáne=March 22, 2017|avtor=Ludwig|at=Adrian|sáne=March 22, 2017|jumıs=Google Security Blog|qaralǵan sáne=March 22, 2017|citata=<!--More than 735 million devices from 200+ manufacturers received a platform security update in 2016. [..]-->We released monthly Android security updates throughout the year for devices running Android 4.4.4 and up—that accounts for 86.3 percent of all active Android devices worldwide.}}</ref> Sonıń menen bir qatarda, TechCrunch saytına bergen túsindirmesinde Lyudvig qáwipsizlik jańalanıwların kútiw waqtınıń "altı-toǵız hápteden bir neshe kúnge deyin" qısqarǵanın, 2016-jıldıń aqırında Arqa Amerikadaǵı joqarı dárejeli qurılmalardıń 78% qáwipsizlik boyınsha jańalanǵanın ayttı.<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/03/22/security-updates-are-still-slow-for-android-users/|bet=Android plans to improve security update speed this year|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170322144352/https://techcrunch.com/2017/03/22/security-updates-are-still-slow-for-android-users/|arxivsáne=March 22, 2017|avtor=Conger|at=Kate|sáne=March 22, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 22, 2017}}</ref> Tiykarǵı operaciyalıq sistemada tabılǵan qátelerge dúzetiwler kóbinese eski hám arzan bahalı qurılmalardıń paydalanıwshılarına jetip barmaydı.<ref>{{Web deregi|url=https://motherboard.vice.com/en_us/article/goodbye-android|bet=Goodbye, Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170316205243/https://motherboard.vice.com/en_us/article/goodbye-android|arxivsáne=March 16, 2017|avtor=Franceschi-Bicchierai|at=Lorenzo|sáne=July 29, 2015|jumıs=Motherboard|baspaxana=[[Vice Media]]|qaralǵan sáne=March 16, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/the-android-toxic-hellstew-survival-guide/|bet=The Android 'toxic hellstew' survival guide|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170327220116/http://www.zdnet.com/article/the-android-toxic-hellstew-survival-guide/|arxivsáne=March 27, 2017|avtor=Kingsley-Hughes|at=Adrian|sáne=June 9, 2014|jumıs=[[ZDNet]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Biraq, Android-tıń ashıq kodlı tábiyatı qáwipsizlik máseleleri menen shuǵıllanıwshı kompaniyalarǵa bar bolǵan qurılmalardı alıp, olardı joqarı dárejede qáwipsiz qollanıwlar ushın beyimlestiriwge múmkinshilik beredi. Mısalı, Samsung kompaniyası General Dynamics penen birge olardıń Open Kernel Labs satıp alıwı arqalı "Knox" proekti ushın Jelly Bean-di bekkemlengen mikrovizor ústinde qayta qurdı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2013/02/28/general_dynamics/|bet=Air-to-ground rocket men flog top-secret mobe-crypto to Brad in accounts|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130728215538/http://www.theregister.co.uk/2013/02/28/general_dynamics/|arxivsáne=July 28, 2013|sáne=February 28, 2013|baspaxana=The Register|qaralǵan sáne=August 8, 2013}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2013/02/28/technology/samsung-armors-android-to-take-on-blackberry.html|bet=Samsung Armors Android to Take On BlackBerry|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170623171457/http://www.nytimes.com/2013/02/28/technology/samsung-armors-android-to-take-on-blackberry.html|arxivsáne=June 23, 2017|sáne=February 28, 2013|jumıs=The New York Times}}</ref> === Jaylasıwdı anıqlaw === Android smartfonları Wi-Fi baylanıs noqatlarınıń jaylasqan jerin xabarlaw múmkinshiligine iye. Telefon paydalanıwshıları júrgen waqıtta, bul maǵlıwmatlar jıynalıp, júz millionlaǵan usınday baylanıs noqatlarınıń fizikalıq ornalasıwın óz ishine alǵan maǵlıwmatlar bazasın dúziwge xızmet etedi. Bul maǵlıwmatlar bazaları smartfonlardı anıqlaw ushın elektronlıq kartalardı payda etedi, bul arqalı Foursquare, Google Latitude, Facebook Places sıyaqlı qosımshalardı isletiwge hám jaylasıwǵa tiykarlanǵan reklamalardı jetkeriwge múmkinshilik beredi. TaintDroid<ref>{{Web deregi|url=http://appanalysis.org/faq.html|bet=AppAnalysis.org: Real Time Privacy Monitoring on Smartphones|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120315153458/http://appanalysis.org/faq.html|arxivsáne=March 15, 2012|sáne=March 15, 2018|qaralǵan sáne=October 9, 2018}}</ref> sıyaqlı úshinshi tárep baqlaw baǵdarlamalıq támiynatı, yaǵnıy ilimiy izertlew tárepinen qarjılandırılǵan proekt, ayırım jaǵdaylarda jeke informaciyanıń qosımshalardan alıstaǵı serverlerge jiberilip atırǵanın anıqlay aladı. == Licenziyalaw == Android ushın [[derek kodı]] [[ashıq kodlı]]: ol Google tárepinen jeke túrde islep shıǵıladı, al derek kodı Android-tıń jańa versiyası shıqqanda járiyalanadı. Google kodtıń kópshilik bólegin (tarmaq hám telefoniya steklerin qosqanda) [[Kopyleft|kopileft]] emes Apache License 2.0 versiyası boyınsha járiyalaydı, bul ózgertiwge hám qayta tarqatıwǵa ruqsat beredi.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/uncategorized/2007/11/why-google-chose-the-apache-software-license-over-gplv2/|bet=Why Google chose the Apache Software License over GPLv2 for Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312063844/https://arstechnica.com/uncategorized/2007/11/why-google-chose-the-apache-software-license-over-gplv2/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Paul|at=Ryan|sáne=November 6, 2007|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Licenziya "Android" sawda belgisine huqıqlardı bermeydi, sonlıqtan qurılma óndiriwshiler hám sımsız baylanıs operatorları onı Google-dan jeke kelisimler arqalı licenziyalawı kerek. Baylanıslı Linux yadrosınıń ózgerisleri [[Kopyleft|kopileft]] GNU General Public License 2-versiyası boyınsha járiyalanadı, Open Handset Alliance tárepinen islep shıǵılǵan, derek kodı hár waqıtta jámiyetshilikke ashıq.<ref>{{Web deregi|url=http://source.android.com/faqs.html#what-is-involved-in-releasing-the-source-code-for-a-new-android-version|bet=Frequently Asked Questions: What is involved in releasing the source code for a new Android version?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100803005840/http://source.android.com/faqs.html|arxivsáne=August 3, 2010|jumıs=Android Open Source Project|qaralǵan sáne=February 16, 2012}}</ref> Operativ dárek kodı retinde járiyalanbaǵan jalǵız Android versiyası tek planshetler ushın shıǵarılǵan 3.0 Honeycomb boldı. Andy Rubin-niń rásmiy Android blogındaǵı jazıwı boyınsha, onıń sebebi Honeycomb-tıń Motorola Xoom óndirisi ushın asıǵıs túrde shıǵarılǵanı,<ref>{{Web deregi|url=http://android-developers.blogspot.com/2011/04/i-think-im-having-gene-amdahl-moment.html|bet=I think I'm having a Gene Amdahl moment|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120103150422/http://android-developers.blogspot.com/2011/04/i-think-im-having-gene-amdahl-moment.html|arxivsáne=January 3, 2012|avtor=Bray|at=Tim|sáne=April 6, 2011|baspaxana=Android Developers Blog|qaralǵan sáne=February 16, 2012}}</ref> hám olar úshinshi táreplerdiń planshetler ushın arnalǵan Android versiyasın smartfonlarǵa ornatıw arqalı "júdá jaman paydalanıwshı tájiriybesin" jaratıwın qálemegeni edi.<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/google-not-open-sourcing-honeycomb-says-bloomberg|bet=Honeycomb won't be open-sourced? Say it ain't so!|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120201151102/http://www.androidcentral.com/google-not-open-sourcing-honeycomb-says-bloomberg|arxivsáne=February 1, 2012|avtor=Jerry Hildenbrand|sáne=March 24, 2011|baspaxana=Android Central|qaralǵan sáne=February 16, 2012}}</ref> Tek tiykarǵı Android operaciyalıq sisteması (ayırım qosımshalardı qosqanda) ashıq kodlı baǵdarlama bolıp esaplanadı, al kópshilik Android qurılmaları ádewir muǵdarda menshikli baǵdarlamalar menen jetkerip beriledi. Oǵan Google Mobile Services kiredi, ol Google Play Store, [[Google Search]] hám [[Google Play|Google Play Services]] sıyaqlı qosımshalardı óz ishine aladı — bul baǵdarlamalıq qatlam Google tárepinen berilgen xızmetler menen integraciyalanıw ushın API-lerdi támiyinleydi. Bul qosımshalar qurılma jaratıwshılar tárepinen Google-dan licenziyalanıwı kerek hám tek onıń úylesimlilik nızamlarına hám basqa talaplarǵa juwap beretuǵın qurılmalarda ǵana jetkeriliwi múmkin.<ref name="geek-poweredby">{{Web deregi|url=http://www.geek.com/android/google-mandates-powered-by-android-branding-on-new-devices-1589253/|bet=Google mandates 'Powered by Android' branding on new devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140328203431/http://www.geek.com/android/google-mandates-powered-by-android-branding-on-new-devices-1589253/|arxivsáne=March 28, 2014|jumıs=Geek.com|qaralǵan sáne=March 28, 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.geek.com/android/google-mandates-powered-by-android-branding-on-new-devices-1589253/ "Google mandates 'Powered by Android' branding on new devices"]. </cite></ref> Óndiriwshiler (mısalı, Samsung Experience) tárepinen islep shıǵılǵan Android-tıń arnawlı, sertifikatlanǵan distribuciyaları standart Android qosımshaların ózleriniń menshikli variantları menen almastırıwı hám standart Android operaciyalıq sistemasında bolmaǵan qosımsha baǵdarlamalardı qosıwı múmkin.<ref name="ars-irongrip">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2013/10/googles-iron-grip-on-android-controlling-open-source-by-any-means-necessary/|bet=Google's iron grip on Android: Controlling open source by any means necessary|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170310080416/https://arstechnica.com/gadgets/2013/10/googles-iron-grip-on-android-controlling-open-source-by-any-means-necessary/|arxivsáne=March 10, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=October 21, 2013|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFAmadeo2013">Amadeo, Ron (October 21, 2013). </cite></ref> Google Pixel qurılmalar qatarınıń payda bolıwı menen Google ózi de belgili Android funkciyaların Pixel seriyası ushın waqıtsha yamasa turaqlı eksklyuziv etip belgiledi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/12/10/20998944/google-pixel-4-software-update-feature-drop-quarterly-photos-call-screening-strategy|bet=The Google Pixel will get bigger, more regular software updates you might actually remember|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=December 10, 2019|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=March 26, 2020}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.pocket-lint.com/phones/news/google/139226-google-pixel-exclusive-features-explored-a-cut-above-the-rest-of-android|bet=Google Pixel exclusive features explored: A cut above the rest of Android?|avtor=Pocket-lint|sáne=October 19, 2016|jumıs=Pocket-lint|qaralǵan sáne=March 26, 2020}}</ref> Sonday-aq, qurılmadaǵı ayırım apparatlıq komponentler ushın "binar blob" drayverleri talap etiliwi múmkin.<ref name="ars-irongrip" /><ref name="Building for devices">{{Web deregi|url=http://source.android.com:80/source/building-devices.html|bet=Building for devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120107123505/http://source.android.com/source/building-devices.html|arxivsáne=January 7, 2012|jumıs=Android Open Source Project|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20120107123505/http://source.android.com/source/building-devices.html "Building for devices"]. </cite></ref> Eń belgili tolıq ashıq kodlı Android xızmetleri — bul LineageOS distribuciyası hám Google Play Services-tiń ashıq kodlı almastırıwshısı sıpatında isleytuǵın MicroG. Richard Stollman hám Biypul Baǵdarlama Fondı Android-qa sın kóz benen qarap, Replicant sıyaqlı alternativalardı paydalanıwdı usınıs etken. Bunıń sebebi, Android qurılmalarınıń durıs islewi ushın zárúr bolǵan drayverler hám mikrobaǵdarlama ádette menshikli boladı, hám Google Play Store qosımshası májbúriy túrde qosımshalardı ornatıwı yamasa óshiriwi múmkin, nátiyjede biypul emes baǵdarlamalardı shaqırıwı múmkin. Eki jaǵdayda da jabıq kodlı baǵdarlamanı qollanıw sistemanı artqı esiklerge beyim etedi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.gnu.org/philosophy/android-and-users-freedom.html|bet=Android and Users' Freedom — Support the Free Your Android campaign|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120905074919/http://www.gnu.org/philosophy/android-and-users-freedom.html|arxivsáne=September 5, 2012|avtor=Stallman|at=Richard|sáne=August 5, 2012|jumıs=GNU.org|baspaxana=[[Free Software Foundation]]|qaralǵan sáne=September 9, 2012}}</ref> Baǵdarlamashılardan kóbinese Google brendli Android licenziyasın satıp alıw talap etiletuǵını sebepli, bul teoriyalıq jaqtan ashıq sistemanı freemium xızmetine aylandırǵan degen pikir bar.<ref name="JemielniakPrzegalinska2020">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=yLDMDwAAQBAJ|title=Collaborative Society}}</ref>  == Derekler == {{Derekler}} <references /> __BÖLİDİMÖNDEMEW__ [[Kategoriya:Alphabet Inc.]] pt1qgw2qp4wvekjurafcbypc1sdstz3 0 22136 121775 101541 2025-06-21T22:20:22Z Janabaevazizbek 10433 121775 wikitext text/x-wiki * [[Gúljan Xalmuratova]] — qaraqalpaq arxitektorı hám jámiyet iskeri * [[Marjan Xalmuratova]] — [[Qaraqalpaqstan xalıq artisti]], [[Doslıq ordeni|«Doslıq» ordeni]]niń iyesi * [[Shiyrin Xalmuratova]] — qaraqalpaq shayırı == Taǵı qarań == * [[Xalmuratov]] {{disambig}} n0tuu29bmdo9u4c11vxwcjpt3b66cqi 2 23484 121891 107347 2025-06-22T09:49:19Z Janabaevazizbek 10433 Janabaevazizbek atlı paydalanıwshı [[Paydalanıwshı:Janabaevazizbek/Súwretler]] betin [[Paydalanıwshı:Janabaevazizbek/qaralama 2]] betine aldınǵı bette baǵdarlawshı silteme qaldırmastan kóshirdi 107347 wikitext text/x-wiki '''men túsirgen súwretler:''' Bular Wikicommons saytına júklengen erkin súwretler, hámme erkin túrde paydalanıwı múmkin. {| class="wikitable" |- | colspan=7 align=center | '''TÚRKIYA''' |- ! Súwret ! Maǵlıwmat |- | [[Fayl:Güneş saati, Sultanahmet.jpg|200px]] | [[Istanbul]]daǵı Sultan Axmet meshitinde diywalǵa sızılǵan quyash saatı. |- | [[Fayl:Marteniçka.jpg|200px]] | [[Bolgariya]]nıń eski úrp-ádetlerinen biri bolǵan «[[:tr:Martenitsa|Martenichka]]». Istanbul universitetinıń bas kampusındaǵı baǵında báhár shaqalarına taǵılǵan martenichkalar. |- |[[Fayl:Kadem-i saadet.jpg|200px]] |[[Muxammed|Muxammed (sav) payǵambar]]dıń ayaq izi, Istanbulda bir meshitte saqlawlı tur. |- | [[Fayl:Van Gogh and Galata.jpg|200px]] | [[Istanbul]]dıń simvolı Galata minarası menen [[Vincent van Gogh]]tıń qáleminıń ushlasqan jeri. [[:tr:Sahaflar Çarşısı|Kitaplar bazarı]]nda bir magazinde túsirdim. |- | colspan=7 align=center style="background:#FFFFCC;"| '''Shirkewler''' |- |[[Fayl:Kırım klisesi, Beyoğlu.jpg|200px]] |Qırım shirkewi ({{Lang-tr|Kırım Kilisesi}}) — Istanbuldıń Beyoğlu rayonında jaylasqan shirkew, 1868. |- | colspan=7 align=center style="background:#FFFFCC;"| '''Men''' |- |[[Fayl:Jańabaev Azizbek in WikiHogwarts, Tashkent.jpg|200px]] |Wiki Hogwarts wikilageri, [[2024|2024-jıl]] [[iyun]], [[Tashkent wálayatı]] |- |[[Fayl:Azizbek Jangabaev, Duran Emmi'nin yeri.jpg|200px]] |[[:tr:Kurtlar Vadisi (dizi)|Kurtlar Vadisi]] serialındaǵı [[:tr:Kurtlar Vadisi karakterleri listesi#Duran Şatıroğlu|Duran Emmi]]niń shayxanası, [[:tr:Üsküdar|Üsküdar]], [[2025|2025-jıl]] [[31-mart]] |- |[[Fayl:Zafer Batık, Azizbek Jangabaev and Başak Tosun.jpg|200px]] |«Vikipedi ve Ötesi» seminarı. [[Túrkshe Wikipedia|Túrk Wikipedia]]shıları [[meta:User:Zafer|Zafer Batık]], [[meta:User:Basak|Başak Tosun]] hám men. [[2025|2025-jıl]] [[18-mart]] |} 8k9tz6xvixaf2d5i032bp8yt82pm9b9 121892 121891 2025-06-22T09:49:35Z Janabaevazizbek 10433 Bettegi barlıq maǵlıwmatlar óshirildi 121892 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 4 23879 121707 121636 2025-06-21T12:00:00Z Jembot 4424 Bot: Maǵlıwmatlar jańalandı 121707 wikitext text/x-wiki {{/begin|50}} |- | 1 || [[User:Qaraqalpaqpan|<span style="color:gray">Qaraqalpaqpan</span>]] || [[Special:Contributions/Qaraqalpaqpan|{{formatnum:17813}}]] || {{Permissions|Qaraqalpaqpan}} |- | 2 || [[User:Janabaevazizbek|Janabaevazizbek]] || [[Special:Contributions/Janabaevazizbek|{{formatnum:15811}}]] || {{Permissions|Janabaevazizbek}} |- | 3 || [[User:Inosham|Inosham]] || [[Special:Contributions/Inosham|{{formatnum:3925}}]] || {{Permissions|Inosham}} |- | 4 || [[User:Frhdkazan|Frhdkazan]] || [[Special:Contributions/Frhdkazan|{{formatnum:3449}}]] || {{Permissions|Frhdkazan}} |- | 5 || [[User:Abdullaeva Shaxnoza-Banu|<span style="color:gray">Abdullaeva Shaxnoza-Banu</span>]] || [[Special:Contributions/Abdullaeva Shaxnoza-Banu|{{formatnum:3374}}]] || {{Permissions|Abdullaeva Shaxnoza-Banu}} |- | 6 || [[User:Srajatdin Usnatdinov|Srajatdin Usnatdinov]] || [[Special:Contributions/Srajatdin Usnatdinov|{{formatnum:2900}}]] || {{Permissions|Srajatdin Usnatdinov}} |- | 7 || [[User:Рахман3|<span style="color:gray">Рахман3</span>]] || [[Special:Contributions/Рахман3|{{formatnum:2150}}]] || {{Permissions|Рахман3}} |- | 8 || [[User:Bekan88|Bekan88]] || [[Special:Contributions/Bekan88|{{formatnum:2113}}]] || {{Permissions|Bekan88}} |- | 9 || [[User:Doniyor Yóldoshev|Doniyor Yóldoshev]] || [[Special:Contributions/Doniyor Yóldoshev|{{formatnum:1922}}]] || {{Permissions|Doniyor Yóldoshev}} |- | 10 || [[User:PirjanovNurlan|<span style="color:gray">PirjanovNurlan</span>]] || [[Special:Contributions/PirjanovNurlan|{{formatnum:1553}}]] || {{Permissions|PirjanovNurlan}} |- | 11 || [[User:Rabiga Shabatova|Rabiga Shabatova]] || [[Special:Contributions/Rabiga Shabatova|{{formatnum:1376}}]] || {{Permissions|Rabiga Shabatova}} |- | 12 || [[User:Anas1712|<span style="color:gray">Anas1712</span>]] || [[Special:Contributions/Anas1712|{{formatnum:1155}}]] || {{Permissions|Anas1712}} |- | 13 || [[User:Qarahat|<span style="color:gray">Qarahat</span>]] || [[Special:Contributions/Qarahat|{{formatnum:1104}}]] || {{Permissions|Qarahat}} |- | 14 || [[User:Gozzalina|Gozzalina]] || [[Special:Contributions/Gozzalina|{{formatnum:1043}}]] || {{Permissions|Gozzalina}} |- | 15 || [[User:Makenzis|Makenzis]] || [[Special:Contributions/Makenzis|{{formatnum:786}}]] || {{Permissions|Makenzis}} |- | 16 || [[User:Kuwanishbek|<span style="color:gray">Kuwanishbek</span>]] || [[Special:Contributions/Kuwanishbek|{{formatnum:778}}]] || {{Permissions|Kuwanishbek}} |- | 17 || [[User:AlefZet|<span style="color:gray">AlefZet</span>]] || [[Special:Contributions/AlefZet|{{formatnum:678}}]] || {{Permissions|AlefZet}} |- | 18 || [[User:Aysabirlijol|<span style="color:gray">Aysabirlijol</span>]] || [[Special:Contributions/Aysabirlijol|{{formatnum:624}}]] || {{Permissions|Aysabirlijol}} |- | 19 || [[User:Umarxon III|<span style="color:gray">Umarxon III</span>]] || [[Special:Contributions/Umarxon III|{{formatnum:615}}]] || {{Permissions|Umarxon III}} |- | 20 || [[User:Baurzhanuly|<span style="color:gray">Baurzhanuly</span>]] || [[Special:Contributions/Baurzhanuly|{{formatnum:538}}]] || {{Permissions|Baurzhanuly}} |- | 21 || [[User:Biypona|<span style="color:gray">Biypona</span>]] || [[Special:Contributions/Biypona|{{formatnum:517}}]] || {{Permissions|Biypona}} |- | 22 || [[User:Bazarbaeva Eleonora|<span style="color:gray">Bazarbaeva Eleonora</span>]] || [[Special:Contributions/Bazarbaeva Eleonora|{{formatnum:433}}]] || {{Permissions|Bazarbaeva Eleonora}} |- | 23 || [[User:QRNKS|<span style="color:gray">QRNKS</span>]] || [[Special:Contributions/QRNKS|{{formatnum:413}}]] || {{Permissions|QRNKS}} |- | 24 || [[User:Mrshaxas|<span style="color:gray">Mrshaxas</span>]] || [[Special:Contributions/Mrshaxas|{{formatnum:404}}]] || {{Permissions|Mrshaxas}} |- | 25 || [[User:Pathoschild|<span style="color:gray">Pathoschild</span>]] || [[Special:Contributions/Pathoschild|{{formatnum:399}}]] || {{Permissions|Pathoschild}} |- | 26 || [[User:Minorax|<span style="color:gray">Minorax</span>]] || [[Special:Contributions/Minorax|{{formatnum:352}}]] || {{Permissions|Minorax}} |- | 27 || [[User:Muxammedqudaynazarov|<span style="color:gray">Muxammedqudaynazarov</span>]] || [[Special:Contributions/Muxammedqudaynazarov|{{formatnum:352}}]] || {{Permissions|Muxammedqudaynazarov}} |- | 28 || [[User:Begdullaman|Begdullaman]] || [[Special:Contributions/Begdullaman|{{formatnum:312}}]] || {{Permissions|Begdullaman}} |- | 29 || [[User:Nurlibek Urgenichbaev|<span style="color:gray">Nurlibek Urgenichbaev</span>]] || [[Special:Contributions/Nurlibek Urgenichbaev|{{formatnum:297}}]] || {{Permissions|Nurlibek Urgenichbaev}} |- | 30 || [[User:Qareken Balasi|<span style="color:gray">Qareken Balasi</span>]] || [[Special:Contributions/Qareken Balasi|{{formatnum:285}}]] || {{Permissions|Qareken Balasi}} |- | 31 || [[User:BEGJIGIT|<span style="color:gray">BEGJIGIT</span>]] || [[Special:Contributions/BEGJIGIT|{{formatnum:252}}]] || {{Permissions|BEGJIGIT}} |- | 32 || [[User:Saxibjamal Esemuratova|<span style="color:gray">Saxibjamal Esemuratova</span>]] || [[Special:Contributions/Saxibjamal Esemuratova|{{formatnum:239}}]] || {{Permissions|Saxibjamal Esemuratova}} |- | 33 || [[User:Pirnazarova|<span style="color:gray">Pirnazarova</span>]] || [[Special:Contributions/Pirnazarova|{{formatnum:221}}]] || {{Permissions|Pirnazarova}} |- | 34 || [[User:Holder|<span style="color:gray">Holder</span>]] || [[Special:Contributions/Holder|{{formatnum:218}}]] || {{Permissions|Holder}} |- | 35 || [[User:Miracle0302|<span style="color:gray">Miracle0302</span>]] || [[Special:Contributions/Miracle0302|{{formatnum:213}}]] || {{Permissions|Miracle0302}} |- | 36 || [[User:Begjigit|<span style="color:gray">Begjigit</span>]] || [[Special:Contributions/Begjigit|{{formatnum:208}}]] || {{Permissions|Begjigit}} |- | 37 || [[User:Kmoksy|<span style="color:gray">Kmoksy</span>]] || [[Special:Contributions/Kmoksy|{{formatnum:207}}]] || {{Permissions|Kmoksy}} |- | 38 || [[User:ДолбоЯщер|<span style="color:gray">ДолбоЯщер</span>]] || [[Special:Contributions/ДолбоЯщер|{{formatnum:192}}]] || {{Permissions|ДолбоЯщер}} |- | 39 || [[User:NurkaArzay|<span style="color:gray">NurkaArzay</span>]] || [[Special:Contributions/NurkaArzay|{{formatnum:173}}]] || {{Permissions|NurkaArzay}} |- | 40 || [[User:Gúlxan Medetbekovna|<span style="color:gray">Gúlxan Medetbekovna</span>]] || [[Special:Contributions/Gúlxan Medetbekovna|{{formatnum:168}}]] || {{Permissions|Gúlxan Medetbekovna}} |- | 41 || [[User:Bakhit|<span style="color:gray">Bakhit</span>]] || [[Special:Contributions/Bakhit|{{formatnum:164}}]] || {{Permissions|Bakhit}} |- | 42 || [[User:Melek jurnalist|<span style="color:gray">Melek jurnalist</span>]] || [[Special:Contributions/Melek jurnalist|{{formatnum:155}}]] || {{Permissions|Melek jurnalist}} |- | 43 || [[User:DARIO SEVERI|<span style="color:gray">DARIO SEVERI</span>]] || [[Special:Contributions/DARIO SEVERI|{{formatnum:148}}]] || {{Permissions|DARIO SEVERI}} |- | 44 || [[User:Jannazarova Sh|<span style="color:gray">Jannazarova Sh</span>]] || [[Special:Contributions/Jannazarova Sh|{{formatnum:136}}]] || {{Permissions|Jannazarova Sh}} |- | 45 || [[User:Jámiy|<span style="color:gray">Jámiy</span>]] || [[Special:Contributions/Jámiy|{{formatnum:133}}]] || {{Permissions|Jámiy}} |- | 46 || [[User:Romaine|<span style="color:gray">Romaine</span>]] || [[Special:Contributions/Romaine|{{formatnum:128}}]] || {{Permissions|Romaine}} |- | 47 || [[User:Kagansky|<span style="color:gray">Kagansky</span>]] || [[Special:Contributions/Kagansky|{{formatnum:124}}]] || {{Permissions|Kagansky}} |- | 48 || [[User:Munavvaroy|<span style="color:gray">Munavvaroy</span>]] || [[Special:Contributions/Munavvaroy|{{formatnum:123}}]] || {{Permissions|Munavvaroy}} |- | 49 || [[User:Purodha|<span style="color:gray">Purodha</span>]] || [[Special:Contributions/Purodha|{{formatnum:121}}]] || {{Permissions|Purodha}} |- | 50 || [[User:Maqmud Abdujaparov|<span style="color:gray">Maqmud Abdujaparov</span>]] || [[Special:Contributions/Maqmud Abdujaparov|{{formatnum:112}}]] || {{Permissions|Maqmud Abdujaparov}} {{/end}} d1oa93vk6gwzmgpkv260y3y5ty0g4mk 0 24672 121732 117775 2025-06-21T16:44:37Z Bekan88 11311 121732 wikitext text/x-wiki '''Google Akkauntı''' – bul ayırım onlayn [[Google]] xızmetlerine kiriw, [[autentifikaciya]] hám avtorizaciya ushın talap etiletuǵın paydalanıwshı akkauntı bolıp tabıladı. Ol kóbinese úshinshi tárep xızmetleri ushın bir ret kiriw sisteması sıpatında da qollanıladı. == Qollanılıwı == Google Akkauntı [[Gmail]], Google Meet hám Blogger ushın zárúr. Ayırım Google ónimleri akkaunttı talap etpeydi, olardıń qatarına [[Google Search]], [[YouTube]], Google Books, Google Finance hám Google Maps kiredi. Biraq, YouTubeqa videolar júklew hám Google Kartalarında ózgerisler engiziw ushın akkaunt kerek boladı. YouTube hám Blogger Google tárepinen satıp alınıwdan aldın bul xızmetlerge dizimnen ótken paydalanıwshılar ushın bólek akkauntlardı saqlap qalǵan. Biraq, 2011-jıldıń aprel ayınan baslap, YouTube paydalanıwshıları eger bul xızmetke kiriwdi dawam ettiriwdi qálese, bólek Google Akkauntına baylanıstırıwı talap etiledi.<ref>{{Web deregi|url=http://youtube-global.blogspot.com/2011/03/why-connecting-your-youtube-and-google.html|bet=Why Connecting your YouTube and Google Accounts Matters|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110805115753/http://youtube-global.blogspot.com/2011/03/why-connecting-your-youtube-and-google.html|arxivsáne=August 5, 2011|sáne=March 24, 2011|baspaxana=YouTube Blog|qaralǵan sáne=August 6, 2011}} Retrieved on August 5, 2011</ref> Google Akkauntı paydalanıwshıları basqa Google paydalanıwshılarına Google ónimlerinde ózlerin qalay kórsetiwdi konfiguraciyalaw ushın jámiyetke ashıq Google profilin jaratıwı múmkin. Google profili paydalanıwshınıń hár túrli sociallıq tarmaqlar hám súwret saqlaw saytlarındaǵı profillerine, sonday-aq paydalanıwshı [[Blog|bloglarına]] baylanıstırılıwı múmkin. Úshinshi tárep xızmet kórsetiwshileri Google Akkauntı mexanizmi arqalı Google Akkauntı iyeleri ushın xızmet autentifikaciyasın ámelge asırıwı múmkin<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/accounts/answer/112802?hl=en|bet=About the Sign in Request Page|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150713110232/https://support.google.com/accounts/answer/112802?hl=en|arxivsáne=July 13, 2015|qaralǵan sáne=July 1, 2015}}</ref> == Qáwipsizlik == Google akkauntın dúzgende, paydalanıwshılardan paroldi umıtqan jaǵdayda yamasa akkauntı buzılǵan jaǵdayda onı qayta tiklew ushın qayta tiklew elektron pochta adresin beriwi soraladı. Ayırım mámleketlerde, mısalı, Amerika Qurama Shtatları, Ullı Britaniya, Hindstan hám Italiyada, Google jańa akkaunt dúzgende bir ret qollanılatuǵın [[mobil telefon]] nomerin talap etiwi múmkin, bul arqalı SMS tekst xabar yamasa dawıslı xabar jiberiw usılı menen akkaunttı tastıyıqlaw kodı jiberiledi.<ref>{{Web deregi|url=http://www.latestcrunch.in/gmail-signup-step-by-step-procedure/|bet=Gmail sign up procedure|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120716115802/http://www.latestcrunch.in/gmail-signup-step-by-step-procedure/|arxivsáne=July 16, 2012|jıl=2012|baspaxana=LatestCrunch.in|qaralǵan sáne=July 17, 2012}}</ref><ref name="SMSacct">{{Web deregi|url=http://mail.google.com/support/bin/answer.py?answer=114129|bet=I don't have a mobile phone, can I sign up?|jıl=2009|jumıs=Google|qaralǵan sáne=July 8, 2009}}</ref> Google sonday-aq xakerlik hújimlerden qosımsha qorǵanıw ushın eki basqıshlı tekseriw opciyasın usınadı - bul paydalanıwshı hár saparı óziniń Google akkauntına kirgen waqıtta tastıyıqlaw kodın talap etedi. Kod ya qosımsha arqalı («Google Authenticator» yamasa basqa uqsas qosımshalar) payda etiledi, ya bolmasa Googledan SMS tekst xabar, dawıslı xabar yamasa basqa akkauntqa elektron pochta arqalı alınadı.<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/accounts/bin/answer.py?hl=en&answer=180744|bet=2-step verification : How it works|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120715205932/https://support.google.com/accounts/bin/answer.py?hl=en&answer=180744|arxivsáne=July 15, 2012|jıl=2012|qaralǵan sáne=July 17, 2012}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2011/11/hacked/8673/?single_page=true|bet=Hacked|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111224144441/http://www.theatlantic.com/magazine/archive/2011/11/hacked/8673/?single_page=true|arxivsáne=December 24, 2011|avtor=Fallows|at=James|baspaxana=Atlantic Monthly|qaralǵan sáne=December 26, 2011|citata=As email, documents, and almost every aspect of our professional and personal lives moves onto the “cloud”—remote servers we rely on to store, guard, and make available all of our data whenever and from wherever we want them, all the time and into eternity—a brush with disaster reminds the author and his wife just how vulnerable those data can be. A trip to the inner fortress of Gmail, where Google developers recovered six years’ worth of hacked and deleted e‑mail, provides specific advice on protecting and backing up data now—and gives a picture both consoling and unsettling of the vulnerabilities we can all expect to face in the future.}}</ref> Isenimli qurılmalar bul 2-basqıshlı kiriw autentifikaciyasın ótkizip jiberiw ushın «belgileniwi» múmkin.<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/accounts/bin/answer.py?hl=en&answer=1610214|bet=More on 2-step verification|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120525012736/https://support.google.com/accounts/bin/answer.py?hl=en&answer=1610214|arxivsáne=May 25, 2012|jıl=2012|qaralǵan sáne=July 17, 2012}}</ref> Bul funkciya qosılǵanda, tastıyıqlaw kodın bere almaytuǵın programmalıq támiynat (mısalı, IMAP hám POP3 klientleri) paydalanıwshınıń ádettegi paroli ornına Google tárepinen payda etilgen 16 belgili alfavit-sanlı unikal paroldi paydalanıwı kerek.<ref name="Please Turn On Two-Factor Authentication">{{Cite news|title=Please Turn On Two-Factor Authentication|url=http://lifehacker.com/5932700/please-turn-on-two+factor-authentication|access-date=August 14, 2012}}</ref><ref name="9 Google Apps Security Secrets For Business">{{Web deregi|url=http://www.informationweek.com/security/attacks/9-google-apps-security-secrets-for-busin/240005410|bet=9 Google Apps Security Secrets For Business|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120815215526/http://www.informationweek.com/security/attacks/9-google-apps-security-secrets-for-busin/240005410|arxivsáne=August 15, 2012|sáne=August 14, 2012|baspaxana=informationweek.com|qaralǵan sáne=August 14, 2012}}</ref> Joqarı dárejedegi qáwipsizlik qorǵanıwın izlegen paydalanıwshılar, sonıń ishinde akkauntları xakerler ushın qızıqlı maqsetli bolıwı múmkin bolǵan paydalanıwshılar, mısalı, ataqlı adamlar, siyasatshılar, jurnalistler, siyasiy aktivistler hám bay adamlar, Googlediń Keńeytilgen qorǵaw baǵdarlamasına qosılıwı múmkin. Bul baǵdarlama paydalanıwshıdan eki U2F USB giltin satıp alıwdı talap etedi - maǵlıwmatlardı saqlaw ushın emes, al jekelikti tastıyıqlaw ushın. U2F giltleri kiriw waqtında eki basqıshlı tekseriwdi támiyinlew ushın qollanıladı. Birewi awısıq retinde, eger birinshi joǵalıp qalsa. Keńeytilgen qorǵaw baǵdarlaması paydalanıwshınıń akkauntın qorǵaw ushın qosımsha qáwipsizlik ilajların óz ishine aladı, mısalı, paydalanıwshı óz akkauntına kiriwge ruqsat bere alatuǵın qosımshalarǵa sheklewler hám parol umıtılǵan jaǵdayda akkauntqa qayta kiriw ushın jekelikti anıǵıraq tekseriw processi.<ref name="eff-advanced-protection">{{Web deregi|url=https://www.eff.org/deeplinks/2018/01/googles-advanced-protection-program-offers-security-options-high-risk-users|bet=Google's Advanced Protection Program Offers Security Options For High-Risk Users|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180710135601/https://www.eff.org/deeplinks/2018/01/googles-advanced-protection-program-offers-security-options-high-risk-users|arxivsáne=July 10, 2018|avtor=Gebhart|at=Gennie|sáne=January 22, 2018|baspaxana=[[Electronic Frontier Foundation]]|qaralǵan sáne=July 17, 2018}}</ref> 2012-jıldıń 5-iyunında paydalanıwshılardı mámleket tárepinen qollap-quwatlanatuǵın hújimlerden qorǵaw ushın jańa qáwipsizlik funkciyası engizildi. Google analizi mámlekettiń akkaunttı buzıwǵa háreket etkenin kórsetken hár qanday jaǵdayda «Eskertiw: Biziń pikirimizshe, mámleket tárepinen qollap-quwatlanatuǵın hújimshiler siziń akkauntıńızdı yamasa kompyuterińizdi buzıwǵa háreket etip atırǵan bolıwı múmkin» degen eskertiw kórsetiledi.<ref>{{Web deregi|url=http://googleonlinesecurity.blogspot.in/2012/06/security-warnings-for-suspected-state.html|bet=Google Online Security Blog|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120609014158/http://googleonlinesecurity.blogspot.in/2012/06/security-warnings-for-suspected-state.html|arxivsáne=June 9, 2012|baspaxana=Official Gmail Blog|qaralǵan sáne=June 5, 2012}}</ref><ref name="CBC06Jun12">{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/news/science/google-to-warn-users-of-state-sponsored-attacks-1.1164945|title=Google to warn users of 'state-sponsored attacks'|access-date=June 6, 2012}}</ref> == Is-háreketlerdi qadaǵalaw == 2016-jılı iske qosılǵan 'Meniń aktivligim' dep atalatuǵın qural - ol Google Izlew tariyxı hám Google Veb tariyxınıń ornın basadı - paydalanıwshılarǵa Google akkauntı arqalı qadaǵalanǵan maǵlıwmatlardı kóriw hám óshiriw imkaniyatın beredi. Bul qural kirip turıp Chrome arqalı kirilgen veb-saytlardı, paydalanılǵan qurılmalardı, qollanılǵan qosımshalardı, óz-ara tásir etilgen Google ónimlerin hám t.b. kórsetedi. Barlıq informaciya waqıt sızıǵı sıyaqlı jaylastırılǵan. Paydalanıwshılar qadaǵalawdı tolıǵı menen óshirip taslawdı yamasa qadaǵalanıwın qálemeytuǵın belgili aktivliklerdi alıp taslawdı tańlay aladı.<ref>{{Web deregi|url=http://lifehacker.com/googles-new-my-activity-page-lets-you-see-and-delete-al-1782805053|bet=Google's New My Activity Page Lets You See and Delete All of Your Google Activity|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170617042513/http://lifehacker.com/googles-new-my-activity-page-lets-you-see-and-delete-al-1782805053|arxivsáne=June 17, 2017|avtor=Eric Ravenscraft|sáne=June 29, 2016|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}</ref> == Akkaunttı bloklaw == Google hár túrli sebeplerge baylanıslı, máselen, «ádetten tıs aktivlik»<ref>{{Web deregi|url=https://mail.google.com/support/bin/answer.py?answer=46346|bet=Gmail Help Section}}</ref> yamasa Google akkauntına iye bolıw ushın «jetkilikli jasqa tolmaǵan»<ref>{{Web deregi|url=http://www.google.com/support/accounts/bin/answer.py?hl=en&answer=1333913|bet=Google account help page}}</ref> jaǵdaylarda akkaunttı bloklawı múmkin. Qayta aktivlestiriw veb-formalardı paydalanıw, jaramlı foto ID arqalı jekelikti tastıyıqlawdı usınıw<ref>{{Web deregi|url=http://www.google.com/support/accounts/bin/answer.py?hl=en&answer=1333913|bet=Google accounts help page}}</ref> yamasa 0.30 AQSH dolları muǵdarında kredit kartası menen tólem ámelge asırıw arqalı múmkin boladı. Basqa usıllar (máselen, faks jiberiw yamasa soraǵan hújjetti júklep salıw) adam aralasıwın talap etiwi hám ámelge asırılıwı ushın «bir neshe kún yamasa eki hápte» talap etiliwi múmkin.<ref>{{Web deregi|url=http://www.google.com/support/accounts/bin/answer.py?hl=en&answer=1333913|bet=Google account help page|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130115231443/http://support.google.com/accounts/bin/answer.py?hl=en&answer=1333913|arxivsáne=15 January 2013}}</ref> == Akkaunttı óshiriw == 2023-jıldıń 17-mayında Google 2023-jıldıń dekabr ayınan baslap, keminde eki jıl dawamında paydalanılmaǵan yamasa kirilmegen passiv akkauntlardı óshiriwi múmkinligin járiyaladı.<ref>{{Web deregi|url=https://tribune.com.pk/story/2417210/google-to-delete-inactive-accounts-starting-december|bet=Google to delete inactive accounts starting December|arxivurl=https://archive.today/20230517125239/https://tribune.com.pk/story/2417210/google-to-delete-inactive-accounts-starting-december|arxivsáne=17 May 2023|sáne=2023-05-17|til=en|jumıs=The Express Tribune|qaralǵan sáne=2023-05-17}}</ref><ref name="Toulas21May2023">{{Web deregi|url=https://www.bleepingcomputer.com/news/security/google-will-delete-accounts-inactive-for-more-than-2-years/|bet=Google will delete accounts inactive for more than 2 years|arxivurl=https://archive.today/20230521223346/https://www.bleepingcomputer.com/news/security/google-will-delete-accounts-inactive-for-more-than-2-years/|arxivsáne=21 May 2023|avtor=Toulas|at=Bill|sáne=21 May 2023|jumıs=[[Bleeping Computer]]|qaralǵan sáne=21 May 2023}}</ref> Kóp adamlar YouTubetaǵı eski muzıka arxivleriniń hám qaytıs bolǵan paydalanıwshılardıń másele akkauntlarınıń joǵalıp ketiwinen qorqqannan keyin, kompaniya Rolling Stone jurnalına YouTube kontenti bar passiv akkauntlardıń óshirilmeytuǵının túsindirdi.<ref>{{Jurnal deregi |date=May 17, 2023 |title=New Google Account Policy: No, YouTube Is Not Deleting Old Videos |url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/is-youtube-deleting-old-videos-1234737099/ |magazine=[[Rolling Stone]]}}</ref> == Jáne de qarań == * Apple akkauntı * Facebook Platforması: Autentifikaciya * Microsoft akkauntı * OpenID * WebAuthn == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ 7o7no9nzd335gowg1t14k96bxwfisfw 0 24751 121734 119558 2025-06-21T16:47:24Z Bekan88 11311 121734 wikitext text/x-wiki '''Alphabet Inc.''' – [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya]] shtatınıń Mauntin-Vyu qalasında jaylasqan amerikalı kóp milletli texnologiyalıq kompaniyalar birlespesi. Alphabet – kirisi boyınsha dúnyadaǵı úshinshi iri texnologiyalıq kompaniya, Amazon hám [[Apple Inc.|Apple]]-dan keyin, payda boyınsha eń iri texnologiyalıq kompaniya hám dúnyanıń eń qımbatlı kompaniyalarınıń biri. Ol 2015-jıldıń 2-oktyabrinde [[Google]]-di qayta shólkemlestiriw arqalı jaratıldı<ref name="sec">{{Web deregi|url=https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1652044/000119312515336577/d82837d8k12b.htm|bet=SEC Filing (Form 8-K) by Alphabet Inc.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170709163139/https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1652044/000119312515336577/d82837d8k12b.htm|arxivsáne=July 9, 2017|sáne=October 2, 2015|baspaxana=[[U.S. Securities and Exchange Commission]]|qaralǵan sáne=August 27, 2017}}</ref> hám Google hám bir neshe burınǵı Google [[Sıńar kompaniya|sıńar kompaniyalarınıń]] analıq xolding kompaniyasına aylandı.<ref name="aol">{{Web deregi|url=https://www.aol.com/article/2015/08/10/google-to-be-part-of-new-holding-company-alphabet/21220854/|bet=Google to be part of new holding company, 'Alphabet'|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210102151323/https://www.aol.com/article/2015/08/10/google-to-be-part-of-new-holding-company-alphabet/21220854/|arxivsáne=January 2, 2021|qaralǵan sáne=August 11, 2015}}</ref><ref name="gIsForGoogle">{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.com/2015/08/google-alphabet.html|bet=G is for Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180409234154/https://googleblog.blogspot.com/2015/08/google-alphabet.html|arxivsáne=April 9, 2018|avtor=Page|at=Larry|sáne=August 10, 2015|baspaxana=Google Official Blog|qaralǵan sáne=August 11, 2015}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/google-restructures-into-alphabet-soup-of-businesses/|bet=Google creates new parent company called Alphabet|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150917083700/https://www.cnet.com/news/google-restructures-into-alphabet-soup-of-businesses/|arxivsáne=September 17, 2015|sáne=August 10, 2015|baspaxana=CNET|qaralǵan sáne=September 19, 2015}}</ref> Alphabet Nasdaq-tıń ulken-kapitalizaciya bóliminde GOOGL hám GOOG tiker simvolları astında dizimge alınǵan; eki klass qımbatlı qaǵazlar S&P 500 hám NASDAQ-100 sıyaqlı iri qımbatlı qaǵazlar bazarlarınıń indeksleriniń komponentleri bolıp esaplanadı. Kompaniya Amazon, [[Apple Inc.|Apple]], [[Meta Platforms|Meta]] ([[Facebook]]-tıń iyesi) hám Microsoft penen bir qatarda bes iri amerikalı informaciyalıq texnologiyalar kompaniyalarınıń biri dep esaplanadı. Alphabet Inc. kompaniyasınıń shólkemlestiriliwi «taza hám kóbirek esap beriwshi» tiykarǵı Google biznesin jaratıw hám Internet xızmetlerinen basqa biznes tarawlarında islewshi kompaniyalar toparına kóbirek erkinlik beriw niyeti menen baslandı.<ref name="wire-2015-new-company">{{Cite journal|last=Metz|first=Cade|date=August 10, 2015|title=A New Company Called Alphabet Now Owns Google|url=https://www.wired.com/2015/08/new-company-called-alphabet-owns-google/|access-date=August 13, 2015}}</ref> Shólkemlestiriwshiler Larri Peydj hám Sergey Brin 2019-jıldıń dekabr ayında ózleriniń basshılıq lawazımlarınan ketiwi haqqında járiyaladı hám bas direktor lawazımına Google-dıń bas direktorı bolǵan Sundar Pichay tayınlandı. Peydj hám Brin Alphabet Inc. kompaniyasınıń xızmetkerleri, direktorlar keńesiniń aǵzaları hám baqlawshı akcionerleri bolıp qaladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/jilliandonfro/2019/12/03/larry-page-steps-down-as-ceo-of-google-parent-alphabet/|bet=Larry Page Steps Down As CEO Of Alphabet|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201210083501/https://www.forbes.com/sites/jilliandonfro/2019/12/03/larry-page-steps-down-as-ceo-of-google-parent-alphabet/|arxivsáne=December 10, 2020|avtor=Donfro|at=Jillian|sáne=December 3, 2019|jumıs=Forbes|qaralǵan sáne=December 3, 2019}}</ref> == Tariyxı == 2015-jıldıń 10-avgustında Google jańa jámáátlik xolding kompaniyası - Alphabet Inc.-ti shólkemlestiriw jobaların járiyaladı. Googledıń shólkemlestiriwshisi hám bas direktorı Larri Peydj bul haqqında Google-dıń rásmiy blogındaǵı jazbada bildirdi.<ref>{{Web deregi|url=https://money.cnn.com/2015/08/10/technology/alphabet-google/index.html|bet=Meet Google Alphabet – Google's new parent company|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201008043001/https://money.cnn.com/2015/08/10/technology/alphabet-google/index.html|arxivsáne=October 8, 2020|avtor=Kelly|at=Heather|sáne=August 10, 2015|jumıs=CNNMoney|qaralǵan sáne=May 1, 2019}}</ref> Alphabet Google-di qayta shólkemlestiriw ushın shólkemlestirildi, onıń sıńar kompaniyaların Googledan Alphabet-ke kóshiriw arqalı Google-dıń kólemin tarılttı. Jańa xolding kompaniyası Google, sonday-aq X Development, Calico, Nest, Verily, Fiber, CapitalG hám GV sıyaqlı basqa biznes túrlerinen ibarat boladı.<ref>{{Cite journal|date=August 10, 2015|title=What Google, I Mean Alphabet, Looks Like Now|url=https://www.wired.com/2015/08/google-mean-alphabet-looks-like-now/|access-date=August 10, 2015}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/what-is-alphabet-googles-new-company-2015-8|bet=What is Alphabet, Google's new company?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190505215715/https://www.businessinsider.com/what-is-alphabet-googles-new-company-2015-8|arxivsáne=May 5, 2019|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=August 10, 2015}}</ref> Kompaniyanıń ónimler boyınsha baslıǵı Sundar Pichay Googlediń jańa bas direktorı boldı, ol Peydjdıń ornın bastı, Peydj shólkemlestiriwshi Sergey Brin menen birge Alphabetti basqarıw lawazımına óttі.<ref>{{Web deregi|url=https://www.wsj.com/articles/google-creates-new-company-alphabet-1439240645|bet=Google Creates Parent Company Called Alphabet in Restructuring|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161128112043/http://www.wsj.com/articles/google-creates-new-company-alphabet-1439240645|arxivsáne=November 28, 2016|avtor=Chen|at=Angela|sáne=August 10, 2015|jumıs=The Wall Street Journal|qaralǵan sáne=August 10, 2015}}</ref> Óziniń járiyalawında Peydj jobalastırılǵan xolding kompaniyası Google-ge baylanıslı bolmaǵan zatlardı «kóbirek basqarıw kólemin» beriwin ayttı. Ol jańa xolding kompaniyasınıń nátiyjesinde Google «biraz qısqaradı, tiykarǵı Internet ónimlerinen alıs jaylasqan kompaniyalar Alphabet-te saqlanadı» dep túsindirdi.<ref name=":0">{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/googles-larry-page-explains-the-new-alphabet/|bet=Google's Larry Page explains the new Alphabet|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200812125314/https://www.cnet.com/news/googles-larry-page-explains-the-new-alphabet/|arxivsáne=August 12, 2020|baspaxana=CNET|qaralǵan sáne=September 19, 2015}}</ref> Ol qayta shólkemlestiriw arqasında Google-di «taza hám esap beriwshi hám jaqsıraq» qılıwdı maqset etkenin hám ózi «biz islep atırǵan nárselerdiń ashıqlıǵın hám qadaǵalawdı» jaqsılawdı qálewin ayttı. Burınǵı atqarıwshı direktor Erik Shmidt 2017-jıldaǵı konferenciyada bul strukturanıń ilhamlanıwı Uorren Baffet hám onıń on jıl aldınǵı Berkshire Hathaway kompaniyasın basqarıw strukturasınan alınǵanın ayttı.<ref name=":1">{{Web deregi|url=https://markets.businessinsider.com/news/stocks/google-founders-modeled-alphabet-warren-buffett-berkshire-hathaway-2019-12-1028737463|bet=Google's founders came up with the Alphabet model after meeting Warren Buffett {{!}} Markets Insider|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191205132550/https://markets.businessinsider.com/news/stocks/google-founders-modeled-alphabet-warren-buffett-berkshire-hathaway-2019-12-1028737463|arxivsáne=December 5, 2019|avtor=GmbH|at=finanzen net|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=December 5, 2019}}</ref> Shmidt Peydj hám Brindi Baffet penen Omaxada ushırasıp, Berkshire Hathaway-dıń bizneslerin basqarıwǵa isenimli kúshli bas direktorlar menen sıńar kompaniyalardan ibarat xolding kompaniyası ekenin kóriwge shaqırdı. Alphabet-tıń sıńar kompaniyası bolǵanǵa shekem, Google Inc. dáslep Alphabet-tıń iyesi sıpatında strukturalastırıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.britannica.com/money/Alphabet-Inc|bet=Britannica Money|sáne=2024-05-18|til=en|jumıs=www.britannica.com|qaralǵan sáne=2024-05-22}}</ref> Lawazımlar Alphabet-tıń iyeligi ushın ornatıwshı sıńar kompaniyası jaratılǵannan keyin ózgerip, jańadan qurastırılǵan sıńar kompaniya Google menen birlestirildi. Soń Googledıń akciyaları Alphabettiń akciyalarına aylandırıldı. Delaware General Corporation Law (Alphabet dizimge alınǵan jer) tiykarında, bunday xolding kompaniyasın qayta shólkemlestiriw akcionerlerdiń dawıs beriwisiz ámelge asırılıwı múmkin, bul qayta shólkemlestiriwde bolǵanı sıyaqlı.<ref name="SEC">{{Web deregi|url=https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1288776/000128877615000039/a20150810form8-k.htm|bet=Google Inc. filing with the SEC, Form 8-K|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150810231636/http://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1288776/000128877615000039/a20150810form8-k.htm|arxivsáne=August 10, 2015|sáne=August 10, 2015|baspaxana=[[United States Securities and Exchange Commission]]|qaralǵan sáne=August 11, 2015}}</ref> Qayta strukturalastırıw processi 2015-jıldıń 2-oktyabrinde juwmaqlandı. Alphabet Google Inc.-tiń qımbatlı qaǵazlarınıń baha tariyxın saqlap qaladı hám Google Inc.-tiń burınǵı «GOOG» hám «GOOGL» tiker simvolları astında sawda etiwin dawam ettiredi.<ref>{{Web deregi|url=https://finance.yahoo.com/quote/GOOGL/|bet=GOOGL : Summary for Alphabet Inc.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171204114836/https://finance.yahoo.com/quote/GOOGL/|arxivsáne=December 4, 2017|baspaxana=Yahoo! Finance|qaralǵan sáne=December 4, 2017}}</ref> 2019-jıldıń 3-dekabrinde Peydj hám Brin birgelikte ózleriniń tiyisli lawazımlarınan ketiwin, xızmetker bolıp qalıwın hám direktorlar keńesindegi kópshilik dawısqa iye bolıwın járiyaladı. Google-diń bas direktorı Sundar Pichay Alphabet-tegi bas direktor lawazımın iyeledi hám Google-de sonı saqlap qaladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2019/12/03/larry-page-steps-down-as-ceo-of-alphabet.html|bet=Larry Page steps down as CEO of Alphabet, Sundar Pichai to take over|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200824015937/https://www.cnbc.com/2019/12/03/larry-page-steps-down-as-ceo-of-alphabet.html|arxivsáne=August 24, 2020|avtor=Feiner|at=Lauren|sáne=December 3, 2019|baspaxana=CNBC|qaralǵan sáne=December 3, 2019}}</ref> Firma 2022-jıldıń ortasında qımbatlı qaǵazlardı bóliwdi ámelge asırdı.<ref>{{Cite news|last1=Wittenstein|first1=Jennan|title=Alphabet Stock Split Lands With a Thud in Worry-Filled Market|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-07-22/alphabet-stock-split-lands-with-a-thud-in-worry-filled-market?srnd=premium&sref=CIpmV6x8|access-date=22 July 2022|work=Bloomberg|date=22 July 2022}}</ref> 2023-jıldıń 20-yanvarında Pichay barlıq xızmetkerlerge kompaniya shama menen 12 000 jumıs ornın yamasa onıń global jumıs kúshiniń 6% iniń qısqarıwı haqqında xat jazdı. Pichay xatta: «Sońǵı eki jılda biz úlken ósiw dáwirlerin kórdik. Sol ósiwge saykes bolıw hám onı kúsheytiw ushın, biz búgingi kúndegiden basqasha ekonomikalıq haqıyqatlıq ushın jumısshılardı jalladıq» dep jazdı.<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/inside-google/message-ceo/january-update/?tpcc=nldatasheet|bet=A difficult decision to set us up for the future|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230120191924/https://blog.google/inside-google/message-ceo/january-update/?tpcc=nldatasheet|arxivsáne=January 20, 2023|avtor=Pichai|at=Sundar|sáne=2023-01-20|qaralǵan sáne=2023-01-20}}</ref> 2024-jıldıń yanvar ayında Alphabet Inc.-tiń avtonom transport bólimi bolǵan Waymo San-Franciskoda keń kólemde islewshi, Los-Andjeles qalasında xızmetti keńeytiw ushın Kaliforniya jámáátlik kommunallıq komissiyasına arza berdi. Bunday licenziya kompaniyaǵa qalada óziniń parkın tolıq paydalanıwına, shaqırıw arqalı sınaq aydawlar emes, imkaniyat jaratıp beredi.<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/tech/technology/alphabets-waymo-seeks-to-expand-driverless-service-to-los-angeles/articleshow/107005807.cms|title=Alphabet's Waymo seeks to expand driverless service to Los Angeles|date=January 20, 2024|access-date=2024-01-29}}</ref> 2024-jıldıń avgust ayında [[Amerika Qurama Shtatları|Amerika Qurama Shtatlarınıń]] Ádillik ministrligi tárepinen 2020-jılı berilgen sud isinen keyin, Amerika Qurama Shtatlarınıń okrug sudi Alphabet-ti monopoliyaǵa qarsı nızamshılıǵın buzdı dep taptı. Bul Amerika kompaniyasına qarsı 24 jıl ishindegi birinshi monopoliyaǵa qarsı sheshimi boldı. Alphabet bul sheshimnen shaǵım berdi.<ref>{{Cite news|language=en|url=https://www.europeanbusinessreview.com/what-does-googles-antitrust-case-mean-for-big-tech/|title=What Does Google's Antitrust Case Mean for Big Tech?|date=August 25, 2024|access-date=2024-09-05}}</ref> 2024-jıldıń 10-dekabrinde kompaniya jańa Willow kvant kompyuterlik chipiniń tanıstırılıwınan keyin Alphabet-tiń qımbatlı qaǵazları shama menen 5% qımbatladı. Chip bes minut ishinde quramalı máseleni sheship, klassikalıq kompyuterge álemniń jasınan kóp waqıttı talap etedi. Willow kvant kompyuterlestiriwdegi qáteliklerdiń dárejesin azaytadı hám olardı real waqıtta dúzete aladı, bul ilim, medicina hám finanslardaǵı jańalıqlarǵa alıp keliwi múmkin. Alphabet-tiń akciyaları jıl boyı 25% qımbatladı, bul 2024-jıldıń aprel ayınan berli eń jaqsı kórsetkish boldı.<ref>{{Cite news|title=Google parent Alphabet jumps on quantum chip breakthrough|date=10 December 2024|url=https://www.reuters.com/technology/google-parent-alphabet-jumps-quantum-chip-breakthrough-2024-12-10/|access-date=11 December 2024}}</ref> == Strukturası == Alphabet Inc. kóp sanlı sıńar kompaniyalardıń bas kompaniyası bolıp tabıladı:<ref>{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/alphabet-google-company-list-2017-4|bet=All the companies and divisions under Google's parent company, Alphabet|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190501163115/https://www.businessinsider.com/alphabet-google-company-list-2017-4|arxivsáne=May 1, 2019|avtor=Hartmans|at=Avery|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=May 1, 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/2/11/21133398/google-jigsaw-waymo-nest-brin-page-alphabet|bet=Alphabet has moved technology incubator Jigsaw under Google management|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200220221631/https://www.theverge.com/2020/2/11/21133398/google-jigsaw-waymo-nest-brin-page-alphabet|arxivsáne=February 20, 2020|sáne=February 11, 2020|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=February 20, 2020}}</ref> {| class="wikitable" !Sıńar kompaniya !Biznes !Atqarıwshı basshı |- |Calico |Adam densawlıǵı (qartayıwdı jeńiw arqalı) |Artur D. Levinson |- |CapitalG |Ósiw basqıshındaǵı texnologiya kompaniyaları ushın jeke kapital |Devid Loui |- |[[Google]] |Internet xızmetleri, eń iri sıńar kompaniya hám aldıńǵı korporativ ataması |Sundar Pichai |- |Google Fiber |Internetke kiriw: optikalıq baylanıs arqalı |Dinesh Jayn |- |GV |Texnologiya kompaniyaları ushın venchurlıq kapital |Devid Kreyn |- |Intrinsic |[[Robototexnika]] [[Programmalıq támiynat|programmalıq támiynatı]] |Vendi Tan Uayt<ref>{{Web deregi|url=https://newatlas.com/robotics/alphabet-intrinsic-software-industrial-robots/|bet=Alphabet launches Intrinsic to make industrial robots easier to use|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210725052818/https://newatlas.com/robotics/alphabet-intrinsic-software-industrial-robots/|arxivsáne=July 25, 2021|avtor=Ridden|at=Paul|sáne=2021-07-23|til=en-US|jumıs=New Atlas|qaralǵan sáne=2021-07-27}}</ref> |- |Isomorphic Labs |Dári islep shıǵarıw |Demis Xassabis |- |Mineral |Turaqlı awıl xojalıǵı |Elliott Grant<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2023/01/10/alphabet-x-graduates-robotic-agtech-firm-mineral/|bet=Alphabet X graduates robotic agtech firm Mineral|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230111062902/https://techcrunch.com/2023/01/10/alphabet-x-graduates-robotic-agtech-firm-mineral/|arxivsáne=January 11, 2023|avtor=Heater|at=Brian|sáne=2023-01-10|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=2023-01-11}}</ref> |- |Verily |Adam densawlıǵı |Stiven Gillett |- |Waymo |Avtonom júrgiziw |Dmitriy Dolgov Tekedra Mawakana |- |Wing |Júklerdi dronlar arqalı jetkiziw |Djeyms Rayan Byordjess |- |X Development |«Ay» texnologiyaları ushın izertlew hám rawajlandırıw |Astro Teller |} 2017-jıl 1-sentyabrdegi jaǵday boyınsha [jańalanǵan], olardıń akciyaları XXVI Holdings, Inc. dep atalatuǵın sıńar kompaniya tárepinen saqlanadı (rim sanlarındaǵı 26-ǵa, yaǵnıy alfavittegi háripler sanına silteme). Bul olardıń bahasın anıqlaw hám nızamlı túrde Googledan ajıratıw ushın islengen. Sol waqıtta Google kompaniyasınıń sheklengen juwapkershilik kompaniyası, Google LLC sıpatında qayta shólkemlestiriletuǵını járiyalandı.<ref>{{Cite news|date=September 1, 2017|title=Alphabet Finishes Reorganization With New XXVI Company|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-09-01/alphabet-wraps-up-reorganization-with-a-new-company-called-xxvi|access-date=September 2, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/09/04/google-parent-alphabet-forms-holding-company-xxvi-to-complete-2015-corporate-reorganization/|bet=Google parent Alphabet forms holding company, XXVI, to complete 2015 corporate reorganization|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190501163126/https://techcrunch.com/2017/09/04/google-parent-alphabet-forms-holding-company-xxvi-to-complete-2015-corporate-reorganization/|arxivsáne=May 1, 2019|sáne=September 4, 2017|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=May 1, 2019}}</ref> Erik Shmidt 2015-jılı Internet Associaciyasınıń ilajında Alphabettiń 26-dan kóbirek sıńar kompaniyaları bolıwı múmkin ekenin ayttı. Ol jáne házirgi hám usınılǵan Alphabet sıńar kompaniyalarınıń bas direktorları menen ushırasıp atırǵanın bildirdi. Ol: «Kóp nárseni kóresiz», - dedi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.vox.com/2015/10/13/11619552/eric-schmidt-get-ready-for-a-lot-more-alphabet-companies|bet=Eric Schmidt: Get Ready for 'a Lot' More Alphabet Companies|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201108091912/https://www.vox.com/2015/10/13/11619552/eric-schmidt-get-ready-for-a-lot-more-alphabet-companies|arxivsáne=November 8, 2020|avtor=Bergen|at=Mark|sáne=October 13, 2015|jumıs=Vox|baspaxana=Re/code|qaralǵan sáne=October 19, 2015}}</ref> Googledıń burınǵı kóplegen kompaniyaları yamasa bólimleri Alphabettiń sıńar kompaniyalarına aylansa da, Google Alphabettiń internetke baylanıslı biznesleri ushın bas kompaniya bolıp qalmaqta. Bularǵa [[Android]] [[Operaciyalıq sistema|operaciyalıq sisteması]], [[YouTube]] hám [[Google Search]] sıyaqlı keń qollanılatuǵın ónimler hám xızmetler kiredi, olar Googledıń tikkeley qurawshıları bolıp qala beredi.<ref name="bloomberg2015">{{Cite news|last=Womack|first=Brian|date=August 10, 2015|title=Google Creates New Company Called Alphabet, Restructures Stock|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-08-10/google-to-adopt-new-holding-structure-under-name-alphabet-|access-date=August 10, 2015}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/pictures/googles-new-alphabet-from-a-to-z/|bet=Google's new Alphabet, from A to Z (pictures)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200928033538/https://www.cnet.com/pictures/googles-new-alphabet-from-a-to-z/|arxivsáne=September 28, 2020|baspaxana=CNET|qaralǵan sáne=August 12, 2015}}</ref> Burınǵı sıńar kompaniyalarǵa Nest Labs kiredi, ol 2018-jıldıń fevral ayında Google menen biriktirilgen<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2018/02/nest-is-done-as-a-standalone-alphabet-company-merges-with-google/|bet=Nest is done as a standalone Alphabet company, merges with Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201109115045/https://arstechnica.com/gadgets/2018/02/nest-is-done-as-a-standalone-alphabet-company-merges-with-google/|arxivsáne=November 9, 2020|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=February 7, 2018|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=July 24, 2018}}</ref> hám Chronicle Security, ol 2019-jıldıń iyun ayında Google Cloud penen biriktirilgen.<ref>{{Web deregi|url=https://cloud.google.com/blog/topics/inside-google-cloud/the-security-moonshot-joins-google-cloud|bet=Google Cloud + Chronicle: The security moonshot joins Google Cloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190727120911/https://cloud.google.com/blog/topics/inside-google-cloud/the-security-moonshot-joins-google-cloud|arxivsáne=July 27, 2019|avtor=Kurian|at=Thomas|sáne=June 27, 2019|jumıs=Inside Google Cloud|qaralǵan sáne=July 27, 2019}}</ref> Sidewalk Labs 2021-jılı bas direktor Daniel L. Doktorovtıń ALS diagnozı gúmanlanıp kompaniyadan ketiwinen keyin Google quramına qosıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/12/16/22840028/sidewalk-labs-google-doctoroff-health-toronto-quayside|bet=Sidewalk Labs will be folded into Google as CEO steps down for health reasons|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211217011820/https://www.theverge.com/2021/12/16/22840028/sidewalk-labs-google-doctoroff-health-toronto-quayside|arxivsáne=December 17, 2021|avtor=Lyons|at=Kim|sáne=December 16, 2021|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=December 17, 2021}}</ref> 2021-jıldıń yanvar ayında Loon LLC bas direktorı Alaster Vestgart blog jazbasında<ref>{{Web deregi|url=https://medium.com/@awestgarthloon|bet=Alastair Westgarth|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210122194829/https://medium.com/@awestgarthloon|arxivsáne=January 22, 2021|qaralǵan sáne=January 22, 2021}}</ref> kompaniyanıń jabılatuǵının ayttı, sebep retinde masshtablanatuǵın hám turaqlı biznes modeldiń joqlıǵın kórsetti. 2021-jıldıń iyul ayında Alphabet Xten bólinip shıqqan Intrinsic atlı jańa [[robototexnika]] programmalıq támiynatı kompaniyasın járiyaladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2021/07/23/alphabet-intrinsic-robotics-software-company.html|bet=Alphabet launches new robotics software company Intrinsic|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210723171417/https://www.cnbc.com/2021/07/23/alphabet-intrinsic-robotics-software-company.html|arxivsáne=July 23, 2021|avtor=Bursztynsky|at=Jessica|sáne=July 23, 2021|jumıs=[[CNBC]]|qaralǵan sáne=July 23, 2021}}</ref> 2021-jıldıń noyabr ayında Alphabet Isomorphic Labs dep atalatuǵın jańa kompaniyanı járiyaladı, ol dári-dármaqlardı ashıw ushın [[Jasalma intellekt|jasalma intellektti]] qollanadı hám onı DeepMind bas direktorı Demis Xassabis basqaradı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2021/11/05/isomorphic-labs-deepmind-ceo-to-lead-new-alphabet-drug-discovery-lab.html|bet=Google-parent Alphabet has set up a new lab that will use A.I. to try to discover new drugs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211105102034/https://www.cnbc.com/2021/11/05/isomorphic-labs-deepmind-ceo-to-lead-new-alphabet-drug-discovery-lab.html|arxivsáne=November 5, 2021|avtor=Shead|at=Sam|sáne=November 5, 2021|jumıs=[[CNBC]]|qaralǵan sáne=November 9, 2021}}</ref> == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ [[Kategoriya:Alphabet Inc.]] mjv0xvgqvbmxpe4rilllgh1c7pyo2cr 0 24964 121730 119004 2025-06-21T16:42:17Z Bekan88 11311 121730 wikitext text/x-wiki '''Google Free Zone''' – bul [[Google]] Internet kompaniyası tárepinen mobil telefonǵa tiykarlanǵan Internet-provayderler menen birgelikte ámelge asırılǵan global baslama bolıp, onda provayderler [[Google Search]], [[Gmail]] hám Google+ sıyaqlı ayırım Google ónimlerine kiriw ushın maǵlıwmat (trafik) tólemlerinen (nol-tarif dep te ataladı) bas tartadı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.google.com/intl/en_us/mobile/landing/freezone/|bet=Free Zone powered by Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140502232259/http://www.google.com/intl/en_us/mobile/landing/freezone/|arxivsáne=May 2, 2014|qaralǵan sáne=January 15, 2014}}</ref> Bul xızmetten paydalanıw ushın paydalanıwshılardan Google akkauntı hám internetke jalǵanıw imkaniyatı bar telefon bolıwı talap etilgen.<ref>{{Web deregi|url=http://wap.globe.com.ph/freezone-faqs|bet=GOOGLE FREE ZONE FAQs - globe.com.ph|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170301182432/http://wap.globe.com.ph/freezone-faqs|arxivsáne=2017-03-01|til=en-US|jumıs=wap.globe.com.ph|qaralǵan sáne=2017-03-01}}</ref> == Tariyxı == * Noyabr 2012: Google Free Zone Google tárepinen 2012-jıl 8-noyabrde járiyalandı, [[Filippin|Filippinde]] Globe Telecom menen birgelikte iske qosıldı, eksperimentlik basqıshı 2013-jıl 31-martqa shekem dawam etiwi jobalastırıldı.<ref>{{Web deregi|url=http://filsupport.com/in-the-news/google-and-globe-launched-free-zone-in-the-philippines/|bet=Google and Globe Launched Free Zone in the Philippines|baspaxana=Filsupport|qaralǵan sáne=January 15, 2014}}</ref> [[Qubla Afrika Respublikası|Qubla Afrikadaǵı]] Telkom Mobile, sol waqıtta 8ta brendi astında belgili bolǵan, 2012-jıl 13-noyabrden baslap Google Free Zone xızmetin usındı, biraq 2013-jıl 31-mayda xızmetti toqtattı.<ref>{{Web deregi|url=http://mybroadband.co.za/news/internet/79371-free-zone-powered-by-google-is-no-more.html|bet=Free Zone powered by Google is no more|jumıs=mybroadband|qaralǵan sáne=15 November 2014}}</ref> * Aprel 2013: Shri-Lankada Dialog mobil tarmaǵında iske qosıldı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.dialog.lk/news/dialog-and-google-team-up-to-launch-free-zone/|bet=Dialog and Google team up to launch Free Zone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141129024443/http://www.dialog.lk/news/dialog-and-google-team-up-to-launch-free-zone/|arxivsáne=29 November 2014|qaralǵan sáne=15 November 2014}}</ref> * Iyun 2013: Google [[Hindstan|Hindstanda]] Airtel mobil Internet-provayderi menen birgelikte,<ref>{{Web deregi|url=http://www.ciol.com/ciol/news/190657/with-airtel-googles-free-zone-access-web-pages-free|bet=With Airtel and Google's Free Zone, access Web pages free|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160505093257/http://www.ciol.com/ciol/news/190657/with-airtel-googles-free-zone-access-web-pages-free|arxivsáne=May 5, 2016|sáne=June 26, 2013|baspaxana=[[ciol.com]]|qaralǵan sáne=January 15, 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.gogi.in/airtel-google-free-zone-access.html|bet=How to use Airtel Free Zone and access Google services for free|avtor=Rana|at=Gogi|sáne=June 27, 2013|qaralǵan sáne=January 15, 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.techcabal.com/airtel-google-free-zone/|bet=Google Offers Airtel Customers Free Internet|avtor=Matuloko|at=Muyiwa|sáne=December 20, 2013|baspaxana=Tech Cabal|qaralǵan sáne=January 15, 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.airtel.in/free-zone/|bet=airtel free zone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140116104000/http://www.airtel.in/free-zone/|arxivsáne=January 16, 2014|sáne=June 26, 2013|baspaxana=[[AirTel]]|qaralǵan sáne=January 15, 2014}}</ref> hám [[Tailand|Tailandta]] AIS tarmaǵında Google Free Zone xızmetin iske qostı. * Dekabr 2013: Airtel [[Nigeriya|Nigeriyadaǵı]] óz xızmetlerine Google Free Zone-dı keńeytti.<ref>{{Web deregi|url=http://africa.airtel.com/wps/wcm/connect/africarevamp/nigeria/Home/personal/Internet/Services/freezone/|bet=airtel Free Zone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140617184631/http://www.africa.airtel.com/wps/wcm/connect/africarevamp/nigeria/Home/personal/Internet/Services/freezone/|arxivsáne=June 17, 2014|sáne=December 17, 2013|qaralǵan sáne=January 15, 2014}}</ref> * Mart 2014: [[Keniya|Keniyadaǵı]] Safaricom 60 kúnlik reklamalıq Free Zone akciyasın iske qostı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.biztechafrica.com/article/safaricom-offers-free-google/7845/|bet=Safaricom offers free Google|jumıs=Biztech Africa|qaralǵan sáne=15 November 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.safaricom.co.ke/annualreport_2014/public/downloads/STAYING%20AHEAD%20OF%20THE%20CURVE.pdf|bet=Staying ahead of the curve}}</ref> == Qabıllaw hám tásiri == Bir qatar Internet sholıwshıları Google Free Zone-dı Facebook Zero-dan ilhamlanǵan hám oǵan potencial básekiles sıpatında qaradı.<ref>{{Web deregi|url=http://googlesystem.blogspot.com/2012/10/google-free-zone.html|bet=Google Free Zone|sáne=October 25, 2012|baspaxana=Google Operating System blog (not affiliated with Google)|qaralǵan sáne=January 15, 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.jana.com/blog/google-free-zone-googles-challenge-to-facebook-zero/|bet=Google Free Zone: Google's Challenge to Facebook Zero|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140125060843/http://www.jana.com/blog/google-free-zone-googles-challenge-to-facebook-zero/|arxivsáne=January 25, 2014|sáne=December 3, 2012|baspaxana=Jana Mobile Inc.|qaralǵan sáne=January 15, 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.innovation-series.com/2013/02/19/google-free-zone-and-facebook-zero-products-targeting-developing-populations/|bet=Google 'Free Zone' and Facebook 'Zero': Products Targeting Developing Populations|avtor=Deibert|at=April|sáne=February 19, 2013|baspaxana=Innovation Series|qaralǵan sáne=January 15, 2014}}</ref> [[Chili|Chilidiń]] Telekommunikaciyalar boyınsha kishi xatkerligi (Subsecretaria de Telecomunicaciones) Wikipedia Zero, Facebook Zero hám Google Free Zone sıyaqlı mobil maǵlıwmat tutınıwın subsidiyalaytuǵın nol-tarifli xızmetler tarmaq neytraliteti nızamların buzadı dep sheshim shıǵardı hám bul ámeliyat 2014-jıl 1-iyunge shekem toqtatılıwı kerek dep qarar qabıl etti.<ref>{{Web deregi|url=http://techpresident.com/news/wegov/25090/face-chile-net-neutrality-v-human-right-facebook-wikipedia|bet=Face Off in Chile: Net Neutrality v. Human Right to Facebook & Wikipedia|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140705155029/http://techpresident.com/news/wegov/25090/face-chile-net-neutrality-v-human-right-facebook-wikipedia|arxivsáne=July 5, 2014|avtor=McKenzie|at=Jessica|sáne=June 2, 2014|qaralǵan sáne=July 2, 2014}}</ref> == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ r7v76qycswmf7khtdfxmgdx8xmwplx6 0 25151 121731 120485 2025-06-21T16:43:53Z Bekan88 11311 121731 wikitext text/x-wiki '''Schema.org''' – bul [[Veb-bet|veb-betlerde]] strukturalıq maǵlıwmat belgilewin paydalanıw ushın (mikromaǵlıwmatlar, RDFa yamasa JSON-LD formasında) hújjetlestiriw hám kórsetpeler járiyalanatuǵın anıqlama [[Veb-sayt|veb-saytı]]. Onıń tiykarǵı maqseti – veb-masterler tárepinen belgili bir qızıqlı tema haqqında bay nátiyjeler (izlew sisteması nátiyjelerinde vizual maǵlıwmatlar yamasa infografikalıq kesteler túrinde kórsetiledi) jaratıw ushın paydalanılatuǵın [[HTML]] teglerin standartlastırıw.<ref>{{Web deregi|url=https://www.w3.org/community/meat/2016/02/04/more-about-our-mission/|bet=About schema.org initiative|baspaxana=W3C|qaralǵan sáne=28 June 2018}}</ref> Bul semantikalıq veb joybarınıń bir bólegi bolıp, ol hújjet belgilew kodların adamlar hám mashinalar ushın kóbirek oqılatuǵın hám mánili etiwdi maqset etedi. == Tariyxı == Schema.org – bul 2011-jıldıń 2-iyunında Bing, [[Google]] hám [[Yahoo!]]<ref>{{Web deregi|url=https://schema.org/|bet=Home - schema.org|jumıs=schema.org|qaralǵan sáne=2025-02-14}}</ref> (sol waqıtta dúnyadaǵı eń úlken izlew sistemalarınıń operatorları)<ref>{{Web deregi|url=http://gs.statcounter.com/#search_engine-ww-monthly-201010-201012|bet=Top 5 Search Engines from Oct to Dec 10|baspaxana=StatCounter|qaralǵan sáne=17 January 2011}}</ref> tárepinen [[Veb-bet|veb-betlerde]] strukturalıq maǵlıwmat belgilewi ushın ulıwma sxemalar toplamın jaratıw hám qollaw maqsetinde baslanǵan iniciativa. 2011-jıldıń noyabrinde [[Yandex]] (onıń izlew sisteması [[Rossiya|Rossiyada]] eń úlkeni) baslamaǵa qosıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2011/11/01/yandex-joins-google-yahoo-and-bing-to-collaborate-on-schema-org/|bet=Yandex joins Google, Yahoo! and Bing to collaborate on Schema.org - TechCrunch|avtor=nate451|qaralǵan sáne=6 July 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://blog.schema.org/2011/11/yandex-now-supports-schemaorg-markup.html|bet=Yandex now supports schema.org markup|jumıs=blog.schema.org|qaralǵan sáne=6 July 2017}}</ref> Olar veb-sayt mazmunın ózi haqqında metamaǵlıwmatlar menen belgilew ushın schema.org sózligin Mikromaǵlıwmatlar, RDFa yamasa JSON-LD formatları<ref>{{Web deregi|url=http://schema.org/docs/gs.html|bet=Getting Started - schema.org|jumıs=schema.org|qaralǵan sáne=6 July 2017}}</ref> menen birge paydalanıwdı usınıs etedi. Bunday belgilew izlew sisteması órmekshileri hám basqa parserler tárepinen tanıla aladı, solay etip saytlardıń mánisine kiriwge ruqsat beredi (Semantikalıq Vebti kóriń). Baslama sonday-aq qosımsha qásiyetlerdi qosıw ushın keńeytiw mexanizmin táriyipleydi.<ref name="Extension">{{Web deregi|url=http://www.schema.org/docs/extension.html|bet=Extending Schemas|sáne=2011-06-02|jumıs=schema.org|qaralǵan sáne=2 June 2011}}</ref> 2012-jılı GoodRelations [[Ontologiya|ontologiyası]] Schema.org qa integraciyalandı.<ref>{{Web deregi|url=http://blog.schema.org/2012/11/good-relations-and-schemaorg.html|bet=Good Relations and Schema.org|jumıs=blog.schema.org|qaralǵan sáne=6 July 2017}}</ref> Iniciativanıń jámiyetlik talqılawı kóbinese W3C jámiyetlik sózlikler pochta diziminde ótedi.<ref name="Discussion">{{Web deregi|url=http://lists.w3.org/Archives/Public/public-vocabs/|bet=W3C web vocabularies mailing list|sáne=2013-07-22|jumıs=w3.org|qaralǵan sáne=22 July 2013}}</ref> Schema.org taǵı sózliktiń kóp bólegi mikroformatlar, FOAF hám OpenCyc sıyaqlı burınǵı formatlardan ilhamlanǵan.<ref name="FAQ">{{Web deregi|url=http://www.schema.org/docs/faq.html|bet=FAQ|jumıs=schema.org|qaralǵan sáne=2 June 2011}}</ref> Mikroformatlar, onıń eń ústem wákili hCard penen birge, (2015-jıl boyınsha) vebte keń járiyalanıwdı dawam ettirmekte, al Schema.org tıń jaylastırılıwı 2012 hám 2014-jıllar arasında aytarlıqtay arttı.<ref>{{Web deregi|url=http://webdatacommons.org/structureddata|bet=Web Data Commons – RDFa, Microdata, and Microformat Data Sets -- Extracting Structured Data from the Common Web Crawl|sáne=2015-04-13|jumıs=3.1. Extraction Results from the December 2014 Common Crawl Corpus|qaralǵan sáne=2015-04-13}}</ref> 2015-jılı<ref>{{Web deregi|url=https://webmasters.googleblog.com/2015/03/easier-website-development-with-web.html|bet=Easier website development with Web Components and JSON-LD|sáne=2015-03-09}}</ref> Google JSON-LD formatın qollawdı basladı hám 2017-jıldıń sentyabrinen baslap múmkin bolǵansha strukturalıq maǵlıwmatlar ushın JSON-LD nı paydalanıwdı usındı.<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/search/docs/guides/intro-structured-data#structured-data-format|bet=Introduction to Structured Data|sáne=2017-09-13}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.youtube.com/watch?v=idEX5SA9M8M&list=PLptu98aBkH88ri7cq6-jH-8m6QvLFP7Wk|bet=How to add Schema Markup Data JSON-LD|sáne=2019-09-06|jumıs=[[YouTube]]}}</ref> Schema.org tı paydalanıwdıń artıqmashlıqlarına qaramastan, 2016-jıl boyınsha qabıl etiw sheklengen bolıp qaldı. 2016-jılı AQSHta jaylasqan 300 marketing agentligi hám tarmaqlar boyınsha B2C reklama beriwshiler arasında ótkerilgen soraw tek 17% qabıl etiwdi kórsetti.<ref>{{Web deregi|url=https://advertiseonbing.blob.core.windows.net/blob/bingads/media/library/insight/prioritize-search-to%20boost-roi/forrester-prioritize-search-whitepaper.pdf?ext=.pdf|bet=Prioritize Search To Maximize ROI Of Marketing|sáne=2017-01-01}}</ref> 2024-jıl boyınsha 45 millionnan aslam veb domen óz veb-betlerinde sxema belgilewin paydalanǵan.<ref>{{Web deregi|url=https://schema.org/|bet=Schema.org - Schema.org|jumıs=schema.org|qaralǵan sáne=2025-02-14}}</ref> Eskirgen<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/search/blog/2020/12/structured-data-testing-tool-update|bet=An update on the Structured Data Testing Tool {{!}} Google Search Central Blog|til=en|jumıs=Google for Developers|qaralǵan sáne=2024-07-02}}</ref> Google Strukturalıq maǵlıwmatlardı testlew quralı yamasa jaqında shıqqan<ref>{{Web deregi|url=https://webmasters.googleblog.com/2020/07/rich-results-test-out-of-beta.html|bet=The Rich Results Test is out of beta|jumıs=webmasters.googleblog.com|qaralǵan sáne=25 August 2020}}</ref> Google Bay nátiyjeler test quralı,<ref>{{Web deregi|url=https://search.google.com/test/rich-results|bet=Rich Result Tool|jumıs=www.google.com|qaralǵan sáne=28 July 2020}}</ref> Schema.org Belgilew validatorı,<ref>{{Web deregi|url=https://validator.schema.org|bet=Schema Markup Validator|jumıs=validator.schema.org|qaralǵan sáne=2024-07-02}}</ref> Yandex Mikroformat validatorı,<ref>{{Web deregi|url=http://webmaster.yandex.ru/microtest.xml|bet=Микроразметка — Яндекс.Вебмастер|jumıs=webmaster.yandex.ru|qaralǵan sáne=6 July 2017}}</ref> hám Bing Belgilew validatorı<ref>{{Web deregi|url=http://www.bing.com/toolbox/markup-validator|bet=Bing - Markup Validator|jumıs=www.bing.com|qaralǵan sáne=6 July 2017}}</ref> sıyaqlı validatorlar sxemalar hám Mikromaǵlıwmatlar menen belgilengen maǵlıwmatlardıń durıslıǵın testlew ushın paydalana aladı. Jaqında [[Google Search Console]] (burınǵı vebmaster quralları) parsing etilmeytuǵın strukturalıq maǵlıwmatlar ushın esabat bólimin támiyinledi. Eger veb-sayttaǵı qanday da bir Schema kodı nadurıs bolsa, ol bul esabatta kórinedi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.sqdigital.co.uk/seo/what-is-schema-markup-and-how-structured-data-can-benefit-your-business/|bet=What is Schema Mark Up and How Can it Benefit Your Business|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210818230530/https://www.sqdigital.co.uk/seo/what-is-schema-markup-and-how-structured-data-can-benefit-your-business/|arxivsáne=2021-08-18|sáne=2019-12-04|qaralǵan sáne=2021-08-18}}</ref> Organization hám Person sıyaqlı ayırım sxema belgilewleri ádette Googledıń Bilim grafigi tárepinen qaytarılǵan izlew nátiyjelerine tásir etiw ushın paydalanıladı.<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/structured-data/customize/social-profiles|bet=Specify your social profiles to Google|jumıs=Google Developers|qaralǵan sáne=2015-06-25}}</ref> == Sxema túrleri == Schema sózligi túrler toplamların óz ishine aladı, olardıń hár birinde aldın ala belgilengen sanawlar hám Maǵlıwmat túrleri arqalı súwretleniwi múmkin bolǵan baylanıslı metamaǵlıwmat qásiyetleri bar. Túrler schema.org tárepinen basqarıladı hám turaqlı túrde jańalanadı, 2025-jıldıń fevral ayı boyınsha 800 den aslam sxema túrleri bar.<ref>{{Web deregi|url=https://schema.org/docs/schemas.html|bet=Schemas - Schema.org|jumıs=schema.org|qaralǵan sáne=2025-02-14}}</ref> Veb-betlerde Schema paydalanıp belgileniwi múmkin bolǵan bir qatar temalar hám elementler bar, mısallar tómendegilerdi óz ishine aladı: * Maqala * Navigaciyalaw * Kurs * Waqıya * Kóp beriletuǵın sorawlar * Jergilikli biznes * Logotip * Film * Ónim * Recept * Sholıw * Video == Mısallar == === Mikromaǵlıwmatlar === Tómende Schema.org sxemaları hám mikromaǵlıwmatlardı paydalanıp film hám onıń rejissyorı haqqındaǵı informaciyanı qalay belgilewdiń mısalı<ref>{{Web deregi|url=http://schema.org/docs/gs.html#microdata_itemscope_itemtype|bet=Getting Started - schema.org|jumıs=schema.org|qaralǵan sáne=6 July 2017}}</ref> keltirilgen. Maǵlıwmatlardı belgilew ushın <code>itemtype</code> atributı sxemanıń URL i menen birge paydalanıladı. <code>itemscope</code> atributı itemtype tiń qollanıw sheńberin anıqlaydı. Házirgi elementtiń túri itemprop atributın paydalanıp anıqlanıwı múmkin.<syntaxhighlight lang="html"><div itemscope itemtype="http://schema.org/Movie"> <h1 itemprop="name">Avatar</h1> <div itemprop="director" itemscope itemtype="http://schema.org/Person"> Rejissyor: <span itemprop="name">Djeyms Kemeron</span> (tuwılǵan <time itemprop="birthDate" datetime="1954-08-16">16 avgust 1954</time>) </div> <span itemprop="genre">Ilimiy fantastika</span> <a href="../movies/avatar-theatrical-trailer.html" itemprop="trailer">Treyler</a> </div></syntaxhighlight> === RDFa 1.1 Lite === <syntaxhighlight lang="html"><div vocab="http://schema.org/" typeof="Movie"> <h1 property="name">Avatar</h1> <div property="director" typeof="Person"> Rejissyor: <span property="name">Djeyms Kemeron</span> (tuwılǵan <time property="birthDate" datetime="1954-08-16">16 avgust 1954</time>) </div> <span property="genre">Ilimiy fantastika</span> <a href="../movies/avatar-theatrical-trailer.html" property="trailer">Treyler</a> </div></syntaxhighlight> === JSON-LD === <syntaxhighlight lang="html"> <script type="application/ld+json"> { "@context": "http://schema.org/", "@type": "Movie", "name": "Avatar", "director": { "@type": "Person", "name": "Djeyms Kemeron", "birthDate": "1954-08-16" }, "genre": "Ilimiy fantastika", "trailer": "../movies/avatar-theatrical-trailer.html" } </script> </syntaxhighlight> == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ k8buiudgdgxhb8t6ki79r59jsp6luh1 0 25223 121727 121150 2025-06-21T16:40:23Z Bekan88 11311 121727 wikitext text/x-wiki '''Google Books''' (burın '''Google Book Search, Google Print''' hám kod atı '''Project Ocean''' dep atalǵan)<ref>{{Web deregi|url=http://www.businessinsider.com/google-books-2013-12|bet=An Inside Look At One Of Google's Most Controversial Projects|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171021164705/http://www.businessinsider.com/google-books-2013-12|arxivsáne=21 October 2017|avtor=Love|at=Dylan|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=21 October 2017}}</ref> — [[Google]] tárepinen skanerlengen, optikalıq belgilerdi tanıw (OCR) arqalı tekstke aylandırılǵan hám onıń cifrlı maǵlıwmatlar bazasında saqlanǵan kitaplar menen jurnallardıń tolıq tekstin izleytuǵın Google xızmeti. Kitaplar yamasa baspashılar hám avtorlar tárepinen Google Books Partner Program arqalı, yaki Googledıń kitapxana sheriklesleri tárepinen Library Project arqalı usınıladı. Sonıń menen bir qatarda, Google bir qatar jurnal baspashıları menen olardıń arxivlerin cifrlastırıw boyınsha sheriklik ornattı.<ref name="magazines">{{Web deregi|url=https://support.google.com/books/answer/116502?hl=en-IN&ref_topic=4359341|bet=About Magazines search|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150514114726/https://support.google.com/books/answer/116502?hl=en-IN&ref_topic=4359341|arxivsáne=14 May 2015|jumıs=Google Books Help|qaralǵan sáne=13 January 2015}}</ref> Publisher Program dáslep 2004-jıldıń oktyabr ayında Frankfurt kitap yarmarkasında usınılǵanda Google Print dep atalǵan edi. Kitapxana sherikleriniń toplamlarındaǵı shıǵarmalardı skanerlep, olardı cifrlı inventarǵa qosatuǵın Google Books Library Project haqqında 2004-jıldıń dekabr ayında járiyalandı. Google Books baslaması adamzat biliminiń eń úlken onlayn jıyındısına aylanıwı múmkin bolǵan dereklerge burın bolmaǵan kiriw múmkinshiligin beriw potencialı<ref>{{Web deregi|url=http://www.ala.org/ala/alonline/techspeaking/2006columnsa/techJan2006.cfm|bet=Is This the Renaissance or the Dark Ages?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070403083647/http://www.ala.org/ala/alonline/techspeaking/2006columnsa/techJan2006.cfm|arxivsáne=2007-04-03|avtor=Pace|at=Andrew K.|sáne=January 2006|jumıs=American Libraries|baspaxana=[[American Library Association]]|qaralǵan sáne=2007-04-11}}</ref> hám bilimdi demokratiyalastırıwdı alǵa ilgerletkeni ushın itibarǵa ılayıq boldı. Degen menen, ol avtorlıq huqıqtı buzıw potencialı hám OCR processi arqalı skanerlengen tekstlerge kirgizilgen kóp qátelerdi dúzetiw ushın redaktorlawdıń joqlıǵı sebepli sınǵa alındı. 2019-jıldıń oktyabr ayında Google Bookstıń 15 jıllıǵın bayramlaǵan Google skanerlengen kitaplar sanınıń 40 millionnan asqanın xabarladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.blog.google/products/search/15-years-google-books/|bet=15 years of Google Books|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200929212731/https://www.blog.google/products/search/15-years-google-books/|arxivsáne=29 September 2020|sáne=17 October 2019|qaralǵan sáne=20 October 2019}}</ref> Google 2010-jılı dúnyada shama menen 130 million túrli atama bar ekenin anıqladı hám olardıń hámmesin skanerlewdi maqset etkenin bildirdi. Biraq, amerikalı akademiyalıq kitapxanalardaǵı skanerlew processi 2000-jıllardan baslap ástelesti.<ref>{{Jurnal deregi |date=11 September 2015 |title=What Ever Happened to Google Books? |url=https://www.newyorker.com/business/currency/what-ever-happened-to-google-books |url-status=live |magazine=[[The New Yorker]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20200412002843/https://www.newyorker.com/business/currency/what-ever-happened-to-google-books |archive-date=12 April 2020 |access-date=20 February 2020}}</ref> Google Booktıń skanerlew háreketleri sudlasıwlarǵa sebep boldı, sonıń ishinde AQSHtaǵı Authors Guild v. Google toparlıq shaǵım isi bar, ol Google paydasına sheshildi (tómenge qarań). Bul AQSHta jetim shıǵarmalar ushın avtorlıq huqıq ámeliyatların ózgertiwge jaqın kelgen úlken is boldı. Kaliforniya universiteti, Berkli hám Nortistern universitetiniń biznes mektepleri ilimpazları tárepinen 2023-jılı ótkerilgen izertlew Google Bookstıń kitaplardı cifrlastırıwı kitaplardıń fizikalıq versiyalarınıń satılıwın arttırǵanın anıqladı. == Detallar == Google Books nátiyjeleri ulıwma [[Google Search|Google Searchte]] de, arnawlı Google Books izlew veb-saytında da (books.google.com) kórinedi. Izlew sorawlarına juwap retinde, Google Books paydalanıwshılarǵa, eger kitap avtorlıq huqıqtan azat bolsa yamasa avtorlıq huqıq iyesi ruqsat bergen bolsa, izlew sózleri bar kitaplardıń tolıq betlerin kóriwge múmkinshilik beredi. Eger Google kitaptıń ele de avtorlıq huqıq astında ekenine isense, paydalanıwshı izlew sózleri átirapındaǵı tekst «úzindilerin» kóredi. Kitap tekstindegi izlew sózleriniń barlıq orınları sarı tús penen belgilenip kórsetiledi. Google Booksta tórt kiriw dárejesi qollanıladı: * '''Tolıq kórinisi:''' Ulıwma paydalanıw ushın ashıq bolǵan kitaplar «tolıq kóriniske» iye hám olardı biypul júklep alıwǵa boladı. Partner Program arqalı alınǵan basılıp atırǵan kitaplar da, eger baspashı ruqsat bergen bolsa, tolıq kóriniste qoljetimli boladı, biraq bul siyrek ushırasadı. * '''Aldın ala kóriw:''' Ruqsat berilgen basılıp atırǵan kitaplar ushın kóriwge bolatuǵın betler sanı hár qıylı kiriw sheklewleri hám qáwipsizlik ilajları tiykarında belgilengen «aldın ala kóriw» menen sheklengen, olardıń ayırımları paydalanıwshını qadaǵalawǵa tiykarlanǵan. Ádette, baspashı aldın ala kóriw ushın qoljetimli bolǵan kitaptıń procentin belgiley aladı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.kuro5hin.org/story/2005/3/7/95844/59875|bet=Google's Cookie and Hacking Google Print|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210126201516/http://www.kuro5hin.org/story/2005/3/7/95844/59875|arxivsáne=2021-01-26|avtor=Duffy|at=Greg|sáne=March 2005|jumıs=[[Kuro5hin]]|qaralǵan sáne=2006-11-28}}</ref> Paydalanıwshılarǵa kitaptıń aldın ala kóriw bólimin kóshirip alıw, júklep alıw yamasa basıp shıǵarıw sheklengen. Betlerdiń tómengi bóliminde «Avtorlıq huqıq penen qorǵalǵan material» degen suw belgi payda boladı. Partner Program arqalı alınǵan barlıq kitaplar aldın ala kóriw ushın qoljetimli. * '''Úzindi kórinisi:''' «Úzindi kórinisi» – izlew sózi átirapındaǵı eki-úsh qatar tekst – Googleda avtorlıq huqıq iyesiniń aldın ala kóriwdi kórsetiw ushın ruqsatı bolmaǵan jaǵdaylarda kórsetiledi. Bul Google iyesin anıqlay almaǵanı yamasa iyesi ruqsat beriwden bas tartqanı sebepli bolıwı múmkin. Eger izlew sózi kitapta kóp márte payda bolsa, Google úshten kóp emes úzindi kórsetedi, solay etip paydalanıwshınıń kitaptıń kóp bólegin kóriwiniń aldın aladı. Sonday-aq, Google sózlikler sıyaqlı ayırım anıqlama kitapları ushın hesh qanday úzindilerdi kórsetpeydi, sebebi hátte úzindilerdi kórsetiw de shıǵarmanıń bazarına zıyan keltiriwi múmkin. Google avtorlıq huqıq nızamı boyınsha úzindi kórinisin kórsetiw ushın hesh qanday ruqsat talap etilmeydi dep esaplaydı. * '''Aldın ala kóriw joq:''' Google jáne cifrlastırılmaǵan kitaplar ushın izlew nátiyjelerin kórsetedi. Bul kitaplar skanerlenbegeni sebepli, olardıń teksti izlew ushın qoljetimli emes hám tek metamaǵlıwmatlar, mısalı ataması, avtorı, baspashısı, betler sanı, ISBN, teması hám avtorlıq huqıq haqqında maǵlıwmat, ayırım jaǵdaylarda mazmunı hám kitap qısqasha mazmunı qoljetimli. Bul ámelde onlayn kitapxana katalog kartochkasına uqsaydı. Amerika Baspashılar Associaciyası hám Avtorlar Gildiyası sıyaqlı toparlardıń sını juwabında, Google 2005-jıldıń avgust ayında bas tartıw siyasatın járiyaladı, oǵan muwapıq avtorlıq huqıq iyeleri skanerleniwin qálemeytuǵın atamalar dizimin bere aladı hám bul soraw qabıl etiledi. Kompaniya jáne 2005-jıldıń avgust ayınan 1-noyabrge shekem avtorlıq huqıq penen qorǵalǵan hesh qanday kitaptı skanerlemeytuǵının bildirdi, bul iyelerge qaysı kitaplardı Joybardan shıǵarıp taslawdı sheshiw múmkinshiligin beredi. Solay etip, avtorlıq huqıq iyeleriniń hár qanday shıǵarma boyınsha úsh tańlawı bar: # Ol kitaptı aldın ala kóriw yamasa tolıq kóriw ushın yaǵnıy qoljetimli etiw ushın Partner Programda qatnasa aladı, bul jaǵdayda paydalanıwshı sorawlarına juwap retinde shıǵarmadan betlerdi kórsetiwden alınǵan tabıstı bólisedi. # Ol Googleǵa kitaptı Library Project boyınsha skanerlewge hám paydalanıwshı sorawlarına juwap retinde úzindilerdi kórsetiwge ruqsat bere aladı. # Ol Library Projectten bas tarta aladı, bul jaǵdayda Google kitaptı skanerlemeydi. Eger kitap álleqashan skanerlengen bolsa, Google onıń kiriw dárejesin 'Aldın ala kóriw joq' etip qayta ornatadı. Skanerlengen shıǵarmalardıń kópshiligi endi basılmaydı yamasa kommerciyalıq jaqtan qoljetimli emes. Google kitapxanalardan kitaplar alıwdan tısqarı, baspashılar hám avtorlarǵa óz kitapların járiyalawǵa járdem beriw ushın dúzilgen «Partner Program» arqalı óz baspashı sheriklerinen de kitaplar aladı. Baspashılar hám avtorlar ya kitaptıń EPUB yamasa PDF formatındaǵı cifrlı versiyasın, ya bolmasa basılǵan versiyasın Googleǵa jiberedi, ol Google Booksta aldın ala kóriw ushın qoljetimli boladı. Baspashı aldın ala kóriw ushın qoljetimli bolǵan kitaptıń procentin basqara aladı, minimum 20% bolıwı kerek. Olar jáne kitaptı tolıq kóriwge qoljetimli etiwdi hám hátte paydalanıwshılarǵa PDF versiyasın júklep alıwǵa ruqsat beriwdi tańlay aladı. Kitaplardı jáne Google Playde satıwǵa qoyıwǵa boladı.<ref name="book sources">{{Web deregi|url=https://support.google.com/books/answer/43726?hl=en-IN&ref_topic=4359341|bet=Where do these books come from?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141224075455/https://support.google.com/books/answer/43726?hl=en-IN&ref_topic=4359341|arxivsáne=24 December 2014|jumıs=Google Books Help|qaralǵan sáne=10 November 2014}}</ref> Library Projectten ayırmashılıǵı, bul hesh qanday avtorlıq huqıq máselelerin keltirip shıǵarmaydı, sebebi ol baspashı menen kelisim tiykarında ámelge asırıladı. Baspashı qálegen waqıtta kelisimnen shıǵıwdı tańlay aladı.<ref name="Jonathan">{{Cite journal|url=http://quod.lib.umich.edu/p/plag/5240451.0001.002/--google-library-project-both-sides-of-the-story?rgn=main;view=fulltext|title=The Google Library Project: Both Sides of the Story|first=Jonathan|last=Band|date=2006|access-date=2015-01-26}}</ref> Google Books kóp kitaplar ushın dáslepki bet nomerlerin kórsetedi. Biraq, Tim Parks 2014-jılı The New York Review of Booksta jazǵanınday, Google kóp jańa basılımlar ushın (múmkin Partner Program arqalı alınǵanlar) bet nomerlerin kórsetiwdi toqtatqan, «shaması baspashılar menen birgelikte, dárek sіltemelerin tayarlawı kerek bolǵanlardı qaǵaz versiyaların satıp alıwǵa májbúrlew ushın».<ref>{{Web deregi|url=http://www.nybooks.com/blogs/nyrblog/2014/sep/13/references-please/|bet=References, Please|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150207004751/http://www.nybooks.com/blogs/nyrblog/2014/sep/13/references-please/|arxivsáne=7 February 2015|avtor=Parks|at=Tim|sáne=13 September 2014|jumıs=[[The New York Review of Books]]|qaralǵan sáne=26 January 2015}}</ref> == Kitaplardı skanerlew == Joybar 2002-jılı Project Ocean kod atı menen baslandı. Google tiykarshılarınıń biri Larri Peydj bárqulla kitaplardı cifrlastırıwǵa qızıǵıwshılıq kórsetken edi. Ol hám Marissa Mayer 2002-jılı kitap skanerlewdi sınap kórgende, 300 betlik kitaptı cifrlastırıw ushın 40 minut ketken. Biraq kóp ótpey texnologiya skanerlew operatorlarına saatına 6000 betke shekem skanerlewge múmkinshilik beretuǵın dárejege shekem rawajlandı. Google arnawlı skanerlew orayların dúzdi, olarǵa kitaplar júk mashinaları menen tasıldı. Stanciyalar saatına 1,000 bet tezliginde cifrlastıra alatuǵın edi. Kitaplar kitap muqabasın ornında uslap turatuǵın arnawlı islengen mexanikalıq besikke jaylastırıldı, sol waqıtta jaqtılar hám optikalıq ásbaplar toplamı eki ashıq betti skanerledi. Hár betke súwretke túsiriw ushın eki kamera baǵdarlanǵan bolıp, LIDAR aralıq ólshegishi qaǵazdıń iyiliwin súwretke túsiriw ushın kitap betine úsh ólshemli lazer torın qaplaytuǵın edi. Adam operator betlerdi qolı menen awdarıp, súwretke túsiriw ushın ayaq pedalın paydalanatuǵın edi. Betlerdi tegislew yamasa olardı quramalı durıslaw zárúrligi bolmaǵanlıqtan, Google sisteması tek ájayıp nátiyjelilikke hám tezlikke erisken emes, al jáne názik toplamlardı artıq uslawdan qorǵawǵa járdem berdi. Keyin, qopal súwretler úsh basqıshlı procesten ótti: birinshi, deformaciyanı saplastırıw algoritmleri betlerdiń iyiliwin dúzetiw ushın LIDAR maǵlıwmatların paydalandı. Keyin, optikalıq belgilerdi tanıw (OCR) programmalıq támiynatı qayta islenbegen súwretlerdi tekstke aylandırdı hám, aqırında, algoritmlerdiń jáne bir basqıshı bet nomerlerin, dárek sіltemelerin, illyustraciyalar hám diagrammalardı ajıratıp aldı. Kitaplardıń kóbisi saatına 1,000 bet tezliginde arnawlı Elphel 323 kamerası<ref>{{Web deregi|url=http://googlecode.blogspot.co.uk/2007/08/weekly-google-code-roundup-for-august.html|bet=Weekly Google Code Roundup for August 10th|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200807082840/http://googlecode.blogspot.com/2007/08/weekly-google-code-roundup-for-august.html|arxivsáne=7 August 2020|avtor=Almaer|at=Dion|sáne=11 August 2007|jumıs=Google Code|qaralǵan sáne=27 August 2013}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.embuildsw.com/TedMerrill_Resume.html|bet=Resume of Ted Merrill, Software Engineer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060103212258/http://www.embuildsw.com/TedMerrill_Resume.html|arxivsáne=3 January 2006|qaralǵan sáne=27 August 2013}}</ref> paydalanılıp skanerlenedi.<ref name="nyt">{{Cite news|first=Kevin|last=Kelly|title=Scan This Book!|url=https://www.nytimes.com/2006/05/14/magazine/14publishing.html|date=May 14, 2006|access-date=2008-03-07}}</ref> Googleǵa 2009-jılı berilgen patent Google kitaptaǵı betlerdiń iyiliwin avtomatlı túrde dúzetiw ushın eki kamera hám infraqızıl jaqtını paydalanatuǵın innovaciyalıq kitap skanerlew sistemasın islep shıqqanın ashtı. Hár bettiń 3D modelin dúzip, keyin onı «deformaciyadan saplastırıp», Google betlerdi haqıyqattan tegis etpey-aq tegis kórinetuǵın etip kórsete aladı, bul úlken kólemli skanerlew ushın nátiyjesiz bolǵan hár bir betti jeke tegislew ushın muqabadan ajıratıw yamasa áynek plastinalar sıyaqlı buzıwshı usıllardı paydalanıwdı talap etedi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/patent-reveals-googles-book-scanning-advantage/|bet=Patent reveals Google's book-scanning advantage|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200715080054/https://www.cnet.com/news/patent-reveals-googles-book-scanning-advantage/|arxivsáne=15 July 2020|avtor=Shankland|at=Stephen|sáne=4 May 2009|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=20 February 2020}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.npr.org/blogs/library/2009/04/the_granting_of_patent_7508978.html|title=The Secret Of Google's Book Scanning Machine Revealed|first=Maureen|last=Clements|date=30 April 2009|access-date=5 April 2018}}</ref> Google reńli maǵlıwmatlardı jaqsıraq keńislikli ajıratımlılıq paydasına qaldırıwdı sheshti, sebebi sol waqıttaǵı avtor huqıqınan azat bolǵan kitaplardıń kópshiligi reńsiz edi. Hár bir bet súwreti tekst hám illyustraciya aymaqların ajıratatuǵın algoritmlerden ótkerildi. Tekst aymaqları tolıq tekstli izlewdi ámelge asırıw ushın OCR arqalı qayta islendi. Google tómen tezliktegi internet paydalanıwshıları kire alıwı ushın joqarı súwret sapasın saqlap, fayl kólemlerin minimal dárejede uslap turıwǵa umtılıp, optimal qısıw texnikaların islep shıǵıwǵa ádewir resurslardı jumsadı.<ref>{{Cite journal|title=Mass book digitization: The deeper story of Google Books and the Open Content Alliance|url=https://journals.uic.edu/ojs/index.php/fm/article/view/2101|access-date=2022-06-07}}</ref> == Veb-sayt funkcionallıǵı == Hár bir shıǵarma ushın Google Books avtomat túrde sholıwı bar bet jaratadı. Bul bet kitaptan alınǵan maǵlıwmatlardı - onıń baspa maǵlıwmatların, jiyi ushırasatuǵın sózler kartasın, mazmunın - sonday-aq qosımsha materiallardı, mısalı qısqasha mazmunın, oqıwshılar pikirlerin (veb-sayttıń mobil versiyasında oqıw múmkin emes) hám basqa da baylanıslı tekstlerge siltemelerdi kórsetedi. Máselen, betke kirgen adam uqsas janr hám temadaǵı kitaplar dizimin kóriwi múmkin, yamasa kitap haqqında házirgi izertlewler dizimin kóriwi múmkin. Bunnan tısqarı, bul kontent [[Google Akkaunt|Google akkauntına]] kirgen paydalanıwshılar ushın interaktiv imkaniyatlardı usınadı. Olar bibliografiyalıq maǵlıwmatlar hám citatalardı standart formatlarda eksportlay aladı, óz pikirlerin jaza aladı, onı óz kitapxanasına qosıp, belgi qoyıw, shólkemlestiriw hám basqa adamlar menen bólisiw múmkin.<ref name="Salon">{{Web deregi|url=http://www.salon.com/2010/12/08/google_ebookstore/|bet=Is Google leading an e-book revolution?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170625214147/http://www.salon.com/2010/12/08/google_ebookstore/|arxivsáne=25 June 2017|avtor=Miller|at=Laura|sáne=8 December 2010|jumıs=Salon|qaralǵan sáne=11 January 2015}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/books/answer/75375?topic=9259|bet=My Library FAQ|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141026123451/https://support.google.com/books/answer/75375?topic=9259|arxivsáne=26 October 2014|jumıs=Google Books Help|qaralǵan sáne=6 November 2014}}</ref> Solay etip, Google Books bul interpretaciyalıq elementlerdi hár qıylı dereklerden, sonıń ishinde paydalanıwshılardan, Goodreads sıyaqlı úshinshi tárep saytlarınan hám kóbinese kitaptıń avtorı menen baspasınan jıynaydı.<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/books/answer/53549|bet=Where do you get the information for the 'About this book' page?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150128115704/https://support.google.com/books/answer/53549|arxivsáne=28 January 2015|jumıs=Google Books Help|qaralǵan sáne=14 November 2014}}</ref> Shınında da, avtorlardı óz kitapların júklewge xoshametlew ushın, Google veb-saytqa bir neshe funkciyalardı qostı. Avtorlar keliwshilerge ózleriniń elektron kitabın biypul júklep alıwǵa ruqsat bere aladı, yamasa ózleri satıw bahasın belgiley aladı. Olar ózlerine qolaylı waqıtta arzanlatıwlar usınıp, bahanı ózgertip turıwı múmkin. Sonıń menen birge, eger kitap avtorı ISBN, LCCN yamasa OCLC jazba nomerin qosıwdı tańlasa, xızmet kitaptıń URL mánzilin sonı kirgiziw ushın jańalaydı. Sońınan, avtor siltemeniń yakori sıpatında belgili bir betti ornata aladı. Bul opciya olardıń kitabın ańsat tabıwǵa múmkinshilik beredi. == Ngram Viewer == Ngram Viewer - bul Google Books penen baylanıslı bolǵan, olardıń kitap toplamı boyınsha sózlerdi qollanıw jiyiligin diagrammaǵa túsiretuǵın xızmet. Bul xızmet tariyxshılar hám lingvistler ushın áhmiyetli, sebebi ol hár qıylı dáwirler dawamında sózlerdi qollanıw arqalı insan mádeniyatına ishki kóz taslasıwdı támiyinley aladı. Bul programma onıń metamaǵlıwmatlarındaǵı qáteler sebepli sınǵa ushıraǵan. == Kontent máseleleri hám sın == Tolıq emes hám baspadan shıqpaǵan shıǵarmalardı saqlaw boyınsha belgilengen maqsetiniń skanerlengen maǵlıwmatlardaǵı qáteler hám usınday máselelerdiń sheshilmewi sebepli qáwip astında ekenligi ushın joybar sınǵa alınǵan.<ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/02/06/AR2009020601069.html|title=paidContent.org - The Plot Thickens For E-Books: Google And Amazon Putting More Titles On Mobile Phones|first=Dianne See|last=Morrison|date=6 February 2009|access-date=4 December 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://musictechpolicy.wordpress.com/2009/09/29/google-books-how-bad-is-the-metadata-let-me-count-the-ways/|bet=Google Books: How bad is the metadata? Let me count the ways…|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304105924/https://musictechpolicy.wordpress.com/2009/09/29/google-books-how-bad-is-the-metadata-let-me-count-the-ways/|arxivsáne=4 March 2016|sáne=29 September 2009|jumıs=Music - Technology - Policy|baspaxana=WordPress|qaralǵan sáne=16 April 2016}}</ref> === Skanerlew qáteleri === [[Fayl:Hand_of_Google.png|oñğa|nobaý|Google kitabında skanerlengen qol]] Skanerlew procesi qátelerge jol qoyıwı múmkin. Mısalı, ayırım betler oqılmaytuǵın, tóńkerilgen yamasa nadurıs tártipte bolıwı múmkin. Ilimpazlar hátte mıjılǵan betlerdi, kórinip turǵan bas barmaqlar menen barmaqlardı hám bılǵanǵan yamasa buldırlaǵan súwretlerdi xabarlaǵan.<ref>{{Web deregi|url=http://www.salon.com/2010/12/08/google_ebookstore/|bet=Is Google leading an e-book revolution?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170625214147/http://www.salon.com/2010/12/08/google_ebookstore/|arxivsáne=25 June 2017|avtor=Miller|at=Laura|sáne=8 December 2010|jumıs=Salon|qaralǵan sáne=11 January 2015}}</ref> Bul másele boyınsha, skanerlengen kitaplardıń aqırında Google tárepinen berilgen málimlemede bılay delinedi: ''Eń tiykarǵı dárejedegi cifrlastırıw fizikalıq kitaplardıń bet súwretlerine tiykarlanǵan. Bul kitaptı ePub formatındaǵı fayl túrinde jetkerip beriw ushın biz sol bet súwretlerin alıp, Optikalıq Háriplerdi Tanıw (qısqasha OCR) texnologiyasın paydalanıp tekstti ajıratıp aldıq. Bet súwretlerinen tekstti ajıratıp alıw qıyın injenerlik wazıypa bolıp tabıladı. Fizikalıq kitap betlerindegi daqlar, sánli shriftler, eski shriftler, jırtılǵan betler hám t.b. ajıratıp alınǵan tekstte qátelerge alıp keliwi múmkin. Jetkiliksiz OCR - bet súwretleri toplamınan tekstke tiykarlanǵan kitaplarǵa ótiwdiń aqırǵı maqsetindegi birinshi qıyınshılıq ǵana. Biziń kompyuter algoritmlerimiz jáne avtomat túrde kitaptıń qurılısın anıqlawı kerek (qanday kolontitullar bar, súwretler qay jerge jaylastırılǵan, tekst qosıq pa yamasa qara sóz be hám t.b.). Bunı durıs islew bizge kitaptı dáslepki kitaptıń formatına sáykes etip kórsetiwge múmkinshilik beredi. Biziń barlıq urınıslarımızǵa qaramastan, siz bul kitapta orfografiyalıq qátelerdi, kereksiz belgilerdi, artıqmash súwretlerdi yamasa joq betlerdi kóriwińiz múmkin. Biziń bahalawımızǵa tiykarlanıp, bul qáteler sizge kitap mazmunınan lázzetleniwge kesent bermewi kerek. Avtomat túrde minsiz kitap dúziwdiń texnikalıq qıyınshılıqları úlken, biraq biz OCR hám kitap qurılısın ajıratıw texnologiyalarımızdı jetilistiriwdi dawam etip atırmız.'' 2009-jılı Google OCR qátelerin dúzetiwge járdem beriw ushın reCAPTCHA nı qollanıwdı baslaytuǵının málimledi. Bul usıl tek skanerlew procesi sebepli tanıp alıw qıyın bolǵan sózlerdi jaqsılay aladı hám tóńkerilgen betler yamasa tosqınlıq etilgen sózler sıyaqlı qátelerdi sheshe almaydı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.cbsnews.com/news/google-acquisition-will-help-correct-errors-in-scanned-works/|bet=Google Acquisition Will Help Correct Errors in Scanned Works|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170202002621/http://www.cbsnews.com/news/google-acquisition-will-help-correct-errors-in-scanned-works/|arxivsáne=2017-02-02|sáne=17 September 2009|jumıs=[[CBS News]]|qaralǵan sáne=2016-09-20}}</ref> Skanerlew qáteleri anomal betlerdiń baspadan shıqqan toplamları hám Tumblr blogı sıyaqlı kórkem óner dóretpelerine ilham bergen.<ref>{{Jurnal deregi |last=Goldsmith |first=Kenneth |date=4 December 2013 |title=The Artful Accidents of Google Books |url=https://www.newyorker.com/books/page-turner/the-artful-accidents-of-google-books |url-status=live |magazine=The New Yorker |archive-url=https://web.archive.org/web/20220812043712/https://www.newyorker.com/books/page-turner/the-artful-accidents-of-google-books |archive-date=12 August 2022 |access-date=12 August 2022}}</ref> === Metamaǵlıwmatlardaǵı qáteler === Ilimpazlar Google Books taǵı metamaǵlıwmat informaciyasında - sonıń ishinde nadurıs kórsetilgen avtorlar hám baspa sánelerindegi qáteler sıyaqlı keń tarqalǵan qáteler haqqında jiyi xabarlap turǵan. Sózlerdi qollanıwdıń waqıt dawamındaǵı ózgerislerin izertlep atırǵan lingvist Djeffri Nunberg 1950-jılǵa shekem baspadan shıqqan hám «internet» sózi bar kitaplardı izlegende iseniwge qıyın bolǵan 527 nátiyje shıqqanın bayqaǵan. Vudi Allen ózi tuwılmastan burın baspadan shıqtı delingen 325 kitapta sóz etilgen. Google Nunbergke juwap berip, qátelerdiń kópshiligin sırttan kelgen jallawshılarǵa baylanıslı ekenin ayttı.<ref name=":1">{{Web deregi|url=http://www.salon.com/2010/09/09/google_books/|bet=The trouble with Google Books|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150111233245/http://www.salon.com/2010/09/09/google_books/|arxivsáne=11 January 2015|avtor=Miller|at=Laura|sáne=9 September 2010|jumıs=Salon|qaralǵan sáne=12 January 2015}}</ref> Xabar etilgen basqa metamaǵlıwmat qátelerine avtordıń tuwılıwınan aldınǵı baspa sáneleri (mısalı, Charlz Dikkenstiń 1812-jılı tuwılıwınan aldın jazılǵan 182 shıǵarması); nadurıs tema klassifikaciyaları (Moby Dick tiń bir baspası «kompyuterler» bóliminde, Mey Uest haqqındaǵı biografiya «din» kategoriyasında tabılǵan), qarama-qarsı klassifikaciyalar (Uitmenniń «Leaves of Grass» shıǵarmasınıń 10 baspası birden «kórkem ádebiyat» hám «kórkem ádebiyat emes» dep klassifikaciyalanǵan), qáte jazılǵan atamalar, avtorlar hám baspashılar (Moby Dick: or the White «Wall»), hám bir kitaptıń metamaǵlıwmatlarınıń pútkilley basqa kitapqa qáte qosılıwı (1818-jılǵı matematikalıq miynettiń metamaǵlıwmatları 1963-jılǵı romantikalıq romanǵa alıp baradı) kiredi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.timeshighereducation.com/news/major-errors-prompt-questions-over-google-book-searchs-scholarly-value/408085.article|bet=Major errors prompt questions over Google Book Search's scholarly value|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200801031124/https://www.timeshighereducation.com/news/major-errors-prompt-questions-over-google-book-searchs-scholarly-value/408085.article|arxivsáne=1 August 2020|sáne=10 September 2009|qaralǵan sáne=14 June 2016}}</ref> ''Cifrlastırıw joybasınan qálegen túrde tańlap alınǵan 400 Google Books jazbasınıń avtor, atama, baspashı hám baspa jılı metamaǵlıwmat elementleri úyrenip shıǵıldı. Nátiyjeler úlgi retinde alınǵan kitaplardıń 36% inde metamaǵlıwmat qáteleri bar ekenin kórsetti. Bul qáte dárejesi ádettegi kitapxana onlayn katalogında tabılıwı múmkin bolǵan qáte dárejesinen joqarı.<ref name="JamesWeiss2012">{{Cite journal|doi=10.1080/19386389.2012.652566|title=An Assessment of Google Books' Metadata|year=2012|last1=James|first1=Ryan|last2=Weiss|first2=Andrew|journal=Journal of Library Metadata|volume=12|pages=15–22|hdl=10125/22228|s2cid=55947527|hdl-access=free}}</ref>'' ''Bul izertlewde tabılǵan 36.75% ulıwma qáte dárejesi Google Books tıń metamaǵlıwmatlarında qáteler dárejesi joqarı ekenin kórsetedi. «Úlken» hám «kishi» qáteler «tabılıwshılıq» tıń biraz belgisiz koncepciyasına tiykarlanǵan subektiv ayırmashılıq bolsa da, bul izertlewde úyrenilgen tórt metamaǵlıwmat elementinde tabılǵan qátelerdiń hámmesi úlken dep esaplanıwı kerek.'' Nadurıs skanerlengen sánelerge tiykarlanǵan metamaǵlıwmat qáteleri Google Books Project maǵlıwmatlar bazasın paydalanıp izertlew júrgiziwdi qıyınlastırdı. Ilimpaz Djeffri Nunbergtiń 2009-jılǵı maqalasına muwapıq, Google bul qáteler haqqında bilgen hám olardı dúzetiw ústinde jumıs alıp barǵan.<ref>{{Cite news|last=Nunberg|first=Geoffrey|date=August 31, 2009|title=Google's Book Search: A Disaster for Scholars|url=http://chronicle.com/article/Googles-Book-Search-A/48245/|work=[[The Chronicle of Higher Education]]|access-date=25 December 2019}}</ref> === Til máseleleri === Ayırım evropalı siyasatshılar hám zıyalılar Googlediń bul háreketin lingvistikalıq ústemlik kózqarasınan sınǵa alǵan. Olardıń pikirinshe, skanerleniwi usınılǵan kitaplardıń úlken kópshiligi inglis tilinde bolǵanlıqtan, bul cifrlı dúnyada tábiyiy tillerdiń teń emes kórsetiliwine alıp keledi. Mısalı, nemis, rus, francuz hám ispan tilleri ilimde keń tarqalǵan tiller bolıp esaplanadı. Biraq, onlaynda inglis tiline teń emes itibar beriliwi tariyxıy ilimiy miynetlerge kiriw múmkinshiligin, hám aqıbetinde keleshek ilimniń rawajlanıwı menen baǵdarın qáliplestiriwi múmkin. Bul sınshılar arasında Franciya Milliy kitapxanasınıń burınǵı prezidenti Jan-Noel Jannene de bar.<ref>{{Cite book|title=Google and the Myth of Universal Knowledge: A View from Europe|date=2006-10-23|url=https://books.google.com/books?id=rc19MRhlUEgC}}</ref> === Google Books hám Google Scholar arasındaǵı ayırmashılıq === Google Books jurnallardıń kóp sanlı eski sanların cifrlastırǵan bolsa da, onıń skanerlewleri belgili sanlardaǵı belgili maqalalardı anıqlaw ushın kerek bolǵan metamaǵlıwmatlardı óz ishine almaydı. Bul Google Scholar dúziwshileriniń eski jurnal maqalaların cifrlastırıw hám jaylastırıw ushın ózleriniń baǵdarlamasın baslawına alıp kelgen (baspashılar menen kelisim tiykarında). == Kitapxana sherikleri == Google Books Library Project bir neshe iri izertlew kitapxanalarınıń toplamların skanerlew hám izlew múmkin bolǵan etiwge baǵdarlanǵan.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=PydRWpl4OTYC&pg=PA261|title=Literary Research and the American Realism and Naturalism Period: Strategies and Sources}}</ref> Bibliografiyalıq maǵlıwmatlar menen birge, kitaptan tekst úzindilerin kóbinese kóriw múmkin. Eger kitap avtor huqıqınan azat bolsa hám jámiyetlik múlk bolsa, kitaptı tolıq oqıw yamasa júklep alıw múmkin.<ref name="Google">{{Cite book|url=https://books.google.com/googlebooks/library/index.html|title=Google Books Library Project – An enhanced card catalog of the world's books}}</ref> Library Project arqalı skanerlengen avtorlıq huqıqı bar kitaplar Google Books ta úzindi kórinisi túrinde jetkerip beriledi. Skanlerdiń sapasına kelgende, Google olardıń «bárhama jetkilikli dárejede joqarı sapalı emes» ekenin hám Google Play da satıwǵa qoyıw ushın jaramsız ekenin moyınlaydı. Sonıń menen birge, boljanǵan texnikalıq sheklewler sebepli, Google baspashılar tárepinen beriliwi múmkin bolǵan joqarıraq sapalı versiyalar menen skanerlerdi almastırmaydı. Joybar 2005-jılı qozǵalǵan hám 2013-jılı Google paydasına sheshilgen, jáne 2015-jılı apellyaciyada jáne Google paydasına sheshilgen Authors Guild v. Google sudlasıwınıń predmeti bolıp tabıladı. Avtorlıq huqıq iyeleri skanerlengen kitapqa huqıqların talap etip, onı aldın ala kóriw yamasa tolıq kóriw ushın jetkerip beriwi (onı ózleriniń Sheriklik programması akkauntına «ótkeriw» arqalı), yamasa Googledan kitap tekstin izlewge tıyım salıwın talap etiwi múmkin.<ref name="books-help">{{Web deregi|url=https://support.google.com/books/partner/faq/3396243?rd=1|bet=Books Help|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150110093239/https://support.google.com/books/partner/faq/3396243?rd=1|arxivsáne=10 January 2015|qaralǵan sáne=26 January 2015}}</ref> Library Projectke qatnasıwshı mákemeler sanı onıń baslanǵanınan berli ósip kelmekte. === Dáslepki sherikler === [[Fayl:Google_Book_Search_-_notice_board_at_michigan_university_library.jpg|nobaý|Michigan Universiteti Kitapxanasındaǵı joybar haqqında xabarlandırıw]] * Garvard Universiteti, Garvard Universiteti Kitapxanası<ref>{{Web deregi|url=http://hul.harvard.edu/hgproject/index.html|bet=Harvard-Google Project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181229103933/http://hul.harvard.edu/hgproject/index.html|arxivsáne=29 December 2018|jumıs=Harvard University Library|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> *: Garvard Universiteti Kitapxanası hám Google 2005-jıl dawamında pilot joybardı ámelge asırdı. Joybar Garvard Universiteti Kitapxanasınıń 15.8 millionnan aslam tomdı óz ishine alǵan toplamlarına onlayn kiriw múmkinshiligin arttırıw maqsetinde dawam etti. Garvardtıń kitapxana materiallarına fizikalıq kiriw ulıwma Garvardtıń házirgi studentleri, oqıtıwshıları hám izertlewshileri, yamasa Massachusets shtatınıń Kembridj qalasına kele alatuǵın ilimpazlar menen sheklengen bolsa da, Garvard-Google joybarı Garvard jámiyetiniń aǵzalarına da, dúnyanıń qálegen jerindegi paydalanıwshılarǵa da Garvard toplamındaǵı shıǵarmalardı tabıwǵa múmkinshilik beriw ushın dúzilgen. * Michigan Universiteti, Michigan Universiteti Kitapxanası<ref>{{Web deregi|url=http://www.lib.umich.edu/michigan-digitization-project|bet=Michigan Digitization Project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190816031407/https://www.lib.umich.edu/michigan-digitization-project|arxivsáne=16 August 2019|baspaxana=University of Michigan|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> *: 2012-jıldıń mart ayına kelip 5.5 million tom skanerlengen. * Nyu-York Jámiyetlik Kitapxanası *: Bul pilot programmada, NYPL jámiyetlik múlk bolǵan kitaplar toplamın usınıw ushın Google menen birge islesip atır, bul kitaplar tolıǵı menen skanerlenip, jámiyetshilikke onlayn túrde biypul jetkerip beriledi. Paydalanıwshılar bul shıǵarmalardıń tolıq tekstin izlew hám kórip shıǵıw múmkinshiligine iye boladı. Skanerlew procesi tamamlanǵannan keyin, kitaplarǵa Nyu-York Jámiyetlik Kitapxanasınıń veb-saytınan da, Google izlew sistemasınan da kiriw múmkin boladı.<ref name="nypl2004">{{Web deregi|url=http://www.nypl.org/press/2004/google.cfm|bet=Press Releases|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201204094415/http://www.nypl.org/press/2004/google.cfm|arxivsáne=2020-12-04|qaralǵan sáne=2007-05-18}}</ref> * Oksford Universiteti, Bodleyan Kitapxanası<ref>{{Web deregi|url=http://www.bodleian.ox.ac.uk/dbooks|bet=Oxford Google Books Project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111129044607/http://www.bodleian.ox.ac.uk/dbooks/|arxivsáne=29 November 2011|jumıs=Bodleian Libraries, University of Oxford|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> * Stenford Universiteti, Stenford Universiteti Kitapxanaları (SULAIR)<ref>{{Web deregi|url=http://lib.stanford.edu/google-books/stanfords-role-google-books|bet=Stanford's Role in Google Books|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130606145122/http://lib.stanford.edu/google-books/stanfords-role-google-books|arxivsáne=2013-06-06|jumıs=Stanford University Libraries|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> === Qosımsha sherikler === Sheriklik birinshi ret járiyalanǵannan keyin basqa da mákemelik sherikler joybarǵa qosıldı:<ref>{{Web deregi|url=https://books.google.com/googlebooks/library/partners.html|bet=Library Partners – Google Books|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230215124540/https://support.google.com/books/partner/faq/3396243/|arxivsáne=2023-02-15|jumıs=[[Google News]]|qaralǵan sáne=2019-07-09}}</ref> * Avstriya Milliy Kitapxanası<ref>{{Web deregi|url=http://www.onb.ac.at/ev/about/austrianbooksonline.htm|bet=Austrian Books Online|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150303000552/http://www.onb.ac.at/ev/about/austrianbooksonline.htm|arxivsáne=2015-03-03|baspaxana=Austrian National Library|qaralǵan sáne=14 January 2015}}</ref> * Bavariya Mámleketlik Kitapxanası * Lion Municipal Kitapxanası<ref>{{Web deregi|url=http://www.actualitte.com/actualite/3396-Google-numeriser-bibliotheque-Lyon-fonds.htm|bet=Google partenaire numérique officiel de la bibliothèque de Lyon|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100113051131/http://www.actualitte.com/actualite/3396-Google-numeriser-bibliotheque-Lyon-fonds.htm|arxivsáne=2010-01-13|qaralǵan sáne=2008-12-06}}</ref> * Big Ten Akademiyalıq Alyansı * Kolumbiya Universiteti, Kolumbiya Universiteti Kitapxana Sisteması<ref>{{Web deregi|url=http://library.columbia.edu/news/libraries/2007/20071213_google.html|bet=Columbia University Libraries Becomes Newest Partner in Google Book Search Library Project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130824203201/http://library.columbia.edu/news/libraries/2007/20071213_google.html|arxivsáne=2013-08-24|sáne=2007-12-13|jumıs=Columbia University Libraries|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> * Madrid Komplutens Universiteti<ref>{{Web deregi|url=http://www.ucm.es/info/ucmp/cont/descargas/prensa/tribuna859.pdf|bet=Complutense Universidad + Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080228211251/http://www.ucm.es/info/ucmp/cont/descargas/prensa/tribuna859.pdf|arxivsáne=2008-02-28|til=es}}</ref> * Kornell Universiteti, Kornell Universiteti Kitapxanası<ref>{{Web deregi|url=http://www.library.cornell.edu/communications/Google/|bet=Cornell University Library becomes newest partner in Google Book Search Library Project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130911084718/http://www.library.cornell.edu/communications/Google/|arxivsáne=11 September 2013|jumıs=Cornell University Library|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> * Gent Universiteti, Gent Universiteti Kitapxanası/Bukentoren<ref>{{Web deregi|url=http://search.ugent.be/meercat/x/all?q=source:bkt01|bet=Ghent University Library Search Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090426010048/http://search.ugent.be/meercat/x/all?q=source:bkt01|arxivsáne=2009-04-26|qaralǵan sáne=2009-04-23}}</ref> * Keyo Universiteti, Keyo Media Orayları (Kitapxanalar)<ref>{{Web deregi|url=http://www.keio.ac.jp/en/press_releases/2007/pdf/070706e.pdf|bet=Keio University to partner with Google, Inc. for digitalization and release of its library collection to the world For "Formation of Knowledge of the digital era"|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130829000623/http://www.keio.ac.jp/en/press_releases/2007/pdf/070706e.pdf|arxivsáne=2013-08-29|sáne=2007-07-06|jumıs=Keio University|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> * Kataloniya Milliy Kitapxanası<ref>{{Cite news|url=http://www.lavanguardia.com/internet-y-tecnologia/noticias/20090727/53753696854/google-digitaliza-35-mil-libros-de-la-biblioteca-de-catalunya-libres-de-derechos-de-autor.html|title=Google digitaliza 35 mil libros de la Biblioteca de Catalunya libres de derechos de autor|work=LA VANGUARDIA|access-date=2012-12-04|last=Ediciones|first=La Vanguardia}}</ref> * Prinston Universiteti, Prinston Universiteti Kitapxanası<ref>{{Web deregi|url=http://www.princeton.edu/main/news/archive/S16/84/71S02/index.xml?section=topstories|bet=Library joins Google project to make books available online|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170109021856/http://www.princeton.edu/main/news/archive/S16/84/71S02/index.xml?section=topstories|arxivsáne=2017-01-09|avtor=Cliatt|at=Cass|sáne=2007-02-05|jumıs=Princeton University|qaralǵan sáne=30 August 2013}}</ref> * Kaliforniya Universiteti, Kaliforniya Cifrlı Kitapxanası<ref>{{Web deregi|url=http://www.universityofcalifornia.edu/news/2006/aug09.html|bet=UC libraries partner with Google to digitize books|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060815010156/http://www.universityofcalifornia.edu/news/2006/aug09.html|arxivsáne=2006-08-15|sáne=2006-08-09|jumıs=University of California|qaralǵan sáne=30 August 2013}}</ref> * Lozanna Universiteti, Lozanna Kantonal hám Universitet Kitapxanası<ref name="libraryjournal2007">{{Web deregi|url=http://lj.libraryjournal.com/2007/06/industry-news/google-book-search-grows/|bet=Google Book Search Grows|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141118061012/http://lj.libraryjournal.com/2007/06/industry-news/google-book-search-grows/|arxivsáne=2014-11-18|avtor=Albanese|at=Andrew|sáne=2007-06-15|jumıs=Library Journal|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> * Maysur Universiteti, Maysur Universiteti Kitapxanası *: Sheriklik segizinshi ásirge tiyisli palma japıraqlarına jazılǵan qoljazbalardı qosqanda 800,000 tekstti cifrlastırıw ushın dúzilgen.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/uncategorized/2007/05/google-to-scan-800000-manuscripts-books-from-indian-university/|bet=Google to scan 800,000 manuscripts, books from Indian university|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170706113310/https://arstechnica.com/uncategorized/2007/05/google-to-scan-800000-manuscripts-books-from-indian-university/|arxivsáne=2017-07-06|avtor=Anderson|at=Nate|sáne=2007-05-22|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2017-06-14}}</ref> * Texas Universiteti Ostinde, Texas Universiteti Kitapxanaları<ref>{{Web deregi|url=http://www.lib.utexas.edu/about/news/google/|bet=The University of Texas Libraries Partner with Google to Digitize Books|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130913104439/http://www.lib.utexas.edu/about/news/google/|arxivsáne=2013-09-13|sáne=2007-01-19|jumıs=The University of Texas Libraries|qaralǵan sáne=30 August 2013}}</ref> *: Sheriklik kitapxananıń Latın Amerikası toplamın - shama menen yarım million tomdı cifrlastırıw ushın dúzilgen. * Virginiya Universiteti, Virginiya Universiteti Kitapxanası<ref>{{Web deregi|url=http://news.virginia.edu/content/uva-library-joins-google-books-library-project|bet=U.Va. Library Joins the Google Books Library Project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140201193508/http://news.virginia.edu/content/uva-library-joins-google-books-library-project|arxivsáne=2014-02-01|avtor=Wood|at=Carol, S.|sáne=2006-11-14|jumıs=University of Virginia|qaralǵan sáne=30 August 2013}}</ref> * Viskonsin-Medison Universiteti, Viskonsin Universiteti Kitapxanaları<ref>{{Web deregi|url=http://www.library.wisc.edu/digitization/|bet=University of Wisconsin-Madison Google Digitization Initiative|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130901183839/http://www.library.wisc.edu/digitization/|arxivsáne=1 September 2013|jumıs=University of Wisconsin-Madison|qaralǵan sáne=30 August 2013}}</ref> *: 2012-jıldıń mart ayına kelip, shama menen 600,000 tom skanerlengen. == Tariyxı == 2002: Google komandasınıń bir topar aǵzaları rásmiy túrde «qupıya 'kitaplar' joybarın» basladı. Google dúziwshileri Sergey Brin hám Larri Peydj keyin Google Books qa aylanǵan ideyanı 1996-jılı ele Stenfordta magistratura studentleri bolǵan waqıtta oylap tapqan. Google Books veb-saytındaǵı tariyx beti olardıń bul joybar ushın dáslepki kózqarasın bılay táriypleydi: «keleshekte kitaplardıń úlken toplamları cifrlastırılǵan dúnyada, adamlar kitaplar mazmunın indekslew hám olar arasındaǵı baylanıslardı analizlew ushın 'veb krawler'di paydalanar edi, hár bir kitaptıń áhmiyetliligi hám paydalılıǵın basqa kitaplardan alınǵan citatalardıń sanı hám sapasın qadaǵalaw arqalı anıqlar edi.» Bul komanda olardıń qalay isleytuǵının biliw ushın sol waqıttaǵı iri cifrlastırıw háreketleriniń orınlarına, sonıń ishinde Kongress Kitapxanasınıń American Memory Project i, Project Gutenberg hám Universal Library ǵa, sonday-aq Peydjdiń oqıǵan universiteti hám JSTOR hám Making of America sıyaqlı cifrlastırıw joybarlarınıń bazası bolǵan Michigan Universitetine bardı. Sol waqıttaǵı universitet prezidenti Meri Syu Kolman menen bolǵan sáwbette, Peydj kitapxananıń barlıq tomların skanerlewdiń házirgi bahası 1,000 jıl ekenin bilgende, Peydj Kolmanǵa «Google bunı altı jılda ámelge asırıwǵa járdem bere aladı dep isenemen» dep aytqan eken. 2003: Komanda joqarı tezlikte skanerlew procesin, sonday-aq qálegen ólshemdegi háripler, ádettegidey emes shriftler hám «basqa da kútilmegen ózgeshelikler» máselelerin sheshiw ushın programmalıq támiynat islep shıǵıw ústinde jumıs alıp bardı. Dekabr 2004: Google óziniń Google Print baslamasınıń Google Print Library Project dep atalǵan keńeytiliwin belgiledi. Google Michigan Universiteti, Garvard (Garvard Universiteti Kitapxanası), Stenford (Grin Kitapxanası), Oksford (Bodleyan Kitapxanası) hám Nyu-York Jámiyetlik Kitapxanası sıyaqlı bir qansha joqarı dárejeli universitet hám jámiyetlik kitapxanalar menen sheriklik dúzgenin járiyaladı. Baspasóz xabarlamaları hám universitet kitapxanashılarınıń aytıwına qaraǵanda, Google on jıl ishinde shama menen 15 million tomdı cifrlastırıp, óziniń Google Books xızmeti arqalı jetkerip beriwdi jobalastırǵan. Bul járiyalaw tez arada qarama-qarsılıqtı keltirip shıǵardı, sebebi baspashı hám avtor birlespeleri Googlediń tek jámiyetlik múlk bolǵan kitaplardı emes, al ele de avtorlıq huqıq astında bolǵan kitaplardı da cifrlastırıw jobalarına qarsı shıqtı. Sentyabr-oktyabr 2005: Googleǵa qarsı eki sudlasıw kompaniyanıń avtorlıq huqıqların húrmet etpegeni hám avtorlar menen baspashılarǵa durıs kompensaciya tólemegeni haqqında ayıplaw qoydı. Olardıń biri avtorlar atınan toparlıq is (Authors Guild v. Google, 20-sentyabr, 2005), al ekinshisi bes iri baspashı hám Amerika Baspashılar Associaciyası tárepinen qozǵalǵan puqaralıq sudlasıw (McGraw Hill v. Google, 19-oktyabr, 2005) boldı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.authorsguild.org/advocacy/articles/settlement-resources.html|bet=Authors Guild v. Google Settlement Resources Page|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081113145948/http://www.authorsguild.org/advocacy/articles/settlement-resources.html|arxivsáne=November 13, 2008|baspaxana=Authors Guild|qaralǵan sáne=November 22, 2008}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.economist.com/business/displaystory.cfm?story_id=12523914|access-date=November 22, 2008|title=A new chapter|date=October 30, 2008}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.authorsguild.org/news/sues_google_citing.htm|bet=Authors Guild Sues Google, Citing "Massive Copyright Infringement"|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070209223903/http://www.authorsguild.org/news/sues_google_citing.htm <!-- Bot retrieved archive -->|arxivsáne=2007-02-09|avtor=Aiken|at=Paul|sáne=2005-09-20|baspaxana=[[Authors Guild]]|qaralǵan sáne=2007-04-11}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/Publishers+sue+Google+over+book+search+project/2100-1030_3-5902115.html|bet=Publishers sue Google over book search project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140714203428/http://news.cnet.com/Publishers+sue+Google+over+book+search+project/2100-1030_3-5902115.html|arxivsáne=2014-07-14|avtor=Gilbert|at=Alorie|sáne=2005-10-19|baspaxana=[[CNET]] News|qaralǵan sáne=2007-04-11}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://publishers.org/main/Copyright/attachments/40_McGraw-Hill_v_Google.pdf|bet=The McGraw Hill Companies, Inc.; Pearson Education, Inc.; Penguin Group (USA) Inc.; Simon and Schuster, Inc.; John Wiley and Sons, Inc. Plaintiffs, v. Google Inc., Defendant|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090713224529/http://www.publishers.org/main/Copyright/attachments/40_McGraw-Hill_v_Google.pdf|arxivsáne=2009-07-13|qaralǵan sáne=2007-10-05}} PDF file of the complaint. SD. N.Y. Case No. 05-CV-8881-JES. </ref> Noyabr 2005: Google bul xızmettiń atın Google Print ten Google Book Search qa ózgertti.<ref>{{Web deregi|url=http://googleblog.blogspot.com/2005/11/judging-book-search-by-its-cover.html|bet=Judging Book Search by its cover|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210106234558/https://googleblog.blogspot.com/2005/11/judging-book-search-by-its-cover.html|arxivsáne=January 6, 2021|avtor=Jen Grant|sáne=November 17, 2005|format=blog|jumıs=Googleblog|qaralǵan sáne=May 19, 2006}}</ref> Baspashılar menen avtorlarǵa óz kitapların xızmetke kirgiziwge múmkinshilik beretuǵın programmasınıń atı Google Books Partner Program ǵa,<ref>{{Web deregi|url=https://books.google.com/googlebooks/partners.html|bet=Library partners|jumıs=Google books|qaralǵan sáne=2013-02-27}}</ref> al kitapxanalar menen sheriklik Google Books Library Project ke ózgertildi. 2006: Google óziniń avtor huqıqınan azat, jámiyetlik múlk bolǵan barlıq kitaplarına «pdf júklep alıw» túymesin qostı. Sonday-aq jańa kórip shıǵıw interfeysin hám jańa «Bul kitap haqqında» betlerin qostı.<ref name="books.google.com">{{Cite book|url=https://books.google.com/googlebooks/about/history.html|title=Google Books History – Google Books}}</ref> Avgust 2006: Kaliforniya Universiteti Sisteması kitaplardı cifrlastırıw joybarına qosılatuǵının járiyaladı. Buǵan Sistema basqaratuǵın shama menen 100 kitapxanadaǵı 34 million tomnıń bir bólegi kiredi.<ref>{{Web deregi|url=http://www.universityofcalifornia.edu/news/2006/aug09.html|bet=UC libraries partner with Google to digitize books|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060815010156/http://www.universityofcalifornia.edu/news/2006/aug09.html|arxivsáne=15 August 2006|avtor=Colvin|at=Jennifer|jumıs=University of California|qaralǵan sáne=27 August 2013}}</ref> Sentyabr 2006: Madrid Komplutens Universiteti Google Books Library Project ke qosılǵan birinshi ispan tilli kitapxana boldı.<ref>{{Web deregi|url=http://googlepress.blogspot.co.uk/2006/09/university-complutense-of-madrid-and_26.html|bet=University Complutense of Madrid and Google to Make Hundreds of Thousands of Books Available Online|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161126131039/http://googlepress.blogspot.co.uk/2006/09/university-complutense-of-madrid-and_26.html|arxivsáne=26 November 2016|jumıs=Google|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> Oktyabr 2006: Viskonsin-Medison Universiteti Viskonsin Tariyxıy Jámiyeti Kitapxanası menen birge Book Search cifrlastırıw joybarına qosılatuǵının járiyaladı. Birge alǵanda, kitapxanalarda 7.2 million qor bar.<ref>{{Web deregi|url=http://www.news.wisc.edu/releases/13010.html|bet=New release: UW-Madison Joins Google's Worldwide Book Digitization Project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130909125649/http://www.news.wisc.edu/releases/13010.html|arxivsáne=9 September 2013|jumıs=University of Wisconsin-Madison|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> Noyabr 2006: Virginiya Universiteti joybarǵa qosıldı. Onıń kitapxanalarında bes millionnan aslam tom hám 17 millionnan aslam qoljazba, siyrek kitaplar hám arxivler bar.<ref>{{Web deregi|url=http://googlepress.blogspot.co.uk/2006/11/university-of-virginia-library-joins_14.html|bet=The University of Virginia Library Joins the Google Books Library Project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304121609/http://googlepress.blogspot.co.uk/2006/11/university-of-virginia-library-joins_14.html|arxivsáne=4 March 2016|jumıs=Google|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> Yanvar 2007: Texas Universiteti Ostinde Book Search cifrlastırıw joybarına qosılatuǵının járiyaladı. Universitettiń 13 kitapxana ornınan keminde bir million tom cifrlastırıladı. Mart 2007: Bavariya Mámleketlik Kitapxanası nemis tilindegi, sonday-aq inglis, francuz, italyan, latın hám ispan tillerindegi bir millionnan aslam jámiyetlik múlk hám baspadan shıqpaǵan shıǵarmalardı skanerlew ushın Google menen sheriklik dúzgenin járiyaladı.<ref>{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/8301-10784_3-6164875-7.html|bet=Bavarian library joins Google book search project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140302033350/http://news.cnet.com/8301-10784_3-6164875-7.html|arxivsáne=2 March 2014|avtor=Mills|at=Elinor|jumıs=Cnet|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> May 2007: Google hám Lozanna Kantonal hám Universitet Kitapxanası birgelikte kitap cifrlastırıw joybarı boyınsha sheriklik dúzilgenin járiyaladı. May 2007: Gent Universitetiniń Bukentoren Kitapxanası francuz hám golland tillerindegi XIX ásir kitapların cifrlastırıw hám olardıń cifrlastırılǵan versiyaların onlayn jetkerip beriwde Google menen qatnasatuǵının járiyaladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.ugent.be/en/ghentuniv/facilities/library/google-project.htm|bet=Google Books @ UGent|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190709145514/https://www.ugent.be/en/ghentuniv/facilities/library/google-project.htm|arxivsáne=2019-07-09|jumıs=Universiteitsbibliotheek Gent|qaralǵan sáne=2019-07-09}}</ref> May 2007: Maysur Universiteti Googledıń qaǵaz hám palma japıraqlarına sanskrit yamasa kannada tilinde jazılǵan shama menen 100,000 qoljazbanı qosqanda 800,000 nan aslam kitap hám qoljazbanı cifrlastıratuǵının járiyalaydı.<ref name=":2">{{Web deregi|url=http://www.hindustantimes.com/columnsbusiness/google-to-digitise-books-at-mysore-varsity/article1-223964.aspx|bet=Google to digitise books at Mysore varsity|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150125120800/http://www.hindustantimes.com/columnsbusiness/google-to-digitise-books-at-mysore-varsity/article1-223964.aspx|arxivsáne=2015-01-25|sáne=20 May 2007|baspaxana=Hindustan Times|qaralǵan sáne=2015-01-22}}</ref> Iyun 2007: Institutlıq Birge Islesiw Komiteti (2016-jılı Big Ten Academic Alliance dep qayta brendlengen) óziniń on eki aǵza kitapxanasınıń kelesi altı jıl dawamında 10 million kitaptı skanerlewge qatnasatuǵının járiyaladı.<ref name="btaa">{{Web deregi|url=http://www.btaa.org/projects/library/book-search/introduction|bet=Google Book Search Project - Menu|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160711054533/http://www.btaa.org/projects/library/book-search/introduction|arxivsáne=11 July 2016|baspaxana=Big Ten Academic Alliance|qaralǵan sáne=30 June 2016}}</ref> Iyul 2007: Keyo Universiteti keminde 120,000 jámiyetlik múlk kitaptı cifrlastıratuǵının járiyalaw menen [[Yaponiya|Yaponiyada]] Googledıń birinshi kitapxana sherigi boldı.<ref>{{Web deregi|url=http://booksearch.blogspot.com/2007/07/keio-university-joins-googles-library.html|bet=Keio University Joins Google's Library Project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130309052919/http://booksearch.blogspot.com/2007/07/keio-university-joins-googles-library.html|arxivsáne=9 March 2013|avtor=DeBonis|at=Laura|jumıs=Google Books Search|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> Avgust 2007: Google Kornell Universiteti Kitapxanasınan avtorlıq huqıqı bar hám jámiyetlik múlk bolǵan 500,000 ǵa shekem nárseni cifrlastıratuǵının járiyaladı. Google jáne skanerlengen barlıq shıǵarmalardıń cifrlı kóshirmesin universitettiń óz kitapxana sistemasına kirgiziw ushın beriwi kerek edi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.library.cornell.edu/about/news/press-releases/cornell-university-library-becomes-newest-partner-google-book-search|bet=Cornell University Library becomes newest partner in Google Book Search Library Project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190327182443/https://www.library.cornell.edu/about/news/press-releases/cornell-university-library-becomes-newest-partner-google-book-search|arxivsáne=27 March 2019|jumıs=Cornell University Library|qaralǵan sáne=27 March 2019}}</ref> Sentyabr 2007: Google paydalanıwshılarǵa jámiyetlik múlk bolǵan kitaplardıń úzindilerin bólisiw múmkinshiligin beretuǵın funkciyanı qostı. Úzindiler kitaptıń skanerinde qanday bolsa, sonday túrde yamasa ápiwayı tekst túrinde kóriniwi múmkin.<ref>{{Web deregi|url=http://booksearch.blogspot.com/2007/08/share-and-enjoy.html|bet=Share and enjoy|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130815034737/http://booksearch.blogspot.com/2007/08/share-and-enjoy.html|arxivsáne=15 August 2013|avtor=Tungare|at=Manas|jumıs=Google Books Search|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> Sentyabr 2007: Google paydalanıwshılarǵa jeke sáykes kitapxanalar, olar belgi qoyıwı, pikir bildiriwi, bahalawı yamasa tolıq tekstli izlew júrgiziwi múmkin bolǵan kitaplar tańlawın dúziwge múmkinshilik beretuǵın «Meniń Kitapxanam» dep atalǵan jańa funkciyanı iske qostı.<ref>{{Web deregi|url=https://books.google.com/googlebooks/mylibrary/|bet=Google Books}}</ref> Dekabr 2007: Kolumbiya Universiteti jámiyetlik múlk shıǵarmalardı cifrlastırıw boyınsha sherik sıpatında qosıldı.<ref>{{Web deregi|url=http://booksearch.blogspot.com/2007/12/columbia-university-joins-google-book.html|bet=Columbia University joins the Google Book Search Library Project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130309052329/http://booksearch.blogspot.com/2007/12/columbia-university-joins-google-book.html|arxivsáne=9 March 2013|avtor=Stricker|at=Gabriel|jumıs=Google Books Search|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> May 2008: [[Microsoft]] 750,000 kitap hám 80 million jurnal maqalasına jetken óziniń skanerlew joybarın qısqartıp, juwmaqlawdı jobalastırdı.<ref>{{Cite news|title=Microsoft Will Shut Down Book Search Program|url=https://www.nytimes.com/2008/05/24/technology/24soft.html|access-date=2008-05-24}}</ref> Oktyabr 2008: Eki jıllıq sóylesiwlerden keyin baspa industriyası menen Google arasında kelisimge erisildi. Google millionlaǵan kitaplardı jámiyetshilikke jetkerip beriw huqıqı ornına avtorlar menen baspashılarǵa kompensaciya tólewge kelisti.<ref>{{Cite news|title=Some Fear Google's Power in Digital Books|url=https://www.nytimes.com/2009/02/02/technology/internet/02link.html|date=February 1, 2009|access-date=2009-02-02|first=Noam|last=Cohen}}</ref> Oktyabr 2008: HathiTrust «Bólisilgen Cifrlı Repozitoriy» (keyinirek HathiTrust Digital Library retinde belgili) Institutlıq Birge Islesiw Komiteti hám Kaliforniya universiteti sistemasındaǵı 11 universitet kitapxanası tárepinen birgelikte iske qosıldı, olardıń hámmesi Google sherik kitapxanaları edi, olardıń toplamlarınan Google hám basqalar tárepinen skanerlengen kitaplardı arxivlew hám olarǵa akademiyalıq kiriw múmkinshiligin beriw ushın.<ref>{{Web deregi|url=https://www.hathitrust.org/press_10-13-2008|bet=Launch of HathiTrust - October 13, 2008 {{!}} www.hathitrust.org {{!}} HathiTrust Digital Library|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200811005738/https://www.hathitrust.org/press_10-13-2008|arxivsáne=2020-08-11|jumıs=www.hathitrust.org|qaralǵan sáne=2021-08-07}}</ref> Noyabr 2008: Google Google hám onıń baspashı sherikleri tárepinen skanerlengen nárseler boyınsha 7 million kitap belgisine jetti. 1 millionı tolıq aldın ala kóriw rejiminde hám 1 millionı tolıq kóriw hám júklep alıw múmkin bolǵan jámiyetlik múlk shıǵarmaları edi. Shama menen bes millionı baspadan shıqpaǵan edi.<ref name="pcworldscan">{{Cite news|title=In Google Book Settlement, Business Trumps Ideals|url=http://www.pcworld.com/article/153085/article.html|date=October 28, 2008|access-date=2013-08-27}}</ref><ref>{{Cite news|title=Massive EU online library looks to compete with Google|url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5gQBJ3FLg32GX_cAVFLQo1feO6Ckg|date=November 2008|access-date=2008-11-24}}</ref><ref>{{Cite news|title=Google Hopes to Open a Trove of Little-Seen Books|url=https://www.nytimes.com/2009/01/05/technology/internet/05google.html|date=January 4, 2009|access-date=2009-01-05}}</ref> Dekabr 2008: Google jurnallardı Google Booksqa kirgizgenin járiyaladı. Atamalarǵa New York Magazine, Ebony hám Popular Mechanics kiredi.<ref>{{Cite news|title=Google updates search index with old magazines|url=http://www.nbcnews.com/id/28156997|work=NBC News|date=December 10, 2008|access-date=June 29, 2009}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://googleblog.blogspot.com/2008/12/search-and-find-magazines-on-google.html|bet=Official Google Blog: Search and find magazines on Google Book Search|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090802172848/http://googleblog.blogspot.com/2008/12/search-and-find-magazines-on-google.html|arxivsáne=2009-08-02|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=2009-06-29}}</ref> Fevral 2009: Google iPhone hám Android telefon paydalanıwshılarına mobil brauzer arqalı AQSHta 1.5 millionnan aslam jámiyetlik múlk shıǵarmaların (hám AQSHtan tısqarı 500,000 nan aslamın) oqıw múmkinshiligin beretuǵın Google Book Searchtıń mobil versiyasın iske qostı. Bet súwretleriniń ornına kitaptıń ápiwayı teksti kórsetiledi.<ref>{{Web deregi|url=http://booksearch.blogspot.in/2009/02/15-million-books-in-your-pocket.html|bet=1.5 million books in your pocket|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130727071257/http://booksearch.blogspot.in/2009/02/15-million-books-in-your-pocket.html|arxivsáne=27 July 2013|sáne=5 February 2009|jumıs=Inside Google Books|qaralǵan sáne=31 January 2015}}</ref> May 2009: Nyu-Yorktegi jıllıq BookExpo konvenciyasında Google baspashılarǵa ózleriniń eń jańa kitaplarınıń cifrlı versiyaların Google arqalı tutınıwshılarǵa tuwrıdan-tuwrı satıw múmkinshiligin beretuǵın programmanı kirgiziw niyetin bildirdi. Dekabr 2009: Franciya sudı Franciyada baspadan shıqqan avtorlıq huqıqı bar kitaplardı skanerlewdi toqtattı, bunıń avtorlıq huqıq nızamların buzatuǵının aytıp. Bul skanerlew joybarınıń birinshi úlken nızamlı jeńilisi boldı.<ref>{{Cite news|title=French court shuts down Google Books project|url=https://www.latimes.com/news/nation-and-world/la-fg-france-google19-2009dec19,0,548537.story|access-date=2009-12-19}}</ref> Aprel 2010: Vizual óner iskerleri aldıńǵı sudlasıw hám kelisimge kirgizilmegen edi, olar basqa sudlasıwda shaǵım etiwshi toparları bolıp tabıladı hám tek Google Books emes, basqalardı da tekseriwge alıw niyetin bildirdi. «Jańa toparlıq is» dep aytılǵan málimlemede, «Googledıń Kitapxana Joybarınan ótip, fotograflar, illyustratorlar hám basqa vizual óner iskerleriniń huqıqların Google tárepinen sistemalı hám keń tarqalǵan buzıwlardı da óz ishine aladı.»<ref>{{Web deregi|url=http://mashable.com/2010/04/07/google-books-photographers|bet=Google Gets Sued by Photographers Over Google Books|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130821200025/http://mashable.com/2010/04/07/google-books-photographers/|arxivsáne=21 August 2013|avtor=O'Dell|at=Jolie|sáne=8 April 2010|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> May 2010: Googledıń Google Editions dep atalatuǵın cifrlı kitap dúkanın ashatuǵını xabar etildi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052748703866704575224232417931818|bet=Google Readies Its E-Book Plan, Bringing in a New Sales Approach|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150312153114/http://www.wsj.com/articles/SB10001424052748703866704575224232417931818|arxivsáne=12 March 2015|avtor=Vascellaro|at=Jessica E.|sáne=4 May 2010|jumıs=The Wall Street Journal|qaralǵan sáne=28 August 2013}}</ref> Ol óziniń elektron kitap dúkanı menen Amazon, Barnes & Noble, Apple hám basqa elektron kitap satıwshıları menen básekilesetuǵın edi. Basqalardan ayırmashılıǵı, Google Editions tolıǵı menen onlayn edi hám belgili bir qurılma (kindle, Nook yamasa iPad sıyaqlı) talap etpeytuǵın edi. Iyun 2010: Google 12 million skanerlengen kitaptan ótti. Avgust 2010: Googledıń on jıl ishinde bar ekenligi belgili bolǵan barlıq 129,864,880 kitaptı skanerlew niyeti bar ekenligi járiyalandı, bul ulıwma 4 milliardtan aslam cifrlı bet hám 2 trillion sózdi quraydı. Dekabr 2010: Google eBooks (Google Editions) AQSHta iske qosıldı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/156194/2010/12/google_ebookstore_launch.html|bet=Google launches eBookstore with more than 3 million titles|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101210072308/http://www.macworld.com/article/156194/2010/12/google_ebookstore_launch.html|arxivsáne=2010-12-10|baspaxana=MacWorld|qaralǵan sáne=2011-01-02}}</ref> Dekabr 2010: Google óziniń kitap toplamı boyınsha sózlerdi qollanıw haqqındaǵı maǵlıwmatlardı jıynaytuǵın hám diagrammaǵa túsiretuǵın Ngram Viewer di iske qostı.<ref name="Zimmer">{{Web deregi|url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2012/10/bigger-better-google-ngrams-brace-yourself-for-the-power-of-grammar/263487/|bet=Bigger, Better Google Ngrams: Brace Yourself for the Power of Grammar|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161003003940/http://www.theatlantic.com/technology/archive/2012/10/bigger-better-google-ngrams-brace-yourself-for-the-power-of-grammar/263487/|arxivsáne=2016-10-03|avtor=Zimmer|at=Ben|sáne=18 October 2012|til=en-US|jumıs=[[The Atlantic]]|qaralǵan sáne=2016-09-20}}</ref> Mart 2011: Federal sudya baspa industriyası menen Google arasında erisilgen kelisimdi qabıl etpedi.<ref>{{Cite news|url=http://www.marketwatch.com/story/judge-rejects-google-settlement-with-authors-2011-03-22-170430|title=Judge rejects Google settlement with authors|access-date=2012-02-21}}</ref> Mart 2012: Google 20 millionnan aslam skanerlengen kitaptan ibarat boldı.<ref name="LP">{{Web deregi|url=http://lawprofessors.typepad.com/law_librarian_blog/2012/03/google-book-scan-project-slows-down.html|bet=Google book scan project slows down|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120315101155/http://lawprofessors.typepad.com/law_librarian_blog/2012/03/google-book-scan-project-slows-down.html|arxivsáne=2012-03-15|jumıs=Law Librarian Blog|qaralǵan sáne=<!-- March 2012 -->}}</ref> Mart 2012: Google baspashılar menen kelisimge eristi.<ref>{{Web deregi|url=http://www.publishers.org/press/85/|bet=The Association of American Publishers|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131103165236/http://publishers.org/press/85/|arxivsáne=2013-11-03|qaralǵan sáne=2013-11-17}}</ref> Yanvar 2013: «Google hám Dúnya Miyi» hújjetli filmi Sundance Film Festival de kórsetildi.<ref>{{Web deregi|url=http://www.worldbrainthefilm.com/|bet=Google and the world brain - Polar Star Films|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130902195504/http://www.worldbrainthefilm.com/|arxivsáne=2013-09-02|qaralǵan sáne=2013-09-02}}</ref> Noyabr 2013: Authors Guild v. Google isinde AQSH Rayon Sudyası Denni Chin ádil paydalanıwdı sóz etip, Google tárepin qolladı.<ref name="Ars Technica">{{Cite news|url=https://arstechnica.com/tech-policy/2013/11/google-books-ruled-legal-in-massive-win-for-fair-use|title=Google Books ruled legal in massive win for fair use|access-date=2017-06-14}}</ref> Avtorlar apellyaciya beretuǵının ayttı. Oktyabr 2015: Apellyaciya sudı Google tárepin qollap, Googledıń avtorlıq huqıqı nızamın buzbaǵanın járiyaladı.<ref name="reuters_2015_10_16">{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-google-books-idUSKCN0SA1S020151016|title=Google book-scanning project legal, says U.S. appeals court|access-date=2021-07-10}}</ref> New York Timestıń xabar beriwinshe, Google 25 millionnan aslam kitaptı skanerlegen.<ref name="nytimes.com">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2015/10/29/arts/international/google-books-a-complex-and-controversial-experiment.html|title=Google Books: A Complex and Controversial Experiment|first=Stephen|last=Heyman|date=28 October 2015|access-date=21 February 2017}}</ref> Aprel 2016: AQSH Joqarǵı Sudı Authors Guild tiń apellyaciyasın qarawdan bas tarttı, bul tómengi sud sheshiminiń kúshinde qalǵanın hám Googleǵa kitapxana kitapların skanerlewge hám izlew nátiyjelerinde úzindilerdi nızamdı buzbastan kórsetiwge ruqsat beriletuǵının ańlatadı. === Statusı === Google Google Books joybarınıń keleshegi boyınsha jobaları haqqında ádewir qupıya bolıp kelgen. Googledıń bir neshe sherik mákemelerindegi kitapxanashılar tastıyıqlaǵanınday, skanerlew operaciyaları keminde 2012-jıldan berli ástelep atır edi. Viskonsin Universitetinde tezlik 2006-jıldaǵıǵa qaraǵanda eki ese kemeygen edi. Biraq, kitapxanashılar ástelegen páttiń joybardıń jetilisiwiniń tábiyiy nátiyjesi bolıwı múmkin ekenin aytqan - dáslep kitaplardıń tolıq toplamları skanerlewge alınǵan bolsa, házir tek ele skanerlenbegen atamalardı qaraw kerek boldı.<ref name="chronicle">{{Web deregi|url=https://www.chronicle.com/article/Google-Begins-to-Scale-Back/131109|bet=Google Begins to Scale Back Its Scanning of Books From University Libraries|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171222052503/https://www.chronicle.com/article/Google-Begins-to-Scale-Back/131109|arxivsáne=22 December 2017|avtor=Jennifer Howard|sáne=9 March 2012|baspaxana=The Chronicle of Higher Education|qaralǵan sáne=20 December 2017}}</ref> Kompaniyanıń óziniń Google Books xronologiya beti hátte 2017-jılı da 2007-jıldan keyingi hesh nárseni sóz etpegen, al Google Books blogı 2012-jılı [[Google Search]] blogı menen biriktirilgen.<ref name="wired">{{Jurnal deregi |last=Scott Rosenberg |date=11 April 2017 |title=How Google Book Search Got Lost |url=https://www.wired.com/2017/04/how-google-book-search-got-lost/ |url-status=live |magazine=Wired |archive-url=https://web.archive.org/web/20171222052411/https://www.wired.com/2017/04/how-google-book-search-got-lost/ |archive-date=22 December 2017 |access-date=20 December 2017}}</ref> 2017-jılı on jıllıq sudlasıwda jeńiske erisse de, The Atlantic Googledıń «óziniń skanerlew operaciyasın derlik toqtatqanın» aytqan.<ref name="atlantic">{{Web deregi|url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2017/04/the-tragedy-of-google-books/523320/|bet=Torching the Modern-Day Library of Alexandria|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201223203456/https://www.theatlantic.com/technology/archive/2017/04/the-tragedy-of-google-books/523320/|arxivsáne=23 December 2020|avtor=James Somers|sáne=20 April 2017|baspaxana=The Atlantic|qaralǵan sáne=22 April 2017}}</ref> 2017-jıldıń aprel ayında Wired joybar ústinde tek bir neshe Google xızmetkeri islep atırǵanın hám jańa kitaplar ele de skanerlenip atırǵanın, biraq ádewir tómen tezlikte ekenin xabarladı. Ol on jıllıq nızamlı gúrestiń Googledıń qálewin joytqanın aytıp ótti. == Nızamlı máseleler == Joybar arqalı kitapxana kitapları avtorlıq huqıqı statusına qaramastan bir qálipte cifrlastırılıp atır edi, bul Googleǵa qarsı bir qansha sudlasıwlarǵa alıp keldi. 2008-jıldıń aqırına kelip, xabarlarǵa qaraǵanda Google jeti millionnan aslam kitaptı cifrlastırǵan, olardıń tek bir millionǵa jaqını jámiyetlik múlk shıǵarmaları edi. Qalǵanlarınıń bir millionı avtorlıq huqıqı bar hám baspada bar, al bes millionı avtorlıq huqıqı bar, biraq baspadan shıqpaǵan edi. 2005-jılı avtorlar hám baspashılar toparı avtorlıq huqıqı bar shıǵarmalardı buzǵanı ushın Googleǵa qarsı úlken toparlıq is qozǵadı. Google «jetim shıǵarmalardı» - ele de avtorlıq huqıqı bar, biraq avtorlıq huqıqı iyelerin tabıw múmkin bolmaǵan kitaplardı saqlap qalıp atırǵanın ayttı.<ref>{{Jurnal deregi |last=Robert Darnton |date=February 12, 2009 |title=Google and the Future of Books |url=http://www.nybooks.com/articles/archives/2009/feb/12/google-the-future-of-books/ |url-status=live |magazine=The New York Review of Books |archive-url=https://web.archive.org/web/20151029211720/http://www.nybooks.com/articles/archives/2009/feb/12/google-the-future-of-books/ |archive-date=October 29, 2015 |access-date=April 16, 2016}}</ref> Authors Guild hám Association of American Publishers 2005-jılı Googledıń kitap joybarına qarsı «ǵalabalıq avtorlıq huqıqın buzıw»dı sóz etip, bólek-bólek sudlastı.<ref>{{Cite news|title=Authors sue Google over book plan|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4266586.stm|date=21 September 2005|access-date=23 April 2018}}</ref> Google óz joybarınıń ádil paydalanıwdı kórsetetuǵının hám baspadaǵı hár bir sóz indekslengen kartochkalı katalogtıń cifrlı dáwirdegi balaması ekenin ayttı.<ref name="LAWSUITS">Copyright infringement suits against Google and their settlement: {{Web deregi|url=https://www.google.com/intl/en/press/pressrel/20081027_booksearchagreement.html|bet=Copyright Accord Would Make Millions More Books Available Online|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081101073722/http://www.google.com/intl/en/press/pressrel/20081027_booksearchagreement.html|arxivsáne=November 1, 2008|baspaxana=Google Press Center|qaralǵan sáne=November 22, 2008}}</ref> Sudlasıwlar biriktirildi hám aqır-aqıbetinde kelisim usınıldı. Kelisim antitrest, jeke ómir qupıyalıǵı hám usınılǵan avtorlar hám baspashılar klassları jetkiliksizligi qusaǵan hár qıylı tiykarlarda ádewir sınǵa ushıradı. Kelisim aqır-aqıbetinde qabıl etilmedi, al baspashılar kóp ótpey Google menen kelisimge keldi. Authors Guild isti dawam etti hám 2011-jılı olardıń usınǵan klassı tastıyıqlandı. Google bul sheshimge apellyaciya berdi, bir qansha amici klasstıń jetkiliksizligin tastıyıqladı, al Ekinshi Okrug 2013-jıldıń iyul ayında klass sertifikaciyasın qabıl etpedi hám isti Googledıń ádil paydalanıw qorǵanıwın qaraw ushın Rayon Sudına qaytardı. 2015-jılı Authors Guild Nyu-Yorktegi AQSH 2-Apellyaciya Sudı Okrugi tárepinen qaralıwı ushın Googleǵa qarsı jáne bir apellyaciya berdi. Google isti bir awızdan jeńip shıqtı, sebebi olar adamlarǵa tolıq tekstlerdi emes, al úzindilerdi kórsetip atırǵanı hám adamlarǵa kitaptı nızamsız oqıwǵa ruqsat bermey atırǵanı tiykarında. Esabatta sudlar olardıń ádil paydalanıw punkti astında qorǵalǵanı sebepli avtorlıq huqıq nızamların buzbaǵanın ayttı.<ref>{{Web deregi|url=http://law.justia.com/cases/federal/appellate-courts/ca2/13-4829/13-4829-2015-10-16.html|bet=Authors Guild v. Google, Inc., No. 13-4829 (2d Cir. 2015)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160913135053/http://law.justia.com/cases/federal/appellate-courts/ca2/13-4829/13-4829-2015-10-16.html|arxivsáne=2016-09-13|qaralǵan sáne=2016-09-21}}</ref> Authors Guild 2016-jılı sheshimge jáne bir márte apellyaciya beriwge háreket etti hám bul ret isin Joqarǵı Sud qarap shıǵıwı ushın jiberdi. Is qabıl etilmedi, Ekinshi Okrugtıń is boyınsha sheshimi kúshinde qaldı, bul Googledıń avtorlıq huqıq nızamların buzbaǵanın ańlatadı.<ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/the-switch/wp/2016/04/18/google-books-just-won-a-decade-long-copyright-fight/|title=Google Books just won a decade-long copyright fight|access-date=2016-09-20}}</ref> Bul is jáne nızamdı jáne de anıqlastırǵanı hám keńeytkeni sebepli ádil paydalanıw nızamlarına baylanıslı basqa uqsas isler ushın da precedent ornattı. Bunday anıqlastırıw Googleǵa uqsas basqa skanerlew joybarlarına da tásir etedi.<ref name=":0">{{Web deregi|url=http://lj.libraryjournal.com/2015/10/copyright/u-s-appeals-court-rules-google-book-scanning-is-fair-use/|bet=U.S. Appeals Court Rules Google Book Scanning Is Fair Use|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180125174514/http://lj.libraryjournal.com/2015/10/copyright/u-s-appeals-court-rules-google-book-scanning-is-fair-use/|arxivsáne=2018-01-25|avtor=Peet|at=Lisa|sáne=2015-10-19|jumıs=Library Journal|qaralǵan sáne=2016-09-20}}</ref> Basqa sudlasıwlar Authors Guild tiń jolın quwdı. 2006-jılı burın qozǵalǵan nemis sudlasıwı qaytıp alındı.<ref> {{Web deregi|url=http://blog.searchenginewatch.com/blog/060628-152950|bet=Google Book Search Wins Victory In German Challenge|arxivurl=https://web.archive.org/web/20061017052524/http://blog.searchenginewatch.com/blog/060628-152950|arxivsáne=2006-10-17|avtor=Sullivan|at=Danny|sáne=2006-06-28|format=blog|jumıs=[[Search Engine Watch]]|qaralǵan sáne=2006-11-11}} </ref> 2006-jıldıń iyun ayında La Martinière hám Éditions du Seuil retinde belgili francuz baspashısı Erve de la Martiner Google France ke qarsı sudlasıw niyetin járiyaladı.<ref>{{Cite news|last=Oates|first=John|title=French publisher sues Google|work=The Register|date=June 7, 2006|url=https://www.theregister.co.uk/2006/06/07/france_sues_google/|access-date=August 10, 2017}}</ref> 2009-jılı Parij Puqaralıq Sudı 300,000 [[Evro|EUR]] (shama menen 430,000 USD) zıyan hám procent tólewge húkim etti hám baspashınıń kitapların óz maǵlıwmatlar bazasınan alıp taslamaǵansha Googleǵa kúnine 10,000 EUR tólewdi buyırdı.<ref>{{Cite news|title=Fine for Google over French books|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/8420876.stm|work=BBC News|date=December 18, 2009|access-date=2009-12-18}}</ref> Sud bılay dep jazdı: «Google Seuil ge tiyisli kitaplardı onıń ruqsatısız tolıq qayta kóshirip hám jetkerip beriw arqalı avtorlıq huqıq nızamların buzdı» hám Google «baspashılarǵa zıyan keltiretuǵın avtorlıq huqıqın buzıw háreketlerin ámelge asırdı».<ref name="Sage">{{Cite news|last=Sage|first=Adam|title=French publishers toast triumph over Google|date=December 19, 2009|url=http://business.timesonline.co.uk/tol/business/industry_sectors/technology/article6962221.ece|access-date=2009-12-18}}</ref> Google apellyaciya beretuǵının ayttı. Sudlasıwǵa qosılǵan Syndicat National de l'Edition, Googledıń avtorlıq huqıqı bar shama menen 100,000 francuz shıǵarmasın skanerlegenin ayttı.<ref name="Smith Google's French Book">{{Cite news|last=Smith|first=Heather|title=Google's French Book Scanning Project Halted by Court|date=December 18, 2009|url=https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601087&sid=apZ3UG9CPLo8|access-date=2009-12-18}}</ref> 2009-jıldıń dekabr ayında qıtay avtorı Myan Myan óziniń «Acid Lovers» romanın skanerlegeni ushın Googleǵa qarsı $8,900 ǵa puqaralıq sudlasıw qozǵadı. Bul Qıtayda Googleǵa qarsı qozǵalǵan usınday birinshi sudlasıw.<ref>{{Web deregi|url=http://www.redorbit.com/news/technology/1803332/google_faces_chinese_lawsuit_over_digital_book_project/index.html|bet=Google Faces Chinese Lawsuit Over Digital Book Project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100101101725/http://www.redorbit.com/news/technology/1803332/google_faces_chinese_lawsuit_over_digital_book_project/index.html|arxivsáne=1 January 2010|sáne=28 December 2009|qaralǵan sáne=29 December 2009}}</ref> Jáne sol jıldıń noyabr ayında China Written Works Copyright Society (CWWCS) Googledı 570 qıtay jazıwshısınıń 18,000 kitabın ruqsatsız skanerlewde ayıpladı. Google 20-noyabrde ózi skanerlegen qıtay kitaplarınıń dizimin beriwge kelisti, biraq kompaniya avtorlıq huqıq nızamların «buzǵanın» moyınlawdan bas tarttı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-12/16/content_9184029.htm|bet=Writer sues Google for copyright infringement|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130205035655/http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-12/16/content_9184029.htm|arxivsáne=February 5, 2013|jumıs=China Daily|qaralǵan sáne=March 20, 2012}}</ref> Mart 2007-jılı Microsofttıń avtorlıq huqıqı, tovar belgisi hám kommerciyalıq sırlar boyınsha bas keńesshisiniń orınbasarı Tomas Rubin Googledı óziniń kitap izlew xızmeti menen avtor huqıqı nızamın buzıwda ayıpladı. Rubin ayrıqsha Googledıń avtorlıq huqıq iyesi toqtatıwdı talap etkenshe qálegen shıǵarmanı erkin kóshiriw siyasatın sınǵa aldı.<ref>{{Cite news|title=Microsoft Attorney Accuses Google Of Copyright Violations|date=March 6, 2007|url=http://www.informationweek.com/internet/showArticle.jhtml?articleID=197800578|access-date=March 6, 2007}}</ref> Googledıń jámiyetlik múlk shıǵarmalarǵa licenziya beriwi de kitaplar menen cifrlı suw belgisi texnikaların qollanıwı sebepli táshiwish tuwdıratuǵın taraw bolıp tabıladı. AQSH Federal húkimeti dóretken barlıq shıǵarmalar sıyaqlı jámiyetlik múlkte bolǵan ayırım baspadan shıqqan shıǵarmalar ele de avtorlıq huqıq astındaǵı basqa shıǵarmalar sıyaqlı qaraladı hám sonlıqtan 1922-jıldan keyin qulıplanǵan. Keminde 2014-jıldan baslap Google avtorlar hám baspashılarǵa talap boyınsha kitap aldın ala kóriwlerin Google Bookstan alıp taslawǵa ruqsat bergen.<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/books/partner/answer/4431248?hl=en#zippy=,remove-a-book-thats-for-sale-on-google-play-or-previewable-on-google-books|bet=Remove a book - Books Help|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140924005306/https://support.google.com/books/partner/answer/4431248?hl=en#zippy=,remove-a-book-thats-for-sale-on-google-play-or-previewable-on-google-books|arxivsáne=24 September 2014|sáne=2014-09-24|qaralǵan sáne=2025-03-18}}</ref> == Uqsas joybarlar == * Project Gutenberg - bul «elektron kitaplardı dóretiw hám tarqatıwdı xoshametlew» ushın mádeniy shıǵarmalardı cifrlastırıw hám arxivlew boyınsha ıqtıyarlı háreket. Ol 1971-jılı Maykl S. Xart tárepinen dúzilgen hám eń eski cifrlı kitapxana bolıp tabıladı. 2015-jıldıń 3-oktyabrine kelip, Project Gutenberg óz toplamında 50,000 nársege jetti. * Internet Archive kúnine 1000 nan aslam kitaptı cifrlastıratuǵın, sonday-aq Google Books hám basqa dereklerden kitaplardı kóshirip alatuǵın kommerciyalıq emes shólkem. 2011-jıldıń may ayına kelip, ol Google Books taǵı shama menen 1 million jámiyetlik múlk kitaplarınan kóbirek, 2.8 millionnan aslam jámiyetlik múlk kitapların saqlaǵan. Internet Archive tıń sıńar joybarı bolǵan Open Library 150 kitapxananıń keliwshilerine 80,000 skanerlengen hám satıp alınǵan kommerciyalıq elektron kitaplardı beriw xızmetin kórsetedi.<ref>{{Cite news|title=Internet Archive and Library Partners Develop Joint Collection of 80,000+ eBooks To Extend Traditional In-Library Lending Model|url=https://archive.org/post/349420/in-library-ebook-lending-program-launched|date=February 22, 2011<!-- 2011-02-11-->|access-date=2011-05-26}}</ref> * HathiTrust 2008-jıldıń 13-oktyabrinen baslap<ref>{{Web deregi|url=http://www.languagehat.com/archives/003251.php|bet=languagehat.com : TRUST HATHI, NOT GOOGLE|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090603104718/http://www.languagehat.com/archives/003251.php|arxivsáne=2009-06-03|qaralǵan sáne=2010-01-10}}</ref> HathiTrust Digital Library dı qollap-quwatlaydı, ol Google tárepinen skanerlengen materiallardı, Internet Archive kitaplarınıń ayırımların hám sherik mákemeler tárepinen jergilikli skanerlengen ayırım materiallardı saqlaydı hám olarǵa kiriw múmkinshiligin beredi. 2010-jıldıń may ayına kelip, ol 6 millionǵa jaqın tomdı óz ishine aladı, olardıń 1 millionnan aslamı (keminde AQSHta) jámiyetlik múlk bolıp tabıladı. * ACLS Humanities E-Book - mákemelik jazılıw arqalı kiriw múmkin bolǵan gumanitar hám baylanıslı jámiyetlik ilimler boyınsha joqarı sapalı 5,400 den aslam kitaptıń onlayn toplamı. * Microsoft 2006-jıldıń aqırında Live Search Books dúziw ushın 300,000 kitaptı skanerlewdi qarjılandırdı. Ol 2008-jıldıń may ayına shekem dawam etti, sol waqıtta joybar toqtatıldı<ref>{{Cite news|title=Microsoft starts online library in challenge to Google Books|url=http://www.theage.com.au/news/biztech/microsoft-starts-online-library-in-challenge-to-google-books/2006/12/07/1165081127665.html|date=2006-12-08|access-date=2008-11-24}}</ref> hám kitaplar Internet Archive te biypul jetkerip berildi.<ref>{{Web deregi|url=http://www.google-books.com/218664-Google-Books-An-Other-Popular-Service-By-Google.html|bet=Google Books-An Other Popular Service By Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130404112919/http://www.google-books.com/218664-Google-Books-An-Other-Popular-Service-By-Google.html|arxivsáne=4 April 2013|avtor=Xio|at=Christina|qaralǵan sáne=4 August 2012}}</ref> * Hindstannıń Milliy Cifrlı Kitapxanası (NDLI) Hindstannıń Adam Resursların Rawajlandırıw Ministrligi qaramaǵındaǵı joybar. Maqset bir veb-portalda bir neshe milliy hám xalıqaralıq cifrlı kitapxanalardı biriktiriw bolıp tabıladı. NDLI inglis hám hind tillerindegi kóp kitaplarǵa biypul kiriw múmkinshiligin beredi. * Europeana 2010-jılǵa kelip Evropa Awqamındaǵı 1,000 nan aslam arxivten sońǵı 2,000 jıllıq Evropa tariyxına tiyisli video, foto, súwretler, audio, kartalar, qoljazbalar, baspa kitaplar hám gazetalardı qosqanda shama menen 10 million cifrlı obektke silteme beredi.<ref>{{Jurnal deregi |last=Snyder |first=Chris |date=November 20, 2008 |title=Europe's Answer to Google Book Search Crashes on Day 1 |url=http://blog.wired.com/business/2008/11/eu-launches-mas.html |url-status=live |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20090416002826/http://blog.wired.com/business/2008/11/eu-launches-mas.html |archive-date=2009-04-16 |access-date=2008-11-24}}</ref> * Francuz Milliy Kitapxanasınıń Gallica sı shama menen 4,000,000 cifrlastırılǵan kitap, gazeta, qoljazba, karta hám súwret hám t.b. ǵa silteme beredi. 1997-jılı dúzilgen cifrlı kitapxana ayına shama menen 5000 jańa hújjet penen keńeyiwin dawam etpekte. 2008-jıldıń aqırınan baslap, jańadan skanerlengen hújjetlerdiń kópshiligi súwret hám tekst formatlarında jetkerip beriledi. Bul hújjetlerdiń kópshiligi francuz tilinde jazılǵan. * Wikisource * Runivers == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ 0sl9iszsjpq6l94ful60svutwchaher 0 25265 121724 121359 2025-06-21T16:38:24Z Bekan88 11311 121724 wikitext text/x-wiki '''Google sózlik''' — bul [[Google]] kompaniyasınıń onlayn sózlik xızmeti bolıp, oǵan Google izlew arqalı «define» operatorı hám basqa uqsas sóz dizbekleri arqalı kiriw múmkin<ref name="apol">{{Cite news|url=https://www.androidpolice.com/2017/07/21/google-search-upgrades-dictionary-card-separate-search-box-autocomplete-history/|title=Google Search upgrades its dictionary card with a separate search box, autocomplete, and history|access-date=2018-08-29|language=en-US}}</ref>. Ol sonday-aq [[Google Translate]] hám Google Chrome keńeytpesi sıpatında da bar. Sózlik mazmunı Oxford University Press baspasınıń Oxford Languages kompaniyasınan licenziyalanǵan<ref name=":2">{{Web deregi|url=https://languages.oup.com/google-dictionary-en/|bet=Oxford Languages and Google - English {{!}} Oxford Languages|til=en-GB|jumıs=languages.oup.com|qaralǵan sáne=2023-08-23}}</ref>. Ol [[Inglis tili|inglis]], [[Ispan tili|ispan]] hám [[Francuz tili|francuz]] sıyaqlı hár túrli tillerde qoljetimli. Xızmet sonday-aq, inglis tilindegi versiyası ushın basqa qásiyetler qatarında aytılıw audiosı, Google Translate, sózdiń kelip shıǵıw kestesi, Ngram Viewer hám sóz oyınların óz ishine aladı<ref name=":1">{{Web deregi|url=https://www.google.com/search?q=define+apple#duf3=0,duf3-4,d3s|bet=define apple - Google Search|til=en|jumıs=[[Google.com]]|qaralǵan sáne=2018-08-29}}</ref><ref name=":0">{{Cite news|title=Inside the OED: can the world's biggest dictionary survive the internet?|language=en-GB|url=https://www.theguardian.com/news/2018/feb/23/oxford-english-dictionary-can-worlds-biggest-dictionary-survive-internet|access-date=2018-08-29}}</ref>. Dáslebinde óz aldına xızmet sıpatında usınılǵan bolsa, 2011-jıldıń avgustında bólek xızmettiń toqtatılıwı menen ol [[Google Search]] xızmetine birlestirildi. [[Microsoft]] kompaniyasınıń Bing xızmeti de uqsas sózlik xızmetin usınadı, ol da sózlik maǵlıwmatların Oxford Languages kompaniyasınan licenziyalaydı<ref>{{Web deregi|url=https://www.bing.com/search?q=define+apple|bet=define apple|til=en|jumıs=[[bing.com]]|qaralǵan sáne=29 August 2018}}</ref>. [[Apple Inc.|Apple]] da óziniń [[iOS]] hám macOS ónimleri ushın sózlik maǵlıwmatların Oxford kompaniyasınan licenziyalaydı<ref name="aapl">{{Web deregi|url=https://mesu.apple.com/assets/macos/com_apple_MobileAsset_DictionaryServices_dictionaryOSX/com_apple_MobileAsset_DictionaryServices_dictionaryOSX.xml|bet=Dictionaries available on OSX|format=XML|jumıs=mesu.apple.com|qaralǵan sáne=29 August 2018}}</ref>. == Tariyxı == Bul xızmet [[Google Translate]]-ten baslanǵan hám 2009-jıldıń dekabrinde óz aldına xızmet (google.com/dictionary) sıpatında iske qosılǵan<ref>{{Web deregi|url=http://latimesblogs.latimes.com/technology/2009/12/google-dictionary.html|bet=Google quietly rolls out Dictionary [Updated]|sáne=2009-12-03|til=en-US|jumıs=LA Times Blogs - Technology|qaralǵan sáne=2018-09-02}}</ref><ref name="jack">{{Web deregi|url=http://english-jack.blogspot.com/2009/12/google-chooses-colins-cobuild.html|bet=English, Jack|avtor=Brett Reynolds|sáne=5 December 2009|jumıs=English-jack.blogspot.com|qaralǵan sáne=23 November 2014}}</ref><ref name="freecol">{{Web deregi|url=http://googledictionary.freecollocation.com/|bet=Google Dictionary Online|jumıs=googledictionary.freecollocation.com|qaralǵan sáne=2018-08-29}}</ref>. Google 2010-jıldıń avgustına shekem inglis tili ushın Collins COBUILD Advanced Learner's English Dictionary sózliginiń anıqlamaların kórsetti,<ref>{{Web deregi|url=http://googlesystem.blogspot.com/2010/08/google-dictionary-has-new-content.html|bet=Google Dictionary Has a New Content Provider|avtor=Alex Chitu|sáne=5 August 2010|jumıs=Google Operating System|qaralǵan sáne=23 November 2014}}</ref> soń Oxford American College Dictionary sózligine almastı<ref>{{Web deregi|url=https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/742|bet=Online dictionaries of English|avtor=Lew|at=Robert|sáne=17 December 2010|jumıs=Uniwersytet im. Adama Mickiewicza}}</ref>. [[Google Search]]-ke birlestirilgennen keyin, sózlik 2011-jıldıń 5-avgustında óz aldına xızmet sıpatında toqtatıldı,<ref name="chitu">{{Web deregi|url=http://googlesystem.blogspot.com/2011/08/no-more-standalone-google-dictionary.html|bet=No More Standalone Google Dictionary|avtor=Chitu|at=Alex|sáne=5 August 2011|jumıs=googlesystem.blogspot.com|qaralǵan sáne=1 September 2018}}</ref> hám endi oǵan «define» operatorı arqalı yamasa tek ǵana sózdi izlew arqalı kiriwge boladı. Sózlik xızmeti ele de Google Translate-te bar hám oǵan bir sózdi belgilew arqalı kiriw múmkin. Google sonday-aq bul xızmetti Chrome ushın keńeytpe sıpatında da shıǵardı<ref name=":6">{{Web deregi|url=https://chrome.google.com/webstore/detail/google-dictionary-by-goog/mgijmajocgfcbeboacabfgobmjgjcoja|bet=Google Dictionary (by Google)|sáne=July 23, 2017|til=en|jumıs=[[Chrome Web Store]]|qaralǵan sáne=2018-09-03}}</ref>. 2023-jıl jaǵdayı boyınsha, [[Google]] bir neshe tiller, sonıń ishinde Britan/Amerikan inglis tili, [[Ispan tili|ispan]],<ref>{{Web deregi|url=https://languages.oup.com/google-dictionary-es-en/|bet=Oxford Languages and Google - Spanish {{!}} Oxford Languages|til=en-GB|jumıs=languages.oup.com|qaralǵan sáne=2023-08-23}}</ref> hám [[Nemec tili|nemis]]<ref>{{Web deregi|url=https://languages.oup.com/google-dictionary-de-en/|bet=Oxford Languages and Google - German {{!}} Oxford Languages|til=en-GB|jumıs=languages.oup.com|qaralǵan sáne=2023-08-24}}</ref> tilleri ushın sózlik maǵlıwmatların Oxford Languages kompaniyasınan licenziyalaydı. 2015-jılı Arap tili kúninde (18-dekabr) Google xızmetke dúnya júzi boyınsha qoljetimli bolǵan, sózdiń anıqlamaların, awdarmaların hám gápte qollanılıw mısalların kórsetetuǵın arap tilindegi sózlikti qostı<ref name=":4">{{Cite news|url=https://arabia.googleblog.com/2015/12/blog-post_58.html|title=يوم سعيد لليوم العالمي للغة العربية!|access-date=2018-08-30}}</ref>. 2017-jıldıń fevral ayında Daily Caller onlayn jańalıqlar veb-saytı Googledı Google Sózlikte «fashizm» sóziniń anıqlamasın ózgertkeni ushın ayıpladı. Keyinirek bul anıqlamanıń tolıǵı menen sırtqı derekten alınǵanı hám Google tárepinen jazılmaǵanı anıqlandı<ref>{{Cite news|title=TRUMP SUPPORTERS CLAIM GOOGLE IS CALLING THEM 'FASCIST,' BUT THEY ARE WRONG|url=https://www.newsweek.com/trump-supporters-claim-google-thinks-they-fascist-wrong-751688|access-date=11 January 2019}}</ref>. Google 2017-jıldıń aprel ayında Oxford Dictionaries arqalı licenziyalanǵan Rajpal & Sons baspasınıń hind tili sózligin qostı, ol sonday-aq transliteraciya hám awdarmanı da qollap-quwatlaydı<ref name="gblog">{{Cite news|url=https://india.googleblog.com/2017/04/bringing-down-language-barriers-making.html|title=Bringing down the language barriers - making the internet more inclusive|access-date=2018-08-29|language=en-US}}</ref>. 2017-jıldıń iyul ayında [[Google Search]]-te «dictionary» dep teriw arqalı sózlikke tikkeley kiriw imkaniyatı jaratıldı hám izlew qatarı, avtotoltırıw hám izlew tariyxı sıyaqlı qosımsha qásiyetler de qosıldı. 2018-jıldıń yanvar ayında inglis tilindegi sózlikke «aesthetic» hám «ascetic», «pray» hám «prey», «conscientious» hám «conscious» sıyaqlı uqsas esitiletuǵın sózlerdi belgileytuǵın «Uqsas esitiletuǵın sózler» qásiyeti qosıldı. «Google Word Coach» sózlik oyını 2018-jıldıń fevral ayında sózlik izlewleri menen birge hám mobil qurılmalarda óz aldına oyın retinde qoljetimli boldı. 2018-jıldıń avgustında Google Search Hindstandaǵı mobil paydalanıwshılar ushın tek inglis tilindegi sózlikke ótiw imkaniyatı menen inglis hám hind tilindegi sózlikti qostı. 2018-jıldıń dekabr ayında inglis tilindegi sózlikke «aytılıwın úyreniw» opciyası qosıldı, ol sózdiń hár túrli akcentlerdegi (máselen, Britan hám Amerikan) audiosı hám fonematikalıq emes aytılıwın háripler menen jazıw arqalı qalay aytılıwın kórsetedi, sonday-aq audionı ásteletiw imkaniyatı da bar. 2019-jıldıń aprel ayında aytılıwlar ushın vizemalar da qosıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2019/04/02/tip-google-teaches-you-how-to-pronounce-a-word-slowly-and-in-different-accents/|bet=[Update: Now with visemes] Tip: Google teaches you how to pronounce a word slowly and in different accents|sáne=2019-04-02|til=en-US|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=2019-07-20}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ hwmq9b3i3lai49uyt8zhu78m89727uz 0 25288 121729 121486 2025-06-21T16:41:51Z Bekan88 11311 121729 wikitext text/x-wiki '''Google Ads''', burınǵı '''Google Adwords''', bul [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan onlayn reklama platforması bolıp, onda reklama beriwshiler veb-paydalanıwshılarǵa qısqa reklamalardı, xızmet usınısların, ónimler dizimin hám videolardı kórsetiw ushın baha usınadı<ref>{{cite web|url=https://adwords.google.com/home/how-it-works/|title=How Google AdWords Works|website=Google AdWords}}</ref>. Ol [[Google Search]] (Google izlew tarmaǵı) sıyaqlı izlew sistemalarınıń nátiyjelerinde, mobil qosımshalarda, videolarda hám izlewge tiyisli bolmaǵan veb-saytlarda reklamalardı jaylastıra aladı<ref>{{Cite web|url=https://support.google.com/google-ads/answer/2404191|title=About targeting for Display Network campaigns|publisher=Google Inc.|access-date=2020-04-11}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://support.google.com/google-ads/answer/1722047|title=About the Google Search Network|publisher=Google Inc.|access-date=2020-04-11}}</ref> . Xızmetler bir basıw ushın tólem (PPC) baha modeli hám bir kóriw ushın baha (CPV) modeli tiykarında usınıladı. == Tariyxı == [[Fayl:Adwords_logo.svg|nobaý|256x256 nükte|Xızmettiń burınǵı logotibi]] Google 2000-jılı AdWords-tı iske qostı. Dáslep, Googledıń ózi reklama beriwshilerdiń kampaniyaların dúzetuǵın hám basqaratuǵın edi. Keyin Google óz kampaniyaların ózleri basqarıwdı qáleytuǵın kishi biznes ushın ózine-ózi xızmet kórsetetuǵın AdWords portalın engizdi. 2005-jılı Google «Jumpstart» dep atalatuǵın kampaniyanı basqarıw xızmetin basladı<ref>{{Cite web|url=https://adwords.google.com/support/bin/answer.py?answer=6935&topic=88|archive-url=https://web.archive.org/web/20060429075901/https://adwords.google.com/support/bin/answer.py?answer=6935&topic=88|url-status=dead|title=What is Jumpstart?|archive-date=April 29, 2006}}</ref>. 2007-jılı Google DoubleClick-ti 3,1 milliard dollarǵa satıp aldı. Bul satıp alıw Google ushın strategiyalıq áhmiyetke iye bolıp, DoubleClick-tiń aldınǵı reklama usınıw texnologiyasına hám tarawdaǵı ornatılǵan qatnasıqlarǵa kiriw imkaniyatın berdi. Bul kelisim, «Googledı kúshli kompaniyaǵa aylandıra otırıp», keyinirek monopoliyaǵa qarsı tekseriwdiń dıqqatın tarttı hám onıń bazar básekisine hám cifrlı reklamadaǵı ústemligine tásiri haqqında sorawlar tuwdırdı. 2007-jıldıń yanvar ayında Google radio reklama kompaniyası dMarc Broadcasting-tı satıp aldı. 2008-jılı Google joqarı oqıw orınlarınıń studentleri ushın auditoriyalıq akademiyalıq sabaǵı Google Online Marketing Challenge-ti basladı<ref name="nyt2007doubleclick">{{cite web |author1=Story, Louise |author2=Helft, Miguel |title=Google Buys DoubleClick for $3.1 Billion |url=https://www.nytimes.com/2007/04/14/technology/14DoubleClick.html |website=The New York Times |date=April 14, 2007 |archive-url=https://archive.today/20230422020839/https://www.nytimes.com/2007/04/14/technology/14DoubleClick.html |archive-date=22 April 2023 |url-status=live}}</ref> <ref name="nyt2020powerhouse">{{cite web |last1=Lohr |first1=Steve |title=This Deal Helped Turn Google Into an Ad Powerhouse. Is That a Problem? |url=https://www.nytimes.com/2020/09/21/technology/google-doubleclick-antitrust-ads.html |website=The New York Times |archive-url=https://archive.today/20210129111253/https://www.nytimes.com/2020/09/21/technology/google-doubleclick-antitrust-ads.html |archive-date=29 January 2021 |date=21 September 2020 |url-status=live}}</ref>. Google 2018-jılı reklama beriwshiler hám reklama satıwshılar ushın kiriw orınların ápiwayılastırıw maqsetinde DoubleClick hám AdWords brendlerinen bas tarttı. Tiykarǵı ónim Google Ads dep ózgertildi hám ol [[Google Search]], onıń [[YouTube]] video xızmeti, [[Google Play]] qosımshalar dúkanı hám AdSense veb-sayt baspası sheriklesleriniń inventarına kiriw imkaniyatın beredi. == Funkcionallıǵı == Google Ads sisteması tolıq emes kukilerge, bólegi reklama beriwshiler tárepinen belgilengen gilt sózlerge tiykarlanǵan. Google bul ózgesheliklerdi reklama kóshirmesin ózleri oylawınsha tiyisli bolǵan betlerge jaylastırıw ushın paydalanadı. 2023-jılı Google kompaniyası Google Chrome ushın brauzerde saqlanǵan kóriw tariyxına tiykarlanǵan reklamalardı maqsetli etiwge imkaniyat beretuǵın Topics API-n engizdi. Reklama beriwshiler paydalanıwshılar reklama kóshirmesin basıw ushın kóriwdi basqa baǵdarǵa burǵanda tóleydi. Reklamalar jergilikli, milliy yamasa xalıqaralıq dárejede ámelge asırılıwı múmkin. Googledıń tekstli reklamaları Googledaǵı ortasha izlew nátiyjesine uqsaydı. Dáslep tek tekstli izlew reklamaların usınǵan Google, 2016-jılı «Showcase Shopping» (Kórgizbeli sawda) reklamaların járiyaladı. Bul format arqalı satıwshılar túrli izlew sorawlarına hám gilt sózlerge baylanıslı izlew nátiyjelerinde kórinetuǵın bir qatar ónim súwretlerine iye bolıwdı tańlay aladı. 2016-jıldıń may ayında Google 23% kóbirek tekst kirgiziwge imkaniyat beretuǵın Keńeytilgen Tekstli Reklamalardı járiyaladı. Displey tarmaǵındaǵı súwretli reklamalar Interaktiv Reklama Byurosı (IAB) tárepinen belgilengen bir neshe túrli standartlastırılǵan ólshemlerdiń biri bola aladı. Google izlew sistemasınan tısqarı, reklama beriwshiler óz reklamaların Googledıń sheriklik tarmaǵında kórsetiw imkaniyatına da iye, bul tarmaqtıń aǵzaları alınǵan tabıstıń bir bólegin aladı. 2024-jılı Google Ads jasalma intellektke tiykarlanǵan qurallardı, sonıń ishinde Google kanallarında kampaniya nátiyjeliligin arttırıw ushın arnalǵan Search hám Performance Max-tan ibarat «Ads Power Pair» (Reklamalardıń kúshli jubı) engizdi. Bul qurallar baha usınıwdı, maqsetli etiwdi hám auditoriyanı qamtıwdı jaqsılaw ushın birinshi tárep maǵlıwmatların, mashinalıq oqıtıwdı hám avtomatlastırılǵan aktiv jaratıwdı paydalanadı. === Reklama mazmunına sheklewler === Reklamanıń «shańaraqlıq statusı» («shańaraq ushın qáwipsiz», «shańaraq ushın qáwipsiz emes» yamasa «eresekler ushın») Google recenzenti tárepinen belgilenedi hám «reklama menen veb-sayt qaysı auditoriyalar ushın sáykes keletuǵının» kórsetedi. Bul reklamanıń qaysı waqıtta, qaysı bette hám qaysı mámlekette payda bola alatuǵının ózgertedi. 2010-jıldıń dekabr ayınan baslap, Google AdWords qattı spirtli ishimliklerdi satıwǵa qoyılǵan sheklewlerdi azayttı. Házir ol qattı alkogol ishimliklerdi hám alkogollı ishimliklerdi satıwdı úgit-násiyatlaytuǵın reklamalarǵa ruqsat beredi. Bul 2008-jıldıń dekabr ayında qabıl etilgen siyasat ózgerisiniń keńeytiliwi bolıp, ol qattı spirtli ishimliklerdiń hám likerdiń brendin úgit-násiyatlaytuǵın reklamalarǵa ruqsat bergen edi. 2007-jıldıń iyun ayınan baslap Google studentlerge esse jazıw xızmetleri ushın AdWords reklamalarına tıyım saldı, bul qádem universitetler tárepinen unamlı bahalandı. Googleda túrine hám mámleketke baylanıslı tıyım salatuǵın hár qıylı belgili gilt sózler hám kategoriyalar bar. Máselen, Taylandta hám Túrkiyada spirtli ishimliklerge baylanıslı ónimler ushın gilt sózlerdi paydalanıw tıyım salınǵan; Polshada qumar oyınları hám kazinolar ushın gilt sózler tıyım salınǵan; Rossiya hám Ukrainada abort xızmetleri ushın gilt sózler qadaǵan etilgen; hám 2014-jıldıń iyun ayınan baslap pútkil dúnya júzinde ereseklerge baylanıslı xızmetler yamasa ónimler ushın gilt sózler tıyım salınǵan. 2020-jıldıń mart ayında, Koronavirus daǵdarısınıń basında, Google kompaniyalardıń pandemiyadan payda kóriwge urınıwınıń aldın alıw siyasatınıń bir bólegi sıpatında barlıq bet maskalarına baylanıslı gilt sózlerdi reklama maqsetlerinde qollanıwdan blokladı. === Bahası === Paydalanıwshı Googleda izlew júrgizgen sayın, Google Ads izlew nátiyjeleri betinde qaysı izlew reklamaları kórsetiliwin, sonday-aq reklamanıń ornın belgilew ushın real waqıt rejiminde aukcion ótkeredi. Sonlıqtan, Google Ads kampaniyasınıń bahası hár qıylı faktorlarǵa, sonıń ishinde reklama beriwshiniń gilt sózdiń hár bir basılıwı ushın tólewge tayar bolǵan maksimal muǵdarına hám reklamanıń sapa bahasına (onıń tiyisliligine, basılıw jıyiligine hám reklama keńeytpelerine tiykarlanǵan) baylanıslı boladı. Aldın ala belgilengen bir háreket ushın bahaǵa (CPA) avtomatlı túrde erisiw ushın aldınǵı baha usınıw strategiyasın qollanıw múmkin bolsa da, bunı turaqlı CPA baha modeli menen shatastırmaw kerek. === Konversiyanı baqlaw === Basıwlardı baqlawdan tısqarı, Google Ads reklama beriwshilerge basıwdan keyin bolatuǵın satıp alıwlar, dizimnen ótiwler yamasa qońırawlar sıyaqlı basqa konversiyalardı baqlaw hám esabatın beriw imkaniyatın beredi. Konversiyanı baqlaw reklama beriwshiniń veb-saytına URL parametri sıpatında identifikator jiberiw arqalı ámelge asırıladı, sońınan bul identifikator reklama beriwshi tárepinen Google Ads-qa konversiyalardı jiberiw ushın qollanıladı, bul Google Adsqa esabat beriw ushın konversiyanı dáslepki basıwǵa deyin baqlawǵa múmkinshilik beredi. Google sonday-aq reklama beriwshilerge óz veb-saytına AdWords akkauntına konversiyalardı jiberetuǵın piksel ornatıwǵa ruqsat etedi. Bul reklama beriwshilerge konversiyalardı nátiyjelirek arttırıw ushın reklamaların maqsetli etiwge múmkinshilik beredi. Kópshilik trafik ushın Google hár bir basıw ushın unikal identifikator (gclid parametrinde) jiberedi, bul konversiyanıń deregin anıq belgilewge imkaniyat beredi. Apple qurılmalarındaǵı baqlaw sheklewlerine sáykes keliw ushın, belgili bir tulǵa menen baylanıslı bolmaǵan anonimlengen identifikatorlar (wbraid hám gbraid dep ataladı) qollanıladı. Google Ads konversiyanı qaysı paydalanıwshıǵa tiyisli ekenin anıqlaw ushın qosımsha tutınıwshı maǵlıwmatların birlestiretuǵın «modellengen konversiyalardı» paydalanıw arqalı usınday kóp anonim konversiyalar haqqında esabat beriw imkaniyatın beredi. Google Adstı [[Google Analytics|Google Analytics 4 (GA4)]] penen integraciyalawǵa boladı, bul konversiyanı baqlaw nátiyjeliligin jaqsılawı múmkin. Bul integraciya túrli platformalar hám qurılmalardaǵı paydalanıwshılardıń óz-ara háreketin anaǵurlım tolıq túsiniwge imkaniyat beredi. Google Ads konversiyanı ólshewdi anaǵurlım anıq etiw ushın jaqsılanǵan konversiyalardı engizdi. 2018-jılı Bloomberg News agentligi Googledıń offlayn konversiyanı baqlaw maqsetinde paydalanıwshılarınıń kredit karta maǵlıwmatları ushın Mastercardqa millionlaǵan dollar tólegenin xabarladı. Kelisim ashıq túrde bildirilmegen edi. == Google kelisim rejimi == 2020-jılı Google Kelisim Rejiminiń engiziliwi Googledıń agressivli cifrlı reklama strategiyaları menen olardı retlestiretuǵın qatań global maǵlıwmatlar qupıyalılıǵı standartlarınıń qıyın kesilisiwinde háreket etiwge talpınısın kórsetedi. Google Ads platformasındaǵı reklama beriwshilerge paydalanıwshı kelisimine tiykarlanıp kukilerdiń qalay qollanılatuǵının retlewge imkaniyat beretuǵın bul funkciya, joqarı qupıyalılıq kútiwlerine hám [[Evropa Awqamı|Evropa Awqamınıń]] Maǵlıwmatlardı Qorǵawdıń Ulıwma Reglamenti (GDPR) sıyaqlı huqıqıy bazalarǵa juwap bolıp esaplanadı. Google Kelisim Rejimin reklama beriwshilerge maqsetli reklamaǵa kesentti azayta otırıp, qupıyalılıq nızamlarına sáykeslikti saqlawǵa imkaniyat beretuǵın qural sıpatında usınsa da, onıń paydalanıwshı qupıyalılıǵın qorǵawdaǵı nátiyjeliligi hám haqıyqıylıǵı tartıslardıń teması boldı. Sınshılar bul qural kóriniste sáykeslikti qollap-quwatlasa da, ol sonday-aq Googleǵa tiykarǵı maǵlıwmat jıynaw ámeliyatların áhmiyetli dárejede ózgertpesten, qupıyalılıq máselelerin ústirtin sheshetuǵın mexanizm usınıw arqalı cifrlı reklama bazarındaǵı ústemlik poziciyasın saqlap qalıwǵa imkaniyat beredi dep shaǵım etedi. Sonıń menen birge, 2023-jıldıń aqırında engizilgen Consent Mode V2-degi aldınǵı qatarlı funkciyalar, sonıń ishinde maǵlıwmatlardı paydalanıw ústinen anaǵurlım tolıq baqlaw hám jasalma intellektke tiykarlanǵan konversiyanı modellew qosımsha sorawlar tuwdıradı. Bul jaqsılawlar baqlawdan bas tartqan paydalanıwshılardan maǵlıwmatlardıń joǵalıwın azaytıwǵa baǵdarlanǵan, usılayınsha Google Ads nátiyjeliligin saqlap qaladı. Degen menen, olar sonday-aq paydalanıwshınıń qupıyalılıǵı menen cifrlı reklamanıń biznes talapları arasındaǵı dawam etip kiyatırǵan itibar beriwdi kórsetedi hám ekewiniń arasında haqıyqıy teń salmaqlılıqqa erisiwdegi qıyınshılıqlardı atap ótedi. Bul kontekstte, Google Kelisim Rejimin retlestiriwshi basımlarǵa strategiyalıq beyimlesiw sıpatında da, maǵlıwmatlar menen islesiwdiń anaǵurlım názik ámeliyatlarına qaray keńirek taraw tendenciyasınıń bir bólegi sıpatında da kóriwge boladı. Soǵan qaramastan, bul ózgerislerdiń tiykarınan reklama beriwshilerge hám Google sıyaqlı platformalarǵa járdem beriw ornına, paydalanıwshılarǵa qanshelli dárejede shın mánisinde payda keltiriwi sın kózqaras penen úyreniw ushın áhmiyetli taraw bolıp qaladı. == Texnologiya == AdWords sisteması dáslep MySQL maǵlıwmatlar bazası sistemasınıń ústine qurılǵan. Sistema iske túsirilgennen keyin, basshılıq onıń ornına Oracledı paydalanıwǵa sheshim qabılladı, biraq sistema ádewir aqırınlap qalǵannan keyin, aqırında MySQLge qaytarıldı. Aqırında, Google reklama biznesiniń mútájlikleri ushın arnawlı Google Spanner dep atalatuǵın jeke bólistirilgen Relyaciyalıq maǵlıwmatlar bazasın (RM) islep shıqtı. Interfeys elektron kestelerdi redaktorlawdı, izlew sorawları boyınsha esaplardı hám konversiya kórsetkishlerin usınadı. == Sud isleri == Google Ads Sawda belgisi nızamshılıǵı (Google, Inc. American Blind & Wallpaper Factory, Inc.ke qarsı hám Rescuecom Corp. Google Inc.ke qarsı), aldawshılıq (Goddard Google, Inc.ke qarsı) hám klik-aldawshılıqqa baylanıslı sud isleriniń teması boldı. 2002-jıldıń aprel ayında Overture Services, Inc. kompaniyası AdWords xızmetine baylanıslı patentti buzǵanı ushın Googledı sudqa berdi. Shaǵım 2004-jılı [[Yahoo!]] kompaniyası Overture-di satıp alǵannan keyin sheshildi; Google patent boyınsha mángilik licenziya ornına Yahoo!-ǵa 2,7 million dana ápiwayı akciyasın beriwge kelisti. 2006-jılı Google klik-aldawshılıq boyınsha sud isin 90 million AQSH dollarına sheshti<ref>{{Cite news|url=https://www.nbcnews.com/id/wbna11734026|title=Google settles advertising suit for $90 million|publisher=[[NBC News]]|agency=Associated Press|date=March 8, 2006}}</ref>. 2019-jıldıń dekabr ayında Franciya Google Adsta reklama beriwshilerdi toqtatıp qoyǵanı ushın Googledı 150 million evroǵa ayıp pulǵa tarttı hám ol «anıq emes hám túsiniw qıyın bolǵan qaǵıydalardı qabıl etiw arqalı óziniń ústemlik jaǵdayın asıra paydalanǵanın», sońınan olardı óz qálewi boyınsha «túsindiriwge hám ózgertiwge» erkin bolǵanın atap ótti<ref>{{Web deregi|url=https://www.lemonde.fr/economie/article/2019/12/20/l-autorite-de-la-concurrence-inflige-a-google-une-amende-de-150-millions-d-euros_6023575_3234.html|bet=L'Autorité de la concurrence inflige à Google une amende de 150 millions d'euros|avtor=Chaffin|at=Zeliha|sáne=20 December 2019|til=fr|jumıs=[[Le Monde]]}}</ref>. 2022-jıldıń basında Google Ukrainadaǵı dawam etip atırǵan basqınshılıqqa juwap retinde Rossiyadaǵı barlıq reklama satıwların toqtattı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/3/4/22961302/google-pauses-all-ad-sales-russia-search-youtube|bet=Google pauses all ad sales in Russia 'in light of the extraordinary circumstances'|avtor=Vincent|at=James|sáne=2022-03-04|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2022-03-18}}</ref>. Aldın-ala tólengen, biraq jetkerip berilmegen yamasa qaytarılmaǵan reklamalardı satıp alǵan 1000-nan aslam rossiyalı biznes Googledıń rossiyadaǵı sıńar kompaniyasınıń bankrotlıq procesine qosıldı<ref>{{Cite news|title=Ижевский радиозавод и другие кредиторы будут ходатайствовать о признании российского Google банкротом|url=https://www.kommersant.ru/doc/6184645|date=28 August 2023|language=ru}}</ref><ref>{{Cite news|title=К иску против Google присоединились 885 российских компаний|url=https://www.kommersant.ru/doc/5888378|date=22 March 2023|language=ru}}</ref>. == Kelispewshilikler == === Sawda belgisi menen qorǵalǵan gilt sózler === Google AdWords reklama beriwshilerine sawda belgisi menen qorǵalǵan gilt sózlerge baha usınıwǵa ruqsat bergeni ushın sınǵa ushıradı<ref>{{Citation |last=Rosso |first=Mark |title=Brand Names as Keywords in Sponsored Search Advertising |date=August 2010 |work=Communications of the Association for Information Systems |volume=27 |issue=1 |pages=81–98 |doi=10.17705/1CAIS.02706 |last2=Jansen |first2=Bernard (Jim)}}</ref>. 2004-jılı Google AQSH hám Kanadada reklama beriwshilerge keń kólemli izlew terminlerine, sonıń ishinde básekilesleriniń sawda belgilerine<ref>{{Cite news|url=http://news.cnet.com/2100-1038-5190324.html|title=Google plans trademark gambit|date=April 13, 2004|last=Stefanie Olsen}}</ref> baha usınıwǵa ruqsat bere basladı hám 2008-jıldıń may ayında bul siyasattı Ullı Britaniya hám Irlandiyaǵa keńeytti. 2023-jılǵa shekem, eger sawda belgisi Reklama boyınsha huqıqıy qollap-quwatlaw toparında dizimge alınǵan bolsa, reklama beriwshilerge basqa kompaniyalardıń sawda belgilerin óz reklama tekstinde paydalanıw sheklengen edi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/adspolicy/answer/13594188?hl=en|bet=Update to the Trademarks policy (June 2023) - Advertising Policies Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=24 October 2023}}</ref>. 2010-jıldıń mart ayında Google [[Louis Vuitton]] sawda belgilerine iye bolǵan úsh francuz kompaniyası menen baylanıslı sawda belgisin buzıw isine qatnastı<ref>{{Web deregi|url=https://www.zdnet.fr/actualites/confirmation-en-appel-de-la-condamnation-de-google-pour-contrefacon-39361901.htm|bet=Confirmation en appel de la condamnation de Google pour contrefaçon|avtor=le|at=Par La rédaction de ZDNet fr {{!}} Publié le mercredi 30 nov-1 à 00:00- Modifié|sáne=2006-06-29|til=fr|jumıs=ZDNet France|qaralǵan sáne=2023-09-15}}</ref>. Sud isi Googledıń sawda belgisin buzatuǵın gilt sózlerdi satıp alǵan reklama beriwshiler ushın juwapker yamasa juwapker emesligi haqqında boldı. Aqırında, Evropa Awqamınıń Ádillik Sudı Google AdWords «Evropa Awqamınıń sawda belgisi nızamshılıǵın buzbaydı, biraq Google gilt sózleri menen baylanıslı ayırım reklamalardıń mazmunı istiń ayrıqsha faktlerine baylanıslı nızamdı buzıwı múmkin» dep sheshim shıǵardı<ref>{{Web deregi|url=http://www.mondaq.com/x/96866/Trademark/Google+Adwords+And+Online+Advertising+Trade+Mark+Infringement+ECJ+Decision|bet=European Union: Google Adwords And Online Advertising: Trade Mark Infringement? ECJ Decision|baspaxana=www.mondaq.com|qaralǵan sáne=May 2, 2013}}</ref>. Sonıń menen bir qatarda, ayırım amerikalı yurisdikciyalarda, jeke adamnıń atın reklama yamasa sawda maqsetlerinde tulǵanıń kelisimisiz gilt sóz sıpatında paydalanıw<ref>{{Cite news|title=Bad Precedent: Lawyer Censured for Buying Google Keywords for Other Lawyers and Law Firms|url=http://www.natlawreview.com/article/bad-precedent-lawyer-censured-buying-google-keywords-other-lawyers-and-law-firms|access-date=March 5, 2014}}</ref> jeke ómirge qol qatılmaslıq huqıqına baylanıslı qáweterlerdi tuwdırdı<ref>{{Web deregi|url=https://www.wicourts.gov/ca/opinion/DisplayDocument.pdf?content=pdf&seqNo=93174|bet=Robert L. Habush and Daniel A. Rottier, Plaintiffs-Appellants, v. William M. Cannon, Patrick O. Dunphy and Cannon & Dunphy, S.C., Defendants-Respondents.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130514064258/http://www.wicourts.gov/ca/opinion/DisplayDocument.pdf?content=pdf&seqNo=93174|arxivsáne=May 14, 2013|sáne=February 21, 2013|jumıs=Case No.: 2011AP1769|baspaxana=Court of Appeals of Wisconsin Published Opinion|qaralǵan sáne=March 5, 2014}}</ref>. 2013-jılı Onınshı okruglik apellyaciyalıq sudı 1-800 Contacts, Inc. v. Lens.com, Inc. isi boyınsha onlayn kontakt linza satıwshısı Lens.com básekilesi 1-800 Contacts-tıń federallıq dizimnen ótken 1800 CONTACTS sawda belgisin gilt sóz sıpatında paydalanıp AdWords hám basqa izlew reklamaların satıp alǵanda sawda belgisin buzbaǵan dep taptı<ref>{{Web deregi|url=https://www.leagle.com/decision/infco20130716080|bet=1-800 CONTACTS, INC. v. L {{!}} 722 F.3d 1229 (2013) {{!}} 20130716080 {{!}} Leagle.com|til=en|jumıs=Leagle|qaralǵan sáne=2021-07-28}}</ref>. 2016-jıldıń avgustında Federallıq Sawda Komissiyası 1-800 Contactsqa qarsı administrativlik shaǵım berip, onıń izlew reklamalarında sawda belgisin qorǵaw ámeliyatları FTC Nızamın buzıp, básekileslikti tiykarsız sheklegenin shaǵım etti. 1-800 Contacts barlıq ayıplawlardı biykarladı hám 2017-jıldıń aprel ayında FTC administrativlik nızam sudyasınıń aldında kóriniwi belgilengen. === IT-xızmetin qollap-quwatlawǵa tıyım salıw === 2018-jılı Google tutınıwshılarǵa texnikalıq xızmet kórsetiwdi reklamalawdı shekleytuǵın siyasat ózgerisin engizdi, oǵan «nasazlıqlardı sheshiw, qáwipsizlik, viruslardı joq etiw, internetke jalǵanıw, onlayn akkauntlar (máselen, parollerdi qayta ornatıw yamasa sistemaǵa kiriwdi qollap-quwatlaw) yamasa programmalıq támiynattı ornatıw»<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/adspolicy/answer/9141571?hl=en&ref_topic=29265|bet=Update to Other restricted businesses policy (October 2018) - Advertising Policies Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2019-05-24}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/adspolicy/answer/6368711|bet=Other restricted businesses - Advertising Policies Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2019-05-24}}</ref> sıyaqlı xızmetler kiredi. Googledıń Global ónim siyasatı boyınsha direktorı Devid Graff bul siyasat úshinshi tárep texnikalıq xızmet kórsetiwshileriniń «asıra paydalanıwı» menen «aldawshılıq háreketlerin» sheshiwge baǵdarlanǵanın hám nızamlı xızmet kórsetiwshiler ushın tekseriw baǵdarlaması «aldaǵı aylarda» engiziletuǵının málimledi<ref>{{Web deregi|url=https://www.blog.google/products/ads/restricting-ads-third-party-tech-support-services/|bet=Restricting ads in third-party tech support services|sáne=2018-08-31|til=en|jumıs=Google|qaralǵan sáne=2019-05-24}}</ref>. Bul ele ámelge asırılmadı, nátiyjede Google Ads platformasında barlıq IT-xızmetin qollap-quwatlaw hám qayta islew menen baylanıslı xızmetlerge pútkilley qadaǵán etildi. Sholıwshılar bul Googledıń tutınıwshılardıń elektron qurılmalardı ońlaw huqıqın sheklewge talpınısı dep uwayımın bildirdi<ref name=":0">{{Web deregi|url=https://medium.com/@bradleypenniment/google-declares-war-on-consumer-electronic-repair-service-centers-6d3d8238929a|bet=Google Declares War on Consumer Electronic Repair Service Centers|avtor=Penniment|at=Bradley|sáne=2019-05-23|jumıs=Medium|qaralǵan sáne=2019-05-24}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/google-ads/community?ctx=lithium#M44954|bet=Google Ads No Longer Supporting Promotion of Computer Repair Ads Etc. (What to do)?|sáne=2018-11-30|til=en|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2019-05-24}}</ref>. === Qazıp alınatuǵın janarmay kompaniyaları tárepinen «jasıl piar» ushın paydalanılıwı === ExxonMobil, Shell, Aramco, McKinsey hám Goldman Sachs sıyaqlı qazıp alınatuǵın janarmay kompaniyaları, qarjılandırıwshılar hám jámiyetshilik penen baylanıs quratuǵın agentlikler Google Adstıń eń iri klientleriniń qatarına kiredi. Klimatqa baylanıslı terminler (mısalı, taza nol, uglerodtı saqlaw, uglerodtı uslaw hám energiyaǵa ótiw) ushın hár bes Google reklamasınıń biri qazıp alınatuǵın janarmay kompaniyaları tárepinen tólengen. The Guardian hám InfluenceMap tárepinen ótkerilgen izertlew «taza nol» izlewleriniń 86% inde Shell reklamalarınıń payda bolǵanın anıqladı. 2020-jılǵı sorawnamada paydalanıwshılardıń yarımınan kópshiligi ádettegi Google nátiyjesi menen Google reklamasınıń arasındaǵı ayırmashılıqtı ajırata almadı<ref name=":1">{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/technology/2022/jan/05/fossil-fuel-firms-among-biggest-spenders-on-google-ads-that-look-like-search-results|bet=Fossil fuel firms among biggest spenders on Google ads that look like search results|sáne=2022-01-05|til=en|jumıs=the Guardian|qaralǵan sáne=2022-01-05}}</ref>. Izertlew avtorlarınıń biri InfluenceMap bılay dedi: «Google qazıp alınatuǵın janarmaydı paydalanıwdı dawam ettiriwden mápli bolǵan toparlarǵa adamlar ózlerin bilimlendiriwge háreket etip atırǵanda alatuǵın resurslarǵa tásir etiw ushın tólewge ruqsat berip atır. Neft hám gaz sektorı klimattıń ózgeriwi ilimine qarsı shıǵıwdan bas tartıp, endi onıń ornına dekarbonizaciya haqqındaǵı jámiyetlik talqılawlarǵa óz paydasına tásir etiwge umıtılmaqta»<ref name=":1" />. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ 0oohd0y8hscbl1lhs2mttxhdci46cfe 0 25334 121728 121696 2025-06-21T16:41:21Z Bekan88 11311 121728 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Android_Robot_Head_2023.svg|nobaý|150x150 nükte|Android icon]] '''Google mobil xızmetleri (GMS)''' — bul [[Google|Googledıń]] [[Menshikli programmalıq támiynat|menshikli]] qosımshalar hám qosımshalardı programmalastırıw interfeysleri (APIs) xızmetleriniń toplamı bolıp, olar ádette smartfonlar, planshetler hám smart-televizorlar sıyaqlı kópshilik Android qurılmalarına aldın-ala ornatıladı. GMS [[Android|Android Ashıq Kodlı Joybarınıń]] (AOSP) bir bólegi emes, bul Android islep shıǵarıwshısı GMSti Android qurılmasına nızamlı túrde aldın-ala ornatıw ushın Googledan licenziya alıwı kerek ekenligin ańlatadı. Bul licenziya Evropa Awqamınan tısqarı jerlerde hesh qanday licenziyalıq tólemlersiz Google tárepinen usınıladı<ref>{{Web deregi|url=https://developer.motorolasolutions.com/servlet/JiveServlet/previewBody/2210-102-2-2535/Google%20Mobile%20Services%20vs%20AOSP.pdf|bet=Google Mobile Services|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141023103917/https://developer.motorolasolutions.com/servlet/JiveServlet/previewBody/2210-102-2-2535/Google%20Mobile%20Services%20vs%20AOSP.pdf|arxivsáne=October 23, 2014|sáne=May 21, 2014|baspaxana=[[Motorola Mobility]]|qaralǵan sáne=October 17, 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.androidcentral.com/what-gms-and-why-does-my-phone-need-it|bet=What are Google Mobile Services (GMS) and why does my phone need them?|avtor=Hildenbrand|at=Jerry|sáne=September 23, 2019|til=en|jumıs=Android Central|qaralǵan sáne=July 5, 2022}}</ref><ref name=":EU">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2018/10/16/17984074/google-eu-android-licensing-bundle-chrome-search|bet=Google will start charging Android device makers a fee for using its apps in Europe|sáne=October 16, 2018|baspaxana=The Verge|qaralǵan sáne=December 31, 2022}}</ref>. == Tiykarǵı qosımshalar == Tómendegiler Google Mobil Xızmetleriniń bir bólegi bolıp tabılatuǵın tiykarǵı qosımshalar:<ref>{{Web deregi|url=https://www.android.com/gms|bet=Google Mobile Services|qaralǵan sáne=November 27, 2023}}</ref> * [[Google Search]] * Google Chrome * [[YouTube]] * [[Google Play]] * Google Drive * [[Gmail]] * [[Google Meet]] * [[Google Kartalar|Google Maps]] * [[Google Photos]] * Google TV * YouTube Music === Tariyxıy === * Google+ * [[Google Hangouts]]<ref name=":0">{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2019/10/07/default-apps-android-10-android-go/|bet=These are the new default Google apps for Android 10 and Android Go|avtor=Bradshaw|at=Kyle|sáne=October 7, 2019|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=July 5, 2022}}</ref> * Google Wallet * Google Messenger * Google Play Books * Google Play Magazines * Google Play Music * Google Play Movies &amp;amp; TV * Google Play Games * Google Duo == Qabıl etiliwi, básekilesleri hám qadaǵalawshılar == === FairSearch === Kópshilik Evropa firmaları Evropa Komissiyasına Googledıń óz xızmetlerin telefon islep shıǵarıwshılarına qollanıwǵa májbúrlew ushın bazardaǵı óz kúshi hám ústemligin manipulyaciyalaǵanın málimlep, shaǵım etti. Bul firmalar FairSearch degen at penen birlesti hám tiykarǵı firmalar qatarına [[Microsoft]], Expedia, TripAdvisor, [[Nokia]] hám [[Oracle Corporation|Oracle]] kirdi. FairSearchtıń Google ámeliyatlarına baylanıslı tiykarǵı mashqalası, olardıń pikirinshe, Googledıń telefon islep shıǵarıwshıların ózleriniń Mobil Xızmetlerin qollanıwǵa májbúrlegeni boldı. Olardıń shaǵım etiwinshe, Google bul islep shıǵarıwshılardan Androidtıń sońǵı versiyasın alıw ushın Maps, Search hám YouTube sıyaqlı belgili bir Google Mobil Xızmetlerin aldın-ala ornatıwı kerek ekenligi haqqındaǵı kelisimge qol qoyıwdı sorap, soǵan erisken. Google bul máselege tez arada juwap berip, olardıń «Evropa Komissiyası menen birge islesiwdi dawam etip atırǵanın» málimledi. [[Fayl:Samsung_Galaxy_Z.jpg|nobaý|250x250 nükte|Ornatılǵan Google mobil xızmetleri bar Android smartfonları]] === Aptoide === Úshinshi tárep Android qosımshalar dúkanı Aptoide de Evropa Awqamınıń básekishilik boyınsha organı Googleǵa qarsı shaǵım etti, onda jáne olardıń bazardaǵı óz kúshin qáte qollanıp atırǵanı aytılǵan. Aptoide, Googledıń úshinshi tárep qosımshalar dúkanlarınıń Google Playde bolıwına tosqınlıq etip atırǵanın, sonday-aq Google Chromenıń hár qanday úshinshi tárep qosımshaların hám qosımshalar dúkanların júklep alıwına tosqınlıq etip atırǵanın shaǵım etti. 2014-jıl iyundaǵı jaǵdayǵa muwapıq, Google bul ayıplawlarǵa juwap bermedi. === Android ústemligin qáte paydalanıw === 2019-jıl mayda, Umar Javid, Sukarma Txapar, Aaqib Javid Google LLC & Ors-qa qarsı isinde, Hindstannıń Básekishilik boyınsha komissiyası Googleǵa qarsı bazardaǵı básekileslerdi bloklaw ushın Android penen óz ústemligin qáte paydalanǵanı ushın antimonopoliyalıq tekseriw júrgiziwge buyrıq berdi. Komissiya óziniń Prima Facie (dáslepki) pikirinde, Mobil qosımshalardı tarqatıw kelisimleri (MADA) sheńberinde pútkil Google Mobil Xızmetleri (GMS) toplamın májbúriy túrde aldın-ala ornatıw qurılma islep shıǵarıwshılarına ádilsiz shártlerdi júklew bolıp tabıladı dep esapladı<ref>{{Cite journal|last=Edelman|first=Benjamin G.|date=May 12, 2014|title=Does Google Leverage Market Power Through Tying and Bundling?|url=https://papers.ssrn.com/abstract=2436940|language=en|location=Rochester, NY|doi=10.2139/ssrn.2436940|journal=Journal of Competition Law and Economics}}</ref>. === Evropa Awqamınıń antimonopoliyalıq qararı === 2018-jıl 18-iyulda Evropa Komissiyası Googledı Evropa Awqamınıń antimonopoliyalıq qaǵıydaların buzǵanı ushın 4,34 milliard evro ayıp pulǵa tarttı, bul EAA-ǵa (Evropa ekonomikalıq aymaǵı) jiberiletuǵın smartfonlar hám planshetler ushın GMS licenziyalaw siyasatınıń ózgeriwine alıp keldi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2018/10/16/google-tweaks-android-licensing-terms-in-europe-to-allow-google-app-unbundling-for-a-fee/|bet=Google tweaks Android licensing terms in Europe to allow Google app unbundling -- for a fee|sáne=October 16, 2018}}</ref>. Ózgeris sonda, GMS endi tiykarǵı Androidtan ajıratıldı hám bólek tólemli licenziyalıq kelisim boyınsha usınılatuǵın boldı. === Qupıyalıq siyasatı === Sol waqıtta Google túrli Evropa maǵlıwmatlardı qorǵaw agentlikleri, atap aytqanda Ullıbritaniya hám [[Franciya|Franciyada]] mashqalalarǵa ushıradı. Olar ushıraǵan mashqala, olardıń birlestirilgen 60 qaǵıydalar toplamı bolıp, bul Googleǵa «paydalanıwshılardı jaqınıraq baqlawǵa» imkaniyat berdi. Google jáne bir márte shıǵıp, olardıń jańa siyasatlarınıń [[Evropa Awqamı]] nızamlarına ele de boysınatuǵının málimledi. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ 5tjkamvy0jw45hzs5xvzn359vggs33s 0 25344 121726 121674 2025-06-21T16:39:27Z Bekan88 11311 121726 wikitext text/x-wiki '''Google Public Alerts saytı''' — bul Google.org-qa tiyisli onlayn xabarlandırıw xızmeti bolıp, qáwipsizlik eskertiwlerin ([[Hawa rayı|hawa-rayı]] baqlawları, eskertiwler, másláhátler, qáwipsizlik kórsetpeleri hám t.b.) jiberedi hám 2012-jıl 30-oktyabrde [[Amerika Qurama Shtatları]], [[Avstraliya]], [[Kanada]], [[Kolumbiya]], [[Yaponiya]], [[Tayvan]], [[Indoneziya]], [[Meksika]] hám [[Braziliya|Braziliyada]], al 2014-jıl 12-noyabrde [[Filippin|Filippinde]] iske qosıldı. Ol Google Crisis Response toparınıń bir bólegi bolıp tabıladı hám hár bir mámlekettegi sheriklerinen kontent járiyalaydı. Eger siz Google Now-dı aktivlestirseńiz, [[Google Search]] hám [[Google Maps]]-te sáykes hawa-rayı hám jámiyetlik qáwipsizlik maǵlıwmatın kóre alasız. 2014-jıl 3-iyunda Public Alerts arnawlı derekler arqalı adamlardı qáwipsiz saqlaw ushın aǵımdaǵı waqıya haqqındaǵı tvitlerdi kórsetiw ushın [[Twitter]]-ge qosıldı. Google bunı «ekstremal jámiyetlik eskertiwler» dep atadı, sebebi ol mekteplerdiń jabıq pa, joq pa degen sıyaqlı sorawlarǵa juwap bere aladı. Google «bul tek tiykarınan [[Inglis tili|inglis tilinde]] sóyleytuǵın mámleketlerde ǵana qosılǵan» deydi<ref name=tweets>[https://thenextweb.com/google/2014/06/05/googles-public-alerts-now-display-tweets-times-crisis/ Google's Public Alerts now displays tweets in times of crisis - The Next Web]</ref>. Google Public Alerts saytı Google.org tárepinen 2021-jıl 31-martta toqtatıldı, degen menen bul funkcionallıq [[Google Search]] hám [[Google Maps]] sıyaqlı basqa Google xızmetlerinde qoljetimli boladı.<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/publicalerts/|bet=Public Alerts Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2021-05-04}}</ref> == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] qrb1va1ylwpdhs7sead89bjsyy7ikpr 10 25357 121709 2025-06-21T15:50:04Z Frhdkazan 4819 Taza bet jaratıldı: «Stained glass in Nysa cathedral.jpg» 121709 wikitext text/x-wiki Stained glass in Nysa cathedral.jpg 40vixgycyype0rrx7nbqw4dvqh7mf2l 10 25358 121710 2025-06-21T15:57:13Z Frhdkazan 4819 Taza bet jaratıldı: «Thessaloniki Metro train leaving depot for the first time.webm» 121710 wikitext text/x-wiki Thessaloniki Metro train leaving depot for the first time.webm efh19q95jwai0jmqzgajhzp00mn7g7g 0 25359 121711 2025-06-21T16:14:50Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1277013418|Google Public DNS]]» betinen awdarılıp jaratıldı 121711 wikitext text/x-wiki '''Google Public DNS''' — bul [[Google]] tárepinen dúnya júzindegi [[Internet]] [[Paydalanıwshı (esaplaw texnikası)|paydalanıwshılarına]] usınılatuǵın Domen Atamaları Sisteması (DNS) xızmeti. Ol rekursiv atama serveri retinde isleydi. Google Public DNS 2009-jıl 3-dekabrde «vebti tezirek hám qáwipsizirek etiw» dep súwretlengen baslama sheńberinde járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.com/2009/12/introducing-google-public-dns.html|bet=Introducing Google Public DNS|sáne=2009-12-03|til=en|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=2023-11-03}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://archive.nytimes.com/bits.blogs.nytimes.com/2009/12/03/pondering-googles-move-into-the-dns-business/|bet=Pondering Google's Move Into the D.N.S. Business|avtor=Stone|at=Brad|sáne=2009-12-03|til=en|jumıs=Bits Blog|qaralǵan sáne=2023-11-03}}</ref>. 2018-jıl jaǵdayına, ol dúnyadaǵı eń iri jámiyetlik DNS xızmeti bolıp, kúnine bir trillionnan aslam sorawdı qayta isleydi<ref>{{Web deregi|url=https://security.googleblog.com/2018/08/google-public-dns-turns-8888-years-old.html|bet=Google Public DNS turns 8.8.8.8 years old|til=en|jumıs=Google Online Security Blog|qaralǵan sáne=2023-11-03}}</ref>. Google Public DNS DNS xosting xızmeti bolıp tabılatuǵın Google Cloud DNS-ke baylanıslı emes. == Xızmet == Google Public DNS xızmeti tómende dizimge alınǵan tórt IP adresinde jámiyetlik paydalanıw ushın rekursiv atama serverlerin basqaradı<ref>{{Web deregi|url=https://groups.google.com/group/public-dns-announce/browse_thread/thread/c8283ef40db72f78?hl=en|bet=Announcement on public-dns-announce|avtor=Mario Bonilla|sáne=2011-06-09|qaralǵan sáne=2012-10-10}}</ref>. Bul adresler anycast marshrutizaciyası arqalı eń jaqın operativ serverge baǵdarlanadı<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/speed/public-dns/faq|bet=Frequently Asked Questions {{!}} Public DNS|til=en|jumıs=Google for Developers|qaralǵan sáne=2023-11-03}}</ref>. {| class="wikitable" !'''Domenlerdi filtrleydi''' |Yaq |- !'''ECS-ti ótkizedi''' |Awa |- !'''DNSSEC-ti tekseredi''' |Awa |- !'''DoH arqalı''' |<nowiki>https://dns.google/dns-query</nowiki> |- !'''DoT arqalı''' |dns.google |- !'''IPv4 arqalı''' |8.8.8.8<br /><br />8.8.4.4 |- !'''IPv6 arqalı''' |2001:4860:4860::8888<br /><br />2001:4860:4860::8844 |} Xızmet BIND sıyaqlı ádettegi DNS atama server programmalıq támiynatın qolanbaydı, onıń ornına IETF tárepinen belgilengen DNS standartlarına sáykes keletuǵın arnawlı dizaynlanǵan realizaciyaǵa súyenedi. Ol 2013-jıl 19-marttan baslap DNSSEC protokolın tolıq qollap-quwatlaydı. Burın Google Public DNS DNSSEC formatlanǵan xabarlardı qabıl etetuǵın hám jibergen, biraq tekseriwdi orınlamaytuǵın edi<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/speed/public-dns/faq|bet=Frequently Asked Questions|qaralǵan sáne=3 July 2017}}</ref><ref name="DNSSEC">{{Web deregi|url=http://googleonlinesecurity.blogspot.com/2013/03/google-public-dns-now-supports-dnssec.html|bet=Google Public DNS Now Supports DNSSEC Validation|sáne=1 June 2013|baspaxana=Google Code Blog}}</ref>. Ayırım DNS provayderleri sorawlardı qayta islewde DNS-tı alıp qashıwdı ámelge asıradı, bul joq domen ataması soralǵanda veb-brauzerlerdi provayder basqaratuǵın reklama saytına qayta baǵdarlaydı. Google xızmeti bolsa joq domen (NXDOMAIN) juwabı menen durıs juwap qaytaradı<ref>{{Web deregi|url=https://www.pcworld.com/article/183671/Google_Public_DNS_and_Your_Privacy.html|bet=Google Public DNS and Your Privacy|avtor=Raphael|at=JR|sáne=2009-12-03|til=en|jumıs=PCWorld|qaralǵan sáne=2021-01-11}}</ref>. Google xızmeti sonday-aq, DNS qáwipsizligin de sheshedi. Keń tarqalǵan hújim vektori – bul veb-betlerdi nızamlı serverlerden zıyanlı serverlerge qayta baǵdarlawǵa erisiw ushın DNS xızmetine kesent etiw. Google DNS keshin zıyanlawǵa, sonıń ishinde «Kaminskiy qátesi» hújimlerine, sonday-aq xızmet kórsetkishten bas tartıw hújimlerine qarsı turaqlı bolıw ushın islengen háreketlerdi hújjetlestiredi<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/speed/public-dns/docs/security|bet=Google Public DNS Security Threats and Mitigations|qaralǵan sáne=22 June 2012}}</ref>. == DNS64 == Google Public DNS64 xızmeti tómende dizimge alınǵan eki IP adresinde NAT64 penen qollanıw ushın jámiyetlik paydalanıwǵa arnalǵan rekursiv atama serverlerin basqaradı<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/speed/public-dns/docs/dns64|bet=Google Public DNS64|sáne=2016-06-03|til=en-US|jumıs=Google|qaralǵan sáne=2020-05-26}}</ref>. {| class="wikitable" !'''Domenlerdi filtrleydi''' |Yaq |- !'''ECS-ti ótkizedi''' |Awa |- !'''DNSSEC-ti tekseredi''' |Awa |- !'''DoH arqalı''' |<nowiki>https://dns64.dns.google/dns-query{?dns}</nowiki> |- !'''DoT arqalı''' |dns64.dns.google |- !'''IPv6 arqalı''' |2001:4860:4860::6464<br /><br />2001:4860:4860::64 |- |} == Qupıyalıq == Google nátiyjelilik hám qáwipsizlik maqsetinde soraw jiberip atırǵan IP adres 24-48 saattan keyin óshiriletuǵının, biraq [[Provayder|internet xızmetin kórsetiwshi provayder (ISP)]] hám jaylasqan ornı haqqındaǵı informaciya olardıń serverlerinde máńgilikke saqlanatuǵının bildirdi<ref name="Google Public DNS: Your Privacy">{{Web deregi|url=https://developers.google.com/speed/public-dns/privacy|bet=Google Public DNS: Your Privacy|sáne=2016-04-01|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=2016-09-05}}</ref><ref name="Google Privacy Policy">{{Web deregi|url=http://www.google.com/privacypolicy.html|bet=Google Privacy Policy|sáne=2014-03-31|qaralǵan sáne=2014-07-01}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.pcworld.com/article/183671/google_public_dns_and_your_privacy.html|bet=Google Public DNS and your privacy|sáne=4 December 2009|baspaxana=PC World}}</ref>. == Tariyxı == 2009-jıl dekabr ayında Google Public DNS ónim menedjeri Prem Ramasvami tárepinen rásmiy Google blogında járiyalanıwı<ref>{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.com/2009/12/introducing-google-public-dns.html|bet=Introducing Google Public DNS|sáne=2009-12-03|til=en|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=2023-11-03}}</ref> menen iske qosıldı, qosımsha post [[Google baǵdarlamashılar|Google Code]] blogında da járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=http://googlecode.blogspot.com/2009/12/introducing-google-public-dns-new-dns.html|bet=Introducing Google Public DNS|sáne=3 December 2009|baspaxana=Google Code Blog}}</ref>. 2019-jıl yanvar ayında Google Public DNS DNS over TLS protokolın qabıl etti<ref>{{Web deregi|url=https://www.zdnet.de/88351381/google-spendiert-seinen-oeffentlichen-dns-servern-tls-verschluesselung/|bet=Google spendiert seinen öffentlichen DNS-Servern TLS-Verschlüsselung|avtor=Beiersmann|at=Stefan|sáne=2019-01-10|til=de-DE|jumıs=ZDNet.de|qaralǵan sáne=2021-01-11}}</ref>. === DNSSEC === Google Public DNS iske qosılǵanda, ol DNSSEC-ti tikkeley qollap-quwatlamadı. RRSIG jazıwların sorawǵa bolatuǵın bolsa da, AD (Autentifikaciyalanǵan maǵlıwmatlar) bayraǵı iske qosıw versiyasında ornatılmaǵan edi, bul serverdiń barlıq maǵlıwmatlar ushın qoltańbalardı teksere almaytuǵının ańlatadı. Bul 2013-jıl 28-yanvarda jańalandı, sol waqıtta Google-dıń DNS serverleri únsiz túrde DNSSEC tekseriw informaciyasın usınıwdı basladı,<ref>{{Web deregi|url=http://seclists.org/nanog/2013/Jan/690|bet=Google's Public DNS does DNSSEC validation|sáne=29 January 2013|baspaxana=nanog mailing list archives}}</ref> biraq tek klient óz sorawında DNSSEC OK (DO) bayraǵın anıq ornatqanda ǵana<ref>{{Web deregi|url=http://www.circleid.com/posts/20130717_dns_dnssec_and_googles_public_dns_service/|bet=DNS, DNSSEC and Google's Public DNS Service|avtor=Huston|at=Geoff|sáne=17 July 2013|baspaxana=CircleID}}</ref>. Klient tárepinen bayraq talap etetuǵın bul xızmet 2013-jıl 6-mayda ádepki boyınsha tolıq DNSSEC tekseriwi menen almastırıldı, bul barlıq sorawlar, eger klientler anıq bas tartpasa, tekseriletuǵının ańlatadı. === Klienttiń kishi tarmaǵı === 2014-jıl iyun ayınan baslap, Google Public DNS IETF joybarında anıqlanǵanday EDNS Client Subnet (ECS) opciyaların qollap-quwatlaytuǵın atama serverlerin avtomat túrde anıqlaydı (atama serverlerin tómen tezlikte ECS sorawları menen sınap hám ECS qábiletin keshlew arqalı) hám onday atama serverlerine ECS opciyaları menen sorawlardı avtomat túrde jiberedi<ref>{{Web deregi|url=https://groups.google.com/g/public-dns-announce/c/67oxFjSLeUM|bet=Google Public DNS now auto-detects nameservers that support edns-client-subnet|avtor=Wan|at=Shen|sáne=2014-06-09|jumıs=[[Google Groups]]|qaralǵan sáne=2023-11-03}}</ref>. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] k8uuwt56d62dlzyuu302zarklm6yee8 121712 121711 2025-06-21T16:15:37Z Bekan88 11311 121712 wikitext text/x-wiki '''Google Public DNS''' — bul [[Google]] tárepinen dúnya júzindegi [[Internet]] [[Paydalanıwshı (esaplaw texnikası)|paydalanıwshılarına]] usınılatuǵın Domen Atamaları Sisteması (DNS) xızmeti. Ol rekursiv atama serveri retinde isleydi. Google Public DNS 2009-jıl 3-dekabrde «vebti tezirek hám qáwipsizirek etiw» dep súwretlengen baslama sheńberinde járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.com/2009/12/introducing-google-public-dns.html|bet=Introducing Google Public DNS|sáne=2009-12-03|til=en|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=2023-11-03}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://archive.nytimes.com/bits.blogs.nytimes.com/2009/12/03/pondering-googles-move-into-the-dns-business/|bet=Pondering Google's Move Into the D.N.S. Business|avtor=Stone|at=Brad|sáne=2009-12-03|til=en|jumıs=Bits Blog|qaralǵan sáne=2023-11-03}}</ref>. 2018-jıl jaǵdayına, ol dúnyadaǵı eń iri jámiyetlik DNS xızmeti bolıp, kúnine bir trillionnan aslam sorawdı qayta isleydi<ref>{{Web deregi|url=https://security.googleblog.com/2018/08/google-public-dns-turns-8888-years-old.html|bet=Google Public DNS turns 8.8.8.8 years old|til=en|jumıs=Google Online Security Blog|qaralǵan sáne=2023-11-03}}</ref>. Google Public DNS DNS xosting xızmeti bolıp tabılatuǵın Google Cloud DNS-ke baylanıslı emes. == Xızmet == Google Public DNS xızmeti tómende dizimge alınǵan tórt IP adresinde jámiyetlik paydalanıw ushın rekursiv atama serverlerin basqaradı<ref>{{Web deregi|url=https://groups.google.com/group/public-dns-announce/browse_thread/thread/c8283ef40db72f78?hl=en|bet=Announcement on public-dns-announce|avtor=Mario Bonilla|sáne=2011-06-09|qaralǵan sáne=2012-10-10}}</ref>. Bul adresler anycast marshrutizaciyası arqalı eń jaqın operativ serverge baǵdarlanadı<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/speed/public-dns/faq|bet=Frequently Asked Questions {{!}} Public DNS|til=en|jumıs=Google for Developers|qaralǵan sáne=2023-11-03}}</ref>. {| class="wikitable" !'''Domenlerdi filtrleydi''' |Yaq |- !'''ECS-ti ótkizedi''' |Awa |- !'''DNSSEC-ti tekseredi''' |Awa |- !'''DoH arqalı''' |<nowiki>https://dns.google/dns-query</nowiki> |- !'''DoT arqalı''' |dns.google |- !'''IPv4 arqalı''' |8.8.8.8<br /><br />8.8.4.4 |- !'''IPv6 arqalı''' |2001:4860:4860::8888<br /><br />2001:4860:4860::8844 |} Xızmet BIND sıyaqlı ádettegi DNS atama server programmalıq támiynatın qolanbaydı, onıń ornına IETF tárepinen belgilengen DNS standartlarına sáykes keletuǵın arnawlı dizaynlanǵan realizaciyaǵa súyenedi. Ol 2013-jıl 19-marttan baslap DNSSEC protokolın tolıq qollap-quwatlaydı. Burın Google Public DNS DNSSEC formatlanǵan xabarlardı qabıl etetuǵın hám jibergen, biraq tekseriwdi orınlamaytuǵın edi<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/speed/public-dns/faq|bet=Frequently Asked Questions|qaralǵan sáne=3 July 2017}}</ref><ref name="DNSSEC">{{Web deregi|url=http://googleonlinesecurity.blogspot.com/2013/03/google-public-dns-now-supports-dnssec.html|bet=Google Public DNS Now Supports DNSSEC Validation|sáne=1 June 2013|baspaxana=Google Code Blog}}</ref>. Ayırım DNS provayderleri sorawlardı qayta islewde DNS-tı alıp qashıwdı ámelge asıradı, bul joq domen ataması soralǵanda veb-brauzerlerdi provayder basqaratuǵın reklama saytına qayta baǵdarlaydı. Google xızmeti bolsa joq domen (NXDOMAIN) juwabı menen durıs juwap qaytaradı<ref>{{Web deregi|url=https://www.pcworld.com/article/183671/Google_Public_DNS_and_Your_Privacy.html|bet=Google Public DNS and Your Privacy|avtor=Raphael|at=JR|sáne=2009-12-03|til=en|jumıs=PCWorld|qaralǵan sáne=2021-01-11}}</ref>. Google xızmeti sonday-aq, DNS qáwipsizligin de sheshedi. Keń tarqalǵan hújim vektori – bul veb-betlerdi nızamlı serverlerden zıyanlı serverlerge qayta baǵdarlawǵa erisiw ushın DNS xızmetine kesent etiw. Google DNS keshin zıyanlawǵa, sonıń ishinde «Kaminskiy qátesi» hújimlerine, sonday-aq xızmet kórsetkishten bas tartıw hújimlerine qarsı turaqlı bolıw ushın islengen háreketlerdi hújjetlestiredi<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/speed/public-dns/docs/security|bet=Google Public DNS Security Threats and Mitigations|qaralǵan sáne=22 June 2012}}</ref>. == DNS64 == Google Public DNS64 xızmeti tómende dizimge alınǵan eki IP adresinde NAT64 penen qollanıw ushın jámiyetlik paydalanıwǵa arnalǵan rekursiv atama serverlerin basqaradı<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/speed/public-dns/docs/dns64|bet=Google Public DNS64|sáne=2016-06-03|til=en-US|jumıs=Google|qaralǵan sáne=2020-05-26}}</ref>. {| class="wikitable" !'''Domenlerdi filtrleydi''' |Yaq |- !'''ECS-ti ótkizedi''' |Awa |- !'''DNSSEC-ti tekseredi''' |Awa |- !'''DoH arqalı''' |<nowiki>https://dns64.dns.google/dns-query{?dns}</nowiki> |- !'''DoT arqalı''' |dns64.dns.google |- !'''IPv6 arqalı''' |2001:4860:4860::6464<br /><br />2001:4860:4860::64 |- |} == Qupıyalıq == Google nátiyjelilik hám qáwipsizlik maqsetinde soraw jiberip atırǵan IP adres 24-48 saattan keyin óshiriletuǵının, biraq [[Provayder|internet xızmetin kórsetiwshi provayder (ISP)]] hám jaylasqan ornı haqqındaǵı informaciya olardıń serverlerinde máńgilikke saqlanatuǵının bildirdi<ref name="Google Public DNS: Your Privacy">{{Web deregi|url=https://developers.google.com/speed/public-dns/privacy|bet=Google Public DNS: Your Privacy|sáne=2016-04-01|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=2016-09-05}}</ref><ref name="Google Privacy Policy">{{Web deregi|url=http://www.google.com/privacypolicy.html|bet=Google Privacy Policy|sáne=2014-03-31|qaralǵan sáne=2014-07-01}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.pcworld.com/article/183671/google_public_dns_and_your_privacy.html|bet=Google Public DNS and your privacy|sáne=4 December 2009|baspaxana=PC World}}</ref>. == Tariyxı == 2009-jıl dekabr ayında Google Public DNS ónim menedjeri Prem Ramasvami tárepinen rásmiy Google blogında járiyalanıwı<ref>{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.com/2009/12/introducing-google-public-dns.html|bet=Introducing Google Public DNS|sáne=2009-12-03|til=en|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=2023-11-03}}</ref> menen iske qosıldı, qosımsha post [[Google baǵdarlamashılar|Google Code]] blogında da járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=http://googlecode.blogspot.com/2009/12/introducing-google-public-dns-new-dns.html|bet=Introducing Google Public DNS|sáne=3 December 2009|baspaxana=Google Code Blog}}</ref>. 2019-jıl yanvar ayında Google Public DNS DNS over TLS protokolın qabıl etti<ref>{{Web deregi|url=https://www.zdnet.de/88351381/google-spendiert-seinen-oeffentlichen-dns-servern-tls-verschluesselung/|bet=Google spendiert seinen öffentlichen DNS-Servern TLS-Verschlüsselung|avtor=Beiersmann|at=Stefan|sáne=2019-01-10|til=de-DE|jumıs=ZDNet.de|qaralǵan sáne=2021-01-11}}</ref>. === DNSSEC === Google Public DNS iske qosılǵanda, ol DNSSEC-ti tikkeley qollap-quwatlamadı. RRSIG jazıwların sorawǵa bolatuǵın bolsa da, AD (Autentifikaciyalanǵan maǵlıwmatlar) bayraǵı iske qosıw versiyasında ornatılmaǵan edi, bul serverdiń barlıq maǵlıwmatlar ushın qoltańbalardı teksere almaytuǵının ańlatadı. Bul 2013-jıl 28-yanvarda jańalandı, sol waqıtta Google-dıń DNS serverleri únsiz túrde DNSSEC tekseriw informaciyasın usınıwdı basladı,<ref>{{Web deregi|url=http://seclists.org/nanog/2013/Jan/690|bet=Google's Public DNS does DNSSEC validation|sáne=29 January 2013|baspaxana=nanog mailing list archives}}</ref> biraq tek klient óz sorawında DNSSEC OK (DO) bayraǵın anıq ornatqanda ǵana<ref>{{Web deregi|url=http://www.circleid.com/posts/20130717_dns_dnssec_and_googles_public_dns_service/|bet=DNS, DNSSEC and Google's Public DNS Service|avtor=Huston|at=Geoff|sáne=17 July 2013|baspaxana=CircleID}}</ref>. Klient tárepinen bayraq talap etetuǵın bul xızmet 2013-jıl 6-mayda ádepki boyınsha tolıq DNSSEC tekseriwi menen almastırıldı, bul barlıq sorawlar, eger klientler anıq bas tartpasa, tekseriletuǵının ańlatadı. === Klienttiń kishi tarmaǵı === 2014-jıl iyun ayınan baslap, Google Public DNS IETF joybarında anıqlanǵanday EDNS Client Subnet (ECS) opciyaların qollap-quwatlaytuǵın atama serverlerin avtomat túrde anıqlaydı (atama serverlerin tómen tezlikte ECS sorawları menen sınap hám ECS qábiletin keshlew arqalı) hám onday atama serverlerine ECS opciyaları menen sorawlardı avtomat túrde jiberedi<ref>{{Web deregi|url=https://groups.google.com/g/public-dns-announce/c/67oxFjSLeUM|bet=Google Public DNS now auto-detects nameservers that support edns-client-subnet|avtor=Wan|at=Shen|sáne=2014-06-09|jumıs=[[Google Groups]]|qaralǵan sáne=2023-11-03}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ peio7oixzho80swvxjbkh9eujcc96ub 0 25360 121713 2025-06-21T16:16:03Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1256674748|Google Question Hub]]» betinen awdarılıp jaratıldı 121713 wikitext text/x-wiki '''Google Question Hub (GQH)''' — bul [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan hám usınıs etilgen bilimler bazarı platforması. Cifrlı mediadaǵı bar bolmaǵan [[Maǵlıwmat|maǵlıwmatlardıń]] artta qalıwın azaytıw sheńberinde, ol kontent jaratıwshılar, sonıń ishinde jurnalistler ushın da juwapsız qalǵan veb-izlew sorawların toplaw ushın hár qıylı, biraq belgisiz bolǵan izlew algoritmlerinnen paydalanadı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2019/08/07/google-question-hub/|bet=Google Question Hub collects 'unanswered' Search queries|avtor=Li|at=Abner|sáne=August 8, 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.seroundtable.com/google-question-hub-28020.html|bet=Google Question Hub: Asking Questions In Search & Publishers Answering|sáne=8 August 2019|jumıs=seroundtable.com}}</ref>. GQH platformasına Google Questions and Answers-ten ózgesheligi, tastıyıqlanǵan veb-múlkke iye bolǵan, dizimnen ótken Google Search Console akkauntı arqalı kiriw múmkin. Biraq, izlewshilerden Google akkauntınan tısqarı Search Consoleda dizimnen ótiw talap etilmeydi. Google izlewshileri [[Inglis tili|inglis]], hind hám [[Indonez tili|indonez tilleri]] sıyaqlı belgili bir tillerde soraw beredi hám juwapsız qalǵan sorawlardı toplaǵannan keyin,<ref>{{Web deregi|url=https://indianexpress.com/article/technology/tech-news-technology/google-launches-question-hub-to-help-publishers-provide-answers-to-unanswered-search-queries-5889882/|bet=Google Question Hub: Will help publishers provide answers to unanswered queries|sáne=August 9, 2019}}</ref> Google olardı GQHta dizimge aladı, onda baspashılar bul sorawlardı jańa maqalalar jazıw ushın tiykar sıpatında paydalana aladı<ref>{{Web deregi|url=https://questionhub.withgoogle.com/intl/en_in/|bet=Question Hub - Google|jumıs=questionhub.withgoogle.com}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://inc42.com/buzz/google-launches-question-hub-search-trend-tool-for-india-publishers-in-english-hindi|bet=Google Launches Question Hub Search Trend Tool For Indian Publishers In English, Hindi|sáne=August 8, 2019}}</ref>. Google questionhub.withgoogle.com saytına kirgenińizden keyin tómendegi xabardı jariyaladı: «2023-jıl 5-yanvardan baslap Question Hub beta-versiyası óz jumısın toqtatadı. Eger siz maǵlıwmatlarıńızdıń nusqasın saqlap qalmaqshı bolsańız, onı 2023-jıl 6-martqa shekem Google Takeout arqalı ámelge asırıwıńız múmkin. Usı sáneden keyin Question Hub paydalanıwshılarınıń maǵlıwmatları óshiriledi». == Tariyxı == 2019-jılı Google Question Hub dáslepki beta-versiyasında shıǵarılıp, Hindstan, Indoneziya hám Nigeriyada qoljetimli boldı. Bul haqqında dáslep 2019-jıldıń aqırında ǵalaba xabar qurallarında xabar berildi. Onıń iske túsirilgen anıq sánesi belgisiz<ref>{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.in/googles-question-hub-will-help-publishers-answer-the-unanswered/articleshow/70585833.cms|bet=Google's Question Hub will help publishers answer the unanswered|jumıs=Business Insider}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://india.googleblog.com/2019/08/identify-content-gaps-online-with.html|bet=Identify Content Gaps Online with Question Hub|sáne=8 August 2019}}</ref>. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] 3ufl57ixxj9fkifdbm0nel6k1kvonhg 121714 121713 2025-06-21T16:16:34Z Bekan88 11311 121714 wikitext text/x-wiki '''Google Question Hub (GQH)''' — bul [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan hám usınıs etilgen bilimler bazarı platforması. Cifrlı mediadaǵı bar bolmaǵan [[Maǵlıwmat|maǵlıwmatlardıń]] artta qalıwın azaytıw sheńberinde, ol kontent jaratıwshılar, sonıń ishinde jurnalistler ushın da juwapsız qalǵan veb-izlew sorawların toplaw ushın hár qıylı, biraq belgisiz bolǵan izlew algoritmlerinnen paydalanadı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2019/08/07/google-question-hub/|bet=Google Question Hub collects 'unanswered' Search queries|avtor=Li|at=Abner|sáne=August 8, 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.seroundtable.com/google-question-hub-28020.html|bet=Google Question Hub: Asking Questions In Search & Publishers Answering|sáne=8 August 2019|jumıs=seroundtable.com}}</ref>. GQH platformasına Google Questions and Answers-ten ózgesheligi, tastıyıqlanǵan veb-múlkke iye bolǵan, dizimnen ótken Google Search Console akkauntı arqalı kiriw múmkin. Biraq, izlewshilerden Google akkauntınan tısqarı Search Consoleda dizimnen ótiw talap etilmeydi. Google izlewshileri [[Inglis tili|inglis]], hind hám [[Indonez tili|indonez tilleri]] sıyaqlı belgili bir tillerde soraw beredi hám juwapsız qalǵan sorawlardı toplaǵannan keyin,<ref>{{Web deregi|url=https://indianexpress.com/article/technology/tech-news-technology/google-launches-question-hub-to-help-publishers-provide-answers-to-unanswered-search-queries-5889882/|bet=Google Question Hub: Will help publishers provide answers to unanswered queries|sáne=August 9, 2019}}</ref> Google olardı GQHta dizimge aladı, onda baspashılar bul sorawlardı jańa maqalalar jazıw ushın tiykar sıpatında paydalana aladı<ref>{{Web deregi|url=https://questionhub.withgoogle.com/intl/en_in/|bet=Question Hub - Google|jumıs=questionhub.withgoogle.com}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://inc42.com/buzz/google-launches-question-hub-search-trend-tool-for-india-publishers-in-english-hindi|bet=Google Launches Question Hub Search Trend Tool For Indian Publishers In English, Hindi|sáne=August 8, 2019}}</ref>. Google questionhub.withgoogle.com saytına kirgenińizden keyin tómendegi xabardı jariyaladı: «2023-jıl 5-yanvardan baslap Question Hub beta-versiyası óz jumısın toqtatadı. Eger siz maǵlıwmatlarıńızdıń nusqasın saqlap qalmaqshı bolsańız, onı 2023-jıl 6-martqa shekem Google Takeout arqalı ámelge asırıwıńız múmkin. Usı sáneden keyin Question Hub paydalanıwshılarınıń maǵlıwmatları óshiriledi». == Tariyxı == 2019-jılı Google Question Hub dáslepki beta-versiyasında shıǵarılıp, Hindstan, Indoneziya hám Nigeriyada qoljetimli boldı. Bul haqqında dáslep 2019-jıldıń aqırında ǵalaba xabar qurallarında xabar berildi. Onıń iske túsirilgen anıq sánesi belgisiz<ref>{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.in/googles-question-hub-will-help-publishers-answer-the-unanswered/articleshow/70585833.cms|bet=Google's Question Hub will help publishers answer the unanswered|jumıs=Business Insider}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://india.googleblog.com/2019/08/identify-content-gaps-online-with.html|bet=Identify Content Gaps Online with Question Hub|sáne=8 August 2019}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ lhf05uxpz8pyba61r06ybks8zie4bjx 121725 121714 2025-06-21T16:39:00Z Bekan88 11311 121725 wikitext text/x-wiki '''Google Question Hub (GQH)''' — bul [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan hám usınıs etilgen bilimler bazarı platforması. Cifrlı mediadaǵı bar bolmaǵan [[Maǵlıwmat|maǵlıwmatlardıń]] artta qalıwın azaytıw sheńberinde, ol kontent jaratıwshılar, sonıń ishinde jurnalistler ushın da juwapsız qalǵan veb-izlew sorawların toplaw ushın hár qıylı, biraq belgisiz bolǵan izlew algoritmlerinnen paydalanadı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2019/08/07/google-question-hub/|bet=Google Question Hub collects 'unanswered' Search queries|avtor=Li|at=Abner|sáne=August 8, 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.seroundtable.com/google-question-hub-28020.html|bet=Google Question Hub: Asking Questions In Search & Publishers Answering|sáne=8 August 2019|jumıs=seroundtable.com}}</ref>. GQH platformasına Google Questions and Answers-ten ózgesheligi, tastıyıqlanǵan veb-múlkke iye bolǵan, dizimnen ótken [[Google Search Console]] akkauntı arqalı kiriw múmkin. Biraq, izlewshilerden Google akkauntınan tısqarı Search Consoleda dizimnen ótiw talap etilmeydi. Google izlewshileri [[Inglis tili|inglis]], hind hám [[Indonez tili|indonez tilleri]] sıyaqlı belgili bir tillerde soraw beredi hám juwapsız qalǵan sorawlardı toplaǵannan keyin,<ref>{{Web deregi|url=https://indianexpress.com/article/technology/tech-news-technology/google-launches-question-hub-to-help-publishers-provide-answers-to-unanswered-search-queries-5889882/|bet=Google Question Hub: Will help publishers provide answers to unanswered queries|sáne=August 9, 2019}}</ref> Google olardı GQHta dizimge aladı, onda baspashılar bul sorawlardı jańa maqalalar jazıw ushın tiykar sıpatında paydalana aladı<ref>{{Web deregi|url=https://questionhub.withgoogle.com/intl/en_in/|bet=Question Hub - Google|jumıs=questionhub.withgoogle.com}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://inc42.com/buzz/google-launches-question-hub-search-trend-tool-for-india-publishers-in-english-hindi|bet=Google Launches Question Hub Search Trend Tool For Indian Publishers In English, Hindi|sáne=August 8, 2019}}</ref>. Google questionhub.withgoogle.com saytına kirgenińizden keyin tómendegi xabardı jariyaladı: «2023-jıl 5-yanvardan baslap Question Hub beta-versiyası óz jumısın toqtatadı. Eger siz maǵlıwmatlarıńızdıń nusqasın saqlap qalmaqshı bolsańız, onı 2023-jıl 6-martqa shekem Google Takeout arqalı ámelge asırıwıńız múmkin. Usı sáneden keyin Question Hub paydalanıwshılarınıń maǵlıwmatları óshiriledi». == Tariyxı == 2019-jılı Google Question Hub dáslepki beta-versiyasında shıǵarılıp, Hindstan, Indoneziya hám Nigeriyada qoljetimli boldı. Bul haqqında dáslep 2019-jıldıń aqırında ǵalaba xabar qurallarında xabar berildi. Onıń iske túsirilgen anıq sánesi belgisiz<ref>{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.in/googles-question-hub-will-help-publishers-answer-the-unanswered/articleshow/70585833.cms|bet=Google's Question Hub will help publishers answer the unanswered|jumıs=Business Insider}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://india.googleblog.com/2019/08/identify-content-gaps-online-with.html|bet=Identify Content Gaps Online with Question Hub|sáne=8 August 2019}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ s334y17yw30kjixgxx4dfyrmgfi2r4x 0 25361 121715 2025-06-21T16:16:55Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1294374055|Google Stadia]]» betinen awdarılıp jaratıldı 121715 wikitext text/x-wiki '''Stadia''' — bul [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan hám basqarılatuǵın bultlı oyın xızmeti. Islep shıǵıw processinde '''Project Stream''' degen at penen belgili bolǵan bul xızmet 2018-jıl oktyabr ayında jabıq beta-testlew arqalı debyut ámelge asırdı hám 2019-jıl noyabr ayında jámiyetshilikke usınıldı. Stadiaǵa Chromecast Ultra hám Android TV qurılmaları, Google Chrome veb-brauzeri hám basqa Chromium tiykarındaǵı brauzerler arqalı [[Jeke kompyuter|jeke kompyuterlerde]], [[ChromeOS|ChromeOSta]] isleytuǵın Chromebooklar hám planshetlerde, sonday-aq qollap-quwatlanatuǵın [[Android]] qurılmalarındaǵı Stadia mobil qosımshası arqalı kiriw múmkin edi. Sonday-aq, Stadia mobil qosımshasın ornatıwǵa qábiletli barlıq Android qurılmaların qollap-quwatlaytuǵın eksperimental rejim de bar bolǵan. 2020-jıl dekabr ayında Google Stadia ushın [[iOS]] brauzerine tiykarlanǵan progressiv veb-qosımshasın shıǵardı, bul Safari brauzerinde oyın oynawǵa imkaniyat berdi. Stadia kompaniyanıń kóp sanlı maǵlıwmat oraylarınan oyınshılarǵa 4K ajıratımlılıǵına shekem hám sekundına 60 kadrǵa shekem video aǵımın uzatıwǵa qábiletli bolıp, joqarı dinamikalıq diapazonlı (HDR) videonı qollap-quwatladı. Ol óz dúkanınan oyınlardı satıp alıw imkaniyatın, sonday-aq bir qatar biypul oyınlar toplamın usındı. Tiykarǵı xızmet biypul bolıp, paydalanıwshılarǵa 1080p ajıratımlılıǵına shekem aǵımdı kóriwge imkaniyat berse, ayına tólenetuǵın Stadia Pro jazılıwı maksimal 4K ajıratımlılıǵın, 5.1 kólemli ses, HDR texnologiyasın usındı hám talap etilgennen keyin paydalanıwshınıń kitapxanasında aktiv jazılıw bolǵan waqıtta qalatuǵın biypul oyınlardıń ósip baratırǵan toplamın usındı. Eki dáreje de paydalanıwshılarǵa qosımsha qárejetsiz onlayn kóp oyınshılı oyınlardı oynawǵa imkaniyat berdi. Stadia [[YouTube]] penen integraciyalanǵan bolıp, onıń «state share» (jaǵdaydı bólisiw) ózgesheligi oyınshılarǵa basqa oyınshı tárepinen turaqlı silteme arqalı bólisilgen saqlanǵan jaǵdaydan qollap-quwatlanatuǵın oyındı baslawǵa imkaniyat berdi. Xızmet Googledıń jeke Stadia oyın kontrollerin, sonday-aq USB hám Bluetooth jalǵanıwları arqalı hár qıylı Stadiaǵa tiyisli bolmaǵan kontrollerlerdi qollap-quwatladı. Xızmet basqa bultlı oyın xızmetleri, sonıń ishinde Sonydıń PlayStation Plus bultlı aǵımı, Nvidianıń GeForce Now, Amazonnıń Luna hám [[Microsoft|Microsofttıń]] Xbox Cloud Gaming xızmetleri menen básekilesti. Stadia dáslepki waqıtta sınshılar tárepinen hár qıylı pikirlerge ushıradı, kópshilik sınlar onıń sheklengen oyınlar kitapxanasına hám wáde etilgen ózgesheliklerdiń joqlıǵına baǵdarlanǵan edi. Google dáslep úshinshi tárepler tárepinen islep shıǵarılǵan oyınlardı jaylastırıwdan tısqarı, ishki oyınlardı islep shıǵıwdı niyet etken edi, biraq 2021-jıl fevral ayında bul jobadan waz keship, óz studiyaların japtı. Xızmet úshinshi tárep oyınların satıwdı dawam etti, al Google bolsa oyın aǵımı texnologiyasın white-label ónimi sıpatında usındı. Google 2022-jıl sentyabr ayında Stadianı jabatuǵının járiyaladı; xızmet 2023-jıl 18-yanvarda tolıq toqtatıldı. Google apparatlıq támiynattı satıp alǵanlarǵa aqshaların qaytarıp berdi hám Stadia kontrollerine kompyuterlerde, telefonlarda, planshetlerde hám oyın konsollerinde paydalanıw ushın Bluetooth jalǵanıwın qosatuǵın programmalıq támiynat jańalanıwın usındı. == Ózgeshelikleri == Stadia – bul bultlı oyın xızmeti bolıp, ol internetke jalǵanıwdı hám Chromium yamasa arnawlı qosımsha ornatılǵan qurılmanı talap etedi<ref name="compatible gamepads screens">{{Web deregi|url=https://support.google.com/stadia/answer/9578631?hl=en|bet=Stadia-compatible gamepads and screens|jumıs=Stadia Help|qaralǵan sáne=December 10, 2020}}</ref>. Googledıń wákili Fil Xarrisonnıń aytıwınsha, oyın aǵımı video oyınlardıń tikkeley translyaciyaların kóriwdiń keńeytilgen túri sıpatında qaralǵanlıqtan, Stadia [[YouTube|YouTubetıń]] paydalanıwshıǵa media aǵımın uzatıw qábiletin ele de rawajlandırdı; «Stadia» ataması, yaǵnıy «stadion» sóziniń latınsha kóplik túri, onıń oyın-zawıq toplamın usınıp atırǵanın ańlatıwı kerek edi, onda tamashagóy otırıp tamashalay aladı yamasa belsene qatnasa aladı<ref name="eu interview">{{Web deregi|url=https://www.eurogamer.net/articles/digitalfoundry-2019-google-stadia-phil-harrison-majd-bakar-interview|bet=The big interview: Phil Harrison and Majd Bakar on Google Stadia|avtor=Leadbetter|at=Richard|sáne=March 19, 2019|jumıs=[[Eurogamer]]|qaralǵan sáne=March 19, 2019}}</ref>. Google dúnya júzi boylap kóp sanlı maǵlıwmat orayların qurǵanlıqtan, kompaniya Stadianı OnLive, PlayStation Now hám Gaikai sıyaqlı burınǵı baslamalarǵa qaraǵanda bultlı oyınlar ushın jaqsıraq poziciyada dep esapladı, sebebi kópshilik oyınshılar geografiyalıq jaqtan maǵlıwmat orayına jaqın bolar edi. Oyınshılar jeke qurılmalarına jańa kontent júklep almay-aq oyınlardı baslawı múmkin edi. Oyınshılar qosımsha programmalıq támiynatsız yamasa úskenesiz óz sessiyaların YouTubeqa jazıp alıwı yamasa translyaciyalawı múmkin edi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/stadia/answer/9825342?hl=en|bet=Live stream your Stadia games|jumıs=Stadia Help|qaralǵan sáne=2022-01-12}}</ref>. Bunday translyaciyalardı tamashalap atırǵanlar ózleri kórip atırǵan translyaciyadan tikkeley oyınlardıń óz nusqaların baslawı múmkin bolǵan. Stadia óziniń aǵımlı modeline tiykarlanǵan jańa ózgesheliklerdi wáde etti. Stream Connect bir oyındı dosları menen birge oynap atırǵan Stadia oyınshılarına óz ekranında doslarınıń oyındaǵı kórinisin súwret ishinde súwret (picture-in-picture) túrinde kóriwge imkaniyat bergen. Bul ózgeshelik birinshi ret Tom Clancy's Ghost Recon Breakpoint oyınınıń shıǵarılıwı menen birge iske túsirildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.vg247.com/2019/12/17/stadia-ghost-recon-breakpoint-first-stream-connect-game/|bet=Stadia's first Stream Connect game, Ghost Recon Breakpoint, arrives tomorrow|avtor=Saed|at=Sherif|sáne=December 17, 2019|jumıs=[[VG247]]|qaralǵan sáne=December 17, 2019}}</ref>. Aǵımlı texnologiya oyın serverinde bir waqıtta kóbirek oyınshılardıń bolıwına imkaniyat berdi; mısalı, Grid oyınınıń serverleri ádette 16 oyınshı menen sheklense, Stadia versiyası 40 oyınshıǵa shekem ruqsat berdi<ref>{{Web deregi|url=https://www.pcgamer.com/grid-for-stadia-has-a-40-car-mode-that-isnt-possible-with-other-hardware/|bet=Grid for Stadia has a 40 car mode that 'isn't possible with other hardware'|avtor=Prescott|at=Shaun|sáne=November 23, 2019|jumıs=[[PC Gamer]]|qaralǵan sáne=December 17, 2019}}</ref>. Stadia hár qanday HID-klaslı USB kontrollerin paydalana alsa da, Google kirgiziwdegi keshigiwdi azaytıw ushın oyın islep turǵan Google maǵlıwmat orayına tikkeley paydalanıwshınıń Wi-Fi tarmaǵı arqalı jalǵanatuǵın óz kontrollerin islep shıqtı. Google sonday-aq, hár qıylı usıllar menen paydalanıwshınıń kirgiziwin boljaw arqalı keshigiwdi bunnan bılay da azaytıw jolların izertlegen, solay etip kontroller menen oyın reakciyası arasındaǵı hár qanday kórinetuǵın tarmaq keshigiwi minimallastırıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2019/10/10/google-stadia-negative-latency/|bet=Google wants to reduce Stadia lag with 'negative latency'|avtor=DeAngelis|at=Marc|sáne=October 10, 2019|jumıs=[[Engadget]]|qaralǵan sáne=October 10, 2019}}</ref>. 2019-jılǵı GDCdaǵı tiykarǵı bayanatında Google kontrollerde Google Assistant bolatuǵının tastıyıqladı, ol paydalanıwshı oynap atırǵan oyınǵa baylanıslı tiyisli, paydalı videolardı YouTubetan avtomat túrde izleytuǵın boladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.gameskinny.com/1hak5/stadias-wi-fi-controller-looks-familiar-but-features-google-assistant|bet=Stadia's Wi-Fi Controller Looks Familiar, But Features Google Assistant|avtor=Bowers|at=Quintlyn|sáne=March 19, 2019|jumıs=GameSkinny|qaralǵan sáne=March 19, 2019}}</ref>. Stadia eki dárejeli xızmet usındı: biypul dáreje (dáslep «Stadia Base» dep atalǵan, biraq 2020-jıl aprelden keyin tek ǵana «Stadia») hám ayına tólenetuǵın Stadia Pro jazılıw dárejesi. Biypul Stadia dárejesi video aǵımınıń ajıratımlılıǵın 1080p menen shekledi. Pro dárejesi, ayına shama menen 10 AQSH dolları turıp, paydalanıwshılarǵa joqarıraq aǵım tezliklerin, 4K ajıratımlılıǵına shekem, waqıt ótiwi menen biypul oyınlar kitapxanasına kiriwdi hám Stadia ushın usınılǵan basqa oyınlarǵa jeńilliklerdi usındı<ref name="verge-launch-details">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/6/6/18654632/google-stadia-price-release-date-games-bethesda-ea-doom-ubisoft-e3-2019|bet=Google's Stadia game service is officially coming November: Everything you need to know|avtor=Hollister|at=Sean|sáne=June 6, 2019|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=June 6, 2019}}</ref>. Sonday-aq, baspashılarǵa tán jazılıwlar da usınılatuǵın boldı;<ref>{{Web deregi|url=https://www.rockpapershotgun.com/2019/06/09/google-stadia-publisher-subscriptions/|bet=Google Stadia's getting publisher subscriptions on top of Stadia Pro|avtor=Castle|at=Katherine|sáne=June 9, 2019|jumıs=[[Rock Paper Shotgun]]|qaralǵan sáne=June 9, 2019}}</ref> mısalı, Ubisoft óziniń Uplay Plus (házir Ubisoft+ dep atalǵan) jazılıw xızmeti Stadia paydalanıwshıları ushın qoljetimli bolatuǵının járiyaladı. 2020-jıl aprel ayınan baslap jańa Stadia paydalanıwshılarına Stadia Pro ózgesheliklerine sheklengen kirisiw dáwirinde biypul kiriw usınıldı, bul dáwirde satıp alınǵan hár qanday oyınlarǵa, eger olar biypul Stadia dárejesine qaytsa da, kiriw imkaniyatı saqlanıp qaldı; dáslep jańa paydalanıwshılar eki aylıq Pro kiriwin aldı, bul 2020-jıl 3-iyunnan baslap bir ayǵa qısqartıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamesindustry.biz/articles/2020-04-24-google-has-launched-stadia-base-but-its-ditching-that-name|bet=Google abandons Stadia Base branding as it launches free tier|avtor=Valentine|at=Rebekah|sáne=April 24, 2020|jumıs=[[GamesIndustry.biz]]|qaralǵan sáne=April 24, 2020}}</ref>. Stadia xızmetiniń hár qıylı súwret sapası ushın internet tezligine qoyılatuǵın talaplar tómendegishe boldı:<ref>{{Web deregi|url=https://store.google.com/product/stadia_founders_edition|bet=Stadia Founder's Edition|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190626230111/https://store.google.com/product/stadia_founders_edition|arxivsáne=26 June 2019|jumıs=Google Store|qaralǵan sáne=26 June 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://projectstream.google.com/speedtest|bet=Speedtest|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190626214359/https://projectstream.google.com/speedtest|arxivsáne=26 June 2019|jumıs=Google Store|qaralǵan sáne=26 June 2019}}</ref> {| class="wikitable" |+'''Stadia ushın jalǵanıw tezligi''' ! scope="col" |'''Talap etiletuǵın ótkiziw''' ! scope="col" |'''Video sapası''' ! scope="col" |'''Audio sapası''' |- | scope="row" |10 Mbit/s |720p, 60 FPS |Stereo |- | scope="row" |20 Mbit/s |1080p HDR Video, 60 FPS |5.1 Kólemli ses |- | scope="row" |35 Mbit/s |4K HDR Video, 60 FPS |5.1 Kólemli ses |} === Oyınlar === Stadia paydalanıwshılardan xızmette paydalanıw ushın oyınlardı satıp alıwdı talap etti, biraq ol sonday-aq tolıq biypul oynalatuǵın oyınlardıń tańlawın da usındı<ref name="free games on Stadia">{{Web deregi|url=https://support.google.com/stadia/answer/10220308?hl=en|bet=Free games on Stadia|jumıs=Stadia Help|qaralǵan sáne=January 12, 2022}}</ref>. Pro jazılıwshıları sonday-aq, bir ret alınǵannan keyin, paydalanıwshınıń aktiv jazılıwı bolǵan waqıtta qoljetimli bolatuǵın, ósip baratırǵan biypul oyınlar katalogın talap etiw imkaniyatına iye boldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/6/6/18655380/google-stadia-games-list-cloud-streaming-service-e3-2019|bet=Here are all the games coming to Google's Stadia cloud streaming service|avtor=Warren|at=Tom|sáne=2019-06-06|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=June 8, 2019}}</ref>. 2019-jıl iyun ayında platformanıń tanıstırılıwı waqtında Google Tequila Workstıń Gylt hám Moonshine Studiostıń Get Packed oyınları Stadiaǵa waqıtsha eksklyuziv bolatuǵının járiyaladı. Xızmet 22 oyın menen iske tústi, 2019-jıl dekabr ayında taǵı 4 oyın qosıldı hám 2020-jıldıń aqırına kelip xızmette 130 dan aslam oyın boldı<ref>{{Web deregi|url=https://gematsu.com/2019/11/stadia-launch-lineup-announced|bet=Stadia launch lineup announced|avtor=Romano|at=Sal|sáne=November 11, 2019|jumıs=Gematsu|qaralǵan sáne=November 11, 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.pcgamer.com/the-google-stadia-launch-line-up-has-nearly-doubled/|bet=The Google Stadia launch line-up has nearly doubled|avtor=Prescott|at=Shaun|sáne=November 16, 2019|jumıs=[[PC Gamer]]|qaralǵan sáne=November 16, 2019}}</ref>. 2020-jıl yanvar ayında Google sol jılı Stadia ushın 120 dan aslam oyın shıǵarıwdı rejelestirip atırǵanın, olardıń 10 ı jıldıń birinshi yarımında shıǵarılıwı belgilengen waqıtsha eksklyuzivler ekenin járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.eurogamer.net/articles/2020-01-16-google-promises-more-than-10-stadia-timed-exclusives-by-july-2020|bet=Google promises more than 10 Stadia timed-exclusives by July 2020|avtor=Yin-Poole|at=Wesley|sáne=January 16, 2020|jumıs=[[Eurogamer]]|qaralǵan sáne=January 16, 2020}}</ref>. Sonıń menen birge, Stadia 2021-jılı 100 den aslam oyın keletuǵının málimledi. 2020-jıl dekabr ayında Ubisofttıń oyın jazılıwı Ubisoft+ Stadiaǵa keldi, bul paydalanıwshılarǵa Stadiada bar bolǵan barlıq Ubisoft oyınların oynawǵa imkaniyat berdi. Dáslebinde 18 Ubisoft oyını bar edi, keyingi oyınlar shıqqan sayın qosılıp bardı<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2020/12/16/ubisoft-subscribers-can-now-play-supported-games-on-stadia/|bet=Ubisoft+ subscribers can now play 18 games on Stadia at no extra cost|sáne=2020-12-16|til=en-US|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=2021-01-13}}</ref>. 2023-jıl 13-yanvarda, jabılıwına bes kún qalǵanda, Stadia Platform Content xızmettiń jabılıwına deyin ózgesheliklerdi [[Programmalıq támiynattı testlew|testlew]] ushın ishki tártipte paydalanılǵan jılannıń ápiwayı variantı bolǵan Worm Game oyının óziniń birinshi tárep tárepinen islep shıǵarılǵan jalǵız oyını hám xızmette shıǵarılǵan sońǵı oyın sıpatında, barlıq Stadia oyınshılarına minnetdarshılıq sawǵası sıpatında shıǵardı<ref>{{Web deregi|url=https://kotaku.com/google-stadia-play-final-last-game-worm-snake-weird-1849987880|bet=Released Today, The Last Google Stadia Game Is A Piece Of History|sáne=2023-01-13|til=en|jumıs=Kotaku|qaralǵan sáne=2023-12-07}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.thegamer.com/google-stadia-worm-game-new-release-shutdown/|bet=Google Stadia Launches Final Game Days Before Shutdown|avtor=Bevan|at=Rhiannon|sáne=2023-01-14|til=en|jumıs=TheGamer|qaralǵan sáne=2023-12-07}}</ref>. Oyın oyınshılardıń altın almaǵa jetiw ushın jılanın háreketlendiriwi kerek bolǵan birneshe dárejeden ibarat kampaniya rejiminen, sheksiz joqarı upayǵa tiykarlanǵan arkada rejiminen, saxna qurıwshıdan hám tórt adamǵa shekem birge joqarı upay yamasa ólim matchı variantlarında oynawǵa imkaniyat beretuǵın kóp oyınshılı rejimnen ibarat edi. Jámiyetshilikke shıǵarıw ushın hesh qashan arnalmaǵan bul oyın ápiwayı grafika hám menyularǵa iye bolıp, bir ǵana chiptyun stilindegi audio trekti qayta-qayta oynap turdı<ref>{{Web deregi|url=https://www.ign.com/articles/google-stadia-has-released-one-final-game-ahead-of-its-shutdown-on-january-18|bet=Google Stadia Has Released One Final Game Ahead of Its Shutdown On January 18|avtor=Bankhurst|at=Adam|sáne=2023-01-14|til=en|jumıs=IGN|qaralǵan sáne=2024-02-28}}</ref>. === Apparatlıq támiynat === Iske túskende, Stadianıń bultlı apparatlıq támiynatı 2.7 GGc tezlikte isleytuǵın, AVX2 hám 9.5 megabayt L2+L3 keshine iye arnawlı [[Intel]]<ref name="extremetech-1">{{Web deregi|url=https://www.extremetech.com/gaming/288237-google-stadia-is-powered-by-intel-cpus-not-amd|bet=Google Stadia is powered by Intel, not AMD|avtor=Hruska|at=Joel|sáne=March 25, 2019|jumıs=[[ExtremeTech]]|qaralǵan sáne=March 26, 2019}}</ref> x86 processorın paydalandı. Onda HBM2 yadı, 56 esaplaw blogı hám 10.7 teraflops ónimdarlıǵına iye <ref name="pcgamer-1">{{Web deregi|url=https://www.pcgamer.com/google-stadias-specs-and-latency-revealed/|bet=Google Stadia's specs and latency revealed|avtor=Lilly|at=Paul|sáne=March 19, 2019|jumıs=[[PC Gamer]]|qaralǵan sáne=March 26, 2019}}</ref>Vega arxitekturasına tiykarlanǵan arnawlı [[Advanced Micro Devices|AMD]] GPU bar edi<ref>{{Web deregi|url=https://www.notebookcheck.net/Google-Stadia-uses-a-custom-AMD-Vega-56-GCN-1-5-GPU.421131.0.html|bet=Google Stadia uses a custom AMD Vega 56 GCN 1.5 GPU|avtor=Subramaniam|at=Vaidyanathan|sáne=May 19, 2019|til=en|jumıs=Notebookcheck|qaralǵan sáne=2019-10-30}}</ref>. Xızmet qattı deneli disk saqlaǵıshın hám GPU menen [[Oraylıq processor|CPU]] arasında bólisilgen 16 GB [[Operativ yad|RAM]] (sekundına 484 GB/s ótkizgishlikti qollap-quwatlaytuǵın) paydalandı. ==== Kontroller ==== Google Stadia ushın óz kontrollerin islep shıqtı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2023/01/18/searching-for-stadia-prelude/|bet=Searching for Stadia: Remembering what was lost|avtor=Bradshaw|at=Kyle|sáne=2023-01-18|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=2023-01-19}}</ref>. Onda eki bas barmaq stiki, baǵdarlawshı panel, tórt tiykarǵı bet túymesi, eki qatar iyin túymeleri hám bes qosımsha kontroller bet túymeleri bar. Kontrollerdi paydalanıw ushın oyınshılar onı USB kabeli arqalı úylesimli qurılmaǵa jalǵawı yamasa kirgiziw keshigiwin azaytıw ushın jergilikli tarmaq arqalı Wi-Fi arqalı Googledıń Stadia serverlerine tikkeley jalǵawı múmkin edi. Kontroller úsh reń sxemasında usınıldı: «Clearly White», «Just Black» hám «Wasabi»; «Founder's Edition» toplamı sheklengen nusqadaǵı «Midnight Blue» kontrollerin óz ishine aldı<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/products/stadia/summer-announcement/|bet=Become a Stadia "founder" with our first collection of games|sáne=2019-06-06|til=en-us|jumıs=Google|qaralǵan sáne=2023-01-19}}</ref>. Google basqa birneshe reńdegi prototiplerdi de islep shıǵardı, al Stadiada islegen adamlarǵa sıylıq retinde kontrollerdiń ıqsham versiyaları berildi<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2020/01/28/official-clear-stadia-controller/|bet=This official clear Stadia Controller is the coolest thing you can't have|avtor=Bradshaw|at=Kyle|sáne=2020-01-28|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=2023-01-19}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.realmicentral.com/2022/02/20/stadia-google-actually-produced-transparent-controllers/|bet=Stadia: Google actually produced transparent controllers|sáne=2022-02-20|til=en-US|jumıs=Real Mi Central|qaralǵan sáne=2023-01-19}}</ref>. Stadia kontrollerinde Bluetooth Low Energy radiosı bolsa da, ol dáslep óshirip qoyılǵan edi. Google 2023-jıl 17-yanvarda kontrollerde Bluetoothdı qosıw ushın vebke-tiykarlanǵan quraldı shıǵardı, bul onı Stadianıń jabılıwınan sál aldın hám keyin kompyuterler hám basqa qurılmalar menen paydalanıwǵa imkaniyat berdi. Kontrollerdi Wi-Fidan Bluetoothǵa ótkeriwdiń sońǵı múddeti 2023-jıl 31-dekabrde tamamlanıwı rejelestirilgen edi, keyin ol 2024-jıl 31-dekabrge, sońınan 2025-jıl 31-dekabrge shekem sozdırıldı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2024/12/09/google-stadia-controller-bluetooth-tool-extension/|bet=Google will give you another year, again, to make the Stadia Controller useful|avtor=Schoon|at=Ben|sáne=December 9, 2024|jumıs=9to5Google}}</ref>. === Programmalıq támiynat === Stadia Debian [[Linux]] serverlerinde qurılǵan hám olardıń grafikalıq API Vulkan boldı<ref name="Welcome to Stadia">{{Web deregi|url=https://stadia.dev/blog/welcome-to-stadia|bet=Welcome to Stadia|qaralǵan sáne=6 May 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.phoronix.com/scan.php?page=news_item&px=Google-Stadia-Vulkan-Linux|bet=Stadia Is Google's Cloud Gaming Service Using Linux, Vulkan & A Custom AMD GPU|baspaxana=[[phoronix.com]]|qaralǵan sáne=6 May 2019}}</ref>. «Bul [Stadia] biziń Linux hám Vulkan platformalıq tiykarlarımızdan baslanadı hám ashıq derek kodlı drayverleri hám quralları bar GPUlardı tańlawımızda kórinedi. Biz LLVM hám DirectX Shader Compilerdi integraciyalap atırmız, bul sizge biziń kompilyatorlarımız hám dúzetiwshilerimizden úlken ózgeshelikler hám ónimdarlıq alıwıńızdı támiyinleydi.»<ref name="Welcome to Stadia2" /> — Dov Cimring, Stadia baǵdarlamashılar platformasınıń basshısı. 2020-jıl noyabr ayında Google tárepinen járiyalanǵan [[iOS]] qurılmaları ushın progressiv veb-qosımshaǵa tiykarlanǵan Stadia versiyası 2020-jıl 16-dekabrde shıǵarıldı. Ol Appledıń oyınlar kitapxanaların tikkeley aǵımlaytuǵın qosımshalar ushın qoyǵan sheklewlerin boldırmaw ushın Chrome yamasa Safari veb-brauzerlerinde isledi. Bul brauzerge tiykarlanǵan usıl GeForce Now tárepinen de uqsas túrde qabıl etilgen edi<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/stadia-ios-progressive-web-app-launch-several-weeks-170047705.html|bet=Stadia game streaming is coming to iOS via a web app|avtor=Summers|at=Nick|sáne=November 19, 2020|jumıs=[[Engadget]]|qaralǵan sáne=November 19, 2020}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/12/16/22176273/google-stadia-ios-beta-live-now-mobile-safari-iphone-ipad-cloud-gaming|bet=Stadia comes to the iPhone and iPad with new iOS beta|avtor=Statt|at=Nick|sáne=December 16, 2020|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=December 16, 2020}}</ref>. 2021-jılǵı Consumer Electronics Showda Google jaqın arada shıǵarılatuǵın birneshe LG smart televizorlarında Stadia Smart TV qosımshası bolatuǵının járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.vg247.com/2021/01/12/google-stadia-native-smart-tv-app-which-is-exactly-what-game-streaming-needs/|bet=Google Stadia is getting a native Smart TV app – which is exactly what game streaming needs|avtor=Donaldson|at=Alex|sáne=January 12, 2021|jumıs=[[VG247]]|qaralǵan sáne=January 12, 2021}}</ref>. == Tariyxı hám rawajlanıwı == === Iske túsiriw hám studiyalardıń keńeyiwi (2018–2020) === [[Fayl:Google_Stadia_GDC_2019.jpg|oñğa|nobaý|2019-jılǵı Oyın baǵdarlamashılar konferenciyasındaǵı Stadia stendi]] Project Stream Googledıń video oyın ónimlerine qızıǵıwshılıǵınıń birinshi járiyalanǵan belgisi boldı. Kompaniya burınnan, keminde 2016-jıldan berli Project Yeti dep atalatuǵın xızmet ústinde islep atırǵanı haqqında gáp-sózler bar edi. Google sonday-aq oyın industriyasınıń basshısı Fil Xarrisondı jumısqa alǵan hám 2018-jılı industriya ilajlarında baǵdarlamashılardı jallap atırǵanı kórilgen edi. Project Streamniń OnLive, GeForce Now hám PlayStation Now sıyaqlı burınǵı xızmetlerden tiykarǵı ayırmashılıǵı onıń hár qanday stol ústi Chrome brauzerinde isley alıwında edi, sonlıqtan qosımsha programmalıq támiynat ornatıwdıń keregi joq edi. Xızmet [[Advanced Micro Devices|AMD]] Radeon grafikalıq apparatlıq támiynatın paydalandı<ref>{{Web deregi|url=https://venturebeat.com/2019/01/09/googles-project-stream-cloud-gaming-will-use-amd-radeon-graphics/|bet=Google's Project Stream cloud gaming will use AMD Radeon Graphics|avtor=Takahashi|at=Dean|sáne=2019-01-09|jumıs=[[VentureBeat]]|qaralǵan sáne=2019-01-13}}</ref>. Ishki tártipte, xızmet 2016-jılǵı Doom oyını tiykarında islep shıǵıldı, bul koncepciyanıń jámiyetlik internette realistlik sharayatlarda isleytuǵının dálillew ushın boldı<ref>{{Cite AV media |url=https://www.youtube.com/watch?v=ApbhHzYTyNo |title=How DOOM Helped Convince Google That Stadia Would Work – IGN First |date=November 8, 2019 |access-date=November 8, 2019 |via=[[YouTube]]}}</ref>. Google xızmetti 2018-jıl oktyabr ayında járiyaladı hám kóp ótpesten Assassin's Creed Odyssey oyınına kiriw imkaniyatı bar beta-testerler ushın mirát etiwlerdi ashtı. Oyınshılar kiriw ushın arza bere alatuǵın edi hám internet tezligi boyınsha minimal talapqa juwap beretuǵınlar oyındı óz Chrome brauzerlerinde oynay alǵan. Qatnasqanlar beta-testlew múddeti pitkende oyınnıń biypul nusqasın aldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.polygon.com/pc/2018/12/15/18142147/assassins-creed-odyssey-free-pc-google-project-stream|bet=Get free Assassin's Creed Odyssey on PC for testing Google's Project Stream|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181223140009/https://www.polygon.com/pc/2018/12/15/18142147/assassins-creed-odyssey-free-pc-google-project-stream|arxivsáne=December 23, 2018|avtor=Good|at=Owen S.|sáne=2018-12-15|jumıs=[[Polygon (website)|Polygon]]|qaralǵan sáne=2019-01-01}}</ref>. Stadia 2019-jıl mart ayında 2019-jılǵı Oyın islep shıǵarıwshılar konferenciyasındaǵı Googledıń tiykarǵı bayanatında rásmiy túrde járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.pcgamer.com/google-announces-stadia-a-streaming-service-to-make-games-available-for-everyone/|bet=Google announces Stadia, a game streaming service 'for everyone'|avtor=Wilde|at=Tyler|sáne=March 19, 2019|jumıs=[[PC Gamer]]|qaralǵan sáne=March 19, 2019}}</ref>. Stadia menen birge Google 2019-jıl mart ayında Stadia Games and Entertainment bólimin shólkemlestirdi, onıń basshısı sıpatında industriya veteranı Djeyd Reymond tayınlandı. Bul bólim tikkeley Stadia ushın oyınlardı ishki islep shıǵıwǵa qánigelesken edi<ref>{{Web deregi|url=https://www.pcgamer.com/jade-raymond-is-heading-googles-first-party-game-studio/|bet=Jade Raymond is heading Google's first-party game studio|avtor=Chalk|at=Andy|sáne=March 19, 2019|jumıs=[[PC Gamer]]|qaralǵan sáne=March 19, 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/3/19/18272996/google-stadia-studio-games-entertainment-exclusives-gdc-2019|bet=Google created its own studio for Stadia-exclusive games|avtor=Webster|at=Andrew|sáne=March 19, 2019|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=December 30, 2019}}</ref>. Birinshi studiya 2019-jıl 24-oktyabrde Monrealda shólkemlestirildi. 2019-jıl dekabr ayında Stadia Games and Entertainment bólimi platforma ushın qosımsha kontent islep shıǵıw ushın Typhoon Studiostı satıp aldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamesindustry.biz/articles/2019-12-19-stadia-acquires-typhoon-studios|bet=Stadia acquires Typhoon Studios|avtor=Sinclair|at=Brendan|sáne=December 19, 2019|jumıs=[[GamesIndustry.biz]]|qaralǵan sáne=December 19, 2019}}</ref>. Ekinshi Stadia studiyası, Los-Andjelestiń Playya-Vista qalasında jaylasqan bolıp, 2020-jıl mart ayında burınǵı Santa Monica Studio basshısı Shennon Stadstilldiń basshılıǵında ashıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamedeveloper.com/business/google-picks-california-as-the-home-for-its-second-stadia-studio|bet=Google picks California as the home for its second Stadia studio|avtor=Wawro|at=Alex|sáne=March 4, 2020|jumıs=[[Gamasutra]]|qaralǵan sáne=March 4, 2020}}</ref>. === Strategiyanıń ózgeriwi hám jabılıwı (2021–2023) === ==== Stadia Games and Entertainmenttiń jabılıwı ==== Google 2021-jıl 1-fevralda Stadia Games and Entertainmentti japtı. Bul sheshim sonday-aq Typhoon Studiostıń jabılıwına sebep boldı. Ashıq oyın islep shıǵıw hám jetkerip beriw boyınsha Stadianıń prioritetleri haqqındaǵı sheshimler qabıl etilgennen keyin ámelge asırıldı. Xarrison bul sheshimniń platformanı úshinshi tárep baǵdarlamashıları ushın baspa platforması sıpatında ele de qolaylı etiwge baǵdarlanǵanın aytıp, bılay dedi: «Biz bul Stadianı uzaq múddetli, turaqlı bizneske aylandırıwdıń hám industriyanıń ósiwine járdem beriwdiń eń jaqsı jolı dep esaplaymız». Jabılıw shama menen 150 xızmetkerge, sonıń ishinde sol kúni Googledan ketken Reymondqa da tásir etti<ref name="kotaku stadia studio shutdown">{{Web deregi|url=https://kotaku.com/google-stadia-shuts-down-internal-studios-changing-bus-1846146761|bet=Google Stadia Shuts Down Internal Studios, Changing Business Focus|avtor=Tolito|at=Stephan|sáne=February 1, 2021|jumıs=[[Kotaku]]|qaralǵan sáne=February 1, 2021}}</ref>. The Vergeden Shon Xollister jabılıw Cyberpunk 2077niń Stadiadaǵı tómen satılıwınan kelip shıqqan ba degen sorawdı qoydı, bul «xızmet ushın sheshiwshi máwrit» edi, al Kotaku jazıwshıları Googledıń studiyalardı jabıw haqqındaǵı sheshimi [[Microsoft|Microsofttıń]] 2020-jıl sentyabr ayında Xbox Game Studios ushın ZeniMax Medianı satıp alıw niyetin járiyalaǵannan keyin qabıl etilgenin xabarladı<ref>{{Web deregi|url=https://kotaku.com/stadia-leadership-praised-development-studios-for-great-1846281384|bet=Stadia Leadership Praised Development Studios For 'Great Progress' Just One Week Before Laying Them All Off|avtor=Grayson|at=Nathan|sáne=February 17, 2021|jumıs=[[Kotaku]]|qaralǵan sáne=February 16, 2021}}</ref>. Bloomberg News hám Wiredtıń Stadiada islegen adamlardıń informaciyasına tiykarlanǵan esabatlarında, Google ushın oyın islep shıǵıw Stadianı isletiw texnologiyasın qurıwdan ayırmashılıǵı, ádettegiden tıs koncepciya bolǵanın hám kompaniyanıń tolıq qollap-quwatlawına hesh qashan iye bolmaǵanın aytılǵan. Sonıń menen birge, Xarrisonnıń basshılıǵı astında, Red Dead Redemption 2 sıyaqlı iri oyınlardı xızmetke alıw hám eksklyuziv kontent islep shıǵıw ushın Djeyd Reymondtı jallaw ushın millionlaǵan dollarlar jumsalǵanına qaramastan, Stadia maqsetli paydalanıwshılar sanı hám tabıs kórsetkishlerine áhmiyetli dárejede jete almadı, bul Google óz studiyaların jabıw haqqındaǵı sheshimine úles qostı<ref>{{Web deregi|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-02-26/google-video-game-unit-stadia-struggled-to-be-googley-enough|bet=Google's Stadia Problem? A Video Game Unit That's Not Googley Enough|avtor=Schreier|at=Jason|sáne=February 26, 2021|jumıs=[[Bloomberg News]]|qaralǵan sáne=February 26, 2021}}</ref><ref>{{Jurnal deregi |last=D'anastasio |first=Cecilia |date=February 26, 2021 |title=How Google's Grand Plan to Make Its Own Games Fell Apart |url=https://www.wired.com/story/google-stadia-games-entertainment-collapse/ |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |access-date=February 26, 2021}}</ref>. Typhoon Studionıń tiykarshıları Google joqarı dárejeli oyın islep shıǵıw ushın kútiletuǵın «masshtabqa erisiw ushın talap etiletuǵın investiciya dárejesin» támiyinlewge finanslıq yamasa korporativlik qollap-quwatlawı joq ekenine qosıldı, Google bul tarawdı dım qáwipli dep esapladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamedeveloper.com/business/google-scrapped-stadia-studios-due-to-level-of-investment-required-to-reach-scale-say-ex-stadia-devs|bet=Google scrapped Stadia studios due to 'level of investment required to|sáne=2021-08-11|til=en|jumıs=Game Developer|qaralǵan sáne=2022-10-02}}</ref>. Video Games Chronicle sonday-aq, studiyalardıń jabılıwı aldında xızmet ushın rejelestirilgen birneshe oyınlardıń biykar etilgenin xabarladı. Olardıń qatarında Typhoon Studiostıń Journey to the Savage Planet oyınınıń dawamı, Xideo Kodzima hám Yu Suzuki basshılıǵındaǵı rejelestirilgen joybarlar hám burınǵı Assassin's Creed baǵdarlamashısı Fransua Pelland basshılıǵındaǵı iri kóp oyınshılı oyın bar edi, hám Harmonixtiń juwmaqlanıw aldında turǵan oyını belgisiz qaldırıldı, Harmonix onıń ele de shıǵarılıwı múmkin ekenin aytadı<ref>{{Web deregi|url=https://www.videogameschronicle.com/news/stadia-was-working-on-savage-planet-2-a-multiplayer-project-and-more/|bet=Stadia was working on Savage Planet 2, a multiplayer project and more|avtor=Robinson|at=Andy|sáne=February 27, 2021|jumıs=[[Video Games Chronicle]]|qaralǵan sáne=February 27, 2021}}</ref>. Keyinirek Axios Supermassive Gamestiń The Quarry hám Squanch Gamestiń High on Life oyınları da dáslep studiyalar jabılǵanǵa shekem xızmet ushın islep shıǵılıp atırǵanın xabarladı. Birinshisin keyin ala baspashı 2K satıp aldı, al ekinshisi aqırında Squanch tárepinen óz betinshe basıp shıǵarıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.axios.com/2022/06/17/the-quarry-high-on-life-google-stadia|bet=The Quarry, High On Life were previously planned for Google Stadia|avtor=Totilo|at=Stephen|sáne=17 June 2022|til=en|jumıs=Axios|qaralǵan sáne=18 June 2022}}</ref>. Xollisterdiń pikirinshe, jabılıw Stadianıń Google oyın baspashılarına tez oyın demoları sıyaqlı nárseler ushın licenziyalay alatuǵın white-label platformasına baǵdar alıwınıń ózgeriwi boldı. Bul Nvidianıń GeForce aǵımlı sheshimleri menen islegen nársesi boldı. 2021-jıl may ayında Stadianıń keminde altı jetekshi xızmetkeri Googledan ketti, solardıń ishinde Googledaǵı Stadia boyınsha vice-prezident Djon Djastis; Stadianıń bas menedjer Sebasten Puel; hám Stadianıń kreativlik xızmetler hám baspa bóliminiń basshısı Kori Mey. Sońǵı ekewi Reymondqa onıń jańa studiyası Havende qosıldı, bul Stadianıń keleshegin ele de soraw astına qoydı<ref>{{Jurnal deregi |last=Rupert |first=Liana |date=May 5, 2021 |title=Google Stadia's Head Of Creative Services And General Manager Leave To Join Haven Studio |url=https://www.gameinformer.com/2021/05/05/several-google-stadia-execs-have-left-to-join-jade-raymonds-haven-studio |url-status=live |magazine=[[Game Informer]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20210505140515/https://www.gameinformer.com/2021/05/05/google-stadias-head-of-creative-services-and-general-manager-leave-to-join-haven-studio |archive-date=May 5, 2021 |access-date=May 5, 2021}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.gamedeveloper.com/business/a-host-of-stadia-developers-have-left-google-to-join-jade-raymond-at-haven-studios|bet=A host of Stadia developers have left Google to join Jade Raymond at Haven Studios|avtor=Kerr|at=Chris|sáne=May 5, 2021|jumıs=[[Gamasutra]]|qaralǵan sáne=May 5, 2021}}</ref>. Epic Games v. Apple sud processi waqtında Epictiń bas direktorı Tim Suini Stadianıń iske túskennen berli «júdá áhmiyetli dárejede qısqartılǵanın» ayttı<ref>{{Web deregi|url=https://www.videogameschronicle.com/news/epic-ceo-says-stadia-has-been-very-significantly-scaled-back/|bet=Epic CEO says Stadia has been 'very significantly scaled back'|avtor=Scullion|at=Chris|sáne=May 5, 2021|jumıs=[[Video Games Chronicle]]|qaralǵan sáne=May 5, 2021}}</ref>. Google bul waqıyalardıń izinen Stadianıń «iskerligin hám jaqsı jaǵdayda» ekenin, 2021-jılı keńeyiw boyınsha áhmiyetli rejeleri bar ekenin málimledi<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamesindustry.biz/articles/2021-05-13-google-says-stadia-is-alive-and-well|bet=Google says Stadia is "alive and well"|avtor=Batchelor|at=James|sáne=May 13, 2021|jumıs=[[GamesIndustry.biz]]|qaralǵan sáne=May 13, 2021}}</ref>. Platformaǵa kóbirek baǵdarlamashılardı tartıw ushın Stadia 2021-jıl iyul ayında jańa tabıs bólisiw baǵdarlamasın járiyaladı. 2023-jılǵa shekem Stadia platformadaǵı oyın tabısınıń tek 15% úlesin, 3 million dollarǵa shekem alatuǵın boldı. Sonnan keyin, olardıń úlesi ózleriniń standart stavkasına qaytatuǵın boldı, bul industriya boyınsha ortasha 30% ke jaqın dep esaplanadı, Google bunı «básekige shıdamlı tabıs bólisiw shártleri» dep atadı. Sonıń menen birge, Stadia 2021-jıl iyul ayınan baslap xızmetke kirgen oyınlar menen Stadia Pro aǵzalıq tólemleriniń 70% in bólisetuǵın boldı, bul úles Stadia paydalanıwshıları tárepinen oynalǵan saatlarǵa tiykarlanıp bólinedi. Qosımsha, birge islesiw marketing sxemasında, Stadia xızmetke jańa paydalanıwshını tartqan hár bir baǵdarlamashıǵa jańa Stadia Pro aǵzalıǵınıń birinshi aylıq tólemin tóleytuǵın boldı<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gaming/2021/07/google-rolls-out-more-generous-revenue-sharing-to-attract-new-stadia-games/|bet=Google tries to attract Stadia publishers with better revenue sharing|avtor=Orland|at=Kyle|sáne=July 14, 2021|jumıs=[[Ars Technica]]|qaralǵan sáne=July 14, 2021}}</ref>. Typhoon Gamestiń burınǵı aǵzaları jańa studiya Raccoon Logicti shólkemlestiriw ushın qarjılandırıwdı, sonıń ishinde Tencentten de bir qansha qarjını ala aldı hám Google menen sóylesiwler arqalı Journey to the Savage Planet hám onıń islep shıǵılıp atırǵan dawamına bolǵan huqıqların saqlap qaldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.videogameschronicle.com/news/savage-planet-studio-typhoon-has-reformed-and-kept-the-ip-after-stadia-closure/|bet=Savage Planet studio Typhoon has reformed and kept the IP after Stadia closure|avtor=Robinson|at=Andy|sáne=August 11, 2021|jumıs=[[Video Games Chronicle]]|qaralǵan sáne=August 11, 2021}}</ref>. Google 2021-jıl oktyabr ayında Stadianıń texnologiyasın «Immersive Stream for Games» degen at penen white-label ónimi sıpatında licenziyalay basladı, bul Googledıń basqa biznes sheshimlerine keńeytiliwine arnalǵan<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2022/03/stadias-pivot-to-a-google-cloud-product-is-official/|bet=Stadia's pivot to a Google Cloud product is official|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=March 15, 2022|jumıs=[[Ars Technica]]|qaralǵan sáne=March 16, 2022}}</ref><ref name="verge white-label shutdown">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/3/8/23631063/google-white-label-stadia-idea-done|bet=Google's cloud gaming ambitions died with Stadia, exec reveals|avtor=Hollister|at=Sean|sáne=March 8, 2023|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=March 11, 2023}}</ref>. Bul ónimdi paydalanǵan birinshi jaǵdaylardıń biri AT&T klientlerine Batman: Arkham Knight oyınınıń Stadiada isleytuǵın versiyasın biypul oynaw usınısı boldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/google-stadia-tech-licensing-att-batman-arkham-knight-160913912.html|bet=Google starts licensing Stadia tech to other companies|avtor=Holt|at=Kris|sáne=October 21, 2021|jumıs=[[Engadget]]|qaralǵan sáne=October 21, 2021}}</ref>. Ekinshi bir erte mısal, Capcomnıń 2022-jıl iyun ayında hár qanday veb-brauzer arqalı Resident Evil Village oyınınıń biypul demo versiyasın usınıw ushın Stadia texnologiyasın paydalanıwı boldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/6/10/23163089/capcom-resident-evil-village-demo-browser-google-stadia|bet=Stadia just made it a lot easier to play the Resident Evil Village demo|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=June 10, 2022|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=June 10, 2022}}</ref>. 2021-jıl dekabr ayında Stadianıń WebOS 5.0 yamasa onnan jańa versiyada isleytuǵın LG televizorlarına kóshirilgeni járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gaming/2021/12/stadia-finally-launches-on-lg-tvs-shows-off-the-greatness-that-couldve-been/|bet=Stadia finally launches on LG TVs, shows off the greatness that could've been|avtor=Machkovech|at=Sam|sáne=8 December 2021|til=en-us|jumıs=Ars Technica}}</ref>. 2022-jıl 4-fevralda Business Insider Googledıń Stadiadaǵı dıqqatın video oyınlardan oynawǵa bolatuǵın tájiriybelerge hám onlayn demolarǵa ótkeriw niyetinde ekenin xabarladı, sebebi Stadia «tómenletilgen» edi<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/2/4/22917999/google-stadia-white-label-peloton-bungie-capcom|bet=Report: Google Stadia has reportedly been demoted, but it might show up in your Peloton|sáne=February 4, 2022|til=en-us|jumıs=TheVerge|qaralǵan sáne=2022-02-04}}</ref>. Sol kúni Google Twitterde Stadianıń 2022-jılı platformaǵa 100 den aslam jańa oyın qosatuǵının hám olar ele járiyalanbaǵan jańa ózgeshelikler ústinde islep atırǵanın járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://twitter.com/GoogleStadia/status/1489758125192216579|bet=Report: Twitter Stadia|til=en-us|jumıs=Stadia Twitter|qaralǵan sáne=2022-02-22}}</ref>. 2021-jıl fevral ayında Chromebooklar aldın-ala ornatılǵan Stadia menen shıǵarıla basladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.xda-developers.com/chromebooks-launch-stadia-pre-installed/|bet=Chromebooks now launch with Stadia pre-installed|avtor=Russell|at=Brandon|sáne=2021-02-10|til=en-US|jumıs=[[XDA Developers]]|qaralǵan sáne=2022-04-25}}</ref>. ==== Stadianıń toqtatılıwı ==== 2022-jıl 29-sentyabrde Google Stadianı jabatuǵının járiyalap, onıń paydalanıwshılar arasında jetkilikli dárejede tartımlı bolmaǵanın sebep etip kórsetti. Xızmet 2023-jıl 18-yanvarda toqtatıldı, hám Google Google hám Stadia dúkanları arqalı satılǵan barlıq apparatlıq támiynat hám oyınlar ushın tólemlerdi qaytarıp berdi, al óz kontrollerin Bluetooth úylesimli etip qaldırdı. Ashıqlıq penen birge barlıq dúkan ózgeshelikleri óshirildi. Stadianıń artında turǵan texnologiya Googledıń basqa bólimlerinde, sonıń ishinde onıń sherikleri menen birge paydalanılıwı kerek edi, biraq, 2023-jıl mart ayında Axiostan Stiven Totilo Googledıń bul white-label xızmetin de toqtatqanın málimledi. Googledan Djek Buzerdiń aytıwınsha,<ref>{{Cite news|last=Cranz|first=Alex|title=Google is shutting down Stadia|url=https://www.theverge.com/2022/9/29/23378713/google-stadia-shutting-down-game-streaming-january-2023|access-date=29 September 2022|work=The Verge|date=29 September 2022}}</ref> «Biz bul aǵımlı opciyanı usınıp atırǵan joqpız, sebebi ol Stadianıń ózine baylanıslı edi<ref>{{Web deregi|url=https://www.videogameschronicle.com/news/google-stadias-cloud-service-has-also-been-shut-down/|bet=Google Stadia's cloud service has also been shut down|avtor=Middler|at=Jordan|sáne=March 11, 2023|jumıs=[[Video Games Chronicle]]|qaralǵan sáne=March 11, 2023}}</ref>. Sonlıqtan, tilekke qarsı, biz Stadia menen alǵa ilgerilemewge sheshim qabıl etkenimizde, sol [biznesten-bizneske] usınıs ta endi usınıla almaydı». 2022-jıl oktyabr ayında Stadianıń tamamlanıwın járiyalaǵannan kóp ótpesten, Google GeForce Now aldın-ala ornatılǵan hám Xbox Cloud Gaming, Amazon Luna hám Google Playdi tikkeley qollap-quwatlaytuǵın, bultlı oyınlarǵa arnalǵan jańa Chromebooklardı tanıstırdı<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamesindustry.biz/google-announces-cloud-gaming-chromebooks-in-the-wake-of-stadia-shutdown|bet=Google announces cloud gaming Chromebooks in the wake of Stadia shutdown|avtor=Batchelor|at=James|sáne=October 12, 2022|jumıs=[[GamesIndustry.biz]]|qaralǵan sáne=October 12, 2022}}</ref>. Stadia xızmetkerleri de, oyın islep shıǵarıwshıları da bul rejeler haqqında járiyalanǵannan aldın xabardar etilmedi, bul xızmette jańa oyınlar shıǵarıwdı rejelestirgen baǵdarlamashılar ushın qáweter payda etti. Ubisoft Stadia oyınshıları satıp alǵan oyınların Ubisoft Connect platforması arqalı jeke kompyuter versiyalarına biypul kóshirip ala alatuǵının málimledi. Basqa studiyalar jabılıw aldında saqlanǵan oyın progressin Stadiadan basqa platformalarǵa kóshiriw usılların bahalap atırǵanın ayttı. Mısalı, Bethesda Softworks Elder Scrolls Online oyınshılarınıń Stadia akkauntların basqa platformalarǵa kóshire alatuǵının tastıyıqladı. Tequila Workstıń Gylt sıyaqlı Stadia-eksklyuziv bolǵan ayırım oyınlar kóp platformalı oyınlar sıpatında shıǵarılatuǵın boldı. Stadia jabılǵannan keyin barlıq eksklyuziv oyınlar basqa jerde qoljetimli emes. Mısalı, Splash Damageten Outcasters Stadia texnologiyasına súyengenlikten, baǵdarlamashılar oyındı basqa sistemalarǵa kóshiriwdi rejelestirmeydi<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamesradar.com/when-stadia-dies-its-taking-its-platform-exclusive-game-outcasters-with-it/|bet=When Stadia dies, it's taking its platform-exclusive game Outcasters with it|sáne=October 13, 2022}}</ref>. Google Stadianı 2023-jıl 18-yanvarda PST saat 11:59da (07:59 UTC) rásmiy túrde japtı<ref name="Stadia Shutdown Forbes">{{Cite news|last=Tassi|first=Paul|title=Here's Google Stadia's Exact Date And Time Of Death|url=https://www.forbes.com/sites/paultassi/2023/01/11/heres-google-stadias-exact-date-and-time-of-death/|work=Forbes|date=January 11, 2023}}</ref>. == Qoljetimlilik hám akciyalar == [[Fayl:Stadia-controller-and-Chromecast-Ultra-from-Premiere-Edition.jpg|nobaý|Stadia ushın «Founders Edition» hám «Premiere Edition» toplamlarınıń ekewi de kontroller hám Chromecast Ultranı óz ishine aldı, biraq kontroller reńleri hár túrli edi.]] Stadia dáslep 2019-jıl 19-noyabrde 14 mámlekette iske túsirildi: Belgiya, Kanada, Daniya, Finlyandiya, Franciya, Germaniya, Irlandiya, Italiya, Niderlandı, Norvegiya, Ispaniya, Shveciya, Ullı Britaniya hám Amerika Qurama Shtatları. Xızmettiń iske túsiwinen aldın 129 AQSH dollarına aldın-ala buyırtpa beriw ushın qoljetimli bolǵan «Founder's Edition» toplamı tómendegilerdi óz ishine aldı: Chromecast Ultra; sheklengen nusqadaǵı «Midnight Blue» Stadia kontrolleri; úsh aylıq Pro xızmeti; dostıńa sawǵa etiw ushın qosımsha úsh aylıq Pro xızmeti; paydalanıwshı atınıń qasında Founder's belgisi; hám paydalanıwshı atın dizimnen ótkeriw ushın birinshi kiriw<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/10/15/20908177/google-stadia-release-date-founders-edition-pixel-4-event|bet=Google's Stadia cloud gaming service will launch on November 19th|avtor=Hollister|at=Sean|sáne=October 15, 2019|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=October 15, 2019}}</ref>. «Founder's Edition» aldın-ala buyırtpaları satılıp bolǵannan keyin, Google 129 AQSH dollarına «Premiere Edition» toplamın járiyaladı, onıń ishinde Chromecast Ultra, «Clearly White» Stadia kontrolleri hám Pro dárejesine úsh aylıq jazılıw bar edi<ref>{{Web deregi|url=https://www.pcgamesn.com/stadia/google-premiere-edition-pre-order|bet=Google Stadia launches backup Premiere Edition as Founders pre-order sells out|avtor=Ridley|at=Jacob|sáne=October 15, 2019|jumıs=[[PCGamesN]]|qaralǵan sáne=January 27, 2021}}</ref>. Iske túskende Stadia tek jazılıwǵa tiykarlanǵan Pro dárejesi menen sheklendi. Xızmet 2020-jıl fevralda birneshe Samsung Galaxy, Razer Phone hám ASUS ROG Phone qurılmalarına keńeytildi, ol iske túskennen berli birneshe ay dawamında tek Google Pixel qurılmalarında ǵana qoljetimli bolǵan<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2019/06/06/google-stadia-launching-on-chrome-os-chromecast-pixel-3-pixel-3a/|bet=Google Stadia launching on Chrome, Chromecast, Pixel 3/3a|avtor=Bradshaw|at=Kyle|sáne=2019-06-06|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=2021-02-02}}</ref>. 2020-jıl mart ayında Google Chromecast Ultra qurılmalarınıń iyelerine Stadia Pro xızmetiniń úsh ayın biypul paydalanıw ushın usınıs etetuǵın reklamalıq elektron xatlar jiberdi. Kelesi ayda, COVID-19 pandemiyası waqtında kóp adamlar úyde karantinde bolǵanda, Google Stadianıń biypul versiyasın shıǵardı, onı qolaylı mámleketlerdegi jaramlı Google akkauntı bar hár bir adam ushın qoljetimli etti. Barlıq jańa hám bar bolǵan platforma paydalanıwshılarına eki aylıq Pro jazılıwı biypul berildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.blog.google/products/stadia/try-stadia-free-today/|bet=Play Stadia Pro for free, starting today|avtor=Harrison|at=Phil|sáne=April 8, 2020|jumıs=Stadia|qaralǵan sáne=April 8, 2020}}</ref>. 2020-jıl iyun ayınan baslap Stadia OnePlustiń 5, 6 hám 7 seriyalı telefonlarında qoljetimli boldı, hám basqa Android telefonları hám planshetlerinde Android 6 hám onnan joqarı versiyası menen «eksperimental» ózgeshelik sıpatında kiriwdi qosıw múmkin boldı. Sol waqıtta sensorlı ekranlı Android qurılmaları ushın qollap-quwatlanatuǵın kontrollerdi paydalanıwǵa alternativa sıpatında sensorlı basqarıwlar qoljetimli boldı. Sol ayda «Premiere Edition» toplamınıń bahası 99 AQSH dollarına shekem tómenletildi<ref>{{Jurnal deregi |last=Shea |first=Brian |date=June 16, 2020 |title=Google Introduces Less Expensive Stadia Premiere Edition Bundle |url=https://www.gameinformer.com/2020/06/16/google-introduces-less-expensive-stadia-premiere-edition-bundle |url-status=live |magazine=[[Game Informer]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20200620150729/https://www.gameinformer.com/2020/06/16/google-introduces-less-expensive-stadia-premiere-edition-bundle |archive-date=June 20, 2020 |access-date=January 27, 2021}}</ref>. 2020-jıl noyabr ayında Google eki akciya ótkerdi, olar arqalı olar «Premiere Edition» toplamların biypul tarqattı. Birinshisi, 10-noyabrde baslanǵan, 6-noyabrge shekem jazılǵan AQSH hám Ullı Britaniyadaǵı YouTube Premium jazılıwshılarına toplamlardı biypul usındı. Akciya Googledıń barlıq qorın tamamlaǵannan keyin AQSHta eki kúnnen soń tamamlandı. Ekinshi akciya Stadianıń 19-noyabrdegi birinshi jıllıǵına tuwra keldi hám Stadiada Cyberpunk 2077 oyınınıń nusqasın satıp alǵan paydalanıwshılarǵa biypul toplamlardı usındı. Google Kanadada 10-dekabrde hám basqa barlıq regionlarda 13-dekabrde óz qorın tawısqannan keyin akciyanı erte toqtattı. 2021-jıl mart ayında Google Resident Evil Village oyınınıń shıǵarılıwı aldınan Stadia akciyasın járiyaladı. Akciya oyınnıń Standart yamasa Delyuks basılımların satıp alǵannan keyin biypul Stadia Premiere toplamın usındı. Barlıq Stadia Pro aǵzalarına Resident Evil 7 Gold Editionnıń biypul basılımına kiriw imkaniyatı berildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/3/22/22340624/resident-evil-village-google-stadia-free-premiere-kit-preorder-promotion|bet=Resident Evil Village is coming to Stadia, and Google will give you free hardware if you buy this version|avtor=Lyles|at=Taylor|sáne=2021-03-22|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-03-22}}</ref>. 2020-jıl dekabr ayında Stadia Evropanıń segiz jańa bazarına keńeydi: Avstriya, Chexiya, Vengriya, Polsha, Portugaliya, Rumıniya, Slovakiya hám Shveycariya. 2021-jıl iyun ayında Stadia kópshilik Android TV qurılmalarında, sonıń ishinde Chromecast with Google TV, Nvidia Shield TV hám Android TV qollap-quwatlawı bar basqa smart televizorlarda iske tústi<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/google-stadia-chromecast-with-google-tv-android-tv-160131677.html|bet=Stadia is coming to Chromecast with Google TV on June 23rd|avtor=Holt|at=Kris|sáne=June 7, 2021|jumıs=[[Engadget]]|qaralǵan sáne=June 7, 2021}}</ref>. == Qabıl etiliwi == === Shıǵarılıw aldınan === Beta-testlew waqtında xızmet sınshılardan ulıwma alǵanda unamlı bahalar aldı, olar onı kútilgennen de joqarı dep esapladı hám PC oyınlarına potenciallı túrde jaramlı alternativa ekenin atap ótti. Ars Technica Project Streamniń kiriw izbe-izliginiń basqa xızmetlerge qaraǵanda ádewir ápiwayı ekenin belgiledi. Degen menen, ayırım kishi sáykessizlikler hám texnikalıq máseleler de atap ótildi. Sholıwshılar aǵımlı xızmettiń tómen keshigiwge iye ekenin hám oyınlardıń jergilikli oynalıp atırǵanday sezilgenin xabarladı. Soǵan qaramastan, Wi-Fi tezligine baylanıslı, oyınlar geyde ekran ajıratımlılıǵın tómenletti yamasa toqtap qaldı. The Verge tárepinen ótkerilgen sınaq sımlı Ethernet jalǵanıwında hesh qanday toqtap qalıw máselelerin tappadı, biraq ortaq Wi-Fi jalǵanıwında waqıtsha toqtawlar boldı. Degen menen, hátte sımlı jalǵanıwda da, aǵım 4K ajıratımlılıǵında shıqpadı hám waqıtsha qısıw artefaktları menen budır bolıp qaldı. Ekspert eń jaqsı tájiriybeni Googledıń Pixelbook-ında alǵanın xabarladı. Polygon xızmettiń ses qısıwınıń aytarlıqtay ekenin bayqadı. Digital Foundry beta-versiyadaǵı xızmette Pixelbookta Assassin's Creed Odyssey'di sınap kórdi hám sınaq ortalıǵında keshigiwdiń qabıllanıw kóringenligin, biraq kóriniste aytarlıqtay soqqı bolǵanın taptı. Olar sonday-aq, Assassin's Creed Odyssey'diń sekundına 60 kadrda islemegeni sebepli, sınaq ushın eń jaqsı mısal emesligin atap ótti<ref>{{Web deregi|url=https://www.eurogamer.net/articles/digitalfoundry-2019-hands-on-with-google-stream-gdc-2019|bet=Google Stadia hands-on: streaming analysis and controller impressions|sáne=2019-03-19|baspaxana=[[Eurogamer]]|qaralǵan sáne=2019-03-24|citata=Assassin's Creed Odyssey is perhaps not the best example for testing, as it's natively a fairly laggy game, so it will be interesting to test faster 60fps titles (...) Stadia is perfectly playable and presentable here, but it's clear that there is a noticeable visual hit when the encoder is presented with more a more detail-rich, fast-moving scene process.}}</ref>. === Shıǵarılǵannan keyin === Metacritictiń sholıw agregatorına sáykes, Stadia shıǵarılǵannan keyin hár qıylı pikirlerge ushıradı<ref>{{Web deregi|url=https://www.metacritic.com/feature/google-stadia-cloud-gaming-service-review/|bet=Cloud Gaming Service Review: Google Stadia|avtor=Dietz|at=Jason|sáne=18 November 2019|jumıs=[[Metacritic]]|qaralǵan sáne=9 December 2019}}</ref>. Wired Magazine súwret sapasın «birtúrli» dep sıpatladı, biraq Destiny 2-ni úlken oyın noutbugına qaraǵanda Chromebookta oynawdı maqul kóretuǵının moyınladı<ref>{{Jurnal deregi |title=Stadia Might Be One of Google's Best Products—Eventually |url=https://www.wired.com/review/google-stadia/ |magazine=WIRED}}</ref>. VentureBeat xızmettiń baha modelin sınǵa alıp, onı Xbox Game Pass sıyaqlı jazılıw xızmetleri menen unamsız salıstırdı hám Stadianıń «áhmiyetsiz» ekenin málimledi<ref>{{Web deregi|url=https://venturebeat.com/2019/11/18/google-stadia-review-it-works-but-so-what/|bet=Google Stadia review — It works, but it doesn't matter|sáne=November 18, 2019}}</ref>. Digital Foundry xızmettiń barlıq oyınlardı 4K ajıratımlılıǵında oynatpay atırǵanın taptı: Red Dead Redemption 2-niń tek 1440p-de, al Destiny 2-niń tek 1080p-de (biraq konsol versiyalarına qaraǵanda joqarı kadr tezliginde) isleytuǵını anıqlandı. Digital Foundry sonday-aq, Red Dead Redemption 2 sıyaqlı oyınlardıń turaqlı sekundına 60 kadrdı saqlap turıwǵa qıynalǵanın aytıp, olardıń Chromecasttaǵı oyın sınaǵınıń tek turaqlı 30 FPSke eriskenin, al Chrome brauzerindegi sınaqtıń turaqsız, jiyi-jiyi túsip ketetuǵın 60 FPS kórsetkenin málimledi<ref>{{Web deregi|url=https://twitter.com/digitalfoundry/status/1196551514896162816|bet=Interesting to see Stadia RDR2 capture out there running at an unstable 60fps. A bit tired here and Stadia barely runs on my home connection right now for some reason, but Saturday night's Chromecast captures are indeed 30fps, while Chrome browser output seem to be aiming for 60.pic.twitter.com/4p7SXk7JPW|sáne=November 18, 2019}}</ref>. The Guardian Stadiaǵa besten úsh juldız berdi, xızmettiń texnikalıq ónimdarlıǵın maqtap, biraq oyın tańlawın dım eskirgenligi hám tek bir ǵana eksklyuzivke iyeligi ushın sınǵa aldı<ref name="Guardian Review">{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/games/2019/nov/18/google-stadia-review-gylt|bet=Google Stadia review – the console vanishes from video gaming|avtor=Hern|at=Alex|sáne=18 November 2019|jumıs=The Guardian|qaralǵan sáne=20 November 2019}}</ref>. Ars Technica bılay dep juwmaqladı: «Dáslepki qabıl etiwshiler bul jerde beta-ónim alıp atırǵanın sezip atır. Kelesi jılǵa shekem kútiń, Google qıyınshılıqlardı sheshe ala ma hám xızmettiń uzaq múddetliligin dálilley ala ma ekenin kóriń». S&P Global Market Intelligence bılay dep xabarladı: «Stadia analitikler hám dáslepki qabıl etiwshilerden suwıq qızıǵıwshılıq penen qarsı alındı, olar xızmettiń iske túsiw oyınlarınıń dizimin hám reklamalanǵan ózgeshelikleriniń joqlıǵın sınǵa aldı»<ref>{{Web deregi|url=https://www.spglobal.com/marketintelligence/en/news-insights/latest-news-headlines/55612856|bet=Google's new Stadia platform faces muted reception tied to game launch slate|avtor=Halder|at=Anser|sáne=21 November 2019|jumıs=S&P Global Market Intelligence|qaralǵan sáne=9 December 2019}}</ref>. The Verge-den Diter Bon bılay dedi: «Men jetkilikli saatlar dawamında, jetkilikli sharayatlarda isledim, bul beta-ónim ekenin ayta alaman, hám Google onı solay dep belgilep, basqasha iske túsiriwi kerek edi. Sebebi hátte eń jaqsı sharayatlarda da, bul eń jaqsısı emes»<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/12/18/21025576/google-stadia-editorial-assassins-creed-beta-game-library|bet=Google Stadia should have stayed in beta|sáne=December 18, 2019|jumıs=www.theverge.com}}</ref>. 2020-jıl yanvar ayınıń aqırına qaray Stadia paydalanıwshıları Googledıń Stadia haqqında, ay sayınǵı biypul oyın qosımshaların járiyalawdan tısqarı, baylanıs jetispewshiliginen qáweterleniw bildirdi. Bul paydalanıwshılar Googledıń dáslepki rejesinde tek birneshe ay qalǵan, biraq ele de dodalanbaǵan, 4K aǵım ajıratımlılıǵın qollap-quwatlaw sıyaqlı rejelestirilgen ózgesheliklerden qáweterde bolǵan. Google jámiyetshilik menedjerleriniń biri bul sáwbetlerdi baqlap barǵan hám informaciya kútip atırǵan paydalanıwshılarǵa túsiniw menen qarap, jaqın arada jańalıq bolatuǵının aytqan edi<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamedeveloper.com/production/stadia-owners-on-reddit-are-blasting-google-over-radio-silence-and-lack-of-support|bet=Stadia owners on Reddit are blasting Google over radio silence and lack of support|avtor=Kerr|at=Chris|sáne=January 28, 2020|jumıs=[[Gamasutra]]|qaralǵan sáne=January 28, 2020}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.vice.com/en/article/its-increasingly-clear-stadias-launch-was-an-expensive-beta-test/|bet=It's Increasingly Clear Stadia's Launch Was an Expensive Beta Test|avtor=Kelpek|at=Patrick|sáne=January 28, 2020|jumıs=[[Vice (website)|Vice]]|qaralǵan sáne=January 28, 2020}}</ref>. Googledıń rásmiy juwabı paydalanıwshılardı óziniń Stadia jámiyetshilik saytına baǵdarlaw boldı, onda ol Stadia ózgeshelikleriniń alǵa barıwı haqqında háptelik jańalıqlar berip turdı hám jańa oyınlardıń Stadiada qashan qoljetimli bolatuǵının járiyalawdı baspashılardıń ózlerine qaldırǵanın ayttı<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamesindustry.biz/articles/2020-01-30-google-responds-to-complaints-of-slow-stadia-announcements|bet=Google responds to complaints of slow Stadia announcements|avtor=Batchlor|at=James|sáne=January 30, 2020|jumıs=[[GamesIndustry.biz]]|qaralǵan sáne=January 30, 2020}}</ref>. Cyberpunk 2077 segizinshi áwlad konsolleri, mısalı PlayStation 4 hám Xbox Oneda oyındı úlken ónimdarlıq mashqalaları hám qátelersiz isletiwge qıynalǵanlıqtan,<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamesradar.com/cyberpunk-2077-players-are-complaining-about-performance-issues/|bet=Cyberpunk 2077 players are complaining about performance issues|avtor=Jones|at=Ali|sáne=December 10, 2020|til=en|jumıs=gamesradar|qaralǵan sáne=2021-01-13}}</ref>awır iske túsiwdi bastan keshirdi, hám ayırım jaǵdaylarda oyındı júklep alıwda keshigiwler bayqaldı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/davidthier/2020/12/09/dont-worry-if-your-cyberpunk-2077-steam-download-gets-stuck-at-574-gb/|bet=Don't Worry If Your 'Cyberpunk 2077' Steam Download Gets Stuck At 57.4 Gb|avtor=Thier|at=Dave|til=en|jumıs=Forbes|qaralǵan sáne=2021-01-13}}</ref>. Oyındı Stadia arqalı oynaǵan oyınshılar azıraq toqtap qalıw jaǵdaylarına hám ulıwma alǵanda tegisirek tájiriybege ushıradı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/12/10/22167303/cyberpunk-2077-ps5-console-google-stadia|bet=Cyberpunk 2077 shines on next-gen consoles and Stadia, but older hardware struggles|avtor=Webster|at=Andrew|sáne=2020-12-10|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-01-13}}</ref>. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] gjxtmopkneho0ldbbrpzgwu2fmmmlxh 121716 121715 2025-06-21T16:18:29Z Bekan88 11311 121716 wikitext text/x-wiki '''Stadia''' — bul [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan hám basqarılatuǵın bultlı oyın xızmeti. Islep shıǵıw processinde '''Project Stream''' degen at penen belgili bolǵan bul xızmet 2018-jıl oktyabr ayında jabıq beta-testlew arqalı debyut ámelge asırdı hám 2019-jıl noyabr ayında jámiyetshilikke usınıldı. Stadiaǵa Chromecast Ultra hám Android TV qurılmaları, Google Chrome veb-brauzeri hám basqa Chromium tiykarındaǵı brauzerler arqalı [[Jeke kompyuter|jeke kompyuterlerde]], [[ChromeOS|ChromeOSta]] isleytuǵın Chromebooklar hám planshetlerde, sonday-aq qollap-quwatlanatuǵın [[Android]] qurılmalarındaǵı Stadia mobil qosımshası arqalı kiriw múmkin edi. Sonday-aq, Stadia mobil qosımshasın ornatıwǵa qábiletli barlıq Android qurılmaların qollap-quwatlaytuǵın eksperimental rejim de bar bolǵan. 2020-jıl dekabr ayında Google Stadia ushın [[iOS]] brauzerine tiykarlanǵan progressiv veb-qosımshasın shıǵardı, bul Safari brauzerinde oyın oynawǵa imkaniyat berdi. Stadia kompaniyanıń kóp sanlı maǵlıwmat oraylarınan oyınshılarǵa 4K ajıratımlılıǵına shekem hám sekundına 60 kadrǵa shekem video aǵımın uzatıwǵa qábiletli bolıp, joqarı dinamikalıq diapazonlı (HDR) videonı qollap-quwatladı. Ol óz dúkanınan oyınlardı satıp alıw imkaniyatın, sonday-aq bir qatar biypul oyınlar toplamın usındı. Tiykarǵı xızmet biypul bolıp, paydalanıwshılarǵa 1080p ajıratımlılıǵına shekem aǵımdı kóriwge imkaniyat berse, ayına tólenetuǵın Stadia Pro jazılıwı maksimal 4K ajıratımlılıǵın, 5.1 kólemli ses, HDR texnologiyasın usındı hám talap etilgennen keyin paydalanıwshınıń kitapxanasında aktiv jazılıw bolǵan waqıtta qalatuǵın biypul oyınlardıń ósip baratırǵan toplamın usındı. Eki dáreje de paydalanıwshılarǵa qosımsha qárejetsiz onlayn kóp oyınshılı oyınlardı oynawǵa imkaniyat berdi. Stadia [[YouTube]] penen integraciyalanǵan bolıp, onıń «state share» (jaǵdaydı bólisiw) ózgesheligi oyınshılarǵa basqa oyınshı tárepinen turaqlı silteme arqalı bólisilgen saqlanǵan jaǵdaydan qollap-quwatlanatuǵın oyındı baslawǵa imkaniyat berdi. Xızmet Googledıń jeke Stadia oyın kontrollerin, sonday-aq USB hám Bluetooth jalǵanıwları arqalı hár qıylı Stadiaǵa tiyisli bolmaǵan kontrollerlerdi qollap-quwatladı. Xızmet basqa bultlı oyın xızmetleri, sonıń ishinde Sonydıń PlayStation Plus bultlı aǵımı, Nvidianıń GeForce Now, Amazonnıń Luna hám [[Microsoft|Microsofttıń]] Xbox Cloud Gaming xızmetleri menen básekilesti. Stadia dáslepki waqıtta sınshılar tárepinen hár qıylı pikirlerge ushıradı, kópshilik sınlar onıń sheklengen oyınlar kitapxanasına hám wáde etilgen ózgesheliklerdiń joqlıǵına baǵdarlanǵan edi. Google dáslep úshinshi tárepler tárepinen islep shıǵarılǵan oyınlardı jaylastırıwdan tısqarı, ishki oyınlardı islep shıǵıwdı niyet etken edi, biraq 2021-jıl fevral ayında bul jobadan waz keship, óz studiyaların japtı. Xızmet úshinshi tárep oyınların satıwdı dawam etti, al Google bolsa oyın aǵımı texnologiyasın white-label ónimi sıpatında usındı. Google 2022-jıl sentyabr ayında Stadianı jabatuǵının járiyaladı; xızmet 2023-jıl 18-yanvarda tolıq toqtatıldı. Google apparatlıq támiynattı satıp alǵanlarǵa aqshaların qaytarıp berdi hám Stadia kontrollerine kompyuterlerde, telefonlarda, planshetlerde hám oyın konsollerinde paydalanıw ushın Bluetooth jalǵanıwın qosatuǵın programmalıq támiynat jańalanıwın usındı. == Ózgeshelikleri == Stadia – bul bultlı oyın xızmeti bolıp, ol internetke jalǵanıwdı hám Chromium yamasa arnawlı qosımsha ornatılǵan qurılmanı talap etedi<ref name="compatible gamepads screens">{{Web deregi|url=https://support.google.com/stadia/answer/9578631?hl=en|bet=Stadia-compatible gamepads and screens|jumıs=Stadia Help|qaralǵan sáne=December 10, 2020}}</ref>. Googledıń wákili Fil Xarrisonnıń aytıwınsha, oyın aǵımı video oyınlardıń tikkeley translyaciyaların kóriwdiń keńeytilgen túri sıpatında qaralǵanlıqtan, Stadia [[YouTube|YouTubetıń]] paydalanıwshıǵa media aǵımın uzatıw qábiletin ele de rawajlandırdı; «Stadia» ataması, yaǵnıy «stadion» sóziniń latınsha kóplik túri, onıń oyın-zawıq toplamın usınıp atırǵanın ańlatıwı kerek edi, onda tamashagóy otırıp tamashalay aladı yamasa belsene qatnasa aladı<ref name="eu interview">{{Web deregi|url=https://www.eurogamer.net/articles/digitalfoundry-2019-google-stadia-phil-harrison-majd-bakar-interview|bet=The big interview: Phil Harrison and Majd Bakar on Google Stadia|avtor=Leadbetter|at=Richard|sáne=March 19, 2019|jumıs=[[Eurogamer]]|qaralǵan sáne=March 19, 2019}}</ref>. Google dúnya júzi boylap kóp sanlı maǵlıwmat orayların qurǵanlıqtan, kompaniya Stadianı OnLive, PlayStation Now hám Gaikai sıyaqlı burınǵı baslamalarǵa qaraǵanda bultlı oyınlar ushın jaqsıraq poziciyada dep esapladı, sebebi kópshilik oyınshılar geografiyalıq jaqtan maǵlıwmat orayına jaqın bolar edi. Oyınshılar jeke qurılmalarına jańa kontent júklep almay-aq oyınlardı baslawı múmkin edi. Oyınshılar qosımsha programmalıq támiynatsız yamasa úskenesiz óz sessiyaların YouTubeqa jazıp alıwı yamasa translyaciyalawı múmkin edi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/stadia/answer/9825342?hl=en|bet=Live stream your Stadia games|jumıs=Stadia Help|qaralǵan sáne=2022-01-12}}</ref>. Bunday translyaciyalardı tamashalap atırǵanlar ózleri kórip atırǵan translyaciyadan tikkeley oyınlardıń óz nusqaların baslawı múmkin bolǵan. Stadia óziniń aǵımlı modeline tiykarlanǵan jańa ózgesheliklerdi wáde etti. Stream Connect bir oyındı dosları menen birge oynap atırǵan Stadia oyınshılarına óz ekranında doslarınıń oyındaǵı kórinisin súwret ishinde súwret (picture-in-picture) túrinde kóriwge imkaniyat bergen. Bul ózgeshelik birinshi ret Tom Clancy's Ghost Recon Breakpoint oyınınıń shıǵarılıwı menen birge iske túsirildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.vg247.com/2019/12/17/stadia-ghost-recon-breakpoint-first-stream-connect-game/|bet=Stadia's first Stream Connect game, Ghost Recon Breakpoint, arrives tomorrow|avtor=Saed|at=Sherif|sáne=December 17, 2019|jumıs=[[VG247]]|qaralǵan sáne=December 17, 2019}}</ref>. Aǵımlı texnologiya oyın serverinde bir waqıtta kóbirek oyınshılardıń bolıwına imkaniyat berdi; mısalı, Grid oyınınıń serverleri ádette 16 oyınshı menen sheklense, Stadia versiyası 40 oyınshıǵa shekem ruqsat berdi<ref>{{Web deregi|url=https://www.pcgamer.com/grid-for-stadia-has-a-40-car-mode-that-isnt-possible-with-other-hardware/|bet=Grid for Stadia has a 40 car mode that 'isn't possible with other hardware'|avtor=Prescott|at=Shaun|sáne=November 23, 2019|jumıs=[[PC Gamer]]|qaralǵan sáne=December 17, 2019}}</ref>. Stadia hár qanday HID-klaslı USB kontrollerin paydalana alsa da, Google kirgiziwdegi keshigiwdi azaytıw ushın oyın islep turǵan Google maǵlıwmat orayına tikkeley paydalanıwshınıń Wi-Fi tarmaǵı arqalı jalǵanatuǵın óz kontrollerin islep shıqtı. Google sonday-aq, hár qıylı usıllar menen paydalanıwshınıń kirgiziwin boljaw arqalı keshigiwdi bunnan bılay da azaytıw jolların izertlegen, solay etip kontroller menen oyın reakciyası arasındaǵı hár qanday kórinetuǵın tarmaq keshigiwi minimallastırıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2019/10/10/google-stadia-negative-latency/|bet=Google wants to reduce Stadia lag with 'negative latency'|avtor=DeAngelis|at=Marc|sáne=October 10, 2019|jumıs=[[Engadget]]|qaralǵan sáne=October 10, 2019}}</ref>. 2019-jılǵı GDCdaǵı tiykarǵı bayanatında Google kontrollerde Google Assistant bolatuǵının tastıyıqladı, ol paydalanıwshı oynap atırǵan oyınǵa baylanıslı tiyisli, paydalı videolardı YouTubetan avtomat túrde izleytuǵın boladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.gameskinny.com/1hak5/stadias-wi-fi-controller-looks-familiar-but-features-google-assistant|bet=Stadia's Wi-Fi Controller Looks Familiar, But Features Google Assistant|avtor=Bowers|at=Quintlyn|sáne=March 19, 2019|jumıs=GameSkinny|qaralǵan sáne=March 19, 2019}}</ref>. Stadia eki dárejeli xızmet usındı: biypul dáreje (dáslep «Stadia Base» dep atalǵan, biraq 2020-jıl aprelden keyin tek ǵana «Stadia») hám ayına tólenetuǵın Stadia Pro jazılıw dárejesi. Biypul Stadia dárejesi video aǵımınıń ajıratımlılıǵın 1080p menen shekledi. Pro dárejesi, ayına shama menen 10 AQSH dolları turıp, paydalanıwshılarǵa joqarıraq aǵım tezliklerin, 4K ajıratımlılıǵına shekem, waqıt ótiwi menen biypul oyınlar kitapxanasına kiriwdi hám Stadia ushın usınılǵan basqa oyınlarǵa jeńilliklerdi usındı<ref name="verge-launch-details">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/6/6/18654632/google-stadia-price-release-date-games-bethesda-ea-doom-ubisoft-e3-2019|bet=Google's Stadia game service is officially coming November: Everything you need to know|avtor=Hollister|at=Sean|sáne=June 6, 2019|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=June 6, 2019}}</ref>. Sonday-aq, baspashılarǵa tán jazılıwlar da usınılatuǵın boldı;<ref>{{Web deregi|url=https://www.rockpapershotgun.com/2019/06/09/google-stadia-publisher-subscriptions/|bet=Google Stadia's getting publisher subscriptions on top of Stadia Pro|avtor=Castle|at=Katherine|sáne=June 9, 2019|jumıs=[[Rock Paper Shotgun]]|qaralǵan sáne=June 9, 2019}}</ref> mısalı, Ubisoft óziniń Uplay Plus (házir Ubisoft+ dep atalǵan) jazılıw xızmeti Stadia paydalanıwshıları ushın qoljetimli bolatuǵının járiyaladı. 2020-jıl aprel ayınan baslap jańa Stadia paydalanıwshılarına Stadia Pro ózgesheliklerine sheklengen kirisiw dáwirinde biypul kiriw usınıldı, bul dáwirde satıp alınǵan hár qanday oyınlarǵa, eger olar biypul Stadia dárejesine qaytsa da, kiriw imkaniyatı saqlanıp qaldı; dáslep jańa paydalanıwshılar eki aylıq Pro kiriwin aldı, bul 2020-jıl 3-iyunnan baslap bir ayǵa qısqartıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamesindustry.biz/articles/2020-04-24-google-has-launched-stadia-base-but-its-ditching-that-name|bet=Google abandons Stadia Base branding as it launches free tier|avtor=Valentine|at=Rebekah|sáne=April 24, 2020|jumıs=[[GamesIndustry.biz]]|qaralǵan sáne=April 24, 2020}}</ref>. Stadia xızmetiniń hár qıylı súwret sapası ushın internet tezligine qoyılatuǵın talaplar tómendegishe boldı:<ref>{{Web deregi|url=https://store.google.com/product/stadia_founders_edition|bet=Stadia Founder's Edition|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190626230111/https://store.google.com/product/stadia_founders_edition|arxivsáne=26 June 2019|jumıs=Google Store|qaralǵan sáne=26 June 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://projectstream.google.com/speedtest|bet=Speedtest|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190626214359/https://projectstream.google.com/speedtest|arxivsáne=26 June 2019|jumıs=Google Store|qaralǵan sáne=26 June 2019}}</ref> {| class="wikitable" |+'''Stadia ushın jalǵanıw tezligi''' ! scope="col" |'''Talap etiletuǵın ótkiziw''' ! scope="col" |'''Video sapası''' ! scope="col" |'''Audio sapası''' |- | scope="row" |10 Mbit/s |720p, 60 FPS |Stereo |- | scope="row" |20 Mbit/s |1080p HDR Video, 60 FPS |5.1 Kólemli ses |- | scope="row" |35 Mbit/s |4K HDR Video, 60 FPS |5.1 Kólemli ses |} === Oyınlar === Stadia paydalanıwshılardan xızmette paydalanıw ushın oyınlardı satıp alıwdı talap etti, biraq ol sonday-aq tolıq biypul oynalatuǵın oyınlardıń tańlawın da usındı<ref name="free games on Stadia">{{Web deregi|url=https://support.google.com/stadia/answer/10220308?hl=en|bet=Free games on Stadia|jumıs=Stadia Help|qaralǵan sáne=January 12, 2022}}</ref>. Pro jazılıwshıları sonday-aq, bir ret alınǵannan keyin, paydalanıwshınıń aktiv jazılıwı bolǵan waqıtta qoljetimli bolatuǵın, ósip baratırǵan biypul oyınlar katalogın talap etiw imkaniyatına iye boldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/6/6/18655380/google-stadia-games-list-cloud-streaming-service-e3-2019|bet=Here are all the games coming to Google's Stadia cloud streaming service|avtor=Warren|at=Tom|sáne=2019-06-06|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=June 8, 2019}}</ref>. 2019-jıl iyun ayında platformanıń tanıstırılıwı waqtında Google Tequila Workstıń Gylt hám Moonshine Studiostıń Get Packed oyınları Stadiaǵa waqıtsha eksklyuziv bolatuǵının járiyaladı. Xızmet 22 oyın menen iske tústi, 2019-jıl dekabr ayında taǵı 4 oyın qosıldı hám 2020-jıldıń aqırına kelip xızmette 130 dan aslam oyın boldı<ref>{{Web deregi|url=https://gematsu.com/2019/11/stadia-launch-lineup-announced|bet=Stadia launch lineup announced|avtor=Romano|at=Sal|sáne=November 11, 2019|jumıs=Gematsu|qaralǵan sáne=November 11, 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.pcgamer.com/the-google-stadia-launch-line-up-has-nearly-doubled/|bet=The Google Stadia launch line-up has nearly doubled|avtor=Prescott|at=Shaun|sáne=November 16, 2019|jumıs=[[PC Gamer]]|qaralǵan sáne=November 16, 2019}}</ref>. 2020-jıl yanvar ayında Google sol jılı Stadia ushın 120 dan aslam oyın shıǵarıwdı rejelestirip atırǵanın, olardıń 10 ı jıldıń birinshi yarımında shıǵarılıwı belgilengen waqıtsha eksklyuzivler ekenin járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.eurogamer.net/articles/2020-01-16-google-promises-more-than-10-stadia-timed-exclusives-by-july-2020|bet=Google promises more than 10 Stadia timed-exclusives by July 2020|avtor=Yin-Poole|at=Wesley|sáne=January 16, 2020|jumıs=[[Eurogamer]]|qaralǵan sáne=January 16, 2020}}</ref>. Sonıń menen birge, Stadia 2021-jılı 100 den aslam oyın keletuǵının málimledi. 2020-jıl dekabr ayında Ubisofttıń oyın jazılıwı Ubisoft+ Stadiaǵa keldi, bul paydalanıwshılarǵa Stadiada bar bolǵan barlıq Ubisoft oyınların oynawǵa imkaniyat berdi. Dáslebinde 18 Ubisoft oyını bar edi, keyingi oyınlar shıqqan sayın qosılıp bardı<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2020/12/16/ubisoft-subscribers-can-now-play-supported-games-on-stadia/|bet=Ubisoft+ subscribers can now play 18 games on Stadia at no extra cost|sáne=2020-12-16|til=en-US|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=2021-01-13}}</ref>. 2023-jıl 13-yanvarda, jabılıwına bes kún qalǵanda, Stadia Platform Content xızmettiń jabılıwına deyin ózgesheliklerdi [[Programmalıq támiynattı testlew|testlew]] ushın ishki tártipte paydalanılǵan jılannıń ápiwayı variantı bolǵan Worm Game oyının óziniń birinshi tárep tárepinen islep shıǵarılǵan jalǵız oyını hám xızmette shıǵarılǵan sońǵı oyın sıpatında, barlıq Stadia oyınshılarına minnetdarshılıq sawǵası sıpatında shıǵardı<ref>{{Web deregi|url=https://kotaku.com/google-stadia-play-final-last-game-worm-snake-weird-1849987880|bet=Released Today, The Last Google Stadia Game Is A Piece Of History|sáne=2023-01-13|til=en|jumıs=Kotaku|qaralǵan sáne=2023-12-07}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.thegamer.com/google-stadia-worm-game-new-release-shutdown/|bet=Google Stadia Launches Final Game Days Before Shutdown|avtor=Bevan|at=Rhiannon|sáne=2023-01-14|til=en|jumıs=TheGamer|qaralǵan sáne=2023-12-07}}</ref>. Oyın oyınshılardıń altın almaǵa jetiw ushın jılanın háreketlendiriwi kerek bolǵan birneshe dárejeden ibarat kampaniya rejiminen, sheksiz joqarı upayǵa tiykarlanǵan arkada rejiminen, saxna qurıwshıdan hám tórt adamǵa shekem birge joqarı upay yamasa ólim matchı variantlarında oynawǵa imkaniyat beretuǵın kóp oyınshılı rejimnen ibarat edi. Jámiyetshilikke shıǵarıw ushın hesh qashan arnalmaǵan bul oyın ápiwayı grafika hám menyularǵa iye bolıp, bir ǵana chiptyun stilindegi audio trekti qayta-qayta oynap turdı<ref>{{Web deregi|url=https://www.ign.com/articles/google-stadia-has-released-one-final-game-ahead-of-its-shutdown-on-january-18|bet=Google Stadia Has Released One Final Game Ahead of Its Shutdown On January 18|avtor=Bankhurst|at=Adam|sáne=2023-01-14|til=en|jumıs=IGN|qaralǵan sáne=2024-02-28}}</ref>. === Apparatlıq támiynat === Iske túskende, Stadianıń bultlı apparatlıq támiynatı 2.7 GGc tezlikte isleytuǵın, AVX2 hám 9.5 megabayt L2+L3 keshine iye arnawlı [[Intel]]<ref name="extremetech-1">{{Web deregi|url=https://www.extremetech.com/gaming/288237-google-stadia-is-powered-by-intel-cpus-not-amd|bet=Google Stadia is powered by Intel, not AMD|avtor=Hruska|at=Joel|sáne=March 25, 2019|jumıs=[[ExtremeTech]]|qaralǵan sáne=March 26, 2019}}</ref> x86 processorın paydalandı. Onda HBM2 yadı, 56 esaplaw blogı hám 10.7 teraflops ónimdarlıǵına iye <ref name="pcgamer-1">{{Web deregi|url=https://www.pcgamer.com/google-stadias-specs-and-latency-revealed/|bet=Google Stadia's specs and latency revealed|avtor=Lilly|at=Paul|sáne=March 19, 2019|jumıs=[[PC Gamer]]|qaralǵan sáne=March 26, 2019}}</ref>Vega arxitekturasına tiykarlanǵan arnawlı [[Advanced Micro Devices|AMD]] GPU bar edi<ref>{{Web deregi|url=https://www.notebookcheck.net/Google-Stadia-uses-a-custom-AMD-Vega-56-GCN-1-5-GPU.421131.0.html|bet=Google Stadia uses a custom AMD Vega 56 GCN 1.5 GPU|avtor=Subramaniam|at=Vaidyanathan|sáne=May 19, 2019|til=en|jumıs=Notebookcheck|qaralǵan sáne=2019-10-30}}</ref>. Xızmet qattı deneli disk saqlaǵıshın hám GPU menen [[Oraylıq processor|CPU]] arasında bólisilgen 16 GB [[Operativ yad|RAM]] (sekundına 484 GB/s ótkizgishlikti qollap-quwatlaytuǵın) paydalandı. ==== Kontroller ==== Google Stadia ushın óz kontrollerin islep shıqtı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2023/01/18/searching-for-stadia-prelude/|bet=Searching for Stadia: Remembering what was lost|avtor=Bradshaw|at=Kyle|sáne=2023-01-18|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=2023-01-19}}</ref>. Onda eki bas barmaq stiki, baǵdarlawshı panel, tórt tiykarǵı bet túymesi, eki qatar iyin túymeleri hám bes qosımsha kontroller bet túymeleri bar. Kontrollerdi paydalanıw ushın oyınshılar onı USB kabeli arqalı úylesimli qurılmaǵa jalǵawı yamasa kirgiziw keshigiwin azaytıw ushın jergilikli tarmaq arqalı Wi-Fi arqalı Googledıń Stadia serverlerine tikkeley jalǵawı múmkin edi. Kontroller úsh reń sxemasında usınıldı: «Clearly White», «Just Black» hám «Wasabi»; «Founder's Edition» toplamı sheklengen nusqadaǵı «Midnight Blue» kontrollerin óz ishine aldı<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/products/stadia/summer-announcement/|bet=Become a Stadia "founder" with our first collection of games|sáne=2019-06-06|til=en-us|jumıs=Google|qaralǵan sáne=2023-01-19}}</ref>. Google basqa birneshe reńdegi prototiplerdi de islep shıǵardı, al Stadiada islegen adamlarǵa sıylıq retinde kontrollerdiń ıqsham versiyaları berildi<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2020/01/28/official-clear-stadia-controller/|bet=This official clear Stadia Controller is the coolest thing you can't have|avtor=Bradshaw|at=Kyle|sáne=2020-01-28|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=2023-01-19}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.realmicentral.com/2022/02/20/stadia-google-actually-produced-transparent-controllers/|bet=Stadia: Google actually produced transparent controllers|sáne=2022-02-20|til=en-US|jumıs=Real Mi Central|qaralǵan sáne=2023-01-19}}</ref>. Stadia kontrollerinde Bluetooth Low Energy radiosı bolsa da, ol dáslep óshirip qoyılǵan edi. Google 2023-jıl 17-yanvarda kontrollerde Bluetoothdı qosıw ushın vebke-tiykarlanǵan quraldı shıǵardı, bul onı Stadianıń jabılıwınan sál aldın hám keyin kompyuterler hám basqa qurılmalar menen paydalanıwǵa imkaniyat berdi. Kontrollerdi Wi-Fidan Bluetoothǵa ótkeriwdiń sońǵı múddeti 2023-jıl 31-dekabrde tamamlanıwı rejelestirilgen edi, keyin ol 2024-jıl 31-dekabrge, sońınan 2025-jıl 31-dekabrge shekem sozdırıldı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2024/12/09/google-stadia-controller-bluetooth-tool-extension/|bet=Google will give you another year, again, to make the Stadia Controller useful|avtor=Schoon|at=Ben|sáne=December 9, 2024|jumıs=9to5Google}}</ref>. === Programmalıq támiynat === Stadia Debian [[Linux]] serverlerinde qurılǵan hám olardıń grafikalıq API Vulkan boldı<ref name="Welcome to Stadia">{{Web deregi|url=https://stadia.dev/blog/welcome-to-stadia|bet=Welcome to Stadia|qaralǵan sáne=6 May 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.phoronix.com/scan.php?page=news_item&px=Google-Stadia-Vulkan-Linux|bet=Stadia Is Google's Cloud Gaming Service Using Linux, Vulkan & A Custom AMD GPU|baspaxana=[[phoronix.com]]|qaralǵan sáne=6 May 2019}}</ref>. «Bul [Stadia] biziń Linux hám Vulkan platformalıq tiykarlarımızdan baslanadı hám ashıq derek kodlı drayverleri hám quralları bar GPUlardı tańlawımızda kórinedi. Biz LLVM hám DirectX Shader Compilerdi integraciyalap atırmız, bul sizge biziń kompilyatorlarımız hám dúzetiwshilerimizden úlken ózgeshelikler hám ónimdarlıq alıwıńızdı támiyinleydi.» — Dov Cimring, Stadia baǵdarlamashılar platformasınıń basshısı. 2020-jıl noyabr ayında Google tárepinen járiyalanǵan [[iOS]] qurılmaları ushın progressiv veb-qosımshaǵa tiykarlanǵan Stadia versiyası 2020-jıl 16-dekabrde shıǵarıldı. Ol Appledıń oyınlar kitapxanaların tikkeley aǵımlaytuǵın qosımshalar ushın qoyǵan sheklewlerin boldırmaw ushın Chrome yamasa Safari veb-brauzerlerinde isledi. Bul brauzerge tiykarlanǵan usıl GeForce Now tárepinen de uqsas túrde qabıl etilgen edi<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/stadia-ios-progressive-web-app-launch-several-weeks-170047705.html|bet=Stadia game streaming is coming to iOS via a web app|avtor=Summers|at=Nick|sáne=November 19, 2020|jumıs=[[Engadget]]|qaralǵan sáne=November 19, 2020}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/12/16/22176273/google-stadia-ios-beta-live-now-mobile-safari-iphone-ipad-cloud-gaming|bet=Stadia comes to the iPhone and iPad with new iOS beta|avtor=Statt|at=Nick|sáne=December 16, 2020|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=December 16, 2020}}</ref>. 2021-jılǵı Consumer Electronics Showda Google jaqın arada shıǵarılatuǵın birneshe LG smart televizorlarında Stadia Smart TV qosımshası bolatuǵının járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.vg247.com/2021/01/12/google-stadia-native-smart-tv-app-which-is-exactly-what-game-streaming-needs/|bet=Google Stadia is getting a native Smart TV app – which is exactly what game streaming needs|avtor=Donaldson|at=Alex|sáne=January 12, 2021|jumıs=[[VG247]]|qaralǵan sáne=January 12, 2021}}</ref>. == Tariyxı hám rawajlanıwı == === Iske túsiriw hám studiyalardıń keńeyiwi (2018–2020) === [[Fayl:Google_Stadia_GDC_2019.jpg|oñğa|nobaý|2019-jılǵı Oyın baǵdarlamashılar konferenciyasındaǵı Stadia stendi]] Project Stream Googledıń video oyın ónimlerine qızıǵıwshılıǵınıń birinshi járiyalanǵan belgisi boldı. Kompaniya burınnan, keminde 2016-jıldan berli Project Yeti dep atalatuǵın xızmet ústinde islep atırǵanı haqqında gáp-sózler bar edi. Google sonday-aq oyın industriyasınıń basshısı Fil Xarrisondı jumısqa alǵan hám 2018-jılı industriya ilajlarında baǵdarlamashılardı jallap atırǵanı kórilgen edi. Project Streamniń OnLive, GeForce Now hám PlayStation Now sıyaqlı burınǵı xızmetlerden tiykarǵı ayırmashılıǵı onıń hár qanday stol ústi Chrome brauzerinde isley alıwında edi, sonlıqtan qosımsha programmalıq támiynat ornatıwdıń keregi joq edi. Xızmet [[Advanced Micro Devices|AMD]] Radeon grafikalıq apparatlıq támiynatın paydalandı<ref>{{Web deregi|url=https://venturebeat.com/2019/01/09/googles-project-stream-cloud-gaming-will-use-amd-radeon-graphics/|bet=Google's Project Stream cloud gaming will use AMD Radeon Graphics|avtor=Takahashi|at=Dean|sáne=2019-01-09|jumıs=[[VentureBeat]]|qaralǵan sáne=2019-01-13}}</ref>. Ishki tártipte, xızmet 2016-jılǵı Doom oyını tiykarında islep shıǵıldı, bul koncepciyanıń jámiyetlik internette realistlik sharayatlarda isleytuǵının dálillew ushın boldı<ref>{{Cite AV media |url=https://www.youtube.com/watch?v=ApbhHzYTyNo |title=How DOOM Helped Convince Google That Stadia Would Work – IGN First |date=November 8, 2019 |access-date=November 8, 2019 |via=[[YouTube]]}}</ref>. Google xızmetti 2018-jıl oktyabr ayında járiyaladı hám kóp ótpesten Assassin's Creed Odyssey oyınına kiriw imkaniyatı bar beta-testerler ushın mirát etiwlerdi ashtı. Oyınshılar kiriw ushın arza bere alatuǵın edi hám internet tezligi boyınsha minimal talapqa juwap beretuǵınlar oyındı óz Chrome brauzerlerinde oynay alǵan. Qatnasqanlar beta-testlew múddeti pitkende oyınnıń biypul nusqasın aldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.polygon.com/pc/2018/12/15/18142147/assassins-creed-odyssey-free-pc-google-project-stream|bet=Get free Assassin's Creed Odyssey on PC for testing Google's Project Stream|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181223140009/https://www.polygon.com/pc/2018/12/15/18142147/assassins-creed-odyssey-free-pc-google-project-stream|arxivsáne=December 23, 2018|avtor=Good|at=Owen S.|sáne=2018-12-15|jumıs=[[Polygon (website)|Polygon]]|qaralǵan sáne=2019-01-01}}</ref>. Stadia 2019-jıl mart ayında 2019-jılǵı Oyın islep shıǵarıwshılar konferenciyasındaǵı Googledıń tiykarǵı bayanatında rásmiy túrde járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.pcgamer.com/google-announces-stadia-a-streaming-service-to-make-games-available-for-everyone/|bet=Google announces Stadia, a game streaming service 'for everyone'|avtor=Wilde|at=Tyler|sáne=March 19, 2019|jumıs=[[PC Gamer]]|qaralǵan sáne=March 19, 2019}}</ref>. Stadia menen birge Google 2019-jıl mart ayında Stadia Games and Entertainment bólimin shólkemlestirdi, onıń basshısı sıpatında industriya veteranı Djeyd Reymond tayınlandı. Bul bólim tikkeley Stadia ushın oyınlardı ishki islep shıǵıwǵa qánigelesken edi<ref>{{Web deregi|url=https://www.pcgamer.com/jade-raymond-is-heading-googles-first-party-game-studio/|bet=Jade Raymond is heading Google's first-party game studio|avtor=Chalk|at=Andy|sáne=March 19, 2019|jumıs=[[PC Gamer]]|qaralǵan sáne=March 19, 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/3/19/18272996/google-stadia-studio-games-entertainment-exclusives-gdc-2019|bet=Google created its own studio for Stadia-exclusive games|avtor=Webster|at=Andrew|sáne=March 19, 2019|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=December 30, 2019}}</ref>. Birinshi studiya 2019-jıl 24-oktyabrde Monrealda shólkemlestirildi. 2019-jıl dekabr ayında Stadia Games and Entertainment bólimi platforma ushın qosımsha kontent islep shıǵıw ushın Typhoon Studiostı satıp aldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamesindustry.biz/articles/2019-12-19-stadia-acquires-typhoon-studios|bet=Stadia acquires Typhoon Studios|avtor=Sinclair|at=Brendan|sáne=December 19, 2019|jumıs=[[GamesIndustry.biz]]|qaralǵan sáne=December 19, 2019}}</ref>. Ekinshi Stadia studiyası, Los-Andjelestiń Playya-Vista qalasında jaylasqan bolıp, 2020-jıl mart ayında burınǵı Santa Monica Studio basshısı Shennon Stadstilldiń basshılıǵında ashıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamedeveloper.com/business/google-picks-california-as-the-home-for-its-second-stadia-studio|bet=Google picks California as the home for its second Stadia studio|avtor=Wawro|at=Alex|sáne=March 4, 2020|jumıs=[[Gamasutra]]|qaralǵan sáne=March 4, 2020}}</ref>. === Strategiyanıń ózgeriwi hám jabılıwı (2021–2023) === ==== Stadia Games and Entertainmenttiń jabılıwı ==== Google 2021-jıl 1-fevralda Stadia Games and Entertainmentti japtı. Bul sheshim sonday-aq Typhoon Studiostıń jabılıwına sebep boldı. Ashıq oyın islep shıǵıw hám jetkerip beriw boyınsha Stadianıń prioritetleri haqqındaǵı sheshimler qabıl etilgennen keyin ámelge asırıldı. Xarrison bul sheshimniń platformanı úshinshi tárep baǵdarlamashıları ushın baspa platforması sıpatında ele de qolaylı etiwge baǵdarlanǵanın aytıp, bılay dedi: «Biz bul Stadianı uzaq múddetli, turaqlı bizneske aylandırıwdıń hám industriyanıń ósiwine járdem beriwdiń eń jaqsı jolı dep esaplaymız». Jabılıw shama menen 150 xızmetkerge, sonıń ishinde sol kúni Googledan ketken Reymondqa da tásir etti<ref name="kotaku stadia studio shutdown">{{Web deregi|url=https://kotaku.com/google-stadia-shuts-down-internal-studios-changing-bus-1846146761|bet=Google Stadia Shuts Down Internal Studios, Changing Business Focus|avtor=Tolito|at=Stephan|sáne=February 1, 2021|jumıs=[[Kotaku]]|qaralǵan sáne=February 1, 2021}}</ref>. The Vergeden Shon Xollister jabılıw Cyberpunk 2077niń Stadiadaǵı tómen satılıwınan kelip shıqqan ba degen sorawdı qoydı, bul «xızmet ushın sheshiwshi máwrit» edi, al Kotaku jazıwshıları Googledıń studiyalardı jabıw haqqındaǵı sheshimi [[Microsoft|Microsofttıń]] 2020-jıl sentyabr ayında Xbox Game Studios ushın ZeniMax Medianı satıp alıw niyetin járiyalaǵannan keyin qabıl etilgenin xabarladı<ref>{{Web deregi|url=https://kotaku.com/stadia-leadership-praised-development-studios-for-great-1846281384|bet=Stadia Leadership Praised Development Studios For 'Great Progress' Just One Week Before Laying Them All Off|avtor=Grayson|at=Nathan|sáne=February 17, 2021|jumıs=[[Kotaku]]|qaralǵan sáne=February 16, 2021}}</ref>. Bloomberg News hám Wiredtıń Stadiada islegen adamlardıń informaciyasına tiykarlanǵan esabatlarında, Google ushın oyın islep shıǵıw Stadianı isletiw texnologiyasın qurıwdan ayırmashılıǵı, ádettegiden tıs koncepciya bolǵanın hám kompaniyanıń tolıq qollap-quwatlawına hesh qashan iye bolmaǵanın aytılǵan. Sonıń menen birge, Xarrisonnıń basshılıǵı astında, Red Dead Redemption 2 sıyaqlı iri oyınlardı xızmetke alıw hám eksklyuziv kontent islep shıǵıw ushın Djeyd Reymondtı jallaw ushın millionlaǵan dollarlar jumsalǵanına qaramastan, Stadia maqsetli paydalanıwshılar sanı hám tabıs kórsetkishlerine áhmiyetli dárejede jete almadı, bul Google óz studiyaların jabıw haqqındaǵı sheshimine úles qostı<ref>{{Web deregi|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-02-26/google-video-game-unit-stadia-struggled-to-be-googley-enough|bet=Google's Stadia Problem? A Video Game Unit That's Not Googley Enough|avtor=Schreier|at=Jason|sáne=February 26, 2021|jumıs=[[Bloomberg News]]|qaralǵan sáne=February 26, 2021}}</ref><ref>{{Jurnal deregi |last=D'anastasio |first=Cecilia |date=February 26, 2021 |title=How Google's Grand Plan to Make Its Own Games Fell Apart |url=https://www.wired.com/story/google-stadia-games-entertainment-collapse/ |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |access-date=February 26, 2021}}</ref>. Typhoon Studionıń tiykarshıları Google joqarı dárejeli oyın islep shıǵıw ushın kútiletuǵın «masshtabqa erisiw ushın talap etiletuǵın investiciya dárejesin» támiyinlewge finanslıq yamasa korporativlik qollap-quwatlawı joq ekenine qosıldı, Google bul tarawdı dım qáwipli dep esapladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamedeveloper.com/business/google-scrapped-stadia-studios-due-to-level-of-investment-required-to-reach-scale-say-ex-stadia-devs|bet=Google scrapped Stadia studios due to 'level of investment required to|sáne=2021-08-11|til=en|jumıs=Game Developer|qaralǵan sáne=2022-10-02}}</ref>. Video Games Chronicle sonday-aq, studiyalardıń jabılıwı aldında xızmet ushın rejelestirilgen birneshe oyınlardıń biykar etilgenin xabarladı. Olardıń qatarında Typhoon Studiostıń Journey to the Savage Planet oyınınıń dawamı, Xideo Kodzima hám Yu Suzuki basshılıǵındaǵı rejelestirilgen joybarlar hám burınǵı Assassin's Creed baǵdarlamashısı Fransua Pelland basshılıǵındaǵı iri kóp oyınshılı oyın bar edi, hám Harmonixtiń juwmaqlanıw aldında turǵan oyını belgisiz qaldırıldı, Harmonix onıń ele de shıǵarılıwı múmkin ekenin aytadı<ref>{{Web deregi|url=https://www.videogameschronicle.com/news/stadia-was-working-on-savage-planet-2-a-multiplayer-project-and-more/|bet=Stadia was working on Savage Planet 2, a multiplayer project and more|avtor=Robinson|at=Andy|sáne=February 27, 2021|jumıs=[[Video Games Chronicle]]|qaralǵan sáne=February 27, 2021}}</ref>. Keyinirek Axios Supermassive Gamestiń The Quarry hám Squanch Gamestiń High on Life oyınları da dáslep studiyalar jabılǵanǵa shekem xızmet ushın islep shıǵılıp atırǵanın xabarladı. Birinshisin keyin ala baspashı 2K satıp aldı, al ekinshisi aqırında Squanch tárepinen óz betinshe basıp shıǵarıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.axios.com/2022/06/17/the-quarry-high-on-life-google-stadia|bet=The Quarry, High On Life were previously planned for Google Stadia|avtor=Totilo|at=Stephen|sáne=17 June 2022|til=en|jumıs=Axios|qaralǵan sáne=18 June 2022}}</ref>. Xollisterdiń pikirinshe, jabılıw Stadianıń Google oyın baspashılarına tez oyın demoları sıyaqlı nárseler ushın licenziyalay alatuǵın white-label platformasına baǵdar alıwınıń ózgeriwi boldı. Bul Nvidianıń GeForce aǵımlı sheshimleri menen islegen nársesi boldı. 2021-jıl may ayında Stadianıń keminde altı jetekshi xızmetkeri Googledan ketti, solardıń ishinde Googledaǵı Stadia boyınsha vice-prezident Djon Djastis; Stadianıń bas menedjer Sebasten Puel; hám Stadianıń kreativlik xızmetler hám baspa bóliminiń basshısı Kori Mey. Sońǵı ekewi Reymondqa onıń jańa studiyası Havende qosıldı, bul Stadianıń keleshegin ele de soraw astına qoydı<ref>{{Jurnal deregi |last=Rupert |first=Liana |date=May 5, 2021 |title=Google Stadia's Head Of Creative Services And General Manager Leave To Join Haven Studio |url=https://www.gameinformer.com/2021/05/05/several-google-stadia-execs-have-left-to-join-jade-raymonds-haven-studio |url-status=live |magazine=[[Game Informer]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20210505140515/https://www.gameinformer.com/2021/05/05/google-stadias-head-of-creative-services-and-general-manager-leave-to-join-haven-studio |archive-date=May 5, 2021 |access-date=May 5, 2021}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.gamedeveloper.com/business/a-host-of-stadia-developers-have-left-google-to-join-jade-raymond-at-haven-studios|bet=A host of Stadia developers have left Google to join Jade Raymond at Haven Studios|avtor=Kerr|at=Chris|sáne=May 5, 2021|jumıs=[[Gamasutra]]|qaralǵan sáne=May 5, 2021}}</ref>. Epic Games v. Apple sud processi waqtında Epictiń bas direktorı Tim Suini Stadianıń iske túskennen berli «júdá áhmiyetli dárejede qısqartılǵanın» ayttı<ref>{{Web deregi|url=https://www.videogameschronicle.com/news/epic-ceo-says-stadia-has-been-very-significantly-scaled-back/|bet=Epic CEO says Stadia has been 'very significantly scaled back'|avtor=Scullion|at=Chris|sáne=May 5, 2021|jumıs=[[Video Games Chronicle]]|qaralǵan sáne=May 5, 2021}}</ref>. Google bul waqıyalardıń izinen Stadianıń «iskerligin hám jaqsı jaǵdayda» ekenin, 2021-jılı keńeyiw boyınsha áhmiyetli rejeleri bar ekenin málimledi<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamesindustry.biz/articles/2021-05-13-google-says-stadia-is-alive-and-well|bet=Google says Stadia is "alive and well"|avtor=Batchelor|at=James|sáne=May 13, 2021|jumıs=[[GamesIndustry.biz]]|qaralǵan sáne=May 13, 2021}}</ref>. Platformaǵa kóbirek baǵdarlamashılardı tartıw ushın Stadia 2021-jıl iyul ayında jańa tabıs bólisiw baǵdarlamasın járiyaladı. 2023-jılǵa shekem Stadia platformadaǵı oyın tabısınıń tek 15% úlesin, 3 million dollarǵa shekem alatuǵın boldı. Sonnan keyin, olardıń úlesi ózleriniń standart stavkasına qaytatuǵın boldı, bul industriya boyınsha ortasha 30% ke jaqın dep esaplanadı, Google bunı «básekige shıdamlı tabıs bólisiw shártleri» dep atadı. Sonıń menen birge, Stadia 2021-jıl iyul ayınan baslap xızmetke kirgen oyınlar menen Stadia Pro aǵzalıq tólemleriniń 70% in bólisetuǵın boldı, bul úles Stadia paydalanıwshıları tárepinen oynalǵan saatlarǵa tiykarlanıp bólinedi. Qosımsha, birge islesiw marketing sxemasında, Stadia xızmetke jańa paydalanıwshını tartqan hár bir baǵdarlamashıǵa jańa Stadia Pro aǵzalıǵınıń birinshi aylıq tólemin tóleytuǵın boldı<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gaming/2021/07/google-rolls-out-more-generous-revenue-sharing-to-attract-new-stadia-games/|bet=Google tries to attract Stadia publishers with better revenue sharing|avtor=Orland|at=Kyle|sáne=July 14, 2021|jumıs=[[Ars Technica]]|qaralǵan sáne=July 14, 2021}}</ref>. Typhoon Gamestiń burınǵı aǵzaları jańa studiya Raccoon Logicti shólkemlestiriw ushın qarjılandırıwdı, sonıń ishinde Tencentten de bir qansha qarjını ala aldı hám Google menen sóylesiwler arqalı Journey to the Savage Planet hám onıń islep shıǵılıp atırǵan dawamına bolǵan huqıqların saqlap qaldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.videogameschronicle.com/news/savage-planet-studio-typhoon-has-reformed-and-kept-the-ip-after-stadia-closure/|bet=Savage Planet studio Typhoon has reformed and kept the IP after Stadia closure|avtor=Robinson|at=Andy|sáne=August 11, 2021|jumıs=[[Video Games Chronicle]]|qaralǵan sáne=August 11, 2021}}</ref>. Google 2021-jıl oktyabr ayında Stadianıń texnologiyasın «Immersive Stream for Games» degen at penen white-label ónimi sıpatında licenziyalay basladı, bul Googledıń basqa biznes sheshimlerine keńeytiliwine arnalǵan<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2022/03/stadias-pivot-to-a-google-cloud-product-is-official/|bet=Stadia's pivot to a Google Cloud product is official|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=March 15, 2022|jumıs=[[Ars Technica]]|qaralǵan sáne=March 16, 2022}}</ref><ref name="verge white-label shutdown">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/3/8/23631063/google-white-label-stadia-idea-done|bet=Google's cloud gaming ambitions died with Stadia, exec reveals|avtor=Hollister|at=Sean|sáne=March 8, 2023|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=March 11, 2023}}</ref>. Bul ónimdi paydalanǵan birinshi jaǵdaylardıń biri AT&T klientlerine Batman: Arkham Knight oyınınıń Stadiada isleytuǵın versiyasın biypul oynaw usınısı boldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/google-stadia-tech-licensing-att-batman-arkham-knight-160913912.html|bet=Google starts licensing Stadia tech to other companies|avtor=Holt|at=Kris|sáne=October 21, 2021|jumıs=[[Engadget]]|qaralǵan sáne=October 21, 2021}}</ref>. Ekinshi bir erte mısal, Capcomnıń 2022-jıl iyun ayında hár qanday veb-brauzer arqalı Resident Evil Village oyınınıń biypul demo versiyasın usınıw ushın Stadia texnologiyasın paydalanıwı boldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/6/10/23163089/capcom-resident-evil-village-demo-browser-google-stadia|bet=Stadia just made it a lot easier to play the Resident Evil Village demo|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=June 10, 2022|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=June 10, 2022}}</ref>. 2021-jıl dekabr ayında Stadianıń WebOS 5.0 yamasa onnan jańa versiyada isleytuǵın LG televizorlarına kóshirilgeni járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gaming/2021/12/stadia-finally-launches-on-lg-tvs-shows-off-the-greatness-that-couldve-been/|bet=Stadia finally launches on LG TVs, shows off the greatness that could've been|avtor=Machkovech|at=Sam|sáne=8 December 2021|til=en-us|jumıs=Ars Technica}}</ref>. 2022-jıl 4-fevralda Business Insider Googledıń Stadiadaǵı dıqqatın video oyınlardan oynawǵa bolatuǵın tájiriybelerge hám onlayn demolarǵa ótkeriw niyetinde ekenin xabarladı, sebebi Stadia «tómenletilgen» edi<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/2/4/22917999/google-stadia-white-label-peloton-bungie-capcom|bet=Report: Google Stadia has reportedly been demoted, but it might show up in your Peloton|sáne=February 4, 2022|til=en-us|jumıs=TheVerge|qaralǵan sáne=2022-02-04}}</ref>. Sol kúni Google Twitterde Stadianıń 2022-jılı platformaǵa 100 den aslam jańa oyın qosatuǵının hám olar ele járiyalanbaǵan jańa ózgeshelikler ústinde islep atırǵanın járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://twitter.com/GoogleStadia/status/1489758125192216579|bet=Report: Twitter Stadia|til=en-us|jumıs=Stadia Twitter|qaralǵan sáne=2022-02-22}}</ref>. 2021-jıl fevral ayında Chromebooklar aldın-ala ornatılǵan Stadia menen shıǵarıla basladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.xda-developers.com/chromebooks-launch-stadia-pre-installed/|bet=Chromebooks now launch with Stadia pre-installed|avtor=Russell|at=Brandon|sáne=2021-02-10|til=en-US|jumıs=[[XDA Developers]]|qaralǵan sáne=2022-04-25}}</ref>. ==== Stadianıń toqtatılıwı ==== 2022-jıl 29-sentyabrde Google Stadianı jabatuǵının járiyalap, onıń paydalanıwshılar arasında jetkilikli dárejede tartımlı bolmaǵanın sebep etip kórsetti. Xızmet 2023-jıl 18-yanvarda toqtatıldı, hám Google Google hám Stadia dúkanları arqalı satılǵan barlıq apparatlıq támiynat hám oyınlar ushın tólemlerdi qaytarıp berdi, al óz kontrollerin Bluetooth úylesimli etip qaldırdı. Ashıqlıq penen birge barlıq dúkan ózgeshelikleri óshirildi. Stadianıń artında turǵan texnologiya Googledıń basqa bólimlerinde, sonıń ishinde onıń sherikleri menen birge paydalanılıwı kerek edi, biraq, 2023-jıl mart ayında Axiostan Stiven Totilo Googledıń bul white-label xızmetin de toqtatqanın málimledi. Googledan Djek Buzerdiń aytıwınsha,<ref>{{Cite news|last=Cranz|first=Alex|title=Google is shutting down Stadia|url=https://www.theverge.com/2022/9/29/23378713/google-stadia-shutting-down-game-streaming-january-2023|access-date=29 September 2022|work=The Verge|date=29 September 2022}}</ref> «Biz bul aǵımlı opciyanı usınıp atırǵan joqpız, sebebi ol Stadianıń ózine baylanıslı edi<ref>{{Web deregi|url=https://www.videogameschronicle.com/news/google-stadias-cloud-service-has-also-been-shut-down/|bet=Google Stadia's cloud service has also been shut down|avtor=Middler|at=Jordan|sáne=March 11, 2023|jumıs=[[Video Games Chronicle]]|qaralǵan sáne=March 11, 2023}}</ref>. Sonlıqtan, tilekke qarsı, biz Stadia menen alǵa ilgerilemewge sheshim qabıl etkenimizde, sol [biznesten-bizneske] usınıs ta endi usınıla almaydı». 2022-jıl oktyabr ayında Stadianıń tamamlanıwın járiyalaǵannan kóp ótpesten, Google GeForce Now aldın-ala ornatılǵan hám Xbox Cloud Gaming, Amazon Luna hám Google Playdi tikkeley qollap-quwatlaytuǵın, bultlı oyınlarǵa arnalǵan jańa Chromebooklardı tanıstırdı<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamesindustry.biz/google-announces-cloud-gaming-chromebooks-in-the-wake-of-stadia-shutdown|bet=Google announces cloud gaming Chromebooks in the wake of Stadia shutdown|avtor=Batchelor|at=James|sáne=October 12, 2022|jumıs=[[GamesIndustry.biz]]|qaralǵan sáne=October 12, 2022}}</ref>. Stadia xızmetkerleri de, oyın islep shıǵarıwshıları da bul rejeler haqqında járiyalanǵannan aldın xabardar etilmedi, bul xızmette jańa oyınlar shıǵarıwdı rejelestirgen baǵdarlamashılar ushın qáweter payda etti. Ubisoft Stadia oyınshıları satıp alǵan oyınların Ubisoft Connect platforması arqalı jeke kompyuter versiyalarına biypul kóshirip ala alatuǵının málimledi. Basqa studiyalar jabılıw aldında saqlanǵan oyın progressin Stadiadan basqa platformalarǵa kóshiriw usılların bahalap atırǵanın ayttı. Mısalı, Bethesda Softworks Elder Scrolls Online oyınshılarınıń Stadia akkauntların basqa platformalarǵa kóshire alatuǵının tastıyıqladı. Tequila Workstıń Gylt sıyaqlı Stadia-eksklyuziv bolǵan ayırım oyınlar kóp platformalı oyınlar sıpatında shıǵarılatuǵın boldı. Stadia jabılǵannan keyin barlıq eksklyuziv oyınlar basqa jerde qoljetimli emes. Mısalı, Splash Damageten Outcasters Stadia texnologiyasına súyengenlikten, baǵdarlamashılar oyındı basqa sistemalarǵa kóshiriwdi rejelestirmeydi<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamesradar.com/when-stadia-dies-its-taking-its-platform-exclusive-game-outcasters-with-it/|bet=When Stadia dies, it's taking its platform-exclusive game Outcasters with it|sáne=October 13, 2022}}</ref>. Google Stadianı 2023-jıl 18-yanvarda PST saat 11:59da (07:59 UTC) rásmiy túrde japtı<ref name="Stadia Shutdown Forbes">{{Cite news|last=Tassi|first=Paul|title=Here's Google Stadia's Exact Date And Time Of Death|url=https://www.forbes.com/sites/paultassi/2023/01/11/heres-google-stadias-exact-date-and-time-of-death/|work=Forbes|date=January 11, 2023}}</ref>. == Qoljetimlilik hám akciyalar == [[Fayl:Stadia-controller-and-Chromecast-Ultra-from-Premiere-Edition.jpg|nobaý|Stadia ushın «Founders Edition» hám «Premiere Edition» toplamlarınıń ekewi de kontroller hám Chromecast Ultranı óz ishine aldı, biraq kontroller reńleri hár túrli edi.]] Stadia dáslep 2019-jıl 19-noyabrde 14 mámlekette iske túsirildi: Belgiya, Kanada, Daniya, Finlyandiya, Franciya, Germaniya, Irlandiya, Italiya, Niderlandı, Norvegiya, Ispaniya, Shveciya, Ullı Britaniya hám Amerika Qurama Shtatları. Xızmettiń iske túsiwinen aldın 129 AQSH dollarına aldın-ala buyırtpa beriw ushın qoljetimli bolǵan «Founder's Edition» toplamı tómendegilerdi óz ishine aldı: Chromecast Ultra; sheklengen nusqadaǵı «Midnight Blue» Stadia kontrolleri; úsh aylıq Pro xızmeti; dostıńa sawǵa etiw ushın qosımsha úsh aylıq Pro xızmeti; paydalanıwshı atınıń qasında Founder's belgisi; hám paydalanıwshı atın dizimnen ótkeriw ushın birinshi kiriw<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/10/15/20908177/google-stadia-release-date-founders-edition-pixel-4-event|bet=Google's Stadia cloud gaming service will launch on November 19th|avtor=Hollister|at=Sean|sáne=October 15, 2019|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=October 15, 2019}}</ref>. «Founder's Edition» aldın-ala buyırtpaları satılıp bolǵannan keyin, Google 129 AQSH dollarına «Premiere Edition» toplamın járiyaladı, onıń ishinde Chromecast Ultra, «Clearly White» Stadia kontrolleri hám Pro dárejesine úsh aylıq jazılıw bar edi<ref>{{Web deregi|url=https://www.pcgamesn.com/stadia/google-premiere-edition-pre-order|bet=Google Stadia launches backup Premiere Edition as Founders pre-order sells out|avtor=Ridley|at=Jacob|sáne=October 15, 2019|jumıs=[[PCGamesN]]|qaralǵan sáne=January 27, 2021}}</ref>. Iske túskende Stadia tek jazılıwǵa tiykarlanǵan Pro dárejesi menen sheklendi. Xızmet 2020-jıl fevralda birneshe Samsung Galaxy, Razer Phone hám ASUS ROG Phone qurılmalarına keńeytildi, ol iske túskennen berli birneshe ay dawamında tek Google Pixel qurılmalarında ǵana qoljetimli bolǵan<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2019/06/06/google-stadia-launching-on-chrome-os-chromecast-pixel-3-pixel-3a/|bet=Google Stadia launching on Chrome, Chromecast, Pixel 3/3a|avtor=Bradshaw|at=Kyle|sáne=2019-06-06|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=2021-02-02}}</ref>. 2020-jıl mart ayında Google Chromecast Ultra qurılmalarınıń iyelerine Stadia Pro xızmetiniń úsh ayın biypul paydalanıw ushın usınıs etetuǵın reklamalıq elektron xatlar jiberdi. Kelesi ayda, COVID-19 pandemiyası waqtında kóp adamlar úyde karantinde bolǵanda, Google Stadianıń biypul versiyasın shıǵardı, onı qolaylı mámleketlerdegi jaramlı Google akkauntı bar hár bir adam ushın qoljetimli etti. Barlıq jańa hám bar bolǵan platforma paydalanıwshılarına eki aylıq Pro jazılıwı biypul berildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.blog.google/products/stadia/try-stadia-free-today/|bet=Play Stadia Pro for free, starting today|avtor=Harrison|at=Phil|sáne=April 8, 2020|jumıs=Stadia|qaralǵan sáne=April 8, 2020}}</ref>. 2020-jıl iyun ayınan baslap Stadia OnePlustiń 5, 6 hám 7 seriyalı telefonlarında qoljetimli boldı, hám basqa Android telefonları hám planshetlerinde Android 6 hám onnan joqarı versiyası menen «eksperimental» ózgeshelik sıpatında kiriwdi qosıw múmkin boldı. Sol waqıtta sensorlı ekranlı Android qurılmaları ushın qollap-quwatlanatuǵın kontrollerdi paydalanıwǵa alternativa sıpatında sensorlı basqarıwlar qoljetimli boldı. Sol ayda «Premiere Edition» toplamınıń bahası 99 AQSH dollarına shekem tómenletildi<ref>{{Jurnal deregi |last=Shea |first=Brian |date=June 16, 2020 |title=Google Introduces Less Expensive Stadia Premiere Edition Bundle |url=https://www.gameinformer.com/2020/06/16/google-introduces-less-expensive-stadia-premiere-edition-bundle |url-status=live |magazine=[[Game Informer]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20200620150729/https://www.gameinformer.com/2020/06/16/google-introduces-less-expensive-stadia-premiere-edition-bundle |archive-date=June 20, 2020 |access-date=January 27, 2021}}</ref>. 2020-jıl noyabr ayında Google eki akciya ótkerdi, olar arqalı olar «Premiere Edition» toplamların biypul tarqattı. Birinshisi, 10-noyabrde baslanǵan, 6-noyabrge shekem jazılǵan AQSH hám Ullı Britaniyadaǵı YouTube Premium jazılıwshılarına toplamlardı biypul usındı. Akciya Googledıń barlıq qorın tamamlaǵannan keyin AQSHta eki kúnnen soń tamamlandı. Ekinshi akciya Stadianıń 19-noyabrdegi birinshi jıllıǵına tuwra keldi hám Stadiada Cyberpunk 2077 oyınınıń nusqasın satıp alǵan paydalanıwshılarǵa biypul toplamlardı usındı. Google Kanadada 10-dekabrde hám basqa barlıq regionlarda 13-dekabrde óz qorın tawısqannan keyin akciyanı erte toqtattı. 2021-jıl mart ayında Google Resident Evil Village oyınınıń shıǵarılıwı aldınan Stadia akciyasın járiyaladı. Akciya oyınnıń Standart yamasa Delyuks basılımların satıp alǵannan keyin biypul Stadia Premiere toplamın usındı. Barlıq Stadia Pro aǵzalarına Resident Evil 7 Gold Editionnıń biypul basılımına kiriw imkaniyatı berildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/3/22/22340624/resident-evil-village-google-stadia-free-premiere-kit-preorder-promotion|bet=Resident Evil Village is coming to Stadia, and Google will give you free hardware if you buy this version|avtor=Lyles|at=Taylor|sáne=2021-03-22|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-03-22}}</ref>. 2020-jıl dekabr ayında Stadia Evropanıń segiz jańa bazarına keńeydi: Avstriya, Chexiya, Vengriya, Polsha, Portugaliya, Rumıniya, Slovakiya hám Shveycariya. 2021-jıl iyun ayında Stadia kópshilik Android TV qurılmalarında, sonıń ishinde Chromecast with Google TV, Nvidia Shield TV hám Android TV qollap-quwatlawı bar basqa smart televizorlarda iske tústi<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/google-stadia-chromecast-with-google-tv-android-tv-160131677.html|bet=Stadia is coming to Chromecast with Google TV on June 23rd|avtor=Holt|at=Kris|sáne=June 7, 2021|jumıs=[[Engadget]]|qaralǵan sáne=June 7, 2021}}</ref>. == Qabıl etiliwi == === Shıǵarılıw aldınan === Beta-testlew waqtında xızmet sınshılardan ulıwma alǵanda unamlı bahalar aldı, olar onı kútilgennen de joqarı dep esapladı hám PC oyınlarına potenciallı túrde jaramlı alternativa ekenin atap ótti. Ars Technica Project Streamniń kiriw izbe-izliginiń basqa xızmetlerge qaraǵanda ádewir ápiwayı ekenin belgiledi. Degen menen, ayırım kishi sáykessizlikler hám texnikalıq máseleler de atap ótildi. Sholıwshılar aǵımlı xızmettiń tómen keshigiwge iye ekenin hám oyınlardıń jergilikli oynalıp atırǵanday sezilgenin xabarladı. Soǵan qaramastan, Wi-Fi tezligine baylanıslı, oyınlar geyde ekran ajıratımlılıǵın tómenletti yamasa toqtap qaldı. The Verge tárepinen ótkerilgen sınaq sımlı Ethernet jalǵanıwında hesh qanday toqtap qalıw máselelerin tappadı, biraq ortaq Wi-Fi jalǵanıwında waqıtsha toqtawlar boldı. Degen menen, hátte sımlı jalǵanıwda da, aǵım 4K ajıratımlılıǵında shıqpadı hám waqıtsha qısıw artefaktları menen budır bolıp qaldı. Ekspert eń jaqsı tájiriybeni Googledıń Pixelbook-ında alǵanın xabarladı. Polygon xızmettiń ses qısıwınıń aytarlıqtay ekenin bayqadı. Digital Foundry beta-versiyadaǵı xızmette Pixelbookta Assassin's Creed Odyssey'di sınap kórdi hám sınaq ortalıǵında keshigiwdiń qabıllanıw kóringenligin, biraq kóriniste aytarlıqtay soqqı bolǵanın taptı. Olar sonday-aq, Assassin's Creed Odyssey'diń sekundına 60 kadrda islemegeni sebepli, sınaq ushın eń jaqsı mısal emesligin atap ótti<ref>{{Web deregi|url=https://www.eurogamer.net/articles/digitalfoundry-2019-hands-on-with-google-stream-gdc-2019|bet=Google Stadia hands-on: streaming analysis and controller impressions|sáne=2019-03-19|baspaxana=[[Eurogamer]]|qaralǵan sáne=2019-03-24|citata=Assassin's Creed Odyssey is perhaps not the best example for testing, as it's natively a fairly laggy game, so it will be interesting to test faster 60fps titles (...) Stadia is perfectly playable and presentable here, but it's clear that there is a noticeable visual hit when the encoder is presented with more a more detail-rich, fast-moving scene process.}}</ref>. === Shıǵarılǵannan keyin === Metacritictiń sholıw agregatorına sáykes, Stadia shıǵarılǵannan keyin hár qıylı pikirlerge ushıradı<ref>{{Web deregi|url=https://www.metacritic.com/feature/google-stadia-cloud-gaming-service-review/|bet=Cloud Gaming Service Review: Google Stadia|avtor=Dietz|at=Jason|sáne=18 November 2019|jumıs=[[Metacritic]]|qaralǵan sáne=9 December 2019}}</ref>. Wired Magazine súwret sapasın «birtúrli» dep sıpatladı, biraq Destiny 2-ni úlken oyın noutbugına qaraǵanda Chromebookta oynawdı maqul kóretuǵının moyınladı<ref>{{Jurnal deregi |title=Stadia Might Be One of Google's Best Products—Eventually |url=https://www.wired.com/review/google-stadia/ |magazine=WIRED}}</ref>. VentureBeat xızmettiń baha modelin sınǵa alıp, onı Xbox Game Pass sıyaqlı jazılıw xızmetleri menen unamsız salıstırdı hám Stadianıń «áhmiyetsiz» ekenin málimledi<ref>{{Web deregi|url=https://venturebeat.com/2019/11/18/google-stadia-review-it-works-but-so-what/|bet=Google Stadia review — It works, but it doesn't matter|sáne=November 18, 2019}}</ref>. Digital Foundry xızmettiń barlıq oyınlardı 4K ajıratımlılıǵında oynatpay atırǵanın taptı: Red Dead Redemption 2-niń tek 1440p-de, al Destiny 2-niń tek 1080p-de (biraq konsol versiyalarına qaraǵanda joqarı kadr tezliginde) isleytuǵını anıqlandı. Digital Foundry sonday-aq, Red Dead Redemption 2 sıyaqlı oyınlardıń turaqlı sekundına 60 kadrdı saqlap turıwǵa qıynalǵanın aytıp, olardıń Chromecasttaǵı oyın sınaǵınıń tek turaqlı 30 FPSke eriskenin, al Chrome brauzerindegi sınaqtıń turaqsız, jiyi-jiyi túsip ketetuǵın 60 FPS kórsetkenin málimledi<ref>{{Web deregi|url=https://twitter.com/digitalfoundry/status/1196551514896162816|bet=Interesting to see Stadia RDR2 capture out there running at an unstable 60fps. A bit tired here and Stadia barely runs on my home connection right now for some reason, but Saturday night's Chromecast captures are indeed 30fps, while Chrome browser output seem to be aiming for 60.pic.twitter.com/4p7SXk7JPW|sáne=November 18, 2019}}</ref>. The Guardian Stadiaǵa besten úsh juldız berdi, xızmettiń texnikalıq ónimdarlıǵın maqtap, biraq oyın tańlawın dım eskirgenligi hám tek bir ǵana eksklyuzivke iyeligi ushın sınǵa aldı<ref name="Guardian Review">{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/games/2019/nov/18/google-stadia-review-gylt|bet=Google Stadia review – the console vanishes from video gaming|avtor=Hern|at=Alex|sáne=18 November 2019|jumıs=The Guardian|qaralǵan sáne=20 November 2019}}</ref>. Ars Technica bılay dep juwmaqladı: «Dáslepki qabıl etiwshiler bul jerde beta-ónim alıp atırǵanın sezip atır. Kelesi jılǵa shekem kútiń, Google qıyınshılıqlardı sheshe ala ma hám xızmettiń uzaq múddetliligin dálilley ala ma ekenin kóriń». S&P Global Market Intelligence bılay dep xabarladı: «Stadia analitikler hám dáslepki qabıl etiwshilerden suwıq qızıǵıwshılıq penen qarsı alındı, olar xızmettiń iske túsiw oyınlarınıń dizimin hám reklamalanǵan ózgeshelikleriniń joqlıǵın sınǵa aldı»<ref>{{Web deregi|url=https://www.spglobal.com/marketintelligence/en/news-insights/latest-news-headlines/55612856|bet=Google's new Stadia platform faces muted reception tied to game launch slate|avtor=Halder|at=Anser|sáne=21 November 2019|jumıs=S&P Global Market Intelligence|qaralǵan sáne=9 December 2019}}</ref>. The Verge-den Diter Bon bılay dedi: «Men jetkilikli saatlar dawamında, jetkilikli sharayatlarda isledim, bul beta-ónim ekenin ayta alaman, hám Google onı solay dep belgilep, basqasha iske túsiriwi kerek edi. Sebebi hátte eń jaqsı sharayatlarda da, bul eń jaqsısı emes»<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/12/18/21025576/google-stadia-editorial-assassins-creed-beta-game-library|bet=Google Stadia should have stayed in beta|sáne=December 18, 2019|jumıs=www.theverge.com}}</ref>. 2020-jıl yanvar ayınıń aqırına qaray Stadia paydalanıwshıları Googledıń Stadia haqqında, ay sayınǵı biypul oyın qosımshaların járiyalawdan tısqarı, baylanıs jetispewshiliginen qáweterleniw bildirdi. Bul paydalanıwshılar Googledıń dáslepki rejesinde tek birneshe ay qalǵan, biraq ele de dodalanbaǵan, 4K aǵım ajıratımlılıǵın qollap-quwatlaw sıyaqlı rejelestirilgen ózgesheliklerden qáweterde bolǵan. Google jámiyetshilik menedjerleriniń biri bul sáwbetlerdi baqlap barǵan hám informaciya kútip atırǵan paydalanıwshılarǵa túsiniw menen qarap, jaqın arada jańalıq bolatuǵının aytqan edi<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamedeveloper.com/production/stadia-owners-on-reddit-are-blasting-google-over-radio-silence-and-lack-of-support|bet=Stadia owners on Reddit are blasting Google over radio silence and lack of support|avtor=Kerr|at=Chris|sáne=January 28, 2020|jumıs=[[Gamasutra]]|qaralǵan sáne=January 28, 2020}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.vice.com/en/article/its-increasingly-clear-stadias-launch-was-an-expensive-beta-test/|bet=It's Increasingly Clear Stadia's Launch Was an Expensive Beta Test|avtor=Kelpek|at=Patrick|sáne=January 28, 2020|jumıs=[[Vice (website)|Vice]]|qaralǵan sáne=January 28, 2020}}</ref>. Googledıń rásmiy juwabı paydalanıwshılardı óziniń Stadia jámiyetshilik saytına baǵdarlaw boldı, onda ol Stadia ózgeshelikleriniń alǵa barıwı haqqında háptelik jańalıqlar berip turdı hám jańa oyınlardıń Stadiada qashan qoljetimli bolatuǵının járiyalawdı baspashılardıń ózlerine qaldırǵanın ayttı<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamesindustry.biz/articles/2020-01-30-google-responds-to-complaints-of-slow-stadia-announcements|bet=Google responds to complaints of slow Stadia announcements|avtor=Batchlor|at=James|sáne=January 30, 2020|jumıs=[[GamesIndustry.biz]]|qaralǵan sáne=January 30, 2020}}</ref>. Cyberpunk 2077 segizinshi áwlad konsolleri, mısalı PlayStation 4 hám Xbox Oneda oyındı úlken ónimdarlıq mashqalaları hám qátelersiz isletiwge qıynalǵanlıqtan,<ref>{{Web deregi|url=https://www.gamesradar.com/cyberpunk-2077-players-are-complaining-about-performance-issues/|bet=Cyberpunk 2077 players are complaining about performance issues|avtor=Jones|at=Ali|sáne=December 10, 2020|til=en|jumıs=gamesradar|qaralǵan sáne=2021-01-13}}</ref>awır iske túsiwdi bastan keshirdi, hám ayırım jaǵdaylarda oyındı júklep alıwda keshigiwler bayqaldı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/davidthier/2020/12/09/dont-worry-if-your-cyberpunk-2077-steam-download-gets-stuck-at-574-gb/|bet=Don't Worry If Your 'Cyberpunk 2077' Steam Download Gets Stuck At 57.4 Gb|avtor=Thier|at=Dave|til=en|jumıs=Forbes|qaralǵan sáne=2021-01-13}}</ref>. Oyındı Stadia arqalı oynaǵan oyınshılar azıraq toqtap qalıw jaǵdaylarına hám ulıwma alǵanda tegisirek tájiriybege ushıradı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/12/10/22167303/cyberpunk-2077-ps5-console-google-stadia|bet=Cyberpunk 2077 shines on next-gen consoles and Stadia, but older hardware struggles|avtor=Webster|at=Andrew|sáne=2020-12-10|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-01-13}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ cvxmfljce1fm3rqfjz7z6f97j9fim6i 0 25362 121717 2025-06-21T16:19:19Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1274375934|Google Safe Browsing]]» betinen awdarılıp jaratıldı 121717 wikitext text/x-wiki '''Google Safe Browsing''' — bul [[Google]] xızmeti bolıp, paydalanıwshılar qáwipli veb-saytqa kiriwge yamasa qáwipli fayllardı júklep alıwǵa háreket etkende olardı eskertedi. Safe Browsing sonday-aq, veb-sheberlerge olardıń veb-saytları jaman niyetli jeke adamlar tárepinen zıyanlanǵanda xabar beredi hám olarǵa mashqalanı anıqlawǵa hám sheshiwge járdemlesedi<ref>{{Web deregi|url=https://safebrowsing.google.com/|bet=Google Safe Browsing|til=en|jumıs=safebrowsing.google.com|qaralǵan sáne=2021-12-29}}</ref>. Bul qorǵanıw Google ónimleri boyınsha isleydi hám «Internet boylap qáwipsiz kóriw tájiriybelerin kúsheytiwge» xızmet etetuǵını aytıladı. Ol [[Zıyanlı programma|zıyanlı programmalıq támiynat]] yamasa fishing mazmunına iye veb-resurslar ushın URL dizimin keltiredi<ref>{{Web deregi|url=http://searchengineland.com/googles-safe-browsing-diagnostic-tool-14064|bet=Google's Safe Browsing Diagnostic Tool|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=May 23, 2008|baspaxana=Search Engine Land|qaralǵan sáne=2012-09-01}}</ref><ref name="pcworld245373">{{Web deregi|url=https://www.pcworld.com/article/245373/google_safe_browsing_alerts_network_admins_about_malware_distribution_domains.html|bet=Google Safe Browsing Alerts Network Admins About Malware Distribution Domains|avtor=Constantin|at=Lucian|sáne=Dec 2, 2011|baspaxana=PCWorld.com|qaralǵan sáne=2012-09-01}}</ref>. Google Chrome, Safari, Firefox, Vivaldi, Brave hám GNOME Web sıyaqlı brauzerler potencial qáwiplerge qarsı betlerdi tekseriw ushın Google Safe Browsingten usı dizimlerdi paydalanadı<ref>{{Web deregi|url=https://support.mozilla.org/en-US/kb/how-does-phishing-and-malware-protection-work|bet=Firefox Phishing and Malware Protection|baspaxana=Mozilla Foundation|qaralǵan sáne=2012-09-01}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/chrome/bin/answer.py?hl=en&answer=99020|bet=Phishing and malware detection|jumıs=Google Inc.|qaralǵan sáne=2012-09-01}}</ref>. Google sonday-aq, xızmet ushın ashıq API usınadı<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/safe-browsing/|bet=Safe Browsing API|jumıs=Google Inc.|qaralǵan sáne=2012-09-01}}</ref>. Google [[Provayder|internet-xızmet provayderlerine]] informaciya beredi, ol ushın avtonom sistema operatorlarına olardıń tarmaqlarında jaylasqan qáwipler haqqında elektron pochta eskertiwlerin jiberedi. 2017-jıl sentyabr ayına kelip, 3 milliardtan aslam internet qurılması bul xızmetten paydalanadı<ref>{{Web deregi|url=https://www.blog.google/technology/safety-security/safe-browsing-protecting-more-3-billion-devices-worldwide-automatically/|bet=Safe Browsing: Protecting more than 3 billion devices worldwide, automatically|sáne=September 2017|baspaxana=The Google Blog}}</ref>. Alternativ xızmetler Tencent hám [[Yandex]] tárepinen de usınıladı<ref>{{Cite book|last=Gerbet|first=Thomas|title=2016 46th Annual IEEE/IFIP International Conference on Dependable Systems and Networks (DSN)|date=June 2016|publisher=IEEE}}</ref>. == Qupıyalıq == Google Safe Browsing Lookup API-ın qollap-quwatlaydı, onıń jeke maǵlıwmatlardıń qorǵalıwına baylanıslı kemshiligi bar: «Tekseriliwi kerek bolǵan URLler xeshlenbeydi, sonlıqtan server API paydalanıwshılarınıń qaysı URLlerdi tekserip atırǵanın biledi». Al, Safe Browsing Update API bolsa, qupıyalıqtı saqlaw ushın URLdiń 32-bitlik xesh prefikslerin salıstıradı<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/safe-browsing/developers_guide_v3|bet=Developer's Guide (v3)|sáne=18 March 2015|jumıs=Google Developers}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/safe-browsing/|bet=Safe Browsing API - Google Developers|sáne=18 March 2015|jumıs=Google Developers}}</ref>. Chrome, Firefox hám Safari brauzerleri sońǵısın paydalanadı<ref>{{Web deregi|url=http://www.zdnet.com/blog/bott/did-google-withhold-malware-protection-details-from-partners/4484|bet=Did Google withhold malware protection details from partners?|avtor=Bott|at=Ed|jumıs=ZDNet}}</ref>. Safe Browsing sonday-aq, kompyuterde májbúriy artıqmashılıqlar cookie faylın saqlaydı<ref>{{Web deregi|url=http://ashkansoltani.org/2012/02/25/cookies-from-nowhere/|bet=Cookies from Nowhere|sáne=25 February 2012|jumıs=Ashkan Soltani}}</ref>. Google Safe Browsing «klient tárepindegi tekseriwlerdi ótkeredi. Eger veb-sayt gúmanlı kórinse, ol bette tabılǵan fishing hám sociallıq injeneriya terminleriniń bir bólegin Googleǵa jiberedi, bul arqalı veb-sayttıń zıyanlı dep esaplanıwı kerek pe, joq pa ekenligi haqqında Google serverlerinen qosımsha informaciya alınadı». IP adres hám bir yamasa birneshe cookie faylların óz ishine alǵan jurnallar eki hápte dawamında saqlanadı hám sol qurılmadan islengen basqa Safe Browsing sorawları menen baylanıstırıladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/intl/en/chrome/browser/privacy/whitepaper.html|bet=Google Chrome Privacy Whitepaper|jumıs=google.com}}</ref>. Kópshilik qosımshalarda, Appledıń Safari-nan tısqarı (onda Apple proksi sistemasın paydalanadı), API Googleǵa paydalanıwshınıń real IP adresin úziliksiz alıwǵa imkaniyat beretuǵın etip ornatılǵan<ref>{{Web deregi|url=https://the8-bit.com/apple-proxies-google-safe-browsing-privacy/|bet=Apple redirects Google Safe Browsing traffic through its own proxy servers to prevent disclosing users' IP addresses to Google in iOS 14.5|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230214171257/https://the8-bit.com/apple-proxies-google-safe-browsing-privacy/|arxivsáne=14 February 2023|sáne=9 February 2021}}</ref>. Bul Googleǵa paydalanıwshılardı internette navigaciya ámelge asırǵanda, Gmail akkauntlarına elektron xat jibergende yamasa Google xızmetlerinen paydalanǵanda baqlawǵa imkaniyat beredi. == Sın == Zıyanlı programmalıq támiynatı joq veb-saytlar, infekciyalanǵan reklamalardıń barlıǵı sebepli Google Safe Browsing tárepinen qara dizimge kirgizilgen. Qara dizimnen shıǵarıwdı soraw veb-sheberden Google Webmaster's Tool akkauntın jaratıwdı hám qara dizimnen shıǵarılıwı ushın birneshe kún kútiwdi talap etedi<ref>{{Cite news|url=https://www.pcworld.com/article/192808/google_safe_browsing_makes_the_innocent_look_guilty.html|title=Google Safe Browsing Makes the Innocent Look Guilty|work=PCWorld}}</ref>. Sonday-aq, Google Safe Browsing keleshekte cenzura ushın paydalanılıwı múmkin degen qáweterler de bolǵan, biraq bul ele júz bermedi<ref>{{Web deregi|url=https://www.usnews.com/opinion/articles/2016-06-22/google-is-the-worlds-biggest-censor-and-its-power-must-be-regulated|bet=The New Censorship|sáne=22 June 2016}}</ref>. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] ezivazjpx1c98as68yzrruo5u9b9zqr 121718 121717 2025-06-21T16:20:23Z Bekan88 11311 121718 wikitext text/x-wiki '''Google Safe Browsing''' — bul [[Google]] xızmeti bolıp, paydalanıwshılar qáwipli veb-saytqa kiriwge yamasa qáwipli fayllardı júklep alıwǵa háreket etkende olardı eskertedi. Safe Browsing sonday-aq, veb-sheberlerge olardıń veb-saytları jaman niyetli jeke adamlar tárepinen zıyanlanǵanda xabar beredi hám olarǵa mashqalanı anıqlawǵa hám sheshiwge járdemlesedi<ref>{{Web deregi|url=https://safebrowsing.google.com/|bet=Google Safe Browsing|til=en|jumıs=safebrowsing.google.com|qaralǵan sáne=2021-12-29}}</ref>. Bul qorǵanıw Google ónimleri boyınsha isleydi hám «Internet boylap qáwipsiz kóriw tájiriybelerin kúsheytiwge» xızmet etetuǵını aytıladı. Ol [[Zıyanlı programma|zıyanlı programmalıq támiynat]] yamasa fishing mazmunına iye veb-resurslar ushın URL dizimin keltiredi<ref>{{Web deregi|url=http://searchengineland.com/googles-safe-browsing-diagnostic-tool-14064|bet=Google's Safe Browsing Diagnostic Tool|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=May 23, 2008|baspaxana=Search Engine Land|qaralǵan sáne=2012-09-01}}</ref><ref name="pcworld245373">{{Web deregi|url=https://www.pcworld.com/article/245373/google_safe_browsing_alerts_network_admins_about_malware_distribution_domains.html|bet=Google Safe Browsing Alerts Network Admins About Malware Distribution Domains|avtor=Constantin|at=Lucian|sáne=Dec 2, 2011|baspaxana=PCWorld.com|qaralǵan sáne=2012-09-01}}</ref>. Google Chrome, Safari, Firefox, Vivaldi, Brave hám GNOME Web sıyaqlı brauzerler potencial qáwiplerge qarsı betlerdi tekseriw ushın Google Safe Browsingten usı dizimlerdi paydalanadı<ref>{{Web deregi|url=https://support.mozilla.org/en-US/kb/how-does-phishing-and-malware-protection-work|bet=Firefox Phishing and Malware Protection|baspaxana=Mozilla Foundation|qaralǵan sáne=2012-09-01}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/chrome/bin/answer.py?hl=en&answer=99020|bet=Phishing and malware detection|jumıs=Google Inc.|qaralǵan sáne=2012-09-01}}</ref>. Google sonday-aq, xızmet ushın ashıq API usınadı<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/safe-browsing/|bet=Safe Browsing API|jumıs=Google Inc.|qaralǵan sáne=2012-09-01}}</ref>. Google [[Provayder|internet-xızmet provayderlerine]] informaciya beredi, ol ushın avtonom sistema operatorlarına olardıń tarmaqlarında jaylasqan qáwipler haqqında elektron pochta eskertiwlerin jiberedi. 2017-jıl sentyabr ayına kelip, 3 milliardtan aslam internet qurılması bul xızmetten paydalanadı<ref>{{Web deregi|url=https://www.blog.google/technology/safety-security/safe-browsing-protecting-more-3-billion-devices-worldwide-automatically/|bet=Safe Browsing: Protecting more than 3 billion devices worldwide, automatically|sáne=September 2017|baspaxana=The Google Blog}}</ref>. Alternativ xızmetler Tencent hám [[Yandex]] tárepinen de usınıladı<ref>{{Cite book|last=Gerbet|first=Thomas|title=2016 46th Annual IEEE/IFIP International Conference on Dependable Systems and Networks (DSN)|date=June 2016|publisher=IEEE}}</ref>. == Qupıyalıq == Google Safe Browsing Lookup API-ın qollap-quwatlaydı, onıń jeke maǵlıwmatlardıń qorǵalıwına baylanıslı kemshiligi bar: «Tekseriliwi kerek bolǵan URLler xeshlenbeydi, sonlıqtan server API paydalanıwshılarınıń qaysı URLlerdi tekserip atırǵanın biledi». Al, Safe Browsing Update API bolsa, qupıyalıqtı saqlaw ushın URLdiń 32-bitlik xesh prefikslerin salıstıradı<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/safe-browsing/developers_guide_v3|bet=Developer's Guide (v3)|sáne=18 March 2015|jumıs=Google Developers}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/safe-browsing/|bet=Safe Browsing API - Google Developers|sáne=18 March 2015|jumıs=Google Developers}}</ref>. Chrome, Firefox hám Safari brauzerleri sońǵısın paydalanadı<ref>{{Web deregi|url=http://www.zdnet.com/blog/bott/did-google-withhold-malware-protection-details-from-partners/4484|bet=Did Google withhold malware protection details from partners?|avtor=Bott|at=Ed|jumıs=ZDNet}}</ref>. Safe Browsing sonday-aq, kompyuterde májbúriy artıqmashılıqlar cookie faylın saqlaydı<ref>{{Web deregi|url=http://ashkansoltani.org/2012/02/25/cookies-from-nowhere/|bet=Cookies from Nowhere|sáne=25 February 2012|jumıs=Ashkan Soltani}}</ref>. Google Safe Browsing «klient tárepindegi tekseriwlerdi ótkeredi. Eger veb-sayt gúmanlı kórinse, ol bette tabılǵan fishing hám sociallıq injeneriya terminleriniń bir bólegin Googleǵa jiberedi, bul arqalı veb-sayttıń zıyanlı dep esaplanıwı kerek pe, joq pa ekenligi haqqında Google serverlerinen qosımsha informaciya alınadı». IP adres hám bir yamasa birneshe cookie faylların óz ishine alǵan jurnallar eki hápte dawamında saqlanadı hám sol qurılmadan islengen basqa Safe Browsing sorawları menen baylanıstırıladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/intl/en/chrome/browser/privacy/whitepaper.html|bet=Google Chrome Privacy Whitepaper|jumıs=google.com}}</ref>. Kópshilik qosımshalarda, Appledıń Safari-nan tısqarı (onda Apple proksi sistemasın paydalanadı), API Googleǵa paydalanıwshınıń real IP adresin úziliksiz alıwǵa imkaniyat beretuǵın etip ornatılǵan<ref>{{Web deregi|url=https://the8-bit.com/apple-proxies-google-safe-browsing-privacy/|bet=Apple redirects Google Safe Browsing traffic through its own proxy servers to prevent disclosing users' IP addresses to Google in iOS 14.5|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230214171257/https://the8-bit.com/apple-proxies-google-safe-browsing-privacy/|arxivsáne=14 February 2023|sáne=9 February 2021}}</ref>. Bul Googleǵa paydalanıwshılardı internette navigaciya ámelge asırǵanda, Gmail akkauntlarına elektron xat jibergende yamasa Google xızmetlerinen paydalanǵanda baqlawǵa imkaniyat beredi. == Sın == Zıyanlı programmalıq támiynatı joq veb-saytlar, infekciyalanǵan reklamalardıń barlıǵı sebepli Google Safe Browsing tárepinen qara dizimge kirgizilgen. Qara dizimnen shıǵarıwdı soraw veb-sheberden Google Webmaster's Tool akkauntın jaratıwdı hám qara dizimnen shıǵarılıwı ushın birneshe kún kútiwdi talap etedi<ref>{{Cite news|url=https://www.pcworld.com/article/192808/google_safe_browsing_makes_the_innocent_look_guilty.html|title=Google Safe Browsing Makes the Innocent Look Guilty|work=PCWorld}}</ref>. Sonday-aq, Google Safe Browsing keleshekte cenzura ushın paydalanılıwı múmkin degen qáweterler de bolǵan, biraq bul ele júz bermedi<ref>{{Web deregi|url=https://www.usnews.com/opinion/articles/2016-06-22/google-is-the-worlds-biggest-censor-and-its-power-must-be-regulated|bet=The New Censorship|sáne=22 June 2016}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ 72cvull7jh5p9pqm5supn6tkccujnwt 0 25363 121719 2025-06-21T16:20:49Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1292569187|Google Scholar]]» betinen awdarılıp jaratıldı 121719 wikitext text/x-wiki '''Google Scholar''' — bul hár túrli baspa formatları hám pánleri boyınsha ilimiy ádebiyatlardıń tolıq tekstin yamasa metamaǵlıwmatların indeksleytuǵın, erkin kiriw múmkin bolǵan veb-izlew sisteması. 2004-jıl noyabrde beta-versiyada shıǵarılǵan Google Scholar indeksine [[Recenziya|recenziyalanǵan]] onlayn ilimiy jurnallar hám kitaplar, konferenciya materialları, tezisler hám dissertaciyalar, preprintler, annotaciyalar, texnikalıq esabatlar hám basqa ilimiy ádebiyatlar, sonıń ishinde sud sheshimleri hám patentler kiredi<ref name="Google Scholar Content Coverage">{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/intl/us/scholar/help.html#coverage|bet=Search Tips: Content Coverage|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160923214505/https://scholar.google.com/intl/us/scholar/help.html#coverage|arxivsáne=23 September 2016|jumıs=Google Scholar|qaralǵan sáne=27 April 2016}}</ref>. Google Scholar izlew nátiyjelerine kirgiziw ushın fayllardı anıqlawda veb-kraulerdi yamasa veb-robottı paydalanadı<ref>{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/intl/en/scholar/inclusion.html#crawl|bet=Google Scholar Help|jumıs=scholar.google.com|qaralǵan sáne=2021-09-01}}</ref>. Kontenttiń Google Scholarda indeksleniwi ushın, ol belgili bir talaplarǵa juwap beriwi kerek<ref>{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/intl/en/scholar/inclusion.html#indexing|bet=Google Scholar Help|jumıs=scholar.google.com|qaralǵan sáne=2021-09-01}}</ref>. PLOS One jurnalında járiyalanǵan aldınǵı statistikalıq bahada «mark and recapture» (belgilew hám qayta uslaw) usılın paydalanıp, inglis tilinde járiyalanǵan barlıq maqalalardıń shama menen 79-90% qamtıp alınǵanı, al ulıwma sanınıń 100 million ekenligi boljanǵan. Bul baha sonday-aq, qansha onlayn hújjettiń qoljetimli ekenligin anıqlaǵan. Google Scholar jurnallardı tekserip shıqpaǵanı hám óz indeksine jırtqısh jurnallardı kirgizgeni ushın sınǵa alınǵan<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/10/30/science/predatory-journals-academics.html|title=Many Academics Are Eager to Publish in Worthless Journals|date=30 October 2017|work=The New York Times}}</ref>. [[Google Books]] hám Google Scholar ushın kollekciyaların skanerlegen Michigan universitetiniń kitapxanası hám basqa kitapxanalar skanerlengen nusqalardı saqlap qaldı hám olardı HathiTrust cifrlı kitapxanasın jaratıw ushın paydalandı<ref name="umlibrary">{{Web deregi|url=https://apps.lib.umich.edu/files/services/mdp/faq.pdf|bet=UM Library/Google Digitization Partnership FAQ, August 2005|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200922011914/https://apps.lib.umich.edu/files/services/mdp/faq.pdf|arxivsáne=2020-09-22|sáne=August 2005|baspaxana=University of Michigan Library|qaralǵan sáne=2021-04-30|citata=[T]he University of Michigan's work with Google encompasses several activities and Google products (e.g., Google Scholar).}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.edsurge.com/news/2017-08-10-what-happened-to-google-s-effort-to-scan-millions-of-university-library-books|bet=What Happened to Google's Effort to Scan Millions of University Library Books?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170810204507/https://www.edsurge.com/news/2017-08-10-what-happened-to-google-s-effort-to-scan-millions-of-university-library-books|arxivsáne=2017-08-10|avtor=Jennifer Howard|sáne=10 August 2017|baspaxana=EdSurge|qaralǵan sáne=2021-04-30}}</ref>. == Tariyxı == Google Scholar,<ref>{{Cite journal|title=Science in the web age: Start your engines}}</ref> sol waqıtta Googledıń tiykarǵı veb-indeksin qurıw ústinde islep atırǵan Aleks Verstak hám Anurag Acharya arasındaǵı sáwbetten kelip shıqqan<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/librariancenter/articles/0612_01.html|bet=An interview with Anurag Acharya, Google Scholar lead engineer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100301092347/http://www.google.com/librariancenter/articles/0612_01.html|arxivsáne=2010-03-01|avtor=Hughes, Tracey|sáne=December 2006|jumıs=Google Librarian Central|qaralǵan sáne=2016-11-14}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.indolink.com/SciTech/fr010305-075445.php|bet=Anurag Acharya Helped Google's Scholarly Leap|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110608194910/http://www.indolink.com/SciTech/fr010305-075445.php|arxivsáne=2011-06-08|avtor=Assisi, Francis C.|sáne=3 January 2005|baspaxana=INDOlink|qaralǵan sáne=2007-04-19}}</ref>. Olardıń maqseti ilimiy bilimlerge ańsat hám anıǵıraq kiriw imkaniyatın beriw arqalı «dúnyadaǵı máselelerdi sheshiwshilerdi 10% nátiyjelirek etiw» edi. Bul maqset Google Scholardıń «Gigantlardıń iynine súyeniń» degen reklamalıq uranında sáwlelengen, bul ideya Bernard Shartrskiyge tiyisli bolıp, Isaak Nyuton tárepinen keltirilgen hám ásirler dawamında óz tarawlarına úles qosqan, jańa intellektual jetiskenliklerge tiykar salǵan alımlarǵa húrmet belgisi bolıp tabıladı<ref>{{Cite journal|title=Where Google Scholar stands on art: an evaluation of content coverage in online databases}}</ref>. Google Scholardaǵı tekstlerdiń derekleriniń biri - bul Michigan universitetiniń baspa kollekciyası. Alımlar waqıt ótiwi menen bir qatar ózgesheliklerge iye boldı. 2006-jılı RefWorks, RefMan, EndNote hám BibTeX sıyaqlı bibliografiya menedjerlerin qollap-quwatlaytuǵın citata importlaw ózgesheligi engizildi. 2007-jılı Acharya Google Scholardıń óz baspashıları menen kelisim boyınsha jurnal maqalaların cifrlastırıw hám jaylastırıw baǵdarlamasın baslaǵanın járiyaladı, bul [[Google Books|Google Bookstan]] bólek háreket edi, onıń eski jurnallardı skanerlewi belgili bir sandaǵı belgili bir maqalalardı anıqlaw ushın talap etiletuǵın metamaǵlıwmatlardı óz ishine almaǵan<ref>{{Web deregi|url=http://newsbreaks.infotoday.com/nbReader.asp?ArticleId=37309|bet=Changes at Google Scholar: A Conversation With Anurag Acharya|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110326003109/http://newsbreaks.infotoday.com/nbReader.asp?ArticleId=37309|arxivsáne=March 26, 2011|avtor=Quint, Barbara|sáne=August 27, 2007|baspaxana=[[Information Today]]|qaralǵan sáne=February 22, 2008}}</ref>. 2011-jılı [[Google]] óz izlew betlerindegi qurallar panelinen Scholardı alıp tasladı, bul onıń bar ekenligin aldınnan bilmegen paydalanıwshılar ushın oǵan kiriwdi qıyınlastırdı hám tabıw múmkinshiligin bermedi. Usı dáwirde CiteSeer,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2012/04/20-services-google-thinks-are-more-important-than-google-scholar/255420/|bet=20 Services Google Thinks Are More Important Than Google Scholar|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201031203410/https://www.theatlantic.com/technology/archive/2012/04/20-services-google-thinks-are-more-important-than-google-scholar/255420/|arxivsáne=31 October 2020|avtor=Madrigal, Alexis C.|sáne=3 April 2012|baspaxana=Atlantic|qaralǵan sáne=7 March 2017}}</ref> Scirus hám Microsoft Windows Live Academic search sıyaqlı uqsas ózgesheliklerge iye saytlar islep shıǵıldı. Olardıń ayırımları házir joq; 2016-jılı Microsoft jańa básekilesi Microsoft Academicti iske qostı<ref>{{Cite journal|date=January 1, 2021|title=Google Scholar, Microsoft Academic, Scopus, Dimensions, Web of Science, and OpenCitations' COCI: a multidisciplinary comparison of coverage via citations|url=https://doi.org/10.1007/s11192-020-03690-4}}</ref>. 2012-jılı áhmiyetli jaqsılanıw engizildi, jeke alımlar ushın jeke «Scholar Citations profillerin» jaratıw imkaniyatı payda boldı. 2013-jıl noyabrde engizilgen ózgeshelik sistemaǵa kirgen paydalanıwshılarǵa izlew nátiyjelerin «Google Scholar kitapxanasına», yaǵnıy paydalanıwshı óz betinshe izley alatuǵın hám tegler boyınsha shólkemlestire alatuǵın jeke kollekciyaǵa saqlawǵa imkaniyat beredi. «Metrikalar» túymesi arqalı ol qızıqtırǵan tarawdaǵı eń jaqsı jurnallardı kórsetedi, hám usı jurnallardıń tásirin payda etetuǵın maqalalarǵa da kiriwge boladı. Metrika ózgesheligi endi pútkil ilim tarawlarınıń hám ilimiy jurnallardıń tásirin kóriwdi qollap-quwatlaydı<ref>{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/citations?user=OCYy1o4AAAAJ|bet=International Journal of Internet Science – Google Scholar Citations|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160513012025/http://scholar.google.com/citations?user=OCYy1o4AAAAJ|arxivsáne=2016-05-13|qaralǵan sáne=2014-08-22}}</ref>. Google sonday-aq, Albert Eynshteyn<ref>{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/citations?user=qc6CJjYAAAAJ&hl=en&oi=ao|bet=Albert Einstein|jumıs=scholar.google.com}}</ref> hám Richard Feynman sıyaqlı qaytıs bolǵan ayırım alımlar ushın da profillerdi kirgizdi<ref>{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/citations?user=B7vSqZsAAAAJ&hl=en&oi=ao|bet=Richard Feynman|jumıs=scholar.google.com}}</ref>. Birneshe jıl dawamında Isaak Nyutonnıń<ref>{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/citations?user=6tmn5WoAAAAJ&hl=en|bet=Isaac Newton|jumıs=scholar.google.com}}</ref> profili onıń «MIT professorı» ekenin hám «mit.edu-da tastıyıqlanǵan elektron pochtası» bar ekenin kórsetken<ref>{{Web deregi|url=https://academia.stackexchange.com/questions/61689/an-academic-who-died-over-70-years-ago-still-has-google-scholar-profile-with-ver|bet=An academic who died over 70 years ago still has Google Scholar profile with verified email. How can this be?|jumıs=Academia Stack Exchange}}</ref>. == Ózgeshelikleri hám specifikaciyaları == Google Scholar paydalanıwshılarǵa maqalalardıń cifrlı yamasa fizikalıq nusqaların, meyli onlayn yamasa kitapxanalarda bolsın, izlewge imkaniyat beredi<ref>{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/intl/en/scholar/librarylinks.html|bet=Google Scholar Library Links<!-- Bot generated title -->|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120513185151/http://scholar.google.com/intl/en/scholar/librarylinks.html|arxivsáne=2012-05-13|qaralǵan sáne=2016-05-27}}</ref>. Ol «tolıq tekstli jurnal maqalaların, texnikalıq esabatlardı, preprintlerdi, tezislerdi, kitaplardı hám 'ilimiy' dep esaplanǵan ayırım veb-betlerdi qosa alǵanda, basqa hújjetlerdi» indeksleydi. Google Scholardıń kópshilik izlew nátiyjeleri kommerciyalıq jurnal maqalalarına silteme bergenlikten, kópshilik adamlar tek maqalanıń annotaciyası hám citata maǵlıwmatlarına ǵana kire aladı hám pútkil maqalaǵa kiriw ushın haqı tólewi kerek boladı<ref name="pmc1324783">{{Cite journal}}</ref>. Izlengen gilt sózler ushın eń tiyisli nátiyjeler birinshi bolıp dizimde kórsetiledi, bul avtordıń reytingine, oǵan silteme jasalǵan dereklerdiń sanına hám olardıń basqa ilimiy ádebiyatlarǵa tiyisliligine, sonday-aq jurnal shıǵatuǵın basılımnıń reytingine baylanıslı boladı<ref name="gsabout">{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/scholar/about.html|bet=About Google Scholar|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130226210812/http://scholar.google.com/scholar/about.html|arxivsáne=2013-02-26|qaralǵan sáne=2010-07-29}}</ref>. === Toparlar hám ádebiyatlarǵa kiriw === «Toparı» («group of») ózgesheligin paydalanıp, ol jurnal maqalalarına qoljetimli siltemelerdi kórsetedi. 2005-jılǵı versiyada bul ózgeshelik maqalanıń jazılıw arqalı kiriletuǵın versiyalarına da, maqalanıń biypul tolıq tekstli versiyalarına da silteme berdi; 2006-jıldıń kópshilik bóleginde ol tek baspashılardıń versiyalarına ǵana silteme berdi. 2006-jıl dekabr ayınan baslap, ol basıp shıǵarılǵan versiyalarǵa da, iri ashıq kiriw repozitoriylerine de, sonıń ishinde jeke fakultet veb-betlerinde hám uqsaslıq arqalı anıqlanǵan basqa strukturalanbaǵan dereklerde jaylastırılǵanlardıń barlıǵına silteme berip kelmekte. Ekinshi tárepten, Google Scholar tólemli hám ashıq kiriw resursları arasında anıq filtrlewge ruqsat bermeydi, bul ózgeshelik Unpaywall hám onıń maǵlıwmatların engizetuǵın Web of Science, [[Scopus]] hám Unpaywall Journals sıyaqlı qurallar tárepinen usınıladı, olar kitapxanalar tárepinen óz kollekciyalarınıń haqıyqıy qárejetleri hám bahasın esaplaw ushın paydalanıladı<ref>{{Web deregi|url=https://library.buffalo.edu/news/2020/04/07/suny-negotiates-new-modified-agreement-with-elsevier/|bet=SUNY Negotiates New, Modified Agreement with Elsevier - Libraries News Center University at Buffalo Libraries|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201206111125/https://library.buffalo.edu/news/2020/04/07/suny-negotiates-new-modified-agreement-with-elsevier/|arxivsáne=2020-12-06|avtor=Denise Wolfe|sáne=2020-04-07|jumıs=library.buffalo.edu|baspaxana=[[University at Buffalo]]|qaralǵan sáne=2020-04-18}}</ref>. === Citata analizi hám quralları === «Citatalanǵanlar» («cited by») ózgesheligi arqalı Google Scholar kórilip atırǵan maqalaǵa citata keltirgen maqalalardıń annotaciyalarına kiriw imkaniyatın beredi<ref name="gshelp">{{Web deregi|url=https://scholar.google.co.uk/intl/en/scholar/help.html|bet=Google Scholar Help|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180810105246/https://scholar.google.co.uk/intl/en/scholar/help.html|arxivsáne=2018-08-10|qaralǵan sáne=2017-12-15}}</ref>. Tap usı ózgeshelik burın tek CiteSeer, [[Scopus]] hám Web of Science-te ǵana tabılatuǵın citata indekslewin támiyinleydi. Google Scholar sonday-aq, citatalardıń hár túrli formatlarda kóshirip alınıwı yamasa Zotero sıyaqlı paydalanıwshı tańlaǵan silteme menedjerlerine importlanıwı ushın siltemeler usınadı. «Scholar Citations profilleri» - bul avtorlardıń ózleri tárepinen redakciyalanatuǵın hámmege ashıq avtor profilleri. Ádette akademiyalıq shólkemge baylanıslı haqıyqıy adresi bar Google akkauntı arqalı sistemaǵa kirip, jeke adamlar endi óz qızıǵıwshılıq tarawların hám citataların kórsetetuǵın óz betin jarata aladı. Google Scholar jeke adamnıń ulıwma citata sanın, h-indeksin hám i10-indeksin avtomat túrde esaplaydı hám kórsetedi. Googledıń aytıwınsha, 2014-jıl avgust ayına kelip, «Scholar izlew nátiyjeleri betleriniń tórtten úshi... avtorlardıń hámmege ashıq profillerine siltemelerdi kórsetedi». === Baylanıslı maqalalar === «Baylanıslı maqalalar» ózgesheligi arqalı Google Scholar jaqın baylanıslı maqalalardıń dizimin usınadı, olar birinshi gezekte bul maqalalardıń baslanǵısh nátiyjege qanshelli uqsas ekenligine qarap, sonday-aq hár bir maqalanıń áhmiyetliligin esapqa alıp tártiplenedi<ref>{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.com/2006/08/exploring-scholarly-neighborhood.html|bet=Exploring the scholarly neighborhood|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210212072041/https://googleblog.blogspot.com/2006/08/exploring-scholarly-neighborhood.html|arxivsáne=2021-02-12|til=en|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=2021-02-16}}</ref>. === AQSH huqıq isleriniń maǵlıwmatlar bazası === Google Scholardıń AQSH isleri boyınsha huqıqıy maǵlıwmatlar bazası keń kólemli. Paydalanıwshılar 1950-jıldan berli AQSH shtat apellyaciyalıq hám joqarǵı sudlarınıń, 1923-jıldan berli AQSH federal okruglik, apellyaciyalıq, salıq hám bankrotlıq sudlarınıń hám 1791-jıldan berli AQSH Joqarǵı Sudınıń járiyalanǵan pikirlerin izley hám oqıy aladı. Google Scholar istiń ishine basılatuǵın citata siltemelerin ornalastıradı hám «Qalay citatalandı» («How Cited») qosımsha beti yuristlerge burınǵı sud islerin hám sud sheshimine keyingi citatalardı izertlewge imkaniyat beredi<ref name="gsLegalResearch">{{Web deregi|url=http://lawyertechreview.com/2011/how-to-use-google-scholar-for-legal-research/|bet=How to Use Google Scholar for Legal Research|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190402075514/http://lawyertechreview.com/2011/how-to-use-google-scholar-for-legal-research/|arxivsáne=April 2, 2019|avtor=Dreiling|at=Geri|sáne=May 11, 2011|baspaxana=Lawyer Tech Review|qaralǵan sáne=June 7, 2011}}</ref>. == Reyting algoritmi == Kópshilik akademiyalıq maǵlıwmatlar bazaları hám izlew sistemaları paydalanıwshılarǵa nátiyjelerdi tártiplew ushın bir faktordı (mısalı, tiyislilik, citatalar sanı yamasa járiyalanǵan sánesi) tańlawǵa imkaniyat berse, Google Scholar nátiyjelerdi birlesken reyting algoritmi menen «izertlewshiler isleytuǵın usılda, hár bir maqalanıń tolıq tekstin, avtorın, maqala shıqqan basılımdı hám basqa ilimiy ádebiyatlarda bul maqalanıń qanshelli jiyi citatalanǵanın esapqa alıp» tártipleydi. Izertlewler Google Scholardıń ásirese citatalar sanına, sonday-aq hújjettiń atamasına kirgizilgen sózlerge úlken salmaq beretuǵının kórsetti<ref>{{Cite book|title=2009 Third International Conference on Research Challenges in Information Science|url=http://beel.org/files/papers/2009-Google_Scholar%27s_Ranking_Algorithm_-_The_Impact_of_Citation_Counts_--_preprint%20aseotest333.pdf}}</ref>. Avtor yamasa jıl boyınsha izlegende, birinshi izlew nátiyjeleri kóbinese kóp citatalanǵan maqalalar boladı, sebebi citatalar sanı júdá sheshiwshi bolıp esaplanadı, al gilt sóz boyınsha izlegende citatalar sanı, itimal, eń salmaqlı faktor bolıp tabıladı, biraq basqa faktorlar da qatnasadı<ref>{{Cite journal|date=2018-06-18|title=Received citations as a main SEO factor of Google Scholar results ranking|url=https://revista.profesionaldelainformacion.com/index.php/EPI/article/view/epi.2018.may.09|access-date=2020-12-28}}</ref>. == Sheklewler hám sın == Ayırım izlewshiler belgili bir jurnallardaǵı maqalalardıń citataların qaraǵanda, Google Scholardı jazılıwǵa tiykarlanǵan maǵlıwmatlar bazaları menen sapası hám paydalılıǵı jaǵınan salıstırmalı dep taptı<ref>{{Cite journal|date=September 2005|url=http://dlib.org/dlib/september05/bauer/09bauer.html}} {{Open access}}</ref>. Sholıwlar onıń «citatalanǵanlar» («cited by») ózgesheliginiń [[Scopus]] hám Web of Scienceqa qatań báseki tuwdıratuǵının moyınlaydı. Biomedicina tarawın úyrengen bir izertlew Google Scholardaǵı citata informaciyasınıń «geyde jetkiliksiz ekenligin hám siyrek jańalanıp turatuǵının» anıqladı<ref>{{Cite journal|url=http://eprints.rclis.org/7641/1/google.pdf}}</ref>. Google Scholardıń qamtıwı basqa ulıwma maǵlıwmatlar bazalarına salıstırǵanda pánge baylanıslı ózgeriwi múmkin. Google Scholar ilajı barınsha kóbirek jurnallardı, sonıń ishinde akademiyalıq qatańlıqqa iye bolmawı múmkin bolǵan jırtqısh jurnallardı da qamtıp alıwǵa umtıladı. Jırtqısh jurnallar boyınsha qánigeler bul túrdegi jurnallardıń «global ilimiy jazbanı psevdo-ilim menen bılǵaǵanın» hám «Google Scholardıń bul jurnallardı óz oraylıq indeksine itibarlılıq penen hám itimal kózabaǵa kirgizetuǵının» aytadı<ref>{{Web deregi|url=http://scholarlyoa.com/2014/11/04/google-scholar-is-filled-with-junk-science/|bet=Google Scholar is Filled with Junk Science|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141107175135/http://scholarlyoa.com/2014/11/04/google-scholar-is-filled-with-junk-science/|arxivsáne=2014-11-07|avtor=Beall|avtorsilteme=Jeffrey Beall|at=Jeffrey|sáne=November 2014|jumıs=Scholarly Open Access|qaralǵan sáne=2014-11-10}}</ref>. Google Scholar skanerlengen jurnallardıń yamasa kirgizilgen baspashılardıń dizimin járiyalamaydı, hám onıń jańalanıw jiyiligi belgisiz. Bibliometriyalıq dáliller Google Scholardıń ilim hám sociallıq ilimler tarawındaǵı qamtıwınıń basqa akademiyalıq maǵlıwmatlar bazaları menen básekige shıdamlı ekenin kórsetedi; 2017-jılǵa kelip, Scholardıń kórkem óner hám gumanitarlıq ilimlerdi qamtıwı empirikalıq túrde izertlenbegen hám usı tarawlardaǵı pánler ushın Scholardıń paydalılıǵı belgisiz bolıp qalmaqta<ref>{{Cite journal|title=An evidence-based review of academic web search engines, 2014–2016: Implications for librarians' practice and research agenda|url=https://ital.corejournals.org/index.php/ital/article/download/9718/pdf|access-date=2019-12-24}}</ref>. Ásirese basında ayırım baspashılar Scholarǵa óz jurnalların skanerlewge ruqsat bermedi. Elsevier jurnalları 2007-jıldıń ortasınan baslap kirgizildi, sol waqıtta Elsevier óziniń ScienceDirect mazmunınıń kópshilik bólegin Google Scholar hám Googledıń veb-izlewi ushın qoljetimli ete basladı<ref>{{Web deregi|url=http://radar.oreilly.com/archives/2007/07/science-directly-into-google.html|bet=Science Direct-ly into Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080421014001/http://radar.oreilly.com/archives/2007/07/science-directly-into-google.html|arxivsáne=21 April 2008|avtor=Brantley, Peter|sáne=3 July 2007|jumıs=O'Reilly Radar}}</ref>. Degen menen, 2014-jılǵı bir izertlew Google Scholardıń inglis tilinde jazılǵan vebtegi barlıq ilimiy hújjetlerdiń derlik 90% (shama menen 100 million) taba alatuǵının boljaydı. Keń kólemli uzaq múddetli izertlewler ilimiy maqalalardıń 40-60 procentiniń Google Scholar siltemeleri arqalı tolıq tekstte qoljetimli ekenin anıqladı. Google Scholar óziniń reyting algoritminde citatalar sanına úlken salmaq beredi, sonlıqtan da ol Matfey effektin kúsheytiwde sınǵa alınadı; kóp citatalanǵan maqalalar joqarǵı orınlarda payda bolǵanlıqtan, olar kóbirek citata aladı, al jańa maqalalar joqarǵı orınlarda derlik kórinbeydi hám sonlıqtan Google Scholar paydalanıwshılarınıń az itibarın tartadı hám nátiyjede az citata aladı. Google Scholar effekti - bul ayırım izertlewshilerdiń Google Scholardaǵı joqarǵı nátiyjelerde kóringen jumıslardı, olardıń citata keltirip atırǵan basılımǵa qosqan úlesine qaramastan, tańlap, citata keltiriw qubılısı, sebebi olar bul jumıslardıń isenimliligin avtomat túrde qabıl etedi hám redaktorlar, recenzentler hám oqıwshılar bul citatalardı kóriwdi kútedi dep esaplaydı. Google Scholar arXiv preprint serverindegi basılımlardı durıs anıqlawda mashqalalarǵa iye. Atamalardaǵı punktuaciyalıq belgiler nadurıs izlew nátiyjelerin beredi, hám avtorlar nadurıs maqalalarǵa tayınlanadı, bul bolsa qáte qosımsha izlew nátiyjelerine alıp keledi. Ayırım izlew nátiyjeleri hátte hesh qanday túsinikli sebepsiz beriledi. Google Scholar spamǵa hálsiz. Kaliforniya universiteti, Berkli hám Otto-fon-Gerike atındaǵı Magdeburg universitetiniń izertlewshileri Google Scholardaǵı citatalar sanın manipulyaciyalawǵa bolatuǵının hám SCIgen menen jaratılǵan pútkilley mánissiz maqalalardıń Google Scholarda indekslegenin kórsetti. Bul izertlewshiler Google Scholardan alınǵan citatalar sanın, ásirese h-indeks yamasa impakt-faktor sıyaqlı ónimdarlıq kórsetkishlerin esaplawda paydalanǵanda, abaylap paydalanıw kerek degen juwmaqqa keldi, bul ózi de maqala sapasınıń jaman boljawshısı bolıp tabıladı. Google Scholar 2012-jılı jeke Scholar betleriniń payda bolıwı menen h-indeksti esaplay basladı. Harzing's Publish or Perish sıyaqlı birneshe keyingi paketler de onıń maǵlıwmatların paydalanadı. Google Scholardı aldaw arqalı h-indeks esaplaǵıshların manipulyaciyalawdıń ámeliyligi 2010-jılı Djozef Fure universitetinen Siril Labbe tárepinen kórsetildi, ol bir-birine citata keltirgen úlken kólemdegi SCIgen-de islep shıǵarılǵan hújjetler toplamı arqalı «Ayk Antkareni» Albert Eynshteynnen aldınǵı orınǵa shıǵarıwǵa eristi (nátiyjede akademiyalıq silteme ferması). 2010-jılǵa kelip, Google Scholar Lexis sıyaqlı sud islerin saqlay almadı. Scopus hám Web of Science sıyaqlı basqa akademiyalıq jumıslar indekslerinen ayırmashılıǵı, Google Scholar maǵlıwmatlardı alıwdı avtomatlastırıw ushın paydalanılıwı múmkin bolǵan Qosımsha programmalastırıw interfeysin (API) saqlamaydı. Izlew nátiyjeleriniń mazmunın alıw ushın veb-skraperlerdi paydalanıw da CAPTCHA-lardı engiziw arqalı qattı sheklengen. Google Scholar barlıq iri akademiyalıq baspashılar tárepinen jeke akademiyalıq jumıstı bir mánisli anıqlaw hám oǵan silteme beriw ushın engizilgen de-fakto standart bolǵan cifrlı obekt identifikatorların (DOI) kórsetpeydi yamasa eksportlamaydı. 2024-jılı izertlewshiler Google Scholardı citata satıp alıw xızmetleri arqalı manipulyaciyalawǵa bolatuǵının anıqladı<ref>{{Citation |last=Ibrahim |first=Hazem |title=Google Scholar is manipulatable |date=2024 |arxiv=2402.04607 |last2=Liu |first2=Fengyuan |last3=Zaki |first3=Yasir |last4=Rahwan |first4=Talal}}</ref>. == Google Scholar ushın izlew sistemasın optimizaciyalaw == Google sıyaqlı dástúriy veb-izlew sistemaları ushın izlew sistemasın optimizaciyalaw (SEO) kóp jıllardan berli belgili. Birneshe jıldan berli SEO Google Scholar sıyaqlı akademiyalıq izlew sistemalarına da qollanılıp kelmekte. Akademiyalıq maqalalar ushın SEO sonday-aq «akademiyalıq izlew sistemasın optimizaciyalaw» (ASEO) dep ataladı hám «ilimiy ádebiyattı akademiyalıq izlew sistemalarınıń onı skanerlewin de, indekslewin de ańsatlastıratuǵın etip jaratıw, járiyalaw hám ózgertiw» dep anıqlanadı. ASEO birneshe shólkemler, sonıń ishinde Elsevier, OpenScience, Mendeley hám SAGE Publishing tárepinen óz maqalalarınıń Google Scholardaǵı reytinglerin optimallastırıw ushın qabıl etilgen. ASEO jurnallarǵa óz metrikaların jasalma túrde asırıwǵa imkaniyat bergeni hám akademiyalıq izlew sistemalarına spam kirgizgeni ushın sınǵa alınǵan<ref name=":1">{{Cite journal|url=https://www.docear.org/papers/Academic%20Search%20Engine%20Optimization%20(ASEO)%20--%20preprint.pdf|title=Academic Search Engine Optimization (ASEO)|access-date=2019-12-24}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.elsevier.com/connect/get-found-optimize-your-research-articles-for-search-engines|bet=Get found – optimize your research articles for search engines|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191023162828/https://www.elsevier.com/connect/get-found-optimize-your-research-articles-for-search-engines|arxivsáne=2019-10-23|qaralǵan sáne=2017-01-29}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://openscience.com/optimize-academic-articles-search-engines/|bet=Why and how should you optimize academic articles for search engines?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190330150008/https://openscience.com/optimize-academic-articles-search-engines/|arxivsáne=2019-03-30|sáne=9 April 2014|qaralǵan sáne=2017-01-29}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://blog.mendeley.com/2010/11/29/market-and-publish-or-perish/|bet=Academic SEO – Market (And Publish) or Perish|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191023162827/https://blog.mendeley.com/2010/11/29/market-and-publish-or-perish/|arxivsáne=2019-10-23|sáne=2010-11-29|qaralǵan sáne=2017-01-29}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://us.sagepub.com/en-us/nam/help-readers-find-your-article|bet=Help Readers Find Your Article|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190927033537/https://us.sagepub.com/en-us/nam/help-readers-find-your-article|arxivsáne=2019-09-27|sáne=2015-05-19|qaralǵan sáne=2017-01-29}}</ref>. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] 17u54tgbab2atec42i5u0gl5pphlxda 121720 121719 2025-06-21T16:21:39Z Bekan88 11311 121720 wikitext text/x-wiki '''Google Scholar''' — bul hár túrli baspa formatları hám pánleri boyınsha ilimiy ádebiyatlardıń tolıq tekstin yamasa metamaǵlıwmatların indeksleytuǵın, erkin kiriw múmkin bolǵan veb-izlew sisteması. 2004-jıl noyabrde beta-versiyada shıǵarılǵan Google Scholar indeksine [[Recenziya|recenziyalanǵan]] onlayn ilimiy jurnallar hám kitaplar, konferenciya materialları, tezisler hám dissertaciyalar, preprintler, annotaciyalar, texnikalıq esabatlar hám basqa ilimiy ádebiyatlar, sonıń ishinde sud sheshimleri hám patentler kiredi<ref name="Google Scholar Content Coverage">{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/intl/us/scholar/help.html#coverage|bet=Search Tips: Content Coverage|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160923214505/https://scholar.google.com/intl/us/scholar/help.html#coverage|arxivsáne=23 September 2016|jumıs=Google Scholar|qaralǵan sáne=27 April 2016}}</ref>. Google Scholar izlew nátiyjelerine kirgiziw ushın fayllardı anıqlawda veb-kraulerdi yamasa veb-robottı paydalanadı<ref>{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/intl/en/scholar/inclusion.html#crawl|bet=Google Scholar Help|jumıs=scholar.google.com|qaralǵan sáne=2021-09-01}}</ref>. Kontenttiń Google Scholarda indeksleniwi ushın, ol belgili bir talaplarǵa juwap beriwi kerek<ref>{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/intl/en/scholar/inclusion.html#indexing|bet=Google Scholar Help|jumıs=scholar.google.com|qaralǵan sáne=2021-09-01}}</ref>. PLOS One jurnalında járiyalanǵan aldınǵı statistikalıq bahada «mark and recapture» (belgilew hám qayta uslaw) usılın paydalanıp, inglis tilinde járiyalanǵan barlıq maqalalardıń shama menen 79-90% qamtıp alınǵanı, al ulıwma sanınıń 100 million ekenligi boljanǵan. Bul baha sonday-aq, qansha onlayn hújjettiń qoljetimli ekenligin anıqlaǵan. Google Scholar jurnallardı tekserip shıqpaǵanı hám óz indeksine jırtqısh jurnallardı kirgizgeni ushın sınǵa alınǵan<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/10/30/science/predatory-journals-academics.html|title=Many Academics Are Eager to Publish in Worthless Journals|date=30 October 2017|work=The New York Times}}</ref>. [[Google Books]] hám Google Scholar ushın kollekciyaların skanerlegen Michigan universitetiniń kitapxanası hám basqa kitapxanalar skanerlengen nusqalardı saqlap qaldı hám olardı HathiTrust cifrlı kitapxanasın jaratıw ushın paydalandı<ref name="umlibrary">{{Web deregi|url=https://apps.lib.umich.edu/files/services/mdp/faq.pdf|bet=UM Library/Google Digitization Partnership FAQ, August 2005|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200922011914/https://apps.lib.umich.edu/files/services/mdp/faq.pdf|arxivsáne=2020-09-22|sáne=August 2005|baspaxana=University of Michigan Library|qaralǵan sáne=2021-04-30|citata=[T]he University of Michigan's work with Google encompasses several activities and Google products (e.g., Google Scholar).}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.edsurge.com/news/2017-08-10-what-happened-to-google-s-effort-to-scan-millions-of-university-library-books|bet=What Happened to Google's Effort to Scan Millions of University Library Books?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170810204507/https://www.edsurge.com/news/2017-08-10-what-happened-to-google-s-effort-to-scan-millions-of-university-library-books|arxivsáne=2017-08-10|avtor=Jennifer Howard|sáne=10 August 2017|baspaxana=EdSurge|qaralǵan sáne=2021-04-30}}</ref>. == Tariyxı == Google Scholar,<ref>{{Cite journal|title=Science in the web age: Start your engines}}</ref> sol waqıtta Googledıń tiykarǵı veb-indeksin qurıw ústinde islep atırǵan Aleks Verstak hám Anurag Acharya arasındaǵı sáwbetten kelip shıqqan<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/librariancenter/articles/0612_01.html|bet=An interview with Anurag Acharya, Google Scholar lead engineer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100301092347/http://www.google.com/librariancenter/articles/0612_01.html|arxivsáne=2010-03-01|avtor=Hughes, Tracey|sáne=December 2006|jumıs=Google Librarian Central|qaralǵan sáne=2016-11-14}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.indolink.com/SciTech/fr010305-075445.php|bet=Anurag Acharya Helped Google's Scholarly Leap|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110608194910/http://www.indolink.com/SciTech/fr010305-075445.php|arxivsáne=2011-06-08|avtor=Assisi, Francis C.|sáne=3 January 2005|baspaxana=INDOlink|qaralǵan sáne=2007-04-19}}</ref>. Olardıń maqseti ilimiy bilimlerge ańsat hám anıǵıraq kiriw imkaniyatın beriw arqalı «dúnyadaǵı máselelerdi sheshiwshilerdi 10% nátiyjelirek etiw» edi. Bul maqset Google Scholardıń «Gigantlardıń iynine súyeniń» degen reklamalıq uranında sáwlelengen, bul ideya Bernard Shartrskiyge tiyisli bolıp, Isaak Nyuton tárepinen keltirilgen hám ásirler dawamında óz tarawlarına úles qosqan, jańa intellektual jetiskenliklerge tiykar salǵan alımlarǵa húrmet belgisi bolıp tabıladı<ref>{{Cite journal|title=Where Google Scholar stands on art: an evaluation of content coverage in online databases}}</ref>. Google Scholardaǵı tekstlerdiń derekleriniń biri - bul Michigan universitetiniń baspa kollekciyası. Alımlar waqıt ótiwi menen bir qatar ózgesheliklerge iye boldı. 2006-jılı RefWorks, RefMan, EndNote hám BibTeX sıyaqlı bibliografiya menedjerlerin qollap-quwatlaytuǵın citata importlaw ózgesheligi engizildi. 2007-jılı Acharya Google Scholardıń óz baspashıları menen kelisim boyınsha jurnal maqalaların cifrlastırıw hám jaylastırıw baǵdarlamasın baslaǵanın járiyaladı, bul [[Google Books|Google Bookstan]] bólek háreket edi, onıń eski jurnallardı skanerlewi belgili bir sandaǵı belgili bir maqalalardı anıqlaw ushın talap etiletuǵın metamaǵlıwmatlardı óz ishine almaǵan<ref>{{Web deregi|url=http://newsbreaks.infotoday.com/nbReader.asp?ArticleId=37309|bet=Changes at Google Scholar: A Conversation With Anurag Acharya|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110326003109/http://newsbreaks.infotoday.com/nbReader.asp?ArticleId=37309|arxivsáne=March 26, 2011|avtor=Quint, Barbara|sáne=August 27, 2007|baspaxana=[[Information Today]]|qaralǵan sáne=February 22, 2008}}</ref>. 2011-jılı [[Google]] óz izlew betlerindegi qurallar panelinen Scholardı alıp tasladı, bul onıń bar ekenligin aldınnan bilmegen paydalanıwshılar ushın oǵan kiriwdi qıyınlastırdı hám tabıw múmkinshiligin bermedi. Usı dáwirde CiteSeer,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2012/04/20-services-google-thinks-are-more-important-than-google-scholar/255420/|bet=20 Services Google Thinks Are More Important Than Google Scholar|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201031203410/https://www.theatlantic.com/technology/archive/2012/04/20-services-google-thinks-are-more-important-than-google-scholar/255420/|arxivsáne=31 October 2020|avtor=Madrigal, Alexis C.|sáne=3 April 2012|baspaxana=Atlantic|qaralǵan sáne=7 March 2017}}</ref> Scirus hám Microsoft Windows Live Academic search sıyaqlı uqsas ózgesheliklerge iye saytlar islep shıǵıldı. Olardıń ayırımları házir joq; 2016-jılı Microsoft jańa básekilesi Microsoft Academicti iske qostı<ref>{{Cite journal|date=January 1, 2021|title=Google Scholar, Microsoft Academic, Scopus, Dimensions, Web of Science, and OpenCitations' COCI: a multidisciplinary comparison of coverage via citations|url=https://doi.org/10.1007/s11192-020-03690-4}}</ref>. 2012-jılı áhmiyetli jaqsılanıw engizildi, jeke alımlar ushın jeke «Scholar Citations profillerin» jaratıw imkaniyatı payda boldı. 2013-jıl noyabrde engizilgen ózgeshelik sistemaǵa kirgen paydalanıwshılarǵa izlew nátiyjelerin «Google Scholar kitapxanasına», yaǵnıy paydalanıwshı óz betinshe izley alatuǵın hám tegler boyınsha shólkemlestire alatuǵın jeke kollekciyaǵa saqlawǵa imkaniyat beredi. «Metrikalar» túymesi arqalı ol qızıqtırǵan tarawdaǵı eń jaqsı jurnallardı kórsetedi, hám usı jurnallardıń tásirin payda etetuǵın maqalalarǵa da kiriwge boladı. Metrika ózgesheligi endi pútkil ilim tarawlarınıń hám ilimiy jurnallardıń tásirin kóriwdi qollap-quwatlaydı<ref>{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/citations?user=OCYy1o4AAAAJ|bet=International Journal of Internet Science – Google Scholar Citations|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160513012025/http://scholar.google.com/citations?user=OCYy1o4AAAAJ|arxivsáne=2016-05-13|qaralǵan sáne=2014-08-22}}</ref>. Google sonday-aq, Albert Eynshteyn<ref>{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/citations?user=qc6CJjYAAAAJ&hl=en&oi=ao|bet=Albert Einstein|jumıs=scholar.google.com}}</ref> hám Richard Feynman sıyaqlı qaytıs bolǵan ayırım alımlar ushın da profillerdi kirgizdi<ref>{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/citations?user=B7vSqZsAAAAJ&hl=en&oi=ao|bet=Richard Feynman|jumıs=scholar.google.com}}</ref>. Birneshe jıl dawamında Isaak Nyutonnıń<ref>{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/citations?user=6tmn5WoAAAAJ&hl=en|bet=Isaac Newton|jumıs=scholar.google.com}}</ref> profili onıń «MIT professorı» ekenin hám «mit.edu-da tastıyıqlanǵan elektron pochtası» bar ekenin kórsetken<ref>{{Web deregi|url=https://academia.stackexchange.com/questions/61689/an-academic-who-died-over-70-years-ago-still-has-google-scholar-profile-with-ver|bet=An academic who died over 70 years ago still has Google Scholar profile with verified email. How can this be?|jumıs=Academia Stack Exchange}}</ref>. == Ózgeshelikleri hám specifikaciyaları == Google Scholar paydalanıwshılarǵa maqalalardıń cifrlı yamasa fizikalıq nusqaların, meyli onlayn yamasa kitapxanalarda bolsın, izlewge imkaniyat beredi<ref>{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/intl/en/scholar/librarylinks.html|bet=Google Scholar Library Links<!-- Bot generated title -->|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120513185151/http://scholar.google.com/intl/en/scholar/librarylinks.html|arxivsáne=2012-05-13|qaralǵan sáne=2016-05-27}}</ref>. Ol «tolıq tekstli jurnal maqalaların, texnikalıq esabatlardı, preprintlerdi, tezislerdi, kitaplardı hám 'ilimiy' dep esaplanǵan ayırım veb-betlerdi qosa alǵanda, basqa hújjetlerdi» indeksleydi. Google Scholardıń kópshilik izlew nátiyjeleri kommerciyalıq jurnal maqalalarına silteme bergenlikten, kópshilik adamlar tek maqalanıń annotaciyası hám citata maǵlıwmatlarına ǵana kire aladı hám pútkil maqalaǵa kiriw ushın haqı tólewi kerek boladı<ref name="pmc1324783">{{Cite journal}}</ref>. Izlengen gilt sózler ushın eń tiyisli nátiyjeler birinshi bolıp dizimde kórsetiledi, bul avtordıń reytingine, oǵan silteme jasalǵan dereklerdiń sanına hám olardıń basqa ilimiy ádebiyatlarǵa tiyisliligine, sonday-aq jurnal shıǵatuǵın basılımnıń reytingine baylanıslı boladı<ref name="gsabout">{{Web deregi|url=https://scholar.google.com/scholar/about.html|bet=About Google Scholar|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130226210812/http://scholar.google.com/scholar/about.html|arxivsáne=2013-02-26|qaralǵan sáne=2010-07-29}}</ref>. === Toparlar hám ádebiyatlarǵa kiriw === «Toparı» («group of») ózgesheligin paydalanıp, ol jurnal maqalalarına qoljetimli siltemelerdi kórsetedi. 2005-jılǵı versiyada bul ózgeshelik maqalanıń jazılıw arqalı kiriletuǵın versiyalarına da, maqalanıń biypul tolıq tekstli versiyalarına da silteme berdi; 2006-jıldıń kópshilik bóleginde ol tek baspashılardıń versiyalarına ǵana silteme berdi. 2006-jıl dekabr ayınan baslap, ol basıp shıǵarılǵan versiyalarǵa da, iri ashıq kiriw repozitoriylerine de, sonıń ishinde jeke fakultet veb-betlerinde hám uqsaslıq arqalı anıqlanǵan basqa strukturalanbaǵan dereklerde jaylastırılǵanlardıń barlıǵına silteme berip kelmekte. Ekinshi tárepten, Google Scholar tólemli hám ashıq kiriw resursları arasında anıq filtrlewge ruqsat bermeydi, bul ózgeshelik Unpaywall hám onıń maǵlıwmatların engizetuǵın Web of Science, [[Scopus]] hám Unpaywall Journals sıyaqlı qurallar tárepinen usınıladı, olar kitapxanalar tárepinen óz kollekciyalarınıń haqıyqıy qárejetleri hám bahasın esaplaw ushın paydalanıladı<ref>{{Web deregi|url=https://library.buffalo.edu/news/2020/04/07/suny-negotiates-new-modified-agreement-with-elsevier/|bet=SUNY Negotiates New, Modified Agreement with Elsevier - Libraries News Center University at Buffalo Libraries|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201206111125/https://library.buffalo.edu/news/2020/04/07/suny-negotiates-new-modified-agreement-with-elsevier/|arxivsáne=2020-12-06|avtor=Denise Wolfe|sáne=2020-04-07|jumıs=library.buffalo.edu|baspaxana=[[University at Buffalo]]|qaralǵan sáne=2020-04-18}}</ref>. === Citata analizi hám quralları === «Citatalanǵanlar» («cited by») ózgesheligi arqalı Google Scholar kórilip atırǵan maqalaǵa citata keltirgen maqalalardıń annotaciyalarına kiriw imkaniyatın beredi<ref name="gshelp">{{Web deregi|url=https://scholar.google.co.uk/intl/en/scholar/help.html|bet=Google Scholar Help|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180810105246/https://scholar.google.co.uk/intl/en/scholar/help.html|arxivsáne=2018-08-10|qaralǵan sáne=2017-12-15}}</ref>. Tap usı ózgeshelik burın tek CiteSeer, [[Scopus]] hám Web of Science-te ǵana tabılatuǵın citata indekslewin támiyinleydi. Google Scholar sonday-aq, citatalardıń hár túrli formatlarda kóshirip alınıwı yamasa Zotero sıyaqlı paydalanıwshı tańlaǵan silteme menedjerlerine importlanıwı ushın siltemeler usınadı. «Scholar Citations profilleri» - bul avtorlardıń ózleri tárepinen redakciyalanatuǵın hámmege ashıq avtor profilleri. Ádette akademiyalıq shólkemge baylanıslı haqıyqıy adresi bar Google akkauntı arqalı sistemaǵa kirip, jeke adamlar endi óz qızıǵıwshılıq tarawların hám citataların kórsetetuǵın óz betin jarata aladı. Google Scholar jeke adamnıń ulıwma citata sanın, h-indeksin hám i10-indeksin avtomat túrde esaplaydı hám kórsetedi. Googledıń aytıwınsha, 2014-jıl avgust ayına kelip, «Scholar izlew nátiyjeleri betleriniń tórtten úshi... avtorlardıń hámmege ashıq profillerine siltemelerdi kórsetedi». === Baylanıslı maqalalar === «Baylanıslı maqalalar» ózgesheligi arqalı Google Scholar jaqın baylanıslı maqalalardıń dizimin usınadı, olar birinshi gezekte bul maqalalardıń baslanǵısh nátiyjege qanshelli uqsas ekenligine qarap, sonday-aq hár bir maqalanıń áhmiyetliligin esapqa alıp tártiplenedi<ref>{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.com/2006/08/exploring-scholarly-neighborhood.html|bet=Exploring the scholarly neighborhood|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210212072041/https://googleblog.blogspot.com/2006/08/exploring-scholarly-neighborhood.html|arxivsáne=2021-02-12|til=en|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=2021-02-16}}</ref>. === AQSH huqıq isleriniń maǵlıwmatlar bazası === Google Scholardıń AQSH isleri boyınsha huqıqıy maǵlıwmatlar bazası keń kólemli. Paydalanıwshılar 1950-jıldan berli AQSH shtat apellyaciyalıq hám joqarǵı sudlarınıń, 1923-jıldan berli AQSH federal okruglik, apellyaciyalıq, salıq hám bankrotlıq sudlarınıń hám 1791-jıldan berli AQSH Joqarǵı Sudınıń járiyalanǵan pikirlerin izley hám oqıy aladı. Google Scholar istiń ishine basılatuǵın citata siltemelerin ornalastıradı hám «Qalay citatalandı» («How Cited») qosımsha beti yuristlerge burınǵı sud islerin hám sud sheshimine keyingi citatalardı izertlewge imkaniyat beredi<ref name="gsLegalResearch">{{Web deregi|url=http://lawyertechreview.com/2011/how-to-use-google-scholar-for-legal-research/|bet=How to Use Google Scholar for Legal Research|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190402075514/http://lawyertechreview.com/2011/how-to-use-google-scholar-for-legal-research/|arxivsáne=April 2, 2019|avtor=Dreiling|at=Geri|sáne=May 11, 2011|baspaxana=Lawyer Tech Review|qaralǵan sáne=June 7, 2011}}</ref>. == Reyting algoritmi == Kópshilik akademiyalıq maǵlıwmatlar bazaları hám izlew sistemaları paydalanıwshılarǵa nátiyjelerdi tártiplew ushın bir faktordı (mısalı, tiyislilik, citatalar sanı yamasa járiyalanǵan sánesi) tańlawǵa imkaniyat berse, Google Scholar nátiyjelerdi birlesken reyting algoritmi menen «izertlewshiler isleytuǵın usılda, hár bir maqalanıń tolıq tekstin, avtorın, maqala shıqqan basılımdı hám basqa ilimiy ádebiyatlarda bul maqalanıń qanshelli jiyi citatalanǵanın esapqa alıp» tártipleydi. Izertlewler Google Scholardıń ásirese citatalar sanına, sonday-aq hújjettiń atamasına kirgizilgen sózlerge úlken salmaq beretuǵının kórsetti<ref>{{Cite book|title=2009 Third International Conference on Research Challenges in Information Science|url=http://beel.org/files/papers/2009-Google_Scholar%27s_Ranking_Algorithm_-_The_Impact_of_Citation_Counts_--_preprint%20aseotest333.pdf}}</ref>. Avtor yamasa jıl boyınsha izlegende, birinshi izlew nátiyjeleri kóbinese kóp citatalanǵan maqalalar boladı, sebebi citatalar sanı júdá sheshiwshi bolıp esaplanadı, al gilt sóz boyınsha izlegende citatalar sanı, itimal, eń salmaqlı faktor bolıp tabıladı, biraq basqa faktorlar da qatnasadı<ref>{{Cite journal|date=2018-06-18|title=Received citations as a main SEO factor of Google Scholar results ranking|url=https://revista.profesionaldelainformacion.com/index.php/EPI/article/view/epi.2018.may.09|access-date=2020-12-28}}</ref>. == Sheklewler hám sın == Ayırım izlewshiler belgili bir jurnallardaǵı maqalalardıń citataların qaraǵanda, Google Scholardı jazılıwǵa tiykarlanǵan maǵlıwmatlar bazaları menen sapası hám paydalılıǵı jaǵınan salıstırmalı dep taptı<ref>{{Cite journal|date=September 2005|url=http://dlib.org/dlib/september05/bauer/09bauer.html}} {{Open access}}</ref>. Sholıwlar onıń «citatalanǵanlar» («cited by») ózgesheliginiń [[Scopus]] hám Web of Scienceqa qatań báseki tuwdıratuǵının moyınlaydı. Biomedicina tarawın úyrengen bir izertlew Google Scholardaǵı citata informaciyasınıń «geyde jetkiliksiz ekenligin hám siyrek jańalanıp turatuǵının» anıqladı<ref>{{Cite journal|url=http://eprints.rclis.org/7641/1/google.pdf}}</ref>. Google Scholardıń qamtıwı basqa ulıwma maǵlıwmatlar bazalarına salıstırǵanda pánge baylanıslı ózgeriwi múmkin. Google Scholar ilajı barınsha kóbirek jurnallardı, sonıń ishinde akademiyalıq qatańlıqqa iye bolmawı múmkin bolǵan jırtqısh jurnallardı da qamtıp alıwǵa umtıladı. Jırtqısh jurnallar boyınsha qánigeler bul túrdegi jurnallardıń «global ilimiy jazbanı psevdo-ilim menen bılǵaǵanın» hám «Google Scholardıń bul jurnallardı óz oraylıq indeksine itibarlılıq penen hám itimal kózabaǵa kirgizetuǵının» aytadı<ref>{{Web deregi|url=http://scholarlyoa.com/2014/11/04/google-scholar-is-filled-with-junk-science/|bet=Google Scholar is Filled with Junk Science|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141107175135/http://scholarlyoa.com/2014/11/04/google-scholar-is-filled-with-junk-science/|arxivsáne=2014-11-07|avtor=Beall|avtorsilteme=Jeffrey Beall|at=Jeffrey|sáne=November 2014|jumıs=Scholarly Open Access|qaralǵan sáne=2014-11-10}}</ref>. Google Scholar skanerlengen jurnallardıń yamasa kirgizilgen baspashılardıń dizimin járiyalamaydı, hám onıń jańalanıw jiyiligi belgisiz. Bibliometriyalıq dáliller Google Scholardıń ilim hám sociallıq ilimler tarawındaǵı qamtıwınıń basqa akademiyalıq maǵlıwmatlar bazaları menen básekige shıdamlı ekenin kórsetedi; 2017-jılǵa kelip, Scholardıń kórkem óner hám gumanitarlıq ilimlerdi qamtıwı empirikalıq túrde izertlenbegen hám usı tarawlardaǵı pánler ushın Scholardıń paydalılıǵı belgisiz bolıp qalmaqta<ref>{{Cite journal|title=An evidence-based review of academic web search engines, 2014–2016: Implications for librarians' practice and research agenda|url=https://ital.corejournals.org/index.php/ital/article/download/9718/pdf|access-date=2019-12-24}}</ref>. Ásirese basında ayırım baspashılar Scholarǵa óz jurnalların skanerlewge ruqsat bermedi. Elsevier jurnalları 2007-jıldıń ortasınan baslap kirgizildi, sol waqıtta Elsevier óziniń ScienceDirect mazmunınıń kópshilik bólegin Google Scholar hám Googledıń veb-izlewi ushın qoljetimli ete basladı<ref>{{Web deregi|url=http://radar.oreilly.com/archives/2007/07/science-directly-into-google.html|bet=Science Direct-ly into Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080421014001/http://radar.oreilly.com/archives/2007/07/science-directly-into-google.html|arxivsáne=21 April 2008|avtor=Brantley, Peter|sáne=3 July 2007|jumıs=O'Reilly Radar}}</ref>. Degen menen, 2014-jılǵı bir izertlew Google Scholardıń inglis tilinde jazılǵan vebtegi barlıq ilimiy hújjetlerdiń derlik 90% (shama menen 100 million) taba alatuǵının boljaydı. Keń kólemli uzaq múddetli izertlewler ilimiy maqalalardıń 40-60 procentiniń Google Scholar siltemeleri arqalı tolıq tekstte qoljetimli ekenin anıqladı. Google Scholar óziniń reyting algoritminde citatalar sanına úlken salmaq beredi, sonlıqtan da ol Matfey effektin kúsheytiwde sınǵa alınadı; kóp citatalanǵan maqalalar joqarǵı orınlarda payda bolǵanlıqtan, olar kóbirek citata aladı, al jańa maqalalar joqarǵı orınlarda derlik kórinbeydi hám sonlıqtan Google Scholar paydalanıwshılarınıń az itibarın tartadı hám nátiyjede az citata aladı. Google Scholar effekti - bul ayırım izertlewshilerdiń Google Scholardaǵı joqarǵı nátiyjelerde kóringen jumıslardı, olardıń citata keltirip atırǵan basılımǵa qosqan úlesine qaramastan, tańlap, citata keltiriw qubılısı, sebebi olar bul jumıslardıń isenimliligin avtomat túrde qabıl etedi hám redaktorlar, recenzentler hám oqıwshılar bul citatalardı kóriwdi kútedi dep esaplaydı. Google Scholar arXiv preprint serverindegi basılımlardı durıs anıqlawda mashqalalarǵa iye. Atamalardaǵı punktuaciyalıq belgiler nadurıs izlew nátiyjelerin beredi, hám avtorlar nadurıs maqalalarǵa tayınlanadı, bul bolsa qáte qosımsha izlew nátiyjelerine alıp keledi. Ayırım izlew nátiyjeleri hátte hesh qanday túsinikli sebepsiz beriledi. Google Scholar spamǵa hálsiz. Kaliforniya universiteti, Berkli hám Otto-fon-Gerike atındaǵı Magdeburg universitetiniń izertlewshileri Google Scholardaǵı citatalar sanın manipulyaciyalawǵa bolatuǵının hám SCIgen menen jaratılǵan pútkilley mánissiz maqalalardıń Google Scholarda indekslegenin kórsetti. Bul izertlewshiler Google Scholardan alınǵan citatalar sanın, ásirese h-indeks yamasa impakt-faktor sıyaqlı ónimdarlıq kórsetkishlerin esaplawda paydalanǵanda, abaylap paydalanıw kerek degen juwmaqqa keldi, bul ózi de maqala sapasınıń jaman boljawshısı bolıp tabıladı. Google Scholar 2012-jılı jeke Scholar betleriniń payda bolıwı menen h-indeksti esaplay basladı. Harzing's Publish or Perish sıyaqlı birneshe keyingi paketler de onıń maǵlıwmatların paydalanadı. Google Scholardı aldaw arqalı h-indeks esaplaǵıshların manipulyaciyalawdıń ámeliyligi 2010-jılı Djozef Fure universitetinen Siril Labbe tárepinen kórsetildi, ol bir-birine citata keltirgen úlken kólemdegi SCIgen-de islep shıǵarılǵan hújjetler toplamı arqalı «Ayk Antkareni» Albert Eynshteynnen aldınǵı orınǵa shıǵarıwǵa eristi (nátiyjede akademiyalıq silteme ferması). 2010-jılǵa kelip, Google Scholar Lexis sıyaqlı sud islerin saqlay almadı. Scopus hám Web of Science sıyaqlı basqa akademiyalıq jumıslar indekslerinen ayırmashılıǵı, Google Scholar maǵlıwmatlardı alıwdı avtomatlastırıw ushın paydalanılıwı múmkin bolǵan Qosımsha programmalastırıw interfeysin (API) saqlamaydı. Izlew nátiyjeleriniń mazmunın alıw ushın veb-skraperlerdi paydalanıw da CAPTCHA-lardı engiziw arqalı qattı sheklengen. Google Scholar barlıq iri akademiyalıq baspashılar tárepinen jeke akademiyalıq jumıstı bir mánisli anıqlaw hám oǵan silteme beriw ushın engizilgen de-fakto standart bolǵan cifrlı obekt identifikatorların (DOI) kórsetpeydi yamasa eksportlamaydı. 2024-jılı izertlewshiler Google Scholardı citata satıp alıw xızmetleri arqalı manipulyaciyalawǵa bolatuǵının anıqladı<ref>{{Citation |last=Ibrahim |first=Hazem |title=Google Scholar is manipulatable |date=2024 |arxiv=2402.04607 |last2=Liu |first2=Fengyuan |last3=Zaki |first3=Yasir |last4=Rahwan |first4=Talal}}</ref>. == Google Scholar ushın izlew sistemasın optimizaciyalaw == Google sıyaqlı dástúriy veb-izlew sistemaları ushın izlew sistemasın optimizaciyalaw (SEO) kóp jıllardan berli belgili. Birneshe jıldan berli SEO Google Scholar sıyaqlı akademiyalıq izlew sistemalarına da qollanılıp kelmekte. Akademiyalıq maqalalar ushın SEO sonday-aq «akademiyalıq izlew sistemasın optimizaciyalaw» (ASEO) dep ataladı hám «ilimiy ádebiyattı akademiyalıq izlew sistemalarınıń onı skanerlewin de, indekslewin de ańsatlastıratuǵın etip jaratıw, járiyalaw hám ózgertiw» dep anıqlanadı. ASEO birneshe shólkemler, sonıń ishinde Elsevier, OpenScience, Mendeley hám SAGE Publishing tárepinen óz maqalalarınıń Google Scholardaǵı reytinglerin optimallastırıw ushın qabıl etilgen. ASEO jurnallarǵa óz metrikaların jasalma túrde asırıwǵa imkaniyat bergeni hám akademiyalıq izlew sistemalarına spam kirgizgeni ushın sınǵa alınǵan<ref name=":1">{{Cite journal|url=https://www.docear.org/papers/Academic%20Search%20Engine%20Optimization%20(ASEO)%20--%20preprint.pdf|title=Academic Search Engine Optimization (ASEO)|access-date=2019-12-24}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.elsevier.com/connect/get-found-optimize-your-research-articles-for-search-engines|bet=Get found – optimize your research articles for search engines|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191023162828/https://www.elsevier.com/connect/get-found-optimize-your-research-articles-for-search-engines|arxivsáne=2019-10-23|qaralǵan sáne=2017-01-29}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://openscience.com/optimize-academic-articles-search-engines/|bet=Why and how should you optimize academic articles for search engines?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190330150008/https://openscience.com/optimize-academic-articles-search-engines/|arxivsáne=2019-03-30|sáne=9 April 2014|qaralǵan sáne=2017-01-29}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://blog.mendeley.com/2010/11/29/market-and-publish-or-perish/|bet=Academic SEO – Market (And Publish) or Perish|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191023162827/https://blog.mendeley.com/2010/11/29/market-and-publish-or-perish/|arxivsáne=2019-10-23|sáne=2010-11-29|qaralǵan sáne=2017-01-29}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://us.sagepub.com/en-us/nam/help-readers-find-your-article|bet=Help Readers Find Your Article|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190927033537/https://us.sagepub.com/en-us/nam/help-readers-find-your-article|arxivsáne=2019-09-27|sáne=2015-05-19|qaralǵan sáne=2017-01-29}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ sywyhxazwq7r2gk1ztmtboq4l0l0b8r 0 25364 121721 2025-06-21T16:22:07Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1295379957|Google Search]]» betinen awdarılıp jaratıldı 121721 wikitext text/x-wiki '''Google Search''' (sonday-aq ápiwayı túrde '''Google''' yaki '''Google.com''' retinde de belgili) — bul [[Google]] tárepinen basqarılatuǵın izlew sisteması. Ol paydalanıwshılarǵa gilt sózlerdi yaki sóz dizbeklerin kirgiziw arqalı [[World Wide Web|internetten]] informaciya izlewge múmkinshilik beredi. Google Search [[Veb-sayt|veb-saytlardı]] izlew sorawınıń sáykesligine qarap analizlew hám dárejelew ushın [[Algoritm|algoritmlerden]] paydalanadı. Ol dúnya júzi boyınsha eń keń tarqalǵan izlew sisteması bolıp esaplanadı. Google izlew dúnyadaǵı eń kóp kiriletuǵın veb-sayt. 2025-jılǵa kelip, Google izlew dúnya júzilik izlew sistemaları bazarınıń 90% úlesine iye<ref>{{Web deregi|url=https://gs.statcounter.com/search-engine-market-share|bet=Search Engine Market Share Worldwide|til=en|jumıs=StatCounter Global Stats|qaralǵan sáne=2025-04-08}}</ref>. Similarweb usınǵan maǵlıwmatlarǵa sáykes, Googledıń aylıq dúnya júzilik trafiginiń shama menen 24.84% [[Amerika Qurama Shtatları|AQSHtan]], 5.51% [[Hindstan|Hindstannan]], 4.7% [[Braziliya|Braziliyadan]], 3.78% [[Ullı Britaniya|Ullı Britaniyadan]] hám 5.28% [[Yaponiya|Yaponiyadan]] keledi<ref>{{Web deregi|url=https://www.similarweb.com/website/google.com/#geography|bet=google.com|jumıs=similarweb.com}}</ref>. Google qaytaratuǵın izlew nátiyjeleriniń tártibinıń bir bólimi «PageRank» dep atalatuǵın basımlıq dárejesi sistemasına tiykarlanǵan. Google izlew sonday-aq belgilerden paydalanıp, belgili bir izlew háreketin kirgiziw, shıǵarıp taslaw, anıqlaw yaki talap etiw ushın kóplegen sáykes izlew variantların usınadı hám ushıwlar statusı hám posılkalardı baqlaw, hawa rayı boljawları, valyuta, ólshem birlikleri hám waqıt ózgertiwleri, sóz mánileri hám taǵı basqa da arnawlı interaktiv tájiriybelerdi usınadı. Google izlewdiń tiykarǵı maqseti - súwretler yaki maǵlıwmatlar bazasında saqlanǵan maǵlıwmatlardan ayırmashılıǵı, veb-serverler tárepinen usınılǵan ashıq qoljetimli hújjetlerden tekst izlew bolıp tabıladı. Ol dáslep 1996-jılı Larri Peydj, Sergey Brin hám Skott Xassan tárepinen islep shıǵılǵan<ref name="vanityfair">{{Web deregi|url=https://www.vanityfair.com/news/2018/07/valley-of-genius-excerpt-google|bet=Brin, Page, and Mayer on the Accidental Birth of the Company that Changed Everything|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190704184309/https://www.vanityfair.com/news/2018/07/valley-of-genius-excerpt-google|arxivsáne=July 4, 2019|avtor=Fisher|at=Adam|sáne=July 10, 2018|jumıs=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|qaralǵan sáne=August 23, 2019}}</ref><ref>{{Jurnal deregi |last=McHugh |first=Josh |date=January 1, 2003 |title=Google vs. Evil |url=https://www.wired.com/2003/01/google-10/ |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |access-date=August 24, 2019}}</ref>. Izlew sisteması sonday-aq Syuzan Voycickiydiń Menlo-Parktegi úyiniń garajında ornatılǵan edi. 2011-jılı Google terilgen emes, al aytılǵan sózlerdi izlew ushın «Google Dawıslı Izlew» xızmetin engizdi. 2012-jılı Google Knowledge Graph dep atalǵan semantikalıq izlew funkciyasın engizdi. Izlew sózleriniń jiyiligin analizlew ekonomikalıq, sociallıq hám densawlıq tendenciyaların kórsetiwi múmkin<ref name="Pulse">{{Cite book|last=Hubbard|first=Douglas|title=Pulse: The New Science of Harnessing Internet Buzz to Track Threats and Opportunities|publisher=John Wiley & Sons|year=2011}}</ref>. Googleda izlew sózleriniń qollanılıw jiyiligi haqqındaǵı maǵlıwmatlardı Google Trends arqalı ashıq túrde soraw múmkin hám olardıń [[gripp]] epidemiyaları hám jumıssızlıq dárejeleri menen baylanıslı ekenligi kórsetilgen, sonday-aq bul maǵlıwmatlar dástúriy esabat beriw usılları hám sorawnamalarǵa qaraǵanda tezirek informaciya beredi. 2016-jıldıń ortasınan baslap, Googledıń izlew sisteması [[Tereń oqıtıw|tereń neyron tarmaqlarına]] súyene basladı<ref>{{Jurnal deregi |title=Soon We Won't Program Computers. We'll Train Them Like Dogs |url=https://www.wired.com/2016/05/the-end-of-code/ |magazine=Wired |access-date=May 30, 2018}}</ref>. 2024-jıldıń avgust ayında, AQSHtıń Virginiya shtatındaǵı sudya Google kompaniyasınıń Internet izlew hám izlew reklaması boyınsha nızamsız monopoliyaǵa iye ekenligin anıqladı<ref>{{Cite news|last1=Barakat|first1=Matthew|last2=Liedtke|first2=Michale|date=August 5, 2024|title=Google illegally maintains monopoly over internet search, judge rules|url=https://apnews.com/article/google-antitrust-search-engine-verdict-apple-319a61f20fb11510097845a30abaefd8|accessdate=August 6, 2024|publisher=Associated Press}}</ref><ref name="The Economist">{{Cite news|title=A court says Google is a monopolist. Now what?|url=https://www.economist.com/business/2024/08/06/a-court-says-google-is-a-monopolist-now-what|accessdate=2024-11-18}}</ref>. Sud Google kompaniyasınıń óziniń názerde tutılǵan izlew sisteması etip belgilew ushın telefon óndiriwshilerge hám brauzer baǵdarlamashılarına úlken muǵdarda aqsha tólew arqalı bazardaǵı ústemligin saqlap qalǵanın anıqladı. 2025-jıldıń aprel ayında, Ádillik ministrligi tárepinen talap etilgen qaysı sharalardıń Googledıń nızamsız monopoliyasın saplastırıw ushın qollanılatuǵının anıqlaw boyınsha sud processi baslandı, bul sharalarǵa kompaniyanı bóliw hám onıń óz maǵlıwmatların jasalma intellekt tarawında ústemlikti qolǵa alıw ushın paydalanıwdı aldın alıw kiredi<ref>{{Cite news|last1=Montoya|first1=Karina|title=DOJ Sets Record Straight of What's Needed to Dismantle Google's Search Monopoly|url=https://www.techpolicy.press/doj-sets-record-straight-of-whats-needed-to-dismantle-googles-search-monopoly/|accessdate=2025-04-24|publisher=Tech Policy Press|date=2025-03-13}}</ref>. == Izlewdi indekslew == Google [[Veb-bet|veb-betlerden]] júzlegen terabayt informaciyanı indeksleydi<ref name="Seeker indexing">{{Web deregi|url=https://www.seeker.com/how-much-of-the-internet-is-hidden-1792697912.html|bet=How Much of the Internet Is Hidden?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210015629/https://www.seeker.com/how-much-of-the-internet-is-hidden-1792697912.html|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Dominguez|at=Trace|sáne=September 2, 2015|jumıs=[[Seeker (media company)|Seeker]]|baspaxana=[[Group Nine Media]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. 2024-jılǵa shekem,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2024/2/2/24058985/google-search-cache-feature-discontinued|bet=Google Search's cache links are officially being retired|sáne=2 February 2024|jumıs=[[The Verge]]}}</ref> Google sonday-aq kompyuter paydalanıwshılarına izlew nátiyjeleriniń keshlengen nusqalarına siltemeler berip kelgen, bul nusqalar izlew sisteması tárepinen soraw etilgen [[Veb-sayt|veb-sayttıń]] eń sońǵı indekslewinen payda bolǵan<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/websearch/answer/1687222|bet=View web pages cached in Google Search Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171218164019/https://support.google.com/websearch/answer/1687222|arxivsáne=December 18, 2017|jumıs=Google Search Help|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>.Bunnan tısqarı, Google bazı bir fayl túrlerin de indeksleydi, bul paydalanıwshılarǵa PDF, Word hújjetleri, Excel kesteleri, PowerPoint prezentaciyaları, ayırım Flash multimedia mazmunı hám ápiwayı tekst faylların kórsete aladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.lifewire.com/use-google-to-find-open-files-3482196|bet=How to Use Google to Find and Open Files Online|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210015614/https://www.lifewire.com/use-google-to-find-open-files-3482196|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Boswell|at=Wendy|sáne=November 1, 2017|jumıs=[[Lifewire]]|baspaxana=[[Dotdash]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. Paydalanıwshılar sonday-aq izlew nátiyjelerinde ashıq hám pornografiyalıq mazmunnıń payda bolıwın aldın alıwǵa baǵdarlanǵan filtrlew texnologiyası «SafeSearch» ti iske túsire aladı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/websearch/answer/510|bet=Block explicit results on Google using SafeSearch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180406005408/https://support.google.com/websearch/answer/510|arxivsáne=April 6, 2018|jumıs=Google Search Help|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. Google izlewiniń úlken indeksine qaramastan, derekler ulıwma Google tek pútkil Internettiń 5% ten kemin indeksleytuǵının, al qalǵan bólegi onıń izlew qurallarınıń járdeminde kiriw múmkin bolmaǵan tereń torǵa tiyisli ekenin boljaydı<ref>{{Web deregi|url=http://www.tennessean.com/story/money/tech/2014/05/02/jj-rosen-popular-search-engines-skim-surface/8636081/|bet=The Internet you can't Google|avtor=Rosen|at=JJ|sáne=May 3, 2014|jumıs=[[The Tennessean]]|baspaxana=[[Gannett Company]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Sherman|first=Chris|date=May 22, 2008|title=The Invisible Web: Uncovering Sources Search Engines Can't See|publisher=[[University of Illinois at Urbana–Champaign]]}}</ref>. 2012-jılı Google kóshirmelikte ayıplanǵan saytlardıń dárejesin tómenletiw ushın óziniń izlew indekslew quralların ózgertti<ref>{{Jurnal deregi |last=Albanesius |first=Chloe |date=August 10, 2012 |title=Google to Demote Sites With 'High Number' of Copyright Complaints |url=http://uk.pcmag.com/search-products/61328/news/google-to-demote-sites-with-high-number-of-copyright-complai |magazine=[[PC Magazine]] |publisher=[[Ziff Davis]] |access-date=December 9, 2017}}</ref>. 2016-jıldıń oktyabr ayında Google kompaniyasınıń veb-master trendlerin analizlewshi Geri Illes izlew sistemasınıń mobil qurılmalar ushın arnalǵan ayırım, tiykarǵı veb-indeksti dúzetuǵının, al kompyuterler ushın ekinshi dárejeli, onsha jańalanbaytuǵın indeks bolatuǵının járiyaladı. Bul ózgeris mobil qollanıwdıń turaqlı ósiwine hám veb-baǵdarlamashılardı óz veb-saytlarınıń mobil qurılmalarǵa ılayıqlı nusqasın islep shıǵıwǵa túrtki bolıwǵa juwap boldı<ref>{{Web deregi|url=http://nordic.businessinsider.com/google-changing-index-splitting-into-desktop-and-mobile-2016-10|bet=Google is splitting its search index to target 'stripped down' mobile websites|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171209204115/http://nordic.businessinsider.com/google-changing-index-splitting-into-desktop-and-mobile-2016-10|arxivsáne=December 9, 2017|avtor=Roberts|at=Hannah|sáne=October 27, 2016|jumıs=[[Business Insider]]|baspaxana=[[Axel Springer SE]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. 2017-jıldıń dekabr ayında Google bul ózgeristi engiziwdi basladı, bul waqıtqa kelip kóplegen veb-saytlar ushın bunı álleqashan ámelge asırǵan edi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/12/20/googles-mobile-first-search-index-has-rolled-out-to-a-handful-of-sites/|bet=Google's mobile-first search index has rolled out to a handful of sites|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171220160026/https://techcrunch.com/2017/12/20/googles-mobile-first-search-index-has-rolled-out-to-a-handful-of-sites/|arxivsáne=December 20, 2017|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=December 20, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 21, 2017}}</ref>. === «Caffeine» izlew arxitekturasın jańalaw === 2009-jıldıń avgust ayında Google veb-baǵdarlamashılardı «Caffeine» dep atalǵan jańa izlew arxitekturasın sınap kóriwge hám óz pikirlerin bildiriwge shaqırdı. Jańa arxitektura paydalanıwshı interfeysinde kózge túsken ózgerisler bermedi, biraq tezlikti ádewir arttırdı hám jańa «ishki» indekslew infrastrukturasın qostı. Bul qádem ayırım ortalıqlarda [[Microsoft]] kompaniyasınıń jaqında óziniń izlew xızmetiniń jańalanǵan nusqasın Bing degen at penen shıǵarıwına, sonday-aq «esaplaw bilimine» tiykarlanǵan Wolfram Alpha jańa izlew sistemasınıń iske qosılıwına juwap retinde qabıl etildi<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/caffeine-googles-new-search-index-23823|bet=Google Caffeine: Google's New Search Engine Index|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071617/https://searchengineland.com/caffeine-googles-new-search-index-23823|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Fox|at=Vanessa|sáne=August 10, 2009|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. Google 2010-jıldıń 8-iyun kúni «Caffeine» joybarınıń tamamlanǵanın járiyalap, indeksin turaqlı jańalawdıń arqasında nátiyjelerdiń 50% ge jańaraq bolǵanın málimledi<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/googles-new-indexing-infrastructure-caffeine-now-live-43891|bet=Google's New Indexing Infrastructure "Caffeine" Now Live|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071639/https://searchengineland.com/googles-new-indexing-infrastructure-caffeine-now-live-43891|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Fox|at=Vanessa|sáne=June 8, 2010|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. «Caffeine» menen birge Google óziniń artqı táreptegi indekslew sistemasın MapReduce-ten kompaniyanıń bólistirilgen maǵlıwmatlar bazası platforması [[Bigtable]]-ge kóshirdi<ref>{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2010/09/09/google_caffeine_explained|bet=Google search index splits with MapReduce|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210020001/https://www.theregister.co.uk/2010/09/09/google_caffeine_explained|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Metz|at=Cade|sáne=September 9, 2010|jumıs=[[The Register]]|baspaxana=Situation Publishing|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2009/08/14/google_caffeine_truth/|bet=Google Caffeine: What it really is|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171223224328/http://www.theregister.co.uk/2009/08/14/google_caffeine_truth|arxivsáne=December 23, 2017|avtor=Metz|at=Cade|sáne=August 14, 2009|jumıs=[[The Register]]|baspaxana=Situation Publishing|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. === «Medic» izlew algoritmin jańalaw === 2018-jıldıń avgust ayında Google kompaniyasınan Danny Sullivan keń kólemli tiykarǵı algoritm jańalanıwın járiyaladı. Search Engine Watch hám Search Engine Land sıyaqlı taraw jetekshileri tárepinen júrgizilgen házirgi analizge muwapıq, bul jańalanıw paydalanıwshıǵa qolaysız hám jaqsı tájiriybe usınbaytuǵın medicinalıq hám densawlıqqa baylanıslı veb-saytlardı tómenletiwge baǵdarlanǵan edi. Usı sebepli taraw qánigeleri onı «Medic» dep atadı<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/googles-august-first-core-algorithm-update-who-did-it-impact-and-how-much-303538|bet=Google's Aug. 1 core algorithm update: Who did it impact, and how much|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180823174248/https://searchengineland.com/googles-august-first-core-algorithm-update-who-did-it-impact-and-how-much-303538|arxivsáne=August 23, 2018|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=August 9, 2018|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=August 23, 2018}}</ref>. Google YMYL (Your Money or Your Life - Siziń aqshańız yamasa ómirińiz) betleri ushın júdá joqarı standartlardı belgileydi. Bunıń sebebi, nadurıs informaciya paydalanıwshılarǵa finanslıq, fizikalıq yamasa emocionallıq tásir etiwi múmkin. Sonlıqtan, bul jańalanıw ásirese tómen sapalı mazmunǵa hám jalǵan maǵlıwmatlarǵa iye YMYL betlerin kózlewge aldı. Nátiyjede, algoritm basqalarǵa qaraǵanda densawlıq hám medicinaǵa baylanıslı veb-saytlarǵa kóbirek baǵdarlandı. Degen menen, basqa tarawlardaǵı kóplegen veb-saytlar da unamsız tásirge ushıradı<ref>{{Web deregi|url=https://www.seroundtable.com/google-medic-update-26177.html|bet=Google Medic Update: Google's Core Search Update Had Big Impact On Health/Medical Sites|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190321033704/https://www.seroundtable.com/google-medic-update-26177.html|arxivsáne=March 21, 2019|sáne=August 8, 2018|jumıs=seroundtable.com|qaralǵan sáne=March 11, 2019}}</ref>. == Izlew nátiyjeleri == === Nátiyjelerdi reytinglew === 2012-jılǵa kelip, ol kúnine 3.5 milliardtan aslam izlewdi qayta islegen<ref>{{Web deregi|url=http://www.internetlivestats.com/google-search-statistics/|bet=Google Search Statistics - Internet Live Stats|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150204095944/http://www.internetlivestats.com/google-search-statistics/|arxivsáne=February 4, 2015|til=en|jumıs=www.internetlivestats.com|qaralǵan sáne=April 9, 2021}}</ref>. 2013-jılı Evropa Komissiyası Google Search tutınıwshılardıń mútájlikleri ushın eń jaqsı nátiyje ornına Google kompaniyasınıń óz ónimlerine artıqmashılıq bergenin anıqladı<ref>{{Web deregi|url=http://www.ft.com/intl/cms/s/0/c308b656-a124-11e2-bae1-00144feabdc0.html|bet=Google favours 'in-house' search results|arxivurl=https://ghostarchive.org/archive/20221210/http://www.ft.com/intl/cms/s/0/c308b656-a124-11e2-bae1-00144feabdc0.html|arxivsáne=December 10, 2022|avtor=Barker|at=Alex|sáne=April 9, 2013|jumıs=Financial Times|qaralǵan sáne=January 26, 2014}}</ref>. 2015-jıldıń fevral ayında Google mobil izlew [[Algoritm|algoritmine]] úlken ózgeris kirgizip, basqa [[Veb-sayt|veb-saytlarǵa]] qaraǵanda mobil qolaylı saytlarǵa artıqmashılıq beriwdi járiyaladı. Google izlewleriniń shama menen 60 procenti mobil telefonlardan keledi. Google paydalanıwshılardıń joqarı sapalı veb-saytlarǵa kiriw múmkinshiligine iye bolıwın qáleydi. Mobil qolaylı interfeyske iye emes veb-saytlar tómenirek reytingke iye boladı hám bul jańalanıwdıń reytinglerde úlken ózgerislerge alıp keliwi kútilmekte. Óz veb-saytların sáykes túrde jańalamaǵan biznesler ádettegi veb-sayt trafiginiń tómenlewin kóriwi múmkin<ref>{{Web deregi|url=http://www.businessinsider.com/google-mobilegeddon-2015-4|bet=Google is making a giant change this week that could crush millions of small businesses|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161007045504/http://www.businessinsider.com/google-mobilegeddon-2015-4|arxivsáne=October 7, 2016|avtor=D'Onfro|at=Jillian|sáne=April 19, 2015|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=November 5, 2016}}</ref>. === PageRank === Googledıń kóteriliwi kóbinese PageRank dep atalatuǵın patentlengen [[Algoritm|algoritmge]] baylanıslı boldı, ol berilgen izlew sóz dizbegine sáykes keletuǵın veb-betterdi reytinglewge járdem beredi. Google Stanford izertlew joybarı bolǵan waqıtta, ol BackRub dep atalǵan edi, sebebi texnologiya sayttıń áhmiyetliligin anıqlaw ushın keri baylanıslardı tekseredi. Bir waqıtları Googleǵa qaraǵanda kóbirek keń tarqalǵan kóplegen izlew sistemaları tárepinen qollanılǵan, izlew nátiyjelerin reytinglew ushın gilt sózlerge tiykarlanǵan basqa usıllar bette izlew terminleriniń qansha ret ushırasatuǵının yamasa hár bir nátiyjeli bette izlew terminleriniń qanshelli kúshli baylanısqanın tekseretuǵın edi. Bunıń ornına PageRank algoritmi adamlar tárepinen jaratılǵan baylanıslardı analizlep, kóplegen áhmiyetli betterden baylanısqan veb-better de áhmiyetli dep esaplaydı. Algoritm betler ushın rekursiv ball esaplaydı, olarǵa sіlteme bergen basqa betlerdiń salmaqlı jıyındısına tiykarlanıp. PageRanktiń áhmiyetlilik haqqındaǵı adamlardıń túsinikleri menen jaqsı baylanısqan dep esaplanadı. PageRankke qosımsha túrde, Google jıllar dawamında nátiyje betlerin reytinglew ushın kóplegen basqa qupıya kriteriylerdi qostı. Bul 250 den aslam hár qıylı kórsetkishlerden turatuǵını xabar etiledi,<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/corporate/tech.html|bet=Corporate Information: Technology Overview|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100210175913/http://www.google.com/corporate/tech.html|arxivsáne=February 10, 2010|qaralǵan sáne=November 15, 2009}}</ref><ref>{{Jurnal deregi |last=Levy |first=Steven |date=February 22, 2010 |title=Exclusive: How Google's Algorithm Rules the Web |url=https://www.wired.com/magazine/2010/02/ff_google_algorithm/ |magazine=Wired |publisher=Wired.com |volume=17 |issue=12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110416062117/http://www.wired.com/magazine/2010/02/ff_google_algorithm/ |archive-date=April 16, 2011}}</ref> olardıń anıq maǵlıwmatları aldawshılar tárepinen jaratılǵan qıyınshılıqlardan saqlanıw hám Googledıń dúnya júzi boyınsha básekilesleri ústinen artıqmashılıǵın saqlap qalıwı ushın qupıya saqlanadı. PageRank 1996-jılı Robin Li tárepinen RankDex ushın islep shıǵılǵan uqsas bet-reyting hám sayt-bahalaw algoritminen tásir alǵan. Larri Peydjdiń 1998-jılı patentlegen PageRank-i Lidiń burınǵı patentine silteme kirgizedi. Keyinirek, Li 2000-jılı Qıtay izlew sisteması Baidudı dúzdi<ref>{{Web deregi|url=https://patents.google.com/patent/US6285999|bet=Method for node ranking in a linked database|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151015185034/http://www.google.com/patents/US6285999|arxivsáne=October 15, 2015|baspaxana=Google Patents|qaralǵan sáne=October 19, 2015}}</ref>. Googledıń Izlew algoritminiń keleshektegi baǵdarınıń potencial belgisi sıpatında, Googledıń sol waqıttaǵı bas atqarıwshı direktorı Erik Shmidt 2007-jılı Financial Times penen bolǵan intervyusinde bılay dedi: «Maqset - Google paydalanıwshılarına 'Erteń ne islewim kerek?' hám 'Qanday jumıstı alıwım kerek?' sıyaqlı sorawlardı beriw múmkinshiligin jaratıw». Shmidt bunı 2010-jılı The Wall Street Journal menen bolǵan sáwbetinde tastıyıqladı: «Menińshe, kópshilik adamlar Googledıń ózleriniń sorawlarına juwap beriwin qálemeydi, olar Googledıń ózlerine bunnan keyin ne islew kerekligin aytıwın qáleydi». === Google optimizaciyası === Google eń keń tarqalǵan izlew sisteması bolǵanlıqtan, kóplegen veb-baǵdarlamashılar óz veb-saytlarınıń Google reytinglerine tásir etiwge háreket etedi. Google hám basqa izlew sistemalarında saytlardıń reytingin joqarılatıwǵa járdem beriwshi konsultantlar industriyası payda boldı. Izlew sistemasın optimizaciyalaw dep atalatuǵın bul taraw, izlew sisteması nátiyjelerindegi nusqalardı anıqlawǵa hám soń klientlerdiń saytlarına kóbirek izlewshilerdi tartıw ushın reytingti jaqsılaw metodologiyasın islep shıǵıwǵa háreket etedi. Izlew sistemasın optimizaciyalaw «bette» faktorlardı (máselen, tiykarǵı tekst, titul elementleri, H1 atama elementleri hám súwret alt atribut mánisleri) hám Betten tıs optimizaciya faktorların (máselen, baylanıs teksti hám PageRank) óz ishine aladı. Ulıwma ideya - maqsetli gilt sózlerdi hár qıylı jerlerde «bette», ásirese titul elementinde hám tiykarǵı tekstte (esap: bettiń joqarısında bolsa, gilt sózdiń kózge túsiwi hám sonlıqtan reytingi joqarı boladı dep boljanadı) qosıw arqalı Googledıń relevantlıq algoritmine tásir etiw bolıp tabıladı.  Biraq, gilt sózdiń júdá kóp qollanılıwı bettiń Googledıń spamdı tekseriw algoritmleri ushın gúmanlı kóriniwine alıp keledi. Google nızamlı optimizaciya konsultantlarınan paydalanǵanda óz reytinglerin kóteriwdi qáleytuǵın veb-sayt iyeleri ushın kórsetpeler járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/webmasters/guidelines.html|bet=Google Webmaster Guidelines|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090109073316/http://www.google.com./webmasters/guidelines.html|arxivsáne=January 9, 2009|qaralǵan sáne=November 15, 2009}}</ref>. Gipoteza qoyılǵan hám ol tuwralı kóplegen shaǵımlar bolǵan bir kompaniyanıń iyesiniń pikiri boyınsha, jaǵımsız reklama, mısalı, kóplegen tutınıwshı shaǵımları, Google izlewinde bet reytingin jaqsı pikirler sıyaqlı joqarılatıwǵa xızmet etiwi múmkin. The New York Times maqalasında kóterilgen ayrıqsha másele, ol DecorMyEyes kompaniyasına baylanıslı edi, kóp ótpey Google algoritmindegi jasırın dúzetiw arqalı sheshildi. Googledıń aytıwınsha, joqarı reytingke alıp kelgen nárse DecorMyEyes haqqında jiyi járiyalanǵan tutınıwshı shaǵımları emes, al kompaniyaǵa qarsı huqıqıy háreketler sıyaqlı oǵan tásir etken waqıyalar haqqında jańalıqlar veb-saytlarındaǵı maǵlıwmatlar edi. Google Search Console qaytalanatuǵın yamasa avtorlıq huqıq mazmunın paydalanatuǵın veb-saytlardı tekseriwge járdem beredi<ref>{{Web deregi|url=http://googleblog.blogspot.com/2010/12/being-bad-to-your-customers-is-bad-for.html|bet=Blogspot.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121019115129/http://googleblog.blogspot.com/2010/12/being-bad-to-your-customers-is-bad-for.html|arxivsáne=October 19, 2012|baspaxana=Googleblog.blogspot.com|qaralǵan sáne=August 4, 2012}}</ref>. === «Hummingbird» izlew algoritmin jańalaw === 2013-jılı Google óziniń izlew algoritmin «Hummingbird» (Kolibri) menen ádewir jańaladı. Onıń atı kolibri qusınıń tezligi hám dálliginen kelip shıqqan<ref name="What it means for SEO">{{Web deregi|url=https://www.entrepreneur.com/article/229926|bet=What Google 'Hummingbird' Means for Your SEO Strategy|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220624221717/https://www.entrepreneur.com/article/229926|arxivsáne=June 24, 2022|avtor=Elran|at=Asher|sáne=November 15, 2013|jumıs=[[Entrepreneur (magazine)|Entrepreneur]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bul ózgeris 2013-jıldıń 26-sentyabrinde járiyalandı, biraq ol bir ay burın qollanıla baslaǵan edi<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-hummingbird-172816|bet=FAQ: All About The New Google "Hummingbird" Algorithm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181223110045/https://searchengineland.com/google-hummingbird-172816|arxivsáne=December 23, 2018|avtor=Sullivan|at=Danny|sáne=September 26, 2013|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. «Hummingbird» ayırım gilt sózlerge qaraǵanda tábiyiy til sorawlarına, kontekst hám mániske kóbirek itibar beredi. Ol jáne de veb-sayttıń ayırım betlerindegi mazmundı tereńirek izertleydi hám paydalanıwshılardı tek veb-sayttıń bas betine emes, al eń qolaylı betke tikkeley jeteklew uqıplılıǵın jaqsıladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.huffingtonpost.com/don-dodds/an-seo-guide-to-the-google_b_4104521.html|bet=An SEO Guide to the Google Hummingbird Update|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160604072816/http://www.huffingtonpost.com/don-dodds/an-seo-guide-to-the-google_b_4104521.html|arxivsáne=June 4, 2016|avtor=Dodds|at=Don|sáne=December 16, 2013|jumıs=[[HuffPost]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bul jańalaw Google izlewinde jıllar dawamındaǵı eń áhmiyetli ózgeris boldı, «adam» izlew óz-ara tásirleri<ref>{{Web deregi|url=https://www.bbc.com/news/business-24292897|bet=Google unveils major upgrade to search algorithm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220626025853/https://www.bbc.com/news/business-24292897|arxivsáne=June 26, 2022|avtor=Taylor|at=Richard|sáne=September 26, 2013|jumıs=[[BBC News]]|baspaxana=[[BBC]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref> hám sóylesiw hám mániske ádewir kóbirek itibar qaratıldı. Solay etip, veb-baǵdarlamashılar hám jazıwshılar óz saytların májbúriy gilt sózler emes, al tábiyiy jazıw menen optimallastırıwǵa hám sayt ishindegi navigaciya ushın texnikalıq veb-islep shıǵıwdan nátiyjeli paydalanıwǵa shaqırıldı<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/adapting-googles-2013-algorithm-shake-ups-navigate-win-todays-seo-188427|bet=A Complete Guide To The Essentials Of Post-Hummingbird SEO|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220628010329/https://searchengineland.com/adapting-googles-2013-algorithm-shake-ups-navigate-win-todays-seo-188427|arxivsáne=June 28, 2022|avtor=Marentis|at=Chris|sáne=April 11, 2014|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. === Izlew nátiyjeleriniń sapası === 2023-jılı, United States v. Google LLC (2020) antimonopoliya isiniń bir bólegi sıpatında ashıq etilgen Google ishki hújjetlerine tiykarlanıp, texnologiya jurnalistleri Google Searchtiń «shamadan tıs úlkeyip ketken hám shekten tıs monetizaciyalanǵan»<ref>{{Web deregi|url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2023/09/google-search-size-usefulness-decline/675409/|bet=The Tragedy of Google Search|avtor=Warzel|at=Charlie|sáne=22 September 2023|jumıs=The Atlantic|qaralǵan sáne=2023-11-07}}</ref> ekenin hám izlew sorawlarınıń «semantikalıq sáykesligi» sapaǵa qaraǵanda reklama paydasın birinshi orınǵa qoyǵanın ayttı. Wired jurnalı Google shaǵım etkennen keyin Megan Greydiń maqalasın qaytarıp aldı, al avtor «Sudta aytılǵanınday, «Merkuriy joybarınıń maqseti kommerciyalıq sorawlardı kóbeytiw edi»» degen pikirin qaytaladı. 2024-jıldıń mart ayında Google óziniń tiykarǵı izlew algoritmine hám spamdı anıqlawǵa úlken jańalaw kirgizgenin járiyaladı, bul barlıq spam nátiyjeleriniń 40 procentin joq qılıwı kútilmekte<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-released-massive-search-quality-improvements-with-march-2024-core-update-and-multiple-spam-updates-438144|bet=Google releasing massive search quality enhancements in March 2024 core update and multiple spam updates|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=March 5, 2024|jumıs=Search Engine Land}}</ref>. 20-mart kúni spamǵa qarsı jańalawdıń tolıq engizilgeni tastıyıqlandı<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-march-2024-spam-update-done-rolling-out-438505|bet=Google March 2024 spam update done rolling out|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=20 March 2024|jumıs=Search Engine Land}}</ref>. === Satıp alıw izlewi === 2024-jıldıń 10-sentyabr kúni Evropa Ádillik Sudı Google kompaniyasınıń óziniń satıp alıw izlew xızmetine artıqmashılıq bergeni nızamsız monopoliya ekenin anıqladı hám kompaniya 2,4 milliard evro tólewden qashıp qutıla almaytuǵının bildirdi. Evropa Ádillik Sudı Google kompaniyasınıń básekiles satıp alıw izlew xızmetlerine qatnasın «kemsitiwshi» hám Cifrlı bazarlar haqqındaǵı nızamdı buzıwshı dep atadı<ref name="europeanshopping">{{Cite news|url=https://www.politico.eu/article/google-loses-court-battle-over-first-eu-antitrust-fine/|title=Google loses EU court battle over €2.4B antitrust fine|first=Edith|last=Hancock|publisher=Politico|date=September 10, 2024|accessdate=September 10, 2024}}</ref>. == Interfeys == === Bet dúzilisi === Izlew betiniń joqarǵı bóliminde shama menen nátiyje sanı hám útirden keyingi eki belgi menen juwap beriw waqtı kórsetiledi. Izlew nátiyjelerinde hár bir nátiyje ushın bet atamaları hám URL mánzilleri, sáneler hám aldın ala kóriw tekst úzindisi payda boladı. Veb-izlew nátiyjeleri menen birge súwretler, jańalıqlar hám videolar bólimleri de payda bolıwı múmkin<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/search?q=test|bet=test|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211005142245/https://www.google.com/search?q=test|arxivsáne=October 5, 2021|jumıs=Google Search|qaralǵan sáne=October 5, 2021}}</ref>. Aldın ala kóriw tekst úzindisiniń uzınlıǵı 2015 hám 2017-jıllarda sınalǵan<ref>{{Web deregi|url=http://www.thesempost.com/google-testing-huge-7-line-snippets-in-search-results/|bet=Google Testing Huge 7-Line Snippets in Search Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211017090307/http://www.thesempost.com/google-testing-huge-7-line-snippets-in-search-results/|arxivsáne=October 17, 2021|avtor=Slegg|at=Jennifer|sáne=November 2, 2015|jumıs=The SEM Post|qaralǵan sáne=October 5, 2021}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-officially-increases-length-snippets-search-results-287596|bet=Google officially increases length of snippets in search results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211005144210/https://searchengineland.com/google-officially-increases-length-snippets-search-results-287596|arxivsáne=October 5, 2021|sáne=December 1, 2017|til=en|jumıs=Search Engine Land|qaralǵan sáne=October 5, 2021}}</ref>. === Universal izlew === «Universal izlew» Google tárepinen 2007-jıldıń 16-may kúni hár túrli izlew túrleriniń nátiyjelerin bir jerge biriktiriw ideyası sıpatında iske qosıldı. Universal izlewden aldın, standart Google izlewi tek veb-saytlarǵa siltemelerden ibarat bolatuǵın edi. Biraq, universal izlew veb-saytlar, jańalıqlar, súwretler, kartalar, bloglar, videolar hám basqa da kóp dereklerdi óz ishine aladı, hám bulardıń hámmesi bir izlew nátiyjeleri betinde kórsetiledi<ref>{{Web deregi|url=https://venturebeat.com/2007/05/16/googles-move-to-universal-search/|bet=Google's move to "universal search"|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071603/https://venturebeat.com/2007/05/16/googles-move-to-universal-search/|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Marshall|at=Matt|sáne=May 16, 2007|jumıs=[[VentureBeat]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-20-google-universal-search-11232|bet=Google Launches "Universal Search" & Blended Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071528/https://searchengineland.com/google-20-google-universal-search-11232|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Sullivan|at=Danny|sáne=May 16, 2007|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. Sol waqıttaǵı izlew ónimleri hám paydalanıwshı tájiriybesi boyınsha vice-prezident Marissa Mayer universal izlewdiń maqsetin bılay súwretledi: «Biz dástúriy túrde hár qıylı izlew múlklerimizdi ayırıp turǵan diywallardı buzıwǵa hám úlken kólemdegi informaciyanı ápiwayı bir izlew nátiyjeleri toplamına biriktiriwge háreket etip atırmız»<ref>{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.no/2007/05/universal-search-best-answer-is-still.html|bet=Universal search: The best answer is still the best answer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071719/https://googleblog.blogspot.no/2007/05/universal-search-best-answer-is-still.html|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Mayer|avtorsilteme=Marissa Mayer|at=Marissa|sáne=May 16, 2007|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. 2017-jıldıń iyun ayında Google óziniń izlew nátiyjelerin jumıs orınları haqqındaǵı maǵlıwmatlardı qamtıw ushın keńeytti. Maǵlıwmatlar hár qıylı iri jumıs taxtalarınan jıynaladı hám kompaniya bas betlerin analizlew arqalı toplanadı. Dáslep tek inglis tilinde jumıs islegen bul funkciya hár bir paydalanıwshıǵa ılayıqlı jumıslardı tabıwdı ápiwayılastırıwdı maqset etedi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/06/20/google-launches-its-ai-powered-jobs-search-engine/|bet=Google launches its AI-powered jobs search engine|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170621174144/https://techcrunch.com/2017/06/20/google-launches-its-ai-powered-jobs-search-engine/|arxivsáne=June 21, 2017|avtor=Lardinois|at=Frederic|sáne=June 20, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=June 22, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/google-for-jobs-is-ready-to-help-your-employment-search/|bet=Google for Jobs is ready to help your employment search|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170620152758/https://www.cnet.com/news/google-for-jobs-is-ready-to-help-your-employment-search/|arxivsáne=June 20, 2017|avtor=Gebhart|at=Andrew|sáne=June 20, 2017|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=June 22, 2017}}</ref>. === Bay úzindiler === 2009-jıldıń may ayında Google veb-saytlardıń mikroformatların analizlep, izlew nátiyjeleri betlerin «Bay úzindiler» menen toltıratuǵının járiyaladı. Bunday úzindiler nátiyjeler haqqında qosımsha maǵlıwmatlardı óz ishine aladı, mısalı, restoranlar ushın pikirlerdi hám jeke adamlar ushın sociallıq media akkauntların kórsetedi<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-search-now-supports-microformats-and-adds-rich-snippets-to-search-results-19055|bet=Google Search Now Supports Microformats and Adds "Rich Snippets" to Search Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171209204028/https://searchengineland.com/google-search-now-supports-microformats-and-adds-rich-snippets-to-search-results-19055|arxivsáne=December 9, 2017|avtor=Fox|at=Vanessa|sáne=May 12, 2009|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. 2016-jıldıń may ayında Google «Bay úzindiler» formatın keńeytip, «Bay kartochkalar»dı usındı. Olar úzindiler sıyaqlı nátiyjeler haqqında kóbirek informaciya beredi, biraq olardı mobil veb-sayttıń joqarǵı bóliminde jıljıtıw múmkin bolǵan karusel formatında kórsetedi<ref>{{Cite news|last=Schwartz|first=Barry|date=May 17, 2016|title=Google launches rich cards for movie and recipe websites|url=https://searchengineland.com/google-launches-rich-cards-movies-recipe-websites-249771|accessdate=December 9, 2017}}</ref>. Dáslep tek AQSHtaǵı kino hám recept veb-saytları menen sheklengen bul funkciya 2017-jılı pútkil dúnya júzi boylap keńeytildi<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-expands-rich-cards-worldwide-272178|bet=Google quietly expands rich cards worldwide|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171209204125/https://searchengineland.com/google-expands-rich-cards-worldwide-272178|arxivsáne=December 9, 2017|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=March 29, 2017|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. === Bilimler Grafı === Bilimler Grafı - bul Google tárepinen hár qıylı dereklerden jıynalǵan informaciya menen óziniń izlew sistemasınıń nátiyjelerin jaqsılaw ushın paydalanılatuǵın bilimler bazası<ref name="Introducing the Knowledge Graph">{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.no/2012/05/introducing-knowledge-graph-things-not.html|bet=Introducing the Knowledge Graph: things, not strings|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210231958/https://googleblog.blogspot.no/2012/05/introducing-knowledge-graph-things-not.html|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Singhal|avtorsilteme=Amit Singhal|at=Amit|sáne=May 16, 2012|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bul informaciya paydalanıwshılarǵa izlew nátiyjeleriniń oń tárepindegi qutıda kórsetiledi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/business/answer/6331288|bet=Your business information in the Knowledge Panel|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170420050102/https://support.google.com/business/answer/6331288|arxivsáne=April 20, 2017|jumıs=Google My Business Help|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bilimler Grafı qutıları Google izlew sistemasına 2012-jıldıń may ayında qosıldı, dáslep Amerika Qurama Shtatlarında baslanıp, jıl aqırına shekem xalıqaralıq keńeyiwge erisildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/how-google-is-taking-the-knowledge-graph-global/|bet=How Google is taking the Knowledge Graph global|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210232139/https://www.cnet.com/news/how-google-is-taking-the-knowledge-graph-global/|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Newton|at=Casey|sáne=December 14, 2012|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bilimler Grafı qamtıytuǵın informaciya iske túsirilgennen keyin ádewir ósti, jeti ay ishinde dáslepki kóleminen úsh ese kóbeydi,<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/googles-knowledge-graph-tripled-in-size-in-seven-months/|bet=Google's Knowledge Graph tripled in size in seven months|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180829175357/https://www.cnet.com/news/googles-knowledge-graph-tripled-in-size-in-seven-months/|arxivsáne=August 29, 2018|avtor=Newton|at=Casey|sáne=December 4, 2012|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref> hám 2016-jıldıń may ayında Google qayta islegen ayına 100 milliard izlewdiń «shama menen úshten birine» juwap bere alatuǵın boldı. Bul informaciya kóbinese Google Assistant<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2016/05/18/google-unveils-google-assistant-a-big-upgrade-to-google-now/|bet=Google unveils Google Assistant, a virtual assistant that's a big upgrade to Google Now|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210126003811/https://techcrunch.com/2016/05/18/google-unveils-google-assistant-a-big-upgrade-to-google-now/|arxivsáne=January 26, 2021|avtor=Lynley|at=Matthew|sáne=May 18, 2016|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref> hám Google Home izlewlerinde awızeki juwap retinde paydalanıladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/5/18/11688376/google-home-speaker-announced-virtual-assistant-io-2016|bet=Google Home: a speaker to finally take on the Amazon Echo|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171215024340/https://www.theverge.com/2016/5/18/11688376/google-home-speaker-announced-virtual-assistant-io-2016|arxivsáne=December 15, 2017|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=May 18, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bilimler Grafı derek kórsetpey juwaplar bergeni ushın sınǵa alınǵan<ref name="Knowledge Graph TWP">{{Cite news}}</ref>. === Google Bilim Paneli === Google Bilim Paneli - bul Google izlew sistemasınıń nátiyje betlerine birlestirilgen, jeke adamlar, shólkemler, orınlar yamasa obektler haqqında strukturalanǵan ulıwma maǵlıwmattı izlew interfeysiniń ishinde tikkeley kórsetiwge arnalǵan funkciya. Bul funkciya Googledıń Bilimler Grafı - subektler haqqındaǵı informaciyanı shólkemlestiretuǵın hám baylanıstıratuǵın, paydalanıwshılarǵa sáykes mazmundı tabıw hám usınıwdı jaqsılaytuǵın maǵlıwmatlar bazasınan paydalanadı. Bilim Panelindegi mazmun [[Wikipedia|Wikipediya]] hám basqa da strukturalanǵan maǵlıwmatlar bazaları sıyaqlı hár qıylı dereklerden alınadı, bul kórsetilgen informaciyanıń durıs hám kontekstke sáykes bolıwın támiyinleydi. Mısalı, belgili jámiyetlik isker haqqında soraw jiberiw biografiyalıq maǵlıwmatlar, tuwılǵan sánesi hám sociallıq media profillerine yamasa rásmiy veb-saytlarǵa siltemeler sıyaqlı tiykarǵı maǵlıwmatlardı kórsetetuǵın Bilim Panelin isletip jiberiwi múmkin. Google Bilim Paneliniń tiykarǵı maqseti paydalanıwshılarǵa dárhal, faktlı juwaplar beriw, kóp sandaǵı veb-betlerdi keń kólemde izertlew zárúrligin azaytıw bolıp tabıladı. === Jeke qosımsha bet === 2017-jıldıń may ayında Google izlew sistemasında jańa «Jeke» qosımsha betin iske qostı, bul paydalanıwshılarǵa ózleriniń [[Google Akkaunt|Google akkauntlarındaǵı]] hár qıylı xızmetlerdegi mazmundı, sonıń ishinde [[Gmail|Gmaildegi]] xatlardı hám [[Google Photos|Google Photostaǵı]] súwretlerdi izlewge múmkinshilik beredi<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/5/26/15701778/google-personal-tab-search-results-gmail-photos-images-maps-news-filter|bet=Google adds new Personal tab to search results to show Gmail and Photos content|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170526215945/https://www.theverge.com/2017/5/26/15701778/google-personal-tab-search-results-gmail-photos-images-maps-news-filter|arxivsáne=May 26, 2017|avtor=Gartenberg|at=Chaim|sáne=May 26, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=May 27, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/google-search-personal-results-775676/|bet=New Personal tab in Google Search will show results from Photos, Gmail, and more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171215221410/https://www.androidauthority.com/google-search-personal-results-775676/|arxivsáne=December 15, 2017|avtor=Westenberg|at=Jimmy|sáne=May 28, 2017|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref>. === Google Discover === Google Discover, burın Google Feed dep atalǵan, maqalalar, videolar hám basqa da jańalıqlarǵa baylanıslı mazmunnıń jekelestirilgen aǵımı bolıp tabıladı. Bul aǵım paydalanıwshılardıń Google menen óz-ara tásiri tiykarında yamasa olar tikkeley qızıǵıwshılıq bildirgen temalar boyınsha qızıqlı temalardı kórsetetuǵın «kartochkalar jıynaǵınan» ibarat. Kartochkalar «jańalıqlar haqqındaǵı maqalalarǵa siltemelerdi, YouTube videoların, sport nátiyjelerin, awqat receptlerin hám Google sizdi usı waqıtta qızıqtırıwı múmkin dep esaplaǵan basqa da mazmundı» óz ishine aladı. Paydalanıwshılar jáne de Googleǵa belgili bir temalar menen qızıqpaytuǵınlıǵın bildirip, keleshekte usınday jańalanıwlardı kórmewdi támiyinley aladı. Google Discover 2016-jıldıń dekabr ayında iske qosıldı hám 2017-jıldıń iyul ayında úlken jańalanıwdı aldı. 2018-jıldıń sentyabr ayında jáne bir úlken jańalanıw shıǵarıldı, bunda qosımshanıń atı Google Feed-ten Google Discover-ge ózgertildi, dizaynı jańalandı hám qosımsha funkciyalar qosıldı. Discover-di Google qosımshasındaǵı qosımsha bette hám ayırım Android qurılmalarınıń bas betinde shepke jıljıtıw arqalı tabıwǵa boladı. 2019-jıldan baslap, Google dúnya júzi boyınsha siyasiy kampaniyalarǵa adamlardı dawıs beriwge májbúrlew ushın reklama baǵdarlawǵa ruqsat bermeydi. === JI sholıwları === 2023-jıldıń may ayında ótkerilgen Google I/O ilajında Google Search Generative Experience (SGE) atlı eksperimental funkciyanı tanıstırdı. Bul funkciya [[Google Labs]] arqalı jetkilikli bolıp, izlew sorawlarına juwap retinde [[jasalma intellekt]] penen payda etilgen qısqasha mazmundı beriwge arnalǵan<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/5/10/23717120/google-search-ai-results-generated-experience-io|bet=The AI takeover of Google Search starts now|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230510175211/https://www.theverge.com/2023/5/10/23717120/google-search-ai-results-generated-experience-io|arxivsáne=May 10, 2023|avtor=Pierce|at=David|sáne=May 10, 2023|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=September 12, 2023}}</ref>. Bul Googledıń [[ChatGPT]]-dıń iske qosılıwı menen payda bolǵan [[generativ jasalma intellekt]] texnologiyasınıń tańqalarlıq ósiwine qarsı turıw ushın keń kólemli háreketleriniń bir bólegi edi, sebebi bul Google Search ushın potencial qáwip tuwdırıp, Google basshıların uwayımǵa salǵan edi<ref>{{Jurnal deregi |last=Levy |first=Steven |author-link=Steven Levy |date=September 11, 2023 |title=Sundar Pichai on Google;s AI, Microsoft's AI, OpenAI, and ... Did We Mention AI? |url=https://www.wired.com/story/sundar-pichai-google-ai-microsoft-openai/ |url-status=live |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20230911124432/https://www.wired.com/story/sundar-pichai-google-ai-microsoft-openai/ |archive-date=September 11, 2023 |access-date=September 12, 2023 |url-access=limited}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/10/12/23913337/google-ai-powered-search-sge-images-written-drafts|bet=Google's AI-powered search experience can now generate images|arxivurl=https://web.archive.org/web/20231012160056/https://www.theverge.com/2023/10/12/23913337/google-ai-powered-search-sge-images-written-drafts|arxivsáne=October 12, 2023|avtor=Peters|at=Jay|sáne=October 12, 2023|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=October 15, 2023}}</ref>. Google oktyabr ayında súwretlerdi payda etiw múmkinshiligin qostı. 2024-jılǵı I/O ilajında bul funkciya jańalandı hám AI Overviews dep qayta ataldı<ref name="VergeOverviews">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2024/5/14/24155321/google-search-ai-results-page-gemini-overview|bet=Google is redesigning its search engine — and it's AI all the way down|arxivurl=https://web.archive.org/web/20240514204340/https://www.theverge.com/2024/5/14/24155321/google-search-ai-results-page-gemini-overview|arxivsáne=May 14, 2024|avtor=Pierce|at=David|sáne=May 14, 2024|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=May 14, 2024}}</ref>. [[Fayl:AI_Overviews_result_for_"cheese_not_sticking_to_pizza",_May_24,_2024.jpg|alt="cheese not sticking to pizza"|nobaý|«Irimshik piccaǵa jabıspaydı» máselesine AI Overview-dıń dáslepki juwabı]] AI Overviews 2024-jıldıń may ayında Qurama Shtatlardaǵı paydalanıwshılarǵa usınıldı. Bul funkciya óziniń usınıwınıń dáslepki háptelerinde ásbaptıń qáteleri internette virusli túrde tarqalǵannan keyin jámiyetlik sınǵa ushıradı. Oǵan paydalanıwshılarǵa piccaǵa jelim qosıwdı yamasa tas jewdi usınıs etiw<ref name="BBCMcMahon">{{Web deregi|url=https://www.bbc.com/news/articles/cd11gzejgz4o|bet=Glue pizza and eat rocks: Google AI search errors go viral|avtor=McMahon|at=Liv|sáne=25 May 2024|jumıs=BBC}}</ref> kiredi. Google bul virusli qátelerdi «ayrım mısallar» dep sıpatladı, AI Overviews-tiń kópshilik jaǵdaylarda durıs informaciya beretuǵının ayttı<ref>{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2024/05/24/technology/google-ai-overview-search.html|bet=Google's A.I. Search Errors Cause a Furor Online|avtor=Grant|at=Nico|sáne=24 May 2024|jumıs=New York Times}}</ref>. AI Overviews usınılǵannan eki hápteden keyin, Google texnikalıq ózgerisler kirgizdi hám funkciyanı qısqarttı, ayırım densawlıqqa baylanıslı sorawlar ushın onıń qollanılıwın toqtattı hám sociallıq tarmaqlardaǵı postlarǵa tiykarlanıwın sheklep qoydı<ref>{{Cite news|last=De Vynck|first=Gerrit|date=May 30, 2024|title=Google scales back AI search answers after it told users to eat glue|url=https://www.washingtonpost.com/technology/2024/05/30/google-halt-ai-search/|accessdate=May 31, 2024}}</ref>. Scientific American bul sistemanı ekologiyalıq tiykarda sınǵa aldı, sebebi bunday izlew ádettegige qaraǵanda 30 ese kóbirek energiya jumsaydı<ref>{{Web deregi|url=https://www.scientificamerican.com/article/what-do-googles-ai-answers-cost-the-environment/|bet=What Do Google's AI Answers Cost the Environment?|avtor=Parshall|at=Allison|til=en|jumıs=Scientific American}}</ref>. Sonday-aq, ol hár qıylı dereklerden alınǵan informaciyanı jıynaǵanı ushın da sınǵa alındı, bul adamlardıń tolıq maqalalar hám veb-saytlardı kóriw itimallıǵın azaytadı. 2024-jıldıń may ayında járiyalanǵanda, News/Media Alliance bas direktorı Daniel Koffi bılay degen: «Bul biziń trafigimiz ushın apatlı boladı, sebebi Google tárepinen paydalanıwshı sorawların jánede qanaatlandırıw ushın reklama etilgen, bul biziń kontentimizdi monetizaciyalaw ushın saytqa ótiwge de az sebep qaldıradı»<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnn.com/2024/05/15/media/google-gemini-ai-search-news-outlet-impact/index.html|bet=News publishers sound alarm on Google's new AI-infused search, warn of 'catastrophic' impacts {{!}} CNN Business|avtor=Darcy|at=Oliver|sáne=2024-05-15|til=en|jumıs=CNN|qaralǵan sáne=2024-11-03}}</ref>. 2024-jıldıń avgust ayında AI Overviews Ullı Britaniya, Hindstan, Yaponiya, Indoneziya, Meksika hám Braziliyada jergilikli til qollawı menen usınıldı<ref>{{Web deregi|url=https://mashable.com/article/new-google-ai-overview-format-ease-publisher-concerns|bet=The new Google AI Overview layout is a small win for publishers|avtor=Mauran|at=Cecily|sáne=2024-08-15|til=en|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=2024-11-03}}</ref>. 2024-jıl 28-oktyabrde AI Overviews Avstraliya hám Jańa Zelandiyanı qosqanda jáne 100 mámleketke en jaydı<ref>{{Web deregi|url=https://mashable.com/article/google-ai-overview-launch-worldwide-global|bet=Google's AI Overview is rolling out worldwide|avtor=Yeo|at=Amanda|sáne=2024-10-28|til=en|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=2024-11-03}}</ref>. === JI rejimi === 2025-jıldıń mart ayında Google óziniń Izlew platformasında test «JI rejimin» engizdi, bul paydalanıwshılarǵa quramalı, kóp bólimli sorawlardı kirgiziwge hám keń kólemli, JI tárepinen dóretilgen juwaplardı alıwǵa múmkinshilik beredi. Bul funkciya Googledıń rawajlanǵan Gemini 2.0 modelin qollanadı, ol sistemanıń pikir júritiw qábiletin jaqsılaydı hám tekst, súwretler hám dawıstı qosqanda kóp modallı kirislerdi qollaydı. Dáslep, JI rejimi Qurama Shtatlardaǵı Google One AI Premium abonentleri ushın ashıq bolıp, oǵan Search Labs platforması arqalı kiriwge boladı. Bul basqıshlı usınıwǵa Googleǵa paydalanıwshılardıń pikirlerin jıynawǵa hám keńirek shıǵarılıw aldın funkciyanı jetilistiriwge múmkinshilik beredi. JI rejimin engiziw Googledıń rawajlanǵan JI texnologiyaların óz xızmetlerine birlestiriw boyınsha dawamlı háreketlerin kórsetedi, bul paydalanıwshılarǵa intuitivlik hám nátiyjeli izlew tájiriybesin beriwge baǵdarlanǵan<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2025/03/05/google-searchs-new-ai-mode-lets-users-ask-complex-multi-part-questions/|bet=Google Search's new 'AI Mode' lets users ask complex, multi-part questions|avtor=Malik|at=Aisha|sáne=2025-03-05|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=2025-03-07}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/google-ai-mode-search-gemini-results-chatgpt-overviews-2025-3|bet=Google's new AI Mode is a huge leap away from search as we know it|avtor=Langley|at=Hugh|til=en-US|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=2025-03-07}}</ref>. === Qayta dizaynlaw === [[Fayl:Product_Sans_typeface_sample.svg|oñğa|nobaý|Product Sans, Googledıń 2015-jıldan berli shrifti]] 2011-jıldıń iyun ayınıń aqırında Google Google+ sociallıq qurallarınıń qollanılıwın arttırıw maqsetinde Google bas betine jańa kórinis engizdi<ref>{{Web deregi|url=http://www.portlandseo.net/google-redesign-backs-social-effort/|bet=Google Redesign Backs Social Effort|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171201182305/http://www.portlandseo.net/google-redesign-backs-social-effort/|arxivsáne=December 1, 2017|avtor=Beato|at=Augusto|jumıs=Portland SEO|qaralǵan sáne=July 1, 2011}}</ref>. Tiykarǵı ózgerislerdiń biri klassikalıq navigaciya panelin qara tústegi panel menen almastırıw boldı. Googledıń cifrlı dóretiwshilik direktorı Kris Viggins bılay túsindiredi: «Bizler sizlerge jańa hám jaqsılanǵan Google tájiriybesin beriw boyınsha joybar ústinde islep atırmız, hám kelesi bir neshe ay dawamında sizler biziń kórinisimiz hám sezimimizdegi kóbirek jańalanıwlardı kóresiz.»<ref>{{Cite news|date=June 29, 2011|title=Google redesigns its homepage|url=http://latimesblogs.latimes.com/technology/2011/06/google-redesigns-its-homepage-with-new-black-bar-up-top-google-social-network.html|accessdate=August 4, 2012}}</ref> Jańa navigaciya paneli sóylewshi azshılıq tárepinen unamsız qabıl etildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/support/forum/p/Web+Search/thread?tid=7ddbf7a4c8fa04a9&hl=en|bet=Google support forum, one of many threads on being unable to switch off the black navigation bar|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111224132612/http://www.google.com/support/forum/p/Web+Search/thread?tid=7ddbf7a4c8fa04a9&hl=en|arxivsáne=December 24, 2011|qaralǵan sáne=August 4, 2012}}</ref>. 2013-jıldıń noyabr ayında Google paydalanıwshı tájiriybesin jaqsılaw maqsetinde izlew nátiyjelerinde kórsetiletuǵın reklamalar ushın sarı belgilerdi sınaqtan ótkeriwdi basladı. Sarı tús penen ajıratılǵan hám hár bir qáwender siltemesiniń shep tárepine tegislengen jańa belgiler paydalanıwshılarǵa organikalıq hám qáwender nátiyjelerin ajıratıwǵa kómeklesedi<ref>{{Web deregi|url=http://www.techmw.com/google-ads-wolf-lambs-skin/|bet=Google ads: The wolf is out of the lamb's skin|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131202081946/http://www.techmw.com/google-ads-wolf-lambs-skin/|arxivsáne=December 2, 2013|baspaxana=www.techmw.com|qaralǵan sáne=December 2, 2013}}</ref>. 2016-jıldıń 15-dekabrinde Google modulli mobil paydalanıwshı interfeysine uqsas jańa kompyuter izlew interfeysin iske qostı. Mobil dizayn izlew funkciyaların qutılarda kórsetetuǵın kesteli dizaynnan ibarat. Ol izlew nátiyjeleri betiniń oń tárepinde payda bolatuǵın kompyuter Bilimler Grafiginiń ornın eliklew arqalı isleydi, bul ajıratılǵan elementler kóbinese Twitter karusellerin, «Adamlar jáne de izleydi» hám «Eń áhmiyetli jańalıqlar» (vertikal hám gorizontal dizayn) modullerin óz ishine aladı. Jergilikli Toplam hám Juwap Qutısı Google SERP-tiń usı usılda kórsetilgen dáslepki funkciyalarınıń ekewi edi, biraq bul jańa dúzilis Google nátiyjeleri ushın burın kórilmegen dárejedegi dizayn izbe-izligin jaratadı<ref name="ab">{{Cite news|last=Schwartz, Barry|date=December 6, 2016|title=Google begins rolling out a new desktop search user interface|url=http://searchengineland.com/google-begins-rolling-new-desktop-search-user-interface-264889|access-date=December 6, 2016}}</ref>. === Smartfon qosımshaları === Google [[Android]] hám [[iOS]] qurılmaları ushın «Google Izlew» mobil qosımshasın usınadı<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/search|bet=Google Search|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100528010431/http://www.google.com/search|arxivsáne=May 28, 2010|qaralǵan sáne=May 30, 2018}}</ref>. Mobil qosımshalar tek Google Discover hám «Toplamlar» funkciyasın óz ishine aladı, onda paydalanıwshı súwretler, betbelgiler yamasa karta orınları sıyaqlı hár qanday izlew nátiyjesin keyin qaraw ushın toparlarǵa saqlay aladı<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2020/01/22/googles-collections-feature-now-pushes-people-to-save-recipes-products-using-a-i/|bet=Google's Collections feature now pushes people to save recipes & products, using AI|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210714125739/https://techcrunch.com/2020/01/22/googles-collections-feature-now-pushes-people-to-save-recipes-products-using-a-i/|arxivsáne=July 14, 2021|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=January 22, 2020|jumıs=TechCrunch|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=July 14, 2021}}</ref>. Android qurılmaları 2016-jıldıń dekabr ayında Google Now-ǵa baylanıslı dep qabıl etilgen lentanıń aldın ala kórinisi menen tanıstı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/12/6/13852402/google-news-feed-search-app-android|bet=Google is putting a news feed in Android's home screen|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216091203/https://www.theverge.com/2016/12/6/13852402/google-news-feed-search-app-android|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=December 6, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref> al 2017-jıldıń iyul ayında ol Android hám iOS-ta rásmiy túrde iske qosıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/7/19/15994156/google-feed-personalized-news-stream-android-ios-app|bet=Google introduces the feed, a personalized stream of news on iOS and Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216091144/https://www.theverge.com/2017/7/19/15994156/google-feed-personalized-news-stream-android-ios-app|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Newton|at=Casey|sáne=July 19, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/07/19/google-feed/|bet=Google introduces the feed, a news stream of your evolving interests|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216034613/https://techcrunch.com/2017/07/19/google-feed/|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Matney|at=Lucas|sáne=July 19, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref>. 2016-jıldıń aprel ayında Google Android platformasındaǵı Izlew qosımshasın «Trendler» funkciyası menen jańaladı; ataqlılıǵı artıp baratırǵan izlew sorawları ádettegi soraw avtotoltırıw menen birge avtotoltırıw qutısında payda bola basladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.seroundtable.com/google-testing-trending-in-search-auto-complete-21955.html|bet=Google Testing Trending In Search Auto-Complete|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216034628/https://www.seroundtable.com/google-testing-trending-in-search-auto-complete-21955.html|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=April 19, 2016|jumıs=Search Engine Roundtable|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref>. Bul jańalaw paydalanıwshılardıń qızıǵıwshılıqları yamasa maqsetlerine baylanıslı emes izlew sorawların xoshametlegeni sebepli úlken narazılıq tuwdırdı, bul kompaniyanı bas tartıw múmkinshiligi menen jańalanıw shıǵarıwǵa májbúr etti<ref>{{Web deregi|url=https://www.seroundtable.com/opt-out-trending-searches-google-22522.html|bet=You Can Now Opt Out Of Trending Searches In The Google Search App|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216091218/https://www.seroundtable.com/opt-out-trending-searches-google-22522.html|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=August 11, 2016|jumıs=Search Engine Roundtable|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref>. 2017-jıldıń sentyabr ayında iOS platformasındaǵı Google Izlew qosımshası usınday funkcionallıq penen jańalandı<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/09/01/googles-search-app-on-ios-gets-a-twitter-like-trends-feature-faster-instant-answers/|bet=Google's Search app on iOS gets a Twitter-like Trends feature, faster Instant Answers|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216091212/https://techcrunch.com/2017/09/01/googles-search-app-on-ios-gets-a-twitter-like-trends-feature-faster-instant-answers/|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=September 1, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref>. 2017-jıldıń dekabr ayında Google bir neshe tilde fizikalıq jaqtan kishirek hám tómenirek texnikalıq sıpatlamalarǵa iye qurılmalarda Google Izlewdi paydalanıw múmkinshiligin beriwge arnalǵan «Google Go» qosımshasın shıǵardı. «Hindstan ushın birinshi gezekte» ónimler hám funkciyalardı joybarlaw haqqındaǵı Google blog jazbasında bul qosımsha «[Hindstan hám Indoneziyada] birinshi márte onlayn bolıp atırǵan millionlaǵan adamlar ushın arnawlı islengen» dep túsindiriledi<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/technology/next-billion-users/building-india-first-products-and-features/|bet=Google for India: Building India-first products and features|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220205150826/https://blog.google/technology/next-billion-users/building-india-first-products-and-features/|arxivsáne=February 5, 2022|sáne=December 5, 2017|til=en-us|jumıs=Google|qaralǵan sáne=February 5, 2022}}</ref>. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] 4w14oec8hw6y2g1nf079n59b2gkhk7k 121722 121721 2025-06-21T16:23:56Z Bekan88 11311 121722 wikitext text/x-wiki '''Google Search''' (sonday-aq ápiwayı túrde '''Google''' yaki '''Google.com''' retinde de belgili) — bul [[Google]] tárepinen basqarılatuǵın izlew sisteması. Ol paydalanıwshılarǵa gilt sózlerdi yaki sóz dizbeklerin kirgiziw arqalı [[World Wide Web|internetten]] informaciya izlewge múmkinshilik beredi. Google Search [[Veb-sayt|veb-saytlardı]] izlew sorawınıń sáykesligine qarap analizlew hám dárejelew ushın [[Algoritm|algoritmlerden]] paydalanadı. Ol dúnya júzi boyınsha eń keń tarqalǵan izlew sisteması bolıp esaplanadı. Google izlew dúnyadaǵı eń kóp kiriletuǵın veb-sayt. 2025-jılǵa kelip, Google izlew dúnya júzilik izlew sistemaları bazarınıń 90% úlesine iye<ref>{{Web deregi|url=https://gs.statcounter.com/search-engine-market-share|bet=Search Engine Market Share Worldwide|til=en|jumıs=StatCounter Global Stats|qaralǵan sáne=2025-04-08}}</ref>. Similarweb usınǵan maǵlıwmatlarǵa sáykes, Googledıń aylıq dúnya júzilik trafiginiń shama menen 24.84% [[Amerika Qurama Shtatları|AQSHtan]], 5.51% [[Hindstan|Hindstannan]], 4.7% [[Braziliya|Braziliyadan]], 3.78% [[Ullı Britaniya|Ullı Britaniyadan]] hám 5.28% [[Yaponiya|Yaponiyadan]] keledi<ref>{{Web deregi|url=https://www.similarweb.com/website/google.com/#geography|bet=google.com|jumıs=similarweb.com}}</ref>. Google qaytaratuǵın izlew nátiyjeleriniń tártibinıń bir bólimi «PageRank» dep atalatuǵın basımlıq dárejesi sistemasına tiykarlanǵan. Google izlew sonday-aq belgilerden paydalanıp, belgili bir izlew háreketin kirgiziw, shıǵarıp taslaw, anıqlaw yaki talap etiw ushın kóplegen sáykes izlew variantların usınadı hám ushıwlar statusı hám posılkalardı baqlaw, hawa rayı boljawları, valyuta, ólshem birlikleri hám waqıt ózgertiwleri, sóz mánileri hám taǵı basqa da arnawlı interaktiv tájiriybelerdi usınadı. Google izlewdiń tiykarǵı maqseti - súwretler yaki maǵlıwmatlar bazasında saqlanǵan maǵlıwmatlardan ayırmashılıǵı, veb-serverler tárepinen usınılǵan ashıq qoljetimli hújjetlerden tekst izlew bolıp tabıladı. Ol dáslep 1996-jılı Larri Peydj, Sergey Brin hám Skott Xassan tárepinen islep shıǵılǵan<ref name="vanityfair">{{Web deregi|url=https://www.vanityfair.com/news/2018/07/valley-of-genius-excerpt-google|bet=Brin, Page, and Mayer on the Accidental Birth of the Company that Changed Everything|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190704184309/https://www.vanityfair.com/news/2018/07/valley-of-genius-excerpt-google|arxivsáne=July 4, 2019|avtor=Fisher|at=Adam|sáne=July 10, 2018|jumıs=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|qaralǵan sáne=August 23, 2019}}</ref><ref>{{Jurnal deregi |last=McHugh |first=Josh |date=January 1, 2003 |title=Google vs. Evil |url=https://www.wired.com/2003/01/google-10/ |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |access-date=August 24, 2019}}</ref>. Izlew sisteması sonday-aq Syuzan Voycickiydiń Menlo-Parktegi úyiniń garajında ornatılǵan edi. 2011-jılı Google terilgen emes, al aytılǵan sózlerdi izlew ushın «Google Dawıslı Izlew» xızmetin engizdi. 2012-jılı Google Knowledge Graph dep atalǵan semantikalıq izlew funkciyasın engizdi. Izlew sózleriniń jiyiligin analizlew ekonomikalıq, sociallıq hám densawlıq tendenciyaların kórsetiwi múmkin<ref name="Pulse">{{Cite book|last=Hubbard|first=Douglas|title=Pulse: The New Science of Harnessing Internet Buzz to Track Threats and Opportunities|publisher=John Wiley & Sons|year=2011}}</ref>. Googleda izlew sózleriniń qollanılıw jiyiligi haqqındaǵı maǵlıwmatlardı Google Trends arqalı ashıq túrde soraw múmkin hám olardıń [[gripp]] epidemiyaları hám jumıssızlıq dárejeleri menen baylanıslı ekenligi kórsetilgen, sonday-aq bul maǵlıwmatlar dástúriy esabat beriw usılları hám sorawnamalarǵa qaraǵanda tezirek informaciya beredi. 2016-jıldıń ortasınan baslap, Googledıń izlew sisteması [[Tereń oqıtıw|tereń neyron tarmaqlarına]] súyene basladı<ref>{{Jurnal deregi |title=Soon We Won't Program Computers. We'll Train Them Like Dogs |url=https://www.wired.com/2016/05/the-end-of-code/ |magazine=Wired |access-date=May 30, 2018}}</ref>. 2024-jıldıń avgust ayında, AQSHtıń Virginiya shtatındaǵı sudya Google kompaniyasınıń Internet izlew hám izlew reklaması boyınsha nızamsız monopoliyaǵa iye ekenligin anıqladı<ref>{{Cite news|last1=Barakat|first1=Matthew|last2=Liedtke|first2=Michale|date=August 5, 2024|title=Google illegally maintains monopoly over internet search, judge rules|url=https://apnews.com/article/google-antitrust-search-engine-verdict-apple-319a61f20fb11510097845a30abaefd8|accessdate=August 6, 2024|publisher=Associated Press}}</ref><ref name="The Economist">{{Cite news|title=A court says Google is a monopolist. Now what?|url=https://www.economist.com/business/2024/08/06/a-court-says-google-is-a-monopolist-now-what|accessdate=2024-11-18}}</ref>. Sud Google kompaniyasınıń óziniń názerde tutılǵan izlew sisteması etip belgilew ushın telefon óndiriwshilerge hám brauzer baǵdarlamashılarına úlken muǵdarda aqsha tólew arqalı bazardaǵı ústemligin saqlap qalǵanın anıqladı. 2025-jıldıń aprel ayında, Ádillik ministrligi tárepinen talap etilgen qaysı sharalardıń Googledıń nızamsız monopoliyasın saplastırıw ushın qollanılatuǵının anıqlaw boyınsha sud processi baslandı, bul sharalarǵa kompaniyanı bóliw hám onıń óz maǵlıwmatların jasalma intellekt tarawında ústemlikti qolǵa alıw ushın paydalanıwdı aldın alıw kiredi<ref>{{Cite news|last1=Montoya|first1=Karina|title=DOJ Sets Record Straight of What's Needed to Dismantle Google's Search Monopoly|url=https://www.techpolicy.press/doj-sets-record-straight-of-whats-needed-to-dismantle-googles-search-monopoly/|accessdate=2025-04-24|publisher=Tech Policy Press|date=2025-03-13}}</ref>. == Izlewdi indekslew == Google [[Veb-bet|veb-betlerden]] júzlegen terabayt informaciyanı indeksleydi<ref name="Seeker indexing">{{Web deregi|url=https://www.seeker.com/how-much-of-the-internet-is-hidden-1792697912.html|bet=How Much of the Internet Is Hidden?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210015629/https://www.seeker.com/how-much-of-the-internet-is-hidden-1792697912.html|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Dominguez|at=Trace|sáne=September 2, 2015|jumıs=[[Seeker (media company)|Seeker]]|baspaxana=[[Group Nine Media]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. 2024-jılǵa shekem,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2024/2/2/24058985/google-search-cache-feature-discontinued|bet=Google Search's cache links are officially being retired|sáne=2 February 2024|jumıs=[[The Verge]]}}</ref> Google sonday-aq kompyuter paydalanıwshılarına izlew nátiyjeleriniń keshlengen nusqalarına siltemeler berip kelgen, bul nusqalar izlew sisteması tárepinen soraw etilgen [[Veb-sayt|veb-sayttıń]] eń sońǵı indekslewinen payda bolǵan<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/websearch/answer/1687222|bet=View web pages cached in Google Search Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171218164019/https://support.google.com/websearch/answer/1687222|arxivsáne=December 18, 2017|jumıs=Google Search Help|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>.Bunnan tısqarı, Google bazı bir fayl túrlerin de indeksleydi, bul paydalanıwshılarǵa PDF, Word hújjetleri, Excel kesteleri, PowerPoint prezentaciyaları, ayırım Flash multimedia mazmunı hám ápiwayı tekst faylların kórsete aladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.lifewire.com/use-google-to-find-open-files-3482196|bet=How to Use Google to Find and Open Files Online|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210015614/https://www.lifewire.com/use-google-to-find-open-files-3482196|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Boswell|at=Wendy|sáne=November 1, 2017|jumıs=[[Lifewire]]|baspaxana=[[Dotdash]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. Paydalanıwshılar sonday-aq izlew nátiyjelerinde ashıq hám pornografiyalıq mazmunnıń payda bolıwın aldın alıwǵa baǵdarlanǵan filtrlew texnologiyası «SafeSearch» ti iske túsire aladı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/websearch/answer/510|bet=Block explicit results on Google using SafeSearch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180406005408/https://support.google.com/websearch/answer/510|arxivsáne=April 6, 2018|jumıs=Google Search Help|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. Google izlewiniń úlken indeksine qaramastan, derekler ulıwma Google tek pútkil Internettiń 5% ten kemin indeksleytuǵının, al qalǵan bólegi onıń izlew qurallarınıń járdeminde kiriw múmkin bolmaǵan tereń torǵa tiyisli ekenin boljaydı<ref>{{Web deregi|url=http://www.tennessean.com/story/money/tech/2014/05/02/jj-rosen-popular-search-engines-skim-surface/8636081/|bet=The Internet you can't Google|avtor=Rosen|at=JJ|sáne=May 3, 2014|jumıs=[[The Tennessean]]|baspaxana=[[Gannett Company]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Sherman|first=Chris|date=May 22, 2008|title=The Invisible Web: Uncovering Sources Search Engines Can't See|publisher=[[University of Illinois at Urbana–Champaign]]}}</ref>. 2012-jılı Google kóshirmelikte ayıplanǵan saytlardıń dárejesin tómenletiw ushın óziniń izlew indekslew quralların ózgertti<ref>{{Jurnal deregi |last=Albanesius |first=Chloe |date=August 10, 2012 |title=Google to Demote Sites With 'High Number' of Copyright Complaints |url=http://uk.pcmag.com/search-products/61328/news/google-to-demote-sites-with-high-number-of-copyright-complai |magazine=[[PC Magazine]] |publisher=[[Ziff Davis]] |access-date=December 9, 2017}}</ref>. 2016-jıldıń oktyabr ayında Google kompaniyasınıń veb-master trendlerin analizlewshi Geri Illes izlew sistemasınıń mobil qurılmalar ushın arnalǵan ayırım, tiykarǵı veb-indeksti dúzetuǵının, al kompyuterler ushın ekinshi dárejeli, onsha jańalanbaytuǵın indeks bolatuǵının járiyaladı. Bul ózgeris mobil qollanıwdıń turaqlı ósiwine hám veb-baǵdarlamashılardı óz veb-saytlarınıń mobil qurılmalarǵa ılayıqlı nusqasın islep shıǵıwǵa túrtki bolıwǵa juwap boldı<ref>{{Web deregi|url=http://nordic.businessinsider.com/google-changing-index-splitting-into-desktop-and-mobile-2016-10|bet=Google is splitting its search index to target 'stripped down' mobile websites|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171209204115/http://nordic.businessinsider.com/google-changing-index-splitting-into-desktop-and-mobile-2016-10|arxivsáne=December 9, 2017|avtor=Roberts|at=Hannah|sáne=October 27, 2016|jumıs=[[Business Insider]]|baspaxana=[[Axel Springer SE]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. 2017-jıldıń dekabr ayında Google bul ózgeristi engiziwdi basladı, bul waqıtqa kelip kóplegen veb-saytlar ushın bunı álleqashan ámelge asırǵan edi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/12/20/googles-mobile-first-search-index-has-rolled-out-to-a-handful-of-sites/|bet=Google's mobile-first search index has rolled out to a handful of sites|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171220160026/https://techcrunch.com/2017/12/20/googles-mobile-first-search-index-has-rolled-out-to-a-handful-of-sites/|arxivsáne=December 20, 2017|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=December 20, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 21, 2017}}</ref>. === «Caffeine» izlew arxitekturasın jańalaw === 2009-jıldıń avgust ayında Google veb-baǵdarlamashılardı «Caffeine» dep atalǵan jańa izlew arxitekturasın sınap kóriwge hám óz pikirlerin bildiriwge shaqırdı. Jańa arxitektura paydalanıwshı interfeysinde kózge túsken ózgerisler bermedi, biraq tezlikti ádewir arttırdı hám jańa «ishki» indekslew infrastrukturasın qostı. Bul qádem ayırım ortalıqlarda [[Microsoft]] kompaniyasınıń jaqında óziniń izlew xızmetiniń jańalanǵan nusqasın Bing degen at penen shıǵarıwına, sonday-aq «esaplaw bilimine» tiykarlanǵan Wolfram Alpha jańa izlew sistemasınıń iske qosılıwına juwap retinde qabıl etildi<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/caffeine-googles-new-search-index-23823|bet=Google Caffeine: Google's New Search Engine Index|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071617/https://searchengineland.com/caffeine-googles-new-search-index-23823|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Fox|at=Vanessa|sáne=August 10, 2009|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. Google 2010-jıldıń 8-iyun kúni «Caffeine» joybarınıń tamamlanǵanın járiyalap, indeksin turaqlı jańalawdıń arqasında nátiyjelerdiń 50% ge jańaraq bolǵanın málimledi<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/googles-new-indexing-infrastructure-caffeine-now-live-43891|bet=Google's New Indexing Infrastructure "Caffeine" Now Live|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071639/https://searchengineland.com/googles-new-indexing-infrastructure-caffeine-now-live-43891|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Fox|at=Vanessa|sáne=June 8, 2010|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. «Caffeine» menen birge Google óziniń artqı táreptegi indekslew sistemasın MapReduce-ten kompaniyanıń bólistirilgen maǵlıwmatlar bazası platforması [[Bigtable]]-ge kóshirdi<ref>{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2010/09/09/google_caffeine_explained|bet=Google search index splits with MapReduce|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210020001/https://www.theregister.co.uk/2010/09/09/google_caffeine_explained|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Metz|at=Cade|sáne=September 9, 2010|jumıs=[[The Register]]|baspaxana=Situation Publishing|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2009/08/14/google_caffeine_truth/|bet=Google Caffeine: What it really is|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171223224328/http://www.theregister.co.uk/2009/08/14/google_caffeine_truth|arxivsáne=December 23, 2017|avtor=Metz|at=Cade|sáne=August 14, 2009|jumıs=[[The Register]]|baspaxana=Situation Publishing|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. === «Medic» izlew algoritmin jańalaw === 2018-jıldıń avgust ayında Google kompaniyasınan Danny Sullivan keń kólemli tiykarǵı algoritm jańalanıwın járiyaladı. Search Engine Watch hám Search Engine Land sıyaqlı taraw jetekshileri tárepinen júrgizilgen házirgi analizge muwapıq, bul jańalanıw paydalanıwshıǵa qolaysız hám jaqsı tájiriybe usınbaytuǵın medicinalıq hám densawlıqqa baylanıslı veb-saytlardı tómenletiwge baǵdarlanǵan edi. Usı sebepli taraw qánigeleri onı «Medic» dep atadı<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/googles-august-first-core-algorithm-update-who-did-it-impact-and-how-much-303538|bet=Google's Aug. 1 core algorithm update: Who did it impact, and how much|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180823174248/https://searchengineland.com/googles-august-first-core-algorithm-update-who-did-it-impact-and-how-much-303538|arxivsáne=August 23, 2018|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=August 9, 2018|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=August 23, 2018}}</ref>. Google YMYL (Your Money or Your Life - Siziń aqshańız yamasa ómirińiz) betleri ushın júdá joqarı standartlardı belgileydi. Bunıń sebebi, nadurıs informaciya paydalanıwshılarǵa finanslıq, fizikalıq yamasa emocionallıq tásir etiwi múmkin. Sonlıqtan, bul jańalanıw ásirese tómen sapalı mazmunǵa hám jalǵan maǵlıwmatlarǵa iye YMYL betlerin kózlewge aldı. Nátiyjede, algoritm basqalarǵa qaraǵanda densawlıq hám medicinaǵa baylanıslı veb-saytlarǵa kóbirek baǵdarlandı. Degen menen, basqa tarawlardaǵı kóplegen veb-saytlar da unamsız tásirge ushıradı<ref>{{Web deregi|url=https://www.seroundtable.com/google-medic-update-26177.html|bet=Google Medic Update: Google's Core Search Update Had Big Impact On Health/Medical Sites|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190321033704/https://www.seroundtable.com/google-medic-update-26177.html|arxivsáne=March 21, 2019|sáne=August 8, 2018|jumıs=seroundtable.com|qaralǵan sáne=March 11, 2019}}</ref>. == Izlew nátiyjeleri == === Nátiyjelerdi reytinglew === 2012-jılǵa kelip, ol kúnine 3.5 milliardtan aslam izlewdi qayta islegen<ref>{{Web deregi|url=http://www.internetlivestats.com/google-search-statistics/|bet=Google Search Statistics - Internet Live Stats|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150204095944/http://www.internetlivestats.com/google-search-statistics/|arxivsáne=February 4, 2015|til=en|jumıs=www.internetlivestats.com|qaralǵan sáne=April 9, 2021}}</ref>. 2013-jılı Evropa Komissiyası Google Search tutınıwshılardıń mútájlikleri ushın eń jaqsı nátiyje ornına Google kompaniyasınıń óz ónimlerine artıqmashılıq bergenin anıqladı<ref>{{Web deregi|url=http://www.ft.com/intl/cms/s/0/c308b656-a124-11e2-bae1-00144feabdc0.html|bet=Google favours 'in-house' search results|arxivurl=https://ghostarchive.org/archive/20221210/http://www.ft.com/intl/cms/s/0/c308b656-a124-11e2-bae1-00144feabdc0.html|arxivsáne=December 10, 2022|avtor=Barker|at=Alex|sáne=April 9, 2013|jumıs=Financial Times|qaralǵan sáne=January 26, 2014}}</ref>. 2015-jıldıń fevral ayında Google mobil izlew [[Algoritm|algoritmine]] úlken ózgeris kirgizip, basqa [[Veb-sayt|veb-saytlarǵa]] qaraǵanda mobil qolaylı saytlarǵa artıqmashılıq beriwdi járiyaladı. Google izlewleriniń shama menen 60 procenti mobil telefonlardan keledi. Google paydalanıwshılardıń joqarı sapalı veb-saytlarǵa kiriw múmkinshiligine iye bolıwın qáleydi. Mobil qolaylı interfeyske iye emes veb-saytlar tómenirek reytingke iye boladı hám bul jańalanıwdıń reytinglerde úlken ózgerislerge alıp keliwi kútilmekte. Óz veb-saytların sáykes túrde jańalamaǵan biznesler ádettegi veb-sayt trafiginiń tómenlewin kóriwi múmkin<ref>{{Web deregi|url=http://www.businessinsider.com/google-mobilegeddon-2015-4|bet=Google is making a giant change this week that could crush millions of small businesses|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161007045504/http://www.businessinsider.com/google-mobilegeddon-2015-4|arxivsáne=October 7, 2016|avtor=D'Onfro|at=Jillian|sáne=April 19, 2015|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=November 5, 2016}}</ref>. === PageRank === Googledıń kóteriliwi kóbinese PageRank dep atalatuǵın patentlengen [[Algoritm|algoritmge]] baylanıslı boldı, ol berilgen izlew sóz dizbegine sáykes keletuǵın veb-betterdi reytinglewge járdem beredi. Google Stanford izertlew joybarı bolǵan waqıtta, ol BackRub dep atalǵan edi, sebebi texnologiya sayttıń áhmiyetliligin anıqlaw ushın keri baylanıslardı tekseredi. Bir waqıtları Googleǵa qaraǵanda kóbirek keń tarqalǵan kóplegen izlew sistemaları tárepinen qollanılǵan, izlew nátiyjelerin reytinglew ushın gilt sózlerge tiykarlanǵan basqa usıllar bette izlew terminleriniń qansha ret ushırasatuǵının yamasa hár bir nátiyjeli bette izlew terminleriniń qanshelli kúshli baylanısqanın tekseretuǵın edi. Bunıń ornına PageRank algoritmi adamlar tárepinen jaratılǵan baylanıslardı analizlep, kóplegen áhmiyetli betterden baylanısqan veb-better de áhmiyetli dep esaplaydı. Algoritm betler ushın rekursiv ball esaplaydı, olarǵa sіlteme bergen basqa betlerdiń salmaqlı jıyındısına tiykarlanıp. PageRanktiń áhmiyetlilik haqqındaǵı adamlardıń túsinikleri menen jaqsı baylanısqan dep esaplanadı. PageRankke qosımsha túrde, Google jıllar dawamında nátiyje betlerin reytinglew ushın kóplegen basqa qupıya kriteriylerdi qostı. Bul 250 den aslam hár qıylı kórsetkishlerden turatuǵını xabar etiledi,<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/corporate/tech.html|bet=Corporate Information: Technology Overview|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100210175913/http://www.google.com/corporate/tech.html|arxivsáne=February 10, 2010|qaralǵan sáne=November 15, 2009}}</ref><ref>{{Jurnal deregi |last=Levy |first=Steven |date=February 22, 2010 |title=Exclusive: How Google's Algorithm Rules the Web |url=https://www.wired.com/magazine/2010/02/ff_google_algorithm/ |magazine=Wired |publisher=Wired.com |volume=17 |issue=12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110416062117/http://www.wired.com/magazine/2010/02/ff_google_algorithm/ |archive-date=April 16, 2011}}</ref> olardıń anıq maǵlıwmatları aldawshılar tárepinen jaratılǵan qıyınshılıqlardan saqlanıw hám Googledıń dúnya júzi boyınsha básekilesleri ústinen artıqmashılıǵın saqlap qalıwı ushın qupıya saqlanadı. PageRank 1996-jılı Robin Li tárepinen RankDex ushın islep shıǵılǵan uqsas bet-reyting hám sayt-bahalaw algoritminen tásir alǵan. Larri Peydjdiń 1998-jılı patentlegen PageRank-i Lidiń burınǵı patentine silteme kirgizedi. Keyinirek, Li 2000-jılı Qıtay izlew sisteması Baidudı dúzdi<ref>{{Web deregi|url=https://patents.google.com/patent/US6285999|bet=Method for node ranking in a linked database|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151015185034/http://www.google.com/patents/US6285999|arxivsáne=October 15, 2015|baspaxana=Google Patents|qaralǵan sáne=October 19, 2015}}</ref>. Googledıń Izlew algoritminiń keleshektegi baǵdarınıń potencial belgisi sıpatında, Googledıń sol waqıttaǵı bas atqarıwshı direktorı Erik Shmidt 2007-jılı Financial Times penen bolǵan intervyusinde bılay dedi: «Maqset - Google paydalanıwshılarına 'Erteń ne islewim kerek?' hám 'Qanday jumıstı alıwım kerek?' sıyaqlı sorawlardı beriw múmkinshiligin jaratıw». Shmidt bunı 2010-jılı The Wall Street Journal menen bolǵan sáwbetinde tastıyıqladı: «Menińshe, kópshilik adamlar Googledıń ózleriniń sorawlarına juwap beriwin qálemeydi, olar Googledıń ózlerine bunnan keyin ne islew kerekligin aytıwın qáleydi». === Google optimizaciyası === Google eń keń tarqalǵan izlew sisteması bolǵanlıqtan, kóplegen veb-baǵdarlamashılar óz veb-saytlarınıń Google reytinglerine tásir etiwge háreket etedi. Google hám basqa izlew sistemalarında saytlardıń reytingin joqarılatıwǵa járdem beriwshi konsultantlar industriyası payda boldı. Izlew sistemasın optimizaciyalaw dep atalatuǵın bul taraw, izlew sisteması nátiyjelerindegi nusqalardı anıqlawǵa hám soń klientlerdiń saytlarına kóbirek izlewshilerdi tartıw ushın reytingti jaqsılaw metodologiyasın islep shıǵıwǵa háreket etedi. Izlew sistemasın optimizaciyalaw «bette» faktorlardı (máselen, tiykarǵı tekst, titul elementleri, H1 atama elementleri hám súwret alt atribut mánisleri) hám Betten tıs optimizaciya faktorların (máselen, baylanıs teksti hám PageRank) óz ishine aladı. Ulıwma ideya - maqsetli gilt sózlerdi hár qıylı jerlerde «bette», ásirese titul elementinde hám tiykarǵı tekstte (esap: bettiń joqarısında bolsa, gilt sózdiń kózge túsiwi hám sonlıqtan reytingi joqarı boladı dep boljanadı) qosıw arqalı Googledıń relevantlıq algoritmine tásir etiw bolıp tabıladı.  Biraq, gilt sózdiń júdá kóp qollanılıwı bettiń Googledıń spamdı tekseriw algoritmleri ushın gúmanlı kóriniwine alıp keledi. Google nızamlı optimizaciya konsultantlarınan paydalanǵanda óz reytinglerin kóteriwdi qáleytuǵın veb-sayt iyeleri ushın kórsetpeler járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/webmasters/guidelines.html|bet=Google Webmaster Guidelines|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090109073316/http://www.google.com./webmasters/guidelines.html|arxivsáne=January 9, 2009|qaralǵan sáne=November 15, 2009}}</ref>. Gipoteza qoyılǵan hám ol tuwralı kóplegen shaǵımlar bolǵan bir kompaniyanıń iyesiniń pikiri boyınsha, jaǵımsız reklama, mısalı, kóplegen tutınıwshı shaǵımları, Google izlewinde bet reytingin jaqsı pikirler sıyaqlı joqarılatıwǵa xızmet etiwi múmkin. The New York Times maqalasında kóterilgen ayrıqsha másele, ol DecorMyEyes kompaniyasına baylanıslı edi, kóp ótpey Google algoritmindegi jasırın dúzetiw arqalı sheshildi. Googledıń aytıwınsha, joqarı reytingke alıp kelgen nárse DecorMyEyes haqqında jiyi járiyalanǵan tutınıwshı shaǵımları emes, al kompaniyaǵa qarsı huqıqıy háreketler sıyaqlı oǵan tásir etken waqıyalar haqqında jańalıqlar veb-saytlarındaǵı maǵlıwmatlar edi. Google Search Console qaytalanatuǵın yamasa avtorlıq huqıq mazmunın paydalanatuǵın veb-saytlardı tekseriwge járdem beredi<ref>{{Web deregi|url=http://googleblog.blogspot.com/2010/12/being-bad-to-your-customers-is-bad-for.html|bet=Blogspot.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121019115129/http://googleblog.blogspot.com/2010/12/being-bad-to-your-customers-is-bad-for.html|arxivsáne=October 19, 2012|baspaxana=Googleblog.blogspot.com|qaralǵan sáne=August 4, 2012}}</ref>. === «Hummingbird» izlew algoritmin jańalaw === 2013-jılı Google óziniń izlew algoritmin «Hummingbird» (Kolibri) menen ádewir jańaladı. Onıń atı kolibri qusınıń tezligi hám dálliginen kelip shıqqan<ref name="What it means for SEO">{{Web deregi|url=https://www.entrepreneur.com/article/229926|bet=What Google 'Hummingbird' Means for Your SEO Strategy|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220624221717/https://www.entrepreneur.com/article/229926|arxivsáne=June 24, 2022|avtor=Elran|at=Asher|sáne=November 15, 2013|jumıs=[[Entrepreneur (magazine)|Entrepreneur]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bul ózgeris 2013-jıldıń 26-sentyabrinde járiyalandı, biraq ol bir ay burın qollanıla baslaǵan edi<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-hummingbird-172816|bet=FAQ: All About The New Google "Hummingbird" Algorithm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181223110045/https://searchengineland.com/google-hummingbird-172816|arxivsáne=December 23, 2018|avtor=Sullivan|at=Danny|sáne=September 26, 2013|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. «Hummingbird» ayırım gilt sózlerge qaraǵanda tábiyiy til sorawlarına, kontekst hám mániske kóbirek itibar beredi. Ol jáne de veb-sayttıń ayırım betlerindegi mazmundı tereńirek izertleydi hám paydalanıwshılardı tek veb-sayttıń bas betine emes, al eń qolaylı betke tikkeley jeteklew uqıplılıǵın jaqsıladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.huffingtonpost.com/don-dodds/an-seo-guide-to-the-google_b_4104521.html|bet=An SEO Guide to the Google Hummingbird Update|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160604072816/http://www.huffingtonpost.com/don-dodds/an-seo-guide-to-the-google_b_4104521.html|arxivsáne=June 4, 2016|avtor=Dodds|at=Don|sáne=December 16, 2013|jumıs=[[HuffPost]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bul jańalaw Google izlewinde jıllar dawamındaǵı eń áhmiyetli ózgeris boldı, «adam» izlew óz-ara tásirleri<ref>{{Web deregi|url=https://www.bbc.com/news/business-24292897|bet=Google unveils major upgrade to search algorithm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220626025853/https://www.bbc.com/news/business-24292897|arxivsáne=June 26, 2022|avtor=Taylor|at=Richard|sáne=September 26, 2013|jumıs=[[BBC News]]|baspaxana=[[BBC]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref> hám sóylesiw hám mániske ádewir kóbirek itibar qaratıldı. Solay etip, veb-baǵdarlamashılar hám jazıwshılar óz saytların májbúriy gilt sózler emes, al tábiyiy jazıw menen optimallastırıwǵa hám sayt ishindegi navigaciya ushın texnikalıq veb-islep shıǵıwdan nátiyjeli paydalanıwǵa shaqırıldı<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/adapting-googles-2013-algorithm-shake-ups-navigate-win-todays-seo-188427|bet=A Complete Guide To The Essentials Of Post-Hummingbird SEO|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220628010329/https://searchengineland.com/adapting-googles-2013-algorithm-shake-ups-navigate-win-todays-seo-188427|arxivsáne=June 28, 2022|avtor=Marentis|at=Chris|sáne=April 11, 2014|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. === Izlew nátiyjeleriniń sapası === 2023-jılı, United States v. Google LLC (2020) antimonopoliya isiniń bir bólegi sıpatında ashıq etilgen Google ishki hújjetlerine tiykarlanıp, texnologiya jurnalistleri Google Searchtiń «shamadan tıs úlkeyip ketken hám shekten tıs monetizaciyalanǵan»<ref>{{Web deregi|url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2023/09/google-search-size-usefulness-decline/675409/|bet=The Tragedy of Google Search|avtor=Warzel|at=Charlie|sáne=22 September 2023|jumıs=The Atlantic|qaralǵan sáne=2023-11-07}}</ref> ekenin hám izlew sorawlarınıń «semantikalıq sáykesligi» sapaǵa qaraǵanda reklama paydasın birinshi orınǵa qoyǵanın ayttı. Wired jurnalı Google shaǵım etkennen keyin Megan Greydiń maqalasın qaytarıp aldı, al avtor «Sudta aytılǵanınday, «Merkuriy joybarınıń maqseti kommerciyalıq sorawlardı kóbeytiw edi»» degen pikirin qaytaladı. 2024-jıldıń mart ayında Google óziniń tiykarǵı izlew algoritmine hám spamdı anıqlawǵa úlken jańalaw kirgizgenin járiyaladı, bul barlıq spam nátiyjeleriniń 40 procentin joq qılıwı kútilmekte<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-released-massive-search-quality-improvements-with-march-2024-core-update-and-multiple-spam-updates-438144|bet=Google releasing massive search quality enhancements in March 2024 core update and multiple spam updates|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=March 5, 2024|jumıs=Search Engine Land}}</ref>. 20-mart kúni spamǵa qarsı jańalawdıń tolıq engizilgeni tastıyıqlandı<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-march-2024-spam-update-done-rolling-out-438505|bet=Google March 2024 spam update done rolling out|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=20 March 2024|jumıs=Search Engine Land}}</ref>. === Satıp alıw izlewi === 2024-jıldıń 10-sentyabr kúni Evropa Ádillik Sudı Google kompaniyasınıń óziniń satıp alıw izlew xızmetine artıqmashılıq bergeni nızamsız monopoliya ekenin anıqladı hám kompaniya 2,4 milliard evro tólewden qashıp qutıla almaytuǵının bildirdi. Evropa Ádillik Sudı Google kompaniyasınıń básekiles satıp alıw izlew xızmetlerine qatnasın «kemsitiwshi» hám Cifrlı bazarlar haqqındaǵı nızamdı buzıwshı dep atadı<ref name="europeanshopping">{{Cite news|url=https://www.politico.eu/article/google-loses-court-battle-over-first-eu-antitrust-fine/|title=Google loses EU court battle over €2.4B antitrust fine|first=Edith|last=Hancock|publisher=Politico|date=September 10, 2024|accessdate=September 10, 2024}}</ref>. == Interfeys == === Bet dúzilisi === Izlew betiniń joqarǵı bóliminde shama menen nátiyje sanı hám útirden keyingi eki belgi menen juwap beriw waqtı kórsetiledi. Izlew nátiyjelerinde hár bir nátiyje ushın bet atamaları hám URL mánzilleri, sáneler hám aldın ala kóriw tekst úzindisi payda boladı. Veb-izlew nátiyjeleri menen birge súwretler, jańalıqlar hám videolar bólimleri de payda bolıwı múmkin<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/search?q=test|bet=test|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211005142245/https://www.google.com/search?q=test|arxivsáne=October 5, 2021|jumıs=Google Search|qaralǵan sáne=October 5, 2021}}</ref>. Aldın ala kóriw tekst úzindisiniń uzınlıǵı 2015 hám 2017-jıllarda sınalǵan<ref>{{Web deregi|url=http://www.thesempost.com/google-testing-huge-7-line-snippets-in-search-results/|bet=Google Testing Huge 7-Line Snippets in Search Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211017090307/http://www.thesempost.com/google-testing-huge-7-line-snippets-in-search-results/|arxivsáne=October 17, 2021|avtor=Slegg|at=Jennifer|sáne=November 2, 2015|jumıs=The SEM Post|qaralǵan sáne=October 5, 2021}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-officially-increases-length-snippets-search-results-287596|bet=Google officially increases length of snippets in search results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211005144210/https://searchengineland.com/google-officially-increases-length-snippets-search-results-287596|arxivsáne=October 5, 2021|sáne=December 1, 2017|til=en|jumıs=Search Engine Land|qaralǵan sáne=October 5, 2021}}</ref>. === Universal izlew === «Universal izlew» Google tárepinen 2007-jıldıń 16-may kúni hár túrli izlew túrleriniń nátiyjelerin bir jerge biriktiriw ideyası sıpatında iske qosıldı. Universal izlewden aldın, standart Google izlewi tek veb-saytlarǵa siltemelerden ibarat bolatuǵın edi. Biraq, universal izlew veb-saytlar, jańalıqlar, súwretler, kartalar, bloglar, videolar hám basqa da kóp dereklerdi óz ishine aladı, hám bulardıń hámmesi bir izlew nátiyjeleri betinde kórsetiledi<ref>{{Web deregi|url=https://venturebeat.com/2007/05/16/googles-move-to-universal-search/|bet=Google's move to "universal search"|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071603/https://venturebeat.com/2007/05/16/googles-move-to-universal-search/|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Marshall|at=Matt|sáne=May 16, 2007|jumıs=[[VentureBeat]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-20-google-universal-search-11232|bet=Google Launches "Universal Search" & Blended Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071528/https://searchengineland.com/google-20-google-universal-search-11232|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Sullivan|at=Danny|sáne=May 16, 2007|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. Sol waqıttaǵı izlew ónimleri hám paydalanıwshı tájiriybesi boyınsha vice-prezident Marissa Mayer universal izlewdiń maqsetin bılay súwretledi: «Biz dástúriy túrde hár qıylı izlew múlklerimizdi ayırıp turǵan diywallardı buzıwǵa hám úlken kólemdegi informaciyanı ápiwayı bir izlew nátiyjeleri toplamına biriktiriwge háreket etip atırmız»<ref>{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.no/2007/05/universal-search-best-answer-is-still.html|bet=Universal search: The best answer is still the best answer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071719/https://googleblog.blogspot.no/2007/05/universal-search-best-answer-is-still.html|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Mayer|avtorsilteme=Marissa Mayer|at=Marissa|sáne=May 16, 2007|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. 2017-jıldıń iyun ayında Google óziniń izlew nátiyjelerin jumıs orınları haqqındaǵı maǵlıwmatlardı qamtıw ushın keńeytti. Maǵlıwmatlar hár qıylı iri jumıs taxtalarınan jıynaladı hám kompaniya bas betlerin analizlew arqalı toplanadı. Dáslep tek inglis tilinde jumıs islegen bul funkciya hár bir paydalanıwshıǵa ılayıqlı jumıslardı tabıwdı ápiwayılastırıwdı maqset etedi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/06/20/google-launches-its-ai-powered-jobs-search-engine/|bet=Google launches its AI-powered jobs search engine|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170621174144/https://techcrunch.com/2017/06/20/google-launches-its-ai-powered-jobs-search-engine/|arxivsáne=June 21, 2017|avtor=Lardinois|at=Frederic|sáne=June 20, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=June 22, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/google-for-jobs-is-ready-to-help-your-employment-search/|bet=Google for Jobs is ready to help your employment search|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170620152758/https://www.cnet.com/news/google-for-jobs-is-ready-to-help-your-employment-search/|arxivsáne=June 20, 2017|avtor=Gebhart|at=Andrew|sáne=June 20, 2017|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=June 22, 2017}}</ref>. === Bay úzindiler === 2009-jıldıń may ayında Google veb-saytlardıń mikroformatların analizlep, izlew nátiyjeleri betlerin «Bay úzindiler» menen toltıratuǵının járiyaladı. Bunday úzindiler nátiyjeler haqqında qosımsha maǵlıwmatlardı óz ishine aladı, mısalı, restoranlar ushın pikirlerdi hám jeke adamlar ushın sociallıq media akkauntların kórsetedi<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-search-now-supports-microformats-and-adds-rich-snippets-to-search-results-19055|bet=Google Search Now Supports Microformats and Adds "Rich Snippets" to Search Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171209204028/https://searchengineland.com/google-search-now-supports-microformats-and-adds-rich-snippets-to-search-results-19055|arxivsáne=December 9, 2017|avtor=Fox|at=Vanessa|sáne=May 12, 2009|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. 2016-jıldıń may ayında Google «Bay úzindiler» formatın keńeytip, «Bay kartochkalar»dı usındı. Olar úzindiler sıyaqlı nátiyjeler haqqında kóbirek informaciya beredi, biraq olardı mobil veb-sayttıń joqarǵı bóliminde jıljıtıw múmkin bolǵan karusel formatında kórsetedi<ref>{{Cite news|last=Schwartz|first=Barry|date=May 17, 2016|title=Google launches rich cards for movie and recipe websites|url=https://searchengineland.com/google-launches-rich-cards-movies-recipe-websites-249771|accessdate=December 9, 2017}}</ref>. Dáslep tek AQSHtaǵı kino hám recept veb-saytları menen sheklengen bul funkciya 2017-jılı pútkil dúnya júzi boylap keńeytildi<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-expands-rich-cards-worldwide-272178|bet=Google quietly expands rich cards worldwide|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171209204125/https://searchengineland.com/google-expands-rich-cards-worldwide-272178|arxivsáne=December 9, 2017|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=March 29, 2017|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. === Bilimler Grafı === Bilimler Grafı - bul Google tárepinen hár qıylı dereklerden jıynalǵan informaciya menen óziniń izlew sistemasınıń nátiyjelerin jaqsılaw ushın paydalanılatuǵın bilimler bazası<ref name="Introducing the Knowledge Graph">{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.no/2012/05/introducing-knowledge-graph-things-not.html|bet=Introducing the Knowledge Graph: things, not strings|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210231958/https://googleblog.blogspot.no/2012/05/introducing-knowledge-graph-things-not.html|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Singhal|avtorsilteme=Amit Singhal|at=Amit|sáne=May 16, 2012|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bul informaciya paydalanıwshılarǵa izlew nátiyjeleriniń oń tárepindegi qutıda kórsetiledi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/business/answer/6331288|bet=Your business information in the Knowledge Panel|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170420050102/https://support.google.com/business/answer/6331288|arxivsáne=April 20, 2017|jumıs=Google My Business Help|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bilimler Grafı qutıları Google izlew sistemasına 2012-jıldıń may ayında qosıldı, dáslep Amerika Qurama Shtatlarında baslanıp, jıl aqırına shekem xalıqaralıq keńeyiwge erisildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/how-google-is-taking-the-knowledge-graph-global/|bet=How Google is taking the Knowledge Graph global|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210232139/https://www.cnet.com/news/how-google-is-taking-the-knowledge-graph-global/|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Newton|at=Casey|sáne=December 14, 2012|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bilimler Grafı qamtıytuǵın informaciya iske túsirilgennen keyin ádewir ósti, jeti ay ishinde dáslepki kóleminen úsh ese kóbeydi,<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/googles-knowledge-graph-tripled-in-size-in-seven-months/|bet=Google's Knowledge Graph tripled in size in seven months|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180829175357/https://www.cnet.com/news/googles-knowledge-graph-tripled-in-size-in-seven-months/|arxivsáne=August 29, 2018|avtor=Newton|at=Casey|sáne=December 4, 2012|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref> hám 2016-jıldıń may ayında Google qayta islegen ayına 100 milliard izlewdiń «shama menen úshten birine» juwap bere alatuǵın boldı. Bul informaciya kóbinese Google Assistant<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2016/05/18/google-unveils-google-assistant-a-big-upgrade-to-google-now/|bet=Google unveils Google Assistant, a virtual assistant that's a big upgrade to Google Now|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210126003811/https://techcrunch.com/2016/05/18/google-unveils-google-assistant-a-big-upgrade-to-google-now/|arxivsáne=January 26, 2021|avtor=Lynley|at=Matthew|sáne=May 18, 2016|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref> hám Google Home izlewlerinde awızeki juwap retinde paydalanıladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/5/18/11688376/google-home-speaker-announced-virtual-assistant-io-2016|bet=Google Home: a speaker to finally take on the Amazon Echo|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171215024340/https://www.theverge.com/2016/5/18/11688376/google-home-speaker-announced-virtual-assistant-io-2016|arxivsáne=December 15, 2017|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=May 18, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bilimler Grafı derek kórsetpey juwaplar bergeni ushın sınǵa alınǵan<ref name="Knowledge Graph TWP">{{Cite news}}</ref>. === Google Bilim Paneli === Google Bilim Paneli - bul Google izlew sistemasınıń nátiyje betlerine birlestirilgen, jeke adamlar, shólkemler, orınlar yamasa obektler haqqında strukturalanǵan ulıwma maǵlıwmattı izlew interfeysiniń ishinde tikkeley kórsetiwge arnalǵan funkciya. Bul funkciya Googledıń Bilimler Grafı - subektler haqqındaǵı informaciyanı shólkemlestiretuǵın hám baylanıstıratuǵın, paydalanıwshılarǵa sáykes mazmundı tabıw hám usınıwdı jaqsılaytuǵın maǵlıwmatlar bazasınan paydalanadı. Bilim Panelindegi mazmun [[Wikipedia|Wikipediya]] hám basqa da strukturalanǵan maǵlıwmatlar bazaları sıyaqlı hár qıylı dereklerden alınadı, bul kórsetilgen informaciyanıń durıs hám kontekstke sáykes bolıwın támiyinleydi. Mısalı, belgili jámiyetlik isker haqqında soraw jiberiw biografiyalıq maǵlıwmatlar, tuwılǵan sánesi hám sociallıq media profillerine yamasa rásmiy veb-saytlarǵa siltemeler sıyaqlı tiykarǵı maǵlıwmatlardı kórsetetuǵın Bilim Panelin isletip jiberiwi múmkin. Google Bilim Paneliniń tiykarǵı maqseti paydalanıwshılarǵa dárhal, faktlı juwaplar beriw, kóp sandaǵı veb-betlerdi keń kólemde izertlew zárúrligin azaytıw bolıp tabıladı. === Jeke qosımsha bet === 2017-jıldıń may ayında Google izlew sistemasında jańa «Jeke» qosımsha betin iske qostı, bul paydalanıwshılarǵa ózleriniń [[Google Akkaunt|Google akkauntlarındaǵı]] hár qıylı xızmetlerdegi mazmundı, sonıń ishinde [[Gmail|Gmaildegi]] xatlardı hám [[Google Photos|Google Photostaǵı]] súwretlerdi izlewge múmkinshilik beredi<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/5/26/15701778/google-personal-tab-search-results-gmail-photos-images-maps-news-filter|bet=Google adds new Personal tab to search results to show Gmail and Photos content|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170526215945/https://www.theverge.com/2017/5/26/15701778/google-personal-tab-search-results-gmail-photos-images-maps-news-filter|arxivsáne=May 26, 2017|avtor=Gartenberg|at=Chaim|sáne=May 26, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=May 27, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/google-search-personal-results-775676/|bet=New Personal tab in Google Search will show results from Photos, Gmail, and more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171215221410/https://www.androidauthority.com/google-search-personal-results-775676/|arxivsáne=December 15, 2017|avtor=Westenberg|at=Jimmy|sáne=May 28, 2017|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref>. === Google Discover === Google Discover, burın Google Feed dep atalǵan, maqalalar, videolar hám basqa da jańalıqlarǵa baylanıslı mazmunnıń jekelestirilgen aǵımı bolıp tabıladı. Bul aǵım paydalanıwshılardıń Google menen óz-ara tásiri tiykarında yamasa olar tikkeley qızıǵıwshılıq bildirgen temalar boyınsha qızıqlı temalardı kórsetetuǵın «kartochkalar jıynaǵınan» ibarat. Kartochkalar «jańalıqlar haqqındaǵı maqalalarǵa siltemelerdi, YouTube videoların, sport nátiyjelerin, awqat receptlerin hám Google sizdi usı waqıtta qızıqtırıwı múmkin dep esaplaǵan basqa da mazmundı» óz ishine aladı. Paydalanıwshılar jáne de Googleǵa belgili bir temalar menen qızıqpaytuǵınlıǵın bildirip, keleshekte usınday jańalanıwlardı kórmewdi támiyinley aladı. Google Discover 2016-jıldıń dekabr ayında iske qosıldı hám 2017-jıldıń iyul ayında úlken jańalanıwdı aldı. 2018-jıldıń sentyabr ayında jáne bir úlken jańalanıw shıǵarıldı, bunda qosımshanıń atı Google Feed-ten Google Discover-ge ózgertildi, dizaynı jańalandı hám qosımsha funkciyalar qosıldı. Discover-di Google qosımshasındaǵı qosımsha bette hám ayırım Android qurılmalarınıń bas betinde shepke jıljıtıw arqalı tabıwǵa boladı. 2019-jıldan baslap, Google dúnya júzi boyınsha siyasiy kampaniyalarǵa adamlardı dawıs beriwge májbúrlew ushın reklama baǵdarlawǵa ruqsat bermeydi. === JI sholıwları === 2023-jıldıń may ayında ótkerilgen Google I/O ilajında Google Search Generative Experience (SGE) atlı eksperimental funkciyanı tanıstırdı. Bul funkciya [[Google Labs]] arqalı jetkilikli bolıp, izlew sorawlarına juwap retinde [[jasalma intellekt]] penen payda etilgen qısqasha mazmundı beriwge arnalǵan<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/5/10/23717120/google-search-ai-results-generated-experience-io|bet=The AI takeover of Google Search starts now|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230510175211/https://www.theverge.com/2023/5/10/23717120/google-search-ai-results-generated-experience-io|arxivsáne=May 10, 2023|avtor=Pierce|at=David|sáne=May 10, 2023|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=September 12, 2023}}</ref>. Bul Googledıń [[ChatGPT]]-dıń iske qosılıwı menen payda bolǵan [[generativ jasalma intellekt]] texnologiyasınıń tańqalarlıq ósiwine qarsı turıw ushın keń kólemli háreketleriniń bir bólegi edi, sebebi bul Google Search ushın potencial qáwip tuwdırıp, Google basshıların uwayımǵa salǵan edi<ref>{{Jurnal deregi |last=Levy |first=Steven |author-link=Steven Levy |date=September 11, 2023 |title=Sundar Pichai on Google;s AI, Microsoft's AI, OpenAI, and ... Did We Mention AI? |url=https://www.wired.com/story/sundar-pichai-google-ai-microsoft-openai/ |url-status=live |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20230911124432/https://www.wired.com/story/sundar-pichai-google-ai-microsoft-openai/ |archive-date=September 11, 2023 |access-date=September 12, 2023 |url-access=limited}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/10/12/23913337/google-ai-powered-search-sge-images-written-drafts|bet=Google's AI-powered search experience can now generate images|arxivurl=https://web.archive.org/web/20231012160056/https://www.theverge.com/2023/10/12/23913337/google-ai-powered-search-sge-images-written-drafts|arxivsáne=October 12, 2023|avtor=Peters|at=Jay|sáne=October 12, 2023|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=October 15, 2023}}</ref>. Google oktyabr ayında súwretlerdi payda etiw múmkinshiligin qostı. 2024-jılǵı I/O ilajında bul funkciya jańalandı hám AI Overviews dep qayta ataldı<ref name="VergeOverviews">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2024/5/14/24155321/google-search-ai-results-page-gemini-overview|bet=Google is redesigning its search engine — and it's AI all the way down|arxivurl=https://web.archive.org/web/20240514204340/https://www.theverge.com/2024/5/14/24155321/google-search-ai-results-page-gemini-overview|arxivsáne=May 14, 2024|avtor=Pierce|at=David|sáne=May 14, 2024|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=May 14, 2024}}</ref>. [[Fayl:AI_Overviews_result_for_"cheese_not_sticking_to_pizza",_May_24,_2024.jpg|alt="cheese not sticking to pizza"|nobaý|«Irimshik piccaǵa jabıspaydı» máselesine AI Overview-dıń dáslepki juwabı]] AI Overviews 2024-jıldıń may ayında Qurama Shtatlardaǵı paydalanıwshılarǵa usınıldı. Bul funkciya óziniń usınıwınıń dáslepki háptelerinde ásbaptıń qáteleri internette virusli túrde tarqalǵannan keyin jámiyetlik sınǵa ushıradı. Oǵan paydalanıwshılarǵa piccaǵa jelim qosıwdı yamasa tas jewdi usınıs etiw<ref name="BBCMcMahon">{{Web deregi|url=https://www.bbc.com/news/articles/cd11gzejgz4o|bet=Glue pizza and eat rocks: Google AI search errors go viral|avtor=McMahon|at=Liv|sáne=25 May 2024|jumıs=BBC}}</ref> kiredi. Google bul virusli qátelerdi «ayrım mısallar» dep sıpatladı, AI Overviews-tiń kópshilik jaǵdaylarda durıs informaciya beretuǵının ayttı<ref>{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2024/05/24/technology/google-ai-overview-search.html|bet=Google's A.I. Search Errors Cause a Furor Online|avtor=Grant|at=Nico|sáne=24 May 2024|jumıs=New York Times}}</ref>. AI Overviews usınılǵannan eki hápteden keyin, Google texnikalıq ózgerisler kirgizdi hám funkciyanı qısqarttı, ayırım densawlıqqa baylanıslı sorawlar ushın onıń qollanılıwın toqtattı hám sociallıq tarmaqlardaǵı postlarǵa tiykarlanıwın sheklep qoydı<ref>{{Cite news|last=De Vynck|first=Gerrit|date=May 30, 2024|title=Google scales back AI search answers after it told users to eat glue|url=https://www.washingtonpost.com/technology/2024/05/30/google-halt-ai-search/|accessdate=May 31, 2024}}</ref>. Scientific American bul sistemanı ekologiyalıq tiykarda sınǵa aldı, sebebi bunday izlew ádettegige qaraǵanda 30 ese kóbirek energiya jumsaydı<ref>{{Web deregi|url=https://www.scientificamerican.com/article/what-do-googles-ai-answers-cost-the-environment/|bet=What Do Google's AI Answers Cost the Environment?|avtor=Parshall|at=Allison|til=en|jumıs=Scientific American}}</ref>. Sonday-aq, ol hár qıylı dereklerden alınǵan informaciyanı jıynaǵanı ushın da sınǵa alındı, bul adamlardıń tolıq maqalalar hám veb-saytlardı kóriw itimallıǵın azaytadı. 2024-jıldıń may ayında járiyalanǵanda, News/Media Alliance bas direktorı Daniel Koffi bılay degen: «Bul biziń trafigimiz ushın apatlı boladı, sebebi Google tárepinen paydalanıwshı sorawların jánede qanaatlandırıw ushın reklama etilgen, bul biziń kontentimizdi monetizaciyalaw ushın saytqa ótiwge de az sebep qaldıradı»<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnn.com/2024/05/15/media/google-gemini-ai-search-news-outlet-impact/index.html|bet=News publishers sound alarm on Google's new AI-infused search, warn of 'catastrophic' impacts {{!}} CNN Business|avtor=Darcy|at=Oliver|sáne=2024-05-15|til=en|jumıs=CNN|qaralǵan sáne=2024-11-03}}</ref>. 2024-jıldıń avgust ayında AI Overviews Ullı Britaniya, Hindstan, Yaponiya, Indoneziya, Meksika hám Braziliyada jergilikli til qollawı menen usınıldı<ref>{{Web deregi|url=https://mashable.com/article/new-google-ai-overview-format-ease-publisher-concerns|bet=The new Google AI Overview layout is a small win for publishers|avtor=Mauran|at=Cecily|sáne=2024-08-15|til=en|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=2024-11-03}}</ref>. 2024-jıl 28-oktyabrde AI Overviews Avstraliya hám Jańa Zelandiyanı qosqanda jáne 100 mámleketke en jaydı<ref>{{Web deregi|url=https://mashable.com/article/google-ai-overview-launch-worldwide-global|bet=Google's AI Overview is rolling out worldwide|avtor=Yeo|at=Amanda|sáne=2024-10-28|til=en|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=2024-11-03}}</ref>. === JI rejimi === 2025-jıldıń mart ayında Google óziniń Izlew platformasında test «JI rejimin» engizdi, bul paydalanıwshılarǵa quramalı, kóp bólimli sorawlardı kirgiziwge hám keń kólemli, JI tárepinen dóretilgen juwaplardı alıwǵa múmkinshilik beredi. Bul funkciya Googledıń rawajlanǵan Gemini 2.0 modelin qollanadı, ol sistemanıń pikir júritiw qábiletin jaqsılaydı hám tekst, súwretler hám dawıstı qosqanda kóp modallı kirislerdi qollaydı. Dáslep, JI rejimi Qurama Shtatlardaǵı Google One AI Premium abonentleri ushın ashıq bolıp, oǵan Search Labs platforması arqalı kiriwge boladı. Bul basqıshlı usınıwǵa Googleǵa paydalanıwshılardıń pikirlerin jıynawǵa hám keńirek shıǵarılıw aldın funkciyanı jetilistiriwge múmkinshilik beredi. JI rejimin engiziw Googledıń rawajlanǵan JI texnologiyaların óz xızmetlerine birlestiriw boyınsha dawamlı háreketlerin kórsetedi, bul paydalanıwshılarǵa intuitivlik hám nátiyjeli izlew tájiriybesin beriwge baǵdarlanǵan<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2025/03/05/google-searchs-new-ai-mode-lets-users-ask-complex-multi-part-questions/|bet=Google Search's new 'AI Mode' lets users ask complex, multi-part questions|avtor=Malik|at=Aisha|sáne=2025-03-05|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=2025-03-07}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/google-ai-mode-search-gemini-results-chatgpt-overviews-2025-3|bet=Google's new AI Mode is a huge leap away from search as we know it|avtor=Langley|at=Hugh|til=en-US|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=2025-03-07}}</ref>. === Qayta dizaynlaw === [[Fayl:Product_Sans_typeface_sample.svg|oñğa|nobaý|Product Sans, Googledıń 2015-jıldan berli shrifti]] 2011-jıldıń iyun ayınıń aqırında Google Google+ sociallıq qurallarınıń qollanılıwın arttırıw maqsetinde Google bas betine jańa kórinis engizdi<ref>{{Web deregi|url=http://www.portlandseo.net/google-redesign-backs-social-effort/|bet=Google Redesign Backs Social Effort|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171201182305/http://www.portlandseo.net/google-redesign-backs-social-effort/|arxivsáne=December 1, 2017|avtor=Beato|at=Augusto|jumıs=Portland SEO|qaralǵan sáne=July 1, 2011}}</ref>. Tiykarǵı ózgerislerdiń biri klassikalıq navigaciya panelin qara tústegi panel menen almastırıw boldı. Googledıń cifrlı dóretiwshilik direktorı Kris Viggins bılay túsindiredi: «Bizler sizlerge jańa hám jaqsılanǵan Google tájiriybesin beriw boyınsha joybar ústinde islep atırmız, hám kelesi bir neshe ay dawamında sizler biziń kórinisimiz hám sezimimizdegi kóbirek jańalanıwlardı kóresiz.»<ref>{{Cite news|date=June 29, 2011|title=Google redesigns its homepage|url=http://latimesblogs.latimes.com/technology/2011/06/google-redesigns-its-homepage-with-new-black-bar-up-top-google-social-network.html|accessdate=August 4, 2012}}</ref> Jańa navigaciya paneli sóylewshi azshılıq tárepinen unamsız qabıl etildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/support/forum/p/Web+Search/thread?tid=7ddbf7a4c8fa04a9&hl=en|bet=Google support forum, one of many threads on being unable to switch off the black navigation bar|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111224132612/http://www.google.com/support/forum/p/Web+Search/thread?tid=7ddbf7a4c8fa04a9&hl=en|arxivsáne=December 24, 2011|qaralǵan sáne=August 4, 2012}}</ref>. 2013-jıldıń noyabr ayında Google paydalanıwshı tájiriybesin jaqsılaw maqsetinde izlew nátiyjelerinde kórsetiletuǵın reklamalar ushın sarı belgilerdi sınaqtan ótkeriwdi basladı. Sarı tús penen ajıratılǵan hám hár bir qáwender siltemesiniń shep tárepine tegislengen jańa belgiler paydalanıwshılarǵa organikalıq hám qáwender nátiyjelerin ajıratıwǵa kómeklesedi<ref>{{Web deregi|url=http://www.techmw.com/google-ads-wolf-lambs-skin/|bet=Google ads: The wolf is out of the lamb's skin|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131202081946/http://www.techmw.com/google-ads-wolf-lambs-skin/|arxivsáne=December 2, 2013|baspaxana=www.techmw.com|qaralǵan sáne=December 2, 2013}}</ref>. 2016-jıldıń 15-dekabrinde Google modulli mobil paydalanıwshı interfeysine uqsas jańa kompyuter izlew interfeysin iske qostı. Mobil dizayn izlew funkciyaların qutılarda kórsetetuǵın kesteli dizaynnan ibarat. Ol izlew nátiyjeleri betiniń oń tárepinde payda bolatuǵın kompyuter Bilimler Grafiginiń ornın eliklew arqalı isleydi, bul ajıratılǵan elementler kóbinese Twitter karusellerin, «Adamlar jáne de izleydi» hám «Eń áhmiyetli jańalıqlar» (vertikal hám gorizontal dizayn) modullerin óz ishine aladı. Jergilikli Toplam hám Juwap Qutısı Google SERP-tiń usı usılda kórsetilgen dáslepki funkciyalarınıń ekewi edi, biraq bul jańa dúzilis Google nátiyjeleri ushın burın kórilmegen dárejedegi dizayn izbe-izligin jaratadı<ref name="ab">{{Cite news|last=Schwartz, Barry|date=December 6, 2016|title=Google begins rolling out a new desktop search user interface|url=http://searchengineland.com/google-begins-rolling-new-desktop-search-user-interface-264889|access-date=December 6, 2016}}</ref>. === Smartfon qosımshaları === Google [[Android]] hám [[iOS]] qurılmaları ushın «Google Izlew» mobil qosımshasın usınadı<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/search|bet=Google Search|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100528010431/http://www.google.com/search|arxivsáne=May 28, 2010|qaralǵan sáne=May 30, 2018}}</ref>. Mobil qosımshalar tek Google Discover hám «Toplamlar» funkciyasın óz ishine aladı, onda paydalanıwshı súwretler, betbelgiler yamasa karta orınları sıyaqlı hár qanday izlew nátiyjesin keyin qaraw ushın toparlarǵa saqlay aladı<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2020/01/22/googles-collections-feature-now-pushes-people-to-save-recipes-products-using-a-i/|bet=Google's Collections feature now pushes people to save recipes & products, using AI|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210714125739/https://techcrunch.com/2020/01/22/googles-collections-feature-now-pushes-people-to-save-recipes-products-using-a-i/|arxivsáne=July 14, 2021|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=January 22, 2020|jumıs=TechCrunch|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=July 14, 2021}}</ref>. Android qurılmaları 2016-jıldıń dekabr ayında Google Now-ǵa baylanıslı dep qabıl etilgen lentanıń aldın ala kórinisi menen tanıstı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/12/6/13852402/google-news-feed-search-app-android|bet=Google is putting a news feed in Android's home screen|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216091203/https://www.theverge.com/2016/12/6/13852402/google-news-feed-search-app-android|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=December 6, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref> al 2017-jıldıń iyul ayında ol Android hám iOS-ta rásmiy túrde iske qosıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/7/19/15994156/google-feed-personalized-news-stream-android-ios-app|bet=Google introduces the feed, a personalized stream of news on iOS and Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216091144/https://www.theverge.com/2017/7/19/15994156/google-feed-personalized-news-stream-android-ios-app|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Newton|at=Casey|sáne=July 19, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/07/19/google-feed/|bet=Google introduces the feed, a news stream of your evolving interests|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216034613/https://techcrunch.com/2017/07/19/google-feed/|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Matney|at=Lucas|sáne=July 19, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref>. 2016-jıldıń aprel ayında Google Android platformasındaǵı Izlew qosımshasın «Trendler» funkciyası menen jańaladı; ataqlılıǵı artıp baratırǵan izlew sorawları ádettegi soraw avtotoltırıw menen birge avtotoltırıw qutısında payda bola basladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.seroundtable.com/google-testing-trending-in-search-auto-complete-21955.html|bet=Google Testing Trending In Search Auto-Complete|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216034628/https://www.seroundtable.com/google-testing-trending-in-search-auto-complete-21955.html|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=April 19, 2016|jumıs=Search Engine Roundtable|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref>. Bul jańalaw paydalanıwshılardıń qızıǵıwshılıqları yamasa maqsetlerine baylanıslı emes izlew sorawların xoshametlegeni sebepli úlken narazılıq tuwdırdı, bul kompaniyanı bas tartıw múmkinshiligi menen jańalanıw shıǵarıwǵa májbúr etti<ref>{{Web deregi|url=https://www.seroundtable.com/opt-out-trending-searches-google-22522.html|bet=You Can Now Opt Out Of Trending Searches In The Google Search App|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216091218/https://www.seroundtable.com/opt-out-trending-searches-google-22522.html|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=August 11, 2016|jumıs=Search Engine Roundtable|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref>. 2017-jıldıń sentyabr ayında iOS platformasındaǵı Google Izlew qosımshası usınday funkcionallıq penen jańalandı<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/09/01/googles-search-app-on-ios-gets-a-twitter-like-trends-feature-faster-instant-answers/|bet=Google's Search app on iOS gets a Twitter-like Trends feature, faster Instant Answers|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216091212/https://techcrunch.com/2017/09/01/googles-search-app-on-ios-gets-a-twitter-like-trends-feature-faster-instant-answers/|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=September 1, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref>. 2017-jıldıń dekabr ayında Google bir neshe tilde fizikalıq jaqtan kishirek hám tómenirek texnikalıq sıpatlamalarǵa iye qurılmalarda Google Izlewdi paydalanıw múmkinshiligin beriwge arnalǵan «Google Go» qosımshasın shıǵardı. «Hindstan ushın birinshi gezekte» ónimler hám funkciyalardı joybarlaw haqqındaǵı Google blog jazbasında bul qosımsha «[Hindstan hám Indoneziyada] birinshi márte onlayn bolıp atırǵan millionlaǵan adamlar ushın arnawlı islengen» dep túsindiriledi<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/technology/next-billion-users/building-india-first-products-and-features/|bet=Google for India: Building India-first products and features|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220205150826/https://blog.google/technology/next-billion-users/building-india-first-products-and-features/|arxivsáne=February 5, 2022|sáne=December 5, 2017|til=en-us|jumıs=Google|qaralǵan sáne=February 5, 2022}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ bbabzfseiynenh1a8z0dz8tqe41s8d6 121723 121722 2025-06-21T16:34:33Z Bekan88 11311 121723 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" style="width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em" ! colspan="2" class="fn org" style="text-align: center; font-size: 125%; font-weight: bold; background-color: #E6E6FA"|Google Search |- | colspan="2" style="text-align: center"|[[Fayl:Google_Favicon_2025.svg|150px]]<br/>2025-jıldıń may ayınan baslap jańa [[Google logotibi]] |- | colspan="2" style="text-align: center"|[[Fayl:Google_Search_screenshot_in_2025_(EN).png|250px]]<br/>2025-jıldıń 24-may sánesindegi Google Search kompyuter kórinisi |- ! Sayt túri | Veb-izlew sisteması |- ! Tiller | 149 til |- ! Iyesi | [[Google]] |- ! Tabıs deregi | [[Google Ads]] |- ! URL | google.com |- ! IPv6 qollaw | Awa |- ! Kommerciyalıq | Awa |- ! Dizimnen ótiw | Minnetli emes |- ! Iske qosılǵan waqtı | * 1995; (dáslepki prototip) * 1997; (sońǵı iske qosılıwı) |- ! Házirgi statusı | Onlayn |- ! [[Programmalastırıw tili|Jazılǵan tili]] | * [[Python (Programmalastırıw tili)|Python]] * [[C]] * [[C++]] |} '''Google Search''' (sonday-aq ápiwayı túrde '''Google''' yaki '''Google.com''' retinde de belgili) — bul [[Google]] tárepinen basqarılatuǵın izlew sisteması. Ol paydalanıwshılarǵa gilt sózlerdi yaki sóz dizbeklerin kirgiziw arqalı [[World Wide Web|internetten]] informaciya izlewge múmkinshilik beredi. Google Search [[Veb-sayt|veb-saytlardı]] izlew sorawınıń sáykesligine qarap analizlew hám dárejelew ushın [[Algoritm|algoritmlerden]] paydalanadı. Ol dúnya júzi boyınsha eń keń tarqalǵan izlew sisteması bolıp esaplanadı. Google izlew dúnyadaǵı eń kóp kiriletuǵın veb-sayt. 2025-jılǵa kelip, Google izlew dúnya júzilik izlew sistemaları bazarınıń 90% úlesine iye<ref>{{Web deregi|url=https://gs.statcounter.com/search-engine-market-share|bet=Search Engine Market Share Worldwide|til=en|jumıs=StatCounter Global Stats|qaralǵan sáne=2025-04-08}}</ref>. Similarweb usınǵan maǵlıwmatlarǵa sáykes, Googledıń aylıq dúnya júzilik trafiginiń shama menen 24.84% [[Amerika Qurama Shtatları|AQSHtan]], 5.51% [[Hindstan|Hindstannan]], 4.7% [[Braziliya|Braziliyadan]], 3.78% [[Ullı Britaniya|Ullı Britaniyadan]] hám 5.28% [[Yaponiya|Yaponiyadan]] keledi<ref>{{Web deregi|url=https://www.similarweb.com/website/google.com/#geography|bet=google.com|jumıs=similarweb.com}}</ref>. Google qaytaratuǵın izlew nátiyjeleriniń tártibinıń bir bólimi «PageRank» dep atalatuǵın basımlıq dárejesi sistemasına tiykarlanǵan. Google izlew sonday-aq belgilerden paydalanıp, belgili bir izlew háreketin kirgiziw, shıǵarıp taslaw, anıqlaw yaki talap etiw ushın kóplegen sáykes izlew variantların usınadı hám ushıwlar statusı hám posılkalardı baqlaw, hawa rayı boljawları, valyuta, ólshem birlikleri hám waqıt ózgertiwleri, sóz mánileri hám taǵı basqa da arnawlı interaktiv tájiriybelerdi usınadı. Google izlewdiń tiykarǵı maqseti - súwretler yaki maǵlıwmatlar bazasında saqlanǵan maǵlıwmatlardan ayırmashılıǵı, veb-serverler tárepinen usınılǵan ashıq qoljetimli hújjetlerden tekst izlew bolıp tabıladı. Ol dáslep 1996-jılı Larri Peydj, Sergey Brin hám Skott Xassan tárepinen islep shıǵılǵan<ref name="vanityfair">{{Web deregi|url=https://www.vanityfair.com/news/2018/07/valley-of-genius-excerpt-google|bet=Brin, Page, and Mayer on the Accidental Birth of the Company that Changed Everything|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190704184309/https://www.vanityfair.com/news/2018/07/valley-of-genius-excerpt-google|arxivsáne=July 4, 2019|avtor=Fisher|at=Adam|sáne=July 10, 2018|jumıs=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|qaralǵan sáne=August 23, 2019}}</ref><ref>{{Jurnal deregi |last=McHugh |first=Josh |date=January 1, 2003 |title=Google vs. Evil |url=https://www.wired.com/2003/01/google-10/ |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |access-date=August 24, 2019}}</ref>. Izlew sisteması sonday-aq Syuzan Voycickiydiń Menlo-Parktegi úyiniń garajında ornatılǵan edi. 2011-jılı Google terilgen emes, al aytılǵan sózlerdi izlew ushın «Google Dawıslı Izlew» xızmetin engizdi. 2012-jılı Google Knowledge Graph dep atalǵan semantikalıq izlew funkciyasın engizdi. Izlew sózleriniń jiyiligin analizlew ekonomikalıq, sociallıq hám densawlıq tendenciyaların kórsetiwi múmkin<ref name="Pulse">{{Cite book|last=Hubbard|first=Douglas|title=Pulse: The New Science of Harnessing Internet Buzz to Track Threats and Opportunities|publisher=John Wiley & Sons|year=2011}}</ref>. Googleda izlew sózleriniń qollanılıw jiyiligi haqqındaǵı maǵlıwmatlardı Google Trends arqalı ashıq túrde soraw múmkin hám olardıń [[gripp]] epidemiyaları hám jumıssızlıq dárejeleri menen baylanıslı ekenligi kórsetilgen, sonday-aq bul maǵlıwmatlar dástúriy esabat beriw usılları hám sorawnamalarǵa qaraǵanda tezirek informaciya beredi. 2016-jıldıń ortasınan baslap, Googledıń izlew sisteması [[Tereń oqıtıw|tereń neyron tarmaqlarına]] súyene basladı<ref>{{Jurnal deregi |title=Soon We Won't Program Computers. We'll Train Them Like Dogs |url=https://www.wired.com/2016/05/the-end-of-code/ |magazine=Wired |access-date=May 30, 2018}}</ref>. 2024-jıldıń avgust ayında, AQSHtıń Virginiya shtatındaǵı sudya Google kompaniyasınıń Internet izlew hám izlew reklaması boyınsha nızamsız monopoliyaǵa iye ekenligin anıqladı<ref>{{Cite news|last1=Barakat|first1=Matthew|last2=Liedtke|first2=Michale|date=August 5, 2024|title=Google illegally maintains monopoly over internet search, judge rules|url=https://apnews.com/article/google-antitrust-search-engine-verdict-apple-319a61f20fb11510097845a30abaefd8|accessdate=August 6, 2024|publisher=Associated Press}}</ref><ref name="The Economist">{{Cite news|title=A court says Google is a monopolist. Now what?|url=https://www.economist.com/business/2024/08/06/a-court-says-google-is-a-monopolist-now-what|accessdate=2024-11-18}}</ref>. Sud Google kompaniyasınıń óziniń názerde tutılǵan izlew sisteması etip belgilew ushın telefon óndiriwshilerge hám brauzer baǵdarlamashılarına úlken muǵdarda aqsha tólew arqalı bazardaǵı ústemligin saqlap qalǵanın anıqladı. 2025-jıldıń aprel ayında, Ádillik ministrligi tárepinen talap etilgen qaysı sharalardıń Googledıń nızamsız monopoliyasın saplastırıw ushın qollanılatuǵının anıqlaw boyınsha sud processi baslandı, bul sharalarǵa kompaniyanı bóliw hám onıń óz maǵlıwmatların jasalma intellekt tarawında ústemlikti qolǵa alıw ushın paydalanıwdı aldın alıw kiredi<ref>{{Cite news|last1=Montoya|first1=Karina|title=DOJ Sets Record Straight of What's Needed to Dismantle Google's Search Monopoly|url=https://www.techpolicy.press/doj-sets-record-straight-of-whats-needed-to-dismantle-googles-search-monopoly/|accessdate=2025-04-24|publisher=Tech Policy Press|date=2025-03-13}}</ref>. == Izlewdi indekslew == Google [[Veb-bet|veb-betlerden]] júzlegen terabayt informaciyanı indeksleydi<ref name="Seeker indexing">{{Web deregi|url=https://www.seeker.com/how-much-of-the-internet-is-hidden-1792697912.html|bet=How Much of the Internet Is Hidden?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210015629/https://www.seeker.com/how-much-of-the-internet-is-hidden-1792697912.html|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Dominguez|at=Trace|sáne=September 2, 2015|jumıs=[[Seeker (media company)|Seeker]]|baspaxana=[[Group Nine Media]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. 2024-jılǵa shekem,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2024/2/2/24058985/google-search-cache-feature-discontinued|bet=Google Search's cache links are officially being retired|sáne=2 February 2024|jumıs=[[The Verge]]}}</ref> Google sonday-aq kompyuter paydalanıwshılarına izlew nátiyjeleriniń keshlengen nusqalarına siltemeler berip kelgen, bul nusqalar izlew sisteması tárepinen soraw etilgen [[Veb-sayt|veb-sayttıń]] eń sońǵı indekslewinen payda bolǵan<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/websearch/answer/1687222|bet=View web pages cached in Google Search Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171218164019/https://support.google.com/websearch/answer/1687222|arxivsáne=December 18, 2017|jumıs=Google Search Help|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>.Bunnan tısqarı, Google bazı bir fayl túrlerin de indeksleydi, bul paydalanıwshılarǵa PDF, Word hújjetleri, Excel kesteleri, PowerPoint prezentaciyaları, ayırım Flash multimedia mazmunı hám ápiwayı tekst faylların kórsete aladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.lifewire.com/use-google-to-find-open-files-3482196|bet=How to Use Google to Find and Open Files Online|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210015614/https://www.lifewire.com/use-google-to-find-open-files-3482196|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Boswell|at=Wendy|sáne=November 1, 2017|jumıs=[[Lifewire]]|baspaxana=[[Dotdash]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. Paydalanıwshılar sonday-aq izlew nátiyjelerinde ashıq hám pornografiyalıq mazmunnıń payda bolıwın aldın alıwǵa baǵdarlanǵan filtrlew texnologiyası «SafeSearch» ti iske túsire aladı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/websearch/answer/510|bet=Block explicit results on Google using SafeSearch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180406005408/https://support.google.com/websearch/answer/510|arxivsáne=April 6, 2018|jumıs=Google Search Help|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. Google izlewiniń úlken indeksine qaramastan, derekler ulıwma Google tek pútkil Internettiń 5% ten kemin indeksleytuǵının, al qalǵan bólegi onıń izlew qurallarınıń járdeminde kiriw múmkin bolmaǵan tereń torǵa tiyisli ekenin boljaydı<ref>{{Web deregi|url=http://www.tennessean.com/story/money/tech/2014/05/02/jj-rosen-popular-search-engines-skim-surface/8636081/|bet=The Internet you can't Google|avtor=Rosen|at=JJ|sáne=May 3, 2014|jumıs=[[The Tennessean]]|baspaxana=[[Gannett Company]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Sherman|first=Chris|date=May 22, 2008|title=The Invisible Web: Uncovering Sources Search Engines Can't See|publisher=[[University of Illinois at Urbana–Champaign]]}}</ref>. 2012-jılı Google kóshirmelikte ayıplanǵan saytlardıń dárejesin tómenletiw ushın óziniń izlew indekslew quralların ózgertti<ref>{{Jurnal deregi |last=Albanesius |first=Chloe |date=August 10, 2012 |title=Google to Demote Sites With 'High Number' of Copyright Complaints |url=http://uk.pcmag.com/search-products/61328/news/google-to-demote-sites-with-high-number-of-copyright-complai |magazine=[[PC Magazine]] |publisher=[[Ziff Davis]] |access-date=December 9, 2017}}</ref>. 2016-jıldıń oktyabr ayında Google kompaniyasınıń veb-master trendlerin analizlewshi Geri Illes izlew sistemasınıń mobil qurılmalar ushın arnalǵan ayırım, tiykarǵı veb-indeksti dúzetuǵının, al kompyuterler ushın ekinshi dárejeli, onsha jańalanbaytuǵın indeks bolatuǵının járiyaladı. Bul ózgeris mobil qollanıwdıń turaqlı ósiwine hám veb-baǵdarlamashılardı óz veb-saytlarınıń mobil qurılmalarǵa ılayıqlı nusqasın islep shıǵıwǵa túrtki bolıwǵa juwap boldı<ref>{{Web deregi|url=http://nordic.businessinsider.com/google-changing-index-splitting-into-desktop-and-mobile-2016-10|bet=Google is splitting its search index to target 'stripped down' mobile websites|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171209204115/http://nordic.businessinsider.com/google-changing-index-splitting-into-desktop-and-mobile-2016-10|arxivsáne=December 9, 2017|avtor=Roberts|at=Hannah|sáne=October 27, 2016|jumıs=[[Business Insider]]|baspaxana=[[Axel Springer SE]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. 2017-jıldıń dekabr ayında Google bul ózgeristi engiziwdi basladı, bul waqıtqa kelip kóplegen veb-saytlar ushın bunı álleqashan ámelge asırǵan edi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/12/20/googles-mobile-first-search-index-has-rolled-out-to-a-handful-of-sites/|bet=Google's mobile-first search index has rolled out to a handful of sites|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171220160026/https://techcrunch.com/2017/12/20/googles-mobile-first-search-index-has-rolled-out-to-a-handful-of-sites/|arxivsáne=December 20, 2017|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=December 20, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 21, 2017}}</ref>. === «Caffeine» izlew arxitekturasın jańalaw === 2009-jıldıń avgust ayında Google veb-baǵdarlamashılardı «Caffeine» dep atalǵan jańa izlew arxitekturasın sınap kóriwge hám óz pikirlerin bildiriwge shaqırdı. Jańa arxitektura paydalanıwshı interfeysinde kózge túsken ózgerisler bermedi, biraq tezlikti ádewir arttırdı hám jańa «ishki» indekslew infrastrukturasın qostı. Bul qádem ayırım ortalıqlarda [[Microsoft]] kompaniyasınıń jaqında óziniń izlew xızmetiniń jańalanǵan nusqasın Bing degen at penen shıǵarıwına, sonday-aq «esaplaw bilimine» tiykarlanǵan Wolfram Alpha jańa izlew sistemasınıń iske qosılıwına juwap retinde qabıl etildi<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/caffeine-googles-new-search-index-23823|bet=Google Caffeine: Google's New Search Engine Index|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071617/https://searchengineland.com/caffeine-googles-new-search-index-23823|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Fox|at=Vanessa|sáne=August 10, 2009|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. Google 2010-jıldıń 8-iyun kúni «Caffeine» joybarınıń tamamlanǵanın járiyalap, indeksin turaqlı jańalawdıń arqasında nátiyjelerdiń 50% ge jańaraq bolǵanın málimledi<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/googles-new-indexing-infrastructure-caffeine-now-live-43891|bet=Google's New Indexing Infrastructure "Caffeine" Now Live|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071639/https://searchengineland.com/googles-new-indexing-infrastructure-caffeine-now-live-43891|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Fox|at=Vanessa|sáne=June 8, 2010|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. «Caffeine» menen birge Google óziniń artqı táreptegi indekslew sistemasın MapReduce-ten kompaniyanıń bólistirilgen maǵlıwmatlar bazası platforması [[Bigtable]]-ge kóshirdi<ref>{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2010/09/09/google_caffeine_explained|bet=Google search index splits with MapReduce|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210020001/https://www.theregister.co.uk/2010/09/09/google_caffeine_explained|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Metz|at=Cade|sáne=September 9, 2010|jumıs=[[The Register]]|baspaxana=Situation Publishing|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2009/08/14/google_caffeine_truth/|bet=Google Caffeine: What it really is|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171223224328/http://www.theregister.co.uk/2009/08/14/google_caffeine_truth|arxivsáne=December 23, 2017|avtor=Metz|at=Cade|sáne=August 14, 2009|jumıs=[[The Register]]|baspaxana=Situation Publishing|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. === «Medic» izlew algoritmin jańalaw === 2018-jıldıń avgust ayında Google kompaniyasınan Danny Sullivan keń kólemli tiykarǵı algoritm jańalanıwın járiyaladı. Search Engine Watch hám Search Engine Land sıyaqlı taraw jetekshileri tárepinen júrgizilgen házirgi analizge muwapıq, bul jańalanıw paydalanıwshıǵa qolaysız hám jaqsı tájiriybe usınbaytuǵın medicinalıq hám densawlıqqa baylanıslı veb-saytlardı tómenletiwge baǵdarlanǵan edi. Usı sebepli taraw qánigeleri onı «Medic» dep atadı<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/googles-august-first-core-algorithm-update-who-did-it-impact-and-how-much-303538|bet=Google's Aug. 1 core algorithm update: Who did it impact, and how much|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180823174248/https://searchengineland.com/googles-august-first-core-algorithm-update-who-did-it-impact-and-how-much-303538|arxivsáne=August 23, 2018|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=August 9, 2018|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=August 23, 2018}}</ref>. Google YMYL (Your Money or Your Life - Siziń aqshańız yamasa ómirińiz) betleri ushın júdá joqarı standartlardı belgileydi. Bunıń sebebi, nadurıs informaciya paydalanıwshılarǵa finanslıq, fizikalıq yamasa emocionallıq tásir etiwi múmkin. Sonlıqtan, bul jańalanıw ásirese tómen sapalı mazmunǵa hám jalǵan maǵlıwmatlarǵa iye YMYL betlerin kózlewge aldı. Nátiyjede, algoritm basqalarǵa qaraǵanda densawlıq hám medicinaǵa baylanıslı veb-saytlarǵa kóbirek baǵdarlandı. Degen menen, basqa tarawlardaǵı kóplegen veb-saytlar da unamsız tásirge ushıradı<ref>{{Web deregi|url=https://www.seroundtable.com/google-medic-update-26177.html|bet=Google Medic Update: Google's Core Search Update Had Big Impact On Health/Medical Sites|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190321033704/https://www.seroundtable.com/google-medic-update-26177.html|arxivsáne=March 21, 2019|sáne=August 8, 2018|jumıs=seroundtable.com|qaralǵan sáne=March 11, 2019}}</ref>. == Izlew nátiyjeleri == === Nátiyjelerdi reytinglew === 2012-jılǵa kelip, ol kúnine 3.5 milliardtan aslam izlewdi qayta islegen<ref>{{Web deregi|url=http://www.internetlivestats.com/google-search-statistics/|bet=Google Search Statistics - Internet Live Stats|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150204095944/http://www.internetlivestats.com/google-search-statistics/|arxivsáne=February 4, 2015|til=en|jumıs=www.internetlivestats.com|qaralǵan sáne=April 9, 2021}}</ref>. 2013-jılı Evropa Komissiyası Google Search tutınıwshılardıń mútájlikleri ushın eń jaqsı nátiyje ornına Google kompaniyasınıń óz ónimlerine artıqmashılıq bergenin anıqladı<ref>{{Web deregi|url=http://www.ft.com/intl/cms/s/0/c308b656-a124-11e2-bae1-00144feabdc0.html|bet=Google favours 'in-house' search results|arxivurl=https://ghostarchive.org/archive/20221210/http://www.ft.com/intl/cms/s/0/c308b656-a124-11e2-bae1-00144feabdc0.html|arxivsáne=December 10, 2022|avtor=Barker|at=Alex|sáne=April 9, 2013|jumıs=Financial Times|qaralǵan sáne=January 26, 2014}}</ref>. 2015-jıldıń fevral ayında Google mobil izlew [[Algoritm|algoritmine]] úlken ózgeris kirgizip, basqa [[Veb-sayt|veb-saytlarǵa]] qaraǵanda mobil qolaylı saytlarǵa artıqmashılıq beriwdi járiyaladı. Google izlewleriniń shama menen 60 procenti mobil telefonlardan keledi. Google paydalanıwshılardıń joqarı sapalı veb-saytlarǵa kiriw múmkinshiligine iye bolıwın qáleydi. Mobil qolaylı interfeyske iye emes veb-saytlar tómenirek reytingke iye boladı hám bul jańalanıwdıń reytinglerde úlken ózgerislerge alıp keliwi kútilmekte. Óz veb-saytların sáykes túrde jańalamaǵan biznesler ádettegi veb-sayt trafiginiń tómenlewin kóriwi múmkin<ref>{{Web deregi|url=http://www.businessinsider.com/google-mobilegeddon-2015-4|bet=Google is making a giant change this week that could crush millions of small businesses|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161007045504/http://www.businessinsider.com/google-mobilegeddon-2015-4|arxivsáne=October 7, 2016|avtor=D'Onfro|at=Jillian|sáne=April 19, 2015|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=November 5, 2016}}</ref>. === PageRank === Googledıń kóteriliwi kóbinese PageRank dep atalatuǵın patentlengen [[Algoritm|algoritmge]] baylanıslı boldı, ol berilgen izlew sóz dizbegine sáykes keletuǵın veb-betterdi reytinglewge járdem beredi. Google Stanford izertlew joybarı bolǵan waqıtta, ol BackRub dep atalǵan edi, sebebi texnologiya sayttıń áhmiyetliligin anıqlaw ushın keri baylanıslardı tekseredi. Bir waqıtları Googleǵa qaraǵanda kóbirek keń tarqalǵan kóplegen izlew sistemaları tárepinen qollanılǵan, izlew nátiyjelerin reytinglew ushın gilt sózlerge tiykarlanǵan basqa usıllar bette izlew terminleriniń qansha ret ushırasatuǵının yamasa hár bir nátiyjeli bette izlew terminleriniń qanshelli kúshli baylanısqanın tekseretuǵın edi. Bunıń ornına PageRank algoritmi adamlar tárepinen jaratılǵan baylanıslardı analizlep, kóplegen áhmiyetli betterden baylanısqan veb-better de áhmiyetli dep esaplaydı. Algoritm betler ushın rekursiv ball esaplaydı, olarǵa sіlteme bergen basqa betlerdiń salmaqlı jıyındısına tiykarlanıp. PageRanktiń áhmiyetlilik haqqındaǵı adamlardıń túsinikleri menen jaqsı baylanısqan dep esaplanadı. PageRankke qosımsha túrde, Google jıllar dawamında nátiyje betlerin reytinglew ushın kóplegen basqa qupıya kriteriylerdi qostı. Bul 250 den aslam hár qıylı kórsetkishlerden turatuǵını xabar etiledi,<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/corporate/tech.html|bet=Corporate Information: Technology Overview|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100210175913/http://www.google.com/corporate/tech.html|arxivsáne=February 10, 2010|qaralǵan sáne=November 15, 2009}}</ref><ref>{{Jurnal deregi |last=Levy |first=Steven |date=February 22, 2010 |title=Exclusive: How Google's Algorithm Rules the Web |url=https://www.wired.com/magazine/2010/02/ff_google_algorithm/ |magazine=Wired |publisher=Wired.com |volume=17 |issue=12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110416062117/http://www.wired.com/magazine/2010/02/ff_google_algorithm/ |archive-date=April 16, 2011}}</ref> olardıń anıq maǵlıwmatları aldawshılar tárepinen jaratılǵan qıyınshılıqlardan saqlanıw hám Googledıń dúnya júzi boyınsha básekilesleri ústinen artıqmashılıǵın saqlap qalıwı ushın qupıya saqlanadı. PageRank 1996-jılı Robin Li tárepinen RankDex ushın islep shıǵılǵan uqsas bet-reyting hám sayt-bahalaw algoritminen tásir alǵan. Larri Peydjdiń 1998-jılı patentlegen PageRank-i Lidiń burınǵı patentine silteme kirgizedi. Keyinirek, Li 2000-jılı Qıtay izlew sisteması Baidudı dúzdi<ref>{{Web deregi|url=https://patents.google.com/patent/US6285999|bet=Method for node ranking in a linked database|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151015185034/http://www.google.com/patents/US6285999|arxivsáne=October 15, 2015|baspaxana=Google Patents|qaralǵan sáne=October 19, 2015}}</ref>. Googledıń Izlew algoritminiń keleshektegi baǵdarınıń potencial belgisi sıpatında, Googledıń sol waqıttaǵı bas atqarıwshı direktorı Erik Shmidt 2007-jılı Financial Times penen bolǵan intervyusinde bılay dedi: «Maqset - Google paydalanıwshılarına 'Erteń ne islewim kerek?' hám 'Qanday jumıstı alıwım kerek?' sıyaqlı sorawlardı beriw múmkinshiligin jaratıw». Shmidt bunı 2010-jılı The Wall Street Journal menen bolǵan sáwbetinde tastıyıqladı: «Menińshe, kópshilik adamlar Googledıń ózleriniń sorawlarına juwap beriwin qálemeydi, olar Googledıń ózlerine bunnan keyin ne islew kerekligin aytıwın qáleydi». === Google optimizaciyası === Google eń keń tarqalǵan izlew sisteması bolǵanlıqtan, kóplegen veb-baǵdarlamashılar óz veb-saytlarınıń Google reytinglerine tásir etiwge háreket etedi. Google hám basqa izlew sistemalarında saytlardıń reytingin joqarılatıwǵa járdem beriwshi konsultantlar industriyası payda boldı. Izlew sistemasın optimizaciyalaw dep atalatuǵın bul taraw, izlew sisteması nátiyjelerindegi nusqalardı anıqlawǵa hám soń klientlerdiń saytlarına kóbirek izlewshilerdi tartıw ushın reytingti jaqsılaw metodologiyasın islep shıǵıwǵa háreket etedi. Izlew sistemasın optimizaciyalaw «bette» faktorlardı (máselen, tiykarǵı tekst, titul elementleri, H1 atama elementleri hám súwret alt atribut mánisleri) hám Betten tıs optimizaciya faktorların (máselen, baylanıs teksti hám PageRank) óz ishine aladı. Ulıwma ideya - maqsetli gilt sózlerdi hár qıylı jerlerde «bette», ásirese titul elementinde hám tiykarǵı tekstte (esap: bettiń joqarısında bolsa, gilt sózdiń kózge túsiwi hám sonlıqtan reytingi joqarı boladı dep boljanadı) qosıw arqalı Googledıń relevantlıq algoritmine tásir etiw bolıp tabıladı.  Biraq, gilt sózdiń júdá kóp qollanılıwı bettiń Googledıń spamdı tekseriw algoritmleri ushın gúmanlı kóriniwine alıp keledi. Google nızamlı optimizaciya konsultantlarınan paydalanǵanda óz reytinglerin kóteriwdi qáleytuǵın veb-sayt iyeleri ushın kórsetpeler járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/webmasters/guidelines.html|bet=Google Webmaster Guidelines|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090109073316/http://www.google.com./webmasters/guidelines.html|arxivsáne=January 9, 2009|qaralǵan sáne=November 15, 2009}}</ref>. Gipoteza qoyılǵan hám ol tuwralı kóplegen shaǵımlar bolǵan bir kompaniyanıń iyesiniń pikiri boyınsha, jaǵımsız reklama, mısalı, kóplegen tutınıwshı shaǵımları, Google izlewinde bet reytingin jaqsı pikirler sıyaqlı joqarılatıwǵa xızmet etiwi múmkin. The New York Times maqalasında kóterilgen ayrıqsha másele, ol DecorMyEyes kompaniyasına baylanıslı edi, kóp ótpey Google algoritmindegi jasırın dúzetiw arqalı sheshildi. Googledıń aytıwınsha, joqarı reytingke alıp kelgen nárse DecorMyEyes haqqında jiyi járiyalanǵan tutınıwshı shaǵımları emes, al kompaniyaǵa qarsı huqıqıy háreketler sıyaqlı oǵan tásir etken waqıyalar haqqında jańalıqlar veb-saytlarındaǵı maǵlıwmatlar edi. Google Search Console qaytalanatuǵın yamasa avtorlıq huqıq mazmunın paydalanatuǵın veb-saytlardı tekseriwge járdem beredi<ref>{{Web deregi|url=http://googleblog.blogspot.com/2010/12/being-bad-to-your-customers-is-bad-for.html|bet=Blogspot.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121019115129/http://googleblog.blogspot.com/2010/12/being-bad-to-your-customers-is-bad-for.html|arxivsáne=October 19, 2012|baspaxana=Googleblog.blogspot.com|qaralǵan sáne=August 4, 2012}}</ref>. === «Hummingbird» izlew algoritmin jańalaw === 2013-jılı Google óziniń izlew algoritmin «Hummingbird» (Kolibri) menen ádewir jańaladı. Onıń atı kolibri qusınıń tezligi hám dálliginen kelip shıqqan<ref name="What it means for SEO">{{Web deregi|url=https://www.entrepreneur.com/article/229926|bet=What Google 'Hummingbird' Means for Your SEO Strategy|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220624221717/https://www.entrepreneur.com/article/229926|arxivsáne=June 24, 2022|avtor=Elran|at=Asher|sáne=November 15, 2013|jumıs=[[Entrepreneur (magazine)|Entrepreneur]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bul ózgeris 2013-jıldıń 26-sentyabrinde járiyalandı, biraq ol bir ay burın qollanıla baslaǵan edi<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-hummingbird-172816|bet=FAQ: All About The New Google "Hummingbird" Algorithm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181223110045/https://searchengineland.com/google-hummingbird-172816|arxivsáne=December 23, 2018|avtor=Sullivan|at=Danny|sáne=September 26, 2013|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. «Hummingbird» ayırım gilt sózlerge qaraǵanda tábiyiy til sorawlarına, kontekst hám mániske kóbirek itibar beredi. Ol jáne de veb-sayttıń ayırım betlerindegi mazmundı tereńirek izertleydi hám paydalanıwshılardı tek veb-sayttıń bas betine emes, al eń qolaylı betke tikkeley jeteklew uqıplılıǵın jaqsıladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.huffingtonpost.com/don-dodds/an-seo-guide-to-the-google_b_4104521.html|bet=An SEO Guide to the Google Hummingbird Update|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160604072816/http://www.huffingtonpost.com/don-dodds/an-seo-guide-to-the-google_b_4104521.html|arxivsáne=June 4, 2016|avtor=Dodds|at=Don|sáne=December 16, 2013|jumıs=[[HuffPost]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bul jańalaw Google izlewinde jıllar dawamındaǵı eń áhmiyetli ózgeris boldı, «adam» izlew óz-ara tásirleri<ref>{{Web deregi|url=https://www.bbc.com/news/business-24292897|bet=Google unveils major upgrade to search algorithm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220626025853/https://www.bbc.com/news/business-24292897|arxivsáne=June 26, 2022|avtor=Taylor|at=Richard|sáne=September 26, 2013|jumıs=[[BBC News]]|baspaxana=[[BBC]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref> hám sóylesiw hám mániske ádewir kóbirek itibar qaratıldı. Solay etip, veb-baǵdarlamashılar hám jazıwshılar óz saytların májbúriy gilt sózler emes, al tábiyiy jazıw menen optimallastırıwǵa hám sayt ishindegi navigaciya ushın texnikalıq veb-islep shıǵıwdan nátiyjeli paydalanıwǵa shaqırıldı<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/adapting-googles-2013-algorithm-shake-ups-navigate-win-todays-seo-188427|bet=A Complete Guide To The Essentials Of Post-Hummingbird SEO|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220628010329/https://searchengineland.com/adapting-googles-2013-algorithm-shake-ups-navigate-win-todays-seo-188427|arxivsáne=June 28, 2022|avtor=Marentis|at=Chris|sáne=April 11, 2014|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. === Izlew nátiyjeleriniń sapası === 2023-jılı, United States v. Google LLC (2020) antimonopoliya isiniń bir bólegi sıpatında ashıq etilgen Google ishki hújjetlerine tiykarlanıp, texnologiya jurnalistleri Google Searchtiń «shamadan tıs úlkeyip ketken hám shekten tıs monetizaciyalanǵan»<ref>{{Web deregi|url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2023/09/google-search-size-usefulness-decline/675409/|bet=The Tragedy of Google Search|avtor=Warzel|at=Charlie|sáne=22 September 2023|jumıs=The Atlantic|qaralǵan sáne=2023-11-07}}</ref> ekenin hám izlew sorawlarınıń «semantikalıq sáykesligi» sapaǵa qaraǵanda reklama paydasın birinshi orınǵa qoyǵanın ayttı. Wired jurnalı Google shaǵım etkennen keyin Megan Greydiń maqalasın qaytarıp aldı, al avtor «Sudta aytılǵanınday, «Merkuriy joybarınıń maqseti kommerciyalıq sorawlardı kóbeytiw edi»» degen pikirin qaytaladı. 2024-jıldıń mart ayında Google óziniń tiykarǵı izlew algoritmine hám spamdı anıqlawǵa úlken jańalaw kirgizgenin járiyaladı, bul barlıq spam nátiyjeleriniń 40 procentin joq qılıwı kútilmekte<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-released-massive-search-quality-improvements-with-march-2024-core-update-and-multiple-spam-updates-438144|bet=Google releasing massive search quality enhancements in March 2024 core update and multiple spam updates|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=March 5, 2024|jumıs=Search Engine Land}}</ref>. 20-mart kúni spamǵa qarsı jańalawdıń tolıq engizilgeni tastıyıqlandı<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-march-2024-spam-update-done-rolling-out-438505|bet=Google March 2024 spam update done rolling out|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=20 March 2024|jumıs=Search Engine Land}}</ref>. === Satıp alıw izlewi === 2024-jıldıń 10-sentyabr kúni Evropa Ádillik Sudı Google kompaniyasınıń óziniń satıp alıw izlew xızmetine artıqmashılıq bergeni nızamsız monopoliya ekenin anıqladı hám kompaniya 2,4 milliard evro tólewden qashıp qutıla almaytuǵının bildirdi. Evropa Ádillik Sudı Google kompaniyasınıń básekiles satıp alıw izlew xızmetlerine qatnasın «kemsitiwshi» hám Cifrlı bazarlar haqqındaǵı nızamdı buzıwshı dep atadı<ref name="europeanshopping">{{Cite news|url=https://www.politico.eu/article/google-loses-court-battle-over-first-eu-antitrust-fine/|title=Google loses EU court battle over €2.4B antitrust fine|first=Edith|last=Hancock|publisher=Politico|date=September 10, 2024|accessdate=September 10, 2024}}</ref>. == Interfeys == === Bet dúzilisi === Izlew betiniń joqarǵı bóliminde shama menen nátiyje sanı hám útirden keyingi eki belgi menen juwap beriw waqtı kórsetiledi. Izlew nátiyjelerinde hár bir nátiyje ushın bet atamaları hám URL mánzilleri, sáneler hám aldın ala kóriw tekst úzindisi payda boladı. Veb-izlew nátiyjeleri menen birge súwretler, jańalıqlar hám videolar bólimleri de payda bolıwı múmkin<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/search?q=test|bet=test|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211005142245/https://www.google.com/search?q=test|arxivsáne=October 5, 2021|jumıs=Google Search|qaralǵan sáne=October 5, 2021}}</ref>. Aldın ala kóriw tekst úzindisiniń uzınlıǵı 2015 hám 2017-jıllarda sınalǵan<ref>{{Web deregi|url=http://www.thesempost.com/google-testing-huge-7-line-snippets-in-search-results/|bet=Google Testing Huge 7-Line Snippets in Search Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211017090307/http://www.thesempost.com/google-testing-huge-7-line-snippets-in-search-results/|arxivsáne=October 17, 2021|avtor=Slegg|at=Jennifer|sáne=November 2, 2015|jumıs=The SEM Post|qaralǵan sáne=October 5, 2021}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-officially-increases-length-snippets-search-results-287596|bet=Google officially increases length of snippets in search results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211005144210/https://searchengineland.com/google-officially-increases-length-snippets-search-results-287596|arxivsáne=October 5, 2021|sáne=December 1, 2017|til=en|jumıs=Search Engine Land|qaralǵan sáne=October 5, 2021}}</ref>. === Universal izlew === «Universal izlew» Google tárepinen 2007-jıldıń 16-may kúni hár túrli izlew túrleriniń nátiyjelerin bir jerge biriktiriw ideyası sıpatında iske qosıldı. Universal izlewden aldın, standart Google izlewi tek veb-saytlarǵa siltemelerden ibarat bolatuǵın edi. Biraq, universal izlew veb-saytlar, jańalıqlar, súwretler, kartalar, bloglar, videolar hám basqa da kóp dereklerdi óz ishine aladı, hám bulardıń hámmesi bir izlew nátiyjeleri betinde kórsetiledi<ref>{{Web deregi|url=https://venturebeat.com/2007/05/16/googles-move-to-universal-search/|bet=Google's move to "universal search"|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071603/https://venturebeat.com/2007/05/16/googles-move-to-universal-search/|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Marshall|at=Matt|sáne=May 16, 2007|jumıs=[[VentureBeat]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-20-google-universal-search-11232|bet=Google Launches "Universal Search" & Blended Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071528/https://searchengineland.com/google-20-google-universal-search-11232|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Sullivan|at=Danny|sáne=May 16, 2007|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. Sol waqıttaǵı izlew ónimleri hám paydalanıwshı tájiriybesi boyınsha vice-prezident Marissa Mayer universal izlewdiń maqsetin bılay súwretledi: «Biz dástúriy túrde hár qıylı izlew múlklerimizdi ayırıp turǵan diywallardı buzıwǵa hám úlken kólemdegi informaciyanı ápiwayı bir izlew nátiyjeleri toplamına biriktiriwge háreket etip atırmız»<ref>{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.no/2007/05/universal-search-best-answer-is-still.html|bet=Universal search: The best answer is still the best answer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071719/https://googleblog.blogspot.no/2007/05/universal-search-best-answer-is-still.html|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Mayer|avtorsilteme=Marissa Mayer|at=Marissa|sáne=May 16, 2007|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. 2017-jıldıń iyun ayında Google óziniń izlew nátiyjelerin jumıs orınları haqqındaǵı maǵlıwmatlardı qamtıw ushın keńeytti. Maǵlıwmatlar hár qıylı iri jumıs taxtalarınan jıynaladı hám kompaniya bas betlerin analizlew arqalı toplanadı. Dáslep tek inglis tilinde jumıs islegen bul funkciya hár bir paydalanıwshıǵa ılayıqlı jumıslardı tabıwdı ápiwayılastırıwdı maqset etedi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/06/20/google-launches-its-ai-powered-jobs-search-engine/|bet=Google launches its AI-powered jobs search engine|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170621174144/https://techcrunch.com/2017/06/20/google-launches-its-ai-powered-jobs-search-engine/|arxivsáne=June 21, 2017|avtor=Lardinois|at=Frederic|sáne=June 20, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=June 22, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/google-for-jobs-is-ready-to-help-your-employment-search/|bet=Google for Jobs is ready to help your employment search|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170620152758/https://www.cnet.com/news/google-for-jobs-is-ready-to-help-your-employment-search/|arxivsáne=June 20, 2017|avtor=Gebhart|at=Andrew|sáne=June 20, 2017|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=June 22, 2017}}</ref>. === Bay úzindiler === 2009-jıldıń may ayında Google veb-saytlardıń mikroformatların analizlep, izlew nátiyjeleri betlerin «Bay úzindiler» menen toltıratuǵının járiyaladı. Bunday úzindiler nátiyjeler haqqında qosımsha maǵlıwmatlardı óz ishine aladı, mısalı, restoranlar ushın pikirlerdi hám jeke adamlar ushın sociallıq media akkauntların kórsetedi<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-search-now-supports-microformats-and-adds-rich-snippets-to-search-results-19055|bet=Google Search Now Supports Microformats and Adds "Rich Snippets" to Search Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171209204028/https://searchengineland.com/google-search-now-supports-microformats-and-adds-rich-snippets-to-search-results-19055|arxivsáne=December 9, 2017|avtor=Fox|at=Vanessa|sáne=May 12, 2009|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. 2016-jıldıń may ayında Google «Bay úzindiler» formatın keńeytip, «Bay kartochkalar»dı usındı. Olar úzindiler sıyaqlı nátiyjeler haqqında kóbirek informaciya beredi, biraq olardı mobil veb-sayttıń joqarǵı bóliminde jıljıtıw múmkin bolǵan karusel formatında kórsetedi<ref>{{Cite news|last=Schwartz|first=Barry|date=May 17, 2016|title=Google launches rich cards for movie and recipe websites|url=https://searchengineland.com/google-launches-rich-cards-movies-recipe-websites-249771|accessdate=December 9, 2017}}</ref>. Dáslep tek AQSHtaǵı kino hám recept veb-saytları menen sheklengen bul funkciya 2017-jılı pútkil dúnya júzi boylap keńeytildi<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-expands-rich-cards-worldwide-272178|bet=Google quietly expands rich cards worldwide|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171209204125/https://searchengineland.com/google-expands-rich-cards-worldwide-272178|arxivsáne=December 9, 2017|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=March 29, 2017|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}</ref>. === Bilimler Grafı === Bilimler Grafı - bul Google tárepinen hár qıylı dereklerden jıynalǵan informaciya menen óziniń izlew sistemasınıń nátiyjelerin jaqsılaw ushın paydalanılatuǵın bilimler bazası<ref name="Introducing the Knowledge Graph">{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.no/2012/05/introducing-knowledge-graph-things-not.html|bet=Introducing the Knowledge Graph: things, not strings|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210231958/https://googleblog.blogspot.no/2012/05/introducing-knowledge-graph-things-not.html|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Singhal|avtorsilteme=Amit Singhal|at=Amit|sáne=May 16, 2012|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bul informaciya paydalanıwshılarǵa izlew nátiyjeleriniń oń tárepindegi qutıda kórsetiledi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/business/answer/6331288|bet=Your business information in the Knowledge Panel|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170420050102/https://support.google.com/business/answer/6331288|arxivsáne=April 20, 2017|jumıs=Google My Business Help|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bilimler Grafı qutıları Google izlew sistemasına 2012-jıldıń may ayında qosıldı, dáslep Amerika Qurama Shtatlarında baslanıp, jıl aqırına shekem xalıqaralıq keńeyiwge erisildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/how-google-is-taking-the-knowledge-graph-global/|bet=How Google is taking the Knowledge Graph global|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210232139/https://www.cnet.com/news/how-google-is-taking-the-knowledge-graph-global/|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Newton|at=Casey|sáne=December 14, 2012|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bilimler Grafı qamtıytuǵın informaciya iske túsirilgennen keyin ádewir ósti, jeti ay ishinde dáslepki kóleminen úsh ese kóbeydi,<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/googles-knowledge-graph-tripled-in-size-in-seven-months/|bet=Google's Knowledge Graph tripled in size in seven months|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180829175357/https://www.cnet.com/news/googles-knowledge-graph-tripled-in-size-in-seven-months/|arxivsáne=August 29, 2018|avtor=Newton|at=Casey|sáne=December 4, 2012|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref> hám 2016-jıldıń may ayında Google qayta islegen ayına 100 milliard izlewdiń «shama menen úshten birine» juwap bere alatuǵın boldı. Bul informaciya kóbinese Google Assistant<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2016/05/18/google-unveils-google-assistant-a-big-upgrade-to-google-now/|bet=Google unveils Google Assistant, a virtual assistant that's a big upgrade to Google Now|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210126003811/https://techcrunch.com/2016/05/18/google-unveils-google-assistant-a-big-upgrade-to-google-now/|arxivsáne=January 26, 2021|avtor=Lynley|at=Matthew|sáne=May 18, 2016|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref> hám Google Home izlewlerinde awızeki juwap retinde paydalanıladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/5/18/11688376/google-home-speaker-announced-virtual-assistant-io-2016|bet=Google Home: a speaker to finally take on the Amazon Echo|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171215024340/https://www.theverge.com/2016/5/18/11688376/google-home-speaker-announced-virtual-assistant-io-2016|arxivsáne=December 15, 2017|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=May 18, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}</ref>. Bilimler Grafı derek kórsetpey juwaplar bergeni ushın sınǵa alınǵan<ref name="Knowledge Graph TWP">{{Cite news}}</ref>. === Google Bilim Paneli === Google Bilim Paneli - bul Google izlew sistemasınıń nátiyje betlerine birlestirilgen, jeke adamlar, shólkemler, orınlar yamasa obektler haqqında strukturalanǵan ulıwma maǵlıwmattı izlew interfeysiniń ishinde tikkeley kórsetiwge arnalǵan funkciya. Bul funkciya Googledıń Bilimler Grafı - subektler haqqındaǵı informaciyanı shólkemlestiretuǵın hám baylanıstıratuǵın, paydalanıwshılarǵa sáykes mazmundı tabıw hám usınıwdı jaqsılaytuǵın maǵlıwmatlar bazasınan paydalanadı. Bilim Panelindegi mazmun [[Wikipedia|Wikipediya]] hám basqa da strukturalanǵan maǵlıwmatlar bazaları sıyaqlı hár qıylı dereklerden alınadı, bul kórsetilgen informaciyanıń durıs hám kontekstke sáykes bolıwın támiyinleydi. Mısalı, belgili jámiyetlik isker haqqında soraw jiberiw biografiyalıq maǵlıwmatlar, tuwılǵan sánesi hám sociallıq media profillerine yamasa rásmiy veb-saytlarǵa siltemeler sıyaqlı tiykarǵı maǵlıwmatlardı kórsetetuǵın Bilim Panelin isletip jiberiwi múmkin. Google Bilim Paneliniń tiykarǵı maqseti paydalanıwshılarǵa dárhal, faktlı juwaplar beriw, kóp sandaǵı veb-betlerdi keń kólemde izertlew zárúrligin azaytıw bolıp tabıladı. === Jeke qosımsha bet === 2017-jıldıń may ayında Google izlew sistemasında jańa «Jeke» qosımsha betin iske qostı, bul paydalanıwshılarǵa ózleriniń [[Google Akkaunt|Google akkauntlarındaǵı]] hár qıylı xızmetlerdegi mazmundı, sonıń ishinde [[Gmail|Gmaildegi]] xatlardı hám [[Google Photos|Google Photostaǵı]] súwretlerdi izlewge múmkinshilik beredi<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/5/26/15701778/google-personal-tab-search-results-gmail-photos-images-maps-news-filter|bet=Google adds new Personal tab to search results to show Gmail and Photos content|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170526215945/https://www.theverge.com/2017/5/26/15701778/google-personal-tab-search-results-gmail-photos-images-maps-news-filter|arxivsáne=May 26, 2017|avtor=Gartenberg|at=Chaim|sáne=May 26, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=May 27, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/google-search-personal-results-775676/|bet=New Personal tab in Google Search will show results from Photos, Gmail, and more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171215221410/https://www.androidauthority.com/google-search-personal-results-775676/|arxivsáne=December 15, 2017|avtor=Westenberg|at=Jimmy|sáne=May 28, 2017|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref>. === Google Discover === Google Discover, burın Google Feed dep atalǵan, maqalalar, videolar hám basqa da jańalıqlarǵa baylanıslı mazmunnıń jekelestirilgen aǵımı bolıp tabıladı. Bul aǵım paydalanıwshılardıń Google menen óz-ara tásiri tiykarında yamasa olar tikkeley qızıǵıwshılıq bildirgen temalar boyınsha qızıqlı temalardı kórsetetuǵın «kartochkalar jıynaǵınan» ibarat. Kartochkalar «jańalıqlar haqqındaǵı maqalalarǵa siltemelerdi, YouTube videoların, sport nátiyjelerin, awqat receptlerin hám Google sizdi usı waqıtta qızıqtırıwı múmkin dep esaplaǵan basqa da mazmundı» óz ishine aladı. Paydalanıwshılar jáne de Googleǵa belgili bir temalar menen qızıqpaytuǵınlıǵın bildirip, keleshekte usınday jańalanıwlardı kórmewdi támiyinley aladı. Google Discover 2016-jıldıń dekabr ayında iske qosıldı hám 2017-jıldıń iyul ayında úlken jańalanıwdı aldı. 2018-jıldıń sentyabr ayında jáne bir úlken jańalanıw shıǵarıldı, bunda qosımshanıń atı Google Feed-ten Google Discover-ge ózgertildi, dizaynı jańalandı hám qosımsha funkciyalar qosıldı. Discover-di Google qosımshasındaǵı qosımsha bette hám ayırım Android qurılmalarınıń bas betinde shepke jıljıtıw arqalı tabıwǵa boladı. 2019-jıldan baslap, Google dúnya júzi boyınsha siyasiy kampaniyalarǵa adamlardı dawıs beriwge májbúrlew ushın reklama baǵdarlawǵa ruqsat bermeydi. === JI sholıwları === 2023-jıldıń may ayında ótkerilgen Google I/O ilajında Google Search Generative Experience (SGE) atlı eksperimental funkciyanı tanıstırdı. Bul funkciya [[Google Labs]] arqalı jetkilikli bolıp, izlew sorawlarına juwap retinde [[jasalma intellekt]] penen payda etilgen qısqasha mazmundı beriwge arnalǵan<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/5/10/23717120/google-search-ai-results-generated-experience-io|bet=The AI takeover of Google Search starts now|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230510175211/https://www.theverge.com/2023/5/10/23717120/google-search-ai-results-generated-experience-io|arxivsáne=May 10, 2023|avtor=Pierce|at=David|sáne=May 10, 2023|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=September 12, 2023}}</ref>. Bul Googledıń [[ChatGPT]]-dıń iske qosılıwı menen payda bolǵan [[generativ jasalma intellekt]] texnologiyasınıń tańqalarlıq ósiwine qarsı turıw ushın keń kólemli háreketleriniń bir bólegi edi, sebebi bul Google Search ushın potencial qáwip tuwdırıp, Google basshıların uwayımǵa salǵan edi<ref>{{Jurnal deregi |last=Levy |first=Steven |author-link=Steven Levy |date=September 11, 2023 |title=Sundar Pichai on Google;s AI, Microsoft's AI, OpenAI, and ... Did We Mention AI? |url=https://www.wired.com/story/sundar-pichai-google-ai-microsoft-openai/ |url-status=live |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20230911124432/https://www.wired.com/story/sundar-pichai-google-ai-microsoft-openai/ |archive-date=September 11, 2023 |access-date=September 12, 2023 |url-access=limited}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/10/12/23913337/google-ai-powered-search-sge-images-written-drafts|bet=Google's AI-powered search experience can now generate images|arxivurl=https://web.archive.org/web/20231012160056/https://www.theverge.com/2023/10/12/23913337/google-ai-powered-search-sge-images-written-drafts|arxivsáne=October 12, 2023|avtor=Peters|at=Jay|sáne=October 12, 2023|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=October 15, 2023}}</ref>. Google oktyabr ayında súwretlerdi payda etiw múmkinshiligin qostı. 2024-jılǵı I/O ilajında bul funkciya jańalandı hám AI Overviews dep qayta ataldı<ref name="VergeOverviews">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2024/5/14/24155321/google-search-ai-results-page-gemini-overview|bet=Google is redesigning its search engine — and it's AI all the way down|arxivurl=https://web.archive.org/web/20240514204340/https://www.theverge.com/2024/5/14/24155321/google-search-ai-results-page-gemini-overview|arxivsáne=May 14, 2024|avtor=Pierce|at=David|sáne=May 14, 2024|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=May 14, 2024}}</ref>. [[Fayl:AI_Overviews_result_for_"cheese_not_sticking_to_pizza",_May_24,_2024.jpg|alt="cheese not sticking to pizza"|nobaý|«Irimshik piccaǵa jabıspaydı» máselesine AI Overview-dıń dáslepki juwabı]] AI Overviews 2024-jıldıń may ayında Qurama Shtatlardaǵı paydalanıwshılarǵa usınıldı. Bul funkciya óziniń usınıwınıń dáslepki háptelerinde ásbaptıń qáteleri internette virusli túrde tarqalǵannan keyin jámiyetlik sınǵa ushıradı. Oǵan paydalanıwshılarǵa piccaǵa jelim qosıwdı yamasa tas jewdi usınıs etiw<ref name="BBCMcMahon">{{Web deregi|url=https://www.bbc.com/news/articles/cd11gzejgz4o|bet=Glue pizza and eat rocks: Google AI search errors go viral|avtor=McMahon|at=Liv|sáne=25 May 2024|jumıs=BBC}}</ref> kiredi. Google bul virusli qátelerdi «ayrım mısallar» dep sıpatladı, AI Overviews-tiń kópshilik jaǵdaylarda durıs informaciya beretuǵının ayttı<ref>{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2024/05/24/technology/google-ai-overview-search.html|bet=Google's A.I. Search Errors Cause a Furor Online|avtor=Grant|at=Nico|sáne=24 May 2024|jumıs=New York Times}}</ref>. AI Overviews usınılǵannan eki hápteden keyin, Google texnikalıq ózgerisler kirgizdi hám funkciyanı qısqarttı, ayırım densawlıqqa baylanıslı sorawlar ushın onıń qollanılıwın toqtattı hám sociallıq tarmaqlardaǵı postlarǵa tiykarlanıwın sheklep qoydı<ref>{{Cite news|last=De Vynck|first=Gerrit|date=May 30, 2024|title=Google scales back AI search answers after it told users to eat glue|url=https://www.washingtonpost.com/technology/2024/05/30/google-halt-ai-search/|accessdate=May 31, 2024}}</ref>. Scientific American bul sistemanı ekologiyalıq tiykarda sınǵa aldı, sebebi bunday izlew ádettegige qaraǵanda 30 ese kóbirek energiya jumsaydı<ref>{{Web deregi|url=https://www.scientificamerican.com/article/what-do-googles-ai-answers-cost-the-environment/|bet=What Do Google's AI Answers Cost the Environment?|avtor=Parshall|at=Allison|til=en|jumıs=Scientific American}}</ref>. Sonday-aq, ol hár qıylı dereklerden alınǵan informaciyanı jıynaǵanı ushın da sınǵa alındı, bul adamlardıń tolıq maqalalar hám veb-saytlardı kóriw itimallıǵın azaytadı. 2024-jıldıń may ayında járiyalanǵanda, News/Media Alliance bas direktorı Daniel Koffi bılay degen: «Bul biziń trafigimiz ushın apatlı boladı, sebebi Google tárepinen paydalanıwshı sorawların jánede qanaatlandırıw ushın reklama etilgen, bul biziń kontentimizdi monetizaciyalaw ushın saytqa ótiwge de az sebep qaldıradı»<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnn.com/2024/05/15/media/google-gemini-ai-search-news-outlet-impact/index.html|bet=News publishers sound alarm on Google's new AI-infused search, warn of 'catastrophic' impacts {{!}} CNN Business|avtor=Darcy|at=Oliver|sáne=2024-05-15|til=en|jumıs=CNN|qaralǵan sáne=2024-11-03}}</ref>. 2024-jıldıń avgust ayında AI Overviews Ullı Britaniya, Hindstan, Yaponiya, Indoneziya, Meksika hám Braziliyada jergilikli til qollawı menen usınıldı<ref>{{Web deregi|url=https://mashable.com/article/new-google-ai-overview-format-ease-publisher-concerns|bet=The new Google AI Overview layout is a small win for publishers|avtor=Mauran|at=Cecily|sáne=2024-08-15|til=en|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=2024-11-03}}</ref>. 2024-jıl 28-oktyabrde AI Overviews Avstraliya hám Jańa Zelandiyanı qosqanda jáne 100 mámleketke en jaydı<ref>{{Web deregi|url=https://mashable.com/article/google-ai-overview-launch-worldwide-global|bet=Google's AI Overview is rolling out worldwide|avtor=Yeo|at=Amanda|sáne=2024-10-28|til=en|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=2024-11-03}}</ref>. === JI rejimi === 2025-jıldıń mart ayında Google óziniń Izlew platformasında test «JI rejimin» engizdi, bul paydalanıwshılarǵa quramalı, kóp bólimli sorawlardı kirgiziwge hám keń kólemli, JI tárepinen dóretilgen juwaplardı alıwǵa múmkinshilik beredi. Bul funkciya Googledıń rawajlanǵan Gemini 2.0 modelin qollanadı, ol sistemanıń pikir júritiw qábiletin jaqsılaydı hám tekst, súwretler hám dawıstı qosqanda kóp modallı kirislerdi qollaydı. Dáslep, JI rejimi Qurama Shtatlardaǵı Google One AI Premium abonentleri ushın ashıq bolıp, oǵan Search Labs platforması arqalı kiriwge boladı. Bul basqıshlı usınıwǵa Googleǵa paydalanıwshılardıń pikirlerin jıynawǵa hám keńirek shıǵarılıw aldın funkciyanı jetilistiriwge múmkinshilik beredi. JI rejimin engiziw Googledıń rawajlanǵan JI texnologiyaların óz xızmetlerine birlestiriw boyınsha dawamlı háreketlerin kórsetedi, bul paydalanıwshılarǵa intuitivlik hám nátiyjeli izlew tájiriybesin beriwge baǵdarlanǵan<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2025/03/05/google-searchs-new-ai-mode-lets-users-ask-complex-multi-part-questions/|bet=Google Search's new 'AI Mode' lets users ask complex, multi-part questions|avtor=Malik|at=Aisha|sáne=2025-03-05|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=2025-03-07}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/google-ai-mode-search-gemini-results-chatgpt-overviews-2025-3|bet=Google's new AI Mode is a huge leap away from search as we know it|avtor=Langley|at=Hugh|til=en-US|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=2025-03-07}}</ref>. === Qayta dizaynlaw === [[Fayl:Product_Sans_typeface_sample.svg|oñğa|nobaý|Product Sans, Googledıń 2015-jıldan berli shrifti]] 2011-jıldıń iyun ayınıń aqırında Google Google+ sociallıq qurallarınıń qollanılıwın arttırıw maqsetinde Google bas betine jańa kórinis engizdi<ref>{{Web deregi|url=http://www.portlandseo.net/google-redesign-backs-social-effort/|bet=Google Redesign Backs Social Effort|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171201182305/http://www.portlandseo.net/google-redesign-backs-social-effort/|arxivsáne=December 1, 2017|avtor=Beato|at=Augusto|jumıs=Portland SEO|qaralǵan sáne=July 1, 2011}}</ref>. Tiykarǵı ózgerislerdiń biri klassikalıq navigaciya panelin qara tústegi panel menen almastırıw boldı. Googledıń cifrlı dóretiwshilik direktorı Kris Viggins bılay túsindiredi: «Bizler sizlerge jańa hám jaqsılanǵan Google tájiriybesin beriw boyınsha joybar ústinde islep atırmız, hám kelesi bir neshe ay dawamında sizler biziń kórinisimiz hám sezimimizdegi kóbirek jańalanıwlardı kóresiz.»<ref>{{Cite news|date=June 29, 2011|title=Google redesigns its homepage|url=http://latimesblogs.latimes.com/technology/2011/06/google-redesigns-its-homepage-with-new-black-bar-up-top-google-social-network.html|accessdate=August 4, 2012}}</ref> Jańa navigaciya paneli sóylewshi azshılıq tárepinen unamsız qabıl etildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/support/forum/p/Web+Search/thread?tid=7ddbf7a4c8fa04a9&hl=en|bet=Google support forum, one of many threads on being unable to switch off the black navigation bar|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111224132612/http://www.google.com/support/forum/p/Web+Search/thread?tid=7ddbf7a4c8fa04a9&hl=en|arxivsáne=December 24, 2011|qaralǵan sáne=August 4, 2012}}</ref>. 2013-jıldıń noyabr ayında Google paydalanıwshı tájiriybesin jaqsılaw maqsetinde izlew nátiyjelerinde kórsetiletuǵın reklamalar ushın sarı belgilerdi sınaqtan ótkeriwdi basladı. Sarı tús penen ajıratılǵan hám hár bir qáwender siltemesiniń shep tárepine tegislengen jańa belgiler paydalanıwshılarǵa organikalıq hám qáwender nátiyjelerin ajıratıwǵa kómeklesedi<ref>{{Web deregi|url=http://www.techmw.com/google-ads-wolf-lambs-skin/|bet=Google ads: The wolf is out of the lamb's skin|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131202081946/http://www.techmw.com/google-ads-wolf-lambs-skin/|arxivsáne=December 2, 2013|baspaxana=www.techmw.com|qaralǵan sáne=December 2, 2013}}</ref>. 2016-jıldıń 15-dekabrinde Google modulli mobil paydalanıwshı interfeysine uqsas jańa kompyuter izlew interfeysin iske qostı. Mobil dizayn izlew funkciyaların qutılarda kórsetetuǵın kesteli dizaynnan ibarat. Ol izlew nátiyjeleri betiniń oń tárepinde payda bolatuǵın kompyuter Bilimler Grafiginiń ornın eliklew arqalı isleydi, bul ajıratılǵan elementler kóbinese Twitter karusellerin, «Adamlar jáne de izleydi» hám «Eń áhmiyetli jańalıqlar» (vertikal hám gorizontal dizayn) modullerin óz ishine aladı. Jergilikli Toplam hám Juwap Qutısı Google SERP-tiń usı usılda kórsetilgen dáslepki funkciyalarınıń ekewi edi, biraq bul jańa dúzilis Google nátiyjeleri ushın burın kórilmegen dárejedegi dizayn izbe-izligin jaratadı<ref name="ab">{{Cite news|last=Schwartz, Barry|date=December 6, 2016|title=Google begins rolling out a new desktop search user interface|url=http://searchengineland.com/google-begins-rolling-new-desktop-search-user-interface-264889|access-date=December 6, 2016}}</ref>. === Smartfon qosımshaları === Google [[Android]] hám [[iOS]] qurılmaları ushın «Google Izlew» mobil qosımshasın usınadı<ref>{{Web deregi|url=https://www.google.com/search|bet=Google Search|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100528010431/http://www.google.com/search|arxivsáne=May 28, 2010|qaralǵan sáne=May 30, 2018}}</ref>. Mobil qosımshalar tek Google Discover hám «Toplamlar» funkciyasın óz ishine aladı, onda paydalanıwshı súwretler, betbelgiler yamasa karta orınları sıyaqlı hár qanday izlew nátiyjesin keyin qaraw ushın toparlarǵa saqlay aladı<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2020/01/22/googles-collections-feature-now-pushes-people-to-save-recipes-products-using-a-i/|bet=Google's Collections feature now pushes people to save recipes & products, using AI|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210714125739/https://techcrunch.com/2020/01/22/googles-collections-feature-now-pushes-people-to-save-recipes-products-using-a-i/|arxivsáne=July 14, 2021|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=January 22, 2020|jumıs=TechCrunch|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=July 14, 2021}}</ref>. Android qurılmaları 2016-jıldıń dekabr ayında Google Now-ǵa baylanıslı dep qabıl etilgen lentanıń aldın ala kórinisi menen tanıstı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/12/6/13852402/google-news-feed-search-app-android|bet=Google is putting a news feed in Android's home screen|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216091203/https://www.theverge.com/2016/12/6/13852402/google-news-feed-search-app-android|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=December 6, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref> al 2017-jıldıń iyul ayında ol Android hám iOS-ta rásmiy túrde iske qosıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/7/19/15994156/google-feed-personalized-news-stream-android-ios-app|bet=Google introduces the feed, a personalized stream of news on iOS and Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216091144/https://www.theverge.com/2017/7/19/15994156/google-feed-personalized-news-stream-android-ios-app|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Newton|at=Casey|sáne=July 19, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/07/19/google-feed/|bet=Google introduces the feed, a news stream of your evolving interests|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216034613/https://techcrunch.com/2017/07/19/google-feed/|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Matney|at=Lucas|sáne=July 19, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref>. 2016-jıldıń aprel ayında Google Android platformasındaǵı Izlew qosımshasın «Trendler» funkciyası menen jańaladı; ataqlılıǵı artıp baratırǵan izlew sorawları ádettegi soraw avtotoltırıw menen birge avtotoltırıw qutısında payda bola basladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.seroundtable.com/google-testing-trending-in-search-auto-complete-21955.html|bet=Google Testing Trending In Search Auto-Complete|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216034628/https://www.seroundtable.com/google-testing-trending-in-search-auto-complete-21955.html|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=April 19, 2016|jumıs=Search Engine Roundtable|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref>. Bul jańalaw paydalanıwshılardıń qızıǵıwshılıqları yamasa maqsetlerine baylanıslı emes izlew sorawların xoshametlegeni sebepli úlken narazılıq tuwdırdı, bul kompaniyanı bas tartıw múmkinshiligi menen jańalanıw shıǵarıwǵa májbúr etti<ref>{{Web deregi|url=https://www.seroundtable.com/opt-out-trending-searches-google-22522.html|bet=You Can Now Opt Out Of Trending Searches In The Google Search App|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216091218/https://www.seroundtable.com/opt-out-trending-searches-google-22522.html|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=August 11, 2016|jumıs=Search Engine Roundtable|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref>. 2017-jıldıń sentyabr ayında iOS platformasındaǵı Google Izlew qosımshası usınday funkcionallıq penen jańalandı<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/09/01/googles-search-app-on-ios-gets-a-twitter-like-trends-feature-faster-instant-answers/|bet=Google's Search app on iOS gets a Twitter-like Trends feature, faster Instant Answers|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216091212/https://techcrunch.com/2017/09/01/googles-search-app-on-ios-gets-a-twitter-like-trends-feature-faster-instant-answers/|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=September 1, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}</ref>. 2017-jıldıń dekabr ayında Google bir neshe tilde fizikalıq jaqtan kishirek hám tómenirek texnikalıq sıpatlamalarǵa iye qurılmalarda Google Izlewdi paydalanıw múmkinshiligin beriwge arnalǵan «Google Go» qosımshasın shıǵardı. «Hindstan ushın birinshi gezekte» ónimler hám funkciyalardı joybarlaw haqqındaǵı Google blog jazbasında bul qosımsha «[Hindstan hám Indoneziyada] birinshi márte onlayn bolıp atırǵan millionlaǵan adamlar ushın arnawlı islengen» dep túsindiriledi<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/technology/next-billion-users/building-india-first-products-and-features/|bet=Google for India: Building India-first products and features|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220205150826/https://blog.google/technology/next-billion-users/building-india-first-products-and-features/|arxivsáne=February 5, 2022|sáne=December 5, 2017|til=en-us|jumıs=Google|qaralǵan sáne=February 5, 2022}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ pph0z0ljoxdmw690yzuofd2rd8gwfyu 14 25365 121754 2025-06-21T17:50:00Z Janabaevazizbek 10433 Taza bet jaratıldı: «{{main|Judy Garland}} {{Commonscat|Judy Garland}} {{DEFAULTSORT:Garland, Judy}} [[Kategoriya:Amerikalı muzıkantlarǵa baylanıslı kategoriyalar]] [[Kategoriya:Amerikalı aktrisalarǵa baylanıslı kategoriyalar]]» 121754 wikitext text/x-wiki {{main|Judy Garland}} {{Commonscat|Judy Garland}} {{DEFAULTSORT:Garland, Judy}} [[Kategoriya:Amerikalı muzıkantlarǵa baylanıslı kategoriyalar]] [[Kategoriya:Amerikalı aktrisalarǵa baylanıslı kategoriyalar]] qa4ikhfei2tzffer1stdku0nj0sulb9 14 25366 121755 2025-06-21T17:52:05Z Janabaevazizbek 10433 Taza bet jaratıldı: «{{LGBT kategoriyası}} [[Kategoriya:Biseksual adamlar|Hayal]]» 121755 wikitext text/x-wiki {{LGBT kategoriyası}} [[Kategoriya:Biseksual adamlar|Hayal]] aw2es4uyoxwgt94b8lt62fro52iyger 121774 121755 2025-06-21T21:52:00Z Janabaevazizbek 10433 121774 wikitext text/x-wiki {{LGBT kategoriyası}} {{Commonscat|Bisexual women}} [[Kategoriya:Biseksual adamlar|Hayal]] 6i3z93m0amji3bwqssu3e8luntwifk4 0 25367 121757 2025-06-21T20:31:58Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1289402863|Google Search Console]]» betinen awdarılıp jaratıldı 121757 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" |+ class="infobox-title fn org" id="4" |Google Search Console | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Google_Search_Console.svg|sürmesiz]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |<div style="display: inline-block; line-height: 1.2em; padding: .1em 0; ">Sayt túri</div> | class="infobox-data" |Veb-master quralları |- ! class="infobox-label" scope="row" |Iyesi | class="infobox-data" |[[Google]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |URL | class="infobox-data url" |<span class="url">[https://search.google.com/search-console search.google.com/search-console]</span> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Kommerciyalıq | class="infobox-data" |awa |- ! class="infobox-label" scope="row" |Iske qosılǵan | class="infobox-data" |2006 jıl. |} '''Google Search Console''' (burınǵı Google Webmaster Tools) — bul [[Google|Googledıń]] veb-xızmeti bolıp, veb-masterlerge indekslew statusın, izlew sorawların, skanerlew qátelerin tekseriwge hám óz veb-saytlarınıń kórinisin optimallastırıwǵa imkaniyat beredi<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/search/blog/2011/02/linking-google-analytics-to-webmaster|bet=Linking Google Analytics to Webmaster Tools|til=en|jumıs=Google Developers|qaralǵan sáne=2021-04-08}}</ref>. 2015-jıl 20-mayǵa shekem xızmet Google Webmaster Tools dep ataldı<ref>{{Web deregi|url=http://googlewebmastercentral.blogspot.in/2015/05/announcing-google-search-console-new.html|bet=Announcing Google Search Console - the new Webmaster Tools|qaralǵan sáne=2015-05-21}}</ref>. 2018-jıl yanvar ayında Google paydalanıwshı interfeysindegi ózgerisler menen izlew konsolınıń jańa versiyasın tanıstırdı. 2019-jıl sentyabr ayında eski Search Console esabatları, sonıń ishinde bas bet hám baqlaw panelleri alıp taslandı<ref>{{Web deregi|url=https://webmasters.googleblog.com/2019/09/goodbye-old-search-console.html|bet=Saying goodbye to the old Search Console|qaralǵan sáne=2019-09-10}}</ref>. == Ózgeshelikleri == Xızmet veb-masterlerge tómendegilerdi islewge imkaniyat beretuǵın qurallardı óz ishine aladı: * Sayt kartasın (sitemap) jiberiw hám tekseriw<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/search/docs/beginner/seo-starter-guide|bet=SEO Starter Guide: The Basics {{!}} Google Search Central|til=en|jumıs=Google Developers|qaralǵan sáne=2021-04-08}}</ref>. * Skanerlew tezligin tekseriw hám Googlebottıń belgili bir saytqa qashan kirip atırǵanı haqqında statistikanı kóriw<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/webmasters/answer/9679690?hl=en|bet=Crawl Stats report - Search Console Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-04-05}}</ref>. * Google saytıńızda indekslew, spam yamasa basqa mashqalalarǵa ushıraǵanda eskertiwler alıw<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/webmasters/answer/9128668?hl=en#:~:text=View%20Google%20Search%20traffic%20data,sites%20link%20to%20your%20website.|bet=About Search Console - Search Console Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-09-02}}</ref>. * Siziń veb-saytıńızǵa qaysı saytlardıń silteme beretuǵının kórsetiw. * robots.txt faylında tosınnan bloklanǵan betlerdi tabıwǵa járdemlesiw ushın robots.txt faylın jazıw hám tekseriw<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/search/docs/beginner/search-console|bet=How To Use Search Console {{!}} Google Search Central|til=en|jumıs=Google Developers|qaralǵan sáne=2021-04-08}}</ref>. * Veb-saytqa silteme beretuǵın ishki hám sırtqı betlerdiń dizimin alıw. * Googlebot skanerlewde qıynalǵan siltemelerdiń dizimin alıw, sonıń ishinde Googlebottıń sol URLlerge kirgende alǵan qátesi. * Artıqmashılıqlı domendi ornatıw (mısalı, www.example.com ornına example.com-dı yamasa kerisinshe artıq kóriw), bul sayt URLiniń izlew nátiyjeleri betlerinde (SERPs) qalay kórsetiletuǵının anıqlaydı. * Izlew nátiyjelerin bayıtıw ushın paydalanılatuǵın strukturalanǵan maǵlıwmatlardıń elementlerin [[Google Search|Google Searchqa]] kórsetiw (2012-jıl dekabrde Google Data Highlighter sıpatında shıǵarılǵan)<ref name="boudreaux2013">{{Web deregi|url=http://www.techrepublic.com/blog/web-designer/how-to-use-google-data-highlighter-part-1/|bet=How to use Google Data Highlighter, part 1|avtor=Boudreaux|at=Ryan|sáne=2013-06-18|jumıs=[[TechRepublic]]|qaralǵan sáne=2015-09-04}}</ref>. * Chrome paydalanıwshı tájiriybesi esabatınan sayt tezligi esabatların kóriw. * Bet tájiriybesi esabatı, sonıń ishinde - Core Web Vitals hám HTTPS<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/webmasters/answer/10218333?hl=en|bet=Page Experience report - Search Console Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-04-05}}</ref>. * Googledan qol menen qoyılǵan jazalar ushın xabarlandırıwlar alıw<ref>{{Web deregi|url=http://www.searchenginejournal.com/3-steps-take-suspect-algorithmic-penalty-google/86549/|bet=3 Steps to Take When You Suspect an Algorithmic Penalty From Google|avtor=DeMers|at=Jayson|baspaxana=searchenginejournal.com|qaralǵan sáne=7 March 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://googlewebmastercentral.blogspot.com/2013/08/manual-actions-viewer.html|bet=View manual webspam actions in Webmaster Tools|avtor=Cutts|at=Matt|qaralǵan sáne=7 March 2014}}</ref>. * Dizimlerdi qosıw, ózgertiw hám óshiriw hám skanerlew qátelerin dizimge alıw ushın APIǵa kiriw imkaniyatın beriw<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/webmaster-tools/|bet=Webmaster Tools API {{!}} Google Developers|jumıs=Google Developers|qaralǵan sáne=2015-06-02}}</ref>. * Eger veb-saytta qanday da bir qáwipsizlik mashqalaları bolsa, olardı tekseriw (Xakerlik hújimine ushıraǵan sayt yamasa zıyanlı programmalıq támiynat hújimleri). * Veb-múliktiń iyelerin hám sheriklerin qosıw yamasa alıp taslaw. == Google Search Console Insights == 2021-jılı engizilgen Google Search Console Insights - bul Google Search Consoledıń analitikalıq ózgesheligi. Ol Google Search Console hám [[Google Analytics|Google Analyticsten]] alınǵan maǵlıwmatlardı birlestirip, veb-masterlerge hám kontent jaratıwshılarǵa olardıń kontentiniń Google xızmetlerindegi ónimdarlıǵı haqqında tereń túsinikler beredi<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/web-creators/improve-your-content-search-console-insights/|bet=Improve your content with Search Console Insights|sáne=2021-06-17|til=en-us|jumıs=Google|qaralǵan sáne=2024-05-07}}</ref>. === Funkcionallıǵı hám integraciyası === Google Search Consoledıń integraciyalanǵan komponenti sıpatında Insights Google Search Console hám Google Analyticstiń maǵlıwmat toplaw qábiletlerin paydalanadı. Ol kontenttiń auditoriya tárepinen qalay tabılatuǵının hám olar menen qalay baylanısqa kirisip atırǵanın kórsetetuǵın birlesken baqlaw panelin usınadı. Bul ózgeshelik veb-sayt ónimdarlıǵı metrikaları menen paydalanıwshınıń óz-ara háreketi maǵlıwmatları arasındaǵı boslıqtı toltırıwǵa, kontentke qızıǵıwshılıqtı hám izlew ónimdarlıǵın tereńirek túsiniwge járdemlesiwge baǵdarlanǵan<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/search/blog/2021/08/search-console-insights-faq|bet=Google Search Console Insights behind the curtains {{!}} Google Search Central Blog|til=en|jumıs=Google for Developers|qaralǵan sáne=2024-05-07}}</ref>. === Rawajlanıwı === Google Search Console Insights áhmiyetli potencial usınsa da, ol iske túskennen berli beta-fazada qalmaqta. Bul uzaytılǵan beta-faza ayırım paydalanıwshılar arasında onıń sońǵı reliziniń múddetine baylanıslı qáweterler tuwdırdı. Dawam etip atırǵan beta-statusı onıń ózgeshelikleriniń turaqlılıǵı hám isenimliligine baylanıslı belgisizliklerge úles qosıwı múmkin, bul bolsa paydalanıwshılardıń qabıl etiwine hám onıń nátiyjeliligine bolǵan isenimine tásir etiwi múmkin. Google Search Console Insights paydalanıwshılardıń pikir-usınıslarına hám veb-masterler jámiyetshiliginiń ózgerip baratırǵan talaplarına juwap retinde bárhama jańalanıp turadı. Bul jańalanıwlar quraldıń analitikalıq qábiletlerin hám ol usınatuǵın maǵlıwmatlardıń anıqlıǵın hám tiyisliligin arttırıwǵa, onıń maqsetli auditoriyaǵa paydalı bolıp qalıwın támiyinlewge baǵdarlanǵan. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] fsbxh1qj71ytaa1bwje5p47v0ycan8x 121758 121757 2025-06-21T20:32:59Z Bekan88 11311 121758 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" |+ class="infobox-title fn org" id="4" |Google Search Console | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Google_Search_Console.svg|sürmesiz]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |<div style="display: inline-block; line-height: 1.2em; padding: .1em 0; ">Sayt túri</div> | class="infobox-data" |Veb-master quralları |- ! class="infobox-label" scope="row" |Iyesi | class="infobox-data" |[[Google]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |URL | class="infobox-data url" |<span class="url">[https://search.google.com/search-console search.google.com/search-console]</span> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Kommerciyalıq | class="infobox-data" |awa |- ! class="infobox-label" scope="row" |Iske qosılǵan | class="infobox-data" |2006 jıl. |} '''Google Search Console''' (burınǵı Google Webmaster Tools) — bul [[Google|Googledıń]] veb-xızmeti bolıp, veb-masterlerge indekslew statusın, izlew sorawların, skanerlew qátelerin tekseriwge hám óz veb-saytlarınıń kórinisin optimallastırıwǵa imkaniyat beredi<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/search/blog/2011/02/linking-google-analytics-to-webmaster|bet=Linking Google Analytics to Webmaster Tools|til=en|jumıs=Google Developers|qaralǵan sáne=2021-04-08}}</ref>. 2015-jıl 20-mayǵa shekem xızmet Google Webmaster Tools dep ataldı<ref>{{Web deregi|url=http://googlewebmastercentral.blogspot.in/2015/05/announcing-google-search-console-new.html|bet=Announcing Google Search Console - the new Webmaster Tools|qaralǵan sáne=2015-05-21}}</ref>. 2018-jıl yanvar ayında Google paydalanıwshı interfeysindegi ózgerisler menen izlew konsolınıń jańa versiyasın tanıstırdı. 2019-jıl sentyabr ayında eski Search Console esabatları, sonıń ishinde bas bet hám baqlaw panelleri alıp taslandı<ref>{{Web deregi|url=https://webmasters.googleblog.com/2019/09/goodbye-old-search-console.html|bet=Saying goodbye to the old Search Console|qaralǵan sáne=2019-09-10}}</ref>. == Ózgeshelikleri == Xızmet veb-masterlerge tómendegilerdi islewge imkaniyat beretuǵın qurallardı óz ishine aladı: * Sayt kartasın (sitemap) jiberiw hám tekseriw<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/search/docs/beginner/seo-starter-guide|bet=SEO Starter Guide: The Basics {{!}} Google Search Central|til=en|jumıs=Google Developers|qaralǵan sáne=2021-04-08}}</ref>. * Skanerlew tezligin tekseriw hám Googlebottıń belgili bir saytqa qashan kirip atırǵanı haqqında statistikanı kóriw<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/webmasters/answer/9679690?hl=en|bet=Crawl Stats report - Search Console Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-04-05}}</ref>. * Google saytıńızda indekslew, spam yamasa basqa mashqalalarǵa ushıraǵanda eskertiwler alıw<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/webmasters/answer/9128668?hl=en#:~:text=View%20Google%20Search%20traffic%20data,sites%20link%20to%20your%20website.|bet=About Search Console - Search Console Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-09-02}}</ref>. * Siziń veb-saytıńızǵa qaysı saytlardıń silteme beretuǵının kórsetiw. * robots.txt faylında tosınnan bloklanǵan betlerdi tabıwǵa járdemlesiw ushın robots.txt faylın jazıw hám tekseriw<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/search/docs/beginner/search-console|bet=How To Use Search Console {{!}} Google Search Central|til=en|jumıs=Google Developers|qaralǵan sáne=2021-04-08}}</ref>. * Veb-saytqa silteme beretuǵın ishki hám sırtqı betlerdiń dizimin alıw. * Googlebot skanerlewde qıynalǵan siltemelerdiń dizimin alıw, sonıń ishinde Googlebottıń sol URLlerge kirgende alǵan qátesi. * Artıqmashılıqlı domendi ornatıw (mısalı, www.example.com ornına example.com-dı yamasa kerisinshe artıq kóriw), bul sayt URLiniń izlew nátiyjeleri betlerinde (SERPs) qalay kórsetiletuǵının anıqlaydı. * Izlew nátiyjelerin bayıtıw ushın paydalanılatuǵın strukturalanǵan maǵlıwmatlardıń elementlerin [[Google Search|Google Searchqa]] kórsetiw (2012-jıl dekabrde Google Data Highlighter sıpatında shıǵarılǵan)<ref name="boudreaux2013">{{Web deregi|url=http://www.techrepublic.com/blog/web-designer/how-to-use-google-data-highlighter-part-1/|bet=How to use Google Data Highlighter, part 1|avtor=Boudreaux|at=Ryan|sáne=2013-06-18|jumıs=[[TechRepublic]]|qaralǵan sáne=2015-09-04}}</ref>. * Chrome paydalanıwshı tájiriybesi esabatınan sayt tezligi esabatların kóriw. * Bet tájiriybesi esabatı, sonıń ishinde - Core Web Vitals hám HTTPS<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/webmasters/answer/10218333?hl=en|bet=Page Experience report - Search Console Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-04-05}}</ref>. * Googledan qol menen qoyılǵan jazalar ushın xabarlandırıwlar alıw<ref>{{Web deregi|url=http://www.searchenginejournal.com/3-steps-take-suspect-algorithmic-penalty-google/86549/|bet=3 Steps to Take When You Suspect an Algorithmic Penalty From Google|avtor=DeMers|at=Jayson|baspaxana=searchenginejournal.com|qaralǵan sáne=7 March 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://googlewebmastercentral.blogspot.com/2013/08/manual-actions-viewer.html|bet=View manual webspam actions in Webmaster Tools|avtor=Cutts|at=Matt|qaralǵan sáne=7 March 2014}}</ref>. * Dizimlerdi qosıw, ózgertiw hám óshiriw hám skanerlew qátelerin dizimge alıw ushın APIǵa kiriw imkaniyatın beriw<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/webmaster-tools/|bet=Webmaster Tools API {{!}} Google Developers|jumıs=Google Developers|qaralǵan sáne=2015-06-02}}</ref>. * Eger veb-saytta qanday da bir qáwipsizlik mashqalaları bolsa, olardı tekseriw (Xakerlik hújimine ushıraǵan sayt yamasa zıyanlı programmalıq támiynat hújimleri). * Veb-múliktiń iyelerin hám sheriklerin qosıw yamasa alıp taslaw. == Google Search Console Insights == 2021-jılı engizilgen Google Search Console Insights - bul Google Search Consoledıń analitikalıq ózgesheligi. Ol Google Search Console hám [[Google Analytics|Google Analyticsten]] alınǵan maǵlıwmatlardı birlestirip, veb-masterlerge hám kontent jaratıwshılarǵa olardıń kontentiniń Google xızmetlerindegi ónimdarlıǵı haqqında tereń túsinikler beredi<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/web-creators/improve-your-content-search-console-insights/|bet=Improve your content with Search Console Insights|sáne=2021-06-17|til=en-us|jumıs=Google|qaralǵan sáne=2024-05-07}}</ref>. === Funkcionallıǵı hám integraciyası === Google Search Consoledıń integraciyalanǵan komponenti sıpatında Insights Google Search Console hám Google Analyticstiń maǵlıwmat toplaw qábiletlerin paydalanadı. Ol kontenttiń auditoriya tárepinen qalay tabılatuǵının hám olar menen qalay baylanısqa kirisip atırǵanın kórsetetuǵın birlesken baqlaw panelin usınadı. Bul ózgeshelik veb-sayt ónimdarlıǵı metrikaları menen paydalanıwshınıń óz-ara háreketi maǵlıwmatları arasındaǵı boslıqtı toltırıwǵa, kontentke qızıǵıwshılıqtı hám izlew ónimdarlıǵın tereńirek túsiniwge járdemlesiwge baǵdarlanǵan<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/search/blog/2021/08/search-console-insights-faq|bet=Google Search Console Insights behind the curtains {{!}} Google Search Central Blog|til=en|jumıs=Google for Developers|qaralǵan sáne=2024-05-07}}</ref>. === Rawajlanıwı === Google Search Console Insights áhmiyetli potencial usınsa da, ol iske túskennen berli beta-fazada qalmaqta. Bul uzaytılǵan beta-faza ayırım paydalanıwshılar arasında onıń sońǵı reliziniń múddetine baylanıslı qáweterler tuwdırdı. Dawam etip atırǵan beta-statusı onıń ózgeshelikleriniń turaqlılıǵı hám isenimliligine baylanıslı belgisizliklerge úles qosıwı múmkin, bul bolsa paydalanıwshılardıń qabıl etiwine hám onıń nátiyjeliligine bolǵan isenimine tásir etiwi múmkin. Google Search Console Insights paydalanıwshılardıń pikir-usınıslarına hám veb-masterler jámiyetshiliginiń ózgerip baratırǵan talaplarına juwap retinde bárhama jańalanıp turadı. Bul jańalanıwlar quraldıń analitikalıq qábiletlerin hám ol usınatuǵın maǵlıwmatlardıń anıqlıǵın hám tiyisliligin arttırıwǵa, onıń maqsetli auditoriyaǵa paydalı bolıp qalıwın támiyinlewge baǵdarlanǵan. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ asqtte8gkyrhxpcy7j0f6hnga2zqdcg 0 25368 121759 2025-06-21T20:33:20Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1295233234|Google Shopping]]» betinen awdarılıp jaratıldı 121759 wikitext text/x-wiki '''Google Shopping''',<ref name="Google Commerce: Building a better shopping experience">{{Web deregi|url=http://googlecommerce.blogspot.com/2012/05/building-better-shopping-experience.html|bet=Google Commerce: Building a better shopping experience|avtor=Samat|at=Sameer|sáne=May 31, 2012|jumıs=Google Commerce Blog|qaralǵan sáne=July 9, 2012}}</ref> (burınǵı atı '''Google Product Search''', '''Google Products''' hám '''Froogle''' dep atalǵan) — bul Kreyg Nevill-Menning tárepinen jaratılǵan [[Google]] xızmeti bolıp, [[Paydalanıwshı (esaplaw texnikası)|paydalanıwshılarǵa]] onlayn sawda [[Veb-sayt|veb-saytlarında]] ónimlerdi izlewge hám hár túrli satıwshılar arasında bahalardı salıstırıwǵa imkaniyat beredi. Google 2019-jıl may ayındaǵı Marketing Live ilajında jańa Google Shopping bar bolǵan Google Express bazarın jańartılǵan sawda tájiriybesine birlestiretuǵının járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2019/05/14/google-express-becomes-an-all-new-google-shopping-in-big-revamp/|bet=Google Express becomes an all-new Google Shopping in big revamp|sáne=May 14, 2019}}</ref>. [[Amerika Qurama Shtatları|AQSHta]] Google Shoppingke [[Veb-qosımsha|veb]] hám [[Android]] hám [[IOS|iOSta]] qoljetimli mobil qosımshalardan kiriwge boladı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2019/03/21/google-shopping-homepage-france-test/|bet=Google testing its new personalized Shopping homepage in France|avtor=Li|at=Abner|sáne=March 21, 2019|jumıs=9to5Google}}</ref>. Google Shopping sonday-aq [[Franciya|Franciyada]] da qoljetimli, oǵan tek veb arqalı kiriwge boladı. Ózinen aldınǵı xızmet sıyaqlı, Google Shopping biypul hám platformadan satıp alıw ushın jeke [[Google Akkaunt|Google akkauntın]] talap etedi. Reńli baha belgisi Google Expresstiń parashyut belgisiniń ornın basadı. == Ózgeshelikleri == Veb-saytta satıp alıwshılar [[Google Search]] bas betine kirip, izlew sorawın engizip, sońınan navigaciya paneliniń astındaǵı Shopping qosımsha betin tańlay aladı, yamasa belgili bir ónimlerdi izlew, bólimlerdi kórip shıǵıw hám trendtegi ónimler menen reklamalıq usınıslardı kóriw ushın tikkeley Google Shopping saytına kire aladı. Google Shopping mobil qosımshası tikkeley sawda bas betine ashıladı, onda satıp alıwshılar uqsas túrde izlew yamasa kórip shıǵa aladı, sonday-aq óz sawda dizimlerine, buyırtpalar tariyxına hám xabarlandırıw parametrlerine kire aladı. Házirgi waqıtta qosımshada qoljetimli ónimler inventarı veb-sayttaǵıǵa qaraǵanda onsha bay emes, sebebi ol házirgi waqıtta satıp alıwshılardıń tek tikkeley Googleda satıp ala alatuǵın ónimlerin sáwlelendiredi. Ataqlı onlayn dúkanlardan sawda etiwden tısqarı, paydalanıwshılar tikkeley Googleda satıp alıwdı tańlaǵanda, onsha belgili bolmaǵan onlayn dúkanlardan da isenim menen sawda ete aladı, bul Google tárepinen kepillikti óz ishine aladı<ref>{{Web deregi|url=https://shopping.google.com/u/0/about?ved=0CBIQ7coCKAhqFwoTCIygg9z---QCFcZRYgod_P8P6hAC|bet=Google Shopping}}</ref>. Kepillik Googledıń tutınıwshılardı qollap-quwatlaw xızmetin, háptesine 7 kúnde qoljetimli bolıwın, buyırtpa keshikse, jóneltiwde bir nárse nadurıs bolsa qosımsha járdemdi hám satıwshıǵa qaramastan qaytarıw hám aqsha qaytarıw processin ápiwayılastırıwdı óz ishine aladı. Veb-saytta bolǵanda, satıp alıwshılar Googleda satıp ala alatuǵın ónimlerdi ónim súwretiniń ishindegi reńli arba belgisin izlew arqalı yamasa «Googleda satıp alıw» («Buy on Google») filtrin tańlaw arqalı anıqlay aladı. Dúkannıń minimal buyırtpa muǵdarına sáykes keletuǵın jaramlı buyırtpalarǵa biypul jetkerip beriw usınıladı. Satıp alıwshılar Google Shopping bas betinde óz Google akkauntlarınıń parametrlerine baylanıslı jekelestirilgen ónim usınısların hám reklamalıq usınıslardı kóre aladı. Satıp alıwshılarǵa eń jaqsı bahalardı hám satıp alıw orınların tabıwǵa járdem beriwge baǵdarlanǵan basqa ózgesheliklerge ónimniń bahasın baqlaw, onlayn yamasa jaqındaǵı dúkanlardaǵı ulıwma buyırtpa qárejetlerin salıstırıw, sonday-aq ónim haqqındaǵı pikirlerge hám baylanıslı video mazmunǵa kiriw imkaniyatı kiredi. Kelesi jıl ishinde satıp alıwshınıń satıp alıw jolın ápiwayılastırıw ushın qosımsha sawda imkaniyatları engiziledi hám basqa Google ónimleri menen platformalarına baylanıstırıladı. == Tariyxı == === Froogle (2002 – 2007) === Kreyg Nevill-Menning tárepinen jaratılǵan<ref name="ViseMalseed2006">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=4appEmPMdF8C&pg=PA137|title=The Google Story}}</ref> hám 2002-jıl dekabrde iske túsirilgen Froogle, basqa kópshilik baha salıstırıw xızmetlerinen, tólemli usınıslardı paydalanıw ornına, satıwshılardıń veb-saytlarınan ónim maǵlıwmatların indekslew ushın Googledıń veb-kraulerin paydalanıwı menen ózgeshelenetuǵın edi. Google Search sıyaqlı, Froogle da Googledıń [[Google Ads|AdWords]] gilt sóz reklama platformasın paydalanıw arqalı monetizaciyalandı<ref name="cnet-frooglelaunch">{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/Google-searches-out-an-e-tail-niche/2100-1017_3-977042.html|bet=Google searches out an e-tail niche|baspaxana=CNET|qaralǵan sáne=March 28, 2013}}</ref><ref name="bw-froogle">{{Web deregi|url=http://www.businessweek.com/stories/2003-01-13/will-froogle-be-a-google-for-shoppers|bet=Will Froogle Be a Google for Shoppers?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130608154527/http://www.businessweek.com/stories/2003-01-13/will-froogle-be-a-google-for-shoppers|arxivsáne=June 8, 2013|avtor=Salkever|at=Alex|sáne=January 13, 2003|jumıs=Businessweek|qaralǵan sáne=March 28, 2013}}</ref>. === Google Product Search (2007 – 2013) === 2007-jıl aprelde Google Product Search dep rebrending etiliwi menen xızmet [[Google Search]] penen integraciyanı kúsheytiw ushın ózgertildi; xızmetten alınǵan dizimler endi veb-izlew nátiyjeleri menen birge payda bolıwı múmkin edi<ref name="cnet-pun">{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/2100-1038_3-6177393.html|bet=Google takes the pun out of shopping|sáne=April 18, 2007|baspaxana=CNET|qaralǵan sáne=March 28, 2013}}</ref>. Google 2008-jıl yanvar ayınan baslap Germaniya hám Ullı Britaniyada Google Searchta xızmet nátiyjesin kórnekli orınǵa qoydı. Keyin bul ámeliyattı 2010-jıl oktyabrde Franciyaǵa, 2011-jıl mayda Italiya, Niderlandı hám Ispaniyaǵa, 2013-jıl fevralda Chexiyaǵa hám 2013-jıl noyabrde Avstriya, Belgiya, Daniya, Norvegiya, Polsha hám Shveciyaǵa keńeytti<ref name="rapid-1784">{{Web deregi|url=http://europa.eu/rapid/press-release_IP-17-1784_en.htm|bet=European Commission - PRESS RELEASES - Press release - Antitrust: Commission fines Google €2.42 billion for abusing dominance as search engine by giving illegal advantage to own comparison shopping service|til=en|jumıs=europa.eu|qaralǵan sáne=June 27, 2017}}</ref>. Dáslep xızmet satıwshılar tárepinen usınılǵan bahalardı dizimge aldı hám basqa Google xızmetleri sıyaqlı AdWords reklaması arqalı monetizaciyaladı. Biraq, 2012-jıl may ayında Google xızmettiń (sol waqıtta dárhal Google Shopping dep atalǵan) 2012-jıldıń aqırında tólemli modelge ótetuǵının járiyaladı, onda satıwshılar óz ónimlerin xızmette dizimge alıw ushın kompaniyaǵa haqı tólewi kerek edi<ref name="wsj-p2p">{{Cite news|title=Google to Require Retailers to Pay|url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052702304821304577438614258563608}}</ref>. === Google Shopping (2013 – házirgi waqıt) === 2012-jıl 31-may kúni dárhal Google Shopping dep rebrending etiw haqqındaǵı járiyalaw menen birge, Google sonday-aq 2012-jıldıń aqırında xızmetti «oynaw ushın tólew» («pay-to-play») modelin paydalanıwǵa ózgertetuǵının járiyaladı, onda satıwshılar óz ónimlerin xızmette dizimge alıw ushın Googleǵa haqı tólewi kerek edi, al nátiyjeler tiyislilikke de, olar tólegen usınıs muǵdarına da baylanıslı boladı. Google bul qádemdi xızmetke «ónimlerdi izlep atırǵan adamlar ushın eń jaqsı juwaplardı beriwge hám satıwshılardı durıs klientler menen baylanıstırıwǵa járdemlesiwge» imkaniyat beretuǵının aytıp aqladı<ref name="Google Product Search To Become Google Shopping">{{Web deregi|url=http://searchengineland.com/google-product-search-to-become-google-shopping-use-pay-to-play-model-122959|bet=Google Product Search To Become Google Shopping, Use Pay-To-Play Model|avtor=Sullivan|at=Danny|sáne=May 31, 2012|baspaxana=Search Engine Land|qaralǵan sáne=July 9, 2012}}</ref>. Bul ózgeris tartıslı boldı; ayırım kishi biznes iyeleri úlkenirek reklama byudjetin kótere alatuǵın iri kompaniyalar menen básekige shıday almaymız dep qáweterleniw bildirdi. [[Microsoft|Microsofttıń]] Bing xızmeti de bul qádemge «Scroogled» degen at penen belgili reklamalıq kampaniyada hújim etti, onda Googledı «aldamshı reklamalıq ámeliyatlardı» paydalanıwda ayıpladı hám paydalanıwshılarǵa onıń básekilesi Bing Shopping xızmetin paydalanıwdı usındı<ref name="iw-scroogled">{{Web deregi|url=http://www.informationweek.com/byte/personal-tech/consumer-services/microsoft-scroogled-site-challenges-goog/240142956|bet=Microsoft Scroogled Site Challenges Google Shopping Honesty|baspaxana=InformationWeek|qaralǵan sáne=March 30, 2013}}</ref>. Google sonday-aq, paydalanıwshılarǵa «sawda etiw waqtında ideyalar hám ilham alıwdıń kóbirek jolların beriw hám súyikli brendińiz benen baylanıs ornatıw» ushın Google Catalogstı Google Shoppingke integraciyalaw jobaların usındı<ref>{{Cite news|url=https://techcrunch.com/2012/10/01/google-catalogs-comes-to-the-web-now-integrated-with-google-shopping/|title=Google Catalogs Comes To The Web, Now Integrated With Google Shopping|publisher=TechCrunch|access-date=October 1, 2012}}</ref>. 2017-jıl iyun ayında Google Shoppingke óz onlayn sawda xızmetlerine izlew nátiyjelerinde joqarǵı orın bergeni ushın EO Komissiyası tárepinen rekord dárejedegi 2,4 milliard evro ayıp pul salındı. 2018-jıl mart ayında Google Shopping Actionstı, yaǵnıy komissiyaǵa tiykarlanǵan modeldi engizdi, onda klientler «mobilde, stol ústinde yamasa hátte Google Home qurılmasında bolsın, universal arba menen Google Assistant hám Searchte» sawda ete aladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.blog.google/products/ads/shopping-actions/|bet=Help shoppers take action, wherever and however they choose to shop|sáne=March 19, 2018|til=en|jumıs=Google|qaralǵan sáne=March 12, 2019}}</ref>. Tek ǵana Google Shoppingke salıstırǵanda Shopping Actionstıń tásiri boyınsha dáslepki izertlewler unamlı nátiyjelerdi kórsetti, sonıń ishinde Ortasha Buyırtpa Bahasınıń (Average Order Value) joqarılawı, arba ólsheminiń úlkeyiwi hám satıwshılarǵa kóbirek tabıs<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-shopping-actions-vs-google-shopping-a-real-world-case-study-313688|bet=Google Shopping Actions vs. Google Shopping: A real-world case study|sáne=March 11, 2019|jumıs=Search Engine Land|qaralǵan sáne=March 12, 2019}}</ref>. == Ataması == [[File:Froogle_BETA_TM_logo.gif|alt=Froogle Logo|nobaý]] Google Shopping dáslep «Froogle» dep atalǵan, bul «únemli» («frugal») degen sózge oynalǵan házil edi. 2007-jıl 18-aprelde ónim Google Product Search dep ataldı; baslanǵısh atama xalıqaralıqlastırıwǵa baylanıslı qáweterler, adamlardıń házildi túsinbewi yamasa xızmettiń ne ekenin túsinbewi, sonday-aq kompaniyanıń básekiles Froogles veb-saytına qarsı tovar belgisin buzıw isine baylanıslı qáweterler sebepli alıp taslandı. 2012-jıl 31-may kúni ónim Google Shopping dep ataldı. «froogle.com» URL adresi Google Shoppingtiń veb-saytına qayta baǵdarlawshı sıpatında qaldı. == Antimonopoliyalıq ayıp pul == 2017-jıl 27-iyunda Evropalı básekilik boyınsha komissar Margret Vestager Googleǵa EO-nıń antimonopoliyalıq qaǵıydaların buzǵanı ushın 2,4 milliard evro ayıp pul saldı. Google izlew sisteması sıpatındaǵı bazardaǵı ústemligin basqa bir Google ónimi, yaǵnıy óziniń salıstırmalı sawda xızmetine nızamsız artıqmashılıqlar beriw arqalı asıra paydalanǵanı anıqlandı. Evropa Komissiyasınıń maǵlıwmatına sáykes, Google 2008-jıldan baslap óziniń Froogle xızmetine básekileslerine qaraǵanda ádewir jaqsıraq sharayat jaratıp baslaǵan. Ol dáslep [[Germaniya]] hám [[Ullı Britaniya|Ullı Britaniyada]], sońınan [[Franciya]], [[Italiya]], [[Niderlandiya|Niderlandı]], [[Ispaniya|Ispaniyada]], keyin [[Chexiya|Chexiyada]] hám aqırında [[Avstriya]], [[Belgiya]], [[Daniya]], [[Norvegiya]], [[Polsha]] hám [[Shveciya|Shveciyada]] baslandı. Evropa Ekonomikalıq Aymaǵınıń 418 millionǵa shekem puqarası básekiniń, haqıyqıy tańlawdıń hám innovaciyanıń tolıq artıqmashılıqlarınan ayırılǵanı aytıladı. 2021-jılı Bas Sud ayıp puldı kúshinde qaldırdı<ref>{{Web deregi|url=https://competitionlawblog.kluwercompetitionlaw.com/2021/11/15/google-shopping-the-general-court-takes-its-position/|bet=Google Shopping: The General Court takes its position|avtor=Persch|at=Johannes|sáne=2021-11-15|jumıs=Kluwer Competition Law Blog|qaralǵan sáne=2023-12-06}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/TXT/?uri=CELEX:62017TJ0612|bet=Judgment of the General Court (Ninth Chamber, Extended Composition) of 10 November 2021. Google LLC, formerly Google Inc. and Alphabet, Inc. v European Commission. Case T-612/17.|citata=THE GENERAL COURT (Ninth Chamber, Extended Composition) hereby: 1. Annuls Article 1 of Commission Decision C(2017) 4444 final of 27 June 2017 relating to proceedings under Article 102 TFEU and Article 54 of the EEA Agreement (Case AT.39740 – Google Search (Shopping)) in so far only as the European Commission found an infringement of those provisions by Google LLC and Alphabet, Inc. in 13 national markets for general search services within the European Economic Area (EEA) on the basis of the existence of anticompetitive effects in those markets; 2. Dismisses the action as to the remainder;}}</ref> hám apellyaciyalıq shaǵım qaralmaqta<ref>{{Web deregi|url=https://curia.europa.eu/juris/fiche.jsf?id=C%3B48%3B22%3BPV%3B1%3BP%3B1%3BC2022%2F0048%2FP&nat=or&mat=or&pcs=Oor&jur=C%2CT%2CF&num=C-48%252F22&for=&jge=&dates=&language=en&pro=&cit=none%252CC%252CCJ%252CR%252C2008E%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252Ctrue%252Cfalse%252Cfalse&oqp=&td=%3BALL&avg=&lgrec=en&lg=&cid=5028160|bet=Google and Alphabet v Commission (Google Shopping): Case C-48/22 P}}</ref>. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] rcxu9ysa2h2pawc196fj8d8xib8v46q 121760 121759 2025-06-21T20:34:11Z Bekan88 11311 121760 wikitext text/x-wiki '''Google Shopping''',<ref name="Google Commerce: Building a better shopping experience">{{Web deregi|url=http://googlecommerce.blogspot.com/2012/05/building-better-shopping-experience.html|bet=Google Commerce: Building a better shopping experience|avtor=Samat|at=Sameer|sáne=May 31, 2012|jumıs=Google Commerce Blog|qaralǵan sáne=July 9, 2012}}</ref> (burınǵı atı '''Google Product Search''', '''Google Products''' hám '''Froogle''' dep atalǵan) — bul Kreyg Nevill-Menning tárepinen jaratılǵan [[Google]] xızmeti bolıp, [[Paydalanıwshı (esaplaw texnikası)|paydalanıwshılarǵa]] onlayn sawda [[Veb-sayt|veb-saytlarında]] ónimlerdi izlewge hám hár túrli satıwshılar arasında bahalardı salıstırıwǵa imkaniyat beredi. Google 2019-jıl may ayındaǵı Marketing Live ilajında jańa Google Shopping bar bolǵan Google Express bazarın jańartılǵan sawda tájiriybesine birlestiretuǵının járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2019/05/14/google-express-becomes-an-all-new-google-shopping-in-big-revamp/|bet=Google Express becomes an all-new Google Shopping in big revamp|sáne=May 14, 2019}}</ref>. [[Amerika Qurama Shtatları|AQSHta]] Google Shoppingke [[Veb-qosımsha|veb]] hám [[Android]] hám [[IOS|iOSta]] qoljetimli mobil qosımshalardan kiriwge boladı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2019/03/21/google-shopping-homepage-france-test/|bet=Google testing its new personalized Shopping homepage in France|avtor=Li|at=Abner|sáne=March 21, 2019|jumıs=9to5Google}}</ref>. Google Shopping sonday-aq [[Franciya|Franciyada]] da qoljetimli, oǵan tek veb arqalı kiriwge boladı. Ózinen aldınǵı xızmet sıyaqlı, Google Shopping biypul hám platformadan satıp alıw ushın jeke [[Google Akkaunt|Google akkauntın]] talap etedi. Reńli baha belgisi Google Expresstiń parashyut belgisiniń ornın basadı. == Ózgeshelikleri == Veb-saytta satıp alıwshılar [[Google Search]] bas betine kirip, izlew sorawın engizip, sońınan navigaciya paneliniń astındaǵı Shopping qosımsha betin tańlay aladı, yamasa belgili bir ónimlerdi izlew, bólimlerdi kórip shıǵıw hám trendtegi ónimler menen reklamalıq usınıslardı kóriw ushın tikkeley Google Shopping saytına kire aladı. Google Shopping mobil qosımshası tikkeley sawda bas betine ashıladı, onda satıp alıwshılar uqsas túrde izlew yamasa kórip shıǵa aladı, sonday-aq óz sawda dizimlerine, buyırtpalar tariyxına hám xabarlandırıw parametrlerine kire aladı. Házirgi waqıtta qosımshada qoljetimli ónimler inventarı veb-sayttaǵıǵa qaraǵanda onsha bay emes, sebebi ol házirgi waqıtta satıp alıwshılardıń tek tikkeley Googleda satıp ala alatuǵın ónimlerin sáwlelendiredi. Ataqlı onlayn dúkanlardan sawda etiwden tısqarı, paydalanıwshılar tikkeley Googleda satıp alıwdı tańlaǵanda, onsha belgili bolmaǵan onlayn dúkanlardan da isenim menen sawda ete aladı, bul Google tárepinen kepillikti óz ishine aladı<ref>{{Web deregi|url=https://shopping.google.com/u/0/about?ved=0CBIQ7coCKAhqFwoTCIygg9z---QCFcZRYgod_P8P6hAC|bet=Google Shopping}}</ref>. Kepillik Googledıń tutınıwshılardı qollap-quwatlaw xızmetin, háptesine 7 kúnde qoljetimli bolıwın, buyırtpa keshikse, jóneltiwde bir nárse nadurıs bolsa qosımsha járdemdi hám satıwshıǵa qaramastan qaytarıw hám aqsha qaytarıw processin ápiwayılastırıwdı óz ishine aladı. Veb-saytta bolǵanda, satıp alıwshılar Googleda satıp ala alatuǵın ónimlerdi ónim súwretiniń ishindegi reńli arba belgisin izlew arqalı yamasa «Googleda satıp alıw» («Buy on Google») filtrin tańlaw arqalı anıqlay aladı. Dúkannıń minimal buyırtpa muǵdarına sáykes keletuǵın jaramlı buyırtpalarǵa biypul jetkerip beriw usınıladı. Satıp alıwshılar Google Shopping bas betinde óz Google akkauntlarınıń parametrlerine baylanıslı jekelestirilgen ónim usınısların hám reklamalıq usınıslardı kóre aladı. Satıp alıwshılarǵa eń jaqsı bahalardı hám satıp alıw orınların tabıwǵa járdem beriwge baǵdarlanǵan basqa ózgesheliklerge ónimniń bahasın baqlaw, onlayn yamasa jaqındaǵı dúkanlardaǵı ulıwma buyırtpa qárejetlerin salıstırıw, sonday-aq ónim haqqındaǵı pikirlerge hám baylanıslı video mazmunǵa kiriw imkaniyatı kiredi. Kelesi jıl ishinde satıp alıwshınıń satıp alıw jolın ápiwayılastırıw ushın qosımsha sawda imkaniyatları engiziledi hám basqa Google ónimleri menen platformalarına baylanıstırıladı. == Tariyxı == === Froogle (2002 – 2007) === Kreyg Nevill-Menning tárepinen jaratılǵan<ref name="ViseMalseed2006">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=4appEmPMdF8C&pg=PA137|title=The Google Story}}</ref> hám 2002-jıl dekabrde iske túsirilgen Froogle, basqa kópshilik baha salıstırıw xızmetlerinen, tólemli usınıslardı paydalanıw ornına, satıwshılardıń veb-saytlarınan ónim maǵlıwmatların indekslew ushın Googledıń veb-kraulerin paydalanıwı menen ózgeshelenetuǵın edi. Google Search sıyaqlı, Froogle da Googledıń [[Google Ads|AdWords]] gilt sóz reklama platformasın paydalanıw arqalı monetizaciyalandı<ref name="cnet-frooglelaunch">{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/Google-searches-out-an-e-tail-niche/2100-1017_3-977042.html|bet=Google searches out an e-tail niche|baspaxana=CNET|qaralǵan sáne=March 28, 2013}}</ref><ref name="bw-froogle">{{Web deregi|url=http://www.businessweek.com/stories/2003-01-13/will-froogle-be-a-google-for-shoppers|bet=Will Froogle Be a Google for Shoppers?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130608154527/http://www.businessweek.com/stories/2003-01-13/will-froogle-be-a-google-for-shoppers|arxivsáne=June 8, 2013|avtor=Salkever|at=Alex|sáne=January 13, 2003|jumıs=Businessweek|qaralǵan sáne=March 28, 2013}}</ref>. === Google Product Search (2007 – 2013) === 2007-jıl aprelde Google Product Search dep rebrending etiliwi menen xızmet [[Google Search]] penen integraciyanı kúsheytiw ushın ózgertildi; xızmetten alınǵan dizimler endi veb-izlew nátiyjeleri menen birge payda bolıwı múmkin edi<ref name="cnet-pun">{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/2100-1038_3-6177393.html|bet=Google takes the pun out of shopping|sáne=April 18, 2007|baspaxana=CNET|qaralǵan sáne=March 28, 2013}}</ref>. Google 2008-jıl yanvar ayınan baslap Germaniya hám Ullı Britaniyada Google Searchta xızmet nátiyjesin kórnekli orınǵa qoydı. Keyin bul ámeliyattı 2010-jıl oktyabrde Franciyaǵa, 2011-jıl mayda Italiya, Niderlandı hám Ispaniyaǵa, 2013-jıl fevralda Chexiyaǵa hám 2013-jıl noyabrde Avstriya, Belgiya, Daniya, Norvegiya, Polsha hám Shveciyaǵa keńeytti<ref name="rapid-1784">{{Web deregi|url=http://europa.eu/rapid/press-release_IP-17-1784_en.htm|bet=European Commission - PRESS RELEASES - Press release - Antitrust: Commission fines Google €2.42 billion for abusing dominance as search engine by giving illegal advantage to own comparison shopping service|til=en|jumıs=europa.eu|qaralǵan sáne=June 27, 2017}}</ref>. Dáslep xızmet satıwshılar tárepinen usınılǵan bahalardı dizimge aldı hám basqa Google xızmetleri sıyaqlı AdWords reklaması arqalı monetizaciyaladı. Biraq, 2012-jıl may ayında Google xızmettiń (sol waqıtta dárhal Google Shopping dep atalǵan) 2012-jıldıń aqırında tólemli modelge ótetuǵının járiyaladı, onda satıwshılar óz ónimlerin xızmette dizimge alıw ushın kompaniyaǵa haqı tólewi kerek edi<ref name="wsj-p2p">{{Cite news|title=Google to Require Retailers to Pay|url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052702304821304577438614258563608}}</ref>. === Google Shopping (2013 – házirgi waqıt) === 2012-jıl 31-may kúni dárhal Google Shopping dep rebrending etiw haqqındaǵı járiyalaw menen birge, Google sonday-aq 2012-jıldıń aqırında xızmetti «oynaw ushın tólew» («pay-to-play») modelin paydalanıwǵa ózgertetuǵının járiyaladı, onda satıwshılar óz ónimlerin xızmette dizimge alıw ushın Googleǵa haqı tólewi kerek edi, al nátiyjeler tiyislilikke de, olar tólegen usınıs muǵdarına da baylanıslı boladı. Google bul qádemdi xızmetke «ónimlerdi izlep atırǵan adamlar ushın eń jaqsı juwaplardı beriwge hám satıwshılardı durıs klientler menen baylanıstırıwǵa járdemlesiwge» imkaniyat beretuǵının aytıp aqladı<ref name="Google Product Search To Become Google Shopping">{{Web deregi|url=http://searchengineland.com/google-product-search-to-become-google-shopping-use-pay-to-play-model-122959|bet=Google Product Search To Become Google Shopping, Use Pay-To-Play Model|avtor=Sullivan|at=Danny|sáne=May 31, 2012|baspaxana=Search Engine Land|qaralǵan sáne=July 9, 2012}}</ref>. Bul ózgeris tartıslı boldı; ayırım kishi biznes iyeleri úlkenirek reklama byudjetin kótere alatuǵın iri kompaniyalar menen básekige shıday almaymız dep qáweterleniw bildirdi. [[Microsoft|Microsofttıń]] Bing xızmeti de bul qádemge «Scroogled» degen at penen belgili reklamalıq kampaniyada hújim etti, onda Googledı «aldamshı reklamalıq ámeliyatlardı» paydalanıwda ayıpladı hám paydalanıwshılarǵa onıń básekilesi Bing Shopping xızmetin paydalanıwdı usındı<ref name="iw-scroogled">{{Web deregi|url=http://www.informationweek.com/byte/personal-tech/consumer-services/microsoft-scroogled-site-challenges-goog/240142956|bet=Microsoft Scroogled Site Challenges Google Shopping Honesty|baspaxana=InformationWeek|qaralǵan sáne=March 30, 2013}}</ref>. Google sonday-aq, paydalanıwshılarǵa «sawda etiw waqtında ideyalar hám ilham alıwdıń kóbirek jolların beriw hám súyikli brendińiz benen baylanıs ornatıw» ushın Google Catalogstı Google Shoppingke integraciyalaw jobaların usındı<ref>{{Cite news|url=https://techcrunch.com/2012/10/01/google-catalogs-comes-to-the-web-now-integrated-with-google-shopping/|title=Google Catalogs Comes To The Web, Now Integrated With Google Shopping|publisher=TechCrunch|access-date=October 1, 2012}}</ref>. 2017-jıl iyun ayında Google Shoppingke óz onlayn sawda xızmetlerine izlew nátiyjelerinde joqarǵı orın bergeni ushın EO Komissiyası tárepinen rekord dárejedegi 2,4 milliard evro ayıp pul salındı. 2018-jıl mart ayında Google Shopping Actionstı, yaǵnıy komissiyaǵa tiykarlanǵan modeldi engizdi, onda klientler «mobilde, stol ústinde yamasa hátte Google Home qurılmasında bolsın, universal arba menen Google Assistant hám Searchte» sawda ete aladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.blog.google/products/ads/shopping-actions/|bet=Help shoppers take action, wherever and however they choose to shop|sáne=March 19, 2018|til=en|jumıs=Google|qaralǵan sáne=March 12, 2019}}</ref>. Tek ǵana Google Shoppingke salıstırǵanda Shopping Actionstıń tásiri boyınsha dáslepki izertlewler unamlı nátiyjelerdi kórsetti, sonıń ishinde Ortasha Buyırtpa Bahasınıń (Average Order Value) joqarılawı, arba ólsheminiń úlkeyiwi hám satıwshılarǵa kóbirek tabıs<ref>{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-shopping-actions-vs-google-shopping-a-real-world-case-study-313688|bet=Google Shopping Actions vs. Google Shopping: A real-world case study|sáne=March 11, 2019|jumıs=Search Engine Land|qaralǵan sáne=March 12, 2019}}</ref>. == Ataması == [[File:Froogle_BETA_TM_logo.gif|alt=Froogle Logo|nobaý]] Google Shopping dáslep «Froogle» dep atalǵan, bul «únemli» («frugal») degen sózge oynalǵan házil edi. 2007-jıl 18-aprelde ónim Google Product Search dep ataldı; baslanǵısh atama xalıqaralıqlastırıwǵa baylanıslı qáweterler, adamlardıń házildi túsinbewi yamasa xızmettiń ne ekenin túsinbewi, sonday-aq kompaniyanıń básekiles Froogles veb-saytına qarsı tovar belgisin buzıw isine baylanıslı qáweterler sebepli alıp taslandı. 2012-jıl 31-may kúni ónim Google Shopping dep ataldı. «froogle.com» URL adresi Google Shoppingtiń veb-saytına qayta baǵdarlawshı sıpatında qaldı. == Antimonopoliyalıq ayıp pul == 2017-jıl 27-iyunda Evropalı básekilik boyınsha komissar Margret Vestager Googleǵa EO-nıń antimonopoliyalıq qaǵıydaların buzǵanı ushın 2,4 milliard evro ayıp pul saldı. Google izlew sisteması sıpatındaǵı bazardaǵı ústemligin basqa bir Google ónimi, yaǵnıy óziniń salıstırmalı sawda xızmetine nızamsız artıqmashılıqlar beriw arqalı asıra paydalanǵanı anıqlandı. Evropa Komissiyasınıń maǵlıwmatına sáykes, Google 2008-jıldan baslap óziniń Froogle xızmetine básekileslerine qaraǵanda ádewir jaqsıraq sharayat jaratıp baslaǵan. Ol dáslep [[Germaniya]] hám [[Ullı Britaniya|Ullı Britaniyada]], sońınan [[Franciya]], [[Italiya]], [[Niderlandiya|Niderlandı]], [[Ispaniya|Ispaniyada]], keyin [[Chexiya|Chexiyada]] hám aqırında [[Avstriya]], [[Belgiya]], [[Daniya]], [[Norvegiya]], [[Polsha]] hám [[Shveciya|Shveciyada]] baslandı. Evropa Ekonomikalıq Aymaǵınıń 418 millionǵa shekem puqarası básekiniń, haqıyqıy tańlawdıń hám innovaciyanıń tolıq artıqmashılıqlarınan ayırılǵanı aytıladı. 2021-jılı Bas Sud ayıp puldı kúshinde qaldırdı<ref>{{Web deregi|url=https://competitionlawblog.kluwercompetitionlaw.com/2021/11/15/google-shopping-the-general-court-takes-its-position/|bet=Google Shopping: The General Court takes its position|avtor=Persch|at=Johannes|sáne=2021-11-15|jumıs=Kluwer Competition Law Blog|qaralǵan sáne=2023-12-06}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/TXT/?uri=CELEX:62017TJ0612|bet=Judgment of the General Court (Ninth Chamber, Extended Composition) of 10 November 2021. Google LLC, formerly Google Inc. and Alphabet, Inc. v European Commission. Case T-612/17.|citata=THE GENERAL COURT (Ninth Chamber, Extended Composition) hereby: 1. Annuls Article 1 of Commission Decision C(2017) 4444 final of 27 June 2017 relating to proceedings under Article 102 TFEU and Article 54 of the EEA Agreement (Case AT.39740 – Google Search (Shopping)) in so far only as the European Commission found an infringement of those provisions by Google LLC and Alphabet, Inc. in 13 national markets for general search services within the European Economic Area (EEA) on the basis of the existence of anticompetitive effects in those markets; 2. Dismisses the action as to the remainder;}}</ref> hám apellyaciyalıq shaǵım qaralmaqta<ref>{{Web deregi|url=https://curia.europa.eu/juris/fiche.jsf?id=C%3B48%3B22%3BPV%3B1%3BP%3B1%3BC2022%2F0048%2FP&nat=or&mat=or&pcs=Oor&jur=C%2CT%2CF&num=C-48%252F22&for=&jge=&dates=&language=en&pro=&cit=none%252CC%252CCJ%252CR%252C2008E%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252Ctrue%252Cfalse%252Cfalse&oqp=&td=%3BALL&avg=&lgrec=en&lg=&cid=5028160|bet=Google and Alphabet v Commission (Google Shopping): Case C-48/22 P}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ c4tiek1vtsgkg63cxjcqo5dgv1a36gq 0 25369 121761 2025-06-21T20:34:43Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1296100927|Sitemaps]]» betinen awdarılıp jaratıldı 121761 wikitext text/x-wiki '''Sitemaps''' — bul veb-masterdiń [[Veb-sayt|veb-saytta]] veb-skanerlew ushın qoljetimli URLler haqqında izlew sistemaların xabardar etiwine arnalǵan XML formatındaǵı protokol. Ol veb-masterlerge hár bir URL haqqında qosımsha informaciya kirgiziwge imkaniyat beredi: ol sońǵı ret qashan jańartıldı, qanshelli jiyi ózgeredi hám sayttıń basqa URLlerine salıstırǵanda qanshelli áhmiyetli. Bul izlew sistemalarına sayttı nátiyjelirek skanerlewge hám sayttıń qalǵan mazmunınan izolyaciyalanǵan URLlerdi tabıwǵa imkaniyat beredi. Sitemaps protokolı URL kirgiziw protokolı bolıp, URL shıǵarıp taslaw protokolı bolǵan <code>robots.txt</code>-ti tolıqtıradı. == Tariyxı == Google dáslep Sitemaps 0.84-ti 2005-jıl iyun ayında veb-baǵdarlamashılar óz saytları boyınsha siltemeler dizimin járiyalawı ushın engizdi<ref>{{Web deregi|url=http://googleblog.blogspot.com/2005/06/webmaster-friendly.html|bet=Google Blog: Webmaster-friendly|arxivurl=https://web.archive.org/web/20050608015054/http://googleblog.blogspot.com/2005/06/webmaster-friendly.html|arxivsáne=2005-06-08|avtor=Shivakumar|at=Shiva|sáne=2005-06-02|qaralǵan sáne=2021-12-31}}</ref>. Google, Yahoo! hám Microsoft 2006-jıl noyabrde Sitemaps protokolın birgelikte qollap-quwatlaytuǵının járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://googlepress.blogspot.com/2006/11/major-search-engines-unite-to-support_16.html|bet=Major Search Engines Unite to Support a Common Mechanism for Website Submission|sáne=November 16, 2006|jumıs=News from Google|qaralǵan sáne=2021-12-31}}</ref>. Sxema versiyası «Sitemap 0.90» ǵa ózgertildi, biraq basqa ózgerisler engizilmedi. 2007-jıl aprelde Ask.com hám IBM Sitemaps-tı qollap-quwatlaytuǵının járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=http://blog.ask.com/2007/04/sitemaps_autodi.html|bet=The Ask.com Blog: Sitemaps Autodiscovery|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070518162623/http://blog.ask.com/2007/04/sitemaps_autodi.html|arxivsáne=2007-05-18|avtor=Pathak|at=Vivek|sáne=2007-05-11|jumıs=Ask's Official Blog|qaralǵan sáne=2021-12-31}}</ref>. Sonday-aq, Google, Yahoo, MSN <code>robots.txt</code> arqalı sayt kartaların avtomat túrde tabıwdı járiyaladı. 2007-jıl mayda Arizona, Kaliforniya, Yuta hám Virdjiniya shtatlarınıń húkimetleri óz veb-saytlarında Sitemapstı paydalanatuǵının járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=http://www.google.com/publicsector/|bet=Information for Public Sector Organizations|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070430123308/http://www.google.com/publicsector/|arxivsáne=2007-04-30|sáne=|qaralǵan sáne=}}</ref>. Sitemaps protokolı «Skanerlewshilerge qolaylı veb-serverler» ideyalarına tiykarlanǵan, oǵan <code>robots.txt</code> arqalı avtomat túrde tabıw hám betlerdiń prioritetin hám ózgeriw jiyiligin kórsetiw imkaniyatı sıyaqlı jaqsılanıwlar kirgizilgen. == Maqseti == Sayt kartaları ásirese tómendegishe veb-saytlarda paydalı: * Veb-sayttıń ayırım aymaqları kórip shıǵılatuǵın interfeys arqalı qoljetimli emes<ref name=":0">{{Web deregi|url=https://developers.google.com/search/docs/advanced/sitemaps/overview|bet=Learn about sitemaps {{!}} Search Central|til=en|jumıs=Google Developers|qaralǵan sáne=2021-06-01}}</ref> * Veb-masterler ádette izlew sistemaları tárepinen qayta islenbeytuǵın bay [[Ajax (programmalastırıw)|Ajax]], Silverlight yamasa Flash mazmunın paydalanadı. * Sayt júdá úlken hám veb-skanerlewshilerdiń ayırım jańa yamasa jaqında jańartılǵan mazmundı ótkerip jiberiw itimallıǵı bar. * Veb-saytlarda izolyaciyalanǵan yamasa bir-birine jaqsı baylanıspaǵan kóp sanlı betler bolǵanda. * Veb-saytta sırtqı siltemeler az bolǵanda. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] 9wnjn7yk3nobeaverkf8rryxw2abgll 121762 121761 2025-06-21T20:35:54Z Bekan88 11311 121762 wikitext text/x-wiki '''Sitemaps''' — bul veb-masterdiń [[Veb-sayt|veb-saytta]] veb-skanerlew ushın qoljetimli URLler haqqında izlew sistemaların xabardar etiwine arnalǵan XML formatındaǵı protokol. Ol veb-masterlerge hár bir URL haqqında qosımsha informaciya kirgiziwge imkaniyat beredi: ol sońǵı ret qashan jańartıldı, qanshelli jiyi ózgeredi hám sayttıń basqa URLlerine salıstırǵanda qanshelli áhmiyetli. Bul izlew sistemalarına sayttı nátiyjelirek skanerlewge hám sayttıń qalǵan mazmunınan izolyaciyalanǵan URLlerdi tabıwǵa imkaniyat beredi. Sitemaps protokolı URL kirgiziw protokolı bolıp, URL shıǵarıp taslaw protokolı bolǵan <code>robots.txt</code>-ti tolıqtıradı. == Tariyxı == Google dáslep Sitemaps 0.84-ti 2005-jıl iyun ayında veb-baǵdarlamashılar óz saytları boyınsha siltemeler dizimin járiyalawı ushın engizdi<ref>{{Web deregi|url=http://googleblog.blogspot.com/2005/06/webmaster-friendly.html|bet=Google Blog: Webmaster-friendly|arxivurl=https://web.archive.org/web/20050608015054/http://googleblog.blogspot.com/2005/06/webmaster-friendly.html|arxivsáne=2005-06-08|avtor=Shivakumar|at=Shiva|sáne=2005-06-02|qaralǵan sáne=2021-12-31}}</ref>. [[Google]], [[Yahoo!]] hám [[Microsoft]] 2006-jıl noyabrde Sitemaps protokolın birgelikte qollap-quwatlaytuǵının járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://googlepress.blogspot.com/2006/11/major-search-engines-unite-to-support_16.html|bet=Major Search Engines Unite to Support a Common Mechanism for Website Submission|sáne=November 16, 2006|jumıs=News from Google|qaralǵan sáne=2021-12-31}}</ref>. Sxema versiyası «Sitemap 0.90» ǵa ózgertildi, biraq basqa ózgerisler engizilmedi. 2007-jıl aprelde Ask.com hám [[IBM]] Sitemaps-tı qollap-quwatlaytuǵının járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=http://blog.ask.com/2007/04/sitemaps_autodi.html|bet=The Ask.com Blog: Sitemaps Autodiscovery|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070518162623/http://blog.ask.com/2007/04/sitemaps_autodi.html|arxivsáne=2007-05-18|avtor=Pathak|at=Vivek|sáne=2007-05-11|jumıs=Ask's Official Blog|qaralǵan sáne=2021-12-31}}</ref>. Sonday-aq, Google, Yahoo, MSN <code>robots.txt</code> arqalı sayt kartaların avtomat túrde tabıwdı járiyaladı. 2007-jıl mayda Arizona, Kaliforniya, Yuta hám Virdjiniya shtatlarınıń húkimetleri óz veb-saytlarında Sitemapstı paydalanatuǵının járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=http://www.google.com/publicsector/|bet=Information for Public Sector Organizations|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070430123308/http://www.google.com/publicsector/|arxivsáne=2007-04-30|sáne=|qaralǵan sáne=}}</ref>. Sitemaps protokolı «Skanerlewshilerge qolaylı veb-serverler» ideyalarına tiykarlanǵan, oǵan <code>robots.txt</code> arqalı avtomat túrde tabıw hám betlerdiń prioritetin hám ózgeriw jiyiligin kórsetiw imkaniyatı sıyaqlı jaqsılanıwlar kirgizilgen. == Maqseti == Sayt kartaları ásirese tómendegishe veb-saytlarda paydalı: * Veb-sayttıń ayırım aymaqları kórip shıǵılatuǵın interfeys arqalı qoljetimli emes<ref name=":0">{{Web deregi|url=https://developers.google.com/search/docs/advanced/sitemaps/overview|bet=Learn about sitemaps {{!}} Search Central|til=en|jumıs=Google Developers|qaralǵan sáne=2021-06-01}}</ref> * Veb-masterler ádette izlew sistemaları tárepinen qayta islenbeytuǵın bay [[Ajax (programmalastırıw)|Ajax]], Silverlight yamasa Flash mazmunın paydalanadı. * Sayt júdá úlken hám veb-skanerlewshilerdiń ayırım jańa yamasa jaqında jańartılǵan mazmundı ótkerip jiberiw itimallıǵı bar. * Veb-saytlarda izolyaciyalanǵan yamasa bir-birine jaqsı baylanıspaǵan kóp sanlı betler bolǵanda. * Veb-saytta sırtqı siltemeler az bolǵanda. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ g5c7pb5ureapxosq9d6sz7ys6d69t0p 0 25370 121763 2025-06-21T20:36:07Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1295587396|Google Sites]]» betinen awdarılıp jaratıldı 121763 wikitext text/x-wiki '''Google Sites''' — bul [[Google]] tárepinen usınılatuǵın biypul, [[Veb-qosımsha|vebke-tiykarlanǵan]] [[Google Docs redaktorları|Google Docs Editors]] toplamınıń bólegi sıpatında kirgizilgen strukturalıq viki hám [[veb-bet]] jaratıw quralı. Xızmetke [[Google Docs]], [[Google Sheets]], [[Google Slides]], [[Google Drawings]], [[Google Forms]] hám [[Google Keep]] kiredi. Google Sites tek [[Internet|internette]] ǵana qoljetimli. == Tariyxı == Google Sites dáslep JotSpot degen at penen baslanǵan, bul korporativ sociallıq programmalıq támiynattı usınatuǵın programmalıq támiynat kompaniyasınıń atı hám jalǵız ónimi edi. Ol tiykarınan kishi hám orta bizneske baǵdarlanǵan. Kompaniyanı Excitetıń tiykarshıları Djo Kraus hám Grem Spenser shólkemlestirgen. 2006-jıl fevralda JotSpot Business 2.0-diń «Next Net 25»<ref>{{Web deregi|url=https://money.cnn.com/magazines/business2/business2_archive/2006/03/01/8370596/index.htm|bet=CNN's – The Webtop|avtor=Schonfeld|at=Eric|sáne=February 28, 2008|baspaxana=con Mindy con mine.com|qaralǵan sáne=February 28, 2008}}</ref> bólegi dep ataldı hám 2006-jıl mayda InfoWorld-tıń «Itibarǵa ılayıq 15 startap» biri sıpatında sıylıqlandı<ref>{{Web deregi|url=<!-- http://www.infoworld.com/archives/emailPrint.jsp?R=printThis&A=/article/06/05/15/77897_20FEstartups9_1.html -->http://www.infoworld.com/d/developer-world/jotspot-delivers-enterprise-wikis-and-mashups-327|bet=JotSpot delivers enterprise wikis and mashups|avtor=Gruman|at=Galen|sáne=May 15, 2006|baspaxana=InfoWorld|qaralǵan sáne=February 29, 2008}}</ref>. 2006-jıl oktyabrde JotSpot-tı Google satıp aldı. Google 2007-jılı Google Page Creator (sonday-aq «Google Pages» dep te ataladı) járdeminde jaratılǵan veb-betlerdi Google Sites serverlerine uzaq waqıt dawamında kóshiriwin járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://news.yahoo.com/s/nm/20080228/tc_nm/google_sites_dc_1|bet=Google offers team Web site publishing service|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080302210238/http://news.yahoo.com/s/nm/20080228/tc_nm/google_sites_dc_1 <!-- Bot retrieved archive -->|arxivsáne=March 2, 2008|avtor=Auchard|at=Eric|sáne=February 28, 2008|baspaxana=Yahoo! News|qaralǵan sáne=February 28, 2008}}</ref>. 2008-jıl 28-fevralda Google Sites JotSpot texnologiyasın paydalanıp tanıstırıldı. Xızmet biypul edi, biraq paydalanıwshılarǵa domen atı kerek boldı, onı Google 10 dollarǵa usındı. Biraq, 2008-jıl 21-maydan baslap Google Sites Google Appstan bólek, domensiz hám biypul qoljetimli boldı<ref>{{Web deregi|url=https://groups.google.com/group/sites-help-suggestions/browse_thread/thread/b8ea11cfff75a45a|bet=Google Sites Help Group|sáne=May 22, 2008|qaralǵan sáne=May 22, 2008}}</ref>. 2016-jıl iyun ayında Google, Google Sites platformasınıń «Jańa Google Sites» dep atalǵan tolıq qayta qurılıwın'',''<ref>{{Web deregi|url=https://apps.google.com/index__siteseap.html|bet=Google Apps for Work – Email, Collaboration Tools And More|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160928014024/https://apps.google.com/index__siteseap.html|arxivsáne=September 28, 2016|jumıs=apps.google.com|qaralǵan sáne=June 20, 2016}}</ref> sonday-aq Klassikalıq Google Sitestan ótiw kestesin tanıstırdı. Jańa Google Sites JotSpot texnologiyasın paydalanbaydı. 2020-jıl avgust ayında jańa Google Sites veb-sayt jaratıw ushın standartlı variantqa aylandı, al 2021-jıl noyabr ayında klassikalıq Google Sitesta jaratılǵan barlıq veb-saytlar arxivlendi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/sites/answer/7035197|bet=Convert your classic Sites to new Sites - Sites Help|jumıs=Google Sites Help|qaralǵan sáne=2023-08-04}}</ref>. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] cju6n8q92g6h3lgbxgjzc851geec1y2 121764 121763 2025-06-21T20:36:51Z Bekan88 11311 121764 wikitext text/x-wiki '''Google Sites''' — bul [[Google]] tárepinen usınılatuǵın biypul, [[Veb-qosımsha|vebke-tiykarlanǵan]] [[Google Docs redaktorları|Google Docs Editors]] toplamınıń bólegi sıpatında kirgizilgen strukturalıq viki hám [[veb-bet]] jaratıw quralı. Xızmetke [[Google Docs]], [[Google Sheets]], [[Google Slides]], [[Google Drawings]], [[Google Forms]] hám [[Google Keep]] kiredi. Google Sites tek [[Internet|internette]] ǵana qoljetimli. == Tariyxı == Google Sites dáslep JotSpot degen at penen baslanǵan, bul korporativ sociallıq programmalıq támiynattı usınatuǵın programmalıq támiynat kompaniyasınıń atı hám jalǵız ónimi edi. Ol tiykarınan kishi hám orta bizneske baǵdarlanǵan. Kompaniyanı Excitetıń tiykarshıları Djo Kraus hám Grem Spenser shólkemlestirgen. 2006-jıl fevralda JotSpot Business 2.0-diń «Next Net 25»<ref>{{Web deregi|url=https://money.cnn.com/magazines/business2/business2_archive/2006/03/01/8370596/index.htm|bet=CNN's – The Webtop|avtor=Schonfeld|at=Eric|sáne=February 28, 2008|baspaxana=con Mindy con mine.com|qaralǵan sáne=February 28, 2008}}</ref> bólegi dep ataldı hám 2006-jıl mayda InfoWorld-tıń «Itibarǵa ılayıq 15 startap» biri sıpatında sıylıqlandı<ref>{{Web deregi|url=<!-- http://www.infoworld.com/archives/emailPrint.jsp?R=printThis&A=/article/06/05/15/77897_20FEstartups9_1.html -->http://www.infoworld.com/d/developer-world/jotspot-delivers-enterprise-wikis-and-mashups-327|bet=JotSpot delivers enterprise wikis and mashups|avtor=Gruman|at=Galen|sáne=May 15, 2006|baspaxana=InfoWorld|qaralǵan sáne=February 29, 2008}}</ref>. 2006-jıl oktyabrde JotSpot-tı Google satıp aldı. Google 2007-jılı Google Page Creator (sonday-aq «Google Pages» dep te ataladı) járdeminde jaratılǵan veb-betlerdi Google Sites serverlerine uzaq waqıt dawamında kóshiriwin járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://news.yahoo.com/s/nm/20080228/tc_nm/google_sites_dc_1|bet=Google offers team Web site publishing service|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080302210238/http://news.yahoo.com/s/nm/20080228/tc_nm/google_sites_dc_1 <!-- Bot retrieved archive -->|arxivsáne=March 2, 2008|avtor=Auchard|at=Eric|sáne=February 28, 2008|baspaxana=Yahoo! News|qaralǵan sáne=February 28, 2008}}</ref>. 2008-jıl 28-fevralda Google Sites JotSpot texnologiyasın paydalanıp tanıstırıldı. Xızmet biypul edi, biraq paydalanıwshılarǵa domen atı kerek boldı, onı Google 10 dollarǵa usındı. Biraq, 2008-jıl 21-maydan baslap Google Sites Google Appstan bólek, domensiz hám biypul qoljetimli boldı<ref>{{Web deregi|url=https://groups.google.com/group/sites-help-suggestions/browse_thread/thread/b8ea11cfff75a45a|bet=Google Sites Help Group|sáne=May 22, 2008|qaralǵan sáne=May 22, 2008}}</ref>. 2016-jıl iyun ayında Google, Google Sites platformasınıń «Jańa Google Sites» dep atalǵan tolıq qayta qurılıwın'',''<ref>{{Web deregi|url=https://apps.google.com/index__siteseap.html|bet=Google Apps for Work – Email, Collaboration Tools And More|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160928014024/https://apps.google.com/index__siteseap.html|arxivsáne=September 28, 2016|jumıs=apps.google.com|qaralǵan sáne=June 20, 2016}}</ref> sonday-aq Klassikalıq Google Sitestan ótiw kestesin tanıstırdı. Jańa Google Sites JotSpot texnologiyasın paydalanbaydı. 2020-jıl avgust ayında jańa Google Sites veb-sayt jaratıw ushın standartlı variantqa aylandı, al 2021-jıl noyabr ayında klassikalıq Google Sitesta jaratılǵan barlıq veb-saytlar arxivlendi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/sites/answer/7035197|bet=Convert your classic Sites to new Sites - Sites Help|jumıs=Google Sites Help|qaralǵan sáne=2023-08-04}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ aown0zuup8e8swp16wnaaria5h6rwll 121772 121764 2025-06-21T20:52:07Z Bekan88 11311 121772 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" style="width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em" ! colspan="2" class="fn org" style="text-align: center; font-size: 125%; font-weight: bold; background-color: #E6E6FA"|Google Sites |- | colspan="2" style="text-align: center"|[[Fayl:Google_Sites_2020_Logo.svg|100px]] |- ! [[Programmist (Baǵdarlamashı)|Baǵdarlamashı(lar)]] | [[Google]] |- ! Dáslepki shıǵarılıwı | [[2008|2008-jıl]], [[28-fevral]] |- ! Platforma | Veb |- ! Túri | * Veb-sayt jaratıw * Birge islesiw programmalıq támiynatı |- ! [[Veb-sayt]] | * sites.google.com/new<br/>(Jańa versiya) * sites.google.com/site<br/>(Klassikalıq versiya) |} '''Google Sites''' — bul [[Google]] tárepinen usınılatuǵın biypul, [[Veb-qosımsha|vebke-tiykarlanǵan]] [[Google Docs redaktorları|Google Docs Editors]] toplamınıń bólegi sıpatında kirgizilgen strukturalıq viki hám [[veb-bet]] jaratıw quralı. Xızmetke [[Google Docs]], [[Google Sheets]], [[Google Slides]], [[Google Drawings]], [[Google Forms]] hám [[Google Keep]] kiredi. Google Sites tek [[Internet|internette]] ǵana qoljetimli. == Tariyxı == Google Sites dáslep JotSpot degen at penen baslanǵan, bul korporativ sociallıq programmalıq támiynattı usınatuǵın programmalıq támiynat kompaniyasınıń atı hám jalǵız ónimi edi. Ol tiykarınan kishi hám orta bizneske baǵdarlanǵan. Kompaniyanı Excitetıń tiykarshıları Djo Kraus hám Grem Spenser shólkemlestirgen. 2006-jıl fevralda JotSpot Business 2.0-diń «Next Net 25»<ref>{{Web deregi|url=https://money.cnn.com/magazines/business2/business2_archive/2006/03/01/8370596/index.htm|bet=CNN's – The Webtop|avtor=Schonfeld|at=Eric|sáne=February 28, 2008|baspaxana=con Mindy con mine.com|qaralǵan sáne=February 28, 2008}}</ref> bólegi dep ataldı hám 2006-jıl mayda InfoWorld-tıń «Itibarǵa ılayıq 15 startap» biri sıpatında sıylıqlandı<ref>{{Web deregi|url=<!-- http://www.infoworld.com/archives/emailPrint.jsp?R=printThis&A=/article/06/05/15/77897_20FEstartups9_1.html -->http://www.infoworld.com/d/developer-world/jotspot-delivers-enterprise-wikis-and-mashups-327|bet=JotSpot delivers enterprise wikis and mashups|avtor=Gruman|at=Galen|sáne=May 15, 2006|baspaxana=InfoWorld|qaralǵan sáne=February 29, 2008}}</ref>. 2006-jıl oktyabrde JotSpot-tı Google satıp aldı. Google 2007-jılı Google Page Creator (sonday-aq «Google Pages» dep te ataladı) járdeminde jaratılǵan veb-betlerdi Google Sites serverlerine uzaq waqıt dawamında kóshiriwin járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://news.yahoo.com/s/nm/20080228/tc_nm/google_sites_dc_1|bet=Google offers team Web site publishing service|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080302210238/http://news.yahoo.com/s/nm/20080228/tc_nm/google_sites_dc_1 <!-- Bot retrieved archive -->|arxivsáne=March 2, 2008|avtor=Auchard|at=Eric|sáne=February 28, 2008|baspaxana=Yahoo! News|qaralǵan sáne=February 28, 2008}}</ref>. 2008-jıl 28-fevralda Google Sites JotSpot texnologiyasın paydalanıp tanıstırıldı. Xızmet biypul edi, biraq paydalanıwshılarǵa domen atı kerek boldı, onı Google 10 dollarǵa usındı. Biraq, 2008-jıl 21-maydan baslap Google Sites Google Appstan bólek, domensiz hám biypul qoljetimli boldı<ref>{{Web deregi|url=https://groups.google.com/group/sites-help-suggestions/browse_thread/thread/b8ea11cfff75a45a|bet=Google Sites Help Group|sáne=May 22, 2008|qaralǵan sáne=May 22, 2008}}</ref>. 2016-jıl iyun ayında Google, Google Sites platformasınıń «Jańa Google Sites» dep atalǵan tolıq qayta qurılıwın'',''<ref>{{Web deregi|url=https://apps.google.com/index__siteseap.html|bet=Google Apps for Work – Email, Collaboration Tools And More|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160928014024/https://apps.google.com/index__siteseap.html|arxivsáne=September 28, 2016|jumıs=apps.google.com|qaralǵan sáne=June 20, 2016}}</ref> sonday-aq Klassikalıq Google Sitestan ótiw kestesin tanıstırdı. Jańa Google Sites JotSpot texnologiyasın paydalanbaydı. 2020-jıl avgust ayında jańa Google Sites veb-sayt jaratıw ushın standartlı variantqa aylandı, al 2021-jıl noyabr ayında klassikalıq Google Sitesta jaratılǵan barlıq veb-saytlar arxivlendi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/sites/answer/7035197|bet=Convert your classic Sites to new Sites - Sites Help|jumıs=Google Sites Help|qaralǵan sáne=2023-08-04}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ tq3zrretq727s7loe2ypq3zb8p8ayxu 0 25371 121765 2025-06-21T20:37:11Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1296640402|Speech Recognition & Synthesis]]» betinen awdarılıp jaratıldı 121765 wikitext text/x-wiki '''Speech Recognition & Synthesis''' (burın '''Speech Services''' dep atalǵan)<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/youll-never-guess-the-latest-google-app-to-cross-10-biillion-installs-seriously/|bet=You'll never guess the latest Google app to cross 10 billion installs (seriously)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211108221702/https://www.androidpolice.com/youll-never-guess-the-latest-google-app-to-cross-10-biillion-installs-seriously/|arxivsáne=November 8, 2021|avtor=Wang|at=Jules|sáne=November 8, 2021|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=November 18, 2021}}</ref> — [[Google]] tárepinen [[Android]] [[Operaciyalıq sistema|operaciyalıq sisteması]] ushın islep shıǵılǵan ekrandı oqıwǵa arnalǵan qosımsha. Ol kóp tillerdi qollap-quwatlaw menen ekrandaǵı tekstti dawıslap oqıw (sóylew) ushın qosımshalarǵa múmkinshilik beredi. Tekstti sóylewge aylandırıw [[Google Play Books]] tárepinen kitaplardı dawıslap oqıw ushın, [[Google Translate]] tárepinen sózlerdiń aytılıwın kórsetiw ushın awdarmalardı dawıslap oqıw ushın, Google TalkBack hám basqa da dawıslı keri baylanısqa tiykarlanǵan qoljetimlilik qosımshaları, sonday-aq úshinshi tárep qosımshaları tárepinen paydalana aladı. Paydalanıwshılar hár bir til ushın dawıs maǵlıwmatların ornatıwı kerek. == Tariyxı == Ayırım qosımsha baǵdarlamashıları, mısalı [[Hyundai]] 2015-jılı, ózleriniń Android Auto qosımshaların Tekstti dawısqa aylandırıw xızmetin kirgiziw ushın beyimlestirip hám ózgertip basladı<ref>{{Web deregi|url=http://www.cnet.com/au/news/google-hyundai-demonstrate-android-autos-new-api/|bet=Google, Hyundai show off new third-party Android Auto apps|jumıs=CNET|baspaxana=CBS Interactive|qaralǵan sáne=17 January 2015}}</ref>. textPlus hám [[WhatsApp]] sıyaqlı qosımshalar xabarlandırıwlardı dawıs penen oqıw hám dawıs penen juwap beriw funkcionallıǵın usınıw ushın Tekstti dawısqa aylandırıw xızmetin paydalanadı. Google Cloud Text-to-Speech xızmeti 2014-jılı Google tárepinen satıp alınǵan,<ref name=":0">{{Web deregi|url=https://www.deepmind.com/research/highlighted-research/wavenet|bet=WaveNet|til=en|jumıs=www.deepmind.com|qaralǵan sáne=2023-06-22}}</ref> Googledıń Ullı Britaniyadaǵı jasalma intellekt sıńar kompaniyası DeepMind tárepinen jaratılǵan [[WaveNet]] programmalıq támiynatı menen isleydi<ref>{{Cite news|last=Gibbs|first=Samuel|date=2014-01-27|title=Google buys UK artificial intelligence startup Deepmind for £400m|url=https://www.theguardian.com/technology/2014/jan/27/google-acquires-uk-artificial-intelligence-startup-deepmind|access-date=2023-06-22}}</ref>. Ol óziniń básekilesleri Amazon hám Microsofttan ózgesheleniwge háreket etedi<ref>{{Web deregi|url=https://cloud.google.com/text-to-speech|bet=Text-to-Speech AI: Lifelike Speech Synthesis|til=en|jumıs=Google Cloud|qaralǵan sáne=2023-06-22}}</ref>. Kópshilik dawıs sintezatorları (sonıń ishinde Appledıń Siri-i) konkatenativlik sintezdi paydalanadı, onda baǵdarlama jeke fonemalardı saqlaydı, sońınan olardı sózler hám gápler dúziw ushın birlestiredi. WaveNet sóylewdi adamǵa uqsas pát hám buwınlarǵa, fonemalarǵa hám sózlerge intonaciya menen sintezleydi. Basqa kópshilik tekstti dawısqa aylandırıw sistemalarınan ayırmashılıǵı, WaveNet modeli qayta islenbegen audio tolqın formaların basınan baslap jaratadı. Model úlken kólemdegi sóylew úlgileri arqalı oqıtılǵan neyron tarmaǵın paydalanadı. Oqıtıw processinde tarmaq sóylewdiń tiykarǵı strukturasın, mısalı, qaysı tonlar bir-biriniń izinen keletuǵının hám realistlik sóylew tolqın formasınıń qanday kóriniste bolatuǵının shıǵarıp aladı. Tekst kirgizilgende, oqıtılǵan WaveNet modeli tiyisli sóylew tolqın formaların basınan baslap, hár bir úlgini bir-birlep, sekundına 24 000 úlgige shekem hám jeke dawıslar arasında tegis ótiwler menen jarata aladı. Xızmet 2023-jılı Speech Recognition & Synthesis dep qayta ataldı. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] jp9hyybbu5z6l6zmik5jnc9pqlpf0fw 121766 121765 2025-06-21T20:37:44Z Bekan88 11311 121766 wikitext text/x-wiki '''Speech Recognition & Synthesis''' (burın '''Speech Services''' dep atalǵan)<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/youll-never-guess-the-latest-google-app-to-cross-10-biillion-installs-seriously/|bet=You'll never guess the latest Google app to cross 10 billion installs (seriously)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211108221702/https://www.androidpolice.com/youll-never-guess-the-latest-google-app-to-cross-10-biillion-installs-seriously/|arxivsáne=November 8, 2021|avtor=Wang|at=Jules|sáne=November 8, 2021|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=November 18, 2021}}</ref> — [[Google]] tárepinen [[Android]] [[Operaciyalıq sistema|operaciyalıq sisteması]] ushın islep shıǵılǵan ekrandı oqıwǵa arnalǵan qosımsha. Ol kóp tillerdi qollap-quwatlaw menen ekrandaǵı tekstti dawıslap oqıw (sóylew) ushın qosımshalarǵa múmkinshilik beredi. Tekstti sóylewge aylandırıw [[Google Play Books]] tárepinen kitaplardı dawıslap oqıw ushın, [[Google Translate]] tárepinen sózlerdiń aytılıwın kórsetiw ushın awdarmalardı dawıslap oqıw ushın, Google TalkBack hám basqa da dawıslı keri baylanısqa tiykarlanǵan qoljetimlilik qosımshaları, sonday-aq úshinshi tárep qosımshaları tárepinen paydalana aladı. Paydalanıwshılar hár bir til ushın dawıs maǵlıwmatların ornatıwı kerek. == Tariyxı == Ayırım qosımsha baǵdarlamashıları, mısalı [[Hyundai]] 2015-jılı, ózleriniń Android Auto qosımshaların Tekstti dawısqa aylandırıw xızmetin kirgiziw ushın beyimlestirip hám ózgertip basladı<ref>{{Web deregi|url=http://www.cnet.com/au/news/google-hyundai-demonstrate-android-autos-new-api/|bet=Google, Hyundai show off new third-party Android Auto apps|jumıs=CNET|baspaxana=CBS Interactive|qaralǵan sáne=17 January 2015}}</ref>. textPlus hám [[WhatsApp]] sıyaqlı qosımshalar xabarlandırıwlardı dawıs penen oqıw hám dawıs penen juwap beriw funkcionallıǵın usınıw ushın Tekstti dawısqa aylandırıw xızmetin paydalanadı. Google Cloud Text-to-Speech xızmeti 2014-jılı Google tárepinen satıp alınǵan,<ref name=":0">{{Web deregi|url=https://www.deepmind.com/research/highlighted-research/wavenet|bet=WaveNet|til=en|jumıs=www.deepmind.com|qaralǵan sáne=2023-06-22}}</ref> Googledıń Ullı Britaniyadaǵı jasalma intellekt sıńar kompaniyası DeepMind tárepinen jaratılǵan [[WaveNet]] programmalıq támiynatı menen isleydi<ref>{{Cite news|last=Gibbs|first=Samuel|date=2014-01-27|title=Google buys UK artificial intelligence startup Deepmind for £400m|url=https://www.theguardian.com/technology/2014/jan/27/google-acquires-uk-artificial-intelligence-startup-deepmind|access-date=2023-06-22}}</ref>. Ol óziniń básekilesleri Amazon hám Microsofttan ózgesheleniwge háreket etedi<ref>{{Web deregi|url=https://cloud.google.com/text-to-speech|bet=Text-to-Speech AI: Lifelike Speech Synthesis|til=en|jumıs=Google Cloud|qaralǵan sáne=2023-06-22}}</ref>. Kópshilik dawıs sintezatorları (sonıń ishinde Appledıń Siri-i) konkatenativlik sintezdi paydalanadı, onda baǵdarlama jeke fonemalardı saqlaydı, sońınan olardı sózler hám gápler dúziw ushın birlestiredi. WaveNet sóylewdi adamǵa uqsas pát hám buwınlarǵa, fonemalarǵa hám sózlerge intonaciya menen sintezleydi. Basqa kópshilik tekstti dawısqa aylandırıw sistemalarınan ayırmashılıǵı, WaveNet modeli qayta islenbegen audio tolqın formaların basınan baslap jaratadı. Model úlken kólemdegi sóylew úlgileri arqalı oqıtılǵan neyron tarmaǵın paydalanadı. Oqıtıw processinde tarmaq sóylewdiń tiykarǵı strukturasın, mısalı, qaysı tonlar bir-biriniń izinen keletuǵının hám realistlik sóylew tolqın formasınıń qanday kóriniste bolatuǵının shıǵarıp aladı. Tekst kirgizilgende, oqıtılǵan WaveNet modeli tiyisli sóylew tolqın formaların basınan baslap, hár bir úlgini bir-birlep, sekundına 24 000 úlgige shekem hám jeke dawıslar arasında tegis ótiwler menen jarata aladı. Xızmet 2023-jılı Speech Recognition & Synthesis dep qayta ataldı. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ jymhlnp34a0zb1pq7o5w8u00io0mg0d 0 25372 121767 2025-06-21T20:38:15Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1226265665|Stackdriver]]» betinen awdarılıp jaratıldı 121767 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" |+ class="infobox-title fn org" id="4" |Google Stackdriver | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Google_Stackdriver_logo.svg|250x250 nükte]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |<div style="display: inline-block; line-height: 1.2em; padding: .1em 0; ">Sayt túri</div> | class="infobox-data" |Sistemalardı basqarıw |- ! class="infobox-label" scope="row" |Iyesi | class="infobox-data" |[[Google]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |URL | class="infobox-data url" |<span class="url">[https://cloud.google.com/stackdriver cloud.google.com/stackdriver]</span> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Kommerciyalıq | class="infobox-data" |Awa (xızmet kórsetiw shártleri) |- ! class="infobox-label" scope="row" |Dizimnen ótiw | class="infobox-data" |Talap etiledi |- ! class="infobox-label" scope="row" |Iske qosılǵan | class="infobox-data" |1-may, 2014 jıl |- ! class="infobox-label" scope="row" |Házirgi statusı | class="infobox-data category" |Belsendi |} '''Google Stackdriver''' — bul [[Google]] tárepinen usınılǵan bultlı esaplaw sistemaların basqarıw xızmeti edi. Ol jámiyetlik bult paydalanıwshılarına ónimdarlıq hám diagnostika maǵlıwmatların (monitoring, jurnalǵa jazıw, baqlaw, qáteler haqqında esabat beriw hám eskertiw túrinde) usındı. Stackdriver kóp bultlı sheshim bolıp, Google Cloud hám AWS bult ortalıqların da qollap-quwatladı. Google 2020-jıl fevral ayında Stackdriver brendinen paydalanıwdı toqtattı<ref>{{Web deregi|url=https://cloud.google.com/blog/products/management-tools/cloud-operations-grows-with-monitoring-logging-more|bet=Cloud operations grows with monitoring, logging, more|til=en-US|jumıs=Google Cloud Blog|qaralǵan sáne=2023-07-26}}</ref>. == Tariyxı == Stackdriver kompaniyası 2012-jılı tiykarshılar Den Belcher hám Izzi Azeri tárepinen shólkemlestirilgen<ref>{{Cite news|url=http://www.bizjournals.com/boston/blog/startups/2012/09/stackdriver-bain-capital-ventures.html?page=all|title=VMware vets launch Stackdriver, raise $5M from Bain Capital Ventures|date=September 21, 2012}}</ref>. Kompaniyanıń maqseti birden-bir SaaS sheshimi arqalı bultlı esaplawlardıń bir neshe xızmet qatlamlarında turaqlı monitoringti támiyinlew boldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theregister.com/2013/05/02/stackdriver_intelligent_monitoring|bet=Stackdriver fluffs up cloudy management tool|avtor=Morgan|at=Timothy Prickett|sáne=2 May 2013|jumıs=The Register}}</ref>. Stackdriver 2012-jıl iyul ayında Bain Capital Ventures-ten 5 million AQSH dolları muǵdarında qarjılandırıw aldı. Ónimniń beta-versiyası 2013-jıl 30-aprelde kópshilikke usınıldı. 2014-jıl may ayında Stackdriver kompaniyasın Google satıp aldı<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/05/07/google-acquires-cloud-monitoring-service-stackdriver/|bet=Google Acquires Cloud Monitoring Service Stackdriver|avtor=Lardinois|at=Frederic|sáne=7 May 2014|jumıs=techcrunch.com|qaralǵan sáne=5 May 2017}}</ref>. Ónimniń keńeytilgen versiyası (jurnallar analizin, gibrid bulttı qollap-quwatlawdı hám Google Cloud penen tereń integraciyanı qosıw arqalı) Google Stackdriver dep rebrending etildi hám 2016-jıl oktyabr ayında ulıwma paydalanıwǵa shıǵarıldı<ref>{{Web deregi|url=https://cloudplatform.googleblog.com/2016/10/Google-Stackdriver-Generally-Available.html|bet=Google Stackdriver is now generally available for hybrid cloud monitoring, logging and diagnostics|jumıs=googleblog.com|qaralǵan sáne=5 May 2017}}</ref>. 2020-jıl oktyabr ayına kelip, Stackdriver ataması Google Cloud Operations dep ózgertildi. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] eeul5b57teg3jnomjkio19snxnjy58v 121768 121767 2025-06-21T20:39:03Z Bekan88 11311 121768 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" |+ class="infobox-title fn org" id="4" |Google Stackdriver | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Google_Stackdriver_logo.svg|250x250 nükte]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |<div style="display: inline-block; line-height: 1.2em; padding: .1em 0; ">Sayt túri</div> | class="infobox-data" |Sistemalardı basqarıw |- ! class="infobox-label" scope="row" |Iyesi | class="infobox-data" |[[Google]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |URL | class="infobox-data url" |<span class="url">[https://cloud.google.com/stackdriver cloud.google.com/stackdriver]</span> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Kommerciyalıq | class="infobox-data" |Awa (xızmet kórsetiw shártleri) |- ! class="infobox-label" scope="row" |Dizimnen ótiw | class="infobox-data" |Talap etiledi |- ! class="infobox-label" scope="row" |Iske qosılǵan | class="infobox-data" |1-may, 2014 jıl |- ! class="infobox-label" scope="row" |Házirgi statusı | class="infobox-data category" |Belsendi |} '''Google Stackdriver''' — bul [[Google]] tárepinen usınılǵan bultlı esaplaw sistemaların basqarıw xızmeti edi. Ol jámiyetlik bult paydalanıwshılarına ónimdarlıq hám diagnostika maǵlıwmatların (monitoring, jurnalǵa jazıw, baqlaw, qáteler haqqında esabat beriw hám eskertiw túrinde) usındı. Stackdriver kóp bultlı sheshim bolıp, Google Cloud hám AWS bult ortalıqların da qollap-quwatladı. Google 2020-jıl fevral ayında Stackdriver brendinen paydalanıwdı toqtattı<ref>{{Web deregi|url=https://cloud.google.com/blog/products/management-tools/cloud-operations-grows-with-monitoring-logging-more|bet=Cloud operations grows with monitoring, logging, more|til=en-US|jumıs=Google Cloud Blog|qaralǵan sáne=2023-07-26}}</ref>. == Tariyxı == Stackdriver kompaniyası 2012-jılı tiykarshılar Den Belcher hám Izzi Azeri tárepinen shólkemlestirilgen<ref>{{Cite news|url=http://www.bizjournals.com/boston/blog/startups/2012/09/stackdriver-bain-capital-ventures.html?page=all|title=VMware vets launch Stackdriver, raise $5M from Bain Capital Ventures|date=September 21, 2012}}</ref>. Kompaniyanıń maqseti birden-bir SaaS sheshimi arqalı bultlı esaplawlardıń bir neshe xızmet qatlamlarında turaqlı monitoringti támiyinlew boldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theregister.com/2013/05/02/stackdriver_intelligent_monitoring|bet=Stackdriver fluffs up cloudy management tool|avtor=Morgan|at=Timothy Prickett|sáne=2 May 2013|jumıs=The Register}}</ref>. Stackdriver 2012-jıl iyul ayında Bain Capital Ventures-ten 5 million AQSH dolları muǵdarında qarjılandırıw aldı. Ónimniń beta-versiyası 2013-jıl 30-aprelde kópshilikke usınıldı. 2014-jıl may ayında Stackdriver kompaniyasın Google satıp aldı<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/05/07/google-acquires-cloud-monitoring-service-stackdriver/|bet=Google Acquires Cloud Monitoring Service Stackdriver|avtor=Lardinois|at=Frederic|sáne=7 May 2014|jumıs=techcrunch.com|qaralǵan sáne=5 May 2017}}</ref>. Ónimniń keńeytilgen versiyası (jurnallar analizin, gibrid bulttı qollap-quwatlawdı hám Google Cloud penen tereń integraciyanı qosıw arqalı) Google Stackdriver dep rebrending etildi hám 2016-jıl oktyabr ayında ulıwma paydalanıwǵa shıǵarıldı<ref>{{Web deregi|url=https://cloudplatform.googleblog.com/2016/10/Google-Stackdriver-Generally-Available.html|bet=Google Stackdriver is now generally available for hybrid cloud monitoring, logging and diagnostics|jumıs=googleblog.com|qaralǵan sáne=5 May 2017}}</ref>. 2020-jıl oktyabr ayına kelip, Stackdriver ataması Google Cloud Operations dep ózgertildi. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ d19pxzp1zxsf9hscpl8ahmiusrk7oft 0 25373 121769 2025-06-21T20:39:30Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1291976418|Google for Startups]]» betinen awdarılıp jaratıldı 121769 wikitext text/x-wiki '''Google for Startups''' (burınǵı atı '''''Google for Entrepreneurs''''') — bul [[Google]] tárepinen 2011-jılı iske qosılǵan startap baǵdarlaması. Ol 125 mámlekette 50 den aslam kovorking orayları hám akseleratorlardan ibarat bolıp, talpınıwshı isbilermenler ushın ámeliy sabaqlar usınadı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2018/10/22/google-for-startups-rebrand/|bet=Google for Startups gets a rebrand and mentorship/workspace Residency program|avtor=Li|at=Abner|sáne=2018-10-22|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=2019-02-13}}</ref>. Ol jergilikli startap jámiyetleri, sonday-aq texnologiyalıq startap isbilermenleri ushın Google Campus degen at penen belgili bolǵan kovorking orayları tarmaǵı menen birge islesedi (Googleplex penen shatastırmaw kerek). Ol jergilikli texnologiyalıq jámiyet ushın Google qurılmalarına, sonday-aq qurallar hám seminarlarǵa kiriw imkaniyatın usınadı. Googledıń málimlemesine sáykes, onıń Kampuslarındaǵı startaplar 250 million dollardan aslam qarjı tartqan hám 4600 den aslam jańa jumıs ornın jaratqan<ref>{{Cite news|url=http://www.businessinsider.com/google-is-opening-a-campus-in-berlin-2016-11|title=Google is opening a 'Campus' in Berlin for entrepreneurs|access-date=2018-03-20}}</ref>. == Tariyxı == 2012-jıl mart ayında dáslep Shıǵıs Londonda Campus London iske túsirildi, sońınan sol jıldıń dekabr ayında Tel-Avivte Campus Tel Aviv ashıldı<ref>{{Cite news|url=https://www.israel21c.org/google-opens-campus-tel-aviv-startup-space/|title=Google opens Campus Tel Aviv startup space|work=Israel21c|access-date=2018-03-20|language=en-US}}</ref>. Birinshi Aziya Kampusı 2015-jılı [[Koreya Respublikası|Qubla Koreyanıń]] [[Seul]] qalasında ashıldı<ref>{{Cite news|url=http://www.businessinsider.com/google-opens-campus-seoul-startups-korea-2015-5?IR=T|title=Google opens up a 21,000-square-foot campus in South Korea for startups|work=Business Insider|access-date=2018-03-20}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.theglobeandmail.com/report-on-business/small-business/startups/google-opens-its-first-asia-startup-campus-in-seoul-as-south-korea-tech-scene-flourishes/article24326103/|title=Google opens first Asia campus in Seoul as South Korea startup scene flourishes|access-date=2018-03-20|language=en-ca}}</ref>. Keyin birinshi Qubla Amerika Kampusı 2016-jılı [[Braziliya|Braziliyanıń]] [[San Paulo|San-Paulu]] qalasında iske tústi<ref>{{Cite news|url=https://startupi.com.br/2016/06/fomos-conhecer-o-google-campus-sao-paulo-veja-todos-os-detalhes-e-saiba-como-se-inscrever-para-o-programa-residentes/|title=Fomos conhecer o Google Campus São Paulo: Veja todos os detalhes e saiba como se inscrever para o programa Residentes - Startupi|work=Startupi|access-date=2018-03-20|language=pt-BR}}</ref>. Túrli Kampuslarda ótkeriletuǵın ilajlar jaylasqan ornına qaray, sonıń ishinde sol ilajlarda paydalanılatuǵın tilge baylanıslı ózgeshelenedi. Isbilermenler yamasa kompaniyalar bul ilajlardı ótkeriw ushın arza bere aladı, hám olar [[blokcheyn]], zatlar interneti, fintex, [[mashinalıq oqıtıw]] hám bultlı esaplaw sıyaqlı texnologiyalıq temalar boyınsha seminarlar menen konferenciyalardı, sonday-aq isbilermenler ushın cifrlı marketing, ónimdi basqarıw hám intellektuallıq huqıqlar sıyaqlı basqa da áhmiyetli ámeliy kónlikpelerdi óz ishine aladı. Basqa ilajlarǵa xakatonlar, sonday-aq isbilermenler ushın startap rezidentura baǵdarlamaları hám hátte isbilermenler ushın biypul yoga hám zeyinlilik sessiyaları kiredi. Waqtı-waqtı menen Google xızmetkerleri seminarlar (satıw treningi, texnikalıq sáwbetlesiwler, jetekshilik filosofiyalıq oy tájiriybeleri sıyaqlı) hám Google Cloud Platform sıyaqlı Googleǵa baylanıslı ónimler menen platformalar boyınsha konferenciyalar ótkeriw ushın jiberiledi. 2018-jıl oktyabr ayında Google for Entrepreneurstıń atı Google for Startups dep ózgertildi. Koronavirus pandemiyası waqtında, 2021-jıl iyun ayında úyden islewge ótiwge baylanıslı Google óziniń Shıǵıs Londondaǵı kampusın qayta ashpawǵa sheshim qabılladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.cityam.com/google-startup-campus-to-move-online-in-east-londons-mini-silicon-valley/|bet=Google Campus closes in the end of an era for London tech startups|sáne=22 June 2021|til=en|jumıs=Google|qaralǵan sáne=24 September 2021}}</ref>. * == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] 2tsgg4eoyddba8j8ob8fi7f0eesk0nj 121770 121769 2025-06-21T20:40:09Z Bekan88 11311 121770 wikitext text/x-wiki '''Google for Startups''' (burınǵı atı '''''Google for Entrepreneurs''''') — bul [[Google]] tárepinen 2011-jılı iske qosılǵan startap baǵdarlaması. Ol 125 mámlekette 50 den aslam kovorking orayları hám akseleratorlardan ibarat bolıp, talpınıwshı isbilermenler ushın ámeliy sabaqlar usınadı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2018/10/22/google-for-startups-rebrand/|bet=Google for Startups gets a rebrand and mentorship/workspace Residency program|avtor=Li|at=Abner|sáne=2018-10-22|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=2019-02-13}}</ref>. Ol jergilikli startap jámiyetleri, sonday-aq texnologiyalıq startap isbilermenleri ushın Google Campus degen at penen belgili bolǵan kovorking orayları tarmaǵı menen birge islesedi (Googleplex penen shatastırmaw kerek). Ol jergilikli texnologiyalıq jámiyet ushın Google qurılmalarına, sonday-aq qurallar hám seminarlarǵa kiriw imkaniyatın usınadı. Googledıń málimlemesine sáykes, onıń Kampuslarındaǵı startaplar 250 million dollardan aslam qarjı tartqan hám 4600 den aslam jańa jumıs ornın jaratqan<ref>{{Cite news|url=http://www.businessinsider.com/google-is-opening-a-campus-in-berlin-2016-11|title=Google is opening a 'Campus' in Berlin for entrepreneurs|access-date=2018-03-20}}</ref>. == Tariyxı == 2012-jıl mart ayında dáslep Shıǵıs Londonda Campus London iske túsirildi, sońınan sol jıldıń dekabr ayında Tel-Avivte Campus Tel Aviv ashıldı<ref>{{Cite news|url=https://www.israel21c.org/google-opens-campus-tel-aviv-startup-space/|title=Google opens Campus Tel Aviv startup space|work=Israel21c|access-date=2018-03-20|language=en-US}}</ref>. Birinshi Aziya Kampusı 2015-jılı [[Koreya Respublikası|Qubla Koreyanıń]] [[Seul]] qalasında ashıldı<ref>{{Cite news|url=http://www.businessinsider.com/google-opens-campus-seoul-startups-korea-2015-5?IR=T|title=Google opens up a 21,000-square-foot campus in South Korea for startups|work=Business Insider|access-date=2018-03-20}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.theglobeandmail.com/report-on-business/small-business/startups/google-opens-its-first-asia-startup-campus-in-seoul-as-south-korea-tech-scene-flourishes/article24326103/|title=Google opens first Asia campus in Seoul as South Korea startup scene flourishes|access-date=2018-03-20|language=en-ca}}</ref>. Keyin birinshi Qubla Amerika Kampusı 2016-jılı [[Braziliya|Braziliyanıń]] [[San Paulo|San-Paulu]] qalasında iske tústi<ref>{{Cite news|url=https://startupi.com.br/2016/06/fomos-conhecer-o-google-campus-sao-paulo-veja-todos-os-detalhes-e-saiba-como-se-inscrever-para-o-programa-residentes/|title=Fomos conhecer o Google Campus São Paulo: Veja todos os detalhes e saiba como se inscrever para o programa Residentes - Startupi|work=Startupi|access-date=2018-03-20|language=pt-BR}}</ref>. Túrli Kampuslarda ótkeriletuǵın ilajlar jaylasqan ornına qaray, sonıń ishinde sol ilajlarda paydalanılatuǵın tilge baylanıslı ózgeshelenedi. Isbilermenler yamasa kompaniyalar bul ilajlardı ótkeriw ushın arza bere aladı, hám olar [[blokcheyn]], zatlar interneti, fintex, [[mashinalıq oqıtıw]] hám bultlı esaplaw sıyaqlı texnologiyalıq temalar boyınsha seminarlar menen konferenciyalardı, sonday-aq isbilermenler ushın cifrlı marketing, ónimdi basqarıw hám intellektuallıq huqıqlar sıyaqlı basqa da áhmiyetli ámeliy kónlikpelerdi óz ishine aladı. Basqa ilajlarǵa xakatonlar, sonday-aq isbilermenler ushın startap rezidentura baǵdarlamaları hám hátte isbilermenler ushın biypul yoga hám zeyinlilik sessiyaları kiredi. Waqtı-waqtı menen Google xızmetkerleri seminarlar (satıw treningi, texnikalıq sáwbetlesiwler, jetekshilik filosofiyalıq oy tájiriybeleri sıyaqlı) hám Google Cloud Platform sıyaqlı Googleǵa baylanıslı ónimler menen platformalar boyınsha konferenciyalar ótkeriw ushın jiberiledi. 2018-jıl oktyabr ayında Google for Entrepreneurstıń atı Google for Startups dep ózgertildi. Koronavirus pandemiyası waqtında, 2021-jıl iyun ayında úyden islewge ótiwge baylanıslı Google óziniń Shıǵıs Londondaǵı kampusın qayta ashpawǵa sheshim qabılladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.cityam.com/google-startup-campus-to-move-online-in-east-londons-mini-silicon-valley/|bet=Google Campus closes in the end of an era for London tech startups|sáne=22 June 2021|til=en|jumıs=Google|qaralǵan sáne=24 September 2021}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ cnxsa4cqlp45d021f2i9ao1khg7m2x3 121771 121770 2025-06-21T20:45:11Z Bekan88 11311 121771 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" style="width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em" ! colspan="2" class="fn org" style="text-align: center; font-size: 125%; font-weight: bold; background-color: #E6E6FA"|Google for Startups |- | colspan="2" style="text-align: center"|[[Fayl:Google_for_Startups_logo.svg|200px]] |- ! Xızmet kórsetiw aymaǵı | Dúnya júzi boyınsha |- ! Iyesi | [[Google]] |- ! Tiykarǵı adamları | * Agneshka Xrinevich-Binik * Djuel Byorks Solomon |- ! URL | startup.google.com |- ! Iske qosılǵan waqtı | 2011 jıl |} '''Google for Startups''' (burınǵı atı '''''Google for Entrepreneurs''''') — bul [[Google]] tárepinen 2011-jılı iske qosılǵan startap baǵdarlaması. Ol 125 mámlekette 50 den aslam kovorking orayları hám akseleratorlardan ibarat bolıp, talpınıwshı isbilermenler ushın ámeliy sabaqlar usınadı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2018/10/22/google-for-startups-rebrand/|bet=Google for Startups gets a rebrand and mentorship/workspace Residency program|avtor=Li|at=Abner|sáne=2018-10-22|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=2019-02-13}}</ref>. Ol jergilikli startap jámiyetleri, sonday-aq texnologiyalıq startap isbilermenleri ushın Google Campus degen at penen belgili bolǵan kovorking orayları tarmaǵı menen birge islesedi (Googleplex penen shatastırmaw kerek). Ol jergilikli texnologiyalıq jámiyet ushın Google qurılmalarına, sonday-aq qurallar hám seminarlarǵa kiriw imkaniyatın usınadı. Googledıń málimlemesine sáykes, onıń Kampuslarındaǵı startaplar 250 million dollardan aslam qarjı tartqan hám 4600 den aslam jańa jumıs ornın jaratqan<ref>{{Cite news|url=http://www.businessinsider.com/google-is-opening-a-campus-in-berlin-2016-11|title=Google is opening a 'Campus' in Berlin for entrepreneurs|access-date=2018-03-20}}</ref>. == Tariyxı == 2012-jıl mart ayında dáslep Shıǵıs Londonda Campus London iske túsirildi, sońınan sol jıldıń dekabr ayında Tel-Avivte Campus Tel Aviv ashıldı<ref>{{Cite news|url=https://www.israel21c.org/google-opens-campus-tel-aviv-startup-space/|title=Google opens Campus Tel Aviv startup space|work=Israel21c|access-date=2018-03-20|language=en-US}}</ref>. Birinshi Aziya Kampusı 2015-jılı [[Koreya Respublikası|Qubla Koreyanıń]] [[Seul]] qalasında ashıldı<ref>{{Cite news|url=http://www.businessinsider.com/google-opens-campus-seoul-startups-korea-2015-5?IR=T|title=Google opens up a 21,000-square-foot campus in South Korea for startups|work=Business Insider|access-date=2018-03-20}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.theglobeandmail.com/report-on-business/small-business/startups/google-opens-its-first-asia-startup-campus-in-seoul-as-south-korea-tech-scene-flourishes/article24326103/|title=Google opens first Asia campus in Seoul as South Korea startup scene flourishes|access-date=2018-03-20|language=en-ca}}</ref>. Keyin birinshi Qubla Amerika Kampusı 2016-jılı [[Braziliya|Braziliyanıń]] [[San Paulo|San-Paulu]] qalasında iske tústi<ref>{{Cite news|url=https://startupi.com.br/2016/06/fomos-conhecer-o-google-campus-sao-paulo-veja-todos-os-detalhes-e-saiba-como-se-inscrever-para-o-programa-residentes/|title=Fomos conhecer o Google Campus São Paulo: Veja todos os detalhes e saiba como se inscrever para o programa Residentes - Startupi|work=Startupi|access-date=2018-03-20|language=pt-BR}}</ref>. Túrli Kampuslarda ótkeriletuǵın ilajlar jaylasqan ornına qaray, sonıń ishinde sol ilajlarda paydalanılatuǵın tilge baylanıslı ózgeshelenedi. Isbilermenler yamasa kompaniyalar bul ilajlardı ótkeriw ushın arza bere aladı, hám olar [[blokcheyn]], zatlar interneti, fintex, [[mashinalıq oqıtıw]] hám bultlı esaplaw sıyaqlı texnologiyalıq temalar boyınsha seminarlar menen konferenciyalardı, sonday-aq isbilermenler ushın cifrlı marketing, ónimdi basqarıw hám intellektuallıq huqıqlar sıyaqlı basqa da áhmiyetli ámeliy kónlikpelerdi óz ishine aladı. Basqa ilajlarǵa xakatonlar, sonday-aq isbilermenler ushın startap rezidentura baǵdarlamaları hám hátte isbilermenler ushın biypul yoga hám zeyinlilik sessiyaları kiredi. Waqtı-waqtı menen Google xızmetkerleri seminarlar (satıw treningi, texnikalıq sáwbetlesiwler, jetekshilik filosofiyalıq oy tájiriybeleri sıyaqlı) hám Google Cloud Platform sıyaqlı Googleǵa baylanıslı ónimler menen platformalar boyınsha konferenciyalar ótkeriw ushın jiberiledi. 2018-jıl oktyabr ayında Google for Entrepreneurstıń atı Google for Startups dep ózgertildi. Koronavirus pandemiyası waqtında, 2021-jıl iyun ayında úyden islewge ótiwge baylanıslı Google óziniń Shıǵıs Londondaǵı kampusın qayta ashpawǵa sheshim qabılladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.cityam.com/google-startup-campus-to-move-online-in-east-londons-mini-silicon-valley/|bet=Google Campus closes in the end of an era for London tech startups|sáne=22 June 2021|til=en|jumıs=Google|qaralǵan sáne=24 September 2021}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ ae5pf1z02j0qh9573orcjcpycgnx3ks 0 25374 121808 2025-06-22T07:24:42Z Janabaevazizbek 10433 Janabaevazizbek atlı paydalanıwshı [[Orta ásir sxolastikası]] betin [[Sxolastika]] betine kóshirdi 121808 wikitext text/x-wiki #AÝDAW [[Sxolastika]] 3z12zmj3jf8nxs6jhdrxqg5rhww8tvd 14 25375 121812 2025-06-22T08:30:53Z Janabaevazizbek 10433 Taza bet jaratıldı: «{{main|Tibet}} {{Commonscat|Tibet}} [[Kategoriya:Aziyadaǵı aymaqlar]] [[Kategoriya:Shıǵıs Aziya tariyxındaǵı áyyemgi mámleketler]] [[Kategoriya:Aziyadaǵı tartıslı aymaqlar]]» 121812 wikitext text/x-wiki {{main|Tibet}} {{Commonscat|Tibet}} [[Kategoriya:Aziyadaǵı aymaqlar]] [[Kategoriya:Shıǵıs Aziya tariyxındaǵı áyyemgi mámleketler]] [[Kategoriya:Aziyadaǵı tartıslı aymaqlar]] hq4unus2bwm9ugkvkzhyxnrurmwlkpc 10 25376 121813 2025-06-22T08:37:53Z Janabaevazizbek 10433 Taza bet jaratıldı: «{{ #if: {{{t|}}} | {{ #if: {{{lang|}}} |[[Tibet tili]]|[[Tibet álipbesi|{{ #if: {{{script|}}} |Tibet álipbesi|Tibetshe}}]]}}: {{Bo-textonly|lang=bo|1={{{t}}} |ume={{{ume|}}}}}}}{{ #if: {{{w|}}} |{{ #if: {{{t|}}} |&#44;&nbsp;|}}[[Wylie transliterasyonu|Wylie]]: ''{{{w}}}'' |}}{{ #if: {{{s|}}} |&#44; [[THL Ápiwayılastırılǵan fonetikalıq transkripciya|THL]]: ''{{{s}}}'' |}}{{ #if: {{{z|}}} |&#44; [[Tibet pinyini|ZYPY]]: ''{{{z}}}'' |}}{{ #if: {{{o|}}} |&#44; [...» 121813 wikitext text/x-wiki {{ #if: {{{t|}}} | {{ #if: {{{lang|}}} |[[Tibet tili]]|[[Tibet álipbesi|{{ #if: {{{script|}}} |Tibet álipbesi|Tibetshe}}]]}}: {{Bo-textonly|lang=bo|1={{{t}}} |ume={{{ume|}}}}}}}{{ #if: {{{w|}}} |{{ #if: {{{t|}}} |&#44;&nbsp;|}}[[Wylie transliterasyonu|Wylie]]: ''{{{w}}}'' |}}{{ #if: {{{s|}}} |&#44; [[THL Ápiwayılastırılǵan fonetikalıq transkripciya|THL]]: ''{{{s}}}'' |}}{{ #if: {{{z|}}} |&#44; [[Tibet pinyini|ZYPY]]: ''{{{z}}}'' |}}{{ #if: {{{o|}}} |&#44; [[Tibetan pinyin|ZYPY]]: ''{{{o}}}'' |}}{{ #if: {{{l|}}} |&#44; [[Tibet tili|Lhasa dialekti]] [[help:IPA|IPA]]: {{IPA|-|{{{l}}}}} |}}{{ #if: {{{h|}}} |&#44; [[Tibet pinyini|ZYPY]]: ''{{{z}}}'' |}}<noinclude> {{hújjet}} [[Kategoriya:Qıtay-Tibet kóp tilli qollap-quwatlaw úlgileri]] </noinclude>[[Kategoriya:Tibet tilinde teksti bar maqalalar]] c4u4ob6p5q5sjzz7eqyc5xtywj1eqyk 10 25377 121814 2025-06-22T08:42:08Z Janabaevazizbek 10433 Taza bet jaratıldı: «{{Documentation subpage}} Values: *'''t''' for the name in '''T'''ibetan characters *'''w''' for the transliteration of the Tibetan name according to [[Wylie transliteration|'''W'''ylie transliteration]] *'''s''' for the phonetic pronunciation of the Tibetan name according to the [[THL Simplified Phonetic Transcription|THL '''S'''implified Phonetic Transcription]] *'''z''' for the spelling in the PRC's [[Tibetan pinyin]] ('''Z'''angyu Pinyin) *'''l''' for the pronu...» 121814 wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} Values: *'''t''' for the name in '''T'''ibetan characters *'''w''' for the transliteration of the Tibetan name according to [[Wylie transliteration|'''W'''ylie transliteration]] *'''s''' for the phonetic pronunciation of the Tibetan name according to the [[THL Simplified Phonetic Transcription|THL '''S'''implified Phonetic Transcription]] *'''z''' for the spelling in the PRC's [[Tibetan pinyin]] ('''Z'''angyu Pinyin) *'''l''' for the pronunciation in the '''L'''hasa dialect, given in the [[International Phonetic Alphabet]] At current, the only mandatory portion is that the formatting will be off if you don't include a value for t or w (use [[Template:bo-wo]] to include only the Tibetan Pinyin). Ádettegishe, <nowiki>[[Tibet]]</nowiki> siltemesi «Tibet» tekst siltemesi retinde [[Tibet álipbesi]]ne baǵdarlanǵan. Eger siltemeniń teksti de «Tibet álipbesi» bolıwı kerek bolsa, '''script''' parametrin «yes» yamasa «1» etip belgilew kerek. Eger siltemeni [[Standart Tibet tili|Tibet tili]]ne qarata baǵdarlaw kerek bolsa (bul dástúriy jazılıw yamasa Tibet álipbesinen basqa nárse kirgizilgende orınlı), '''lang''' parametrin «yes» yamasa «1» etip belgilew kerek. Mısalı: <code><nowiki>'''Vimalamitra''' ({{bo|t=དྲི་མེད་བཤེས་གཉེན་|w=dri med bshes gnyen|s=Drimé Shényen|z=Chimê Xê'nyên|l=ʈʂʰìmeʔ ɕèɲẽ|lang=yes}})</nowiki></code> yields: '''Vimalamitra''' ({{bo|t=དྲི་མེད་བཤེས་གཉེན་|w=dri med bshes gnyen|s=Drimé Shényen|z=Chimê Xê'nyên|l=ʈʂʰìmeʔ ɕèɲẽ|lang=yes}}) == Taǵı qarań == *[[Template:Bo-textonly]] - template without language markers, for mid-paragraph text <includeonly>{{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|sandbox | | <!--Usı qatar astındaǵı kategoriyalar; interwikis at Wikidata--> }}</includeonly> ohyjlycdrrghe2sfw4ev8881u5t3qi4 10 25378 121815 2025-06-22T08:45:36Z Janabaevazizbek 10433 Taza bet jaratıldı: «<span {{#if:{{{lang|}}}|lang="{{{lang|}}}"}} style="font-family: {{#if:{{{ume|}}}|'Qomolangma-Betsu', 'Qomolangma-Chuyig', 'Qomolangma-Drutsa', 'Qomolangma-Edict', 'Qomolangma-Tsumachu', 'Qomolangma-Tsuring', 'Qomolangma-Tsutong', 'TibetanSambhotaYigchung', 'TibetanTsugRing', 'TibetanYigchung',|}} 'Qomolangma-Dunhuang', 'Qomolangma-Uchen Sarchen', 'Qomolangma-Uchen Sarchung', 'Qomolangma-Uchen Suring', 'Qomolangma-Uchen Sutung', 'Qomolangma-Title', 'Qomolangma-Subt...» 121815 wikitext text/x-wiki <span {{#if:{{{lang|}}}|lang="{{{lang|}}}"}} style="font-family: {{#if:{{{ume|}}}|'Qomolangma-Betsu', 'Qomolangma-Chuyig', 'Qomolangma-Drutsa', 'Qomolangma-Edict', 'Qomolangma-Tsumachu', 'Qomolangma-Tsuring', 'Qomolangma-Tsutong', 'TibetanSambhotaYigchung', 'TibetanTsugRing', 'TibetanYigchung',|}} 'Qomolangma-Dunhuang', 'Qomolangma-Uchen Sarchen', 'Qomolangma-Uchen Sarchung', 'Qomolangma-Uchen Suring', 'Qomolangma-Uchen Sutung', 'Qomolangma-Title', 'Qomolangma-Subtitle', 'Qomolangma-Woodblock', 'DDC Uchen', 'DDC Rinzin', Kailash, Jomolhari, 'TCRC Youtso Unicode', 'Tibetan Machine Uni', Wangdi29, 'Noto Sans Tibetan', 'Microsoft Himalaya'; font-size:1.25em; vertical-align:top; word-wrap: break-word;">{{{1}}}</span><noinclude> {{doc|content= == Paydalanıw == Bul úlgi tibet tilindegi buyrıq faylın durıs kórsetiw imkaniyatın beredi (maqsetke muwapıq shriftler hám tekst ólshemi menen) hám tek tekstti kórsetedi. ;Paydalanıwǵa mısal: *<code><nowiki>{{Bo-textonly|དྲི་མེད་བཤེས་གཉེན་}}</nowiki></code> produces {{Bo-textonly|དྲི་མེད་བཤེས་གཉེན་}}. [[Kategoriya:Tiller úlgileri|Bo]] }} </noinclude> kgucyv2xff9p9xa2iuak1o1a5ejdjhc