Wikipedia kaawiki https://kaa.wikipedia.org/wiki/Bas_bet MediaWiki 1.45.0-wmf.7 first-letter Media Arnawlı Talqılaw Paydalanıwshı Paydalanıwshı talqılawı Wikipedia Wikipedia talqılawı Fayl Fayl talqılawı MediaWiki MediaWiki talqılawı Úlgi Úlgi talqılawı Járdem Járdem talqılawı Kategoriya Kategoriya talqılawı Portal Portal talqılawı TimedText TimedText talk Module Module talk 0 311 122652 121402 2025-06-25T15:07:15Z Begdullaman 13028 122652 wikitext text/x-wiki {{Qaraqalpaq til infoqutısı}} '''Qaraqalpaq tili''' — [[Qaraqalpaqstan|Qaraqalpaqstan Respublikasında]] jasawshı qaraqalpaq xalqınıń ana tili. Qaraqalpaq tili — Qaraqalpaqstan Respublikasınıń qorǵawında bolıp, bul haqqında arnawlı nızam shıǵarılǵan. Nızamda qaraqalpaq tili Qaraqalpaqstan Respublikasınıń pútkil aymaǵında mámleketlik til retinde qollanılıwına huqıq tiykarları belgilengen. Qaraqalpaq tiline mámleketlik til biyliginiń beriliwi respublikanıń aymaǵında jasawshı milletlerdiń hám xalıqlardıń óz ana tilin qollanıwda olardıń konstituciyalıq huqıqların sheklemeydi. Bul nızam jeke adamlardıń arasındaǵı qarım-qatnasıqlardıń, áskeriy bólimlerde, diniy hám dástúriy úrp-ádetlerdi belgilewde tillerdiń qollanılıwın qatań bir tártipke salıp taslamaydı. Qaraqalpaq tili — Qaraqalpaqstandaǵı qaraqalpaqlar sóylesetuǵın túrkiy til. Arqa-shıǵıs qaraqalpaq hám qubla-shıǵıs qaraqalpaq dialektlerine bólinedi. Ol [[noǵay tili|noǵay]], [[qazaq tili|qazaq]] hám [[ózbek tili|ózbek]] tilleri menen birge ósip, úsh tildiń de tásiri astında rawajlanǵan. Tipologiyalıq jaqtan, qaraqalpaq tili túrkiy tillerdiń qıpshaq bólimine tiyisli bolıp, noǵay jáne qazaq tili menen bekkem baylanıslı hám óz-ara túsinikli<ref>[[ethnologue:kaa|Karakalpak]] Etnolog. Alınǵan 12.03.2016</ref>. == Klassifikaciyası == Qaraqalpaq turkiy tillerdiń qıpshaq bólimine tiyisli bolıp, oǵan qazaq, bashqurt, tatar, qumıq, qarashay-balqar, noǵay hám qırǵız tilleri kiredi. Ózbek tiline jaqınlıǵı sebepli, qaraqalpaq tiliniń sózlik hám grammatikasınıń úlken bólegi ózbek tili tásirinde bolǵan. Túrkiy tillerdiń kópshiligi sıyaqlı qaraqalpaq tilinde de únleslik nızamı, aglutinativlik, grammatikalıq belgisi joq. Sóz tártibi ádette baslawısh-obyekt-feyl boladı. Qaraqalpaq tili shıǵısı boyınsha altay tilleri tuwısınıń túrkiy tiller toparına kiredi. Qaraqalpaq milletiniń payda bolıwı menen onıń tili de qáliplesti. Qaraqalpaq milleti yamasa qaraqalpaq ataması XIV–XVI ásirlerde Noǵaylı Ordasınıń tarqawı menen payda boldı. == Geografiyalıq tarqalıwı == Qaraqalpaq tilinde, tiykarınan, Ózbekstan Qaraqalpaqstan Tolıq huqıqlı Respublikasında sóylesedi. Awǵanstanda 2000 ǵa jaqın xalıq hám Rossiya, Qazaqstan, Túrkiya hám dúnyanıń basqa bólimlerinde kishilew diasporalar qaraqalpaq tilinde sóylesedi. === Rásmiy mártebesi === Qaraqalpaq tili Qaraqalpaqstan Tolıq huqıqlı Respublikasında rásmiy mártebege iye. 1989-jılı 1-dekabrde Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń sessiyasında qaraqalpaq tiline mámleketlik til biyligi berildi. Qaraqalpaqstan Respublikasınıń mámleketlik til haqqındaǵı Nızamınıń 1-statyasında: „Qaraqalpaq tili Qaraqalpaqstan Respublikasınıń mámleketlik tili bolıp tabıladı. Qaraqalpaqstan Respublikası óziniń aymaǵında tilge baylanıslı barlıq máselelerdi sheshiw huqıqına iye‟,— dep kórsetilgen. Bul jaǵday til erkinligin, tillerdiń aldaǵı waqıtları keń rawajlanıwın támiyinleydi. === Dialektleri === Etnolog qaraqalpaq tiliniń eki dialektin ajıratıp kórsetedi: Arqa-Shıǵıs hám Qubla-Batıs. Menges [[Ferǵana Qaraqalpaqları]] sóylewi múmkin bolǵan úshinshi dialektti aytıp ótedi. Qubla-batıs dialektinde arqa-shıǵıs /ʃ/ (sh) ushın /tʃ/ (ch) bar. Qaraqalpaq milliy tiliniń payda bolıwı menen ádebiy tiliniń jazba túri de qáliplesti. Ádebiy tildiń jazba túriniń qáliplesiwi onıń ulıwma xalıqlıq awızeki sóylew túrine tiykarlanadı. Qaraqalpaq tiliniń ulıwma awızeki sóylew tili arqa hám qubla dialekt (jergilikli ózgeshelik) bolıp ekige bólinedi. Arqa dialektlik ózgesheliklerdi respublikamızdıń arqa rayonları, al qubla dialektlik ózgeshelikerdi [[Tórtkúl|Tórtkúl]], Ellikqala, [[Beruniy]], Amudarya rayonlarınıń aymaqların qamtıydı. Qońırat, Xojeli rayonları dialekti arqa dialektke kirse de óz ayırmashiliqlarına iye sebebi bul 2 rayonda Qaraqalpaqtan basqa túrkmen, qazaq hám ózbek milletleri azshılıq emes. Mısalı Qońırat rayonında kese degen sózdi ayırım jerlerinde kase dep aytadı Xojelide Jaqsı degen sózdi yaqshı, penen sózi benen aytılıwı. Sh háribiniń Ch ǵa ózgeriwi de bar. Al eń taza Qaraqalpaq tilinde sóyleytin rayon bul Shımbay Rayonı bolıp esaplanadı, Sebebi Shımbay rayonında qaraqalpaq tiline basqa tillerden sóz qosıp sóylemeydi. Tórtkúl rayonı dialekti qubla dialektke kiretin bolıp qubla dialektte sóyleytin basqa rayonlardan óz ayırmashılıqlarına iye, Tórkkúl rayonınıń tórtten birin [[Túrkmen]]ler quraydı, sol sebepten túrkmen tiliniń bıraz elementleri bar. Mısalı: Arqa dialekt: Kórdim Qubla dialekt, Tórtkúl: Giurdim Qaraqalpaq ádebiy tili usı eki ózgesheliktiń tiykarında, kóbirek arqa dialektlik ózgesheliklerdi qamtıw arqalı qáliplesti. Qaraqalpaq jazba tili XX ásirdiń basında-aq [[Orta Aziya]] xalıqları ushın ortaq shaǵatay jazıwı tiykarında payda boldı. Biraq bul jazba ádebiy til jergilikli xalıqtıń basım kópshiliginiń sawatsız bolıwına hám qaraqalpaq xalqınıń ulıwma xalıqlıq sóylew tilinin barlıq jergilikli ózgesheliklerin óz ishine qamtıy alıwına baylanıslı turaqlı ádebiy til retinde qáliplesken. Qaraqalpaq xalqınıń bul eski jazba tili qaraqalpaq ádebiy tiliniń eski jazıwı retinde úyreniledi. Jazba ádebiy til dep hár qanday ádebiyatlardıń, kórkem shıǵarma, jámiyetlik-siyasiy, ilimiy-texnikalıq, publicistikalıq, oqıw qurallarınıń hám t.b. jazıw arqalı iske asatuǵın ádebiyatlardıń tiline aytıladı. Ádebiy tildiń jazba hám awızeki sóylew túrleri házirgi waqıtta radio hám telekórsetiwlerdiń, gazeta-jurnallardıń, mámleketlik mekemelerdiń, mádeniy orınlardıń áhmiyetli qatnas quralı retinde xızmet etedi. Ásirese bul jaǵday „Qaraqalpaqstan Respublikasınıń mámleketlik tili haqqındaǵı‟ Nızam qabıllanǵannan keyin jedel iske asırılmaqta. Sonlıqtan hár bir sawatlı hám mádeniyatlı insan ádebiy tildiń qádirine jetip, onın qaǵıydaların jazıw hám sóylewde durıs hám tilge bolǵan húrmetti arttıradı, sóylew mádeniyatlılıǵın támiyinleydi. "Qaraqalpaq haqqında sóz"<br> Qara taban, qara puqara <br> Babam ǵaybar kisi bolǵan<br> Kóńli aq qalpaǵı qara<br> Jaw menen kóp isi bolǵan<br> Attan qulap, atırǵanda<br> Qan maydanda súyep onı<br> «Bir wásiyat aytıp ket onda» <br> Dep soraptı onnan ulı<br> Wásiyat eken al sondaǵı<br> Aytıp ketken urpaǵına<br> «Tır jalańash qalsańdaǵı<br> Bek bol, bala qalpaǵıńa!...»<br> == Fonologiyası == [[File:Karakalpak_vowel_chart.svg|thumb|240px|Qaraqalpaq únlileri, Mengesten (1947:?)]] Qaraqalpaq tilinde 25 dawıssız ses bar bolıp, ózge sózlerde tórt ayrıqsha bolmaǵan fonema úzliksiz qollanıladı. Jergilikli bolmaǵan dawıslar qawıs ishinde kórsetilgen. === Dawıssız sesler === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- ! &nbsp; ! colspan="2" | [[Erinlik dawıssız ses|Erinlik]] ! colspan="2" | [[Alveolar consonant|Alveolar]] ! colspan="2" | [[Tańlay dawıssız ses|Tańlay]] ! colspan="2" | [[Velar consonant|Velar]] ! colspan="2" | [[Uvular consonant|Uvular]] ! colspan="2" | [[Glottal consonant|Glottal]] |- ! [[Murınlıq dawıssız ses|Murınlıq]] | colspan="2" style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|m}} | colspan="2" style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|n}} | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | colspan="2" style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|ŋ}} | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; |- ! [[Plosive consonant|Plosive]] | style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|p}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA link|b}} | style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|t}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA link|d}} | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|k}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA link|ɡ}} | style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|q}} || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; |- ! [[Affricate]] | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | ({{IPA link|c}}) || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | ({{IPA link|t͡ʃ}}) || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; |- ! [[Fricative]] | style="border-right-width: 0;" | ({{IPA link|f}}) || style="border-left-width: 0;" | ({{IPA link|v}}) | style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|s}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA link|z}} | style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|ʃ}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA link|ʒ}} | style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|x}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA link|ɣ}} | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|h}} || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; |- ! [[Rhotic consonant|Dirildewik]] | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | colspan="2" style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|r}} | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; |- ! [[Approximant]] | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | colspan="2" style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|l}} | colspan="2" style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|j}} | colspan="2" style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|w}} | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; |} === Dawıslı sesler === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !rowspan="2"| !colspan="2"| [[Front vowel|Front]] !colspan="2"| [[Back vowel|Back]] |- ! {{small|spread}} || {{small|rounded}} ! {{small|spread}} || {{small|rounded}} |- ![[Close vowel|Close]] |{{IPA link|i}} |{{IPA link|y}} |{{IPA link|ɯ}} |{{IPA link|u}} |- ![[Mid vowel|Mid]] |{{IPA link|e}} |{{IPA link|œ}} | |{{IPA link|o}} |- ![[Open vowel|Open]] |{{IPA link|æ}} | |{{IPA link|a}} | |} ==== Ses únlesligi ==== Qaraqalpaq tilinde de basqa túrkiy tillerdegi sıyaqlı [[ses únlesligi]] bar. [[Rus tili|Rus]] yamasa basqa tillerden ózlestirilgen sózler ses únlesligi qaǵıydalarına ámel etpewi múmkin, biraq ádette tómendegi qaǵıydalar qollanıladı: {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="1" | Dawıslı ! colspan="1" | Gúzetiliwi múmkin: |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|a}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|a, ɯ}} |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|æ}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|e, i}} |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|e}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|e, i}} |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|i}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|e, i}} |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|o}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|a, o, u, ɯ}} |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|œ}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|e, i, œ, y}} |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|u}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|a, o, u}} |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|y}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|e, œ, y}} |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|ɯ}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|a, ɯ}} |} == Jazba kórinisi == 1928-jılǵa deyin qaraqalpaq tilinde jazıw ushın arab álipbesi qollanılǵan. 1928 hám 1940-jıllar aralıǵında latın grafikası qollanılǵan, hám onnan keyin kirill grafikasına ótilgen. Ózbekstan Respublikasınıń ǵarezsizliginen keyin latın grafikasına qaytıwǵa qarar etildi hám házirgi waqıtta [[Qaraqalpaqstan]]da basqıshpa-basqısh ótiw ámelge asırılmaqta. Tómende úsh álipbe hám háriplerdiń Xalıqaralıq fonetikalıq álipbe (IPA)daǵı belgilewleri kórsetilgen. Latın álipbesinde sáwlelendirilmegen kirill háripleri juldızsha menen belgilengen. Jańa qaraqalpaq álipbesine sońǵı ózgertiwler 2016-jılda kiritilgen: apostroflı háripler ornına ótkir noqatlı háripler kiritilgen<ref>[https://web.archive.org/web/20171224041251/http://www.karsu.uz/index.php/kk/9-uncategorised/904-latyn-zhazy "Латын жазыўына тийкарланған қарақалпақ әлипбеси".] ''Каракалпакский государственный университет им. Бердаха'' (Qaraqalpaq tilinde). Tiykarǵı nusqasınan arxivlendi 12-24-2017. Alınǵan 01-27-2018.</ref>. Solay eken, jańa qaraqalpaq álipbesi de tap jańa qazaq hám ózbek álipbelerin ańlatıp ketedi, yaǵnıy ótkir háripler menen háreket etedi. {| class="wide" style="font-size:1.1em; text-align: center" |- style="font-size: 60%" !Latın grafikası<br />1930-jıllar!!Kirill grafikası!!Házirgi<br />latın grafikası!!IPA||&nbsp;&nbsp;&nbsp;!!Latın grafikası<br />1930-jıllar!!Kirill grafikası!!Házirgi<br />latın grafikası!!IPA!!&nbsp;&nbsp;&nbsp;!!Latın grafikası<br />1930-jıllar!!Kirill grafikası!!Házirgi<br />latın grafikası!!IPA |- |Aa||Аа||Aa||{{IPA|a}}||rowspan="14"|&nbsp;&nbsp;&nbsp;||Qq||Ққ||Qq||{{IPA|q}}||rowspan="14"|&nbsp;&nbsp;&nbsp;||Ff||Фф||Ff||{{IPA|f}} |- |Әә||Әә||Áá||{{IPA|æ}}||Ll||Лл||Ll||{{IPA|l}}||Xx||Хх||Xx||{{IPA|x}} |- |Bв||Бб||Bb||{{IPA|b}}||Mm||Мм||Mm||{{IPA|m}}||Hh||Ҳҳ||Hh||{{IPA|h}} |- |/||Вв||Vv||{{IPA|v}}||Nn||Нн||Nn||{{IPA|n}}|| ||Цц||Cc||{{IPA|t͡s}} |- |Gg||Гг||Gg||{{IPA|g}}||Ŋŋ||Ңң||Ńń||{{IPA|ŋ}}||Cc||Чч||Ch.ch||{{IPA|t͡ʃ}} |- |Ƣƣ||Ғғ||Ǵǵ||{{IPA|ɣ}}||Oo||Оо||Oo||{{IPA|o}}||Şş||Шш||Sh.sh||{{IPA|ʃ}} |- |Dd||Дд||Dd||{{IPA|d}}||Өө||Өө||Óó||{{IPA|œ}}||||Щщ||Sh.sh||{{IPA|ʃ}} |- |Ee||Ее||Ee||{{IPA|e}}||Pp||Пп||Pp||{{IPA|p}}|| ||Ъъ||&nbsp;||&nbsp; |- |||Ёё||''yo''||{{IPA|jo}}||Rr||Рр||Rr||{{IPA|r}}||Ьь||Ыы||Íı||{{IPA|ɯ}} |- |Çç&Ƶƶ||Жж||Jj||{{IPA|d͡ʒ}} {{IPA|ʒ}}||Ss||Сс||Ss||{{IPA|s}}|| ||Ьь||&nbsp;||&nbsp; |- |Zz||Зз||Zz||{{IPA|z}}||Tt||Тт||Tt||{{IPA|t}}||Ee||Ээ||Ee||{{IPA|e}} |- |Ii||Ии||Ii||{{IPA|i}}||Uu||Уу||Uu||{{IPA|u}}|| ||Юю||''yu''||{{IPA|ju}} |- |Jj||Йй||Yy||{{IPA|j}}||Yy||Үү||Úú||{{IPA|y}}|| ||Яя||''ya''||{{IPA|ja}} |- |Kk||Кк||Kk||{{IPA|k}}||Vv||Ўў||Ww||{{IPA|w}}||&nbsp;||&nbsp;||&nbsp;|| |} 2009-jılǵa shekem C Ts retinde, al I hám Í noqatlı hám noqatsız I retinde jazılǵan<ref>[http://www.transliteration.kpr.eu/kaa/ Karakalpak translitator] Qaraqalpaq kirill - (Eski / Jańa) latın transliteratorı</ref>. == Álipbesi == Qaraqalpaqlar tiykarınan Latın jazıwına tiykarlanǵan qaraqalpaq álipbesinen paydalanadı. ''Házirgi qaraqalpaq álipbesi:'' {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | A a | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Á á | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | B b | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | D d | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | E e | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | F f | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | G g |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ǵ ǵ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | H h | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | X x | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Í ı | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | I i | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | J j | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | K k |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Q q | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | L l | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | M m | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | N n | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ń ń | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | O o | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ó ó |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | P p | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | R r | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | S s | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | T t | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | U u | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ú ú | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | V v |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | W w | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Y y | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Z z | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | C c | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Sh sh | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ch ch |} ''Sonday-aq, kirill álipbesi de paydalanıladı:'' {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ғ ғ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Қ қ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ў ў |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҳ ҳ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я |} == Ádebiyatlar == * Baskakov N.A.. Karakalpakskiy yaznk, t. 1 - 2, M. - L., 19 5 1-52; * Berdimuratov Ye., Házirgi zaman qaraqalpaq tiliniń leksikologiyası, Nókis, 1968; * Baskakov N.A., Vvedeniye v izucheniye tyurskix yazmkov, 2-izd., M.. 1969; * Berdimuratov Ye.. Umarov A.. Bekimbetov P., Karakalpakskiy yazj (fonetika, morfologiya, sintaksis), Nókis. 1983. == Derekler == {{Derekler}} {{Sırtqı siltemeler}} [[Kategoriya:Qaraqalpaq tili| ]] [[Kategoriya:Tiller]] [[Kategoriya:Evraziya tilleri]] [[Kategoriya:Altay tilleri]] [[Kategoriya:Túrkiy tiller]] [[Kategoriya:Qıpshaq tilleri]] [[Kategoriya:Qıpshaq-noǵay tilleri]] nvvy0deb4610ah6mnm406tgntf8t7xo 122653 122652 2025-06-25T15:08:26Z Begdullaman 13028 122653 wikitext text/x-wiki {{Qaraqalpaq til infoqutısı}} '''Qaraqalpaq tili''' — [[Qaraqalpaqstan|Qaraqalpaqstan Respublikasında]] jasawshı qaraqalpaq xalqınıń ana tili. Qaraqalpaq tili — Qaraqalpaqstan Respublikasınıń qorǵawında bolıp, bul haqqında arnawlı nızam shıǵarılǵan. Nızamda qaraqalpaq tili Qaraqalpaqstan Respublikasınıń pútkil aymaǵında mámleketlik til retinde qollanılıwına huqıq tiykarları belgilengen. Qaraqalpaq tiline mámleketlik til biyliginiń beriliwi respublikanıń aymaǵında jasawshı milletlerdiń hám xalıqlardıń óz ana tilin qollanıwda olardıń konstituciyalıq huqıqların sheklemeydi. Bul nızam jeke adamlardıń arasındaǵı qarım-qatnasıqlardıń, áskeriy bólimlerde, diniy hám dástúriy úrp-ádetlerdi belgilewde tillerdiń qollanılıwın qatań bir tártipke salıp taslamaydı. Qaraqalpaq tili — Qaraqalpaqstandaǵı qaraqalpaqlar sóylesetuǵın túrkiy til. Arqa-shıǵıs qaraqalpaq hám qubla-shıǵıs qaraqalpaq dialektlerine bólinedi. Ol [[noǵay tili|noǵay]], [[qazaq tili|qazaq]] hám [[ózbek tili|ózbek]] tilleri menen birge ósip, úsh tildiń de tásiri astında rawajlanǵan. Tipologiyalıq jaqtan, qaraqalpaq tili túrkiy tillerdiń qıpshaq bólimine tiyisli bolıp, noǵay jáne qazaq tili menen bekkem baylanıslı hám óz-ara túsinikli<ref>[[ethnologue:kaa|Karakalpak]] Etnolog. Alınǵan 12.03.2016</ref>. == Klassifikaciyası == Qaraqalpaq turkiy tillerdiń qıpshaq bólimine tiyisli bolıp, oǵan qazaq, bashqurt, tatar, qumıq, qarashay-balqar, noǵay hám qırǵız tilleri kiredi. Ózbek tiline jaqınlıǵı sebepli, qaraqalpaq tiliniń sózlik hám grammatikasınıń úlken bólegi ózbek tili tásirinde bolǵan. Túrkiy tillerdiń kópshiligi sıyaqlı qaraqalpaq tilinde de únleslik nızamı, aglutinativlik, grammatikalıq belgisi joq. Sóz tártibi ádette baslawısh-obyekt-feyl boladı. Qaraqalpaq tili shıǵısı boyınsha altay tilleri tuwısınıń túrkiy tiller toparına kiredi. Qaraqalpaq milletiniń payda bolıwı menen onıń tili de qáliplesti. Qaraqalpaq milleti yamasa qaraqalpaq ataması XIV–XVI ásirlerde Noǵaylı Ordasınıń tarqawı menen payda boldı. == Geografiyalıq tarqalıwı == Qaraqalpaq tilinde, tiykarınan, Ózbekstan Qaraqalpaqstan Tolıq huqıqlı Respublikasında sóylesedi. Awǵanstanda 2000 ǵa jaqın xalıq hám Rossiya, Qazaqstan, Túrkiya hám dúnyanıń basqa bólimlerinde kishilew diasporalar qaraqalpaq tilinde sóylesedi. === Rásmiy mártebesi === Qaraqalpaq tili Qaraqalpaqstan Tolıq huqıqlı Respublikasında rásmiy mártebege iye. 1989-jılı 1-dekabrde Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń sessiyasında qaraqalpaq tiline mámleketlik til biyligi berildi. Qaraqalpaqstan Respublikasınıń mámleketlik til haqqındaǵı Nızamınıń 1-statyasında: „Qaraqalpaq tili Qaraqalpaqstan Respublikasınıń mámleketlik tili bolıp tabıladı. Qaraqalpaqstan Respublikası óziniń aymaǵında tilge baylanıslı barlıq máselelerdi sheshiw huqıqına iye‟,— dep kórsetilgen. Bul jaǵday til erkinligin, tillerdiń aldaǵı waqıtları keń rawajlanıwın támiyinleydi. === Dialektleri === Etnolog qaraqalpaq tiliniń eki dialektin ajıratıp kórsetedi: Arqa-Shıǵıs hám Qubla-Batıs. Menges [[Ferǵana Qaraqalpaqları]] sóylewi múmkin bolǵan úshinshi dialektti aytıp ótedi. Qubla-batıs dialektinde arqa-shıǵıs /ʃ/ (sh) ushın /tʃ/ (ch) bar. Qaraqalpaq milliy tiliniń payda bolıwı menen ádebiy tiliniń jazba túri de qáliplesti. Ádebiy tildiń jazba túriniń qáliplesiwi onıń ulıwma xalıqlıq awızeki sóylew túrine tiykarlanadı. Qaraqalpaq tiliniń ulıwma awızeki sóylew tili arqa hám qubla dialekt (jergilikli ózgeshelik) bolıp ekige bólinedi. Arqa dialektlik ózgesheliklerdi respublikamızdıń arqa rayonları, al qubla dialektlik ózgeshelikerdi [[Tórtkúl|Tórtkúl]], Ellikqala, [[Beruniy]], Amudarya rayonlarınıń aymaqların qamtıydı. Qońırat, Xojeli rayonları dialekti arqa dialektke kirse de óz ayırmashiliqlarına iye sebebi bul 2 rayonda Qaraqalpaqtan basqa túrkmen, qazaq hám ózbek milletleri azshılıq emes. Mısalı Qońırat rayonında kese degen sózdi ayırım jerlerinde kase dep aytadı Xojelide Jaqsı degen sózdi yaqshı, penen sózi benen aytılıwı. Sh háribiniń Ch ǵa ózgeriwi de bar. Al eń taza Qaraqalpaq tilinde sóyleytin rayon bul Shımbay Rayonı bolıp esaplanadı, Sebebi Shımbay rayonında qaraqalpaq tiline basqa tillerden sóz qosıp sóylemeydi. Tórtkúl rayonı dialekti qubla dialektke kiretin bolıp qubla dialektte sóyleytin basqa rayonlardan óz ayırmashılıqlarına iye, Tórtkúl rayonınıń tórtten birin [[Túrkmen]]ler quraydı, sol sebepten túrkmen tiliniń bıraz elementleri bar. Mısalı: Arqa dialekt: Kórdim Qubla dialekt, Tórtkúl: Giurdim Qaraqalpaq ádebiy tili usı eki ózgesheliktiń tiykarında, kóbirek arqa dialektlik ózgesheliklerdi qamtıw arqalı qáliplesti. Qaraqalpaq jazba tili XX ásirdiń basında-aq [[Orta Aziya]] xalıqları ushın ortaq shaǵatay jazıwı tiykarında payda boldı. Biraq bul jazba ádebiy til jergilikli xalıqtıń basım kópshiliginiń sawatsız bolıwına hám qaraqalpaq xalqınıń ulıwma xalıqlıq sóylew tilinin barlıq jergilikli ózgesheliklerin óz ishine qamtıy alıwına baylanıslı turaqlı ádebiy til retinde qáliplesken. Qaraqalpaq xalqınıń bul eski jazba tili qaraqalpaq ádebiy tiliniń eski jazıwı retinde úyreniledi. Jazba ádebiy til dep hár qanday ádebiyatlardıń, kórkem shıǵarma, jámiyetlik-siyasiy, ilimiy-texnikalıq, publicistikalıq, oqıw qurallarınıń hám t.b. jazıw arqalı iske asatuǵın ádebiyatlardıń tiline aytıladı. Ádebiy tildiń jazba hám awızeki sóylew túrleri házirgi waqıtta radio hám telekórsetiwlerdiń, gazeta-jurnallardıń, mámleketlik mekemelerdiń, mádeniy orınlardıń áhmiyetli qatnas quralı retinde xızmet etedi. Ásirese bul jaǵday „Qaraqalpaqstan Respublikasınıń mámleketlik tili haqqındaǵı‟ Nızam qabıllanǵannan keyin jedel iske asırılmaqta. Sonlıqtan hár bir sawatlı hám mádeniyatlı insan ádebiy tildiń qádirine jetip, onın qaǵıydaların jazıw hám sóylewde durıs hám tilge bolǵan húrmetti arttıradı, sóylew mádeniyatlılıǵın támiyinleydi. "Qaraqalpaq haqqında sóz"<br> Qara taban, qara puqara <br> Babam ǵaybar kisi bolǵan<br> Kóńli aq qalpaǵı qara<br> Jaw menen kóp isi bolǵan<br> Attan qulap, atırǵanda<br> Qan maydanda súyep onı<br> «Bir wásiyat aytıp ket onda» <br> Dep soraptı onnan ulı<br> Wásiyat eken al sondaǵı<br> Aytıp ketken urpaǵına<br> «Tır jalańash qalsańdaǵı<br> Bek bol, bala qalpaǵıńa!...»<br> == Fonologiyası == [[File:Karakalpak_vowel_chart.svg|thumb|240px|Qaraqalpaq únlileri, Mengesten (1947:?)]] Qaraqalpaq tilinde 25 dawıssız ses bar bolıp, ózge sózlerde tórt ayrıqsha bolmaǵan fonema úzliksiz qollanıladı. Jergilikli bolmaǵan dawıslar qawıs ishinde kórsetilgen. === Dawıssız sesler === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- ! &nbsp; ! colspan="2" | [[Erinlik dawıssız ses|Erinlik]] ! colspan="2" | [[Alveolar consonant|Alveolar]] ! colspan="2" | [[Tańlay dawıssız ses|Tańlay]] ! colspan="2" | [[Velar consonant|Velar]] ! colspan="2" | [[Uvular consonant|Uvular]] ! colspan="2" | [[Glottal consonant|Glottal]] |- ! [[Murınlıq dawıssız ses|Murınlıq]] | colspan="2" style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|m}} | colspan="2" style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|n}} | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | colspan="2" style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|ŋ}} | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; |- ! [[Plosive consonant|Plosive]] | style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|p}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA link|b}} | style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|t}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA link|d}} | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|k}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA link|ɡ}} | style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|q}} || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; |- ! [[Affricate]] | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | ({{IPA link|c}}) || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | ({{IPA link|t͡ʃ}}) || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; |- ! [[Fricative]] | style="border-right-width: 0;" | ({{IPA link|f}}) || style="border-left-width: 0;" | ({{IPA link|v}}) | style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|s}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA link|z}} | style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|ʃ}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA link|ʒ}} | style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|x}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA link|ɣ}} | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|h}} || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; |- ! [[Rhotic consonant|Dirildewik]] | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | colspan="2" style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|r}} | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; |- ! [[Approximant]] | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | colspan="2" style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|l}} | colspan="2" style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|j}} | colspan="2" style="border-right-width: 0;" | {{IPA link|w}} | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; | style="border-right-width: 0;" | &nbsp; || style="border-left-width: 0;" | &nbsp; |} === Dawıslı sesler === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !rowspan="2"| !colspan="2"| [[Front vowel|Front]] !colspan="2"| [[Back vowel|Back]] |- ! {{small|spread}} || {{small|rounded}} ! {{small|spread}} || {{small|rounded}} |- ![[Close vowel|Close]] |{{IPA link|i}} |{{IPA link|y}} |{{IPA link|ɯ}} |{{IPA link|u}} |- ![[Mid vowel|Mid]] |{{IPA link|e}} |{{IPA link|œ}} | |{{IPA link|o}} |- ![[Open vowel|Open]] |{{IPA link|æ}} | |{{IPA link|a}} | |} ==== Ses únlesligi ==== Qaraqalpaq tilinde de basqa túrkiy tillerdegi sıyaqlı [[ses únlesligi]] bar. [[Rus tili|Rus]] yamasa basqa tillerden ózlestirilgen sózler ses únlesligi qaǵıydalarına ámel etpewi múmkin, biraq ádette tómendegi qaǵıydalar qollanıladı: {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="1" | Dawıslı ! colspan="1" | Gúzetiliwi múmkin: |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|a}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|a, ɯ}} |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|æ}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|e, i}} |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|e}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|e, i}} |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|i}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|e, i}} |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|o}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|a, o, u, ɯ}} |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|œ}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|e, i, œ, y}} |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|u}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|a, o, u}} |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|y}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|e, œ, y}} |- | style="border-right-width: 1;" | {{IPA|ɯ}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|a, ɯ}} |} == Jazba kórinisi == 1928-jılǵa deyin qaraqalpaq tilinde jazıw ushın arab álipbesi qollanılǵan. 1928 hám 1940-jıllar aralıǵında latın grafikası qollanılǵan, hám onnan keyin kirill grafikasına ótilgen. Ózbekstan Respublikasınıń ǵarezsizliginen keyin latın grafikasına qaytıwǵa qarar etildi hám házirgi waqıtta [[Qaraqalpaqstan]]da basqıshpa-basqısh ótiw ámelge asırılmaqta. Tómende úsh álipbe hám háriplerdiń Xalıqaralıq fonetikalıq álipbe (IPA)daǵı belgilewleri kórsetilgen. Latın álipbesinde sáwlelendirilmegen kirill háripleri juldızsha menen belgilengen. Jańa qaraqalpaq álipbesine sońǵı ózgertiwler 2016-jılda kiritilgen: apostroflı háripler ornına ótkir noqatlı háripler kiritilgen<ref>[https://web.archive.org/web/20171224041251/http://www.karsu.uz/index.php/kk/9-uncategorised/904-latyn-zhazy "Латын жазыўына тийкарланған қарақалпақ әлипбеси".] ''Каракалпакский государственный университет им. Бердаха'' (Qaraqalpaq tilinde). Tiykarǵı nusqasınan arxivlendi 12-24-2017. Alınǵan 01-27-2018.</ref>. Solay eken, jańa qaraqalpaq álipbesi de tap jańa qazaq hám ózbek álipbelerin ańlatıp ketedi, yaǵnıy ótkir háripler menen háreket etedi. {| class="wide" style="font-size:1.1em; text-align: center" |- style="font-size: 60%" !Latın grafikası<br />1930-jıllar!!Kirill grafikası!!Házirgi<br />latın grafikası!!IPA||&nbsp;&nbsp;&nbsp;!!Latın grafikası<br />1930-jıllar!!Kirill grafikası!!Házirgi<br />latın grafikası!!IPA!!&nbsp;&nbsp;&nbsp;!!Latın grafikası<br />1930-jıllar!!Kirill grafikası!!Házirgi<br />latın grafikası!!IPA |- |Aa||Аа||Aa||{{IPA|a}}||rowspan="14"|&nbsp;&nbsp;&nbsp;||Qq||Ққ||Qq||{{IPA|q}}||rowspan="14"|&nbsp;&nbsp;&nbsp;||Ff||Фф||Ff||{{IPA|f}} |- |Әә||Әә||Áá||{{IPA|æ}}||Ll||Лл||Ll||{{IPA|l}}||Xx||Хх||Xx||{{IPA|x}} |- |Bв||Бб||Bb||{{IPA|b}}||Mm||Мм||Mm||{{IPA|m}}||Hh||Ҳҳ||Hh||{{IPA|h}} |- |/||Вв||Vv||{{IPA|v}}||Nn||Нн||Nn||{{IPA|n}}|| ||Цц||Cc||{{IPA|t͡s}} |- |Gg||Гг||Gg||{{IPA|g}}||Ŋŋ||Ңң||Ńń||{{IPA|ŋ}}||Cc||Чч||Ch.ch||{{IPA|t͡ʃ}} |- |Ƣƣ||Ғғ||Ǵǵ||{{IPA|ɣ}}||Oo||Оо||Oo||{{IPA|o}}||Şş||Шш||Sh.sh||{{IPA|ʃ}} |- |Dd||Дд||Dd||{{IPA|d}}||Өө||Өө||Óó||{{IPA|œ}}||||Щщ||Sh.sh||{{IPA|ʃ}} |- |Ee||Ее||Ee||{{IPA|e}}||Pp||Пп||Pp||{{IPA|p}}|| ||Ъъ||&nbsp;||&nbsp; |- |||Ёё||''yo''||{{IPA|jo}}||Rr||Рр||Rr||{{IPA|r}}||Ьь||Ыы||Íı||{{IPA|ɯ}} |- |Çç&Ƶƶ||Жж||Jj||{{IPA|d͡ʒ}} {{IPA|ʒ}}||Ss||Сс||Ss||{{IPA|s}}|| ||Ьь||&nbsp;||&nbsp; |- |Zz||Зз||Zz||{{IPA|z}}||Tt||Тт||Tt||{{IPA|t}}||Ee||Ээ||Ee||{{IPA|e}} |- |Ii||Ии||Ii||{{IPA|i}}||Uu||Уу||Uu||{{IPA|u}}|| ||Юю||''yu''||{{IPA|ju}} |- |Jj||Йй||Yy||{{IPA|j}}||Yy||Үү||Úú||{{IPA|y}}|| ||Яя||''ya''||{{IPA|ja}} |- |Kk||Кк||Kk||{{IPA|k}}||Vv||Ўў||Ww||{{IPA|w}}||&nbsp;||&nbsp;||&nbsp;|| |} 2009-jılǵa shekem C Ts retinde, al I hám Í noqatlı hám noqatsız I retinde jazılǵan<ref>[http://www.transliteration.kpr.eu/kaa/ Karakalpak translitator] Qaraqalpaq kirill - (Eski / Jańa) latın transliteratorı</ref>. == Álipbesi == Qaraqalpaqlar tiykarınan Latın jazıwına tiykarlanǵan qaraqalpaq álipbesinen paydalanadı. ''Házirgi qaraqalpaq álipbesi:'' {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | A a | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Á á | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | B b | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | D d | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | E e | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | F f | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | G g |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ǵ ǵ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | H h | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | X x | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Í ı | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | I i | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | J j | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | K k |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Q q | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | L l | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | M m | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | N n | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ń ń | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | O o | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ó ó |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | P p | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | R r | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | S s | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | T t | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | U u | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ú ú | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | V v |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | W w | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Y y | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Z z | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | C c | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Sh sh | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ch ch |} ''Sonday-aq, kirill álipbesi de paydalanıladı:'' {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ғ ғ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Қ қ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ў ў |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҳ ҳ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я |} == Ádebiyatlar == * Baskakov N.A.. Karakalpakskiy yaznk, t. 1 - 2, M. - L., 19 5 1-52; * Berdimuratov Ye., Házirgi zaman qaraqalpaq tiliniń leksikologiyası, Nókis, 1968; * Baskakov N.A., Vvedeniye v izucheniye tyurskix yazmkov, 2-izd., M.. 1969; * Berdimuratov Ye.. Umarov A.. Bekimbetov P., Karakalpakskiy yazj (fonetika, morfologiya, sintaksis), Nókis. 1983. == Derekler == {{Derekler}} {{Sırtqı siltemeler}} [[Kategoriya:Qaraqalpaq tili| ]] [[Kategoriya:Tiller]] [[Kategoriya:Evraziya tilleri]] [[Kategoriya:Altay tilleri]] [[Kategoriya:Túrkiy tiller]] [[Kategoriya:Qıpshaq tilleri]] [[Kategoriya:Qıpshaq-noǵay tilleri]] 3gxk73h2qy71076qc6uc5wetwpbrxsd 8 831 122767 73325 2025-06-25T19:33:41Z Janabaevazizbek 10433 gadjet TezÓzgert qosıldı 122767 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ == general == * Commons Image page translation[ResourceLoader]|imagespace.js == browsing == * Navigation popups[ResourceLoader]|popups.js|navpop.css == interface == * Disable access keys[ResourceLoader]|removeAccessKeys.js * External links[ResourceLoader]|exlinks.js * UTCLiveClock[ResourceLoader]|UTCLiveClock.js * HizliBilgi[ResourceLoader|default|dependencies=mediawiki.util]|HizliBilgi.js * switcher[ResourceLoader|default|targets=desktop,mobile]|switcher.js * TezÓzgert[ResourceLoader]|TezÓzgert.js == edit == * HotCat[ResourceLoader]|HotCat.js * Zeroth section edit[ResourceLoader]|edittop.js * Extra toolbar buttons[ResourceLoader]|toolbar.js * Adiutor[ResourceLoader|package|requiresES6|skins=vector,vector-2022,monobook,modern,timeless,minerva|dependencies=mediawiki.api,mediawiki.user,oojs-ui-core,oojs-ui-windows,oojs-ui-widgets,oojs-ui.styles.icons-interactions,oojs-ui.styles.icons-movement,oojs-ui.styles.icons-content,oojs-ui.styles.icons-moderation,oojs-ui-toolbars,oojs-ui.styles.icons-editing-core,oojs-ui.styles.icons-layout,oojs-ui.styles.icons-user,oojs-ui.styles.icons-media,oojs-ui.styles.icons-editing-advanced]|Adiutor.js|Adiutor-AIL.js|Adiutor-AFD.js|Adiutor-AIV.js|Adiutor-BDM.js|Adiutor-CMR.js|Adiutor-COV.js|Adiutor-CSD.js|Adiutor-DAS.js|Adiutor-DEL.js|Adiutor-INF.js|Adiutor-OPT.js|Adiutor-PMR.js|Adiutor-PRD.js|Adiutor-RDR.js|Adiutor-RPP.js|Adiutor-SUM.js|Adiutor-TAG.js|Adiutor-UBM.js|Adiutor-UPW.js|Adiutor-WRN.js|Adiutor.js|Adiutor.css|Adiutor-AFD.json|Adiutor-AIV.json|Adiutor-CMR.json|Adiutor-CSD.json|Adiutor-DAS.json|Adiutor-PMR.json|Adiutor-PRD.json|Adiutor-RDR.json|Adiutor-RPP.json|Adiutor-SUM.json|Adiutor-TAG.json|Adiutor-UBM.json|Adiutor-WRN.json|Adiutor-i18.json * Prosesize[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.api,mediawiki.util]|Prosesize.js|Prosesize.css * tagadder[ResourceLoader|default|rights=autoconfirmed]|tagadder.js == search == * External search[ResourceLoader]|ext-search.js * Search keyboard[ResourceLoader]|keyb-search.css|keyb-search.js == library == * JSL[ResourceLoader]|JSL.js n2ztnlr0fwv3rzikqgtd15ut4wv6v3j 122797 122767 2025-06-25T20:04:29Z Janabaevazizbek 10433 Kimler belsendi gadjeti qosıldı 122797 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ == general == * Commons Image page translation[ResourceLoader]|imagespace.js == browsing == * Navigation popups[ResourceLoader]|popups.js|navpop.css == interface == * Disable access keys[ResourceLoader]|removeAccessKeys.js * External links[ResourceLoader]|exlinks.js * UTCLiveClock[ResourceLoader]|UTCLiveClock.js * HizliBilgi[ResourceLoader|default|dependencies=mediawiki.util]|HizliBilgi.js * switcher[ResourceLoader|default|targets=desktop,mobile]|switcher.js * TezÓzgert[ResourceLoader]|TezÓzgert.js * whoisactive[ResourceLoader||skins=vector,vector-2022,monobook,modern|dependencies=mediawiki.api]|whoisactive.js|whoisactive.css == edit == * HotCat[ResourceLoader]|HotCat.js * Zeroth section edit[ResourceLoader]|edittop.js * Extra toolbar buttons[ResourceLoader]|toolbar.js * Adiutor[ResourceLoader|package|requiresES6|skins=vector,vector-2022,monobook,modern,timeless,minerva|dependencies=mediawiki.api,mediawiki.user,oojs-ui-core,oojs-ui-windows,oojs-ui-widgets,oojs-ui.styles.icons-interactions,oojs-ui.styles.icons-movement,oojs-ui.styles.icons-content,oojs-ui.styles.icons-moderation,oojs-ui-toolbars,oojs-ui.styles.icons-editing-core,oojs-ui.styles.icons-layout,oojs-ui.styles.icons-user,oojs-ui.styles.icons-media,oojs-ui.styles.icons-editing-advanced]|Adiutor.js|Adiutor-AIL.js|Adiutor-AFD.js|Adiutor-AIV.js|Adiutor-BDM.js|Adiutor-CMR.js|Adiutor-COV.js|Adiutor-CSD.js|Adiutor-DAS.js|Adiutor-DEL.js|Adiutor-INF.js|Adiutor-OPT.js|Adiutor-PMR.js|Adiutor-PRD.js|Adiutor-RDR.js|Adiutor-RPP.js|Adiutor-SUM.js|Adiutor-TAG.js|Adiutor-UBM.js|Adiutor-UPW.js|Adiutor-WRN.js|Adiutor.js|Adiutor.css|Adiutor-AFD.json|Adiutor-AIV.json|Adiutor-CMR.json|Adiutor-CSD.json|Adiutor-DAS.json|Adiutor-PMR.json|Adiutor-PRD.json|Adiutor-RDR.json|Adiutor-RPP.json|Adiutor-SUM.json|Adiutor-TAG.json|Adiutor-UBM.json|Adiutor-WRN.json|Adiutor-i18.json * Prosesize[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.api,mediawiki.util]|Prosesize.js|Prosesize.css * tagadder[ResourceLoader|default|rights=autoconfirmed]|tagadder.js == search == * External search[ResourceLoader]|ext-search.js * Search keyboard[ResourceLoader]|keyb-search.css|keyb-search.js == library == * JSL[ResourceLoader]|JSL.js 6lxoamxkriqqrfupjj37jwztupw8x47 122805 122797 2025-06-25T20:15:14Z Janabaevazizbek 10433 /* interface */ 122805 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ == general == * Commons Image page translation[ResourceLoader]|imagespace.js == browsing == * Navigation popups[ResourceLoader]|popups.js|navpop.css == Xabarlandırıwlar == * Disable access keys[ResourceLoader]|removeAccessKeys.js * External links[ResourceLoader]|exlinks.js * UTCLiveClock[ResourceLoader]|UTCLiveClock.js * HizliBilgi[ResourceLoader|default|dependencies=mediawiki.util]|HizliBilgi.js * switcher[ResourceLoader|default|targets=desktop,mobile]|switcher.js * TezÓzgert[ResourceLoader]|TezÓzgert.js * whoisactive[ResourceLoader||skins=vector,vector-2022,monobook,modern|dependencies=mediawiki.api]|whoisactive.js|whoisactive.css == edit == * HotCat[ResourceLoader]|HotCat.js * Zeroth section edit[ResourceLoader]|edittop.js * Extra toolbar buttons[ResourceLoader]|toolbar.js * Adiutor[ResourceLoader|package|requiresES6|skins=vector,vector-2022,monobook,modern,timeless,minerva|dependencies=mediawiki.api,mediawiki.user,oojs-ui-core,oojs-ui-windows,oojs-ui-widgets,oojs-ui.styles.icons-interactions,oojs-ui.styles.icons-movement,oojs-ui.styles.icons-content,oojs-ui.styles.icons-moderation,oojs-ui-toolbars,oojs-ui.styles.icons-editing-core,oojs-ui.styles.icons-layout,oojs-ui.styles.icons-user,oojs-ui.styles.icons-media,oojs-ui.styles.icons-editing-advanced]|Adiutor.js|Adiutor-AIL.js|Adiutor-AFD.js|Adiutor-AIV.js|Adiutor-BDM.js|Adiutor-CMR.js|Adiutor-COV.js|Adiutor-CSD.js|Adiutor-DAS.js|Adiutor-DEL.js|Adiutor-INF.js|Adiutor-OPT.js|Adiutor-PMR.js|Adiutor-PRD.js|Adiutor-RDR.js|Adiutor-RPP.js|Adiutor-SUM.js|Adiutor-TAG.js|Adiutor-UBM.js|Adiutor-UPW.js|Adiutor-WRN.js|Adiutor.js|Adiutor.css|Adiutor-AFD.json|Adiutor-AIV.json|Adiutor-CMR.json|Adiutor-CSD.json|Adiutor-DAS.json|Adiutor-PMR.json|Adiutor-PRD.json|Adiutor-RDR.json|Adiutor-RPP.json|Adiutor-SUM.json|Adiutor-TAG.json|Adiutor-UBM.json|Adiutor-WRN.json|Adiutor-i18.json * Prosesize[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.api,mediawiki.util]|Prosesize.js|Prosesize.css * tagadder[ResourceLoader|default|rights=autoconfirmed]|tagadder.js == search == * External search[ResourceLoader]|ext-search.js * Search keyboard[ResourceLoader]|keyb-search.css|keyb-search.js == library == * JSL[ResourceLoader]|JSL.js js8oczfvct9xa0henpxm7aydvg87ovq 122806 122805 2025-06-25T20:17:05Z Janabaevazizbek 10433 122806 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ == general == * Commons Image page translation[ResourceLoader]|imagespace.js == browsing == * Navigation popups[ResourceLoader]|popups.js|navpop.css == Xabarlandırıwlar == * Disable access keys[ResourceLoader]|removeAccessKeys.js * External links[ResourceLoader]|exlinks.js * UTCLiveClock[ResourceLoader]|UTCLiveClock.js * HizliBilgi[ResourceLoader|default|dependencies=mediawiki.util]|HizliBilgi.js * switcher[ResourceLoader|default|targets=desktop,mobile]|switcher.js * TezÓzgert[ResourceLoader]|TezÓzgert.js * whoisactive[ResourceLoader||skins=vector,vector-2022,monobook,modern|dependencies=mediawiki.api]|whoisactive.js|whoisactive.css == edit == * Zeroth section edit[ResourceLoader]|edittop.js * Extra toolbar buttons[ResourceLoader]|toolbar.js * Adiutor[ResourceLoader|package|requiresES6|skins=vector,vector-2022,monobook,modern,timeless,minerva|dependencies=mediawiki.api,mediawiki.user,oojs-ui-core,oojs-ui-windows,oojs-ui-widgets,oojs-ui.styles.icons-interactions,oojs-ui.styles.icons-movement,oojs-ui.styles.icons-content,oojs-ui.styles.icons-moderation,oojs-ui-toolbars,oojs-ui.styles.icons-editing-core,oojs-ui.styles.icons-layout,oojs-ui.styles.icons-user,oojs-ui.styles.icons-media,oojs-ui.styles.icons-editing-advanced]|Adiutor.js|Adiutor-AIL.js|Adiutor-AFD.js|Adiutor-AIV.js|Adiutor-BDM.js|Adiutor-CMR.js|Adiutor-COV.js|Adiutor-CSD.js|Adiutor-DAS.js|Adiutor-DEL.js|Adiutor-INF.js|Adiutor-OPT.js|Adiutor-PMR.js|Adiutor-PRD.js|Adiutor-RDR.js|Adiutor-RPP.js|Adiutor-SUM.js|Adiutor-TAG.js|Adiutor-UBM.js|Adiutor-UPW.js|Adiutor-WRN.js|Adiutor.js|Adiutor.css|Adiutor-AFD.json|Adiutor-AIV.json|Adiutor-CMR.json|Adiutor-CSD.json|Adiutor-DAS.json|Adiutor-PMR.json|Adiutor-PRD.json|Adiutor-RDR.json|Adiutor-RPP.json|Adiutor-SUM.json|Adiutor-TAG.json|Adiutor-UBM.json|Adiutor-WRN.json|Adiutor-i18.json * Prosesize[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.api,mediawiki.util]|Prosesize.js|Prosesize.css * tagadder[ResourceLoader|default|rights=autoconfirmed]|tagadder.js == Kategoriyalar == * HotCat[ResourceLoader]|HotCat.js * Katalitik[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.util|type=general]|Katalitik.js|Katalitik.css == search == * External search[ResourceLoader]|ext-search.js * Search keyboard[ResourceLoader]|keyb-search.css|keyb-search.js == library == * JSL[ResourceLoader]|JSL.js 1xjx1883gd1v1vbiqb73rpe4ckitebv 0 2771 122810 116867 2025-06-26T06:47:08Z Srajatdin Usnatdinov 12560 122810 wikitext text/x-wiki {{Yaponiya infoqutısı}}'''Yaponiya''' ({{lang-ja|日本 Nippon, Jasırın}}) — Shıǵıs Aziyanıń Tınısh okean jaǵasınan shıǵısta, kúnshıǵıs táreptegi atawlarda jaylasqan mámleket. Yaponiya aymaǵında 6,8 mıńǵa jaqın ataw bolıp, arqa-shıǵıstan qubla-batısqa derlik 9,13 mıń km² ge sozılǵan; Yaponiyanıń eń iri 4 atawları: [[Xokkaydo]], [[Xonsyu]], [[Sikoku]] hám [[Kyusyu]]. Yaponiyanıń tábiyiy baylıqları mámlekettiń derlik az maydanın iyeleydi. Tınısh okean qorshap turǵanlıǵı sebepli mámlekettiń topıraǵında yod elementi jeterlishe esaplanadı. Arqasınan Oxota teńizi, shıǵıs hám qubla-shıǵıstan [[Tınısh okeanı]], batıstan Yapon hám Arqa [[Qıtay]] teńizleri menen qorshalǵan. Maydanı 377,8 mıń km². Xalqı 126 mln. adam (2021). Paytaxtı — [[Tokio]] qalası. Yaponiya basqarıw jaǵınan 47 prefekturaǵa bólinedi. == Mámleketlik basqarıw principi == Yaponiya — konstituciyalıq monarxiya. Ámeldegi húkimet 1947-jıl 3-mayda kúshke kirgen (keyinirek ózgerisler kirgizilgen). Mámleket baslıǵı — imperator (1989-jıldan Akihito). Konstituciyanıń 1-statyasına kóre, ol "mámleket hám xalıq birligi simvolı" bolıp tabıladı. Imperator shańaraǵınıń er aǵzaları imperatorlıq taxtı ushın miyrasxor esaplanadı. Konstituciyaǵa muwapıq, imperator ǵárezsiz húkimetke iye emes. Imperatordıń mámleketlik jumıslarına baylanıslı bolǵan hár qanday iskerligi ministrler mákemesi máslaháti hám maqullawı menen ámelge asırıladı. Nızam shıǵarıwshı joqarı hákimiyattı 2 palatalı parlament (Wákiller palatası hám Másláhátshiler palatası), atqarıwshı hákimiyattı Bas ministr basshılıǵındaǵı húkimet (Ministrler mákemesi) ámelge asıradı. == Tábiyatı == Yaponiya ortasha, subtropikalıq hám tropikalıq regionlarda jaylasqan. Jaǵa sızıǵınıń ulıwma uzınlıǵı — 30 mıń km ge jaqın. Xonsyu atawınıń qubla jaǵası, Shikoku hám Kyushu atawlarınıń jaǵasında qoltıq kóp; bul jerde quramalı jaǵa sızıǵına iye bolǵan Ishki Yapon teńizi jaylasqan. Ryukyudiń qubla atawları marjan rifleri menen oralǵan. Yaponiya aymaǵınıń 3/4 bólimi qırlardan hám tawlardan ibarat; oypatlıqlar jaǵa boylap ayırım bólimlerde jaylasqan. Hokkaydo atawdaǵı dizbeklerdiń bazıbir shıńları 2000 m den asadı (Asahi shıńı — 2290 m). Honshu atawdıń arqa bóiminde 3 boylama taw dizbekleri bolıp, olar oypatlıq hám saylar menen bólingen; atawda bir qansha vulkan, atap aytqanda, Yaponiyadaǵı eń biyik vulkan — Fudziyama (uzınlıǵı 3776 m) boy kótergen. Honshu atawdıń oraylıq bólimindegi dizbeklerdiń shıńları alp smrelyefli hám jıldıń kóp bóleginde qar menen qaplanıp turadı. Shikoku atawdıń eń biyik noqatı 1981 m (Ishizuchi shıńı), Kyushu atawı 1788 m (Kuju vulkanı). Yaponiya aymaǵı kúshli seysmik zonada jaylasqan (1855, 1891, 1897, 1923, 1995-jıllarda baxıtsız hádiyseli jer silkiniwler bolǵan). Yaponiyadaǵı 150 vulkannan 40 ı sónbegen. Vulkanlı rayonlarda mineral hám termal bulaqlar kóp. 26 mıńnan aslam ıssı suw dárekleri bar. Paydalı qazılmalardan kómir, gaz, temir rudası, altınkúkirt, marganec, qorǵasınrux, mıs káni, neft, xromit, altın, gúmis, pirit, kaolin, talk hám sınap kánleri bar. == Klimatı == Íqlımı mussonlı, arqasında ortasha, qublasında subtropikalıq, Ryukyu atawlarında tiykarınan tropikalıq ıqlım. Hokkaydo atawda, Sapporoda yanvardıń ortasha temperaturası — 5°, iyulda 22°, Okinavada yanvardıń ortasha temperaturası 16°, iyulda 28°. Materikten esken qısqı musson Yaponiya aymaǵına suwıq hawa alıp keledi hám kóp jawın keltiredi. Jılına 30 retke shekem tayfun boladı; bul waqıtta kúshli samal esip, nóser quyadı, ortasha jıllıq jawın 1800&nbsp;mm; Hokkaydo atawdıń shıǵısında jıllıq jawın 800–1200&nbsp;mm, Sekoku hám Kyushu atawlarında 3000&nbsp;mm, bazibir orınlarda 4000&nbsp;mm ge shekem. Yaponiyanıń dáryaları qısqa, suwlı hám tez aǵadı. 24 eń úlken dáryasınan tek 6 sınıń uzınlıǵı 200&nbsp;km den asadı, atap aytqanda, Sinano dáryasınıń uzınlıǵı 367&nbsp;km tayfun waqtında dáryalar tasadı. Kóplegen dáryalardıń suwı suwǵarıwǵa hám gidroenergiya resursları retinde sarıplanadı. Mayda kól kóp hám olar ishimlik suwı dáregi bolıp xızmet etedi. Eń úlken kól — [[Biva]] (maydanı 670,2&nbsp;km², tereńligi 103,8 m). Topıraqları arqasında podzol hám otlaqları batpaqlı, qublasında gúńgirt orman, subtropikalıq hám tropiklarda sarı hám qızıl topıraq. Tegisliklerde allyuvial topıraqlar tarqalǵan. Yaponiya aymaǵınıń 67% i orman hám putalıqlardan ibarat; ormanlarınıń 41,4% i egip óstirilgen. Jámi 700 túrden kóp terek hám puta hám de 5599 túr ot ósimligi ósedi. Endemik ósimlik kóp. Ormanlar, tiykarınan, iyne japıraqlı hám keń japıraqlı tereklerden ibarat. Yaponiyada sút emiziwshi haywanlardıń 132 túri, qustıń 490 túri, jer bawırlawshılardıń 110 túri bar. Yaponiya jaǵalarına tutas teńiz suwlarında balıqlardıń 3000 ge jaqın túri, mollyuskalardıń 1200 den artıq túri jasaydı. == Xalqı == Xalqınıń 99% ten kóbi yaponlar. Xokkaydo atawda mámlekettiń eń áyyemgi xalqı — aynular (50 mıń adam átirapında) saqlanıp qalǵan. Sonıń menen birge, koreyc, qıtay hám basqalar jasaydı. Rásmiy tili — yapon tili. Tiykarǵı dinleri — sintoizm hám buddizm; konfuciylik hám daosizm isenimleri úlken tásirge iye. Xristianlıq, islam hám hinduizmge sıyınıwshılar da bar. Xristianlıq XVI ásir ortalarınan, islam XIX ásir aqırınan kirip barǵan; xristianlar 1,5 mln ǵa jaqın, musılmanlar 100 mıń adam shamasında. [[1935-jıl]] [[Tokio]] hám Kobe qalalarında dáslepki meshitler qurılǵan. 1956-jıldan Yaponiya musılmanlar awqamı hám 1966-jıldan Yaponiya islam orayı bar. Xalıqtıń 77% i qalalarda jasaydı (2002). Iri qalaları: [[Tokio]], [[Yokohama]], [[Osaka]], [[Nagoya]], [[Sapporo]], [[Kobe]], [[Kioto]]. == Tariyxı == Yaponiya aymaǵında áyyemgi adam izleri paleolit dáwirine tiyisli. Shama menen eramızǵa shekemgi 8000-300-jıllarda neolit dáwiri mádeniyatı — jomon (ıdıslarǵa pitilgen jip tárizli naǵıslarǵa qarap atalǵan) bar bolǵan. Sol dáwir materiallıq esteliklerin úyreniw Yaponiyanıń áyyemgi xalqı, tiykarınan, Qubla Arqa Aziyadan kirip barǵanın kórsetedi. Eramızǵa shekemgi 2 mıń jıllıq dawamında qubla monǵol tipindegi qáwimler kelgen. Eramızǵa shekemgi 1 mıń jıllıqta Yaponiyada tiykarǵı bólegin aynlar shólkemlestirgen etnikalıq xalıq quradı. Eramızǵa shekemgi V-IV ásirlerde diyqanshılıq, shárwashılıq rawajlanǵan, metall qurallar qollanılǵan. Eramızdıń baslarında sociallıq qatlamlarǵa bóliniw kúsheydi; qullıq payda boldı. IV ásir ortalarında shólkemlesken iri qáwimler awqamı — Yamato tiykarında dáslepki yapon mámleketi quraldı. V ásirden ieroglif jazıwı, VI ásirden buddizm tarqaldı. Yamato húkimdarları sırtqı baylanıslarda "tenno" ataǵın qollanıp baslaǵan. Bul ataq házirge shekem de saqlanǵan hám Evropa tillerine "imperator" sózi menen awdarmalanadı. 646-jıl jer mámleket múlki dep daǵaza etildi, xalıq bolsa mámleket chek jerleri iyesine aylandı. Yarım erkin diyqanlar iri qatlamǵa tiyisli ǵárezli diyqanlar menen teńlestirildi. [[Qıtay]]daǵı Tan mámleketi tipinde oraylıq adminstraciya dúzildi. 710-jılda birinshi turaqlı paytaxt — Nara qurıldı, 794-jılda paytaxt Kioto (Heyan) ǵa kóshirildi. VIII ásirde mámleket qublasındaǵı avstronezlerdiń sińdiriliwi nátiyjesinde yapon milleti qáliplesti. X ásirde mámleket chek jer iyeligi sisteması toqtatılıp, joqarı qatlam hám ibadatxanalardıń jer-múlkleri (shoen) jerge iyeliktiń tiykarǵı formasına aylandı. XI ásirden sárdarlar basshılıǵında áskeriy iri qatlamlar gruppaları shólkemlestirile basladı. XII ásirdiń ortalarında Honshudan arqa-shıǵısta Minamoto, qubla-batısta Tayra olardan eń irisi edi. Bul xojalıqlardıń óz-ara gúresi 1185-jılda Tayranıń jeńiliwi menen tamamlandı. 1192-jılda arqa-shıǵıslılar óz sárdarları Yoritomo Minamotonı shogun (sárkarda) ataǵı menen mámlekettiń húkimdarı dep járiyaladı. Imperator áwladı shogunlar húkimranlıǵın xalıq aldında nızamlı bolıwın kepillep turıw ushın atına ǵana saqlap qalındı. Rezidenciyası Kamakura qalasında jaylasqan syogunlarǵa áskerler siyasiy gruppası (busi) hám jeke vassallar (olar basqarıw lawazımlardı iyelledi) tiykarǵı tayanısh boldı. Busi siyasiy gruppasınıń tómen bólegi mayda áskeriy dvoryanlar — sobolaylardan ibarat edi. Qıtay hám Koreyanı iyelep alǵan monǵollar 1274 hám 1281-jıllarda Yaponiyaǵa qarsı ekspediciyalar shólkemlestirdi, lekin bul júrisler áwmetsiz boldı. Teńizde payda bolǵan kúshli tayfun monǵol áskerlerin qıyrattı. Yaponiya tariyxında bul tayfun "kamikaze" ("iláhiy samal") atın aldı. XIII ásirden sawda hám ónermentshilik korporaciyaları (dza) sanı arta basladı. XIV-XVI ásirlerde syoendan iri zamindari — knyazlikke ótildi. XV-XVI ásirlerde derlik úzliksiz diyqanlar kóterilisleri bolıp turdı. 1485-93-jıllarda bolıp ótken Yamashiro kóterilisi olardan eń irisi edi. XV-XVI ásirlerde Yaponiya menen Qıtay hám Koreya ortasında sawda-satıq háwij aldı. XVI ásirdiń ortalarınan Yaponiyaǵa kirip kelgen evropalıq missionerler xristianlıqtı tarqatıp basladı. 1603-jıl Leyasu Tokugava (1542-1616) syogun dep daǵazalandı jáne onıń rezidenciyası Edo (házirgi Tokio) ǵa kóshirildi. Tokugava syogunları áwladı mámleketti 1867-jılǵa shekem basqardı. Olardıń húkimranlıǵı dáwirinde Yaponiya oraylasqan monarxiya mámleketine aylandı. Húkimet qatań qaǵıydalar menen 4 siyasiy gruppa sisteması (sobolay, diyqan, ónerment hám sawdagerler) n ornattı. Tokugava húkimetiniń evropalılar ekspansiyası hám xristianlıq xalıq háreketiniń ideologiyasına aylanıp atırǵanlıǵına qarsı qatar ilajlardı kóriwi nátiyjesinde Yaponiya derlik 2,5 ásir dawamında "jabıq" mámleketke aylandı. Sol jol menen mámleket koloniya bolıwdan saqlanıp qaldı. XVII ásir aqırı — XVIII ásir basları Tokugavalar Yaponiyası ushın eń rawajlanıw dáwiri boldı. Bul dáwirde xalıqtıń sawatlılıq dárejesi jáhán kóleminde aldıńǵı orınǵa shıqtı. XVIII ásir aqırı — XIX ásirdiń 1-yarımında manufakturalar payda bola basladı. 1854-58-jıllarda AQSh, Ullı Britaniya, Franciya menen dúzilgen Ansey shártnamalarına kóre, Yaponiya óz jaǵdayında ajıralıp jasaw siyasatınan waz keshiwge májbúr boldı hám suverenitet sheklengen halda jáhán bazarına qosıldı. 1867-68-jıllarda Yaponiyada diyqanlar, qala kambaǵalları, sawda-sanaat payda alatuǵınlar, dvoryanlardıń tómen siyasiy gruppaları, saray aqsúyekleri hám oppoziciyadaǵı bazıbir iri aqsúyeklerden ibarat keń kópshilik syogunlarǵa qarsı shıqtı. Nátiyjede burjua revolyuciyası — Meyji isi júz berdi, shogun húkimeti awdarıldı hám húkimet imperator Mutsuxito (1867-1912-jıllarda húkimranlıq etken) qolına ótti. Sol dáwirden baslap Yaponiya imperator jáne onıń húkimeti basshılıǵında túpkilikli sociallıq-siyasiy hám ekonomikalıq reformalar jolına ótip, tezlesken modernizaciya arqalı batıs mámleketleri dárejesine jetiwdi óz aldına maqset etip qoydı. 1869-jılda paytaxt rásmiy Tokioǵa kóshirildi. 1871-72-jıllarda knyazlikler tamamlanıp, ornına prefekturalar dúzildi, aldınǵı 4 siyasiy gruppa ornına 3 siyasiy gruppa [joqarı dvoryanlar (burınǵı aqsúyekler knyazlar, saray aqsúyekleri), dvoryanlar (barlıq burınǵı sobolaylar), ápiwayı xalıq (buǵan sawda-sanaattan payda alatuǵınlar da kirgizildi)] shólkemlestirildi. Barlıq klasslardıń teńligi, kásip tańlaw hám mámleket boylap kóship júriw erkinligi haqqında nızamlar qabıllandı. 1872-73-jıllarda ótkerilgen jer reformasınan keyin jer, tiykarınan, dvoryan jer iyeleri hám bay diyqanlar qolına ótti. 1873-jıldan mámlekette jıl sánesin belgilewde imperator húkimranlıq etken dáwir atı menen bir qatarda grigoriy kalendarı da engizildi. 1879-jıl birinshi siyasiy partiya dúzildi. 1868-85-jıllarda menshikli qarjı járdeminde awıl xojalıǵı shiyki onimin qayta isley alatuǵın 1300 kárxana qurıldı. 1889-jıl imperatorǵa tolıq kepillikler beretuǵın konstituciya qabıllandı, 1890-jılda parlament shólkemlestirildi. XIX ásir aqırı — XX ásir baslarında Yaponiyanıń húkimran sheńberleri agressiv sırtqı siyasattı tuta baslap, 1894-jılda Koreyada kóterilgen diyqanlar qozǵalańın bastırıw nıqabı astında ol jerge ásker jiberdi hám Qıtay menen bolǵan urıs (1894-95) nátiyjesinde Tayvan hám Penxuledao atawların, rus-yapon urısı (1904-05) aqibetinde bolsa Arqa Saxalindi iyeledi. Yaponiya hám Ullı Britaniya ortasında 1902, 1905 hám 1911-jıllarda qol qoyılǵan shártnamalar tiykarında óz-ara sheriklik áskeriy-siyasiy awqam dárejesine kóterildi hám eki tárep [[Koreya]] hám de Qıtayda óz poziciyaların jáne de bekkemledi. 1910-jıl avgustta Yaponiya Koreyanı óz koloniyasına aylandırdı. Yapon monopoliyaları Qubla Manjuriyanı, keyin [[Qıtay]]dıń basqa rayonların óz tásiri sheńberine kirgizdi. [[Birinshi jáhán urısı]] baslanıwınan Yaponiya húkimran sheńberleri Uzaq Shıǵıstaǵı óz poziciyaların jáne de bekkemlew hám keńeytiw ushın paydalandı. 1914-jıl 23-avgustta Yaponiya Germaniyaǵa qarsı urıs ashtı hám oktyabrde Germaniyaǵa qaraslı Marshall, Mariana, Karolina atawların, sonıń menen birge, Qıtaydıń Shandun provinciyasın ol jerde Germaniya ijaraǵa alǵan aymaq penen birge basıp aldı. Yaponiyanıń kolonizatorlıq siyasatı kúsheyip 1918-22-jıllarda Uzaq Shıǵıstaǵı Rossiyaǵa qaraslı bir qansha úlkeni basıp alıp turdı. 1920-jıldan Yaponiya ekonomikasında túskinlik baslanıp, ol 1925-jılǵa shekem dawam etti. 1925-jıl 20-yanvardan Yaponiya menen burınǵı SSSR ortasında óz-ara múnásibetlerdiń tiykarǵı principleri tuwrısında Pekin konvenciyasına qol qoyıldı. 1926-jıl 25-dekabrde Yaponiya taxtına imperator Hirohito (1901-89) otırdı. 1929-33-jıllarda bolǵan jáhán ekonomikalıq daǵdarısı nátiyjesinde payda bolǵan jaǵdayda Yaponiyada áskeriy fashistlik diktatura ornatıwǵa umtılıwshı oǵada reakcion "jas oficerler" toparı aktivlesti. 1931-jıl Yaponiya Manjuriyanı basıp alıwǵa kiristi. 1933-36-jıllarda Qıtayǵa qarsı agressiyanı kúsheytti. 1936-jıl 25-noyabrde Yaponiya fashistler Germaniyası menen "Antikomintern pakti" ne qol qoydı. 1937-jıl iyulda Qıtaydı basıp alıw ushın urıs basladı hám 1938-jıl onıń pútkil arqa bólimin basıp aldı. Yaponiya áskerleri shoro armiyası tárepinen Hasan kóli janında (1938) hám XalxinGol urısı (1939) nda jeńilgennen keyin, Yaponiya húkimeti Evropa mámleketleri hám AQSh tıń Qubla Shıǵıs Aziyadaǵı koloniyalarına hújim etiwge ótti. 1940-jıl Vetnamnıń arqa bólimin basıp aldı. Sol jılı 27-sentyabrde Germaniya, Italiya hám Yaponiya ortasında "Úshler pakti" ne qol qoyıldı. [[Ekinshi jáhán urısı]]nda [[Germaniya]] hám [[Italiya]] awqamshısı retinde qatnastı. 1941-jıl 7-dekabrde Yaponiya AQSh tıń PyorlXarbordaǵı áskeriy bazasına hújim etiwi menen Ekinshi jáhán urısına kirdi. 1942-jıl Yaponiya imperiyasi Ullı Britaniya hám [[Franciya]]nıń Qubla Shıǵıs Aziyadaǵı kóplegen koloniyaların iyelep úlken aymaqtı óz qadaǵalawına aldı. Biraq 1943-jıldan iyelegen aymaqların joǵalta basladı. 1945-jıl AQSh áskeriy hawa kúshleri Yaponiyanıń Hiroshima (6-avgust) hám Nagasaki (9-avgust) qalalarına atom bombasın tasladı. Sovet húkimeti 1945-jıl 9-avgustta Yaponiyaǵa qarsı Manjuriya strategiyalıq operaciyasın basladı. 1945-jıl 2-sentyabrde Yaponiya sózsiz táslim bolǵanlıǵı tuwrısındaǵı aktke qol qoydı jáne onıń aymaǵın awqamshılar atınan [[AQSh]] áskerleri okkupaciya etti. 1946-48-jıllarda bolıp ótken Tokio sud processinde tiykarǵı yapon áskeriy jinayatshıları jazaǵa tartıldı. Urıstan keyin Yaponiyada jergilikli siyasiy jáne social-ekonomikalıq reformalar ótkerilip, qurallı kúshler hám oń shólkemler tarqatıp jiberildi, dvoryan jer iyeligi tamamlandı, aldınǵı monopolistlik koncernler qayta dúzildi. 1947-jılǵı konstituciyaǵa qaray mámleket xalıq aralıq waqıyalardı qural kúshi menen sheshiwden hám sol maqsette qurallı kúshler dúziwden waz keshti. 1951-jıl 8-sentyabrde Yaponiya menen AQSh, [[Ullı Britaniya]], Franciya hám basqa da mámleketler ortasında San Francisko kelisim shártnaması dúzilip, mámleket suvereniteti tiklendi hám de Yaponiya basıp alǵan barlıq koloniyalarınan waz keshti. Sol jılı Yaponiya menen AQSh ortasında qol qoyılǵan qawipsizlikti kepillew tuwrısındaǵı shártnamaǵa kóre, Yaponiyada AQSh áskeriy bazaları jaylastırıldı. 1956-jıl 19-oktyabrde SSSR menen Yaponiya ortasında urıs jaǵdayına toqtaw beriw, diplomatiyalıq múnásibetlerin qayta tiklew tuwrısında qospa bayanatqa qol qoyıldı. 1950-jıllar basınan Yaponiya ekonomikası tez pát penen rawajlandi. 1960-jıllardıń aqırına kelip "yapon káramatı" termini payda boldı hám ol jalpı milliy ónim hám sanaat islep shıǵarıw kólemi boyınsha kapitalistlik dúnyada 2-orınǵa shıqtı. 1990-jıllarda Yaponiya jáhán kólemindegi eń úlken qarejetke iye mámleketke aylandı. Yaponiya — 1956-jıldan BMSh aǵzası. Milliy bayramı — 23-dekabr — imperator tuwılǵan kún (1933). Ózbekstan suverenitetti 1991-jıl 28-dekabrde tán alǵan hám 1992-jıl 26-yanvarda diplomatiyalıq múnásibetlerin ornatqan. == Siyasiy partiya hám kásiplik awqamları == Liberal-demokratiyalıq partiya, 1955-jıl tiykar salınǵan; Yaponiya demokratiyalıq partiyası, 1996-jıl dúzilgen; Jańa Komeyto partiyası, 1964-jıl dúzilgen; Yaponiya social-demokratiyalıq partiyası, 1945-jıl tiykar salınǵan; Yaponiya Kommunistlik partiyası, 1922-jıl dúzilgen; Jańa konservativ partiya, 2002-jıl dúzilgen. Yaponiya kásiplik awqamları konfederaciyası — Shinrengo, 1989-jıl 21-noyabrde Yaponiya kásiplik awqamları Bas keńesi (1950-jıl dúzilgen) hám Ulıwma yapon menshikli kárxanalar xızmetkerleri kásiplik awqamı (1987-jıl islengen) nıń qosılıwı nátiyjesinde dúzilgen. == Xojalıǵı == Yaponiya — ekonomikalıq qúdireti boyınsha jáhánde AQSh tan keyingi orında turatuǵın joqarı dárejede rawajlanǵan industrial-agrar mámleket. Sanaat óndiristiń ulıwma kólemi boyınsha jáhánde aldınǵı orınlardan birin iyeleydi. Úlken kárxanalar menen birge mayda kárxanalar da bar (ásirese, jeńil hám azıq-awqat sanaatında). Yaponiya ekonomikası shetten keltiriletuǵın shiyki ónim hám janılǵıǵa tiykarlanǵan. Yaponiya jáhán bazarına sanaattıń pánge tiykarlanǵan quramalı tarmaqları ónimleri, zamanagóy konstrukcion materiallar jetkizip beretuǵın mámleket. Yaponiya jáhán jalpı milliy óniminiń 13% ten aslamın islep shıǵarıw menen birge, iri xalıq aralıq ekonomikalıq, sawda hám finans shólkemleri hám de "segizlik" mámleketlerinde jetekshi abıroyǵa iye. Jalpı ishki ónimde sanaattıń úlesi 38%, awıl, orman xojalıǵı hám balıq tutıw 2%, xizmet kórsetiw tarmaǵı 60% ti quraydı. Jalpı ishki ónimi 4,3 trillion AQSh dollarına teń (2003). == Sanaatı == Sanaatında ekonomikalıq aktiv xalıqtıń 25% i bánt. Energetika, metallurgiya, avtomobilsazlıq, kemasazlıq, ximiya, neft ximiyası, qurılıs materialları sanaatı sıyaqlı tayanısh tarmaqlar shetten alınatuǵın shiyki onim hám de texnologiyanıń eń jańa jetiskenlikleri tiykarında derlik pútkilley tazadan qurıldı. Energetika sanaatı da tiykarınan, shetten keltirilgen neftke tiykarlanǵan. Jılına ortasha 1,097 trillion kVtsaat elektr energiya payda etiledi; onıń 706,4 mlrd. kVtsaatı ıssılıq elektr stanciyalarında, 91,8 mlrd. kVtsaatı GES larda, 295 mlrd. kVtsaatı atom elektr stanciyalarına tuwrı keledi (2002). 2003-jıl 52 atom elektr stanciyası jumıs isleydi. Yaponiya sanaatında qara hám reńli metallurgiya rawajlanǵan. Kán sanaatında kómir, gaz, temir hám mıs rudası, pirit, rux, qorǵasınrux, marganec, gúmis, altın, sınap, kaolin, talk hám taǵı basqa qazıp alınadı. Mashinasazlıq hám ximiya sanaatı joqarı rawajlanǵan. Avtomobiller, xojalıq texnika, elektron ásbaplar, baylanıs quralları, keme, polat, cement, plastmassa, sintetikalıq talshıq, robot islep shıǵarıw, neftti qayta islew, biotexnologiya mámleket ekonomikalıq rawajlanıwınıń joqarıda turatuǵın tarmaqlarınan bolıp tabıladı. Yaponiya sanaatı 4 tiykarǵı rayon: Keyxin (Tokio, Kanagava), Chukyo (Aychi, Mie), Hanshin (Osaka, Hiogo), Kita Kyushu (Fukuoka) ǵa bólingen. Usı rayonlarda jámi sanaat óniminiń 40% ten aslamı islep shıǵarıladı. == Awıl xojalıǵı == Awıl xojalıǵında ónim jetistiriw boyınsha dúnyada aldınǵı orınlardan birinde bolıp, ol joqarı dárejede mexanizaciyalasqan hám avtomatlastırılgan. Ekonomikalıq aktiv xalıqtıń 4,2% i awıl xojalıǵında bánt. Aymaǵınıń 12,9% yamasa 4,8 mln. gektarında diyqanshılıq etiledi. Diyqanshılıqta tiykarǵı egin — salı (2002-jıl 11 mln. tonna salı jetistirilgen). Sonıń menen birge, kartoshka, palız eginleri, az muǵdarda biyday hám dánli eginleri egiledi. Miywe jetistiriw, baǵshılıq, shárwa xojalıǵı rawajlanǵan. Shárwashılıqta qaramal, shoshqa, qus baǵıladı; nawqanshılıq hám balıqshılıq rawajlanǵan. Yaponiyada 3000 den artıq balıq tutıw portları bolıp, dúnya boyınsha awlanatuǵın balıq hám teńiz jániwarlarınıń 15% sol portlarǵa tuwrı keledi. == Transportı == Ishki júk aylanbasında avtomobil transportınıń roli úlken (jılına ortasha 5,5 mlrd. tonna júk tasıladı). Ulıwma hám ekspress jollardıń uzınlıǵı 1,2 mln. km, sonday-aq, 4,4 mıń km tez júrer magistrallar. Yaponiya jollarınıń uzınlıǵı 43,7 mıń km. Derlik 1/2 bólegi elektrlestirilgen. 1964-jıldan tezligi saatına 270&nbsp;km ge shekem jetetuǵın "Shinkansen" poezdleri háreketi jolǵa qoyılǵan. 9 qaladaǵı metropolitenniń uzınlıǵı 540&nbsp;km. Yaponiyada suw astı hám jer ústi tunnelleri hám kópirler kóp. Dúnyada eń úlken Seykan tunneli (53,9&nbsp;km) Honshu hám Hokkaydo atawların birlestiredi. Ishki suw jollarıniń uzınlıǵı 1770&nbsp;km ge jaqın. Teńiz sawda flotı 5473 kemaǵa iye jáne onıń ulıwma tonnası 40 mln. brutto registrli tonnaǵa jetedi. Tiykarǵı portları — Kobe, Chiba, Yokohama, Nagoya, Osaka, Kavasaki, Tokio, Hakodate. Tokio, Osaka, Niigata qalası qasında xalıq aralıq aeroportlar bar. Mámlekette neft trubaları 400&nbsp;km den zıyat, gaz trubaları 1800&nbsp;km. == Sırtqı sawdası == Yaponiya shetke mashina hám úskeneler, metall buyımlar, elektronika, ximiya ónimleri, elektrikalıq ásbaplar shıǵaradı; shetten sanaat shiyki ónimi, mineral janılǵı, azıq-awqat hám toqımashılıq ónimlerin aladı. 2003-jıl Yaponiyanıń importı 383,3 mlrd. AQSh dolların, eksportı 417,8 mlrd. AQSh dolların quradı. Sırtqı sawdada AQSh, Evropa Awqamı hám de Qubla hám Qubla Shıǵıs Aziya mámleketleri menen sheriklik etedi. Shet el turizmi rawajlanǵan. Pul birligi — iyena. == Medicinalıq xızmeti == Xalıq salamatlıǵınıń kórsetkishleri boyınsha Yaponiya jáhánde jetekshi orında turadı. 2001-jıl 1,85 mln. orınlı 167,5 mıń emlewxana hám poliklinika bolǵan (hár 100 mıń xalıqqa 1458 orın). Yaponiyada 255,7 mıń shıpaker, 90,8 mıń tis shıpakeri, 217,4 mıń farmacevt iskerlik júrgizedi. Hár 100 mıń adamǵa 201,5 shıpaker tuwrı keledi. Yaponiyada óz ıssı suw dáreklerine iye bolǵan 3023 kurort bar. == Bilimlendiriwi, ilimiy hám mádeniy-aǵartıwshılıq mákemeleri == Yaponiyada bilimlendiriw sisteması, mádeniyat, sport, pán hám texnologiya ministrligi hám jergilikli húkimet shólkemleri tárepinen muwapıqlastırıladı. Mektepke shekem tárbiya balalar baqshalarında (8389 menshikli baqshada 1,4 mln., 5785 mámleket baǵshasında 367,8 mıń tárbiyalanıwshı) ámelge asırıladı. 6 jastan 15 jasqa deyingi balalar ushın oqıw májburiy hám biypul. Tálimniń birinshi basqıshı 6 jıllıq baslanǵısh mektep (2003-jıl 23,6 mıń mektepte 7,2 mln. oqıwshı). Ekinshi basqısh 3 jıllıq kishi orta mektep (2003-jıl 11,1 mıń mektepte 3,74 mln. oqıwshı). 16-18 jaslı balalar 3 jıllıq úlken orta mektep (2003-jıl 5,4 mıń mektepte 3,8 mln. oqıwshı) te tálim aladı. Joqarı tálim universitet, professional kolledj hám texnika institutlarınan ibarat. 2004-jıl mámlekettegi 709 universitette 2,8 mln. student oqıydı, 84,2 mıń oqıtıwshı isleydi. Universitetlerdiń 542 si menshikli. Iri universitetleri: Tokio universiteti, Kioto universiteti, Osaka universiteti (1886-jıl dúzilgen) hám basqalar. Yaponiyada ilimiy tekseriw jumıslarına jılına derlik 100 mlrd. AQSh dolları kóleminde aqsha sarıplanadı hám bunda menshikli sektor jetekshi poziciyaǵa iye. Yaponiya tarawında 756,3 mıń adam bánt. Olardan 430,6 mıń adam ilimiy izertlewlerdi menshikli kompaniyalar, 280,7 mıń adam universitetler, 44,9 mıń adam sociallıq shólkemlerde is júrgizedi. Iri ilimiy tekseriw institutları: aviakosmik texnika, metallar, elektronika boyınsha kompleks izertlewler, kosmos hám astronavtika, elektr energetikası, avtomobilsazlıq, oylap tabıw hám jańalıqlar, Nomura kompleksi, Mitsubisi kompleks institutları. Yaponiyada 2711 ǵalabalıq kitapxana, 3599 muzey, 79 haywanat baǵı, 79 akvarium, 90 botanika baǵı bar. Iri kitapxanaları: Milliy parlament kitapxanası (7,9 mln. shıǵarma), Tokio universiteti kitapxanası. Iri muzeyleri: Tokiodaǵı milliy muzey (1871-jıl dúzilgen), Milliy ilimiy muzey, Imperator sarayı, Kiotodaǵı milliy muzey (1889) hám Milliy házirgi zaman kórkem óner muzeyi (1963), Nagoyadaǵı Tokugava kórkem muzeyi hám basqalar. == Baspasózi, radioesittiriwi hám telekórsetiwi == Yaponiyada 70,8 mln. nusqada 166 milliy hám jergilikli kúndelik gazeta shıǵadı. Irileri: "Iomiuri" ("Reportyor", 1874-jıldan) "Asaxi" ("Shıǵıp atırǵan quyash", 1879-jıldan), "Mayniti" ("Kúndelik gazeta", 1872-jıldan), "Nihon keyzay simbun" ("Yaponiya ekonomikalıq gazetası", 1876-jıldan), "Sankey simbun" ("Sanaat ekonomikalıq gazetası", 1950-jıldan). Sonıń menen birge, 4178 aylıq hám háptelik jurnal, byulleten shıǵadı. Irileri: "Bungey syudzyu" ("Kórkem ádebiyatqa baylanıslı ádebiy sawǵa", 1923-jıldan), "Dziyu minsyu" ("Liberal-demokratiya", 1955-jıldan), "Kurashi top seyji" ("Turmıs hám siyasat"), "Sekay" ("Kosmos", 1946-jıldan), "Tyuo koron" ("Oraylıq sholıw", 1886-jıldan), "Ekonomisuto" ("Ekonomist", 1923-jıldan), "Bunka xyoron" ("Mádeniy túsindiriw"), "Gekkan shakayto" ("Social-demokratiyalıq partiya jurnalı", 1957-jıldan). Ulıwma milliy xabar agentlikleri: Kiodo Susin (1945-jıldan) hám Jiji Sushin (1945-jıldan). Radioesittiriw 1925-jıldan hám telekórsetiwler 1953-jıldan alıp barıladı. Yaponiya radiotelevidenie korporaciyası yarım húkimet shólkemi esaplanadı. 1925-jıl dúzilgen. 222 menshikli aǵzanı birlestirgen Kommerciyalıq esittiriwler milliy associaciyası 6900 teleradiostanciyanı basqaradı (1996). == Ádebiyatı == Ádebiyatı áyyemnen bar bolǵan xalıq awızeki dóretiwshiligi (qosıq, ańız hám basqalar) dáwirinde payda bolǵan. Ańız, ertek, tariyxıy ráwiyat hám qosıqlardan ibarat "Kojiki" ("Áyyemgi hádiyseler jılnaması", sintoizmniń múqáddes kitabı esaplanadı) kompleksi dáslepki ret 712-jılda dúzilgen. Bul dóretpe yapon tilinde jazılǵan birinshi derek esaplanadı. 759-jıl 4516 folklor hám 500 ge jaqın avtordıń dóretpelerinen ibarat yapon poeziyası antologiyası — "Man'yosyu" ("Kóp ásirlik qosıqlar kompleksi") jaratıldı. IX ásirdiń ortalarında birinshi kórkem ádebiyatqa baylanıslı prozalıq shıǵarma — "Taketorimonogatari" jaratıldı. X ásir aqırı — XI ásir baslarında jazıwshı hayal Murasaki Sekibu (978-1016) jaratqan "Genjimonogatari" ("Shahzada Gendzi haqqında qıssa") shıǵarması Yaponiya eski ádebiyatınıń shıńı boldı. XII-XVI ásirlerde áskeriy epopeyalar jaratıldı, kórkem kúndelikler keń tarqaldı, poeziya antologiyaları dúzildi. XIV-XV ásirler xalıq dóretiwshiligi hám Budda ráwiyatları tiykarında bir perdeli dramalar (nıqap teatrları ushın) jazıldı. XVI ásirden qala ádebiyatı payda boldı. Ónermentler, sawdaǵa tiyisli shayırlardıń jıynaqları dúzildi. XVII-XIX ásirdiń 60-jıllarında ádebiyatta demokratiyalıq ideyalar háwij aldı. XVII ásir aqırı — XVIII ásir baslarında iri dramaturg Takamatsu Mondzaemon nátiyjeli dóretiwshilik etti. Matsuo Basyo (XVII ásir), Kobayasi Issa (XVIII ásir aqırı — XIX ásir bası) poeziyanıń xokku janrında shıǵarmalar jarattı. XVIII ásir aqırı — XIX ásir baslarında ólshem hám uyqassız qara sóz benen jazılǵan kórkem shıǵarma jáne de ósti. XIX ásirdiń ortalarınan yapon ádebiyatında Sentimental roman janrı payda boldı, evropalı avtorlardıń dóretpelerine awdarma islenip basladı. Shimey Ftabatey (1864-1909) "Júziwshi bultlar" romanı menen yapon ádebiyatında sın kózqarastan realizmge tiykar salındı. Roka Tokutomi, Soseki Natsume hám basqalardıń dóretpelerinde de sın kózqarastan realizm ideyaları óz ornın tawdı. XX ásirdiń baslarınan poeziyada Evropa poeziyasınıń tásiri hám romantikalıq ideyalar kózge taslandı. Realist jazıwshılar dóretpelerinde social sın pikir tiykarǵı orın aldı. E. Zolya dóretiwshiligi tásirinde naturalizm ushın gúres háreketi baslandı. 1930-40-jıllar ádebiyatında "múqáddes urıs" tı jaqlawshı apologetik ideya húkimran boldı. Ekinshi jáhán urısınan keyingi dáwirde bir qansha yapon jazıwshıları óz shıǵarmalarında "turaqlı qádiriyatlardı" izlew maqsetinde milliy ádebiyattıń kóp ásirlik dástúrlerine múráját etti. Dzyun'itiro Teńidzakidiń "Mayda qar" (1943-48), Yasunari Kavabataniń "Mıń tırna" (1951), "Eski paytaxt" (1961-62) romanları sol taypadaǵı dóretpeler bolıp, olarda kúshli ishki lirizm hám gózzallıqtıń eski kórinisi súwretlenedi. Sonıń menen birge 1967-jıl Yukio Misimanıń yapon mádeniyatına tán bolǵan urıs dástúrlerin qayta tiklewge shaqırıwshı trilogiyası ("patriot", " Xrizantema" hám "Sheyit bolǵan qaharman dawısı") jaratıldı. Ádebiyatta sengoxa aǵımı qarar tapqannan keyin, sol aǵım wákilleri bolǵan túrli ideya-estetikalıq baǵdardaǵı jazıwshılar óz dóretiwshiliklerinde insan ózligin qarar tabıwı mápleri jolında militarizm hám dástúriylikti biykarladı. Sol aǵım wákilleriniń urıs temasına tiyisli dóretpeleri, atap aytqanda, Shohey Ookanıń "Daladaǵı jalınlar" (1951), Hiroshi Nomaniń "Boslıq regioni" (1952), Shusaku Endo "Teńiz hám záhár" (1957) romanları jaratıldı. Yosie Xotta "Jalǵızlıq maydanı" shıǵarmasında (1951) urıstan keyingi yapon oqımıslı adamları haqqında gúrriń etiledi. 1950-60-jıllar yapon ádebiyatınıń ataqlı wákillerinen biri Yasushi Inoue bolıp tabıladı. Onıń "Tempyoniń cherepitsali tamı" (1957) hám "Samarqandqa sayaxat" (1969) tariyxıy dóretpeleri Ullı jipek jolında ámelge asırılǵan ruwxıy baylanıs hám Orta Aziyanıń áyyemgi qalalarına arnalǵan. 1960-70-jıllarda ilimiy fantastika hám detektiv roman janrı rawajlandı. 1960-80-jıllar yapon ádebiyatı realistlik hám modernistlik ideyalardıń óz-ara háreket hám gúreslerinde rawajlandı. Bul dáwirde jazıwshılardan Gomikava Jumpey, Ishikava Takuzo, Kayko Takeshi, Oe Kenzaburo óz roman hám qıssalarında social hám etikalıq mashqalalardı kóterdi. Yaponiya ádebiyatında Hiroshima baxıtsızlıǵı teması keń orın aldı (Hotta Jasiyo, Ibuse Masuji, Oda Makoto). Kobo Abe dóretpelerinde realizm hám fantastika uyǵınlasqan halda filosofiyalıq máseleler bayanlandı. Yaponiyada Qıtay mádeniyatı tásirinde Qıtay tilinde de ádebiyat rawajlanǵan. XIV-XV ásir hám XVII-XIX ásir baslarında rawajlanǵan. Yaponiya ádebiyatınıń iri wákilleri bolǵan Ryunoske Akutagava, Kobo Abe, Yasunari Kavabata (1968-jıl Nobel sıylıǵı iyesi), Kendzaburo Oe (1994-jıl Nobel sıylıǵı iyesi) Murakami Haruki, B. Yosimoto sıyaqlı jazıwshılardıń shıǵarmaları jáhánde ataqlı. == Arxitektura == Áyyemgi yaponlardıń turar jayları yarım jertóleler bolǵan jáne onıń tóbesi aǵash hám qamıs menen jabılǵan. Eramızdıń baslarında aǵash sırıqlı úyler qurıla basladı. (Ise qalasındaǵı sintoistler ibadatxanası, III-VII ásirler). III-VI ásirlerde patshalar ushın sheńber hám taǵa formasında úlken qorǵan (kafun) lar qurılǵan. VI ásirde buddizm tarqalıwı múnásibeti menen qıtay hám koreys arxitekturası usılında monastr, pagoda, ibadatxana hám saraylar qurılǵan (Nara qalasındaǵı Xoryuji monastri, VII ásir; Kito qalası qasındaǵı Byodoin sarayı, XI ásir). VIII ásirde Qıtay qala qurılısı usılında Heyjokyo (házirgi Nara) hám Heyan (házirgi Kito) qalalarına tiykar salındı. XIV-XVI ásirlerde landshaft arxitekturası, qıtaysha baǵlar, parklar qurıw kórkem óneri, qorǵan hám saray diywallarına súwret sızıw rawajlandı. XVI ásirden qala qorǵaw imaratları qándek hám gerbish diywallar menen qorshaldı. Sol dáwirde házirge shekem saqlanıp qalǵan dástúriy yapon turar jayı qáliplesti. XVI ásirden Edo (házirgi Tokio) qalasında qurılıs háwij aldı. XIX ásir aqırınan qala qurılısı rawajlandı, sanaat kárxanaların qurıw kóbeydi, qurılısta gerbish, keyinirek temirbeton hám metall isletilip basladı. Yapon arxitektorları (Tatsuno Kingo, Katayama Otokuma) imaratlardı qurıwda Evropa usılınan paydalandı yamasa dástúriy yapon úy qurıw formaların Batıs Evropa arxitektura formaları menen uyǵınlastırdı. XX ásirdiń 20-jıllar aqırı Le Korbyuzye tásirinde funkcionalizm usılı jayılıp basladı. Ekinshi jáhán urısı jılları (1939-45) Yaponiya qalaları wayran boldı; 50-jıllardan qurılıs keń kólemde háwij aldı. Milliy arxitektorlıq formaların zamanagóy konstrukciyalar menen uyǵınlastırıw nátiyjesinde yapon arxitektorlıǵı jáhánde ataqlı boldı (Hiroshimadaǵı Tınıshlıq memorial parki, 1949-56; Okayama qalasındaǵı Kurashiki qala zalı, 1960; Kofudaǵı Yamanashi imaratı, 1966; hámmesiniń arxitektorı Tange Kenzo; Tokiodaǵı Metropoliten festival xoll, 1960-61, arxitektor Mayokava Kunio; Tokionıń Shinjuku rayonındaǵı maydan ansambli hám transport jolawshılar túyini, 1960-67, arxitektor Sakakura Jundo; Kioto qalasındaǵı Xalıq aralıq konferenciyalar orayı sarayı, 1966-70-jıllar bası, arxitektor Sachio Otani). 18 jazǵı olimpiada oyınları (1964) hám "EKSPO70" kórgizbesiniń ótkeriliwi múnásibeti menen iri qalalar, atap aytqanda, Tokio hám Osaka orayları rekonstrukciya etildi, Tokioda eki olimpiada kompleksi (Yoyogi, arxitektor Tange Kenzo; Komazava, arxitektorlar Murata Masasiko hám Ashihara I.), Osakada bas pavilon kórgizbesi (arxitektor Tange Kenzo) qurıldı. 1960-jıllar aqırında joqarı seysmik aymaq ekenligine qaramay, júdá bálent imaratlar qurıldı (Tokio, Osaka hám basqa qalalarda). Yaponiyada milliy arxitektorlıq dástúrleriniń rawajlanıwı K. Maekava, Yo. Taniguti, K. Tange, K. Kurokava hám basqa ataqlı arxitektorlar iskerligi menen baylanıslı. == Súwretlew kórkem óneri == Yaponiya kórkem óneriniń áyyemgi estelikleri yapon mádeniyatı dáwiri (eramızǵa shekemgi 8-1 mıń jıllıqlar ortaları) ne tiyisli. Eramızǵa shekemgi I ásirde tayarlanǵan bronza buyımlar, ılaydan islengen ıdıs úlgileri saqlanǵan. VI ásirde buddizm tarqalıwı múnásibeti menen ibadatxanalar jaratıldı hám olar budda dinindegi ataqlı personajlar súwretlengen háykelsheler menen bezetildi (Nara qalasındaǵı Xoryudzi, Yakusidzi monastrlerindegi háykeller). Dáslepki orta ásirlerde reńli-súwret hám músinshilikte portret janrı sonıń menen birge, teatr nıqapları kórkem óneri rawajlandı. Yaponiya reńli-súwreti buddizm hám de Qıtay kórkem óneri tásirinde rawajlandı. XI-XII ásirlerde ayrıqsha milliy ayrıqshalıqlarǵa iye boldı. Bul dáwirde Fujivara Takayoshi, Fujivara Nobuzane hám Toba Sojo sıyaqlı súwretshiler ataqlı boldı. XII-XIII ásirler reńli-súwretindegi portretler ápiwayılıǵı hám jetkerip beriliwi menen ajıralıp turadı (Fujivara Takanobudiń "Minamoto Yoritoma portreti"). XIV-XV ásirlerde budda sektasınıń dzen mekteplerinde tús reńli-súwreti rawajlandı [Josetsu, Shubun, Toy Oda (Sessyu laqabı menen ataqlı) tábiyat kórinisleri]. XV ásirde dúnyalıq professional reńli-súwret qáliplesti. Kano mektebi (tiykarshısı Kano Masanobu) hám Tosa mektebi (tiykarshısı Tosa Matsunobu) dóretpelerinde qıtay eski reńli-suwreti óz ornın taptı. XV-XVII ásirlerde bezew jazıwı kórkem óneri joqarı dárejege eristi (Sotatsu Tavaraya, Ogata Korin). Bul dáwirde shay tarqalıwı múnásibeti menen gúlalshılıq hám shını buyımlar tayarlaw háwij aldı. XVII ásir baslarında aǵashqa reńli gravyura islew kórkem óneri — ukiyyoe yapon kórkem óneriniń jetekshi túrine aylandı (Moronobu Hishikava, Harinobu Suzuki, Utamaro Kitagava, Hokusay Katsushika, Hiroshige Ando sıyaqlı ustalar). == Muzıkası == Muzıkası áyyemgi dástúrlerge bay bolıp, óz rawajlanıwı processinde qıtay hám koreys, hind hám Qubla Shıǵıs Aziya mámleketleri xalıqları muzıka mádeniyatı tásirinde bayıǵan; ol miynet, turmıs, diniy dástúrler menen baylanısqan. Qosıqlar bir dawıslı, qos metrler joqarı. Muzıkalıq saz ásbapları hárqıylı: shertilip shertiletuǵın — shamisen (lyutnya), koto (13 tarlı sitra); úflep shertiletuǵın — nokan, shakuhachi (fleytalar), soo (erin organı), hichiriki (goboy túri); udarlı — tayko, kotsuzumi, otsuzumi (barabanlar), shoko (gong). Professional muzıka diniy háreketler hám teatr menen baylanıslı bolǵan; onıń tariyxı VI-VII ásirlerge barıp taqaladı. XIV ásirde teatr kórkem óneri (qosıq, oyın, saz ásbaplar menen birge atqarılatuǵın deklamaciya), XVI-XVII ásirlerde dzyoruri quwırshaq teatrı muzıkası hám kabuki (eski yapon teatrı túrlerinen biri) muzıkası qáliplesti. Yaponiyada muzıka kórkem ónerin rawajlandırıwda Muzıka izertlewleri institutı (1879-jıl dúzilgen, 1886-jıldan Tokio muzıka mektebi) zárúrli rol oynadı. 1897-jıl yapon simfonikalıq orkestriniń birinshi koncerti bolıp ótti. Evropada muzıka tálimin alǵan Yamada Kosaku, Nobutoki Kiyoshi, Kiyose Yasuji, Matsudayra Yoritsune sıyaqlı kompozitorlar kompozitorlardıń jańa federaciyası (1930-jıldan Yaponiya zamanagóy muzıka awqamı) n dúzdi. Óz dóretiwshiliklerinde milliy dástúrlerge súyengen halda, Evropanıń kompozicion usıllarına da múrájáát etti . 1960-80-jıllarda Mamiya Mitio hám Akutagava Yasusi sıyaqlı kompozitorlar folklor hám yapon eski muzıkasınan keń paydalandı. 1940-jıllardıń aqırınan Seki Akiko basshılıǵında antiimperialistlik xarakterdegi "Yaponiyanıń qosıq aytıwshı dawısları" ǵalabalıq xor háreketi keń jayıldı. 1950-jıllardıń aqırınan avangardizm tásiri kózge taslana basladı, eksperimental muzıka túrleri tarqaldı. Házirgi dáwirde ǵalabalıq hám eski muzıka menen birge milliy muzıka túrleri tarqalǵan. Folklor muzıkasın jıynaw, úyreniw hám tarqatıwǵa bólek itibar beriledi. 1970-jıllarda karaoke (bos orkestr) háweskerler atqarıwshılıǵı payda bolıp, ol xalıq arasında júdá tanıldı. Kompozitorlardan Noda Teruyaki, Hachimura Jasio, Ikebe Shinitiro, atqarıwshı dirijyorlardan Abe Komei, Masashi Ueda, Vatanabe Akeo, Ivaki Hiroyuki, Moro Takashi, pianinoshı Tanaka Keyko, skripkashi Kubo Yoko ataqlı. Yaponiyada 20 dan artıq simfoniyalıq orkestr, kamer saz ansambli, xor jámáátleri hám basqalar bar. Tokioda Mámleketlik muzıka akademiyası (1887-jıldan), XX ásir muzıkası institutı (1957-jıldan), Milliy elegant kórkem óner hám muzıka universiteti, Toxo joqarı muzıka mektebi iskerlik kórsetedi. == Teatr == Teatr kórinisleri áyyemgi xalıq diyqanshılıq bayramlarında kórsetilgen tamashalardan baslanadı. VII-VIII ásirlerde gigaku hám bugaku dep atalǵan muzıkalı oyın tamashaları payda boldı; olar yapon eski teatrınıń qáliplesiwine járdem berdi. VIII-XII ásirlerde sangaku muzıkalı oyın tamashaları keń jayıldı. XII ásir baslarında muzıkalı tamashalardıń jańa túrleri — dengaku hám sarugaku rawajlandı. XIV ásir aqırı — XV ásir baslarında yapon teatrınıń jańa túri — noo teatrı (muzıka, oyın hám dramalıq háreketlerden ibarat) payda boldı. XVI ásir aqırı — XVII ásir baslarında Kiotoda dzyoruri quwırshaq teatrı hám kabuki teatrı, XIX ásir aqırı — XX ásir basları teatrınıń jańa túrleri — simpa hám sinkokugeki payda boldı. XX ásir baslarında Evropa teatrı tásirinde singeki teatr baǵdarı (házirgi drama teatrı) qáliplesti. XX ásirdiń 1-shereginde Tokioda "Rodo gekidan" atındaǵı birinshi jumısshı teatrı iskerlik kórsetti. Keyinirek Tokioda "Sukizi shogekijo" hám "Hayuza" teatrları payda boldı; olardıń repertuarınan milliy dramaturglar Kobo Abe, Koyama Yushi pyesaları orın aldı. 1947-jıl "Mingey" teatrı óz iskerligin basladı. Teatr qasında "Mingey" kinostudiyası jumıs isledi. 1966-jıl Tokioda "Kokuritsu gekijo" milliy teatr orayı dúzildi hám ol dástúriy janrlardı saqlaw hám rawajlandırıwda zárúrli rol oynadı. Yaponiyanıń zamanagóy teatr kórkem óneri dástúriy teatr (bugaku, noo, kabuki, joruri) hám Evropa tipindegi teatr (drama, opera, balet) ǵa bólinedi. Bugaku teatrınıń dástúrleri eski muzıka hám ayaq oyınnıń rawajlanıwına tiykar boldı. Teatr artistlerinen Kita Minoru, Hosho Motomasa Kuro, Itimura Manzeamon, Nakamura Kanzaburo, Nakamura Utaemon, Nakamura Bungori, Matsumoto Koshiro, Mizutani Yayeko, Shimada Shogo, Tatsumi Ryutaro hám basqalar ataqlı. == Kino == Yaponiyada birinshi kórkem film 1899-jıl súwretke alınǵan. 1903-jıl Tokioda birinshi turaqlı kinoteatr, 1908-jıl birinshi kinostudiya dúzildi. 1923-jıldan Kioto qalası kino orayına aylandı. 1931-jıl birinshi dawıslı film ("Qońsı hayal hám hayalım", rejissyor Gosho Heynosku) jaratıldı. 1936-jıl Mizoguchi Kenji "Elegiya Naniva" hám "Gionlı apalı-sińiller" filmlerin jarattı. 1930-jıllarda "Yaponiya filmler islep shıǵarıw boyınsha jáhánde 2-orındı iyelep turdı. Urısqa shekem bolǵan kinofirmalar ("Toho", "Shinko" hám basqalar) dıń tiykarǵı filmleri militaristlik mazmunda bolǵan. Urıstan keyingi jıllarda yapon kinosında Imai Tadashi, Yamomoto Satsuo, Kinoshita Keysuke hám basqa da rejissyorlar dóretiwshiligi menen baylanıslı bolǵan aldıńǵı ideyalar óz ornın taptı. Olar óz filmlerinde Hiroshima baxıtsızlıǵı, miynetkeshlerdiń salmaqlı turmısı haqqında gúrriń etti. 1950-60-jıllardaǵı eń jaqsı filmler: "Rashomon" (1950), "Qızıl saqal" (1964; ekewiniń rejissyorı Kurasava Akira), "Hár qalay biz jasap atırmız" (1951, rejissyor Imai Tadashi), "Hiroshima balaları" (1952) hám "Jeleń aral" (1960; ekewiniń rejissyor Sindo Kaneto). 1960-jıllardaǵı ataqlı rejissyorlar: Yamamoto Satsuo, Koboyashi Masaki, Imai Tadashi. 1960-70-jıllarda kóbirek hújjetli filmler dańq shıǵardı. S. Ogava, N. Suchimoto, M. Miyagi sıyaqlı dóretiwshiler óz filmlerinde zamannıń tartıslı máselelerin kóterip shıqtı. 1958-jıldan baslap "Toey" kinokompaniyası islep shıǵara baslaǵan multiplikacion filmler pútkil jáhánge tarqaldı. 1970-80-jıllarda yapon kinosı televidenie menen báseki nátiyjesinde krizisli jaǵdayda bolsa da, "19 jaslı jalańashlar" (1970, rejissyor Shindo Kaneto), "Jawınger ruwxı" (1982, rejissyor Kurosava Akira), "Ílaylı dárya" (1981, rejissyor Kohay Oguri), "Narayama haqqında ańız" (1983, rejissyor Imamura Sohey) sıyaqlı filmler jaratıldı. Keyingi jıllarda T. Kitano, M. Syou, S. Ivai, N. Takenaka sıyaqlı ataqlı kino dóretiwshileri jetilisip shıqtı. 1969-96-jıllar dawamında kórsetilgen "Mırza Tóre" serialı yaponlar arasında ataqlı. Yapon kinosında Yamada Isuzu, Mifune Toshiro sıyaqlı aktyorlar dańq qazanǵan. "Nikkatsu", "Shotiku", " Toho", "Toey" hám basqa kinokompaniyalar iskerlik júrgizedi. == Derekler == {{derekler}} {{Aziya}} [[Kategoriya:Yaponiya| ]] [[Kategoriya:Mámleketler]] [[Kategoriya:Aziya]] 2h6e1pw4n14e8uet11irtkbmins9q89 122811 122810 2025-06-26T06:47:33Z Srajatdin Usnatdinov 12560 122811 wikitext text/x-wiki {{Yaponiya infoqutısı}}'''Yaponiya''' ({{lang-ja|日本 Nippon}}) — Shıǵıs Aziyanıń Tınısh okean jaǵasınan shıǵısta, kúnshıǵıs táreptegi atawlarda jaylasqan mámleket. Yaponiya aymaǵında 6,8 mıńǵa jaqın ataw bolıp, arqa-shıǵıstan qubla-batısqa derlik 9,13 mıń km² ge sozılǵan; Yaponiyanıń eń iri 4 atawları: [[Xokkaydo]], [[Xonsyu]], [[Sikoku]] hám [[Kyusyu]]. Yaponiyanıń tábiyiy baylıqları mámlekettiń derlik az maydanın iyeleydi. Tınısh okean qorshap turǵanlıǵı sebepli mámlekettiń topıraǵında yod elementi jeterlishe esaplanadı. Arqasınan Oxota teńizi, shıǵıs hám qubla-shıǵıstan [[Tınısh okeanı]], batıstan Yapon hám Arqa [[Qıtay]] teńizleri menen qorshalǵan. Maydanı 377,8 mıń km². Xalqı 126 mln. adam (2021). Paytaxtı — [[Tokio]] qalası. Yaponiya basqarıw jaǵınan 47 prefekturaǵa bólinedi. == Mámleketlik basqarıw principi == Yaponiya — konstituciyalıq monarxiya. Ámeldegi húkimet 1947-jıl 3-mayda kúshke kirgen (keyinirek ózgerisler kirgizilgen). Mámleket baslıǵı — imperator (1989-jıldan Akihito). Konstituciyanıń 1-statyasına kóre, ol "mámleket hám xalıq birligi simvolı" bolıp tabıladı. Imperator shańaraǵınıń er aǵzaları imperatorlıq taxtı ushın miyrasxor esaplanadı. Konstituciyaǵa muwapıq, imperator ǵárezsiz húkimetke iye emes. Imperatordıń mámleketlik jumıslarına baylanıslı bolǵan hár qanday iskerligi ministrler mákemesi máslaháti hám maqullawı menen ámelge asırıladı. Nızam shıǵarıwshı joqarı hákimiyattı 2 palatalı parlament (Wákiller palatası hám Másláhátshiler palatası), atqarıwshı hákimiyattı Bas ministr basshılıǵındaǵı húkimet (Ministrler mákemesi) ámelge asıradı. == Tábiyatı == Yaponiya ortasha, subtropikalıq hám tropikalıq regionlarda jaylasqan. Jaǵa sızıǵınıń ulıwma uzınlıǵı — 30 mıń km ge jaqın. Xonsyu atawınıń qubla jaǵası, Shikoku hám Kyushu atawlarınıń jaǵasında qoltıq kóp; bul jerde quramalı jaǵa sızıǵına iye bolǵan Ishki Yapon teńizi jaylasqan. Ryukyudiń qubla atawları marjan rifleri menen oralǵan. Yaponiya aymaǵınıń 3/4 bólimi qırlardan hám tawlardan ibarat; oypatlıqlar jaǵa boylap ayırım bólimlerde jaylasqan. Hokkaydo atawdaǵı dizbeklerdiń bazıbir shıńları 2000 m den asadı (Asahi shıńı — 2290 m). Honshu atawdıń arqa bóiminde 3 boylama taw dizbekleri bolıp, olar oypatlıq hám saylar menen bólingen; atawda bir qansha vulkan, atap aytqanda, Yaponiyadaǵı eń biyik vulkan — Fudziyama (uzınlıǵı 3776 m) boy kótergen. Honshu atawdıń oraylıq bólimindegi dizbeklerdiń shıńları alp smrelyefli hám jıldıń kóp bóleginde qar menen qaplanıp turadı. Shikoku atawdıń eń biyik noqatı 1981 m (Ishizuchi shıńı), Kyushu atawı 1788 m (Kuju vulkanı). Yaponiya aymaǵı kúshli seysmik zonada jaylasqan (1855, 1891, 1897, 1923, 1995-jıllarda baxıtsız hádiyseli jer silkiniwler bolǵan). Yaponiyadaǵı 150 vulkannan 40 ı sónbegen. Vulkanlı rayonlarda mineral hám termal bulaqlar kóp. 26 mıńnan aslam ıssı suw dárekleri bar. Paydalı qazılmalardan kómir, gaz, temir rudası, altınkúkirt, marganec, qorǵasınrux, mıs káni, neft, xromit, altın, gúmis, pirit, kaolin, talk hám sınap kánleri bar. == Klimatı == Íqlımı mussonlı, arqasında ortasha, qublasında subtropikalıq, Ryukyu atawlarında tiykarınan tropikalıq ıqlım. Hokkaydo atawda, Sapporoda yanvardıń ortasha temperaturası — 5°, iyulda 22°, Okinavada yanvardıń ortasha temperaturası 16°, iyulda 28°. Materikten esken qısqı musson Yaponiya aymaǵına suwıq hawa alıp keledi hám kóp jawın keltiredi. Jılına 30 retke shekem tayfun boladı; bul waqıtta kúshli samal esip, nóser quyadı, ortasha jıllıq jawın 1800&nbsp;mm; Hokkaydo atawdıń shıǵısında jıllıq jawın 800–1200&nbsp;mm, Sekoku hám Kyushu atawlarında 3000&nbsp;mm, bazibir orınlarda 4000&nbsp;mm ge shekem. Yaponiyanıń dáryaları qısqa, suwlı hám tez aǵadı. 24 eń úlken dáryasınan tek 6 sınıń uzınlıǵı 200&nbsp;km den asadı, atap aytqanda, Sinano dáryasınıń uzınlıǵı 367&nbsp;km tayfun waqtında dáryalar tasadı. Kóplegen dáryalardıń suwı suwǵarıwǵa hám gidroenergiya resursları retinde sarıplanadı. Mayda kól kóp hám olar ishimlik suwı dáregi bolıp xızmet etedi. Eń úlken kól — [[Biva]] (maydanı 670,2&nbsp;km², tereńligi 103,8 m). Topıraqları arqasında podzol hám otlaqları batpaqlı, qublasında gúńgirt orman, subtropikalıq hám tropiklarda sarı hám qızıl topıraq. Tegisliklerde allyuvial topıraqlar tarqalǵan. Yaponiya aymaǵınıń 67% i orman hám putalıqlardan ibarat; ormanlarınıń 41,4% i egip óstirilgen. Jámi 700 túrden kóp terek hám puta hám de 5599 túr ot ósimligi ósedi. Endemik ósimlik kóp. Ormanlar, tiykarınan, iyne japıraqlı hám keń japıraqlı tereklerden ibarat. Yaponiyada sút emiziwshi haywanlardıń 132 túri, qustıń 490 túri, jer bawırlawshılardıń 110 túri bar. Yaponiya jaǵalarına tutas teńiz suwlarında balıqlardıń 3000 ge jaqın túri, mollyuskalardıń 1200 den artıq túri jasaydı. == Xalqı == Xalqınıń 99% ten kóbi yaponlar. Xokkaydo atawda mámlekettiń eń áyyemgi xalqı — aynular (50 mıń adam átirapında) saqlanıp qalǵan. Sonıń menen birge, koreyc, qıtay hám basqalar jasaydı. Rásmiy tili — yapon tili. Tiykarǵı dinleri — sintoizm hám buddizm; konfuciylik hám daosizm isenimleri úlken tásirge iye. Xristianlıq, islam hám hinduizmge sıyınıwshılar da bar. Xristianlıq XVI ásir ortalarınan, islam XIX ásir aqırınan kirip barǵan; xristianlar 1,5 mln ǵa jaqın, musılmanlar 100 mıń adam shamasında. [[1935-jıl]] [[Tokio]] hám Kobe qalalarında dáslepki meshitler qurılǵan. 1956-jıldan Yaponiya musılmanlar awqamı hám 1966-jıldan Yaponiya islam orayı bar. Xalıqtıń 77% i qalalarda jasaydı (2002). Iri qalaları: [[Tokio]], [[Yokohama]], [[Osaka]], [[Nagoya]], [[Sapporo]], [[Kobe]], [[Kioto]]. == Tariyxı == Yaponiya aymaǵında áyyemgi adam izleri paleolit dáwirine tiyisli. Shama menen eramızǵa shekemgi 8000-300-jıllarda neolit dáwiri mádeniyatı — jomon (ıdıslarǵa pitilgen jip tárizli naǵıslarǵa qarap atalǵan) bar bolǵan. Sol dáwir materiallıq esteliklerin úyreniw Yaponiyanıń áyyemgi xalqı, tiykarınan, Qubla Arqa Aziyadan kirip barǵanın kórsetedi. Eramızǵa shekemgi 2 mıń jıllıq dawamında qubla monǵol tipindegi qáwimler kelgen. Eramızǵa shekemgi 1 mıń jıllıqta Yaponiyada tiykarǵı bólegin aynlar shólkemlestirgen etnikalıq xalıq quradı. Eramızǵa shekemgi V-IV ásirlerde diyqanshılıq, shárwashılıq rawajlanǵan, metall qurallar qollanılǵan. Eramızdıń baslarında sociallıq qatlamlarǵa bóliniw kúsheydi; qullıq payda boldı. IV ásir ortalarında shólkemlesken iri qáwimler awqamı — Yamato tiykarında dáslepki yapon mámleketi quraldı. V ásirden ieroglif jazıwı, VI ásirden buddizm tarqaldı. Yamato húkimdarları sırtqı baylanıslarda "tenno" ataǵın qollanıp baslaǵan. Bul ataq házirge shekem de saqlanǵan hám Evropa tillerine "imperator" sózi menen awdarmalanadı. 646-jıl jer mámleket múlki dep daǵaza etildi, xalıq bolsa mámleket chek jerleri iyesine aylandı. Yarım erkin diyqanlar iri qatlamǵa tiyisli ǵárezli diyqanlar menen teńlestirildi. [[Qıtay]]daǵı Tan mámleketi tipinde oraylıq adminstraciya dúzildi. 710-jılda birinshi turaqlı paytaxt — Nara qurıldı, 794-jılda paytaxt Kioto (Heyan) ǵa kóshirildi. VIII ásirde mámleket qublasındaǵı avstronezlerdiń sińdiriliwi nátiyjesinde yapon milleti qáliplesti. X ásirde mámleket chek jer iyeligi sisteması toqtatılıp, joqarı qatlam hám ibadatxanalardıń jer-múlkleri (shoen) jerge iyeliktiń tiykarǵı formasına aylandı. XI ásirden sárdarlar basshılıǵında áskeriy iri qatlamlar gruppaları shólkemlestirile basladı. XII ásirdiń ortalarında Honshudan arqa-shıǵısta Minamoto, qubla-batısta Tayra olardan eń irisi edi. Bul xojalıqlardıń óz-ara gúresi 1185-jılda Tayranıń jeńiliwi menen tamamlandı. 1192-jılda arqa-shıǵıslılar óz sárdarları Yoritomo Minamotonı shogun (sárkarda) ataǵı menen mámlekettiń húkimdarı dep járiyaladı. Imperator áwladı shogunlar húkimranlıǵın xalıq aldında nızamlı bolıwın kepillep turıw ushın atına ǵana saqlap qalındı. Rezidenciyası Kamakura qalasında jaylasqan syogunlarǵa áskerler siyasiy gruppası (busi) hám jeke vassallar (olar basqarıw lawazımlardı iyelledi) tiykarǵı tayanısh boldı. Busi siyasiy gruppasınıń tómen bólegi mayda áskeriy dvoryanlar — sobolaylardan ibarat edi. Qıtay hám Koreyanı iyelep alǵan monǵollar 1274 hám 1281-jıllarda Yaponiyaǵa qarsı ekspediciyalar shólkemlestirdi, lekin bul júrisler áwmetsiz boldı. Teńizde payda bolǵan kúshli tayfun monǵol áskerlerin qıyrattı. Yaponiya tariyxında bul tayfun "kamikaze" ("iláhiy samal") atın aldı. XIII ásirden sawda hám ónermentshilik korporaciyaları (dza) sanı arta basladı. XIV-XVI ásirlerde syoendan iri zamindari — knyazlikke ótildi. XV-XVI ásirlerde derlik úzliksiz diyqanlar kóterilisleri bolıp turdı. 1485-93-jıllarda bolıp ótken Yamashiro kóterilisi olardan eń irisi edi. XV-XVI ásirlerde Yaponiya menen Qıtay hám Koreya ortasında sawda-satıq háwij aldı. XVI ásirdiń ortalarınan Yaponiyaǵa kirip kelgen evropalıq missionerler xristianlıqtı tarqatıp basladı. 1603-jıl Leyasu Tokugava (1542-1616) syogun dep daǵazalandı jáne onıń rezidenciyası Edo (házirgi Tokio) ǵa kóshirildi. Tokugava syogunları áwladı mámleketti 1867-jılǵa shekem basqardı. Olardıń húkimranlıǵı dáwirinde Yaponiya oraylasqan monarxiya mámleketine aylandı. Húkimet qatań qaǵıydalar menen 4 siyasiy gruppa sisteması (sobolay, diyqan, ónerment hám sawdagerler) n ornattı. Tokugava húkimetiniń evropalılar ekspansiyası hám xristianlıq xalıq háreketiniń ideologiyasına aylanıp atırǵanlıǵına qarsı qatar ilajlardı kóriwi nátiyjesinde Yaponiya derlik 2,5 ásir dawamında "jabıq" mámleketke aylandı. Sol jol menen mámleket koloniya bolıwdan saqlanıp qaldı. XVII ásir aqırı — XVIII ásir basları Tokugavalar Yaponiyası ushın eń rawajlanıw dáwiri boldı. Bul dáwirde xalıqtıń sawatlılıq dárejesi jáhán kóleminde aldıńǵı orınǵa shıqtı. XVIII ásir aqırı — XIX ásirdiń 1-yarımında manufakturalar payda bola basladı. 1854-58-jıllarda AQSh, Ullı Britaniya, Franciya menen dúzilgen Ansey shártnamalarına kóre, Yaponiya óz jaǵdayında ajıralıp jasaw siyasatınan waz keshiwge májbúr boldı hám suverenitet sheklengen halda jáhán bazarına qosıldı. 1867-68-jıllarda Yaponiyada diyqanlar, qala kambaǵalları, sawda-sanaat payda alatuǵınlar, dvoryanlardıń tómen siyasiy gruppaları, saray aqsúyekleri hám oppoziciyadaǵı bazıbir iri aqsúyeklerden ibarat keń kópshilik syogunlarǵa qarsı shıqtı. Nátiyjede burjua revolyuciyası — Meyji isi júz berdi, shogun húkimeti awdarıldı hám húkimet imperator Mutsuxito (1867-1912-jıllarda húkimranlıq etken) qolına ótti. Sol dáwirden baslap Yaponiya imperator jáne onıń húkimeti basshılıǵında túpkilikli sociallıq-siyasiy hám ekonomikalıq reformalar jolına ótip, tezlesken modernizaciya arqalı batıs mámleketleri dárejesine jetiwdi óz aldına maqset etip qoydı. 1869-jılda paytaxt rásmiy Tokioǵa kóshirildi. 1871-72-jıllarda knyazlikler tamamlanıp, ornına prefekturalar dúzildi, aldınǵı 4 siyasiy gruppa ornına 3 siyasiy gruppa [joqarı dvoryanlar (burınǵı aqsúyekler knyazlar, saray aqsúyekleri), dvoryanlar (barlıq burınǵı sobolaylar), ápiwayı xalıq (buǵan sawda-sanaattan payda alatuǵınlar da kirgizildi)] shólkemlestirildi. Barlıq klasslardıń teńligi, kásip tańlaw hám mámleket boylap kóship júriw erkinligi haqqında nızamlar qabıllandı. 1872-73-jıllarda ótkerilgen jer reformasınan keyin jer, tiykarınan, dvoryan jer iyeleri hám bay diyqanlar qolına ótti. 1873-jıldan mámlekette jıl sánesin belgilewde imperator húkimranlıq etken dáwir atı menen bir qatarda grigoriy kalendarı da engizildi. 1879-jıl birinshi siyasiy partiya dúzildi. 1868-85-jıllarda menshikli qarjı járdeminde awıl xojalıǵı shiyki onimin qayta isley alatuǵın 1300 kárxana qurıldı. 1889-jıl imperatorǵa tolıq kepillikler beretuǵın konstituciya qabıllandı, 1890-jılda parlament shólkemlestirildi. XIX ásir aqırı — XX ásir baslarında Yaponiyanıń húkimran sheńberleri agressiv sırtqı siyasattı tuta baslap, 1894-jılda Koreyada kóterilgen diyqanlar qozǵalańın bastırıw nıqabı astında ol jerge ásker jiberdi hám Qıtay menen bolǵan urıs (1894-95) nátiyjesinde Tayvan hám Penxuledao atawların, rus-yapon urısı (1904-05) aqibetinde bolsa Arqa Saxalindi iyeledi. Yaponiya hám Ullı Britaniya ortasında 1902, 1905 hám 1911-jıllarda qol qoyılǵan shártnamalar tiykarında óz-ara sheriklik áskeriy-siyasiy awqam dárejesine kóterildi hám eki tárep [[Koreya]] hám de Qıtayda óz poziciyaların jáne de bekkemledi. 1910-jıl avgustta Yaponiya Koreyanı óz koloniyasına aylandırdı. Yapon monopoliyaları Qubla Manjuriyanı, keyin [[Qıtay]]dıń basqa rayonların óz tásiri sheńberine kirgizdi. [[Birinshi jáhán urısı]] baslanıwınan Yaponiya húkimran sheńberleri Uzaq Shıǵıstaǵı óz poziciyaların jáne de bekkemlew hám keńeytiw ushın paydalandı. 1914-jıl 23-avgustta Yaponiya Germaniyaǵa qarsı urıs ashtı hám oktyabrde Germaniyaǵa qaraslı Marshall, Mariana, Karolina atawların, sonıń menen birge, Qıtaydıń Shandun provinciyasın ol jerde Germaniya ijaraǵa alǵan aymaq penen birge basıp aldı. Yaponiyanıń kolonizatorlıq siyasatı kúsheyip 1918-22-jıllarda Uzaq Shıǵıstaǵı Rossiyaǵa qaraslı bir qansha úlkeni basıp alıp turdı. 1920-jıldan Yaponiya ekonomikasında túskinlik baslanıp, ol 1925-jılǵa shekem dawam etti. 1925-jıl 20-yanvardan Yaponiya menen burınǵı SSSR ortasında óz-ara múnásibetlerdiń tiykarǵı principleri tuwrısında Pekin konvenciyasına qol qoyıldı. 1926-jıl 25-dekabrde Yaponiya taxtına imperator Hirohito (1901-89) otırdı. 1929-33-jıllarda bolǵan jáhán ekonomikalıq daǵdarısı nátiyjesinde payda bolǵan jaǵdayda Yaponiyada áskeriy fashistlik diktatura ornatıwǵa umtılıwshı oǵada reakcion "jas oficerler" toparı aktivlesti. 1931-jıl Yaponiya Manjuriyanı basıp alıwǵa kiristi. 1933-36-jıllarda Qıtayǵa qarsı agressiyanı kúsheytti. 1936-jıl 25-noyabrde Yaponiya fashistler Germaniyası menen "Antikomintern pakti" ne qol qoydı. 1937-jıl iyulda Qıtaydı basıp alıw ushın urıs basladı hám 1938-jıl onıń pútkil arqa bólimin basıp aldı. Yaponiya áskerleri shoro armiyası tárepinen Hasan kóli janında (1938) hám XalxinGol urısı (1939) nda jeńilgennen keyin, Yaponiya húkimeti Evropa mámleketleri hám AQSh tıń Qubla Shıǵıs Aziyadaǵı koloniyalarına hújim etiwge ótti. 1940-jıl Vetnamnıń arqa bólimin basıp aldı. Sol jılı 27-sentyabrde Germaniya, Italiya hám Yaponiya ortasında "Úshler pakti" ne qol qoyıldı. [[Ekinshi jáhán urısı]]nda [[Germaniya]] hám [[Italiya]] awqamshısı retinde qatnastı. 1941-jıl 7-dekabrde Yaponiya AQSh tıń PyorlXarbordaǵı áskeriy bazasına hújim etiwi menen Ekinshi jáhán urısına kirdi. 1942-jıl Yaponiya imperiyasi Ullı Britaniya hám [[Franciya]]nıń Qubla Shıǵıs Aziyadaǵı kóplegen koloniyaların iyelep úlken aymaqtı óz qadaǵalawına aldı. Biraq 1943-jıldan iyelegen aymaqların joǵalta basladı. 1945-jıl AQSh áskeriy hawa kúshleri Yaponiyanıń Hiroshima (6-avgust) hám Nagasaki (9-avgust) qalalarına atom bombasın tasladı. Sovet húkimeti 1945-jıl 9-avgustta Yaponiyaǵa qarsı Manjuriya strategiyalıq operaciyasın basladı. 1945-jıl 2-sentyabrde Yaponiya sózsiz táslim bolǵanlıǵı tuwrısındaǵı aktke qol qoydı jáne onıń aymaǵın awqamshılar atınan [[AQSh]] áskerleri okkupaciya etti. 1946-48-jıllarda bolıp ótken Tokio sud processinde tiykarǵı yapon áskeriy jinayatshıları jazaǵa tartıldı. Urıstan keyin Yaponiyada jergilikli siyasiy jáne social-ekonomikalıq reformalar ótkerilip, qurallı kúshler hám oń shólkemler tarqatıp jiberildi, dvoryan jer iyeligi tamamlandı, aldınǵı monopolistlik koncernler qayta dúzildi. 1947-jılǵı konstituciyaǵa qaray mámleket xalıq aralıq waqıyalardı qural kúshi menen sheshiwden hám sol maqsette qurallı kúshler dúziwden waz keshti. 1951-jıl 8-sentyabrde Yaponiya menen AQSh, [[Ullı Britaniya]], Franciya hám basqa da mámleketler ortasında San Francisko kelisim shártnaması dúzilip, mámleket suvereniteti tiklendi hám de Yaponiya basıp alǵan barlıq koloniyalarınan waz keshti. Sol jılı Yaponiya menen AQSh ortasında qol qoyılǵan qawipsizlikti kepillew tuwrısındaǵı shártnamaǵa kóre, Yaponiyada AQSh áskeriy bazaları jaylastırıldı. 1956-jıl 19-oktyabrde SSSR menen Yaponiya ortasında urıs jaǵdayına toqtaw beriw, diplomatiyalıq múnásibetlerin qayta tiklew tuwrısında qospa bayanatqa qol qoyıldı. 1950-jıllar basınan Yaponiya ekonomikası tez pát penen rawajlandi. 1960-jıllardıń aqırına kelip "yapon káramatı" termini payda boldı hám ol jalpı milliy ónim hám sanaat islep shıǵarıw kólemi boyınsha kapitalistlik dúnyada 2-orınǵa shıqtı. 1990-jıllarda Yaponiya jáhán kólemindegi eń úlken qarejetke iye mámleketke aylandı. Yaponiya — 1956-jıldan BMSh aǵzası. Milliy bayramı — 23-dekabr — imperator tuwılǵan kún (1933). Ózbekstan suverenitetti 1991-jıl 28-dekabrde tán alǵan hám 1992-jıl 26-yanvarda diplomatiyalıq múnásibetlerin ornatqan. == Siyasiy partiya hám kásiplik awqamları == Liberal-demokratiyalıq partiya, 1955-jıl tiykar salınǵan; Yaponiya demokratiyalıq partiyası, 1996-jıl dúzilgen; Jańa Komeyto partiyası, 1964-jıl dúzilgen; Yaponiya social-demokratiyalıq partiyası, 1945-jıl tiykar salınǵan; Yaponiya Kommunistlik partiyası, 1922-jıl dúzilgen; Jańa konservativ partiya, 2002-jıl dúzilgen. Yaponiya kásiplik awqamları konfederaciyası — Shinrengo, 1989-jıl 21-noyabrde Yaponiya kásiplik awqamları Bas keńesi (1950-jıl dúzilgen) hám Ulıwma yapon menshikli kárxanalar xızmetkerleri kásiplik awqamı (1987-jıl islengen) nıń qosılıwı nátiyjesinde dúzilgen. == Xojalıǵı == Yaponiya — ekonomikalıq qúdireti boyınsha jáhánde AQSh tan keyingi orında turatuǵın joqarı dárejede rawajlanǵan industrial-agrar mámleket. Sanaat óndiristiń ulıwma kólemi boyınsha jáhánde aldınǵı orınlardan birin iyeleydi. Úlken kárxanalar menen birge mayda kárxanalar da bar (ásirese, jeńil hám azıq-awqat sanaatında). Yaponiya ekonomikası shetten keltiriletuǵın shiyki ónim hám janılǵıǵa tiykarlanǵan. Yaponiya jáhán bazarına sanaattıń pánge tiykarlanǵan quramalı tarmaqları ónimleri, zamanagóy konstrukcion materiallar jetkizip beretuǵın mámleket. Yaponiya jáhán jalpı milliy óniminiń 13% ten aslamın islep shıǵarıw menen birge, iri xalıq aralıq ekonomikalıq, sawda hám finans shólkemleri hám de "segizlik" mámleketlerinde jetekshi abıroyǵa iye. Jalpı ishki ónimde sanaattıń úlesi 38%, awıl, orman xojalıǵı hám balıq tutıw 2%, xizmet kórsetiw tarmaǵı 60% ti quraydı. Jalpı ishki ónimi 4,3 trillion AQSh dollarına teń (2003). == Sanaatı == Sanaatında ekonomikalıq aktiv xalıqtıń 25% i bánt. Energetika, metallurgiya, avtomobilsazlıq, kemasazlıq, ximiya, neft ximiyası, qurılıs materialları sanaatı sıyaqlı tayanısh tarmaqlar shetten alınatuǵın shiyki onim hám de texnologiyanıń eń jańa jetiskenlikleri tiykarında derlik pútkilley tazadan qurıldı. Energetika sanaatı da tiykarınan, shetten keltirilgen neftke tiykarlanǵan. Jılına ortasha 1,097 trillion kVtsaat elektr energiya payda etiledi; onıń 706,4 mlrd. kVtsaatı ıssılıq elektr stanciyalarında, 91,8 mlrd. kVtsaatı GES larda, 295 mlrd. kVtsaatı atom elektr stanciyalarına tuwrı keledi (2002). 2003-jıl 52 atom elektr stanciyası jumıs isleydi. Yaponiya sanaatında qara hám reńli metallurgiya rawajlanǵan. Kán sanaatında kómir, gaz, temir hám mıs rudası, pirit, rux, qorǵasınrux, marganec, gúmis, altın, sınap, kaolin, talk hám taǵı basqa qazıp alınadı. Mashinasazlıq hám ximiya sanaatı joqarı rawajlanǵan. Avtomobiller, xojalıq texnika, elektron ásbaplar, baylanıs quralları, keme, polat, cement, plastmassa, sintetikalıq talshıq, robot islep shıǵarıw, neftti qayta islew, biotexnologiya mámleket ekonomikalıq rawajlanıwınıń joqarıda turatuǵın tarmaqlarınan bolıp tabıladı. Yaponiya sanaatı 4 tiykarǵı rayon: Keyxin (Tokio, Kanagava), Chukyo (Aychi, Mie), Hanshin (Osaka, Hiogo), Kita Kyushu (Fukuoka) ǵa bólingen. Usı rayonlarda jámi sanaat óniminiń 40% ten aslamı islep shıǵarıladı. == Awıl xojalıǵı == Awıl xojalıǵında ónim jetistiriw boyınsha dúnyada aldınǵı orınlardan birinde bolıp, ol joqarı dárejede mexanizaciyalasqan hám avtomatlastırılgan. Ekonomikalıq aktiv xalıqtıń 4,2% i awıl xojalıǵında bánt. Aymaǵınıń 12,9% yamasa 4,8 mln. gektarında diyqanshılıq etiledi. Diyqanshılıqta tiykarǵı egin — salı (2002-jıl 11 mln. tonna salı jetistirilgen). Sonıń menen birge, kartoshka, palız eginleri, az muǵdarda biyday hám dánli eginleri egiledi. Miywe jetistiriw, baǵshılıq, shárwa xojalıǵı rawajlanǵan. Shárwashılıqta qaramal, shoshqa, qus baǵıladı; nawqanshılıq hám balıqshılıq rawajlanǵan. Yaponiyada 3000 den artıq balıq tutıw portları bolıp, dúnya boyınsha awlanatuǵın balıq hám teńiz jániwarlarınıń 15% sol portlarǵa tuwrı keledi. == Transportı == Ishki júk aylanbasında avtomobil transportınıń roli úlken (jılına ortasha 5,5 mlrd. tonna júk tasıladı). Ulıwma hám ekspress jollardıń uzınlıǵı 1,2 mln. km, sonday-aq, 4,4 mıń km tez júrer magistrallar. Yaponiya jollarınıń uzınlıǵı 43,7 mıń km. Derlik 1/2 bólegi elektrlestirilgen. 1964-jıldan tezligi saatına 270&nbsp;km ge shekem jetetuǵın "Shinkansen" poezdleri háreketi jolǵa qoyılǵan. 9 qaladaǵı metropolitenniń uzınlıǵı 540&nbsp;km. Yaponiyada suw astı hám jer ústi tunnelleri hám kópirler kóp. Dúnyada eń úlken Seykan tunneli (53,9&nbsp;km) Honshu hám Hokkaydo atawların birlestiredi. Ishki suw jollarıniń uzınlıǵı 1770&nbsp;km ge jaqın. Teńiz sawda flotı 5473 kemaǵa iye jáne onıń ulıwma tonnası 40 mln. brutto registrli tonnaǵa jetedi. Tiykarǵı portları — Kobe, Chiba, Yokohama, Nagoya, Osaka, Kavasaki, Tokio, Hakodate. Tokio, Osaka, Niigata qalası qasında xalıq aralıq aeroportlar bar. Mámlekette neft trubaları 400&nbsp;km den zıyat, gaz trubaları 1800&nbsp;km. == Sırtqı sawdası == Yaponiya shetke mashina hám úskeneler, metall buyımlar, elektronika, ximiya ónimleri, elektrikalıq ásbaplar shıǵaradı; shetten sanaat shiyki ónimi, mineral janılǵı, azıq-awqat hám toqımashılıq ónimlerin aladı. 2003-jıl Yaponiyanıń importı 383,3 mlrd. AQSh dolların, eksportı 417,8 mlrd. AQSh dolların quradı. Sırtqı sawdada AQSh, Evropa Awqamı hám de Qubla hám Qubla Shıǵıs Aziya mámleketleri menen sheriklik etedi. Shet el turizmi rawajlanǵan. Pul birligi — iyena. == Medicinalıq xızmeti == Xalıq salamatlıǵınıń kórsetkishleri boyınsha Yaponiya jáhánde jetekshi orında turadı. 2001-jıl 1,85 mln. orınlı 167,5 mıń emlewxana hám poliklinika bolǵan (hár 100 mıń xalıqqa 1458 orın). Yaponiyada 255,7 mıń shıpaker, 90,8 mıń tis shıpakeri, 217,4 mıń farmacevt iskerlik júrgizedi. Hár 100 mıń adamǵa 201,5 shıpaker tuwrı keledi. Yaponiyada óz ıssı suw dáreklerine iye bolǵan 3023 kurort bar. == Bilimlendiriwi, ilimiy hám mádeniy-aǵartıwshılıq mákemeleri == Yaponiyada bilimlendiriw sisteması, mádeniyat, sport, pán hám texnologiya ministrligi hám jergilikli húkimet shólkemleri tárepinen muwapıqlastırıladı. Mektepke shekem tárbiya balalar baqshalarında (8389 menshikli baqshada 1,4 mln., 5785 mámleket baǵshasında 367,8 mıń tárbiyalanıwshı) ámelge asırıladı. 6 jastan 15 jasqa deyingi balalar ushın oqıw májburiy hám biypul. Tálimniń birinshi basqıshı 6 jıllıq baslanǵısh mektep (2003-jıl 23,6 mıń mektepte 7,2 mln. oqıwshı). Ekinshi basqısh 3 jıllıq kishi orta mektep (2003-jıl 11,1 mıń mektepte 3,74 mln. oqıwshı). 16-18 jaslı balalar 3 jıllıq úlken orta mektep (2003-jıl 5,4 mıń mektepte 3,8 mln. oqıwshı) te tálim aladı. Joqarı tálim universitet, professional kolledj hám texnika institutlarınan ibarat. 2004-jıl mámlekettegi 709 universitette 2,8 mln. student oqıydı, 84,2 mıń oqıtıwshı isleydi. Universitetlerdiń 542 si menshikli. Iri universitetleri: Tokio universiteti, Kioto universiteti, Osaka universiteti (1886-jıl dúzilgen) hám basqalar. Yaponiyada ilimiy tekseriw jumıslarına jılına derlik 100 mlrd. AQSh dolları kóleminde aqsha sarıplanadı hám bunda menshikli sektor jetekshi poziciyaǵa iye. Yaponiya tarawında 756,3 mıń adam bánt. Olardan 430,6 mıń adam ilimiy izertlewlerdi menshikli kompaniyalar, 280,7 mıń adam universitetler, 44,9 mıń adam sociallıq shólkemlerde is júrgizedi. Iri ilimiy tekseriw institutları: aviakosmik texnika, metallar, elektronika boyınsha kompleks izertlewler, kosmos hám astronavtika, elektr energetikası, avtomobilsazlıq, oylap tabıw hám jańalıqlar, Nomura kompleksi, Mitsubisi kompleks institutları. Yaponiyada 2711 ǵalabalıq kitapxana, 3599 muzey, 79 haywanat baǵı, 79 akvarium, 90 botanika baǵı bar. Iri kitapxanaları: Milliy parlament kitapxanası (7,9 mln. shıǵarma), Tokio universiteti kitapxanası. Iri muzeyleri: Tokiodaǵı milliy muzey (1871-jıl dúzilgen), Milliy ilimiy muzey, Imperator sarayı, Kiotodaǵı milliy muzey (1889) hám Milliy házirgi zaman kórkem óner muzeyi (1963), Nagoyadaǵı Tokugava kórkem muzeyi hám basqalar. == Baspasózi, radioesittiriwi hám telekórsetiwi == Yaponiyada 70,8 mln. nusqada 166 milliy hám jergilikli kúndelik gazeta shıǵadı. Irileri: "Iomiuri" ("Reportyor", 1874-jıldan) "Asaxi" ("Shıǵıp atırǵan quyash", 1879-jıldan), "Mayniti" ("Kúndelik gazeta", 1872-jıldan), "Nihon keyzay simbun" ("Yaponiya ekonomikalıq gazetası", 1876-jıldan), "Sankey simbun" ("Sanaat ekonomikalıq gazetası", 1950-jıldan). Sonıń menen birge, 4178 aylıq hám háptelik jurnal, byulleten shıǵadı. Irileri: "Bungey syudzyu" ("Kórkem ádebiyatqa baylanıslı ádebiy sawǵa", 1923-jıldan), "Dziyu minsyu" ("Liberal-demokratiya", 1955-jıldan), "Kurashi top seyji" ("Turmıs hám siyasat"), "Sekay" ("Kosmos", 1946-jıldan), "Tyuo koron" ("Oraylıq sholıw", 1886-jıldan), "Ekonomisuto" ("Ekonomist", 1923-jıldan), "Bunka xyoron" ("Mádeniy túsindiriw"), "Gekkan shakayto" ("Social-demokratiyalıq partiya jurnalı", 1957-jıldan). Ulıwma milliy xabar agentlikleri: Kiodo Susin (1945-jıldan) hám Jiji Sushin (1945-jıldan). Radioesittiriw 1925-jıldan hám telekórsetiwler 1953-jıldan alıp barıladı. Yaponiya radiotelevidenie korporaciyası yarım húkimet shólkemi esaplanadı. 1925-jıl dúzilgen. 222 menshikli aǵzanı birlestirgen Kommerciyalıq esittiriwler milliy associaciyası 6900 teleradiostanciyanı basqaradı (1996). == Ádebiyatı == Ádebiyatı áyyemnen bar bolǵan xalıq awızeki dóretiwshiligi (qosıq, ańız hám basqalar) dáwirinde payda bolǵan. Ańız, ertek, tariyxıy ráwiyat hám qosıqlardan ibarat "Kojiki" ("Áyyemgi hádiyseler jılnaması", sintoizmniń múqáddes kitabı esaplanadı) kompleksi dáslepki ret 712-jılda dúzilgen. Bul dóretpe yapon tilinde jazılǵan birinshi derek esaplanadı. 759-jıl 4516 folklor hám 500 ge jaqın avtordıń dóretpelerinen ibarat yapon poeziyası antologiyası — "Man'yosyu" ("Kóp ásirlik qosıqlar kompleksi") jaratıldı. IX ásirdiń ortalarında birinshi kórkem ádebiyatqa baylanıslı prozalıq shıǵarma — "Taketorimonogatari" jaratıldı. X ásir aqırı — XI ásir baslarında jazıwshı hayal Murasaki Sekibu (978-1016) jaratqan "Genjimonogatari" ("Shahzada Gendzi haqqında qıssa") shıǵarması Yaponiya eski ádebiyatınıń shıńı boldı. XII-XVI ásirlerde áskeriy epopeyalar jaratıldı, kórkem kúndelikler keń tarqaldı, poeziya antologiyaları dúzildi. XIV-XV ásirler xalıq dóretiwshiligi hám Budda ráwiyatları tiykarında bir perdeli dramalar (nıqap teatrları ushın) jazıldı. XVI ásirden qala ádebiyatı payda boldı. Ónermentler, sawdaǵa tiyisli shayırlardıń jıynaqları dúzildi. XVII-XIX ásirdiń 60-jıllarında ádebiyatta demokratiyalıq ideyalar háwij aldı. XVII ásir aqırı — XVIII ásir baslarında iri dramaturg Takamatsu Mondzaemon nátiyjeli dóretiwshilik etti. Matsuo Basyo (XVII ásir), Kobayasi Issa (XVIII ásir aqırı — XIX ásir bası) poeziyanıń xokku janrında shıǵarmalar jarattı. XVIII ásir aqırı — XIX ásir baslarında ólshem hám uyqassız qara sóz benen jazılǵan kórkem shıǵarma jáne de ósti. XIX ásirdiń ortalarınan yapon ádebiyatında Sentimental roman janrı payda boldı, evropalı avtorlardıń dóretpelerine awdarma islenip basladı. Shimey Ftabatey (1864-1909) "Júziwshi bultlar" romanı menen yapon ádebiyatında sın kózqarastan realizmge tiykar salındı. Roka Tokutomi, Soseki Natsume hám basqalardıń dóretpelerinde de sın kózqarastan realizm ideyaları óz ornın tawdı. XX ásirdiń baslarınan poeziyada Evropa poeziyasınıń tásiri hám romantikalıq ideyalar kózge taslandı. Realist jazıwshılar dóretpelerinde social sın pikir tiykarǵı orın aldı. E. Zolya dóretiwshiligi tásirinde naturalizm ushın gúres háreketi baslandı. 1930-40-jıllar ádebiyatında "múqáddes urıs" tı jaqlawshı apologetik ideya húkimran boldı. Ekinshi jáhán urısınan keyingi dáwirde bir qansha yapon jazıwshıları óz shıǵarmalarında "turaqlı qádiriyatlardı" izlew maqsetinde milliy ádebiyattıń kóp ásirlik dástúrlerine múráját etti. Dzyun'itiro Teńidzakidiń "Mayda qar" (1943-48), Yasunari Kavabataniń "Mıń tırna" (1951), "Eski paytaxt" (1961-62) romanları sol taypadaǵı dóretpeler bolıp, olarda kúshli ishki lirizm hám gózzallıqtıń eski kórinisi súwretlenedi. Sonıń menen birge 1967-jıl Yukio Misimanıń yapon mádeniyatına tán bolǵan urıs dástúrlerin qayta tiklewge shaqırıwshı trilogiyası ("patriot", " Xrizantema" hám "Sheyit bolǵan qaharman dawısı") jaratıldı. Ádebiyatta sengoxa aǵımı qarar tapqannan keyin, sol aǵım wákilleri bolǵan túrli ideya-estetikalıq baǵdardaǵı jazıwshılar óz dóretiwshiliklerinde insan ózligin qarar tabıwı mápleri jolında militarizm hám dástúriylikti biykarladı. Sol aǵım wákilleriniń urıs temasına tiyisli dóretpeleri, atap aytqanda, Shohey Ookanıń "Daladaǵı jalınlar" (1951), Hiroshi Nomaniń "Boslıq regioni" (1952), Shusaku Endo "Teńiz hám záhár" (1957) romanları jaratıldı. Yosie Xotta "Jalǵızlıq maydanı" shıǵarmasında (1951) urıstan keyingi yapon oqımıslı adamları haqqında gúrriń etiledi. 1950-60-jıllar yapon ádebiyatınıń ataqlı wákillerinen biri Yasushi Inoue bolıp tabıladı. Onıń "Tempyoniń cherepitsali tamı" (1957) hám "Samarqandqa sayaxat" (1969) tariyxıy dóretpeleri Ullı jipek jolında ámelge asırılǵan ruwxıy baylanıs hám Orta Aziyanıń áyyemgi qalalarına arnalǵan. 1960-70-jıllarda ilimiy fantastika hám detektiv roman janrı rawajlandı. 1960-80-jıllar yapon ádebiyatı realistlik hám modernistlik ideyalardıń óz-ara háreket hám gúreslerinde rawajlandı. Bul dáwirde jazıwshılardan Gomikava Jumpey, Ishikava Takuzo, Kayko Takeshi, Oe Kenzaburo óz roman hám qıssalarında social hám etikalıq mashqalalardı kóterdi. Yaponiya ádebiyatında Hiroshima baxıtsızlıǵı teması keń orın aldı (Hotta Jasiyo, Ibuse Masuji, Oda Makoto). Kobo Abe dóretpelerinde realizm hám fantastika uyǵınlasqan halda filosofiyalıq máseleler bayanlandı. Yaponiyada Qıtay mádeniyatı tásirinde Qıtay tilinde de ádebiyat rawajlanǵan. XIV-XV ásir hám XVII-XIX ásir baslarında rawajlanǵan. Yaponiya ádebiyatınıń iri wákilleri bolǵan Ryunoske Akutagava, Kobo Abe, Yasunari Kavabata (1968-jıl Nobel sıylıǵı iyesi), Kendzaburo Oe (1994-jıl Nobel sıylıǵı iyesi) Murakami Haruki, B. Yosimoto sıyaqlı jazıwshılardıń shıǵarmaları jáhánde ataqlı. == Arxitektura == Áyyemgi yaponlardıń turar jayları yarım jertóleler bolǵan jáne onıń tóbesi aǵash hám qamıs menen jabılǵan. Eramızdıń baslarında aǵash sırıqlı úyler qurıla basladı. (Ise qalasındaǵı sintoistler ibadatxanası, III-VII ásirler). III-VI ásirlerde patshalar ushın sheńber hám taǵa formasında úlken qorǵan (kafun) lar qurılǵan. VI ásirde buddizm tarqalıwı múnásibeti menen qıtay hám koreys arxitekturası usılında monastr, pagoda, ibadatxana hám saraylar qurılǵan (Nara qalasındaǵı Xoryuji monastri, VII ásir; Kito qalası qasındaǵı Byodoin sarayı, XI ásir). VIII ásirde Qıtay qala qurılısı usılında Heyjokyo (házirgi Nara) hám Heyan (házirgi Kito) qalalarına tiykar salındı. XIV-XVI ásirlerde landshaft arxitekturası, qıtaysha baǵlar, parklar qurıw kórkem óneri, qorǵan hám saray diywallarına súwret sızıw rawajlandı. XVI ásirden qala qorǵaw imaratları qándek hám gerbish diywallar menen qorshaldı. Sol dáwirde házirge shekem saqlanıp qalǵan dástúriy yapon turar jayı qáliplesti. XVI ásirden Edo (házirgi Tokio) qalasında qurılıs háwij aldı. XIX ásir aqırınan qala qurılısı rawajlandı, sanaat kárxanaların qurıw kóbeydi, qurılısta gerbish, keyinirek temirbeton hám metall isletilip basladı. Yapon arxitektorları (Tatsuno Kingo, Katayama Otokuma) imaratlardı qurıwda Evropa usılınan paydalandı yamasa dástúriy yapon úy qurıw formaların Batıs Evropa arxitektura formaları menen uyǵınlastırdı. XX ásirdiń 20-jıllar aqırı Le Korbyuzye tásirinde funkcionalizm usılı jayılıp basladı. Ekinshi jáhán urısı jılları (1939-45) Yaponiya qalaları wayran boldı; 50-jıllardan qurılıs keń kólemde háwij aldı. Milliy arxitektorlıq formaların zamanagóy konstrukciyalar menen uyǵınlastırıw nátiyjesinde yapon arxitektorlıǵı jáhánde ataqlı boldı (Hiroshimadaǵı Tınıshlıq memorial parki, 1949-56; Okayama qalasındaǵı Kurashiki qala zalı, 1960; Kofudaǵı Yamanashi imaratı, 1966; hámmesiniń arxitektorı Tange Kenzo; Tokiodaǵı Metropoliten festival xoll, 1960-61, arxitektor Mayokava Kunio; Tokionıń Shinjuku rayonındaǵı maydan ansambli hám transport jolawshılar túyini, 1960-67, arxitektor Sakakura Jundo; Kioto qalasındaǵı Xalıq aralıq konferenciyalar orayı sarayı, 1966-70-jıllar bası, arxitektor Sachio Otani). 18 jazǵı olimpiada oyınları (1964) hám "EKSPO70" kórgizbesiniń ótkeriliwi múnásibeti menen iri qalalar, atap aytqanda, Tokio hám Osaka orayları rekonstrukciya etildi, Tokioda eki olimpiada kompleksi (Yoyogi, arxitektor Tange Kenzo; Komazava, arxitektorlar Murata Masasiko hám Ashihara I.), Osakada bas pavilon kórgizbesi (arxitektor Tange Kenzo) qurıldı. 1960-jıllar aqırında joqarı seysmik aymaq ekenligine qaramay, júdá bálent imaratlar qurıldı (Tokio, Osaka hám basqa qalalarda). Yaponiyada milliy arxitektorlıq dástúrleriniń rawajlanıwı K. Maekava, Yo. Taniguti, K. Tange, K. Kurokava hám basqa ataqlı arxitektorlar iskerligi menen baylanıslı. == Súwretlew kórkem óneri == Yaponiya kórkem óneriniń áyyemgi estelikleri yapon mádeniyatı dáwiri (eramızǵa shekemgi 8-1 mıń jıllıqlar ortaları) ne tiyisli. Eramızǵa shekemgi I ásirde tayarlanǵan bronza buyımlar, ılaydan islengen ıdıs úlgileri saqlanǵan. VI ásirde buddizm tarqalıwı múnásibeti menen ibadatxanalar jaratıldı hám olar budda dinindegi ataqlı personajlar súwretlengen háykelsheler menen bezetildi (Nara qalasındaǵı Xoryudzi, Yakusidzi monastrlerindegi háykeller). Dáslepki orta ásirlerde reńli-súwret hám músinshilikte portret janrı sonıń menen birge, teatr nıqapları kórkem óneri rawajlandı. Yaponiya reńli-súwreti buddizm hám de Qıtay kórkem óneri tásirinde rawajlandı. XI-XII ásirlerde ayrıqsha milliy ayrıqshalıqlarǵa iye boldı. Bul dáwirde Fujivara Takayoshi, Fujivara Nobuzane hám Toba Sojo sıyaqlı súwretshiler ataqlı boldı. XII-XIII ásirler reńli-súwretindegi portretler ápiwayılıǵı hám jetkerip beriliwi menen ajıralıp turadı (Fujivara Takanobudiń "Minamoto Yoritoma portreti"). XIV-XV ásirlerde budda sektasınıń dzen mekteplerinde tús reńli-súwreti rawajlandı [Josetsu, Shubun, Toy Oda (Sessyu laqabı menen ataqlı) tábiyat kórinisleri]. XV ásirde dúnyalıq professional reńli-súwret qáliplesti. Kano mektebi (tiykarshısı Kano Masanobu) hám Tosa mektebi (tiykarshısı Tosa Matsunobu) dóretpelerinde qıtay eski reńli-suwreti óz ornın taptı. XV-XVII ásirlerde bezew jazıwı kórkem óneri joqarı dárejege eristi (Sotatsu Tavaraya, Ogata Korin). Bul dáwirde shay tarqalıwı múnásibeti menen gúlalshılıq hám shını buyımlar tayarlaw háwij aldı. XVII ásir baslarında aǵashqa reńli gravyura islew kórkem óneri — ukiyyoe yapon kórkem óneriniń jetekshi túrine aylandı (Moronobu Hishikava, Harinobu Suzuki, Utamaro Kitagava, Hokusay Katsushika, Hiroshige Ando sıyaqlı ustalar). == Muzıkası == Muzıkası áyyemgi dástúrlerge bay bolıp, óz rawajlanıwı processinde qıtay hám koreys, hind hám Qubla Shıǵıs Aziya mámleketleri xalıqları muzıka mádeniyatı tásirinde bayıǵan; ol miynet, turmıs, diniy dástúrler menen baylanısqan. Qosıqlar bir dawıslı, qos metrler joqarı. Muzıkalıq saz ásbapları hárqıylı: shertilip shertiletuǵın — shamisen (lyutnya), koto (13 tarlı sitra); úflep shertiletuǵın — nokan, shakuhachi (fleytalar), soo (erin organı), hichiriki (goboy túri); udarlı — tayko, kotsuzumi, otsuzumi (barabanlar), shoko (gong). Professional muzıka diniy háreketler hám teatr menen baylanıslı bolǵan; onıń tariyxı VI-VII ásirlerge barıp taqaladı. XIV ásirde teatr kórkem óneri (qosıq, oyın, saz ásbaplar menen birge atqarılatuǵın deklamaciya), XVI-XVII ásirlerde dzyoruri quwırshaq teatrı muzıkası hám kabuki (eski yapon teatrı túrlerinen biri) muzıkası qáliplesti. Yaponiyada muzıka kórkem ónerin rawajlandırıwda Muzıka izertlewleri institutı (1879-jıl dúzilgen, 1886-jıldan Tokio muzıka mektebi) zárúrli rol oynadı. 1897-jıl yapon simfonikalıq orkestriniń birinshi koncerti bolıp ótti. Evropada muzıka tálimin alǵan Yamada Kosaku, Nobutoki Kiyoshi, Kiyose Yasuji, Matsudayra Yoritsune sıyaqlı kompozitorlar kompozitorlardıń jańa federaciyası (1930-jıldan Yaponiya zamanagóy muzıka awqamı) n dúzdi. Óz dóretiwshiliklerinde milliy dástúrlerge súyengen halda, Evropanıń kompozicion usıllarına da múrájáát etti . 1960-80-jıllarda Mamiya Mitio hám Akutagava Yasusi sıyaqlı kompozitorlar folklor hám yapon eski muzıkasınan keń paydalandı. 1940-jıllardıń aqırınan Seki Akiko basshılıǵında antiimperialistlik xarakterdegi "Yaponiyanıń qosıq aytıwshı dawısları" ǵalabalıq xor háreketi keń jayıldı. 1950-jıllardıń aqırınan avangardizm tásiri kózge taslana basladı, eksperimental muzıka túrleri tarqaldı. Házirgi dáwirde ǵalabalıq hám eski muzıka menen birge milliy muzıka túrleri tarqalǵan. Folklor muzıkasın jıynaw, úyreniw hám tarqatıwǵa bólek itibar beriledi. 1970-jıllarda karaoke (bos orkestr) háweskerler atqarıwshılıǵı payda bolıp, ol xalıq arasında júdá tanıldı. Kompozitorlardan Noda Teruyaki, Hachimura Jasio, Ikebe Shinitiro, atqarıwshı dirijyorlardan Abe Komei, Masashi Ueda, Vatanabe Akeo, Ivaki Hiroyuki, Moro Takashi, pianinoshı Tanaka Keyko, skripkashi Kubo Yoko ataqlı. Yaponiyada 20 dan artıq simfoniyalıq orkestr, kamer saz ansambli, xor jámáátleri hám basqalar bar. Tokioda Mámleketlik muzıka akademiyası (1887-jıldan), XX ásir muzıkası institutı (1957-jıldan), Milliy elegant kórkem óner hám muzıka universiteti, Toxo joqarı muzıka mektebi iskerlik kórsetedi. == Teatr == Teatr kórinisleri áyyemgi xalıq diyqanshılıq bayramlarında kórsetilgen tamashalardan baslanadı. VII-VIII ásirlerde gigaku hám bugaku dep atalǵan muzıkalı oyın tamashaları payda boldı; olar yapon eski teatrınıń qáliplesiwine járdem berdi. VIII-XII ásirlerde sangaku muzıkalı oyın tamashaları keń jayıldı. XII ásir baslarında muzıkalı tamashalardıń jańa túrleri — dengaku hám sarugaku rawajlandı. XIV ásir aqırı — XV ásir baslarında yapon teatrınıń jańa túri — noo teatrı (muzıka, oyın hám dramalıq háreketlerden ibarat) payda boldı. XVI ásir aqırı — XVII ásir baslarında Kiotoda dzyoruri quwırshaq teatrı hám kabuki teatrı, XIX ásir aqırı — XX ásir basları teatrınıń jańa túrleri — simpa hám sinkokugeki payda boldı. XX ásir baslarında Evropa teatrı tásirinde singeki teatr baǵdarı (házirgi drama teatrı) qáliplesti. XX ásirdiń 1-shereginde Tokioda "Rodo gekidan" atındaǵı birinshi jumısshı teatrı iskerlik kórsetti. Keyinirek Tokioda "Sukizi shogekijo" hám "Hayuza" teatrları payda boldı; olardıń repertuarınan milliy dramaturglar Kobo Abe, Koyama Yushi pyesaları orın aldı. 1947-jıl "Mingey" teatrı óz iskerligin basladı. Teatr qasında "Mingey" kinostudiyası jumıs isledi. 1966-jıl Tokioda "Kokuritsu gekijo" milliy teatr orayı dúzildi hám ol dástúriy janrlardı saqlaw hám rawajlandırıwda zárúrli rol oynadı. Yaponiyanıń zamanagóy teatr kórkem óneri dástúriy teatr (bugaku, noo, kabuki, joruri) hám Evropa tipindegi teatr (drama, opera, balet) ǵa bólinedi. Bugaku teatrınıń dástúrleri eski muzıka hám ayaq oyınnıń rawajlanıwına tiykar boldı. Teatr artistlerinen Kita Minoru, Hosho Motomasa Kuro, Itimura Manzeamon, Nakamura Kanzaburo, Nakamura Utaemon, Nakamura Bungori, Matsumoto Koshiro, Mizutani Yayeko, Shimada Shogo, Tatsumi Ryutaro hám basqalar ataqlı. == Kino == Yaponiyada birinshi kórkem film 1899-jıl súwretke alınǵan. 1903-jıl Tokioda birinshi turaqlı kinoteatr, 1908-jıl birinshi kinostudiya dúzildi. 1923-jıldan Kioto qalası kino orayına aylandı. 1931-jıl birinshi dawıslı film ("Qońsı hayal hám hayalım", rejissyor Gosho Heynosku) jaratıldı. 1936-jıl Mizoguchi Kenji "Elegiya Naniva" hám "Gionlı apalı-sińiller" filmlerin jarattı. 1930-jıllarda "Yaponiya filmler islep shıǵarıw boyınsha jáhánde 2-orındı iyelep turdı. Urısqa shekem bolǵan kinofirmalar ("Toho", "Shinko" hám basqalar) dıń tiykarǵı filmleri militaristlik mazmunda bolǵan. Urıstan keyingi jıllarda yapon kinosında Imai Tadashi, Yamomoto Satsuo, Kinoshita Keysuke hám basqa da rejissyorlar dóretiwshiligi menen baylanıslı bolǵan aldıńǵı ideyalar óz ornın taptı. Olar óz filmlerinde Hiroshima baxıtsızlıǵı, miynetkeshlerdiń salmaqlı turmısı haqqında gúrriń etti. 1950-60-jıllardaǵı eń jaqsı filmler: "Rashomon" (1950), "Qızıl saqal" (1964; ekewiniń rejissyorı Kurasava Akira), "Hár qalay biz jasap atırmız" (1951, rejissyor Imai Tadashi), "Hiroshima balaları" (1952) hám "Jeleń aral" (1960; ekewiniń rejissyor Sindo Kaneto). 1960-jıllardaǵı ataqlı rejissyorlar: Yamamoto Satsuo, Koboyashi Masaki, Imai Tadashi. 1960-70-jıllarda kóbirek hújjetli filmler dańq shıǵardı. S. Ogava, N. Suchimoto, M. Miyagi sıyaqlı dóretiwshiler óz filmlerinde zamannıń tartıslı máselelerin kóterip shıqtı. 1958-jıldan baslap "Toey" kinokompaniyası islep shıǵara baslaǵan multiplikacion filmler pútkil jáhánge tarqaldı. 1970-80-jıllarda yapon kinosı televidenie menen báseki nátiyjesinde krizisli jaǵdayda bolsa da, "19 jaslı jalańashlar" (1970, rejissyor Shindo Kaneto), "Jawınger ruwxı" (1982, rejissyor Kurosava Akira), "Ílaylı dárya" (1981, rejissyor Kohay Oguri), "Narayama haqqında ańız" (1983, rejissyor Imamura Sohey) sıyaqlı filmler jaratıldı. Keyingi jıllarda T. Kitano, M. Syou, S. Ivai, N. Takenaka sıyaqlı ataqlı kino dóretiwshileri jetilisip shıqtı. 1969-96-jıllar dawamında kórsetilgen "Mırza Tóre" serialı yaponlar arasında ataqlı. Yapon kinosında Yamada Isuzu, Mifune Toshiro sıyaqlı aktyorlar dańq qazanǵan. "Nikkatsu", "Shotiku", " Toho", "Toey" hám basqa kinokompaniyalar iskerlik júrgizedi. == Derekler == {{derekler}} {{Aziya}} [[Kategoriya:Yaponiya| ]] [[Kategoriya:Mámleketler]] [[Kategoriya:Aziya]] 2zhq4slsu85p2uwarnfphtwceumrzkz 122812 122811 2025-06-26T06:47:54Z Srajatdin Usnatdinov 12560 122812 wikitext text/x-wiki {{Yaponiya infoqutısı}}'''Yaponiya''' ({{lang-ja|日本 Nippon}}) — [[Shıǵıs Aziya|Shıǵıs Aziyanıń]] Tınısh okean jaǵasınan shıǵısta, kúnshıǵıs táreptegi atawlarda jaylasqan mámleket. Yaponiya aymaǵında 6,8 mıńǵa jaqın ataw bolıp, arqa-shıǵıstan qubla-batısqa derlik 9,13 mıń km² ge sozılǵan; Yaponiyanıń eń iri 4 atawları: [[Xokkaydo]], [[Xonsyu]], [[Sikoku]] hám [[Kyusyu]]. Yaponiyanıń tábiyiy baylıqları mámlekettiń derlik az maydanın iyeleydi. Tınısh okean qorshap turǵanlıǵı sebepli mámlekettiń topıraǵında yod elementi jeterlishe esaplanadı. Arqasınan Oxota teńizi, shıǵıs hám qubla-shıǵıstan [[Tınısh okeanı]], batıstan Yapon hám Arqa [[Qıtay]] teńizleri menen qorshalǵan. Maydanı 377,8 mıń km². Xalqı 126 mln. adam (2021). Paytaxtı — [[Tokio]] qalası. Yaponiya basqarıw jaǵınan 47 prefekturaǵa bólinedi. == Mámleketlik basqarıw principi == Yaponiya — konstituciyalıq monarxiya. Ámeldegi húkimet 1947-jıl 3-mayda kúshke kirgen (keyinirek ózgerisler kirgizilgen). Mámleket baslıǵı — imperator (1989-jıldan Akihito). Konstituciyanıń 1-statyasına kóre, ol "mámleket hám xalıq birligi simvolı" bolıp tabıladı. Imperator shańaraǵınıń er aǵzaları imperatorlıq taxtı ushın miyrasxor esaplanadı. Konstituciyaǵa muwapıq, imperator ǵárezsiz húkimetke iye emes. Imperatordıń mámleketlik jumıslarına baylanıslı bolǵan hár qanday iskerligi ministrler mákemesi máslaháti hám maqullawı menen ámelge asırıladı. Nızam shıǵarıwshı joqarı hákimiyattı 2 palatalı parlament (Wákiller palatası hám Másláhátshiler palatası), atqarıwshı hákimiyattı Bas ministr basshılıǵındaǵı húkimet (Ministrler mákemesi) ámelge asıradı. == Tábiyatı == Yaponiya ortasha, subtropikalıq hám tropikalıq regionlarda jaylasqan. Jaǵa sızıǵınıń ulıwma uzınlıǵı — 30 mıń km ge jaqın. Xonsyu atawınıń qubla jaǵası, Shikoku hám Kyushu atawlarınıń jaǵasında qoltıq kóp; bul jerde quramalı jaǵa sızıǵına iye bolǵan Ishki Yapon teńizi jaylasqan. Ryukyudiń qubla atawları marjan rifleri menen oralǵan. Yaponiya aymaǵınıń 3/4 bólimi qırlardan hám tawlardan ibarat; oypatlıqlar jaǵa boylap ayırım bólimlerde jaylasqan. Hokkaydo atawdaǵı dizbeklerdiń bazıbir shıńları 2000 m den asadı (Asahi shıńı — 2290 m). Honshu atawdıń arqa bóiminde 3 boylama taw dizbekleri bolıp, olar oypatlıq hám saylar menen bólingen; atawda bir qansha vulkan, atap aytqanda, Yaponiyadaǵı eń biyik vulkan — Fudziyama (uzınlıǵı 3776 m) boy kótergen. Honshu atawdıń oraylıq bólimindegi dizbeklerdiń shıńları alp smrelyefli hám jıldıń kóp bóleginde qar menen qaplanıp turadı. Shikoku atawdıń eń biyik noqatı 1981 m (Ishizuchi shıńı), Kyushu atawı 1788 m (Kuju vulkanı). Yaponiya aymaǵı kúshli seysmik zonada jaylasqan (1855, 1891, 1897, 1923, 1995-jıllarda baxıtsız hádiyseli jer silkiniwler bolǵan). Yaponiyadaǵı 150 vulkannan 40 ı sónbegen. Vulkanlı rayonlarda mineral hám termal bulaqlar kóp. 26 mıńnan aslam ıssı suw dárekleri bar. Paydalı qazılmalardan kómir, gaz, temir rudası, altınkúkirt, marganec, qorǵasınrux, mıs káni, neft, xromit, altın, gúmis, pirit, kaolin, talk hám sınap kánleri bar. == Klimatı == Íqlımı mussonlı, arqasında ortasha, qublasında subtropikalıq, Ryukyu atawlarında tiykarınan tropikalıq ıqlım. Hokkaydo atawda, Sapporoda yanvardıń ortasha temperaturası — 5°, iyulda 22°, Okinavada yanvardıń ortasha temperaturası 16°, iyulda 28°. Materikten esken qısqı musson Yaponiya aymaǵına suwıq hawa alıp keledi hám kóp jawın keltiredi. Jılına 30 retke shekem tayfun boladı; bul waqıtta kúshli samal esip, nóser quyadı, ortasha jıllıq jawın 1800&nbsp;mm; Hokkaydo atawdıń shıǵısında jıllıq jawın 800–1200&nbsp;mm, Sekoku hám Kyushu atawlarında 3000&nbsp;mm, bazibir orınlarda 4000&nbsp;mm ge shekem. Yaponiyanıń dáryaları qısqa, suwlı hám tez aǵadı. 24 eń úlken dáryasınan tek 6 sınıń uzınlıǵı 200&nbsp;km den asadı, atap aytqanda, Sinano dáryasınıń uzınlıǵı 367&nbsp;km tayfun waqtında dáryalar tasadı. Kóplegen dáryalardıń suwı suwǵarıwǵa hám gidroenergiya resursları retinde sarıplanadı. Mayda kól kóp hám olar ishimlik suwı dáregi bolıp xızmet etedi. Eń úlken kól — [[Biva]] (maydanı 670,2&nbsp;km², tereńligi 103,8 m). Topıraqları arqasında podzol hám otlaqları batpaqlı, qublasında gúńgirt orman, subtropikalıq hám tropiklarda sarı hám qızıl topıraq. Tegisliklerde allyuvial topıraqlar tarqalǵan. Yaponiya aymaǵınıń 67% i orman hám putalıqlardan ibarat; ormanlarınıń 41,4% i egip óstirilgen. Jámi 700 túrden kóp terek hám puta hám de 5599 túr ot ósimligi ósedi. Endemik ósimlik kóp. Ormanlar, tiykarınan, iyne japıraqlı hám keń japıraqlı tereklerden ibarat. Yaponiyada sút emiziwshi haywanlardıń 132 túri, qustıń 490 túri, jer bawırlawshılardıń 110 túri bar. Yaponiya jaǵalarına tutas teńiz suwlarında balıqlardıń 3000 ge jaqın túri, mollyuskalardıń 1200 den artıq túri jasaydı. == Xalqı == Xalqınıń 99% ten kóbi yaponlar. Xokkaydo atawda mámlekettiń eń áyyemgi xalqı — aynular (50 mıń adam átirapında) saqlanıp qalǵan. Sonıń menen birge, koreyc, qıtay hám basqalar jasaydı. Rásmiy tili — yapon tili. Tiykarǵı dinleri — sintoizm hám buddizm; konfuciylik hám daosizm isenimleri úlken tásirge iye. Xristianlıq, islam hám hinduizmge sıyınıwshılar da bar. Xristianlıq XVI ásir ortalarınan, islam XIX ásir aqırınan kirip barǵan; xristianlar 1,5 mln ǵa jaqın, musılmanlar 100 mıń adam shamasında. [[1935-jıl]] [[Tokio]] hám Kobe qalalarında dáslepki meshitler qurılǵan. 1956-jıldan Yaponiya musılmanlar awqamı hám 1966-jıldan Yaponiya islam orayı bar. Xalıqtıń 77% i qalalarda jasaydı (2002). Iri qalaları: [[Tokio]], [[Yokohama]], [[Osaka]], [[Nagoya]], [[Sapporo]], [[Kobe]], [[Kioto]]. == Tariyxı == Yaponiya aymaǵında áyyemgi adam izleri paleolit dáwirine tiyisli. Shama menen eramızǵa shekemgi 8000-300-jıllarda neolit dáwiri mádeniyatı — jomon (ıdıslarǵa pitilgen jip tárizli naǵıslarǵa qarap atalǵan) bar bolǵan. Sol dáwir materiallıq esteliklerin úyreniw Yaponiyanıń áyyemgi xalqı, tiykarınan, Qubla Arqa Aziyadan kirip barǵanın kórsetedi. Eramızǵa shekemgi 2 mıń jıllıq dawamında qubla monǵol tipindegi qáwimler kelgen. Eramızǵa shekemgi 1 mıń jıllıqta Yaponiyada tiykarǵı bólegin aynlar shólkemlestirgen etnikalıq xalıq quradı. Eramızǵa shekemgi V-IV ásirlerde diyqanshılıq, shárwashılıq rawajlanǵan, metall qurallar qollanılǵan. Eramızdıń baslarında sociallıq qatlamlarǵa bóliniw kúsheydi; qullıq payda boldı. IV ásir ortalarında shólkemlesken iri qáwimler awqamı — Yamato tiykarında dáslepki yapon mámleketi quraldı. V ásirden ieroglif jazıwı, VI ásirden buddizm tarqaldı. Yamato húkimdarları sırtqı baylanıslarda "tenno" ataǵın qollanıp baslaǵan. Bul ataq házirge shekem de saqlanǵan hám Evropa tillerine "imperator" sózi menen awdarmalanadı. 646-jıl jer mámleket múlki dep daǵaza etildi, xalıq bolsa mámleket chek jerleri iyesine aylandı. Yarım erkin diyqanlar iri qatlamǵa tiyisli ǵárezli diyqanlar menen teńlestirildi. [[Qıtay]]daǵı Tan mámleketi tipinde oraylıq adminstraciya dúzildi. 710-jılda birinshi turaqlı paytaxt — Nara qurıldı, 794-jılda paytaxt Kioto (Heyan) ǵa kóshirildi. VIII ásirde mámleket qublasındaǵı avstronezlerdiń sińdiriliwi nátiyjesinde yapon milleti qáliplesti. X ásirde mámleket chek jer iyeligi sisteması toqtatılıp, joqarı qatlam hám ibadatxanalardıń jer-múlkleri (shoen) jerge iyeliktiń tiykarǵı formasına aylandı. XI ásirden sárdarlar basshılıǵında áskeriy iri qatlamlar gruppaları shólkemlestirile basladı. XII ásirdiń ortalarında Honshudan arqa-shıǵısta Minamoto, qubla-batısta Tayra olardan eń irisi edi. Bul xojalıqlardıń óz-ara gúresi 1185-jılda Tayranıń jeńiliwi menen tamamlandı. 1192-jılda arqa-shıǵıslılar óz sárdarları Yoritomo Minamotonı shogun (sárkarda) ataǵı menen mámlekettiń húkimdarı dep járiyaladı. Imperator áwladı shogunlar húkimranlıǵın xalıq aldında nızamlı bolıwın kepillep turıw ushın atına ǵana saqlap qalındı. Rezidenciyası Kamakura qalasında jaylasqan syogunlarǵa áskerler siyasiy gruppası (busi) hám jeke vassallar (olar basqarıw lawazımlardı iyelledi) tiykarǵı tayanısh boldı. Busi siyasiy gruppasınıń tómen bólegi mayda áskeriy dvoryanlar — sobolaylardan ibarat edi. Qıtay hám Koreyanı iyelep alǵan monǵollar 1274 hám 1281-jıllarda Yaponiyaǵa qarsı ekspediciyalar shólkemlestirdi, lekin bul júrisler áwmetsiz boldı. Teńizde payda bolǵan kúshli tayfun monǵol áskerlerin qıyrattı. Yaponiya tariyxında bul tayfun "kamikaze" ("iláhiy samal") atın aldı. XIII ásirden sawda hám ónermentshilik korporaciyaları (dza) sanı arta basladı. XIV-XVI ásirlerde syoendan iri zamindari — knyazlikke ótildi. XV-XVI ásirlerde derlik úzliksiz diyqanlar kóterilisleri bolıp turdı. 1485-93-jıllarda bolıp ótken Yamashiro kóterilisi olardan eń irisi edi. XV-XVI ásirlerde Yaponiya menen Qıtay hám Koreya ortasında sawda-satıq háwij aldı. XVI ásirdiń ortalarınan Yaponiyaǵa kirip kelgen evropalıq missionerler xristianlıqtı tarqatıp basladı. 1603-jıl Leyasu Tokugava (1542-1616) syogun dep daǵazalandı jáne onıń rezidenciyası Edo (házirgi Tokio) ǵa kóshirildi. Tokugava syogunları áwladı mámleketti 1867-jılǵa shekem basqardı. Olardıń húkimranlıǵı dáwirinde Yaponiya oraylasqan monarxiya mámleketine aylandı. Húkimet qatań qaǵıydalar menen 4 siyasiy gruppa sisteması (sobolay, diyqan, ónerment hám sawdagerler) n ornattı. Tokugava húkimetiniń evropalılar ekspansiyası hám xristianlıq xalıq háreketiniń ideologiyasına aylanıp atırǵanlıǵına qarsı qatar ilajlardı kóriwi nátiyjesinde Yaponiya derlik 2,5 ásir dawamında "jabıq" mámleketke aylandı. Sol jol menen mámleket koloniya bolıwdan saqlanıp qaldı. XVII ásir aqırı — XVIII ásir basları Tokugavalar Yaponiyası ushın eń rawajlanıw dáwiri boldı. Bul dáwirde xalıqtıń sawatlılıq dárejesi jáhán kóleminde aldıńǵı orınǵa shıqtı. XVIII ásir aqırı — XIX ásirdiń 1-yarımında manufakturalar payda bola basladı. 1854-58-jıllarda AQSh, Ullı Britaniya, Franciya menen dúzilgen Ansey shártnamalarına kóre, Yaponiya óz jaǵdayında ajıralıp jasaw siyasatınan waz keshiwge májbúr boldı hám suverenitet sheklengen halda jáhán bazarına qosıldı. 1867-68-jıllarda Yaponiyada diyqanlar, qala kambaǵalları, sawda-sanaat payda alatuǵınlar, dvoryanlardıń tómen siyasiy gruppaları, saray aqsúyekleri hám oppoziciyadaǵı bazıbir iri aqsúyeklerden ibarat keń kópshilik syogunlarǵa qarsı shıqtı. Nátiyjede burjua revolyuciyası — Meyji isi júz berdi, shogun húkimeti awdarıldı hám húkimet imperator Mutsuxito (1867-1912-jıllarda húkimranlıq etken) qolına ótti. Sol dáwirden baslap Yaponiya imperator jáne onıń húkimeti basshılıǵında túpkilikli sociallıq-siyasiy hám ekonomikalıq reformalar jolına ótip, tezlesken modernizaciya arqalı batıs mámleketleri dárejesine jetiwdi óz aldına maqset etip qoydı. 1869-jılda paytaxt rásmiy Tokioǵa kóshirildi. 1871-72-jıllarda knyazlikler tamamlanıp, ornına prefekturalar dúzildi, aldınǵı 4 siyasiy gruppa ornına 3 siyasiy gruppa [joqarı dvoryanlar (burınǵı aqsúyekler knyazlar, saray aqsúyekleri), dvoryanlar (barlıq burınǵı sobolaylar), ápiwayı xalıq (buǵan sawda-sanaattan payda alatuǵınlar da kirgizildi)] shólkemlestirildi. Barlıq klasslardıń teńligi, kásip tańlaw hám mámleket boylap kóship júriw erkinligi haqqında nızamlar qabıllandı. 1872-73-jıllarda ótkerilgen jer reformasınan keyin jer, tiykarınan, dvoryan jer iyeleri hám bay diyqanlar qolına ótti. 1873-jıldan mámlekette jıl sánesin belgilewde imperator húkimranlıq etken dáwir atı menen bir qatarda grigoriy kalendarı da engizildi. 1879-jıl birinshi siyasiy partiya dúzildi. 1868-85-jıllarda menshikli qarjı járdeminde awıl xojalıǵı shiyki onimin qayta isley alatuǵın 1300 kárxana qurıldı. 1889-jıl imperatorǵa tolıq kepillikler beretuǵın konstituciya qabıllandı, 1890-jılda parlament shólkemlestirildi. XIX ásir aqırı — XX ásir baslarında Yaponiyanıń húkimran sheńberleri agressiv sırtqı siyasattı tuta baslap, 1894-jılda Koreyada kóterilgen diyqanlar qozǵalańın bastırıw nıqabı astında ol jerge ásker jiberdi hám Qıtay menen bolǵan urıs (1894-95) nátiyjesinde Tayvan hám Penxuledao atawların, rus-yapon urısı (1904-05) aqibetinde bolsa Arqa Saxalindi iyeledi. Yaponiya hám Ullı Britaniya ortasında 1902, 1905 hám 1911-jıllarda qol qoyılǵan shártnamalar tiykarında óz-ara sheriklik áskeriy-siyasiy awqam dárejesine kóterildi hám eki tárep [[Koreya]] hám de Qıtayda óz poziciyaların jáne de bekkemledi. 1910-jıl avgustta Yaponiya Koreyanı óz koloniyasına aylandırdı. Yapon monopoliyaları Qubla Manjuriyanı, keyin [[Qıtay]]dıń basqa rayonların óz tásiri sheńberine kirgizdi. [[Birinshi jáhán urısı]] baslanıwınan Yaponiya húkimran sheńberleri Uzaq Shıǵıstaǵı óz poziciyaların jáne de bekkemlew hám keńeytiw ushın paydalandı. 1914-jıl 23-avgustta Yaponiya Germaniyaǵa qarsı urıs ashtı hám oktyabrde Germaniyaǵa qaraslı Marshall, Mariana, Karolina atawların, sonıń menen birge, Qıtaydıń Shandun provinciyasın ol jerde Germaniya ijaraǵa alǵan aymaq penen birge basıp aldı. Yaponiyanıń kolonizatorlıq siyasatı kúsheyip 1918-22-jıllarda Uzaq Shıǵıstaǵı Rossiyaǵa qaraslı bir qansha úlkeni basıp alıp turdı. 1920-jıldan Yaponiya ekonomikasında túskinlik baslanıp, ol 1925-jılǵa shekem dawam etti. 1925-jıl 20-yanvardan Yaponiya menen burınǵı SSSR ortasında óz-ara múnásibetlerdiń tiykarǵı principleri tuwrısında Pekin konvenciyasına qol qoyıldı. 1926-jıl 25-dekabrde Yaponiya taxtına imperator Hirohito (1901-89) otırdı. 1929-33-jıllarda bolǵan jáhán ekonomikalıq daǵdarısı nátiyjesinde payda bolǵan jaǵdayda Yaponiyada áskeriy fashistlik diktatura ornatıwǵa umtılıwshı oǵada reakcion "jas oficerler" toparı aktivlesti. 1931-jıl Yaponiya Manjuriyanı basıp alıwǵa kiristi. 1933-36-jıllarda Qıtayǵa qarsı agressiyanı kúsheytti. 1936-jıl 25-noyabrde Yaponiya fashistler Germaniyası menen "Antikomintern pakti" ne qol qoydı. 1937-jıl iyulda Qıtaydı basıp alıw ushın urıs basladı hám 1938-jıl onıń pútkil arqa bólimin basıp aldı. Yaponiya áskerleri shoro armiyası tárepinen Hasan kóli janında (1938) hám XalxinGol urısı (1939) nda jeńilgennen keyin, Yaponiya húkimeti Evropa mámleketleri hám AQSh tıń Qubla Shıǵıs Aziyadaǵı koloniyalarına hújim etiwge ótti. 1940-jıl Vetnamnıń arqa bólimin basıp aldı. Sol jılı 27-sentyabrde Germaniya, Italiya hám Yaponiya ortasında "Úshler pakti" ne qol qoyıldı. [[Ekinshi jáhán urısı]]nda [[Germaniya]] hám [[Italiya]] awqamshısı retinde qatnastı. 1941-jıl 7-dekabrde Yaponiya AQSh tıń PyorlXarbordaǵı áskeriy bazasına hújim etiwi menen Ekinshi jáhán urısına kirdi. 1942-jıl Yaponiya imperiyasi Ullı Britaniya hám [[Franciya]]nıń Qubla Shıǵıs Aziyadaǵı kóplegen koloniyaların iyelep úlken aymaqtı óz qadaǵalawına aldı. Biraq 1943-jıldan iyelegen aymaqların joǵalta basladı. 1945-jıl AQSh áskeriy hawa kúshleri Yaponiyanıń Hiroshima (6-avgust) hám Nagasaki (9-avgust) qalalarına atom bombasın tasladı. Sovet húkimeti 1945-jıl 9-avgustta Yaponiyaǵa qarsı Manjuriya strategiyalıq operaciyasın basladı. 1945-jıl 2-sentyabrde Yaponiya sózsiz táslim bolǵanlıǵı tuwrısındaǵı aktke qol qoydı jáne onıń aymaǵın awqamshılar atınan [[AQSh]] áskerleri okkupaciya etti. 1946-48-jıllarda bolıp ótken Tokio sud processinde tiykarǵı yapon áskeriy jinayatshıları jazaǵa tartıldı. Urıstan keyin Yaponiyada jergilikli siyasiy jáne social-ekonomikalıq reformalar ótkerilip, qurallı kúshler hám oń shólkemler tarqatıp jiberildi, dvoryan jer iyeligi tamamlandı, aldınǵı monopolistlik koncernler qayta dúzildi. 1947-jılǵı konstituciyaǵa qaray mámleket xalıq aralıq waqıyalardı qural kúshi menen sheshiwden hám sol maqsette qurallı kúshler dúziwden waz keshti. 1951-jıl 8-sentyabrde Yaponiya menen AQSh, [[Ullı Britaniya]], Franciya hám basqa da mámleketler ortasında San Francisko kelisim shártnaması dúzilip, mámleket suvereniteti tiklendi hám de Yaponiya basıp alǵan barlıq koloniyalarınan waz keshti. Sol jılı Yaponiya menen AQSh ortasında qol qoyılǵan qawipsizlikti kepillew tuwrısındaǵı shártnamaǵa kóre, Yaponiyada AQSh áskeriy bazaları jaylastırıldı. 1956-jıl 19-oktyabrde SSSR menen Yaponiya ortasında urıs jaǵdayına toqtaw beriw, diplomatiyalıq múnásibetlerin qayta tiklew tuwrısında qospa bayanatqa qol qoyıldı. 1950-jıllar basınan Yaponiya ekonomikası tez pát penen rawajlandi. 1960-jıllardıń aqırına kelip "yapon káramatı" termini payda boldı hám ol jalpı milliy ónim hám sanaat islep shıǵarıw kólemi boyınsha kapitalistlik dúnyada 2-orınǵa shıqtı. 1990-jıllarda Yaponiya jáhán kólemindegi eń úlken qarejetke iye mámleketke aylandı. Yaponiya — 1956-jıldan BMSh aǵzası. Milliy bayramı — 23-dekabr — imperator tuwılǵan kún (1933). Ózbekstan suverenitetti 1991-jıl 28-dekabrde tán alǵan hám 1992-jıl 26-yanvarda diplomatiyalıq múnásibetlerin ornatqan. == Siyasiy partiya hám kásiplik awqamları == Liberal-demokratiyalıq partiya, 1955-jıl tiykar salınǵan; Yaponiya demokratiyalıq partiyası, 1996-jıl dúzilgen; Jańa Komeyto partiyası, 1964-jıl dúzilgen; Yaponiya social-demokratiyalıq partiyası, 1945-jıl tiykar salınǵan; Yaponiya Kommunistlik partiyası, 1922-jıl dúzilgen; Jańa konservativ partiya, 2002-jıl dúzilgen. Yaponiya kásiplik awqamları konfederaciyası — Shinrengo, 1989-jıl 21-noyabrde Yaponiya kásiplik awqamları Bas keńesi (1950-jıl dúzilgen) hám Ulıwma yapon menshikli kárxanalar xızmetkerleri kásiplik awqamı (1987-jıl islengen) nıń qosılıwı nátiyjesinde dúzilgen. == Xojalıǵı == Yaponiya — ekonomikalıq qúdireti boyınsha jáhánde AQSh tan keyingi orında turatuǵın joqarı dárejede rawajlanǵan industrial-agrar mámleket. Sanaat óndiristiń ulıwma kólemi boyınsha jáhánde aldınǵı orınlardan birin iyeleydi. Úlken kárxanalar menen birge mayda kárxanalar da bar (ásirese, jeńil hám azıq-awqat sanaatında). Yaponiya ekonomikası shetten keltiriletuǵın shiyki ónim hám janılǵıǵa tiykarlanǵan. Yaponiya jáhán bazarına sanaattıń pánge tiykarlanǵan quramalı tarmaqları ónimleri, zamanagóy konstrukcion materiallar jetkizip beretuǵın mámleket. Yaponiya jáhán jalpı milliy óniminiń 13% ten aslamın islep shıǵarıw menen birge, iri xalıq aralıq ekonomikalıq, sawda hám finans shólkemleri hám de "segizlik" mámleketlerinde jetekshi abıroyǵa iye. Jalpı ishki ónimde sanaattıń úlesi 38%, awıl, orman xojalıǵı hám balıq tutıw 2%, xizmet kórsetiw tarmaǵı 60% ti quraydı. Jalpı ishki ónimi 4,3 trillion AQSh dollarına teń (2003). == Sanaatı == Sanaatında ekonomikalıq aktiv xalıqtıń 25% i bánt. Energetika, metallurgiya, avtomobilsazlıq, kemasazlıq, ximiya, neft ximiyası, qurılıs materialları sanaatı sıyaqlı tayanısh tarmaqlar shetten alınatuǵın shiyki onim hám de texnologiyanıń eń jańa jetiskenlikleri tiykarında derlik pútkilley tazadan qurıldı. Energetika sanaatı da tiykarınan, shetten keltirilgen neftke tiykarlanǵan. Jılına ortasha 1,097 trillion kVtsaat elektr energiya payda etiledi; onıń 706,4 mlrd. kVtsaatı ıssılıq elektr stanciyalarında, 91,8 mlrd. kVtsaatı GES larda, 295 mlrd. kVtsaatı atom elektr stanciyalarına tuwrı keledi (2002). 2003-jıl 52 atom elektr stanciyası jumıs isleydi. Yaponiya sanaatında qara hám reńli metallurgiya rawajlanǵan. Kán sanaatında kómir, gaz, temir hám mıs rudası, pirit, rux, qorǵasınrux, marganec, gúmis, altın, sınap, kaolin, talk hám taǵı basqa qazıp alınadı. Mashinasazlıq hám ximiya sanaatı joqarı rawajlanǵan. Avtomobiller, xojalıq texnika, elektron ásbaplar, baylanıs quralları, keme, polat, cement, plastmassa, sintetikalıq talshıq, robot islep shıǵarıw, neftti qayta islew, biotexnologiya mámleket ekonomikalıq rawajlanıwınıń joqarıda turatuǵın tarmaqlarınan bolıp tabıladı. Yaponiya sanaatı 4 tiykarǵı rayon: Keyxin (Tokio, Kanagava), Chukyo (Aychi, Mie), Hanshin (Osaka, Hiogo), Kita Kyushu (Fukuoka) ǵa bólingen. Usı rayonlarda jámi sanaat óniminiń 40% ten aslamı islep shıǵarıladı. == Awıl xojalıǵı == Awıl xojalıǵında ónim jetistiriw boyınsha dúnyada aldınǵı orınlardan birinde bolıp, ol joqarı dárejede mexanizaciyalasqan hám avtomatlastırılgan. Ekonomikalıq aktiv xalıqtıń 4,2% i awıl xojalıǵında bánt. Aymaǵınıń 12,9% yamasa 4,8 mln. gektarında diyqanshılıq etiledi. Diyqanshılıqta tiykarǵı egin — salı (2002-jıl 11 mln. tonna salı jetistirilgen). Sonıń menen birge, kartoshka, palız eginleri, az muǵdarda biyday hám dánli eginleri egiledi. Miywe jetistiriw, baǵshılıq, shárwa xojalıǵı rawajlanǵan. Shárwashılıqta qaramal, shoshqa, qus baǵıladı; nawqanshılıq hám balıqshılıq rawajlanǵan. Yaponiyada 3000 den artıq balıq tutıw portları bolıp, dúnya boyınsha awlanatuǵın balıq hám teńiz jániwarlarınıń 15% sol portlarǵa tuwrı keledi. == Transportı == Ishki júk aylanbasında avtomobil transportınıń roli úlken (jılına ortasha 5,5 mlrd. tonna júk tasıladı). Ulıwma hám ekspress jollardıń uzınlıǵı 1,2 mln. km, sonday-aq, 4,4 mıń km tez júrer magistrallar. Yaponiya jollarınıń uzınlıǵı 43,7 mıń km. Derlik 1/2 bólegi elektrlestirilgen. 1964-jıldan tezligi saatına 270&nbsp;km ge shekem jetetuǵın "Shinkansen" poezdleri háreketi jolǵa qoyılǵan. 9 qaladaǵı metropolitenniń uzınlıǵı 540&nbsp;km. Yaponiyada suw astı hám jer ústi tunnelleri hám kópirler kóp. Dúnyada eń úlken Seykan tunneli (53,9&nbsp;km) Honshu hám Hokkaydo atawların birlestiredi. Ishki suw jollarıniń uzınlıǵı 1770&nbsp;km ge jaqın. Teńiz sawda flotı 5473 kemaǵa iye jáne onıń ulıwma tonnası 40 mln. brutto registrli tonnaǵa jetedi. Tiykarǵı portları — Kobe, Chiba, Yokohama, Nagoya, Osaka, Kavasaki, Tokio, Hakodate. Tokio, Osaka, Niigata qalası qasında xalıq aralıq aeroportlar bar. Mámlekette neft trubaları 400&nbsp;km den zıyat, gaz trubaları 1800&nbsp;km. == Sırtqı sawdası == Yaponiya shetke mashina hám úskeneler, metall buyımlar, elektronika, ximiya ónimleri, elektrikalıq ásbaplar shıǵaradı; shetten sanaat shiyki ónimi, mineral janılǵı, azıq-awqat hám toqımashılıq ónimlerin aladı. 2003-jıl Yaponiyanıń importı 383,3 mlrd. AQSh dolların, eksportı 417,8 mlrd. AQSh dolların quradı. Sırtqı sawdada AQSh, Evropa Awqamı hám de Qubla hám Qubla Shıǵıs Aziya mámleketleri menen sheriklik etedi. Shet el turizmi rawajlanǵan. Pul birligi — iyena. == Medicinalıq xızmeti == Xalıq salamatlıǵınıń kórsetkishleri boyınsha Yaponiya jáhánde jetekshi orında turadı. 2001-jıl 1,85 mln. orınlı 167,5 mıń emlewxana hám poliklinika bolǵan (hár 100 mıń xalıqqa 1458 orın). Yaponiyada 255,7 mıń shıpaker, 90,8 mıń tis shıpakeri, 217,4 mıń farmacevt iskerlik júrgizedi. Hár 100 mıń adamǵa 201,5 shıpaker tuwrı keledi. Yaponiyada óz ıssı suw dáreklerine iye bolǵan 3023 kurort bar. == Bilimlendiriwi, ilimiy hám mádeniy-aǵartıwshılıq mákemeleri == Yaponiyada bilimlendiriw sisteması, mádeniyat, sport, pán hám texnologiya ministrligi hám jergilikli húkimet shólkemleri tárepinen muwapıqlastırıladı. Mektepke shekem tárbiya balalar baqshalarında (8389 menshikli baqshada 1,4 mln., 5785 mámleket baǵshasında 367,8 mıń tárbiyalanıwshı) ámelge asırıladı. 6 jastan 15 jasqa deyingi balalar ushın oqıw májburiy hám biypul. Tálimniń birinshi basqıshı 6 jıllıq baslanǵısh mektep (2003-jıl 23,6 mıń mektepte 7,2 mln. oqıwshı). Ekinshi basqısh 3 jıllıq kishi orta mektep (2003-jıl 11,1 mıń mektepte 3,74 mln. oqıwshı). 16-18 jaslı balalar 3 jıllıq úlken orta mektep (2003-jıl 5,4 mıń mektepte 3,8 mln. oqıwshı) te tálim aladı. Joqarı tálim universitet, professional kolledj hám texnika institutlarınan ibarat. 2004-jıl mámlekettegi 709 universitette 2,8 mln. student oqıydı, 84,2 mıń oqıtıwshı isleydi. Universitetlerdiń 542 si menshikli. Iri universitetleri: Tokio universiteti, Kioto universiteti, Osaka universiteti (1886-jıl dúzilgen) hám basqalar. Yaponiyada ilimiy tekseriw jumıslarına jılına derlik 100 mlrd. AQSh dolları kóleminde aqsha sarıplanadı hám bunda menshikli sektor jetekshi poziciyaǵa iye. Yaponiya tarawında 756,3 mıń adam bánt. Olardan 430,6 mıń adam ilimiy izertlewlerdi menshikli kompaniyalar, 280,7 mıń adam universitetler, 44,9 mıń adam sociallıq shólkemlerde is júrgizedi. Iri ilimiy tekseriw institutları: aviakosmik texnika, metallar, elektronika boyınsha kompleks izertlewler, kosmos hám astronavtika, elektr energetikası, avtomobilsazlıq, oylap tabıw hám jańalıqlar, Nomura kompleksi, Mitsubisi kompleks institutları. Yaponiyada 2711 ǵalabalıq kitapxana, 3599 muzey, 79 haywanat baǵı, 79 akvarium, 90 botanika baǵı bar. Iri kitapxanaları: Milliy parlament kitapxanası (7,9 mln. shıǵarma), Tokio universiteti kitapxanası. Iri muzeyleri: Tokiodaǵı milliy muzey (1871-jıl dúzilgen), Milliy ilimiy muzey, Imperator sarayı, Kiotodaǵı milliy muzey (1889) hám Milliy házirgi zaman kórkem óner muzeyi (1963), Nagoyadaǵı Tokugava kórkem muzeyi hám basqalar. == Baspasózi, radioesittiriwi hám telekórsetiwi == Yaponiyada 70,8 mln. nusqada 166 milliy hám jergilikli kúndelik gazeta shıǵadı. Irileri: "Iomiuri" ("Reportyor", 1874-jıldan) "Asaxi" ("Shıǵıp atırǵan quyash", 1879-jıldan), "Mayniti" ("Kúndelik gazeta", 1872-jıldan), "Nihon keyzay simbun" ("Yaponiya ekonomikalıq gazetası", 1876-jıldan), "Sankey simbun" ("Sanaat ekonomikalıq gazetası", 1950-jıldan). Sonıń menen birge, 4178 aylıq hám háptelik jurnal, byulleten shıǵadı. Irileri: "Bungey syudzyu" ("Kórkem ádebiyatqa baylanıslı ádebiy sawǵa", 1923-jıldan), "Dziyu minsyu" ("Liberal-demokratiya", 1955-jıldan), "Kurashi top seyji" ("Turmıs hám siyasat"), "Sekay" ("Kosmos", 1946-jıldan), "Tyuo koron" ("Oraylıq sholıw", 1886-jıldan), "Ekonomisuto" ("Ekonomist", 1923-jıldan), "Bunka xyoron" ("Mádeniy túsindiriw"), "Gekkan shakayto" ("Social-demokratiyalıq partiya jurnalı", 1957-jıldan). Ulıwma milliy xabar agentlikleri: Kiodo Susin (1945-jıldan) hám Jiji Sushin (1945-jıldan). Radioesittiriw 1925-jıldan hám telekórsetiwler 1953-jıldan alıp barıladı. Yaponiya radiotelevidenie korporaciyası yarım húkimet shólkemi esaplanadı. 1925-jıl dúzilgen. 222 menshikli aǵzanı birlestirgen Kommerciyalıq esittiriwler milliy associaciyası 6900 teleradiostanciyanı basqaradı (1996). == Ádebiyatı == Ádebiyatı áyyemnen bar bolǵan xalıq awızeki dóretiwshiligi (qosıq, ańız hám basqalar) dáwirinde payda bolǵan. Ańız, ertek, tariyxıy ráwiyat hám qosıqlardan ibarat "Kojiki" ("Áyyemgi hádiyseler jılnaması", sintoizmniń múqáddes kitabı esaplanadı) kompleksi dáslepki ret 712-jılda dúzilgen. Bul dóretpe yapon tilinde jazılǵan birinshi derek esaplanadı. 759-jıl 4516 folklor hám 500 ge jaqın avtordıń dóretpelerinen ibarat yapon poeziyası antologiyası — "Man'yosyu" ("Kóp ásirlik qosıqlar kompleksi") jaratıldı. IX ásirdiń ortalarında birinshi kórkem ádebiyatqa baylanıslı prozalıq shıǵarma — "Taketorimonogatari" jaratıldı. X ásir aqırı — XI ásir baslarında jazıwshı hayal Murasaki Sekibu (978-1016) jaratqan "Genjimonogatari" ("Shahzada Gendzi haqqında qıssa") shıǵarması Yaponiya eski ádebiyatınıń shıńı boldı. XII-XVI ásirlerde áskeriy epopeyalar jaratıldı, kórkem kúndelikler keń tarqaldı, poeziya antologiyaları dúzildi. XIV-XV ásirler xalıq dóretiwshiligi hám Budda ráwiyatları tiykarında bir perdeli dramalar (nıqap teatrları ushın) jazıldı. XVI ásirden qala ádebiyatı payda boldı. Ónermentler, sawdaǵa tiyisli shayırlardıń jıynaqları dúzildi. XVII-XIX ásirdiń 60-jıllarında ádebiyatta demokratiyalıq ideyalar háwij aldı. XVII ásir aqırı — XVIII ásir baslarında iri dramaturg Takamatsu Mondzaemon nátiyjeli dóretiwshilik etti. Matsuo Basyo (XVII ásir), Kobayasi Issa (XVIII ásir aqırı — XIX ásir bası) poeziyanıń xokku janrında shıǵarmalar jarattı. XVIII ásir aqırı — XIX ásir baslarında ólshem hám uyqassız qara sóz benen jazılǵan kórkem shıǵarma jáne de ósti. XIX ásirdiń ortalarınan yapon ádebiyatında Sentimental roman janrı payda boldı, evropalı avtorlardıń dóretpelerine awdarma islenip basladı. Shimey Ftabatey (1864-1909) "Júziwshi bultlar" romanı menen yapon ádebiyatında sın kózqarastan realizmge tiykar salındı. Roka Tokutomi, Soseki Natsume hám basqalardıń dóretpelerinde de sın kózqarastan realizm ideyaları óz ornın tawdı. XX ásirdiń baslarınan poeziyada Evropa poeziyasınıń tásiri hám romantikalıq ideyalar kózge taslandı. Realist jazıwshılar dóretpelerinde social sın pikir tiykarǵı orın aldı. E. Zolya dóretiwshiligi tásirinde naturalizm ushın gúres háreketi baslandı. 1930-40-jıllar ádebiyatında "múqáddes urıs" tı jaqlawshı apologetik ideya húkimran boldı. Ekinshi jáhán urısınan keyingi dáwirde bir qansha yapon jazıwshıları óz shıǵarmalarında "turaqlı qádiriyatlardı" izlew maqsetinde milliy ádebiyattıń kóp ásirlik dástúrlerine múráját etti. Dzyun'itiro Teńidzakidiń "Mayda qar" (1943-48), Yasunari Kavabataniń "Mıń tırna" (1951), "Eski paytaxt" (1961-62) romanları sol taypadaǵı dóretpeler bolıp, olarda kúshli ishki lirizm hám gózzallıqtıń eski kórinisi súwretlenedi. Sonıń menen birge 1967-jıl Yukio Misimanıń yapon mádeniyatına tán bolǵan urıs dástúrlerin qayta tiklewge shaqırıwshı trilogiyası ("patriot", " Xrizantema" hám "Sheyit bolǵan qaharman dawısı") jaratıldı. Ádebiyatta sengoxa aǵımı qarar tapqannan keyin, sol aǵım wákilleri bolǵan túrli ideya-estetikalıq baǵdardaǵı jazıwshılar óz dóretiwshiliklerinde insan ózligin qarar tabıwı mápleri jolında militarizm hám dástúriylikti biykarladı. Sol aǵım wákilleriniń urıs temasına tiyisli dóretpeleri, atap aytqanda, Shohey Ookanıń "Daladaǵı jalınlar" (1951), Hiroshi Nomaniń "Boslıq regioni" (1952), Shusaku Endo "Teńiz hám záhár" (1957) romanları jaratıldı. Yosie Xotta "Jalǵızlıq maydanı" shıǵarmasında (1951) urıstan keyingi yapon oqımıslı adamları haqqında gúrriń etiledi. 1950-60-jıllar yapon ádebiyatınıń ataqlı wákillerinen biri Yasushi Inoue bolıp tabıladı. Onıń "Tempyoniń cherepitsali tamı" (1957) hám "Samarqandqa sayaxat" (1969) tariyxıy dóretpeleri Ullı jipek jolında ámelge asırılǵan ruwxıy baylanıs hám Orta Aziyanıń áyyemgi qalalarına arnalǵan. 1960-70-jıllarda ilimiy fantastika hám detektiv roman janrı rawajlandı. 1960-80-jıllar yapon ádebiyatı realistlik hám modernistlik ideyalardıń óz-ara háreket hám gúreslerinde rawajlandı. Bul dáwirde jazıwshılardan Gomikava Jumpey, Ishikava Takuzo, Kayko Takeshi, Oe Kenzaburo óz roman hám qıssalarında social hám etikalıq mashqalalardı kóterdi. Yaponiya ádebiyatında Hiroshima baxıtsızlıǵı teması keń orın aldı (Hotta Jasiyo, Ibuse Masuji, Oda Makoto). Kobo Abe dóretpelerinde realizm hám fantastika uyǵınlasqan halda filosofiyalıq máseleler bayanlandı. Yaponiyada Qıtay mádeniyatı tásirinde Qıtay tilinde de ádebiyat rawajlanǵan. XIV-XV ásir hám XVII-XIX ásir baslarında rawajlanǵan. Yaponiya ádebiyatınıń iri wákilleri bolǵan Ryunoske Akutagava, Kobo Abe, Yasunari Kavabata (1968-jıl Nobel sıylıǵı iyesi), Kendzaburo Oe (1994-jıl Nobel sıylıǵı iyesi) Murakami Haruki, B. Yosimoto sıyaqlı jazıwshılardıń shıǵarmaları jáhánde ataqlı. == Arxitektura == Áyyemgi yaponlardıń turar jayları yarım jertóleler bolǵan jáne onıń tóbesi aǵash hám qamıs menen jabılǵan. Eramızdıń baslarında aǵash sırıqlı úyler qurıla basladı. (Ise qalasındaǵı sintoistler ibadatxanası, III-VII ásirler). III-VI ásirlerde patshalar ushın sheńber hám taǵa formasında úlken qorǵan (kafun) lar qurılǵan. VI ásirde buddizm tarqalıwı múnásibeti menen qıtay hám koreys arxitekturası usılında monastr, pagoda, ibadatxana hám saraylar qurılǵan (Nara qalasındaǵı Xoryuji monastri, VII ásir; Kito qalası qasındaǵı Byodoin sarayı, XI ásir). VIII ásirde Qıtay qala qurılısı usılında Heyjokyo (házirgi Nara) hám Heyan (házirgi Kito) qalalarına tiykar salındı. XIV-XVI ásirlerde landshaft arxitekturası, qıtaysha baǵlar, parklar qurıw kórkem óneri, qorǵan hám saray diywallarına súwret sızıw rawajlandı. XVI ásirden qala qorǵaw imaratları qándek hám gerbish diywallar menen qorshaldı. Sol dáwirde házirge shekem saqlanıp qalǵan dástúriy yapon turar jayı qáliplesti. XVI ásirden Edo (házirgi Tokio) qalasında qurılıs háwij aldı. XIX ásir aqırınan qala qurılısı rawajlandı, sanaat kárxanaların qurıw kóbeydi, qurılısta gerbish, keyinirek temirbeton hám metall isletilip basladı. Yapon arxitektorları (Tatsuno Kingo, Katayama Otokuma) imaratlardı qurıwda Evropa usılınan paydalandı yamasa dástúriy yapon úy qurıw formaların Batıs Evropa arxitektura formaları menen uyǵınlastırdı. XX ásirdiń 20-jıllar aqırı Le Korbyuzye tásirinde funkcionalizm usılı jayılıp basladı. Ekinshi jáhán urısı jılları (1939-45) Yaponiya qalaları wayran boldı; 50-jıllardan qurılıs keń kólemde háwij aldı. Milliy arxitektorlıq formaların zamanagóy konstrukciyalar menen uyǵınlastırıw nátiyjesinde yapon arxitektorlıǵı jáhánde ataqlı boldı (Hiroshimadaǵı Tınıshlıq memorial parki, 1949-56; Okayama qalasındaǵı Kurashiki qala zalı, 1960; Kofudaǵı Yamanashi imaratı, 1966; hámmesiniń arxitektorı Tange Kenzo; Tokiodaǵı Metropoliten festival xoll, 1960-61, arxitektor Mayokava Kunio; Tokionıń Shinjuku rayonındaǵı maydan ansambli hám transport jolawshılar túyini, 1960-67, arxitektor Sakakura Jundo; Kioto qalasındaǵı Xalıq aralıq konferenciyalar orayı sarayı, 1966-70-jıllar bası, arxitektor Sachio Otani). 18 jazǵı olimpiada oyınları (1964) hám "EKSPO70" kórgizbesiniń ótkeriliwi múnásibeti menen iri qalalar, atap aytqanda, Tokio hám Osaka orayları rekonstrukciya etildi, Tokioda eki olimpiada kompleksi (Yoyogi, arxitektor Tange Kenzo; Komazava, arxitektorlar Murata Masasiko hám Ashihara I.), Osakada bas pavilon kórgizbesi (arxitektor Tange Kenzo) qurıldı. 1960-jıllar aqırında joqarı seysmik aymaq ekenligine qaramay, júdá bálent imaratlar qurıldı (Tokio, Osaka hám basqa qalalarda). Yaponiyada milliy arxitektorlıq dástúrleriniń rawajlanıwı K. Maekava, Yo. Taniguti, K. Tange, K. Kurokava hám basqa ataqlı arxitektorlar iskerligi menen baylanıslı. == Súwretlew kórkem óneri == Yaponiya kórkem óneriniń áyyemgi estelikleri yapon mádeniyatı dáwiri (eramızǵa shekemgi 8-1 mıń jıllıqlar ortaları) ne tiyisli. Eramızǵa shekemgi I ásirde tayarlanǵan bronza buyımlar, ılaydan islengen ıdıs úlgileri saqlanǵan. VI ásirde buddizm tarqalıwı múnásibeti menen ibadatxanalar jaratıldı hám olar budda dinindegi ataqlı personajlar súwretlengen háykelsheler menen bezetildi (Nara qalasındaǵı Xoryudzi, Yakusidzi monastrlerindegi háykeller). Dáslepki orta ásirlerde reńli-súwret hám músinshilikte portret janrı sonıń menen birge, teatr nıqapları kórkem óneri rawajlandı. Yaponiya reńli-súwreti buddizm hám de Qıtay kórkem óneri tásirinde rawajlandı. XI-XII ásirlerde ayrıqsha milliy ayrıqshalıqlarǵa iye boldı. Bul dáwirde Fujivara Takayoshi, Fujivara Nobuzane hám Toba Sojo sıyaqlı súwretshiler ataqlı boldı. XII-XIII ásirler reńli-súwretindegi portretler ápiwayılıǵı hám jetkerip beriliwi menen ajıralıp turadı (Fujivara Takanobudiń "Minamoto Yoritoma portreti"). XIV-XV ásirlerde budda sektasınıń dzen mekteplerinde tús reńli-súwreti rawajlandı [Josetsu, Shubun, Toy Oda (Sessyu laqabı menen ataqlı) tábiyat kórinisleri]. XV ásirde dúnyalıq professional reńli-súwret qáliplesti. Kano mektebi (tiykarshısı Kano Masanobu) hám Tosa mektebi (tiykarshısı Tosa Matsunobu) dóretpelerinde qıtay eski reńli-suwreti óz ornın taptı. XV-XVII ásirlerde bezew jazıwı kórkem óneri joqarı dárejege eristi (Sotatsu Tavaraya, Ogata Korin). Bul dáwirde shay tarqalıwı múnásibeti menen gúlalshılıq hám shını buyımlar tayarlaw háwij aldı. XVII ásir baslarında aǵashqa reńli gravyura islew kórkem óneri — ukiyyoe yapon kórkem óneriniń jetekshi túrine aylandı (Moronobu Hishikava, Harinobu Suzuki, Utamaro Kitagava, Hokusay Katsushika, Hiroshige Ando sıyaqlı ustalar). == Muzıkası == Muzıkası áyyemgi dástúrlerge bay bolıp, óz rawajlanıwı processinde qıtay hám koreys, hind hám Qubla Shıǵıs Aziya mámleketleri xalıqları muzıka mádeniyatı tásirinde bayıǵan; ol miynet, turmıs, diniy dástúrler menen baylanısqan. Qosıqlar bir dawıslı, qos metrler joqarı. Muzıkalıq saz ásbapları hárqıylı: shertilip shertiletuǵın — shamisen (lyutnya), koto (13 tarlı sitra); úflep shertiletuǵın — nokan, shakuhachi (fleytalar), soo (erin organı), hichiriki (goboy túri); udarlı — tayko, kotsuzumi, otsuzumi (barabanlar), shoko (gong). Professional muzıka diniy háreketler hám teatr menen baylanıslı bolǵan; onıń tariyxı VI-VII ásirlerge barıp taqaladı. XIV ásirde teatr kórkem óneri (qosıq, oyın, saz ásbaplar menen birge atqarılatuǵın deklamaciya), XVI-XVII ásirlerde dzyoruri quwırshaq teatrı muzıkası hám kabuki (eski yapon teatrı túrlerinen biri) muzıkası qáliplesti. Yaponiyada muzıka kórkem ónerin rawajlandırıwda Muzıka izertlewleri institutı (1879-jıl dúzilgen, 1886-jıldan Tokio muzıka mektebi) zárúrli rol oynadı. 1897-jıl yapon simfonikalıq orkestriniń birinshi koncerti bolıp ótti. Evropada muzıka tálimin alǵan Yamada Kosaku, Nobutoki Kiyoshi, Kiyose Yasuji, Matsudayra Yoritsune sıyaqlı kompozitorlar kompozitorlardıń jańa federaciyası (1930-jıldan Yaponiya zamanagóy muzıka awqamı) n dúzdi. Óz dóretiwshiliklerinde milliy dástúrlerge súyengen halda, Evropanıń kompozicion usıllarına da múrájáát etti . 1960-80-jıllarda Mamiya Mitio hám Akutagava Yasusi sıyaqlı kompozitorlar folklor hám yapon eski muzıkasınan keń paydalandı. 1940-jıllardıń aqırınan Seki Akiko basshılıǵında antiimperialistlik xarakterdegi "Yaponiyanıń qosıq aytıwshı dawısları" ǵalabalıq xor háreketi keń jayıldı. 1950-jıllardıń aqırınan avangardizm tásiri kózge taslana basladı, eksperimental muzıka túrleri tarqaldı. Házirgi dáwirde ǵalabalıq hám eski muzıka menen birge milliy muzıka túrleri tarqalǵan. Folklor muzıkasın jıynaw, úyreniw hám tarqatıwǵa bólek itibar beriledi. 1970-jıllarda karaoke (bos orkestr) háweskerler atqarıwshılıǵı payda bolıp, ol xalıq arasında júdá tanıldı. Kompozitorlardan Noda Teruyaki, Hachimura Jasio, Ikebe Shinitiro, atqarıwshı dirijyorlardan Abe Komei, Masashi Ueda, Vatanabe Akeo, Ivaki Hiroyuki, Moro Takashi, pianinoshı Tanaka Keyko, skripkashi Kubo Yoko ataqlı. Yaponiyada 20 dan artıq simfoniyalıq orkestr, kamer saz ansambli, xor jámáátleri hám basqalar bar. Tokioda Mámleketlik muzıka akademiyası (1887-jıldan), XX ásir muzıkası institutı (1957-jıldan), Milliy elegant kórkem óner hám muzıka universiteti, Toxo joqarı muzıka mektebi iskerlik kórsetedi. == Teatr == Teatr kórinisleri áyyemgi xalıq diyqanshılıq bayramlarında kórsetilgen tamashalardan baslanadı. VII-VIII ásirlerde gigaku hám bugaku dep atalǵan muzıkalı oyın tamashaları payda boldı; olar yapon eski teatrınıń qáliplesiwine járdem berdi. VIII-XII ásirlerde sangaku muzıkalı oyın tamashaları keń jayıldı. XII ásir baslarında muzıkalı tamashalardıń jańa túrleri — dengaku hám sarugaku rawajlandı. XIV ásir aqırı — XV ásir baslarında yapon teatrınıń jańa túri — noo teatrı (muzıka, oyın hám dramalıq háreketlerden ibarat) payda boldı. XVI ásir aqırı — XVII ásir baslarında Kiotoda dzyoruri quwırshaq teatrı hám kabuki teatrı, XIX ásir aqırı — XX ásir basları teatrınıń jańa túrleri — simpa hám sinkokugeki payda boldı. XX ásir baslarında Evropa teatrı tásirinde singeki teatr baǵdarı (házirgi drama teatrı) qáliplesti. XX ásirdiń 1-shereginde Tokioda "Rodo gekidan" atındaǵı birinshi jumısshı teatrı iskerlik kórsetti. Keyinirek Tokioda "Sukizi shogekijo" hám "Hayuza" teatrları payda boldı; olardıń repertuarınan milliy dramaturglar Kobo Abe, Koyama Yushi pyesaları orın aldı. 1947-jıl "Mingey" teatrı óz iskerligin basladı. Teatr qasında "Mingey" kinostudiyası jumıs isledi. 1966-jıl Tokioda "Kokuritsu gekijo" milliy teatr orayı dúzildi hám ol dástúriy janrlardı saqlaw hám rawajlandırıwda zárúrli rol oynadı. Yaponiyanıń zamanagóy teatr kórkem óneri dástúriy teatr (bugaku, noo, kabuki, joruri) hám Evropa tipindegi teatr (drama, opera, balet) ǵa bólinedi. Bugaku teatrınıń dástúrleri eski muzıka hám ayaq oyınnıń rawajlanıwına tiykar boldı. Teatr artistlerinen Kita Minoru, Hosho Motomasa Kuro, Itimura Manzeamon, Nakamura Kanzaburo, Nakamura Utaemon, Nakamura Bungori, Matsumoto Koshiro, Mizutani Yayeko, Shimada Shogo, Tatsumi Ryutaro hám basqalar ataqlı. == Kino == Yaponiyada birinshi kórkem film 1899-jıl súwretke alınǵan. 1903-jıl Tokioda birinshi turaqlı kinoteatr, 1908-jıl birinshi kinostudiya dúzildi. 1923-jıldan Kioto qalası kino orayına aylandı. 1931-jıl birinshi dawıslı film ("Qońsı hayal hám hayalım", rejissyor Gosho Heynosku) jaratıldı. 1936-jıl Mizoguchi Kenji "Elegiya Naniva" hám "Gionlı apalı-sińiller" filmlerin jarattı. 1930-jıllarda "Yaponiya filmler islep shıǵarıw boyınsha jáhánde 2-orındı iyelep turdı. Urısqa shekem bolǵan kinofirmalar ("Toho", "Shinko" hám basqalar) dıń tiykarǵı filmleri militaristlik mazmunda bolǵan. Urıstan keyingi jıllarda yapon kinosında Imai Tadashi, Yamomoto Satsuo, Kinoshita Keysuke hám basqa da rejissyorlar dóretiwshiligi menen baylanıslı bolǵan aldıńǵı ideyalar óz ornın taptı. Olar óz filmlerinde Hiroshima baxıtsızlıǵı, miynetkeshlerdiń salmaqlı turmısı haqqında gúrriń etti. 1950-60-jıllardaǵı eń jaqsı filmler: "Rashomon" (1950), "Qızıl saqal" (1964; ekewiniń rejissyorı Kurasava Akira), "Hár qalay biz jasap atırmız" (1951, rejissyor Imai Tadashi), "Hiroshima balaları" (1952) hám "Jeleń aral" (1960; ekewiniń rejissyor Sindo Kaneto). 1960-jıllardaǵı ataqlı rejissyorlar: Yamamoto Satsuo, Koboyashi Masaki, Imai Tadashi. 1960-70-jıllarda kóbirek hújjetli filmler dańq shıǵardı. S. Ogava, N. Suchimoto, M. Miyagi sıyaqlı dóretiwshiler óz filmlerinde zamannıń tartıslı máselelerin kóterip shıqtı. 1958-jıldan baslap "Toey" kinokompaniyası islep shıǵara baslaǵan multiplikacion filmler pútkil jáhánge tarqaldı. 1970-80-jıllarda yapon kinosı televidenie menen báseki nátiyjesinde krizisli jaǵdayda bolsa da, "19 jaslı jalańashlar" (1970, rejissyor Shindo Kaneto), "Jawınger ruwxı" (1982, rejissyor Kurosava Akira), "Ílaylı dárya" (1981, rejissyor Kohay Oguri), "Narayama haqqında ańız" (1983, rejissyor Imamura Sohey) sıyaqlı filmler jaratıldı. Keyingi jıllarda T. Kitano, M. Syou, S. Ivai, N. Takenaka sıyaqlı ataqlı kino dóretiwshileri jetilisip shıqtı. 1969-96-jıllar dawamında kórsetilgen "Mırza Tóre" serialı yaponlar arasında ataqlı. Yapon kinosında Yamada Isuzu, Mifune Toshiro sıyaqlı aktyorlar dańq qazanǵan. "Nikkatsu", "Shotiku", " Toho", "Toey" hám basqa kinokompaniyalar iskerlik júrgizedi. == Derekler == {{derekler}} {{Aziya}} [[Kategoriya:Yaponiya| ]] [[Kategoriya:Mámleketler]] [[Kategoriya:Aziya]] fmx6k2oopvhntu70vbgjuq3q78yd9xm 122813 122812 2025-06-26T06:48:06Z Srajatdin Usnatdinov 12560 122813 wikitext text/x-wiki {{Yaponiya infoqutısı}}'''Yaponiya''' ({{lang-ja|日本 Nippon}}) — [[Shıǵıs Aziya|Shıǵıs Aziyanıń]] [[Tınısh okeanı|Tınısh okean]] jaǵasınan shıǵısta, kúnshıǵıs táreptegi atawlarda jaylasqan mámleket. Yaponiya aymaǵında 6,8 mıńǵa jaqın ataw bolıp, arqa-shıǵıstan qubla-batısqa derlik 9,13 mıń km² ge sozılǵan; Yaponiyanıń eń iri 4 atawları: [[Xokkaydo]], [[Xonsyu]], [[Sikoku]] hám [[Kyusyu]]. Yaponiyanıń tábiyiy baylıqları mámlekettiń derlik az maydanın iyeleydi. Tınısh okean qorshap turǵanlıǵı sebepli mámlekettiń topıraǵında yod elementi jeterlishe esaplanadı. Arqasınan Oxota teńizi, shıǵıs hám qubla-shıǵıstan [[Tınısh okeanı]], batıstan Yapon hám Arqa [[Qıtay]] teńizleri menen qorshalǵan. Maydanı 377,8 mıń km². Xalqı 126 mln. adam (2021). Paytaxtı — [[Tokio]] qalası. Yaponiya basqarıw jaǵınan 47 prefekturaǵa bólinedi. == Mámleketlik basqarıw principi == Yaponiya — konstituciyalıq monarxiya. Ámeldegi húkimet 1947-jıl 3-mayda kúshke kirgen (keyinirek ózgerisler kirgizilgen). Mámleket baslıǵı — imperator (1989-jıldan Akihito). Konstituciyanıń 1-statyasına kóre, ol "mámleket hám xalıq birligi simvolı" bolıp tabıladı. Imperator shańaraǵınıń er aǵzaları imperatorlıq taxtı ushın miyrasxor esaplanadı. Konstituciyaǵa muwapıq, imperator ǵárezsiz húkimetke iye emes. Imperatordıń mámleketlik jumıslarına baylanıslı bolǵan hár qanday iskerligi ministrler mákemesi máslaháti hám maqullawı menen ámelge asırıladı. Nızam shıǵarıwshı joqarı hákimiyattı 2 palatalı parlament (Wákiller palatası hám Másláhátshiler palatası), atqarıwshı hákimiyattı Bas ministr basshılıǵındaǵı húkimet (Ministrler mákemesi) ámelge asıradı. == Tábiyatı == Yaponiya ortasha, subtropikalıq hám tropikalıq regionlarda jaylasqan. Jaǵa sızıǵınıń ulıwma uzınlıǵı — 30 mıń km ge jaqın. Xonsyu atawınıń qubla jaǵası, Shikoku hám Kyushu atawlarınıń jaǵasında qoltıq kóp; bul jerde quramalı jaǵa sızıǵına iye bolǵan Ishki Yapon teńizi jaylasqan. Ryukyudiń qubla atawları marjan rifleri menen oralǵan. Yaponiya aymaǵınıń 3/4 bólimi qırlardan hám tawlardan ibarat; oypatlıqlar jaǵa boylap ayırım bólimlerde jaylasqan. Hokkaydo atawdaǵı dizbeklerdiń bazıbir shıńları 2000 m den asadı (Asahi shıńı — 2290 m). Honshu atawdıń arqa bóiminde 3 boylama taw dizbekleri bolıp, olar oypatlıq hám saylar menen bólingen; atawda bir qansha vulkan, atap aytqanda, Yaponiyadaǵı eń biyik vulkan — Fudziyama (uzınlıǵı 3776 m) boy kótergen. Honshu atawdıń oraylıq bólimindegi dizbeklerdiń shıńları alp smrelyefli hám jıldıń kóp bóleginde qar menen qaplanıp turadı. Shikoku atawdıń eń biyik noqatı 1981 m (Ishizuchi shıńı), Kyushu atawı 1788 m (Kuju vulkanı). Yaponiya aymaǵı kúshli seysmik zonada jaylasqan (1855, 1891, 1897, 1923, 1995-jıllarda baxıtsız hádiyseli jer silkiniwler bolǵan). Yaponiyadaǵı 150 vulkannan 40 ı sónbegen. Vulkanlı rayonlarda mineral hám termal bulaqlar kóp. 26 mıńnan aslam ıssı suw dárekleri bar. Paydalı qazılmalardan kómir, gaz, temir rudası, altınkúkirt, marganec, qorǵasınrux, mıs káni, neft, xromit, altın, gúmis, pirit, kaolin, talk hám sınap kánleri bar. == Klimatı == Íqlımı mussonlı, arqasında ortasha, qublasında subtropikalıq, Ryukyu atawlarında tiykarınan tropikalıq ıqlım. Hokkaydo atawda, Sapporoda yanvardıń ortasha temperaturası — 5°, iyulda 22°, Okinavada yanvardıń ortasha temperaturası 16°, iyulda 28°. Materikten esken qısqı musson Yaponiya aymaǵına suwıq hawa alıp keledi hám kóp jawın keltiredi. Jılına 30 retke shekem tayfun boladı; bul waqıtta kúshli samal esip, nóser quyadı, ortasha jıllıq jawın 1800&nbsp;mm; Hokkaydo atawdıń shıǵısında jıllıq jawın 800–1200&nbsp;mm, Sekoku hám Kyushu atawlarında 3000&nbsp;mm, bazibir orınlarda 4000&nbsp;mm ge shekem. Yaponiyanıń dáryaları qısqa, suwlı hám tez aǵadı. 24 eń úlken dáryasınan tek 6 sınıń uzınlıǵı 200&nbsp;km den asadı, atap aytqanda, Sinano dáryasınıń uzınlıǵı 367&nbsp;km tayfun waqtında dáryalar tasadı. Kóplegen dáryalardıń suwı suwǵarıwǵa hám gidroenergiya resursları retinde sarıplanadı. Mayda kól kóp hám olar ishimlik suwı dáregi bolıp xızmet etedi. Eń úlken kól — [[Biva]] (maydanı 670,2&nbsp;km², tereńligi 103,8 m). Topıraqları arqasında podzol hám otlaqları batpaqlı, qublasında gúńgirt orman, subtropikalıq hám tropiklarda sarı hám qızıl topıraq. Tegisliklerde allyuvial topıraqlar tarqalǵan. Yaponiya aymaǵınıń 67% i orman hám putalıqlardan ibarat; ormanlarınıń 41,4% i egip óstirilgen. Jámi 700 túrden kóp terek hám puta hám de 5599 túr ot ósimligi ósedi. Endemik ósimlik kóp. Ormanlar, tiykarınan, iyne japıraqlı hám keń japıraqlı tereklerden ibarat. Yaponiyada sút emiziwshi haywanlardıń 132 túri, qustıń 490 túri, jer bawırlawshılardıń 110 túri bar. Yaponiya jaǵalarına tutas teńiz suwlarında balıqlardıń 3000 ge jaqın túri, mollyuskalardıń 1200 den artıq túri jasaydı. == Xalqı == Xalqınıń 99% ten kóbi yaponlar. Xokkaydo atawda mámlekettiń eń áyyemgi xalqı — aynular (50 mıń adam átirapında) saqlanıp qalǵan. Sonıń menen birge, koreyc, qıtay hám basqalar jasaydı. Rásmiy tili — yapon tili. Tiykarǵı dinleri — sintoizm hám buddizm; konfuciylik hám daosizm isenimleri úlken tásirge iye. Xristianlıq, islam hám hinduizmge sıyınıwshılar da bar. Xristianlıq XVI ásir ortalarınan, islam XIX ásir aqırınan kirip barǵan; xristianlar 1,5 mln ǵa jaqın, musılmanlar 100 mıń adam shamasında. [[1935-jıl]] [[Tokio]] hám Kobe qalalarında dáslepki meshitler qurılǵan. 1956-jıldan Yaponiya musılmanlar awqamı hám 1966-jıldan Yaponiya islam orayı bar. Xalıqtıń 77% i qalalarda jasaydı (2002). Iri qalaları: [[Tokio]], [[Yokohama]], [[Osaka]], [[Nagoya]], [[Sapporo]], [[Kobe]], [[Kioto]]. == Tariyxı == Yaponiya aymaǵında áyyemgi adam izleri paleolit dáwirine tiyisli. Shama menen eramızǵa shekemgi 8000-300-jıllarda neolit dáwiri mádeniyatı — jomon (ıdıslarǵa pitilgen jip tárizli naǵıslarǵa qarap atalǵan) bar bolǵan. Sol dáwir materiallıq esteliklerin úyreniw Yaponiyanıń áyyemgi xalqı, tiykarınan, Qubla Arqa Aziyadan kirip barǵanın kórsetedi. Eramızǵa shekemgi 2 mıń jıllıq dawamında qubla monǵol tipindegi qáwimler kelgen. Eramızǵa shekemgi 1 mıń jıllıqta Yaponiyada tiykarǵı bólegin aynlar shólkemlestirgen etnikalıq xalıq quradı. Eramızǵa shekemgi V-IV ásirlerde diyqanshılıq, shárwashılıq rawajlanǵan, metall qurallar qollanılǵan. Eramızdıń baslarında sociallıq qatlamlarǵa bóliniw kúsheydi; qullıq payda boldı. IV ásir ortalarında shólkemlesken iri qáwimler awqamı — Yamato tiykarında dáslepki yapon mámleketi quraldı. V ásirden ieroglif jazıwı, VI ásirden buddizm tarqaldı. Yamato húkimdarları sırtqı baylanıslarda "tenno" ataǵın qollanıp baslaǵan. Bul ataq házirge shekem de saqlanǵan hám Evropa tillerine "imperator" sózi menen awdarmalanadı. 646-jıl jer mámleket múlki dep daǵaza etildi, xalıq bolsa mámleket chek jerleri iyesine aylandı. Yarım erkin diyqanlar iri qatlamǵa tiyisli ǵárezli diyqanlar menen teńlestirildi. [[Qıtay]]daǵı Tan mámleketi tipinde oraylıq adminstraciya dúzildi. 710-jılda birinshi turaqlı paytaxt — Nara qurıldı, 794-jılda paytaxt Kioto (Heyan) ǵa kóshirildi. VIII ásirde mámleket qublasındaǵı avstronezlerdiń sińdiriliwi nátiyjesinde yapon milleti qáliplesti. X ásirde mámleket chek jer iyeligi sisteması toqtatılıp, joqarı qatlam hám ibadatxanalardıń jer-múlkleri (shoen) jerge iyeliktiń tiykarǵı formasına aylandı. XI ásirden sárdarlar basshılıǵında áskeriy iri qatlamlar gruppaları shólkemlestirile basladı. XII ásirdiń ortalarında Honshudan arqa-shıǵısta Minamoto, qubla-batısta Tayra olardan eń irisi edi. Bul xojalıqlardıń óz-ara gúresi 1185-jılda Tayranıń jeńiliwi menen tamamlandı. 1192-jılda arqa-shıǵıslılar óz sárdarları Yoritomo Minamotonı shogun (sárkarda) ataǵı menen mámlekettiń húkimdarı dep járiyaladı. Imperator áwladı shogunlar húkimranlıǵın xalıq aldında nızamlı bolıwın kepillep turıw ushın atına ǵana saqlap qalındı. Rezidenciyası Kamakura qalasında jaylasqan syogunlarǵa áskerler siyasiy gruppası (busi) hám jeke vassallar (olar basqarıw lawazımlardı iyelledi) tiykarǵı tayanısh boldı. Busi siyasiy gruppasınıń tómen bólegi mayda áskeriy dvoryanlar — sobolaylardan ibarat edi. Qıtay hám Koreyanı iyelep alǵan monǵollar 1274 hám 1281-jıllarda Yaponiyaǵa qarsı ekspediciyalar shólkemlestirdi, lekin bul júrisler áwmetsiz boldı. Teńizde payda bolǵan kúshli tayfun monǵol áskerlerin qıyrattı. Yaponiya tariyxında bul tayfun "kamikaze" ("iláhiy samal") atın aldı. XIII ásirden sawda hám ónermentshilik korporaciyaları (dza) sanı arta basladı. XIV-XVI ásirlerde syoendan iri zamindari — knyazlikke ótildi. XV-XVI ásirlerde derlik úzliksiz diyqanlar kóterilisleri bolıp turdı. 1485-93-jıllarda bolıp ótken Yamashiro kóterilisi olardan eń irisi edi. XV-XVI ásirlerde Yaponiya menen Qıtay hám Koreya ortasında sawda-satıq háwij aldı. XVI ásirdiń ortalarınan Yaponiyaǵa kirip kelgen evropalıq missionerler xristianlıqtı tarqatıp basladı. 1603-jıl Leyasu Tokugava (1542-1616) syogun dep daǵazalandı jáne onıń rezidenciyası Edo (házirgi Tokio) ǵa kóshirildi. Tokugava syogunları áwladı mámleketti 1867-jılǵa shekem basqardı. Olardıń húkimranlıǵı dáwirinde Yaponiya oraylasqan monarxiya mámleketine aylandı. Húkimet qatań qaǵıydalar menen 4 siyasiy gruppa sisteması (sobolay, diyqan, ónerment hám sawdagerler) n ornattı. Tokugava húkimetiniń evropalılar ekspansiyası hám xristianlıq xalıq háreketiniń ideologiyasına aylanıp atırǵanlıǵına qarsı qatar ilajlardı kóriwi nátiyjesinde Yaponiya derlik 2,5 ásir dawamında "jabıq" mámleketke aylandı. Sol jol menen mámleket koloniya bolıwdan saqlanıp qaldı. XVII ásir aqırı — XVIII ásir basları Tokugavalar Yaponiyası ushın eń rawajlanıw dáwiri boldı. Bul dáwirde xalıqtıń sawatlılıq dárejesi jáhán kóleminde aldıńǵı orınǵa shıqtı. XVIII ásir aqırı — XIX ásirdiń 1-yarımında manufakturalar payda bola basladı. 1854-58-jıllarda AQSh, Ullı Britaniya, Franciya menen dúzilgen Ansey shártnamalarına kóre, Yaponiya óz jaǵdayında ajıralıp jasaw siyasatınan waz keshiwge májbúr boldı hám suverenitet sheklengen halda jáhán bazarına qosıldı. 1867-68-jıllarda Yaponiyada diyqanlar, qala kambaǵalları, sawda-sanaat payda alatuǵınlar, dvoryanlardıń tómen siyasiy gruppaları, saray aqsúyekleri hám oppoziciyadaǵı bazıbir iri aqsúyeklerden ibarat keń kópshilik syogunlarǵa qarsı shıqtı. Nátiyjede burjua revolyuciyası — Meyji isi júz berdi, shogun húkimeti awdarıldı hám húkimet imperator Mutsuxito (1867-1912-jıllarda húkimranlıq etken) qolına ótti. Sol dáwirden baslap Yaponiya imperator jáne onıń húkimeti basshılıǵında túpkilikli sociallıq-siyasiy hám ekonomikalıq reformalar jolına ótip, tezlesken modernizaciya arqalı batıs mámleketleri dárejesine jetiwdi óz aldına maqset etip qoydı. 1869-jılda paytaxt rásmiy Tokioǵa kóshirildi. 1871-72-jıllarda knyazlikler tamamlanıp, ornına prefekturalar dúzildi, aldınǵı 4 siyasiy gruppa ornına 3 siyasiy gruppa [joqarı dvoryanlar (burınǵı aqsúyekler knyazlar, saray aqsúyekleri), dvoryanlar (barlıq burınǵı sobolaylar), ápiwayı xalıq (buǵan sawda-sanaattan payda alatuǵınlar da kirgizildi)] shólkemlestirildi. Barlıq klasslardıń teńligi, kásip tańlaw hám mámleket boylap kóship júriw erkinligi haqqında nızamlar qabıllandı. 1872-73-jıllarda ótkerilgen jer reformasınan keyin jer, tiykarınan, dvoryan jer iyeleri hám bay diyqanlar qolına ótti. 1873-jıldan mámlekette jıl sánesin belgilewde imperator húkimranlıq etken dáwir atı menen bir qatarda grigoriy kalendarı da engizildi. 1879-jıl birinshi siyasiy partiya dúzildi. 1868-85-jıllarda menshikli qarjı járdeminde awıl xojalıǵı shiyki onimin qayta isley alatuǵın 1300 kárxana qurıldı. 1889-jıl imperatorǵa tolıq kepillikler beretuǵın konstituciya qabıllandı, 1890-jılda parlament shólkemlestirildi. XIX ásir aqırı — XX ásir baslarında Yaponiyanıń húkimran sheńberleri agressiv sırtqı siyasattı tuta baslap, 1894-jılda Koreyada kóterilgen diyqanlar qozǵalańın bastırıw nıqabı astında ol jerge ásker jiberdi hám Qıtay menen bolǵan urıs (1894-95) nátiyjesinde Tayvan hám Penxuledao atawların, rus-yapon urısı (1904-05) aqibetinde bolsa Arqa Saxalindi iyeledi. Yaponiya hám Ullı Britaniya ortasında 1902, 1905 hám 1911-jıllarda qol qoyılǵan shártnamalar tiykarında óz-ara sheriklik áskeriy-siyasiy awqam dárejesine kóterildi hám eki tárep [[Koreya]] hám de Qıtayda óz poziciyaların jáne de bekkemledi. 1910-jıl avgustta Yaponiya Koreyanı óz koloniyasına aylandırdı. Yapon monopoliyaları Qubla Manjuriyanı, keyin [[Qıtay]]dıń basqa rayonların óz tásiri sheńberine kirgizdi. [[Birinshi jáhán urısı]] baslanıwınan Yaponiya húkimran sheńberleri Uzaq Shıǵıstaǵı óz poziciyaların jáne de bekkemlew hám keńeytiw ushın paydalandı. 1914-jıl 23-avgustta Yaponiya Germaniyaǵa qarsı urıs ashtı hám oktyabrde Germaniyaǵa qaraslı Marshall, Mariana, Karolina atawların, sonıń menen birge, Qıtaydıń Shandun provinciyasın ol jerde Germaniya ijaraǵa alǵan aymaq penen birge basıp aldı. Yaponiyanıń kolonizatorlıq siyasatı kúsheyip 1918-22-jıllarda Uzaq Shıǵıstaǵı Rossiyaǵa qaraslı bir qansha úlkeni basıp alıp turdı. 1920-jıldan Yaponiya ekonomikasında túskinlik baslanıp, ol 1925-jılǵa shekem dawam etti. 1925-jıl 20-yanvardan Yaponiya menen burınǵı SSSR ortasında óz-ara múnásibetlerdiń tiykarǵı principleri tuwrısında Pekin konvenciyasına qol qoyıldı. 1926-jıl 25-dekabrde Yaponiya taxtına imperator Hirohito (1901-89) otırdı. 1929-33-jıllarda bolǵan jáhán ekonomikalıq daǵdarısı nátiyjesinde payda bolǵan jaǵdayda Yaponiyada áskeriy fashistlik diktatura ornatıwǵa umtılıwshı oǵada reakcion "jas oficerler" toparı aktivlesti. 1931-jıl Yaponiya Manjuriyanı basıp alıwǵa kiristi. 1933-36-jıllarda Qıtayǵa qarsı agressiyanı kúsheytti. 1936-jıl 25-noyabrde Yaponiya fashistler Germaniyası menen "Antikomintern pakti" ne qol qoydı. 1937-jıl iyulda Qıtaydı basıp alıw ushın urıs basladı hám 1938-jıl onıń pútkil arqa bólimin basıp aldı. Yaponiya áskerleri shoro armiyası tárepinen Hasan kóli janında (1938) hám XalxinGol urısı (1939) nda jeńilgennen keyin, Yaponiya húkimeti Evropa mámleketleri hám AQSh tıń Qubla Shıǵıs Aziyadaǵı koloniyalarına hújim etiwge ótti. 1940-jıl Vetnamnıń arqa bólimin basıp aldı. Sol jılı 27-sentyabrde Germaniya, Italiya hám Yaponiya ortasında "Úshler pakti" ne qol qoyıldı. [[Ekinshi jáhán urısı]]nda [[Germaniya]] hám [[Italiya]] awqamshısı retinde qatnastı. 1941-jıl 7-dekabrde Yaponiya AQSh tıń PyorlXarbordaǵı áskeriy bazasına hújim etiwi menen Ekinshi jáhán urısına kirdi. 1942-jıl Yaponiya imperiyasi Ullı Britaniya hám [[Franciya]]nıń Qubla Shıǵıs Aziyadaǵı kóplegen koloniyaların iyelep úlken aymaqtı óz qadaǵalawına aldı. Biraq 1943-jıldan iyelegen aymaqların joǵalta basladı. 1945-jıl AQSh áskeriy hawa kúshleri Yaponiyanıń Hiroshima (6-avgust) hám Nagasaki (9-avgust) qalalarına atom bombasın tasladı. Sovet húkimeti 1945-jıl 9-avgustta Yaponiyaǵa qarsı Manjuriya strategiyalıq operaciyasın basladı. 1945-jıl 2-sentyabrde Yaponiya sózsiz táslim bolǵanlıǵı tuwrısındaǵı aktke qol qoydı jáne onıń aymaǵın awqamshılar atınan [[AQSh]] áskerleri okkupaciya etti. 1946-48-jıllarda bolıp ótken Tokio sud processinde tiykarǵı yapon áskeriy jinayatshıları jazaǵa tartıldı. Urıstan keyin Yaponiyada jergilikli siyasiy jáne social-ekonomikalıq reformalar ótkerilip, qurallı kúshler hám oń shólkemler tarqatıp jiberildi, dvoryan jer iyeligi tamamlandı, aldınǵı monopolistlik koncernler qayta dúzildi. 1947-jılǵı konstituciyaǵa qaray mámleket xalıq aralıq waqıyalardı qural kúshi menen sheshiwden hám sol maqsette qurallı kúshler dúziwden waz keshti. 1951-jıl 8-sentyabrde Yaponiya menen AQSh, [[Ullı Britaniya]], Franciya hám basqa da mámleketler ortasında San Francisko kelisim shártnaması dúzilip, mámleket suvereniteti tiklendi hám de Yaponiya basıp alǵan barlıq koloniyalarınan waz keshti. Sol jılı Yaponiya menen AQSh ortasında qol qoyılǵan qawipsizlikti kepillew tuwrısındaǵı shártnamaǵa kóre, Yaponiyada AQSh áskeriy bazaları jaylastırıldı. 1956-jıl 19-oktyabrde SSSR menen Yaponiya ortasında urıs jaǵdayına toqtaw beriw, diplomatiyalıq múnásibetlerin qayta tiklew tuwrısında qospa bayanatqa qol qoyıldı. 1950-jıllar basınan Yaponiya ekonomikası tez pát penen rawajlandi. 1960-jıllardıń aqırına kelip "yapon káramatı" termini payda boldı hám ol jalpı milliy ónim hám sanaat islep shıǵarıw kólemi boyınsha kapitalistlik dúnyada 2-orınǵa shıqtı. 1990-jıllarda Yaponiya jáhán kólemindegi eń úlken qarejetke iye mámleketke aylandı. Yaponiya — 1956-jıldan BMSh aǵzası. Milliy bayramı — 23-dekabr — imperator tuwılǵan kún (1933). Ózbekstan suverenitetti 1991-jıl 28-dekabrde tán alǵan hám 1992-jıl 26-yanvarda diplomatiyalıq múnásibetlerin ornatqan. == Siyasiy partiya hám kásiplik awqamları == Liberal-demokratiyalıq partiya, 1955-jıl tiykar salınǵan; Yaponiya demokratiyalıq partiyası, 1996-jıl dúzilgen; Jańa Komeyto partiyası, 1964-jıl dúzilgen; Yaponiya social-demokratiyalıq partiyası, 1945-jıl tiykar salınǵan; Yaponiya Kommunistlik partiyası, 1922-jıl dúzilgen; Jańa konservativ partiya, 2002-jıl dúzilgen. Yaponiya kásiplik awqamları konfederaciyası — Shinrengo, 1989-jıl 21-noyabrde Yaponiya kásiplik awqamları Bas keńesi (1950-jıl dúzilgen) hám Ulıwma yapon menshikli kárxanalar xızmetkerleri kásiplik awqamı (1987-jıl islengen) nıń qosılıwı nátiyjesinde dúzilgen. == Xojalıǵı == Yaponiya — ekonomikalıq qúdireti boyınsha jáhánde AQSh tan keyingi orında turatuǵın joqarı dárejede rawajlanǵan industrial-agrar mámleket. Sanaat óndiristiń ulıwma kólemi boyınsha jáhánde aldınǵı orınlardan birin iyeleydi. Úlken kárxanalar menen birge mayda kárxanalar da bar (ásirese, jeńil hám azıq-awqat sanaatında). Yaponiya ekonomikası shetten keltiriletuǵın shiyki ónim hám janılǵıǵa tiykarlanǵan. Yaponiya jáhán bazarına sanaattıń pánge tiykarlanǵan quramalı tarmaqları ónimleri, zamanagóy konstrukcion materiallar jetkizip beretuǵın mámleket. Yaponiya jáhán jalpı milliy óniminiń 13% ten aslamın islep shıǵarıw menen birge, iri xalıq aralıq ekonomikalıq, sawda hám finans shólkemleri hám de "segizlik" mámleketlerinde jetekshi abıroyǵa iye. Jalpı ishki ónimde sanaattıń úlesi 38%, awıl, orman xojalıǵı hám balıq tutıw 2%, xizmet kórsetiw tarmaǵı 60% ti quraydı. Jalpı ishki ónimi 4,3 trillion AQSh dollarına teń (2003). == Sanaatı == Sanaatında ekonomikalıq aktiv xalıqtıń 25% i bánt. Energetika, metallurgiya, avtomobilsazlıq, kemasazlıq, ximiya, neft ximiyası, qurılıs materialları sanaatı sıyaqlı tayanısh tarmaqlar shetten alınatuǵın shiyki onim hám de texnologiyanıń eń jańa jetiskenlikleri tiykarında derlik pútkilley tazadan qurıldı. Energetika sanaatı da tiykarınan, shetten keltirilgen neftke tiykarlanǵan. Jılına ortasha 1,097 trillion kVtsaat elektr energiya payda etiledi; onıń 706,4 mlrd. kVtsaatı ıssılıq elektr stanciyalarında, 91,8 mlrd. kVtsaatı GES larda, 295 mlrd. kVtsaatı atom elektr stanciyalarına tuwrı keledi (2002). 2003-jıl 52 atom elektr stanciyası jumıs isleydi. Yaponiya sanaatında qara hám reńli metallurgiya rawajlanǵan. Kán sanaatında kómir, gaz, temir hám mıs rudası, pirit, rux, qorǵasınrux, marganec, gúmis, altın, sınap, kaolin, talk hám taǵı basqa qazıp alınadı. Mashinasazlıq hám ximiya sanaatı joqarı rawajlanǵan. Avtomobiller, xojalıq texnika, elektron ásbaplar, baylanıs quralları, keme, polat, cement, plastmassa, sintetikalıq talshıq, robot islep shıǵarıw, neftti qayta islew, biotexnologiya mámleket ekonomikalıq rawajlanıwınıń joqarıda turatuǵın tarmaqlarınan bolıp tabıladı. Yaponiya sanaatı 4 tiykarǵı rayon: Keyxin (Tokio, Kanagava), Chukyo (Aychi, Mie), Hanshin (Osaka, Hiogo), Kita Kyushu (Fukuoka) ǵa bólingen. Usı rayonlarda jámi sanaat óniminiń 40% ten aslamı islep shıǵarıladı. == Awıl xojalıǵı == Awıl xojalıǵında ónim jetistiriw boyınsha dúnyada aldınǵı orınlardan birinde bolıp, ol joqarı dárejede mexanizaciyalasqan hám avtomatlastırılgan. Ekonomikalıq aktiv xalıqtıń 4,2% i awıl xojalıǵında bánt. Aymaǵınıń 12,9% yamasa 4,8 mln. gektarında diyqanshılıq etiledi. Diyqanshılıqta tiykarǵı egin — salı (2002-jıl 11 mln. tonna salı jetistirilgen). Sonıń menen birge, kartoshka, palız eginleri, az muǵdarda biyday hám dánli eginleri egiledi. Miywe jetistiriw, baǵshılıq, shárwa xojalıǵı rawajlanǵan. Shárwashılıqta qaramal, shoshqa, qus baǵıladı; nawqanshılıq hám balıqshılıq rawajlanǵan. Yaponiyada 3000 den artıq balıq tutıw portları bolıp, dúnya boyınsha awlanatuǵın balıq hám teńiz jániwarlarınıń 15% sol portlarǵa tuwrı keledi. == Transportı == Ishki júk aylanbasında avtomobil transportınıń roli úlken (jılına ortasha 5,5 mlrd. tonna júk tasıladı). Ulıwma hám ekspress jollardıń uzınlıǵı 1,2 mln. km, sonday-aq, 4,4 mıń km tez júrer magistrallar. Yaponiya jollarınıń uzınlıǵı 43,7 mıń km. Derlik 1/2 bólegi elektrlestirilgen. 1964-jıldan tezligi saatına 270&nbsp;km ge shekem jetetuǵın "Shinkansen" poezdleri háreketi jolǵa qoyılǵan. 9 qaladaǵı metropolitenniń uzınlıǵı 540&nbsp;km. Yaponiyada suw astı hám jer ústi tunnelleri hám kópirler kóp. Dúnyada eń úlken Seykan tunneli (53,9&nbsp;km) Honshu hám Hokkaydo atawların birlestiredi. Ishki suw jollarıniń uzınlıǵı 1770&nbsp;km ge jaqın. Teńiz sawda flotı 5473 kemaǵa iye jáne onıń ulıwma tonnası 40 mln. brutto registrli tonnaǵa jetedi. Tiykarǵı portları — Kobe, Chiba, Yokohama, Nagoya, Osaka, Kavasaki, Tokio, Hakodate. Tokio, Osaka, Niigata qalası qasında xalıq aralıq aeroportlar bar. Mámlekette neft trubaları 400&nbsp;km den zıyat, gaz trubaları 1800&nbsp;km. == Sırtqı sawdası == Yaponiya shetke mashina hám úskeneler, metall buyımlar, elektronika, ximiya ónimleri, elektrikalıq ásbaplar shıǵaradı; shetten sanaat shiyki ónimi, mineral janılǵı, azıq-awqat hám toqımashılıq ónimlerin aladı. 2003-jıl Yaponiyanıń importı 383,3 mlrd. AQSh dolların, eksportı 417,8 mlrd. AQSh dolların quradı. Sırtqı sawdada AQSh, Evropa Awqamı hám de Qubla hám Qubla Shıǵıs Aziya mámleketleri menen sheriklik etedi. Shet el turizmi rawajlanǵan. Pul birligi — iyena. == Medicinalıq xızmeti == Xalıq salamatlıǵınıń kórsetkishleri boyınsha Yaponiya jáhánde jetekshi orında turadı. 2001-jıl 1,85 mln. orınlı 167,5 mıń emlewxana hám poliklinika bolǵan (hár 100 mıń xalıqqa 1458 orın). Yaponiyada 255,7 mıń shıpaker, 90,8 mıń tis shıpakeri, 217,4 mıń farmacevt iskerlik júrgizedi. Hár 100 mıń adamǵa 201,5 shıpaker tuwrı keledi. Yaponiyada óz ıssı suw dáreklerine iye bolǵan 3023 kurort bar. == Bilimlendiriwi, ilimiy hám mádeniy-aǵartıwshılıq mákemeleri == Yaponiyada bilimlendiriw sisteması, mádeniyat, sport, pán hám texnologiya ministrligi hám jergilikli húkimet shólkemleri tárepinen muwapıqlastırıladı. Mektepke shekem tárbiya balalar baqshalarında (8389 menshikli baqshada 1,4 mln., 5785 mámleket baǵshasında 367,8 mıń tárbiyalanıwshı) ámelge asırıladı. 6 jastan 15 jasqa deyingi balalar ushın oqıw májburiy hám biypul. Tálimniń birinshi basqıshı 6 jıllıq baslanǵısh mektep (2003-jıl 23,6 mıń mektepte 7,2 mln. oqıwshı). Ekinshi basqısh 3 jıllıq kishi orta mektep (2003-jıl 11,1 mıń mektepte 3,74 mln. oqıwshı). 16-18 jaslı balalar 3 jıllıq úlken orta mektep (2003-jıl 5,4 mıń mektepte 3,8 mln. oqıwshı) te tálim aladı. Joqarı tálim universitet, professional kolledj hám texnika institutlarınan ibarat. 2004-jıl mámlekettegi 709 universitette 2,8 mln. student oqıydı, 84,2 mıń oqıtıwshı isleydi. Universitetlerdiń 542 si menshikli. Iri universitetleri: Tokio universiteti, Kioto universiteti, Osaka universiteti (1886-jıl dúzilgen) hám basqalar. Yaponiyada ilimiy tekseriw jumıslarına jılına derlik 100 mlrd. AQSh dolları kóleminde aqsha sarıplanadı hám bunda menshikli sektor jetekshi poziciyaǵa iye. Yaponiya tarawında 756,3 mıń adam bánt. Olardan 430,6 mıń adam ilimiy izertlewlerdi menshikli kompaniyalar, 280,7 mıń adam universitetler, 44,9 mıń adam sociallıq shólkemlerde is júrgizedi. Iri ilimiy tekseriw institutları: aviakosmik texnika, metallar, elektronika boyınsha kompleks izertlewler, kosmos hám astronavtika, elektr energetikası, avtomobilsazlıq, oylap tabıw hám jańalıqlar, Nomura kompleksi, Mitsubisi kompleks institutları. Yaponiyada 2711 ǵalabalıq kitapxana, 3599 muzey, 79 haywanat baǵı, 79 akvarium, 90 botanika baǵı bar. Iri kitapxanaları: Milliy parlament kitapxanası (7,9 mln. shıǵarma), Tokio universiteti kitapxanası. Iri muzeyleri: Tokiodaǵı milliy muzey (1871-jıl dúzilgen), Milliy ilimiy muzey, Imperator sarayı, Kiotodaǵı milliy muzey (1889) hám Milliy házirgi zaman kórkem óner muzeyi (1963), Nagoyadaǵı Tokugava kórkem muzeyi hám basqalar. == Baspasózi, radioesittiriwi hám telekórsetiwi == Yaponiyada 70,8 mln. nusqada 166 milliy hám jergilikli kúndelik gazeta shıǵadı. Irileri: "Iomiuri" ("Reportyor", 1874-jıldan) "Asaxi" ("Shıǵıp atırǵan quyash", 1879-jıldan), "Mayniti" ("Kúndelik gazeta", 1872-jıldan), "Nihon keyzay simbun" ("Yaponiya ekonomikalıq gazetası", 1876-jıldan), "Sankey simbun" ("Sanaat ekonomikalıq gazetası", 1950-jıldan). Sonıń menen birge, 4178 aylıq hám háptelik jurnal, byulleten shıǵadı. Irileri: "Bungey syudzyu" ("Kórkem ádebiyatqa baylanıslı ádebiy sawǵa", 1923-jıldan), "Dziyu minsyu" ("Liberal-demokratiya", 1955-jıldan), "Kurashi top seyji" ("Turmıs hám siyasat"), "Sekay" ("Kosmos", 1946-jıldan), "Tyuo koron" ("Oraylıq sholıw", 1886-jıldan), "Ekonomisuto" ("Ekonomist", 1923-jıldan), "Bunka xyoron" ("Mádeniy túsindiriw"), "Gekkan shakayto" ("Social-demokratiyalıq partiya jurnalı", 1957-jıldan). Ulıwma milliy xabar agentlikleri: Kiodo Susin (1945-jıldan) hám Jiji Sushin (1945-jıldan). Radioesittiriw 1925-jıldan hám telekórsetiwler 1953-jıldan alıp barıladı. Yaponiya radiotelevidenie korporaciyası yarım húkimet shólkemi esaplanadı. 1925-jıl dúzilgen. 222 menshikli aǵzanı birlestirgen Kommerciyalıq esittiriwler milliy associaciyası 6900 teleradiostanciyanı basqaradı (1996). == Ádebiyatı == Ádebiyatı áyyemnen bar bolǵan xalıq awızeki dóretiwshiligi (qosıq, ańız hám basqalar) dáwirinde payda bolǵan. Ańız, ertek, tariyxıy ráwiyat hám qosıqlardan ibarat "Kojiki" ("Áyyemgi hádiyseler jılnaması", sintoizmniń múqáddes kitabı esaplanadı) kompleksi dáslepki ret 712-jılda dúzilgen. Bul dóretpe yapon tilinde jazılǵan birinshi derek esaplanadı. 759-jıl 4516 folklor hám 500 ge jaqın avtordıń dóretpelerinen ibarat yapon poeziyası antologiyası — "Man'yosyu" ("Kóp ásirlik qosıqlar kompleksi") jaratıldı. IX ásirdiń ortalarında birinshi kórkem ádebiyatqa baylanıslı prozalıq shıǵarma — "Taketorimonogatari" jaratıldı. X ásir aqırı — XI ásir baslarında jazıwshı hayal Murasaki Sekibu (978-1016) jaratqan "Genjimonogatari" ("Shahzada Gendzi haqqında qıssa") shıǵarması Yaponiya eski ádebiyatınıń shıńı boldı. XII-XVI ásirlerde áskeriy epopeyalar jaratıldı, kórkem kúndelikler keń tarqaldı, poeziya antologiyaları dúzildi. XIV-XV ásirler xalıq dóretiwshiligi hám Budda ráwiyatları tiykarında bir perdeli dramalar (nıqap teatrları ushın) jazıldı. XVI ásirden qala ádebiyatı payda boldı. Ónermentler, sawdaǵa tiyisli shayırlardıń jıynaqları dúzildi. XVII-XIX ásirdiń 60-jıllarında ádebiyatta demokratiyalıq ideyalar háwij aldı. XVII ásir aqırı — XVIII ásir baslarında iri dramaturg Takamatsu Mondzaemon nátiyjeli dóretiwshilik etti. Matsuo Basyo (XVII ásir), Kobayasi Issa (XVIII ásir aqırı — XIX ásir bası) poeziyanıń xokku janrında shıǵarmalar jarattı. XVIII ásir aqırı — XIX ásir baslarında ólshem hám uyqassız qara sóz benen jazılǵan kórkem shıǵarma jáne de ósti. XIX ásirdiń ortalarınan yapon ádebiyatında Sentimental roman janrı payda boldı, evropalı avtorlardıń dóretpelerine awdarma islenip basladı. Shimey Ftabatey (1864-1909) "Júziwshi bultlar" romanı menen yapon ádebiyatında sın kózqarastan realizmge tiykar salındı. Roka Tokutomi, Soseki Natsume hám basqalardıń dóretpelerinde de sın kózqarastan realizm ideyaları óz ornın tawdı. XX ásirdiń baslarınan poeziyada Evropa poeziyasınıń tásiri hám romantikalıq ideyalar kózge taslandı. Realist jazıwshılar dóretpelerinde social sın pikir tiykarǵı orın aldı. E. Zolya dóretiwshiligi tásirinde naturalizm ushın gúres háreketi baslandı. 1930-40-jıllar ádebiyatında "múqáddes urıs" tı jaqlawshı apologetik ideya húkimran boldı. Ekinshi jáhán urısınan keyingi dáwirde bir qansha yapon jazıwshıları óz shıǵarmalarında "turaqlı qádiriyatlardı" izlew maqsetinde milliy ádebiyattıń kóp ásirlik dástúrlerine múráját etti. Dzyun'itiro Teńidzakidiń "Mayda qar" (1943-48), Yasunari Kavabataniń "Mıń tırna" (1951), "Eski paytaxt" (1961-62) romanları sol taypadaǵı dóretpeler bolıp, olarda kúshli ishki lirizm hám gózzallıqtıń eski kórinisi súwretlenedi. Sonıń menen birge 1967-jıl Yukio Misimanıń yapon mádeniyatına tán bolǵan urıs dástúrlerin qayta tiklewge shaqırıwshı trilogiyası ("patriot", " Xrizantema" hám "Sheyit bolǵan qaharman dawısı") jaratıldı. Ádebiyatta sengoxa aǵımı qarar tapqannan keyin, sol aǵım wákilleri bolǵan túrli ideya-estetikalıq baǵdardaǵı jazıwshılar óz dóretiwshiliklerinde insan ózligin qarar tabıwı mápleri jolında militarizm hám dástúriylikti biykarladı. Sol aǵım wákilleriniń urıs temasına tiyisli dóretpeleri, atap aytqanda, Shohey Ookanıń "Daladaǵı jalınlar" (1951), Hiroshi Nomaniń "Boslıq regioni" (1952), Shusaku Endo "Teńiz hám záhár" (1957) romanları jaratıldı. Yosie Xotta "Jalǵızlıq maydanı" shıǵarmasında (1951) urıstan keyingi yapon oqımıslı adamları haqqında gúrriń etiledi. 1950-60-jıllar yapon ádebiyatınıń ataqlı wákillerinen biri Yasushi Inoue bolıp tabıladı. Onıń "Tempyoniń cherepitsali tamı" (1957) hám "Samarqandqa sayaxat" (1969) tariyxıy dóretpeleri Ullı jipek jolında ámelge asırılǵan ruwxıy baylanıs hám Orta Aziyanıń áyyemgi qalalarına arnalǵan. 1960-70-jıllarda ilimiy fantastika hám detektiv roman janrı rawajlandı. 1960-80-jıllar yapon ádebiyatı realistlik hám modernistlik ideyalardıń óz-ara háreket hám gúreslerinde rawajlandı. Bul dáwirde jazıwshılardan Gomikava Jumpey, Ishikava Takuzo, Kayko Takeshi, Oe Kenzaburo óz roman hám qıssalarında social hám etikalıq mashqalalardı kóterdi. Yaponiya ádebiyatında Hiroshima baxıtsızlıǵı teması keń orın aldı (Hotta Jasiyo, Ibuse Masuji, Oda Makoto). Kobo Abe dóretpelerinde realizm hám fantastika uyǵınlasqan halda filosofiyalıq máseleler bayanlandı. Yaponiyada Qıtay mádeniyatı tásirinde Qıtay tilinde de ádebiyat rawajlanǵan. XIV-XV ásir hám XVII-XIX ásir baslarında rawajlanǵan. Yaponiya ádebiyatınıń iri wákilleri bolǵan Ryunoske Akutagava, Kobo Abe, Yasunari Kavabata (1968-jıl Nobel sıylıǵı iyesi), Kendzaburo Oe (1994-jıl Nobel sıylıǵı iyesi) Murakami Haruki, B. Yosimoto sıyaqlı jazıwshılardıń shıǵarmaları jáhánde ataqlı. == Arxitektura == Áyyemgi yaponlardıń turar jayları yarım jertóleler bolǵan jáne onıń tóbesi aǵash hám qamıs menen jabılǵan. Eramızdıń baslarında aǵash sırıqlı úyler qurıla basladı. (Ise qalasındaǵı sintoistler ibadatxanası, III-VII ásirler). III-VI ásirlerde patshalar ushın sheńber hám taǵa formasında úlken qorǵan (kafun) lar qurılǵan. VI ásirde buddizm tarqalıwı múnásibeti menen qıtay hám koreys arxitekturası usılında monastr, pagoda, ibadatxana hám saraylar qurılǵan (Nara qalasındaǵı Xoryuji monastri, VII ásir; Kito qalası qasındaǵı Byodoin sarayı, XI ásir). VIII ásirde Qıtay qala qurılısı usılında Heyjokyo (házirgi Nara) hám Heyan (házirgi Kito) qalalarına tiykar salındı. XIV-XVI ásirlerde landshaft arxitekturası, qıtaysha baǵlar, parklar qurıw kórkem óneri, qorǵan hám saray diywallarına súwret sızıw rawajlandı. XVI ásirden qala qorǵaw imaratları qándek hám gerbish diywallar menen qorshaldı. Sol dáwirde házirge shekem saqlanıp qalǵan dástúriy yapon turar jayı qáliplesti. XVI ásirden Edo (házirgi Tokio) qalasında qurılıs háwij aldı. XIX ásir aqırınan qala qurılısı rawajlandı, sanaat kárxanaların qurıw kóbeydi, qurılısta gerbish, keyinirek temirbeton hám metall isletilip basladı. Yapon arxitektorları (Tatsuno Kingo, Katayama Otokuma) imaratlardı qurıwda Evropa usılınan paydalandı yamasa dástúriy yapon úy qurıw formaların Batıs Evropa arxitektura formaları menen uyǵınlastırdı. XX ásirdiń 20-jıllar aqırı Le Korbyuzye tásirinde funkcionalizm usılı jayılıp basladı. Ekinshi jáhán urısı jılları (1939-45) Yaponiya qalaları wayran boldı; 50-jıllardan qurılıs keń kólemde háwij aldı. Milliy arxitektorlıq formaların zamanagóy konstrukciyalar menen uyǵınlastırıw nátiyjesinde yapon arxitektorlıǵı jáhánde ataqlı boldı (Hiroshimadaǵı Tınıshlıq memorial parki, 1949-56; Okayama qalasındaǵı Kurashiki qala zalı, 1960; Kofudaǵı Yamanashi imaratı, 1966; hámmesiniń arxitektorı Tange Kenzo; Tokiodaǵı Metropoliten festival xoll, 1960-61, arxitektor Mayokava Kunio; Tokionıń Shinjuku rayonındaǵı maydan ansambli hám transport jolawshılar túyini, 1960-67, arxitektor Sakakura Jundo; Kioto qalasındaǵı Xalıq aralıq konferenciyalar orayı sarayı, 1966-70-jıllar bası, arxitektor Sachio Otani). 18 jazǵı olimpiada oyınları (1964) hám "EKSPO70" kórgizbesiniń ótkeriliwi múnásibeti menen iri qalalar, atap aytqanda, Tokio hám Osaka orayları rekonstrukciya etildi, Tokioda eki olimpiada kompleksi (Yoyogi, arxitektor Tange Kenzo; Komazava, arxitektorlar Murata Masasiko hám Ashihara I.), Osakada bas pavilon kórgizbesi (arxitektor Tange Kenzo) qurıldı. 1960-jıllar aqırında joqarı seysmik aymaq ekenligine qaramay, júdá bálent imaratlar qurıldı (Tokio, Osaka hám basqa qalalarda). Yaponiyada milliy arxitektorlıq dástúrleriniń rawajlanıwı K. Maekava, Yo. Taniguti, K. Tange, K. Kurokava hám basqa ataqlı arxitektorlar iskerligi menen baylanıslı. == Súwretlew kórkem óneri == Yaponiya kórkem óneriniń áyyemgi estelikleri yapon mádeniyatı dáwiri (eramızǵa shekemgi 8-1 mıń jıllıqlar ortaları) ne tiyisli. Eramızǵa shekemgi I ásirde tayarlanǵan bronza buyımlar, ılaydan islengen ıdıs úlgileri saqlanǵan. VI ásirde buddizm tarqalıwı múnásibeti menen ibadatxanalar jaratıldı hám olar budda dinindegi ataqlı personajlar súwretlengen háykelsheler menen bezetildi (Nara qalasındaǵı Xoryudzi, Yakusidzi monastrlerindegi háykeller). Dáslepki orta ásirlerde reńli-súwret hám músinshilikte portret janrı sonıń menen birge, teatr nıqapları kórkem óneri rawajlandı. Yaponiya reńli-súwreti buddizm hám de Qıtay kórkem óneri tásirinde rawajlandı. XI-XII ásirlerde ayrıqsha milliy ayrıqshalıqlarǵa iye boldı. Bul dáwirde Fujivara Takayoshi, Fujivara Nobuzane hám Toba Sojo sıyaqlı súwretshiler ataqlı boldı. XII-XIII ásirler reńli-súwretindegi portretler ápiwayılıǵı hám jetkerip beriliwi menen ajıralıp turadı (Fujivara Takanobudiń "Minamoto Yoritoma portreti"). XIV-XV ásirlerde budda sektasınıń dzen mekteplerinde tús reńli-súwreti rawajlandı [Josetsu, Shubun, Toy Oda (Sessyu laqabı menen ataqlı) tábiyat kórinisleri]. XV ásirde dúnyalıq professional reńli-súwret qáliplesti. Kano mektebi (tiykarshısı Kano Masanobu) hám Tosa mektebi (tiykarshısı Tosa Matsunobu) dóretpelerinde qıtay eski reńli-suwreti óz ornın taptı. XV-XVII ásirlerde bezew jazıwı kórkem óneri joqarı dárejege eristi (Sotatsu Tavaraya, Ogata Korin). Bul dáwirde shay tarqalıwı múnásibeti menen gúlalshılıq hám shını buyımlar tayarlaw háwij aldı. XVII ásir baslarında aǵashqa reńli gravyura islew kórkem óneri — ukiyyoe yapon kórkem óneriniń jetekshi túrine aylandı (Moronobu Hishikava, Harinobu Suzuki, Utamaro Kitagava, Hokusay Katsushika, Hiroshige Ando sıyaqlı ustalar). == Muzıkası == Muzıkası áyyemgi dástúrlerge bay bolıp, óz rawajlanıwı processinde qıtay hám koreys, hind hám Qubla Shıǵıs Aziya mámleketleri xalıqları muzıka mádeniyatı tásirinde bayıǵan; ol miynet, turmıs, diniy dástúrler menen baylanısqan. Qosıqlar bir dawıslı, qos metrler joqarı. Muzıkalıq saz ásbapları hárqıylı: shertilip shertiletuǵın — shamisen (lyutnya), koto (13 tarlı sitra); úflep shertiletuǵın — nokan, shakuhachi (fleytalar), soo (erin organı), hichiriki (goboy túri); udarlı — tayko, kotsuzumi, otsuzumi (barabanlar), shoko (gong). Professional muzıka diniy háreketler hám teatr menen baylanıslı bolǵan; onıń tariyxı VI-VII ásirlerge barıp taqaladı. XIV ásirde teatr kórkem óneri (qosıq, oyın, saz ásbaplar menen birge atqarılatuǵın deklamaciya), XVI-XVII ásirlerde dzyoruri quwırshaq teatrı muzıkası hám kabuki (eski yapon teatrı túrlerinen biri) muzıkası qáliplesti. Yaponiyada muzıka kórkem ónerin rawajlandırıwda Muzıka izertlewleri institutı (1879-jıl dúzilgen, 1886-jıldan Tokio muzıka mektebi) zárúrli rol oynadı. 1897-jıl yapon simfonikalıq orkestriniń birinshi koncerti bolıp ótti. Evropada muzıka tálimin alǵan Yamada Kosaku, Nobutoki Kiyoshi, Kiyose Yasuji, Matsudayra Yoritsune sıyaqlı kompozitorlar kompozitorlardıń jańa federaciyası (1930-jıldan Yaponiya zamanagóy muzıka awqamı) n dúzdi. Óz dóretiwshiliklerinde milliy dástúrlerge súyengen halda, Evropanıń kompozicion usıllarına da múrájáát etti . 1960-80-jıllarda Mamiya Mitio hám Akutagava Yasusi sıyaqlı kompozitorlar folklor hám yapon eski muzıkasınan keń paydalandı. 1940-jıllardıń aqırınan Seki Akiko basshılıǵında antiimperialistlik xarakterdegi "Yaponiyanıń qosıq aytıwshı dawısları" ǵalabalıq xor háreketi keń jayıldı. 1950-jıllardıń aqırınan avangardizm tásiri kózge taslana basladı, eksperimental muzıka túrleri tarqaldı. Házirgi dáwirde ǵalabalıq hám eski muzıka menen birge milliy muzıka túrleri tarqalǵan. Folklor muzıkasın jıynaw, úyreniw hám tarqatıwǵa bólek itibar beriledi. 1970-jıllarda karaoke (bos orkestr) háweskerler atqarıwshılıǵı payda bolıp, ol xalıq arasında júdá tanıldı. Kompozitorlardan Noda Teruyaki, Hachimura Jasio, Ikebe Shinitiro, atqarıwshı dirijyorlardan Abe Komei, Masashi Ueda, Vatanabe Akeo, Ivaki Hiroyuki, Moro Takashi, pianinoshı Tanaka Keyko, skripkashi Kubo Yoko ataqlı. Yaponiyada 20 dan artıq simfoniyalıq orkestr, kamer saz ansambli, xor jámáátleri hám basqalar bar. Tokioda Mámleketlik muzıka akademiyası (1887-jıldan), XX ásir muzıkası institutı (1957-jıldan), Milliy elegant kórkem óner hám muzıka universiteti, Toxo joqarı muzıka mektebi iskerlik kórsetedi. == Teatr == Teatr kórinisleri áyyemgi xalıq diyqanshılıq bayramlarında kórsetilgen tamashalardan baslanadı. VII-VIII ásirlerde gigaku hám bugaku dep atalǵan muzıkalı oyın tamashaları payda boldı; olar yapon eski teatrınıń qáliplesiwine járdem berdi. VIII-XII ásirlerde sangaku muzıkalı oyın tamashaları keń jayıldı. XII ásir baslarında muzıkalı tamashalardıń jańa túrleri — dengaku hám sarugaku rawajlandı. XIV ásir aqırı — XV ásir baslarında yapon teatrınıń jańa túri — noo teatrı (muzıka, oyın hám dramalıq háreketlerden ibarat) payda boldı. XVI ásir aqırı — XVII ásir baslarında Kiotoda dzyoruri quwırshaq teatrı hám kabuki teatrı, XIX ásir aqırı — XX ásir basları teatrınıń jańa túrleri — simpa hám sinkokugeki payda boldı. XX ásir baslarında Evropa teatrı tásirinde singeki teatr baǵdarı (házirgi drama teatrı) qáliplesti. XX ásirdiń 1-shereginde Tokioda "Rodo gekidan" atındaǵı birinshi jumısshı teatrı iskerlik kórsetti. Keyinirek Tokioda "Sukizi shogekijo" hám "Hayuza" teatrları payda boldı; olardıń repertuarınan milliy dramaturglar Kobo Abe, Koyama Yushi pyesaları orın aldı. 1947-jıl "Mingey" teatrı óz iskerligin basladı. Teatr qasında "Mingey" kinostudiyası jumıs isledi. 1966-jıl Tokioda "Kokuritsu gekijo" milliy teatr orayı dúzildi hám ol dástúriy janrlardı saqlaw hám rawajlandırıwda zárúrli rol oynadı. Yaponiyanıń zamanagóy teatr kórkem óneri dástúriy teatr (bugaku, noo, kabuki, joruri) hám Evropa tipindegi teatr (drama, opera, balet) ǵa bólinedi. Bugaku teatrınıń dástúrleri eski muzıka hám ayaq oyınnıń rawajlanıwına tiykar boldı. Teatr artistlerinen Kita Minoru, Hosho Motomasa Kuro, Itimura Manzeamon, Nakamura Kanzaburo, Nakamura Utaemon, Nakamura Bungori, Matsumoto Koshiro, Mizutani Yayeko, Shimada Shogo, Tatsumi Ryutaro hám basqalar ataqlı. == Kino == Yaponiyada birinshi kórkem film 1899-jıl súwretke alınǵan. 1903-jıl Tokioda birinshi turaqlı kinoteatr, 1908-jıl birinshi kinostudiya dúzildi. 1923-jıldan Kioto qalası kino orayına aylandı. 1931-jıl birinshi dawıslı film ("Qońsı hayal hám hayalım", rejissyor Gosho Heynosku) jaratıldı. 1936-jıl Mizoguchi Kenji "Elegiya Naniva" hám "Gionlı apalı-sińiller" filmlerin jarattı. 1930-jıllarda "Yaponiya filmler islep shıǵarıw boyınsha jáhánde 2-orındı iyelep turdı. Urısqa shekem bolǵan kinofirmalar ("Toho", "Shinko" hám basqalar) dıń tiykarǵı filmleri militaristlik mazmunda bolǵan. Urıstan keyingi jıllarda yapon kinosında Imai Tadashi, Yamomoto Satsuo, Kinoshita Keysuke hám basqa da rejissyorlar dóretiwshiligi menen baylanıslı bolǵan aldıńǵı ideyalar óz ornın taptı. Olar óz filmlerinde Hiroshima baxıtsızlıǵı, miynetkeshlerdiń salmaqlı turmısı haqqında gúrriń etti. 1950-60-jıllardaǵı eń jaqsı filmler: "Rashomon" (1950), "Qızıl saqal" (1964; ekewiniń rejissyorı Kurasava Akira), "Hár qalay biz jasap atırmız" (1951, rejissyor Imai Tadashi), "Hiroshima balaları" (1952) hám "Jeleń aral" (1960; ekewiniń rejissyor Sindo Kaneto). 1960-jıllardaǵı ataqlı rejissyorlar: Yamamoto Satsuo, Koboyashi Masaki, Imai Tadashi. 1960-70-jıllarda kóbirek hújjetli filmler dańq shıǵardı. S. Ogava, N. Suchimoto, M. Miyagi sıyaqlı dóretiwshiler óz filmlerinde zamannıń tartıslı máselelerin kóterip shıqtı. 1958-jıldan baslap "Toey" kinokompaniyası islep shıǵara baslaǵan multiplikacion filmler pútkil jáhánge tarqaldı. 1970-80-jıllarda yapon kinosı televidenie menen báseki nátiyjesinde krizisli jaǵdayda bolsa da, "19 jaslı jalańashlar" (1970, rejissyor Shindo Kaneto), "Jawınger ruwxı" (1982, rejissyor Kurosava Akira), "Ílaylı dárya" (1981, rejissyor Kohay Oguri), "Narayama haqqında ańız" (1983, rejissyor Imamura Sohey) sıyaqlı filmler jaratıldı. Keyingi jıllarda T. Kitano, M. Syou, S. Ivai, N. Takenaka sıyaqlı ataqlı kino dóretiwshileri jetilisip shıqtı. 1969-96-jıllar dawamında kórsetilgen "Mırza Tóre" serialı yaponlar arasında ataqlı. Yapon kinosında Yamada Isuzu, Mifune Toshiro sıyaqlı aktyorlar dańq qazanǵan. "Nikkatsu", "Shotiku", " Toho", "Toey" hám basqa kinokompaniyalar iskerlik júrgizedi. == Derekler == {{derekler}} {{Aziya}} [[Kategoriya:Yaponiya| ]] [[Kategoriya:Mámleketler]] [[Kategoriya:Aziya]] bht4c80pvy7dpo3gvf5jrg0c4pyp4eb 122814 122813 2025-06-26T06:48:37Z Srajatdin Usnatdinov 12560 122814 wikitext text/x-wiki {{Yaponiya infoqutısı}}'''Yaponiya''' ({{lang-ja|日本 Nippon}}) — [[Shıǵıs Aziya|Shıǵıs Aziyanıń]] [[Tınısh okeanı|Tınısh okean]] jaǵasınan shıǵısta, kúnshıǵıs táreptegi atawlarda jaylasqan mámleket. Yaponiya aymaǵında 6,8 mıńǵa jaqın ataw bolıp, arqa-shıǵıstan qubla-batısqa derlik 9,13 mıń km² ge sozılǵan; Yaponiyanıń eń iri 4 atawları: [[Xokkaydo]], [[Xonsyu]], [[Sikoku]] hám [[Kyusyu]]. Yaponiyanıń tábiyiy baylıqları mámlekettiń derlik az maydanın iyeleydi. Tınısh okean qorshap turǵanlıǵı sebepli mámlekettiń topıraǵında yod elementi jeterlishe esaplanadı. Arqasınan Oxota teńizi, shıǵıs hám qubla-shıǵıstan [[Tınısh okeanı]], batıstan Yapon hám Arqa Qıtay teńizleri menen qorshalǵan. Maydanı 377,8 mıń km². Xalqı 126 mln. adam (2021). Paytaxtı — [[Tokio]] qalası. Yaponiya basqarıw jaǵınan 47 prefekturaǵa bólinedi. == Mámleketlik basqarıw principi == Yaponiya — konstituciyalıq monarxiya. Ámeldegi húkimet 1947-jıl 3-mayda kúshke kirgen (keyinirek ózgerisler kirgizilgen). Mámleket baslıǵı — imperator (1989-jıldan Akihito). Konstituciyanıń 1-statyasına kóre, ol "mámleket hám xalıq birligi simvolı" bolıp tabıladı. Imperator shańaraǵınıń er aǵzaları imperatorlıq taxtı ushın miyrasxor esaplanadı. Konstituciyaǵa muwapıq, imperator ǵárezsiz húkimetke iye emes. Imperatordıń mámleketlik jumıslarına baylanıslı bolǵan hár qanday iskerligi ministrler mákemesi máslaháti hám maqullawı menen ámelge asırıladı. Nızam shıǵarıwshı joqarı hákimiyattı 2 palatalı parlament (Wákiller palatası hám Másláhátshiler palatası), atqarıwshı hákimiyattı Bas ministr basshılıǵındaǵı húkimet (Ministrler mákemesi) ámelge asıradı. == Tábiyatı == Yaponiya ortasha, subtropikalıq hám tropikalıq regionlarda jaylasqan. Jaǵa sızıǵınıń ulıwma uzınlıǵı — 30 mıń km ge jaqın. Xonsyu atawınıń qubla jaǵası, Shikoku hám Kyushu atawlarınıń jaǵasında qoltıq kóp; bul jerde quramalı jaǵa sızıǵına iye bolǵan Ishki Yapon teńizi jaylasqan. Ryukyudiń qubla atawları marjan rifleri menen oralǵan. Yaponiya aymaǵınıń 3/4 bólimi qırlardan hám tawlardan ibarat; oypatlıqlar jaǵa boylap ayırım bólimlerde jaylasqan. Hokkaydo atawdaǵı dizbeklerdiń bazıbir shıńları 2000 m den asadı (Asahi shıńı — 2290 m). Honshu atawdıń arqa bóiminde 3 boylama taw dizbekleri bolıp, olar oypatlıq hám saylar menen bólingen; atawda bir qansha vulkan, atap aytqanda, Yaponiyadaǵı eń biyik vulkan — Fudziyama (uzınlıǵı 3776 m) boy kótergen. Honshu atawdıń oraylıq bólimindegi dizbeklerdiń shıńları alp smrelyefli hám jıldıń kóp bóleginde qar menen qaplanıp turadı. Shikoku atawdıń eń biyik noqatı 1981 m (Ishizuchi shıńı), Kyushu atawı 1788 m (Kuju vulkanı). Yaponiya aymaǵı kúshli seysmik zonada jaylasqan (1855, 1891, 1897, 1923, 1995-jıllarda baxıtsız hádiyseli jer silkiniwler bolǵan). Yaponiyadaǵı 150 vulkannan 40 ı sónbegen. Vulkanlı rayonlarda mineral hám termal bulaqlar kóp. 26 mıńnan aslam ıssı suw dárekleri bar. Paydalı qazılmalardan kómir, gaz, temir rudası, altınkúkirt, marganec, qorǵasınrux, mıs káni, neft, xromit, altın, gúmis, pirit, kaolin, talk hám sınap kánleri bar. == Klimatı == Íqlımı mussonlı, arqasında ortasha, qublasında subtropikalıq, Ryukyu atawlarında tiykarınan tropikalıq ıqlım. Hokkaydo atawda, Sapporoda yanvardıń ortasha temperaturası — 5°, iyulda 22°, Okinavada yanvardıń ortasha temperaturası 16°, iyulda 28°. Materikten esken qısqı musson Yaponiya aymaǵına suwıq hawa alıp keledi hám kóp jawın keltiredi. Jılına 30 retke shekem tayfun boladı; bul waqıtta kúshli samal esip, nóser quyadı, ortasha jıllıq jawın 1800&nbsp;mm; Hokkaydo atawdıń shıǵısında jıllıq jawın 800–1200&nbsp;mm, Sekoku hám Kyushu atawlarında 3000&nbsp;mm, bazibir orınlarda 4000&nbsp;mm ge shekem. Yaponiyanıń dáryaları qısqa, suwlı hám tez aǵadı. 24 eń úlken dáryasınan tek 6 sınıń uzınlıǵı 200&nbsp;km den asadı, atap aytqanda, Sinano dáryasınıń uzınlıǵı 367&nbsp;km tayfun waqtında dáryalar tasadı. Kóplegen dáryalardıń suwı suwǵarıwǵa hám gidroenergiya resursları retinde sarıplanadı. Mayda kól kóp hám olar ishimlik suwı dáregi bolıp xızmet etedi. Eń úlken kól — [[Biva]] (maydanı 670,2&nbsp;km², tereńligi 103,8 m). Topıraqları arqasında podzol hám otlaqları batpaqlı, qublasında gúńgirt orman, subtropikalıq hám tropiklarda sarı hám qızıl topıraq. Tegisliklerde allyuvial topıraqlar tarqalǵan. Yaponiya aymaǵınıń 67% i orman hám putalıqlardan ibarat; ormanlarınıń 41,4% i egip óstirilgen. Jámi 700 túrden kóp terek hám puta hám de 5599 túr ot ósimligi ósedi. Endemik ósimlik kóp. Ormanlar, tiykarınan, iyne japıraqlı hám keń japıraqlı tereklerden ibarat. Yaponiyada sút emiziwshi haywanlardıń 132 túri, qustıń 490 túri, jer bawırlawshılardıń 110 túri bar. Yaponiya jaǵalarına tutas teńiz suwlarında balıqlardıń 3000 ge jaqın túri, mollyuskalardıń 1200 den artıq túri jasaydı. == Xalqı == Xalqınıń 99% ten kóbi yaponlar. Xokkaydo atawda mámlekettiń eń áyyemgi xalqı — aynular (50 mıń adam átirapında) saqlanıp qalǵan. Sonıń menen birge, koreyc, qıtay hám basqalar jasaydı. Rásmiy tili — yapon tili. Tiykarǵı dinleri — sintoizm hám buddizm; konfuciylik hám daosizm isenimleri úlken tásirge iye. Xristianlıq, islam hám hinduizmge sıyınıwshılar da bar. Xristianlıq XVI ásir ortalarınan, islam XIX ásir aqırınan kirip barǵan; xristianlar 1,5 mln ǵa jaqın, musılmanlar 100 mıń adam shamasında. [[1935-jıl]] [[Tokio]] hám Kobe qalalarında dáslepki meshitler qurılǵan. 1956-jıldan Yaponiya musılmanlar awqamı hám 1966-jıldan Yaponiya islam orayı bar. Xalıqtıń 77% i qalalarda jasaydı (2002). Iri qalaları: [[Tokio]], [[Yokohama]], [[Osaka]], [[Nagoya]], [[Sapporo]], [[Kobe]], [[Kioto]]. == Tariyxı == Yaponiya aymaǵında áyyemgi adam izleri paleolit dáwirine tiyisli. Shama menen eramızǵa shekemgi 8000-300-jıllarda neolit dáwiri mádeniyatı — jomon (ıdıslarǵa pitilgen jip tárizli naǵıslarǵa qarap atalǵan) bar bolǵan. Sol dáwir materiallıq esteliklerin úyreniw Yaponiyanıń áyyemgi xalqı, tiykarınan, Qubla Arqa Aziyadan kirip barǵanın kórsetedi. Eramızǵa shekemgi 2 mıń jıllıq dawamında qubla monǵol tipindegi qáwimler kelgen. Eramızǵa shekemgi 1 mıń jıllıqta Yaponiyada tiykarǵı bólegin aynlar shólkemlestirgen etnikalıq xalıq quradı. Eramızǵa shekemgi V-IV ásirlerde diyqanshılıq, shárwashılıq rawajlanǵan, metall qurallar qollanılǵan. Eramızdıń baslarında sociallıq qatlamlarǵa bóliniw kúsheydi; qullıq payda boldı. IV ásir ortalarında shólkemlesken iri qáwimler awqamı — Yamato tiykarında dáslepki yapon mámleketi quraldı. V ásirden ieroglif jazıwı, VI ásirden buddizm tarqaldı. Yamato húkimdarları sırtqı baylanıslarda "tenno" ataǵın qollanıp baslaǵan. Bul ataq házirge shekem de saqlanǵan hám Evropa tillerine "imperator" sózi menen awdarmalanadı. 646-jıl jer mámleket múlki dep daǵaza etildi, xalıq bolsa mámleket chek jerleri iyesine aylandı. Yarım erkin diyqanlar iri qatlamǵa tiyisli ǵárezli diyqanlar menen teńlestirildi. [[Qıtay]]daǵı Tan mámleketi tipinde oraylıq adminstraciya dúzildi. 710-jılda birinshi turaqlı paytaxt — Nara qurıldı, 794-jılda paytaxt Kioto (Heyan) ǵa kóshirildi. VIII ásirde mámleket qublasındaǵı avstronezlerdiń sińdiriliwi nátiyjesinde yapon milleti qáliplesti. X ásirde mámleket chek jer iyeligi sisteması toqtatılıp, joqarı qatlam hám ibadatxanalardıń jer-múlkleri (shoen) jerge iyeliktiń tiykarǵı formasına aylandı. XI ásirden sárdarlar basshılıǵında áskeriy iri qatlamlar gruppaları shólkemlestirile basladı. XII ásirdiń ortalarında Honshudan arqa-shıǵısta Minamoto, qubla-batısta Tayra olardan eń irisi edi. Bul xojalıqlardıń óz-ara gúresi 1185-jılda Tayranıń jeńiliwi menen tamamlandı. 1192-jılda arqa-shıǵıslılar óz sárdarları Yoritomo Minamotonı shogun (sárkarda) ataǵı menen mámlekettiń húkimdarı dep járiyaladı. Imperator áwladı shogunlar húkimranlıǵın xalıq aldında nızamlı bolıwın kepillep turıw ushın atına ǵana saqlap qalındı. Rezidenciyası Kamakura qalasında jaylasqan syogunlarǵa áskerler siyasiy gruppası (busi) hám jeke vassallar (olar basqarıw lawazımlardı iyelledi) tiykarǵı tayanısh boldı. Busi siyasiy gruppasınıń tómen bólegi mayda áskeriy dvoryanlar — sobolaylardan ibarat edi. Qıtay hám Koreyanı iyelep alǵan monǵollar 1274 hám 1281-jıllarda Yaponiyaǵa qarsı ekspediciyalar shólkemlestirdi, lekin bul júrisler áwmetsiz boldı. Teńizde payda bolǵan kúshli tayfun monǵol áskerlerin qıyrattı. Yaponiya tariyxında bul tayfun "kamikaze" ("iláhiy samal") atın aldı. XIII ásirden sawda hám ónermentshilik korporaciyaları (dza) sanı arta basladı. XIV-XVI ásirlerde syoendan iri zamindari — knyazlikke ótildi. XV-XVI ásirlerde derlik úzliksiz diyqanlar kóterilisleri bolıp turdı. 1485-93-jıllarda bolıp ótken Yamashiro kóterilisi olardan eń irisi edi. XV-XVI ásirlerde Yaponiya menen Qıtay hám Koreya ortasında sawda-satıq háwij aldı. XVI ásirdiń ortalarınan Yaponiyaǵa kirip kelgen evropalıq missionerler xristianlıqtı tarqatıp basladı. 1603-jıl Leyasu Tokugava (1542-1616) syogun dep daǵazalandı jáne onıń rezidenciyası Edo (házirgi Tokio) ǵa kóshirildi. Tokugava syogunları áwladı mámleketti 1867-jılǵa shekem basqardı. Olardıń húkimranlıǵı dáwirinde Yaponiya oraylasqan monarxiya mámleketine aylandı. Húkimet qatań qaǵıydalar menen 4 siyasiy gruppa sisteması (sobolay, diyqan, ónerment hám sawdagerler) n ornattı. Tokugava húkimetiniń evropalılar ekspansiyası hám xristianlıq xalıq háreketiniń ideologiyasına aylanıp atırǵanlıǵına qarsı qatar ilajlardı kóriwi nátiyjesinde Yaponiya derlik 2,5 ásir dawamında "jabıq" mámleketke aylandı. Sol jol menen mámleket koloniya bolıwdan saqlanıp qaldı. XVII ásir aqırı — XVIII ásir basları Tokugavalar Yaponiyası ushın eń rawajlanıw dáwiri boldı. Bul dáwirde xalıqtıń sawatlılıq dárejesi jáhán kóleminde aldıńǵı orınǵa shıqtı. XVIII ásir aqırı — XIX ásirdiń 1-yarımında manufakturalar payda bola basladı. 1854-58-jıllarda AQSh, Ullı Britaniya, Franciya menen dúzilgen Ansey shártnamalarına kóre, Yaponiya óz jaǵdayında ajıralıp jasaw siyasatınan waz keshiwge májbúr boldı hám suverenitet sheklengen halda jáhán bazarına qosıldı. 1867-68-jıllarda Yaponiyada diyqanlar, qala kambaǵalları, sawda-sanaat payda alatuǵınlar, dvoryanlardıń tómen siyasiy gruppaları, saray aqsúyekleri hám oppoziciyadaǵı bazıbir iri aqsúyeklerden ibarat keń kópshilik syogunlarǵa qarsı shıqtı. Nátiyjede burjua revolyuciyası — Meyji isi júz berdi, shogun húkimeti awdarıldı hám húkimet imperator Mutsuxito (1867-1912-jıllarda húkimranlıq etken) qolına ótti. Sol dáwirden baslap Yaponiya imperator jáne onıń húkimeti basshılıǵında túpkilikli sociallıq-siyasiy hám ekonomikalıq reformalar jolına ótip, tezlesken modernizaciya arqalı batıs mámleketleri dárejesine jetiwdi óz aldına maqset etip qoydı. 1869-jılda paytaxt rásmiy Tokioǵa kóshirildi. 1871-72-jıllarda knyazlikler tamamlanıp, ornına prefekturalar dúzildi, aldınǵı 4 siyasiy gruppa ornına 3 siyasiy gruppa [joqarı dvoryanlar (burınǵı aqsúyekler knyazlar, saray aqsúyekleri), dvoryanlar (barlıq burınǵı sobolaylar), ápiwayı xalıq (buǵan sawda-sanaattan payda alatuǵınlar da kirgizildi)] shólkemlestirildi. Barlıq klasslardıń teńligi, kásip tańlaw hám mámleket boylap kóship júriw erkinligi haqqında nızamlar qabıllandı. 1872-73-jıllarda ótkerilgen jer reformasınan keyin jer, tiykarınan, dvoryan jer iyeleri hám bay diyqanlar qolına ótti. 1873-jıldan mámlekette jıl sánesin belgilewde imperator húkimranlıq etken dáwir atı menen bir qatarda grigoriy kalendarı da engizildi. 1879-jıl birinshi siyasiy partiya dúzildi. 1868-85-jıllarda menshikli qarjı járdeminde awıl xojalıǵı shiyki onimin qayta isley alatuǵın 1300 kárxana qurıldı. 1889-jıl imperatorǵa tolıq kepillikler beretuǵın konstituciya qabıllandı, 1890-jılda parlament shólkemlestirildi. XIX ásir aqırı — XX ásir baslarında Yaponiyanıń húkimran sheńberleri agressiv sırtqı siyasattı tuta baslap, 1894-jılda Koreyada kóterilgen diyqanlar qozǵalańın bastırıw nıqabı astında ol jerge ásker jiberdi hám Qıtay menen bolǵan urıs (1894-95) nátiyjesinde Tayvan hám Penxuledao atawların, rus-yapon urısı (1904-05) aqibetinde bolsa Arqa Saxalindi iyeledi. Yaponiya hám Ullı Britaniya ortasında 1902, 1905 hám 1911-jıllarda qol qoyılǵan shártnamalar tiykarında óz-ara sheriklik áskeriy-siyasiy awqam dárejesine kóterildi hám eki tárep [[Koreya]] hám de Qıtayda óz poziciyaların jáne de bekkemledi. 1910-jıl avgustta Yaponiya Koreyanı óz koloniyasına aylandırdı. Yapon monopoliyaları Qubla Manjuriyanı, keyin [[Qıtay]]dıń basqa rayonların óz tásiri sheńberine kirgizdi. [[Birinshi jáhán urısı]] baslanıwınan Yaponiya húkimran sheńberleri Uzaq Shıǵıstaǵı óz poziciyaların jáne de bekkemlew hám keńeytiw ushın paydalandı. 1914-jıl 23-avgustta Yaponiya Germaniyaǵa qarsı urıs ashtı hám oktyabrde Germaniyaǵa qaraslı Marshall, Mariana, Karolina atawların, sonıń menen birge, Qıtaydıń Shandun provinciyasın ol jerde Germaniya ijaraǵa alǵan aymaq penen birge basıp aldı. Yaponiyanıń kolonizatorlıq siyasatı kúsheyip 1918-22-jıllarda Uzaq Shıǵıstaǵı Rossiyaǵa qaraslı bir qansha úlkeni basıp alıp turdı. 1920-jıldan Yaponiya ekonomikasında túskinlik baslanıp, ol 1925-jılǵa shekem dawam etti. 1925-jıl 20-yanvardan Yaponiya menen burınǵı SSSR ortasında óz-ara múnásibetlerdiń tiykarǵı principleri tuwrısında Pekin konvenciyasına qol qoyıldı. 1926-jıl 25-dekabrde Yaponiya taxtına imperator Hirohito (1901-89) otırdı. 1929-33-jıllarda bolǵan jáhán ekonomikalıq daǵdarısı nátiyjesinde payda bolǵan jaǵdayda Yaponiyada áskeriy fashistlik diktatura ornatıwǵa umtılıwshı oǵada reakcion "jas oficerler" toparı aktivlesti. 1931-jıl Yaponiya Manjuriyanı basıp alıwǵa kiristi. 1933-36-jıllarda Qıtayǵa qarsı agressiyanı kúsheytti. 1936-jıl 25-noyabrde Yaponiya fashistler Germaniyası menen "Antikomintern pakti" ne qol qoydı. 1937-jıl iyulda Qıtaydı basıp alıw ushın urıs basladı hám 1938-jıl onıń pútkil arqa bólimin basıp aldı. Yaponiya áskerleri shoro armiyası tárepinen Hasan kóli janında (1938) hám XalxinGol urısı (1939) nda jeńilgennen keyin, Yaponiya húkimeti Evropa mámleketleri hám AQSh tıń Qubla Shıǵıs Aziyadaǵı koloniyalarına hújim etiwge ótti. 1940-jıl Vetnamnıń arqa bólimin basıp aldı. Sol jılı 27-sentyabrde Germaniya, Italiya hám Yaponiya ortasında "Úshler pakti" ne qol qoyıldı. [[Ekinshi jáhán urısı]]nda [[Germaniya]] hám [[Italiya]] awqamshısı retinde qatnastı. 1941-jıl 7-dekabrde Yaponiya AQSh tıń PyorlXarbordaǵı áskeriy bazasına hújim etiwi menen Ekinshi jáhán urısına kirdi. 1942-jıl Yaponiya imperiyasi Ullı Britaniya hám [[Franciya]]nıń Qubla Shıǵıs Aziyadaǵı kóplegen koloniyaların iyelep úlken aymaqtı óz qadaǵalawına aldı. Biraq 1943-jıldan iyelegen aymaqların joǵalta basladı. 1945-jıl AQSh áskeriy hawa kúshleri Yaponiyanıń Hiroshima (6-avgust) hám Nagasaki (9-avgust) qalalarına atom bombasın tasladı. Sovet húkimeti 1945-jıl 9-avgustta Yaponiyaǵa qarsı Manjuriya strategiyalıq operaciyasın basladı. 1945-jıl 2-sentyabrde Yaponiya sózsiz táslim bolǵanlıǵı tuwrısındaǵı aktke qol qoydı jáne onıń aymaǵın awqamshılar atınan [[AQSh]] áskerleri okkupaciya etti. 1946-48-jıllarda bolıp ótken Tokio sud processinde tiykarǵı yapon áskeriy jinayatshıları jazaǵa tartıldı. Urıstan keyin Yaponiyada jergilikli siyasiy jáne social-ekonomikalıq reformalar ótkerilip, qurallı kúshler hám oń shólkemler tarqatıp jiberildi, dvoryan jer iyeligi tamamlandı, aldınǵı monopolistlik koncernler qayta dúzildi. 1947-jılǵı konstituciyaǵa qaray mámleket xalıq aralıq waqıyalardı qural kúshi menen sheshiwden hám sol maqsette qurallı kúshler dúziwden waz keshti. 1951-jıl 8-sentyabrde Yaponiya menen AQSh, [[Ullı Britaniya]], Franciya hám basqa da mámleketler ortasında San Francisko kelisim shártnaması dúzilip, mámleket suvereniteti tiklendi hám de Yaponiya basıp alǵan barlıq koloniyalarınan waz keshti. Sol jılı Yaponiya menen AQSh ortasında qol qoyılǵan qawipsizlikti kepillew tuwrısındaǵı shártnamaǵa kóre, Yaponiyada AQSh áskeriy bazaları jaylastırıldı. 1956-jıl 19-oktyabrde SSSR menen Yaponiya ortasında urıs jaǵdayına toqtaw beriw, diplomatiyalıq múnásibetlerin qayta tiklew tuwrısında qospa bayanatqa qol qoyıldı. 1950-jıllar basınan Yaponiya ekonomikası tez pát penen rawajlandi. 1960-jıllardıń aqırına kelip "yapon káramatı" termini payda boldı hám ol jalpı milliy ónim hám sanaat islep shıǵarıw kólemi boyınsha kapitalistlik dúnyada 2-orınǵa shıqtı. 1990-jıllarda Yaponiya jáhán kólemindegi eń úlken qarejetke iye mámleketke aylandı. Yaponiya — 1956-jıldan BMSh aǵzası. Milliy bayramı — 23-dekabr — imperator tuwılǵan kún (1933). Ózbekstan suverenitetti 1991-jıl 28-dekabrde tán alǵan hám 1992-jıl 26-yanvarda diplomatiyalıq múnásibetlerin ornatqan. == Siyasiy partiya hám kásiplik awqamları == Liberal-demokratiyalıq partiya, 1955-jıl tiykar salınǵan; Yaponiya demokratiyalıq partiyası, 1996-jıl dúzilgen; Jańa Komeyto partiyası, 1964-jıl dúzilgen; Yaponiya social-demokratiyalıq partiyası, 1945-jıl tiykar salınǵan; Yaponiya Kommunistlik partiyası, 1922-jıl dúzilgen; Jańa konservativ partiya, 2002-jıl dúzilgen. Yaponiya kásiplik awqamları konfederaciyası — Shinrengo, 1989-jıl 21-noyabrde Yaponiya kásiplik awqamları Bas keńesi (1950-jıl dúzilgen) hám Ulıwma yapon menshikli kárxanalar xızmetkerleri kásiplik awqamı (1987-jıl islengen) nıń qosılıwı nátiyjesinde dúzilgen. == Xojalıǵı == Yaponiya — ekonomikalıq qúdireti boyınsha jáhánde AQSh tan keyingi orında turatuǵın joqarı dárejede rawajlanǵan industrial-agrar mámleket. Sanaat óndiristiń ulıwma kólemi boyınsha jáhánde aldınǵı orınlardan birin iyeleydi. Úlken kárxanalar menen birge mayda kárxanalar da bar (ásirese, jeńil hám azıq-awqat sanaatında). Yaponiya ekonomikası shetten keltiriletuǵın shiyki ónim hám janılǵıǵa tiykarlanǵan. Yaponiya jáhán bazarına sanaattıń pánge tiykarlanǵan quramalı tarmaqları ónimleri, zamanagóy konstrukcion materiallar jetkizip beretuǵın mámleket. Yaponiya jáhán jalpı milliy óniminiń 13% ten aslamın islep shıǵarıw menen birge, iri xalıq aralıq ekonomikalıq, sawda hám finans shólkemleri hám de "segizlik" mámleketlerinde jetekshi abıroyǵa iye. Jalpı ishki ónimde sanaattıń úlesi 38%, awıl, orman xojalıǵı hám balıq tutıw 2%, xizmet kórsetiw tarmaǵı 60% ti quraydı. Jalpı ishki ónimi 4,3 trillion AQSh dollarına teń (2003). == Sanaatı == Sanaatında ekonomikalıq aktiv xalıqtıń 25% i bánt. Energetika, metallurgiya, avtomobilsazlıq, kemasazlıq, ximiya, neft ximiyası, qurılıs materialları sanaatı sıyaqlı tayanısh tarmaqlar shetten alınatuǵın shiyki onim hám de texnologiyanıń eń jańa jetiskenlikleri tiykarında derlik pútkilley tazadan qurıldı. Energetika sanaatı da tiykarınan, shetten keltirilgen neftke tiykarlanǵan. Jılına ortasha 1,097 trillion kVtsaat elektr energiya payda etiledi; onıń 706,4 mlrd. kVtsaatı ıssılıq elektr stanciyalarında, 91,8 mlrd. kVtsaatı GES larda, 295 mlrd. kVtsaatı atom elektr stanciyalarına tuwrı keledi (2002). 2003-jıl 52 atom elektr stanciyası jumıs isleydi. Yaponiya sanaatında qara hám reńli metallurgiya rawajlanǵan. Kán sanaatında kómir, gaz, temir hám mıs rudası, pirit, rux, qorǵasınrux, marganec, gúmis, altın, sınap, kaolin, talk hám taǵı basqa qazıp alınadı. Mashinasazlıq hám ximiya sanaatı joqarı rawajlanǵan. Avtomobiller, xojalıq texnika, elektron ásbaplar, baylanıs quralları, keme, polat, cement, plastmassa, sintetikalıq talshıq, robot islep shıǵarıw, neftti qayta islew, biotexnologiya mámleket ekonomikalıq rawajlanıwınıń joqarıda turatuǵın tarmaqlarınan bolıp tabıladı. Yaponiya sanaatı 4 tiykarǵı rayon: Keyxin (Tokio, Kanagava), Chukyo (Aychi, Mie), Hanshin (Osaka, Hiogo), Kita Kyushu (Fukuoka) ǵa bólingen. Usı rayonlarda jámi sanaat óniminiń 40% ten aslamı islep shıǵarıladı. == Awıl xojalıǵı == Awıl xojalıǵında ónim jetistiriw boyınsha dúnyada aldınǵı orınlardan birinde bolıp, ol joqarı dárejede mexanizaciyalasqan hám avtomatlastırılgan. Ekonomikalıq aktiv xalıqtıń 4,2% i awıl xojalıǵında bánt. Aymaǵınıń 12,9% yamasa 4,8 mln. gektarında diyqanshılıq etiledi. Diyqanshılıqta tiykarǵı egin — salı (2002-jıl 11 mln. tonna salı jetistirilgen). Sonıń menen birge, kartoshka, palız eginleri, az muǵdarda biyday hám dánli eginleri egiledi. Miywe jetistiriw, baǵshılıq, shárwa xojalıǵı rawajlanǵan. Shárwashılıqta qaramal, shoshqa, qus baǵıladı; nawqanshılıq hám balıqshılıq rawajlanǵan. Yaponiyada 3000 den artıq balıq tutıw portları bolıp, dúnya boyınsha awlanatuǵın balıq hám teńiz jániwarlarınıń 15% sol portlarǵa tuwrı keledi. == Transportı == Ishki júk aylanbasında avtomobil transportınıń roli úlken (jılına ortasha 5,5 mlrd. tonna júk tasıladı). Ulıwma hám ekspress jollardıń uzınlıǵı 1,2 mln. km, sonday-aq, 4,4 mıń km tez júrer magistrallar. Yaponiya jollarınıń uzınlıǵı 43,7 mıń km. Derlik 1/2 bólegi elektrlestirilgen. 1964-jıldan tezligi saatına 270&nbsp;km ge shekem jetetuǵın "Shinkansen" poezdleri háreketi jolǵa qoyılǵan. 9 qaladaǵı metropolitenniń uzınlıǵı 540&nbsp;km. Yaponiyada suw astı hám jer ústi tunnelleri hám kópirler kóp. Dúnyada eń úlken Seykan tunneli (53,9&nbsp;km) Honshu hám Hokkaydo atawların birlestiredi. Ishki suw jollarıniń uzınlıǵı 1770&nbsp;km ge jaqın. Teńiz sawda flotı 5473 kemaǵa iye jáne onıń ulıwma tonnası 40 mln. brutto registrli tonnaǵa jetedi. Tiykarǵı portları — Kobe, Chiba, Yokohama, Nagoya, Osaka, Kavasaki, Tokio, Hakodate. Tokio, Osaka, Niigata qalası qasında xalıq aralıq aeroportlar bar. Mámlekette neft trubaları 400&nbsp;km den zıyat, gaz trubaları 1800&nbsp;km. == Sırtqı sawdası == Yaponiya shetke mashina hám úskeneler, metall buyımlar, elektronika, ximiya ónimleri, elektrikalıq ásbaplar shıǵaradı; shetten sanaat shiyki ónimi, mineral janılǵı, azıq-awqat hám toqımashılıq ónimlerin aladı. 2003-jıl Yaponiyanıń importı 383,3 mlrd. AQSh dolların, eksportı 417,8 mlrd. AQSh dolların quradı. Sırtqı sawdada AQSh, Evropa Awqamı hám de Qubla hám Qubla Shıǵıs Aziya mámleketleri menen sheriklik etedi. Shet el turizmi rawajlanǵan. Pul birligi — iyena. == Medicinalıq xızmeti == Xalıq salamatlıǵınıń kórsetkishleri boyınsha Yaponiya jáhánde jetekshi orında turadı. 2001-jıl 1,85 mln. orınlı 167,5 mıń emlewxana hám poliklinika bolǵan (hár 100 mıń xalıqqa 1458 orın). Yaponiyada 255,7 mıń shıpaker, 90,8 mıń tis shıpakeri, 217,4 mıń farmacevt iskerlik júrgizedi. Hár 100 mıń adamǵa 201,5 shıpaker tuwrı keledi. Yaponiyada óz ıssı suw dáreklerine iye bolǵan 3023 kurort bar. == Bilimlendiriwi, ilimiy hám mádeniy-aǵartıwshılıq mákemeleri == Yaponiyada bilimlendiriw sisteması, mádeniyat, sport, pán hám texnologiya ministrligi hám jergilikli húkimet shólkemleri tárepinen muwapıqlastırıladı. Mektepke shekem tárbiya balalar baqshalarında (8389 menshikli baqshada 1,4 mln., 5785 mámleket baǵshasında 367,8 mıń tárbiyalanıwshı) ámelge asırıladı. 6 jastan 15 jasqa deyingi balalar ushın oqıw májburiy hám biypul. Tálimniń birinshi basqıshı 6 jıllıq baslanǵısh mektep (2003-jıl 23,6 mıń mektepte 7,2 mln. oqıwshı). Ekinshi basqısh 3 jıllıq kishi orta mektep (2003-jıl 11,1 mıń mektepte 3,74 mln. oqıwshı). 16-18 jaslı balalar 3 jıllıq úlken orta mektep (2003-jıl 5,4 mıń mektepte 3,8 mln. oqıwshı) te tálim aladı. Joqarı tálim universitet, professional kolledj hám texnika institutlarınan ibarat. 2004-jıl mámlekettegi 709 universitette 2,8 mln. student oqıydı, 84,2 mıń oqıtıwshı isleydi. Universitetlerdiń 542 si menshikli. Iri universitetleri: Tokio universiteti, Kioto universiteti, Osaka universiteti (1886-jıl dúzilgen) hám basqalar. Yaponiyada ilimiy tekseriw jumıslarına jılına derlik 100 mlrd. AQSh dolları kóleminde aqsha sarıplanadı hám bunda menshikli sektor jetekshi poziciyaǵa iye. Yaponiya tarawında 756,3 mıń adam bánt. Olardan 430,6 mıń adam ilimiy izertlewlerdi menshikli kompaniyalar, 280,7 mıń adam universitetler, 44,9 mıń adam sociallıq shólkemlerde is júrgizedi. Iri ilimiy tekseriw institutları: aviakosmik texnika, metallar, elektronika boyınsha kompleks izertlewler, kosmos hám astronavtika, elektr energetikası, avtomobilsazlıq, oylap tabıw hám jańalıqlar, Nomura kompleksi, Mitsubisi kompleks institutları. Yaponiyada 2711 ǵalabalıq kitapxana, 3599 muzey, 79 haywanat baǵı, 79 akvarium, 90 botanika baǵı bar. Iri kitapxanaları: Milliy parlament kitapxanası (7,9 mln. shıǵarma), Tokio universiteti kitapxanası. Iri muzeyleri: Tokiodaǵı milliy muzey (1871-jıl dúzilgen), Milliy ilimiy muzey, Imperator sarayı, Kiotodaǵı milliy muzey (1889) hám Milliy házirgi zaman kórkem óner muzeyi (1963), Nagoyadaǵı Tokugava kórkem muzeyi hám basqalar. == Baspasózi, radioesittiriwi hám telekórsetiwi == Yaponiyada 70,8 mln. nusqada 166 milliy hám jergilikli kúndelik gazeta shıǵadı. Irileri: "Iomiuri" ("Reportyor", 1874-jıldan) "Asaxi" ("Shıǵıp atırǵan quyash", 1879-jıldan), "Mayniti" ("Kúndelik gazeta", 1872-jıldan), "Nihon keyzay simbun" ("Yaponiya ekonomikalıq gazetası", 1876-jıldan), "Sankey simbun" ("Sanaat ekonomikalıq gazetası", 1950-jıldan). Sonıń menen birge, 4178 aylıq hám háptelik jurnal, byulleten shıǵadı. Irileri: "Bungey syudzyu" ("Kórkem ádebiyatqa baylanıslı ádebiy sawǵa", 1923-jıldan), "Dziyu minsyu" ("Liberal-demokratiya", 1955-jıldan), "Kurashi top seyji" ("Turmıs hám siyasat"), "Sekay" ("Kosmos", 1946-jıldan), "Tyuo koron" ("Oraylıq sholıw", 1886-jıldan), "Ekonomisuto" ("Ekonomist", 1923-jıldan), "Bunka xyoron" ("Mádeniy túsindiriw"), "Gekkan shakayto" ("Social-demokratiyalıq partiya jurnalı", 1957-jıldan). Ulıwma milliy xabar agentlikleri: Kiodo Susin (1945-jıldan) hám Jiji Sushin (1945-jıldan). Radioesittiriw 1925-jıldan hám telekórsetiwler 1953-jıldan alıp barıladı. Yaponiya radiotelevidenie korporaciyası yarım húkimet shólkemi esaplanadı. 1925-jıl dúzilgen. 222 menshikli aǵzanı birlestirgen Kommerciyalıq esittiriwler milliy associaciyası 6900 teleradiostanciyanı basqaradı (1996). == Ádebiyatı == Ádebiyatı áyyemnen bar bolǵan xalıq awızeki dóretiwshiligi (qosıq, ańız hám basqalar) dáwirinde payda bolǵan. Ańız, ertek, tariyxıy ráwiyat hám qosıqlardan ibarat "Kojiki" ("Áyyemgi hádiyseler jılnaması", sintoizmniń múqáddes kitabı esaplanadı) kompleksi dáslepki ret 712-jılda dúzilgen. Bul dóretpe yapon tilinde jazılǵan birinshi derek esaplanadı. 759-jıl 4516 folklor hám 500 ge jaqın avtordıń dóretpelerinen ibarat yapon poeziyası antologiyası — "Man'yosyu" ("Kóp ásirlik qosıqlar kompleksi") jaratıldı. IX ásirdiń ortalarında birinshi kórkem ádebiyatqa baylanıslı prozalıq shıǵarma — "Taketorimonogatari" jaratıldı. X ásir aqırı — XI ásir baslarında jazıwshı hayal Murasaki Sekibu (978-1016) jaratqan "Genjimonogatari" ("Shahzada Gendzi haqqında qıssa") shıǵarması Yaponiya eski ádebiyatınıń shıńı boldı. XII-XVI ásirlerde áskeriy epopeyalar jaratıldı, kórkem kúndelikler keń tarqaldı, poeziya antologiyaları dúzildi. XIV-XV ásirler xalıq dóretiwshiligi hám Budda ráwiyatları tiykarında bir perdeli dramalar (nıqap teatrları ushın) jazıldı. XVI ásirden qala ádebiyatı payda boldı. Ónermentler, sawdaǵa tiyisli shayırlardıń jıynaqları dúzildi. XVII-XIX ásirdiń 60-jıllarında ádebiyatta demokratiyalıq ideyalar háwij aldı. XVII ásir aqırı — XVIII ásir baslarında iri dramaturg Takamatsu Mondzaemon nátiyjeli dóretiwshilik etti. Matsuo Basyo (XVII ásir), Kobayasi Issa (XVIII ásir aqırı — XIX ásir bası) poeziyanıń xokku janrında shıǵarmalar jarattı. XVIII ásir aqırı — XIX ásir baslarında ólshem hám uyqassız qara sóz benen jazılǵan kórkem shıǵarma jáne de ósti. XIX ásirdiń ortalarınan yapon ádebiyatında Sentimental roman janrı payda boldı, evropalı avtorlardıń dóretpelerine awdarma islenip basladı. Shimey Ftabatey (1864-1909) "Júziwshi bultlar" romanı menen yapon ádebiyatında sın kózqarastan realizmge tiykar salındı. Roka Tokutomi, Soseki Natsume hám basqalardıń dóretpelerinde de sın kózqarastan realizm ideyaları óz ornın tawdı. XX ásirdiń baslarınan poeziyada Evropa poeziyasınıń tásiri hám romantikalıq ideyalar kózge taslandı. Realist jazıwshılar dóretpelerinde social sın pikir tiykarǵı orın aldı. E. Zolya dóretiwshiligi tásirinde naturalizm ushın gúres háreketi baslandı. 1930-40-jıllar ádebiyatında "múqáddes urıs" tı jaqlawshı apologetik ideya húkimran boldı. Ekinshi jáhán urısınan keyingi dáwirde bir qansha yapon jazıwshıları óz shıǵarmalarında "turaqlı qádiriyatlardı" izlew maqsetinde milliy ádebiyattıń kóp ásirlik dástúrlerine múráját etti. Dzyun'itiro Teńidzakidiń "Mayda qar" (1943-48), Yasunari Kavabataniń "Mıń tırna" (1951), "Eski paytaxt" (1961-62) romanları sol taypadaǵı dóretpeler bolıp, olarda kúshli ishki lirizm hám gózzallıqtıń eski kórinisi súwretlenedi. Sonıń menen birge 1967-jıl Yukio Misimanıń yapon mádeniyatına tán bolǵan urıs dástúrlerin qayta tiklewge shaqırıwshı trilogiyası ("patriot", " Xrizantema" hám "Sheyit bolǵan qaharman dawısı") jaratıldı. Ádebiyatta sengoxa aǵımı qarar tapqannan keyin, sol aǵım wákilleri bolǵan túrli ideya-estetikalıq baǵdardaǵı jazıwshılar óz dóretiwshiliklerinde insan ózligin qarar tabıwı mápleri jolında militarizm hám dástúriylikti biykarladı. Sol aǵım wákilleriniń urıs temasına tiyisli dóretpeleri, atap aytqanda, Shohey Ookanıń "Daladaǵı jalınlar" (1951), Hiroshi Nomaniń "Boslıq regioni" (1952), Shusaku Endo "Teńiz hám záhár" (1957) romanları jaratıldı. Yosie Xotta "Jalǵızlıq maydanı" shıǵarmasında (1951) urıstan keyingi yapon oqımıslı adamları haqqında gúrriń etiledi. 1950-60-jıllar yapon ádebiyatınıń ataqlı wákillerinen biri Yasushi Inoue bolıp tabıladı. Onıń "Tempyoniń cherepitsali tamı" (1957) hám "Samarqandqa sayaxat" (1969) tariyxıy dóretpeleri Ullı jipek jolında ámelge asırılǵan ruwxıy baylanıs hám Orta Aziyanıń áyyemgi qalalarına arnalǵan. 1960-70-jıllarda ilimiy fantastika hám detektiv roman janrı rawajlandı. 1960-80-jıllar yapon ádebiyatı realistlik hám modernistlik ideyalardıń óz-ara háreket hám gúreslerinde rawajlandı. Bul dáwirde jazıwshılardan Gomikava Jumpey, Ishikava Takuzo, Kayko Takeshi, Oe Kenzaburo óz roman hám qıssalarında social hám etikalıq mashqalalardı kóterdi. Yaponiya ádebiyatında Hiroshima baxıtsızlıǵı teması keń orın aldı (Hotta Jasiyo, Ibuse Masuji, Oda Makoto). Kobo Abe dóretpelerinde realizm hám fantastika uyǵınlasqan halda filosofiyalıq máseleler bayanlandı. Yaponiyada Qıtay mádeniyatı tásirinde Qıtay tilinde de ádebiyat rawajlanǵan. XIV-XV ásir hám XVII-XIX ásir baslarında rawajlanǵan. Yaponiya ádebiyatınıń iri wákilleri bolǵan Ryunoske Akutagava, Kobo Abe, Yasunari Kavabata (1968-jıl Nobel sıylıǵı iyesi), Kendzaburo Oe (1994-jıl Nobel sıylıǵı iyesi) Murakami Haruki, B. Yosimoto sıyaqlı jazıwshılardıń shıǵarmaları jáhánde ataqlı. == Arxitektura == Áyyemgi yaponlardıń turar jayları yarım jertóleler bolǵan jáne onıń tóbesi aǵash hám qamıs menen jabılǵan. Eramızdıń baslarında aǵash sırıqlı úyler qurıla basladı. (Ise qalasındaǵı sintoistler ibadatxanası, III-VII ásirler). III-VI ásirlerde patshalar ushın sheńber hám taǵa formasında úlken qorǵan (kafun) lar qurılǵan. VI ásirde buddizm tarqalıwı múnásibeti menen qıtay hám koreys arxitekturası usılında monastr, pagoda, ibadatxana hám saraylar qurılǵan (Nara qalasındaǵı Xoryuji monastri, VII ásir; Kito qalası qasındaǵı Byodoin sarayı, XI ásir). VIII ásirde Qıtay qala qurılısı usılında Heyjokyo (házirgi Nara) hám Heyan (házirgi Kito) qalalarına tiykar salındı. XIV-XVI ásirlerde landshaft arxitekturası, qıtaysha baǵlar, parklar qurıw kórkem óneri, qorǵan hám saray diywallarına súwret sızıw rawajlandı. XVI ásirden qala qorǵaw imaratları qándek hám gerbish diywallar menen qorshaldı. Sol dáwirde házirge shekem saqlanıp qalǵan dástúriy yapon turar jayı qáliplesti. XVI ásirden Edo (házirgi Tokio) qalasında qurılıs háwij aldı. XIX ásir aqırınan qala qurılısı rawajlandı, sanaat kárxanaların qurıw kóbeydi, qurılısta gerbish, keyinirek temirbeton hám metall isletilip basladı. Yapon arxitektorları (Tatsuno Kingo, Katayama Otokuma) imaratlardı qurıwda Evropa usılınan paydalandı yamasa dástúriy yapon úy qurıw formaların Batıs Evropa arxitektura formaları menen uyǵınlastırdı. XX ásirdiń 20-jıllar aqırı Le Korbyuzye tásirinde funkcionalizm usılı jayılıp basladı. Ekinshi jáhán urısı jılları (1939-45) Yaponiya qalaları wayran boldı; 50-jıllardan qurılıs keń kólemde háwij aldı. Milliy arxitektorlıq formaların zamanagóy konstrukciyalar menen uyǵınlastırıw nátiyjesinde yapon arxitektorlıǵı jáhánde ataqlı boldı (Hiroshimadaǵı Tınıshlıq memorial parki, 1949-56; Okayama qalasındaǵı Kurashiki qala zalı, 1960; Kofudaǵı Yamanashi imaratı, 1966; hámmesiniń arxitektorı Tange Kenzo; Tokiodaǵı Metropoliten festival xoll, 1960-61, arxitektor Mayokava Kunio; Tokionıń Shinjuku rayonındaǵı maydan ansambli hám transport jolawshılar túyini, 1960-67, arxitektor Sakakura Jundo; Kioto qalasındaǵı Xalıq aralıq konferenciyalar orayı sarayı, 1966-70-jıllar bası, arxitektor Sachio Otani). 18 jazǵı olimpiada oyınları (1964) hám "EKSPO70" kórgizbesiniń ótkeriliwi múnásibeti menen iri qalalar, atap aytqanda, Tokio hám Osaka orayları rekonstrukciya etildi, Tokioda eki olimpiada kompleksi (Yoyogi, arxitektor Tange Kenzo; Komazava, arxitektorlar Murata Masasiko hám Ashihara I.), Osakada bas pavilon kórgizbesi (arxitektor Tange Kenzo) qurıldı. 1960-jıllar aqırında joqarı seysmik aymaq ekenligine qaramay, júdá bálent imaratlar qurıldı (Tokio, Osaka hám basqa qalalarda). Yaponiyada milliy arxitektorlıq dástúrleriniń rawajlanıwı K. Maekava, Yo. Taniguti, K. Tange, K. Kurokava hám basqa ataqlı arxitektorlar iskerligi menen baylanıslı. == Súwretlew kórkem óneri == Yaponiya kórkem óneriniń áyyemgi estelikleri yapon mádeniyatı dáwiri (eramızǵa shekemgi 8-1 mıń jıllıqlar ortaları) ne tiyisli. Eramızǵa shekemgi I ásirde tayarlanǵan bronza buyımlar, ılaydan islengen ıdıs úlgileri saqlanǵan. VI ásirde buddizm tarqalıwı múnásibeti menen ibadatxanalar jaratıldı hám olar budda dinindegi ataqlı personajlar súwretlengen háykelsheler menen bezetildi (Nara qalasındaǵı Xoryudzi, Yakusidzi monastrlerindegi háykeller). Dáslepki orta ásirlerde reńli-súwret hám músinshilikte portret janrı sonıń menen birge, teatr nıqapları kórkem óneri rawajlandı. Yaponiya reńli-súwreti buddizm hám de Qıtay kórkem óneri tásirinde rawajlandı. XI-XII ásirlerde ayrıqsha milliy ayrıqshalıqlarǵa iye boldı. Bul dáwirde Fujivara Takayoshi, Fujivara Nobuzane hám Toba Sojo sıyaqlı súwretshiler ataqlı boldı. XII-XIII ásirler reńli-súwretindegi portretler ápiwayılıǵı hám jetkerip beriliwi menen ajıralıp turadı (Fujivara Takanobudiń "Minamoto Yoritoma portreti"). XIV-XV ásirlerde budda sektasınıń dzen mekteplerinde tús reńli-súwreti rawajlandı [Josetsu, Shubun, Toy Oda (Sessyu laqabı menen ataqlı) tábiyat kórinisleri]. XV ásirde dúnyalıq professional reńli-súwret qáliplesti. Kano mektebi (tiykarshısı Kano Masanobu) hám Tosa mektebi (tiykarshısı Tosa Matsunobu) dóretpelerinde qıtay eski reńli-suwreti óz ornın taptı. XV-XVII ásirlerde bezew jazıwı kórkem óneri joqarı dárejege eristi (Sotatsu Tavaraya, Ogata Korin). Bul dáwirde shay tarqalıwı múnásibeti menen gúlalshılıq hám shını buyımlar tayarlaw háwij aldı. XVII ásir baslarında aǵashqa reńli gravyura islew kórkem óneri — ukiyyoe yapon kórkem óneriniń jetekshi túrine aylandı (Moronobu Hishikava, Harinobu Suzuki, Utamaro Kitagava, Hokusay Katsushika, Hiroshige Ando sıyaqlı ustalar). == Muzıkası == Muzıkası áyyemgi dástúrlerge bay bolıp, óz rawajlanıwı processinde qıtay hám koreys, hind hám Qubla Shıǵıs Aziya mámleketleri xalıqları muzıka mádeniyatı tásirinde bayıǵan; ol miynet, turmıs, diniy dástúrler menen baylanısqan. Qosıqlar bir dawıslı, qos metrler joqarı. Muzıkalıq saz ásbapları hárqıylı: shertilip shertiletuǵın — shamisen (lyutnya), koto (13 tarlı sitra); úflep shertiletuǵın — nokan, shakuhachi (fleytalar), soo (erin organı), hichiriki (goboy túri); udarlı — tayko, kotsuzumi, otsuzumi (barabanlar), shoko (gong). Professional muzıka diniy háreketler hám teatr menen baylanıslı bolǵan; onıń tariyxı VI-VII ásirlerge barıp taqaladı. XIV ásirde teatr kórkem óneri (qosıq, oyın, saz ásbaplar menen birge atqarılatuǵın deklamaciya), XVI-XVII ásirlerde dzyoruri quwırshaq teatrı muzıkası hám kabuki (eski yapon teatrı túrlerinen biri) muzıkası qáliplesti. Yaponiyada muzıka kórkem ónerin rawajlandırıwda Muzıka izertlewleri institutı (1879-jıl dúzilgen, 1886-jıldan Tokio muzıka mektebi) zárúrli rol oynadı. 1897-jıl yapon simfonikalıq orkestriniń birinshi koncerti bolıp ótti. Evropada muzıka tálimin alǵan Yamada Kosaku, Nobutoki Kiyoshi, Kiyose Yasuji, Matsudayra Yoritsune sıyaqlı kompozitorlar kompozitorlardıń jańa federaciyası (1930-jıldan Yaponiya zamanagóy muzıka awqamı) n dúzdi. Óz dóretiwshiliklerinde milliy dástúrlerge súyengen halda, Evropanıń kompozicion usıllarına da múrájáát etti . 1960-80-jıllarda Mamiya Mitio hám Akutagava Yasusi sıyaqlı kompozitorlar folklor hám yapon eski muzıkasınan keń paydalandı. 1940-jıllardıń aqırınan Seki Akiko basshılıǵında antiimperialistlik xarakterdegi "Yaponiyanıń qosıq aytıwshı dawısları" ǵalabalıq xor háreketi keń jayıldı. 1950-jıllardıń aqırınan avangardizm tásiri kózge taslana basladı, eksperimental muzıka túrleri tarqaldı. Házirgi dáwirde ǵalabalıq hám eski muzıka menen birge milliy muzıka túrleri tarqalǵan. Folklor muzıkasın jıynaw, úyreniw hám tarqatıwǵa bólek itibar beriledi. 1970-jıllarda karaoke (bos orkestr) háweskerler atqarıwshılıǵı payda bolıp, ol xalıq arasında júdá tanıldı. Kompozitorlardan Noda Teruyaki, Hachimura Jasio, Ikebe Shinitiro, atqarıwshı dirijyorlardan Abe Komei, Masashi Ueda, Vatanabe Akeo, Ivaki Hiroyuki, Moro Takashi, pianinoshı Tanaka Keyko, skripkashi Kubo Yoko ataqlı. Yaponiyada 20 dan artıq simfoniyalıq orkestr, kamer saz ansambli, xor jámáátleri hám basqalar bar. Tokioda Mámleketlik muzıka akademiyası (1887-jıldan), XX ásir muzıkası institutı (1957-jıldan), Milliy elegant kórkem óner hám muzıka universiteti, Toxo joqarı muzıka mektebi iskerlik kórsetedi. == Teatr == Teatr kórinisleri áyyemgi xalıq diyqanshılıq bayramlarında kórsetilgen tamashalardan baslanadı. VII-VIII ásirlerde gigaku hám bugaku dep atalǵan muzıkalı oyın tamashaları payda boldı; olar yapon eski teatrınıń qáliplesiwine járdem berdi. VIII-XII ásirlerde sangaku muzıkalı oyın tamashaları keń jayıldı. XII ásir baslarında muzıkalı tamashalardıń jańa túrleri — dengaku hám sarugaku rawajlandı. XIV ásir aqırı — XV ásir baslarında yapon teatrınıń jańa túri — noo teatrı (muzıka, oyın hám dramalıq háreketlerden ibarat) payda boldı. XVI ásir aqırı — XVII ásir baslarında Kiotoda dzyoruri quwırshaq teatrı hám kabuki teatrı, XIX ásir aqırı — XX ásir basları teatrınıń jańa túrleri — simpa hám sinkokugeki payda boldı. XX ásir baslarında Evropa teatrı tásirinde singeki teatr baǵdarı (házirgi drama teatrı) qáliplesti. XX ásirdiń 1-shereginde Tokioda "Rodo gekidan" atındaǵı birinshi jumısshı teatrı iskerlik kórsetti. Keyinirek Tokioda "Sukizi shogekijo" hám "Hayuza" teatrları payda boldı; olardıń repertuarınan milliy dramaturglar Kobo Abe, Koyama Yushi pyesaları orın aldı. 1947-jıl "Mingey" teatrı óz iskerligin basladı. Teatr qasında "Mingey" kinostudiyası jumıs isledi. 1966-jıl Tokioda "Kokuritsu gekijo" milliy teatr orayı dúzildi hám ol dástúriy janrlardı saqlaw hám rawajlandırıwda zárúrli rol oynadı. Yaponiyanıń zamanagóy teatr kórkem óneri dástúriy teatr (bugaku, noo, kabuki, joruri) hám Evropa tipindegi teatr (drama, opera, balet) ǵa bólinedi. Bugaku teatrınıń dástúrleri eski muzıka hám ayaq oyınnıń rawajlanıwına tiykar boldı. Teatr artistlerinen Kita Minoru, Hosho Motomasa Kuro, Itimura Manzeamon, Nakamura Kanzaburo, Nakamura Utaemon, Nakamura Bungori, Matsumoto Koshiro, Mizutani Yayeko, Shimada Shogo, Tatsumi Ryutaro hám basqalar ataqlı. == Kino == Yaponiyada birinshi kórkem film 1899-jıl súwretke alınǵan. 1903-jıl Tokioda birinshi turaqlı kinoteatr, 1908-jıl birinshi kinostudiya dúzildi. 1923-jıldan Kioto qalası kino orayına aylandı. 1931-jıl birinshi dawıslı film ("Qońsı hayal hám hayalım", rejissyor Gosho Heynosku) jaratıldı. 1936-jıl Mizoguchi Kenji "Elegiya Naniva" hám "Gionlı apalı-sińiller" filmlerin jarattı. 1930-jıllarda "Yaponiya filmler islep shıǵarıw boyınsha jáhánde 2-orındı iyelep turdı. Urısqa shekem bolǵan kinofirmalar ("Toho", "Shinko" hám basqalar) dıń tiykarǵı filmleri militaristlik mazmunda bolǵan. Urıstan keyingi jıllarda yapon kinosında Imai Tadashi, Yamomoto Satsuo, Kinoshita Keysuke hám basqa da rejissyorlar dóretiwshiligi menen baylanıslı bolǵan aldıńǵı ideyalar óz ornın taptı. Olar óz filmlerinde Hiroshima baxıtsızlıǵı, miynetkeshlerdiń salmaqlı turmısı haqqında gúrriń etti. 1950-60-jıllardaǵı eń jaqsı filmler: "Rashomon" (1950), "Qızıl saqal" (1964; ekewiniń rejissyorı Kurasava Akira), "Hár qalay biz jasap atırmız" (1951, rejissyor Imai Tadashi), "Hiroshima balaları" (1952) hám "Jeleń aral" (1960; ekewiniń rejissyor Sindo Kaneto). 1960-jıllardaǵı ataqlı rejissyorlar: Yamamoto Satsuo, Koboyashi Masaki, Imai Tadashi. 1960-70-jıllarda kóbirek hújjetli filmler dańq shıǵardı. S. Ogava, N. Suchimoto, M. Miyagi sıyaqlı dóretiwshiler óz filmlerinde zamannıń tartıslı máselelerin kóterip shıqtı. 1958-jıldan baslap "Toey" kinokompaniyası islep shıǵara baslaǵan multiplikacion filmler pútkil jáhánge tarqaldı. 1970-80-jıllarda yapon kinosı televidenie menen báseki nátiyjesinde krizisli jaǵdayda bolsa da, "19 jaslı jalańashlar" (1970, rejissyor Shindo Kaneto), "Jawınger ruwxı" (1982, rejissyor Kurosava Akira), "Ílaylı dárya" (1981, rejissyor Kohay Oguri), "Narayama haqqında ańız" (1983, rejissyor Imamura Sohey) sıyaqlı filmler jaratıldı. Keyingi jıllarda T. Kitano, M. Syou, S. Ivai, N. Takenaka sıyaqlı ataqlı kino dóretiwshileri jetilisip shıqtı. 1969-96-jıllar dawamında kórsetilgen "Mırza Tóre" serialı yaponlar arasında ataqlı. Yapon kinosında Yamada Isuzu, Mifune Toshiro sıyaqlı aktyorlar dańq qazanǵan. "Nikkatsu", "Shotiku", " Toho", "Toey" hám basqa kinokompaniyalar iskerlik júrgizedi. == Derekler == {{derekler}} {{Aziya}} [[Kategoriya:Yaponiya| ]] [[Kategoriya:Mámleketler]] [[Kategoriya:Aziya]] njkhjx4r5hwzhwq6gamszhkaokwvt0n 122815 122814 2025-06-26T06:49:14Z Srajatdin Usnatdinov 12560 122815 wikitext text/x-wiki {{Yaponiya infoqutısı}}'''Yaponiya''' ({{lang-ja|日本 Nippon}}) — [[Shıǵıs Aziya|Shıǵıs Aziyanıń]] [[Tınısh okeanı|Tınısh okean]] jaǵasınan shıǵısta, kúnshıǵıs táreptegi atawlarda jaylasqan mámleket. Yaponiya aymaǵında 6,8 mıńǵa jaqın ataw bolıp, arqa-shıǵıstan qubla-batısqa derlik 9,13 mıń km² ge sozılǵan; Yaponiyanıń eń iri 4 atawları: [[Xokkaydo]], [[Xonsyu]], [[Sikoku]] hám [[Kyusyu]]. Yaponiyanıń tábiyiy baylıqları mámlekettiń derlik az maydanın iyeleydi. Tınısh okean qorshap turǵanlıǵı sebepli mámlekettiń topıraǵında yod elementi jeterlishe esaplanadı. Arqasınan Oxota teńizi, shıǵıs hám qubla-shıǵıstan [[Tınısh okeanı]], batıstan Yapon hám Arqa Qıtay teńizleri menen qorshalǵan. Maydanı 377,8 mıń km². Xalqı 126 mln. adam (2021). Paytaxtı — [[Tokio]] qalası. Yaponiya basqarıw jaǵınan 47 prefekturaǵa bólinedi. == Mámleketlik basqarıw principi == Yaponiya — [[konstituciyalıq monarxiya]]. Ámeldegi húkimet 1947-jıl 3-mayda kúshke kirgen (keyinirek ózgerisler kirgizilgen). Mámleket baslıǵı — imperator (1989-jıldan Akihito). Konstituciyanıń 1-statyasına kóre, ol "mámleket hám xalıq birligi simvolı" bolıp tabıladı. Imperator shańaraǵınıń er aǵzaları imperatorlıq taxtı ushın miyrasxor esaplanadı. Konstituciyaǵa muwapıq, imperator ǵárezsiz húkimetke iye emes. Imperatordıń mámleketlik jumıslarına baylanıslı bolǵan hár qanday iskerligi ministrler mákemesi máslaháti hám maqullawı menen ámelge asırıladı. Nızam shıǵarıwshı joqarı hákimiyattı 2 palatalı parlament (Wákiller palatası hám Másláhátshiler palatası), atqarıwshı hákimiyattı Bas ministr basshılıǵındaǵı húkimet (Ministrler mákemesi) ámelge asıradı. == Tábiyatı == Yaponiya ortasha, subtropikalıq hám tropikalıq regionlarda jaylasqan. Jaǵa sızıǵınıń ulıwma uzınlıǵı — 30 mıń km ge jaqın. Xonsyu atawınıń qubla jaǵası, Shikoku hám Kyushu atawlarınıń jaǵasında qoltıq kóp; bul jerde quramalı jaǵa sızıǵına iye bolǵan Ishki Yapon teńizi jaylasqan. Ryukyudiń qubla atawları marjan rifleri menen oralǵan. Yaponiya aymaǵınıń 3/4 bólimi qırlardan hám tawlardan ibarat; oypatlıqlar jaǵa boylap ayırım bólimlerde jaylasqan. Hokkaydo atawdaǵı dizbeklerdiń bazıbir shıńları 2000 m den asadı (Asahi shıńı — 2290 m). Honshu atawdıń arqa bóiminde 3 boylama taw dizbekleri bolıp, olar oypatlıq hám saylar menen bólingen; atawda bir qansha vulkan, atap aytqanda, Yaponiyadaǵı eń biyik vulkan — Fudziyama (uzınlıǵı 3776 m) boy kótergen. Honshu atawdıń oraylıq bólimindegi dizbeklerdiń shıńları alp smrelyefli hám jıldıń kóp bóleginde qar menen qaplanıp turadı. Shikoku atawdıń eń biyik noqatı 1981 m (Ishizuchi shıńı), Kyushu atawı 1788 m (Kuju vulkanı). Yaponiya aymaǵı kúshli seysmik zonada jaylasqan (1855, 1891, 1897, 1923, 1995-jıllarda baxıtsız hádiyseli jer silkiniwler bolǵan). Yaponiyadaǵı 150 vulkannan 40 ı sónbegen. Vulkanlı rayonlarda mineral hám termal bulaqlar kóp. 26 mıńnan aslam ıssı suw dárekleri bar. Paydalı qazılmalardan kómir, gaz, temir rudası, altınkúkirt, marganec, qorǵasınrux, mıs káni, neft, xromit, altın, gúmis, pirit, kaolin, talk hám sınap kánleri bar. == Klimatı == Íqlımı mussonlı, arqasında ortasha, qublasında subtropikalıq, Ryukyu atawlarında tiykarınan tropikalıq ıqlım. Hokkaydo atawda, Sapporoda yanvardıń ortasha temperaturası — 5°, iyulda 22°, Okinavada yanvardıń ortasha temperaturası 16°, iyulda 28°. Materikten esken qısqı musson Yaponiya aymaǵına suwıq hawa alıp keledi hám kóp jawın keltiredi. Jılına 30 retke shekem tayfun boladı; bul waqıtta kúshli samal esip, nóser quyadı, ortasha jıllıq jawın 1800&nbsp;mm; Hokkaydo atawdıń shıǵısında jıllıq jawın 800–1200&nbsp;mm, Sekoku hám Kyushu atawlarında 3000&nbsp;mm, bazibir orınlarda 4000&nbsp;mm ge shekem. Yaponiyanıń dáryaları qısqa, suwlı hám tez aǵadı. 24 eń úlken dáryasınan tek 6 sınıń uzınlıǵı 200&nbsp;km den asadı, atap aytqanda, Sinano dáryasınıń uzınlıǵı 367&nbsp;km tayfun waqtında dáryalar tasadı. Kóplegen dáryalardıń suwı suwǵarıwǵa hám gidroenergiya resursları retinde sarıplanadı. Mayda kól kóp hám olar ishimlik suwı dáregi bolıp xızmet etedi. Eń úlken kól — [[Biva]] (maydanı 670,2&nbsp;km², tereńligi 103,8 m). Topıraqları arqasında podzol hám otlaqları batpaqlı, qublasında gúńgirt orman, subtropikalıq hám tropiklarda sarı hám qızıl topıraq. Tegisliklerde allyuvial topıraqlar tarqalǵan. Yaponiya aymaǵınıń 67% i orman hám putalıqlardan ibarat; ormanlarınıń 41,4% i egip óstirilgen. Jámi 700 túrden kóp terek hám puta hám de 5599 túr ot ósimligi ósedi. Endemik ósimlik kóp. Ormanlar, tiykarınan, iyne japıraqlı hám keń japıraqlı tereklerden ibarat. Yaponiyada sút emiziwshi haywanlardıń 132 túri, qustıń 490 túri, jer bawırlawshılardıń 110 túri bar. Yaponiya jaǵalarına tutas teńiz suwlarında balıqlardıń 3000 ge jaqın túri, mollyuskalardıń 1200 den artıq túri jasaydı. == Xalqı == Xalqınıń 99% ten kóbi yaponlar. Xokkaydo atawda mámlekettiń eń áyyemgi xalqı — aynular (50 mıń adam átirapında) saqlanıp qalǵan. Sonıń menen birge, koreyc, qıtay hám basqalar jasaydı. Rásmiy tili — yapon tili. Tiykarǵı dinleri — sintoizm hám buddizm; konfuciylik hám daosizm isenimleri úlken tásirge iye. Xristianlıq, islam hám hinduizmge sıyınıwshılar da bar. Xristianlıq XVI ásir ortalarınan, islam XIX ásir aqırınan kirip barǵan; xristianlar 1,5 mln ǵa jaqın, musılmanlar 100 mıń adam shamasında. [[1935-jıl]] [[Tokio]] hám Kobe qalalarında dáslepki meshitler qurılǵan. 1956-jıldan Yaponiya musılmanlar awqamı hám 1966-jıldan Yaponiya islam orayı bar. Xalıqtıń 77% i qalalarda jasaydı (2002). Iri qalaları: [[Tokio]], [[Yokohama]], [[Osaka]], [[Nagoya]], [[Sapporo]], [[Kobe]], [[Kioto]]. == Tariyxı == Yaponiya aymaǵında áyyemgi adam izleri paleolit dáwirine tiyisli. Shama menen eramızǵa shekemgi 8000-300-jıllarda neolit dáwiri mádeniyatı — jomon (ıdıslarǵa pitilgen jip tárizli naǵıslarǵa qarap atalǵan) bar bolǵan. Sol dáwir materiallıq esteliklerin úyreniw Yaponiyanıń áyyemgi xalqı, tiykarınan, Qubla Arqa Aziyadan kirip barǵanın kórsetedi. Eramızǵa shekemgi 2 mıń jıllıq dawamında qubla monǵol tipindegi qáwimler kelgen. Eramızǵa shekemgi 1 mıń jıllıqta Yaponiyada tiykarǵı bólegin aynlar shólkemlestirgen etnikalıq xalıq quradı. Eramızǵa shekemgi V-IV ásirlerde diyqanshılıq, shárwashılıq rawajlanǵan, metall qurallar qollanılǵan. Eramızdıń baslarında sociallıq qatlamlarǵa bóliniw kúsheydi; qullıq payda boldı. IV ásir ortalarında shólkemlesken iri qáwimler awqamı — Yamato tiykarında dáslepki yapon mámleketi quraldı. V ásirden ieroglif jazıwı, VI ásirden buddizm tarqaldı. Yamato húkimdarları sırtqı baylanıslarda "tenno" ataǵın qollanıp baslaǵan. Bul ataq házirge shekem de saqlanǵan hám Evropa tillerine "imperator" sózi menen awdarmalanadı. 646-jıl jer mámleket múlki dep daǵaza etildi, xalıq bolsa mámleket chek jerleri iyesine aylandı. Yarım erkin diyqanlar iri qatlamǵa tiyisli ǵárezli diyqanlar menen teńlestirildi. [[Qıtay]]daǵı Tan mámleketi tipinde oraylıq adminstraciya dúzildi. 710-jılda birinshi turaqlı paytaxt — Nara qurıldı, 794-jılda paytaxt Kioto (Heyan) ǵa kóshirildi. VIII ásirde mámleket qublasındaǵı avstronezlerdiń sińdiriliwi nátiyjesinde yapon milleti qáliplesti. X ásirde mámleket chek jer iyeligi sisteması toqtatılıp, joqarı qatlam hám ibadatxanalardıń jer-múlkleri (shoen) jerge iyeliktiń tiykarǵı formasına aylandı. XI ásirden sárdarlar basshılıǵında áskeriy iri qatlamlar gruppaları shólkemlestirile basladı. XII ásirdiń ortalarında Honshudan arqa-shıǵısta Minamoto, qubla-batısta Tayra olardan eń irisi edi. Bul xojalıqlardıń óz-ara gúresi 1185-jılda Tayranıń jeńiliwi menen tamamlandı. 1192-jılda arqa-shıǵıslılar óz sárdarları Yoritomo Minamotonı shogun (sárkarda) ataǵı menen mámlekettiń húkimdarı dep járiyaladı. Imperator áwladı shogunlar húkimranlıǵın xalıq aldında nızamlı bolıwın kepillep turıw ushın atına ǵana saqlap qalındı. Rezidenciyası Kamakura qalasında jaylasqan syogunlarǵa áskerler siyasiy gruppası (busi) hám jeke vassallar (olar basqarıw lawazımlardı iyelledi) tiykarǵı tayanısh boldı. Busi siyasiy gruppasınıń tómen bólegi mayda áskeriy dvoryanlar — sobolaylardan ibarat edi. Qıtay hám Koreyanı iyelep alǵan monǵollar 1274 hám 1281-jıllarda Yaponiyaǵa qarsı ekspediciyalar shólkemlestirdi, lekin bul júrisler áwmetsiz boldı. Teńizde payda bolǵan kúshli tayfun monǵol áskerlerin qıyrattı. Yaponiya tariyxında bul tayfun "kamikaze" ("iláhiy samal") atın aldı. XIII ásirden sawda hám ónermentshilik korporaciyaları (dza) sanı arta basladı. XIV-XVI ásirlerde syoendan iri zamindari — knyazlikke ótildi. XV-XVI ásirlerde derlik úzliksiz diyqanlar kóterilisleri bolıp turdı. 1485-93-jıllarda bolıp ótken Yamashiro kóterilisi olardan eń irisi edi. XV-XVI ásirlerde Yaponiya menen Qıtay hám Koreya ortasında sawda-satıq háwij aldı. XVI ásirdiń ortalarınan Yaponiyaǵa kirip kelgen evropalıq missionerler xristianlıqtı tarqatıp basladı. 1603-jıl Leyasu Tokugava (1542-1616) syogun dep daǵazalandı jáne onıń rezidenciyası Edo (házirgi Tokio) ǵa kóshirildi. Tokugava syogunları áwladı mámleketti 1867-jılǵa shekem basqardı. Olardıń húkimranlıǵı dáwirinde Yaponiya oraylasqan monarxiya mámleketine aylandı. Húkimet qatań qaǵıydalar menen 4 siyasiy gruppa sisteması (sobolay, diyqan, ónerment hám sawdagerler) n ornattı. Tokugava húkimetiniń evropalılar ekspansiyası hám xristianlıq xalıq háreketiniń ideologiyasına aylanıp atırǵanlıǵına qarsı qatar ilajlardı kóriwi nátiyjesinde Yaponiya derlik 2,5 ásir dawamında "jabıq" mámleketke aylandı. Sol jol menen mámleket koloniya bolıwdan saqlanıp qaldı. XVII ásir aqırı — XVIII ásir basları Tokugavalar Yaponiyası ushın eń rawajlanıw dáwiri boldı. Bul dáwirde xalıqtıń sawatlılıq dárejesi jáhán kóleminde aldıńǵı orınǵa shıqtı. XVIII ásir aqırı — XIX ásirdiń 1-yarımında manufakturalar payda bola basladı. 1854-58-jıllarda AQSh, Ullı Britaniya, Franciya menen dúzilgen Ansey shártnamalarına kóre, Yaponiya óz jaǵdayında ajıralıp jasaw siyasatınan waz keshiwge májbúr boldı hám suverenitet sheklengen halda jáhán bazarına qosıldı. 1867-68-jıllarda Yaponiyada diyqanlar, qala kambaǵalları, sawda-sanaat payda alatuǵınlar, dvoryanlardıń tómen siyasiy gruppaları, saray aqsúyekleri hám oppoziciyadaǵı bazıbir iri aqsúyeklerden ibarat keń kópshilik syogunlarǵa qarsı shıqtı. Nátiyjede burjua revolyuciyası — Meyji isi júz berdi, shogun húkimeti awdarıldı hám húkimet imperator Mutsuxito (1867-1912-jıllarda húkimranlıq etken) qolına ótti. Sol dáwirden baslap Yaponiya imperator jáne onıń húkimeti basshılıǵında túpkilikli sociallıq-siyasiy hám ekonomikalıq reformalar jolına ótip, tezlesken modernizaciya arqalı batıs mámleketleri dárejesine jetiwdi óz aldına maqset etip qoydı. 1869-jılda paytaxt rásmiy Tokioǵa kóshirildi. 1871-72-jıllarda knyazlikler tamamlanıp, ornına prefekturalar dúzildi, aldınǵı 4 siyasiy gruppa ornına 3 siyasiy gruppa [joqarı dvoryanlar (burınǵı aqsúyekler knyazlar, saray aqsúyekleri), dvoryanlar (barlıq burınǵı sobolaylar), ápiwayı xalıq (buǵan sawda-sanaattan payda alatuǵınlar da kirgizildi)] shólkemlestirildi. Barlıq klasslardıń teńligi, kásip tańlaw hám mámleket boylap kóship júriw erkinligi haqqında nızamlar qabıllandı. 1872-73-jıllarda ótkerilgen jer reformasınan keyin jer, tiykarınan, dvoryan jer iyeleri hám bay diyqanlar qolına ótti. 1873-jıldan mámlekette jıl sánesin belgilewde imperator húkimranlıq etken dáwir atı menen bir qatarda grigoriy kalendarı da engizildi. 1879-jıl birinshi siyasiy partiya dúzildi. 1868-85-jıllarda menshikli qarjı járdeminde awıl xojalıǵı shiyki onimin qayta isley alatuǵın 1300 kárxana qurıldı. 1889-jıl imperatorǵa tolıq kepillikler beretuǵın konstituciya qabıllandı, 1890-jılda parlament shólkemlestirildi. XIX ásir aqırı — XX ásir baslarında Yaponiyanıń húkimran sheńberleri agressiv sırtqı siyasattı tuta baslap, 1894-jılda Koreyada kóterilgen diyqanlar qozǵalańın bastırıw nıqabı astında ol jerge ásker jiberdi hám Qıtay menen bolǵan urıs (1894-95) nátiyjesinde Tayvan hám Penxuledao atawların, rus-yapon urısı (1904-05) aqibetinde bolsa Arqa Saxalindi iyeledi. Yaponiya hám Ullı Britaniya ortasında 1902, 1905 hám 1911-jıllarda qol qoyılǵan shártnamalar tiykarında óz-ara sheriklik áskeriy-siyasiy awqam dárejesine kóterildi hám eki tárep [[Koreya]] hám de Qıtayda óz poziciyaların jáne de bekkemledi. 1910-jıl avgustta Yaponiya Koreyanı óz koloniyasına aylandırdı. Yapon monopoliyaları Qubla Manjuriyanı, keyin [[Qıtay]]dıń basqa rayonların óz tásiri sheńberine kirgizdi. [[Birinshi jáhán urısı]] baslanıwınan Yaponiya húkimran sheńberleri Uzaq Shıǵıstaǵı óz poziciyaların jáne de bekkemlew hám keńeytiw ushın paydalandı. 1914-jıl 23-avgustta Yaponiya Germaniyaǵa qarsı urıs ashtı hám oktyabrde Germaniyaǵa qaraslı Marshall, Mariana, Karolina atawların, sonıń menen birge, Qıtaydıń Shandun provinciyasın ol jerde Germaniya ijaraǵa alǵan aymaq penen birge basıp aldı. Yaponiyanıń kolonizatorlıq siyasatı kúsheyip 1918-22-jıllarda Uzaq Shıǵıstaǵı Rossiyaǵa qaraslı bir qansha úlkeni basıp alıp turdı. 1920-jıldan Yaponiya ekonomikasında túskinlik baslanıp, ol 1925-jılǵa shekem dawam etti. 1925-jıl 20-yanvardan Yaponiya menen burınǵı SSSR ortasında óz-ara múnásibetlerdiń tiykarǵı principleri tuwrısında Pekin konvenciyasına qol qoyıldı. 1926-jıl 25-dekabrde Yaponiya taxtına imperator Hirohito (1901-89) otırdı. 1929-33-jıllarda bolǵan jáhán ekonomikalıq daǵdarısı nátiyjesinde payda bolǵan jaǵdayda Yaponiyada áskeriy fashistlik diktatura ornatıwǵa umtılıwshı oǵada reakcion "jas oficerler" toparı aktivlesti. 1931-jıl Yaponiya Manjuriyanı basıp alıwǵa kiristi. 1933-36-jıllarda Qıtayǵa qarsı agressiyanı kúsheytti. 1936-jıl 25-noyabrde Yaponiya fashistler Germaniyası menen "Antikomintern pakti" ne qol qoydı. 1937-jıl iyulda Qıtaydı basıp alıw ushın urıs basladı hám 1938-jıl onıń pútkil arqa bólimin basıp aldı. Yaponiya áskerleri shoro armiyası tárepinen Hasan kóli janında (1938) hám XalxinGol urısı (1939) nda jeńilgennen keyin, Yaponiya húkimeti Evropa mámleketleri hám AQSh tıń Qubla Shıǵıs Aziyadaǵı koloniyalarına hújim etiwge ótti. 1940-jıl Vetnamnıń arqa bólimin basıp aldı. Sol jılı 27-sentyabrde Germaniya, Italiya hám Yaponiya ortasında "Úshler pakti" ne qol qoyıldı. [[Ekinshi jáhán urısı]]nda [[Germaniya]] hám [[Italiya]] awqamshısı retinde qatnastı. 1941-jıl 7-dekabrde Yaponiya AQSh tıń PyorlXarbordaǵı áskeriy bazasına hújim etiwi menen Ekinshi jáhán urısına kirdi. 1942-jıl Yaponiya imperiyasi Ullı Britaniya hám [[Franciya]]nıń Qubla Shıǵıs Aziyadaǵı kóplegen koloniyaların iyelep úlken aymaqtı óz qadaǵalawına aldı. Biraq 1943-jıldan iyelegen aymaqların joǵalta basladı. 1945-jıl AQSh áskeriy hawa kúshleri Yaponiyanıń Hiroshima (6-avgust) hám Nagasaki (9-avgust) qalalarına atom bombasın tasladı. Sovet húkimeti 1945-jıl 9-avgustta Yaponiyaǵa qarsı Manjuriya strategiyalıq operaciyasın basladı. 1945-jıl 2-sentyabrde Yaponiya sózsiz táslim bolǵanlıǵı tuwrısındaǵı aktke qol qoydı jáne onıń aymaǵın awqamshılar atınan [[AQSh]] áskerleri okkupaciya etti. 1946-48-jıllarda bolıp ótken Tokio sud processinde tiykarǵı yapon áskeriy jinayatshıları jazaǵa tartıldı. Urıstan keyin Yaponiyada jergilikli siyasiy jáne social-ekonomikalıq reformalar ótkerilip, qurallı kúshler hám oń shólkemler tarqatıp jiberildi, dvoryan jer iyeligi tamamlandı, aldınǵı monopolistlik koncernler qayta dúzildi. 1947-jılǵı konstituciyaǵa qaray mámleket xalıq aralıq waqıyalardı qural kúshi menen sheshiwden hám sol maqsette qurallı kúshler dúziwden waz keshti. 1951-jıl 8-sentyabrde Yaponiya menen AQSh, [[Ullı Britaniya]], Franciya hám basqa da mámleketler ortasında San Francisko kelisim shártnaması dúzilip, mámleket suvereniteti tiklendi hám de Yaponiya basıp alǵan barlıq koloniyalarınan waz keshti. Sol jılı Yaponiya menen AQSh ortasında qol qoyılǵan qawipsizlikti kepillew tuwrısındaǵı shártnamaǵa kóre, Yaponiyada AQSh áskeriy bazaları jaylastırıldı. 1956-jıl 19-oktyabrde SSSR menen Yaponiya ortasında urıs jaǵdayına toqtaw beriw, diplomatiyalıq múnásibetlerin qayta tiklew tuwrısında qospa bayanatqa qol qoyıldı. 1950-jıllar basınan Yaponiya ekonomikası tez pát penen rawajlandi. 1960-jıllardıń aqırına kelip "yapon káramatı" termini payda boldı hám ol jalpı milliy ónim hám sanaat islep shıǵarıw kólemi boyınsha kapitalistlik dúnyada 2-orınǵa shıqtı. 1990-jıllarda Yaponiya jáhán kólemindegi eń úlken qarejetke iye mámleketke aylandı. Yaponiya — 1956-jıldan BMSh aǵzası. Milliy bayramı — 23-dekabr — imperator tuwılǵan kún (1933). Ózbekstan suverenitetti 1991-jıl 28-dekabrde tán alǵan hám 1992-jıl 26-yanvarda diplomatiyalıq múnásibetlerin ornatqan. == Siyasiy partiya hám kásiplik awqamları == Liberal-demokratiyalıq partiya, 1955-jıl tiykar salınǵan; Yaponiya demokratiyalıq partiyası, 1996-jıl dúzilgen; Jańa Komeyto partiyası, 1964-jıl dúzilgen; Yaponiya social-demokratiyalıq partiyası, 1945-jıl tiykar salınǵan; Yaponiya Kommunistlik partiyası, 1922-jıl dúzilgen; Jańa konservativ partiya, 2002-jıl dúzilgen. Yaponiya kásiplik awqamları konfederaciyası — Shinrengo, 1989-jıl 21-noyabrde Yaponiya kásiplik awqamları Bas keńesi (1950-jıl dúzilgen) hám Ulıwma yapon menshikli kárxanalar xızmetkerleri kásiplik awqamı (1987-jıl islengen) nıń qosılıwı nátiyjesinde dúzilgen. == Xojalıǵı == Yaponiya — ekonomikalıq qúdireti boyınsha jáhánde AQSh tan keyingi orında turatuǵın joqarı dárejede rawajlanǵan industrial-agrar mámleket. Sanaat óndiristiń ulıwma kólemi boyınsha jáhánde aldınǵı orınlardan birin iyeleydi. Úlken kárxanalar menen birge mayda kárxanalar da bar (ásirese, jeńil hám azıq-awqat sanaatında). Yaponiya ekonomikası shetten keltiriletuǵın shiyki ónim hám janılǵıǵa tiykarlanǵan. Yaponiya jáhán bazarına sanaattıń pánge tiykarlanǵan quramalı tarmaqları ónimleri, zamanagóy konstrukcion materiallar jetkizip beretuǵın mámleket. Yaponiya jáhán jalpı milliy óniminiń 13% ten aslamın islep shıǵarıw menen birge, iri xalıq aralıq ekonomikalıq, sawda hám finans shólkemleri hám de "segizlik" mámleketlerinde jetekshi abıroyǵa iye. Jalpı ishki ónimde sanaattıń úlesi 38%, awıl, orman xojalıǵı hám balıq tutıw 2%, xizmet kórsetiw tarmaǵı 60% ti quraydı. Jalpı ishki ónimi 4,3 trillion AQSh dollarına teń (2003). == Sanaatı == Sanaatında ekonomikalıq aktiv xalıqtıń 25% i bánt. Energetika, metallurgiya, avtomobilsazlıq, kemasazlıq, ximiya, neft ximiyası, qurılıs materialları sanaatı sıyaqlı tayanısh tarmaqlar shetten alınatuǵın shiyki onim hám de texnologiyanıń eń jańa jetiskenlikleri tiykarında derlik pútkilley tazadan qurıldı. Energetika sanaatı da tiykarınan, shetten keltirilgen neftke tiykarlanǵan. Jılına ortasha 1,097 trillion kVtsaat elektr energiya payda etiledi; onıń 706,4 mlrd. kVtsaatı ıssılıq elektr stanciyalarında, 91,8 mlrd. kVtsaatı GES larda, 295 mlrd. kVtsaatı atom elektr stanciyalarına tuwrı keledi (2002). 2003-jıl 52 atom elektr stanciyası jumıs isleydi. Yaponiya sanaatında qara hám reńli metallurgiya rawajlanǵan. Kán sanaatında kómir, gaz, temir hám mıs rudası, pirit, rux, qorǵasınrux, marganec, gúmis, altın, sınap, kaolin, talk hám taǵı basqa qazıp alınadı. Mashinasazlıq hám ximiya sanaatı joqarı rawajlanǵan. Avtomobiller, xojalıq texnika, elektron ásbaplar, baylanıs quralları, keme, polat, cement, plastmassa, sintetikalıq talshıq, robot islep shıǵarıw, neftti qayta islew, biotexnologiya mámleket ekonomikalıq rawajlanıwınıń joqarıda turatuǵın tarmaqlarınan bolıp tabıladı. Yaponiya sanaatı 4 tiykarǵı rayon: Keyxin (Tokio, Kanagava), Chukyo (Aychi, Mie), Hanshin (Osaka, Hiogo), Kita Kyushu (Fukuoka) ǵa bólingen. Usı rayonlarda jámi sanaat óniminiń 40% ten aslamı islep shıǵarıladı. == Awıl xojalıǵı == Awıl xojalıǵında ónim jetistiriw boyınsha dúnyada aldınǵı orınlardan birinde bolıp, ol joqarı dárejede mexanizaciyalasqan hám avtomatlastırılgan. Ekonomikalıq aktiv xalıqtıń 4,2% i awıl xojalıǵında bánt. Aymaǵınıń 12,9% yamasa 4,8 mln. gektarında diyqanshılıq etiledi. Diyqanshılıqta tiykarǵı egin — salı (2002-jıl 11 mln. tonna salı jetistirilgen). Sonıń menen birge, kartoshka, palız eginleri, az muǵdarda biyday hám dánli eginleri egiledi. Miywe jetistiriw, baǵshılıq, shárwa xojalıǵı rawajlanǵan. Shárwashılıqta qaramal, shoshqa, qus baǵıladı; nawqanshılıq hám balıqshılıq rawajlanǵan. Yaponiyada 3000 den artıq balıq tutıw portları bolıp, dúnya boyınsha awlanatuǵın balıq hám teńiz jániwarlarınıń 15% sol portlarǵa tuwrı keledi. == Transportı == Ishki júk aylanbasında avtomobil transportınıń roli úlken (jılına ortasha 5,5 mlrd. tonna júk tasıladı). Ulıwma hám ekspress jollardıń uzınlıǵı 1,2 mln. km, sonday-aq, 4,4 mıń km tez júrer magistrallar. Yaponiya jollarınıń uzınlıǵı 43,7 mıń km. Derlik 1/2 bólegi elektrlestirilgen. 1964-jıldan tezligi saatına 270&nbsp;km ge shekem jetetuǵın "Shinkansen" poezdleri háreketi jolǵa qoyılǵan. 9 qaladaǵı metropolitenniń uzınlıǵı 540&nbsp;km. Yaponiyada suw astı hám jer ústi tunnelleri hám kópirler kóp. Dúnyada eń úlken Seykan tunneli (53,9&nbsp;km) Honshu hám Hokkaydo atawların birlestiredi. Ishki suw jollarıniń uzınlıǵı 1770&nbsp;km ge jaqın. Teńiz sawda flotı 5473 kemaǵa iye jáne onıń ulıwma tonnası 40 mln. brutto registrli tonnaǵa jetedi. Tiykarǵı portları — Kobe, Chiba, Yokohama, Nagoya, Osaka, Kavasaki, Tokio, Hakodate. Tokio, Osaka, Niigata qalası qasında xalıq aralıq aeroportlar bar. Mámlekette neft trubaları 400&nbsp;km den zıyat, gaz trubaları 1800&nbsp;km. == Sırtqı sawdası == Yaponiya shetke mashina hám úskeneler, metall buyımlar, elektronika, ximiya ónimleri, elektrikalıq ásbaplar shıǵaradı; shetten sanaat shiyki ónimi, mineral janılǵı, azıq-awqat hám toqımashılıq ónimlerin aladı. 2003-jıl Yaponiyanıń importı 383,3 mlrd. AQSh dolların, eksportı 417,8 mlrd. AQSh dolların quradı. Sırtqı sawdada AQSh, Evropa Awqamı hám de Qubla hám Qubla Shıǵıs Aziya mámleketleri menen sheriklik etedi. Shet el turizmi rawajlanǵan. Pul birligi — iyena. == Medicinalıq xızmeti == Xalıq salamatlıǵınıń kórsetkishleri boyınsha Yaponiya jáhánde jetekshi orında turadı. 2001-jıl 1,85 mln. orınlı 167,5 mıń emlewxana hám poliklinika bolǵan (hár 100 mıń xalıqqa 1458 orın). Yaponiyada 255,7 mıń shıpaker, 90,8 mıń tis shıpakeri, 217,4 mıń farmacevt iskerlik júrgizedi. Hár 100 mıń adamǵa 201,5 shıpaker tuwrı keledi. Yaponiyada óz ıssı suw dáreklerine iye bolǵan 3023 kurort bar. == Bilimlendiriwi, ilimiy hám mádeniy-aǵartıwshılıq mákemeleri == Yaponiyada bilimlendiriw sisteması, mádeniyat, sport, pán hám texnologiya ministrligi hám jergilikli húkimet shólkemleri tárepinen muwapıqlastırıladı. Mektepke shekem tárbiya balalar baqshalarında (8389 menshikli baqshada 1,4 mln., 5785 mámleket baǵshasında 367,8 mıń tárbiyalanıwshı) ámelge asırıladı. 6 jastan 15 jasqa deyingi balalar ushın oqıw májburiy hám biypul. Tálimniń birinshi basqıshı 6 jıllıq baslanǵısh mektep (2003-jıl 23,6 mıń mektepte 7,2 mln. oqıwshı). Ekinshi basqısh 3 jıllıq kishi orta mektep (2003-jıl 11,1 mıń mektepte 3,74 mln. oqıwshı). 16-18 jaslı balalar 3 jıllıq úlken orta mektep (2003-jıl 5,4 mıń mektepte 3,8 mln. oqıwshı) te tálim aladı. Joqarı tálim universitet, professional kolledj hám texnika institutlarınan ibarat. 2004-jıl mámlekettegi 709 universitette 2,8 mln. student oqıydı, 84,2 mıń oqıtıwshı isleydi. Universitetlerdiń 542 si menshikli. Iri universitetleri: Tokio universiteti, Kioto universiteti, Osaka universiteti (1886-jıl dúzilgen) hám basqalar. Yaponiyada ilimiy tekseriw jumıslarına jılına derlik 100 mlrd. AQSh dolları kóleminde aqsha sarıplanadı hám bunda menshikli sektor jetekshi poziciyaǵa iye. Yaponiya tarawında 756,3 mıń adam bánt. Olardan 430,6 mıń adam ilimiy izertlewlerdi menshikli kompaniyalar, 280,7 mıń adam universitetler, 44,9 mıń adam sociallıq shólkemlerde is júrgizedi. Iri ilimiy tekseriw institutları: aviakosmik texnika, metallar, elektronika boyınsha kompleks izertlewler, kosmos hám astronavtika, elektr energetikası, avtomobilsazlıq, oylap tabıw hám jańalıqlar, Nomura kompleksi, Mitsubisi kompleks institutları. Yaponiyada 2711 ǵalabalıq kitapxana, 3599 muzey, 79 haywanat baǵı, 79 akvarium, 90 botanika baǵı bar. Iri kitapxanaları: Milliy parlament kitapxanası (7,9 mln. shıǵarma), Tokio universiteti kitapxanası. Iri muzeyleri: Tokiodaǵı milliy muzey (1871-jıl dúzilgen), Milliy ilimiy muzey, Imperator sarayı, Kiotodaǵı milliy muzey (1889) hám Milliy házirgi zaman kórkem óner muzeyi (1963), Nagoyadaǵı Tokugava kórkem muzeyi hám basqalar. == Baspasózi, radioesittiriwi hám telekórsetiwi == Yaponiyada 70,8 mln. nusqada 166 milliy hám jergilikli kúndelik gazeta shıǵadı. Irileri: "Iomiuri" ("Reportyor", 1874-jıldan) "Asaxi" ("Shıǵıp atırǵan quyash", 1879-jıldan), "Mayniti" ("Kúndelik gazeta", 1872-jıldan), "Nihon keyzay simbun" ("Yaponiya ekonomikalıq gazetası", 1876-jıldan), "Sankey simbun" ("Sanaat ekonomikalıq gazetası", 1950-jıldan). Sonıń menen birge, 4178 aylıq hám háptelik jurnal, byulleten shıǵadı. Irileri: "Bungey syudzyu" ("Kórkem ádebiyatqa baylanıslı ádebiy sawǵa", 1923-jıldan), "Dziyu minsyu" ("Liberal-demokratiya", 1955-jıldan), "Kurashi top seyji" ("Turmıs hám siyasat"), "Sekay" ("Kosmos", 1946-jıldan), "Tyuo koron" ("Oraylıq sholıw", 1886-jıldan), "Ekonomisuto" ("Ekonomist", 1923-jıldan), "Bunka xyoron" ("Mádeniy túsindiriw"), "Gekkan shakayto" ("Social-demokratiyalıq partiya jurnalı", 1957-jıldan). Ulıwma milliy xabar agentlikleri: Kiodo Susin (1945-jıldan) hám Jiji Sushin (1945-jıldan). Radioesittiriw 1925-jıldan hám telekórsetiwler 1953-jıldan alıp barıladı. Yaponiya radiotelevidenie korporaciyası yarım húkimet shólkemi esaplanadı. 1925-jıl dúzilgen. 222 menshikli aǵzanı birlestirgen Kommerciyalıq esittiriwler milliy associaciyası 6900 teleradiostanciyanı basqaradı (1996). == Ádebiyatı == Ádebiyatı áyyemnen bar bolǵan xalıq awızeki dóretiwshiligi (qosıq, ańız hám basqalar) dáwirinde payda bolǵan. Ańız, ertek, tariyxıy ráwiyat hám qosıqlardan ibarat "Kojiki" ("Áyyemgi hádiyseler jılnaması", sintoizmniń múqáddes kitabı esaplanadı) kompleksi dáslepki ret 712-jılda dúzilgen. Bul dóretpe yapon tilinde jazılǵan birinshi derek esaplanadı. 759-jıl 4516 folklor hám 500 ge jaqın avtordıń dóretpelerinen ibarat yapon poeziyası antologiyası — "Man'yosyu" ("Kóp ásirlik qosıqlar kompleksi") jaratıldı. IX ásirdiń ortalarında birinshi kórkem ádebiyatqa baylanıslı prozalıq shıǵarma — "Taketorimonogatari" jaratıldı. X ásir aqırı — XI ásir baslarında jazıwshı hayal Murasaki Sekibu (978-1016) jaratqan "Genjimonogatari" ("Shahzada Gendzi haqqında qıssa") shıǵarması Yaponiya eski ádebiyatınıń shıńı boldı. XII-XVI ásirlerde áskeriy epopeyalar jaratıldı, kórkem kúndelikler keń tarqaldı, poeziya antologiyaları dúzildi. XIV-XV ásirler xalıq dóretiwshiligi hám Budda ráwiyatları tiykarında bir perdeli dramalar (nıqap teatrları ushın) jazıldı. XVI ásirden qala ádebiyatı payda boldı. Ónermentler, sawdaǵa tiyisli shayırlardıń jıynaqları dúzildi. XVII-XIX ásirdiń 60-jıllarında ádebiyatta demokratiyalıq ideyalar háwij aldı. XVII ásir aqırı — XVIII ásir baslarında iri dramaturg Takamatsu Mondzaemon nátiyjeli dóretiwshilik etti. Matsuo Basyo (XVII ásir), Kobayasi Issa (XVIII ásir aqırı — XIX ásir bası) poeziyanıń xokku janrında shıǵarmalar jarattı. XVIII ásir aqırı — XIX ásir baslarında ólshem hám uyqassız qara sóz benen jazılǵan kórkem shıǵarma jáne de ósti. XIX ásirdiń ortalarınan yapon ádebiyatında Sentimental roman janrı payda boldı, evropalı avtorlardıń dóretpelerine awdarma islenip basladı. Shimey Ftabatey (1864-1909) "Júziwshi bultlar" romanı menen yapon ádebiyatında sın kózqarastan realizmge tiykar salındı. Roka Tokutomi, Soseki Natsume hám basqalardıń dóretpelerinde de sın kózqarastan realizm ideyaları óz ornın tawdı. XX ásirdiń baslarınan poeziyada Evropa poeziyasınıń tásiri hám romantikalıq ideyalar kózge taslandı. Realist jazıwshılar dóretpelerinde social sın pikir tiykarǵı orın aldı. E. Zolya dóretiwshiligi tásirinde naturalizm ushın gúres háreketi baslandı. 1930-40-jıllar ádebiyatında "múqáddes urıs" tı jaqlawshı apologetik ideya húkimran boldı. Ekinshi jáhán urısınan keyingi dáwirde bir qansha yapon jazıwshıları óz shıǵarmalarında "turaqlı qádiriyatlardı" izlew maqsetinde milliy ádebiyattıń kóp ásirlik dástúrlerine múráját etti. Dzyun'itiro Teńidzakidiń "Mayda qar" (1943-48), Yasunari Kavabataniń "Mıń tırna" (1951), "Eski paytaxt" (1961-62) romanları sol taypadaǵı dóretpeler bolıp, olarda kúshli ishki lirizm hám gózzallıqtıń eski kórinisi súwretlenedi. Sonıń menen birge 1967-jıl Yukio Misimanıń yapon mádeniyatına tán bolǵan urıs dástúrlerin qayta tiklewge shaqırıwshı trilogiyası ("patriot", " Xrizantema" hám "Sheyit bolǵan qaharman dawısı") jaratıldı. Ádebiyatta sengoxa aǵımı qarar tapqannan keyin, sol aǵım wákilleri bolǵan túrli ideya-estetikalıq baǵdardaǵı jazıwshılar óz dóretiwshiliklerinde insan ózligin qarar tabıwı mápleri jolında militarizm hám dástúriylikti biykarladı. Sol aǵım wákilleriniń urıs temasına tiyisli dóretpeleri, atap aytqanda, Shohey Ookanıń "Daladaǵı jalınlar" (1951), Hiroshi Nomaniń "Boslıq regioni" (1952), Shusaku Endo "Teńiz hám záhár" (1957) romanları jaratıldı. Yosie Xotta "Jalǵızlıq maydanı" shıǵarmasında (1951) urıstan keyingi yapon oqımıslı adamları haqqında gúrriń etiledi. 1950-60-jıllar yapon ádebiyatınıń ataqlı wákillerinen biri Yasushi Inoue bolıp tabıladı. Onıń "Tempyoniń cherepitsali tamı" (1957) hám "Samarqandqa sayaxat" (1969) tariyxıy dóretpeleri Ullı jipek jolında ámelge asırılǵan ruwxıy baylanıs hám Orta Aziyanıń áyyemgi qalalarına arnalǵan. 1960-70-jıllarda ilimiy fantastika hám detektiv roman janrı rawajlandı. 1960-80-jıllar yapon ádebiyatı realistlik hám modernistlik ideyalardıń óz-ara háreket hám gúreslerinde rawajlandı. Bul dáwirde jazıwshılardan Gomikava Jumpey, Ishikava Takuzo, Kayko Takeshi, Oe Kenzaburo óz roman hám qıssalarında social hám etikalıq mashqalalardı kóterdi. Yaponiya ádebiyatında Hiroshima baxıtsızlıǵı teması keń orın aldı (Hotta Jasiyo, Ibuse Masuji, Oda Makoto). Kobo Abe dóretpelerinde realizm hám fantastika uyǵınlasqan halda filosofiyalıq máseleler bayanlandı. Yaponiyada Qıtay mádeniyatı tásirinde Qıtay tilinde de ádebiyat rawajlanǵan. XIV-XV ásir hám XVII-XIX ásir baslarında rawajlanǵan. Yaponiya ádebiyatınıń iri wákilleri bolǵan Ryunoske Akutagava, Kobo Abe, Yasunari Kavabata (1968-jıl Nobel sıylıǵı iyesi), Kendzaburo Oe (1994-jıl Nobel sıylıǵı iyesi) Murakami Haruki, B. Yosimoto sıyaqlı jazıwshılardıń shıǵarmaları jáhánde ataqlı. == Arxitektura == Áyyemgi yaponlardıń turar jayları yarım jertóleler bolǵan jáne onıń tóbesi aǵash hám qamıs menen jabılǵan. Eramızdıń baslarında aǵash sırıqlı úyler qurıla basladı. (Ise qalasındaǵı sintoistler ibadatxanası, III-VII ásirler). III-VI ásirlerde patshalar ushın sheńber hám taǵa formasında úlken qorǵan (kafun) lar qurılǵan. VI ásirde buddizm tarqalıwı múnásibeti menen qıtay hám koreys arxitekturası usılında monastr, pagoda, ibadatxana hám saraylar qurılǵan (Nara qalasındaǵı Xoryuji monastri, VII ásir; Kito qalası qasındaǵı Byodoin sarayı, XI ásir). VIII ásirde Qıtay qala qurılısı usılında Heyjokyo (házirgi Nara) hám Heyan (házirgi Kito) qalalarına tiykar salındı. XIV-XVI ásirlerde landshaft arxitekturası, qıtaysha baǵlar, parklar qurıw kórkem óneri, qorǵan hám saray diywallarına súwret sızıw rawajlandı. XVI ásirden qala qorǵaw imaratları qándek hám gerbish diywallar menen qorshaldı. Sol dáwirde házirge shekem saqlanıp qalǵan dástúriy yapon turar jayı qáliplesti. XVI ásirden Edo (házirgi Tokio) qalasında qurılıs háwij aldı. XIX ásir aqırınan qala qurılısı rawajlandı, sanaat kárxanaların qurıw kóbeydi, qurılısta gerbish, keyinirek temirbeton hám metall isletilip basladı. Yapon arxitektorları (Tatsuno Kingo, Katayama Otokuma) imaratlardı qurıwda Evropa usılınan paydalandı yamasa dástúriy yapon úy qurıw formaların Batıs Evropa arxitektura formaları menen uyǵınlastırdı. XX ásirdiń 20-jıllar aqırı Le Korbyuzye tásirinde funkcionalizm usılı jayılıp basladı. Ekinshi jáhán urısı jılları (1939-45) Yaponiya qalaları wayran boldı; 50-jıllardan qurılıs keń kólemde háwij aldı. Milliy arxitektorlıq formaların zamanagóy konstrukciyalar menen uyǵınlastırıw nátiyjesinde yapon arxitektorlıǵı jáhánde ataqlı boldı (Hiroshimadaǵı Tınıshlıq memorial parki, 1949-56; Okayama qalasındaǵı Kurashiki qala zalı, 1960; Kofudaǵı Yamanashi imaratı, 1966; hámmesiniń arxitektorı Tange Kenzo; Tokiodaǵı Metropoliten festival xoll, 1960-61, arxitektor Mayokava Kunio; Tokionıń Shinjuku rayonındaǵı maydan ansambli hám transport jolawshılar túyini, 1960-67, arxitektor Sakakura Jundo; Kioto qalasındaǵı Xalıq aralıq konferenciyalar orayı sarayı, 1966-70-jıllar bası, arxitektor Sachio Otani). 18 jazǵı olimpiada oyınları (1964) hám "EKSPO70" kórgizbesiniń ótkeriliwi múnásibeti menen iri qalalar, atap aytqanda, Tokio hám Osaka orayları rekonstrukciya etildi, Tokioda eki olimpiada kompleksi (Yoyogi, arxitektor Tange Kenzo; Komazava, arxitektorlar Murata Masasiko hám Ashihara I.), Osakada bas pavilon kórgizbesi (arxitektor Tange Kenzo) qurıldı. 1960-jıllar aqırında joqarı seysmik aymaq ekenligine qaramay, júdá bálent imaratlar qurıldı (Tokio, Osaka hám basqa qalalarda). Yaponiyada milliy arxitektorlıq dástúrleriniń rawajlanıwı K. Maekava, Yo. Taniguti, K. Tange, K. Kurokava hám basqa ataqlı arxitektorlar iskerligi menen baylanıslı. == Súwretlew kórkem óneri == Yaponiya kórkem óneriniń áyyemgi estelikleri yapon mádeniyatı dáwiri (eramızǵa shekemgi 8-1 mıń jıllıqlar ortaları) ne tiyisli. Eramızǵa shekemgi I ásirde tayarlanǵan bronza buyımlar, ılaydan islengen ıdıs úlgileri saqlanǵan. VI ásirde buddizm tarqalıwı múnásibeti menen ibadatxanalar jaratıldı hám olar budda dinindegi ataqlı personajlar súwretlengen háykelsheler menen bezetildi (Nara qalasındaǵı Xoryudzi, Yakusidzi monastrlerindegi háykeller). Dáslepki orta ásirlerde reńli-súwret hám músinshilikte portret janrı sonıń menen birge, teatr nıqapları kórkem óneri rawajlandı. Yaponiya reńli-súwreti buddizm hám de Qıtay kórkem óneri tásirinde rawajlandı. XI-XII ásirlerde ayrıqsha milliy ayrıqshalıqlarǵa iye boldı. Bul dáwirde Fujivara Takayoshi, Fujivara Nobuzane hám Toba Sojo sıyaqlı súwretshiler ataqlı boldı. XII-XIII ásirler reńli-súwretindegi portretler ápiwayılıǵı hám jetkerip beriliwi menen ajıralıp turadı (Fujivara Takanobudiń "Minamoto Yoritoma portreti"). XIV-XV ásirlerde budda sektasınıń dzen mekteplerinde tús reńli-súwreti rawajlandı [Josetsu, Shubun, Toy Oda (Sessyu laqabı menen ataqlı) tábiyat kórinisleri]. XV ásirde dúnyalıq professional reńli-súwret qáliplesti. Kano mektebi (tiykarshısı Kano Masanobu) hám Tosa mektebi (tiykarshısı Tosa Matsunobu) dóretpelerinde qıtay eski reńli-suwreti óz ornın taptı. XV-XVII ásirlerde bezew jazıwı kórkem óneri joqarı dárejege eristi (Sotatsu Tavaraya, Ogata Korin). Bul dáwirde shay tarqalıwı múnásibeti menen gúlalshılıq hám shını buyımlar tayarlaw háwij aldı. XVII ásir baslarında aǵashqa reńli gravyura islew kórkem óneri — ukiyyoe yapon kórkem óneriniń jetekshi túrine aylandı (Moronobu Hishikava, Harinobu Suzuki, Utamaro Kitagava, Hokusay Katsushika, Hiroshige Ando sıyaqlı ustalar). == Muzıkası == Muzıkası áyyemgi dástúrlerge bay bolıp, óz rawajlanıwı processinde qıtay hám koreys, hind hám Qubla Shıǵıs Aziya mámleketleri xalıqları muzıka mádeniyatı tásirinde bayıǵan; ol miynet, turmıs, diniy dástúrler menen baylanısqan. Qosıqlar bir dawıslı, qos metrler joqarı. Muzıkalıq saz ásbapları hárqıylı: shertilip shertiletuǵın — shamisen (lyutnya), koto (13 tarlı sitra); úflep shertiletuǵın — nokan, shakuhachi (fleytalar), soo (erin organı), hichiriki (goboy túri); udarlı — tayko, kotsuzumi, otsuzumi (barabanlar), shoko (gong). Professional muzıka diniy háreketler hám teatr menen baylanıslı bolǵan; onıń tariyxı VI-VII ásirlerge barıp taqaladı. XIV ásirde teatr kórkem óneri (qosıq, oyın, saz ásbaplar menen birge atqarılatuǵın deklamaciya), XVI-XVII ásirlerde dzyoruri quwırshaq teatrı muzıkası hám kabuki (eski yapon teatrı túrlerinen biri) muzıkası qáliplesti. Yaponiyada muzıka kórkem ónerin rawajlandırıwda Muzıka izertlewleri institutı (1879-jıl dúzilgen, 1886-jıldan Tokio muzıka mektebi) zárúrli rol oynadı. 1897-jıl yapon simfonikalıq orkestriniń birinshi koncerti bolıp ótti. Evropada muzıka tálimin alǵan Yamada Kosaku, Nobutoki Kiyoshi, Kiyose Yasuji, Matsudayra Yoritsune sıyaqlı kompozitorlar kompozitorlardıń jańa federaciyası (1930-jıldan Yaponiya zamanagóy muzıka awqamı) n dúzdi. Óz dóretiwshiliklerinde milliy dástúrlerge súyengen halda, Evropanıń kompozicion usıllarına da múrájáát etti . 1960-80-jıllarda Mamiya Mitio hám Akutagava Yasusi sıyaqlı kompozitorlar folklor hám yapon eski muzıkasınan keń paydalandı. 1940-jıllardıń aqırınan Seki Akiko basshılıǵında antiimperialistlik xarakterdegi "Yaponiyanıń qosıq aytıwshı dawısları" ǵalabalıq xor háreketi keń jayıldı. 1950-jıllardıń aqırınan avangardizm tásiri kózge taslana basladı, eksperimental muzıka túrleri tarqaldı. Házirgi dáwirde ǵalabalıq hám eski muzıka menen birge milliy muzıka túrleri tarqalǵan. Folklor muzıkasın jıynaw, úyreniw hám tarqatıwǵa bólek itibar beriledi. 1970-jıllarda karaoke (bos orkestr) háweskerler atqarıwshılıǵı payda bolıp, ol xalıq arasında júdá tanıldı. Kompozitorlardan Noda Teruyaki, Hachimura Jasio, Ikebe Shinitiro, atqarıwshı dirijyorlardan Abe Komei, Masashi Ueda, Vatanabe Akeo, Ivaki Hiroyuki, Moro Takashi, pianinoshı Tanaka Keyko, skripkashi Kubo Yoko ataqlı. Yaponiyada 20 dan artıq simfoniyalıq orkestr, kamer saz ansambli, xor jámáátleri hám basqalar bar. Tokioda Mámleketlik muzıka akademiyası (1887-jıldan), XX ásir muzıkası institutı (1957-jıldan), Milliy elegant kórkem óner hám muzıka universiteti, Toxo joqarı muzıka mektebi iskerlik kórsetedi. == Teatr == Teatr kórinisleri áyyemgi xalıq diyqanshılıq bayramlarında kórsetilgen tamashalardan baslanadı. VII-VIII ásirlerde gigaku hám bugaku dep atalǵan muzıkalı oyın tamashaları payda boldı; olar yapon eski teatrınıń qáliplesiwine járdem berdi. VIII-XII ásirlerde sangaku muzıkalı oyın tamashaları keń jayıldı. XII ásir baslarında muzıkalı tamashalardıń jańa túrleri — dengaku hám sarugaku rawajlandı. XIV ásir aqırı — XV ásir baslarında yapon teatrınıń jańa túri — noo teatrı (muzıka, oyın hám dramalıq háreketlerden ibarat) payda boldı. XVI ásir aqırı — XVII ásir baslarında Kiotoda dzyoruri quwırshaq teatrı hám kabuki teatrı, XIX ásir aqırı — XX ásir basları teatrınıń jańa túrleri — simpa hám sinkokugeki payda boldı. XX ásir baslarında Evropa teatrı tásirinde singeki teatr baǵdarı (házirgi drama teatrı) qáliplesti. XX ásirdiń 1-shereginde Tokioda "Rodo gekidan" atındaǵı birinshi jumısshı teatrı iskerlik kórsetti. Keyinirek Tokioda "Sukizi shogekijo" hám "Hayuza" teatrları payda boldı; olardıń repertuarınan milliy dramaturglar Kobo Abe, Koyama Yushi pyesaları orın aldı. 1947-jıl "Mingey" teatrı óz iskerligin basladı. Teatr qasında "Mingey" kinostudiyası jumıs isledi. 1966-jıl Tokioda "Kokuritsu gekijo" milliy teatr orayı dúzildi hám ol dástúriy janrlardı saqlaw hám rawajlandırıwda zárúrli rol oynadı. Yaponiyanıń zamanagóy teatr kórkem óneri dástúriy teatr (bugaku, noo, kabuki, joruri) hám Evropa tipindegi teatr (drama, opera, balet) ǵa bólinedi. Bugaku teatrınıń dástúrleri eski muzıka hám ayaq oyınnıń rawajlanıwına tiykar boldı. Teatr artistlerinen Kita Minoru, Hosho Motomasa Kuro, Itimura Manzeamon, Nakamura Kanzaburo, Nakamura Utaemon, Nakamura Bungori, Matsumoto Koshiro, Mizutani Yayeko, Shimada Shogo, Tatsumi Ryutaro hám basqalar ataqlı. == Kino == Yaponiyada birinshi kórkem film 1899-jıl súwretke alınǵan. 1903-jıl Tokioda birinshi turaqlı kinoteatr, 1908-jıl birinshi kinostudiya dúzildi. 1923-jıldan Kioto qalası kino orayına aylandı. 1931-jıl birinshi dawıslı film ("Qońsı hayal hám hayalım", rejissyor Gosho Heynosku) jaratıldı. 1936-jıl Mizoguchi Kenji "Elegiya Naniva" hám "Gionlı apalı-sińiller" filmlerin jarattı. 1930-jıllarda "Yaponiya filmler islep shıǵarıw boyınsha jáhánde 2-orındı iyelep turdı. Urısqa shekem bolǵan kinofirmalar ("Toho", "Shinko" hám basqalar) dıń tiykarǵı filmleri militaristlik mazmunda bolǵan. Urıstan keyingi jıllarda yapon kinosında Imai Tadashi, Yamomoto Satsuo, Kinoshita Keysuke hám basqa da rejissyorlar dóretiwshiligi menen baylanıslı bolǵan aldıńǵı ideyalar óz ornın taptı. Olar óz filmlerinde Hiroshima baxıtsızlıǵı, miynetkeshlerdiń salmaqlı turmısı haqqında gúrriń etti. 1950-60-jıllardaǵı eń jaqsı filmler: "Rashomon" (1950), "Qızıl saqal" (1964; ekewiniń rejissyorı Kurasava Akira), "Hár qalay biz jasap atırmız" (1951, rejissyor Imai Tadashi), "Hiroshima balaları" (1952) hám "Jeleń aral" (1960; ekewiniń rejissyor Sindo Kaneto). 1960-jıllardaǵı ataqlı rejissyorlar: Yamamoto Satsuo, Koboyashi Masaki, Imai Tadashi. 1960-70-jıllarda kóbirek hújjetli filmler dańq shıǵardı. S. Ogava, N. Suchimoto, M. Miyagi sıyaqlı dóretiwshiler óz filmlerinde zamannıń tartıslı máselelerin kóterip shıqtı. 1958-jıldan baslap "Toey" kinokompaniyası islep shıǵara baslaǵan multiplikacion filmler pútkil jáhánge tarqaldı. 1970-80-jıllarda yapon kinosı televidenie menen báseki nátiyjesinde krizisli jaǵdayda bolsa da, "19 jaslı jalańashlar" (1970, rejissyor Shindo Kaneto), "Jawınger ruwxı" (1982, rejissyor Kurosava Akira), "Ílaylı dárya" (1981, rejissyor Kohay Oguri), "Narayama haqqında ańız" (1983, rejissyor Imamura Sohey) sıyaqlı filmler jaratıldı. Keyingi jıllarda T. Kitano, M. Syou, S. Ivai, N. Takenaka sıyaqlı ataqlı kino dóretiwshileri jetilisip shıqtı. 1969-96-jıllar dawamında kórsetilgen "Mırza Tóre" serialı yaponlar arasında ataqlı. Yapon kinosında Yamada Isuzu, Mifune Toshiro sıyaqlı aktyorlar dańq qazanǵan. "Nikkatsu", "Shotiku", " Toho", "Toey" hám basqa kinokompaniyalar iskerlik júrgizedi. == Derekler == {{derekler}} {{Aziya}} [[Kategoriya:Yaponiya| ]] [[Kategoriya:Mámleketler]] [[Kategoriya:Aziya]] do8oqgfiqwq5y1a411jkukeemlatuek 122816 122815 2025-06-26T06:50:02Z Srajatdin Usnatdinov 12560 122816 wikitext text/x-wiki {{Yaponiya infoqutısı}}'''Yaponiya''' ({{lang-ja|日本 Nippon}}) — [[Shıǵıs Aziya|Shıǵıs Aziyanıń]] [[Tınısh okeanı|Tınısh okean]] jaǵasınan shıǵısta, kúnshıǵıs táreptegi atawlarda jaylasqan mámleket. Yaponiya aymaǵında 6,8 mıńǵa jaqın ataw bolıp, arqa-shıǵıstan qubla-batısqa derlik 9,13 mıń km² ge sozılǵan; Yaponiyanıń eń iri 4 atawları: [[Xokkaydo]], [[Xonsyu]], [[Sikoku]] hám [[Kyusyu]]. Yaponiyanıń tábiyiy baylıqları mámlekettiń derlik az maydanın iyeleydi. Tınısh okean qorshap turǵanlıǵı sebepli mámlekettiń topıraǵında yod elementi jeterlishe esaplanadı. Arqasınan Oxota teńizi, shıǵıs hám qubla-shıǵıstan [[Tınısh okeanı]], batıstan Yapon hám Arqa Qıtay teńizleri menen qorshalǵan. Maydanı 377,8 mıń km². Xalqı 126 mln. adam (2021). Paytaxtı — [[Tokio]] qalası. Yaponiya basqarıw jaǵınan 47 prefekturaǵa bólinedi. == Mámleketlik basqarıw principi == Yaponiya — [[konstituciyalıq monarxiya]]. Ámeldegi húkimet 1947-jıl 3-mayda kúshke kirgen (keyinirek ózgerisler kirgizilgen). Mámleket baslıǵı — imperator (2019-jıldan Naruhito). Konstituciyanıń 1-statyasına kóre, ol "mámleket hám xalıq birligi simvolı" bolıp tabıladı. Imperator shańaraǵınıń er aǵzaları imperatorlıq taxtı ushın miyrasxor esaplanadı. Konstituciyaǵa muwapıq, imperator ǵárezsiz húkimetke iye emes. Imperatordıń mámleketlik jumıslarına baylanıslı bolǵan hár qanday iskerligi ministrler mákemesi máslaháti hám maqullawı menen ámelge asırıladı. Nızam shıǵarıwshı joqarı hákimiyattı 2 palatalı parlament (Wákiller palatası hám Másláhátshiler palatası), atqarıwshı hákimiyattı Bas ministr basshılıǵındaǵı húkimet (Ministrler mákemesi) ámelge asıradı. == Tábiyatı == Yaponiya ortasha, subtropikalıq hám tropikalıq regionlarda jaylasqan. Jaǵa sızıǵınıń ulıwma uzınlıǵı — 30 mıń km ge jaqın. Xonsyu atawınıń qubla jaǵası, Shikoku hám Kyushu atawlarınıń jaǵasında qoltıq kóp; bul jerde quramalı jaǵa sızıǵına iye bolǵan Ishki Yapon teńizi jaylasqan. Ryukyudiń qubla atawları marjan rifleri menen oralǵan. Yaponiya aymaǵınıń 3/4 bólimi qırlardan hám tawlardan ibarat; oypatlıqlar jaǵa boylap ayırım bólimlerde jaylasqan. Hokkaydo atawdaǵı dizbeklerdiń bazıbir shıńları 2000 m den asadı (Asahi shıńı — 2290 m). Honshu atawdıń arqa bóiminde 3 boylama taw dizbekleri bolıp, olar oypatlıq hám saylar menen bólingen; atawda bir qansha vulkan, atap aytqanda, Yaponiyadaǵı eń biyik vulkan — Fudziyama (uzınlıǵı 3776 m) boy kótergen. Honshu atawdıń oraylıq bólimindegi dizbeklerdiń shıńları alp smrelyefli hám jıldıń kóp bóleginde qar menen qaplanıp turadı. Shikoku atawdıń eń biyik noqatı 1981 m (Ishizuchi shıńı), Kyushu atawı 1788 m (Kuju vulkanı). Yaponiya aymaǵı kúshli seysmik zonada jaylasqan (1855, 1891, 1897, 1923, 1995-jıllarda baxıtsız hádiyseli jer silkiniwler bolǵan). Yaponiyadaǵı 150 vulkannan 40 ı sónbegen. Vulkanlı rayonlarda mineral hám termal bulaqlar kóp. 26 mıńnan aslam ıssı suw dárekleri bar. Paydalı qazılmalardan kómir, gaz, temir rudası, altınkúkirt, marganec, qorǵasınrux, mıs káni, neft, xromit, altın, gúmis, pirit, kaolin, talk hám sınap kánleri bar. == Klimatı == Íqlımı mussonlı, arqasında ortasha, qublasında subtropikalıq, Ryukyu atawlarında tiykarınan tropikalıq ıqlım. Hokkaydo atawda, Sapporoda yanvardıń ortasha temperaturası — 5°, iyulda 22°, Okinavada yanvardıń ortasha temperaturası 16°, iyulda 28°. Materikten esken qısqı musson Yaponiya aymaǵına suwıq hawa alıp keledi hám kóp jawın keltiredi. Jılına 30 retke shekem tayfun boladı; bul waqıtta kúshli samal esip, nóser quyadı, ortasha jıllıq jawın 1800&nbsp;mm; Hokkaydo atawdıń shıǵısında jıllıq jawın 800–1200&nbsp;mm, Sekoku hám Kyushu atawlarında 3000&nbsp;mm, bazibir orınlarda 4000&nbsp;mm ge shekem. Yaponiyanıń dáryaları qısqa, suwlı hám tez aǵadı. 24 eń úlken dáryasınan tek 6 sınıń uzınlıǵı 200&nbsp;km den asadı, atap aytqanda, Sinano dáryasınıń uzınlıǵı 367&nbsp;km tayfun waqtında dáryalar tasadı. Kóplegen dáryalardıń suwı suwǵarıwǵa hám gidroenergiya resursları retinde sarıplanadı. Mayda kól kóp hám olar ishimlik suwı dáregi bolıp xızmet etedi. Eń úlken kól — [[Biva]] (maydanı 670,2&nbsp;km², tereńligi 103,8 m). Topıraqları arqasında podzol hám otlaqları batpaqlı, qublasında gúńgirt orman, subtropikalıq hám tropiklarda sarı hám qızıl topıraq. Tegisliklerde allyuvial topıraqlar tarqalǵan. Yaponiya aymaǵınıń 67% i orman hám putalıqlardan ibarat; ormanlarınıń 41,4% i egip óstirilgen. Jámi 700 túrden kóp terek hám puta hám de 5599 túr ot ósimligi ósedi. Endemik ósimlik kóp. Ormanlar, tiykarınan, iyne japıraqlı hám keń japıraqlı tereklerden ibarat. Yaponiyada sút emiziwshi haywanlardıń 132 túri, qustıń 490 túri, jer bawırlawshılardıń 110 túri bar. Yaponiya jaǵalarına tutas teńiz suwlarında balıqlardıń 3000 ge jaqın túri, mollyuskalardıń 1200 den artıq túri jasaydı. == Xalqı == Xalqınıń 99% ten kóbi yaponlar. Xokkaydo atawda mámlekettiń eń áyyemgi xalqı — aynular (50 mıń adam átirapında) saqlanıp qalǵan. Sonıń menen birge, koreyc, qıtay hám basqalar jasaydı. Rásmiy tili — yapon tili. Tiykarǵı dinleri — sintoizm hám buddizm; konfuciylik hám daosizm isenimleri úlken tásirge iye. Xristianlıq, islam hám hinduizmge sıyınıwshılar da bar. Xristianlıq XVI ásir ortalarınan, islam XIX ásir aqırınan kirip barǵan; xristianlar 1,5 mln ǵa jaqın, musılmanlar 100 mıń adam shamasında. [[1935-jıl]] [[Tokio]] hám Kobe qalalarında dáslepki meshitler qurılǵan. 1956-jıldan Yaponiya musılmanlar awqamı hám 1966-jıldan Yaponiya islam orayı bar. Xalıqtıń 77% i qalalarda jasaydı (2002). Iri qalaları: [[Tokio]], [[Yokohama]], [[Osaka]], [[Nagoya]], [[Sapporo]], [[Kobe]], [[Kioto]]. == Tariyxı == Yaponiya aymaǵında áyyemgi adam izleri paleolit dáwirine tiyisli. Shama menen eramızǵa shekemgi 8000-300-jıllarda neolit dáwiri mádeniyatı — jomon (ıdıslarǵa pitilgen jip tárizli naǵıslarǵa qarap atalǵan) bar bolǵan. Sol dáwir materiallıq esteliklerin úyreniw Yaponiyanıń áyyemgi xalqı, tiykarınan, Qubla Arqa Aziyadan kirip barǵanın kórsetedi. Eramızǵa shekemgi 2 mıń jıllıq dawamında qubla monǵol tipindegi qáwimler kelgen. Eramızǵa shekemgi 1 mıń jıllıqta Yaponiyada tiykarǵı bólegin aynlar shólkemlestirgen etnikalıq xalıq quradı. Eramızǵa shekemgi V-IV ásirlerde diyqanshılıq, shárwashılıq rawajlanǵan, metall qurallar qollanılǵan. Eramızdıń baslarında sociallıq qatlamlarǵa bóliniw kúsheydi; qullıq payda boldı. IV ásir ortalarında shólkemlesken iri qáwimler awqamı — Yamato tiykarında dáslepki yapon mámleketi quraldı. V ásirden ieroglif jazıwı, VI ásirden buddizm tarqaldı. Yamato húkimdarları sırtqı baylanıslarda "tenno" ataǵın qollanıp baslaǵan. Bul ataq házirge shekem de saqlanǵan hám Evropa tillerine "imperator" sózi menen awdarmalanadı. 646-jıl jer mámleket múlki dep daǵaza etildi, xalıq bolsa mámleket chek jerleri iyesine aylandı. Yarım erkin diyqanlar iri qatlamǵa tiyisli ǵárezli diyqanlar menen teńlestirildi. [[Qıtay]]daǵı Tan mámleketi tipinde oraylıq adminstraciya dúzildi. 710-jılda birinshi turaqlı paytaxt — Nara qurıldı, 794-jılda paytaxt Kioto (Heyan) ǵa kóshirildi. VIII ásirde mámleket qublasındaǵı avstronezlerdiń sińdiriliwi nátiyjesinde yapon milleti qáliplesti. X ásirde mámleket chek jer iyeligi sisteması toqtatılıp, joqarı qatlam hám ibadatxanalardıń jer-múlkleri (shoen) jerge iyeliktiń tiykarǵı formasına aylandı. XI ásirden sárdarlar basshılıǵında áskeriy iri qatlamlar gruppaları shólkemlestirile basladı. XII ásirdiń ortalarında Honshudan arqa-shıǵısta Minamoto, qubla-batısta Tayra olardan eń irisi edi. Bul xojalıqlardıń óz-ara gúresi 1185-jılda Tayranıń jeńiliwi menen tamamlandı. 1192-jılda arqa-shıǵıslılar óz sárdarları Yoritomo Minamotonı shogun (sárkarda) ataǵı menen mámlekettiń húkimdarı dep járiyaladı. Imperator áwladı shogunlar húkimranlıǵın xalıq aldında nızamlı bolıwın kepillep turıw ushın atına ǵana saqlap qalındı. Rezidenciyası Kamakura qalasında jaylasqan syogunlarǵa áskerler siyasiy gruppası (busi) hám jeke vassallar (olar basqarıw lawazımlardı iyelledi) tiykarǵı tayanısh boldı. Busi siyasiy gruppasınıń tómen bólegi mayda áskeriy dvoryanlar — sobolaylardan ibarat edi. Qıtay hám Koreyanı iyelep alǵan monǵollar 1274 hám 1281-jıllarda Yaponiyaǵa qarsı ekspediciyalar shólkemlestirdi, lekin bul júrisler áwmetsiz boldı. Teńizde payda bolǵan kúshli tayfun monǵol áskerlerin qıyrattı. Yaponiya tariyxında bul tayfun "kamikaze" ("iláhiy samal") atın aldı. XIII ásirden sawda hám ónermentshilik korporaciyaları (dza) sanı arta basladı. XIV-XVI ásirlerde syoendan iri zamindari — knyazlikke ótildi. XV-XVI ásirlerde derlik úzliksiz diyqanlar kóterilisleri bolıp turdı. 1485-93-jıllarda bolıp ótken Yamashiro kóterilisi olardan eń irisi edi. XV-XVI ásirlerde Yaponiya menen Qıtay hám Koreya ortasında sawda-satıq háwij aldı. XVI ásirdiń ortalarınan Yaponiyaǵa kirip kelgen evropalıq missionerler xristianlıqtı tarqatıp basladı. 1603-jıl Leyasu Tokugava (1542-1616) syogun dep daǵazalandı jáne onıń rezidenciyası Edo (házirgi Tokio) ǵa kóshirildi. Tokugava syogunları áwladı mámleketti 1867-jılǵa shekem basqardı. Olardıń húkimranlıǵı dáwirinde Yaponiya oraylasqan monarxiya mámleketine aylandı. Húkimet qatań qaǵıydalar menen 4 siyasiy gruppa sisteması (sobolay, diyqan, ónerment hám sawdagerler) n ornattı. Tokugava húkimetiniń evropalılar ekspansiyası hám xristianlıq xalıq háreketiniń ideologiyasına aylanıp atırǵanlıǵına qarsı qatar ilajlardı kóriwi nátiyjesinde Yaponiya derlik 2,5 ásir dawamında "jabıq" mámleketke aylandı. Sol jol menen mámleket koloniya bolıwdan saqlanıp qaldı. XVII ásir aqırı — XVIII ásir basları Tokugavalar Yaponiyası ushın eń rawajlanıw dáwiri boldı. Bul dáwirde xalıqtıń sawatlılıq dárejesi jáhán kóleminde aldıńǵı orınǵa shıqtı. XVIII ásir aqırı — XIX ásirdiń 1-yarımında manufakturalar payda bola basladı. 1854-58-jıllarda AQSh, Ullı Britaniya, Franciya menen dúzilgen Ansey shártnamalarına kóre, Yaponiya óz jaǵdayında ajıralıp jasaw siyasatınan waz keshiwge májbúr boldı hám suverenitet sheklengen halda jáhán bazarına qosıldı. 1867-68-jıllarda Yaponiyada diyqanlar, qala kambaǵalları, sawda-sanaat payda alatuǵınlar, dvoryanlardıń tómen siyasiy gruppaları, saray aqsúyekleri hám oppoziciyadaǵı bazıbir iri aqsúyeklerden ibarat keń kópshilik syogunlarǵa qarsı shıqtı. Nátiyjede burjua revolyuciyası — Meyji isi júz berdi, shogun húkimeti awdarıldı hám húkimet imperator Mutsuxito (1867-1912-jıllarda húkimranlıq etken) qolına ótti. Sol dáwirden baslap Yaponiya imperator jáne onıń húkimeti basshılıǵında túpkilikli sociallıq-siyasiy hám ekonomikalıq reformalar jolına ótip, tezlesken modernizaciya arqalı batıs mámleketleri dárejesine jetiwdi óz aldına maqset etip qoydı. 1869-jılda paytaxt rásmiy Tokioǵa kóshirildi. 1871-72-jıllarda knyazlikler tamamlanıp, ornına prefekturalar dúzildi, aldınǵı 4 siyasiy gruppa ornına 3 siyasiy gruppa [joqarı dvoryanlar (burınǵı aqsúyekler knyazlar, saray aqsúyekleri), dvoryanlar (barlıq burınǵı sobolaylar), ápiwayı xalıq (buǵan sawda-sanaattan payda alatuǵınlar da kirgizildi)] shólkemlestirildi. Barlıq klasslardıń teńligi, kásip tańlaw hám mámleket boylap kóship júriw erkinligi haqqında nızamlar qabıllandı. 1872-73-jıllarda ótkerilgen jer reformasınan keyin jer, tiykarınan, dvoryan jer iyeleri hám bay diyqanlar qolına ótti. 1873-jıldan mámlekette jıl sánesin belgilewde imperator húkimranlıq etken dáwir atı menen bir qatarda grigoriy kalendarı da engizildi. 1879-jıl birinshi siyasiy partiya dúzildi. 1868-85-jıllarda menshikli qarjı járdeminde awıl xojalıǵı shiyki onimin qayta isley alatuǵın 1300 kárxana qurıldı. 1889-jıl imperatorǵa tolıq kepillikler beretuǵın konstituciya qabıllandı, 1890-jılda parlament shólkemlestirildi. XIX ásir aqırı — XX ásir baslarında Yaponiyanıń húkimran sheńberleri agressiv sırtqı siyasattı tuta baslap, 1894-jılda Koreyada kóterilgen diyqanlar qozǵalańın bastırıw nıqabı astında ol jerge ásker jiberdi hám Qıtay menen bolǵan urıs (1894-95) nátiyjesinde Tayvan hám Penxuledao atawların, rus-yapon urısı (1904-05) aqibetinde bolsa Arqa Saxalindi iyeledi. Yaponiya hám Ullı Britaniya ortasında 1902, 1905 hám 1911-jıllarda qol qoyılǵan shártnamalar tiykarında óz-ara sheriklik áskeriy-siyasiy awqam dárejesine kóterildi hám eki tárep [[Koreya]] hám de Qıtayda óz poziciyaların jáne de bekkemledi. 1910-jıl avgustta Yaponiya Koreyanı óz koloniyasına aylandırdı. Yapon monopoliyaları Qubla Manjuriyanı, keyin [[Qıtay]]dıń basqa rayonların óz tásiri sheńberine kirgizdi. [[Birinshi jáhán urısı]] baslanıwınan Yaponiya húkimran sheńberleri Uzaq Shıǵıstaǵı óz poziciyaların jáne de bekkemlew hám keńeytiw ushın paydalandı. 1914-jıl 23-avgustta Yaponiya Germaniyaǵa qarsı urıs ashtı hám oktyabrde Germaniyaǵa qaraslı Marshall, Mariana, Karolina atawların, sonıń menen birge, Qıtaydıń Shandun provinciyasın ol jerde Germaniya ijaraǵa alǵan aymaq penen birge basıp aldı. Yaponiyanıń kolonizatorlıq siyasatı kúsheyip 1918-22-jıllarda Uzaq Shıǵıstaǵı Rossiyaǵa qaraslı bir qansha úlkeni basıp alıp turdı. 1920-jıldan Yaponiya ekonomikasında túskinlik baslanıp, ol 1925-jılǵa shekem dawam etti. 1925-jıl 20-yanvardan Yaponiya menen burınǵı SSSR ortasında óz-ara múnásibetlerdiń tiykarǵı principleri tuwrısında Pekin konvenciyasına qol qoyıldı. 1926-jıl 25-dekabrde Yaponiya taxtına imperator Hirohito (1901-89) otırdı. 1929-33-jıllarda bolǵan jáhán ekonomikalıq daǵdarısı nátiyjesinde payda bolǵan jaǵdayda Yaponiyada áskeriy fashistlik diktatura ornatıwǵa umtılıwshı oǵada reakcion "jas oficerler" toparı aktivlesti. 1931-jıl Yaponiya Manjuriyanı basıp alıwǵa kiristi. 1933-36-jıllarda Qıtayǵa qarsı agressiyanı kúsheytti. 1936-jıl 25-noyabrde Yaponiya fashistler Germaniyası menen "Antikomintern pakti" ne qol qoydı. 1937-jıl iyulda Qıtaydı basıp alıw ushın urıs basladı hám 1938-jıl onıń pútkil arqa bólimin basıp aldı. Yaponiya áskerleri shoro armiyası tárepinen Hasan kóli janında (1938) hám XalxinGol urısı (1939) nda jeńilgennen keyin, Yaponiya húkimeti Evropa mámleketleri hám AQSh tıń Qubla Shıǵıs Aziyadaǵı koloniyalarına hújim etiwge ótti. 1940-jıl Vetnamnıń arqa bólimin basıp aldı. Sol jılı 27-sentyabrde Germaniya, Italiya hám Yaponiya ortasında "Úshler pakti" ne qol qoyıldı. [[Ekinshi jáhán urısı]]nda [[Germaniya]] hám [[Italiya]] awqamshısı retinde qatnastı. 1941-jıl 7-dekabrde Yaponiya AQSh tıń PyorlXarbordaǵı áskeriy bazasına hújim etiwi menen Ekinshi jáhán urısına kirdi. 1942-jıl Yaponiya imperiyasi Ullı Britaniya hám [[Franciya]]nıń Qubla Shıǵıs Aziyadaǵı kóplegen koloniyaların iyelep úlken aymaqtı óz qadaǵalawına aldı. Biraq 1943-jıldan iyelegen aymaqların joǵalta basladı. 1945-jıl AQSh áskeriy hawa kúshleri Yaponiyanıń Hiroshima (6-avgust) hám Nagasaki (9-avgust) qalalarına atom bombasın tasladı. Sovet húkimeti 1945-jıl 9-avgustta Yaponiyaǵa qarsı Manjuriya strategiyalıq operaciyasın basladı. 1945-jıl 2-sentyabrde Yaponiya sózsiz táslim bolǵanlıǵı tuwrısındaǵı aktke qol qoydı jáne onıń aymaǵın awqamshılar atınan [[AQSh]] áskerleri okkupaciya etti. 1946-48-jıllarda bolıp ótken Tokio sud processinde tiykarǵı yapon áskeriy jinayatshıları jazaǵa tartıldı. Urıstan keyin Yaponiyada jergilikli siyasiy jáne social-ekonomikalıq reformalar ótkerilip, qurallı kúshler hám oń shólkemler tarqatıp jiberildi, dvoryan jer iyeligi tamamlandı, aldınǵı monopolistlik koncernler qayta dúzildi. 1947-jılǵı konstituciyaǵa qaray mámleket xalıq aralıq waqıyalardı qural kúshi menen sheshiwden hám sol maqsette qurallı kúshler dúziwden waz keshti. 1951-jıl 8-sentyabrde Yaponiya menen AQSh, [[Ullı Britaniya]], Franciya hám basqa da mámleketler ortasında San Francisko kelisim shártnaması dúzilip, mámleket suvereniteti tiklendi hám de Yaponiya basıp alǵan barlıq koloniyalarınan waz keshti. Sol jılı Yaponiya menen AQSh ortasında qol qoyılǵan qawipsizlikti kepillew tuwrısındaǵı shártnamaǵa kóre, Yaponiyada AQSh áskeriy bazaları jaylastırıldı. 1956-jıl 19-oktyabrde SSSR menen Yaponiya ortasında urıs jaǵdayına toqtaw beriw, diplomatiyalıq múnásibetlerin qayta tiklew tuwrısında qospa bayanatqa qol qoyıldı. 1950-jıllar basınan Yaponiya ekonomikası tez pát penen rawajlandi. 1960-jıllardıń aqırına kelip "yapon káramatı" termini payda boldı hám ol jalpı milliy ónim hám sanaat islep shıǵarıw kólemi boyınsha kapitalistlik dúnyada 2-orınǵa shıqtı. 1990-jıllarda Yaponiya jáhán kólemindegi eń úlken qarejetke iye mámleketke aylandı. Yaponiya — 1956-jıldan BMSh aǵzası. Milliy bayramı — 23-dekabr — imperator tuwılǵan kún (1933). Ózbekstan suverenitetti 1991-jıl 28-dekabrde tán alǵan hám 1992-jıl 26-yanvarda diplomatiyalıq múnásibetlerin ornatqan. == Siyasiy partiya hám kásiplik awqamları == Liberal-demokratiyalıq partiya, 1955-jıl tiykar salınǵan; Yaponiya demokratiyalıq partiyası, 1996-jıl dúzilgen; Jańa Komeyto partiyası, 1964-jıl dúzilgen; Yaponiya social-demokratiyalıq partiyası, 1945-jıl tiykar salınǵan; Yaponiya Kommunistlik partiyası, 1922-jıl dúzilgen; Jańa konservativ partiya, 2002-jıl dúzilgen. Yaponiya kásiplik awqamları konfederaciyası — Shinrengo, 1989-jıl 21-noyabrde Yaponiya kásiplik awqamları Bas keńesi (1950-jıl dúzilgen) hám Ulıwma yapon menshikli kárxanalar xızmetkerleri kásiplik awqamı (1987-jıl islengen) nıń qosılıwı nátiyjesinde dúzilgen. == Xojalıǵı == Yaponiya — ekonomikalıq qúdireti boyınsha jáhánde AQSh tan keyingi orında turatuǵın joqarı dárejede rawajlanǵan industrial-agrar mámleket. Sanaat óndiristiń ulıwma kólemi boyınsha jáhánde aldınǵı orınlardan birin iyeleydi. Úlken kárxanalar menen birge mayda kárxanalar da bar (ásirese, jeńil hám azıq-awqat sanaatında). Yaponiya ekonomikası shetten keltiriletuǵın shiyki ónim hám janılǵıǵa tiykarlanǵan. Yaponiya jáhán bazarına sanaattıń pánge tiykarlanǵan quramalı tarmaqları ónimleri, zamanagóy konstrukcion materiallar jetkizip beretuǵın mámleket. Yaponiya jáhán jalpı milliy óniminiń 13% ten aslamın islep shıǵarıw menen birge, iri xalıq aralıq ekonomikalıq, sawda hám finans shólkemleri hám de "segizlik" mámleketlerinde jetekshi abıroyǵa iye. Jalpı ishki ónimde sanaattıń úlesi 38%, awıl, orman xojalıǵı hám balıq tutıw 2%, xizmet kórsetiw tarmaǵı 60% ti quraydı. Jalpı ishki ónimi 4,3 trillion AQSh dollarına teń (2003). == Sanaatı == Sanaatında ekonomikalıq aktiv xalıqtıń 25% i bánt. Energetika, metallurgiya, avtomobilsazlıq, kemasazlıq, ximiya, neft ximiyası, qurılıs materialları sanaatı sıyaqlı tayanısh tarmaqlar shetten alınatuǵın shiyki onim hám de texnologiyanıń eń jańa jetiskenlikleri tiykarında derlik pútkilley tazadan qurıldı. Energetika sanaatı da tiykarınan, shetten keltirilgen neftke tiykarlanǵan. Jılına ortasha 1,097 trillion kVtsaat elektr energiya payda etiledi; onıń 706,4 mlrd. kVtsaatı ıssılıq elektr stanciyalarında, 91,8 mlrd. kVtsaatı GES larda, 295 mlrd. kVtsaatı atom elektr stanciyalarına tuwrı keledi (2002). 2003-jıl 52 atom elektr stanciyası jumıs isleydi. Yaponiya sanaatında qara hám reńli metallurgiya rawajlanǵan. Kán sanaatında kómir, gaz, temir hám mıs rudası, pirit, rux, qorǵasınrux, marganec, gúmis, altın, sınap, kaolin, talk hám taǵı basqa qazıp alınadı. Mashinasazlıq hám ximiya sanaatı joqarı rawajlanǵan. Avtomobiller, xojalıq texnika, elektron ásbaplar, baylanıs quralları, keme, polat, cement, plastmassa, sintetikalıq talshıq, robot islep shıǵarıw, neftti qayta islew, biotexnologiya mámleket ekonomikalıq rawajlanıwınıń joqarıda turatuǵın tarmaqlarınan bolıp tabıladı. Yaponiya sanaatı 4 tiykarǵı rayon: Keyxin (Tokio, Kanagava), Chukyo (Aychi, Mie), Hanshin (Osaka, Hiogo), Kita Kyushu (Fukuoka) ǵa bólingen. Usı rayonlarda jámi sanaat óniminiń 40% ten aslamı islep shıǵarıladı. == Awıl xojalıǵı == Awıl xojalıǵında ónim jetistiriw boyınsha dúnyada aldınǵı orınlardan birinde bolıp, ol joqarı dárejede mexanizaciyalasqan hám avtomatlastırılgan. Ekonomikalıq aktiv xalıqtıń 4,2% i awıl xojalıǵında bánt. Aymaǵınıń 12,9% yamasa 4,8 mln. gektarında diyqanshılıq etiledi. Diyqanshılıqta tiykarǵı egin — salı (2002-jıl 11 mln. tonna salı jetistirilgen). Sonıń menen birge, kartoshka, palız eginleri, az muǵdarda biyday hám dánli eginleri egiledi. Miywe jetistiriw, baǵshılıq, shárwa xojalıǵı rawajlanǵan. Shárwashılıqta qaramal, shoshqa, qus baǵıladı; nawqanshılıq hám balıqshılıq rawajlanǵan. Yaponiyada 3000 den artıq balıq tutıw portları bolıp, dúnya boyınsha awlanatuǵın balıq hám teńiz jániwarlarınıń 15% sol portlarǵa tuwrı keledi. == Transportı == Ishki júk aylanbasında avtomobil transportınıń roli úlken (jılına ortasha 5,5 mlrd. tonna júk tasıladı). Ulıwma hám ekspress jollardıń uzınlıǵı 1,2 mln. km, sonday-aq, 4,4 mıń km tez júrer magistrallar. Yaponiya jollarınıń uzınlıǵı 43,7 mıń km. Derlik 1/2 bólegi elektrlestirilgen. 1964-jıldan tezligi saatına 270&nbsp;km ge shekem jetetuǵın "Shinkansen" poezdleri háreketi jolǵa qoyılǵan. 9 qaladaǵı metropolitenniń uzınlıǵı 540&nbsp;km. Yaponiyada suw astı hám jer ústi tunnelleri hám kópirler kóp. Dúnyada eń úlken Seykan tunneli (53,9&nbsp;km) Honshu hám Hokkaydo atawların birlestiredi. Ishki suw jollarıniń uzınlıǵı 1770&nbsp;km ge jaqın. Teńiz sawda flotı 5473 kemaǵa iye jáne onıń ulıwma tonnası 40 mln. brutto registrli tonnaǵa jetedi. Tiykarǵı portları — Kobe, Chiba, Yokohama, Nagoya, Osaka, Kavasaki, Tokio, Hakodate. Tokio, Osaka, Niigata qalası qasında xalıq aralıq aeroportlar bar. Mámlekette neft trubaları 400&nbsp;km den zıyat, gaz trubaları 1800&nbsp;km. == Sırtqı sawdası == Yaponiya shetke mashina hám úskeneler, metall buyımlar, elektronika, ximiya ónimleri, elektrikalıq ásbaplar shıǵaradı; shetten sanaat shiyki ónimi, mineral janılǵı, azıq-awqat hám toqımashılıq ónimlerin aladı. 2003-jıl Yaponiyanıń importı 383,3 mlrd. AQSh dolların, eksportı 417,8 mlrd. AQSh dolların quradı. Sırtqı sawdada AQSh, Evropa Awqamı hám de Qubla hám Qubla Shıǵıs Aziya mámleketleri menen sheriklik etedi. Shet el turizmi rawajlanǵan. Pul birligi — iyena. == Medicinalıq xızmeti == Xalıq salamatlıǵınıń kórsetkishleri boyınsha Yaponiya jáhánde jetekshi orında turadı. 2001-jıl 1,85 mln. orınlı 167,5 mıń emlewxana hám poliklinika bolǵan (hár 100 mıń xalıqqa 1458 orın). Yaponiyada 255,7 mıń shıpaker, 90,8 mıń tis shıpakeri, 217,4 mıń farmacevt iskerlik júrgizedi. Hár 100 mıń adamǵa 201,5 shıpaker tuwrı keledi. Yaponiyada óz ıssı suw dáreklerine iye bolǵan 3023 kurort bar. == Bilimlendiriwi, ilimiy hám mádeniy-aǵartıwshılıq mákemeleri == Yaponiyada bilimlendiriw sisteması, mádeniyat, sport, pán hám texnologiya ministrligi hám jergilikli húkimet shólkemleri tárepinen muwapıqlastırıladı. Mektepke shekem tárbiya balalar baqshalarında (8389 menshikli baqshada 1,4 mln., 5785 mámleket baǵshasında 367,8 mıń tárbiyalanıwshı) ámelge asırıladı. 6 jastan 15 jasqa deyingi balalar ushın oqıw májburiy hám biypul. Tálimniń birinshi basqıshı 6 jıllıq baslanǵısh mektep (2003-jıl 23,6 mıń mektepte 7,2 mln. oqıwshı). Ekinshi basqısh 3 jıllıq kishi orta mektep (2003-jıl 11,1 mıń mektepte 3,74 mln. oqıwshı). 16-18 jaslı balalar 3 jıllıq úlken orta mektep (2003-jıl 5,4 mıń mektepte 3,8 mln. oqıwshı) te tálim aladı. Joqarı tálim universitet, professional kolledj hám texnika institutlarınan ibarat. 2004-jıl mámlekettegi 709 universitette 2,8 mln. student oqıydı, 84,2 mıń oqıtıwshı isleydi. Universitetlerdiń 542 si menshikli. Iri universitetleri: Tokio universiteti, Kioto universiteti, Osaka universiteti (1886-jıl dúzilgen) hám basqalar. Yaponiyada ilimiy tekseriw jumıslarına jılına derlik 100 mlrd. AQSh dolları kóleminde aqsha sarıplanadı hám bunda menshikli sektor jetekshi poziciyaǵa iye. Yaponiya tarawında 756,3 mıń adam bánt. Olardan 430,6 mıń adam ilimiy izertlewlerdi menshikli kompaniyalar, 280,7 mıń adam universitetler, 44,9 mıń adam sociallıq shólkemlerde is júrgizedi. Iri ilimiy tekseriw institutları: aviakosmik texnika, metallar, elektronika boyınsha kompleks izertlewler, kosmos hám astronavtika, elektr energetikası, avtomobilsazlıq, oylap tabıw hám jańalıqlar, Nomura kompleksi, Mitsubisi kompleks institutları. Yaponiyada 2711 ǵalabalıq kitapxana, 3599 muzey, 79 haywanat baǵı, 79 akvarium, 90 botanika baǵı bar. Iri kitapxanaları: Milliy parlament kitapxanası (7,9 mln. shıǵarma), Tokio universiteti kitapxanası. Iri muzeyleri: Tokiodaǵı milliy muzey (1871-jıl dúzilgen), Milliy ilimiy muzey, Imperator sarayı, Kiotodaǵı milliy muzey (1889) hám Milliy házirgi zaman kórkem óner muzeyi (1963), Nagoyadaǵı Tokugava kórkem muzeyi hám basqalar. == Baspasózi, radioesittiriwi hám telekórsetiwi == Yaponiyada 70,8 mln. nusqada 166 milliy hám jergilikli kúndelik gazeta shıǵadı. Irileri: "Iomiuri" ("Reportyor", 1874-jıldan) "Asaxi" ("Shıǵıp atırǵan quyash", 1879-jıldan), "Mayniti" ("Kúndelik gazeta", 1872-jıldan), "Nihon keyzay simbun" ("Yaponiya ekonomikalıq gazetası", 1876-jıldan), "Sankey simbun" ("Sanaat ekonomikalıq gazetası", 1950-jıldan). Sonıń menen birge, 4178 aylıq hám háptelik jurnal, byulleten shıǵadı. Irileri: "Bungey syudzyu" ("Kórkem ádebiyatqa baylanıslı ádebiy sawǵa", 1923-jıldan), "Dziyu minsyu" ("Liberal-demokratiya", 1955-jıldan), "Kurashi top seyji" ("Turmıs hám siyasat"), "Sekay" ("Kosmos", 1946-jıldan), "Tyuo koron" ("Oraylıq sholıw", 1886-jıldan), "Ekonomisuto" ("Ekonomist", 1923-jıldan), "Bunka xyoron" ("Mádeniy túsindiriw"), "Gekkan shakayto" ("Social-demokratiyalıq partiya jurnalı", 1957-jıldan). Ulıwma milliy xabar agentlikleri: Kiodo Susin (1945-jıldan) hám Jiji Sushin (1945-jıldan). Radioesittiriw 1925-jıldan hám telekórsetiwler 1953-jıldan alıp barıladı. Yaponiya radiotelevidenie korporaciyası yarım húkimet shólkemi esaplanadı. 1925-jıl dúzilgen. 222 menshikli aǵzanı birlestirgen Kommerciyalıq esittiriwler milliy associaciyası 6900 teleradiostanciyanı basqaradı (1996). == Ádebiyatı == Ádebiyatı áyyemnen bar bolǵan xalıq awızeki dóretiwshiligi (qosıq, ańız hám basqalar) dáwirinde payda bolǵan. Ańız, ertek, tariyxıy ráwiyat hám qosıqlardan ibarat "Kojiki" ("Áyyemgi hádiyseler jılnaması", sintoizmniń múqáddes kitabı esaplanadı) kompleksi dáslepki ret 712-jılda dúzilgen. Bul dóretpe yapon tilinde jazılǵan birinshi derek esaplanadı. 759-jıl 4516 folklor hám 500 ge jaqın avtordıń dóretpelerinen ibarat yapon poeziyası antologiyası — "Man'yosyu" ("Kóp ásirlik qosıqlar kompleksi") jaratıldı. IX ásirdiń ortalarında birinshi kórkem ádebiyatqa baylanıslı prozalıq shıǵarma — "Taketorimonogatari" jaratıldı. X ásir aqırı — XI ásir baslarında jazıwshı hayal Murasaki Sekibu (978-1016) jaratqan "Genjimonogatari" ("Shahzada Gendzi haqqında qıssa") shıǵarması Yaponiya eski ádebiyatınıń shıńı boldı. XII-XVI ásirlerde áskeriy epopeyalar jaratıldı, kórkem kúndelikler keń tarqaldı, poeziya antologiyaları dúzildi. XIV-XV ásirler xalıq dóretiwshiligi hám Budda ráwiyatları tiykarında bir perdeli dramalar (nıqap teatrları ushın) jazıldı. XVI ásirden qala ádebiyatı payda boldı. Ónermentler, sawdaǵa tiyisli shayırlardıń jıynaqları dúzildi. XVII-XIX ásirdiń 60-jıllarında ádebiyatta demokratiyalıq ideyalar háwij aldı. XVII ásir aqırı — XVIII ásir baslarında iri dramaturg Takamatsu Mondzaemon nátiyjeli dóretiwshilik etti. Matsuo Basyo (XVII ásir), Kobayasi Issa (XVIII ásir aqırı — XIX ásir bası) poeziyanıń xokku janrında shıǵarmalar jarattı. XVIII ásir aqırı — XIX ásir baslarında ólshem hám uyqassız qara sóz benen jazılǵan kórkem shıǵarma jáne de ósti. XIX ásirdiń ortalarınan yapon ádebiyatında Sentimental roman janrı payda boldı, evropalı avtorlardıń dóretpelerine awdarma islenip basladı. Shimey Ftabatey (1864-1909) "Júziwshi bultlar" romanı menen yapon ádebiyatında sın kózqarastan realizmge tiykar salındı. Roka Tokutomi, Soseki Natsume hám basqalardıń dóretpelerinde de sın kózqarastan realizm ideyaları óz ornın tawdı. XX ásirdiń baslarınan poeziyada Evropa poeziyasınıń tásiri hám romantikalıq ideyalar kózge taslandı. Realist jazıwshılar dóretpelerinde social sın pikir tiykarǵı orın aldı. E. Zolya dóretiwshiligi tásirinde naturalizm ushın gúres háreketi baslandı. 1930-40-jıllar ádebiyatında "múqáddes urıs" tı jaqlawshı apologetik ideya húkimran boldı. Ekinshi jáhán urısınan keyingi dáwirde bir qansha yapon jazıwshıları óz shıǵarmalarında "turaqlı qádiriyatlardı" izlew maqsetinde milliy ádebiyattıń kóp ásirlik dástúrlerine múráját etti. Dzyun'itiro Teńidzakidiń "Mayda qar" (1943-48), Yasunari Kavabataniń "Mıń tırna" (1951), "Eski paytaxt" (1961-62) romanları sol taypadaǵı dóretpeler bolıp, olarda kúshli ishki lirizm hám gózzallıqtıń eski kórinisi súwretlenedi. Sonıń menen birge 1967-jıl Yukio Misimanıń yapon mádeniyatına tán bolǵan urıs dástúrlerin qayta tiklewge shaqırıwshı trilogiyası ("patriot", " Xrizantema" hám "Sheyit bolǵan qaharman dawısı") jaratıldı. Ádebiyatta sengoxa aǵımı qarar tapqannan keyin, sol aǵım wákilleri bolǵan túrli ideya-estetikalıq baǵdardaǵı jazıwshılar óz dóretiwshiliklerinde insan ózligin qarar tabıwı mápleri jolında militarizm hám dástúriylikti biykarladı. Sol aǵım wákilleriniń urıs temasına tiyisli dóretpeleri, atap aytqanda, Shohey Ookanıń "Daladaǵı jalınlar" (1951), Hiroshi Nomaniń "Boslıq regioni" (1952), Shusaku Endo "Teńiz hám záhár" (1957) romanları jaratıldı. Yosie Xotta "Jalǵızlıq maydanı" shıǵarmasında (1951) urıstan keyingi yapon oqımıslı adamları haqqında gúrriń etiledi. 1950-60-jıllar yapon ádebiyatınıń ataqlı wákillerinen biri Yasushi Inoue bolıp tabıladı. Onıń "Tempyoniń cherepitsali tamı" (1957) hám "Samarqandqa sayaxat" (1969) tariyxıy dóretpeleri Ullı jipek jolında ámelge asırılǵan ruwxıy baylanıs hám Orta Aziyanıń áyyemgi qalalarına arnalǵan. 1960-70-jıllarda ilimiy fantastika hám detektiv roman janrı rawajlandı. 1960-80-jıllar yapon ádebiyatı realistlik hám modernistlik ideyalardıń óz-ara háreket hám gúreslerinde rawajlandı. Bul dáwirde jazıwshılardan Gomikava Jumpey, Ishikava Takuzo, Kayko Takeshi, Oe Kenzaburo óz roman hám qıssalarında social hám etikalıq mashqalalardı kóterdi. Yaponiya ádebiyatında Hiroshima baxıtsızlıǵı teması keń orın aldı (Hotta Jasiyo, Ibuse Masuji, Oda Makoto). Kobo Abe dóretpelerinde realizm hám fantastika uyǵınlasqan halda filosofiyalıq máseleler bayanlandı. Yaponiyada Qıtay mádeniyatı tásirinde Qıtay tilinde de ádebiyat rawajlanǵan. XIV-XV ásir hám XVII-XIX ásir baslarında rawajlanǵan. Yaponiya ádebiyatınıń iri wákilleri bolǵan Ryunoske Akutagava, Kobo Abe, Yasunari Kavabata (1968-jıl Nobel sıylıǵı iyesi), Kendzaburo Oe (1994-jıl Nobel sıylıǵı iyesi) Murakami Haruki, B. Yosimoto sıyaqlı jazıwshılardıń shıǵarmaları jáhánde ataqlı. == Arxitektura == Áyyemgi yaponlardıń turar jayları yarım jertóleler bolǵan jáne onıń tóbesi aǵash hám qamıs menen jabılǵan. Eramızdıń baslarında aǵash sırıqlı úyler qurıla basladı. (Ise qalasındaǵı sintoistler ibadatxanası, III-VII ásirler). III-VI ásirlerde patshalar ushın sheńber hám taǵa formasında úlken qorǵan (kafun) lar qurılǵan. VI ásirde buddizm tarqalıwı múnásibeti menen qıtay hám koreys arxitekturası usılında monastr, pagoda, ibadatxana hám saraylar qurılǵan (Nara qalasındaǵı Xoryuji monastri, VII ásir; Kito qalası qasındaǵı Byodoin sarayı, XI ásir). VIII ásirde Qıtay qala qurılısı usılında Heyjokyo (házirgi Nara) hám Heyan (házirgi Kito) qalalarına tiykar salındı. XIV-XVI ásirlerde landshaft arxitekturası, qıtaysha baǵlar, parklar qurıw kórkem óneri, qorǵan hám saray diywallarına súwret sızıw rawajlandı. XVI ásirden qala qorǵaw imaratları qándek hám gerbish diywallar menen qorshaldı. Sol dáwirde házirge shekem saqlanıp qalǵan dástúriy yapon turar jayı qáliplesti. XVI ásirden Edo (házirgi Tokio) qalasında qurılıs háwij aldı. XIX ásir aqırınan qala qurılısı rawajlandı, sanaat kárxanaların qurıw kóbeydi, qurılısta gerbish, keyinirek temirbeton hám metall isletilip basladı. Yapon arxitektorları (Tatsuno Kingo, Katayama Otokuma) imaratlardı qurıwda Evropa usılınan paydalandı yamasa dástúriy yapon úy qurıw formaların Batıs Evropa arxitektura formaları menen uyǵınlastırdı. XX ásirdiń 20-jıllar aqırı Le Korbyuzye tásirinde funkcionalizm usılı jayılıp basladı. Ekinshi jáhán urısı jılları (1939-45) Yaponiya qalaları wayran boldı; 50-jıllardan qurılıs keń kólemde háwij aldı. Milliy arxitektorlıq formaların zamanagóy konstrukciyalar menen uyǵınlastırıw nátiyjesinde yapon arxitektorlıǵı jáhánde ataqlı boldı (Hiroshimadaǵı Tınıshlıq memorial parki, 1949-56; Okayama qalasındaǵı Kurashiki qala zalı, 1960; Kofudaǵı Yamanashi imaratı, 1966; hámmesiniń arxitektorı Tange Kenzo; Tokiodaǵı Metropoliten festival xoll, 1960-61, arxitektor Mayokava Kunio; Tokionıń Shinjuku rayonındaǵı maydan ansambli hám transport jolawshılar túyini, 1960-67, arxitektor Sakakura Jundo; Kioto qalasındaǵı Xalıq aralıq konferenciyalar orayı sarayı, 1966-70-jıllar bası, arxitektor Sachio Otani). 18 jazǵı olimpiada oyınları (1964) hám "EKSPO70" kórgizbesiniń ótkeriliwi múnásibeti menen iri qalalar, atap aytqanda, Tokio hám Osaka orayları rekonstrukciya etildi, Tokioda eki olimpiada kompleksi (Yoyogi, arxitektor Tange Kenzo; Komazava, arxitektorlar Murata Masasiko hám Ashihara I.), Osakada bas pavilon kórgizbesi (arxitektor Tange Kenzo) qurıldı. 1960-jıllar aqırında joqarı seysmik aymaq ekenligine qaramay, júdá bálent imaratlar qurıldı (Tokio, Osaka hám basqa qalalarda). Yaponiyada milliy arxitektorlıq dástúrleriniń rawajlanıwı K. Maekava, Yo. Taniguti, K. Tange, K. Kurokava hám basqa ataqlı arxitektorlar iskerligi menen baylanıslı. == Súwretlew kórkem óneri == Yaponiya kórkem óneriniń áyyemgi estelikleri yapon mádeniyatı dáwiri (eramızǵa shekemgi 8-1 mıń jıllıqlar ortaları) ne tiyisli. Eramızǵa shekemgi I ásirde tayarlanǵan bronza buyımlar, ılaydan islengen ıdıs úlgileri saqlanǵan. VI ásirde buddizm tarqalıwı múnásibeti menen ibadatxanalar jaratıldı hám olar budda dinindegi ataqlı personajlar súwretlengen háykelsheler menen bezetildi (Nara qalasındaǵı Xoryudzi, Yakusidzi monastrlerindegi háykeller). Dáslepki orta ásirlerde reńli-súwret hám músinshilikte portret janrı sonıń menen birge, teatr nıqapları kórkem óneri rawajlandı. Yaponiya reńli-súwreti buddizm hám de Qıtay kórkem óneri tásirinde rawajlandı. XI-XII ásirlerde ayrıqsha milliy ayrıqshalıqlarǵa iye boldı. Bul dáwirde Fujivara Takayoshi, Fujivara Nobuzane hám Toba Sojo sıyaqlı súwretshiler ataqlı boldı. XII-XIII ásirler reńli-súwretindegi portretler ápiwayılıǵı hám jetkerip beriliwi menen ajıralıp turadı (Fujivara Takanobudiń "Minamoto Yoritoma portreti"). XIV-XV ásirlerde budda sektasınıń dzen mekteplerinde tús reńli-súwreti rawajlandı [Josetsu, Shubun, Toy Oda (Sessyu laqabı menen ataqlı) tábiyat kórinisleri]. XV ásirde dúnyalıq professional reńli-súwret qáliplesti. Kano mektebi (tiykarshısı Kano Masanobu) hám Tosa mektebi (tiykarshısı Tosa Matsunobu) dóretpelerinde qıtay eski reńli-suwreti óz ornın taptı. XV-XVII ásirlerde bezew jazıwı kórkem óneri joqarı dárejege eristi (Sotatsu Tavaraya, Ogata Korin). Bul dáwirde shay tarqalıwı múnásibeti menen gúlalshılıq hám shını buyımlar tayarlaw háwij aldı. XVII ásir baslarında aǵashqa reńli gravyura islew kórkem óneri — ukiyyoe yapon kórkem óneriniń jetekshi túrine aylandı (Moronobu Hishikava, Harinobu Suzuki, Utamaro Kitagava, Hokusay Katsushika, Hiroshige Ando sıyaqlı ustalar). == Muzıkası == Muzıkası áyyemgi dástúrlerge bay bolıp, óz rawajlanıwı processinde qıtay hám koreys, hind hám Qubla Shıǵıs Aziya mámleketleri xalıqları muzıka mádeniyatı tásirinde bayıǵan; ol miynet, turmıs, diniy dástúrler menen baylanısqan. Qosıqlar bir dawıslı, qos metrler joqarı. Muzıkalıq saz ásbapları hárqıylı: shertilip shertiletuǵın — shamisen (lyutnya), koto (13 tarlı sitra); úflep shertiletuǵın — nokan, shakuhachi (fleytalar), soo (erin organı), hichiriki (goboy túri); udarlı — tayko, kotsuzumi, otsuzumi (barabanlar), shoko (gong). Professional muzıka diniy háreketler hám teatr menen baylanıslı bolǵan; onıń tariyxı VI-VII ásirlerge barıp taqaladı. XIV ásirde teatr kórkem óneri (qosıq, oyın, saz ásbaplar menen birge atqarılatuǵın deklamaciya), XVI-XVII ásirlerde dzyoruri quwırshaq teatrı muzıkası hám kabuki (eski yapon teatrı túrlerinen biri) muzıkası qáliplesti. Yaponiyada muzıka kórkem ónerin rawajlandırıwda Muzıka izertlewleri institutı (1879-jıl dúzilgen, 1886-jıldan Tokio muzıka mektebi) zárúrli rol oynadı. 1897-jıl yapon simfonikalıq orkestriniń birinshi koncerti bolıp ótti. Evropada muzıka tálimin alǵan Yamada Kosaku, Nobutoki Kiyoshi, Kiyose Yasuji, Matsudayra Yoritsune sıyaqlı kompozitorlar kompozitorlardıń jańa federaciyası (1930-jıldan Yaponiya zamanagóy muzıka awqamı) n dúzdi. Óz dóretiwshiliklerinde milliy dástúrlerge súyengen halda, Evropanıń kompozicion usıllarına da múrájáát etti . 1960-80-jıllarda Mamiya Mitio hám Akutagava Yasusi sıyaqlı kompozitorlar folklor hám yapon eski muzıkasınan keń paydalandı. 1940-jıllardıń aqırınan Seki Akiko basshılıǵında antiimperialistlik xarakterdegi "Yaponiyanıń qosıq aytıwshı dawısları" ǵalabalıq xor háreketi keń jayıldı. 1950-jıllardıń aqırınan avangardizm tásiri kózge taslana basladı, eksperimental muzıka túrleri tarqaldı. Házirgi dáwirde ǵalabalıq hám eski muzıka menen birge milliy muzıka túrleri tarqalǵan. Folklor muzıkasın jıynaw, úyreniw hám tarqatıwǵa bólek itibar beriledi. 1970-jıllarda karaoke (bos orkestr) háweskerler atqarıwshılıǵı payda bolıp, ol xalıq arasında júdá tanıldı. Kompozitorlardan Noda Teruyaki, Hachimura Jasio, Ikebe Shinitiro, atqarıwshı dirijyorlardan Abe Komei, Masashi Ueda, Vatanabe Akeo, Ivaki Hiroyuki, Moro Takashi, pianinoshı Tanaka Keyko, skripkashi Kubo Yoko ataqlı. Yaponiyada 20 dan artıq simfoniyalıq orkestr, kamer saz ansambli, xor jámáátleri hám basqalar bar. Tokioda Mámleketlik muzıka akademiyası (1887-jıldan), XX ásir muzıkası institutı (1957-jıldan), Milliy elegant kórkem óner hám muzıka universiteti, Toxo joqarı muzıka mektebi iskerlik kórsetedi. == Teatr == Teatr kórinisleri áyyemgi xalıq diyqanshılıq bayramlarında kórsetilgen tamashalardan baslanadı. VII-VIII ásirlerde gigaku hám bugaku dep atalǵan muzıkalı oyın tamashaları payda boldı; olar yapon eski teatrınıń qáliplesiwine járdem berdi. VIII-XII ásirlerde sangaku muzıkalı oyın tamashaları keń jayıldı. XII ásir baslarında muzıkalı tamashalardıń jańa túrleri — dengaku hám sarugaku rawajlandı. XIV ásir aqırı — XV ásir baslarında yapon teatrınıń jańa túri — noo teatrı (muzıka, oyın hám dramalıq háreketlerden ibarat) payda boldı. XVI ásir aqırı — XVII ásir baslarında Kiotoda dzyoruri quwırshaq teatrı hám kabuki teatrı, XIX ásir aqırı — XX ásir basları teatrınıń jańa túrleri — simpa hám sinkokugeki payda boldı. XX ásir baslarında Evropa teatrı tásirinde singeki teatr baǵdarı (házirgi drama teatrı) qáliplesti. XX ásirdiń 1-shereginde Tokioda "Rodo gekidan" atındaǵı birinshi jumısshı teatrı iskerlik kórsetti. Keyinirek Tokioda "Sukizi shogekijo" hám "Hayuza" teatrları payda boldı; olardıń repertuarınan milliy dramaturglar Kobo Abe, Koyama Yushi pyesaları orın aldı. 1947-jıl "Mingey" teatrı óz iskerligin basladı. Teatr qasında "Mingey" kinostudiyası jumıs isledi. 1966-jıl Tokioda "Kokuritsu gekijo" milliy teatr orayı dúzildi hám ol dástúriy janrlardı saqlaw hám rawajlandırıwda zárúrli rol oynadı. Yaponiyanıń zamanagóy teatr kórkem óneri dástúriy teatr (bugaku, noo, kabuki, joruri) hám Evropa tipindegi teatr (drama, opera, balet) ǵa bólinedi. Bugaku teatrınıń dástúrleri eski muzıka hám ayaq oyınnıń rawajlanıwına tiykar boldı. Teatr artistlerinen Kita Minoru, Hosho Motomasa Kuro, Itimura Manzeamon, Nakamura Kanzaburo, Nakamura Utaemon, Nakamura Bungori, Matsumoto Koshiro, Mizutani Yayeko, Shimada Shogo, Tatsumi Ryutaro hám basqalar ataqlı. == Kino == Yaponiyada birinshi kórkem film 1899-jıl súwretke alınǵan. 1903-jıl Tokioda birinshi turaqlı kinoteatr, 1908-jıl birinshi kinostudiya dúzildi. 1923-jıldan Kioto qalası kino orayına aylandı. 1931-jıl birinshi dawıslı film ("Qońsı hayal hám hayalım", rejissyor Gosho Heynosku) jaratıldı. 1936-jıl Mizoguchi Kenji "Elegiya Naniva" hám "Gionlı apalı-sińiller" filmlerin jarattı. 1930-jıllarda "Yaponiya filmler islep shıǵarıw boyınsha jáhánde 2-orındı iyelep turdı. Urısqa shekem bolǵan kinofirmalar ("Toho", "Shinko" hám basqalar) dıń tiykarǵı filmleri militaristlik mazmunda bolǵan. Urıstan keyingi jıllarda yapon kinosında Imai Tadashi, Yamomoto Satsuo, Kinoshita Keysuke hám basqa da rejissyorlar dóretiwshiligi menen baylanıslı bolǵan aldıńǵı ideyalar óz ornın taptı. Olar óz filmlerinde Hiroshima baxıtsızlıǵı, miynetkeshlerdiń salmaqlı turmısı haqqında gúrriń etti. 1950-60-jıllardaǵı eń jaqsı filmler: "Rashomon" (1950), "Qızıl saqal" (1964; ekewiniń rejissyorı Kurasava Akira), "Hár qalay biz jasap atırmız" (1951, rejissyor Imai Tadashi), "Hiroshima balaları" (1952) hám "Jeleń aral" (1960; ekewiniń rejissyor Sindo Kaneto). 1960-jıllardaǵı ataqlı rejissyorlar: Yamamoto Satsuo, Koboyashi Masaki, Imai Tadashi. 1960-70-jıllarda kóbirek hújjetli filmler dańq shıǵardı. S. Ogava, N. Suchimoto, M. Miyagi sıyaqlı dóretiwshiler óz filmlerinde zamannıń tartıslı máselelerin kóterip shıqtı. 1958-jıldan baslap "Toey" kinokompaniyası islep shıǵara baslaǵan multiplikacion filmler pútkil jáhánge tarqaldı. 1970-80-jıllarda yapon kinosı televidenie menen báseki nátiyjesinde krizisli jaǵdayda bolsa da, "19 jaslı jalańashlar" (1970, rejissyor Shindo Kaneto), "Jawınger ruwxı" (1982, rejissyor Kurosava Akira), "Ílaylı dárya" (1981, rejissyor Kohay Oguri), "Narayama haqqında ańız" (1983, rejissyor Imamura Sohey) sıyaqlı filmler jaratıldı. Keyingi jıllarda T. Kitano, M. Syou, S. Ivai, N. Takenaka sıyaqlı ataqlı kino dóretiwshileri jetilisip shıqtı. 1969-96-jıllar dawamında kórsetilgen "Mırza Tóre" serialı yaponlar arasında ataqlı. Yapon kinosında Yamada Isuzu, Mifune Toshiro sıyaqlı aktyorlar dańq qazanǵan. "Nikkatsu", "Shotiku", " Toho", "Toey" hám basqa kinokompaniyalar iskerlik júrgizedi. == Derekler == {{derekler}} {{Aziya}} [[Kategoriya:Yaponiya| ]] [[Kategoriya:Mámleketler]] [[Kategoriya:Aziya]] 4tmqaov2sca1dwydj17kz934qu8mhsg 0 4337 122789 121699 2025-06-25T19:50:40Z Bekan88 11311 122789 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-header" style="font-size: 125%; text-align: center; background-color: #CCCCFF;" |Gmail |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[Fayl:Gmail_icon_(2020).svg|150px]] |- ! Sayt túri | Veb-pochta |- ! Tiller sanı | 133 til |- ! Iyesi | [[Google]] |- ! Dóretiwshi | Pol Buxeyt |- ! URL | mail.google.com |- ! Kommerciyalıq | Awa |- ! Dizimnen ótiw | Talap etiledi |- ! Paydalanıwshılar | 1.5 milliard (Oktyabr 2019) |- ! Iske qosılǵan | 1-aprel, 2004 |- ! Házirgi statusı | Belsendi |- ! Kontent licenziyası | [[Menshikli programmalıq támiynat|Menshikli]] |- ! Jazılǵan tiller | [[Java (programmalastırıw tili)|Java]], [[C++]] ([[Frontend hám backend|back-end]]), [[JavaScript]] ([[Paydalanıwshı interfeysi|PI]]) |} '''Gmail''' — bul [[Google]] tárepinen usınılatuǵın elektron pochta xızmeti. 2019-jılǵı maǵlıwmatlarǵa sáykes, onıń dúnya júzi boyınsha 1,5 milliard belsendi paydalanıwshısı bolǵan, bul onı dúnyadaǵı eń iri elektron pochta xızmetine aylandırdı. Ol [[veb-brauzer]] arqalı kiriwge bolatuǵın veb-pochta interfeysin usınadı hám rásmiy mobil qosımsha arqalı da qoljetimli. Google sonday-aq, POP hám IMAP protokolları arqalı úshinshi tárep pochta klientlerinen paydalanıwdı qollap-quwatlaydı. 2004-jılı iske qosılǵanda, Gmail (sol waqıttaǵı Google Mail) hár bir paydalanıwshıǵa bir gigabayt saqlaw ornın usındı, bul sol waqıttaǵı básekilesleri usınǵannan anaǵurlım joqarı edi. Búgingi kúnde bul xızmet jeke paydalanıwshılar ushın 15 gigabayt biypul saqlaw ornı menen keledi. Bul orın Google Drive hám [[Google Photos]] sıyaqlı basqa Google xızmetleri arasında bólistirilgen<ref>{{Cite web |title=Manage files in your Google Drive storage - Gmail Help |url=https://support.google.com/mail/answer/6374270?hl=en |access-date=2023-02-11 |website=support.google.com}}</ref>. Kóbirek saqlaw ornına mútáj bolǵan paydalanıwshılar kópshilik Google xızmetlerinde usı 15 GB sheklewin arttırıw ushın Google One-dı satıp ala aladı<ref>{{Cite web |title=Buy more Google storage - Computer - Google Drive Help |url=https://support.google.com/drive/answer/2375123 |access-date=2023-04-04 |website=support.google.com}}</ref>. Paydalanıwshılar qosımsha fayllardı qosa alǵanda, kólemi 50 megabaytqa shekemgi elektron xatlardı qabıllay aladı hám 25 megabaytqa shekemgi xatlardı jibere aladı. Gmail úlken kólemdegi qosımsha fayllardı jiberiwge imkaniyat beretuǵın Google Drive penen integraciyanı qollap-quwatlaydı. Gmail izlewge baǵdarlanǵan interfeyske iye hám Internet-forumǵa uqsas «sáwbet kórinisin» qollap-quwatlaydı<ref>{{Cite web |title=Group emails into conversations - Computer - Gmail Help |url=https://support.google.com/mail/answer/5900 |access-date=2023-12-08 |website=support.google.com}}</ref>. Xızmet veb-baǵdarlamashılar arasında Ajax texnologiyasın erte qabıllawı menen belgili. Googledıń pochta serverleri elektron xatlardı bir neshe maqsetlerde, sonıń ishinde spam hám zıyanlı baǵdarlamalardı filtrlew ushın hám 2017-jıl iyun ayına shekem elektron xatlardıń janına kontekstke tiyisli reklamalardı qosıw ushın avtomat túrde skanerleydi. Bul reklama ámeliyatı qupıyalılıqtı qorǵawshılar tárepinen sheklenbegen maǵlıwmatlardı saqlaw, úshinshi tárepler tárepinen baqlawdıń ańsatlıǵı, basqa elektron pochta provayderleriniń paydalanıwshıları Gmail adreslerine xat jibergende bul siyasatqa kelispegenligi hám Googledıń maǵlıwmatlardı basqa Google maǵlıwmatların paydalanıw menen birlestirip, qupıyalılıqtı bunnan bılay da tómenletiw ushın óz siyasatın ózgertiw potencialına baylanıslı táshwishler sebepli aytarlıqtay dárejede sınǵa alındı. Kompaniya bul máselelerge baylanıslı sud isleriniń obekti boldı. Google elektron pochta paydalanıwshıları óz xatlarınıń avtomatlastırılǵan qayta islewge ushıraytuǵının «álbette kútiwi» kerek ekenin bildirdi hám xızmet rasa, din, jınıslıq orientaciya, densawlıq yaki finanslıq esabatlar sıyaqlı potencial sezimtal xabarlardıń janında reklama kórsetiwden bas tartatuǵının málimledi. 2017-jıl iyun ayında Google reklama maqsetlerinde kontekstli Gmail mazmunın paydalanıwdı toqtatatuǵının, onıń ornına basqa xızmetlerin paydalanıwdan jıynalǵan maǵlıwmatlarǵa súyenetuǵının járiyaladı<ref name="No contextual ads">{{cite news|first=Mark|last=Bergen|title=Google Will Stop Reading Your Emails for Gmail Ads|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-06-23/google-will-stop-reading-your-emails-for-gmail-ads|newspaper=Bloomberg.com|publisher=[[Bloomberg L.P.]]|date=June 23, 2017|access-date=October 27, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170623170153/https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-06-23/google-will-stop-reading-your-emails-for-gmail-ads|archive-date=June 23, 2017|url-status=live}}{{subscription required}}</ref>. == Ózgeshelikleri == === Saqlaw ornı === [[File:Gmail 2004.png|thumb|Gmaildıń dáslepki waqıttaǵı veb-pochta interfeysi.]] 2004-jıl 1-aprelde Gmail bir gigabayt (GB) saqlaw ornı menen iske qosıldı, bul sol waqıttaǵı básekilesler usınǵannan anaǵurlım joqarı muǵdar edi<ref>{{cite web |first=Michael |last=Singer |title=Google Testing Free Webmail |url=http://www.internetnews.com/bus-news/article.php/3334201 |website=Internet News |date=March 31, 2004 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161223143809/http://www.internetnews.com/bus-news/article.php/3334201 |archive-date=December 23, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2005-jıl 1-aprelde, Gmaildıń birinshi yubileyinde bul sheklew eki esege arttırılıp, eki gigabaytqa jetkerildi. Gmaildıń ónimdi basqarıw direktorı Djordj Xariktiń aytıwınsha, Google «adamlarǵa máńgi kóbirek orın beriwdi dawam etedi»<ref>{{cite web |first=Susan |last=Kuchinskas |title=Endless Gmail Storage |url=http://www.internetnews.com/xSP/article.php/3494491 |website=Internet News |date=April 1, 2005 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160428212424/http://www.internetnews.com/xSP/article.php/3494491 |archive-date=April 28, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2007-jıl oktyabr ayında básekilesler Yahoo hám Microsofttaǵı sońǵı ózgerislerden keyin, Gmail saqlaw ornın 4 gigabaytqa shekem arttırdı<ref name="Moltzen 2007">{{cite web | last=Moltzen | first=Edward F. | title=Google Ups GMail to 4 GB of Storage | website=CRN | date=2007-10-21 | url=https://www.crn.com/blogs-op-ed/the-chart/202405296/google-ups-gmail-to-4-gb-of-storage.htm | access-date=2022-10-27}}</ref>. 2012-jıl 24-aprelde Google Drivetıń iske qosılıwınıń bir bólimi sıpatında, Google Gmaildaǵı saqlaw ornınıń 7,5-ten 10 gigabaytqa («hám artıwda») shekem asırılǵanın járiyaladı<ref>{{cite web |first=Nicholas |last=Behrens |title=Gmail, now with 10 GB of storage (and counting) |url=https://gmail.googleblog.com/2012/04/gmail-now-with-10-gb-of-storage-and.html |work=Official Gmail Blog |date=April 24, 2012 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161031152851/https://gmail.googleblog.com/2012/04/gmail-now-with-10-gb-of-storage-and.html |archive-date=October 31, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2013-jıl 13-mayda Google Gmail, Google Drive hám Google+ Photos xızmetlerindegi saqlaw orınların tolıq birlestiriwdi járiyalap, paydalanıwshılarǵa usı úsh xızmet arasında 15 gigabayt biypul saqlaw ornın usındı<ref>{{cite web |first=Clay |last=Bavor |title=Bringing it all together: 15 GB now shared between Drive, Gmail, and Google+ Photos |url=https://drive.googleblog.com/2013/05/bringing-it-all-together-15-gb-now.html |work=Google Drive Blog |date=May 13, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://archive.today/20171230135847/https://drive.googleblog.com/2013/05/bringing-it-all-together-15-gb-now.html |archive-date=December 30, 2017 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |first=Jason |last=Petkov |title=15GB of Free Storage, Thanks Google! |url=https://www.w3reports.com/2013/05/13/15gb-free-google-storage/ |website=W3Reports |date=May 13, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181027185923/https://www.w3reports.com/2013/05/13/15gb-free-google-storage/ |archive-date=October 27, 2018 |url-status=live }}</ref>. 2018-jıl 15-avgustta Google Google One xızmetin iske qostı, onda paydalanıwshılar aylıq jazılıw jobası arqalı Gmail, Google Drive hám [[Google Photos]] arasında bólistirilgen qosımsha saqlaw ornı ushın tóley aladı. 2021-jılǵı jaǵday boyınsha, 15 gigabaytqa shekemgi saqlaw ornı biypul usınıladı hám jeke paydalanıw ushın 2 terabaytqa shekemgi tólemli jobalar qoljetimli<ref>{{cite web |title=Pricing guide |url=https://www.google.com/intl/en-GB_ALL/drive/pricing/ |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180916084012/https://www.google.com/intl/en-GB_ALL/drive/pricing/ |archive-date=September 16, 2018 |url-status=live }}</ref>. Sonday-aq, jeke Gmail xatları ushın da saqlaw sheklewleri bar. Dáslepki waqıtta bir xat, barlıq qosımsha fayllardı qosqanda, 25 megabayttan úlken bola almaytuǵın edi<ref>{{cite web |title=Send attachments with your Gmail message |url=https://support.google.com/mail/answer/6584 |work=Gmail Help |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160916230519/https://support.google.com/mail/answer/6584 |archive-date=September 16, 2016 |url-status=live }}</ref>. Bul 2017-jıl mart ayında 50 megabaytqa shekemgi elektron xattı qabıllawǵa ruqsat etiw ushın ózgertildi, al elektron xattı jiberiw sheklewi 25 megabayt bolıp qaldı<ref>{{cite web |title=Receive emails of up to 50 MB in Gmail |url=https://gsuiteupdates.googleblog.com/2017/03/receive-emails-of-up-to-50mb-in-gmail.html |website=G Suite Updates |date=March 1, 2017 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170302193618/https://gsuiteupdates.googleblog.com/2017/03/receive-emails-of-up-to-50mb-in-gmail.html |archive-date=March 2, 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Devin |last=Coldewey |title=Huzzah! Gmail now accepts attachments up to 50 MB |url=https://techcrunch.com/2017/03/01/huzzah-gmail-now-accepts-attachments-up-to-50-mb/ |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |date=March 1, 2017 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170302013116/https://techcrunch.com/2017/03/01/huzzah-gmail-now-accepts-attachments-up-to-50-mb/ |archive-date=March 2, 2017 |url-status=live }}</ref>. Úlkenirek fayllardı jiberiw ushın paydalanıwshılar xatqa Google Drivetan fayllardı kirgize aladı<ref>{{cite web |url=https://support.google.com/mail/answer/2487407 |title=Send Google Drive attachments in Gmail |work=Gmail Help |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181231165812/https://support.google.com/mail/answer/2487407 |archive-date=December 31, 2018 |url-status=live}}</ref>. === Interfeys === Gmaildıń paydalanıwshı interfeysi dáslepki waqıtta izlewge hám elektron xatlardıń sáwbetlesiw dizbegine itibar qaratıwı menen basqa veb-pochta sistemalarınan ózgeshelenedi, yaǵnıy eki yamasa onnan da kóp adam arasındaǵı birneshe xabardı bir betke toparlastırdı. Bul usıldı keyinirek onıń básekilesleri de kóshirip aldı. Gmaildıń paydalanıwshı interfeysi dizayneri Kevin Fokstıń niyeti paydalanıwshılardıń basqa orınlarǵa ótiw ornına, ózlerin bárqulla bir bette turǵanday hám tek sol bettegi nárselerdi ózgertip atırǵanday seziniwi boldı<ref>{{cite web |first=Philipp |last=Lenssen |title=Kevin Fox of Gmail & FriendFeed on User Experience Design |url=http://blogoscoped.com/archive/2008-06-02-n56.html |website=Google Blogoscoped |date=June 2, 2008 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130906110445/http://blogoscoped.com/archive/2008-06-02-n56.html |archive-date=September 6, 2013 |url-status=dead }}</ref>. Gmail interfeysi sonday-aq dástúrli papkalardı almastıratuǵın hám elektron xatlardı shólkemlestiriwdiń iykemli usılın usınatuǵın «belgilerdi» (teglerdi); kiriwshi xatlardı avtomat túrde shólkemlestiriw, óshiriw yaki basqa adreslerge jiberiw ushın filtrlerdi; hám xabarlardı avtomat túrde «áhmiyetli» dep belgilew ushın áhmiyetlilik belgilerin paydalanadı. 2011-jıl noyabr ayında Google ulıwma dizayn ózgerisiniń bir bólimi retinde óz ónimleri hám xızmetleri boylap izbe-iz kórinis usınıw maqsetinde Gmaildıń kórinisin ápiwayılastırǵan, minimalistlik dizaynǵa iye interfeystiń jańalanǵan versiyasın engize basladı. Áhmiyetli dárejede qayta islengen elementlerdiń qatarına jeńillestirilgen sáwbet kórinisi, informaciyanıń konfiguraciyalanatuǵın tıǵızlıǵı, jańa, sapalıraq temalar, bárqulla kórinip turatuǵın belgileri hám kontaktları bar, ólshemi ózgeretuǵın navigaciya paneli hám jaqsılanǵan izlew kirdi<ref>{{cite web |first=Jason |last=Cornwell |title=Gmail's new look |url=https://gmail.googleblog.com/2011/11/gmails-new-look.html |work=Official Gmail Blog |date=November 1, 2011 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126064019/https://gmail.googleblog.com/2011/11/gmails-new-look.html |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Thomas |last=Houston |title=Gmail redesign adds enhanced search box, profile pictures, conversations, and more |url=https://www.theverge.com/2011/11/1/2530090/gmail-redesign- |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |date=November 1, 2011 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126064317/http://www.theverge.com/2011/11/1/2530090/gmail-redesign- |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. Paydalanıwshılar rásmiy shıǵarılıwdan bir neshe ay aldın jańa interfeys dizaynın aldın ala kóre aldı, sonday-aq eski interfeyske qayta aldı. Bul imkaniyat 2012-jıl mart ayına shekem dawam etti, sol waqıtta Google eski interfeyske qaytıw imkaniyatın toqtatıp, barlıq paydalanıwshılar ushın jańa dizaynǵa ótiwdi tolıq juwmaqladı<ref>{{cite web |title=Gmail New Look will be released to all users starting March 27th |url=https://gsuiteupdates.googleblog.com/2012/03/gmail-new-look-will-be-released-to-all.html |work=G Suite Updates |date=March 20, 2012 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126064101/https://gsuiteupdates.googleblog.com/2012/03/gmail-new-look-will-be-released-to-all.html |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2013-jıl may ayında Google Gmaildıń kiriwshi xatlar qutısın qosımsha betleri (tabs) menen jańaladı, bul qosımshaǵa paydalanıwshınıń elektron xatların kategoriyalarǵa bóliwge imkaniyat beredi. Bes qosımsha bet: «Tiykarǵı», «Sociallıq», «Reklamalar», «Jańalanǵan maǵlıwmatlar» hám «Forumlar». Qálegeninshe sazlaw imkaniyatlarına qosımsha, pútkil jańalanıwdı óshirip, paydalanıwshılarǵa dástúrli kiriwshi xatlar qutısınıń dúzilisine qaytıwǵa múmkinshilik berilgen<ref>{{cite web |first=Itamar |last=Gilad |title=A new inbox that puts you back in control |url=https://gmail.googleblog.com/2013/05/a-new-inbox-that-puts-you-back-in.html |work=Official Gmail Blog |date=May 29, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126003151/https://gmail.googleblog.com/2013/05/a-new-inbox-that-puts-you-back-in.html |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite magazine |first=Christina |last=Bonnington |title=Gmail's New Inbox Sorts Emails Into Tabbed Categories |url=https://www.wired.com/2013/05/gmail-update/ |magazine=Wired |date=May 29, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126003302/https://www.wired.com/2013/05/gmail-update/ |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2018-jıl aprel ayında Google Gmail ushın jańa veb-paydalanıwshı interfeysin (web UI) usındı. Jańa dizayn Googledıń [[Material Design]] principlerine sáykes keledi hám paydalanıwshı interfeysindegi ózgerisler qatarına Googledıń [[Product Sans]] shriftin paydalanıw kiredi. Basqa jańalanǵan maǵlıwmatlarǵa «Qupıya rejim» kiredi, bul jiberiwshige áhmiyetli xabar ushın jaramlılıq múddetin belgilewge yamasa onı tolıǵı menen biykar etiwge imkaniyat beredi, sonday-aq integraciyalanǵan huqıqlardı basqarıw hám eki faktorlı autentifikaciya da bar<ref>{{cite news |url=https://www.theverge.com/2018/4/25/17277360/gmail-redesign-live-features-google-update |title=Gmail's biggest redesign is now live |first=Vlad |last=Savov |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |date=April 25, 2018 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180425093303/https://www.theverge.com/2018/4/25/17277360/gmail-redesign-live-features-google-update |archive-date=April 25, 2018 |url-status=live }}</ref>. 2020-jıl 16-noyabrde [[Google]] Gmailda aqıllı funkciyalar hám jekelestiriw ushın jańa parametrlerdi járiyaladı. Jańa parametrler astında paydalanıwshılarǵa Gmail, Chat hám Meet-tegi óz maǵlıwmatların basqarıw huqıqı berilip, «Aqıllı Kompoziciya» hám «Aqıllı Juwap» sıyaqlı aqıllı funkciyalar usınıldı<ref>{{cite web|url=https://www.theverge.com/2020/11/16/21569599/google-gmail-meet-chat-personal-data-toggle-privacy|title=Google will soon let you opt out of Gmail's data-hungry smart features entirely|access-date=16 November 2020|website=The Verge|date=November 16, 2020}} </ref>. 2021-jıl 6-aprelde Google barlıq Gmail paydalanıwshıları ushın Google Chat hám Room (erte kiriw) funkciyasın iske qostı<ref>{{Cite web |date=2021-04-05 |title=Google begins rolling out Chat and Rooms tabs in Gmail for all accounts |url=https://www.androidcentral.com/google-begins-rolling-out-chat-and-rooms-tabs-gmail-all-accounts |access-date=2021-04-06 |website=Android Central}}</ref><ref>{{Cite web |date=2021-04-05 |title=Google made chats in Gmail available to all users of the service |url=https://www.gizchina.com/2021/04/05/google-made-chats-in-gmail-available-to-all-users-of-the-service/ |access-date=2021-04-06 |website=Gizchina.com |language=en-US}}</ref>. 2022-jıl 28-iyulda Google barlıq Gmail paydalanıwshıları ushın Material You dizaynın engizdi<ref>{{Cite web|title=Gmail rolls out its latest Material You redesign and search improvements to all users|url=https://techcrunch.com/2022/07/28/gmail-rolls-out-its-latest-material-you-redesign-and-search-improvements-to-all-users/|website=TechCrunch|last=Mehta|first=Ivan|date=28 July 2022|access-date=4 August 2022}}</ref>. === Spam filtri === Gmaildıń spamdı filtrlew ózgeshelikleri jámiyetlik sistemaǵa tiykarlanǵan: hár qanday paydalanıwshı elektron xattı spam dep belgilegende, bul maǵlıwmat sistemaǵa barlıq Gmail paydalanıwshıları ushın keleshektegi usas xabarlardı anıqlawǵa járdem beredi<ref>{{cite web |title=Mark or unmark Spam in Gmail |url=https://support.google.com/mail/answer/1366858? |work=Gmail Help |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180815161904/https://support.google.com/mail/answer/1366858 |archive-date=August 15, 2018 |url-status=live }}</ref>. 2018-jıl apreldegi jańalanǵan maǵlıwmatta spamdı filtrlew bannerleri úlkenirek hám qalıń háripler menen qayta islendi. ===Gmail Labs=== 2008-jıl 5-iyunda engizilgen Gmail Labs funkciyası paydalanıwshılarǵa Gmaildıń jańa yamasa eksperimental ózgesheliklerin sınap kóriwge imkaniyat beredi. Paydalanıwshılar Labs funkciyaların tańlap qosıp yamasa óshirip, olardıń hár biri haqqında pikir bildire aladı. Bul Gmail injenerlerine jańa funkciyalardı jaqsılaw ushın paydalanıwshılardan pikir alıwǵa hám olardıń qanshelli belgili ekenin bahalawǵa múmkinshilik beredi<ref>{{cite news |first=Keith |last=Coleman |title=Introducing Gmail Labs |url=https://gmail.googleblog.com/2008/06/introducing-gmail-labs.html |work=Official Gmail Blog |date=June 5, 2008 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126002835/https://gmail.googleblog.com/2008/06/introducing-gmail-labs.html |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. «Jiberiwdi biykar etiw» sıyaqlı belgili funkciyalar kóbinshe Gmail Labs-tan «ótip», Gmaildıń rásmiy parametrine aylanadı<ref>{{cite web |first=Owen |last=Williams |title=Gmail's 'Undo Send' feature finally graduates out of labs after six years |url=https://thenextweb.com/google/2015/06/23/gmails-undo-send-feature-finally-graduates-out-of-labs-after-six-years/ |website=The Next Web |date=June 23, 2015 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180925213525/https://thenextweb.com/google/2015/06/23/gmails-undo-send-feature-finally-graduates-out-of-labs-after-six-years/ |archive-date=September 25, 2018 |url-status=live }}</ref>. Barlıq Labs funkciyaları eksperimental bolıp esaplanadı hám hár qanday waqıtta toqtatılıwı múmkin<ref>{{cite web |title=About Google Labs |url=https://support.google.com/a/answer/112081 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160501050106/https://support.google.com/a/answer/112081 |archive-date=May 1, 2016 |url-status=live }}</ref>. === Izlew === Gmail elektron xatlardı izlew ushın izlew qatarına iye. Izlew qatarı sonday-aq kontaktlardı, Google Drive-ta saqlanǵan fayllardı, [[Google Calendar]]-daǵı waqıyalardı hám Google Sites saytların da izley aladı<ref>{{cite web |first=Bram |last=Moolenaar |title=Find your stuff faster in Gmail and Search |url=https://gmail.googleblog.com/2012/10/find-your-stuff-faster-in-gmail-and.html |work=Official Gmail Blog |date=October 15, 2012 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160710144344/https://gmail.googleblog.com/2012/10/find-your-stuff-faster-in-gmail-and.html |archive-date=July 10, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Balazs |last=Racz |title=Search emails, Google Drive, Calendar and more as you type |url=https://gmail.googleblog.com/2013/05/search-emails-google-drive-calendar-and.html |work=Official Gmail Blog |date=May 23, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126064832/https://gmail.googleblog.com/2013/05/search-emails-google-drive-calendar-and.html |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Emil |last=Protalinski |title=Google adds Google Drive files and Calendar events to Gmail's search for US users |url=https://thenextweb.com/google/2013/05/23/google-adds-google-drive-files-and-calendar-events-to-gmails-search-for-us-users/ |website=The Next Web |date=May 23, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180906195528/https://thenextweb.com/google/2013/05/23/google-adds-google-drive-files-and-calendar-events-to-gmails-search-for-us-users/ |archive-date=September 6, 2018 |url-status=live }}</ref>. 2012-jıl may ayında Gmail paydalanıwshınıń elektron xatlarınan alınǵan avto-toltırıw boljawların qosıw arqalı izlew funkcionallıǵın jaqsıladı<ref name="workarounds">{{cite web |title=Gmail workarounds for sub-string (partial word) search |url=https://commons.lbl.gov/display/google/Gmail+workarounds+for+sub-string+%28partial+word%29+search |website=Confluence |access-date=October 27, 2018 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170117110725/https://commons.lbl.gov/display/google/Gmail+workarounds+for+sub-string+%28partial+word%29+search |archive-date=January 17, 2017}}</ref>. Gmaildıń izlew funkciyası sóz bóleklerin izlewdi (sonday-aq 'ishki qatardı izlew' yamasa sózdiń bir bólegin izlew dep te ataladı) qollap-quwatlamaydı. Bul máseleniń aylanıp ótiw usılları bar<ref name="workarounds" />. === Tillerdi qollap-quwatlaw === [[File:Gmail inbox in Japanese.png|thumb|right|Gmail bir neshe tillerdi, sonıń ishinde usı jerde kórsetilgen yapon interfeysin de qollap-quwatlaydı. ]] 2015-jıldıń mart ayına kelip, Gmail interfeysi 72 tildi qollap-quwatladı, sonıń ishinde: arab, bask, bolgar, katalan, qıtay (ápiwayılastırılǵan), qıtay (dástúrli), xorvat, chex, dat, golland, inglis (Ullı Britaniya), inglis (AQSH), eston, fin, francuz, nemis, grek, gudjarati, ivrit, xindi, venger, island, indoneziya, italyan, yapon, kannada, koreys, latısh, litva, malay, malayalam, maratxi, norveg (bokmol), odiya, parsı, polyak, pandjabi, portugal (Braziliya), portugal (Portugaliya), rumın, rus, serb, singal, slovak, sloven, ispan, shved, tagal (filippin), tamil, telugu, tay, túrkiya, ukrain, urdu, vetnam, uels hám zulu tilleri bar<ref>{{cite web |title=Change your Gmail language settings |url=https://support.google.com/mail/answer/17091? |work=Gmail Help |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180527181030/https://support.google.com/mail/answer/17091 |archive-date=May 27, 2018 |url-status=live }}</ref>. ==== Tillerdi kirgiziw usılları ==== 2012-jıldıń oktyabr ayında Google Gmailge 100-den aslam virtual klaviatura, transliteraciya hám kirgiziw usılı redaktorların qostı, bul paydalanıwshılarǵa hár qıylı tiller ushın hár túrli kirgiziw usılların qollanıwǵa imkaniyat beredi, maqset — paydalanıwshılarǵa «klaviaturańızdıń tili menen sheklenbegen» tillerde jazıwǵa járdem beriw<ref>{{cite web |first=C. Andrew |last=Warren |title=Communicate more easily across languages in Gmail |url=https://www.blog.google/products/gmail/communicate-more-easily-across/ |work=The Keyword |date=October 9, 2012 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181027185925/https://www.blog.google/products/gmail/communicate-more-easily-across/ |archive-date=October 27, 2018 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Frederic |last=Lardinois |title=Google Brings More Than 100 Virtual Keyboards, Transliterations And IMEs To Gmail |url=https://techcrunch.com/2012/10/09/google-brings-more-than-100-virtual-keyboards-transliterations-and-imes-to-gmail/ |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |date=October 9, 2012 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126064215/https://techcrunch.com/2012/10/09/google-brings-more-than-100-virtual-keyboards-transliterations-and-imes-to-gmail/ |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2013-jıldıń oktyabr ayında Google Gmailge qoljazba kirgiziwdi qollap-quwatlaw funkciyasın qostı<ref>{{cite web |first=Xiangye |last=Xiao |title=Handwriting input comes to Gmail and Google Docs |url=https://gmail.googleblog.com/2013/10/handwriting-input-comes-to-gmail-and.html |work=Official Gmail Blog |date=October 22, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170209175300/https://gmail.googleblog.com/2013/10/handwriting-input-comes-to-gmail-and.html |archive-date=February 9, 2017 |url-status=live }}</ref>. 2014-jıldıń avgust ayında Gmail akcent belgileri hám latın álipbesinen tısqarı háripleri bar mánzillerden xatlardı jiberiwge hám qabıllawǵa imkaniyat beretuǵın birinshi iri elektron pochta provayderi boldı<ref>{{cite web |first=Pedro Chaparro |last=Monferrer |title=A first step toward more global email |url=https://gmail.googleblog.com/2014/08/a-first-step-toward-more-global-email.html |work=Official Gmail Blog |date=August 5, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126064844/https://gmail.googleblog.com/2014/08/a-first-step-toward-more-global-email.html |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite news |first=Dino |last=Grandoni |title=Google To Recognize Emails That Use Special Characters |url=https://www.huffingtonpost.com/2014/08/05/gmail-languages-spanish-chinese_n_5651797.html |newspaper=Huffington Post |date=August 5, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170108025553/http://www.huffingtonpost.com/2014/08/05/gmail-languages-spanish-chinese_n_5651797.html |archive-date=January 8, 2017 |url-status=live }}</ref>. == Platformalar == === Veb-brauzerler === Zamanagóy AJAX versiyası Google Chrome, Firefox, Microsoft Edge hám Safari veb-brauzerleriniń házirgi hám aldınǵı tiykarǵı relizlerinde turaqlı túrde rásmiy túrde qollap-quwatlanadı<ref>{{cite web |first=Venkat |last=Panchapakesan |title=Our plans to support modern browsers across Google Apps |url=https://gmail.googleblog.com/2011/06/our-plans-to-support-modern-browsers.html |work=Official Gmail Blog |date=June 1, 2011 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161002043026/https://gmail.googleblog.com/2011/06/our-plans-to-support-modern-browsers.html |archive-date=October 2, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Supported browsers |url=https://support.google.com/chat/answer/6557 |website=Chat Help |access-date=October 27, 2018 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170319200008/https://support.google.com/chat/answer/6557 |archive-date=March 19, 2017}}</ref><ref>{{cite web |title=Supported browsers |url=https://support.google.com/mail/answer/6557 |website=Gmail Help |access-date=2023-09-24}}</ref>. Gmaildiń «tiykarǵı HTML» versiyası derlik barlıq brauzerlerde isleydi. Gmaildiń bul versiyası 2024-jıldıń yanvar ayınan baslap toqtatıldı<ref>{{cite web |title=Use the latest version of Gmail in your browser |url=https://support.google.com/mail/answer/15049 |website=Gmail Help |access-date=2023-09-24}}</ref>. 2011-jıldıń avgust ayında Google oflayn rejiminde xızmetke kiriwdi támiyinleytuǵın HTML5 tiykarındaǵı qosımsha — Gmail Offlinedı usındı. Gmail Offline Google Chrome brauzerinde isleydi hám onı Chrome Web Store dúkanınan júklep alıwǵa boladı<ref>{{cite web |first=Benoît |last=Boursetty |title=Using Gmail, Calendar and Docs without an Internet connection |url=https://gmail.googleblog.com/2011/08/using-gmail-calendar-and-docs-without.html |work=Official Gmail Blog |date=August 31, 2011 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161114002643/https://gmail.googleblog.com/2011/08/using-gmail-calendar-and-docs-without.html |archive-date=November 14, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Erez |last=Zukerman |title=Review: Give Gmail an extreme makeover with Gmail Offline |url=https://www.pcworld.com/article/2037011/review-give-gmail-an-extreme-makeover-with-gmail-offline.html |website=[[PC World]] |publisher=[[International Data Group]] |date=May 10, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170507155631/http://www.pcworld.com/article/2037011/review-give-gmail-an-extreme-makeover-with-gmail-offline.html |archive-date=May 7, 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=MG |last=Siegler |title=Coming This Summer: Fully Offline Gmail, Google Calendar, And Google Docs |url=https://techcrunch.com/2011/05/11/offline-gmail/ |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |date=May 11, 2011 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126064419/https://techcrunch.com/2011/05/11/offline-gmail/ |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. iOS hám Android ushın arnawlı qosımshalardan tısqarı, paydalanıwshılar mobil qurılmadaǵı veb-brauzer arqalı da Gmailge kire aladı<ref>{{cite web |first=Rob |last=Kroeger |title=A new mobile Gmail experience for iPhone and Android |url=https://gmail.googleblog.com/2009/04/new-mobile-gmail-experience-for-iphone.html |work=Official Gmail Blog |date=April 7, 2009 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126064229/https://gmail.googleblog.com/2009/04/new-mobile-gmail-experience-for-iphone.html |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. === Mobil Gmail === Gmail iOS qurılmaları ([[iPhone]], iPad hám iPod Touch qosqanda)<ref name="Gmail on iOS">{{cite web |title=Gmail - Email by Google on the iOS App Store |url=https://apps.apple.com/no/app/gmail-email-by-google/id422689480 |work=[[iTunes]] |publisher=[[Apple Inc.|Apple]] |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126003423/https://itunes.apple.com/no/app/gmail-email-by-google-secure/id422689480 |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref> hám [[Android]] qurılmaları ushın<ref name="Gmail on Android">{{cite web |title=Gmail on the Google Play Store |url=https://play.google.com/store/apps/details?id=com.google.android.gm |work=[[Google Play]] |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161125053704/https://play.google.com/store/apps/details?id=com.google.android.gm |archive-date=November 25, 2016 |url-status=live }}</ref> óziniń nativ qosımshalarına iye. 2014-jıldıń noyabr ayında Google Android platformasındaǵı Gmail qosımshasına POP yamasa IMAP arqalı Gmail emes adreslerden (mısalı, Yahoo! Mail hám Outlook.com) xat jiberiw hám qabıllaw imkaniyatın qostı<ref>{{cite web |first=Matthew |last=Izatt |title=A more modern Gmail app for Android |url=https://gmail.googleblog.com/2014/11/a-more-modern-gmail-app-for-android.html |work=Official Gmail Blog |date=November 3, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126003226/https://gmail.googleblog.com/2014/11/a-more-modern-gmail-app-for-android.html |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2016-jıldıń noyabr ayında Google iOS platforması ushın Gmail qosımshasın qayta dizaynladı, bul «shama menen tórt jıl» ishindegi birinshi tolıq vizual ózgeris boldı. Jańalanıw reńlerdi kóbirek qollanıwdı, jıllıraq ótiwlerdi hám bir qatar «júdá talap etilgen» funkciyalardı, sonıń ishinde Jiberiwdi biykarlaw, nátiyjelerdi hám orfografiyalıq usınıslardı dárhal kórsetetuǵın tezirek izlew, hám Arxivlew/Óshiriw ushın sıypaw funkciyaların qostı<ref>{{cite web |first=Matthew |last=Izatt |title=Gmail and Google Calendar get a whole lot better on iOS |url=https://blog.google/products/gmail/gmail-and-google-calendar-get-a-whole-lot-better-on-ios/ |work=The Keyword Google Blog |date=November 7, 2016 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119140727/https://blog.google/products/gmail/gmail-and-google-calendar-get-a-whole-lot-better-on-ios/ |archive-date=November 19, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Chris |last=Welch |title=Google just redesigned Gmail for iPhone and made it way faster |url=https://www.theverge.com/2016/11/7/13549844/google-gmail-iphone-app-update-faster |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |date=November 7, 2016 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126194639/http://www.theverge.com/2016/11/7/13549844/google-gmail-iphone-app-update-faster |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2017-jıldıń may ayında Google Android ushın Gmaildi fishing hújimlerinen qorǵaw funkciyası menen jańaladı<ref>{{cite web |first=Richard |last=Lawler |title=Now the Android Gmail app keeps an eye out for phishing links |url=https://www.engadget.com/2017/05/04/gmail-android-phishing/ |website=[[Engadget]] |publisher=[[AOL]] |date=May 4, 2017 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170504061544/https://www.engadget.com/2017/05/04/gmail-android-phishing/ |archive-date=May 4, 2017 |url-status=live }}</ref><ref name="zdnet-phishing">{{cite web |first=Liam |last=Tung |title=Google gives Android Gmail users new shady link warnings amid fake Docs attack |url=https://www.zdnet.com/article/google-gives-android-gmail-users-new-shady-link-warnings-amid-fake-docs-attack/ |website=[[ZDNet]] |publisher=[[CBS Interactive]] |date=May 4, 2017 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190327203642/https://www.zdnet.com/article/google-gives-android-gmail-users-new-shady-link-warnings-amid-fake-docs-attack/ |archive-date=March 27, 2019 |url-status=live }}</ref><ref name="tc-phishing">{{cite web |first=Sarah |last=Perez |title=Google adds phishing protection to Gmail on Android |url=https://techcrunch.com/2017/05/04/google-adds-phishing-protection-to-gmail-on-android/ |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |date=May 4, 2017 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170504181503/https://techcrunch.com/2017/05/04/google-adds-phishing-protection-to-gmail-on-android/ |archive-date=May 4, 2017 |url-status=live }}</ref>. Media-basılımlar jańa qorǵawdıń sol kúni Gmail hám Googledıń Docs hújjet xızmetiniń birlespesine qarsı keń tarqalǵan fishing hújimi ortasında járiyalanǵanın atap ótti<ref name="zdnet-phishing" /><ref name="tc-phishing" />. May ayınıń sońında, Google Android hám iOStaǵı Gmailge «Aqıllı juwap» funkciyası qosılǵanın járiyaladı. «Aqıllı juwap» — dáslebinde Googledıń Inbox by Gmail xızmeti ushın iske túsirilgen funkciya bolıp, ol xabardı informaciya ushın skanerleydi hám paydalanıwshı qálewi boyınsha dúzetip, jibere alatuǵın úsh juwaptı usınıw ushın mashinalıq intellektti qollanadı. Bul funkciya iske túsirilgende tek inglis tilinde sheklengen bolıp, keyinirek ispan tili, sonnan keyin basqa tiller de qosıldı<ref>{{cite web |first=James |last=Vincent |title=Smart Reply is coming to Gmail for Android and iOS |url=https://www.theverge.com/2017/5/17/15651712/google-smart-reply-feature-gmail-android-iphone-io-2017 |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |date=May 17, 2017 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170517190806/https://www.theverge.com/2017/5/17/15651712/google-smart-reply-feature-gmail-android-iphone-io-2017 |archive-date=May 17, 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Nathan |last=Ingraham |title=Google's impersonal-but-handy Smart Replies come to the Gmail app |url=https://www.engadget.com/2017/05/17/google-smart-replies-gmail-app/ |website=[[Engadget]] |publisher=[[AOL]] |date=May 17, 2017 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170517193238/https://www.engadget.com/2017/05/17/google-smart-replies-gmail-app/ |archive-date=May 17, 2017 |url-status=live }}</ref>. Gmail toparınıń jáne bir qosımshası — Inbox by Gmail da iOS<ref>{{cite web |title=Inbox by Gmail on the iOS App Store |url=https://itunes.apple.com/no/app/inbox-by-gmail/id905060486 |work=[[iTunes]] |publisher=[[Apple Inc.|Apple]] |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126004317/https://itunes.apple.com/no/app/inbox-by-gmail/id905060486 |archive-date=November 26, 2016 |url-status=dead }}</ref> hám Android<ref>{{cite web |title=Inbox by Gmail on the Google Play Store |url=https://play.google.com/store/apps/details?id=com.google.android.apps.inbox |work=[[Google Play]] |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161212185526/https://play.google.com/store/apps/details?id=com.google.android.apps.inbox |archive-date=December 12, 2016 |url-status=live }}</ref> qurılmaları ushın qoljetimli boldı. Ol 2019-jıldıń aprel ayında toqtatıldı. POP yamasa IMAP protokolların qollanıp, Gmailge kiriw ushın úshinshi tárep baǵdarlamaların da paydalanıwǵa boladı<ref>{{cite web |title=Read Gmail messages on other email clients using POP |url=https://support.google.com/mail/answer/7104828 |work=Gmail Support |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126001419/https://support.google.com/mail/answer/7104828 |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2019-jılı Google Android hám [[IOS|iOStaǵı]] mobil qosımshaları ushın qarańǵı rejimdi iske qostı<ref>{{Cite web|url=https://thenextweb.com/apps/2019/10/10/google-maps-gmail-dark-mode/|title=Google is rolling out dark mode for Gmail and Maps|last=Mix|date=October 10, 2019|website=The Next Web|language=en-us|access-date=October 10, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191010125453/https://thenextweb.com/apps/2019/10/10/google-maps-gmail-dark-mode/|archive-date=October 10, 2019|url-status=live}}</ref>. ==Inbox by Gmail== '''2014-jıldıń oktyabr ayında''' Google tek mirátnama arqalı kiriwge bolatuǵın Inbox by Gmaildi usındı. Gmail toparı tárepinen islep shıǵılǵan, biraq «pútkilley basqa túrdegi kiriw xatlar qutısı» retinde xızmet etetuǵın bul servis paydalanıwshılarǵa belsendi elektron pochtanıń qıyınshılıqların sheshiwge járdem beriw ushın jaratılǵan. Tosıqlar, xabarlar ishinde kómilip qalǵan áhmiyetli informaciyanı tabıwdaǵı qıyınshılıqlar hám burınǵıdan da kóp xat alıw sıyaqlı mashqalalardı atap ótip, Inbox by Gmaildiń Gmailden bir neshe áhmiyetli ayırmashılıqları bar, sonıń ishinde bir temadaǵı elektron xatlardı avtomat túrde bir jerge jıynaytuǵın toplamlar, xabarlardaǵı tiykarǵı informaciyanı kórsetetuǵın belgilewler, hám paydalanıwshıǵa kiriw xatların tiyisli waqıtlarda basqarıwǵa járdem beretuǵın esletpeler, járdemshiler  hám keyinge qaldırıw funkciyaları bar<ref name="Inbox by Gmail">{{cite web |first=Sundar |last=Pichai |title=An inbox that works for you |url=https://gmail.googleblog.com/2014/10/an-inbox-that-works-for-you.html |work=Official Gmail Blog |date=October 22, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161024152246/https://gmail.googleblog.com/2014/10/an-inbox-that-works-for-you.html |archive-date=October 24, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Dieter |last=Bohn |title=Inbox is a total reinvention of email from Google |url=https://www.theverge.com/2014/10/22/7039391/google-inbox |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |date=October 22, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160905194523/http://www.theverge.com/2014/10/22/7039391/google-inbox |archive-date=September 5, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Darrell |last=Etherington |title=Google's Inbox is A New Email App From The Gmail Team Designed Not To Be Gmail |url=https://techcrunch.com/2014/10/22/google-inbox/ |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |date=October 22, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170209182143/https://techcrunch.com/2014/10/22/google-inbox/ |archive-date=February 9, 2017 |url-status=live }}</ref>. Inbox by Gmail 2015-jıldıń may ayında jámiyetshilikke usınıldı<ref>{{cite web |first=Alex |last=Gawley |title=Thanks to you, Inbox by Gmail is now open to everyone |url=https://gmail.googleblog.com/2015/05/thanks-to-you-inbox-by-gmail-is-now.html |work=Official Gmail Blog |date=May 28, 2015 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170106222848/https://gmail.googleblog.com/2015/05/thanks-to-you-inbox-by-gmail-is-now.html |archive-date=January 6, 2017 |url-status=live }}</ref>. 2018-jıldıń sentyabr ayında Google bul xızmetti 2019-jıldıń mart ayınıń aqırında toqtatatuǵının, onıń tiykarǵı funkciyalarınıń kópshiligi standart Gmail xızmetine kirgizilgenin járiyaladı<ref>{{cite web |url=https://www.blog.google/products/gmail/inbox-signing-find-your-favorite-features-new-gmail/ |title=Inbox is signing off. Find your favorite features in the new Gmail |last1=Izatt |first1=Matthew |website=The Keyword |date=September 12, 2018 |access-date=September 12, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180912195912/https://www.blog.google/products/gmail/inbox-signing-find-your-favorite-features-new-gmail/ |archive-date=September 12, 2018 |url-status=live }}</ref>. Xızmet 2019-jıldıń 2-aprelinde toqtatıldı<ref>{{Cite web|url=https://9to5google.com/2019/03/18/inbox-by-gmail-shutdown-date/|title=Inbox by Gmail officially shuts down on April 2nd, 2019|last=Schoon|first=Ben|date=March 19, 2019|website=[[9to5Google]]|language=en-US|access-date=April 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190320153239/https://9to5google.com/2019/03/18/inbox-by-gmail-shutdown-date/|archive-date=March 20, 2019|url-status=live}}</ref>. == Google ónimleri menen integraciya == 2010-jıldıń avgust ayında Google Gmaildiń Google Chat interfeysi ishinde birlestirilgen telefon xızmetin usınatuǵın plagindi shıǵardı. Dáslebinde bul funkciyanıń rásmiy ataması joq edi, Google onı «Google Voice in Gmail chat» hám «Call Phones in Gmail» dep atadı<ref>{{Cite magazine |first=Michael |last=Calore |title=Gmail Gets Dialed Up a Notch With New Calling Feature |url=https://www.wired.com/2010/08/gmail-gets-dialed-up-a-notch-with-new-calling-feature/ |magazine=Wired |date=August 25, 2010 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161222101734/https://www.wired.com/2010/08/gmail-gets-dialed-up-a-notch-with-new-calling-feature/ |archive-date=December 22, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Peter |last=Nowak |title=Google launches free voice calls from Gmail |url=https://www.cbc.ca/news/technology/google-launches-free-voice-calls-from-gmail-1.874927 |publisher=[[CBC News]] |date=August 25, 2010 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170209175312/http://www.cbc.ca/news/technology/google-launches-free-voice-calls-from-gmail-1.874927 |archive-date=February 9, 2017 |url-status=live }}</ref><ref name="1 million calls">{{cite web |first=Anjali |last=Mullany |title=Google announces via Twitter: 1,000,000 Gmail calls in 24 Hours |url=https://www.nydailynews.com/news/google-announces-twitter-1-000-000-gmail-calls-24-hours-article-1.202962 |website=[[New York Daily News]] |publisher=[[Mortimer Zuckerman]] |date=August 27, 2010 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181027232014/https://www.nydailynews.com/news/google-announces-twitter-1-000-000-gmail-calls-24-hours-article-1.202962 |archive-date=October 27, 2018 |url-status=live }}</ref>. Xızmet 24 saat ishinde bir millionnan aslam qońırawdı dizimge aldı<ref name="1 million calls" /><ref>{{cite web |first=Stephen |last=Shankland |title=Google: 1 million Gmail calls on first day |url=http://edition.cnn.com/2010/TECH/web/08/26/google.gmail.phone.calls/index.html |website=[[CNN]] |date=August 26, 2010 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160102020442/http://edition.cnn.com/2010/TECH/web/08/26/google.gmail.phone.calls/index.html |archive-date=January 2, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2014-jıldıń mart ayında Google Voice toqtatılıp, onıń ornına Googledıń basqa bir kommunikaciya platforması — Google Hangoutstıń funkciyaları menen almastırıldı<ref>{{cite web |first=Seth |last=Weintraub |title=Google plans to kill Google Voice in coming months, integrate features into Hangouts |url=https://9to5google.com/2014/03/18/google-plans-kill-google-voice-in-months-integrate-features-into-hangouts/ |website=[[9to5Google]] |date=March 18, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126064946/https://9to5google.com/2014/03/18/google-plans-kill-google-voice-in-months-integrate-features-into-hangouts/ |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Brandon |last=Russell |title=Google Planning To Discontinue Google Voice In Favor of Hangouts |url=https://www.technobuffalo.com/2014/03/18/google-planning-to-discontinue-google-voice-in-favor-of-hangouts/ |website=TechnoBuffalo |date=March 18, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105222314/https://www.technobuffalo.com/2014/03/18/google-planning-to-discontinue-google-voice-in-favor-of-hangouts/ |archive-date=November 5, 2018 |url-status=dead }}</ref>. 2010-jıldıń 9-fevralında Google óziniń jańa sociallıq tarmaq quralı — Google Buzzdı iske qostı. Ol Gmail menen integraciyalanıp, paydalanıwshılarǵa siltemeler hám media, sonday-aq status jańalanıwların bólisiwge imkaniyat berdi<ref>{{cite web |first=Jessica |last=Guynn |title=Google aims to take on Facebook with new social feature called 'Buzz' |url=https://latimesblogs.latimes.com/technology/2010/02/google-facebook-social-networking.html |website=[[Los Angeles Times]] |date=February 9, 2010 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181027190005/https://latimesblogs.latimes.com/technology/2010/02/google-facebook-social-networking.html |archive-date=October 27, 2018 |url-status=live }}</ref>. Google Buzz 2011-jıldıń oktyabr ayında toqtatılıp, onıń ornına Googledıń sol waqıttaǵı jańa sociallıq tarmaq platforması — Google+tegi jańa funkciyalar menen almastırıldı<ref>{{cite web |first=Tom |last=Cheredar |title=Google says Google+ integration for Gmail is coming; users sound off |url=https://venturebeat.com/2011/07/11/google-plus-gmail-integration/ |website=[[VentureBeat]] |date=July 11, 2011 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126005328/http://venturebeat.com/2011/07/11/google-plus-gmail-integration/ |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Bradley |last=Horowitz |title=A fall sweep |url=https://googleblog.blogspot.com/2011/10/fall-sweep.html |work=Official Google Blog |date=October 14, 2011 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181021074737/https://googleblog.blogspot.com/2011/10/fall-sweep.html |archive-date=October 21, 2018 |url-status=live }}</ref>. Gmail was integrated with Google+ in December 2011, as part of an effort to have all Google information across one Google account, with a centralized Google+ user profile<ref>{{cite web |first=Mark |last=Striebeck |title=Gmail and Contacts get better with Google+ |url=https://gmail.googleblog.com/2011/12/gmail-and-contacts-get-better-with.html |work=Official Gmail Blog |date=December 8, 2011 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170209175310/https://gmail.googleblog.com/2011/12/gmail-and-contacts-get-better-with.html |archive-date=February 9, 2017 |url-status=live }}</ref>. Bul qádemge qarsılıqlar sebepli Google artqa sheginip, 2015-jıldıń iyul ayınan baslap jámiyetshilikke kórinetuǵın profili bolmaǵan, tek jeke Google akkauntın saqlap, Google+ paydalanıwshı akkauntı talabın alıp tasladı<ref>{{cite web |first=Bradley |last=Horowitz |title=Everything in its right place |url=https://www.blog.google/products/google-plus/everything-in-its-right-place/ |work=The Keyword |date=July 27, 2015 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190412190540/https://www.blog.google/products/google-plus/everything-in-its-right-place/ |archive-date=April 12, 2019 |url-status=live }}</ref>. 2013-jıldıń may ayında Google [[Google Wallet]] hám Gmail arasındaǵı integraciyanı járiyaladı, bul Gmail paydalanıwshılarına elektron xatqa qosımsha sıpatında aqsha jiberiwge imkaniyat beretuǵın edi. Jiberiwshi Gmail akkauntın qollanıwı kerek bolsa da, qabıllap alıwshınıń Gmail mánzilin qollanıwı shárt emes<ref>{{cite web |first=Travis |last=Green |title=Send money to friends with Gmail and Google Wallet |url=https://gmail.googleblog.com/2013/05/send-money-to-friends-with-gmail-and.html |work=Official Gmail Blog |date=May 15, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161127022103/https://gmail.googleblog.com/2013/05/send-money-to-friends-with-gmail-and.html |archive-date=November 27, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Zach |last=Honig |title=Google Wallet will soon let you send payments as a Gmail attachment |url=https://www.engadget.com/2013/05/15/google-wallet-gmail/ |website=[[Engadget]] |publisher=[[AOL]] |date=May 15, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161127022039/https://www.engadget.com/2013/05/15/google-wallet-gmail/ |archive-date=November 27, 2016 |url-status=live }}</ref>. Bul funkciya ushın tranzakciya tólemleri joq, biraq jiberiletuǵın aqsha muǵdarında sheklewler bar<ref>{{cite web |title=Send money or pay a request |url=https://support.google.com/pay/answer/7643913 |work=Google Wallet Help |access-date=October 27, 2018}}</ref>. Dáslebinde tek veb-versiyada qoljetimli bolǵan bul funkciya 2017-jıldıń mart ayında Amerika Qurama Shtatlarında jasaytuǵın adamlar ushın Android qosımshasına da keńeytildi<ref>{{cite web |first=Chris |last=Welch |title=Gmail for Android now lets you send people money right in the app |url=https://www.theverge.com/2017/3/14/14922408/gmail-android-send-money-payment-app-update |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |date=March 14, 2017 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170314181446/http://www.theverge.com/2017/3/14/14922408/gmail-android-send-money-payment-app-update |archive-date=March 14, 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Napier |last=Lopez |title=Google now lets you send money via Gmail on Android |url=https://thenextweb.com/google/2017/03/14/google-now-lets-send-money-via-gmail-android/ |website=The Next Web |date=March 14, 2017 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170315085625/https://thenextweb.com/google/2017/03/14/google-now-lets-send-money-via-gmail-android/ |archive-date=March 15, 2017 |url-status=live }}</ref>. 2016-jıldıń sentyabr ayında Google paydalanıwshınıń Gmail xabarlarındaǵı informaciyaǵa tiykarlanıp, sayaxat kartaların avtomat túrde jaratatuǵın Google Trips qosımshasın shıǵardı. Sayaxat kartasında samolyot biletleri hám avtomobildi ijaraǵa alıw sıyaqlı marshrut detalları boladı hám ornalasqan jerine, waqtına hám qızıǵıwshılıqlarına qaray háreketlerdi, awqat hám ishimliklerdi, hám de itibarǵa ılayıq orınlardı usınadı. Qosımshanıń oflayn funkciyası da bar<ref>{{cite web |first=Stefan |last=Frank |title=See more, plan less – try Google Trips |url=https://blog.google/topics/travel/see-more-plan-less-try-google-trips/ |work=The Keyword Google Blog |date=September 19, 2016 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161206072414/https://blog.google/topics/travel/see-more-plan-less-try-google-trips/ |archive-date=December 6, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Casey |last=Newton |title=Google Trips is a killer travel app for the modern tourist |url=https://www.theverge.com/2016/9/19/12943054/google-trips-travel-app-android-ios |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |date=September 19, 2016 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161130035704/http://www.theverge.com/2016/9/19/12943054/google-trips-travel-app-android-ios |archive-date=November 30, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2017-jıldıń aprel ayında Google Trips bir neshe áhmiyetli funkciyalardı qosqan jańalanıwdı aldı. Qosımsha endi avtobus hám poezd biletleri ushın da Gmaildi skanerleydi hám paydalanıwshılarǵa sayaxat bronların qoldan kirgiziwge imkaniyat beredi. Paydalanıwshılar sayaxat detalların basqa paydalanıwshılardıń elektron pochtasına jibere aladı, hám eger qabıllap alıwshıda da Google Trips bolsa, informaciya olardıń qosımshalarında da avtomat túrde qoljetimli boladı<ref>{{cite web |first=Sarah |last=Perez |title=Personalized travel planner Google Trips gets better at handling your reservations |url=https://techcrunch.com/2017/04/26/personalized-travel-planner-google-trips-gets-better-at-handling-your-reservations/ |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |date=April 26, 2017 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170427023331/https://techcrunch.com/2017/04/26/personalized-travel-planner-google-trips-gets-better-at-handling-your-reservations/ |archive-date=April 27, 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Jacob |last=Kastrenakes |title=Google's Trips app is becoming an even better travel companion |url=https://www.theverge.com/2017/4/26/15437334/google-trips-bus-train-reservation-tracking-sharing |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |date=April 26, 2017 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170426230956/http://www.theverge.com/2017/4/26/15437334/google-trips-bus-train-reservation-tracking-sharing |archive-date=April 26, 2017 |url-status=live }}</ref>. == Qáwipsizlik == === Tariyxı === Google iske túsken kúnnen baslap qáwipsiz HTTPS'ti qollap-quwatlap kelmekte. Dáslebinde bul tek kiriw betinde standart bolǵan, onıń sebebin Google injeneri Ariel Raydaut HTTPS'tiń «pochtańızdı ásteletiwi» dep túsindirgen. Degen menen, paydalanıwshılar sistemaǵa kirgennen keyin kiriw xatlar qutısında qáwipsiz HTTPS rejimine qoldan óte alatuǵın edi. 2008-jıldıń iyul ayında Google sazlawlar menyusına ajıratıp-qosqısh qosıp, qáwipsiz rejimdi qoldan isletiwdi ápiwayılastırdı<ref>{{cite web |first=Ariel |last=Rideout |title=Making security easier |url=https://gmail.googleblog.com/2008/07/making-security-easier.html |work=Official Gmail Blog |date=July 24, 2008 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126064305/https://gmail.googleblog.com/2008/07/making-security-easier.html |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2007-jılı Google hújim etiwshilerge Gmail baylanıs dizimlerinen informaciya jıynawǵa imkaniyat beretuǵın saytlar aralıq skripting qáwipsizlik mashqalasın dúzetti<ref>{{cite web |first=Jeremy |last=Kirk |title=Google closes Gmail cross-site scripting vulnerability |url=https://www.infoworld.com/article/2659825/security/google-closes-gmail-cross-site-scripting-vulnerability.html |website=[[InfoWorld]] |publisher=[[International Data Group]] |date=January 2, 2007 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181027185809/https://www.infoworld.com/article/2659825/security/google-closes-gmail-cross-site-scripting-vulnerability.html |archive-date=October 27, 2018 |url-status=live }}</ref>. 2010-jıldıń yanvar ayında Google barlıq paydalanıwshılar ushın standart sıpatında HTTPS'ti engize basladı<ref>{{cite web |first=Sam |last=Schillace |title=Default https access for Gmail |url=https://gmail.googleblog.com/2010/01/default-https-access-for-gmail.html |work=Official Gmail Blog |date=January 12, 2010 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126003352/https://gmail.googleblog.com/2010/01/default-https-access-for-gmail.html |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2012-jıldıń iyun ayında paydalanıwshılardı mámleket tárepinen qollap-quwatlanatuǵın hújimlerden qorǵaw ushın jańa qáwipsizlik funkciyası engizildi. Bettiń joqarǵı jaǵında paydalanıwshılardı akkauntqa ruqsatsız kiriw háreketi haqqında eskertetuǵın banner payda boladı<ref>{{cite web |first=Eric |last=Grosse |title=Security warnings for suspected state-sponsored attacks |url=https://security.googleblog.com/2012/06/security-warnings-for-suspected-state.html |work=Google Security Blog |date=June 5, 2012 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161208155921/https://security.googleblog.com/2012/06/security-warnings-for-suspected-state.html |archive-date=December 8, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Google to warn users of 'state-sponsored attacks' |url=http://www.cbc.ca/news/technology/google-to-warn-users-of-state-sponsored-attacks-1.1164945 |publisher=[[CBC News]] |date=June 6, 2012 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161231165126/http://www.cbc.ca/news/technology/google-to-warn-users-of-state-sponsored-attacks-1.1164945 |archive-date=December 31, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2014-jıldıń mart ayında Google barlıq Gmail xatların jiberiw hám qabıllaw ushın shifrlanǵan HTTPS baylanısı qollanılatuǵının hám «siz jibergen yamasa alǵan hár bir elektron xat — olardıń 100% — kompaniya sistemaları arqalı ishki háreketleniw waqtında shifrlanatuǵının» járiyaladı<ref>{{cite web |first=Nicolas |last=Lidzborski |title=Staying at the forefront of email security and reliability: HTTPS-only and 99.978% availability |url=https://gmail.googleblog.com/2014/03/staying-at-forefront-of-email-security.html |work=Official Gmail Blog |date=March 20, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161202053813/https://gmail.googleblog.com/2014/03/staying-at-forefront-of-email-security.html |archive-date=December 2, 2016 |url-status=live }}</ref>. Ilajı bolǵan jaǵdayda, Gmail jiberilgen hám alınǵan elektron xatlardı avtomat túrde shifrlaw ushın transport qatlamı qáwipsizligin (TLS) qollanadı. Veb-saytta hám Android qurılmalarında paydalanıwshılar xabardıń jabıq yamasa ashıq qızıl qulpı bar-joqlıǵın tekseriw arqalı onıń shifrlanǵanın yaki shifrlanbaǵanın bile aladı<ref>{{cite web |title=Check the security of your emails |url=https://support.google.com/mail/answer/7039474 |work=Gmail Help |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126004248/https://support.google.com/mail/answer/7039474 |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. Gmail elektron xat qosımshalarındaǵı viruslardı anıqlaw ushın barlıq kiris hám shıǵıs elektron xatların avtomat túrde skanerleydi. Qáwipsizlik sebeplerine baylanıslı, ayırım fayl túrlerin, sonıń ishinde orınlanatuǵın fayllardı da elektron xatlar arqalı jiberiwge ruqsat etilmeydi<ref>{{cite web |title=File types blocked in Gmail |url=https://support.google.com/mail/answer/6590 |work=Gmail Help |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126003507/https://support.google.com/mail/answer/6590 |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2017-jıldıń may ayınıń aqırında Google fishing hám spam xatların anıqlaw ushın [[mashinalıq oqıtıw]] texnologiyasın qollanǵanın, bul 99,9% anıqlaw dálligine iye ekenin járiyaladı. Kompaniya sonday-aq, Gmail ayırım xabarlardı, yaǵnıy barlıq xabarlardıń shama menen 0,05%-in, anaǵurlım tolıq analizlew hám óz algoritmlerin jaqsılaw ushın maǵlıwmatlardı toplaw maqsetinde tańlap, keshiktiretuǵının málimledi<ref>{{cite web |first=Frederic |last=Lardinois |title=Google says its machine learning tech now blocks 99.9% of Gmail spam and phishing messages |url=https://techcrunch.com/2017/05/31/google-says-its-machine-learning-tech-now-blocks-99-9-of-gmail-spam-and-phishing-messages/ |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |date=May 31, 2017 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170531203533/https://techcrunch.com/2017/05/31/google-says-its-machine-learning-tech-now-blocks-99-9-of-gmail-spam-and-phishing-messages/ |archive-date=May 31, 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Mallory |last=Locklear |title=Google beefs up Gmail security to fight phishing attempts |url=https://www.engadget.com/2017/05/31/google-gmail-security-fight-phishing/ |website=[[Engadget]] |publisher=[[AOL]] |date=May 31, 2017 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170531231854/https://www.engadget.com/2017/05/31/google-gmail-security-fight-phishing/ |archive-date=May 31, 2017 |url-status=live }}</ref>. 2020-jıldıń noyabr ayında Google rásmiy Gmail klientlerinde basılǵan siltemelerdi Googleǵa qayta baǵdarlaw arqalı basıw waqtındaǵı siltemeni qorǵaw funkciyasın qosa basladı<ref>{{Cite web |title=Google Workspace security updates—November 2020 |url=https://cloud.google.com/blog/products/identity-security/google-workspace-security-updates-november-2020 |access-date=2022-09-14 |website=Google Cloud Blog |language=en-US}}</ref>. === Tranzittegi úshinshi tárep shifrlawı === [[File:Gmail-transport-encryption.png|thumb|alt=Gmail Transport Encryption by Country|Mámleketler boyınsha Gmail transport shifrlawı]] Googledıń ashıq-aydınlıq esabatındaǵı «Qáwipsiz elektron pochta» bóliminde Gmail hám úshinshi tárep elektron pochta provayderleri arasında tranzit waqtında shifrlanǵan elektron xatlardıń procenti haqqında informaciya berilgen<ref>{{cite web |title=Email encryption in transit |url=https://transparencyreport.google.com/safer-email/overview |work=Google Transparency Report |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181031035112/https://transparencyreport.google.com/safer-email/overview |archive-date=October 31, 2018 |url-status=live }}</ref>. === Eki basqıshlı tekseriw === Gmail eki basqıshlı tekseriwdi qollap-quwatlaydı, bul paydalanıwshılar ushın sistemaǵa kiriw waqtında óz akkauntların qorǵawdıń qosımsha ıqtiyarlı ilajı bolıp tabıladı<ref>{{cite web |title=Google 2-Step Verification |url=https://www.google.com/landing/2step/ |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161125034321/https://www.google.com/landing/2step/ |archive-date=November 25, 2016 |url-status=live }}</ref>. Bul funkciya iske qosılǵannan keyin, paydalanıwshılar jańa qurılmada sistemaǵa kirgende óz atı hám parolin kirgizgennen soń, ekinshi bir usıl menen óz tulǵasın tastıyıqlawı kerek. Keń tarqalǵan usıllarǵa paydalanıwshınıń mobil telefonına SMS arqalı jiberilgen kodtı kirgiziw, [[Google Authenticator]] smartfon qosımshasın qollanıp kodtı kirgiziw, Android/iOS qurılmasındaǵı sorawǵa juwap beriw<ref>{{cite web|url=https://support.google.com/accounts/answer/7026266?hl=en&co=GENIE.Platform%3DAndroid|title=Sign in with Google Prompts|access-date=December 30, 2021}}</ref> yamasa kompyuterdiń USB portına fizikalıq qáwipsizlik giltin salıw kiredi<ref>{{cite web |title=Google 2-Step Verification |url=https://www.google.com/landing/2step/features.html |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161204144350/http://www.google.com/landing/2step/features.html |archive-date=December 4, 2016 |url-status=live }}</ref>. Eki basqıshlı tekseriw ushın qáwipsizlik giltin qollanıw imkaniyatı 2014-jıldıń oktyabr ayında qosılǵan<ref>{{cite web |first=Nishit |last=Shah |title=Strengthening 2-Step Verification with Security Key |url=https://security.googleblog.com/2014/10/strengthening-2-step-verification-with.html |work=Google Security Blog |date=October 21, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161215033307/https://security.googleblog.com/2014/10/strengthening-2-step-verification-with.html |archive-date=December 15, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Adam |last=Turner |title=Google security keys may offer extra layer of online protection |url=https://www.smh.com.au/digital-life/consumer-security/google-security-keys-may-offer-extra-layer-of-online-protection-20141029-11dmca |website=[[The Sydney Morning Herald]] |publisher=[[Fairfax Media]] |date=November 5, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161026083520/http://www.smh.com.au/digital-life/consumer-security/google-security-keys-may-offer-extra-layer-of-online-protection-20141029-11dmca |archive-date=October 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. === 24 saatlıq bloklawlar === Eger algoritm Google «siziń akkauntıńız buzılǵan bolıwı múmkin ekenligin kórsetetuǵın normal emes qollanıwdı» anıqlasa, akkaunt anıqlanǵan hárekettiń túrine baylanıslı bir minuttan 24 saatqa shekemgi múddetke avtomat túrde bloklanıwı múmkin. Bloklawdıń keltirilgen sebeplerine mınalar kiredi:<ref>{{cite web |url=https://support.google.com/accounts/troubleshooter/2402620 |title=Can't sign in to your Google Account |access-date=October 27, 2018 |work=Google Account Help |archive-url=https://web.archive.org/web/20181007110402/https://support.google.com/accounts/troubleshooter/2402620 |archive-date=October 7, 2018 |url-status=live }}</ref> * POP/IMAP klienti arqalı qısqa waqıt ishinde kóp muǵdarda pochtanı qabıllaw, óshiriw yamasa júklep alıw. * Jetkerip berilmegen kóp sandaǵı xabarlardı jiberiw. * Akkauntqa avtomat túrde kiretuǵın programmalıq támiynattı qollanıw. * Gmaildiń bir neshe danasın ashıq qaldırıw. === Balalar pornografiyasına qarsı siyasat === Google dúnya júzindegi qıyanetke ushırap atırǵan balalardı tabıw ushın Joǵalǵan hám paydalanılǵan balalar milliy orayı (NCMEC) menen birgelikte Gmail serverleri arqalı balalar pornografiyasına qarsı gúresedi. NCMEC penen birge islesip, Google balalar pornografiyası súwretleriniń maǵlıwmatlar bazasın jaratadı. Súwretlerdiń hár birine xesh dep atalatuǵın unikal sanlı nomer beriledi. Sońınan Google sol unikal xeshlerdi izlep, Gmaildi skanerleydi. Gúmanlı súwretler tabılǵanda, Google bul waqıya haqqında tiyisli milliy uyımlarǵa xabar beredi<ref>{{cite web |first=Sarah |last=Perez |title=Why The Gmail Scan That Led To A Man's Arrest For Child Porn Was Not A Privacy Violation |url=https://techcrunch.com/2014/08/06/why-the-gmail-scan-that-led-to-a-mans-arrest-for-child-porn-was-not-a-privacy-violation/ |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |date=August 6, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170323052900/https://techcrunch.com/2014/08/06/why-the-gmail-scan-that-led-to-a-mans-arrest-for-child-porn-was-not-a-privacy-violation/ |archive-date=March 23, 2017 |url-status=live }}</ref>. == Tariyxı == [[File:Gmail Icon (2013-2020).svg|thumb|2020-jılǵa shekem qollanılǵan Gmail logotibi]] Gmail ideyasın Pol Buxayt jámiyetshilikke járiyalanıwınan bir neshe jıl aldın islep shıqqan. Joybardıń kod ataması «Caribou» bolǵan. Dáslepki islep shıǵıw waqtında bul joybar Googledıń óz injenerleriniń kópshiliginen sır saqlanǵan. Joybar jetiliskennen keyin bul jaǵday ózgerdi hám 2004-jıldıń basına kelip, xızmetkerlerdiń kópshiligi onı kompaniyanıń ishki elektron pochta sistemasına kiriw ushın qollanıp atırǵan edi<ref>{{cite magazine |first=Harry |last=McCracken |title=How Gmail Happened: The Inside Story of Its Launch 10 Years Ago |url=https://time.com/43263/gmail-10th-anniversary/ |magazine=[[Time (magazine)|Time]] |publisher=[[Time Inc.]] |date=April 1, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161122092230/http://time.com/43263/gmail-10th-anniversary/ |archive-date=November 22, 2016 |url-status=live }}</ref>. Gmaildi Google kópshilikke 2004-jıldıń 1-aprelinde sheklengen beta-reliz sıpatında járiyaladı<ref>{{cite web |title=Google Gets the Message, Launches Gmail |url=https://googlepress.blogspot.com/2004/04/google-gets-message-launches-gmail.html |work=Google News from Google |date=April 1, 2004 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181110104736/http://googlepress.blogspot.com/2004/04/google-gets-message-launches-gmail.html |archive-date=November 10, 2018 |url-status=live }}</ref>. 2006-jıldıń noyabr ayında Google mobil telefonlar ushın Gmaildiń Java tiykarındaǵı qosımshasın usına basladı<ref>{{cite web |first=Ed |last=Oswald |title=Google Offers Java-based Mobile Gmail |url=https://betanews.com/2006/11/02/google-offers-java-based-mobile-gmail/ |website=BetaNews |date=November 2, 2006 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105215650/https://betanews.com/2006/11/02/google-offers-java-based-mobile-gmail/ |archive-date=November 5, 2018 |url-status=live }}</ref>. 2007-jıldıń oktyabr ayında Google Gmail qollanatuǵın kodtıń bólimlerin qayta jazıw procesin basladı, bul xızmetti tezirek etiwge hám arnawlı klaviatura kombinaciyaları, belgili xabarlar menen elektron pochta izlewlerin belgilep qoyıw sıyaqlı jańa funkciyalardı qosıwǵa imkaniyat berdi<ref>{{cite web |first=Dan |last=Pupius |title=Code changes to prepare Gmail for the future |url=https://gmail.googleblog.com/2007/10/code-changes-to-prepare-gmail-for.html |work=Official Gmail Blog |date=October 29, 2007 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126003417/https://gmail.googleblog.com/2007/10/code-changes-to-prepare-gmail-for.html |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. Sonday-aq, Gmail 2007-jıldıń oktyabr ayında IMAP qollap-quwatlawın qostı<ref>{{cite web |first=K.C. |last=Jones |title=Gmail Now Has IMAP Support |url=https://www.informationweek.com/gmail-now-has-imap-support/d/d-id/1060707 |website=[[InformationWeek]] |publisher=[[UBM Tech]] |date=October 24, 2007 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181027190140/https://www.informationweek.com/gmail-now-has-imap-support/d/d-id/1060707 |archive-date=October 27, 2018 |url-status=live }}</ref>. 2008-jıldıń yanvar aylarındaǵı jańalanıw Gmaildiń [[JavaScript|JavaScriptti]] qollanıwındaǵı elementlerdi ózgertti hám ayırım paydalanıwshılar qollanıp atırǵan úshinshi tárep skriptiniń islemey qalıwına alıp keldi. Google bul mashqalanı moyınlap, paydalanıwshılarǵa waqıtsha sheshimler menen járdem berdi<ref>{{cite web |first=Dan |last=Pupius |title=Gmail/Greasemonkey API issue |url=https://gmail.googleblog.com/2008/01/gmailgreasemonkey-api-issue.html |work=Official Gmail Blog |date=January 29, 2008 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161002032357/https://gmail.googleblog.com/2008/01/gmailgreasemonkey-api-issue.html |archive-date=October 2, 2016 |url-status=live }}</ref>. Gmail beta statusınan 2009-jıldıń 7-iyulında shıqtı<ref>{{cite web |first=Matthew |last=Glotzbach |title=Google Apps is out of beta (yes, really) |url=https://googleblog.blogspot.com/2009/07/google-apps-is-out-of-beta-yes-really.html |work=Official Google Blog |date=July 7, 2009 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105231918/https://googleblog.blogspot.com/2009/07/google-apps-is-out-of-beta-yes-really.html |archive-date=November 5, 2018 |url-status=live }}</ref>. 2013-jıldıń dekabr ayına shekem paydalanıwshılar qáwipsizlik ilajı sıpatında elektron xatlardaǵı súwretlerdi kóriw ushın ruqsat beriwi kerek edi. Bul jaǵday 2013-jıldıń dekabr ayında ózgerdi, sebebi Google súwretlerdi qayta islewdiń jaqsılanǵanın atap ótip, paydalanıwshınıń ruqsatısız súwretlerdiń kóriniwine imkaniyat berdi. Endi súwretler baslanǵısh sırtqı xost serverleri arqalı emes, al Googledıń qáwipsiz proksi serverleri arqalı baǵdarlanadı<ref>{{cite web |first=John |last=Rae-Grant |title=Images Now Showing |url=https://gmail.googleblog.com/2013/12/images-now-showing.html |work=Official Gmail Blog |date=December 12, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170117091228/https://gmail.googleblog.com/2013/12/images-now-showing.html |archive-date=January 17, 2017 |url-status=live }}</ref>. MarketingLand basılımı súwretlerdi qayta islewdegi bul ózgeris elektron pochta marketologlarınıń endigiden bılay qabıllap alıwshınıń IP mánzilin yamasa qanday qurılma qollanıp atırǵanı haqqındaǵı informaciyanı baqlay almaytuǵının bildiretuǵının atap ótti<ref>{{cite web |title=Google: Gmail Image Change May Improve Open Rate Data, But Will Strip Other User Data |first=Matt |last=McGee |url=https://marketingland.com/google-gmail-image-change-may-improve-open-rate-data-but-will-strip-other-user-data-68028 |publisher=MarketingLand |date=December 12, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105230613/https://marketingland.com/google-gmail-image-change-may-improve-open-rate-data-but-will-strip-other-user-data-68028 |archive-date=November 5, 2018 |url-status=live }}</ref>. Degen menen, Wired basılımı jańa ózgeris jiberiwshilerge elektron xattıń birinshi ret qashan ashılǵanın baqlawǵa imkaniyat beretuǵının málimledi, sebebi súwretlerdiń dáslepki júkleniwi sistemadan baslanǵısh serverge «keri baylanıs» etiwdi talap etedi<ref>{{Cite magazine |first=Ryan |last=Tate |title=With the New Gmail, People Will Know When You Open That Message |url=https://www.wired.com/2013/12/gmail-spying-explained/ |magazine=Wired |date=December 12, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161127151818/https://www.wired.com/2013/12/gmail-spying-explained/ |archive-date=November 27, 2016 |url-status=live }}</ref>. === Ósiwi === 2012-jıldıń iyun ayında Google Gmaildiń dúnya júzi boyınsha 425 million belsendi paydalanıwshısı bar ekenin járiyaladı<ref>{{cite web |first=Sundar |last=Pichai |title=Chrome & Apps @ Google I/O: Your web, everywhere |url=https://googleblog.blogspot.com/2012/06/chrome-apps-google-io-your-web.html |work=Official Google Blog |date=June 28, 2012 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105232350/https://googleblog.blogspot.com/2012/06/chrome-apps-google-io-your-web.html |archive-date=November 5, 2018 |url-status=live }}</ref>. 2015-jıldıń may ayında Google Gmaildiń 900 million belsendi paydalanıwshısı bar ekenin, olardıń 75% xızmetti mobil qurılmalarda qollanatuǵının málimledi<ref>{{cite web |first=Frederic |last=Lardinois |title=Gmail Now Has 900M Active Users, 75% On Mobile |url=https://techcrunch.com/2015/05/28/gmail-now-has-900m-active-users-75-on-mobile/ |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |date=May 28, 2015 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161126235311/https://techcrunch.com/2015/05/28/gmail-now-has-900m-active-users-75-on-mobile/ |archive-date=November 26, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2016-jıldıń fevral ayında Google Gmaildiń 1 milliard belsendi paydalanıwshıdan asqanın járiyaladı<ref name="1BMonthly">{{cite web |url=https://techcrunch.com/2016/02/01/gmail-now-has-more-than-1b-monthly-active-users/ |first=Frederic |last=Lardinois |date=February 1, 2016 |title=Gmail Now Has More Than 1B Monthly Active Users |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170204144302/https://techcrunch.com/2016/02/01/gmail-now-has-more-than-1b-monthly-active-users/ |archive-date=February 4, 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Ross |last=Miller |title=Gmail now has 1 billion monthly active users |url=https://www.theverge.com/2016/2/1/10889492/gmail-1-billion-google-alphabet |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |date=February 1, 2016 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161220122715/http://www.theverge.com/2016/2/1/10889492/gmail-1-billion-google-alphabet |archive-date=December 20, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2017-jıldıń iyul ayında Google Gmaildiń 1.2 milliard belsendi paydalanıwshıdan asqanın málimledi<ref name="users">{{cite web |last=Smith |first=Craig |title=18 Amazing Gmail Facts and Statistics |url=https://expandedramblings.com/index.php/gmail-statistics/ |website=expandedramblings.com |publisher=DMR |access-date=October 27, 2018 |date=April 23, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170914025820/https://expandedramblings.com/index.php/gmail-statistics/ |archive-date=September 14, 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |last=Mathews |first=Lee |title=90% Of Gmail Users Don't Use This Simple Trick To Protect Their Accounts |url=https://www.forbes.com/sites/leemathews/2018/01/19/90-of-gmail-users-dont-use-this-simple-trick-to-protect-their-accounts/ |access-date=October 27, 2018 |work=Forbes |archive-url=https://web.archive.org/web/20181030164709/https://www.forbes.com/sites/leemathews/2018/01/19/90-of-gmail-users-dont-use-this-simple-trick-to-protect-their-accounts/ |archive-date=October 30, 2018 |url-status=live }}</ref>. Biznes sektorına keletuǵın bolsaq, Quartz basılımı 2014-jıldıń avgust ayında Amerika Qurama Shtatlarındaǵı úsh tiykarǵı kategoriya (Fortune 50 eń iri kompaniyaları, orta kólemli texnologiyalıq hám media kompaniyalar hám sońǵı Y Combinator inkubator klassınan shıqqan startap kompaniyalar) boyınsha tekserilgen 150 kompaniyanıń arasınan tek bir ǵana Fortune 50 kompaniyası — Googledıń ózi — Gmaildi qollanatuǵının, al orta kólemli kompaniyalardıń 60% hám startap kompaniyalardıń 92% Gmaildi qollanatuǵının xabarladı<ref>{{cite web |first=Dan |last=Frommer |title=Google is stealing away Microsoft's future corporate customers |url=http://qz.com/243321/google-is-stealing-away-microsofts-future-corporate-customers/ |website=[[Quartz (publication)|Quartz]] |publisher=[[Atlantic Media]] |date=August 1, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161128160147/http://qz.com/243321/google-is-stealing-away-microsofts-future-corporate-customers/ |archive-date=November 28, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2014-jıldıń may ayında Gmail [[Google Play]] Storeda Android qurılmalarında bir milliard ornatılıwǵa jetken birinshi qosımsha boldı<ref>{{Cite news |first=Samuel |last=Gibbs |title=Gmail Android app is first to hit one billion installations |url=https://www.theguardian.com/technology/2014/may/16/gmail-android-app-one-billion-installations-google-milestone |newspaper=The Guardian |date=May 16, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160924235846/https://www.theguardian.com/technology/2014/may/16/gmail-android-app-one-billion-installations-google-milestone |archive-date=September 24, 2016 |url-status=live }}</ref>. === Gamil Design kompaniyası hám qáte jazıwlar === Gmail iske túsirilgenge shekem, Roli qalasındaǵı (Arqa Karolina) Gamil Design kompaniyasınıń ónim hám grafikalıq dizayn veb-saytı ayına 3,000 kiriwshige iye bolǵan. 2004-jıldıń may ayında Gamil saytına bir neshe márte qáte kirip ketken Google injeneri kompaniya menen baylanısıp, saytta trafiktiń artqanın yaki artpaǵanın soradı. Haqıyqatında da, sayt belsendiligi eki esege artqan edi. Eki jıldan keyin, ayına 600,000 kiriwshi menen, Internet-xızmet provayderi kóbirek tólem alıwdı qáledi, hám Gamil óz saytına mına xabardı jaylastırdı: «Siz bul jerge Gmaildi qáte jazıp kirgen bolıwıńız múmkin. Biz túsinemiz. Tez jazıw biziń eń kúshli tárepimiz emes. Biraq bul jerge jol tapqan ekensiz, kel, bóliseyik.»<ref name="typo">{{cite news| author=Ryan Teague Beckwith | title=Typo is Web page's windfall: Traffic looking for e-mail service Gmail winds up at Gamil | magazine = [[News & Observer]] | date=December 16, 2006 | url = http://www.newsobserver.com/102/story/522096.html | url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070110225000/http://www.newsobserver.com/102/story/522096.html | archive-date=January 10, 2007 }}</ref> ==Google Workspace== Googledıń bizneske baǵdarlanǵan usınısı Google Workspacetiń (burınǵı G Suite) bir bólimi sıpatında Gmail qosımsha funkciyalar menen birge keledi, sonıń ishinde:<ref>{{cite web |title=G Suite by Google Cloud |url=https://gsuite.google.com/products/gmail/ |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161219230910/https://gsuite.google.com/products/gmail/ |archive-date=December 19, 2016 |url-status=live }}</ref> * Klienttiń domen atı menen elektron pochta mánzilleri (@<nowiki>https://www.google.com/search?q=%D1%81%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F.com</nowiki>) * Texnikalıq xızmet kórsetiw ushın jobalastırılǵan toqtap turıwlarsız 99.9% kepillikli jumıs waqtı (uptime)<ref>{{cite web |first=Venkat |last=Panchapakesan |title=Pure and Proven Cloud: Gmail Availability in 2012 |url=https://cloud.googleblog.com/2013/04/pure-and-proven-cloud-gmail.html |work=Google Cloud Official Blog |date=April 3, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161020110709/https://cloud.googleblog.com/2013/04/pure-and-proven-cloud-gmail.html |archive-date=October 20, 2016 |url-status=live }}</ref> * Tarifke baylanıslı 30 GB yamasa Google Drive penen bólisiletuǵın sheksiz saqlaw ornı * 24/7 telefon hám elektron pochta arqalı qollap-quwatlaw * Microsoft Outlook hám basqa elektron pochta provayderleri menen sinxronizaciya úylesimliligi * Google Workspace Marketplaceten satıp alınǵan úshinshi tárep qosımshaların Gmailge birlestiretuǵın qosımshalardı (add-ons) qollap-quwatlaw<ref>{{cite web |first=Thijs van |last=As |title=Bring the power of your apps into Gmail with Add-ons |url=https://cloud.google.com/blog/products/application-development/bring-power-of-your-apps-into-gmail_9 |date=March 9, 2017 |access-date=October 27, 2018}}</ref><ref>{{cite web |first=Dieter |last=Bohn |title=Native Gmail add-ons are coming — but they'll be business focused to start |url=https://www.theverge.com/2017/3/9/14864106/google-gmail-add-ons-update-third-party-salesforce-enterprise |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |date=March 9, 2017 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170309231655/http://www.theverge.com/2017/3/9/14864106/google-gmail-add-ons-update-third-party-salesforce-enterprise |archive-date=March 9, 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Frederic |last=Lardinois |title=Google adds add-on support to Gmail |url=https://techcrunch.com/2017/03/09/google-adds-add-on-support-to-gmail/ |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |date=March 9, 2017 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170309201110/https://techcrunch.com/2017/03/09/google-adds-add-on-support-to-gmail/ |archive-date=March 9, 2017 |url-status=live }}</ref> == Qabıllaw == Gmail veb-baǵdarlamashılar tárepinen [[Ajax (programmalastırıw)|Ajaxtı]] erte qabıllaǵanı ushın atap ótilgen.<ref>{{cite web |first=Coach K. |last=Wei |title=AJAX: Asynchronous Java + XML? |url=https://www.developer.com/design/article.php/3526681 |website=Developer.com |date=August 11, 2005 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181213120242/https://www.developer.com/design/article.php/3526681 |archive-date=December 13, 2018 |url-status=live }}</ref> === Sıylıqları === Gmail PC World jurnalınıń «2005-jıldıń eń jaqsı 100 ónimi» diziminde Firefoxtan keyin ekinshi orındı iyeledi. Sonday-aq, Gmail 2005-jılǵı Bottom Line Design Awards sıylıǵında «Húrmet jarlıǵı»na iye boldı<ref>{{cite web |url=https://www.pcworld.com/article/120763/article.html |work=PCWorld.com |title=The 100 Best Products of 2005 |date=June 1, 2005 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181107081757/https://www.pcworld.com/article/120763/article.html |archive-date=November 7, 2018 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.bottomlinedesignawards.com/gmail.html |title=Bottom Line Design Awards |url-status=usurped |archive-url=https://web.archive.org/web/20070330005708/http://www.bottomlinedesignawards.com/gmail.html |archive-date=March 30, 2007 |access-date=October 27, 2018}}</ref>. 2006-jıldıń sentyabr ayında Forbes Gmaildi kishi biznes ushın eń jaqsı veb-pochta qosımshası dep járiyaladı<ref>{{cite web |url=https://www.forbes.com/2006/09/07/web-based-resources-cx_bn_0907smallbizresource.html |title=The Best Web-Based Computer Applications For Small Business |date=September 7, 2006 |work=Forbes |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150315212204/http://www.forbes.com/2006/09/07/web-based-resources-cx_bn_0907smallbizresource.html |archive-date=March 15, 2015 |url-status=live }}</ref>. 2006-jıldıń noyabr ayında Gmail PC World jurnalınan 4-juldızlı baha aldı<ref name="Gmail Award">{{cite web |title=Industry Awards and Accolades for Google |url=https://www.google.com/press/awards.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20110514124744/https://www.google.com/press/awards.html |archive-date=May 14, 2011 |access-date=October 27, 2018 |url-status=dead}}</ref>. == Sın == === Qupıyalıq === Googledıń barlıq xızmetlerin qamtıytuǵın jalǵız qupıyalıq siyasatı bar<ref>{{cite web |title=Google Privacy Policy |url=https://policies.google.com/privacy |work=Google Privacy & Terms |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181026175516/https://policies.google.com/privacy |archive-date=October 26, 2018 |url-status=live }}</ref>. Google olar «rasa, din, jınıslıq baǵdar, densawlıq yamasa sezimtal finanslıq kategoriyalar sıyaqlı sezimtal informaciyaǵa tiykarlanǵan reklamalardı baǵdarlamaytuǵının» málimleydi<ref>{{cite web |title=How Gmail ads work |url=https://support.google.com/mail/answer/6603? |work=Gmail Help |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181024042920/https://support.google.com/mail/answer/6603 |archive-date=October 24, 2018 |url-status=live }}</ref>. === Elektron pochta kontentin avtomat túrde skanerlew === Googledıń pochta serverleri elektron xatlardı bir neshe maqsette, sonıń ishinde spam menen zıyanlı programmalardı súziw hám (2017-jılǵa shekem) elektron xatlardıń qasına kontekstke say reklamalardı qosıw ushın avtomat túrde skanerleydi<ref name="Privacy – EPIC" /><ref name="Privacy – The Guardian" /><ref name="Privacy – Privacy Rights Clearinghouse" />. Jeke maǵlıwmatlardıń qáwipsizligin qorǵawshılar bul ámeliyatqa baylanıslı óz táshwishlerin bildirdi; bul táshwishlerge mınalar kirdi: elektron pochta mazmunın (adam emes) mashinanıń oqıwına ruqsat beriw Googleǵa sheksiz muǵdardaǵı informaciyanı máńgilikke saqlawǵa imkaniyat beriwi múmkin; maǵlıwmatlardı fon rejiminde avtomat túrde skanerlew elektron pochtadan paydalanıwda jeke maǵlıwmatlardıń qáwipsizligi kútiwiniń azayıwına yamasa joq etiliwine alıp keledi; elektron xatlardan jıynalǵan informaciyanı Google paydalanıwshılar haqqında tolıq profillerdi jaratıw ushın onıń házirgi áhmiyetliliginen keyin de jıllar dawamında saqlawı múmkin; basqa elektron pochta provayderleriniń paydalanıwshıları tárepinen jiberilgen xatlar, olar Googledıń jeke maǵlıwmatlardıń qáwipsizligi siyasatına yamasa xızmet kórsetiw shártlerine hesh qashan kelispegenine qaramastan, skanerlenedi; Google óz jeke maǵlıwmatlardıń qáwipsizligi siyasatın bir tárepleme ózgerte aladı hám siyasatqa kirgizilgen kishigirim ózgerisler ushın bunı paydalanıwshılarǵa xabar bermesten isley aladı; sud islerinde húkimetler hám shólkemler elektron pochta baylanısların nızamlı túrde baqlawdı ańsat dep tabıwı múmkin; Google hár qanday waqıtta óz kompaniyasınıń házirgi siyasatın ózgertip, elektron xatlardaǵı informaciyanı basqa xızmetlerin qollanıwdan alınǵan maǵlıwmatlar menen birlestiriwge ruqsat bere aladı; hám Google sistemalarındaǵı hár qanday ishki qáwipsizlik mashqalası onıń kópshilik — yamasa barlıq — paydalanıwshıların qáwip astına qoyıwı múmkin<ref name="Privacy – EPIC">{{cite web |title=Gmail Privacy FAQ |url=https://epic.org/privacy/gmail/faq.html |website=[[Electronic Privacy Information Center]] |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170318122852/https://www.epic.org/privacy/gmail/faq.html |archive-date=March 18, 2017 |url-status=live }}</ref><ref name="Privacy – Privacy Rights Clearinghouse" /><ref name="Privacy – The Guardian" /><ref name="Privacy – The Register">{{cite web |first=Mark |last=Rasch |title=Google's Gmail: spook heaven? |url=https://www.theregister.co.uk/2004/06/15/gmail_spook_heaven |website=[[The Register]] |publisher=Situation Publishing |date=June 15, 2004 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161127022510/http://www.theregister.co.uk/2004/06/15/gmail_spook_heaven |archive-date=November 27, 2016 |url-status=live }}</ref><ref name="Privacy – Computerworld">{{cite web |first=Robert |last=McMillan |title=Google attack part of widespread spying effort |url=https://www.computerworld.com/article/2522519/government-it/google-attack-part-of-widespread-spying-effort.html |website=[[Computerworld]] |publisher=[[International Data Group]] |date=January 13, 2010 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181124064329/https://www.computerworld.com/article/2522519/government-it/google-attack-part-of-widespread-spying-effort.html |archive-date=November 24, 2018 |url-status=live }}</ref>. 2004-jılı otız bir jeke maǵlıwmatlardıń qáwipsizligin hám puqaralıq erkinliklerin qorǵawshı shólkemler Googledı jeke maǵlıwmatlardıń qáwipsizligi mashqalaları tiyisli dárejede sheshilgenge shekem Gmail xızmetin toqtatıp turıwǵa shaqırǵan xat jazdı. Xatta sonday-aq Googledan maǵlıwmatlardı saqlaw hám óz biznes bólimleri arasında maǵlıwmatlar menen almasıwǵa baylanıslı jazbasha informaciya siyasatın anıqlastırıwdı talap etti. Shólkemler, sonday-aq, Googledıń reklama jaylastırıw maqsetinde barlıq kiris xabarlarınıń tekstin skanerlew jobasına baylanıslı óz uwayımların bildirdi hám úshinshi tárep reklama kontentin kirgiziw ushın jasırın elektron pochtanı skanerlew elektron pochta xızmetin kórsetiwshi provayderge degen jasırın isenimdi buzatuǵının atap ótti<ref name="Privacy – Privacy Rights Clearinghouse">{{cite web |first1=Beth |last1=Givens |first2=Pam |last2=Dixon |title=Thirty-One Privacy And Civil Liberties Organizations Urge Google To Suspend Gmail |url=https://www.privacyrights.org/blog/thirty-one-privacy-and-civil-liberties-organizations-urge-google-suspend-gmail |website=[[Privacy Rights Clearinghouse]] |date=April 6, 2004 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161127024111/https://www.privacyrights.org/blog/thirty-one-privacy-and-civil-liberties-organizations-urge-google-suspend-gmail |archive-date=November 27, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2017-jıldıń 23-iyunında Google 2017-jıldıń aqırında kontekstli reklamanı jaratıw ushın elektron pochta kontentin skanerlewdi basqıshpa-basqısh toqtatatuǵının, onıń ornına basqa Google xızmetleri arqalı jıynalǵan jeke maǵlıwmatlarǵa súyenetuǵının járiyaladı. Kompaniya bul ózgeristiń óz ámeliyatın anıqlastırıw hám biypul tutınıwshı hám pullı professional variantlar arasındaǵı eki túrli túsinikli ayırmashılıqtı sezgen kárxanalıq G Suite (házirgi Google Workspace) klientleri arasındaǵı uwayımlardı basıw ushın islengenin málimledi, sońǵısı reklamasız edi<ref>{{cite web |first=Frederic |last=Lardinois |title=Google now has all the data it needs, will stop scanning Gmail inboxes for ad personalization |url=https://techcrunch.com/2017/06/23/google-has-all-the-data-it-needs-will-stop-scanning-gmail-inboxes/ |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |date=June 23, 2017 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170623180310/https://techcrunch.com/2017/06/23/google-has-all-the-data-it-needs-will-stop-scanning-gmail-inboxes/ |archive-date=June 23, 2017 |url-status=live }}</ref>. === Sud isleri === 2011-jıldıń mart ayında Texastaǵı burınǵı Gmail paydalanıwshısı Googledı Gmail xızmeti tiyisli reklamalardı kórsetiw ushın elektron pochta xabarların skanerlew arqalı paydalanıwshılardıń jeke maǵlıwmatlarınıń qáwipsizligin buzadı dep ayıplap, sudqa berdi<ref>{{cite web |first=Thomas |last=Claburn |title=Google Again Sued Over Gmail Content Scanning |url=https://www.darkreading.com/risk-management/google-again-sued-over-gmail-content-scanning/d/d-id/1096540 |website=[[InformationWeek]] |publisher=[[UBM Tech]] |date=March 9, 2011 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181018082717/https://www.darkreading.com/risk-management/google-again-sued-over-gmail-content-scanning/d/d-id/1096540 |archive-date=October 18, 2018 |url-status=live }}</ref>. 2012-jıldıń iyul ayında Kaliforniyanıń ayırım turǵınları Google hám [[Yahoo!|Yahoo!ǵa]] qarsı eki toparlıq shaǵım arzasın berdi hám olardıń jeke Gmail emes yamasa Yahoo! emes elektron pochta paydalanıwshıları tárepinen Gmail hám Yahoo! qabıllawshılarına jiberilgen xatlardı jiberiwshilerdiń bilimi, kelisimi yamasa ruqsatısız nızamsız túrde uslap qalatuǵının shaǵım etti<ref>{{cite web |author=Abellin |title=Lawsuit: Gmail, Yahoo Email Invade Privacy, Even Non-Users' |url=https://abcnews.go.com/Business/lawsuit-gmail-yahoo-invade-privacy-email-account/story?id=16680463 |website=[[ABC News (United States)|ABC News]] |date=July 2, 2012 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181106095351/https://abcnews.go.com/Business/lawsuit-gmail-yahoo-invade-privacy-email-account/story?id=16680463 |archive-date=November 6, 2018 |url-status=live }}</ref>. Google advokatları tárepinen bul is boyınsha berilgen usınısta Gmail paydalanıwshılarınıń «jeke maǵlıwmatlardıń qáwipsizligine úmiti joq» ekeni moyınlanadı<ref name="No expectation of privacy">{{cite web |first=Michael |last=Morisy |title=GMail a little too open? Google says users should have no 'expectation of privacy' |url=https://www.boston.com/news/innovation/2013/08/13/gmail-a-little-too-open-google-says-users-should-have-no-expectation-of-privacy |website=[[Boston.com]] |date=August 13, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181027185838/https://www.boston.com/news/innovation/2013/08/13/gmail-a-little-too-open-google-says-users-should-have-no-expectation-of-privacy |archive-date=October 27, 2018 |url-status=live }}</ref>. 2013-jıldıń avgust ayında Consumer Watchdog qorǵaw toparı tárepinen tabılǵan sud hújjeti Googledıń sudqa bergen málimlemesinde Gmail paydalanıwshıları arasında óz elektron xatlarınıń kepillikli jasırınlıǵına baylanıslı hesh qanday «tiyisli úmit» joq ekenin kórsetti<ref name="August 2013 quote" />. 2013-jıldıń may ayında berilgen sud isine juwap retinde Google bılay dep túsindirdi:<blockquote>«... barlıq elektron pochta paydalanıwshıları óz elektron xatlarınıń avtomat túrde qayta isleniwine ushıraytuǵının kútiwi kerek... Biznes kásiplesine xat jiberiwshi qabıllawshınıń járdemshisi xattı ashqanına hayran qalmaytuǵını sıyaqlı, búgingi kúnde vebke-tiykarlanǵan elektron pochtanı qollanatuǵın adamlar da óz baylanıslarınıń qabıllawshınıń ECS [elektron baylanıs xızmeti] provayderi tárepinen jetkerip beriw barısında qayta islengenine hayran qalmawı kerek»<ref name="August 2013 quote" />.</blockquote>Google wákili 2013-jıldıń 15-avgustında ǵalaba xabar qurallarına korporaciyanıń Gmail paydalanıwshılarınıń jeke maǵlıwmatlarınıń qáwipsizligi hám qorǵalıwına baylanıslı uwayımlarǵa «júdá qatań» qaraytuǵının málimledi<ref name="August 2013 quote">{{Cite news |first=Dominic |last=Rushe |title=Google: don't expect privacy when sending to Gmail |url=https://www.theguardian.com/technology/2013/aug/14/google-gmail-users-privacy-email-lawsuit |newspaper=The Guardian |date=August 15, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161127025224/https://www.theguardian.com/technology/2013/aug/14/google-gmail-users-privacy-email-lawsuit |archive-date=November 27, 2016 |url-status=live }}</ref>. === 2014-jıl apreldegi xızmet kórsetiw shártleriniń jańalanıwı === Google 2014-jıldıń aprel ayında Gmail ushın xızmet kórsetiw shártlerin jańalap, óz paydalanıwshıları ushın elektron pochta kontentin skanerlewge baylanıslı tolıq ashıqlıqtı jarattı. Tiyisli redakciyada bılay delingen: «Biziń avtomatlastırılǵan sistemalarımız sizge jeke tiyisli ónim funkciyaların, mısalı, beyimlestirilgen izlew nátiyjeleri, maqsetli reklama hám spam menen zıyanlı programmalardı anıqlaw sıyaqlılardı usınıw ushın siziń kontentińizdi (sonıń ishinde elektron xatlardı) analizleydi. Bul analiz kontent jiberilgende, qabıllanǵanda hám saqlanǵanda júz beredi.» Google wákili korporaciyanıń óz siyasatlarınıń «paydalanıwshılar ushın ápiwayı hám ańsat túsinikli bolıwın» qáleytuǵının túsindirdi. Jańalanıwǵa juwap retinde, Open Rights Group atqarıwshı direktorı Djim Killok bılay dedi: «Googledıń islep atırǵan eń qáwipli isleri — bul Analyticste saqlanatuǵın informaciya, reklamadaǵı cookieler hám jeke akkauntlarda isley alatuǵın profillew»<ref name="Privacy – The Guardian">{{Cite news |first=Samuel |last=Gibbs |title=Gmail does scan all emails, new Google terms clarify |url=https://www.theguardian.com/technology/2014/apr/15/gmail-scans-all-emails-new-google-terms-clarify |newspaper=The Guardian |date=April 15, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161127025127/https://www.theguardian.com/technology/2014/apr/15/gmail-scans-all-emails-new-google-terms-clarify |archive-date=November 27, 2016 |url-status=live }}</ref>. === Googleǵa qarsı Microsoft reklama kampaniyası === 2013-jılı Microsoft kompaniyası Googledı elektron pochta xabarların skanerlegeni ushın ayıplap, reklama kampaniyasın basladı hám kópshilik tutınıwshılar Googledıń maqsetli reklamalardı usınıw ushın olardıń jeke xabarların baqlap baratuǵınınan xabarsız ekenin atap ótti. Microsoft óziniń Outlook elektron pochta xızmeti xabarlardıń mazmunın skanerlemeytuǵının málimledi hám Microsoft wákili bul qupıyalılıq máselesin «Googledıń kriptoniti» dep atadı. Oǵan juwap retinde Google bılay dedi; «Biz reklamalardıń qáwipsiz, kesent etpeytuǵın hám tiyisli bolıwın támiyinlew ushın kóp isleymiz... Sizge reklamalardı yamasa baylanıslı informaciyanı kórsetiw ushın hesh bir adam siziń elektron pochtańızdı yamasa Google akkauntıńızdaǵı informaciyanı oqımaydı. Qaysı reklamalar kórsetiliwin «Priority Inbox» (Áhmiyetli xatlar) yamasa spamdı filtrlew sıyaqlı funkciyalarda qollanılatuǵın avtomatlastırılǵan algoritm belgileydi». «The New York Times» gazetası «Google tárepdarları»na súyene otırıp, olardıń «Microsoft reklamaları jaǵımsız, bul ónimlerdiń anaǵurlım ádil báseki maydanında Googleǵa qarsı básekilese almaǵan kompaniyanıń aqırǵı ilajı» dep aytqanın keltiredi<ref>{{cite web |first=Nick |last=Wingfield |title=Microsoft Attacks Google on Gmail Privacy |url=https://bits.blogs.nytimes.com/2013/02/06/microsoft-attacks-google-on-gmail-privacy/ |website=[[The New York Times]] |date=February 6, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180907032655/https://bits.blogs.nytimes.com/2013/02/06/microsoft-attacks-google-on-gmail-privacy/ |archive-date=September 7, 2018 |url-status=live }}</ref>. === Basqa qupıyalıq máseleleri === ==== 2010-jılǵı Qıtaydan bolǵan hújim ==== 2010-jıldıń yanvar ayında Google óziniń infrastrukturasına Qıtaydan shıqqan «júdá quramalı» kiberhújimdi anıqladı. Hújimniń maqseti qıtaylı adam huqıqları belsendileri bolǵan, biraq Google Qıtaydaǵı adam huqıqları boyınsha evropalı, amerikalı hám qıtaylı belsendilerge tiyisli akkauntlarǵa «úshinshi tárepler tárepinen turaqlı túrde kirilgenin» anıqladı. Qosımsha retinde, Google olardıń tergewi «keminde» 20 basqa iri kompaniyanıń, sonıń ishinde Internet, qarjı, texnologiya, media hám ximiya sanaatı sıyaqlı «keń tarawlardaǵı» kárxanalardıń da usınday hújimge ushıraǵanın anıqlaǵanın bildirdi. Google bul kompaniyalardı xabardar etiw procesinde boldı hám sonday-aq AQSHtıń tiyisli uyımları menen birge isledi. Hújimlerden keyin Google óziniń infrastrukturasınıń qáwipsizligin hám arxitekturasın kúsheytti hám jeke paydalanıwshılarǵa kompyuterlerine antivirus hám antishpionlıq programmalardı ornatıwdı, operaciyalıq sistemaları menen veb-brauzerlerin jańalawdı, internet siltemelerin basqanda yamasa tez xabar almasıw hám elektron pochtada jeke informaciyanı bóliskende abaylı bolıwdı usınıs etti<ref>{{cite web |first=David |last=Drummond |title=A new approach to China |url=https://googleblog.blogspot.com/2010/01/new-approach-to-china.html |work=Official Google Blog |date=January 12, 2010 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181016143129/https://googleblog.blogspot.com/2010/01/new-approach-to-china.html |archive-date=October 16, 2018 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite magazine |first=Kim |last=Zetter |title=Google Hack Attack Was Ultra Sophisticated, New Details Show |url=https://www.wired.com/2010/01/operation-aurora |magazine=Wired |date=January 14, 2010 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161127024313/https://www.wired.com/2010/01/operation-aurora |archive-date=November 27, 2016 |url-status=live }}</ref>. ==== Sociallıq tarmaq integraciyası ==== 2010-jıldıń fevral ayında iske túsirilgen hám házirgi waqıtta jabılǵan, Gmailǵa baylanıslı Google Buzz sociallıq tarmaǵı, eger standart parametrler ózgertilmese, paydalanıwshılardıń kontaktları haqqındaǵı maǵlıwmatlardı ashıq túrde bóliskeni ushın dárhal sınǵa ushıradı<ref>{{cite web |title=Google Buzz Has Serious Privacy Flaws |url=https://www.foxnews.com/tech/google-buzz-has-serious-privacy-flaws |website=[[Fox News]] |date=February 12, 2010 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181027185933/https://www.foxnews.com/tech/google-buzz-has-serious-privacy-flaws |archive-date=October 27, 2018 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=Todd |last=Jackson |title=Millions of Buzz users, and improvements based on your feedback |url=https://gmail.googleblog.com/2010/02/millions-of-buzz-users-and-improvements.html |work=Official Gmail Blog |date=February 11, 2010 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161227090712/https://gmail.googleblog.com/2010/02/millions-of-buzz-users-and-improvements.html |archive-date=December 27, 2016 |url-status=live }}</ref>. 2014-jıldıń yanvar ayında Gmaildıń jańa funkciyası iske túsirildi, onıń járdeminde paydalanıwshılar qabıl etiwshiniń elektron pochta mánzilin bilmese de, Google+ akkauntları bar adamlarǵa elektron xat jibere alatuǵın boldı. Elektron qupıyalıq informaciya orayınıń (Electronic Privacy Information Center) prezidenti Mark Rotenberg bul funkciyanı «táshwishli» dep atadı hám onı Google Buzzdıń iske túsiriliwindegi dáslepki qupıyalıq qátesine uqsattı<ref>{{Cite news |title=New Gmail messaging feature causes privacy concerns |url=https://www.bbc.com/news/technology-25680010 |newspaper=BBC News |date=January 10, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181213213646/https://www.bbc.com/news/technology-25680010 |archive-date=December 13, 2018 |url-status=live }}</ref>. ==== DoubleClick qupıyalıq siyasatına jańalaw ==== 2016-jıldıń iyun ayında ProPublica-dan Djuliya Angvin Googledıń jańalanǵan qupıyalıq siyasatı haqqında jazdı, onda Googledıń DoubleClick veb-brauzeriniń cookie informaciyasın óziniń basqa xızmetlerinen alınǵan jeke tulǵanı anıqlaytuǵın informaciya menen birlestirmeytuǵını haqqındaǵı punkt joq etilgen edi. Bul ózgeris Googleǵa hár bir paydalanıwshı ushın birgelki birlesken reklama profilin jaratıw ushın túrli Google xızmetlerinen alınǵan paydalanıwshılardıń jeke tulǵasın anıqlaytuǵın informaciyasın birlestiriwge imkaniyat berdi. Maqala járiyalanǵannan keyin, Google ProPublica menen baylanısıp, bul birlestiriw reklama maqsetlerinde Gmaildıń gilt sózlerin óz ishine almaytuǵının ayttı<ref>{{cite news |first=Julia |last=Angwin |title=Google Has Quietly Dropped Ban on Personally Identifiable Web Tracking |url=https://www.propublica.org/article/google-has-quietly-dropped-ban-on-personally-identifiable-web-tracking |publisher=[[ProPublica]] |date=October 21, 2016 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161127094249/https://www.propublica.org/article/google-has-quietly-dropped-ban-on-personally-identifiable-web-tracking |archive-date=November 27, 2016 |url-status=live }}</ref>. === Úzilisler === 2009-jılı Gmail keminde jeti ret úziliske ushırap, xızmettiń isenimliligine gúman payda etti<ref>{{cite web |first=Tony |last=Bradley |title=Google Outages Damage Cloud Credibility |url=https://www.pcworld.com/article/172614/google_outages_damage_cloud_credibility.html |website=[[PC World]] |publisher=[[International Data Group]] |date=September 24, 2009 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160804154341/http://www.pcworld.com/article/172614/google_outages_damage_cloud_credibility.html |archive-date=August 4, 2016 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |first=MG |last=Siegler |title=Where were you during the great Gmail outage of February 2009? |url=https://venturebeat.com/2009/02/24/where-were-you-during-the-great-gmail-outage-of-february-2009/ |website=[[VentureBeat]] |date=February 24, 2009 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170213202443/http://venturebeat.com/2009/02/24/where-were-you-during-the-great-gmail-outage-of-february-2009/ |archive-date=February 13, 2017 |url-status=live }}</ref>. 2011-jıldıń 28-fevralında ol jańa úziliske ushıradı, onda qátelik sebepli Gmail akkauntları bos bolıp kórindi. Google blogında «elektron pochta hesh qashan joǵalmaǵanın» hám tiklew jumısları alıp barılıp atırǵanın málimledi<ref>{{cite web |first=Ben |last=Treynor |title=Gmail back soon for everyone |url=https://gmail.googleblog.com/2011/02/gmail-back-soon-for-everyone.html |website=Official Gmail Blog |date=February 28, 2011 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170213120026/https://gmail.googleblog.com/2011/02/gmail-back-soon-for-everyone.html |archive-date=February 13, 2017 |url-status=live }}</ref>. Basqa úzilisler 2012-jıl 17-aprelde,<ref>{{cite web |first=Rafe |last=Needleman |title=Gmail users experience outage |url=https://www.cnet.com/news/gmail-users-experience-outage/ |website=[[CNET]] |publisher=[[CBS Interactive]] |date=April 17, 2012 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170223211734/https://www.cnet.com/news/gmail-users-experience-outage/ |archive-date=February 23, 2017 |url-status=live }}</ref> 2013-jıl 24-sentyabrde,<ref>{{cite web |first=Dante |last=D'Orazio |title=Yesterday's Gmail outage delayed millions of messages by over two hours |url=https://www.theverge.com/2013/9/24/4765880/gmail-outage-delayed-some-messages-by-over-two-hours |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |date=September 24, 2013 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170223212717/http://www.theverge.com/2013/9/24/4765880/gmail-outage-delayed-some-messages-by-over-two-hours |archive-date=February 23, 2017 |url-status=live }}</ref> 2014-jıl 24-yanvarda,<ref>{{cite web |first=Darrell |last=Etherington |title=Gmail And Google+ Go Down Across The World, Service Returns After Roughly 50 Minutes |url=https://techcrunch.com/2014/01/24/gmail-goes-down-across-the-world/ |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |date=January 24, 2014 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170223212956/https://techcrunch.com/2014/01/24/gmail-goes-down-across-the-world/ |archive-date=February 23, 2017 |url-status=live }}</ref> 2019-jıl 29-yanvarda <ref>{{cite web|access-date=December 10, 2019|title=Gmail appears to be down in India, parts of Europe; users get 404 error|url=https://indianexpress.com/article/technology/tech-news-technology/gmail-appears-to-be-down-in-india-parts-of-europe-users-get-404-error-5559753/|date=January 29, 2019|website=[[The Indian Express]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20191210225759/https://indianexpress.com/article/technology/tech-news-technology/gmail-appears-to-be-down-in-india-parts-of-europe-users-get-404-error-5559753/|archive-date=December 10, 2019|url-status=live}}</ref> hám 2020-jıl 20-avgustta<ref>{{Cite web|date=2020-08-21|title=Gmail, other Google services restored after global outage|url=https://indianexpress.com/article/technology/tech-news-technology/gmail-down-india-users-complain-6562380/|access-date=2020-08-24|website=The Indian Express|language=en}}</ref> júz berdi. Google «Gmail barlıq paydalanıwshılar ushın 99,9% ten aslam qoljetimli bolıp qaladı hám biz [2009-jılǵı úzilis] sıyaqlı waqıyalardıń siyrek ushırasıwı menen belgili bolıwın támiyinlewge umtılamız» dep málimledi<ref>{{cite web |first=Ben |last=Treynor |title=More on today's Gmail issue |url=https://gmail.googleblog.com/2009/09/more-on-todays-gmail-issue.html |website=Official Gmail Blog |date=September 1, 2009 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170323113312/https://gmail.googleblog.com/2009/09/more-on-todays-gmail-issue.html |archive-date=March 23, 2017 |url-status=live }}</ref>. === «Atınan» belgisi === 2009-jıldıń may ayında Farxad Manju «The New York Times» blogında Gmaildıń «atınan» belgisi haqqında jazdı. Manju bılay dep túsindirdi: «Másele [sic] mınada, siz ózińizdiń Gmail universal kiriw xatları qutısınan shıǵıw xatların jiberiwge háreket etkenińizde, Gmail qabıl etiwshilerińizge siziń shın mánisinde jumıs ornıńızdaǵı elektron pochtańızdı emes, al Gmaildı paydalanıp atırǵanıńızdı bildiretuǵın belgi qosadı. Eger qabıl etiwshińiz Microsoft Outlooktı paydalansa, ol «From youroffice@domain.com on behalf of yourgmail@gmail.com» (sizinjumis@domen.com atınan sizingmail@gmail.com arqalı) degen sıyaqlı xabardı kóredi». Manju jáne de «Google bul belgini siziń elektron xatıńızdıń qabıl etiwshi tárepinen spam dep esaplanıwınıń aldın alıw ushın qosatuǵının túsindiredi; teoriya boyınsha, eger elektron xat óziniń kelip shıǵıwı haqqında sadıq bolsa, ol spamdı tekseretuǵın programmalıq támiynat tárepinen gúman payda etpewi kerek» dep jazdı<ref>{{cite web |first=Farhad |last=Manjoo |title=Maintaining A True Universal Inbox on Gmail Remains Elusive |url=https://gadgetwise.blogs.nytimes.com/2009/05/04/maintaining-a-true-universal-inbox-on-gmail-remains-elusive/ |website=[[The New York Times]] |date=May 4, 2009 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170304130037/https://gadgetwise.blogs.nytimes.com/2009/05/04/maintaining-a-true-universal-inbox-on-gmail-remains-elusive/ |archive-date=March 4, 2017 |url-status=live }}</ref>. Keyingi iyul ayında Google Gmail serverlerin paydalanbastan, elektron xattı basqa elektron pochta mánziliniń serverinen jiberiw arqalı «Atınan» belgisin alıp taslaytuǵın jańa opciyanı járiyaladı<ref>{{cite web |first=Emmanuel |last=Pellereau |title=Send mail from another address without "on behalf of" |url=https://gmail.googleblog.com/2009/07/send-mail-from-another-address-without.html |website=Official Gmail Blog |date=July 30, 2009 |access-date=October 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170224052249/https://gmail.googleblog.com/2009/07/send-mail-from-another-address-without.html |archive-date=February 24, 2017 |url-status=live }}</ref>. ==Derekler== {{Derekler}} __BÖLİDİMÖNDEMEW__ [[Kategoriya:Google xızmetleri]] j4dz4dt62qfz7ygtcrwztjadhy2uy0d 4 11641 122790 61663 2025-06-25T19:53:01Z Janabaevazizbek 10433 122790 wikitext text/x-wiki '''Tez maǵlıwmat''' [[WP:Paydalanıwshılar|paydalanıwshı]] hám paydalanıwshı talqılawı betlerinde paydalanıwshı haqqında maǵlıwmatlardı (qaysı toparǵa aǵzalıǵı, qashan registraciyadan ótkeni, jámi neshe ózgertiw islegeni h. t. b. sáwlelendiriwshi ásbap. Mısalı: {{quotation|1= <div style="border-bottom: 1px solid #aaa;font-size: 2em;line-height:1.2em;margin-bottom:0.1em">Paydalanıwshı:Jimbo Wales</div> <span style="font-size: 92%;">Bul paydalanıwshı byurokrat hám administrator, 10 jıl 10 ay aldın registraciyadan ótken hám jámi 12,500 ózgertiw islegen. Sońǵı márte 1 kún aldın mına ózgertiwdi iske asırǵan. Wikipedia, ashıq enciklopediya.</span></span> }} == Aktivlestiriw == Aktivlestiriw ushın menyudıń [[Arnawlı:Sazlawlar|Gadjetler]] → [[Arnawlı:Sazlawlar#mw-prefsection-gadgets|Gadjetler]] bólimine ótiw hám «'''Tez maǵlıwmat''': paydalanıwshı hám paydalanıwshı talqılawı betlerinde paydalanıwshı haqqında maǵlıwmatlardı sáwlelendiredi» punktin saylaw kerek boladı. [[Kategoriya:Wikipedia skriptleri]] f7m27rnytvxf4falqdhfsjgxsepfutg 4 12177 122802 65341 2025-06-25T20:12:15Z Janabaevazizbek 10433 122802 wikitext text/x-wiki {{Qısqartpa|[[WP:HOTCAT]]|[[WP:HC]]}} {{Tool warning}} [[Fayl:Nuvola apps package toys svg.svg|thumb|200px|HotCat]] '''HotCat''' – [[Wikipedia:Paydalanıwshılar|dizimnen ótken paydalanıwshılar]]ǵa [[Wikipedia]]daǵı betlerge [[Wikipedia:Kategoriyalar|kategoriyalar]]dı ańsat qosıw hám alıp taslaw múmkinshiligin beriwshi gadjet. Avtomatikalıq toltırıw ańsatlıǵı menen házirgi kategoriyalardı usınıs etiwshi dizim qásiyetine de iye. kaa.wikipediada qollanılatuǵın versiyası [[:commons:MediaWiki:Gadget-HotCat.js|Wikimedia Commons]]ta jaylasqan HotCat skriptiniń ózgertilgen versiyası. m8j0224a9qra0hypl10ens7xh1pazco 0 18477 122661 87347 2025-06-25T18:54:04Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, removed: == Derekler == {{derekler}} {{Sırtqı siltemeler}}<br>{{ using [[Project:AWB|AWB]] 122661 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Martime | kestede region = Seine-Martime | jer maydanı = 4.53 | xalıq sanı = 1.230 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.230 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.53&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} b2f536sv14p74kvrdqz2u13ktknyau1 0 18508 122610 87317 2025-06-25T12:22:04Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 52 adam → Xalqı — 52 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, removed: == Derekler == {{de using [[Project:AWB|AWB]] 122610 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Martime | kestede region = Seine-Martime | jer maydanı = 4.54 | xalıq sanı = 52 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 52 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı —4.54&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} ok8xpzd8imggew9izuyuzdhb4o61jbi 0 18527 122638 87337 2025-06-25T12:27:18Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 656 adam → Xalqı — 656 adam, == Geografıyası → == Geografiyası, removed: == Derekler == {{derekler}} {{Sırtqı siltemeler}}<br>{{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{franciya using [[Project:AWB|AWB]] 122638 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.62 | xalıq sanı = 656 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' – [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 656 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı – 8.62&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} kc7gbstu9drk4m258qiy4p4w3j7ydhm 0 18540 122639 87338 2025-06-25T12:27:25Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 374 adam → Xalqı — 374 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, removed: == Derekler == {{ using [[Project:AWB|AWB]] 122639 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Martime | kestede region = Seine-Martime | jer maydanı = 4.95 | xalıq sanı = 374 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 374 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı —4.95&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} qfn2hinznnhkopviwpu4r8aavku6vmj 0 18558 122611 87318 2025-06-25T12:22:09Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 710 adam → Xalqı — 710 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, removed: == Derekler == {{ using [[Project:AWB|AWB]] 122611 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Martime | kestede region = Seine-Martime | jer maydanı = 1.27 | xalıq sanı = 710 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 710 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı —1.27&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 65cq90dgjjg486a1awv0y407cdftj7e 0 18560 122640 87339 2025-06-25T12:27:35Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 429 adam → Xalqı — 429 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, removed: == Derekler == {{ using [[Project:AWB|AWB]] 122640 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Martime | kestede region = Seine-Martime | jer maydanı = 14.74 | xalıq sanı = 429 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 429 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı —14.74&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} ljkbqz5k8quy66diqh0rb9geb1uhjjc 0 18588 122641 87340 2025-06-25T12:27:44Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 271 adam → Xalqı — 271 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, removed: == Derekler == {{ using [[Project:AWB|AWB]] 122641 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Martime | kestede region = Seine-Martime | jer maydanı = 3.84 | xalıq sanı = 271 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 271 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı —3.84&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 4cqpohx19xt5the6od21x71znflsrf2 0 18591 122642 87341 2025-06-25T12:28:07Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 482 adam → Xalqı — 482 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografiyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122642 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Martime | kestede region = Seine-Martime | jer maydanı = 16.71 | xalıq sanı = 482 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 482 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı —16.71&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} rs78qensf7qeh0fo3tmluvukmkh41ur 0 18593 122662 87348 2025-06-25T18:54:22Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 66 adam → Xalqı — 66 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, removed: == Derekler == {{de using [[Project:AWB|AWB]] 122662 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Martime | kestede region = Seine-Martime | jer maydanı = 5.08 | xalıq sanı = 66 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 66 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.08&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} fknlmqnoy47a3gvse309n3to1hu367c 0 18594 122612 87319 2025-06-25T12:22:18Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.297 adam → Xalqı — 1.297 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, removed: == Derekler = using [[Project:AWB|AWB]] 122612 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Martime | kestede region = Seine-Martime | jer maydanı = 27.93 | xalıq sanı = 1.297 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.297 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı —27.93&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 0yct9eq1n4ckip0ydlq24boj0ziz97f 0 18595 122613 87320 2025-06-25T12:22:28Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 110 adam → Xalqı — 110 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, removed: == Derekler == {{ using [[Project:AWB|AWB]] 122613 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Martime | kestede region = Seine-Martime | jer maydanı = 2.99 | xalıq sanı = 110 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 110 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı —2.99&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 4lc3r3rw34vnlk01j8ewotvdmercurd 0 18596 122614 87321 2025-06-25T12:22:55Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 140 adam → Xalqı — 140 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografiyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122614 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Martime | kestede region = Seine-Martime | jer maydanı = 7.85 | xalıq sanı = 140 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 140 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı —7.85&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} f7od9wg66nudwoj2gl4sounxu2mjbta 0 18597 122615 87322 2025-06-25T12:22:57Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 161 adam → Xalqı — 161 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografiyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122615 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Martime | kestede region = Seine-Martime | jer maydanı = 4.42 | xalıq sanı = 161 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 161 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı —4.42&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} r9fpxm2l3xyflst86p2rn3zxe19w15d 0 18598 122616 87323 2025-06-25T12:23:00Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 545 adam → Xalqı — 545 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografiyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122616 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Martime | kestede region = Seine-Martime | jer maydanı = 8.08 | xalıq sanı = 545 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 545 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı —8.08&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} tdg0pmdoqw6qdic4tvgdpzaeta1ktxd 0 18641 122617 87324 2025-06-25T12:23:32Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 352 adam → Xalqı — 352 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası → == G using [[Project:AWB|AWB]] 122617 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 10.18 | xalıq sanı = 352 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 352 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 10.18&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} e6d10q4xyva2wm8uqm9af6otei5t7my 0 18685 122541 87247 2025-06-25T12:14:26Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 18.016 adam → Xalqı — 18.016 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası = using [[Project:AWB|AWB]] 122541 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 15.07 | xalıq sanı = 18.016 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 18.016 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 15.07&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 2gd8p25yd9wj9p7vy21hl3np41bk21h 0 18687 122618 87325 2025-06-25T12:24:44Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 444 adam → Xalqı — 444 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası → == G using [[Project:AWB|AWB]] 122618 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 19.05 | xalıq sanı = 444 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 444 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 19.05&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} am4tcy81yhgn0pjy14fffq45moicx67 0 18689 122619 87326 2025-06-25T12:25:01Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.262 adam → Xalqı — 1.262 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122619 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 139.76 | xalıq sanı = 1.262 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.262 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 139.76&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 81pri42739vbdvaczuwe03rurabjnus 0 18695 122520 87226 2025-06-25T12:12:48Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 2.635 adam → Xalqı — 2.635 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122520 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.68 | xalıq sanı = 2.635 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 2.635 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6.68&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} esn3eb0qso1kvoj02b76o1ltj1h6skk 0 18696 122521 87227 2025-06-25T12:12:53Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.843 adam → Xalqı — 1.843 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122521 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 12.2 | xalıq sanı = 1.843 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.843 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 12.2&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} pc1k5x6n7lrp1poj8oxcnievo0j5900 0 18697 122522 87228 2025-06-25T12:12:57Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 885 adam → Xalqı — 885 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122522 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.35 | xalıq sanı = 885 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 885 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.35&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} t4of5dd0obdq30fvznw6ark2gxd8ew2 0 18698 122523 87229 2025-06-25T12:13:00Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 563 adam → Xalqı — 563 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122523 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.52 | xalıq sanı = 563 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 563 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.52&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 3lq46gvxo7d4b39zizpqrpozm3h9w5n 0 18699 122620 87327 2025-06-25T12:25:57Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 25 adam → Xalqı — 25 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122620 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.99 | xalıq sanı = 25 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 25 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.99&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 4jmjan1stsfbhs5baggkwhfd0v1nizd 0 18700 122524 87230 2025-06-25T12:13:06Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.743 adam → Xalqı — 1.743 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122524 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.61 | xalıq sanı = 1.743 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.743 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.61&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} ekkjq2tcive6y991pj6yds0qy8mrgqj 0 18701 122525 87231 2025-06-25T12:13:17Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 3.702 adam → Xalqı — 3.702 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122525 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 15.33 | xalıq sanı = 3.702 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 3.702 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 15.33&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 8khlu974y5xhch98t5bk837jwnc8pwo 0 18702 122526 87232 2025-06-25T12:13:21Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 792 adam → Xalqı — 792 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122526 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.28 | xalıq sanı = 792 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 792 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.28&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 5pv81x9ukyj3d6cjawbnj68u1m1ag9r 0 18703 122527 87233 2025-06-25T12:13:28Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 349 adam → Xalqı — 349 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122527 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.28 | xalıq sanı = 349 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 349 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.28&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 9j7lr408o0xeglfa1wtgt2slqu00dm8 0 18704 122528 87234 2025-06-25T12:13:31Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 6.067 adam → Xalqı — 6.067 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122528 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.56 | xalıq sanı = 6.067 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 6.067 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.56&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} fmf7ajydm790blp1y3zq8ns8evd7o8f 0 18705 122539 87245 2025-06-25T12:14:20Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 140 adam → Xalqı — 140 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122539 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.41 | xalıq sanı = 140 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 140 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.41&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 4drpu03j5l7bp84s7rmpdj0hcs9gpgj 0 18706 122621 87328 2025-06-25T12:26:06Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 2.081 adam → Xalqı — 2.081 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122621 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 10.02 | xalıq sanı = 2.081 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 2.081 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 10.02&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} rcb0q4wncibj10ygyf7uztnlx49nxkc 0 18707 122529 87235 2025-06-25T12:13:38Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 994 adam → Xalqı — 994 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122529 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.18 | xalıq sanı = 994 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 994 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.18&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} dbvzy8rzfcygpog2dzr6ju6ncs06eej 0 18708 122530 87236 2025-06-25T12:13:42Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 237 adam → Xalqı — 237 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122530 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 10.96 | xalıq sanı = 237 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 237 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 10.96&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} boxbzs3ve50yi1tx2pp6maavlw63o66 0 18709 122531 87237 2025-06-25T12:13:49Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 335 adam → Xalqı — 335 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122531 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.22 | xalıq sanı = 335 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 335 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.22&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 8sfn3fqdjwf9hhxxsru5nl3t687o5rl 0 18710 122532 87238 2025-06-25T12:13:54Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 554 adam → Xalqı — 554 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122532 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.88 | xalıq sanı = 554 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 554 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6.88&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} oub3lhrr0wawx8jfgkl0tqqx4rv6q0j 0 18711 122533 87239 2025-06-25T12:13:58Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 672 adam → Xalqı — 672 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122533 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 13.12 | xalıq sanı = 672 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 672 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 13.12&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} s8oentq8bebjv2qf7rfponyh0o7aqeg 0 18712 122534 87240 2025-06-25T12:14:04Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.063 adam → Xalqı — 1.063 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122534 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 13.45 | xalıq sanı = 1.063 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.063 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 13.45&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} c5r2xou08fmxmld6c6awa5574gxq419 0 18713 122535 87241 2025-06-25T12:14:08Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 370 adam → Xalqı — 370 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122535 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 11.13 | xalıq sanı = 370 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 370 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 11.13&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 3jsahe63xnt3mfkjjl8u1oyu8s1m5qo 0 18714 122536 87493 2025-06-25T12:14:11Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 395 adam → Xalqı — 395 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122536 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.1 | xalıq sanı = 395 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 395 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.1&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 72xgl4nc4qtkzjyyoeo73o6sws9wb84 0 18715 122537 87243 2025-06-25T12:14:13Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.164 adam → Xalqı — 1.164 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122537 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.88 | xalıq sanı = 1.164 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.164 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.88&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} fikjzngc4dnjj5m1k98u2hm0acmtp4q 0 18716 122538 87244 2025-06-25T12:14:16Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 140 adam → Xalqı — 140 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122538 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.03 | xalıq sanı = 140 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 140 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.03&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 4o4le5qb3ualqefqhpdbpljmakc44xi 0 18717 122540 87246 2025-06-25T12:14:22Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 245 adam → Xalqı — 245 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122540 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.72 | xalıq sanı = 245 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 245 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.72&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} nn57h397qzepxiuk9tr29qjlcfaatap 0 18718 122622 87329 2025-06-25T12:26:10Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 381 adam → Xalqı — 381 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122622 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.78 | xalıq sanı = 381 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 381 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.78&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 4hhu9kftyj8dw34uiwlrmqf0uudejdr 0 18719 122542 87248 2025-06-25T12:14:30Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.183 adam → Xalqı — 1.183 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122542 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 26.23 | xalıq sanı = 1.183 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.183 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 26.23&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 646sd991h6bzu1ij7c920xauqckgzac 0 18720 122543 87249 2025-06-25T12:14:38Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 2.511 adam → Xalqı — 2.511 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122543 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.65 | xalıq sanı = 2.511 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 2.511 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.65&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} o8t0q7n4mgg24psy2lpukn8u0k6el35 0 18721 122544 87250 2025-06-25T12:14:41Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 225 adam → Xalqı — 225 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122544 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 12.48 | xalıq sanı = 225 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 225 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 12.48&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} j617wxnkr8enpcoqioaq3s7nzxkf3k5 0 18722 122545 87251 2025-06-25T12:14:44Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 463 adam → Xalqı — 463 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122545 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.96 | xalıq sanı = 463 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 463 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.96&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} ll4corwno7s6fuhnkmgypnabokmb102 0 18723 122546 87252 2025-06-25T12:14:47Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 383 adam → Xalqı — 383 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122546 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.91 | xalıq sanı = 383 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 383 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.91&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} d1kikrf5kkvcvgywlve5009ks2e1x2k 0 18725 122547 87254 2025-06-25T12:17:01Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 2.839 adam → Xalqı — 2.839 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122547 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.98 | xalıq sanı = 2.839 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 2.839 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.98&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} krvnnwwwmyys2rg213ynmjouq670w1k 0 18726 122548 87255 2025-06-25T12:17:05Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 729 adam → Xalqı — 729 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122548 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.39 | xalıq sanı = 729 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 729 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.39&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 2agg086wzhh1rgxvzjkm8ybptjd8j0h 0 18727 122549 87256 2025-06-25T12:17:08Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 390 adam → Xalqı — 390 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122549 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.22 | xalıq sanı = 390 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 390 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.22&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} m1vm5fevpxjvar4l5kl2lstxtsyno83 0 18728 122550 87257 2025-06-25T12:17:14Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 8.961 adam → Xalqı — 8.961 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122550 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 25.81 | xalıq sanı = 8.961 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 8.961 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 25.81&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} hxbrh7402ulyi9lul65qgmeeq14r9qw 0 18729 122551 87258 2025-06-25T12:17:17Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 172 adam → Xalqı — 172 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122551 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 2.33 | xalıq sanı = 172 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 172 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 2.33&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 8778yhuv9i0guk6ewf4a2py445o1weq 0 18730 122552 87259 2025-06-25T12:17:20Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.363 adam → Xalqı — 1.363 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122552 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.32 | xalıq sanı = 1.363 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.363 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.32&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} cxf21bg1y0mvy70270f3m07uwblzty4 0 18731 122553 87260 2025-06-25T12:17:23Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 537 adam → Xalqı — 537 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122553 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.73 | xalıq sanı = 537 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 537 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.73&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 3jf1dof5gsarg5exgu7o8lft3xb4mkd 0 18732 122554 87261 2025-06-25T12:17:29Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 130 adam → Xalqı — 130 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122554 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.83 | xalıq sanı = 130 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 130 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.83&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 3pg88aha414zhsx9qdc43q5scg3akyq 0 18733 122555 87262 2025-06-25T12:17:32Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 426 adam → Xalqı — 426 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122555 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.13 | xalıq sanı = 426 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 426 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.13&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 8tgt0xdwm8qli6fivfic07ujmjng1vb 0 18734 122556 87263 2025-06-25T12:17:35Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 5.944 adam → Xalqı — 5.944 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122556 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 10.4 | xalıq sanı = 5.944 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 5.944 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 10.4&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} bo5057ujqdodue5uuz3gf13imo8hniw 0 18735 122557 87264 2025-06-25T12:17:38Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 895 adam → Xalqı — 895 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122557 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.97 | xalıq sanı = 895 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 895 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.97&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} e6u8169ztcxtlto7i7ftfr51ns3wi8j 0 18736 122558 87265 2025-06-25T12:17:41Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 612 adam → Xalqı — 612 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122558 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.4 | xalıq sanı = 612 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 612 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6.4&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} b4j3f5eapvrci3bn0odb3t7susge2wf 0 18737 122559 87266 2025-06-25T12:17:44Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.072 adam → Xalqı — 1.072 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122559 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 18.41 | xalıq sanı = 1.072 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.072 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 18.41&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 3vptpgp68uxhyg5ydms5q5rmz20bdpx 0 18738 122560 87267 2025-06-25T12:17:48Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 439 adam → Xalqı — 439 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122560 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.38 | xalıq sanı = 439 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 439 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.38&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} iywe8r4rzq82wa6axon8j0xauverswn 0 18739 122561 87268 2025-06-25T12:17:52Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 426 adam → Xalqı — 426 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122561 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.29 | xalıq sanı = 426 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 426 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6.29&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} p1bmd7czhukoe6qoieau9vzkqeelqsz 0 18740 122562 87269 2025-06-25T12:17:54Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 763 adam → Xalqı — 763 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122562 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.91 | xalıq sanı = 763 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 763 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.91&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 4s897imqlg044k3ei0ejeglbb2uu0hh 0 18741 122563 87270 2025-06-25T12:17:57Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 9.726 adam → Xalqı — 9.726 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122563 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 16.93 | xalıq sanı = 9.726 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 9.726 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 16.93&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} jr25zzby3zupv4mvmeqjpsolfvch8hg 0 18742 122564 87271 2025-06-25T12:18:05Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 306 adam → Xalqı — 306 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122564 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 22.44 | xalıq sanı = 306 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 306 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 22.44&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 7d8dwomi4pv5teu9n04a6oob3g76j2r 0 18743 122663 87349 2025-06-25T18:54:38Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.746 adam → Xalqı — 1.746 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122663 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 24.76 | xalıq sanı = 1.746 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.746 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 24.76&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 70ctytftu8jef16oz7z7jl5n5a68vkm 0 18744 122643 87342 2025-06-25T12:28:14Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 25.975 adam → Xalqı — 25.975 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, removed: == Derekler using [[Project:AWB|AWB]] 122643 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 11.11 | xalıq sanı = 5.975 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 25.975 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografıyası == Jer maydanı — 11.11&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} eaavdcziddfpjanywik03jun1meg7yx 0 18745 122565 87272 2025-06-25T12:18:12Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 156 adam → Xalqı — 156 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122565 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.95 | xalıq sanı = 156 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 156 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.95&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} nphctn5j48as1wuvz2hjpppzt6t5jg8 0 18746 122572 87279 2025-06-25T12:18:41Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 841 adam → Xalqı — 841 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122572 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.13 | xalıq sanı = 841 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 841 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.13&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 4o0z3u2x6lyfl18nfs86spz6pphl7rn 0 18747 122573 87280 2025-06-25T12:18:44Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 449 adam → Xalqı — 449 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122573 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.27 | xalıq sanı = 449 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 449 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.27&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} c0pfcyqsvic0aclmlsc9qvdw3uy0hz7 0 18753 122566 87273 2025-06-25T12:18:17Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 374 adam → Xalqı — 374 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122566 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 2.96 | xalıq sanı = 374 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 374 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 2.96&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} sc9w5qg6h793kitjs9bg54cvydun23s 0 18754 122567 87274 2025-06-25T12:18:24Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 376 adam → Xalqı — 376 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122567 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.59 | xalıq sanı = 376 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 376 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.59&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} hav96k3c8c08fqbh9v5poplnlgboxar 0 18755 122568 87275 2025-06-25T12:18:27Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 3.074 adam → Xalqı — 3.074 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122568 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 14.2 | xalıq sanı = 3.074 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 3.074 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 14.2&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} qp9kzc3cdyn9m9v2dblhmps72c5jd91 0 18756 122569 87276 2025-06-25T12:18:30Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 681 adam → Xalqı — 681 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122569 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 2.63 | xalıq sanı = 681 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 681 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 2.63&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 987qrqj06jltvlrwg4kxwpu4mcdavsh 0 18757 122570 87277 2025-06-25T12:18:34Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.005 adam → Xalqı — 1.005 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122570 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.18 | xalıq sanı = 1.005 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.005 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.18&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 19m94g0tnwpl88s0mbbn3jnaorrhkjj 0 18759 122571 87278 2025-06-25T12:18:37Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 459 adam → Xalqı — 459 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122571 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 11.16 | xalıq sanı = 459 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 459 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 11.16&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} i38uq3z1yyp90rli8dcdu8qo34pdqf4 0 18760 122574 87281 2025-06-25T12:18:47Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 473 adam → Xalqı — 473 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122574 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 12.46 | xalıq sanı = 473 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 473 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 12.46&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 8kicsfsyc8pfoix6vw51x6kcqiesik5 0 18761 122575 87282 2025-06-25T12:18:50Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 526 adam → Xalqı — 526 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122575 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.07 | xalıq sanı = 526 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 526 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6.07&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} aitlobta1eao8i0t2zfu0p19buqkd88 0 18762 122576 87283 2025-06-25T12:18:55Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 84 adam → Xalqı — 84 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122576 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 2.99 | xalıq sanı = 84 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 84 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 2.99&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 1vxa8k7xa3impsun3i3iv6w3t6uvp7k 0 18763 122577 87284 2025-06-25T12:18:59Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 368 adam → Xalqı — 368 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122577 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.39 | xalıq sanı = 368 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 368 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.39&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} hxcarom7z0iuu6ci4q037mrmqf3epqk 0 18764 122623 87330 2025-06-25T12:26:13Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 211 adam → Xalqı — 211 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122623 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.75 | xalıq sanı = 211 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 211 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.75&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} ce1ayv900oo3kcw1sn3761l5zobhnlb 0 18765 122644 87343 2025-06-25T12:28:35Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 261 adam → Xalqı — 261 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122644 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.32 | xalıq sanı = 261 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 261 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.32&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} jxadmohzuqymts0j9gexk058ftr0m3u 0 18766 122578 87285 2025-06-25T12:19:02Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 527 adam → Xalqı — 527 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122578 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.48 | xalıq sanı = 527 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 527 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.48&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} fyqydpb4p9qslvpac6uotn3ec08u9gm 0 18767 122579 87286 2025-06-25T12:19:05Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 8.315 adam → Xalqı — 8.315 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122579 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.21 | xalıq sanı = 8.315 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 8.315 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.21&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} t0lil8kgtxnoo0lo1ufejaegapvuwca 0 18768 122580 87287 2025-06-25T12:19:12Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 709 adam → Xalqı — 709 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122580 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 9.32 | xalıq sanı = 709 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 709 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 9.32&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} d46mqxvagndt7y23icwcw93yvlpl604 0 18769 122581 87288 2025-06-25T12:19:20Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 189 adam → Xalqı — 189 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122581 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 10.18 | xalıq sanı = 189 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 189 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 10.18&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 0vbticud3xd02vvmfwf68zgitaxnhwr 0 18770 122582 87289 2025-06-25T12:19:24Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 440 adam → Xalqı — 440 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122582 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 29.98 | xalıq sanı = 440 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 440 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 29.98&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} donl9iyzgg6feb1vfa1x9n7qhlk4jnz 0 18771 122583 87290 2025-06-25T12:19:28Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 279 adam → Xalqı — 279 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122583 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 13.15 | xalıq sanı = 279 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 279 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 13.15&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 9ywhp4m4ms73s0sahcr60mhqdrn4ops 0 18772 122584 87291 2025-06-25T12:19:57Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 313 adam → Xalqı — 313 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122584 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.33 | xalıq sanı = 313 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 313 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.33&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} fc7jxolj3zu4vlv4elwuzpz4sevcwe6 0 18773 122585 108093 2025-06-25T12:20:00Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 343 adam → Xalqı — 343 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, == Geografıyası → == Geografiyası, removed: == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları} using [[Project:AWB|AWB]] 122585 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.07 | xalıq sanı = 343 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 343 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6.07&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} ienlypch289x8wabjfzyz8qld5ulwww 0 18780 122586 87293 2025-06-25T12:20:03Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 690 adam → Xalqı — 690 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122586 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.53 | xalıq sanı = 690 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 690 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.53&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} qn0ip95rkoygu2b9sr026rrs30wynq8 0 18781 122587 87294 2025-06-25T12:20:06Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → == Geografiyası ==, removed: == Derekl using [[Project:AWB|AWB]] 122587 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = | xalıq sanı = | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — &nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} bpk5mpgkqfb5j2hydvlo22riahe89s5 0 18782 122588 87295 2025-06-25T12:20:09Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.887 adam → Xalqı — 1.887 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122588 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 9.46 | xalıq sanı = 1.887 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.887 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 9.46&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} njpjhaucgv591xbl2kml911blsf5tb0 0 18783 122664 87350 2025-06-25T18:54:49Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.344 adam → Xalqı — 1.344 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122664 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı =11.76 | xalıq sanı = 1.344 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.344 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 11.76&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} rgbbjcnndl78wx26aazjkzm56gska6t 0 18784 122645 87344 2025-06-25T12:28:38Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 166.058 adam → Xalqı — 166.058 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası using [[Project:AWB|AWB]] 122645 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 46.95 | xalıq sanı = 166.058 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 166.058 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 46.95&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} aoxtlbr7cwq8epsm2doh7ibyhzmpg5u 0 18785 122624 87331 2025-06-25T12:26:16Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 369 adam → Xalqı — 369 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122624 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.74 | xalıq sanı = 369 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 369 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6.74&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} mdhwo0py5yf2icre1k1f3s8r949v62e 0 18786 122600 87307 2025-06-25T12:21:15Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 102 adam → Xalqı — 102 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122600 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.99 | xalıq sanı = 102 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 102 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.99&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} cyvbu1tb4y6ecntnpptvobjanhh8upj 0 18787 122601 87308 2025-06-25T12:21:18Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.379 adam → Xalqı — 1.379 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122601 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 10.69 | xalıq sanı = 1.379 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.379 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 10.69&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 10e6cpzs5fhl29vepkwv0tof3igc0sh 0 18788 122602 87309 2025-06-25T12:21:22Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 959 adam → Xalqı — 959 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122602 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 10.81 | xalıq sanı = 959 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 959 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 10.81&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 7zgdygvg0ix7z6dbcwnqxh2xcfactq6 0 18789 122589 87296 2025-06-25T12:20:11Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 116 adam → Xalqı — 116 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122589 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.72 | xalıq sanı = 116 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 116 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.72&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 2ghq7raq64xbbg07iuf2fuxxm3o5lja 0 18790 122590 87297 2025-06-25T12:20:15Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 351 adam → Xalqı — 351 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122590 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.81 | xalıq sanı = 351 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 351 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.81&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 98yls3mrmwyzjsbgzilncnpvqo7qnk5 0 18791 122647 87346 2025-06-25T12:28:45Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 249 adam → Xalqı — 249 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122647 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 10.72 | xalıq sanı = 249 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 249 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 10.72&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 78honas2smq9p0ai7fwesgnywq5f4tx 0 18792 122603 87310 2025-06-25T12:21:27Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 146 adam → Xalqı — 146 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122603 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.71 | xalıq sanı = 146 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 146 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6.71&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} phcno9999imwchg1euuwuce7ntn0ojz 0 18793 122591 87298 2025-06-25T12:20:19Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 648 adam → Xalqı — 648 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122591 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 13.09 | xalıq sanı = 648 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 648 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 13.09&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} dvgeofq7lumefeo4m15zjtp9hwthvvy 0 18794 122592 87299 2025-06-25T12:20:22Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 720 adam → Xalqı — 720 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122592 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.05 | xalıq sanı = 720 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 720 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.05&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} pfg509y10qkqg610qjgoub9atls3pwl 0 18795 122593 87300 2025-06-25T12:20:26Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 290 adam → Xalqı — 290 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122593 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.26 | xalıq sanı = 290 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 290 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.26&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 6osej33cfzy76v2coc42snfmhqu1655 0 18796 122594 87301 2025-06-25T12:20:29Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 572 adam → Xalqı — 572 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122594 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.77 | xalıq sanı = 572 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 572 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.77&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} c2bzrtmp7wl1p6mdz032seggw7r1vwg 0 18797 122595 87302 2025-06-25T12:20:57Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 268 adam → Xalqı — 268 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122595 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 11.54 | xalıq sanı = 268 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 268 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 11.54&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 53oyqrq6z3cugg2jbrljknsc2qov9yj 0 18798 122596 87303 2025-06-25T12:21:00Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 187 adam → Xalqı — 187 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122596 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.77 | xalıq sanı = 187 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 187 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.77&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} inwu0yjh1pl33ts06i0kbv6al4siedi 0 18799 122646 87345 2025-06-25T12:28:42Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 4.133 adam → Xalqı — 4.133 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122646 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 2.97 | xalıq sanı = 4.133 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 4.133 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 2.97&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} ag6bnncuqx8n2z51otg92cwjldq4aqw 0 18828 122597 87304 2025-06-25T12:21:03Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 2.884 adam → Xalqı — 2.884 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122597 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 20.8 | xalıq sanı = 2.884 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 2.884 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 20.8&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} c6x69h853ygwzkf28uk29q1d1jssckt 0 18829 122598 87305 2025-06-25T12:21:06Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 340 adam → Xalqı — 340 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122598 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.09 | xalıq sanı = 340 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 340 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.09&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 5j0cjx4bub25y33g05483yxgpdccmxf 0 18830 122625 87332 2025-06-25T12:26:21Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 534 adam → Xalqı — 534 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122625 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.06 | xalıq sanı = 534 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 534 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.06&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 66tleagma5oe8ywfswcisvz3ureqhgp 0 18831 122599 87306 2025-06-25T12:21:09Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 434 adam → Xalqı — 434 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122599 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 9.45 | xalıq sanı = 434 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 434 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 9.45&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} bw8oamna1qfn5he24su4xsn7yqro7vh 0 18832 122665 87351 2025-06-25T18:55:09Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 72 adam → Xalqı — 72 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122665 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.03 | xalıq sanı = 72 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 72 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.03&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 14y1mpaua6528wnb9l0qjzxaedudc9p 0 18833 122604 87311 2025-06-25T12:21:37Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 401 adam → Xalqı — 401 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122604 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 14.54 | xalıq sanı = 401 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 401 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 14.54&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} haco1cuenkrgzifcd8mum1rney9w7fg 0 18834 122605 87312 2025-06-25T12:21:41Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 310 adam → Xalqı — 310 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122605 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.28 | xalıq sanı = 310 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 310 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.28&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} a6apnvaeswk5h65naf8ddmn901skptp 0 18835 122606 87313 2025-06-25T12:21:44Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.170 adam → Xalqı — 1.170 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122606 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.89 | xalıq sanı = 1.170 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.170 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.89&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} g9a5icohbux19cion2bv74eyuuyn32y 0 18836 122607 87314 2025-06-25T12:21:46Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 276 adam → Xalqı — 276 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122607 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.91 | xalıq sanı = 276 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 276 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.91&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} hhny6e8643hcexb6iq62oyhu4ayugkr 0 18837 122608 87315 2025-06-25T12:21:48Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 3.657 adam → Xalqı — 3.657 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122608 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.2 | xalıq sanı = 3.657 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 3.657 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.2&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 5ooetesvc6gvbbfwclgvvy6vn9e74tw 0 18838 122609 87316 2025-06-25T12:21:51Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.726 adam → Xalqı — 1.726 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122609 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 18.75 | xalıq sanı = 1.726 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.726 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 18.75&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} m70kbcmd5d9jokgpp4j33jekhbk5160 0 18839 122634 87333 2025-06-25T12:26:56Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 192 adam → Xalqı — 192 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122634 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.33 | xalıq sanı = 192 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 192 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.33&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} owykg31aqgas0ql08sy5bbuls4o591e 0 18840 122635 87334 2025-06-25T12:27:03Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 309 adam → Xalqı — 309 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122635 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.76 | xalıq sanı = 309 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 309 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.76&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 5fg1200ir6nr3wl17yrvb79k87j0vo7 0 18841 122636 87335 2025-06-25T12:27:09Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 127 adam → Xalqı — 127 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122636 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.09 | xalıq sanı = 127 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 127 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.09&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} s2jocbgs6r2b3p0z0wwkpfgleyeezee 0 18842 122637 87336 2025-06-25T12:27:12Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.152 adam → Xalqı — 1.152 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122637 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.09 | xalıq sanı = 1.152 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.152 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.09&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} ta05c9tpy69fh1zwdu1tsiyid2ut8ss 0 18843 122668 87352 2025-06-25T18:55:30Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 94 adam → Xalqı — 94 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122668 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 1.63 | xalıq sanı = 94 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 94 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 1.63&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} kxjx1n9h7kpr7s7bcvgqp1jr84y7zro 0 18844 122669 107972 2025-06-25T18:55:39Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 8.729 adam → Xalqı — 8.729 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Geografıyası → == Geografiyası, removed: == Dere using [[Project:AWB|AWB]] 122669 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 14.66 | xalıq sanı = 8.729 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 8.729 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 14.66&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 453uxj2xuv8l1ms6mr0k7gajd4m2s32 0 18845 122671 87355 2025-06-25T18:55:55Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.471 adam → Xalqı — 1.471 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122671 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 15.01 | xalıq sanı = 1.471 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.471 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 15.01&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} qxzmru8tx3hfr8zkrwezsvw1w6xwln8 0 18846 122670 87354 2025-06-25T18:55:46Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 392 adam → Xalqı — 392 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122670 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.24 | xalıq sanı = 392 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 392 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.24&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} otsm59kn222y8arrmd6b01nwgq4chz5 0 18847 122672 87356 2025-06-25T18:56:00Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 379 adam → Xalqı — 379 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122672 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.62 | xalıq sanı = 379 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 379 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.62&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} rzvn4ln2dytaaqkknu6uw01zqwu1ab4 0 18848 122673 87357 2025-06-25T18:56:05Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 476 adam → Xalqı — 476 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122673 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8 | xalıq sanı = 476 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 476 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 5j6a8g5smciwxm9i748o0krf94s4q8g 0 18849 122674 87358 2025-06-25T18:56:09Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 189 adam → Xalqı — 189 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122674 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 2.81 | xalıq sanı = 189 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 189 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 2.81&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} ld0is73o2uio2qzskpk6dh92qybwfav 0 18933 122666 93780 2025-06-25T18:55:15Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.119 adam → Xalqı — 1.119 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122666 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 14.86 | xalıq sanı = 1.119 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.119 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 14.86&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 4zvr2o30tkw4wn0vn87syukb2jkppry 0 18934 122626 93836 2025-06-25T12:26:24Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 2.362 adam → Xalqı — 2.362 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122626 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 30.98 | xalıq sanı = 2.362 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 2.362 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 30.98&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} ndsr2ljjd4u4rmk4ce53t4by9gmvcdt 0 18935 122675 93762 2025-06-25T18:56:13Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.243 adam → Xalqı — 1.243 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122675 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 18.79 | xalıq sanı = 1.243 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.243 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 18.79&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} i5vpdhvvui8xruh0z1qzohh5v876tut 0 18936 122676 93760 2025-06-25T18:56:18Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 46 adam → Xalqı — 46 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122676 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.86 | xalıq sanı = 46 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 46 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.86&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 08jcfsrnb741uzb4i4wvxnp59g92tw1 0 18937 122677 93759 2025-06-25T18:56:22Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 633 adam → Xalqı — 633 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122677 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.32 | xalıq sanı = 633 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 633 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.32&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 4zatl50emsf4pxnqykztc3zzn5assd4 0 18938 122678 93758 2025-06-25T18:56:28Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 526 adam → Xalqı — 526 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122678 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 11.73 | xalıq sanı = 526 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 526 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 11.73&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} el1cfroy2k24mxlvf97vcxv45mr85l0 0 18939 122679 93757 2025-06-25T18:56:32Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 341 adam → Xalqı — 341 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122679 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.36 | xalıq sanı = 341 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 341 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.36&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} eqxxrxfnhu0srzewkdxm61v7a2wn7qp 0 18940 122680 93756 2025-06-25T18:56:55Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 936 adam → Xalqı — 936 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122680 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.96 | xalıq sanı = 936 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 936 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.96&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} i8hizwxqfo25e1biak1vq3hc0wr32oe 0 18941 122681 93753 2025-06-25T18:56:59Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 768 adam → Xalqı — 768 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122681 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.37 | xalıq sanı = 768 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 768 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.37&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 4p00jj531o64exsbq06d4d4bzgwycwe 0 18942 122682 93751 2025-06-25T18:57:03Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 186 adam → Xalqı — 186 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122682 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 9.59 | xalıq sanı = 186 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 186 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 9.59&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 24g0t1qz4hlcm4ayqdz5qfq8ybvaybx 0 18944 122683 93750 2025-06-25T18:57:08Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 2.170 adam → Xalqı — 2.170 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122683 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.08 | xalıq sanı = 2.170 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 2.170 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.08&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 9htnvpa9h1u50w1vw06d8w7zv8ilb7b 0 18945 122684 93738 2025-06-25T18:57:11Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 6.143 adam → Xalqı — 6.143 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122684 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 9.25 | xalıq sanı = 6.143 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 6.143 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 9.25&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} ca70i9ktn8kjj1h4ce91ngztxvlej14 0 18946 122685 93737 2025-06-25T18:57:15Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 205 adam → Xalqı — 205 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122685 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.06 | xalıq sanı = 205 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 205 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.06&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} i2hruo5kzl3xzqfh8bcoegkjs4rffql 0 18947 122690 93731 2025-06-25T18:58:32Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.264 adam → Xalqı — 1.264 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122690 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.35 | xalıq sanı = 1.264 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.264 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.35&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} p1lrx5qwhqp6qidi61mm3t7f4bdenox 0 18948 122691 93730 2025-06-25T18:58:37Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 219 adam → Xalqı — 219 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122691 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.28 | xalıq sanı = 219 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 219 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.28&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} fqfu71d3i9kbk3noq9hn5q2yrwwin23 0 18949 122686 93735 2025-06-25T18:58:10Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 432 adam → Xalqı — 432 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122686 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 2.55 | xalıq sanı = 432 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 432 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 2.55&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 35jaz71dnxoggajapb5gsmoztvp0ein 0 18950 122688 93733 2025-06-25T18:58:20Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 311 adam → Xalqı — 311 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122688 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.36 | xalıq sanı = 311 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 311 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6.36&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} jy5cwppau1lrodgumfzt0ikfw97uo2d 0 18952 122687 93734 2025-06-25T18:58:15Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.052 adam → Xalqı — 1.052 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122687 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.75 | xalıq sanı = 1.052 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.052 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.75&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} g0utyau6uttgw3i0z8luj5b8nd0fmyu 0 18953 122689 93732 2025-06-25T18:58:26Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 918 adam → Xalqı — 918 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122689 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.21 | xalıq sanı = 918 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 918 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.21&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} izs699m4ucr6wmiyi3j7nm2get7hrxb 0 18954 122692 93725 2025-06-25T18:58:41Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 11.024 adam → Xalqı — 11.024 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası = using [[Project:AWB|AWB]] 122692 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.01 | xalıq sanı = 11.024 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 11.024 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.01&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} muga09gf44vkkpjoymk5vx3rzmvziuj 0 18955 122693 93724 2025-06-25T18:58:45Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 234 adam → Xalqı — 234 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122693 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 13.05 | xalıq sanı = 234 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 234 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 13.05&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} ji1sax223x3vwxkfko0407y4w30oqsq 0 19062 122694 93722 2025-06-25T18:58:49Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 715 adam → Xalqı — 715 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122694 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.61 | xalıq sanı = 715 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 715 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.61&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} da15qu3dga94s1vh1ahm5dd4cd3um3o 0 19063 122695 93720 2025-06-25T18:58:54Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 415 adam → Xalqı — 415 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122695 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.06 | xalıq sanı = 415 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 415 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.06&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} jlqlg086bkcprrozalb0z2xnyocm7xj 0 19064 122696 93719 2025-06-25T18:59:05Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.600 adam → Xalqı — 1.600 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122696 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 9.58 | xalıq sanı = 1.600 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.600 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 9.58&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} je7p7tvbzuae36s4x09aprxdav6mui9 0 19065 122697 93715 2025-06-25T18:59:09Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 320 adam → Xalqı — 320 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122697 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 11.24 | xalıq sanı = 320 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 320 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 11.24&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} klzjdcm0dqbicyxk1bnnedor53zswks 0 19066 122698 93714 2025-06-25T18:59:13Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 334 adam → Xalqı — 334 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122698 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.09 | xalıq sanı = 334 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 334 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.09&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 7e0ttm9pdxlipepl24lemnc2249jrpb 0 19067 122699 93713 2025-06-25T18:59:18Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 398 adam → Xalqı — 398 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122699 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.07 | xalıq sanı = 398 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 398 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.07&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} dloiu65awf86qu1hjnc61oscv4t6uwr 0 19068 122700 93711 2025-06-25T18:59:22Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.035 adam → Xalqı — 1.035 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122700 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 14.16 | xalıq sanı = 1.035 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.035 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 14.16&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 8qqv5tmrv69x8c3o4o9x3pwkp57pzsy 0 19069 122701 93710 2025-06-25T18:59:25Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 155 adam → Xalqı — 155 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122701 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 10.19 | xalıq sanı = 155 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 155 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 10.19&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} ofosogp0wcss90rqukvd89p2losvuzn 0 19070 122702 93708 2025-06-25T18:59:30Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 363 adam → Xalqı — 363 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122702 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 12.64 | xalıq sanı = 363 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 363 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 12.64&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 9sfjdtfai504yzs5e4ly36owfhhb3hk 0 19071 122732 93644 2025-06-25T19:02:21Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 928 adam → Xalqı — 928 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122732 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.35 | xalıq sanı = 928 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 928 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6.35&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 0l9zllpbwg29rgevhv8d4wde4r3sxct 0 19072 122703 93705 2025-06-25T18:59:33Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 263 adam → Xalqı — 263 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122703 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 9.09 | xalıq sanı = 263 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 263 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 9.09&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} fa50lxxqj2qy9obqqgy3c7zc4ebx2ju 0 19073 122733 93643 2025-06-25T19:02:24Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 168 adam → Xalqı — 168 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122733 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 12.43 | xalıq sanı = 168 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 168 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 12.43&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} ckbevsmmm6c47znaohgpqwgqmqp0kda 0 19074 122734 93642 2025-06-25T19:02:28Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 231 adam → Xalqı — 231 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122734 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.32 | xalıq sanı = 231 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 231 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.32&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 13fs99wpxhf3l1vee29fzph1ozt991w 0 19075 122704 93703 2025-06-25T18:59:36Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 298 adam → Xalqı — 298 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122704 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.08 | xalıq sanı = 298 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 298 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.08&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 097nxdatxgmsf45wzxviehfobc3kz78 0 19076 122735 93641 2025-06-25T19:04:16Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 157 adam → Xalqı — 157 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı — (2), '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' — (2), == Xalqı == → == Xalqı == (2), == Geografıy using [[Project:AWB|AWB]] 122735 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 10.55 | xalıq sanı = 157 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 157 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 10.55&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} hec5u0hjfb2gz2mhmgbd4zka977hbui 0 19077 122709 93696 2025-06-25T19:00:20Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 943 adam → Xalqı — 943 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122709 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 15.06 | xalıq sanı = 943 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 943 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 15.06&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} gh2yh7f2rjsfq1mq0mgc7ymen7hahun 0 19078 122648 93802 2025-06-25T12:28:48Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 16 adam → Xalqı — 16 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122648 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 1.32 | xalıq sanı = 16 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 16 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 1.32&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 65cklqzt37cux9tnzfzzw9j2px3w4z8 0 19079 122649 93801 2025-06-25T12:28:52Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → == Geografiyası ==, removed: == Derekl using [[Project:AWB|AWB]] 122649 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = | xalıq sanı = | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — &nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} bpk5mpgkqfb5j2hydvlo22riahe89s5 0 19080 122705 93700 2025-06-25T18:59:39Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 7.980 adam → Xalqı — 7.980 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122705 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.07 | xalıq sanı = 7.980 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 7.980 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.07&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 03cao1fjm3hg0iuu3ml2ejyen6uowqh 0 19081 122650 93800 2025-06-25T12:28:56Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 96 adam → Xalqı — 96 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122650 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.94 | xalıq sanı = 96 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 96 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.94&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} tusjb42pjyb4pra8bz3kyl7u1bkr769 0 19120 122706 93699 2025-06-25T18:59:42Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 245 adam → Xalqı — 245 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122706 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı =8.28 | xalıq sanı =245 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 245 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.28&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 4jbkd2ghwhrtg9zoyr2tzgc0l0yuduq 0 19121 122707 108128 2025-06-25T18:59:56Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 772 adam → Xalqı — 772 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Geografıyası → == Geografiyası, removed: == Derekler using [[Project:AWB|AWB]] 122707 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} |súwret=[[Fayl:Mesnil-Panneville Carte postale 10.jpg|200px]]| mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 11.87 | xalıq sanı = 772 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 772 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 11.87&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 6npiplj4i5cjrd8guvntk2rq3k3nzvb 0 19122 122708 93697 2025-06-25T19:00:14Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.171 adam → Xalqı — 1.171 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122708 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.76 | xalıq sanı = 1.171 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.171 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6.76&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} lg0ma4h2brtz7qqhvhbrc2tl8z4nzh7 0 19123 122651 93799 2025-06-25T12:28:59Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 797 adam → Xalqı — 797 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122651 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.55 | xalıq sanı = 797 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 797 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.55&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 8zep7wpo6rrj36lnxzdmiqfmg42wu1h 0 19124 122654 93798 2025-06-25T18:52:09Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 614 adam → Xalqı — 614 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122654 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.84 | xalıq sanı = 614 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 614 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6.84&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} lozd7barg383zn1vpeq8z37vxaupctm 0 19125 122710 93694 2025-06-25T19:00:24Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 570 adam → Xalqı — 570 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122710 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.67 | xalıq sanı = 570 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 570 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6.67&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} ru49fm90mvw1i7rs4vvtvroph5lb682 0 19126 122711 93690 2025-06-25T19:00:28Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 233 adam → Xalqı — 233 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122711 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.91 | xalıq sanı = 233 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 233 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.91&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} hrr1bsrc46hsuinkusjv84dd1ys7eo5 0 19127 122712 93688 2025-06-25T19:00:31Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 352 adam → Xalqı — 352 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122712 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.42 | xalıq sanı = 352 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 352 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.42&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} m8ywxg9l7ttyx7yqojbluijwi2xn0e3 0 19128 122713 93687 2025-06-25T19:00:35Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 209 adam → Xalqı — 209 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122713 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.65 | xalıq sanı = 209 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 209 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.65&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} bw75kfimlnbm3jpp3vvca6h4uxmceoj 0 19129 122714 93686 2025-06-25T19:00:39Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 616 adam → Xalqı — 616 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122714 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 10.05 | xalıq sanı = 616 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 616 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 10.05&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} q7780l6s7jknzy1fqc8xhndqmguhbdq 0 19130 122715 93685 2025-06-25T19:00:43Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 566 adam → Xalqı — 566 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122715 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.99 | xalıq sanı = 566 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 566 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.99&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} nw22n6vqkvgplhjsuvfehk3dlndw157 0 19131 122716 93681 2025-06-25T19:00:46Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 862 adam → Xalqı — 862 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122716 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 9.02 | xalıq sanı = 862 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 862 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 9.02&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 856v30r7ag42e8ibbswtfew6rlnr31k 0 19132 122717 93680 2025-06-25T19:01:00Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 20.066 adam → Xalqı — 20.066 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası = using [[Project:AWB|AWB]] 122717 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.94 | xalıq sanı = 20.066 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 20.066 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.94&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} eyenub3gpetofnrchem3c01zcln978o 0 19133 122724 93665 2025-06-25T19:01:41Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 614 adam → Xalqı — 614 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122724 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 11.7 | xalıq sanı = 614 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 614 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 11.7&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} bn15vnm8afkpjn1eb5xfxcqeer7fbts 0 19134 122718 93676 2025-06-25T19:01:05Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.285 adam → Xalqı — 1.285 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122718 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.83 | xalıq sanı = 1.285 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.285 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.83&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 6d71oxawc0rdae73ic2lyxg2d5v4b4p 0 19135 122719 93675 2025-06-25T19:01:08Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 15.457 adam → Xalqı — 15.457 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası = using [[Project:AWB|AWB]] 122719 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 19.09 | xalıq sanı = 15.457 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 15.457 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 19.09&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 3w7lx7zaenybjy0jd6v6r9fwnnubvp4 0 19136 122720 93674 2025-06-25T19:01:14Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.448 adam → Xalqı — 1.448 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122720 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.04 | xalıq sanı = 1.448 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.448 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6.04&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} jobuy3o8rbwawjgkremu9yshw5p5yke 0 19137 122721 93670 2025-06-25T19:01:19Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 493 adam → Xalqı — 493 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122721 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 9.4 | xalıq sanı = 493 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 493 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 9.4&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 87n2jkrsic2eqmyf6fwfe4vxntuawg2 0 19138 122722 93669 2025-06-25T19:01:33Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 263 adam → Xalqı — 263 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122722 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 10.79 | xalıq sanı = 263 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 263 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 10.79&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} pnb4wzs1qjsukcx8jybybg4fnxf70yd 0 19139 122723 93666 2025-06-25T19:01:36Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 4.595 adam → Xalqı — 4.595 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122723 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 10.85 | xalıq sanı = 4.595 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 4.595 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 10.85&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} thsh4jefbruxakey2d0t13anhxjkdl3 0 19161 122725 93663 2025-06-25T19:01:46Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.071 adam → Xalqı — 1.071 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122725 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 1.071 | xalıq sanı = 6.48 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.071 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6.48&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} mj7132r3xeo4jqkbhe4j46j4sj4lad8 0 19162 122726 93662 2025-06-25T19:01:51Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 187 adam → Xalqı — 187 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122726 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.91 | xalıq sanı = 187 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 187 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.91&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 7qjchv19djlrjgwx1cll1qq62almrz7 0 19163 122727 93660 2025-06-25T19:01:54Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 87 adam → Xalqı — 87 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122727 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.94 | xalıq sanı = 87 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 87 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.94&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 8e544hqclg23ht3r8ryauswm2woo26t 0 19164 122728 93658 2025-06-25T19:01:58Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 297 adam → Xalqı — 297 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122728 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.17 | xalıq sanı = 297 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 297 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.17&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} fptbzaoj0pqwa5unqs7zktvq3iihczh 0 19165 122729 93657 2025-06-25T19:02:04Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 771 adam → Xalqı — 771 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122729 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.68 | xalıq sanı = 771 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 771 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.68&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 2noep3kilou078iwgdgtmjc54cqf9bx 0 19166 122730 93653 2025-06-25T19:02:08Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 932 adam → Xalqı — 932 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122730 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.47 | xalıq sanı = 932 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 932 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.47&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} tdorjsjjjpljmkxz7iafoasy37x66pt 0 19167 122731 93645 2025-06-25T19:02:11Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 128 adam → Xalqı — 128 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122731 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.05 | xalıq sanı = 128 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 128 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.05&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} gqxdb1cv30mbbkkk4jybiakcmdhisnb 0 19168 122736 93637 2025-06-25T19:04:31Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 339 adam → Xalqı — 339 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122736 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 15.72 | xalıq sanı = 339 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 339 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 15.72&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 4y4jjg13eyyvgu5icnt2xp2b1l3g0gs 0 19169 122737 93636 2025-06-25T19:04:38Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 494 adam → Xalqı — 494 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122737 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 9.1 | xalıq sanı = 494 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 494 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 9.1&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} hvlmeqhedav0jwbx187h3t52r35idei 0 19170 122739 93633 2025-06-25T19:04:50Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 403 adam → Xalqı — 403 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122739 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.14 | xalıq sanı = 403 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 403 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.14&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} l8jf38rioakdcb2d6jni92b35sg0o2f 0 19171 122740 93632 2025-06-25T19:04:56Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 4.680 adam → Xalqı — 4.680 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122740 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 11.03 | xalıq sanı = 4.680 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 4.680 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 11.03&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} tvgse36x8donwbesfn2z4d82w1kx3s0 0 19172 122738 93634 2025-06-25T19:04:43Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 656 adam → Xalqı — 656 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122738 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 17.71 | xalıq sanı = 656 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 656 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 17.71&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 9l6qqnq3iubxagdcg7v9uf8otgb2p6l 0 19173 122627 93833 2025-06-25T12:26:27Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 2.377 adam → Xalqı — 2.377 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122627 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 21.83 | xalıq sanı = 2.377 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 2.377 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 21.83&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} atc69jjir989j20twoja6rubfooduvc 0 19174 122741 93630 2025-06-25T19:09:06Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 546 adam → Xalqı — 546 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122741 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 13.02 | xalıq sanı = 546 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 546 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 13.02&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} m4qtxm68vaj3330v07xsrna26gpk2pa 0 19175 122752 93611 2025-06-25T19:10:52Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.339 adam → Xalqı — 1.339 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122752 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 9.23 | xalıq sanı = 1.339 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.339 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 9.23&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} del9hdp3f9ddtykkcizje4tlke4nn9b 0 19176 122742 93627 2025-06-25T19:09:11Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.364 adam → Xalqı — 1.364 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122742 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6 | xalıq sanı = 1.364 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.364 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 0c9gk6gl7u73gjcqpr9pp664xluyvfv 0 19177 122743 93625 2025-06-25T19:09:16Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 420 adam → Xalqı — 420 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122743 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 9.93 | xalıq sanı = 420 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 420 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 9.93&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} te4fmo87iideybqk8ovgpiujcodnkig 0 19178 122744 93624 2025-06-25T19:09:19Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 654 adam → Xalqı — 654 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122744 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 9.35 | xalıq sanı = 654 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 654 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 9.35&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} q2m09pppyzuaaggulnrjctti5hyebqm 0 19179 122745 93623 2025-06-25T19:09:33Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 995 adam → Xalqı — 995 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122745 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 11.69 | xalıq sanı = 995 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 995 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 11.69&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 7x3xkg2qmdgb3bjj6l1uk3bps45peuf 0 19180 122746 93622 2025-06-25T19:09:50Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 733 adam → Xalqı — 733 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122746 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 13.31 | xalıq sanı = 733 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 733 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 13.31&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} tavoo5mzbj7nujrlduxi7ut1l1ipmm1 0 19242 122747 93621 2025-06-25T19:09:55Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 817 adam → Xalqı — 817 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122747 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 9.78 | xalıq sanı = 817 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 817 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 9.78&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} iyecw51lekwuczcqsmk99sldgj5h7vf 0 19243 122748 93620 2025-06-25T19:09:59Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 6.597 adam → Xalqı — 6.597 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122748 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.28 | xalıq sanı = 6.597 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 6.597 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 6.28&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} qswjj7a0z68j6q4zebe4f4w24bkoq4o 0 19244 122749 93617 2025-06-25T19:10:04Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 457 adam → Xalqı — 457 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122749 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.99 | xalıq sanı = 457 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 457 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.99&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} rpkff9il9qrk9locgjnycl6n480p1y6 0 19245 122750 93616 2025-06-25T19:10:10Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 190 adam → Xalqı — 190 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122750 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 3.01 | xalıq sanı = 190 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 190 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 3.01&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 18gx2d2st0rwn9vmcbhbl87ab8qak27 0 19246 122751 93613 2025-06-25T19:10:15Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 144 adam → Xalqı — 144 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122751 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.65 | xalıq sanı = 144 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 144 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.65&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 2sh7n8ni56b4h2uuyj32tyi9fsyrsn8 0 19247 122753 93610 2025-06-25T19:10:57Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 45 adam → Xalqı — 45 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122753 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.91 | xalıq sanı = 45 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 45 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 8.91&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} pdyvdq8alhedfex69jcoptro0bo3ag3 0 19248 122754 93609 2025-06-25T19:11:02Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 6.122 adam → Xalqı — 6.122 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122754 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 20.37 | xalıq sanı = 6.122 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 6.122 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 20.37&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 0qndju9pb3m3ygs8u21nr75sv0hbwbd 0 19249 122755 93608 2025-06-25T19:11:37Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 3.191 adam → Xalqı — 3.191 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122755 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 17.34 | xalıq sanı = 3.191 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 3.191 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 17.34&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} by4xraa5um6xxzur6bawax97ot06lc0 0 19250 122756 108088 2025-06-25T19:11:44Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 229 adam → Xalqı — 229 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Geografıyası → == Geografiyası, removed: == Derekler using [[Project:AWB|AWB]] 122756 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.57 | xalıq sanı = 229 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 229 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.57&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 9xq2gqx0t1wzl0d17myv33g4jbag9cb 0 19251 122757 93606 2025-06-25T19:11:50Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 12.367 adam → Xalqı — 12.367 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası = using [[Project:AWB|AWB]] 122757 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 22.19 | xalıq sanı = 12.367 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 12.367 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 22.19&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} r3esa578vl4bc8uwqwyzu43re87o1xn 0 19252 122758 93605 2025-06-25T19:11:56Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 279 adam → Xalqı — 279 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122758 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 2.83 | xalıq sanı = 279 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 279 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 2.83&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 97cu40oz3m3h6bmo7e2civh67u9lywr 0 19253 122759 93603 2025-06-25T19:12:00Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 860 adam → Xalqı — 860 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122759 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 9.55 | xalıq sanı = 860 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 860 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 9.55&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 0qb7kyffzokk93nrcg3of1111nia3l9 0 19254 122760 93602 2025-06-25T19:12:05Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 314 adam → Xalqı — 314 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122760 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 16.21 | xalıq sanı = 314 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 314 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 16.21&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} g83b61lgislt5v94d4h5bil7kb086lz 0 19255 122761 93601 2025-06-25T19:12:16Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 527 adam → Xalqı — 527 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122761 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.01 | xalıq sanı = 527 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 527 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.01&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} p9wdkglz1gxkx948dgxd2034dm3a9g3 0 19266 122655 93796 2025-06-25T18:52:13Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 21.782 adam → Xalqı — 21.782 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası = using [[Project:AWB|AWB]] 122655 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 4.35 | xalıq sanı = 21.782 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 21.782 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 4.35&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 36ernov6x8p8jbfplt1vldlykiuqydw 0 19276 122628 93832 2025-06-25T12:26:31Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 453 adam → Xalqı — 453 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122628 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.81 | xalıq sanı = 453 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 453 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 5.81&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 1vievshups9q767r7pub5igtwsbxl4a 0 19390 122629 93829 2025-06-25T12:26:38Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1.285 adam → Xalqı — 1.285 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == using [[Project:AWB|AWB]] 122629 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.03 | xalıq sanı = 1.285 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1.285 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.03&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} hebbgm6p8kzs09j4beu0x596z0s9yzw 0 19422 122630 93825 2025-06-25T12:26:41Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 768 adam → Xalqı — 768 adam, Jer maydanı – → Jer maydanı —, '''{{PAGENAMEBASE}}''' – → '''{{PAGENAMEBASE}}''' —, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → using [[Project:AWB|AWB]] 122630 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.68 | xalıq sanı = 768 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 768 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı — 7.68&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} qfurklh6s551fxovbtxwehjygwg0r7i 0 19812 122633 93818 2025-06-25T12:26:53Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 580 adam → Xalqı — 580 adam, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → == Geografiyası ==, removed: == Derekler == {{derekler}} {{franciya-geo-stub}} {{Sırtqı siltemele using [[Project:AWB|AWB]] 122633 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.51 | xalıq sanı = 580 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' – [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 580 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı – 5.51&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} fz4f9ioe0i55b23j4tz9bdkw4phffvn 0 19829 122632 93819 2025-06-25T12:26:49Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 1,192 adam → Xalqı — 1,192 adam, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → == Geografiyası ==, removed: == Derekler == {{derekler}} {{franciya-geo-stub}} {{Sırtqı silte using [[Project:AWB|AWB]] 122632 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 8.0 | xalıq sanı = 1,192 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' – [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 1,192 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı – 8.0 &nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 1n8qeprg2g1olvxo2e17vlx27wy041k 0 19867 122656 93793 2025-06-25T18:52:20Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 236 adam → Xalqı — 236 adam, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → == Geografiyası ==, removed: == Derekler == {{derekler}} {{franciya-geo-stub}} {{Sırtqı siltemele using [[Project:AWB|AWB]] 122656 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 10.09 | xalıq sanı = 236 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' – [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 236 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı – 10.09&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} p7ruh2oatfbt3uuzb26lczxy7fo0ck6 0 19869 122657 93792 2025-06-25T18:52:31Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 676 adam → Xalqı — 676 adam, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → == Geografiyası ==, removed: == Derekler == {{derekler}} {{franciya-geo-stub}} {{Sırtqı siltemele using [[Project:AWB|AWB]] 122657 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.27 | xalıq sanı = 676 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' – [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 676 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı – 6.27&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 2vgugrzh54rk7iza9j5yp3l1h23fe4a 0 19874 122658 93791 2025-06-25T18:52:35Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 456 adam → Xalqı — 456 adam, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → == Geografiyası ==, removed: == Derekler == {{derekler}} {{franciya-geo-stub}} {{Sırtqı siltemele using [[Project:AWB|AWB]] 122658 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 5.23 | xalıq sanı = 456 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' – [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 456 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı – 5.23&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} kpl64gfshv97f2eft0vntflkl3tk4xu 0 19882 122659 93790 2025-06-25T18:52:41Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 4,780 adam → Xalqı — 4,780 adam, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → == Geografiyası ==, removed: == Derekler == {{derekler}} {{franciya-geo-stub}} {{Sırtqı silte using [[Project:AWB|AWB]] 122659 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 17.52 | xalıq sanı = 4,780 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' – [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 4,780 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı – 17.52&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} 345oo0790nk7sy6y1wy3k8dg0u47v5d 0 19884 122660 93789 2025-06-25T18:52:45Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 4,424 adam → Xalqı — 4,424 adam, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → == Geografiyası ==, removed: == Derekler == {{derekler}} {{franciya-geo-stub}} {{Sırtqı silte using [[Project:AWB|AWB]] 122660 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 6.77 | xalıq sanı = 4,424 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' – [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 4,424 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı – 6.77&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} qwbuvel9171k2qgf9ialkec67iie0qq 0 19885 122631 93820 2025-06-25T12:26:46Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 883 adam → Xalqı — 883 adam, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → == Geografiyası ==, removed: == Derekler == {{derekler}} {{franciya-geo-stub}} {{Sırtqı siltemele using [[Project:AWB|AWB]] 122631 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 2.06 | xalıq sanı = 883 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' – [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 883 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı – 2.06&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} i7qox8yme5ah205nje2ej2ioe7d6zh1 0 19886 122667 93773 2025-06-25T18:55:23Z Janabaevazizbek 10433 clean up, replaced: Xalqı 797 adam → Xalqı — 797 adam, == Xalqı == → == Xalqı ==, == Geografıyası == → == Geografiyası ==, removed: == Derekler == {{derekler}} {{franciya-geo-stub}} {{Sırtqı siltemele using [[Project:AWB|AWB]] 122667 wikitext text/x-wiki {{Xalıq punkti infoqutısı | qaraqalpaqsha atı = {{PAGENAMEBASE}} | mámleket = Franciya | region túri = Franciya departamentleri{{!}}Departament | region = Seine-Maritime | kestede region = Seine-Maritime | jer maydanı = 7.48 | xalıq sanı = 797 | sanalǵan jıl = 2021 | waqıt zonası = +1 | DST = bar }} '''{{PAGENAMEBASE}}''' – [[Franciya]]nıń [[Seine-Maritime]] departamentinde jaylasqan kommuna. == Xalqı == Xalqı — 797 adam<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]</ref>. == Geografiyası == Jer maydanı – 7.48&nbsp;km². == Derekler == {{derekler}} {{Seine-Maritime departamenti kommunaları}} {{Sırtqı siltemeler}} {{franciya-geo-stub}} opjudctkrm6q3u0jr4g7nb68hsq3e5u 0 21150 122782 119553 2025-06-25T19:43:55Z Bekan88 11311 122782 wikitext text/x-wiki '''Mobil operaciyalıq sistema''' — bul [[Smartfon|smartfonlar]], [[Planshet kompyuter|planshetler]], [[Aqıllı saat|aqıllı saatlar]], aqıllı kózáynekler yamasa basqa da noutbuk emes [[Jeke kompyuter|jeke]] [[Mobil qurılma|mobil esaplaw qurılmaları]] ushın qollanılatuǵın [[operaciyalıq sistema]]. [[Kompyuter|Kompyuterler]], mısalı ádettegi/mobil noutbukler "mobil" bolsa da, olarda qollanılatuǵın operaciyalıq sistemalar ádette mobil dep esaplanbaydı, sebebi olar dáslep [[Stol kompyuteri|stol kompyuterleri]] ushın jobalastırılǵan bolıp, tariyxıy jaqtan arnawlı mobil qásiyetlerge iye bolmaǵan yamasa olarǵa mútáj bolmaǵan. Bul "juqa sızıq" mobil hám basqa túrlerdi ayırıp turatuǵın bolsa da, sońǵı jılları bul shegara biyik emes bolıp qaldı, sebebi jańa qurılmalar burınǵı texnikaǵa qaraǵanda kishirek hám mobilli bolıp atır. Bul sızıqtı biyiklestiriwshi tiykarǵı jańalıqlar - bul planshet kompyuterlerdiń payda bolıwı, jeńil noutbukler hám olardıń 2-wi-1-de kompyuterlerde birlesiwi. Mobil operaciyalıq sistemalar kompyuter [[Operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemasınıń]] qásiyetlerin mobil yamasa qol qurılmaları ushın paydalı bolǵan basqa qásiyetler menen biriktiredi, hám ádette telefon hám maǵlıwmat baylanısı ushın sımsız ishki modem hám SIM slotın óz ishine aladı. 2018-jıldıń birinshi kvartalında 123 millionnan aslam smartfon satıldı (bul eń joqarı kórsetkish), olardıń 60.2% [[Android]] hám 20.9% [[IOS|iOS]] operaciyalıq sistemasın paydalanǵan.<ref>{{Web deregi|url=https://www.gartner.com/newsroom/id/3876865|bet=Gartner Says Worldwide Sales of Smartphones Returned to Growth in First Quarter of 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180829072934/https://www.gartner.com/newsroom/id/3876865|arxivsáne=August 29, 2018|sáne=May 29, 2018|jumıs=Gartner, Inc.|baspaxana=Gartner|qaralǵan sáne=August 29, 2018}}</ref> 2012-jılı satılım 1.56 milliard bolǵan; 2023-jılı satılım 1.43 milliard boldı onıń 53.32% Android boldı. Tek [[Android]] ózi keń tarqalǵan kompyuter operaciyalıq sisteması [[Microsoft Windows]]-qa qaraǵanda kóbirek satıladı, al [[Smartfon|smartfonlardı]] paydalanıw (hátte planshetlersiz) kompyuterlerdi paydalanıwdan asıp ketti.<ref>{{Web deregi|url=https://gs.statcounter.com/os-market-share|bet=Operating System Market Share Worldwide|til=en|jumıs=StatCounter Global Stats|qaralǵan sáne=2023-03-31}}</ref> Mobil baylanıs múmkinshiliklerine iye mobil qurılmalar (mısalı, [[Smartfon|smartfonlar]]) eki mobil operaciyalıq sistemaǵa iye. Tiykarǵı paydalanıwshıǵa baǵdarlanǵan baǵdarlamalıq platforma ekinshi tómen dárejeli menshik real-time operaciyalıq sisteması menen tolıqtırıladı, ol radio hám basqa apparatlıq qurallardı basqaradı. Izertlewler kórsetkenindey, bul tómen dárejeli sistemalar zıyankes bazalıq stanciyalarǵa mobil qurılma ústinen joqarı dárejeli baqlawdı alıwǵa múmkinshilik beretuǵın bir qatar qáwipsizlik hálsizliklerine iye bolıwı múmkin.<ref>{{Web deregi|url=https://www.osnews.com/story/27416/the-second-operating-system-hiding-in-every-mobile-phone/|bet=The second operating system hiding in every mobile phone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131113173925/http://www.osnews.com/story/27416/The_second_operating_system_hiding_in_every_mobile_phone|arxivsáne=November 13, 2013|avtor=Holwerda|at=Thom|sáne=November 12, 2013|jumıs=[[OSNews]]}}</ref> Mobil operaciyalıq sistemalar 2017-jıldan baslap eń kóp qollanılatuǵın operaciyalıq sistema bolıp kelmekte (veb qollanıw arqalı ólshengen). == Waqıt sızıǵı == Mobil operaciyalıq sistemalardıń rawajlanıw belgileri [[Mobil telefon|mobil telefonlar]], PDA-lar hám smartfonlardıń rawajlanıwın sáwlelendiredi: === 1990-jılǵa deyin === * 1990–2010 – [[Mobil telefon|Mobil telefonlar]] jumısın basqarıw ushın ornatılǵan sistemalardı paydalanadı. === 1993–1999 === * 1993 ** Aprel – GO Corp. kompaniyasınıń PenPoint OS operaciyalıq sisteması AT&T EO Personal Communicator qurılmasında payda boladı.<ref name="PhabletHistory">{{Web deregi|url=https://www.pcmag.com/news/enter-the-phablet-a-history-of-phone-tablet-hybrids|bet=Enter the Phablet: A History of Phone-Tablet Hybrids|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170411120557/http://www.pcmag.com/slideshow/story/294004/enter-the-phablet-a-history-of-phone-tablet-hybrids|arxivsáne=April 11, 2017|avtor=Segan|at=Sasha|sáne=February 13, 2012|baspaxana=PCmag|qaralǵan sáne=September 6, 2019}}</ref> ** Avgust – [[Apple Inc.|Apple]] kompaniyası óziniń Newton seriyalı portativ kompyuterlerinde isleytuǵın Newton OS operaciyalıq sistemasın iske qosadı. * 1994 ** Mart – General Magic kompaniyasınıń Magic Cap OS operaciyalıq sisteması birinshi ret [[Sony]] Magic Link PDA qurılmasında kórsetiledi.<ref name=":2">{{Web deregi|url=https://www.pencomputing.com/magic_cap/|bet=Pen Computing Magazine: Magic Cap/DataRover Resource|jumıs=www.pencomputing.com}}</ref> ** Avgust – Birinshi smartfon, IBM Simon, sensorlı ekran, elektron pochta hám PDA funkciyalarına iye boladı. * 1996 ** Mart – Palm OS mobil operaciyalıq sisteması menen isleytuǵın Palm Pilot 1000 jeke cifrlı járdemshi usınıladı. ** Avgust – Nokia kompaniyası Geoworks kompaniyasınıń PEN/GEOS 3.0 OS tiykarındaǵı integraciyalanǵan sistemanı paydalanatuǵın Nokia 9000 Communicator qurılmasın shıǵaradı.<ref name="Nokia9000Specs">{{Web deregi|url=https://phonedb.net/index.php?m=device&id=879&c=nokia_9000_communicator|bet=Nokia 9000 Communicator {{!}} Device Specs|avtor=<!--Not stated-->|sáne=October 13, 2007|jumıs=PhoneDB|qaralǵan sáne=January 10, 2019}}</ref> * 1997 – EPOC32 birinshi ret Psion Series 5 PDA qurılmasında payda boladı. EPOC32 operaciyalıq sistemasınıń 6-shıǵarılımı keyinirek Symbian OS dep qayta ataladı. * 1998 – Psion, Ericsson, Motorola hám Nokia kompaniyalarınıń birgeliktegi kárxanası sıpatında Symbian Ltd. dúziledi,<ref name="PsionHistory">{{Cite news|url=https://stevelitchfield.com/historyofpsion.htm|title=The History of Psion|first=Steve|last=Litchfield|publisher=UK Online|access-date=December 27, 2008}}</ref> Psion kompaniyasınıń EPOC32 OS operaciyalıq sisteması Symbian kompaniyasınıń EPOC operaciyalıq sistemasına aylanadı, hám keyinirek Symbian OS dep qayta ataladı. Symbian kompaniyasınıń operaciyalıq sisteması usı kompaniyalar hám bir neshe basqa iri mobil telefon brendleri tárepinen qollanıldı, ásirese Nokia kompaniyası tárepinen. * 1999 ** Iyun – Qualcomm kompaniyasınıń pdQ qurılması Palm OS operaciyalıq sistemasın paydalanǵan birinshi smartfon boladı.<ref name="pdQ800Specs">{{Web deregi|url=https://phonedb.net/index.php?m=device&id=1150&c=qualcomm_pdq_800|bet=Qualcomm pdQ 800 {{!}} Device Specs|avtor=<!--Not stated-->|sáne=February 28, 2008|jumıs=PhoneDB|qaralǵan sáne=September 29, 2019}}</ref><ref name="pdQ1900Specs">{{Web deregi|url=https://phonedb.net/index.php?m=device&id=1151&c=qualcomm_pdq_1900|bet=Qualcomm pdQ 1900 {{!}} Device Specs|avtor=<!--Not stated-->|sáne=February 28, 2008|jumıs=PhoneDB|qaralǵan sáne=September 29, 2019}}</ref> ** Oktyabr – Nokia S40 platforması Nokia 7110 telefonı menen birge rásmiy túrde usınıladı, bul T9 boljamlı tekst kirgiziw sisteması<ref>{{Web deregi|url=http://www.mobic.com/oldnews/9909/nokia_unveils_new_media_phones_f.htm|bet=Nokia unveils new media phones for mobile internet access First WAP 1.1 compliant phones for Americas market|jumıs=www.mobic.com|qaralǵan sáne=September 26, 2019}}</ref> hám arnawlı formatlanǵan Internet maǵlıwmatlarına kiriw ushın Wireless Application Protocol (WAP) brauzeri bar birinshi telefon boladı. === 2000-jıllar === * 2000 – Ericsson R380 telefonı EPOC32 Release 5 penen shıǵarıladı, bul keyinirek Symbian OS (6-shıǵarılımnan baslap) dep atalatuǵın operaciyalıq sistemanıń telefonda birinshi ret qollanılıwı boldı.<ref name="EricssonR380PDAphone">{{Web deregi|url=http://www.cellular.co.za/ericsson_r380.htm|bet=Ericsson R380 PDA & Phone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304030000/http://www.cellular.co.za/ericsson_r380.htm|arxivsáne=March 4, 2016|baspaxana=CellularOnline|qaralǵan sáne=April 27, 2011}}</ref><ref name="EricssonR380Specs">{{Web deregi|url=https://phonedb.net/index.php?m=device&id=1062&c=ericsson_r380__r380s|bet=Ericsson R380 / R380s {{!}} Device Specs|avtor=<!--Not stated-->|sáne=January 25, 2008|jumıs=PhoneDB|qaralǵan sáne=September 29, 2019}}</ref> * 2001 ** Iyun – Nokia kompaniyasınıń Symbian Series 80 platforması birinshi ret Nokia 9210 Communicator qurılmasında payda boladı.<ref>{{Web deregi|url=http://pdadb.net/index.php?m=specs&id=886&c=nokia_9210_communicator|bet=Nokia 9210 Communicator Device Specs|avtor=<!--Not stated-->|sáne=October 16, 2007|jumıs=PhoneDB|qaralǵan sáne=September 28, 2019}}</ref> Bul Symbian dep atalǵan operaciyalıq sistemanı paydalanǵan birinshi telefon hám usı operaciyalıq sistemanı qollanıp, qosımsha baǵdarlamalardı ornatıwǵa múmkinshilik bergen birinshi telefon boldı. ** Sentyabr – Qualcomm kompaniyasınıń Binary Runtime Environment for Wireless (BREW) platforması olardıń REX real waqıt operaciyalıq sistemasında (RTOS) birinshi ret Kyocera QCP-3035 qurılmasında payda boladı. * 2002 ** Mart *** BlackBerry óziniń birinshi smartfonın shıǵaradı, ol Java 2 Micro Edition (J2ME) platformasında isleydi. *** UIQ birinshi ret 2.0 versiyasında<ref name="UIQHistory">{{Web deregi|url=http://www.uiq.com/uiqhistory.html|bet=UIQ History|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070523072447/http://www.uiq.com/uiqhistory.html|arxivsáne=May 23, 2007|jumıs=UIQ Technology|qaralǵan sáne=September 26, 2019}}</ref> Symbian OS operaciyalıq sistemasında payda boladı hám sol jıldıń aqırında Sony Ericsson P800 qurılmasında, Ericsson R380 telefonınıń sońınan kelgen modelde qollanıladı.<ref name="P800HandsOn">{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2002/04/26/hands_on_with_the_pdakiller/|bet=Hands on with the PDA-killer Sony P800|avtor=Orlowski|at=Andrew|sáne=April 26, 2002|jumıs=The Register|qaralǵan sáne=September 26, 2019|citata=The P800 resembles its Symbian predecessor, the R380}}</ref> ** Iyun *** [[Microsoft]] kompaniyasınıń birinshi Windows CE (Pocket PC) smartfonları tanıstırıladı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.zdnet.com/products/stories/reviews/0%2C4161%2C2824082%2C00.html|bet=Microsoft jumps in the all-in-one game|arxivurl=https://web.archive.org/web/20011217080411/http://www.zdnet.com/products/stories/reviews/0%2C4161%2C2824082%2C00.html|arxivsáne=December 17, 2001|avtor=Morris|at=John|sáne=November 12, 2001|baspaxana=[[ZDNet]]|qaralǵan sáne=May 24, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.pcmag.com/archive/audiovox-pdaphone-delivers-high-speed-data-28938|bet=Audiovox Thera reviewed by PC Magazine|avtor=Brown|at=Bruce|sáne=August 1, 2002|jumıs=PC Magazine|qaralǵan sáne=September 6, 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.phonearena.com/news/Audiovox-Thera_id11|bet=Audiovox Thera|sáne=August 8, 2002|jumıs=PhoneArena|qaralǵan sáne=September 6, 2019}}</ref> *** [[Nokia]] kompaniyasınıń Symbian Series 60 (S60) platforması Nokia 7650 telefonı menen birge shıǵarıladı, bul Nokia-nıń kamerası hám Multimediyalıq xabar almasıw xızmeti (MMS) bar birinshi telefonı edi. S60 platforması 2011-jılǵa shekem Nokia-nıń kópshilik smartfonlarınıń tiykarǵı operaciyalıq sisteması bolıp xızmet etti, sońınan olar Microsoft kompaniyasınıń Windows Phone 7 sistemasına ótti. S60 platforması [[Samsung]] hám basqa da kompaniyalardıń geypara telefonlarında, al 2008-jılı Symbian [[paydalanıwshı interfeysi]] variantlarınıń birlestiriliwinen soń [[Sony Ericsson]] telefonlarında da qollanıldı. ** Oktyabr – Danger, Inc. kompaniyası tárepinen DangerOS operaciyalıq sistemasında isleytuǵın Danger Hiptop (AQSH-ta T-Mobile Sidekick) qurılması birinshi ret shıǵarıladı. * 2003 – Motorola kompaniyası Linux MontaVista distributivine tiykarlanǵan birinshi Linux operaciyalıq sistemalı uyalı telefon Motorola A760-tı tanıstıradı. * 2005 ** May – Microsoft kompaniyası Windows Mobile 5.0 operaciyalıq sistemasın járiyalaydı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.pocketpcfaq.com/wce/versions.htm|bet=Windows CE / Windows Mobile Versions|avtor=De Herrera|at=Chris|jumıs=pocketpcfaq.com|qaralǵan sáne=September 6, 2007}}</ref> ** Noyabr – Nokia kompaniyası birinshi kishi internet plansheti N770-te Maemo OS operaciyalıq sistemasın tanıstıradı,<ref>{{Web deregi|url=http://www.internettablettalk.com/content/view/132/2/|bet=Nokia 770 Now Available in Europe|arxivurl=https://web.archive.org/web/20051124111901/http://www.internettablettalk.com/content/view/132/2/|arxivsáne=November 24, 2005|sáne=November 3, 2005|jumıs=Internet Tablet Talk|qaralǵan sáne=November 5, 2005}}</ref> bul qurılmanıń ekran ólshemi 4.13 dyuym edi. * 2007 ** Yanvar – [[Apple Inc.|Apple]] kompaniyasınıń [[IOS|iOS]] [[Operaciyalıq sistema|operaciyalıq sisteması]] menen isleytuǵın [[IPhone|iPhone]]-nı (dáslepki úsh versiyasında "iPhone OS" dep atalǵan) "keń ekranlı iPod", "mobil telefon" hám "Internet kommunikator" sıpatında tanıstırıladı. ** Fevral – Microsoft kompaniyası Windows Mobile 6.0 operaciyalıq sistemasın járiyalaydı. ** May – Palm kompaniyası Palm Foleo qurılmasın járiyalaydı, bul "Mobil joldas" qurılması subnoutbuk kompyuterge uqsas bolıp, modifikaciyalanǵan [[Linux]] yadrosında isleydi hám xat jiberiw hám alıw ushın, sonday-aq WiFi tarmaǵınan tısqarı jerlerde internetke qosılıw ushın Palm Treo smartfonına baylanıslı boladı.<ref name="PalmFoleoAnnounced">{{Web deregi|url=http://www.treocentral.com/content/Stories/1220-1.htm|bet=Palm Announces Foleo|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=May 30, 2007|jumıs=treocentral.com|qaralǵan sáne=September 10, 2019}}</ref> Palm kompaniyası 2007-jıl 4-sentyabrde jámiyetshilik sınınan soń Foleo joybarın biykarladı.<ref name="PalmFoleoCanceled">{{Web deregi|url=http://blog.palm.com/palm/2007/09/a-message-to-pa.html|bet=The Official Palm Blog: A Message to Palm Customers, Partners and Developers|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071109201709/http://blog.palm.com/palm/2007/09/a-message-to-pa.html|arxivsáne=November 9, 2007|qaralǵan sáne=September 10, 2019}}</ref> ** Iyun – Dúnyadaǵı eń birinshi [[IPhone|iPhone]] AQSH-ta satıwǵa shıǵarıladı. ** Noyabr – [[Google]] kompaniyasınıń basshılıǵında 34 aǵzadan ibarat (HTC, [[Sony]], Dell, [[Intel]], Motorola, [[Samsung]], LG hám t.b.) Open Handset Alliance (OHA) shólkemi dúziledi.<ref name="AndroidAnnouce">{{Web deregi|url=http://www.openhandsetalliance.com/press_110507.html|bet=Industry Leaders Announce Open Platform for Mobile Devices|sáne=November 5, 2007|baspaxana=Open Handset Alliance|qaralǵan sáne=November 5, 2007}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2007/11/05/technology/05cnd-gphone.html?ex=1352005200&en=d7a169e184415788&ei=5088&partner=rssnyt&emc=rss|title=Google Enters the Wireless World|access-date=September 7, 2011}}</ref> * 2008 ** Fevral – LiMo Foundation birinshi LiMo mobil [[Linux]] distribuciyasında isleytuǵın telefonlardı járiyalaydı, olar Motorola, [[NEC]], [[Panasonic|Panasonic Mobile]] hám [[Samsung]] kompaniyalarınan bolıp, jıldıń aqırında satıwǵa shıǵarıladı. Keyinirek LiMo Foundation shólkemi Tizen Association bolıp ózgertildi hám LiMo Tizen tárepinen birlestirildi. ** Iyun – Nokia kompaniyası Symbian Ltd. kompaniyasınıń tolıq iyesine aylanadı.<ref name="NokiaBuysOutSymbianLtd">{{Web deregi|url=http://www.dailytech.com/Nokia+Offers+to+Purchase+All+Symbian+Shares+for+410M/article12178.htm|bet=Nokia Offers to Purchase All Symbian Shares for $410M|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160821030054/http://www.dailytech.com/Nokia+Offers+to+Purchase+All+Symbian+Shares+for+410M/article12178.htm|arxivsáne=August 21, 2016|avtor=McGlaun|at=Shane|jumıs=DailyTech|qaralǵan sáne=May 22, 2016}}</ref> Sońınan Symbian Foundation shólkemi dúzilip, ol [[Android]] ushın Open Handset Alliance sıyaqlı, Symbian platformasın qollanıwshı kompaniyalar arasında onıń keleshektegi rawajlanıwın úylestiriw ushın xızmet etti. Nokia Symbian kodına tiykarǵı úles qosıwshı bolıp qaldı. ** Iyul – Apple kompaniyası iPhone 3G menen birge iPhone OS 2 operaciyalıq sistemasın shıǵaradı, bul arqalı Apple-dıń [[App Store]] dúkanı jumıs baslaydı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.apple.com/iphone/softwareupdate/iphone2.html/|bet=iPhone OS 2|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080912112138/http://www.apple.com/iphone/softwareupdate/iphone2.html/|arxivsáne=September 12, 2008|jumıs=apple.com}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1134503/iphone2update.html|bet=Review: iPhone 2.0 software update|avtor=Moren|at=Dan|sáne=July 15, 2008|jumıs=[[Macworld]]}}</ref> ** Oktyabr – OHA Android (Linux yadrosına tiykarlanǵan) 1.0 versiyasın HTC Dream (T-Mobile G1) telefonı menen birge shıǵaradı, bul birinshi Android telefonı boldı.<ref name="TalkAndroidG1Event">{{Web deregi|url=https://www.talkandroid.com/260-t-mobile-g1-details/|bet=Android G1 Release Dates, Pricing and More|avtor=Moor|at=Chris|sáne=September 23, 2008|baspaxana=TalkAndroid.com}}</ref> ** Noyabr – Symbian Foundation shólkeminiń sensorlı ekranlarǵa arnalǵan S60 tiykarındaǵı Symbian^1 platforması (S60 5-shi versiyasına tuwrı keledi) Nokia kompaniyasınıń birinshi sensorlı ekranlı Symbian telefonı Nokia 5800 XpressMusic úlgisinde birinshi ret qollanıladı, bul telefonda rezistivli ekran hám stilus bar edi.<ref name="Nokia5800Specs">{{Web deregi|url=https://phonedb.net/index.php?m=device&id=1336&c=nokia_5800__5800d-1_xpressmusic__nokia_tube|bet=Nokia 5800 / 5800d-1 XpressMusic (Nokia Tube) {{!}} Device Specs|avtor=<!--Not stated-->|sáne=June 17, 2008|jumıs=PhoneDB|qaralǵan sáne=January 10, 2019}}</ref> Symbian^1 platforması S60 tiykarında islengenlikten, UIQ platformasına qollaw toqtatıldı hám bunnan keyin UIQ qollanılǵan qurılmalar shıǵarılmadı.<ref name="UIQBankruptcy">{{Web deregi|url=http://www.brighthand.com/news/uiq-technology-files-for-bankruptcy/|bet=UIQ Technology Files for Bankruptcy|avtor=Hardy|at=Ed|sáne=January 5, 2009|jumıs=Brighthand|qaralǵan sáne=January 10, 2019}}</ref> * 2009 ** Yanvar *** [[Intel]] kompaniyası Moblin 2 ni járiyalaydı, ol arnawlı túrde kompaniyanıń Atom processorında isleytuǵın netbuklar ushın jaratılǵan. 2009-jıldıń aprel ayında Intel Moblin di Linux Foundation ǵa ótkizip berdi. *** Palm kompaniyası Palm Pre telefonı menen birge webOS operaciyalıq sistemasın tanıstıradı<ref name="PalmPreAnnounced">{{Web deregi|url=http://www.palminfocenter.com/news/9668/palm-announces-the-palm-pre-smartphone/|bet=Palm Announces the Palm Pre Smartphone|avtor=Keilhack|at=Kris|sáne=January 8, 2009|baspaxana=Palminfocenter.com|qaralǵan sáne=January 8, 2009}}</ref> (iyun ayında satıwǵa shıǵarıldı).<ref>{{Web deregi|url=http://www.wealthalchemist.com/Blog/2009/06/palm-pres-coming-party-june-6th/|bet=Palm Pre's coming out party: June 6th|sáne=June 5, 2009|baspaxana=Wealth Alchemist|qaralǵan sáne=July 3, 2009}}</ref> Jańa operaciyalıq sistema olardıń aldınǵı Palm OS i menen úylesimli emes. ** Fevral *** Palm kompaniyası Palm OS ti qollanǵan qurılmalardı endigiden bılay shıǵarmaytuǵının járiyalaydı.<ref name="NoMorePalmOSDevices">{{Web deregi|url=http://www.treocentral.com/content/Stories/2399-1.htm|bet=No More PalmOS Devices from Palm. No Patent Fight with Apple (yet)|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=February 11, 2009|jumıs=treocentral.com|qaralǵan sáne=September 10, 2019}}</ref> (Sońǵısı 2007-jıl 14-oktyabrde shıǵarılǵan Palm Centro bolǵan edi.<ref name="PalmCentroHandsOn">{{Web deregi|url=http://www.treocentral.com/content/Stories/1361-1.htm|bet=Hands-on With the Palm Centro|avtor=Ducker|at=Michael|sáne=September 27, 2007|jumıs=treocentral.com|qaralǵan sáne=September 10, 2019}}</ref>) *** [[Microsoft]] kompaniyası Windows Mobile 6.5 ti járiyalaydı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2009/02/16/windows-mobile-6-5-walkthrough-with-engadget/|bet=Windows Mobile 6.5 walkthrough with Engadget (now with video!)|avtor=Ziegler|at=Chris|sáne=February 16, 2009|baspaxana=Engadget}}</ref> bul Windows Mobile 6.1 den Windows Mobile 7 ge (keyin Windows Phone 7 paydasına biykar etilgen) ótiwdi támiyinlew ushın islengen "qálemegen aralıq" jańalanıw edi.<ref name="WM65stopgap">{{Cite news|url=http://www.electronista.com/articles/09/03/05/ballmer.on.win.mobile.6.5/|title=Ballmer: Win Mobile 6.5 an unwanted stopgap|access-date=September 4, 2019}}</ref><ref name="BallmerWeScrewedUp">{{Cite news|url=http://news.idg.no/cw/art.cfm?id=F2F7C35E-1A64-67EA-E4BC04F120F0B898|title=Ballmer: We 'screwed up with Windows Mobile'|access-date=September 4, 2019}}</ref> Bul versiyanı qollanǵan birinshi qurılmalar 2009-jıldıń oktyabr ayınıń aqırında payda boldı.<ref name="ZDNetWM65devices">{{Web deregi|url=http://blogs.zdnet.com/microsoft/?p=1908|bet=Windows Mobile: What's coming when – All about microsoft|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090304110726/http://blogs.zdnet.com//microsoft//?p=1908|arxivsáne=March 4, 2009|baspaxana=ZDNet.com|qaralǵan sáne=September 4, 2019}}</ref> ** May – NetBSD ǵa tiykarlanǵan DangerOS 5.0 versiyası jumıs baslaydı.<ref name="DangerNetBSD">{{Web deregi|url=http://www.hiptop3.com/archives/sidekick-lx-2009-blade-will-run-netbsd/|bet=Sidekick LX 2009 / Blade Will Run NetBSD|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090317022256/http://www.hiptop3.com/archives/sidekick-lx-2009-blade-will-run-netbsd/|arxivsáne=March 17, 2009|sáne=January 30, 2009|jumıs=www.hiptop3.com|qaralǵan sáne=February 5, 2009}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://fogey.com/contemplating/?p=1023|bet=How NetBSD came to be shipped by Microsoft. &#124; A Dinosaur Contemplating Asteroids|sáne=December 14, 2018}}</ref> ** Iyun – Apple kompaniyası iPhone 3GS telefonı menen birge iPhone OS 3 ti shıǵaradı. ** Noyabr – Nokia kompaniyası Nokia N900 di shıǵaradı,<ref name="NokiaN900releasedUS">{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2009/11/18/nokias-maemo-5-equipped-n900-on-sale-in-america-for-649/|bet=Nokia's Maemo 5-equipped N900 on sale in America for $649|avtor=Murph|at=Darren|sáne=November 18, 2009|jumıs=Engadget|qaralǵan sáne=September 15, 2019}}</ref> bul olardıń "dawıs baylanısı múmkinshiligi bar qol kompyuterleri" ushın arnalǵan Maemo operaciyalıq sistemasın qollanǵan birinshi hám jalǵız smartfonı boldı, biraq kompaniya Symbian S60 ti ózleriniń tiykarǵı smartfon operaciyalıq sisteması sıpatında saqlap qalatuǵının bildirdi.<ref name="NokiaN900review">{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2010/01/19/nokia-n900-review/|bet=Nokia N900 review|avtor=Ziegler|at=Chris|sáne=January 19, 2010|baspaxana=Engadget|qaralǵan sáne=September 15, 2019|citata=Thing is, Nokia's been absolutely emphatic with us – Maemo's intended for handheld computers (read: MIDs) with voice capability, while S60 continues to be the choice for purebred smartphones}}</ref> (Nokia burın uyalı tarmaq baylanısı joq úsh Mobile Internet qurılmasın Maemo menen shıǵarǵan edi.) === 2010-jıllar === ==== 2010 ==== * Fevral ** MeeGo járiyalanadı, bul Nokia dan Maemo hám Intel hám Linux Foundation nan Moblin di biriktirgen mobil Linux distribuciyası, Linux Foundation tárepinen qollap-quwatlanadı.<ref>{{Cite news|last=Ryan|first=Justin|title=Maemo + Moblin=MeeGo|url=https://www.linuxjournal.com/content/maemo-moblin-meego|publisher=Linux Journal|date=February 16, 2010}}</ref> MeeGo aldınǵı hesh qanday operaciyalıq sistema menen úylesimli emes. ** Samsung kompaniyası Bada OS ti tanıstıradı hám birinshi Bada smartfonı Samsung S8500 di kórsetedi.<ref name="SamsungS8500Specs">{{Web deregi|url=https://phonedb.net/index.php?m=device&id=2248&c=samsung_gt-s8500_wave_8gb|bet=Samsung GT-S8500 Wave 8GB {{!}} Device Specs|avtor=<!--Not stated-->|sáne=February 20, 2010|jumıs=PhoneDB|qaralǵan sáne=October 17, 2019}}</ref> Ol keyinirek 2010-jıldıń may ayında satıwǵa shıǵarıldı. * Aprel ** Apple kompaniyası iPhone OS 3.2 menen iPad (birinshi áwlad) ti shıǵaradı. Bul operaciyalıq sistemanıń planshet kompyuterlerdi qollap-quwatlaytuǵın birinshi versiyası. Kelesi úlken versiyasında (4.0) iPhone OS ataması iOS ke ózgertiledi. ** [[HP]] kompaniyası webOS ti kóp sanlı jańa ónimlerde, sonıń ishinde smartfonlar, planshetler hám [[Printеr|printerlerde]] qollanıw ushın Palm di satıp aladı, keyinirek onı barlıq qurılmaları ushın universal platforma sıpatında qollanıwdı maqset etkenin bildiredi.<ref name="HPwebOS">{{Web deregi|url=http://www.digitaltrends.com/mobile/hp-snubs-windows-plans-to-integrate-webos-into-pcs|bet=HP snubs Windows, plans to integrate webOS into PCs|sáne=February 9, 2011|baspaxana=Digital Trends|qaralǵan sáne=June 14, 2013}}</ref> * May – Microsoft kompaniyasınıń KIN OS li (Windows CE ǵa tiykarlanǵan hám Windows Phone qa "jaqın tuwısqan"<ref name="KinOSWinPhone"> {{Web deregi|url=http://www.phonescoop.com/news/item.php?n=5969|bet=Windows Phone 7 and KIN Closer Cousins Than Thought|arxivurl=https://archive.today/20130131104109/http://www.phonescoop.com/news/item.php?n=5969|arxivsáne=January 31, 2013|sáne=May 12, 2010|baspaxana=Phone Scoop}}</ref>) Kin telefonlar qatarı satıwǵa shıǵarıladı. * Iyun – Apple kompaniyası iPhone OS tiń atın iOS ke ózgertip, iPhone 4 penen birge iOS 4 ti shıǵaradı. * Iyul – Microsoft kompaniyasınıń Kin telefonları hám KIN OS tiń óndirisi toqtatıladı.<ref name="VerizonReturnsKins">{{Web deregi|url=http://www.electronista.com/articles/10/07/18/verizon.decides.against.selling.out.kin.stock/|bet=Verizon returns unsold Kin phones, pulls online sales, July 18, 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130517223829/http://www.electronista.com/articles/10/07/18/verizon.decides.against.selling.out.kin.stock/|arxivsáne=May 17, 2013|sáne=July 18, 2010|baspaxana=Electronista.com|qaralǵan sáne=February 4, 2013}}</ref><ref name="KinIsDead">{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2010/06/30/microsoft-kin-is-dead/|bet=Microsoft Kin is dead|avtor=Ziegler|at=Chris|sáne=June 30, 2010|baspaxana=Engadget.com|qaralǵan sáne=February 4, 2013}}</ref> * Sentyabr ** Apple kompaniyası jańa 2-áwlad Apple TV di basqaratuǵın iOS variantın shıǵaradı.<ref name="iOSAppleTV">{{Cite news|title=Apple Goes 'Wild' Over New iPods|publisher=[[ABC News (United States)|ABC News]]|first=Ki Mae|last=Heussner|date=September 1, 2010|url=https://abcnews.go.com/Technology/apples-ipods-unveiled-ceo-steve-jobs/story?id=11534551}}</ref> ** Symbian^3 birinshi ret Nokia N8 de iske qosıladı.<ref name="NokiaN8Shipping">{{Web deregi|url=http://conversations.nokia.com/2010/09/30/nokia-n8-is-shipping-photos/|bet=Nokia N8 is shipping (photos) – Nokia Conversations: the official Nokia blog|arxivurl=https://archive.today/20120707084227/http://conversations.nokia.com/2010/09/30/nokia-n8-is-shipping-photos/|arxivsáne=July 7, 2012|avtor=<!--Not stated-->|sáne=September 30, 2010|jumıs=Nokia|qaralǵan sáne=January 10, 2019}}</ref><ref name="NokiaN8Specs">{{Web deregi|url=https://phonedb.net/index.php?m=device&id=2379&c=nokia_n8-00__nokia_vasco|bet=Nokia N8-00 (Nokia Vasco) {{!}} Device Specs|avtor=<!--Not stated-->|sáne=May 11, 2010|jumıs=PhoneDB|qaralǵan sáne=January 10, 2019}}</ref> Bul Nokia nıń Windows Phone 7 ge ótiwden aldın Symbian de jumıs isleytuǵın sońǵı flagman qurılması boladı (biraq sońǵı Symbian telefonı emes). ** Microsoft kompaniyasınıń 2008-jılı Danger, Inc. ti satıp alıwı nátiyjesinde Danger Hiptop qatarı hám DangerOS tiń óndirisi toqtatıladı.<ref>{{Cite news|url=https://www.complex.com/pop-culture/a/jason-duaine-hahn/history-of-the-sidekick|title=The History of the Sidekick: The Coolest Smartphone of All Time|first=Jason Duaine|last=Hahn|date=September 11, 2015}}</ref> * Noyabr ** Symbian Foundation nıń tarqalıwı menen Nokia Symbian ge tolıq baqlawdı óz qolına aladı.<ref name="NokiaReabsorbsSymbian">{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-11713192|title=Nokia reabsorbs Symbian software|date=November 8, 2010}}</ref> ** Windows Phone OS, HTC, LG, Samsung hám Dell kompaniyalarınıń Windows Phone 7 telefonlarında iske qosıladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2010/09/26/microsoft-prepping-windows-phone-7-for-an-october-21st-launch/|bet=Microsoft prepping Windows Phone 7 for an October 21 launch? (update: US on Nov. 8?)|avtor=Hollister|at=Sean|sáne=September 26, 2010|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=September 29, 2010}}</ref> Jańa operaciyalıq sistema aldınǵı Windows Mobile OS penen úylesimli emes.<ref name="Miniman">{{Web deregi|url=http://pocketnow.com/thought/thoughts-on-windows-phone-7-series-btw-photon-is-dead|bet=Thoughts on Windows Phone 7 Series (BTW: Photon is Dead)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131029192149/http://pocketnow.com/thought/thoughts-on-windows-phone-7-series-btw-photon-is-dead|arxivsáne=October 29, 2013|avtor=Miniman|at=Brandon|sáne=February 17, 2010|jumıs=Pocketnow|qaralǵan sáne=June 5, 2010}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.mobiletechworld.com/2009/09/24/steve-ballmer-wishes-windows-mobile-7-had-already-launched-but-they-screwed-up/|bet=Steve Ballmer wishes Windows Mobile 7 had already launched, but they screwed up|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131104214039/http://www.mobiletechworld.com/2009/09/24/steve-ballmer-wishes-windows-mobile-7-had-already-launched-but-they-screwed-up/|arxivsáne=November 4, 2013|sáne=September 24, 2009|jumıs=MobileTechWorld|qaralǵan sáne=July 21, 2012}}</ref> ==== 2011 ==== * Fevral ** Android 3.0 (Honeycomb), planshet kompyuterlerin rásmiy túrde qollap-quwatlaytuǵın birinshi versiya, Motorola Xoom da iske qosıladı.<ref name="Android3Xoom">{{Web deregi|url=http://reviews.cnet.com/motorola-xoom#reviewPage1|bet=Motorola Xoom|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110410020624/http://reviews.cnet.com/motorola-xoom/#reviewPage1|arxivsáne=April 10, 2011|sáne=February 24, 2011|baspaxana=CNET|qaralǵan sáne=April 8, 2011}}</ref> ** Nokia Symbian OS tan bas tartadı hám Microsoft tıń Windows Phone 7 di óziniń tiykarǵı smartfon platforması sıpatında paydalanatuǵının járiyalaydı, al Symbian áste-aqırın toqtatıladı.<ref name="NokiaDropsSymbian">{{Web deregi|url=http://www.allaboutmeego.com/news/item/12584_Nokias_new_strategy_and_struct.php/|bet=Nokia's new strategy and structure, Symbian to be a "franchise platform", MeeGo still in long term plans|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130906135631/http://www.allaboutmeego.com/news/item/12584_Nokias_new_strategy_and_struct.php|arxivsáne=September 6, 2013|avtor=Litchfield|at=Steve|sáne=February 11, 2011|jumıs=All About MeeGo|qaralǵan sáne=September 10, 2019}}</ref><ref name="RIPSymbian">{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2011/02/11/rip-symbian/|bet=RIP: Symbian|avtor=Ricker|at=Thomas|sáne=February 11, 2011|jumıs=engadget.com|qaralǵan sáne=September 10, 2019}}</ref> * Aprel – QNX Neutrino ǵa tiykarlanǵan BlackBerry Tablet OS, BlackBerry PlayBook te iske qosıladı. * Iyul ** Mozilla kompaniyası qol qurılmaları ushın webOS ǵa uqsas standartqa tiykarlanǵan Veb-texnologiyalarǵa tiykarlanǵan operaciyalıq sistema islep shıǵıw ushın óziniń Boot to Gecko joybarın (keyinirek Firefox OS dep atalǵan) járiyalaydı.<ref name="MozBoottoGecko">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/information-technology/2011/07/mozilla-eyes-mobile-os-landscape-with-new-boot-to-gecko-project/|bet=Mozilla eyes mobile OS landscape with new Boot to Gecko project|avtor=Paul|at=Ryan|sáne=July 25, 2011|baspaxana=Ars Technica|qaralǵan sáne=September 15, 2019}}</ref> ** webOS 3.0, planshet kompyuterlerin qollap-quwatlaytuǵın birinshi versiya, HP TouchPad te iske qosıladı.<ref name="webOS3">{{Web deregi|url=http://www.webosnation.com/webos-3-0-5-now-available-touchpad|bet=webOS 3.0.5 now available for TouchPad|sáne=January 12, 2012|qaralǵan sáne=January 12, 2012}}</ref> * Avgust – HP kompaniyası webOS qurılmaların islep shıǵıw hám óndiriw baǵdarların toqtatatuǵının járiyalaydı.<ref name="HPkillswebOS">{{Web deregi|url=http://www.appleinsider.com/articles/11/08/18/hp_to_spin_off_pc_business_to_focus_on_enterprise_software.html|bet=HP kills webOS, spins off PC business to focus on software|sáne=August 11, 2011|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=August 18, 2011}}</ref> Sońǵı HP webOS versiyası, 3.0.5, 2012-jıl 12-yanvarda shıǵarıladı.<ref name="webOS305">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2012/1/12/2702658/hp-touchpad-updated-to-webos-3-0-5|bet=HP TouchPad updated to webOS 3.0.5|avtor=Ziegler|at=Chris|sáne=January 12, 2012|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=August 7, 2017}}</ref> * Sentyabr ** MeeGo sheklengen túrde shıǵarılǵan Nokia N9 menen tanıstırıladı, bul Nokia nıń bul operaciyalıq sistemanı paydalanǵan birinshi hám jalǵız tutınıwshı qurılması.<ref name="NokiaN9last">{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/technology/2011/sep/28/nokia-n9-last-of-line|bet=Nokia N9: last of the line|avtor=Halliday|at=Josh|sáne=September 28, 2011|jumıs=the Guardian|qaralǵan sáne=April 3, 2018}}</ref> (2011-jıldıń ortasında tek ǵana baǵdarlamashılar ushın arnalǵan MeeGo telefonı Nokia N950 nıń az muǵdarı shıǵarıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.slashgear.com/nokia-n950-arriving-with-meego-developers-now-23161090/|bet=Nokia N950 arriving with MeeGo developers now|avtor=Davies|at=Chris|sáne=June 23, 2011|jumıs=SlashGear|qaralǵan sáne=September 15, 2019}}</ref>) ** Nokia nıń MeeGo dan bas tartıwınan soń, Intel hám Linux Foundation, Samsung penen birge Tizen di iske qosıw ushın sheriklik dúziwdi járiyalaydı, 2011 hám 2012-jıllar dawamında olar MeeGo dan (Intel hám Linux Foundation) hám Bada dan (Samsung) óz dıqqatın basqa jaqqa buradı.<ref name="IntelSamsungLaunchTizen">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/free/news/2011/09/meego-rebooted-as-intel-and-samsung-launch-new-tizen-platform.ars|bet=MeeGo rebooted as Intel and Samsung launch new Tizen platform|avtor=Paul|at=Ryan|sáne=September 28, 2011|baspaxana=Ars Technica|qaralǵan sáne=September 28, 2011}}</ref> * Oktyabr ** Apple kompaniyası iPhone 4S penen birge iOS 5 ti shıǵaradı, oǵan Siri dawıslı járdemshisi integraciyalanǵan. ** Mer joybarı járiyalanadı, ol ónimler islep shıǵıw ushın ultra-portativ yadroǵa tiykarlanǵan bolıp, Linux, HTML5, QML hám [[JavaScript]] tan ibarat, ol MeeGo kod bazasınan alınǵan. * Noyabr – Fire OS, [[Android]] operaciyalıq sistemasınıń bir tarmaǵı, Amazon.com tárepinen Kindle Fire planshetinde shıǵarıladı. ==== 2012 ==== * May – Nokia kompaniyası Nokia 808 PureView dı shıǵaradı,<ref name="808PureViewRelease">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2012/5/2/2993328/nokia-808-pureview-russia-india-may-release|bet=Nokia's 41-megapixel 808 PureView phone arriving in Russia and India in May|avtor=Warren|at=Tom|sáne=May 2, 2012|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=September 27, 2019}}</ref> keyinirek (2013-jıldıń yanvarında) bul Symbian smartfonınıń sońǵısı ekenligi tastıyıqlandı.<ref name="TheLastSymbianPhone">{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2013/01/24/nokia-confirms-the-pure-view-was-officially-the-last-symbian-phone|bet=Nokia Confirms The PureView Was Officially The Last Symbian Phone|avtor=Lunden|at=Ingrid|sáne=January 24, 2013|jumıs=TechCrunch|baspaxana=AOL|qaralǵan sáne=September 14, 2015}}</ref> Bul telefonnan keyin 2012-jıldıń aqırında Symbian baǵdarlamalıq támiynatınıń jalǵız sońǵı jańalanıwı "Nokia Belle, Feature Pack 2" shıǵarıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.itproportal.com/2012/05/25/symbian-carla-cancelled-beginning-of-the-end-for-symbian/|bet=Symbian Carla Cancelled, Beginning Of The End For Symbian?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181106221712/https://www.itproportal.com/2012/05/25/symbian-carla-cancelled-beginning-of-the-end-for-symbian/|arxivsáne=November 6, 2018|avtor=Hay|at=Emma|sáne=May 25, 2012|jumıs=ITProPortal|qaralǵan sáne=September 27, 2019}}</ref> * Iyul ** Nokia nıń burınǵı xızmetkerlerinen quralǵan finlyandiyalı Jolla startapı, MeeGo nıń jámiyetlik tárepinen rawajlandırılǵan dawamshısı Mer diń olardıń jańa Sailfish smartfon operaciyalıq sistemasınıń tiykarı bolatuǵının járiyalaydı.<ref name="JollaMeeGofaithful">{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2012/07/07/jolla-promises-meego-will-live-on-plans-new-smartphone/|bet=Jolla promises MeeGo will live on, plans new smartphone to reward the faithful|avtor=Fingas|at=Jon|sáne=July 7, 2012|jumıs=Engadget|qaralǵan sáne=September 15, 2019}}</ref> ** Mozilla kompaniyası burın Boot to Gecko dep atalǵan joybardıń (ol Android Linux yadrosı ústine Android drayverleri hám xızmetlerin paydalanıp qurılǵan; biraq [[Android]] tiń Java ǵa uqsas kodın paydalanbaydı) endi Firefox OS (keyin toqtatılǵan) dep atalatuǵının hám bir neshe qurılma óndiriwshileriniń buǵan qosılǵanın járiyalaydı. * Avgust – Samsung kompaniyası ózleriniń Bada operaciyalıq sistemasın paydalanıp basqa telefonlar shıǵarmaytuǵının, onıń ornına Windows Phone 8 hám Android ǵa dıqqat qaratajaǵın járiyalaydı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.sammobile.com/2012/08/22/no-more-bada-and-tizen-in-2012|bet=No more bada and TIZEN in 2012|sáne=August 22, 2012|jumıs=Sammobile.com|qaralǵan sáne=September 15, 2019}}</ref> * Sentyabr – Apple kompaniyası iPhone 5 penen birge iOS 6 nı shıǵaradı. ==== 2013 ==== * Yanvar – BlackBerry kompaniyası Q10 hám Z10 smartfonları menen birge smartfonlar ushın ózleriniń jańa operaciyalıq sisteması BlackBerry 10 dı shıǵaradı.<ref name="BB10release">{{Web deregi|url=https://www.nbcnews.com/technology/technolog/blackberry-10-launches-jan-30-two-new-phones-1C6983302|bet=BlackBerry 10 launches Jan. 30 with two new phones|avtor=Spoonauer|at=Mark|sáne=November 12, 2012|baspaxana=[[NBC News]]|qaralǵan sáne=February 12, 2013}}</ref> BlackBerry 10 olardıń aldınǵı smartfonlarında qollanılǵan BlackBerry OS penen artqa qaray úylesimli emes. * Fevral – [[HP]] kompaniyası webOS tı LG ǵa satadı.<ref name="LGbuyswebOS">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2013/2/25/4027018/lg-buys-webos-smart-tv|bet=LG buys webOS from HP for use in smart TVs|avtor=Byford|at=Sam|sáne=February 25, 2013|baspaxana=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=September 8, 2019}}</ref> * Sentyabr – Apple kompaniyası iPhone 5S hám iPhone 5C penen birge iOS 7 ni shıǵaradı. * Oktyabr ** Canonical kompaniyası arnawlı túrde smartfonlar ushın jobalanǵan Linux distribuciyasınıń versiyası Ubuntu Touch tı járiyalaydı. Bul operaciyalıq sistema Android Linux yadrosı tiykarında qurılǵan, Android drayverleri hám xızmetlerin paydalanadı, biraq Android tiń Java ǵa uqsas kodınıń hesh qaysısın paydalanbaydı.<ref name="The Verge">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2013/1/2/3827922/ubuntu-phone-os-announcement|bet=Ubuntu phone OS announced, first devices shipping in early 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170620183009/https://www.theverge.com/2013/1/2/3827922/ubuntu-phone-os-announcement|arxivsáne=June 20, 2017|sáne=January 2, 2013}}</ref> ** [[Google]] kompaniyası Android KitKat 4.4 ti shıǵaradı. * Noyabr – Jolla kompaniyası Jolla smartfonında Sailfish OS ti shıǵaradı.<ref name="JollaSmartphoneSpecs">{{Web deregi|url=http://www.phonearena.com/phones/Jolla-Smartphone_id8153|bet=Jolla Smartphone specs|sáne=September 20, 2013|baspaxana=PhoneArena|qaralǵan sáne=September 15, 2019}}</ref> ==== 2014 ==== * Fevral ** [[Microsoft]] kompaniyası Windows Phone 8.1 di shıǵaradı. ** [[Nokia]] kompaniyası Nokia X smartfonlar toparında Android 4.1.2 Jelly Bean tiykarında jaratılǵan Nokia X platforma operaciyalıq sistemasın tanıstıradı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/2/24/5440498/nokia-x-android-phone-hands-on|bet=This is Nokia X: Android and Windows Phone collide|avtor=Robertson|at=Adi|sáne=February 24, 2014|baspaxana=The Verge|qaralǵan sáne=March 2, 2014}}</ref> Amazon.com nıń Fire OS ına uqsas, ol Google qosımshaları hám xızmetlerin Nokia (mısalı, HERE Maps, Nokia Xpress hám MixRadio, hám Nokia nıń óz qosımshalar dúkanı) hám Microsoft-tikileri (mısalı, [[Skype]] hám Outlook) menen almastıradı, paydalanıwshı interfeysi Windows Phone UI ǵa elikleydi. Nokia nıń qurılmalar bólimin satıp alǵannan keyin, Microsoft 2014-jıldıń iyul ayında járiyalaǵan maǵlıwmatqa sáykes, basqa Nokia X smartfonları shıǵarılmaytuǵın boldı, bul platformanıń bir neshe aydan keyin jabılıwın bildiredi. * Avgust – Samsung SM-Z9005 Z Tizen operaciyalıq sistemasınıń 2.2.1 versiyasın paydalanıp shıǵarılǵan birinshi telefon boldı.<ref name="SamsungSMZ9005Specs">{{Web deregi|url=https://phonedb.net/index.php?m=device&id=6292&c=samsung_sm-z9005_z__samsung_redwood|bet=Samsung SM-Z9005 Z (Samsung Redwood) {{!}} Device Specs|avtor=<!--Not stated-->|sáne=June 2, 2014|jumıs=PhoneDB|qaralǵan sáne=October 17, 2019}}</ref> * Sentyabr ** Apple kompaniyası iPhone 6 hám 6 Plus penen birge iOS 8 di shıǵaradı. ** BlackBerry kompaniyası Amazon Appstore menen integraciyalanǵan BlackBerry 10 nıń 10.3 versiyasın shıǵaradı. * Noyabr – Google kompaniyası Android 5.0 "Lollipop" ti shıǵaradı. ==== 2015 ==== * Fevral – Google kompaniyası Android 5.1 "Lollipop" ti shıǵaradı. * Aprel ** LG kompaniyası webOS tiykarında jaratılǵan "LG Wearable Platform OS" ti paydalanatuǵın LG Watch Urbane LTE aqıllı saatın shıǵaradı.<ref name="LGwebOSwatch">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/3/1/8128483/lg-watch-urbane-lte-hands-on|bet=Our first look at LG's new webOS and Android Wear smartwatches|avtor=Byford|at=Sam|sáne=March 1, 2015|baspaxana=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=August 28, 2016}}</ref><ref name="LGWatchImpressions">{{Web deregi|url=http://www.androidauthority.com/urbane-lte-impressions-lgs-little-known-webos-617814/|bet=Watch Urbane LTE impressions: LG's little known webOS experiment|avtor=Benson|at=Matthew|sáne=June 23, 2015|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=August 28, 2016}}</ref> Bul olardıń Android [[Wear OS]] tiykarındaǵı LG Watch Urbane modeliniń LTE baylanısı qosılǵan versiyası. ** Apple kompaniyası iOS tiykarında jaratılǵan watchOS ti Apple Watch penen birge shıǵaradı. * Sentyabr ** Apple kompaniyası iOS 9 dı iPhone 6S hám 6S Plus, iPad Pro, hám iPad Mini 4 qurılmaları menen birge, sonday-aq watchOS 2 ni shıǵaradı. tvOS 9 da iOS ten ajıratılıp, óziniń qosımshalar dúkanı menen Apple TV 4-áwlad qurılmasında iske túsiriledi. ** Google kompaniyası Android 6.0 "Marshmallow" di shıǵaradı. * Oktyabr – BlackBerry kompaniyası BlackBerry 10 ushın jańa API ler hám baǵdarlama islep shıǵıw quralları shıǵarılmaytuǵının, keleshektegi jańalanıwlar tek qáwipsizlik hám jeke maǵlıwmatlardı qorǵawdı jaqsılawǵa baǵdarlanatuǵının járiyalaydı.<ref name="BB10development_end">{{Web deregi|url=http://devblog.blackberry.com/2015/10/an-update-for-blackberry-10-developers/|bet=An update for BlackBerry® 10 Developers|sáne=October 26, 2015|jumıs=BlackBerry Developer Blog|qaralǵan sáne=January 7, 2016}}</ref> * Noyabr – Microsoft kompaniyası Windows 10 Mobile di shıǵaradı.<ref name="rtmga">{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/products/microsoft-lumia-950/|bet=Microsoft Lumia 950 coming in November with Windows 10, 5.2-inch screen, starts at $549 (hands-on)|avtor=Dolcourt|at=Jessica|sáne=October 6, 2015|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]}}</ref> ==== 2016 ==== * Fevral – Microsoft kompaniyası Lumia 650 ti shıǵaradı,<ref name="Lumia650released">{{Web deregi|url=http://allaboutwindowsphone.com/news/item/21249_Microsoft_officially_announces.php|bet=Microsoft officially announces the Lumia 650|avtor=Litchfield|at=Steve|sáne=February 15, 2016|baspaxana=All About Windows Phone|qaralǵan sáne=February 15, 2016}}</ref> bul kelesi jılı barlıq mobil qurılmalar óndirisin toqtatıwdan aldın shıǵarılǵan sońǵı Windows 10 Mobile telefonı boldı.<ref name="W10MobileEnd">{{Web deregi|url=https://www.windowscentral.com/microsoft-windows-10-mobile-features-and-hardware-are-not-focus-anymore|bet=Microsoft's Joe Belfiore says Windows 10 Mobile features and hardware are no longer a focus|avtor=Bowden|at=Zac|sáne=October 8, 2017|jumıs=Windows Central|baspaxana=Mobile Nations|qaralǵan sáne=October 31, 2017}}</ref> * Iyul – BlackBerry Classic, házirge shekem BlackBerry operaciyalıq sistemasın paydalanǵan sońǵı qurılma, óndiristen shıǵarıladı.<ref name="BBClassicDiscontinued">{{Web deregi|url=https://www.theglobeandmail.com/report-on-business/blackberry-to-stop-making-blackberry-classic-smartphone/article30754260/|bet=BlackBerry to stop making Classic smartphone|jumıs=The Globe and Mail|qaralǵan sáne=July 27, 2016}}</ref> BlackBerry Limited kompaniyası BlackBerry 10 operaciyalıq sistemasına baǵdarlanıwın dawam ettiretuǵının aytsa da,<ref name="BB10NotDead">{{Web deregi|url=http://www.techweekeurope.co.uk/mobility/smartphones/blackberry-bb10-keyboard-smartphones-195058|bet=BlackBerry: BB10 And Keyboard Phones Are Not Dead|avtor=McCaskill|at=Steve|sáne=July 14, 2016|baspaxana=NetMediaEurope}}</ref> 2015-jıldıń noyabrinde shıǵarılǵan birinshi Android smartfonı BlackBerry Priv ten keyin tek Android qurılmaların shıǵarıp atır.<ref name="BBPrivPreorder">{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2015/10/23/priv-pre-orders/|bet=Priv, The Android Phone With A Physical Keyboard, Goes Up For Pre-Order|avtor=Lomas|at=Natasha|sáne=October 23, 2015|jumıs=TechCrunch|baspaxana=AOL|qaralǵan sáne=November 3, 2015}}</ref> * Avgust ** Google kompaniyası Fuchsia [[Derek kodı|derek kodın]] [[GitHub]] ta járiyalaydı. ** Google kompaniyası Android 7.0 "Nougat" ti shıǵaradı.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/aponline/2016/08/22/business/ap-us-google-android-nougat.html|title=Google Rolling Out Latest Android System to Nexus Phones|date=August 22, 2016|access-date=August 29, 2016}}</ref> * Sentyabr – Apple kompaniyası iOS 10 dı iPhone 7 hám 7 Plus penen birge, sonday-aq watchOS 3 ti Apple Watch Series 1 hám 2 menen birge shıǵaradı. * Noyabr ** Tizen kompaniyası Tizen 3.0 di shıǵaradı. ** BlackBerry kompaniyası BlackBerry 10 niń 10.3.3 versiyasın shıǵaradı. ==== 2017 ==== * Aprel ** Ubuntu Touch tiń rawajlanıwı Canonical Ltd. kompaniyasınan UBports Foundation ǵa ótkeriledi.<ref name=":0">{{Cite journal|last=Sprinz|first=Johannah|date=2022-01-29|title=Leveraging Human Computation for Quality Assurance in Open Source Communities|url=https://www.en.pms.ifi.lmu.de/publications/index.php#BA_Johannah.Sprinz|journal=LMU Munich, Department of Computer Science|doi=10.5282/UBM/EPUB.91046}}</ref> ** Samsung kompaniyası Android tiykarındaǵı Samsung Experience atlı ózgertilgen proshivkanıń 8.1 versiyasın Samsung Galaxy S8 de rásmiy túrde iske qosadı. * May ** Samsung kompaniyası Tizen Developer Conference 2017 de Tizen 4.0 di járiyalaydı. * Avgust ** Google kompaniyası Android 8.0 "Oreo" nı shıǵaradı. * Sentyabr ** Apple kompaniyası iOS 11 di iPhone 8 hám 8 Plus hám iPhone X penen birge, sonday-aq watchOS 4 ti Apple Watch Series 3 penen birge shıǵaradı. * Oktyabr ** Microsoft kompaniyası Windows 10 Mobile diń rawajlanıwı tek saqlaw rejimine ótetuǵının járiyalaydı, bazarǵa kiriw múmkinshiliginiń joqlıǵı hám sonıń nátiyjesinde qosımsha dóretiwshilerdiń qızıǵıwshılıǵınıń tómenligi sebepli jańa funkciyalar yamasa múmkinshiliklerdi shıǵarıwdı toqtatadı, hám onıń sońǵı úlken jańalanıwı "Fall Creators Update" ti shıǵaradı.<ref>{{Web deregi|url=https://mspoweruser.com/lumia-640-640-xl-cant-handle-microsofts-feature-packed-windows-10-fall-creators-update/|bet=The Lumia 640 and 640 XL can't handle Microsoft's feature-packed Windows 10 Fall Creators Update|avtor=Allison|at=Michael|sáne=October 18, 2017|jumıs=MSPoweruser|qaralǵan sáne=July 20, 2018}}</ref> ** Cherry Mobile kompaniyası Android tiykarındaǵı CherryOS ti shıǵaradı. ==== 2018 ==== * Fevral ** Samsung kompaniyası [[Android]] "Oreo" 8.0 tiykarındaǵı Samsung Experience 9.0 di Samsung Galaxy S8 hám S8+ úlgileri ushın dúnya júzi boyınsha shıǵaradı. * Mart ** Google hám onıń sherikleri Android Go nı (Android "Oreo" 8.1 tiykarında, biraq tómen quwatlı qurılmalar ushın qolaylastırılǵan) Nokia 1, Alcatel 1X, ZTE Tempo Go, General Mobile 8 Go, Micromax Bharat Go hám Lava Z50 úlgileri menen birge rásmiy túrde iske qosadı. ** Google Android "9" dı baǵdarlamashılar ushın sınaq versiyası sıpatında shıǵaradı. * Aprel ** Microsoft kompaniyası Windows 10 nıń 1803 versiyasın "April 2018 Update" ataması menen shıǵaradı. * May ** Huawei kompaniyası LiteOS tiń 2.1 versiyasın shıǵaradı. * Avgust ** Google kompaniyası Android 9.0 "Pie" di shıǵaradı. ** UBPorts Ubuntu Touch OTA-14 ti shıǵaradı, bul operaciyalıq sistemanı Canonical kompaniyasınıń uzaq múddetli qollaw versiyası bolǵan Ubuntu 16.04 LTS "Xenial Xerus" tiykarında jańalaydı. ** Xiaomi kompaniyası óziniń Poco seriyasındaǵı smartfonları ushın MIUI for POCO nı rásmiy túrde tanıstıradı. ** Samsung kompaniyası Samsung Galaxy Watch seriyasın shıǵarıw menen birge Tizen 4.0 di rásmiy túrde tanıstıradı. * Sentyabr ** Apple kompaniyası iOS 12 di iPhone XS hám XS Max penen birge, sonday-aq watchOS 5 ti Apple Watch Series 4 penen birge shıǵaradı. ** Huawei kompaniyası EMUI 9.0 di shıǵaradı. * Oktyabr ** Microsoft kompaniyası Windows 10 nıń 1809 versiyasın "October 2018 Update" ataması menen shıǵaradı. * Noyabr ** Samsung kompaniyası One UI dı Samsung Experience UI niń eń sońǵı versiyası sıpatında járiyalaydı. ** Amazon kompaniyası Fire OS 6 nı qollawǵa ılayıqlı Fire HD qurılmaları ushın shıǵaradı. ==== 2019 ==== * Yanvar ** Microsoft kompaniyası Windows 10 Mobile ge qollaw kórsetiwdi 2019-jıldıń 10-dekabrinde toqtatatuǵının hám Windows 10 Mobile paydalanıwshıları iOS yaki Android telefonlarına ótiwi kerek ekenligin járiyalaydı.<ref name="cnbcW10MobileEOL">{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2019/01/18/microsoft-ending-windows-10-mobile-says-switch-to-iphone-or-android.html|bet=Microsoft recommends switching to iPhone or Android as it prepares to kill off Windows phones|avtor=Haselton|at=Todd|sáne=January 18, 2019|jumıs=CNBC|baspaxana=CNBC LLC, a Division of NBCUniversal|qaralǵan sáne=January 19, 2019}}</ref><ref name="vergeW10MobileEOL">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/1/18/18188054/microsoft-windows-phone-windows-10-mobile-end-of-support-updates|bet=Microsoft to end Windows 10 Mobile updates and support in December|avtor=Warren|at=Tom|sáne=January 18, 2019|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=January 23, 2019}}</ref> * Iyun ** Apple kompaniyası iOS 13, watchOS 6 hám iPadOS tı iOS tiń ózgeshe variantı sıpatında járiyalaydı. * Avgust ** Huawei kompaniyası HarmonyOS tı rásmiy túrde járiyalaydı. * Sentyabr ** Apple kompaniyası iOS 13 ti iPhone 11 seriyası menen, watchOS 6 nı Apple Watch Series 5 penen hám iPadOS tı 7-áwlad iPad penen birge shıǵaradı. ** Google kompaniyası Android 10 dı shıǵaradı. ** PureOS operaciyalıq sistemasın paydalanatuǵın birinshi telefon Librem 5 shıǵarıladı. * Oktyabr ** Samsung kompaniyası One UI 2.0 dı óziniń Galaxy smartfonları hám aqıllı saatları ushın interfeystiń eń sońǵı versiyası sıpatında járiyalaydı. * Noyabr ** Microsoft kompaniyası Windows 10 nıń 2019-jıl 10-noyabr sánesindegi jańalanıwın shıǵaradı. == Házirgi programmalıq platformalar == Bul operaciyalıq sistemalar kóbinese telefonnıń apparatlıq táreplerin basqaratuǵın bazalıq yaki basqa da real waqıt operaciyalıq sistemaları ústinde isleydi. === Android === [[Android]] (modifikaciyalanǵan Linux yadrosına tiykarlanǵan) - Open Handset Alliance tárepinen islep shıǵılǵan mobil operaciyalıq sistema.<ref name="OS MS 3Q10">{{Web deregi|url=http://www.gartner.com/it/page.jsp?id=1466313|bet=Gartner Says Mobile Phone Sales Grew 35 Percent in Third Quarter 2010; Smartphone Sales Increased 96 Percent|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110113073826/http://www.gartner.com/it/page.jsp?id=1466313|arxivsáne=January 13, 2011|at=Table 2|sáne=November 10, 2010|baspaxana=Gartner, Inc|qaralǵan sáne=February 21, 2011}}</ref> Tiykarǵı sistema [[Biypul hám ashıq kodlı programmalıq támiynat|ashıq kodlı]] (tek yadro [[Kopyleft|copyleft]]), biraq funkcionallıqtı támiyinleytuǵın qosımshalar hám drayverler barǵan sayın jabıq kodlı bolıp atır.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2018/07/googles-iron-grip-on-android-controlling-open-source-by-any-means-necessary/|bet=Google's iron grip on Android: Controlling open source by any means necessary|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=July 21, 2018|til=en-us|jumıs=Ars Technica}}</ref> [[Smartfon|Smartfonlarda]] dúnya júzi boyınsha eń kóp ornatılǵan baza bolıwdan tısqarı, ol ulıwma maqsetli kompyuterler (stol ústi kompyuterleri hám mobil qurılmalardı óz ishine alatuǵın kategoriya) ushın eń keń tarqalǵan [[operaciyalıq sistema]] bolıp tabıladı, Android ádettegi (stol ústi) jeke kompyuterler (JK) ushın keń qollanılatuǵın operaciyalıq sistema bolmasa da. Android operaciyalıq sisteması [[Biypul hám ashıq kodlı programmalıq támiynat|biypul hám ashıq kodlı]] [[programmalıq támiynat]] bolsa da,<ref name="ICS is coming to AOSP">{{Web deregi|url=https://groups.google.com/g/android-building/c/T4XZJCZnqF8/m/WkWhGUYb4MAJ|bet=ICS is coming to AOSP|jumıs=groups.google.com}}</ref> satılatuǵın qurılmalarda onıń menen birge beriletuǵın programmalıq támiynatlardıń kópshiligi ([[Google]] qosımshaları hám óndiriwshiler tárepinen ornatılǵan programmalar) [[menshikli programmalıq támiynat]] hám jabıq kodlı bolıp tabıladı. === Jabıq kodlı === ==== iOS ==== [[IOS|iOS]] (burın [[IPhone OS 1|iPhone OS]] dep atalǵan) [[Apple Inc.]] tárepinen dúzilgen. Ol [[Smartfon|smartfonlarda]] dúnya júzi boyınsha ekinshi eń kóp ornatılǵan baza bolıp tabıladı, biraq [[Android]] tiykarındaǵı óndiriwshiler arasındaǵı kúshli baha básekilesiwi sebepli eń joqarı payda alıp keledi.<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2015/02/26/apple-eating-all-the-profits/|bet=Apple Took 89% Of Q4 Smartphone Profits With Android OEMs In A Race To The Bottom|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170715110736/https://techcrunch.com/2015/02/26/apple-eating-all-the-profits/|arxivsáne=July 15, 2017|avtor=Lunden|at=Ingrid|sáne=February 26, 2015}}</ref> Ol jabıq kodlı hám menshikli bolıp tabıladı, hám ashıq kodlı Darwin operaciyalıq sisteması tiykarında qurılǵan. [[IPhone|iPhone]], iPod Touch, iPad hám ekinshi hám úshinshi áwlad Apple TV hámmesi iOS ti qollanadı, ol macOS ten kelip shıqqan. Úshinshi tárep nativlik qosımshaları 2008-jılı 11-iyulde iPhone OS 2.0 versiyası shıqqanǵa shekem rásmiy túrde qollap-quwatlanbaǵan edi. Bunnan aldın, "jailbreaking" (qurılmanı buzıw) úshinshi tárep qosımshaların ornatıwǵa múmkinshilik bergen. Sońǵı jılları, Apple kompaniyasınıń óz operaciyalıq sistemasın qorǵaw hám ruqsatsız modifikaciyalardı aldın alıw boyınsha dawamlı háreketleri sebepli, jailbreaking scenası ádewir ózgerdi. Házirgi waqıtta iOS tiń sońǵı versiyaların buzıw tek yarım-baylanıssız bolıp, qurılmanı hár qayta isletiwde qayta buzıwdı talap etedi, hám buzıw ushın paydalanılatuǵın eksploytlardı tabıw hám qollanıw barǵan sayın qıyınlasıp barmaqta. Házirgi waqıtta barlıq iOS qurılmaları Apple tárepinen islep shıǵılıp, Foxconn yamasa Apple dıń basqa sherikleri tárepinen óndiriledi. == Bazar úlesi == === Qollanıw === 2006-jılı [[Android]] hám [[IOS|iOS]] joq edi hám tek 64 million aqıllı telefon satılǵan.<ref name="Canalys Q2">{{Web deregi|url=http://www.canalys.com/newsroom/64-million-smart-phones-shipped-worldwide-2006|bet=64 million smart phones shipped worldwide in 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120106153828/http://www.canalys.com/newsroom/64-million-smart-phones-shipped-worldwide-2006|arxivsáne=January 6, 2012|baspaxana=Canalys, Inc|qaralǵan sáne=January 13, 2012}}</ref> 2018-jıldıń birinshi kvartalında 183.5 million aqıllı telefon satılıp, dúnya júzilik bazar úlesi Android ushın 48.9% hám iOS ushın 19.1% boldı. Basqa operaciyalıq sistemalarda isleytuǵın tek 131,000 aqıllı telefon satılıp, satıwlardıń 0.03% in quradı.<ref name="auto1">{{Web deregi|url=http://www.gartner.com/en/newsroom/press-releases/2018-05-29-gartner-says-worldwide-sales-of-smartphones-returned-to-growth-in-first-quarter-of-2018|bet=Gartner Says Worldwide Sales of Smartphones Returned to Growth in First Quarter of 2018|sáne=May 29, 2018|jumıs=Gartner, Inc.|baspaxana=Gartner|qaralǵan sáne=August 25, 2018}}</ref> StatCounter veb qollanıw statistikasına sáykes (barlıq qollanıwdıń kórsetkishi sıpatında), smartfonlar (planshetlersiz) dúnya júzi boyınsha kópshilik tárepinen qollanıladı, al stol kompyuterleri ádewir az qollanıladı (hám ayrıqsha Android, Windows qa qaraǵanda kóbirek keń tarqalǵan).<ref>{{Web deregi|url=https://gs.statcounter.com/platform-market-share#monthly-201606-201709|bet=Desktop vs Mobile vs Tablet vs Console Market Share Worldwide {{!}} StatCounter Global Stats|til=en|jumıs=StatCounter Global Stats|qaralǵan sáne=October 20, 2017}}</ref> Biraq, qollanıw kontinentke baylanıslı ózgeredi, smartfonlar eń úlken kontinentlerde, mısalı Aziyada, ádewir keń tarqalǵan, al stol kompyuterleri ayırım jerlerde ele de kóbirek qollanıladı, biraq Arqa Amerikada emes. Stol kompyuterleri kóp ellerde ele de keń tarqalǵan (ulıwma alǵanda 2017-jıldıń birinshi kvartalında 44.9% ǵa tómenlegen), smartfonlar kóplegen rawajlanǵan ellerde de kóbirek keń tarqalǵan (yamasa jaqın arada solay boladı). Hár qanday kontinentte bir neshe eller stol kompyuterleri azshılıqta; Evropa elleri (hám Arqa Amerikadaǵı ayırımları, mısalı Gaiti; hám Aziya hám Afrikadaǵı kópshiligi) smartfonlar kópshilikte, Polsha hám Túrkiya eń joqarı kórsetkishke iye, sáykesinshe 57.68% hám 62.33% penen. Irlandiyada aqıllı telefon qollanıwı 45.55% bolıp, stol kompyuterlerinen ozadı hám planshetlerdiń 9.12% úlesin qosqanda mobil qurılmalar ulıwma kópshilikti quraydı.<ref>{{Web deregi|url=https://gs.statcounter.com/platform-market-share/all/europe/|bet=Desktop vs Mobile vs Tablet vs Console Market Share Europe|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170420235518/http://gs.statcounter.com/platform-market-share/all/europe/|arxivsáne=April 20, 2017|jumıs=StatCounter Global Stats}}</ref> Ispaniyada da stol kompyuterleri azǵana azshılıqta. Ólshengen mobil veb qollanıwdıń diapazonı eller boyınsha ádewir ózgeredi, hám StatCounter baspasóz xabarlaması "Hindistandı internetke kiriw ushın mobil qurılmalardı qollanıwda dúnya júzi jetekshileri qatarında" dep esaplaydı (úlken eller arasında), bul jerde úles shama menen (yamasa onnan da kóp) 80%<ref>{{Web deregi|url=https://gs.statcounter.com/os-market-share/all/india/|bet=Operating System Market Share India|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170422033545/http://gs.statcounter.com/os-market-share/all/india/|arxivsáne=April 22, 2017|jumıs=StatCounter Global Stats}}</ref> dı quraydı hám stol kompyuterleri 19.56% dı quraydı, al Rossiya 17.8% mobil qollanıw menen izinen keledi (hám qalǵanı stol kompyuterleri). Smartfonlar (jalǵız ózi, planshetlersiz) birinshi ret 2016-jıldıń dekabr ayında kópshilikti quradı (stol kompyuterleri kópshiligi aldıńǵı ayda joǵaltılǵan edi), hám bul Rojdestvo máwsiminiń tásiri emes edi, sebebi smartfonlar kópshiligi 2017-jıldıń mart ayında jáne júz berdi.<ref name="Q1 2017">{{Web deregi|url=https://gs.statcounter.com/platform-market-share|bet=Desktop vs Mobile vs Tablet vs Console Market Share Worldwide|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170404045210/http://gs.statcounter.com/platform-market-share|arxivsáne=April 4, 2017|jumıs=StatCounter Global Stats}}</ref> 2016-jıldıń 7-13-noyabr aralıǵındaǵı háptede smartfonlar jalǵız ózi (planshetlersiz) birinshi ret stol kompyuterlerinen ozdı (qısqa múddetke; tolıq emes ay ushın).<ref>{{Web deregi|url=https://gs.statcounter.com/#all-comparison-ww-weekly-201634-201645|bet=Comparison from W34 to W45 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170420175502/http://gs.statcounter.com/#all-comparison-ww-weekly-201634-201645|arxivsáne=April 20, 2017|jumıs=StatCounter Global Stats}}</ref> Mobil kópshiligi Arqa Amerikadaǵı Paragvay, Evropadaǵı Polsha hám Túrkiya sıyaqlı ellerge; hám Aziya hám Afrikanıń kópshilik bólegine tiyisli. Dúnyanıń ayırım bóleklerinde ele de stol kompyuterleri kópshilikti quraydı, mısalı, AQSH ta 54.89% (biraq hámme kúnlerde emes).<ref>{{Web deregi|url=http://gs.statcounter.com/#all-comparison-ww-weekly-201645-201645-map|bet=StatCounter Global Stats – Browser, OS, Search Engine including Mobile Usage Share|arxivurl=https://archive.today/20120526/http://gs.statcounter.com/%23mobile_browser-ww-monthly-201012-201111-bar#all-comparison-ww-weekly-201645-201645-map|arxivsáne=May 26, 2012}}</ref> Degen menen, AQSH tıń ayırım aymaqlarında, mısalı [[Puerto-Riko|Puerto-Rikoda]],<ref>{{Web deregi|url=https://gs.statcounter.com/os-market-share/all/puerto-rico/|bet=Operating System Market Share Puerto Rico|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170623104625/http://gs.statcounter.com/os-market-share/all/puerto-rico|arxivsáne=June 23, 2017|jumıs=StatCounter Global Stats}}</ref> stol kompyuterleri kópshilikten ádewir tómen, Windows tıń úlesi 30% ten tómen bolıp, Android tárepinen alǵa ilgerlegen. 2016-jıldıń 22-oktyabr kúni (hám keyingi hápte aqırlarında) mobil qurılmalar kópshilikti kórsetti.<ref>{{Web deregi|url=http://gs.statcounter.com/#all-comparison-ww-daily-20160628-20161114|bet=StatCounter Global Stats – Browser, OS, Search Engine including Mobile Usage Share|arxivurl=https://archive.today/20120526/http://gs.statcounter.com/%23mobile_browser-ww-monthly-201012-201111-bar#all-comparison-ww-daily-20160628-20161114|arxivsáne=May 26, 2012}}</ref> 27-oktyabrden baslap, stol kompyuterleri hátte jumıs kúnlerinde de kópshilikti kórsetpedi. Smartfonlar ózi 23-dekabrden jıl aqırına shekem kópshilikti kórsetti, olardıń úlesi Rojdestvo kúni 58.22% ke jetti.<ref>{{Web deregi|url=http://gs.statcounter.com/#all-comparison-ww-daily-20161024-20170430|bet=StatCounter Global Stats – Browser, OS, Search Engine including Mobile Usage Share|arxivurl=https://archive.today/20120526/http://gs.statcounter.com/%23mobile_browser-ww-monthly-201012-201111-bar#all-comparison-ww-daily-20161024-20170430|arxivsáne=May 26, 2012|jumıs=statcounter.com|qaralǵan sáne=March 22, 2017}}</ref> Sol waqıttaǵı smartfonlardıń "mobil" kópshiligine planshetlerdi qosqanda 63.22% kópshilik payda boldı. Bul ádettegiden tısqarı joqarı kórsetkish bolsa da, usıǵan uqsas joqarı kórsetkish 2017-jıldıń 17-aprel dúyshembi kúni de boldı, onda tek smartfonlardıń úlesi azǵana tómenirek, al planshetlerdiń úlesi azǵana joqarıraq boldı, olar birgelikte 62.88% ti quradı. StatCounter kompaniyasınıń 2016-jıl 1-noyabrdegi baspasóz xabarlamasına sáykes, dúnya stol kompyuterleri kópshiliginen ayırıldı; aldıńǵı ay ushın stol kompyuterleriniń qollanılıwı shama menen 49% boldı, biraq mobil qurılmalar joqarı dárejede reytingke iye bolmadı, olarǵa planshetlerdiń úlesin qosıw kerek boldı. Házirgi waqıtta, mobil qurılmalar (smartfonlar) tolıq kópshilikke iye, stol/noutbuk kompyuterlerin úlken ayırmashılıq penen artta qaldırdı. === Operaciyalıq sistema boyınsha === Eskertpeler: # Windows barlıq versiyalardı óz ishine aladı. # BlackBerry barlıq versiyalardı óz ishine aladı. # Basqalar barlıq basqa smartfon operaciyalıq sistemaların óz ishine aladı, biraq telefon operaciyalıq sistemaların óz ishine almaydı. {| class="wikitable" style="text-align:center; margin:auto;" |+Dúnya júzi boyınsha smartfon satıwları (mıń dana) !Jıl !Android !iOS !BharOS !Windows !BlackBerry !Symbian !Basqalar !Ulıwma smartfonlar |- |2023 (est.) |1,125,000 |280,000 |55,000 |– |– |– |11,000 |1,163,000<ref>{{Web deregi|url=https://www.idc.com/getdoc.jsp?containerId=prUS51434423|bet=IDC Worldwide Smartphone Forecast 2023-2027|jumıs=IDC|qaralǵan sáne=2024-09-09}}</ref> |- |2022 |1,000,000 |200,000 |50,000 |– |– |– |10,000 |1,200,000<ref>{{Web deregi|url=https://www.canalys.com/newsroom/smartphone-shipments-Q4-2022|bet=Smartphone Shipments Fall 18% in Q4 2022|jumıs=Canalys|qaralǵan sáne=2024-09-09}}</ref> |- |2021 |1,250,000 |250,000 |– |– |– |– |– |1,500,000<ref>{{Web deregi|url=https://www.counterpointresearch.com/global-smartphone-market-tracker/|bet=Global Smartphone Market Rebounded Strongly in 2021|jumıs=Counterpoint Research|qaralǵan sáne=2024-09-09}}</ref> |- |2020 |1,020,000 |240,000 |– |– |– |– |– |1,280,000<ref>{{Web deregi|url=https://www.gartner.com/en/newsroom/press-releases/2021-02-22-gartner-says-worldwide-smartphone-sales-declined-12-5-percent-in-2020|bet=Gartner Says Worldwide Smartphone Sales Declined 12.5% in 2020|jumıs=Gartner|qaralǵan sáne=2024-09-09}}</ref> |- |2019 |1,100,000 |220,000 |– |– |– |– |– |1,370,000<ref>{{Web deregi|url=https://www.gartner.com/en/newsroom/press-releases/2020-02-25-gartner-says-worldwide-smartphone-sales-declined-for-the-first-time-in-2019|bet=Gartner Says Worldwide Smartphone Sales Declined for the First Time in 2019|jumıs=Gartner|qaralǵan sáne=2024-09-09}}</ref> |- |2018 |1,337,480 |209,616 |89,500 |– |– |– |562 |1,491,619 |- |2017 |1,329,206 |224,720 |– |– |– |– |2,875 |1,557,282 |} == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Programmalıq injiniring]] <references /> __BÖLİDİMÖNDEMEW__ [[Kategoriya:IOS]] 6ewuy11866pqvmbkavjul4tu4chjr7m 0 21153 122783 121735 2025-06-25T19:45:04Z Bekan88 11311 122783 wikitext text/x-wiki '''Android''' ‒ bul tiykarınan [[Smartfon|smartfonlar]] hám planshetler sıyaqlı sensorlı ekranlı mobil qurılmalarǵa arnalǵan, [[Linux yadrosı|Linux yadrosınıń]] modifikaciyalanǵan versiyası hám basqa [[Ashıq kodlı programmalıq támiynat|ashıq kodlı baǵdarlamalıq támiynatqa]] tiykarlanǵan [[mobil operaciyalıq sistema]]. Ol dúnyadaǵı eń keń qollanılatuǵın [[operaciyalıq sistema]] bolıp tabıladı, sebebi ol kópshilik smartfonlar hám planshetlerde qollanıladı, tek [[IPhone|iPhone]] hám iPad qurılmaları oǵan kirmeydi, olar sáykesinshe [[Apple Inc.|Apple]] kompaniyasınıń [[IOS|iOS]] hám iPadOS sistemaların paydalanadı. 2024-jıldıń oktyabr ayındaǵı maǵlıwmatlarǵa sáykes, Android dúnya júzilik [[Mobil operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistema]] bazarınıń 45% in iyeleydi, onnan keyin [[Microsoft Windows|Windows]] 26% menen ekinshi orında turadı.<ref>{{Web deregi|url=https://gs.statcounter.com/os-market-share/desktop-mobile-tablet/worldwide/#monthly-202410-202410-bar|bet=Desktop, Mobile & Tablet Operating System Market Share Worldwide|arxivurl=|arxivsáne=|sáne=2024-10-11|til=en|jumıs=StatCounter Global Stats|qaralǵan sáne=2024-10-11}}</ref> Android dáslep Open Handset Alliance dep atalǵan baǵdarlamashılar konsorciumı tárepinen islep shıǵılǵan, biraq onıń eń keń tarqalǵan versiyası tiykarınan [[Google]] tárepinen rawajlandırıladı. Ol 2007-jıldıń noyabr ayında járiyalandı, al birinshi kommerciyalıq Android qurılması, HTC Dream, 2008-jıldıń sentyabr ayında satıwǵa shıǵarıldı. Negizinde, bul operaciyalıq sistema Android Open Source Project (AOSP) dep ataladı hám ol tiykarınan Apache licenziyası boyınsha [[Biypul hám ashıq kodlı programmalıq támiynat|biypul hám ashıq kodlı baǵdarlamalıq támiynat]] (FOSS) bolıp esaplanadı. Biraq, kópshilik qurılmalar [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan menshikli Android versiyasın paydalanadı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.makeuseof.com/tag/android-really-open-source-matter/|bet=Is Android Really Open Source? And Does It Even Matter?|sáne=March 28, 2016|jumıs=MakeUseOf}}</ref> ol qosımsha menshikli jabıq kodlı baǵdarlamalıq támiynat penen birge keledi. Olardıń ishinde eń áhmiyetlisi Google Mobile Services (GMS) bolıp,<ref>{{Web deregi|url=https://www.android.com/gms/|bet=Android — Google Mobile Services|jumıs=Android|qaralǵan sáne=October 21, 2018|citata=While the Android Open Source Project (AOSP) provides common, device-level functionalities such as email and calling, GMS is not part of AOSP. GMS is only available through a license with Google [..] We ask GMS partners to pass a simple compatibility test and adhere to our compatibility requirements for their Android devices.}}</ref> ol Google Chrome sıyaqlı tiykarǵı qosımshalardı, [[Google Play]] cifrlı tarqatıw platformasın hám oǵan baylanıslı Google Play Services rawajlandırıw platformasın óz ishine aladı. Xabarlandırıwlar ushın Firebase Cloud Messaging qollanıladı. AOSP biypul bolsa da, "Android" atı hám logotipi Google kompaniyasınıń sawda belgileri bolıp tabıladı, hám Google óz ekosistemasınan tısqarı "sertifikatlanbaǵan" qurılmalardıń Android brendin qollanıwın sheklew ushın standartlar ornatadı.<ref>{{Web deregi|url=https://source.android.com/setup/start/faqs|bet=Frequently Asked Questions|baspaxana=Android Open Source Project|qaralǵan sáne=January 4, 2021}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.greenbot.com/article/3153485/with-cyanogen-dead-googles-control-over-android-is-tighter-than-ever.html|bet=With Cyanogen dead, Google's control over Android is tighter than ever|avtor=Simon|at=Michael|sáne=December 26, 2016|jumıs=www.greenbot.com|qaralǵan sáne=January 4, 2021}}</ref> Android Open Source Project tiykarındaǵı smartfonlardıń 70% ten kóbiregi Google ekosistemasın (ápiwayı túrde Android dep atalatuǵın) paydalanadı, olardıń geyparaları [[Samsung]] kompaniyasınıń TouchWiz hám keyingi One UI, sonday-aq HTC Sense sıyaqlı óndiriwshiler tárepinen qáliplestirilgen paydalanıwshı interfeysleri hám baǵdarlamalıq toplamları menen keledi.<ref>{{Web deregi|url=https://appdevelopermagazine.com/google-and-android-are-not-the-same...-and-that's-a-good-thing/|bet=Google and Android Are Not the Same... and That's a Good Thing|avtor=Hughes|at=Terry|sáne=July 28, 2014|jumıs=App Developer Magazine|qaralǵan sáne=July 29, 2020}}</ref> AOSP ge tiykarlanǵan básekiles ekosistemalar hám tarmaqlar qatarına Amazon tárepinen islep shıǵılǵan Fire OS, Oppo nıń ColorOS i, Vivo nıń OriginOS i, Honor dıń MagicUI i, sonday-aq LineageOS sıyaqlı arnawlı ROM lar hám VR garnituraları ushın Meta Horizon OS kiredi. Android tıń [[derek kodı]] basqa da elektronika túrlerin rawajlandırıw ushın qollanılǵan, mısalı, oyın konsolları, cifrlı kameralar, kóshpeli media pleerler hám kompyuterler, olardıń hár biri arnawlı [[Paydalanıwshı interfeysi|paydalanıwshı interfeysine]] iye. Keń belgili dóretpeler qatarına Google tárepinen islep shıǵılǵan televizorlar ushın Android TV hám kiyiletuǵın qurılmalar ushın [[Wear OS]] kiredi. Android taǵı baǵdarlamalıq paketler APK formatın paydalanadı hám ádette Google Play Store, Amazon Appstore, Samsung Galaxy Store, Huawei AppGallery, Cafe Bazaar, GetJar hám Aptoide sıyaqlı menshikli qosımshalar dúkanları arqalı yamasa F-Droid sıyaqlı ashıq kodlı platformalar arqalı tarqatıladı. Android 2011-jıldan baslap smartfonlarda hám 2013-jıldan baslap planshetlerde dúnya júzi boyınsha eń kóp qollanılatuǵın operaciyalıq sistema bolıp kelmekte. 2021-jıldıń may ayınıń maǵlıwmatları boyınsha, onıń hár ayda úsh milliardtan aslam aktiv paydalanıwshısı bar, bul dúnyadaǵı hár qanday operaciyalıq sistemanıń eń úlken ornatılǵan bazası bolıp esaplanadı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/5/18/22440813/android-devices-active-number-smartphones-google-2021|bet=There are over 3 billion active Android devices|avtor=Cranz|at=Alex|sáne=May 18, 2021|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=March 24, 2022}}</ref> 2024-jılǵı maǵlıwmatlarǵa sáykes, Google Play Store da 1.7 million qosımsha bar; bul 2021-jıldıń aprel ayındaǵı 3 millionnan aslam qosımsha bolǵan eń joqarı kórsetkishten tómenlewdi kórsetedi.<ref name="3 million apps">{{Web deregi|url=https://www.appbrain.com/stats/number-of-android-apps|bet=Number of Android applications on the Google Play store|jumıs=AppBrain|qaralǵan sáne=August 12, 2020}}</ref> 2024-jıldıń 15-oktyabrinde shıǵarılǵan Android 15 eń sońǵı versiya bolıp, oǵan búklemeli telefonlar, planshetler, úlken ekranlı qurılmalar hám Chromebook lar ushın arnawlı jaqsılanıwlar kirgizilgen.<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/products/android/android-15/|bet=What's new in Android 15, plus more updates|sáne=2024-10-15|til=en-us|jumıs=Google|qaralǵan sáne=2024-10-16}}</ref> == Tariyxı == '''Android Inc.''' 2003-jıldıń oktyabr ayında Kaliforniyadaǵı Palo-Alto qalasında Endi Rubin, Rich Mayner, Nik Sirs hám Kris Uayt tárepinen qurılǵan.<ref>{{Web deregi|url=http://www.phonearena.com/news/Googles-Android-OS-Past-Present-and-Future_id21273|bet=Google's Android OS: Past, Present, and Future|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313044444/http://www.phonearena.com/news/Googles-Android-OS-Past-Present-and-Future_id21273|arxivsáne=March 13, 2017|sáne=August 18, 2011|jumıs=PhoneArena|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref name="Google Buys Android">{{Web deregi|url=http://www.businessweek.com/technology/content/aug2005/tc20050817_0949_tc024.htm|bet=Google Buys Android for Its Mobile Arsenal|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110205190729/http://www.businessweek.com/technology/content/aug2005/tc20050817_0949_tc024.htm|arxivsáne=February 5, 2011|avtor=Elgin|at=Ben|sáne=August 17, 2005|jumıs=[[Bloomberg Businessweek]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Rubin Android proektin "iyesiniń ornı hám qálewleri haqqında kóbirek xabardar bolǵan aqıllıraq mobil qurılmalardı rawajlandırıwda úlken potencialǵa iye" dep táriyiplegen.<ref name="Google Buys Android" /> Kompaniyanıń dáslepki maqseti cifrlı kameralar ushın joqarı dárejeli operaciyalıq sistema islep shıǵıw edi hám bul 2004-jıldıń aprel ayında investorlarǵa usınılǵan tiykarǵı ideya boldı.<ref name="pcworld-camera-os">{{Web deregi|url=https://www.pcworld.com/article/2034723/android-founder-we-aimed-to-make-a-camera-os.html|bet=Android founder: We aimed to make a camera OS|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170510103305/http://www.pcworld.com/article/2034723/android-founder-we-aimed-to-make-a-camera-os.html|arxivsáne=May 10, 2017|avtor=Alabaster|at=Jay|sáne=April 16, 2013|jumıs=[[PC World]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=May 9, 2017}}</ref> Keyin kompaniya kameralar bazarınıń óz maqsetleri ushın jetkilikli dárejede úlken emesligin túsindi hám bes aydan soń óz kúsh-ǵayratın basqa tarawǵa burıp, Android ti Symbian hám Microsoft Windows Mobile menen básekilese alatuǵın telefon operaciyalıq sisteması sıpatında usına basladı.<ref name="pcworld-camera-os" /><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2013/4/16/4230468/android-originally-designed-for-cameras-before-smartphones|bet=Before it took over smartphones, Android was originally destined for cameras|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170429062213/http://www.theverge.com/2013/4/16/4230468/android-originally-designed-for-cameras-before-smartphones|arxivsáne=April 29, 2017|avtor=Welch|at=Chris|sáne=April 16, 2013|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=May 9, 2017}}</ref> Rubin dáslepki basqıshta investorlardı tartıwda qıyınshılıqlarǵa dus keldi hám Android keńse jayınan shıǵarılıw qáwpi astında qaldı. Rubinniń jaqın dostı Stiv Perlman oǵan konvertte 10,000 dollar naq pul alıp keldi hám kóp ótpey belgisiz muǵdarda dáslepki qarjılandırıw jiberdi. Perlman kompaniyadan úles alıwdan bas tarttı hám "Men bunı isledim hám Endige járdem bergim kelgeni ushın isledim" dep aytqan.<ref>{{Web deregi|url=http://www.businessinsider.com/how-android-was-created-2015-3|bet=THE RISE OF ANDROID: How a flailing startup became the world's biggest computing platform|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170520025143/http://www.businessinsider.com/how-android-was-created-2015-3|arxivsáne=May 20, 2017|avtor=Eadicicco|at=Lisa|sáne=March 27, 2015|jumıs=[[Business Insider]]|baspaxana=[[Axel Springer SE]]|qaralǵan sáne=May 9, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2011-07-27/steve-perlmans-wireless-fix|bet=Steve Perlman's Wireless Fix|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170319032000/https://www.bloomberg.com/news/articles/2011-07-27/steve-perlmans-wireless-fix|arxivsáne=March 19, 2017|avtor=Vance|avtorsilteme=Ashlee Vance|at=Ashlee|sáne=July 29, 2011|jumıs=[[Bloomberg Businessweek]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> I2005-jılı Rubin [[Samsung]]<ref name="MPC">{{Cite book|last=McAfee|first=Andrew|url=https://www.worldcat.org/oclc/987909505|title=Machine, Platform, Crowd : Harnessing Our Digital Future|date=2017}}</ref> hám HTC<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/information-technology/2021/08/excerpt-the-history-of-android-as-written-by-a-longtime-android-developer/|bet=Excerpt: How Google bought Android—according to folks in the room|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210813112821/https://arstechnica.com/information-technology/2021/08/excerpt-the-history-of-android-as-written-by-a-longtime-android-developer/|arxivsáne=August 13, 2021|avtor=Haase|at=Chet|sáne=August 13, 2021|til=en-us|jumıs=[[Ars Technica]]|qaralǵan sáne=August 13, 2021}}</ref> kompaniyaları menen kelisimler dúziwge háreket etti. Kóp ótpey, sol jıldıń iyul ayında [[Google]] kompaniyanı keminde 50 million dollarǵa satıp aldı;<ref name="Google Buys Android">{{Web deregi|url=http://www.businessweek.com/technology/content/aug2005/tc20050817_0949_tc024.htm|bet=Google Buys Android for Its Mobile Arsenal|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110205190729/http://www.businessweek.com/technology/content/aug2005/tc20050817_0949_tc024.htm|arxivsáne=February 5, 2011|avtor=Elgin|at=Ben|sáne=August 17, 2005|jumıs=[[Bloomberg Businessweek]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFElgin2005">Elgin, Ben (August 17, 2005). </cite></ref><ref name="Murky road despite dominance">{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2015/05/28/technology/personaltech/a-murky-road-ahead-for-android-despite-market-dominance.html|bet=A Murky Road Ahead for Android, Despite Market Dominance|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170706094446/https://www.nytimes.com/2015/05/28/technology/personaltech/a-murky-road-ahead-for-android-despite-market-dominance.html|arxivsáne=July 6, 2017|avtor=Manjoo|at=Farhad|sáne=May 27, 2015|jumıs=[[The New York Times]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> 2010-jılı Google kompaniyasınıń sol waqıttaǵı korporativ rawajlanıw boyınsha vice-prezidenti Devid Loui bunı "Google dıń eń jaqsı kelisimi" dep ataǵan.<ref name="MPC" /> Android tiń tiykarǵı xızmetkerleri, sonıń ishinde Rubin, Mayner, Sirs hám Uayt, satıp alınıw barısında Google ǵa qosıldı.<ref name="Google Buys Android" /> Sol waqıtta sır saqlawshı Android Inc. haqqında kóp nárse belgili emes edi, kompaniya mobil telefonlar ushın baǵdarlama islep atırǵanı haqqındaǵı az ǵana maǵlıwmattan basqa hesh nárse aytpaǵan edi.<ref name="Google Buys Android" /> Google da Rubin basshılıǵındaǵı komanda Linux yadrosı tiykarında isleytuǵın mobil qurılma platformasın islep shıqtı. Google bul platformanı qurılma islep shıǵarıwshılarǵa hám baylanıs operatorlarına iykemli, jańartılıwı múmkin bolǵan sistema sıpatında usındı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2007/08/28/google-is-working-on-a-mobile-os-and-its-due-out-shortly/|bet=Google is working on a mobile OS, and it's due out shortly|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312063351/https://www.engadget.com/2007/08/28/google-is-working-on-a-mobile-os-and-its-due-out-shortly/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Block|at=Ryan|sáne=August 28, 2007|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Google "apparatlıq komponentler hám baǵdarlamalıq támiyinlewshi sheriklerdiń bir qatarın tayarlap, baylanıs operatorlarına hár qıylı dárejedegi birge islesiwge tayar ekenligin bildirgen".<ref>{{Web deregi|url=https://www.wsj.com/articles/SB118602176520985718|bet=Google Pushes Tailored Phones To Win Lucrative Ad Market|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170729160919/https://www.wsj.com/articles/SB118602176520985718|arxivsáne=July 29, 2017|avtor=Sharma|at=Amol|sáne=August 2, 2007|jumıs=[[The Wall Street Journal]]|qaralǵan sáne=July 24, 2017}}</ref> Google kompaniyasınıń mobil baylanıs bazarına kiriw niyeti haqqındaǵı boljawlar 2006-jıldıń dekabr ayına shekem dawam etti. Dáslepki prototip sensorlı ekranı joq hám fizikalıq QWERTY klaviaturası bar BlackBerry telefonına uqsas edi, biraq 2007-jılı [[Apple Inc.|Apple]] [[IPhone|iPhone]] nıń payda bolıwı Android tiń "qaytadan jobalanıwına" alıp keldi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.pcworld.com/article/254539/original_android_prototype_revealed_during_google_oracle_trial.html|bet=Original Android Prototype Revealed During Google, Oracle Trial|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170211210905/http://www.pcworld.com/article/254539/original_android_prototype_revealed_during_google_oracle_trial.html|arxivsáne=February 11, 2017|avtor=Ionescu|at=Daniel|sáne=April 26, 2012|jumıs=[[PC World]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2012/4/25/2974676/this-was-the-original-google-phone-presented-in-2006|bet=This was the original 'Google Phone' presented in 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170325035619/http://www.theverge.com/2012/4/25/2974676/this-was-the-original-google-phone-presented-in-2006|arxivsáne=March 25, 2017|avtor=Ziegler|at=Chris|sáne=April 25, 2012|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Google keyinirek óziniń Android specifikaciya hújjetlerin "Sensorlı ekranlar qollanıladı" dep ózgertti, degen menen "Ónim fizikalıq túymelerdiń bolıwın esapqa alıp jobalanǵan, sonlıqtan sensorlı ekran fizikalıq túymelerdi tolıq almastıra almaydı" degen pikir de qosılǵan.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2012/4/25/2974843/google-in-2007-a-touchscreen-cannot-completely-replace-physical/in/2731667|bet=Google in 2007: 'a touchscreen cannot completely replace physical buttons'|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170623190711/https://www.theverge.com/2012/4/25/2974843/google-in-2007-a-touchscreen-cannot-completely-replace-physical/in/2731667|arxivsáne=June 23, 2017|avtor=Ziegler|at=Chris|sáne=April 25, 2012|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> 2008-jılǵa kelip, [[Nokia]] hám BlackBerry ekewi de iPhone 3G ge básekiles sensorlı smartfonlardı járiyaladı, al Android tiń dıqqatı aqırında tek sensorlı ekranlarǵa qaratıldı. Android operaciyalıq sistemasında isleytuǵın birinshi kommerciyalıq smartfon HTC Dream, sonday-aq T-Mobile G1 dep te atalatuǵın qurılma 2008-jıl 23-sentyabrde járiyalandı.<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2008/09/23/t-mobile-officially-announces-the-g1-android-phone/|bet=T-Mobile officially announces the G1 Android phone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313042152/https://techcrunch.com/2008/09/23/t-mobile-officially-announces-the-g1-android-phone/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Aamoth|at=Doug|sáne=September 23, 2008|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2016/09/23/android-first-purchasable-product-t-mobile-g1-celebrate-8th-birthdays-today/|bet=Android and its first purchasable product, the T-Mobile G1, celebrate their 8th birthdays today|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313045236/http://www.androidpolice.com/2016/09/23/android-first-purchasable-product-t-mobile-g1-celebrate-8th-birthdays-today/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Gao|at=Richard|sáne=September 23, 2016|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> [[Fayl:HTC_Android_T-Mobile_G1.jpg|solğa|nobaý|200x200 nükte|HTC Dream yamasa T-Mobile G1, Android ta isleytuǵın birinshi kommerciyalıq túrde shıǵarılǵan qurılma (2008)]] 2007-jıl 5-noyabrde Open Handset Alliance, yaǵnıy Google, HTC, Motorola hám Samsung sıyaqlı qurılma óndiriwshiler, Sprint hám T-Mobile sıyaqlı sımsız baylanıs operatorları, Qualcomm hám Texas Instruments sıyaqlı chip islewshilerden ibarat texnologiya kompaniyalarınıń konsorciumı "mobil qurılmalar ushın birinshi haqıyqıy ashıq hám keń qamtıwshı platformanı" rawajlandırıw maqsetinde ózin járiyaladı.<ref name="Announcement of OHA">{{Web deregi|url=http://www.openhandsetalliance.com/press_110507.html|bet=Industry Leaders Announce Open Platform for Mobile Devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120309171729/http://www.openhandsetalliance.com/press_110507.html|arxivsáne=March 9, 2012|sáne=November 5, 2007|jumıs=[[Open Handset Alliance]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2007/11/05/breaking-google-announces-android-and-open-handset-alliance/|bet=Breaking: Google Announces Android and Open Handset Alliance|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170622140334/https://techcrunch.com/2007/11/05/breaking-google-announces-android-and-open-handset-alliance/|arxivsáne=June 22, 2017|avtor=Schonfeld|at=Erick|sáne=November 5, 2007|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.no/2007/11/wheres-my-gphone.html|bet=Where's my Gphone?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313040638/https://googleblog.blogspot.no/2007/11/wheres-my-gphone.html|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Rubin|at=Andy|sáne=November 5, 2007|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Bir jıl ishinde Open Handset Alliance eki basqa ashıq kodlı básekileske — Symbian Foundation hám LiMo Foundation ǵa dus keldi, sońǵısı da Google sıyaqlı [[Linux]] tiykarındaǵı mobil operaciyalıq sistemasın rawajlandırmaqta edi. 2007-jıldıń sentyabr ayında InformationWeek Google dıń mobil telefoniya tarawında bir neshe patent ótinish beriwi haqqında Evalueserve izertlewin járiyaladı.<ref>{{Web deregi|url=https://gigaom.com/2007/09/20/419-googles-strong-mobile-related-patent-portfolio/|bet=Google's Strong Mobile-Related Patent Portfolio|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313124031/https://gigaom.com/2007/09/20/419-googles-strong-mobile-related-patent-portfolio/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Pearce|at=James Quintana|sáne=September 20, 2007|jumıs=[[Gigaom]]|baspaxana=Knowingly, Corp.|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> 2008-jıl 23-sentyabrde Android Endi Rubin, Larri Peydj, Sergey Brin, Koul Brodman, Kristofer Shlaffer hám Piter Chou tárepinen [[Nyu-York]] qalasınıń metro stanciyasında ótkerilgen baspasóz konferenciyasında tanıstırıldı.<ref>{{Citation |title=T-Mobile launches G1, first Google Android phone — Video |url=https://www.cnet.com/videos/t-mobile-launches-g1-first-google-android-phone/ |access-date=November 21, 2023 |language=en}}</ref> 2008-jıldan baslap, Android operaciyalıq sistemanı izbe-iz jaqsılap, jańa funkciyalardı qosıp hám aldıńǵı versiyalardaǵı kemshiliklerdi dúzetip, kóplegen jańalanıwlardı kórdi. Hár bir úlken versiya alfavit tártibinde desert yamasa mazalı taǵamnıń atına qoyılǵan, dáslepki Android versiyaları "Cupcake", "Donut", "Eclair" hám "Froyo" dep atalǵan. 2013-jılı Android KitKat tı járiyalaw waqtında Google: "Bul qurılmalar ómirimizdi sonshelli mazalı etkeni ushın, hár bir Android versiyası desert atına qoyılǵan" dep túsindirdi. Biraq, Google wákili CNN ge bergen intervyusinde: "Bul biraz ishki komanda isi sıyaqlı, hám biz bul máselede azǵana — qalay aytsam eken — túsiniksizirek bolıwdı maqul kóremiz, dep aytayın" dedi.<ref>{{Web deregi|url=http://indianexpress.com/article/lifestyle/food-wine/from-donut-to-nougat-why-are-android-versions-named-after-sweets-2887237/|bet=Android Nougat: Here's why Google names the OS after sweets|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313044156/http://indianexpress.com/article/lifestyle/food-wine/from-donut-to-nougat-why-are-android-versions-named-after-sweets-2887237/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Menon|at=Murali K.|sáne=July 3, 2016|jumıs=[[The Indian Express]]|baspaxana=[[Indian Express Limited]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> 2010-jılı Google óziniń Nexus qurılmalar seriyasın islep shıǵardı. Bul seriyada Google hár qıylı qurılma óndiriwshiler menen birlesip jańa qurılmalar isledi hám jańa Android versiyaların engizdi. Bul seriya "Android tariyxında jańa programmalıq támiyinlewdi hám apparatlıq standartlardı engiziwde sheshiwshi rol oynadı" dep sıpatlandı hám óziniń "artıqsha programmalardan azat" hám "waqtında ... jańalanatuǵın" programmalıq támiyinlewi menen tanıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2013/05/from-the-nexus-one-to-the-nexus-10-a-brief-history-of-nexus-devices/|bet=From Nexus One to Nexus 10: a brief history of Google's flagship devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170624004245/https://arstechnica.com/gadgets/2013/05/from-the-nexus-one-to-the-nexus-10-a-brief-history-of-nexus-devices/|arxivsáne=June 24, 2017|avtor=Ion|at=Florence|sáne=May 15, 2013|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> 2013-jıldıń may ayında ótkerilgen óndiriwshiler konferenciyasında Google Samsung Galaxy S4 tiń arnawlı versiyasın járiyaladı. Bul versiyada Samsung tiń óz Android kórsetpeleri ornına, telefon "standart Android" tı paydalandı hám jańa sistema jańalanıwların tez alıwǵa wáde berildi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2013/5/15/4333716/galaxy-s4-stock-android-google-io-2013|bet=Google turns the Samsung Galaxy S4 into a Nexus phone, coming June 26th for $649|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161226220255/http://www.theverge.com/2013/5/15/4333716/galaxy-s4-stock-android-google-io-2013|arxivsáne=December 26, 2016|avtor=Hollister|at=Sean|sáne=May 15, 2013|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Bul qurılma Google Play edition programmasınıń baslanıwı boldı hám onnan keyin basqa qurılmalar, sonıń ishinde HTC One Google Play edition<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2013/07/review-the-htc-one-google-play-edition-offers-the-best-of-both-worlds/|bet=Review: The HTC One Google Play edition offers the best of both worlds|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313043321/https://arstechnica.com/gadgets/2013/07/review-the-htc-one-google-play-edition-offers-the-best-of-both-worlds/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=July 4, 2013|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> hám Moto G Google Play edition<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2014/01/moto-g-google-play-edition-replaces-near-stock-android-with-stock-android/|bet=Moto G Google Play edition replaces near-stock Android with stock Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313042911/https://arstechnica.com/gadgets/2014/01/moto-g-google-play-edition-replaces-near-stock-android-with-stock-android/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=January 14, 2014|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> payda boldı. 2015-jılı Ars Technica bılay dep jazdı: "Usı hápteniń basında Google diń onlayn dúkanındaǵı sońǵı Google Play edition Android telefonları "endi satıwda joq" dep kórsetildi" hám "Endi olardıń hámmesi joq boldı, hám bul programmanıń juwmaqlanǵanına uqsaydı".<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2015/01/dont-cry-for-the-google-play-edition-program-it-was-already-dead/|bet=Don't cry for the Google Play edition program; it was already dead|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313124209/https://arstechnica.com/gadgets/2015/01/dont-cry-for-the-google-play-edition-program-it-was-already-dead/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=January 25, 2015|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://phandroid.com/2015/01/21/google-kills-htc-one-m8-google-play-edition/|bet=Google kills off the last remaining Google Play Edition device in the Play Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161129102958/http://phandroid.com/2015/01/21/google-kills-htc-one-m8-google-play-edition/|arxivsáne=November 29, 2016|avtor=Chavez|at=Chris|sáne=January 21, 2015|jumıs=Phandroid|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> [[Fayl:A_Press_Conference_for_the_Launch_of_Nexus_7_on_September_27,_2012_in_Seoul_from_acrofan_3.JPG|nobaý|Erik Shmidt, Endi Rubin hám Xugo Barra 2012-jılǵı Google diń Nexus 7 planshetin járiyalaǵan baspasóz konferenciyasında]] 2008-jıldan 2013-jılǵa shekem Xugo Barra ónim boyınsha sóylewshi xızmetin atqardı, baspasóz konferenciyalarında hám Google I/O da, yaǵnıy Google diń jıl sayınlıq óndiriwshilerge baǵdarlanǵan konferenciyasında Android ti wákillik etti. Ol 2013-jıldıń avgust ayında Google den ketip, qıtaylı telefon óndiriwshi Xiaomi ǵa qosıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2013/08/28/android-vp-hugo-barra-report-leaves-google-xiaomi/|bet=Android VP Hugo Barra leaves Google, joins Chinese phone maker Xiaomi (updated)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313041804/https://www.engadget.com/2013/08/28/android-vp-hugo-barra-report-leaves-google-xiaomi/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Smith|at=Mat|sáne=August 28, 2013|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.theinquirer.net/inquirer/news/2291600/googles-android-vp-hugo-barra-joins-chinese-phone-maker-xiaomi|bet=Google's Android VP Hugo Barra joins Chinese phone maker Xiaomi|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313041606/http://www.theinquirer.net/inquirer/news/2291600/googles-android-vp-hugo-barra-joins-chinese-phone-maker-xiaomi|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Orion|at=Egan|sáne=August 28, 2013|jumıs=[[The Inquirer]]|baspaxana=[[Incisive Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref>Bunnan altı aydan az waqıt burın, Google diń sol waqıttaǵı bas direktorı Larri Peydj óziniń blog jazbasında Endi Rubinniń Android bóliminen Google daǵı jańa joybarlarǵa ótkenin hám Sundar Pichay jańa Android basshısı bolatuǵının járiyaladı.<ref>{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.no/2013/03/update-from-ceo.html|bet=Update from the CEO|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313043456/https://googleblog.blogspot.no/2013/03/update-from-ceo.html|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Page|at=Larry|sáne=March 13, 2013|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/technology/2013/mar/13/andy-rubin-google-move|bet=Andy Rubin moved from Android to take on 'moonshots' at Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312004957/https://www.theguardian.com/technology/2013/mar/13/andy-rubin-google-move|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Arthur|at=Charles|sáne=March 13, 2013|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Keyinirek Pichaydıń ózi de lawazımın ózgertti, 2015-jıldıń avgust ayında kompaniyanıń Alphabet konglomeratına qayta dúziliwinen keyin Google diń jańa bas direktorı boldı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/8/10/9128083/sundar-pichai-ceo-google-larry-page-sergey-brin|bet=Google is reorganizing and Sundar Pichai will become new CEO|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313042225/http://www.theverge.com/2015/8/10/9128083/sundar-pichai-ceo-google-larry-page-sergey-brin|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Brandom|at=Russell|sáne=August 10, 2015|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2015/08/10/google-gets-an-overhaul-and-a-new-ceo-sundar-pichai/|bet=Google gets an overhaul and a new CEO: Sundar Pichai|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313041506/https://www.engadget.com/2015/08/10/google-gets-an-overhaul-and-a-new-ceo-sundar-pichai/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Conditt|at=Jessica|sáne=August 10, 2015|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> bul Xiroshi Lokxeymerdi Android tiń jańa basshısı etip qoydı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.recode.net/2015/10/9/11619448/new-google-ceo-sundar-pichai-makes-first-major-executive-picks|bet=New Google CEO Sundar Pichai Makes First Major Executive Picks|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170114190148/http://www.recode.net/2015/10/9/11619448/new-google-ceo-sundar-pichai-makes-first-major-executive-picks|arxivsáne=January 14, 2017|avtor=Bergen|at=Mark|sáne=October 9, 2015|jumıs=[[Recode]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/sundar-pichai-promotes-hiroshi-lockheimer-oversee-android-chrome-os-and-chromecast|bet=Sundar Pichai promotes Hiroshi Lockheimer to oversee Android, Chrome OS and Chromecast|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170223132142/http://www.androidcentral.com/sundar-pichai-promotes-hiroshi-lockheimer-oversee-android-chrome-os-and-chromecast|arxivsáne=February 23, 2017|avtor=Martonik|at=Andrew|sáne=October 9, 2015|jumıs=Android Central|baspaxana=Mobile Nations|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Android 4.4, KitKat te, MicroSD hám kartalarına bólisilgen jazıw múmkinshiligi paydalanıwshı ornatqan qosımshalar ushın sheklengen, tek <code>Android/data/</code> ishindegi sáykes paket atamaları menen arnawlı papkalar ǵana jazılıwı múmkin bolıp qalǵan. Jazıw múmkinshiligi Android 5 Lollipop penen artqa úylesimsiz Google Storage Access Framework interfeysi arqalı qayta tiklegen.<ref>{{Web deregi|url=https://gadgets.ndtv.com/mobiles/news/android-50-lollipop-brings-full-sd-card-access-for-third-party-apps-616420|bet=Android 5.0 Lollipop Brings Full SD Card Access for Third-Party Apps|sáne=November 5, 2014|jumıs=NDTV Gadgets 360}}</ref> 2014-jılı iyun ayında Google Android One dep atalatuǵın "apparat úlgi modellerin" járiyaladı, bul "qurılma islewshilerge tómen bahada joqarı sapalı telefonlar jasawǵa múmkinshilik beredi" hám rawajlanıp atırǵan ellerdegi tutınıwshılar ushın arnalǵan.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/6/25/5841976/android-one-hardware-reference-program|bet=Android One will help manufacturers build low-cost phones for developing markets|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313042536/http://www.theverge.com/2014/6/25/5841976/android-one-hardware-reference-program|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Kastrenakes|at=Jacob|sáne=June 25, 2014|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/6/26/5845562/android-one-google-the-next-billion|bet=With Android One, Google is poised to own the entire world|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313042129/http://www.theverge.com/2014/6/26/5845562/android-one-google-the-next-billion|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Seifert|at=Dan|sáne=June 26, 2014|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/google/2014/06/25/google-announces-android-one-standard-affordable-devices-arriving-first-india-100/|bet=Google announces 'Android One' standard for affordable devices, arriving first in India at under $100|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313042912/https://thenextweb.com/google/2014/06/25/google-announces-android-one-standard-affordable-devices-arriving-first-india-100/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Woods|at=Ben|sáne=June 25, 2014|jumıs=The Next Web|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Sentyabr ayında Google Hindstanda satıwǵa shıǵarılatuǵın birinshi Android One telefonların járiyaladı.<ref>{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.no/2014/09/for-next-five-billion-android-one.html|bet=For the next five billion: Android One|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313044048/https://googleblog.blogspot.no/2014/09/for-next-five-billion-android-one.html|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Pichai|at=Sundar|sáne=September 15, 2014|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.bbc.com/news/technology-29209103|bet=Android One smartphones released in India|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313043427/http://www.bbc.com/news/technology-29209103|arxivsáne=March 13, 2017|sáne=September 15, 2014|jumıs=[[BBC News]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Biraq, Recode 2015-jıldıń iyun ayında bul proekttiń "úmitsizlik" ekenin xabarladı, "qarsılıq bildirgen tutınıwshılar hám óndiriwshi sherikler" hám "hesh qashan apparat tárepin tolıq sheshe almaǵan izlew kompaniyasınıń sátsizlikleri" sebep retinde kórsetildi.<ref>{{Web deregi|url=http://www.recode.net/2015/6/11/11563484/beset-with-failures-google-tries-to-breathe-new-life-into-android-one|bet=Beset With Failures, Google Tries to Breathe New Life Into Android One|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313042711/http://www.recode.net/2015/6/11/11563484/beset-with-failures-google-tries-to-breathe-new-life-into-android-one|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Bergen|at=Mark|sáne=June 11, 2015|jumıs=[[Recode]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> 2015-jıldıń avgust ayında Android One di qayta islep shıǵıw jobaları payda boldı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/8/9/9123151/google-will-take-another-shot-at-low-cost-android-one-initiative|bet=Google will take another shot at low-cost Android One initiative|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313042727/http://www.theverge.com/2015/8/9/9123151/google-will-take-another-shot-at-low-cost-android-one-initiative|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=D'Orazio|at=Dante|sáne=August 9, 2015|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> hám bir hápteden soń Afrika bul baǵdarlama ushın kelesi orın sıpatında járiyalandı.<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2015/08/18/google-pushes-android-one-to-africa/|bet=Google Pushes Android One To Africa|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313041807/https://techcrunch.com/2015/08/18/google-pushes-android-one-to-africa/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Lomas|at=Natasha|sáne=August 18, 2015|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2015/08/18/google-android-one-africa/|bet=Google brings Android One devices to Africa|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313041909/https://www.engadget.com/2015/08/18/google-android-one-africa/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Cooper|at=Daniel|sáne=August 18, 2015|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> The Information nıń 2017-jıldıń yanvar ayındaǵı esabatında Google óziniń arzan Android One baǵdarlamasın AQSH qa keńeytip atırǵanı aytıldı, biraq The Verge kompaniyanıń ózi haqıyqıy qurılmalardı islep shıǵarmaytuǵının atap ótti.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/1/17/14305288/google-android-one-us-low-cost-report|bet=Low-cost Android One phones reportedly coming to the US|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171103203735/https://www.theverge.com/2017/1/17/14305288/google-android-one-us-low-cost-report|arxivsáne=November 3, 2017|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=January 17, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=November 9, 2017}}</ref> Google 2016-jıldıń oktyabr ayında Pixel hám Pixel XL smartfonların tanıstırdı, olar Google tárepinen islengen birinshi telefonlar sıpatında bazarǵa shıǵarıldı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/10/4/13161028/google-phone-announced-pixel-xl-price-release-date-specs|bet=Pixel 'phone by Google' announced|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161005081521/http://www.theverge.com/2016/10/4/13161028/google-phone-announced-pixel-xl-price-release-date-specs|arxivsáne=October 5, 2016|avtor=Savov|at=Vlad|sáne=October 4, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2016/10/04/made-by-google-pixel-pixel-xl/|bet=Google's Pixel phones make their debut|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313214402/https://www.engadget.com/2016/10/04/made-by-google-pixel-pixel-xl/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Lawler|at=Richard|sáne=October 4, 2016|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> hám Google Assistant sıyaqlı ayırım baǵdarlama ózgesheliklerin keń tarqatıwdan aldın ózinde ǵana qollandı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/10/4/13098314/google-android-update-7-1-nougat-new-features|bet=Google's new Pixel phones come with Android 7.1 Nougat|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170511092758/https://www.theverge.com/2016/10/4/13098314/google-android-update-7-1-nougat-new-features|arxivsáne=May 11, 2017|avtor=Seifert|at=Dan|sáne=October 4, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/google-pixel-android-7-1-assistant-now/|bet=Pixel won't share Google Assistant with other Android phones|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313221308/https://www.cnet.com/news/google-pixel-android-7-1-assistant-now/|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=Ng|at=Alfred|sáne=October 6, 2016|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Pixel telefonları Nexus seriyasın almastırdı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/a/google-pixel-phone-new-hardware-interview-2016|bet=The Google Phone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170106213353/http://www.theverge.com/a/google-pixel-phone-new-hardware-interview-2016|arxivsáne=January 6, 2017|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=October 4, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> al Pixel telefonlarınıń jańa áwladı 2017-jıldıń oktyabr ayında shıǵarıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/circuitbreaker/2017/10/4/16408962/new-google-pixel-2-phone-announced-price-release-date-features|bet=Google Pixel 2 and 2 XL announced with water resistance, 'dual-pixel' camera, and always-on display|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171011074252/https://www.theverge.com/circuitbreaker/2017/10/4/16408962/new-google-pixel-2-phone-announced-price-release-date-features|arxivsáne=October 11, 2017|avtor=Kastrenakes|at=Jacob|sáne=October 4, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=October 12, 2017}}</ref> 2019-jıldıń may ayında operaciyalıq sistema Huawei qatnasqan Qıtay hám AQSH arasındaǵı sawda urısına aralasıp qaldı, sebebi Huawei, kóplegen basqa texnologiya firmaları sıyaqlı, Android platformasına qatnaw múmkinshiligine ǵárezli bolıp qalǵan edi.<ref>{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2019/5/19/18631558/google-huawei-android-suspension|title=Google pulls Huawei's Android license, forcing it to use open source version|last=Sottek|first=T.C.|date=May 19, 2019|access-date=July 20, 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/technology/2019/05/20/google-restricts-huawei-using-android-could-mean/|title=Google restricts Huawei from using Android: Here's what that could mean for you|last=Cook|first=James|date=May 20, 2019|access-date=July 20, 2019}}</ref> 2019-jıldıń jazında Huawei Android qa alternativ bolǵan Harmony OS<ref>{{Cite news|last=Reichert|first=Corinne|date=June 14, 2019|title=Huawei moves to trademark its own OS while objecting to US ban|url=https://www.cnet.com/news/huawei-files-trademark-for-hongmeng-os-while-objecting-to-us-ban-reports-say/|access-date=August 10, 2019}}</ref> dep atalatuǵın operaciyalıq sistema jaratıwın járiyaladı<ref>{{Cite news|last=Sohail|first=Omar|date=May 20, 2019|title=Huawei's Own Smartphone Operating System Reportedly Named HongMeng OS, According to Foreign Sources|url=https://wccftech.com/huawei-hongmeng-os-for-smartphones/|access-date=August 10, 2019}}</ref> hám úlken global bazarlarda intellektual múlk huqıqların rásmiylestiriwge ótinish berdi.<ref>{{Cite news|last=Jie|first=Yang|date=May 24, 2019|title=Who Needs Google's Android? Huawei Trademarks Its Own Smartphone OS|url=https://www.wsj.com/articles/who-needs-googles-android-huawei-trademarks-its-own-smartphone-os-11558693195|access-date=August 10, 2019}}</ref><ref>{{Cite news|last=England|first=Jason|date=June 14, 2019|title=Huawei begins trademarking its Android replacement OS—HongMeng|url=https://www.androidcentral.com/huawei-begins-trademarking-its-android-replacement-os-several-countries|access-date=August 10, 2019}}</ref> Usınday sankciyalar astında Huawei 2022-jılı Android ti jańa operaciyalıq sistema menen almastırıwdı uzaq múddetli joba etip atır, sebebi Harmony OS dáslep smartfonlar hám planshetler emes, al zattar interneti qurılmaları ushın jobalanǵan edi.<ref name="verge-harmony">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/8/9/20798251/huawei-harmonyos-hongmengos-smartphones-internet-of-things-operating-system-android|bet=Huawei's new operating system is called HarmonyOS|avtor=Porter|at=Jon|sáne=August 9, 2019|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=August 9, 2019}}</ref> 2019-jıldıń 22-avgust kúni Android "Q" nıń rásmiy túrde Android 10 dep atalatuǵını járiyalandı, bul úlken versiyalardı mazalı taǵamlar ataması menen ataw dástúrin juwmaqladı. Google bul atamalardıń xalıqaralıq paydalanıwshılar ushın "qamtıwshı" emesligin bildirdi (sebebi joqarıda aytılǵan taǵamlar xalıqaralıq dárejede belgili emes yamasa ayırım tillerde aytılıwı qıyın).<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/8/22/20827231/android-10-q-google-name-officially-announced-new-logo-wordmark-desserts|bet=Google deserts desserts: Android 10 is the official name for Android Q|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=August 22, 2019|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=August 22, 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2019/08/unsweetened-android-swaps-sugary-codenames-for-boring-numbers/|bet=Unsweetened: Android swaps sugary codenames for boring numbers|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=August 22, 2019|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=August 22, 2019}}</ref> Sol kúni Android Police Google baǵdarlamashılardıń jańa ofisiniń foyesine úlken "10" sanınıń músinin ornatıwǵa buyırtpa bergenin xabarladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2019/08/22/androids-iconic-dessert-names-are-going-away-starting-with-android-10/|bet=Android's iconic dessert names are going away, starting with Android 10|sáne=August 22, 2019|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=August 22, 2019}}</ref> Android 10 dáslep Google Pixel telefonları ushın 2019-jıldıń 3-sentyabr kúni shıǵarıldı. 2021-jıldıń aqırında ayırım paydalanıwshılar ayrıqsha járdem xızmetlerine qońıraw ete almaǵanlıǵın xabarladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/12/10/22828234/microsoft-teams-android-bug-blocked-911-call-go-read-this|bet=Go read this story explaining in detail the scary Teams bug that blocked a 911 call|avtor=Shakir|at=Umar|sáne=December 10, 2021|til=en-US|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=December 7, 2022}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/this-important-microsoft-teams-for-android-update-fixes-the-strange-911-calling-bug/|bet=This important Microsoft Teams for Android update fixes the strange 911 calling bug|til=en|jumıs=ZDNET|qaralǵan sáne=December 7, 2022}}</ref> Bul másele Android hám Microsoft Teams qosımshasındaǵı qáteliklerdiń birlesiwinen kelip shıqqan edi; eki kompaniya da bul máseleni sheshetuǵın jańalanıwlardı shıǵardı.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2022/01/google-fixes-nightmare-android-bug-that-stopped-user-from-calling-911/|bet=Google fixes nightmare Android bug that stopped user from calling 911|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=January 5, 2022|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=December 7, 2022}}</ref> == Ózgeshelikleri == === Interfeys === Android tıń ádettegi paydalanıwshı interfeysi tiykarınan tikkeley basqarıwǵa tiykarlanǵan bolıp, ekrandaǵı obektlerdi basqarıw ushın sıypaw, basıw, qısıw hám keri qısıw sıyaqlı haqıyqıy dúnyadaǵı háreketlerge sáykes keletuǵın sensorlı kirgiziwlerdi, sonıń menen birge virtual klaviaturanı qollanadı.<ref>{{Web deregi|url=http://source.android.com/tech/input/touch-devices.html|bet=Touch Devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120125061950/http://source.android.com/tech/input/touch-devices.html|arxivsáne=January 25, 2012|jumıs=Android Open Source Project|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Oyın basqarıwshıları hám tolıq ólshemli fizikalıq klaviaturalar Bluetooth yamasa USB arqalı qollap-quwatlanadı.<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/training/game-controllers/controller-input.html|bet=Handling Controller Actions|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312195206/https://developer.android.com/training/game-controllers/controller-input.html|arxivsáne=March 12, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/training/keyboard-input/index.html|bet=Handling Keyboard Input|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313041058/https://developer.android.com/training/keyboard-input/index.html|arxivsáne=March 13, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Paydalanıwshı kirgiziwine juwap dárhal bolıwǵa mólsherlengen hám qollanıwshıǵa taktil keri baylanıs beriw ushın kóbinese qurılmanıń vibraciya múmkinshiliklerin qollanıp, sıypalmalı sensorlı interfeysti támiyinleydi. Ayırım qosımshalar qosımsha qollanıwshı háreketlerine juwap beriw ushın akselerometrler, giroskoplar hám jaqınlıq sensorları sıyaqlı ishki apparatlıq qurallardı qollanadı, mısalı, qurılmanıń qalay jaylasqanına baylanıslı ekrandı portretten landshaftqa ózgertiw,<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/guide/topics/sensors/sensors_overview.html|bet=Sensors Overview|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170216064514/https://developer.android.com/guide/topics/sensors/sensors_overview.html|arxivsáne=February 16, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> yamasa paydalanıwshıǵa qurılmanı aylandırıw arqalı jarıs oyınında kólikti basqarıwǵa múmkinshilik beriw, rul dóńgelegin basqarıwdı imitaciya etiw.<ref>{{Web deregi|url=http://phandroid.com/2011/12/22/real-racing-2-speeds-into-the-android-market-leaves-part-1-in-the-dust/|bet=Real Racing 2 Speeds Into The Android Market — Leaves Part 1 In The Dust|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170219030819/http://phandroid.com/2011/12/22/real-racing-2-speeds-into-the-android-market-leaves-part-1-in-the-dust/|arxivsáne=February 19, 2017|avtor=Chavez|at=Chris|sáne=December 22, 2011|jumıs=Phandroid|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> ==== Bas ekran ==== Android qurılmaları bas ekranǵa júkleniwden baslanadı, bul Android qurılmalarındaǵı tiykarǵı navigaciya hám informaciya "orayı" bolıp, jeke kompyuterlerdegi jumıs stolına uqsas. Android bas ekranları ádette qosımsha belgisheleri hám vidjetlerden turadı; qosımsha belgisheleri tiyisli qosımshanı iske qosadı, al vidjetler hawa rayı boljawı, qollanıwshınıń elektron pochta qutısı yamasa jańalıqlar belgisi sıyaqlı tikkeley bas ekranda janlı, avtomatik jańalanatuǵın mazmundı kórsetedi.<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/design/patterns/widgets.html|bet=Widgets|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312200056/https://developer.android.com/design/patterns/widgets.html|arxivsáne=March 12, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Bas ekran bir neshe betten turwı múmkin, paydalanıwshı olardıń arasında aldıǵa hám artqa sıypaw arqalı óte aladı.<ref name="Design info">{{Web deregi|url=https://developer.android.com/design/handhelds/index.html|bet=Phones & Tablets|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170331154020/http://developer.android.com/design/handhelds/index.html|arxivsáne=March 31, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Google Play hám basqa qosımshalar dúkanlarında jaylastırılǵan úshinshi tárep qosımshaları bas ekrannıń kórinisin tolıq ózgertiwi,<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/best-android-launcher-apps-222408/|bet=15 best Android launcher apps of 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170501192958/http://www.androidauthority.com/best-android-launcher-apps-222408|arxivsáne=May 1, 2017|avtor=Hindy|at=Joe|sáne=February 4, 2017|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> hátte Windows Phone sıyaqlı basqa operaciyalıq sistemalardıń kórinisin imitaciya etiwi múmkin.<ref>{{Web deregi|url=http://lifehacker.com/5804091/launcher-7-brings-windows-phones-simple-attractive-interface-to-android|bet=Launcher 7 Brings Windows Phone's Simple, Attractive Interface to Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170108143524/http://lifehacker.com/5804091/launcher-7-brings-windows-phones-simple-attractive-interface-to-android|arxivsáne=January 8, 2017|avtor=Gordon|at=Whitson|sáne=May 20, 2011|jumıs=[[Lifehacker]]|baspaxana=[[Univision Communications]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Kópshilik óndiriwshiler ózleriniń Android qurılmalarınıń kórinisi hám funkciyaların básekilesiwshilerinen ayırmashılıqtı kórsetiw ushın ózgertedi.<ref>{{Web deregi|url=http://www.dummies.com/consumer-electronics/smartphones/droid/looking-at-the-android-operating-system/|bet=Looking at the Android operating system|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312195620/http://www.dummies.com/consumer-electronics/smartphones/droid/looking-at-the-android-operating-system/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Begun|at=Daniel A.|jumıs=[[For Dummies]]|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> ==== Hal-ahwal qatarı ==== Ekrannıń joqarǵı bóliminde qurılma hám onıń baylanısı haqqında informaciyanı kórsetetuǵın hal-ahwal (status) qatarı jaylasqan. Bul hal-ahwal qatarın tómenge qaray tartıw (sıypaw) arqalı xabarlandırıw ekranın ashıwǵa boladı, bunda qosımshalar áhmiyetli informaciya yamasa jańalanıwlardı kórsetedi, sonday-aq displey jaqtılıǵı, baylanıs parametrleri (WiFi, Bluetooth, uyalı maǵlıwmatlar), audio rejimi hám fonar sıyaqlı sistema basqarıw elementleri hám qosqıshlarına tez kiriw múmkinshiligi bar.<ref name="Design info">{{Web deregi|url=https://developer.android.com/design/handhelds/index.html|bet=Phones & Tablets|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170331154020/http://developer.android.com/design/handhelds/index.html|arxivsáne=March 31, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://developer.android.com/design/handhelds/index.html "Phones & Tablets"]. </cite></ref> Óndiriwshiler fonar jaqtılıǵın retlew sıyaqlı keńeytilgen parametrlerdi ámelge asırıwı múmkin.<ref>{{Web deregi|url=https://www.sammobile.com/2017/01/25/nougat-tip-change-the-intensity-of-the-flashlight-on-your-galaxy-s7-or-s7-edge/|bet=Nougat Tip: Change the intensity of the flashlight on your Galaxy S7 or S7 edge|sáne=January 25, 2017|jumıs=SamMobile}}</ref> ==== Xabarlandırıwlar ==== Xabarlandırıwlar — bul "qosımsha qollanılmay turǵanda, ol haqqında qısqa, waqtılı hám tiyisli informaciya", hám oǵan basqanda, qollanıwshılar xabarlandırıwǵa baylanıslı qosımsha ishindegi ekranǵa jóneltiledi.<ref>{{Web deregi|url=https://material.io/guidelines/patterns/notifications.html|bet=Notifications|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170322170613/https://material.io/guidelines/patterns/notifications.html|arxivsáne=March 22, 2017|jumıs=Material Design|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> Android 4.1 "Jelly Bean" versiyasınan baslap, "keńeytiletuǵın xabarlandırıwlar" qollanıwshıǵa xabarlandırıwdaǵı belgishege basıw arqalı onı keńeytiw hám kóbirek informaciyanı hám múmkin bolǵan qosımsha háreketlerin tikkeley xabarlandırıwdan kóriw imkaniyatın beredi.<ref>{{Cite news|title=Notifications|url=https://developer.android.com/design/patterns/notifications.html|access-date=March 12, 2017}}</ref> ==== Qosımshalar dizimi ==== "Barlıq qosımshalar" ekranı barlıq ornatılǵan qosımshalardı kórsetedi, bunda qollanıwshılar qosımshanı dizimnen bas ekranǵa súyrep aparıw múmkinshiligine iye. Qosımshalar dizimine Android versiyasına baylanıslı jest yamasa túyme arqalı kiriwge boladı. "Sońǵılar" ekranı, sonday-aq "Ulıwma kórinisi" dep te ataladı, qollanıwshılarǵa jaqında qollanılǵan qosımshalar arasında almasıw imkaniyatın beredi.<ref name="Design info">{{Web deregi|url=https://developer.android.com/design/handhelds/index.html|bet=Phones & Tablets|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170331154020/http://developer.android.com/design/handhelds/index.html|arxivsáne=March 31, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://developer.android.com/design/handhelds/index.html "Phones & Tablets"]. </cite></ref> Sońǵı qosımshalar dizimi Android versiyası hám óndiriwshige baylanıslı qatar yamasa qabatlasıp kóriniwi múmkin.<ref>{{Web deregi|url=https://lifehacker.com/how-to-get-android-ps-new-recent-apps-layout-for-your-s-1827113803|bet=How to Get Android P's New 'Recent Apps' Layout for Your Samsung Smartphone|sáne=June 25, 2018|jumıs=Lifehacker}}</ref> ==== Navigaciya túymeleri ==== [[Fayl:HTC_Desire_-_optic_navigation.jpeg|nobaý|HTC Desire smartfonınıń aldıńǵı túymeleri (bas bet, menyu/opciyalar, artqa qaytıw, izlew) hám optikalıq trekpadı, 2010-jılǵı Android operaciyalıq sisteması bar [[Smartfon|smartfonı]]]] Kóp erte Android OS smartfonları veb-izlew sistemasına hám ayırım qosımshalardıń ishki izlew funkciyasına tez kiriw ushın arnawlı izlew túymesi menen támiyinlengen edi. Sońǵı úlgidegi qurılmalarda bul funkciya ádette bas bet túymesin uzaq basıw yamasa sıypap ótiw arqalı orınlanadı.<ref name="MenuKey">{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2019/11/13/the-menu-navigation-button-has-finally-been-retired-in-android-10/|bet=The menu navigation button has finally been retired in Android 10|avtor=Corbin Davenport|sáne=November 13, 2019|til=en}}</ref> Arnawlı opciyalar túymesi, sonday-aq menyu túymesi dep te ataladı, hám onıń ekrandaǵı simulyaciyası Android 10 versiyasınan baslap qollap-quwatlanbaydı. Google mobil qosımsha baǵdarlamashılarına menyulardı [[Paydalanıwshı interfeysi|paydalanıwshı interfeysiniń]] ishine jaylastırıwdı usınıs etedi.<ref name="MenuKey">{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2019/11/13/the-menu-navigation-button-has-finally-been-retired-in-android-10/|bet=The menu navigation button has finally been retired in Android 10|avtor=Corbin Davenport|sáne=November 13, 2019|til=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCorbin_Davenport2019">Corbin Davenport (November 13, 2019). </cite></ref> Jańaraq telefonlarda onıń ornın háreketke keltirilgende jaqında qollanılǵan qosımshalar dizimine kiriw ushın qollanılatuǵın tapsırma túymesi iyeleydi. Qurılmaǵa baylanıslı, onı uzaq basıw menyu túymesin basıwdı simulyaciyalawı yamasa ekrandı bóliw kórinisin iske túsiriwi múmkin, sońǵısı standart Android 7 versiyasınan baslap ádepki háreket bolıp esaplanadı.<ref>{{Web deregi|url=http://androidadvices.com/use-menu-key-samsung-galaxy-s5/|bet=How to use the Hidden Menu Key in Samsung Galaxy S5 [with Recent Key]|sáne=April 17, 2014|jumıs=Android Advices}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.androidcentral.com/samsung-galaxy-s5-menu-button-hidden|bet=The Samsung Galaxy S5 still has a menu button, it's just hidden|sáne=April 12, 2014|jumıs=Android Central}}</ref><ref name="NougatSplit">{{Web deregi|url=https://wccftech.com/android-7-nougat-split-screen-multitasking/|bet=How To Use And Master Android 7.0 Nougat Split-Screen Multitasking|avtor=Ghani|at=Uzair|sáne=August 29, 2016|jumıs=Wccftech}}</ref> ==== Bóleklengen ekran kórinisi ==== Standart Android 7.0 Nougat versiyasında ekrandı bóliw kórinisine nativlik qollap-quwatlaw qosılǵan.<ref name="NougatSplit">{{Web deregi|url=https://wccftech.com/android-7-nougat-split-screen-multitasking/|bet=How To Use And Master Android 7.0 Nougat Split-Screen Multitasking|avtor=Ghani|at=Uzair|sáne=August 29, 2016|jumıs=Wccftech}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGhani2016">Ghani, Uzair (August 29, 2016). </cite></ref> Ekrandı bóliw kórinisi rejimin qollaǵan birinshi óndiriwshi tárepinen ózgertilgen Android tiykarındaǵı smartfonlar 2012-jılǵı Samsung Galaxy S3 hám Note 2 bolıp esaplanadı. Olardıń birinshi úlgisi bul funkciyanı Android 4.1 Jelly Bean menen birge kelgen TouchWiz daǵı premium jıynaq jańalanıwı arqalı alǵan.<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/samsungs-galaxy-s3-to-get-premium-suite-upgrade/|bet=Samsung's Galaxy S3 to get Premium Suite upgrade|avtor=Reisinger|at=Don|sáne=December 7, 2012|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=April 3, 2021}}</ref> ==== Óshirilgen waqıtta zaryadlaw ==== Qurılma óshirilgende zaryadlaw quwatın qosqanda yamasa ajıratqanda, sonday-aq quwat túymesin yamasa bas bet túymesin qısqa waqıt basqanda, ekranda óndiriwshiler arasında kórinisi ózgeshe bolǵan vizual batareya ólshegishi payda boladı. Bul paydalanıwshıǵa qurılmanı iske túsirmesten óshirilgen waqıttaǵı zaryad statusın tez bahalawǵa múmkinshilik beredi. Ayırımları batareya procentin kórsetedi.<ref>{{Web deregi|url=https://appuals.com/change-offline-charging-animation-android-devices/|bet=How to change offline charging animation for Android devices|sáne=December 10, 2015|jumıs=Appuals.com}}</ref> === Qosımshalar === Kópshilik Android qurılmaları aldınnan ornatılǵan Google qosımshaları menen keledi, olardıń qatarına [[Gmail]], [[Google Kartalar|Google Maps]], [[Google Chrome]], [[YouTube]], Google Play Movies & TV hám basqalar kiredi. Qurılmalardıń funkcionallıǵın keńeytetuǵın qosımshalar ("apps") (hám 64-bitli bolıwı kerek<ref>{{Web deregi|url=https://android-developers.googleblog.com/2019/01/get-your-apps-ready-for-64-bit.html|bet=Get your apps ready for the 64-bit requirement|jumıs=Android Developers Blog|qaralǵan sáne=August 14, 2020}}</ref>), Android baǵdarlamalıq támiyinlewdi rawajlandırıw jıynaǵı (SDK)<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidauthority.com/how-to-install-android-sdk-software-development-kit-21137/|bet=How to install the Android SDK (Software Development Kit)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170503091526/http://www.androidauthority.com/how-to-install-android-sdk-software-development-kit-21137|arxivsáne=May 3, 2017|avtor=Mullis|at=Alex|sáne=November 21, 2016|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> járdeminde hám kóbinese [[Kotlin (programmalastırıw tili)|Kotlin]] [[Programmalastırıw tili|programmalastırıw tilinde]] jazıladı. Kotlin 2019-jıldıń may ayında [[Java (programmalastırıw tili)|Java]] ornına [[Google]] tárepinen Android qosımshaların rawajlandırıw ushın qálegen [[Programmalastırıw tili|til]] sıpatında jariyalandı,<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2019/05/07/kotlin-is-now-googles-preferred-language-for-android-app-development/|bet=Kotlin is now Google's preferred language for Android app development|arxivurl=https://archive.today/20200617201052/http://social.techcrunch.com/2019/05/07/kotlin-is-now-googles-preferred-language-for-android-app-development/|arxivsáne=June 17, 2020|sáne=May 7, 2019|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=May 8, 2019}}</ref> al dáslep 2017-jıldıń may ayında járiyalanǵan edi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/5/17/15654988/google-jet-brains-kotlin-programming-language-android-development-io-2017|bet=Google is adding Kotlin as an official programming language for Android development|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170517201937/https://www.theverge.com/2017/5/17/15654988/google-jet-brains-kotlin-programming-language-android-development-io-2017|arxivsáne=May 17, 2017|avtor=Miller|at=Paul|sáne=May 17, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=May 22, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/05/17/google-makes-kotlin-a-first-class-language-for-writing-android-apps/|bet=Google makes Kotlin a first-class language for writing Android apps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170522065631/https://techcrunch.com/2017/05/17/google-makes-kotlin-a-first-class-language-for-writing-android-apps/|arxivsáne=May 22, 2017|avtor=Lardinois|at=Frederic|sáne=May 17, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=May 22, 2017}}</ref> Java házirge shekem qollap-quwatlanadı (dáslep paydalanıwshı keńisligindegi baǵdarlamalar ushın jalǵız variant bolǵan hám kóbinese Kotlin menen aralastırılıp qollanıladı), sonday-aq [[C++]] ta qollap-quwatlanadı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/develop-android-apps-languages-learn-391008/|bet=I want to develop Android Apps—What languages should I learn?|avtor=Sinicki|at=Adam|sáne=August 10, 2019|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=September 12, 2019}}</ref> Java yamasa Kotlin sıyaqlı basqa JVM tilleri C/C++ menen birge qollanılıwı múmkin,<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/ndk/guides/stable_apis.html|bet=Android NDK Native APIs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312194146/https://developer.android.com/ndk/guides/stable_apis.html|arxivsáne=March 12, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> sonıń menen birge C++ ti jaqsıraq qollap-quwatlaytuǵın standart emes orınlaw ortalıqların tańlaw múmkinshiligi bar.<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/ndk/guides/cpp-support.html|bet=C++ Library Support|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312194748/https://developer.android.com/ndk/guides/cpp-support.html|arxivsáne=March 12, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 12, 2017}}</ref> SDK óz ishine rawajlandırıwdıń keń kólemli quralların aladı,<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/guide/developing/tools/index.html|bet=Tools Overview|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120613232535/http://developer.android.com/guide/developing/tools/index.html|arxivsáne=June 13, 2012|sáne=July 21, 2009|jumıs=Android Developers}}</ref> sonıń ishinde debagger, baǵdarlamalıq támiyinlew kitapxanaları, QEMU tiykarındaǵı qol telefonı emulyatorı, dokumentaciya, úlgi kodlar hám sabaqlıqlar bar. Dáslep, Google qollap-quwatlaǵan [[Programmalastırıw ortalıǵı (IDE)|integraciyalanǵan rawajlandırıw ortalıǵı]] (IDE) Android Development Tools (ADT) plagini menen Eclipse edi; 2014-jıldıń dekabr ayında Google Android qosımshaların rawajlandırıw ushın tiykarǵı IDE sıpatında IntelliJ IDEA tiykarında islep shıǵılǵan [[Android Studio]] nı shıǵardı. Basqa da rawajlandırıw quralları bar, sonıń ishinde C yamasa C++ tilindegi qosımshalar yamasa keńeytiwler ushın native development kit (NDK), jańadan baslawshı programmistler ushın vizual ortalıq bolǵan Google App Inventor, hám hár qıylı platforma aralıq mobil veb qosımshalar freymvorkları bar. 2014-jıldıń yanvar ayında Google Chrome HTML 5 veb qosımshaların Android ke kóshiriw ushın Apache Cordova tiykarındaǵı freymvorktı járiyaladı, ol tiykarǵı qosımsha qabıǵına oralǵan.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/1/28/5355064/chrome-apps-are-coming-to-ios-and-android|bet=Chrome Apps are coming to iOS and Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170210034633/http://www.theverge.com/2014/1/28/5355064/chrome-apps-are-coming-to-ios-and-android|arxivsáne=February 10, 2017|avtor=Opam|at=Kwame|sáne=January 28, 2014|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Sonıń menen bir qatarda, Google 2014-jılı qosımsha hám veb rawajlandırıwshılar ushın paydalı qurallar usınatuǵın Firebase ti satıp aldı.<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/10/21/google-acquires-firebase-to-help-developers-build-better-realtime-apps/|bet=Google Acquires Firebase To Help Developers Build Better Real-Time Apps|sáne=October 21, 2014|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=April 25, 2020}}</ref> Android te úshinshi tárep qosımshalarınıń ósip baratırǵan tańlawı bar, olardı paydalanıwshılar qosımshanıń APK (Android application package) faylın júklep alıw hám ornatıw arqalı, yamasa paydalanıwshılarǵa qurılmalarına qosımshalardı ornatıwǵa, jańalawǵa hám óshiriwge múmkinshilik beretuǵın qosımsha dúkan baǵdarlamasın júklep alıw arqalı iyeley aladı. [[Google Play|Google Play Store]] — bul Google úylesimlilik talaplarına juwap beretuǵın hám Google Mobile Services baǵdarlamalıq támiyinlewin licenziyalaytuǵın Android qurılmalarına ornatılǵan tiykarǵı qosımsha dúkanı.<ref name="ars-irongrip">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2013/10/googles-iron-grip-on-android-controlling-open-source-by-any-means-necessary/|bet=Google's iron grip on Android: Controlling open source by any means necessary|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170310080416/https://arstechnica.com/gadgets/2013/10/googles-iron-grip-on-android-controlling-open-source-by-any-means-necessary/|arxivsáne=March 10, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=October 21, 2013|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref name="geek-poweredby">{{Web deregi|url=http://www.geek.com/android/google-mandates-powered-by-android-branding-on-new-devices-1589253/|bet=Google mandates 'Powered by Android' branding on new devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140328203431/http://www.geek.com/android/google-mandates-powered-by-android-branding-on-new-devices-1589253/|arxivsáne=March 28, 2014|jumıs=Geek.com|qaralǵan sáne=March 28, 2014}}</ref> Google Play Store paydalanıwshılarǵa Google hám úshinshi tárep baǵdarlamashıları tárepinen járiyalanǵan qosımshalardı kóriw, júklep alıw hám jańalaw múmkinshiligin beredi; 2021-jıldıń yanvar ayına Play Store da Android ushın úsh millionnan aslam qosımsha bar.<ref name="3 million apps">{{Web deregi|url=https://www.appbrain.com/stats/number-of-android-apps|bet=Number of Android applications on the Google Play store|jumıs=AppBrain|qaralǵan sáne=August 12, 2020}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.appbrain.com/stats/number-of-android-apps "Number of Android applications on the Google Play store"]. </cite></ref><ref>{{Web deregi|url=http://mashable.com/2013/07/24/google-play-1-million/|bet=Google Play Hits 1 Million Apps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140102193051/http://mashable.com/2013/07/24/google-play-1-million/|arxivsáne=January 2, 2014|sáne=July 24, 2013|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=January 2, 2014}}</ref> 2013-jıldıń iyul ayına 50 milliard qosımsha ornatıwı ámelge asırılǵan.<ref name="Google Play Hits 1 Million Apps">{{Web deregi|url=http://mashable.com/2013/07/24/google-play-1-million/|bet=Google Play Hits 1 Million Apps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140530013939/http://mashable.com/2013/07/24/google-play-1-million/|arxivsáne=May 30, 2014|avtor=Warren|at=Christina|sáne=July 24, 2013|baspaxana=Mashable|qaralǵan sáne=June 4, 2014}}</ref><ref name="android-compatibility">{{Web deregi|url=https://developer.android.com/guide/practices/compatibility.html|bet=Android Compatibility|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131017081434/http://developer.android.com/guide/practices/compatibility.html|arxivsáne=October 17, 2013|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=November 16, 2013}}</ref> Ayırım baylanıs operatorları Google Play qosımshaların satıp alıw ushın tuwrıdan-tuwrı operator esap-kitabın usınadı, bunda qosımshanıń bahası paydalanıwshınıń aylıq esap-kitabına qosıladı.<ref>{{Web deregi|url=http://android-developers.blogspot.com/2011/04/new-carrier-billing-options-on-android.html|bet=Android Developers Blog: New Carrier Billing Options on Android Market|arxivurl=http://archive.wikiwix.com/cache/20110628054436/http://android-developers.blogspot.com/2011/04/new-carrier-billing-options-on-android.html|arxivsáne=June 28, 2011|avtor=Chu|at=Eric|sáne=April 13, 2011|baspaxana=android-developers.blogspot.com|qaralǵan sáne=May 15, 2011}}</ref> 2017-jıldıń may ayına Gmail, Android, Chrome, Google Play hám Maps ushın ayına bir milliardtan aslam aktiv paydalanıwshı bar. Android tiń ashıq tábiyatı sebepli, Android ushın bir qatar úshinshi tárep qosımsha bazarları da bar, olar Google Play Store menen jetkeriliwine ruqsat etilmegen qurılmalar ushın almastırıwshı usınıw, siyasat buzılıwları sebepli Google Play Store da usınıla almaytuǵın qosımshalardı beriw yamasa basqa sebepler ushın xızmet etedi. Bul úshinshi tárep dúkanlarınıń mısallarına Amazon Appstore, GetJar hám SlideMe kiredi. Basqa bir alternativ bazar bolǵan F-Droid tek [[Biypul hám ashıq kodlı programmalıq támiynat|biypul hám ashıq kodlı]] licenziyalar boyınsha tarqatılatuǵın qosımshalardı usınıwǵa umtıladı.<ref name="ars-irongrip">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2013/10/googles-iron-grip-on-android-controlling-open-source-by-any-means-necessary/|bet=Google's iron grip on Android: Controlling open source by any means necessary|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170310080416/https://arstechnica.com/gadgets/2013/10/googles-iron-grip-on-android-controlling-open-source-by-any-means-necessary/|arxivsáne=March 10, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=October 21, 2013|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFAmadeo2013">Amadeo, Ron (October 21, 2013). </cite></ref><ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2014/07/exploring-the-world-of-foss-android-can-a-smartphone-be-open-source/|bet=The great Ars experiment—free and open source software on a smartphone?!|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312064905/https://arstechnica.com/gadgets/2014/07/exploring-the-world-of-foss-android-can-a-smartphone-be-open-source/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=July 29, 2014|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2013/03/google-evicts-ad-blocking-software-from-google-play-store/|bet=Google evicts ad-blocking software from Google Play store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170210102321/https://arstechnica.com/gadgets/2013/03/google-evicts-ad-blocking-software-from-google-play-store/|arxivsáne=February 10, 2017|avtor=Hutchinson|at=Lee|sáne=March 14, 2013|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> 2020-jıldıń oktyabr ayında Google bir neshe Android qosımshaların [[Google Play|Play Store]] dan alıp tasladı, sebebi olar maǵlıwmat jıynaw qaǵıydaların buzıp atırǵanı anıqlandı. Xalıqaralıq Cifrlı Juwapkershilik Keńesi (IDAC) firmaǵa Number Coloring, Princess Salon hám Cats & Cosplay sıyaqlı balalar ushın qosımshalardıń, barlıǵı 20 million júklep alınıwı menen, Google siyasatların buzıp atırǵanın xabarladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.techradar.com/news/these-android-apps-for-children-were-stealing-user-data|bet=Android apps for children were actually stealing user data|sáne=October 26, 2020|jumıs=TechRadar|qaralǵan sáne=October 26, 2020}}</ref> 2021-jıldıń iyun ayında Windows 11 járiyalaw waqıyasında, [[Microsoft]] Android Ashıq Kodlı Proekti (AOSP) ushın qollaw kórsetiwdi ámelge asırıw maqsetinde jańa Windows Subsystem for Android (WSA) nı kórsetti, biraq ol sońınan eskirgen dep tabıldı. Ol paydalanıwshılarǵa Windows 11 de ózleriniń Windows stolında Android qosımshaları hám oyınların isletiwge múmkinshilik beriwi kerek edi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.windowslatest.com/2021/06/27/microsoft-confirms-android-apps-will-run-on-all-windows-11-pcs/|bet=Microsoft confirms Android apps will run on all Windows 11 PCs|avtor=Parmar|at=Mayank|sáne=June 27, 2021|baspaxana=Windows Latest|qaralǵan sáne=June 28, 2021}}</ref> 2024-jıldıń 5-mart kúni Microsoft WSA nıń gónergenin járiyaladı hám onıń qollawı 2025-jıldıń 5-martında toqtatılatuǵının bildirdi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2024/3/5/24091370/microsoft-windows-11-android-apps-end-of-support|bet=Microsoft to end its Android apps on Windows 11 subsystem in 2025|avtor=Warren|at=Tom|sáne=March 5, 2024|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=March 5, 2024}}</ref> === Saqlaw ornı === Android qurılmalarınıń saqlaw ornın SD kartalar sıyaqlı qosımsha qurılmalar arqalı keńeytiwge boladı. Android eki túrli qosımsha saqlaw ornın tanıydı: kóshpeli saqlaw ornı (ádette qollanıladı) hám qabıllawǵa bolatuǵın saqlaw ornı. Kóshpeli saqlaw ornı sırtqı saqlaw qurılması retinde qaraladı. Android 6.0 de engizilgen qabıllawǵa bolatuǵın saqlaw ornı, qurılmanıń ishki saqlaw ornın SD karta menen birlestiriwge múmkinshilik beredi, onı ishki saqlaw ornınıń keńeytiwi sıpatında qaraydı. Onıń kemshiligi — eger ol qayta formatlanbasa, yadtan saqlaw kartasın basqa qurılma menen paydalanıw múmkin emes.<ref name="Ars Technica review">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2015/10/android-6-0-marshmallow-thoroughly-reviewed/|bet=Android 6.0 Marshmallow, thoroughly reviewed|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=October 5, 2015|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 6, 2017}}</ref> Android 4.4 qurılmanıń fayl sistemasındaǵı fayllarǵa kiriw ushın API ler toplamı bolǵan Storage Access Framework (SAF) ti engizdi.<ref name="anandtech-sdkitkat">{{Web deregi|url=http://www.anandtech.com/show/7859/examining-microsd-changes-in-android-44|bet=Examining MicroSD changes in Android 4.4|avtor=Ho|at=Joshua|jumıs=Anandtech|qaralǵan sáne=March 28, 2014}}</ref> Android 11 den baslap, Android qosımshalardı scoped storage dep atalatuǵın maǵlıwmat qupıyalılıǵı siyasatına boysınıwın talap etti, oǵan sáykes qosımshalar tek belgili papkalarǵa (mısalı, súwretler, muzıka hám video ushın) hám ózleri jaratqan qosımshaǵa tiyisli papkalarǵa avtomatik túrde kire aladı. Qosımshalar fayl sistemasınıń basqa bólimlerine kiriw ushın SAF ti paydalanıwı kerek.<ref name=":32">{{Web deregi|url=https://developer.android.com/about/versions/11/behavior-changes-11|bet=Behavior changes: Apps targeting Android 11|til=en|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=August 18, 2020}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://android-developers.googleblog.com/2019/04/android-q-scoped-storage-best-practices.html|bet=Android Q Scoped Storage: Best Practices and Updates|jumıs=Android Developers Blog|qaralǵan sáne=August 15, 2019}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/preview/privacy/scoped-storage|bet=Android Q privacy change: Scoped storage|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190711073559/https://developer.android.com/preview/privacy/scoped-storage|arxivsáne=July 11, 2019|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=August 15, 2019}}</ref> === Yadtı basqarıw === Android qurılmaları ádette batareyadan pitkeriletuǵın bolǵanlıqtan, Android processlerdi basqarıw arqalı quwat sarpın minimumda saqlaw ushın jobalanǵan. Qosımsha paydalanılmaǵan waqıtta, sistema onıń jumısın toqtatıp qoyadı, sonlıqtan ol dárhal paydalanıwǵa tayar bolsa da, batareya quwatın yaki CPU resursların paydalanbaydı.<ref name="phonedogtask">{{Web deregi|url=http://www.phonedog.com/2011/06/26/the-truth-about-android-task-killers-and-why-you-don-t-need-them/|bet=The truth about Android task killers and why you don't need them|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121023073622/http://www.phonedog.com/2011/06/26/the-truth-about-android-task-killers-and-why-you-don-t-need-them/|arxivsáne=October 23, 2012|sáne=June 26, 2011|baspaxana=PhoneDog|qaralǵan sáne=October 30, 2012}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://grail.cba.csuohio.edu/~matos/notes/cis-493/lecture-notes/Android-Chapter03-Life-Cycle.pdf|bet=Lesson 3: Android Application's Life Cycle|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140222153131/http://grail.cba.csuohio.edu/~matos/notes/cis-493/lecture-notes/Android-Chapter03-Life-Cycle.pdf|arxivsáne=February 22, 2014|avtor=Victor Matos|sáne=September 9, 2013|jumıs=grail.cba.csuohio.edu|baspaxana=Cleveland State University|qaralǵan sáne=April 15, 2014}}</ref> Android yadta saqlanǵan qosımshalardı avtomatik túrde basqaradı: yad az bolǵanda, sistema kórinbeytuǵın hám avtomatik túrde aktiv emes processlerdi jabıwdı baslaydı, eń uzaq waqıt dawamında aktiv bolmaǵan processlerden baslap.<ref name="phandroidtask">{{Web deregi|url=http://phandroid.com/2011/06/16/android-psa-stop-using-task-killer-apps-now/|bet=Android PSA: Stop Using Task Killer Apps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130217024640/http://phandroid.com/2011/06/16/android-psa-stop-using-task-killer-apps-now/|arxivsáne=February 17, 2013|sáne=June 16, 2011|baspaxana=Phandroid.com|qaralǵan sáne=October 30, 2012}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=g3hAdK1IBkYC&pg=PT53|title=Professional Android 4 Application Development|last=Reto Meier|publisher=John Wiley & Sons|date=2012}}</ref> Lifehacker 2011-jılı úshinshi tárep tapsırma-zıyanlawshı qosımshaları paydadan góre zıyan keltirip atırǵanın xabarladı.<ref name="lifehackertask">{{Web deregi|url=http://lifehacker.com/5862994/real-world-test-show-that-android-task-killers-are-still-useless|bet=Updates|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121105184651/http://lifehacker.com/5862994/real-world-test-show-that-android-task-killers-are-still-useless|arxivsáne=November 5, 2012|sáne=November 28, 2011|baspaxana=Lifehacker.com|qaralǵan sáne=November 2, 2012}}</ref> === Baǵdarlamashı opciyaları === Baǵdarlamashılar tárepinen paydalanılatuǵın ayırım sazlawlar hám tájiriybeli paydalanıwshılar ushın "Baǵdarlamashı opciyaları" dep atalatuǵın qosımsha menyuda jaylasqan. Bul opciyalarǵa displeydiń jańalanıp atırǵan bólimlerin belgilew, sensorlı ekrannıń aǵımdaǵı jaǵdayın kórsetetuǵın qatlam kórsetiw, ekrandı jazıp alıwda paydalanıw múmkin bolǵan tiyisiw noqatların kórsetiw, fonda jumıs islep atırǵan juwap bermeytuǵın processler haqqında paydalanıwshıǵa xabar beriw hám olardı toqtatıw múmkinshiligi ("Barlıq ANR lardı kórsetiw", yaǵnıy "Qosımsha juwap bermey atır"), Bluetooth audio klientiniń sistema ses kólemin basqarıwın aldın alıw ("Absolyut ses kólemin óshirip qoyıw"), hám ótiw animaciyalarınıń dawamlılıǵın ózgertiw yaki navigaciyanı tezletiw ushın olardı tolıǵı menen óshirip qoyıw kiredi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidcentral.com/all-about-your-phones-developer-options|bet=Your phone's dev options, explained|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210613220706/https://www.androidcentral.com/all-about-your-phones-developer-options|arxivsáne=June 13, 2021|sáne=September 22, 2014|jumıs=Android Central|qaralǵan sáne=June 13, 2021}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://thedroidguy.com/how-to-increase-bluetooth-headset-volume-for-your-phone-1087946|bet=How To Increase Bluetooth Headset Volume For Your Phone|jumıs=thedroidguy.com}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.howtogeek.com/175033/how-to-speed-up-any-android-phone-by-disabling-animations/|bet=How to Speed Up Animations to Make Android Feel Faster|avtor=Summerson|at=Cameron|sáne=December 15, 2017|jumıs=How-To Geek|qaralǵan sáne=June 13, 2021}}</ref> Baǵdarlamashı opciyaları Android 4.2 "Jelly Bean" nen baslap dáslepki gezde jasırın boladı, biraq qurılma haqqındaǵı informaciyada operaciyalıq sistemanıń qurılıs sanın jeti márte basıw arqalı iske túsiriliwi múmkin. Baǵdarlamashı opciyaların qaytadan jasırıw ushın "Sazlawlar" qosımshasınıń paydalanıwshı maǵlıwmatların óshiriw kerek, bul basqa ayırım sazlawlardı da qayta ornatıwı múmkin.<ref>{{Web deregi|url=https://www.droidviews.com/how-to-hide-developer-options-on-android-devices/|bet=Turn Off Developer Options on Android Devices — Tutorial|sáne=December 29, 2018|jumıs=DroidViews|qaralǵan sáne=June 13, 2021}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2017/06/11/how-to-disable-developer-options-android-basics/|bet=How to hide Android's Developer options|avtor=Duino|at=Justin|sáne=June 11, 2017|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=June 13, 2021}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/restore-the-developer-options-menu-in-android-4-2/|bet=Restore the Developer Options menu in Android 4.2|avtor=Cipriani|at=Jason|til=en|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=June 13, 2021}}</ref> == Apparatlıq támiyinlew == Android tıń tiykarǵı apparatlıq platforması ARM (ARMv7 hám ARMv8-A arxitekturaları) bolıp, x86 hám x86-64 arxitekturaları da Android tıń keyingi versiyalarında rásmiy túrde qollap-quwatlanadı.<ref name="Android Lollipop platform support">{{Web deregi|url=https://developer.android.com/about/versions/lollipop.html|bet=Android Lollipop|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170130145944/https://developer.android.com/about/versions/lollipop.html|arxivsáne=January 30, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/ndk/guides/x86-64.html|bet=Support for 64-bit x86|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170306033848/https://developer.android.com/ndk/guides/x86-64.html|arxivsáne=March 6, 2017|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/ndk/downloads/revision_history|bet=NDK Revision History|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=July 17, 2018}}</ref> Rásmiy emes Android-x86 joybarı rásmiy qollap-quwatlawdan aldın x86 arxitekturaların qollap-quwatlawdı támiyinledi.<ref name="ARMAN-4.0-on-x86">{{Web deregi|url=http://www.computerworld.com/s/article/9222323/Google_s_Android_4.0_ported_to_x86_processors|bet=Google's Android 4.0 ported to x86 processors|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120124084934/http://www.computerworld.com/s/article/9222323/Google_s_Android_4.0_ported_to_x86_processors|arxivsáne=January 24, 2012|avtor=Shah|at=Agam|sáne=December 1, 2011|jumıs=[[Computerworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref name="auto">{{Web deregi|url=https://01.org/android-ia/|bet=Android on Intel Architecture|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140209101735/https://01.org/android-ia/|arxivsáne=February 9, 2014|sáne=July 11, 2013|baspaxana=01.org|qaralǵan sáne=February 9, 2014}}</ref> 2012-jıldan baslap, telefonlar<ref>{{Web deregi|url=https://www.telegraph.co.uk/technology/mobile-phone-reviews/9314362/Orange-San-Diego-Intel-Android-mobile-phone-review.html|bet=Orange San Diego Intel Android mobile phone review|arxivurl=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/technology/mobile-phone-reviews/9314362/Orange-San-Diego-Intel-Android-mobile-phone-review.html|arxivsáne=January 10, 2022|avtor=Warman|at=Matt|sáne=June 7, 2012|jumıs=The Daily Telegraph|qaralǵan sáne=June 19, 2013}}</ref> hám planshetlerdi qosqanda, [[Intel]] processorlı Android qurılmaları payda bola basladı. 64-bitli platformalar ushın qollap-quwatlawdı alıp, Android dáslep 64-bitli x86 da, keyin ARM64 te islewge mólsherlendi. Operaciyalıq sistemanıń RISC-V arxitekturasına rásmiy emes eksperimental portı 2021-jılı shıǵarıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.xda-developers.com/android-risc-v-port/|bet=Android has been ported to a RISC-V board|sáne=January 21, 2021|jumıs=[[xda-developers]]|qaralǵan sáne=January 25, 2021}}</ref> Android 7.1 di isletip atırǵan qurılmalar ushın minimal RAM muǵdarı talapları ámelde eń jaqsı apparatlıq támiyinlew ushın 2 GB dan, eń keń tarqalǵan ekran ushın 1 GB ǵa shekem ózgeredi. Android OpenGL ES tiń barlıq versiyaların hám Vulkan dı qollap-quwatlaydı (hám ayırım qurılmalar ushın 1.1 versiyası bar<ref>{{Cite news|url=https://developer.nvidia.com/vulkan-android|title=Vulkan on Android|quote=Vulkan 1.1 is available as a Developer Preview OTA for the NVIDIA SHIELD TV.|date=February 10, 2016|work=NVIDIA Developer|access-date=March 21, 2018}}</ref>). Android qurılmaları kóplegen qosımsha apparatlıq komponentlerdi óz ishine aladı, sonıń ishinde foto yamasa video kameralar, GPS, baǵdar sensorları, arnawlı oyın basqarıw elementleri, akselerometrler, giroskoplar, barometrler, magnitometrler, jaqınlıq sensorları, basım sensorları, termometrler hám sensorlı ekranlar. Ayırım apparatlıq komponentler talap etilmeydi, biraq [[Smartfon|smartfonlar]] sıyaqlı belgili bir klasstaǵı qurılmalarda standart bolıp qáliplesti, hám eger olar bar bolsa, qosımsha talaplar qollanıladı. Basqa ayırım [[Apparatlıq támiynat|apparatlıq támiyinlewler]] dáslep talap etilgen, biraq bul talaplar jumsartılǵan yamasa tolıǵı menen alıp taslanǵan. Mısalı, Android dáslepki waqıtta telefon operaciyalıq sisteması sıpatında islep shıǵılǵanlıqtan, mikrofonlar sıyaqlı apparatlıq támiyinlew talap etilgen, al waqıt ótiwi menen telefon funkciyası qosımsha bolıp qaldı.<ref name="android-compatibility">{{Web deregi|url=https://developer.android.com/guide/practices/compatibility.html|bet=Android Compatibility|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131017081434/http://developer.android.com/guide/practices/compatibility.html|arxivsáne=October 17, 2013|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=November 16, 2013}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://developer.android.com/guide/practices/compatibility.html "Android Compatibility"]. </cite></ref> Android dáslep avtofokuslı kameranı talap etken, bul talap keyin turaqlı fokuslı kameraǵa ózgertilgen,<ref name="android-compatibility" /> eger ulıwma bar bolsa, sebebi Android set-top box larda qollanıla baslanǵanda kamera talabı tolıǵı menen alıp taslandı. Smartfonlar hám planshetlerde islewden tısqarı, bir neshe óndiriwshiler Android tı ápiwayı kompyuter apparatlıq támiyinlewinde klaviatura hám tıshqansha menen nativlik túrde iske túsiredi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.pcworld.com/product/1427121/n308.html|bet=Lenovo N308 Desktop specs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141028175231/http://www.pcworld.com/product/1427121/n308.html|arxivsáne=October 28, 2014|sáne=May 8, 2014|jumıs=PCWorld|qaralǵan sáne=November 1, 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.jide.com/remixos-for-pc|bet=Remix OS for PC|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170927135811/http://www.jide.com/remixos-for-pc|arxivsáne=September 27, 2017|qaralǵan sáne=September 22, 2017|citata=Now powered by Android Marshmallow.}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.pcworld.com/article/2152540/android-on-the-big-screen-we-chew-up-and-spit-out-three-jelly-bean-all-in-one-pcs.html|bet=Three Android all-in-one PCs reviewed|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141028170619/http://www.pcworld.com/article/2152540/android-on-the-big-screen-we-chew-up-and-spit-out-three-jelly-bean-all-in-one-pcs.html|arxivsáne=October 28, 2014|avtor=Michael Brown|sáne=May 8, 2014|jumıs=PCWorld|qaralǵan sáne=November 1, 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.techspot.com/review/805-acer-ta272-hul-android-aio/|bet=Acer TA272 HUL Android All-in-One Review|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141028215542/http://www.techspot.com/review/805-acer-ta272-hul-android-aio/|arxivsáne=October 28, 2014|avtor=Shawn Knight|sáne=April 16, 2014|jumıs=TechSpot|qaralǵan sáne=November 1, 2014}}</ref> IKommerciyalıq jaqtan qoljetimli apparatlıq támiyinlewde bolıwınan tısqarı, Android tıń usıǵan uqsas kompyuter apparatlıq támiyinlewine ılayıqlı versiyaları Android-x86 joybarınan biypul jetkerip berilip atır, sonıń ishinde Android 4.4 tiń qáliplestirilgen versiyası da bar.<ref>{{Web deregi|url=http://www.android-x86.org/releases/releasenote-4-4-r1|bet=ReleaseNote 4.4-r1 — Android-x86 — Porting Android to x86|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141028173131/http://www.android-x86.org/releases/releasenote-4-4-r1|arxivsáne=October 28, 2014|qaralǵan sáne=November 1, 2014}}</ref> Android SDK niń bir bólegi Android emulyatorın yamasa úshinshi tárep emulyatorların paydalanıp, Android ti x86 arxitekturasında nativlik emes túrde de iske túsiriw múmkin.<ref>{{Web deregi|url=http://www.howtogeek.com/179691/4-ways-to-run-android-on-your-pc-and-make-your-own-dual-os-system/|bet=4 Ways to Run Android on Your PC and Make Your Own "Dual OS" System|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140407084905/http://www.howtogeek.com/179691/4-ways-to-run-android-on-your-pc-and-make-your-own-dual-os-system/|arxivsáne=April 7, 2014|sáne=January 13, 2014|baspaxana=Howtogeek.com|qaralǵan sáne=April 7, 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.pcworld.com/article/2048220/hybrid-hijinks-how-to-install-android-on-your-pc.html|bet=Hybrid hijinks: How to install Android on your PC|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140407071525/http://www.pcworld.com/article/2048220/hybrid-hijinks-how-to-install-android-on-your-pc.html|arxivsáne=April 7, 2014|avtor=Brad Chacos|sáne=September 6, 2013|baspaxana=PCWorld|qaralǵan sáne=April 7, 2014}}</ref> Qıtay kompaniyaları "Microsoft Windows hám Google Android penen tuwrıdan-tuwrı básekilesiw" ushın Android tiykarında kompyuter hám mobil operaciyalıq sistemasın islep shıǵarmaqta.<ref>{{Web deregi|url=https://money.cnn.com/2014/08/25/technology/security/china-os/|bet=China ditching Windows and Android for its own operating system|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141028171711/https://money.cnn.com/2014/08/25/technology/security/china-os/|arxivsáne=October 28, 2014|avtor=Jose Pagliery|sáne=August 25, 2014|jumıs=CNNMoney|qaralǵan sáne=November 1, 2014}}</ref> Qıtay injeneriya akademiyası húkimet kompyuterlerinde Windows 8 di paydalanıwǵa Qıtay tárepinen tıyım salınıwınan keyin "onnan aslam" kompaniya Android ti qáliplestirip atırǵanın atap ótti.<ref>{{Web deregi|url=https://www.wsj.com/news/articles/SB10001424127887324539404578342132324098420|bet=China Criticizes Android's Dominance|avtor=Paul Mozur|sáne=March 5, 2013|jumıs=WSJ|qaralǵan sáne=November 1, 2014}}</ref> == Rawajlandırıw == [[Fayl:AOSP_Android_Stack.png|nobaý|214x214 nükte|Android Ashıq Kodlı Proektiniń stegi]] Android Google tárepinen eń sońǵı ózgerisler hám jańalanıwlar shıǵarıwǵa tayar bolǵanǵa shekem rawajlandırıladı, usı waqıtta [[derek kodı]] Android Ashıq Kodlı Proekti (AOSP) ǵa jetkerip berilip atır,<ref>{{Web deregi|url=http://source.android.com/|bet=Welcome to the Android Open Source Project!|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312181554/http://source.android.com/|arxivsáne=March 12, 2017|jumıs=Android Source|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> bul Google basshılıǵındaǵı ashıq kodlı baslama.<ref>{{Web deregi|url=https://source.android.com/|bet=Android Open Source Project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171222213939/https://source.android.com/|arxivsáne=December 22, 2017|qaralǵan sáne=December 22, 2017}}</ref> Birinshi derek kodı shıǵarılıwı 2007-jılǵı dáslepki shıǵarılım menen birge ámelge asırıldı. Barlıq shıǵarılımlar Apache licenziyası boyınsha.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/uncategorized/2007/11/why-google-chose-the-apache-software-license-over-gplv2/|bet=Why Google chose the Apache Software License over GPLv2 for Android|avtor=Paul|at=Ryan|sáne=November 6, 2007|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=December 9, 2022}}</ref> AOSP kodı minimallıq ózgerisler menen ayırım qurılmalarda, tiykarınan burınǵı Nexus hám házirgi Android One seriyasındaǵı qurılmalarda tabılıwı múmkin.<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/powerful-pure-android-phones/|bet=Powerful, pure Android handsets (roundup)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170314064159/https://www.cnet.com/news/powerful-pure-android-phones/|arxivsáne=March 14, 2017|avtor=La|at=Lynn|sáne=November 14, 2014|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Biraq, kópshilik túpnusqa úskene óndiriwshileri (OEMs) derek kodın óz apparatlıq támiyinlewinde islewi ushın qáliplestiredi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2012/07/09/android-4-1-jelly-bean-source-code-now-available/|bet=Android 4.1 Jelly Bean source code now available|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170314151854/https://www.engadget.com/2012/07/09/android-4-1-jelly-bean-source-code-now-available/|arxivsáne=March 14, 2017|avtor=Lawler|at=Richard|sáne=July 9, 2012|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/android-4-1-jelly-bean-source-code-released-1088404|bet=Android 4.1 Jelly Bean source code released|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120713010734/http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/android-4-1-jelly-bean-source-code-released-1088404|arxivsáne=July 13, 2012|avtor=McCann|at=John|sáne=July 10, 2012|jumıs=[[TechRadar]]|baspaxana=[[Future plc]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Android derek kodı ayırım apparatlıq komponentler ushın kerek bolǵan qurılma drayverlerin, kóbinese patentlengen, óz ishine almaydı,<ref name="Building for devices">{{Web deregi|url=http://source.android.com:80/source/building-devices.html|bet=Building for devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120107123505/http://source.android.com/source/building-devices.html|arxivsáne=January 7, 2012|jumıs=Android Open Source Project|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> sonday-aq kóplegen qosımshalar ǵárezli bolǵan Google Play Services [[Derek kodı|derek kodın]] da óz ishine almaydı. Nátiyjede, Google óziniń qurılmaların qosqanda, kópshilik Android qurılmaları [[Biypul hám ashıq kodlı programmalıq támiynat|biypul hám ashıq kodlı]] hám patentlengen [[Programmalıq támiynat|baǵdarlamalıq támiyinlewdiń]] kombinaciyası menen jetkerip beriledi, bunda Google xızmetlerine kiriw ushın kerek bolǵan baǵdarlamalıq támiyinlew sońǵı kategoriyaǵa kiredi. Buǵan juwap retinde, AOSP tiykarında tolıq operaciyalıq sistemalardı biypul baǵdarlamalıq támiyinlew sıpatında qurıwshı ayırım joybarlar bar, olardıń birinshi bolǵanı CyanogenMod (tómendegi Ashıq kodlı jámiyet bólimin qarań). === Jańalanıw kestesi === Google hár jılı<ref>{{Web deregi|url=http://www.phonearena.com/news/Well-get-a-major-Android-release-every-year-from-now-on-Android-M-tomorrow-Android-N-in-2016_id69709|bet=We'll get a major Android release every year from now on: Android M tomorrow, Android N in 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170313214349/http://www.phonearena.com/news/Well-get-a-major-Android-release-every-year-from-now-on-Android-M-tomorrow-Android-N-in-2016_id69709|arxivsáne=March 13, 2017|avtor=K.|at=Peter|sáne=May 27, 2015|jumıs=PhoneArena|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Android shıǵarılımların, jańa qurılmalarǵa zavodta ornatıw ushın da, bar qurılmalarǵa hawa arqalı jańalaw ushın da usınadı.<ref>{{Web deregi|url=https://source.android.com/devices/tech/ota/|bet=OTA Updates|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161225095155/https://source.android.com/devices/tech/ota/|arxivsáne=December 25, 2016|jumıs=Android Source|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Eń sońǵı úlken shıǵarılım — Android 14. Android qurılmalarındaǵı [[Apparatlıq támiynat|apparatlıq támiyinlewdiń]] keń kólemli ózgesheligi<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2012/05/android-fragmentation-one-developer-encounters-3997-devices/|bet=Android fragmentation: one developer encounters 3,997 devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170314063422/https://arstechnica.com/gadgets/2012/05/android-fragmentation-one-developer-encounters-3997-devices/|arxivsáne=March 14, 2017|avtor=Johnston|at=Casey|sáne=May 16, 2012|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> baǵdarlamalıq támiyinlew jańalanıwları hám qáwipsizlik patchları ushın ádewir keshigiwlerge sebep bolǵan. Hár bir jańalanıw arnawlı beyimlestiriliwi kerek bolǵan, bul waqıt hám resurs talap etetuǵın process.<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/solving-impossible-problem-android-updates|bet=Solving the impossible problem of Android updates|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170303061348/http://www.androidcentral.com/solving-impossible-problem-android-updates|arxivsáne=March 3, 2017|avtor=Dobie|at=Alex|sáne=January 18, 2014|jumıs=Android Central|baspaxana=Mobile Nations|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Google Nexus hám Pixel brendleri ishindegi qurılmalardan basqa, jańalanıwlar kóbinese jańa versiyanıń shıǵarılıwınan aylar keyin kelgen yamasa ulıwma kelmegen.<ref>{{Web deregi|url=http://nordic.businessinsider.com/nexus-6-android-70-nougat-update-delayed-2016-9/|bet=The latest Android delay is why I'm sticking to iPhone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170314063958/http://nordic.businessinsider.com/nexus-6-android-70-nougat-update-delayed-2016-9/|arxivsáne=March 14, 2017|avtor=Villas-Boas|at=Antonio|sáne=September 14, 2016|jumıs=[[Business Insider]]|baspaxana=[[Axel Springer SE]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Óndiriwshiler kóbinese ózleriniń eń jańa qurılmalarına basımlıq beredi hám eski qurılmalardı artta qaldıradı.<ref name="alliance">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2012/06/what-happened-to-the-android-update-alliance/|bet=What happened to the Android Update Alliance?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312063530/https://arstechnica.com/gadgets/2012/06/what-happened-to-the-android-update-alliance/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=June 28, 2011|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Qosımsha keshigiwler sımsız baylanıs operatorları tárepinen kirgiziliwi múmkin, olar óndiriwshilerden jańalanıwlardı alǵannan keyin, Android-tı óz talaplarına qaray qayta beyimleydi hám jańalanıwdı jiberiwden aldın óz tarmaqlarında keń kólemli sınaqtan ótkeredi.<ref name="alliance" /><ref>{{Web deregi|url=https://www.howtogeek.com/163958/why-do-carriers-delay-updates-for-android-but-not-iphone/|bet=Why Do Carriers Delay Updates for Android But Not iPhone?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312225544/https://www.howtogeek.com/163958/why-do-carriers-delay-updates-for-android-but-not-iphone/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Hoffman|at=Chris|sáne=May 25, 2013|jumıs=How-To Keep|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Sonday-aq, óndiriwshi zárúr drayverlerdi jańalamaǵanlıǵı sebepli jańalanıwlar múmkin bolmaytuǵın jaǵdaylar da bar.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2016/08/why-isnt-your-old-phone-getting-nougat-theres-blame-enough-to-go-around/|bet=Why isn't your old phone getting Nougat? There's blame enough to go around|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170403194841/https://arstechnica.com/gadgets/2016/08/why-isnt-your-old-phone-getting-nougat-theres-blame-enough-to-go-around/|arxivsáne=April 3, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=August 31, 2016|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=April 3, 2017}}</ref> Óndiriwshiler hám baylanıs operatorları tárepinen satıwdan keyingi qollap-quwatlawdıń jetispewshiligi tutınıwshılar toparları hám texnologiya mediası tárepinen keń túrde sınǵa alınǵan.<ref>{{Cite journal|title=New Phones Still Sold With Old Versions of Android|url=https://www.wired.com/2010/03/android-version-confusion/|access-date=March 13, 2017}}</ref><ref>{{Cite news|title=Make Sure You Know Which Version Of Android Is On That Phone Before Buying It|url=https://consumerist.com/2010/03/15/make-sure-you-know-which-version-of-android-is-on-that-phone-before-buying-it/|access-date=March 13, 2017}}</ref><ref name="The Guardian upgrades">{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/oct/28/android-smartphone-os-upgrade|bet=Android's smartphone OS upgrade issues need more than a quick fix|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170314064542/https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/oct/28/android-smartphone-os-upgrade|arxivsáne=March 14, 2017|avtor=Gillmor|at=Dan|sáne=October 28, 2012|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> Ayırım kommentatorlar, industriyanıń óz qurılmaların jańalamawǵa finanslıq stimulı bar ekenligin atap ótti, sebebi bar qurılmalar ushın jańalanıwlardıń bolmawı jańaların satıp alıwǵa túrtki boladı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2011/11/22/android_patching_mess|bet=Security takes a backseat on Android in update shambles|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170314064219/http://www.theregister.co.uk/2011/11/22/android_patching_mess|arxivsáne=March 14, 2017|avtor=Leyden|at=John|sáne=November 22, 2011|jumıs=[[The Register]]|baspaxana=Situation Publishing|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> bul qatnas "mazaq" dep táriyiplengen.<ref name="The Guardian upgrades" /> The Guardian gazetası jańalanıwlardı tarqatıw usılınıń tek óndiriwshiler hám operatorlar onı usılay jobalastırǵanı ushın quramalasqanın ayıpladı.<ref name="The Guardian upgrades" /> 2011-jılı Google industriya wákilleriniń bir qatarı menen birge "Android jańalanıw alyansı"n járiyalaw ushın birlesti, hár bir qurılma ushın onıń shıǵarılıwınan keyin 18 ay dawamında óz waqtında jańalanıwlardı jetkerip beriwge wáde berdi; biraq, sol járiyalawdan keyin bul alyans haqqında basqa rásmiy málimleme bolmadı.<ref name="alliance">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2012/06/what-happened-to-the-android-update-alliance/|bet=What happened to the Android Update Alliance?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312063530/https://arstechnica.com/gadgets/2012/06/what-happened-to-the-android-update-alliance/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=June 28, 2011|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCunningham2011">Cunningham, Andrew (June 28, 2011). </cite></ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.computerworld.com/article/2475873/android/it-s-time-to-rethink-the-android-upgrade-standard.html|bet=It's time to rethink the Android upgrade standard|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170213194813/http://www.computerworld.com/article/2475873/android/it-s-time-to-rethink-the-android-upgrade-standard.html|arxivsáne=February 13, 2017|avtor=Raphael|at=JR|sáne=February 13, 2014|jumıs=[[Computerworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> 2012-jılı Google operaciyalıq sistemanıń ayırım aspektlerin (ásirese onıń oraylıq qollanbaların) ajıratıp basladı, solay etip olar operaciyalıq sistemadan ǵárezsiz túrde [[Google Play]] dúkanı arqalı jańalana alatuǵın boldı. Usı komponentlerdiń biri, Google Play Services, Google xızmetleri ushın API-lerdi támiyinleytuǵın jabıq kodlı sistema dárejesindegi process bolıp, Android 2.2 "Froyo" hám onnan joqarı versiyalarda isleytuǵın derlik barlıq qurılmalarǵa avtomat túrde ornatıladı. Bul ózgerisler menen Google operaciyalıq sistemanıń ózine jańalanıwdı tarqatpastan jańa sistema funkciyaların qosıwı hám qollanbalardı jańalawı múmkin.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2013/09/balky-carriers-and-slow-oems-step-aside-google-is-defragging-android/|bet=Balky carriers and slow OEMs step aside: Google is defragging Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130903011541/http://arstechnica.com/gadgets/2013/09/balky-carriers-and-slow-oems-step-aside-google-is-defragging-android/|arxivsáne=September 3, 2013|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=September 3, 2013|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Nátiyjede, Android 4.2 hám 4.3 "Jelly Bean" versiyaları salıstırmalı túrde az paydalanıwshıǵa baǵdarlanǵan ózgerislerdi óz ishine aldı, kóbirek kishi ózgerisler hám platforma jaqsılanıwlarına itibar qarattı.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2013/08/review-android-4-3-future-proofs-the-platform-with-multitude-of-minor-changes/|bet=Review: Android 4.3's multitude of minor changes future-proofs the platform|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170314063711/https://arstechnica.com/gadgets/2013/08/review-android-4-3-future-proofs-the-platform-with-multitude-of-minor-changes/|arxivsáne=March 14, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=August 9, 2013|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}</ref> HTC kompaniyasınıń sol waqıttaǵı basshısı Djeyson Makkenzi 2015-jılı aylıq qáwipsizlik jańalanıwların "ámelge asırıwǵa bolmaytuǵın" dep atadı, al Google bolsa tasıwshılardı qáwipsizlik patchların tolıq sınaq proceduralarınan shıǵarıp taslawǵa kóndiriwge háreket etti. 2016-jıldıń may ayında Bloomberg Businessweek basılımı Google kompaniyasınıń Android-ti kóbirek jańalanǵanda saqlaw ushın háreket etip atırǵanlıǵın xabarladı, buǵan qáwipsizlik jańalanıwlarınıń tezlestirilgen pátleri, texnologiyalıq sheshimlerdi engiziw, telefonlardı sınawǵa qoyılatuǵın talaplardı azaytıw hám telefon óndiriwshilerdi "uyaltıw" arqalı jaqsıraq háreket etiwge májbúrlew ushın reyting dúziw kiredi. Bloomberg basılımınıń aytıwınsha: "Smartfonlar kóbirek múmkinshiliklerge iye bolıp, quramalı hám buzıp kiriwge jol qoyatuǵın bolıp barǵan sayın, eń sońǵı [[Programmalıq támiynat|baǵdarlamalıq támiynattıń]] [[apparatlıq támiynat]] penen tıǵız baylanısta islewi anaǵurlım áhmiyetli bolıp barmaqta".Android bóliminiń basshısı Xiroshi Lokxeymer "Bul ideal jaǵday emes" dep moyınladı hám jańalanıwlardıń joqlıǵı "Android qáwipsizligindegi eń hálsiz buwın" ekenin qosımsha túsindirdi. Esabatta sımsız baylanıs operatorları "eń qıyın sáwbetler" dep sıpatlandı, sebebi olar óz tarmaqlarında sınaqtan ótkeriw waqtın sozadı, geypara operatorlar, sonıń ishinde Verizon Wireless hám Sprint Corporation, óz maqullaw múddetlerin qısqartqanına qaramastan. Isendiriw ushın qosımsha háreket retinde, Google óziniń Android sherikleri menen jańalanǵan qurılmalar boyınsha joqarı dárejeli telefon óndiriwshileriniń dizimin bólisti hám bul dizimdi járiyalawdı qarastırmaqta. Telefon óndiriwshi Nextbit kompaniyasınıń tiykarshısı hám burınǵı Android baǵdarlamashısı Mayk Chan: "Bul máseleni sheshiwdiń eń jaqsı jolı — operaciyalıq sistemanı tolıq qayta qurıw" yamasa "Google óndiriwshiler hám operatorlardı 'jaqsı Android puqaraları bolıwǵa' úyretiwge investiciya salıwı múmkin" dedi..<ref>{{Web deregi|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-05-25/google-steps-up-pressure-on-partners-tardy-in-updating-android|bet=Google Steps Up Pressure on Partners Tardy in Updating Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170330113629/https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-05-25/google-steps-up-pressure-on-partners-tardy-in-updating-android|arxivsáne=March 30, 2017|avtor=Clark|at=Jack|sáne=May 25, 2016|baspaxana=[[Bloomberg L.P.]]|qaralǵan sáne=March 15, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2016/05/google-hopes-to-shame-slow-android-oems-with-update-rankings/|bet=Google's making a list: Android OEMs to be ranked, shamed by update speed|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170316113202/https://arstechnica.com/gadgets/2016/05/google-hopes-to-shame-slow-android-oems-with-update-rankings/|arxivsáne=March 16, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=May 26, 2016|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 15, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2016/05/25/android-security-os-updates/|bet=Report: Google pressuring OEMs and carriers to speed up Android updates, security patches|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170316025422/https://9to5google.com/2016/05/25/android-security-os-updates/|arxivsáne=March 16, 2017|avtor=Li|at=Abner|sáne=May 25, 2016|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=March 15, 2017}}</ref> 2017-jıldıń may ayında, Android 8.0 járiyalanıwı menen birge, Google Project Treble dep atalatuǵın joybardı tanıstırdı. Bul Android OS freymvorkin úlken kólemde qayta qurıw bolıp, óndiriwshilerge qurılmalardı Android-tıń jańa versiyalarına jeńil, tez hám arzan jańalawǵa múmkinshilik beredi. Project Treble vendor implementaciyasın (qurılmaǵa tiyisli, tómengi dárejeli baǵdarlama támiyinlewi, kremniy óndiriwshileri tárepinen jazılǵan) Android OS freymvorkinen jańa "vendor interfeysi" arqalı ajıratadı. Android 7.0 hám onnan burınǵı versiyalarda rásmiy vendor interfeysi joq edi, sonlıqtan qurılma óndiriwshileri qurılmanı operaciyalıq sistemanıń jańa versiyasına ótkeriw ushın Android kodınıń úlken bólimlerin jańalawı kerek edi. Treble menen jańa turaqlı vendor interfeysi Android-tiń apparatlıq bólimlerine kiriw múmkinshiligin beredi, bul qurılma óndiriwshilerine jańa Android versiyaların tek Android OS freymvorkin jańalaw arqalı beriwge múmkinshilik beredi, "kremniy óndiriwshilerinen qosımsha jumıs talap etilmeydi".<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2017/05/google-hopes-to-fix-android-updates-no-really-with-project-treble/|bet=Google's "Project Treble" solves one of Android's many update roadblocks|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171203010312/https://arstechnica.com/gadgets/2017/05/google-hopes-to-fix-android-updates-no-really-with-project-treble/|arxivsáne=December 3, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=May 12, 2017|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=November 10, 2017}}</ref> 2017-jıldıń sentyabr ayında, Google-dıń Project Treble komandası, Android qurılmalarınıń qáwipsizlik ómir ciklin jaqsılaw boyınsha óz háreketleriniń bir bólimi sıpatında, Google Linux Foundation-dı Linux Long-Term Support (LTS) yadro tarmaǵınıń qollaw ómir ciklin burınǵı 2 jıldan keleshektegi LTS yadro versiyaları ushın 6 jılǵa deyin uzaytıwǵa kelisiwge erise alǵanın ashıqladı, bul Linux yadro 4.4 versiyasınan baslandı.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2017/09/android-users-rejoice-linux-kernel-lts-releases-are-now-good-for-6-years/|bet=Android users rejoice! Linux kernel LTS releases are now good for 6 years|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171111043334/https://arstechnica.com/gadgets/2017/09/android-users-rejoice-linux-kernel-lts-releases-are-now-good-for-6-years/|arxivsáne=November 11, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=September 29, 2017|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=November 10, 2017}}</ref> 2019-jıldıń may ayında, Android 10 járiyalanıwı menen birge, Google Android ekosistemasına jańalanıwlardı ápiwayılastırıw hám tezletiw ushın Project Mainline-dı tanıstırdı. Project Mainline operaciyalıq sistemanıń tiykarǵı komponentlerin Google Play Store arqalı jańalawǵa múmkinshilik beredi. Nátiyjede, burın tolıq OS jańalanıwlarınıń bir bólimi bolıwı kerek bolǵan áhmiyetli qáwipsizlik hám ónimdarlıq jaqsılanıwları endi qosımsha jańalanıwı sıyaqlı ańsat júklep alınıwı hám ornatılıwı múmkin.<ref>{{Web deregi|url=https://android-developers.googleblog.com/2019/05/fresher-os-with-projects-treble-and-mainline.html|bet=Fresher OS with Projects Treble and Mainline|jumıs=Android Developers Blog|qaralǵan sáne=July 29, 2019}}</ref> [[Google]] Android 12-de úshinshi tárep qosımsha dúkanların paydalanıwdı jeńillestiriwge baǵdarlanǵan jańa dúzetiwlerdi engizgenin xabarladı. Bul járiyalaw Android qosımshaların rawajlandırıw boyınsha bildirilgen táshwishlerdi, sonıń ishinde alternativ qosımsha ishindegi tólem sisteması ushın gúres hám COVID-19 sebepli onlayn rejimge ótken bizneslerdiń qıyınshılıqların dúzetti.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/9/28/21472139/google-android-12-app-store-installation-payment-fees|bet=Google says Android 12 will make using third-party app stores easier|sáne=September 28, 2020|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=September 28, 2020}}</ref> === Linux yadrosı === Android yadrosı Linux yadrosınıń uzaq múddetli qollaw (LTS) tarmaqlarına tiykarlanǵan. 2024-jılǵa kelip, Android (14) 6.1 yamasa 5.15 versiyaların qollanadı ("Feature yadroları" ushın, "Launch yadroları" ushın burınǵıraq bolıwı múmkin, mısalı, android12-5.10, android11-5.4, Android versiyasına baylanıslı android11-5.4, android-4.14-stable, android-4.9-q deyin), al eski Android versiyaları 5.15 versiyasın yamasa bir qatar eski yadrolardı qollanadı.<ref>{{Web deregi|url=https://source.android.com/docs/core/architecture/kernel/android-common|bet=Android common kernels|til=en|jumıs=Android Open Source Project|qaralǵan sáne=March 14, 2024}}</ref> Haqıyqıy yadro hár bir qurılmaǵa baylanıslı boladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidcentral.com/android-z-what-kernel|bet=What is a kernel?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170527152852/http://www.androidcentral.com/android-z-what-kernel|arxivsáne=May 27, 2017|avtor=Hildenbrand|at=Jerry|sáne=January 23, 2012|jumıs=Android Central|qaralǵan sáne=June 20, 2017}}</ref> Android-tiń Linux yadrosı variantı Google tárepinen ádettegi Linux yadrosın rawajlandırıw ciklinen tıs ámelge asırılǵan qosımsha arxitekturalıq ózgerislerge iye, mısalı, qurılma aǵashları, ashmem, ION hám hár qıylı este saqlawdıń jetispewshiligin (OOM) basqarıw sıyaqlı komponentlerdi óz ishine aladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/quora/2013/05/13/what-are-the-major-changes-that-android-made-to-the-linux-kernel/|bet=What Are The Major Changes That Android Made To The Linux Kernel?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170104090354/http://www.forbes.com/sites/quora/2013/05/13/what-are-the-major-changes-that-android-made-to-the-linux-kernel/|arxivsáne=January 4, 2017|sáne=May 13, 2013|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=June 20, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://wiki.linaro.org/LMG/Kernel/Upstreaming|bet=LMG Upstreaming|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180109063643/https://wiki.linaro.org/LMG/Kernel/Upstreaming|arxivsáne=January 9, 2018|sáne=December 5, 2016|jumıs=Linaro|qaralǵan sáne=June 26, 2017}}</ref> . Google-dıń Linux yadrosına qaytarıp bergen ayırım ózgeshelikleri, ásirese "wakelocks" dep atalatuǵın quwat basqarıw ózgesheligi,<ref>{{Web deregi|url=https://www.linux.com/news/garretts-linuxcon-talk-emphasizes-lessons-learned-androidkernel-saga|bet=Garrett's LinuxCon Talk Emphasizes Lessons Learned from Android/Kernel Saga|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170629190535/https://www.linux.com/news/garretts-linuxcon-talk-emphasizes-lessons-learned-androidkernel-saga|arxivsáne=June 29, 2017|avtor=Proffitt|at=Brian|sáne=August 10, 2010|jumıs=[[LinuxCon]]|baspaxana=[[Linux Foundation]]|qaralǵan sáne=June 20, 2017}}</ref> dáslep tiykarǵı yadro baǵdarlamashıları tárepinen qabıl etilmedi, sebebi olar Google-dıń óz kodın saqlap qalıw niyeti joq dep esapladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/linux-developer-explains-android-kernel-code-removal/|bet=Linux developer explains Android kernel code removal|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161015045139/http://www.zdnet.com/article/linux-developer-explains-android-kernel-code-removal/|arxivsáne=October 15, 2016|avtor=Meyer|at=David|sáne=February 3, 2010|jumıs=[[ZDNet]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref name="hartman">{{Web deregi|url=http://www.kroah.com/log/linux/android-kernel-problems.html|bet=Android and the Linux kernel community|avtor=Kroah-Hartman|avtorsilteme=Greg Kroah-Hartman|at=Greg|sáne=December 9, 2010|jumıs=Linux kernel monkey log|qaralǵan sáne=June 20, 2017}}</ref> Google 2010-jıldıń aprel ayında Linux yadrosı jámiyeti menen birge islew ushın eki xızmetkerdi jumısqa alatuǵının járiyaladı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/dibona-google-will-hire-two-android-coders-to-work-with-kernel-org/|bet=DiBona: Google will hire two Android coders to work with kernel.org|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100617005554/http://www.zdnet.com/blog/open-source/dibona-google-will-hire-two-android-coders-to-work-with-kernelorg/6274|arxivsáne=June 17, 2010|avtor=Rooney|at=Paula|sáne=April 15, 2010|jumıs=[[ZDNet]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> biraq turaqlı tarmaq ushın házirgi Linux yadrosın saqlawshı Greg Kroa-Xartman 2010-jıldıń dekabr ayında Google endi óz kod ózgerislerin tiykarǵı Linux-ke kirgiziwge urınbay atırǵanınan táshwishlengenin bildirdi.<ref name="hartman" /> Google injeneri Patrik Breydi bir waqıtları kompaniyanıń baǵdarlamashılar konferenciyasında "Android — bul Linux emes" dep málimledi,<ref name="ars introduction developer">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2009/02/an-introduction-to-google-android-for-developers/|bet=Dream(sheep++): A developer's introduction to Google Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170704115615/https://arstechnica.com/gadgets/2009/02/an-introduction-to-google-android-for-developers/|arxivsáne=July 4, 2017|avtor=Paul|at=Ryan|sáne=February 24, 2009|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=June 20, 2017}}</ref> al Computerworld buǵan "Sizler ushın ápiwayı etip aytsam, Linux bolmasa, Android ta bolmaydı" dep qostı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.computerworld.com/article/2469087/mobile-apps/android-linux-kernel-fight-continues.html|bet=Android/Linux kernel fight continues|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170214190045/http://www.computerworld.com/article/2469087/mobile-apps/android-linux-kernel-fight-continues.html|arxivsáne=February 14, 2017|avtor=Vaughan-Nichols|at=Steven J.|sáne=September 7, 2010|jumıs=[[Computerworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=June 20, 2017}}</ref> Ars Technica "Android Linux yadrosı ústine qurılǵan bolsa da, platformanıń ádettegi kompyuter Linux stegi menen ulıwma uqsaslıǵı joq" dep jazdı.<ref name="ars introduction developer" /> 2011-jıldıń avgust ayında Linus Torvalds "aqır-aqıbetinde Android hám Linux ulıwma yadroǵa qaytıp keledi, biraq bul bálkim tórt-bes jıldan keyin boladı" dep ayttı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/linus-torvalds-on-android-the-linux-fork/|bet=Linus Torvalds on Android, the Linux fork|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170218053104/http://www.zdnet.com/article/linus-torvalds-on-android-the-linux-fork/|arxivsáne=February 18, 2017|avtor=Vaughan-Nichols|at=Steven J.|sáne=August 18, 2011|jumıs=[[ZDNet]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> (Bul ele de bolmadı, ayırım kodlar joqarıǵa jiberilgen bolsa da, hámmesi emes, sonlıqtan modifikaciyalanǵan yadrolar qollanılıwın dawam etpekte). 2011-jıldıń dekabr ayında Greg Kroa-Xartman Android Mainlining Project baslanǵanın járiyaladı, bul joybar ayırım Android drayverlerin, patchların hám funkciyaların Linux 3.3 baslanıp Linux yadrosına qaytarıwdı maqset etedi.<ref>{{Web deregi|url=http://www.h-online.com/open/news/item/Android-drivers-to-be-included-in-Linux-3-3-kernel-1400996.html|bet=Android drivers to be included in Linux 3.3 kernel|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131208130029/http://www.h-online.com/open/news/item/Android-drivers-to-be-included-in-Linux-3-3-kernel-1400996.html|arxivsáne=December 8, 2013|avtor=Chris von Eitzen|sáne=December 23, 2011|jumıs=h-online.com|qaralǵan sáne=February 15, 2012}}</ref> Linux kóp márte birlestiriw háreketlerinen soń 3.5 yadrosına avtomatik uyqı hám oyatıw qulıpları múmkinshiliklerin kirgizdi. Interfeysler birdey, biraq joqarıǵa jiberilgen Linux implementaciyası eki hár qıylı toqtatıw rejimine ruqsat beredi: yadqa (Android qollanatuǵın dástúrli toqtatıw) hám diskke (kompyuterde belgili bolǵanday, gibernaciya).<ref>{{Web deregi|url=https://lwn.net/Articles/479841/|bet=Autosleep and wakelocks|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120826165126/http://lwn.net/Articles/479841/|arxivsáne=August 26, 2012|avtor=Jonathan|at=Corbet|baspaxana=LWN}}</ref> Google Android-ti eń sońǵı turaqlı Linux versiyalarına tiykarlap qayta qurıw boyınsha eksperimental jumısların óz ishine alǵan ashıq kod repozitoriyin saqlaydı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.phoronix.com/scan.php?page=news_item&px=MTMxMzc|bet=Google Working On Android Based On Linux 3.8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130302004730/http://www.phoronix.com/scan.php?page=news_item&px=MTMxMzc|arxivsáne=March 2, 2013|sáne=February 28, 2013|qaralǵan sáne=February 28, 2013}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.pocketdroid.net/google-working-on-experimental-linux-kernel-3-10-for-android/|bet=Google working on experimental Linux Kernel 3.10 for Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130827220633/http://www.pocketdroid.net/google-working-on-experimental-linux-kernel-3-10-for-android/|arxivsáne=August 27, 2013|baspaxana=Pocketdroid.net|qaralǵan sáne=September 3, 2013}}</ref> Linux Foundation,<ref>{{Web deregi|url=http://www.linuxfoundation.org/news-media/blogs/browse/2012/12/what-year-linux-please-join-us-celebration|bet=What a Year for Linux: Please Join us in Celebration|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140417232521/http://www.linuxfoundation.org/news-media/blogs/browse/2012/12/what-year-linux-please-join-us-celebration|arxivsáne=April 17, 2014|avtor=McPherson|at=Amanda|sáne=December 13, 2012|baspaxana=Linux Foundation|qaralǵan sáne=April 16, 2014}}</ref> Google-dıń ashıq kodlı bóliminiń basshısı Kris DiBona<ref>{{Web deregi|url=http://derstandard.at/1308186313932/Interview-Google-Android-is-the-Linux-desktop-dream-come-true|bet=Google: "Android is the Linux desktop dream come true"|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130422021245/http://derstandard.at/1308186313932/Interview-Google-Android-is-the-Linux-desktop-dream-come-true|arxivsáne=April 22, 2013|avtor=Proschofsky|at=Andreas|sáne=July 10, 2011|jumıs=derStandard.at|qaralǵan sáne=March 14, 2013}}</ref> hám bir qatar jurnalistlerdiń<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/ask-ac-android-linux|bet=Ask AC: Is Android Linux?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170408213437/http://www.androidcentral.com/ask-ac-android-linux|arxivsáne=April 8, 2017|avtor=Hildenbrand|at=Jerry|sáne=November 8, 2012|jumıs=Android Central|baspaxana=Mobile Nations|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.itworld.com/open-source/369810/android-really-linux-distribution|bet=Is Android really a Linux distribution?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140205165359/http://www.itworld.com/open-source/369810/android-really-linux-distribution|arxivsáne=February 5, 2014|avtor=Lynch|at=Jim|sáne=August 20, 2013|jumıs=ITworld|qaralǵan sáne=April 17, 2014}}</ref> pikirinshe, Android — bul Linux distribuciyası. Basqalar, máselen, Google injeneri Patrik Bredi, Android-tiń dástúrli Unix sıyaqlı Linux distribuciyası mánisinde Linux emesligin aytadı; Android GNU C kitapxanasın qospaydı (ol alternativ C kitapxanası sıpatında Bionic-ti qollanadı) hám Linux distribuciyalarında ádette ushırasatuǵın basqa da ayırım komponentlerdi óz ishine almaydı.<ref name="APIs">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2009/02/an-introduction-to-google-android-for-developers/|bet=Dream(sheep++): A developer's introduction to Google Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312064709/https://arstechnica.com/gadgets/2009/02/an-introduction-to-google-android-for-developers/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Paul|at=Ryan|sáne=February 24, 2009|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> 2017-jılı Android Oreo shıǵarılıwı menen, Google qáwipsizlik sebeplerine baylanıslı jańa SoC-lar menen jetkeriletuǵın qurılmalarda Linux yadrosınıń 4.4 yamasa onnan joqarı versiyasın talap ete basladı. Oreo-ǵa jańalanǵan bar qurılmalar hám eski SoC-lar menen shıǵarılǵan jańa ónimler bul qaǵıydadan azat etildi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.xda-developers.com/google-mandating-linux-kernel-versions-android-oreo/|bet=Google is Mandating Linux Kernel Versions in Android Oreo|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170904023054/https://www.xda-developers.com/google-mandating-linux-kernel-versions-android-oreo/|arxivsáne=September 4, 2017|avtor=Lynch|at=Doug|sáne=September 2, 2017|jumıs=[[XDA Developers]]|qaralǵan sáne=November 9, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://betanews.com/2017/09/03/android-oreo-linux-kernel/|bet=With Android Oreo, Google is introducing Linux kernel requirements|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171107013445/https://betanews.com/2017/09/03/android-oreo-linux-kernel/|arxivsáne=November 7, 2017|avtor=Wyciślik-Wilson|at=Sofia|sáne=September 3, 2017|jumıs=BetaNews|baspaxana=[[eFront]]|qaralǵan sáne=November 9, 2017}}</ref> === Rutlaw === Android qurılmalarındaǵı flesh-yadı bir neshe bólimlerge bólingen, máselen, operaciyalıq sistema ushın <code>/system/</code> hám paydalanıwshı maǵlıwmatları hám qosımshalardı ornatıw ushın <code>/data/</code>.<ref>{{Cite news|url=http://www.addictivetips.com/mobile/android-partitions-explained-boot-system-recovery-data-cache-misc/|title=Android Partitions Explained: boot, system, recovery, data, cache & misc|access-date=September 15, 2012}}</ref> Ádettegi stol ústi Linux distribuciyalarınan parqlı, Android qurılma iyelerine operaciyalıq sistemaǵa root kiriw huqıqı berilmeydi hám /system/ sıyaqlı áhmiyetli bólimleriniń bir bólegin tek oqıw ushın boladı. Degen menen, Android-tegi qáwipsizlik kemshiliklerinen paydalanıp root kiriw huqıqın alıw múmkin, bunı ashıq kodlı jámiyet óz qurılmalarınıń múmkinshiliklerin hám sazlaw qábiletin arttırıw ushın jiyi qollanadı, biraq zıyankes tárepler de viruslar hám [[Zıyanlı programma|zıyanlı baǵdarlamalardı]] ornatıw ushın paydalanadı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/android-malware-gives-itself-root-access-1062294|bet=Android malware gives itself root access &#124; News|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120901170804/http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/android-malware-gives-itself-root-access-1062294|arxivsáne=September 1, 2012|avtor=Jools Whitehorn|sáne=February 10, 2012|baspaxana=TechRadar|qaralǵan sáne=September 15, 2012}}</ref> Root kiriw huqıqın kópshilik Android qurılmalarında bar bolǵan júklewshini ashıw arqalı da alıw múmkin, mısalı, kópshilik Google Pixel, OnePlus hám Nothing modellerinde rawajlandırıwshı sazlamalarındaǵı OEM Unlocking opciyası Fastboot-qa júklewshini ashıwǵa múmkinshilik beredi. Biraq kópshilik OEM-lerdiń óz usılları bar. Ashıw procesi sistemanı zavodtaǵı halatına qaytaradı, paydalanıwshınıń barlıq maǵlıwmatların óshiredi.<ref>{{Web deregi|url=https://ifixit.com/Anleitung/Bootloader+Recovery+and+the+joy+of+unlocking/62398|bet=Bootloader, Recovery, and the joy of unlocking|sáne=April 29, 2016|jumıs=iFixit}}</ref> === Baǵdarlama stegi === [[Fayl:Android-System-Architecture.svg|oñğa|nobaý|250x250 nükte|Android arxitekturasınıń diagramması]] Linux yadrosınıń ústinde [[C]] tilinde jazılǵan aralıq baǵdarlama, kitapxanalar hám API-ler, sonday-aq Java-úylesimli kitapxanalardı óz ishine alǵan qollanba freymvorkinde isleytuǵın qollanba baǵdarlamalıq támiynatı jaylasqan. Linux yadrosın rawajlandırıw Android-tıń basqa ashıq kodlı joybarlarınan ǵárezsiz dawam etedi. Android óziniń orınlanıw ortalıǵı sıpatında Android Runtime (ART) di qollanadı (4.4-versiyada engizilgen), ol qollanbanı ornatıw waqtında qollanba baytkodın tolıǵı menen [[Mashina kodı|mashina kodına]] kompilyaciya qılıw ushın aldın ala (AOT) kompilyaciyasın paydalanadı. Android 4.4-te ART eksperimental múmkinshilik bolıp, ádepki boyınsha iske qosılmaǵan edi; ol Android-tiń kelesi úlken versiyası 5.0-de jalǵız orınlanıw ortalıǵı opciyasına aylandı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/11/06/meet-art-part-1-the-new-super-fast-android-runtime-google-has-been-working-on-in-secret-for-over-2-years-debuts-in-kitkat/|bet=Meet ART, Part 1: The New Super-Fast Android Runtime Google Has Been Working On In Secret For Over 2 Years Debuts In KitKat|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140513062758/http://www.androidpolice.com/2013/11/06/meet-art-part-1-the-new-super-fast-android-runtime-google-has-been-working-on-in-secret-for-over-2-years-debuts-in-kitkat/|arxivsáne=May 13, 2014|avtor=Toombs|at=Cody|sáne=November 6, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=April 27, 2014}}</ref> Endi qollap-quwatlanbaytuǵın versiyalarda, ART basqarıwdı óz qolına alǵan 5.0-versiyaǵa shekem, Android burın Dalvik "dex-kodın" (Dalvik Executable) orınlaw ushın trassaǵa tiykarlanǵan just-in-time (JIT) kompilyaciyası menen Dalvik process virtual mashinasın paydalanǵan, bul kod ádette Java baytkodınan awdarılǵan. Trassaǵa tiykarlanǵan JIT principine boysına otırıp, qollanba kodınıń kópshilik bólegin [[Interpretator|interpretaciya]] qılıwdan tısqarı, Dalvik hár saparı qollanba iske qosılǵanda jiyi orınlanatuǵın kod bólimlerin ("trassalar") [[Kompilyator|kompilyaciya etiw]] hám [[Mashina kodı|nativtik orınlawdı]] ámelge asıradı.<ref>{{Web deregi|url=http://www.android-app-developer.co.uk/android-app-development-docs/android-jit-compiler-androids-dalvik-vm.pdf|bet=A JIT Compiler for Android's Dalvik VM|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151106221110/http://www.android-app-developer.co.uk/android-app-development-docs/android-jit-compiler-androids-dalvik-vm.pdf|arxivsáne=November 6, 2015|avtor=Ben Cheng|sáne=May 2010|jumıs=android-app-developer.co.uk|betler=5–14|qaralǵan sáne=March 18, 2015}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/google-android-developer-explains-more-about-dalvik-and-jit-froyo|bet=Google Android developer explains more about Dalvik and the JIT in Froyo|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170408183538/http://www.androidcentral.com/google-android-developer-explains-more-about-dalvik-and-jit-froyo|arxivsáne=April 8, 2017|avtor=Nickinson|at=Phil|sáne=May 26, 2010|jumıs=Android Central|baspaxana=Mobile Nations|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref name="brady_dissects_android">{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/patrick-brady-dissects-android/|bet=Patrick Brady dissects Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170705145635/http://www.zdnet.com/article/patrick-brady-dissects-android/|arxivsáne=July 5, 2017|avtor=Burnette|at=Ed|sáne=June 4, 2008|jumıs=[[ZDNet]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Óziniń Java kitapxanası ushın Android platforması házirgi waqıtta toqtatılǵan Apache Harmony proektiniń bir bólegin paydalanadı.<ref name="ars-njdk">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/tech-policy/2016/01/android-n-switches-to-openjdk-google-tells-oracle-it-is-protected-by-the-gpl/|bet=Android N switches to OpenJDK, Google tells Oracle it is protected by the GPL|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312065019/https://arstechnica.com/tech-policy/2016/01/android-n-switches-to-openjdk-google-tells-oracle-it-is-protected-by-the-gpl/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=January 6, 2012|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> 2015-jıldıń dekabr ayında Google Android-tiń kelesi versiyası OpenJDK proektine tiykarlanǵan Java implementaciyasına ótetuǵının járiyaladı.<ref name="vb-openjdk">{{Web deregi|url=https://venturebeat.com/2015/12/29/google-confirms-next-android-version-wont-use-oracles-proprietary-java-apis/|bet=Google confirms next Android version won't implement Oracle's proprietary Java APIs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151230021134/http://venturebeat.com/2015/12/29/google-confirms-next-android-version-wont-use-oracles-proprietary-java-apis/|arxivsáne=December 30, 2015|sáne=December 29, 2015|jumıs=VentureBeat|qaralǵan sáne=December 30, 2015}}</ref> Android-tiń standart C kitapxanası Bionic, Google tárepinen arnawlı Android ushın BSD standart C kitapxana kodınıń dóretpesi sıpatında islep shıǵılǵan. Bionic ózi Linux yadrosına tán bir neshe tiykarǵı ózgeshelikler menen jobalastırılǵan. GNU C kitapxanası (glibc) yamasa uClibc ornına Bionic-ti paydalanıwdıń tiykarǵı artıqmashlıqları — onıń kishirek orınlaw miyrasxorı hám tómen jiyilikli processorlar ushın optimallastırılǵanı. Sonnıń menen birge, Bionic BSD licenziyası shártleri boyınsha licenziyalanǵan, bunı Google Android-tıń ulıwma licenziyalaw modeli ushın qolaylıraq dep esaplaydı.<ref name="brady_dissects_android">{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/patrick-brady-dissects-android/|bet=Patrick Brady dissects Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170705145635/http://www.zdnet.com/article/patrick-brady-dissects-android/|arxivsáne=July 5, 2017|avtor=Burnette|at=Ed|sáne=June 4, 2008|jumıs=[[ZDNet]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBurnette2008">Burnette, Ed (June 4, 2008). </cite></ref> Basqasha licenziyalaw modelin kózlep, 2012-jıldıń aqırına qaray Google Android-tegi Bluetooth stegin GPL-licenziyalı BlueZ-dan Apache-licenziyalı BlueDroid-qa ózgertti.<ref>{{Web deregi|url=https://lwn.net/Articles/597293/|bet=Returning BlueZ to Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140625090633/http://lwn.net/Articles/597293/|arxivsáne=June 25, 2014|sáne=May 6, 2014|baspaxana=[[LWN.net]]}}</ref> BlueDroid implementaciyasındaǵı qátelerdi dúzetiw ushın Gabeldorsche dep atalatuǵın jańa Bluetooth stegi islep shıǵıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2020/02/19/android-11-dp1-gabeldorsche-bluetooth/|bet=Android 11's new 'Gabeldorsche' Bluetooth stack was given its name for a great reason|avtor=Bradshaw|at=Kyle|sáne=February 20, 2020|jumıs=[[9to5Google]]}}</ref> Android ádettegidey X Window System-ge iye emes, sonday-aq ol standart GNU kitapxanalarınıń tolıq toplamın qollap-quwatlamaydı. Bul bar Linux qollanbaların yamasa kitapxanaların Android-ke kóshiriwdi qıyınlastırdı,<ref name="APIs">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2009/02/an-introduction-to-google-android-for-developers/|bet=Dream(sheep++): A developer's introduction to Google Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312064709/https://arstechnica.com/gadgets/2009/02/an-introduction-to-google-android-for-developers/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Paul|at=Ryan|sáne=February 24, 2009|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">Paul, Ryan (February 24, 2009). </cite></ref> Android Native Development Kit-tiń r5 versiyası tolıǵı menen [[C]] yamasa [[C++]] [[Programmalastırıw tili|tilinde]] jazılǵan qollanbalardı qollap-quwatlawdı kirgizgenge shekem.<ref>{{Web deregi|url=http://android-developers.blogspot.com/2011/01/gingerbread-ndk-awesomeness.html|bet=Gingerbread NDK Awesomeness|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140219125015/http://android-developers.blogspot.com/2011/01/gingerbread-ndk-awesomeness.html|arxivsáne=February 19, 2014|avtor=Pruett|at=Chris|sáne=January 11, 2011|jumıs=Android Developers Blog|baspaxana=Google, Inc.|qaralǵan sáne=April 22, 2014}}</ref> C tilinde jazılǵan kitapxanalar da kishi shim kirgiziw hám JNI-den paydalanıw arqalı qollanbalarda qollanılıwı múmkin.<ref name="sdlandroid">{{Web deregi|url=http://www.libsdl.org/tmp/SDL/README.android|bet=Simple DirectMedia Layer for Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120604080429/http://www.libsdl.org/tmp/SDL/README.android|arxivsáne=June 4, 2012|sáne=August 12, 2012|jumıs=[[Simple DirectMedia Layer|SDL]]}}</ref> Android-tiń házirgi versiyalarında "Toybox", komandalıq qatar utilitaları toplamı (tiykarınan qollanbalar tárepinen paydalanıw ushın, sebebi Android ádettegidey komandalıq qatar interfeysin bermeydi) qollanıladı (Marshmallow shıǵarılǵannan baslap), ol aldıńǵı Android versiyalarında tabılǵan uqsas "Toolbox" toplamın almastırdı. Android ishinde basqa da operaciyalıq sistema, Trusty OS bar, ol "mobil qurılmalarda Isenimli Orınlanıw Ortalıǵın (TEE) qollap-quwatlaytuǵın" "Trusty" "baǵdarlamalıq komponentleriniń" bir bólegi sıpatında. "Trusty hám Trusty API ózgeriske ushırawı múmkin. [..] Trusty OS ushın qollanbalar C/C++ tilinde jazılıwı múmkin (C++ qollap-quwatlanıwı sheklengen), hám olar kishi C kitapxanasına kiriw múmkinshiligine iye. [..] Barlıq Trusty qollanbaları bir aǵımlı; Trusty paydalanıwshı keńisliginde kóp aǵımlılıq házirshe qollap-quwatlanbaydı. [..] Úshinshi tárep qollanbaların islep shıǵıw" házirgi versiyada qollap-quwatlanbaydı, hám OS-te jumıs isleytuǵın baǵdarlama hám onıń processorı "qorǵalǵan kontent ushın DRM freymvorkin" iske túsiredi. [..] TEE ushın mobil tólemler, qáwipsiz bank operaciyaları, tolıq diskti shifrlaw, kóp faktorlı autentifikaciya, qurılmanı qayta tiklewden qorǵaw, qaytalanıwdan qorǵalǵan turaqlı saqlaw, qorǵalǵan kontentti sımsız kórsetiw ("translyaciya"), qáwipsiz PIN hám barmaq izi processi, hátte zıyanlı baǵdarlamalardı anıqlaw sıyaqlı kóp basqa da qollanıwlar bar."<ref>{{Web deregi|url=https://source.android.com/security/trusty/index.html|bet=Trusty TEE|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161018232112/https://source.android.com/security/trusty/index.html|arxivsáne=October 18, 2016}}</ref> === Ashıq kodlı jámiyet === Android tıń [[derek kodı]] Google tárepinen ashıq kodlı licenziya boyınsha járiyalanadı, hám onıń ashıq tábiyatı úlken baǵdarlamashılar hám qızıǵıwshılar jámiyetin ashıq kodlı kodtı jámiyet tárepinen basqarılatuǵın proektler ushın tiykar sıpatında paydalanıwǵa xoshametledi. Bul proektler eski qurılmalarǵa jańalanıwlar jetkeredi, tájiriybeli paydalanıwshılar ushın jańa funkciyalar qosadı yamasa dáslep basqa operaciyalıq sistemalar menen shıǵarılǵan qurılmalarǵa Android tı alıp keledi.<ref>{{Web deregi|url=http://reviews.cnet.co.uk/mobile-apps/best-custom-roms-for-the-samsung-galaxy-s2-50007658|bet=Best custom ROMs for the Samsung Galaxy S2|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120419194709/http://reviews.cnet.co.uk/mobile-apps/best-custom-roms-for-the-samsung-galaxy-s2-50007658|arxivsáne=April 19, 2012|avtor=McFerran|at=Damien|sáne=April 17, 2012|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Bul jámiyet tárepinen islep shıǵılǵan versiyalar kóbinese jańa funkciyalar hám jańalanıwlardı rásmiy óndiriwshi/operator kanallarına qaraǵanda tezirek, biraq uqsas sapa dárejesinde jetkeredi; rásmiy jańalanıwlardı endi almaytuǵın eski qurılmalar ushın qollap-quwatlawdı dawam etedi; yamasa dáslep basqa operaciyalıq sistemalar menen shıǵarılǵan qurılmalarǵa, mısalı HP TouchPad qa Android ti alıp keledi. Jámiyet versiyaları kóbinese aldın ala rutlanǵan boladı hám dáslepki vendor tárepinen berilmegen modifikaciyalardı óz ishine aladı, mısalı, qurılmanıń processorın tezletiw yamasa kernewin joqarılatıw/tómenletiw múmkinshiligi. CyanogenMod eń keń tarqalǵan jámiyetlik proshivka bolǵan,<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/05/28/cyanogenmod-has-been-installed-over-2-million-times-doubles-install-numbers-since-january/|bet=CyanogenMod Has Now Been Installed On Over 2 Million Devices, Doubles Install Numbers Since January|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120804015756/http://www.androidpolice.com/2012/05/28/cyanogenmod-has-been-installed-over-2-million-times-doubles-install-numbers-since-january/|arxivsáne=August 4, 2012|sáne=May 28, 2012|baspaxana=Androidpolice.com|qaralǵan sáne=September 15, 2012}}</ref> házir ol toqtatılǵan hám onıń ornın LineageOS alǵan.<ref>{{Web deregi|url=http://lineageos.org/|bet=Lineage OS — Lineage OS Android Distribution|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161225080905/http://lineageos.org/|arxivsáne=December 25, 2016|avtor=OS|at=Lineage|jumıs=lineageos.org|qaralǵan sáne=January 31, 2017}}</ref> 2019-jıldıń avgust ayına kelip, 2018-jıldıń avgust ayında járiyalanǵan Android versiyası 9.0 Pie niń bir neshe belgili arnawlı Android distribuciyaları (ROM ları) bar. Arnawlı Android distribuciyalarınıń dizimin kóriń. Tariyxıy jaqtan, qurılma óndiriwshileri hám mobil operatorları ádette úshinshi tárep proshivkaların islep shıǵıwdı qollap-quwatlamaǵan. Óndiriwshiler rásmiy emes baǵdarlamalıq támiyinlewdi paydalanatuǵın qurılmalardıń nadurıs islewi hám bunnan kelip shıǵatuǵın qollap-quwatlaw qárejetleri haqqında táshiwish bildiredi.<ref name="htcdev">{{Web deregi|url=http://htcdev.com/bootloader|bet=HTC's bootloader unlock page|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121019020546/http://htcdev.com/bootloader|arxivsáne=October 19, 2012|baspaxana=Htcdev.com|qaralǵan sáne=September 15, 2012}}</ref> Sonıń menen bir qatarda, CyanogenMod sıyaqlı modifikaciyalanǵan proshivkalar geyde operatorlar qımbat bahaǵa usınatuǵın funkciyalardı, mısalı, tetering funkciyasın usınadı. Nátiyjede, kóp qurılmalarda qulıplanǵan zagruzchikler hám sheklengen root huqıqları sıyaqlı texnikalıq tosqınlıqlar keń tarqalǵan. Degen menen, jámiyet tárepinen islep shıǵılǵan baǵdarlamalıq támiyinlew kóbirek keń tarqalıp, AQSH taǵı Kongress kitapxanashısınıń mobil qurılmalardı "jailbreak" qılıwǵa ruqsat beriwi haqqındaǵı málimlemesinen soń,<ref>{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2010/07/26/library-of-congress-rules-in-favor-of-jailbreaking/|bet=LoC rules in favor of jailbreaking|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121030023251/http://www.tuaw.com/2010/07/26/library-of-congress-rules-in-favor-of-jailbreaking/|arxivsáne=October 30, 2012|avtor=Sadun|at=Erica|sáne=July 26, 2010|baspaxana=Tuaw.com|qaralǵan sáne=September 15, 2012}}</ref> óndiriwshiler hám operatorlar úshinshi tárep islep shıǵıwshılarına qatnasın jumsarttı, al ayırımları, sonıń ishinde HTC,<ref name="htcdev" /> Motorola,<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2011/10/24/motorola-offers-unlocked-bootloader-tool-for-droid-razr-verizon-removes-it/|bet=Motorola Offers Unlocked Bootloader Tool For Droid RAZR, Verizon Removes It|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111025174051/http://techcrunch.com/2011/10/24/motorola-offers-unlocked-bootloader-tool-for-droid-razr-verizon-removes-it/|arxivsáne=October 25, 2011|avtor=Crook|at=Jordan|sáne=October 24, 2011|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=June 25, 2017}}</ref> [[Samsung]]<ref>{{Web deregi|url=http://www.inspiredgeek.com/2011/06/08/cyanogenmod-7-for-samsung-galaxy-s2-ii-development-already-started/|bet=CyanogenMod 7 for Samsung Galaxy S2 (II): Development Already Started!|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120822051352/http://www.inspiredgeek.com/2011/06/08/cyanogenmod-7-for-samsung-galaxy-s2-ii-development-already-started/|arxivsáne=August 22, 2012|sáne=June 8, 2011|jumıs=Inspired Geek|qaralǵan sáne=September 15, 2012}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/cyanogenmod-coming-galaxy-sii-thanks-samsung|bet=CyanogenMod coming to the Galaxy S 2, thanks to Samsung|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170408230750/http://www.androidcentral.com/cyanogenmod-coming-galaxy-sii-thanks-samsung|arxivsáne=April 8, 2017|avtor=Menno|sáne=June 6, 2011|jumıs=Android Central|baspaxana=Mobile Nations|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> hám [[Sony Ericsson|Sony]],<ref>{{Web deregi|url=http://developer.sonyericsson.com/wp/2011/09/28/sony-ericsson-supports-independent-developers/|bet=Sony Ericsson supports independent developers — Developer World|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120212160322/http://developer.sonyericsson.com/wp/2011/09/28/sony-ericsson-supports-independent-developers/|arxivsáne=February 12, 2012|avtor=Forian|at=Daniel|baspaxana=Developer.sonyericsson.com|qaralǵan sáne=September 15, 2012}}</ref> qollap-quwatlaw kórsetip, islep shıǵıwdı xoshametley basladı. Usınıń nátiyjesinde, waqıt ótiwi menen rásmiy emes proshivkanı ornatıw ushın apparatlıq sheklewlerdi aylanıp ótiw zárúrligi azaydı, sebebi kóbirek qurılmalar Nexus telefonlar seriyasına uqsap, qulıplanbaǵan yamasa qulpın ashıwǵa bolatuǵın zagruzchikler menen shıǵarılmaqta, biraq ádette paydalanıwshılardan bunı islew ushın qurılmalarınıń kepilliginen bas tartıwın talap etedi.<ref name="htcdev" /> Degen menen, óndiriwshilerdiń qabıl etiwine qaramastan, AQSH taǵı ayırım operatorlar ele de telefonlardıń qulıplanǵan bolıwın talap etedi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2012/11/20/3666668/access-denied-android-unlocked-bootloaders|bet=Access Denied: why Android's broken promise of unlocked bootloaders needs to be fixed|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170210040817/http://www.theverge.com/2012/11/20/3666668/access-denied-android-unlocked-bootloaders|arxivsáne=February 10, 2017|avtor=Kopfstein|at=Janus|sáne=November 20, 2012|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> === Qurılma kod atamaları === Ishki jaqtan, Android hár bir qollap-quwatlanatuǵın qurılmanı onıń '''qurılma kod ataması''', qısqa qatar arqalı anıqlaydı,<ref>{{Web deregi|url=https://forum.xda-developers.com/wiki/Device_codename|bet=Device codename — XDA-Developers|sáne=April 30, 2013|jumıs=forum.xda-developers.com|qaralǵan sáne=March 13, 2019}}</ref> bul atama qurılmanı marketingte qollanılatuǵın model atamasına uqsawı yamasa uqsamawı múmkin. Mısalı, Pixel smartfonınıń qurılma kod ataması — sailfish. Qurılma kod ataması ádette aqırǵı paydalanıwshıǵa kórinbeydi, biraq modifikaciyalanǵan Android versiyaları menen sáykesligin anıqlaw ushın áhmiyetli. Ol geyde qurılma haqqında maqalalarda da aytıladı, sebebi ol óndiriwshi bir atama menen usınsa da, qurılmanıń hár qıylı apparatlıq variantların ayırıp kórsetiwge múmkinshilik beredi. Qurılma kod ataması islep turǵan qosımshalar ushın <code>android.os.Build.DEVICE</code> boyınsha qoljetimli.<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/reference/android/os/Build#DEVICE|bet=Documentation of the Build class|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=March 13, 2019}}</ref> == Qáwipsizlik hám jeke maǵlıwmatlardıń qorǵalıwı == 2020-jılı Google Android qáwipsizligin jaqsılaw ushın Android Sheriklesiniń Hálsizlik Baslamasın iske qostı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.tomsguide.com/uk/news/google-pixel-5-just-got-a-lot-more-appealing-heres-why|bet=Google Pixel 5 just got a lot more appealing—here's why|avtor=Tom Pritchard|sáne=October 5, 2020|jumıs=Tom's Guide|qaralǵan sáne=October 5, 2020}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.xda-developers.com/google-launches-android-partner-vulnerability-initiative/|bet=Google launches initiative to improve the security of non-Pixel devices|sáne=October 2, 2020|jumıs=xda-developers|qaralǵan sáne=October 3, 2020}}</ref> Olar jáne de Android qáwipsizlik komandasın qurdı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.xda-developers.com/google-forming-android-security-team-find-bugs-sensitive-apps/|bet=Google is forming an Android security team to find bugs in sensitive apps|sáne=October 5, 2020|jumıs=xda-developers|qaralǵan sáne=October 5, 2020}}</ref> === Ulıwma qáwipsizlik qáwipleri === Trend Micro qáwipsizlik kompaniyasınıń izertlewi boyınsha, Android zıyanlı baǵdarlamalarınıń eń keń tarqalǵan túri — bul premium xızmetlerdi asıra paydalanıw, bunda juqtırılǵan telefonlardan paydalanıwshınıń kelisimisiz yamasa hátte biliwisiz joqarı tarifli telefon nomerlerine xabarlar jiberiledi. Basqa zıyanlı baǵdarlamalar qurılmada qálemegen hám mazalı reklamalardı kórsetedi yamasa jeke maǵlıwmatlardı ruqsatsız úshinshi táreplerge jiberedi.<ref>{{Cite news|title=Android malware numbers explode to 25,000 in June 2012|url=https://www.zdnet.com/article/android-malware-numbers-explode-to-25000-in-june-2012/|access-date=March 11, 2017}}</ref> Android-taǵı qáwipsizlik qáwipleri eksponencial túrde ósip atırǵanı haqqında xabar etilmekte; biraq, Google injenerleri Android-taǵı zıyanlı baǵdarlamalar hám viruslar qáwpi qáwipsizlik kompaniyaları tárepinen kommerciyalıq maqsetlerde asırıp kórsetilip atır dep pikir bildirdi,<ref name="exaggeration">{{Web deregi|url=http://www.pcadvisor.co.uk/news/network-wifi/3320818/mobile-malware-exaggerated-by-charlatan-vendors-says-google-engineer/|bet=Mobile malware exaggerated by "charlatan" vendors, says Google engineer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130308075557/http://www.pcadvisor.co.uk/news/network-wifi/3320818/mobile-malware-exaggerated-by-charlatan-vendors-says-google-engineer/|arxivsáne=March 8, 2013|sáne=November 24, 2011|baspaxana=PC Advisor|qaralǵan sáne=November 9, 2012}}</ref><ref name="extremely">{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/android-42-brings-new-security-features-scan-sideloaded-apps|bet=Android 4.2 brings new security features to scan sideloaded apps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170408194541/http://www.androidcentral.com/android-42-brings-new-security-features-scan-sideloaded-apps|arxivsáne=April 8, 2017|avtor=Hildenbrand|at=Jerry|sáne=November 2, 2012|jumıs=Android Central|baspaxana=Mobile Nations|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> hám qáwipsizlik industriyasın paydalanıwshılarǵa virustan qorǵanıw baǵdarlamaların satıw ushın qorqınıshlardı paydalanıwda ayıpladı.<ref name="exaggeration" /> Google qáwipli zıyanlı baǵdarlamalar ámelde júdá siyrek ushırasatuǵının tastıyıqlaydı,<ref name="extremely" /> al F-Secure tárepinen ótkerilgen soraw Android zıyanlı baǵdarlamalarınıń tek 0.5% ǵana Google Play dúkanınan kelip shıqqanın kórsetti.<ref>{{Web deregi|url=http://www.phonearena.com/news/Android-malware-perspective-only-0.5-comes-from-the-Play-Store_id36696|bet=Android malware perspective: only 0.5% comes from the Play Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130509190547/http://www.phonearena.com/news/Android-malware-perspective-only-0.5-comes-from-the-Play-Store_id36696|arxivsáne=May 9, 2013|sáne=November 15, 2012|baspaxana=Phonearena.com|qaralǵan sáne=March 14, 2013}}</ref> 2021-jılı jurnalistler hám izertlewshiler Pegasus dep atalatuǵın tıńshılıq baǵdarlamasınıń ashılǵanı haqqında xabar berdi. Bul baǵdarlama jeke kompaniya tárepinen islep shıǵılǵan hám tarqatılǵan bolıp, ol [[IOS|iOS]] hám Android smartfonların jiyi juqtıra aladı hám juqtırǵan — bir bólegin 0-kúnlik hálsizliklerdi paydalanıw arqalı — paydalanıwshınıń qatnasıwın talap etpesten yamasa paydalanıwshıǵa aytarlıqtay belgi bermey, sońınan maǵlıwmatlardı sırtqa shıǵarıw, paydalanıwshınıń jaylasıwın qadaǵalaw, kamerası arqalı video túsiriw hám qálegen waqıtta mikrofondı aktivlestiriw ushın qollanılǵan. Android variantların isletip atırǵan keń tarqalǵan smartfonlardıń maǵlıwmat trafigin analizlew, bul aldın ala ornatılǵan baǵdarlamalıq támiyinlewdiń ádettegidey maǵlıwmat jıynawı hám bólisiwiniń aytarlıqtay ekenin hám bas tartıw múmkinshiligi joq ekenin anıqladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.scss.tcd.ie/Doug.Leith/Android_privacy_report.pdf|bet=Android Mobile OS Snooping By Samsung, Xiaomi, Huawei and Realme Handsets|avtor=Liu|at=Haoyu|sáne=October 6, 2021|qaralǵan sáne=November 16, 2021}}</ref> Bul eki máseleniń ekewi de qáwipsizlik patchları menen sheshilmeydi yamasa sheshiliwi múmkin emes. ==== Qáwipsizlik patchları (jamawları) ==== 2015-jıldıń avgust ayında Google kompaniyası Google Nexus seriyasındaǵı qurılmalardıń hár ayda qáwipsizlik patchların ala baslaytuǵının járiyaladı. Google jáne "Nexus qurılmaları keminde eki jıl dawamında úlken jańalanıwlardı hám úsh jıl dawamında birinshi satılımǵa shıqqannan baslap yamasa Google Store arqalı sońǵı satılımnan 18 ay ótkennen keyin qáwipsizlik patchların alıwdı dawam etedi" dep jazdı.<ref>{{Web deregi|url=https://android.googleblog.com/2015/08/an-update-to-nexus-devices.html|bet=An Update to Nexus Devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170318164542/https://android.googleblog.com/2015/08/an-update-to-nexus-devices.html|arxivsáne=March 18, 2017|avtor=Ludwig|at=Adrian|sáne=August 5, 2015|jumıs=Official Android Blog|qaralǵan sáne=March 16, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2015/08/05/google-announces-new-update-policy-for-nexus-devices-including-monthly-security-patches-for-3-years-and-major-otas-for-2-years-from-release/|bet=Google Announces New Update Policy For Nexus Devices Including Monthly Security Patches For 3 Years And Major OTAs For 2 Years From Release|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170126054028/http://www.androidpolice.com/2015/08/05/google-announces-new-update-policy-for-nexus-devices-including-monthly-security-patches-for-3-years-and-major-otas-for-2-years-from-release/|arxivsáne=January 26, 2017|avtor=Whitwam|at=Ryan|sáne=August 5, 2015|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=March 16, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.anandtech.com/show/9496/google-commits-to-monthly-security-updates-for-nexus-devices|bet=Google Commits To Monthly Security Updates For Nexus Devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170317054707/http://www.anandtech.com/show/9496/google-commits-to-monthly-security-updates-for-nexus-devices|arxivsáne=March 17, 2017|avtor=Chester|at=Brandon|sáne=August 5, 2015|jumıs=[[AnandTech]]|baspaxana=[[Purch Group]]|qaralǵan sáne=March 16, 2017}}</ref> Kelesi oktyabr ayında [[Kembridj universiteti|Kembridj universitetiniń]] izertlewshileri qollanıwdaǵı Android telefonlarınıń 87.7% jańalanıwlar hám qollap-quwatlawdıń jetispewshiligi sebepli belgili, biraq jamalmaǵan (patchlanbaǵan) qáwipsizlik hálsizliklerine iye ekenligin anıqladı.<ref>{{Web deregi|url=http://androidvulnerabilities.org/press/2015-10-08|bet=87% of Android devices insecure|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170222080441/http://www.androidvulnerabilities.org/press/2015-10-08|arxivsáne=February 22, 2017|sáne=October 8, 2015|jumıs=Android Vulnerabilities|baspaxana=[[University of Cambridge]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.cl.cam.ac.uk/~drt24/papers/spsm-scoring.pdf|bet=Security Metrics for the Android Ecosystem|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170222134830/https://www.cl.cam.ac.uk/~drt24/papers/spsm-scoring.pdf|arxivsáne=February 22, 2017|avtor=Thomas|at=Daniel R.|baspaxana=[[Libraries of the University of Cambridge|Computer Laboratory]], [[University of Cambridge]]|qaralǵan sáne=March 16, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/security/2015/10/university-of-cambridge-study-finds-87-of-android-devices-are-insecure/|bet=University of Cambridge study finds 87% of Android devices are insecure|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312063812/https://arstechnica.com/security/2015/10/university-of-cambridge-study-finds-87-of-android-devices-are-insecure/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=October 14, 2015|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Ars Technica saytınıń jurnalisti Ron Amadeo 2015-jıldıń avgust ayında bılay dep jazdı: "Android dáslep, eń aldı menen, keń qollanılıwı ushın jobalanǵan edi. Google nólden baslamaqshı edi, sonlıqtan ol qabıllaw ushın baqlawdı qoldan beriwge hám hámmege stol átirapınan orın beriwge tayar edi. [...] Biraq házir Android dúnya júzi boyınsha smartfonlar bazarınıń 75-80 procentin iyelep tur — bul onı tek ǵana dúnyadaǵı eń keń tarqalǵan mobil operaciyalıq sistema emes, al ulıwma eń keń tarqalǵan operaciyalıq sistema etedi. Sonlıqtan, qáwipsizlik úlken máselege aylandı. Android ele de jańalanıwı kerek bolǵan hesh qanday qurılma bolmaǵan waqıtta jobalanǵan baǵdarlama jańalanıwınıń buyrıq shınjırın paydalanadı, hám bul ápiwayı islemeydi".<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2015/08/waiting-for-androids-inevitable-security-armageddon/|bet=Waiting for Android's inevitable security Armageddon|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312065601/https://arstechnica.com/gadgets/2015/08/waiting-for-androids-inevitable-security-armageddon/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=August 6, 2015|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Google kompaniyasınıń aylıq kestesi haqqındaǵı xabarlardan keyin Samsung hám LG sıyaqlı ayırım óndiriwshiler hár ayda qáwipsizlik jańalanıwların shıǵarıwǵa wáde berdi,<ref>{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/after-stagefright-samsung-and-lg-join-google-with-monthly-android-patches/|bet=After Stagefright, Samsung and LG join Google with monthly Android patches|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312051109/http://www.zdnet.com/article/after-stagefright-samsung-and-lg-join-google-with-monthly-android-patches/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Tung|at=Liam|sáne=August 6, 2015|jumıs=[[ZDNet]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> biraq Android Central saytında 2016-jıldıń fevral ayında Djerri Xildenbrand atap ótkenindey, "onıń ornına biz bir neshe modellerdiń ayırım versiyalarına bir neshe jańalanıwlar aldıq. Hám bir topar buzılǵan wádeler".<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/monthly-security-patches-are-most-important-updates-youll-never-get|bet=Monthly security patches are the most important updates you'll never get|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170115232057/http://www.androidcentral.com/monthly-security-patches-are-most-important-updates-youll-never-get|arxivsáne=January 15, 2017|avtor=Hildenbrand|at=Jerry|sáne=February 19, 2016|jumıs=Android Central|baspaxana=Mobile Nations|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> 2017-jıldıń mart ayında Google qáwipsizlik blogındaǵı jazbasında, Android qáwipsizlik basshıları Adrian Lyudvig hám Mel Miller bılay dep jazdı: "2016-jılı 200+ óndiriwshiden 735 millionnan aslam qurılma platforma qáwipsizligi jańalanıwın aldı" hám "Biziń baylanıs operatorları hám apparatlıq óndiriwshilerimiz bul jańalanıwlardı jayıltıwǵa járdem berdi, 2016-jıldıń sońǵı kvartalında dúnya júzi boyınsha eń joqarı 50 qurılmanıń yarımınan kóbine jańalanıwlar shıǵardı". Olar jáne bılay dep jazdı: "2016-jıldıń aqırında qollanıwda bolǵan qurılmalardıń shama menen yarımı ótken jıl ishinde platforma qáwipsizligi jańalanıwın almaǵan", óndiriwshiler tárepinen ápiwayı ornatılıwı ushın qáwipsizlik jańalanıwları baǵdarlamasın jetilistiriwge dıqqat awdarıwdı dawam etetuǵının bildirdi.<ref>{{Web deregi|url=https://security.googleblog.com/2017/03/diverse-protections-for-diverse.html|bet=Diverse protections for a diverse ecosystem: Android Security 2016 Year in Review|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170322141254/http://security.googleblog.com/2017/03/diverse-protections-for-diverse.html|arxivsáne=March 22, 2017|avtor=Ludwig|at=Adrian|sáne=March 22, 2017|jumıs=Google Security Blog|qaralǵan sáne=March 22, 2017|citata=<!--More than 735 million devices from 200+ manufacturers received a platform security update in 2016. [..]-->We released monthly Android security updates throughout the year for devices running Android 4.4.4 and up—that accounts for 86.3 percent of all active Android devices worldwide.}}</ref> Sonıń menen bir qatarda, TechCrunch saytına bergen túsindirmesinde Lyudvig qáwipsizlik jańalanıwların kútiw waqtınıń "altı-toǵız hápteden bir neshe kúnge deyin" qısqarǵanın, 2016-jıldıń aqırında Arqa Amerikadaǵı joqarı dárejeli qurılmalardıń 78% qáwipsizlik boyınsha jańalanǵanın ayttı.<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/03/22/security-updates-are-still-slow-for-android-users/|bet=Android plans to improve security update speed this year|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170322144352/https://techcrunch.com/2017/03/22/security-updates-are-still-slow-for-android-users/|arxivsáne=March 22, 2017|avtor=Conger|at=Kate|sáne=March 22, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 22, 2017}}</ref> Tiykarǵı operaciyalıq sistemada tabılǵan qátelerge dúzetiwler kóbinese eski hám arzan bahalı qurılmalardıń paydalanıwshılarına jetip barmaydı.<ref>{{Web deregi|url=https://motherboard.vice.com/en_us/article/goodbye-android|bet=Goodbye, Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170316205243/https://motherboard.vice.com/en_us/article/goodbye-android|arxivsáne=March 16, 2017|avtor=Franceschi-Bicchierai|at=Lorenzo|sáne=July 29, 2015|jumıs=Motherboard|baspaxana=[[Vice Media]]|qaralǵan sáne=March 16, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/the-android-toxic-hellstew-survival-guide/|bet=The Android 'toxic hellstew' survival guide|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170327220116/http://www.zdnet.com/article/the-android-toxic-hellstew-survival-guide/|arxivsáne=March 27, 2017|avtor=Kingsley-Hughes|at=Adrian|sáne=June 9, 2014|jumıs=[[ZDNet]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Biraq, Android-tıń ashıq kodlı tábiyatı qáwipsizlik máseleleri menen shuǵıllanıwshı kompaniyalarǵa bar bolǵan qurılmalardı alıp, olardı joqarı dárejede qáwipsiz qollanıwlar ushın beyimlestiriwge múmkinshilik beredi. Mısalı, Samsung kompaniyası General Dynamics penen birge olardıń Open Kernel Labs satıp alıwı arqalı "Knox" proekti ushın Jelly Bean-di bekkemlengen mikrovizor ústinde qayta qurdı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2013/02/28/general_dynamics/|bet=Air-to-ground rocket men flog top-secret mobe-crypto to Brad in accounts|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130728215538/http://www.theregister.co.uk/2013/02/28/general_dynamics/|arxivsáne=July 28, 2013|sáne=February 28, 2013|baspaxana=The Register|qaralǵan sáne=August 8, 2013}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2013/02/28/technology/samsung-armors-android-to-take-on-blackberry.html|bet=Samsung Armors Android to Take On BlackBerry|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170623171457/http://www.nytimes.com/2013/02/28/technology/samsung-armors-android-to-take-on-blackberry.html|arxivsáne=June 23, 2017|sáne=February 28, 2013|jumıs=The New York Times}}</ref> === Jaylasıwdı anıqlaw === Android smartfonları Wi-Fi baylanıs noqatlarınıń jaylasqan jerin xabarlaw múmkinshiligine iye. Telefon paydalanıwshıları júrgen waqıtta, bul maǵlıwmatlar jıynalıp, júz millionlaǵan usınday baylanıs noqatlarınıń fizikalıq ornalasıwın óz ishine alǵan maǵlıwmatlar bazasın dúziwge xızmet etedi. Bul maǵlıwmatlar bazaları smartfonlardı anıqlaw ushın elektronlıq kartalardı payda etedi, bul arqalı Foursquare, Google Latitude, Facebook Places sıyaqlı qosımshalardı isletiwge hám jaylasıwǵa tiykarlanǵan reklamalardı jetkeriwge múmkinshilik beredi. TaintDroid<ref>{{Web deregi|url=http://appanalysis.org/faq.html|bet=AppAnalysis.org: Real Time Privacy Monitoring on Smartphones|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120315153458/http://appanalysis.org/faq.html|arxivsáne=March 15, 2012|sáne=March 15, 2018|qaralǵan sáne=October 9, 2018}}</ref> sıyaqlı úshinshi tárep baqlaw baǵdarlamalıq támiynatı, yaǵnıy ilimiy izertlew tárepinen qarjılandırılǵan proekt, ayırım jaǵdaylarda jeke informaciyanıń qosımshalardan alıstaǵı serverlerge jiberilip atırǵanın anıqlay aladı. == Licenziyalaw == Android ushın [[derek kodı]] [[ashıq kodlı]]: ol Google tárepinen jeke túrde islep shıǵıladı, al derek kodı Android-tıń jańa versiyası shıqqanda járiyalanadı. Google kodtıń kópshilik bólegin (tarmaq hám telefoniya steklerin qosqanda) [[Kopyleft|kopileft]] emes Apache License 2.0 versiyası boyınsha járiyalaydı, bul ózgertiwge hám qayta tarqatıwǵa ruqsat beredi.<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/uncategorized/2007/11/why-google-chose-the-apache-software-license-over-gplv2/|bet=Why Google chose the Apache Software License over GPLv2 for Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312063844/https://arstechnica.com/uncategorized/2007/11/why-google-chose-the-apache-software-license-over-gplv2/|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Paul|at=Ryan|sáne=November 6, 2007|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}</ref> Licenziya "Android" sawda belgisine huqıqlardı bermeydi, sonlıqtan qurılma óndiriwshiler hám sımsız baylanıs operatorları onı Google-dan jeke kelisimler arqalı licenziyalawı kerek. Baylanıslı Linux yadrosınıń ózgerisleri [[Kopyleft|kopileft]] GNU General Public License 2-versiyası boyınsha járiyalanadı, Open Handset Alliance tárepinen islep shıǵılǵan, derek kodı hár waqıtta jámiyetshilikke ashıq.<ref>{{Web deregi|url=http://source.android.com/faqs.html#what-is-involved-in-releasing-the-source-code-for-a-new-android-version|bet=Frequently Asked Questions: What is involved in releasing the source code for a new Android version?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100803005840/http://source.android.com/faqs.html|arxivsáne=August 3, 2010|jumıs=Android Open Source Project|qaralǵan sáne=February 16, 2012}}</ref> Operativ dárek kodı retinde járiyalanbaǵan jalǵız Android versiyası tek planshetler ushın shıǵarılǵan 3.0 Honeycomb boldı. Andy Rubin-niń rásmiy Android blogındaǵı jazıwı boyınsha, onıń sebebi Honeycomb-tıń Motorola Xoom óndirisi ushın asıǵıs túrde shıǵarılǵanı,<ref>{{Web deregi|url=http://android-developers.blogspot.com/2011/04/i-think-im-having-gene-amdahl-moment.html|bet=I think I'm having a Gene Amdahl moment|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120103150422/http://android-developers.blogspot.com/2011/04/i-think-im-having-gene-amdahl-moment.html|arxivsáne=January 3, 2012|avtor=Bray|at=Tim|sáne=April 6, 2011|baspaxana=Android Developers Blog|qaralǵan sáne=February 16, 2012}}</ref> hám olar úshinshi táreplerdiń planshetler ushın arnalǵan Android versiyasın smartfonlarǵa ornatıw arqalı "júdá jaman paydalanıwshı tájiriybesin" jaratıwın qálemegeni edi.<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/google-not-open-sourcing-honeycomb-says-bloomberg|bet=Honeycomb won't be open-sourced? Say it ain't so!|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120201151102/http://www.androidcentral.com/google-not-open-sourcing-honeycomb-says-bloomberg|arxivsáne=February 1, 2012|avtor=Jerry Hildenbrand|sáne=March 24, 2011|baspaxana=Android Central|qaralǵan sáne=February 16, 2012}}</ref> Tek tiykarǵı Android operaciyalıq sisteması (ayırım qosımshalardı qosqanda) ashıq kodlı baǵdarlama bolıp esaplanadı, al kópshilik Android qurılmaları ádewir muǵdarda menshikli baǵdarlamalar menen jetkerip beriledi. Oǵan Google Mobile Services kiredi, ol Google Play Store, [[Google Search]] hám [[Google Play|Google Play Services]] sıyaqlı qosımshalardı óz ishine aladı — bul baǵdarlamalıq qatlam Google tárepinen berilgen xızmetler menen integraciyalanıw ushın API-lerdi támiyinleydi. Bul qosımshalar qurılma jaratıwshılar tárepinen Google-dan licenziyalanıwı kerek hám tek onıń úylesimlilik nızamlarına hám basqa talaplarǵa juwap beretuǵın qurılmalarda ǵana jetkeriliwi múmkin.<ref name="geek-poweredby">{{Web deregi|url=http://www.geek.com/android/google-mandates-powered-by-android-branding-on-new-devices-1589253/|bet=Google mandates 'Powered by Android' branding on new devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140328203431/http://www.geek.com/android/google-mandates-powered-by-android-branding-on-new-devices-1589253/|arxivsáne=March 28, 2014|jumıs=Geek.com|qaralǵan sáne=March 28, 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.geek.com/android/google-mandates-powered-by-android-branding-on-new-devices-1589253/ "Google mandates 'Powered by Android' branding on new devices"]. </cite></ref> Óndiriwshiler (mısalı, Samsung Experience) tárepinen islep shıǵılǵan Android-tıń arnawlı, sertifikatlanǵan distribuciyaları standart Android qosımshaların ózleriniń menshikli variantları menen almastırıwı hám standart Android operaciyalıq sistemasında bolmaǵan qosımsha baǵdarlamalardı qosıwı múmkin.<ref name="ars-irongrip">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2013/10/googles-iron-grip-on-android-controlling-open-source-by-any-means-necessary/|bet=Google's iron grip on Android: Controlling open source by any means necessary|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170310080416/https://arstechnica.com/gadgets/2013/10/googles-iron-grip-on-android-controlling-open-source-by-any-means-necessary/|arxivsáne=March 10, 2017|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=October 21, 2013|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=March 11, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFAmadeo2013">Amadeo, Ron (October 21, 2013). </cite></ref> Google Pixel qurılmalar qatarınıń payda bolıwı menen Google ózi de belgili Android funkciyaların Pixel seriyası ushın waqıtsha yamasa turaqlı eksklyuziv etip belgiledi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/12/10/20998944/google-pixel-4-software-update-feature-drop-quarterly-photos-call-screening-strategy|bet=The Google Pixel will get bigger, more regular software updates you might actually remember|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=December 10, 2019|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=March 26, 2020}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.pocket-lint.com/phones/news/google/139226-google-pixel-exclusive-features-explored-a-cut-above-the-rest-of-android|bet=Google Pixel exclusive features explored: A cut above the rest of Android?|avtor=Pocket-lint|sáne=October 19, 2016|jumıs=Pocket-lint|qaralǵan sáne=March 26, 2020}}</ref> Sonday-aq, qurılmadaǵı ayırım apparatlıq komponentler ushın "binar blob" drayverleri talap etiliwi múmkin.<ref name="ars-irongrip" /><ref name="Building for devices">{{Web deregi|url=http://source.android.com:80/source/building-devices.html|bet=Building for devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120107123505/http://source.android.com/source/building-devices.html|arxivsáne=January 7, 2012|jumıs=Android Open Source Project|qaralǵan sáne=March 13, 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20120107123505/http://source.android.com/source/building-devices.html "Building for devices"]. </cite></ref> Eń belgili tolıq ashıq kodlı Android xızmetleri — bul LineageOS distribuciyası hám Google Play Services-tiń ashıq kodlı almastırıwshısı sıpatında isleytuǵın MicroG. Richard Stollman hám Biypul Baǵdarlama Fondı Android-qa sın kóz benen qarap, Replicant sıyaqlı alternativalardı paydalanıwdı usınıs etken. Bunıń sebebi, Android qurılmalarınıń durıs islewi ushın zárúr bolǵan drayverler hám mikrobaǵdarlama ádette menshikli boladı, hám Google Play Store qosımshası májbúriy túrde qosımshalardı ornatıwı yamasa óshiriwi múmkin, nátiyjede biypul emes baǵdarlamalardı shaqırıwı múmkin. Eki jaǵdayda da jabıq kodlı baǵdarlamanı qollanıw sistemanı artqı esiklerge beyim etedi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.gnu.org/philosophy/android-and-users-freedom.html|bet=Android and Users' Freedom — Support the Free Your Android campaign|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120905074919/http://www.gnu.org/philosophy/android-and-users-freedom.html|arxivsáne=September 5, 2012|avtor=Stallman|at=Richard|sáne=August 5, 2012|jumıs=GNU.org|baspaxana=[[Free Software Foundation]]|qaralǵan sáne=September 9, 2012}}</ref> Baǵdarlamashılardan kóbinese Google brendli Android licenziyasın satıp alıw talap etiletuǵını sebepli, bul teoriyalıq jaqtan ashıq sistemanı freemium xızmetine aylandırǵan degen pikir bar.<ref name="JemielniakPrzegalinska2020">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=yLDMDwAAQBAJ|title=Collaborative Society}}</ref>  == Derekler == {{Derekler}} <references /> __BÖLİDİMÖNDEMEW__ [[Kategoriya:Alphabet Inc.]] 8h5zqkba7x97kfukuxg2a09bfem98u8 4 23879 122519 122264 2025-06-25T12:01:51Z Jembot 4424 Bot: Maǵlıwmatlar jańalandı 122519 wikitext text/x-wiki {{/begin|50}} |- | 1 || [[User:Qaraqalpaqpan|<span style="color:gray">Qaraqalpaqpan</span>]] || [[Special:Contributions/Qaraqalpaqpan|{{formatnum:17813}}]] || {{Permissions|Qaraqalpaqpan}} |- | 2 || [[User:Janabaevazizbek|Janabaevazizbek]] || [[Special:Contributions/Janabaevazizbek|{{formatnum:16509}}]] || {{Permissions|Janabaevazizbek}} |- | 3 || [[User:Inosham|Inosham]] || [[Special:Contributions/Inosham|{{formatnum:3925}}]] || {{Permissions|Inosham}} |- | 4 || [[User:Frhdkazan|Frhdkazan]] || [[Special:Contributions/Frhdkazan|{{formatnum:3459}}]] || {{Permissions|Frhdkazan}} |- | 5 || [[User:Abdullaeva Shaxnoza-Banu|<span style="color:gray">Abdullaeva Shaxnoza-Banu</span>]] || [[Special:Contributions/Abdullaeva Shaxnoza-Banu|{{formatnum:3374}}]] || {{Permissions|Abdullaeva Shaxnoza-Banu}} |- | 6 || [[User:Srajatdin Usnatdinov|Srajatdin Usnatdinov]] || [[Special:Contributions/Srajatdin Usnatdinov|{{formatnum:2919}}]] || {{Permissions|Srajatdin Usnatdinov}} |- | 7 || [[User:Bekan88|Bekan88]] || [[Special:Contributions/Bekan88|{{formatnum:2169}}]] || {{Permissions|Bekan88}} |- | 8 || [[User:Рахман3|<span style="color:gray">Рахман3</span>]] || [[Special:Contributions/Рахман3|{{formatnum:2150}}]] || {{Permissions|Рахман3}} |- | 9 || [[User:Doniyor Yóldoshev|Doniyor Yóldoshev]] || [[Special:Contributions/Doniyor Yóldoshev|{{formatnum:1929}}]] || {{Permissions|Doniyor Yóldoshev}} |- | 10 || [[User:PirjanovNurlan|<span style="color:gray">PirjanovNurlan</span>]] || [[Special:Contributions/PirjanovNurlan|{{formatnum:1553}}]] || {{Permissions|PirjanovNurlan}} |- | 11 || [[User:Rabiga Shabatova|Rabiga Shabatova]] || [[Special:Contributions/Rabiga Shabatova|{{formatnum:1378}}]] || {{Permissions|Rabiga Shabatova}} |- | 12 || [[User:Anas1712|<span style="color:gray">Anas1712</span>]] || [[Special:Contributions/Anas1712|{{formatnum:1155}}]] || {{Permissions|Anas1712}} |- | 13 || [[User:Qarahat|<span style="color:gray">Qarahat</span>]] || [[Special:Contributions/Qarahat|{{formatnum:1104}}]] || {{Permissions|Qarahat}} |- | 14 || [[User:Gozzalina|Gozzalina]] || [[Special:Contributions/Gozzalina|{{formatnum:1043}}]] || {{Permissions|Gozzalina}} |- | 15 || [[User:Makenzis|Makenzis]] || [[Special:Contributions/Makenzis|{{formatnum:786}}]] || {{Permissions|Makenzis}} |- | 16 || [[User:Kuwanishbek|<span style="color:gray">Kuwanishbek</span>]] || [[Special:Contributions/Kuwanishbek|{{formatnum:778}}]] || {{Permissions|Kuwanishbek}} |- | 17 || [[User:AlefZet|<span style="color:gray">AlefZet</span>]] || [[Special:Contributions/AlefZet|{{formatnum:678}}]] || {{Permissions|AlefZet}} |- | 18 || [[User:Aysabirlijol|<span style="color:gray">Aysabirlijol</span>]] || [[Special:Contributions/Aysabirlijol|{{formatnum:624}}]] || {{Permissions|Aysabirlijol}} |- | 19 || [[User:Umarxon III|<span style="color:gray">Umarxon III</span>]] || [[Special:Contributions/Umarxon III|{{formatnum:615}}]] || {{Permissions|Umarxon III}} |- | 20 || [[User:Baurzhanuly|<span style="color:gray">Baurzhanuly</span>]] || [[Special:Contributions/Baurzhanuly|{{formatnum:538}}]] || {{Permissions|Baurzhanuly}} |- | 21 || [[User:Biypona|<span style="color:gray">Biypona</span>]] || [[Special:Contributions/Biypona|{{formatnum:517}}]] || {{Permissions|Biypona}} |- | 22 || [[User:Bazarbaeva Eleonora|<span style="color:gray">Bazarbaeva Eleonora</span>]] || [[Special:Contributions/Bazarbaeva Eleonora|{{formatnum:433}}]] || {{Permissions|Bazarbaeva Eleonora}} |- | 23 || [[User:QRNKS|<span style="color:gray">QRNKS</span>]] || [[Special:Contributions/QRNKS|{{formatnum:413}}]] || {{Permissions|QRNKS}} |- | 24 || [[User:Mrshaxas|<span style="color:gray">Mrshaxas</span>]] || [[Special:Contributions/Mrshaxas|{{formatnum:404}}]] || {{Permissions|Mrshaxas}} |- | 25 || [[User:Pathoschild|<span style="color:gray">Pathoschild</span>]] || [[Special:Contributions/Pathoschild|{{formatnum:399}}]] || {{Permissions|Pathoschild}} |- | 26 || [[User:Minorax|Minorax]] || [[Special:Contributions/Minorax|{{formatnum:353}}]] || {{Permissions|Minorax}} |- | 27 || [[User:Muxammedqudaynazarov|<span style="color:gray">Muxammedqudaynazarov</span>]] || [[Special:Contributions/Muxammedqudaynazarov|{{formatnum:352}}]] || {{Permissions|Muxammedqudaynazarov}} |- | 28 || [[User:Begdullaman|Begdullaman]] || [[Special:Contributions/Begdullaman|{{formatnum:316}}]] || {{Permissions|Begdullaman}} |- | 29 || [[User:Nurlibek Urgenichbaev|<span style="color:gray">Nurlibek Urgenichbaev</span>]] || [[Special:Contributions/Nurlibek Urgenichbaev|{{formatnum:297}}]] || {{Permissions|Nurlibek Urgenichbaev}} |- | 30 || [[User:Qareken Balasi|<span style="color:gray">Qareken Balasi</span>]] || [[Special:Contributions/Qareken Balasi|{{formatnum:285}}]] || {{Permissions|Qareken Balasi}} |- | 31 || [[User:BEGJIGIT|<span style="color:gray">BEGJIGIT</span>]] || [[Special:Contributions/BEGJIGIT|{{formatnum:252}}]] || {{Permissions|BEGJIGIT}} |- | 32 || [[User:Saxibjamal Esemuratova|<span style="color:gray">Saxibjamal Esemuratova</span>]] || [[Special:Contributions/Saxibjamal Esemuratova|{{formatnum:239}}]] || {{Permissions|Saxibjamal Esemuratova}} |- | 33 || [[User:Pirnazarova|<span style="color:gray">Pirnazarova</span>]] || [[Special:Contributions/Pirnazarova|{{formatnum:221}}]] || {{Permissions|Pirnazarova}} |- | 34 || [[User:Holder|<span style="color:gray">Holder</span>]] || [[Special:Contributions/Holder|{{formatnum:218}}]] || {{Permissions|Holder}} |- | 35 || [[User:Miracle0302|<span style="color:gray">Miracle0302</span>]] || [[Special:Contributions/Miracle0302|{{formatnum:213}}]] || {{Permissions|Miracle0302}} |- | 36 || [[User:Begjigit|<span style="color:gray">Begjigit</span>]] || [[Special:Contributions/Begjigit|{{formatnum:208}}]] || {{Permissions|Begjigit}} |- | 37 || [[User:Kmoksy|<span style="color:gray">Kmoksy</span>]] || [[Special:Contributions/Kmoksy|{{formatnum:207}}]] || {{Permissions|Kmoksy}} |- | 38 || [[User:ДолбоЯщер|<span style="color:gray">ДолбоЯщер</span>]] || [[Special:Contributions/ДолбоЯщер|{{formatnum:192}}]] || {{Permissions|ДолбоЯщер}} |- | 39 || [[User:NurkaArzay|<span style="color:gray">NurkaArzay</span>]] || [[Special:Contributions/NurkaArzay|{{formatnum:173}}]] || {{Permissions|NurkaArzay}} |- | 40 || [[User:Gúlxan Medetbekovna|<span style="color:gray">Gúlxan Medetbekovna</span>]] || [[Special:Contributions/Gúlxan Medetbekovna|{{formatnum:168}}]] || {{Permissions|Gúlxan Medetbekovna}} |- | 41 || [[User:Bakhit|<span style="color:gray">Bakhit</span>]] || [[Special:Contributions/Bakhit|{{formatnum:164}}]] || {{Permissions|Bakhit}} |- | 42 || [[User:Melek jurnalist|<span style="color:gray">Melek jurnalist</span>]] || [[Special:Contributions/Melek jurnalist|{{formatnum:155}}]] || {{Permissions|Melek jurnalist}} |- | 43 || [[User:DARIO SEVERI|<span style="color:gray">DARIO SEVERI</span>]] || [[Special:Contributions/DARIO SEVERI|{{formatnum:148}}]] || {{Permissions|DARIO SEVERI}} |- | 44 || [[User:Jannazarova Sh|<span style="color:gray">Jannazarova Sh</span>]] || [[Special:Contributions/Jannazarova Sh|{{formatnum:136}}]] || {{Permissions|Jannazarova Sh}} |- | 45 || [[User:Jámiy|<span style="color:gray">Jámiy</span>]] || [[Special:Contributions/Jámiy|{{formatnum:133}}]] || {{Permissions|Jámiy}} |- | 46 || [[User:Romaine|<span style="color:gray">Romaine</span>]] || [[Special:Contributions/Romaine|{{formatnum:128}}]] || {{Permissions|Romaine}} |- | 47 || [[User:Kagansky|<span style="color:gray">Kagansky</span>]] || [[Special:Contributions/Kagansky|{{formatnum:124}}]] || {{Permissions|Kagansky}} |- | 48 || [[User:Munavvaroy|<span style="color:gray">Munavvaroy</span>]] || [[Special:Contributions/Munavvaroy|{{formatnum:123}}]] || {{Permissions|Munavvaroy}} |- | 49 || [[User:Purodha|<span style="color:gray">Purodha</span>]] || [[Special:Contributions/Purodha|{{formatnum:121}}]] || {{Permissions|Purodha}} |- | 50 || [[User:Maqmud Abdujaparov|<span style="color:gray">Maqmud Abdujaparov</span>]] || [[Special:Contributions/Maqmud Abdujaparov|{{formatnum:112}}]] || {{Permissions|Maqmud Abdujaparov}} {{/end}} pulub7fdmv5zif5bitp5s2zkgh1oubo 0 24963 122781 119030 2025-06-25T19:43:00Z Bekan88 11311 122781 wikitext text/x-wiki '''Find Hub''', burınǵı '''Find My Device''' dep atalǵan, [[Google]] tárepinen usınılatuǵın aktivlerdi baqlaw xızmeti bolıp, Find My Device tarmaǵına sáykes keletuǵın qurılmalardı aralıqtan baqlaw, tabıw hám óshiriwge arnalǵan. Ol dáslepki ret 2013-jılı 2-avgustta iske qosılǵan.<ref>{{Web deregi|url=https://android.googleblog.com/2013/08/find-your-lost-phone-with-android.html|bet=Find your lost phone with Android Device Manager|til=en|jumıs=Official Android Blog|qaralǵan sáne=2024-04-12}}</ref> == Alǵı sóz == Dáslepki xızmet tek [[Android]] qurılmaların tabıwǵa imkaniyat bergen. 2024-jıldıń aprel ayında keńeytilgen Find My Device tarmaǵı iske qosıldı,<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/products/android/android-find-my-device/|bet=5 ways to use the new Find My Device on Android|sáne=2024-04-08|til=en-us|jumıs=Google|qaralǵan sáne=2024-04-09}}</ref> bul [[Android]] [[Smartfon|telefonları]] hám planshetlerinen [[Maǵlıwmat|maǵlıwmatlardı]] kraudsorsing arqalı jıynawǵa, tarmaqtaǵı basqa qurılmalardı Bluetooth arqalı tabıwǵa járdemlesiwge imkaniyat berdi. Bul offlayn rejimde tabıwǵa, sonday-aq xızmette kóbirek qurallardı, mısalı, dáslepkide Chipolo hám Pebblebee kompaniyalarınıń treker belgilerin (tracker tags) qollap-quwatlawǵa imkaniyat berdi. Bul trekerler óz ónimleriniń marketinginde Googledıń Find My Device tarmaǵın qollap-quwatlaytuǵınlıǵın kórsetetuǵın belgi (badge) arqalı belgilengen. Find My Device tarmaǵı Google I/O 2023 kórgizbesinde járiyalandı hám sol jıldıń iyul ayında shıǵarılıwı jobalastırılǵan edi, biraq unamaǵan baqlawdıń aldın alıwǵa qaratılǵan jańa sanaat specifikaciyasın kútiw sebepli keshiktirildi.<ref name=":1">{{Web deregi|url=https://blog.google/products/android/unknown-tracker-alert-google-android/|bet=3 ways unknown tracker alerts on Android help keep you safe|sáne=2023-07-27|til=en-us|jumıs=Google|qaralǵan sáne=2024-01-13}}</ref> Bul specifikaciyanıń joybarı 2023-jıldıń dekabr ayında shıǵarıldı hám iOS 17.5 sistemasında ámelge asırıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2023/12/21/android-find-my-device-unwanted-tracker-spec/|bet=Android's 'Find My Device' network inches forward as industry spec nears release|avtor=Schoon|at=Ben|sáne=2023-12-21|til=en-US|jumıs=9to5Google|qaralǵan sáne=2024-01-13}}</ref><ref name=":0">{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2024/04/02/ios-17-5-beta-1-heres-everything-new/|bet=iOS 17.5 beta 1: Here's everything new|avtor=Miller|at=Chance|sáne=2024-04-03|til=en-US|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=2024-04-09}}</ref> Keńeytilgen tarmaq bir neshe qáwipsizlik sistemaların ámelge asıradı.<ref>{{Web deregi|url=https://security.googleblog.com/2024/04/find-my-device-network-security-privacy-protections.html|bet=How we built the new Find My Device network with user security and privacy in mind|til=en|jumıs=Google Online Security Blog|qaralǵan sáne=2024-04-09}}</ref> DULT specifikaciyası [[Apple Inc.|Apple]] qurılmalarında Find My Device tarmaǵı trekerleri ushın belgisiz treker haqqında eskertiwlerge imkaniyat berdi, al Android qurılmalarında Apple Find My trekerleri ushın eskertiwler 2023-jıldıń jazında iske qosıldı. Eki jaǵdayda da paydalanıwshılar trekerdi óshiriwge, qońıraw etiwge yamasa ol haqqında informaciyanı kóriwge múmkinshiligi bar. 2025-jılı Google «The Android Show: I/O Edition» kórgizbesinde xızmettiń atı Find Hub dep ózgertiletuǵının járiyaladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/news/665754/google-uwb-find-hub-rebrand-find-my-device-moto-tag|bet=Google adds UWB support to its rebranded Find Hub tracker app|arxivurl=https://web.archive.org/web/20250513172256/https://www.theverge.com/news/665754/google-uwb-find-hub-rebrand-find-my-device-moto-tag|arxivsáne=May 13, 2025|avtor=Preston|at=Dominic|sáne=May 13, 2025|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=May 13, 2025}}</ref> == Qásiyetleri == Find Hub joǵalǵan Android tiykarında isleytuǵın smartfonlardı, planshetlerdi, naushniklerdi/qulaqqaplardı hám [[Wear OS]] tiykarında isleytuǵın smart-saatlardı tabadı hám baqlaydı. Paydalanıwshılar qurılmada 5 minut dawamında maksimal dawısta ses shıǵarıw, qurılmanı qorǵaw hám onı baylanıslı Google akkauntınan shıǵarıwǵa májbúrlew yamasa qurılmanı tolıǵı menen óshiriw, sonıń ishinde Wallet-tegi (shıjlandaǵı) giltler hám ID-kartalar sıyaqlı áhmiyetli kartalardı óshiriw imkaniyatlarına iye.<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/googlepay/answer/7643925?hl=en#:~:text=Find%20&%20secure%20a%20lost%20phone&text=If%20your%20phone%20is%20lost%20or%20stolen,%20you%20can%20find,again%20to%20use%20Google%20Pay.|bet=Keep your payment info safe - Google Pay Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-06-08}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/wallet/answer/12060038|bet=Manage items in Google Wallet - Google Wallet Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2024-05-08}}</ref> [[File:Find_My_Device_badge.svg|nobaý|269x269 nükte|«Android penen isleydi - Find My Device» belgisi]] === Qurılmalar === Google Pixel 8 hám Pixel 8a seriyaların hám keyingi Pixel qurılmaların batareyası tawsılǵannan keyin bir neshe saat dawamında tabıw funkciyasın usınadı. Pixel-diń «offlayn qurılmalardı tabıw» parametri «tek joqarı trafikli aymaqlarda tarmaq penen» yamasa «barlıq aymaqlarda tarmaq penen» dep ornatılıwı kerek.<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/android/answer/3265955|bet=Be ready to find a lost Android device - Android Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2024-05-08}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/pixel-8a-find-my-device-network-3441230/|bet=The Pixel 8a can also be located through Find My Device when it's out of battery|sáne=2024-05-08|til=en|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=2024-05-09}}</ref> === Zatlar === Find My Device tarmaǵınıń shıǵarılıwı menen, Find My Device tarmaǵınıń aksessuarlar baǵdarlamasın qollap-quwatlaytuǵın úshinshi tárep Bluetooth zatları hám aksessuarları da baǵdarlama arqalı baqlanıwı múmkin. Eger qandayda bir zat joǵalsa, biraq Bluetooth diapazonınan tısqarıda bolsa, baǵdarlama jaqın jerde basqa Android qurılması payda bolǵanǵa shekem onıń sońǵı belgili bolǵan ornın kórsetedi. Úshinshi tárep zatları «joǵalǵan rejimge» qoyılıwı múmkin, bul basqalardıń qurılmaǵa jalǵanıwınıń aldın aladı. Joǵalǵan zatlar Find My Device baǵdarlaması ishinen identifikaciyalanıwı múmkin, bul paydalanıwshıǵa joǵalǵan zattıń iyesinen xabar yamasa baylanıs informaciyasın kóriwge imkaniyat beredi.<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/android/answer/6160491|bet=Find, secure, or erase a lost Android device - Android Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2024-05-08}}</ref> Find My Device sertifikatına iye bolıw ushın, qurılmalar Google Fast Pair Service xızmetin qollap-quwatlawı kerek, ol telefon batareyasın kóp jumsamastan jaqındaǵı Bluetooth qurılmaların tabıw ushın Bluetooth Low Energy (BLE) texnologiyasın paydalanadı.<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/nearby/fast-pair/specifications/extensions/fmdn|bet=Find My Device Network Accessory Specification {{!}} Fast Pair|til=en|jumıs=Google for Developers|qaralǵan sáne=2024-05-31}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/nearby/fast-pair/specifications/devicefeaturerequirement/devicefeaturerequirement_locatortags|bet=Locator Tags {{!}} Fast Pair|til=en|jumıs=Google for Developers|qaralǵan sáne=2024-05-31}}</ref> Google Fast Pair specifikaciyası qurılmanıń tabılıwı múmkin rejimde bolǵanda 100 ms-tan aspaytuǵın hám tabılıwı múmkin bolmaǵan rejimde eń kóbi 250 ms bolatuǵın reklama signalına iye bolıwın talap etedi,<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/nearby/fast-pair/specifications/service/provider|bet=Provider Advertising signal {{!}} Fast Pair|til=en|jumıs=Google for Developers|qaralǵan sáne=2024-05-31}}</ref> bul qurılmanıń jaqınlıǵına tiykarlanǵan «sıyqırlı» scenariylerge imkaniyat beredi. 2024-jıldıń sentyabr ayındaǵı maǵlıwmatlar boyınsha, Chipolo, Pebblebee hám Motorola Moto Tag trekerleri Find My Device tarmaǵı menen sáykes keledi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/find-my-device-compatible-bluetooth-trackers-earbuds-headphones-3432496/|bet=All the trackers, headphones, and devices that support Google's Find My Device network|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=2025-03-05}}</ref> == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ agr9ttf3ynlk435bzuswu00i74619jy 0 24972 122784 119192 2025-06-25T19:47:30Z Bekan88 11311 122784 wikitext text/x-wiki '''Google Pay''' tómendegilerge silteme beredi: * [[Google Pay (tólem usılı)|Google Pay]] (tólem usılı), cifrlı tólem usılı ** Google Pay (2018–2022), [[cifrlı]] [[shıjlan]] qosımshası, burınǵı Android Pay dep atalǵan, házir [[Google Wallet]] * Google Pay (mobil qosımsha), mobil tólemler qosımshası ** Google Pay (Tez), [[Hindstan]] ushın jergilikli qosımsha * Google Pay Send, teń dárejeli tólemler xızmeti == Sonday-aq qarań: == * Google payment apps, joqarıdaǵılardıń diagramması * Google Checkout, dáslepki Google Wallet-tiń aldınǵısı [[Kategoriya:Google]] 485rk97lfwxzkzz7zk2jb8kayhol7bp 0 24973 122779 121537 2025-06-25T19:42:09Z Bekan88 11311 122779 wikitext text/x-wiki '''Google Messages'''<ref name="Rebrand">{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2023/12/01/google-messages-name/|bet='Messages by Google' is now just 'Google Messages'|arxivurl=https://web.archive.org/web/20231202040120/https://9to5google.com/2023/12/01/google-messages-name/|arxivsáne=December 2, 2023|avtor=Li|at=Abner|sáne=December 1, 2023|jumıs=9t5oGoogle|qaralǵan sáne=December 4, 2023}}</ref> (burın '''Messenger, Android Messages''' hám '''Messages by Google''' dep atalǵan) — bul [[Google]] tárepinen onıń [[Android]] hám [[Wear OS]] [[Mobil operaciyalıq sistema|mobil operaciyalıq sistemaları]] ushın islep shıǵılǵan tekst xabar almasıw programmalıq qosımshası. Ol sonday-aq [[veb-qosımsha]] sıpatında da bar. Googledıń Android ekosisteması ushın rásmiy universal xabar almasıw platforması Messages SMS, MMS hám Rich Communication Services (RCS) xızmetlerin qollanadı. 2023-jıldan baslap, Google qatnasıwshı Android qurılmalarında RCS-ti Apple qurılmalarındaǵı iMessage ámelge asırılıwına uqsas túrde,<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2023/08/08/google-messages-rcs-default/|bet=Google Messages turning on RCS by default, group E2E encryption launches|avtor=Li|at=Abner|qaralǵan sáne=20 November 2023}}</ref> standart boyınsha aktivlestirdi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/google-messages-sms-react-suggested-starring-replies-more/|bet=Google is making Messages even more like iMessage, but still won't get you that blue bubble|avtor=Sattelberg|at=Will|sáne=2022-10-20|til=en-US|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=2022-11-05}}</ref> == Tariyxı == Android SMS xabar almasıwı ushın dáslepki derek kodı 2009-jılı Operaciyalıq Sistemaǵa integraciyalanǵan túrde shıǵarıldı. Ol 2014-jılı Android 5.0 Lollipop shıǵarılıwı menen Android-tan ǵárezsiz óz aldına qosımsha sıpatında shıǵarılıp, Googledıń Nexus telefonlar liniyasında Google Hangouts-tı standart SMS qosımshası sıpatında almastırdı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2014/10/15/google-the-new-messenger-app-in-android-5-0-is-a-stock-smsmms-solution-not-a-hangouts-replacement-rebrand/|bet=Google: The New "Messenger" App In Android 5.0 Is A Stock SMS/MMS Solution, Not A Hangouts Replacement / Rebrand|sáne=October 15, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=May 25, 2020}}</ref> 2018-jılı Messages RCS xabarların qabılladı hám úlken maǵlıwmat faylların jiberiw, basqa qosımshalar menen sinxronlaw, hátte ǵalabalıq xabarlardı jaratıw imkaniyatına iye boldı. Bul Google veb ushın Messages xızmetin iske túsirgen waqıtqa tayarlıq edi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/google-messages-for-web-how-to-android-imessage-2019-12|bet=Android users who are jealous of iMessage need to know about Google's 'Messages for web' service, which lets you text from almost any computer|avtor=Villas-Boas|at=Antonio|jumıs=Business Insider}}</ref> 2019-jıldıń dekabr ayında Google, Google tárepinen jaylastırılǵan RCS xızmeti arqalı Rich Communication Services (RCS) xabar almasıwın qollap-quwatlawdı engize basladı, bul paydalanıwshı interfeysinde «sáwbetlesiw funkciyaları» dep ataldı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2019/12/18/google-messages-get-rcs-on-android-to-make-it-more-like-apple-imessage.html|bet=Google Messages get RCS on Android to make it more like Apple iMessage|sáne=December 18, 2019|jumıs=CNBC|qaralǵan sáne=July 30, 2020}}</ref> Bunıń izinen 2020-jıl dawamında keńirek globallıq engiziw ámelge asırıldı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2020/11/03/google-messages-begins-rolling-out-rcs-support-in-italy/|bet=RCS support in Messages is spreading to more countries, including India|avtor=Vonau|at=Manuel|sáne=November 3, 2020|jumıs=Android Police}}</ref> Qosımsha 2020-jıldıń aprel ayında 1 milliard ornatıwdan astı,<ref name=":0">{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2020/05/01/google-messages-passes-one-billion-installs-on-the-play-store/|bet=Google Messages passes one billion installs on the Play Store|sáne=May 1, 2020|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=May 25, 2020}}</ref> bir jıldan az waqıt ishinde ornatıwlar sanın eki esege arttırdı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2019/05/25/googles-android-messages-passes-500-million-installs-on-the-play-store/|bet=Google's Android Messages passes 500 million installs on the Play Store|sáne=May 25, 2019|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=May 25, 2020}}</ref> Dáslepki waqıtta, RCS túpkilikli shifrlawdı qollap-quwatlamadı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2019/12/18/google-messages-get-rcs-on-android-to-make-it-more-like-apple-imessage.html|bet=Google makes texting on Android more like Apple's iMessage but with one less safeguard against spying eyes|avtor=Haselton|at=Todd|sáne=December 18, 2019|jumıs=[[CNBC]]}}</ref> 2021-jıldıń iyun ayında Google barlıq birme-bir RCS tiykarındaǵı sáwbetlesiwler ushın,<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2021/06/google-enables-end-to-end-encryption-for-androids-default-sms-rcs-app/|bet=Google enables end-to-end encryption for Android's default SMS/RCS app|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=June 16, 2021|jumıs=Ars Technica}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/6/15/22534173/google-android-summer-features-earthquake-messages-emoji-kitchen-auto-voice-access|bet=Google adds E2E RCS encryption to Messages, emoji mashup suggests, and more for Android|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=June 15, 2021|jumıs=The Verge}}</ref><ref name=":1">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/platform/amp/2020/11/19/21574451/android-rcs-encryption-message-end-to-end-beta|bet=Google is rolling out end-to-end encryption for RCS in Android Messages beta|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=November 19, 2020|jumıs=The Verge|baspaxana=Vox Media, Inc.|qaralǵan sáne=November 28, 2020}}</ref> 2022-jıldıń dekabr ayında beta-paydalanıwshılarǵa barlıq RCS toparlıq chatları ushın,<ref name=":4">{{Web deregi|url=https://www.pcmag.com/news/google-messages-gets-end-to-end-encryption-for-group-chats-on-android|bet=Google Messages Gets End-to-End Encryption for Group Chats on Android|til=en|jumıs=PCMAG|qaralǵan sáne=2022-12-02}}</ref><ref name=":5">{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/12/02/google-messages-group-encryption/|bet=Google Messages starts rolling out end-to-end encryption (E2EE) for group chats in beta|avtor=Li|at=Abner|sáne=2022-12-02|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=2022-12-02}}</ref> hám 2023-jıldıń avgust ayına qaray barlıq RCS paydalanıwshıları ushın, sonday-aq shifrlawdı xoshametlew maqsetinde barlıq paydalanıwshılarǵa RCS-ti standart boyınsha qosıw arqalı Messages qosımshasında Signal protokolın qollanıp, tolıǵı menen shifrlawdı standart boyınsha engizdi.<ref name=":6">{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2023/08/08/google-messages-will-now-use-rcs-by-default-and-encrypt-group-chats/|bet=Google's Messages app will now use RCS by default and encrypt group chats|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=2023-08-08|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=2023-08-09}}</ref> ] 2023-jıldıń iyul ayında Google Message Layer Security (MLS) tolıǵı menen shifrlaw protokolın Google Messages-ke engizejaǵın járiyaladı.<ref>{{Web deregi|url=https://security.googleblog.com/2023/07/an-important-step-towards-secure-and.html|bet=An important step towards secure and interoperable messaging|til=en|jumıs=Google Online Security Blog|qaralǵan sáne=2024-12-12}}</ref> Samsung Galaxy S21-den baslap, Messages ayırım regionlar hám operatorlar ushın One UI-da Samsungtıń ishki Messages qosımshasın standart tekstli xabar almasıw qosımshası sıpatında almastırdı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/samsung-galaxy-s21-makes-google-messages-app-native/|bet=Samsung Galaxy S21 makes Google Messages app native, but there's a catch|avtor=Rayome|at=Alison DeNisco|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=April 28, 2021}}</ref> 2021-jıldıń aprel ayında qosımsha Samsung qurılmalarında One UI aspektlerine sáykeslendiriw ushın paydalanıwshı interfeysi ózgerislerin ala basladı, sonıń ishinde ergonomikanı jaqsılaw ushın xabarlar diziminiń joqarǵı bólegin ekrannıń ortasına qaray jıljıtıw da bar.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/4/28/22407361/google-messages-samsung-s21-ultra-one-ui-redesign|bet=Google Messages gets One UI-inspired redesign on recent Samsung flagships|avtor=Porter|at=Jon|sáne=April 28, 2021|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=April 28, 2021}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/samsung-redesigns-its-smartphone-user-interface-with-one-ui/|bet=Samsung redesigns its smartphone user interface with One samsung UI|avtor=Tibken|at=Shara|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=February 20, 2019}}</ref> 2023-jıldıń fevral ayında Google Messages paydalanıwshı interfeysindegi «sáwbetlesiw funkciyaları» degen atamalardı «RCS» penen almastıra basladı.<ref name=":32">{{Web deregi|url=https://www.phonearena.com/news/google-drops-chat-for-rcs_id145788|bet=Google drops "Chat" for "RCS" on Android|avtor=Friedman|at=Alan|sáne=23 February 2023|til=en-US|jumıs=Phone Arena|qaralǵan sáne=2023-02-26}}</ref> 2023-jıldıń avgust ayında Google, paydalanıwshılardıń qáwipsiz xabar almasıwdan paydalanıwına imkaniyat beriw ushın, eger olar bas tartpasa, Messages barlıq paydalanıwshılar ushın standart boyınsha RCS-ti qollanatuǵının járiyaladı. 2023-jıldıń dekabr ayında bir neshe jańa funkciyalardıń payda bolıwı menen qosımsha «Google Messages» dep qayta ataldı. 2024-jıldıń iyul ayında Samsung ayırım aymaqlarda Galaxy Z Fold 6 hám Flip-ten baslap óz Galaxy qurılmalarına Samsung Messages qosımshasın aldın-ala ornatıwdı toqtatatuǵının, onıń ornına Google Messages-ke ústinlik beretuǵının járiyaladı.<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2024/07/20/samsung-google-messages-no-longer-pre-installing/|bet=Samsung going all in on Google Messages in US, stops pre-installing Samsung Messages on Galaxy phones|avtor=Schoon|at=Ben|sáne=2024-07-21|til=en-US|jumıs=9to5Google|qaralǵan sáne=2024-07-21}}</ref> == Funkciyaları == Google Messages-tegi eń áhmiyetli funkciyalardıń ayırımları:<ref>{{Web deregi|url=https://messages.google.com/|bet=Messages by Google - A simple, helpful text messaging app|til=en|jumıs=messages.google.com|qaralǵan sáne=2022-11-04}}</ref> * [[Android]], [[Wear OS]] yamasa [[Veb-qosımsha|veb]] arqalı mobil maǵlıwmat hám Wi-Fi ústinen jeke (1:1) yamasa toparlıq chat sáwbetlesiwlerinde tez tekstli hám dawıslı xabarlardı jiberiw. * RCS chatları ushın túpkilikli shifrlaw. * Teriw, jiberilgen, jetkerilgen hám oqılǵan statusı. * Belgili bir xabarlarǵa juwap beriw hám reakciya bildiriw. * Fayllardı hám joqarı tınıqlıqtaǵı fotosúwretlerdi bólisiw. * Dawıslı xabarlardıń transkripciyaları. * Xabarlardı jobalastırıw. * Tuwılǵan kúnler hám belgili bir waqıttan soń siz juwap bermegen xabarlar ushın Nudges<ref name=":3">{{Web deregi|url=https://support.google.com/messages/answer/11555591?hl=en|bet=Get reminders with Nudges - Messages Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2022-11-04}}</ref> arqalı qosımsha ishindegi eskertiwler. * Google ekosisteması menen tıǵız integraciya, mısalı, Google Calendar, Meet,<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/messages/answer/7538935?co=GENIE.Platform=Android&hl=en|bet=Make calls with Google Duo - Android - Messages Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=May 25, 2020}}</ref> [[Google Kartalar|Maps]],<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/how-to-share-location-android/|bet=How to share your location on Android|avtor=Kavafian|at=Hagop|sáne=2022-08-17|til=en-US|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=2022-11-04}}</ref> [[YouTube]],<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/10/20/google-messages-youtube-pip/|bet=Google Messages adding in-app YouTube PiP, free RCS over inflight Wi-Fi, and more|avtor=Li|at=Abner|sáne=2022-10-20|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=2022-11-04}}</ref> Photos,<ref>{{Web deregi|url=https://www.phonearena.com/news/google-messages-delivers-links-for-sharper-videos-and-photos_id138293|bet=Google Messages update allows users to send Photos links for sharper videos and pictures|avtor=Friedman|at=Alan|sáne=6 February 2022|til=en-US|jumıs=Phone Arena|qaralǵan sáne=2022-11-06}}</ref> Contacts, Assistant,<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/products/messages/access-assistant-messages-plus-latest-rcs/|bet=Access the Assistant in Messages, plus the latest on RCS|sáne=2019-02-25|til=en-us|jumıs=Google|qaralǵan sáne=2022-11-04}}</ref> Search, Safe Browsing t.b. * Veb-interfeys: Paydalanıwshılar <nowiki>https://messages.google.com/web</nowiki> saytına kirip, óz Google akkauntı menen kiriwi yamasa smartfonları arqalı kórsetkilgen [[QR kod|QR kodtı]] skanerlew arqalı qosımshanıń sheklengen veb-versiyasına kire aladı, bul versiya smartfonnıń baylanısta qalıwı shárti menen xabarlardı jiberiwge hám qabıllawǵa imkaniyat beredi.<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/messages/answer/7611075?hl=en-419|bet=Check your messages on your computer or Android tablet - Messages Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2024-11-10}}</ref> * Telefon nomerin tanıw: Qosımsha qońıraw etiwshiniń mámleketin hám wálayatın kórsetedi. Qosımsha, eger nomer maǵlıwmatlar bazasında dizimge alınǵan bolsa, kompaniya atın yamasa spam qońırawlar ushın eskertiwdi kórsetiwi múmkin.<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/phoneapp/answer/3459196?hl=en|bet=Use caller ID & spam protection - Phone app Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-02-13}}</ref> * Tańlanǵan Pixel, Galaxy hám [[Android]] qurılmalarında [[Gemini (chatbot)|Gemini chat-botına]] kiriw.<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/gemini/answer/14599070|bet=Use Gemini in Google Messages - Gemini Apps Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2024-02-26}}</ref> == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ [[Kategoriya:Google xızmetleri]] gr3ze3u3v7i38com85ayhvq798fx2la 0 25036 122778 119817 2025-06-25T19:41:18Z Bekan88 11311 122778 wikitext text/x-wiki '''Material Design''' (kod atı '''Quantum Paper''')<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/06/11/exclusive-quantum-paper-and-googles-upcoming-effort-to-make-consistent-ui-simple/|bet=Exclusive: Quantum Paper And Google's Upcoming Effort To Make Consistent UI Simple|sáne=11 June 2014|jumıs=Techcrunch|qaralǵan sáne=11 June 2014}}</ref> – bul [[Google]] tárepinen 2014-jılı islep shıǵılǵan dizayn tili. Google Now xızmetinde birinshi ret usınılǵan «kartochkalar» koncepciyasın keńeytip, Material Design torǵa tiykarlanǵan maketlerdi, beyimlesiwshi animaciyalar hám ótiwlerdi, sheginiwlerdi hám jaqtılıq hám kóleńkeler sıyaqlı tereńlik effektlerin kóbirek qollanadı. Google Material Design 2014-jıl 25-iyunda, 2014-jılǵı Google I/O konferenciyasında járiyaladı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.popwebdesign.net/material-design.html|bet=Material design|jumıs=PopArt Studio|qaralǵan sáne=10 April 2024}}</ref> Material Design-nıń tiykarǵı maqseti – jaqsı dizayn principlerin texnikalıq hám ilimiy innovaciya menen birlestiretuǵın jańa vizual til jaratıw. Dizayner Matias Duarte bılay dep túsindirdi: «Haqıyqıy qaǵazdan ayırmashılıǵı, biziń cifrlı materialımız aqılǵa muwapıq keńeyip hám qayta dúzile aladı. Material fizikalıq betlerge hám shetlerge iye. Tigisler hám kóleńkeler siziń neni uslay alatuǵınıńız haqqında mánis beredi.» Google olardıń jańa dizayn tili qaǵaz hám sıyaǵa tiykarlanǵanın, biraq ámelge asırıw aldınǵı usılda ámelge asırılatuǵının málimleydi.<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2014/06/25/googles-new-design-language-is-called-material-design/|bet=Google's new 'Material Design' UI coming to Android, Chrome OS and the web|sáne=25 June 2014|jumıs=Engadget|qaralǵan sáne=26 June 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.fastcodesign.com/3032378/googles-new-improved-android-will-deliver-a-unified-design-language|bet=Google's New, Improved Android Will Deliver A Unified Design Language|sáne=25 June 2014|jumıs=Co.Design|qaralǵan sáne=26 June 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.anandtech.com/show/8207/google-reveals-details-about-android-l-at-google-io|bet=Google Reveals Details About Android L at Google IO|jumıs=Anandtech|qaralǵan sáne=26 June 2014}}</ref> 2018-jılı Google bul tildiń jańalanıwın tolıq xabarladı, onda dizaynerlerge hár qıylı geometriya, reńler hám tipografika menen arnawlı «temalar» jaratıw ushın kóbirek iykemlilik beriwge itibar qaratıldı. 2021-jılı Material You dep atalǵan dizayn tiliniń keyingi rawajlanıwı járiyalandı.<ref name="materialyou-theverge">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/22439777/android-12-design-features-widgets-first-look-google|bet=Android 12 preview: first look at Google's radical new design|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=2021-05-18|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-05-19}}</ref> == Ámelge asırıw == Material Design Google-dıń veb hám mobil ónimleriniń barlıq qatarına basqıshpa-basqısh keńeytilip, barlıq platformalar hám qosımshalar boyınsha izbe-iz tájiriybe usınıwı kerek edi. Google sonday-aq úshinshi tárep baǵdarlamashılar ushın dizayn tilin óz qosımshalarına kirgiziwi ushın qosımshalardı programmalastırıw interfeyslerin (APIler) shıǵardı.<ref>{{Web deregi|url=http://bgr.com/2014/07/30/google-drive-material-design-update/|bet=Google's Material Design is about to change the way we look at the worldwide web|avtor=Chris Smith|sáne=30 July 2014|baspaxana=BGR}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2014/06/26/android-developer-preview-hands-on/|bet=We just played with Android's L Developer Preview|sáne=26 June 2014|jumıs=Engadget|baspaxana=AOL|qaralǵan sáne=26 June 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/6/25/5841302/google-announces-the-next-android|bet=Google's next big Android redesign is coming in the fall|sáne=25 June 2014|jumıs=The Verge|baspaxana=Vox Media|qaralǵan sáne=26 June 2014}}</ref> == Jańalanıwlar == === Material Design 2 === 2018-jılǵı jańalanıwdan keyin, Google kópshilik qosımshaların Android Pie'da payda bolǵan «Material Design 2» dep atalǵan jańartılǵan principler hám kórsetpeler toplamına tiykarlanıp qayta dizaynlay basladı.<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2018/04/26/what-is-material-design-2-examples-launch-io/|bet=What exactly is this so-called 'Material Design 2,' and what will it look like?|avtor=Hall|at=Stephen|sáne=2018-04-26|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=2020-09-06}}</ref> Ol qollanılıp atırǵan ónimlerdiń brendingine beyimlesiw ushın tiykarǵı Material Design komponentlerin sazlawǵa kóbirek itibar qarattı.<ref>{{Web deregi|url=https://material.io/blog/google-material-custom-theme/|bet=Material Design|til=en|jumıs=Material Design|qaralǵan sáne=2020-09-06}}</ref> Jańartılǵan kórsetpeler bunnan bılay da aq boslıqqa, dóńgeleklengen múyeshlerge, reńli belgishelerge hám tómengi navigaciya panellerine qattı áhmiyet beredi. Google óziniń menshikli Product Sans shriftiniń Google Sans dep atalatuǵın arnawlı, ólshemi optimallastırılǵan versiyasın qollana basladı.<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2018/05/09/google-sans-vs-product-sans/|bet=Now we know: Google Sans is actually a size-optimized version of Product Sans|avtor=Hall|at=Stephen|sáne=2018-05-09|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=2020-09-06}}</ref> === Material Design 3 (Material You) === 2021-jıl may ayında Google I/O konferenciyasında Google Android 12 ushın «Material You» (sonday-aq «Material Design 3» dep te ataladı) dep atalatuǵın jańa koncepciyanı járiyaladı, onda animaciyanıń arttırılıwı, úlkenirek túymeler hám paydalanıwshınıń reńli qaǵazınan (fonınan) arnawlı UI temaların jaratıw imkaniyatı atap ótildi. Material You keyingi aylarda eskirek Android versiyalarındaǵı túrli Google qosımshalarına basqıshpa-basqısh engizildi hám Pixel 6 hám Pixel 6 Pro smartfonlar seriyasında tiykarǵı baǵdar boldı.<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/9/10/22666355/google-material-you-design-gmail-calendar-docs-android|bet=Google's Material You design is coming to Gmail, Calendar, and Docs on Android|avtor=Warren|at=Tom|sáne=September 10, 2021|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=September 19, 2021}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2021/09/15/google-photos-material-you/|bet=Google Photos rolling out Material You redesign, but without Dynamic Color|avtor=Li|at=Abner|sáne=September 15, 2021|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=September 19, 2021}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2021/07/29/google-contacts-is-already-getting-its-material-you-ui-makeover/|bet=Google Contacts is already getting its Material You UI makeover|sáne=2021-07-29|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=2021-09-19}}</ref> === Material 3 Expressive === 2025-jıl may ayında The Android Show: I/O Edition kórgizbesinde Google Android 16 hám [[Wear OS]] 6 ushın «Material 3 Expressive» di járiyaladı. Material Design-nıń bul versiyası aldınǵısına uqsaslıqlarǵa iye, biraq animaciyası kúsheytilgen hám anaǵurlım reńli hám zamanagóy.<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/products/android/material-3-expressive-android-wearos-launch/|bet=Android and Wear OS are getting a big refresh|sáne=2025-05-13|til=en-us|jumıs=Google|qaralǵan sáne=2025-05-13}}</ref> == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ 85ihp8jhb1r6dugn8t4wjf2ugdo1eru 0 25208 122780 121070 2025-06-25T19:42:31Z Bekan88 11311 122780 wikitext text/x-wiki '''Google Authenticator''' — bul [[Google]] kompaniyası tárepinen islengen [[Programmalıq támiynat|programmalıq támiynatqa]] tiykarlanǵan autentifikator. Ol programmalıq támiynat paydalanıwshıların [[Autentifikaciya|autentifikaciyalaw]] ushın waqıtqa tiykarlanǵan bir mártelik parol (TOTP; <nowiki>RFC 6238</nowiki>-de kórsetilgen) hám HMAC-ke tiykarlanǵan bir mártelik parol (HOTP; <nowiki>RFC 4226</nowiki>-da kórsetilgen) arqalı kóp faktorlı autentifikaciya xızmetlerin ámelge asıradı<ref>{{Web deregi|url=https://github.com/google/google-authenticator|bet=GitHub - google/google-authenticator: Open source version of Google Authenticator (except the Android app)|sáne=18 May 2022|til=EN|jumıs=GitHub|citata=These implementations support the HMAC-Based One-time Password (HOTP) algorithm specified in RFC 4226 and the Time-based One-time Password (TOTP) algorithm specified in RFC 6238.}}</ref>. Authenticator qollap-quwatlaytuǵın saytqa (sonıń ishinde Google xızmetlerine) kiriw waqtında yamasa Authenticator qollap-quwatlaytuǵın úshinshi tárep qosımshaların (parol basqarıwshıları yamasa fayl saqlaw xızmetleri sıyaqlı) paydalanǵanda, Authenticator altı yamasa segiz sanlı bir mártelik parol jaratadı, paydalanıwshılar bunı ádettegi kiriw maǵlıwmatlarına qosımsha túrde engiziwi kerek. Google [[Android]],<ref>{{Web deregi|url=https://play.google.com/store/apps/details?id=com.google.android.apps.authenticator2|bet=Google Authenticator - Apps on Google Play}}</ref> [[Wear OS]],<ref>{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2015-12-07-google-authenticator-android-wear-support.html|bet=Google Authenticator takes security codes from your smartwatch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201020071209/https://www.engadget.com/2015-12-07-google-authenticator-android-wear-support.html|arxivsáne=October 20, 2020|avtor=Fingas|at=Jon|sáne=July 19, 2019|jumıs=[[Engadget]]|qaralǵan sáne=November 6, 2023}}</ref> BlackBerry hám [[iOS]]<ref>{{Web deregi|url=https://apps.apple.com/app/google-authenticator/id388497605|bet=Google Authenticator|jumıs=App Store}}</ref> versiyalarındaǵı Authenticator-dı usınadı. Android qosımshasınıń rásmiy [[ashıq kodlı]] tarmaǵı [[GitHub|GitHubta]] jaylastırılǵan. Degen menen, bul tarmaq 2021-jıldıń 6-aprelinde arxivlengen hám házirgi waqıtta tek oqıwǵa arnalǵan<ref>{{Web deregi|url=https://github.com/google/google-authenticator/tree/master/mobile|bet=google-authenticator/mobile at master · google/google-authenticator|jumıs=GitHub}}</ref>. Házirgi programmalıq támiynat relizleri [[Menshikli programmalıq támiynat|menshikli]] biypul programmalıq támiynat bolıp tabıladı. == Ulıwma qollanıw jaǵdayı == [[Fayl:Google_Authenticator_for_Android_icon.svg|nobaý|120x120 nükte|Aldıńǵı logotip]] Authenticator-dı paydalanıw ushın dáslep qosımsha smartfonǵa ornatılıwı kerek. Ol qollanılatuǵın hár bir sayt ushın ornatılıwı kerek: sayt paydalanıwshıǵa qáwipsiz kanal arqalı ulıwma qupıya giltti beredi, ol Authenticator qosımshasında saqlanadı. Bul qupıya gilt saytqa keleshektegi barlıq kiriwler ushın qollanıladı. Eki faktorlı autentifikaciyanı qollanatuǵın hám Authenticatordı qollap-quwatlaytuǵın sayt yamasa xızmetke kiriw ushın, paydalanıwshı saytqa paydalanıwshı atı hám parolin beredi. Keyin sayt talap etiletuǵın altı yamasa segiz sanlı bir mártelik paroldi esaplaydı (biraq kórsetpeydi) hám paydalanıwshıdan onı kirgiziwdi soraydı. Paydalanıwshı Authenticator qosımshasın iske qosadı, ol óz betinshe birdey paroldi esaplaydı hám kórsetedi, paydalanıwshı onı terip, óz sáykesligin tastıyıqlaydı. Eki faktorlı autentifikaciyanıń bul túrinde tek paydalanıwshı atı hám paroldı biliw qollanıwshınıń akkauntına kiriw ushın jetkiliksiz - hújimshige jáne ulıwma qupıya giltti biliw yamasa Authenticator qosımshasın iske qosıp turǵan qurılmaǵa fizikalıq ruqsat kerek boladı. Hújimniń alternativ jolı - ortalıqtaǵı adam hújimi: eger kiriw processi ushın qollanılatuǵın qurılma [[zıyanlı programma]] menen buzılǵan bolsa, tiykarǵı maǵlıwmatlar hám bir mártelik parol zıyanlı programma tárepinen uslap alınıwı múmkin, sońınan ol saytqa óz kiriw sessiyasın baslawı yamasa paydalanıwshı menen sayt arasındaǵı baylanıstı baqlawı hám ózgertiwi múmkin<ref>{{Web deregi|url=https://www.malwarebytes.com/blog/news/2022/01/intercepting-2fa-over-1200-man-in-the-middle-phishing-toolkits-detected|bet=Intercepting 2FA: Over 1200 man-in-the-middle phishing toolkits detected|avtor=Umawing|at=Jovi|sáne=6 January 2022|til=en-US|jumıs=www.malwarebytes.com|qaralǵan sáne=27 April 2023}}</ref>. == Texnikalıq táriyip == Ornatıw waqtında, xızmet kórsetiwshi hár bir paydalanıwshı ushın 80-bitlik qupıya gilt jaratadı (<nowiki>RFC 4226</nowiki> §4 boyınsha 128 bit talap etiledi hám 160 bit usınıladı)<ref>{{Cite journal|url=https://tools.ietf.org/html/rfc4226#section-4|title=RFC 4226 - HOTP: An HMAC-Based One-Time Password Algorithm}}</ref>. Bul Authenticator qosımshasına 16, 26 yamasa 32 belgili base32 qatarı túrinde, yamasa [[QR kod|QR kodı]] túrinde jiberiledi. Keyin, paydalanıwshı Authenticator qosımshasın ashqanda, ol usı qupıya giltti qollanıp HMAC-SHA1 xesh mánisin esaplaydı. Xabar tómendegilerden ibarat bolıwı múmkin: * Unix dáwirinen baslap 30-sekundlıq periodlar sanı (TOTP) 64-bitlik úlken endian pútin san túrinde; yamasa * Hár jańa kod penen kóbeyetuǵın esaplawshı (HOTP). HMAC-tiń bir bólegi alınıp shıǵarıladı hám paydalanıwshıǵa altı yamasa segiz sanlı kod túrinde kórsetiledi; Nátiyjeniń aqırǵı nibli (4 bit) nátiyje bayt massivindegi 32-bitlik pútin sanǵa kórsetkish retinde qollanıladı hám 31-bitti maskalaydı. == Licenziya == [[Android]] ushın Google Authenticator qosımshası dáslep ashıq kodlı edi, biraq keyin menshikli boldı. Google óziniń Authenticator qosımshasınıń aldıńǵı derek kodın GitHub repozitoriyinde járiyaladı; baylanıslı rawajlandırıw betinde bılay delingen:<blockquote>«Bul ashıq kodlı joybar sizge qosımshanıń 2.21 versiyasında jumıs isleytuǵın kodtı júklep alıwǵa múmkinshilik beredi. Keyingi versiyalar joybardıń bólegi bolmaǵan Googleǵa tiyisli jumıs processlerin óz ishine aladı.»<ref name="code.google.com">{{Web deregi|url=https://code.google.com/p/google-authenticator/|bet=google-authenticator - Two-step verification - Google Project Hosting|sáne=18 May 2022}}</ref></blockquote>Eń sońǵı ashıq kodlı reliz 2020-jılı shıǵarılǵan<ref name="github-android">{{Web deregi|url=https://github.com/google/google-authenticator-android/|bet=google/google-authenticator-android: Open source fork of the Google Authenticator Android app|sáne=16 May 2022|jumıs=GitHub}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ ld0o16obygkhewdccw9ouv5c2oipq25 0 25308 122788 121541 2025-06-25T19:50:05Z Bekan88 11311 122788 wikitext text/x-wiki '''Google Pay''', sonday-aq '''GPay''' degen at penen de belgili, [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan mobil tólem qosımshası bolıp tabıladı. Ol [[Paydalanıwshı (esaplaw texnikası)|paydalanıwshılarǵa]] [[Hindstan|Hindstandaǵı]] birden-bir tólemler interfeysi (UPI) hám [[Singapur|Singapurdaǵı]] PayNow sıyaqlı usıllar arqalı smartfonlar járdeminde tólemlerdi ámelge asırıwǵa imkaniyat beredi. Qosımsha tulǵadan-tulǵaǵa (P2P) pul ótkeriwlerdi, NFC arqalı dúkan ishindegi tólemlerdi, onlayn satıp alıwlardı hám esap-sanaq tólemlerin qollap-quwatlaydı. == Tariyxı == === Tez hám rebrending === Google Pay dáslep Hindstanda 2017-jıl sentyabr ayında UPI sisteması tiykarında Tez degen at penen iske qosılǵan. 2018-jıl avgustte ol dúnya júzilik bazarlarda Googledıń tólem platformaların birlestiriw maqsetinde Google Pay dep qayta ataldı. Jańa qosımsha keńirek tólem imkaniyatların qosıw menen birge UPI funkciyaların saqlap qaldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2018/08/30/tez-googles-mobile-payment-platform-india-gets-rebranded-google-pay/|bet=[Update: APK Download] Tez, Google's mobile payment platform in India, gets rebranded to Google Pay|avtor=Khoury|at=Rita El|sáne=2018-08-30|til=en|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=2025-06-03}}</ref>. === Keńeyiwi === [[Hindstan|Hindstandaǵı]] jetiskenlikten soń, Google Pay [[Singapur]] hám [[Amerika Qurama Shtatları|Amerika Qurama Shtatların]] qosa alǵanda, basqa mámleketlerge de keńeydi. AQSHta 2020-jılı jańartılǵan qosımsha iske qosıldı, biraq keyinirek 2024-jıl iyunda Google shıjlan paydasına toqtatıldı. 2024-jıl sentyabr ayınıń maǵlıwmatlarına qaraǵanda, qosımsha Hindstan hám Singapurda ele de belsendi bolmaqta<ref name=":0">{{Web deregi|url=https://www.paymentsdive.com/news/google-pay-payment-app-android-ios-digital-wallet/708305/|bet=Google Pay app to be retired in US this year {{!}} Payments Dive|avtor=Pothen|at=James|sáne=2024-02-23|til=en-US|jumıs=www.paymentsdive.com|qaralǵan sáne=2025-06-03}}</ref>. == Funkciyaları == === NFC hám QR tólemleri === Google Pay qollap-quwatlanatuǵın regionlarda QR kodlı tólemlerdi hám NFC tiykarındaǵı kontaktsız tranzakciyalardı qollap-quwatlaydı. Singapurda QR tólemleri PayNow hám FavePay arqalı ámelge asırıladı<ref name=":1">{{Web deregi|url=https://www.finextra.com/newsarticle/35621/ocbc-brings-google-pay-p2p-payments-to-singapore|bet=OCBC brings Google Pay P2P payments to Singapore|sáne=2020-04-15|til=en|jumıs=Finextra Research|qaralǵan sáne=2025-06-03}}</ref>. Hindstanda Google Pay qosımshaǵa jalǵanǵan RuPay kredit/debet kartaları járdeminde NFC tiykarındaǵı «Tiyip tólew» (Tap & Pay) imkaniyatın usınadı. === Tulǵadan-tulǵaǵa (P2P) pul ótkeriwler === Paydalanıwshılar baylanıstaǵı adamlardan aqsha jibere aladı yamasa qabıllay aladı. Hindstanda bul UPI arqalı, al [[Singapur|Singapurda]] PayNow arqalı ámelge asırıladı. === UPI integraciyası (Hindstan) === [[Hindstan|Hindstandaǵı]] Google Pay UPI infrastrukturasında isleydi, bul baylanıstırılǵan bank esapları arasında tez arada aqsha ótkeriwge imkaniyat beredi. Paydalanıwshılar UPI ID, QR kodlar yamasa mobil nomerler arqalı tóley aladı. 2024-jılı bir neshe baylanıslı funkciyalar engizildi: UPI Circle funkciyası paydalanıwshıǵa isenimli ekinshi dárejeli paydalanıwshılarǵa tolıq yamasa usaqlap qadaǵalaw menen tólem imkaniyatın beriwge múmkinshilik beredi, UPI vaucherleri paydalanıwshılarǵa mobil nomerler arqalı aldın ala tólengen aqsha qunlılıǵın jiberiwge múmkinshilik beredi, onı hátte bank esabın jalǵamastan-aq paydalanıwǵa boladı, al UPI Lite ushın Autopay funkciyası kishi kólemdegi offlayn tranzakciyalar ushın paydalanıwshınıń UPI Lite balansı belgilengen shegaradan tómenlegende onı toltırıp turadı. Paydalanıwshılar elektr energiyası yamasa texnikalıq xızmet kórsetiw sıyaqlı aldın-ala tólenetuǵın kommunal xızmetlerdi qosıp, olardı tikkeley qosımshadan toltıra aladı<ref name=":3">{{Web deregi|url=https://thepaypers.com/payments-general/google-pay-introduces-upi-circle-clickpay-qr-and-more-features--1269912|bet=Google Pay Introduces UPI Circle, ClickPay QR, and more features|til=en|jumıs=thepaypers.com|qaralǵan sáne=2025-06-03}}</ref>. Google Pay xalıqaralıq UPI QR tólemlerin qollap-quwatlaydı, bul hindstanlı turistlerge valyuta almastırmastan-aq, jergilikli singapurlı satıwshılarǵa UPI arqalı tikkeley tólewge múmkinshilik beredi<ref name=":2">{{Web deregi|url=https://www.pymnts.com/google/2024/google-aims-to-take-upi-payments-beyond-indias-borders/|bet=Google Aims to Take UPI Payments Beyond India’s Borders|avtor=PYMNTS|sáne=2024-01-17|til=en-US|jumıs=PYMNTS.com|qaralǵan sáne=2025-06-03}}</ref>. === ClickPay QR (Hindstan) === Google Pay, NPCI Bharat BillPay arqalı esap-sanaq shıǵarıwshılar tárepinen jaratılǵan QR kodlardı skanerlew arqalı esap-sanaq tólemleri ushın ClickPay QR xızmetin qollap-quwatlaydı. === PayNow integraciyası (Singapur) === Singapurda qosımsha PayNow penen integraciyalanǵan, bul paydalanıwshılarǵa mobil nomerler yamasa NRIC/FIN arqalı aqsha jiberiwge hám qabıllawǵa múmkinshilik beredi. === FavePay integraciyası (Singapur) === Fave penen birgelikte, Google Pay túrli sawda orınlarında SGQR sisteması arqalı keshbek múmkinshiligi bar QR tólemlerin qollap-quwatlaydı<ref>{{Web deregi|url=https://asianbankingandfinance.net/cards-payments/news/favepay-teams-google-pay-offer-cashback-singapore-users|bet=FavePay teams up with Google Pay to offer cashback to Singapore users {{!}} Asian Banking & Finance|avtor=Reporter|at=Staff|sáne=2021-09-22|til=en|jumıs=asianbankingandfinance.net|qaralǵan sáne=2025-06-03}}</ref>. == Qáwipsizlik == Google Pay PIN-kod, barmaq izi yamasa betti tanıw sıyaqlı qurılma dárejesindegi qáwipsizlik usılların qollanadı<ref>{{Web deregi|url=https://www.indiatoday.in/technology/news/story/google-pay-adds-biometrics-for-digital-payments-1613650-2019-10-29|bet=Google Pay adds biometrics for digital payments|sáne=2019-10-29|til=en|jumıs=India Today|qaralǵan sáne=2025-06-03}}</ref>. Tranzakciyalar shifrlanadı, hám qosımsha gúmanlı háreketlerdi anıqlaw ushın mashinalıq oqıtıwǵa tiykarlanǵan jalǵanshılıqtı baqlaw sistemasın qollanadı<ref>{{Cite news|date=2022-12-19|title=This is how Google is planning to keep you safe from fraud transactions on Google Pay|url=https://timesofindia.indiatimes.com/gadgets-news/this-is-how-google-is-planning-to-keep-you-safe-from-fraud-transactions-on-google-pay/articleshow/96348639.cms|access-date=2025-06-03}}</ref>. == Qoljetimliligi == 2024-jılǵı maǵlıwmatlarǵa qaraǵanda, Google Pay tómendegi mámleketlerde qoljetimli: * Hindstan: Tolıq UPI qollap-quwatlawı hám funkciyaları. * Singapur: PayNow, FavePay hám xalıqaralıq UPI qabıllawı. Google Pay burın [[Amerika Qurama Shtatları|Amerika Qurama Shtatlarında]] da qoljetimli bolǵan, biraq 2024-jıl iyun ayında [[Google Wallet]] paydasına basqıshpa-basqısh toqtatıldı. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ mgkj1hf8ep84ra9v2zzum5xo2x8vvd1 0 25334 122787 121728 2025-06-25T19:49:41Z Bekan88 11311 122787 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Android_Robot_Head_2023.svg|nobaý|150x150 nükte|Android icon]] '''Google mobil xızmetleri (GMS)''' — bul [[Google|Googledıń]] [[Menshikli programmalıq támiynat|menshikli]] qosımshalar hám qosımshalardı programmalastırıw interfeysleri (APIs) xızmetleriniń toplamı bolıp, olar ádette smartfonlar, planshetler hám smart-televizorlar sıyaqlı kópshilik Android qurılmalarına aldın-ala ornatıladı. GMS [[Android|Android Ashıq Kodlı Joybarınıń]] (AOSP) bir bólegi emes, bul Android islep shıǵarıwshısı GMSti Android qurılmasına nızamlı túrde aldın-ala ornatıw ushın Googledan licenziya alıwı kerek ekenligin ańlatadı. Bul licenziya Evropa Awqamınan tısqarı jerlerde hesh qanday licenziyalıq tólemlersiz Google tárepinen usınıladı<ref>{{Web deregi|url=https://developer.motorolasolutions.com/servlet/JiveServlet/previewBody/2210-102-2-2535/Google%20Mobile%20Services%20vs%20AOSP.pdf|bet=Google Mobile Services|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141023103917/https://developer.motorolasolutions.com/servlet/JiveServlet/previewBody/2210-102-2-2535/Google%20Mobile%20Services%20vs%20AOSP.pdf|arxivsáne=October 23, 2014|sáne=May 21, 2014|baspaxana=[[Motorola Mobility]]|qaralǵan sáne=October 17, 2014}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.androidcentral.com/what-gms-and-why-does-my-phone-need-it|bet=What are Google Mobile Services (GMS) and why does my phone need them?|avtor=Hildenbrand|at=Jerry|sáne=September 23, 2019|til=en|jumıs=Android Central|qaralǵan sáne=July 5, 2022}}</ref><ref name=":EU">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2018/10/16/17984074/google-eu-android-licensing-bundle-chrome-search|bet=Google will start charging Android device makers a fee for using its apps in Europe|sáne=October 16, 2018|baspaxana=The Verge|qaralǵan sáne=December 31, 2022}}</ref>. == Tiykarǵı qosımshalar == Tómendegiler Google Mobil Xızmetleriniń bir bólegi bolıp tabılatuǵın tiykarǵı qosımshalar:<ref>{{Web deregi|url=https://www.android.com/gms|bet=Google Mobile Services|qaralǵan sáne=November 27, 2023}}</ref> * [[Google Search]] * Google Chrome * [[YouTube]] * [[Google Play]] * Google Drive * [[Gmail]] * [[Google Meet]] * [[Google Kartalar|Google Maps]] * [[Google Photos]] * Google TV * YouTube Music === Tariyxıy === * Google+ * [[Google Hangouts]]<ref name=":0">{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2019/10/07/default-apps-android-10-android-go/|bet=These are the new default Google apps for Android 10 and Android Go|avtor=Bradshaw|at=Kyle|sáne=October 7, 2019|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=July 5, 2022}}</ref> * [[Google Wallet]] * Google Messenger * Google Play Books * Google Play Magazines * Google Play Music * Google Play Movies &amp;amp; TV * Google Play Games * Google Duo == Qabıl etiliwi, básekilesleri hám qadaǵalawshılar == === FairSearch === Kópshilik Evropa firmaları Evropa Komissiyasına Googledıń óz xızmetlerin telefon islep shıǵarıwshılarına qollanıwǵa májbúrlew ushın bazardaǵı óz kúshi hám ústemligin manipulyaciyalaǵanın málimlep, shaǵım etti. Bul firmalar FairSearch degen at penen birlesti hám tiykarǵı firmalar qatarına [[Microsoft]], Expedia, TripAdvisor, [[Nokia]] hám [[Oracle Corporation|Oracle]] kirdi. FairSearchtıń Google ámeliyatlarına baylanıslı tiykarǵı mashqalası, olardıń pikirinshe, Googledıń telefon islep shıǵarıwshıların ózleriniń Mobil Xızmetlerin qollanıwǵa májbúrlegeni boldı. Olardıń shaǵım etiwinshe, Google bul islep shıǵarıwshılardan Androidtıń sońǵı versiyasın alıw ushın Maps, Search hám YouTube sıyaqlı belgili bir Google Mobil Xızmetlerin aldın-ala ornatıwı kerek ekenligi haqqındaǵı kelisimge qol qoyıwdı sorap, soǵan erisken. Google bul máselege tez arada juwap berip, olardıń «Evropa Komissiyası menen birge islesiwdi dawam etip atırǵanın» málimledi. [[Fayl:Samsung_Galaxy_Z.jpg|nobaý|250x250 nükte|Ornatılǵan Google mobil xızmetleri bar Android smartfonları]] === Aptoide === Úshinshi tárep Android qosımshalar dúkanı Aptoide de Evropa Awqamınıń básekishilik boyınsha organı Googleǵa qarsı shaǵım etti, onda jáne olardıń bazardaǵı óz kúshin qáte qollanıp atırǵanı aytılǵan. Aptoide, Googledıń úshinshi tárep qosımshalar dúkanlarınıń Google Playde bolıwına tosqınlıq etip atırǵanın, sonday-aq Google Chromenıń hár qanday úshinshi tárep qosımshaların hám qosımshalar dúkanların júklep alıwına tosqınlıq etip atırǵanın shaǵım etti. 2014-jıl iyundaǵı jaǵdayǵa muwapıq, Google bul ayıplawlarǵa juwap bermedi. === Android ústemligin qáte paydalanıw === 2019-jıl mayda, Umar Javid, Sukarma Txapar, Aaqib Javid Google LLC & Ors-qa qarsı isinde, Hindstannıń Básekishilik boyınsha komissiyası Googleǵa qarsı bazardaǵı básekileslerdi bloklaw ushın Android penen óz ústemligin qáte paydalanǵanı ushın antimonopoliyalıq tekseriw júrgiziwge buyrıq berdi. Komissiya óziniń Prima Facie (dáslepki) pikirinde, Mobil qosımshalardı tarqatıw kelisimleri (MADA) sheńberinde pútkil Google Mobil Xızmetleri (GMS) toplamın májbúriy túrde aldın-ala ornatıw qurılma islep shıǵarıwshılarına ádilsiz shártlerdi júklew bolıp tabıladı dep esapladı<ref>{{Cite journal|last=Edelman|first=Benjamin G.|date=May 12, 2014|title=Does Google Leverage Market Power Through Tying and Bundling?|url=https://papers.ssrn.com/abstract=2436940|language=en|location=Rochester, NY|doi=10.2139/ssrn.2436940|journal=Journal of Competition Law and Economics}}</ref>. === Evropa Awqamınıń antimonopoliyalıq qararı === 2018-jıl 18-iyulda Evropa Komissiyası Googledı Evropa Awqamınıń antimonopoliyalıq qaǵıydaların buzǵanı ushın 4,34 milliard evro ayıp pulǵa tarttı, bul EAA-ǵa (Evropa ekonomikalıq aymaǵı) jiberiletuǵın smartfonlar hám planshetler ushın GMS licenziyalaw siyasatınıń ózgeriwine alıp keldi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2018/10/16/google-tweaks-android-licensing-terms-in-europe-to-allow-google-app-unbundling-for-a-fee/|bet=Google tweaks Android licensing terms in Europe to allow Google app unbundling -- for a fee|sáne=October 16, 2018}}</ref>. Ózgeris sonda, GMS endi tiykarǵı Androidtan ajıratıldı hám bólek tólemli licenziyalıq kelisim boyınsha usınılatuǵın boldı. === Qupıyalıq siyasatı === Sol waqıtta Google túrli Evropa maǵlıwmatlardı qorǵaw agentlikleri, atap aytqanda Ullıbritaniya hám [[Franciya|Franciyada]] mashqalalarǵa ushıradı. Olar ushıraǵan mashqala, olardıń birlestirilgen 60 qaǵıydalar toplamı bolıp, bul Googleǵa «paydalanıwshılardı jaqınıraq baqlawǵa» imkaniyat berdi. Google jáne bir márte shıǵıp, olardıń jańa siyasatlarınıń [[Evropa Awqamı]] nızamlarına ele de boysınatuǵının málimledi. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ lv9kuktw08t5mwxbnz04iv2ibxr7t3z 0 25353 122777 121692 2025-06-25T19:40:45Z Bekan88 11311 122777 wikitext text/x-wiki '''Google Pay''' (burınǵı '''Android Pay''') — bul mobil qurılmalarda qosımsha ishindegi, onlayn hám jeke kontaktsız satıp alıwlardı ámelge asırıw ushın [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan mobil tólem xızmeti bolıp, paydalanıwshılarǵa [[Android]] telefonları, planshetleri yamasa [[Aqıllı saat|saatları]] arqalı tólemlerdi ámelge asırıwǵa múmkinshilik beredi. Paydalanıwshılar PIN-kod, parol yamasa 3D betti skanerlew yaki barmaq izin tanıw sıyaqlı biometriyalıq maǵlıwmatlar arqalı autentifikaciyadan óte aladı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/pay/answer/7644132|bet=Set up screen lock to make contactless payments - Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200710101929/https://support.google.com/pay/answer/7644132|arxivsáne=July 10, 2020|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=2022-07-20}}</ref>. 2025-jılǵa kelip, ol 94 mámlekette qoljetimli<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/wallet/answer/12060037|bet=Where you can use Google Wallet|jumıs=Google Wallet Help|qaralǵan sáne=2024-08-15}}</ref>. == Xızmet == [[Fayl:Google_Pay_Acceptance_Mark.svg|nobaý|Google Pay-di qabıl etiw belgisi]] Google Pay karta informaciyasın uzatıw ushın jaqın aralıqtaǵı baylanıs (NFC) texnologiyasın qollanadı, bul satıwshıǵa aqsha ótkeriwdi ańsatlastıradı. Ol paydalanıwshıǵa kreditlik yamasa debetlik kartanıń chipin hám PIN-kodın yamasa sawda terminallarındaǵı magnitlik sızıq tranzakciyasın usı kartalardı Google Wallet-qa júklew arqalı almastıradı. Bul eki faktorlı autentifikaciyanıń qosılıwı menen kóp mámleketlerde álleqashan qollanılatuǵın kontaktsız tólemlerge uqsaydı. Xızmet Android qurılmalarına jaqın aralıqtaǵı baylanıs (NFC) antennası hám xostqa tiykarlanǵan karta emulyaciyası (HCE) arqalı sawda-satıq sistemaları menen sımsız baylanısıwǵa múmkinshilik beredi. Paydalanıwshı satıwshıǵa tólemdi ámelge asırǵanda, Google Pay haqıyqıy tólem kartasınıń nomerin jibermeydi. Onıń ornına, ol paydalanıwshınıń esap-sanaq informaciyasın kórsetetuǵın virtual esap nomerin jaratadı<ref name="TheVerge-androidpay">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/5/28/8661867/google-introduces-android-pay-replace-wallet-app|bet=Google introduces Android Pay, a replacement for its wallet app on mobile|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150528200923/http://www.theverge.com/2015/5/28/8661867/google-introduces-android-pay-replace-wallet-app|arxivsáne=May 28, 2015|sáne=May 28, 2015|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=May 28, 2015}}</ref>. Google Pay telefonda yamasa saatta ekran bloklawınıń ornatılıwın talap etedi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/pay/answer/6224811?hl=en|bet=Set up Google Pay|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180604223014/https://support.google.com/pay/answer/6224811?hl=en|arxivsáne=June 4, 2018}}</ref>. Xızmetti óz betinshe basqarıwdı qáleytuǵın paydalanıwshılar ushın eń az 13 jas shegarası qoyılǵan. Degen menen, eger ata-anası yamasa tárbiyashısı olar ushın Wallet-tı basqarsa hám maqullanǵan bankten paydalansa (házirgi waqıtta tek Fitbit Ace-te qoljetimli), jasıraq paydalanıwshılar da Google Pay-ge kire aladı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/wallet/answer/14997324|bet=Set up tap to pay on your child's Fitbit Ace LTE|jumıs=Google Wallet Help|qaralǵan sáne=2024-08-15}}</ref>. Paydalanıwshılar kartanı súwretke túsiriw yamasa karta informaciyasın qoldan kirgiziw arqalı tólem kartaların xızmetke qosa aladı. Sawda orınlarında tólem ámelge asırıw ushın paydalanıwshılar ózleriniń autentifikaciyadan ótken qurılmasın sawda-satıq sistemasına jaqın uslaydı. Xızmette aqıllı autentifikaciya bar, bul sistemaǵa qurılma qáwipsiz dep esaplanǵanda (mısalı, sońǵı bes minutta bloklawdan shıǵarılǵan bolsa) anıqlawǵa hám kerek bolsa bloklawdan shıǵarıw informaciyasın sorawǵa múmkinshilik beredi<ref name="fingerp15">{{Web deregi|url=https://www.youtube.com/watch?v=VOn7VrTRlA4&t=2m59s|bet=Fingerprint and payments APIs (100 Days of Google Dev)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160826195248/https://www.youtube.com/watch?v=VOn7VrTRlA4|arxivsáne=August 26, 2016|jıl=2015|baspaxana=Google Developers|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref>. === Texnologiya === Google Pay EMV Tólem Tokenizaciyası Specifikaciyasın qollanadı<ref name="emvpaytok">{{Web deregi|url=http://www.emvco.com/specifications.aspx?id=263|bet=Payment Tokenisation|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161014221023/http://emvco.com/specifications.aspx?id=263|arxivsáne=October 14, 2016|sáne=2014-03-01|baspaxana=EMVco|qaralǵan sáne=July 8, 2020}}</ref>. Xızmet klienttiń kreditlik yamasa debetlik kartasınıń Tiykarǵı Esap Nomerin (FPAN) tokenlestirilgen Qurılmanıń Tiykarǵı Esap Nomeri (DPAN) menen almastırıw arqalı satıwshıdan klienttiń tólem informaciyasın jasırın saqlaydı hám «hár bir tranzakciya ushın jaratılatuǵın dinamikalıq qáwipsizlik kodın» jaratadı. «Dinamikalıq qáwipsizlik kodı» EMV-rejimindegi tranzakciyadaǵı kriptogramma hám magnitlik-sızıqlı-maǵlıwmat emulyaciyası rejimindegi tranzakciyada Dinamikalıq Kartanı Tekseriw Qunlılıǵı (dCVV) bolıp tabıladı. Paydalanıwshılar sonday-aq Googledıń [[Find Hub|Find My Device]] xızmeti arqalı joǵalǵan telefondaǵı xızmetti aralıqtan toqtata aladı. Sawda orınlarında tólemdi ámelge asırıw ushın paydalanıwshılar ózleriniń autentifikaciyadan ótken Android qurılmasın sawda-satıq sistemasınıń NFC oqıǵıshına uslaydı. Android paydalanıwshıları biometriya, úlgi yamasa parol arqalı telefonların bloklawdan shıǵarıp autentifikaciyadan ótedi, al [[Wear OS]] hám Fitbit OS paydalanıwshıları tólem aldında Google Wallet qosımshasın ashıw arqalı autentifikaciyadan ótedi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/wearos/answer/7643998|bet=Pay with your smartwatch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200801033102/https://support.google.com/wearos/answer/7643998|arxivsáne=August 1, 2020|jumıs=Google Pay Help|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=8 July 2020}}</ref>. === Tutınıwshı qurılmasında karta iyesin tekseriw usılı (CDCVM) === EMV-rejimindegi tranzakciyalarda Google Pay biometriya, úlgi yamasa qurılmanıń parolin qollanıp, Tutınıwshı Qurılmasında Karta Iyesin Tekseriw Usılın (CDCVM) qollap-quwatlaydı. CDCVM-di qollanıw qurılmanıń ózine tranzakciya ushın tekseriwdi támiyinlewge múmkinshilik beredi hám karta iyesinen chekke qol qoyıwdı yamasa PIN-kodın kirgiziwdi talap etpewi múmkin<ref>{{Cite news|url=https://support.google.com/pay/answer/7644132|title=Set up screen lock to make contactless payments – Android – Google Pay Help|publisher=Google Inc.|access-date=2020-07-08}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://support.google.com/pay/merchants/answer/7381753|title=CDCVM – Google Pay Merchant Help|publisher=Google Inc.|access-date=2020-07-08}}</ref>. === Qáwipsizlik === Qollap-quwatlanatuǵın tranzitlik tarmaqlar ushın tólemler tólem kartası yamasa tranzit kartası arqalı tekseriwdi ótkermesten ámelge asırılıwı múmkin. Degen menen, Apple Pay-diń Ekspress rejiminen ózgesheligi, telefon ekranı janıp turıwı kerek hám batareya zaryadı az bolǵanda bul funkciya islemeydi. [[Wear OS]] hám Fitbit OS-ta bul opciya qoljetimli emes. Taǵılatuǵın qurılmalardaǵı barlıq tranzakciyalar tiyiwden aldın Wallet qosımshasın ashıw arqalı autentifikaciyadan ótiwi kerek<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/wallet/answer/12059519|bet=Verify it's you to make a purchase - Google Wallet Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2024-04-26}}</ref>. 2022-jıldan baslap, Google Wallet-qa NFC bank kartaların qosıw funkciyası qurılmalardıń Play Integrity API tekseriwlerinen ótiwin talap etedi. Bul bloklanǵan júklewshisi bar hám root huqıqı joq qurılmaǵa iye bolıwdı ańlatadı<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/google-wallet-security-issue/|bet=Some people aren't able to tap and pay with Google Wallet right now|sáne=2024-04-16|jumıs=androidpolice.com}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ ifekn56dcr9zkb90eukxwnhs9vozikd 122785 122777 2025-06-25T19:48:01Z Bekan88 11311 122785 wikitext text/x-wiki '''Google Pay''' (burınǵı '''Android Pay''') — bul mobil qurılmalarda qosımsha ishindegi, onlayn hám jeke kontaktsız satıp alıwlardı ámelge asırıw ushın [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan mobil tólem xızmeti bolıp, paydalanıwshılarǵa [[Android]] telefonları, planshetleri yamasa [[Aqıllı saat|saatları]] arqalı tólemlerdi ámelge asırıwǵa múmkinshilik beredi. Paydalanıwshılar PIN-kod, parol yamasa 3D betti skanerlew yaki barmaq izin tanıw sıyaqlı biometriyalıq maǵlıwmatlar arqalı autentifikaciyadan óte aladı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/pay/answer/7644132|bet=Set up screen lock to make contactless payments - Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200710101929/https://support.google.com/pay/answer/7644132|arxivsáne=July 10, 2020|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=2022-07-20}}</ref>. 2025-jılǵa kelip, ol 94 mámlekette qoljetimli<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/wallet/answer/12060037|bet=Where you can use Google Wallet|jumıs=Google Wallet Help|qaralǵan sáne=2024-08-15}}</ref>. == Xızmet == [[Fayl:Google_Pay_Acceptance_Mark.svg|nobaý|Google Pay-di qabıl etiw belgisi]] Google Pay karta informaciyasın uzatıw ushın jaqın aralıqtaǵı baylanıs (NFC) texnologiyasın qollanadı, bul satıwshıǵa aqsha ótkeriwdi ańsatlastıradı. Ol paydalanıwshıǵa kreditlik yamasa debetlik kartanıń chipin hám PIN-kodın yamasa sawda terminallarındaǵı magnitlik sızıq tranzakciyasın usı kartalardı [[Google Wallet]]-qa júklew arqalı almastıradı. Bul eki faktorlı autentifikaciyanıń qosılıwı menen kóp mámleketlerde álleqashan qollanılatuǵın kontaktsız tólemlerge uqsaydı. Xızmet Android qurılmalarına jaqın aralıqtaǵı baylanıs (NFC) antennası hám xostqa tiykarlanǵan karta emulyaciyası (HCE) arqalı sawda-satıq sistemaları menen sımsız baylanısıwǵa múmkinshilik beredi. Paydalanıwshı satıwshıǵa tólemdi ámelge asırǵanda, Google Pay haqıyqıy tólem kartasınıń nomerin jibermeydi. Onıń ornına, ol paydalanıwshınıń esap-sanaq informaciyasın kórsetetuǵın virtual esap nomerin jaratadı<ref name="TheVerge-androidpay">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/5/28/8661867/google-introduces-android-pay-replace-wallet-app|bet=Google introduces Android Pay, a replacement for its wallet app on mobile|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150528200923/http://www.theverge.com/2015/5/28/8661867/google-introduces-android-pay-replace-wallet-app|arxivsáne=May 28, 2015|sáne=May 28, 2015|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=May 28, 2015}}</ref>. Google Pay telefonda yamasa saatta ekran bloklawınıń ornatılıwın talap etedi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/pay/answer/6224811?hl=en|bet=Set up Google Pay|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180604223014/https://support.google.com/pay/answer/6224811?hl=en|arxivsáne=June 4, 2018}}</ref>. Xızmetti óz betinshe basqarıwdı qáleytuǵın paydalanıwshılar ushın eń az 13 jas shegarası qoyılǵan. Degen menen, eger ata-anası yamasa tárbiyashısı olar ushın Wallet-tı basqarsa hám maqullanǵan bankten paydalansa (házirgi waqıtta tek Fitbit Ace-te qoljetimli), jasıraq paydalanıwshılar da Google Pay-ge kire aladı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/wallet/answer/14997324|bet=Set up tap to pay on your child's Fitbit Ace LTE|jumıs=Google Wallet Help|qaralǵan sáne=2024-08-15}}</ref>. Paydalanıwshılar kartanı súwretke túsiriw yamasa karta informaciyasın qoldan kirgiziw arqalı tólem kartaların xızmetke qosa aladı. Sawda orınlarında tólem ámelge asırıw ushın paydalanıwshılar ózleriniń autentifikaciyadan ótken qurılmasın sawda-satıq sistemasına jaqın uslaydı. Xızmette aqıllı autentifikaciya bar, bul sistemaǵa qurılma qáwipsiz dep esaplanǵanda (mısalı, sońǵı bes minutta bloklawdan shıǵarılǵan bolsa) anıqlawǵa hám kerek bolsa bloklawdan shıǵarıw informaciyasın sorawǵa múmkinshilik beredi<ref name="fingerp15">{{Web deregi|url=https://www.youtube.com/watch?v=VOn7VrTRlA4&t=2m59s|bet=Fingerprint and payments APIs (100 Days of Google Dev)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160826195248/https://www.youtube.com/watch?v=VOn7VrTRlA4|arxivsáne=August 26, 2016|jıl=2015|baspaxana=Google Developers|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref>. === Texnologiya === Google Pay EMV Tólem Tokenizaciyası Specifikaciyasın qollanadı<ref name="emvpaytok">{{Web deregi|url=http://www.emvco.com/specifications.aspx?id=263|bet=Payment Tokenisation|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161014221023/http://emvco.com/specifications.aspx?id=263|arxivsáne=October 14, 2016|sáne=2014-03-01|baspaxana=EMVco|qaralǵan sáne=July 8, 2020}}</ref>. Xızmet klienttiń kreditlik yamasa debetlik kartasınıń Tiykarǵı Esap Nomerin (FPAN) tokenlestirilgen Qurılmanıń Tiykarǵı Esap Nomeri (DPAN) menen almastırıw arqalı satıwshıdan klienttiń tólem informaciyasın jasırın saqlaydı hám «hár bir tranzakciya ushın jaratılatuǵın dinamikalıq qáwipsizlik kodın» jaratadı. «Dinamikalıq qáwipsizlik kodı» EMV-rejimindegi tranzakciyadaǵı kriptogramma hám magnitlik-sızıqlı-maǵlıwmat emulyaciyası rejimindegi tranzakciyada Dinamikalıq Kartanı Tekseriw Qunlılıǵı (dCVV) bolıp tabıladı. Paydalanıwshılar sonday-aq Googledıń [[Find Hub|Find My Device]] xızmeti arqalı joǵalǵan telefondaǵı xızmetti aralıqtan toqtata aladı. Sawda orınlarında tólemdi ámelge asırıw ushın paydalanıwshılar ózleriniń autentifikaciyadan ótken Android qurılmasın sawda-satıq sistemasınıń NFC oqıǵıshına uslaydı. Android paydalanıwshıları biometriya, úlgi yamasa parol arqalı telefonların bloklawdan shıǵarıp autentifikaciyadan ótedi, al [[Wear OS]] hám Fitbit OS paydalanıwshıları tólem aldında [[Google Wallet]] qosımshasın ashıw arqalı autentifikaciyadan ótedi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/wearos/answer/7643998|bet=Pay with your smartwatch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200801033102/https://support.google.com/wearos/answer/7643998|arxivsáne=August 1, 2020|jumıs=Google Pay Help|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=8 July 2020}}</ref>. === Tutınıwshı qurılmasında karta iyesin tekseriw usılı (CDCVM) === EMV-rejimindegi tranzakciyalarda Google Pay biometriya, úlgi yamasa qurılmanıń parolin qollanıp, Tutınıwshı Qurılmasında Karta Iyesin Tekseriw Usılın (CDCVM) qollap-quwatlaydı. CDCVM-di qollanıw qurılmanıń ózine tranzakciya ushın tekseriwdi támiyinlewge múmkinshilik beredi hám karta iyesinen chekke qol qoyıwdı yamasa PIN-kodın kirgiziwdi talap etpewi múmkin<ref>{{Cite news|url=https://support.google.com/pay/answer/7644132|title=Set up screen lock to make contactless payments – Android – Google Pay Help|publisher=Google Inc.|access-date=2020-07-08}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://support.google.com/pay/merchants/answer/7381753|title=CDCVM – Google Pay Merchant Help|publisher=Google Inc.|access-date=2020-07-08}}</ref>. === Qáwipsizlik === Qollap-quwatlanatuǵın tranzitlik tarmaqlar ushın tólemler tólem kartası yamasa tranzit kartası arqalı tekseriwdi ótkermesten ámelge asırılıwı múmkin. Degen menen, Apple Pay-diń Ekspress rejiminen ózgesheligi, telefon ekranı janıp turıwı kerek hám batareya zaryadı az bolǵanda bul funkciya islemeydi. [[Wear OS]] hám Fitbit OS-ta bul opciya qoljetimli emes. Taǵılatuǵın qurılmalardaǵı barlıq tranzakciyalar tiyiwden aldın Wallet qosımshasın ashıw arqalı autentifikaciyadan ótiwi kerek<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/wallet/answer/12059519|bet=Verify it's you to make a purchase - Google Wallet Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2024-04-26}}</ref>. 2022-jıldan baslap, [[Google Wallet]]-qa NFC bank kartaların qosıw funkciyası qurılmalardıń Play Integrity API tekseriwlerinen ótiwin talap etedi. Bul bloklanǵan júklewshisi bar hám root huqıqı joq qurılmaǵa iye bolıwdı ańlatadı<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/google-wallet-security-issue/|bet=Some people aren't able to tap and pay with Google Wallet right now|sáne=2024-04-16|jumıs=androidpolice.com}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ o6u42p05jyr6c8ubflppth4eb4ewmsa 0 25396 122786 122291 2025-06-25T19:48:37Z Bekan88 11311 122786 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vevent" ! colspan="2" class="infobox-above summary" |Google Takeout |- | colspan="2" class="infobox-image logo" |[[File:Google_Takeout_Screenshot.png|425x425 nükte]]<div class="infobox-caption">Google Takeout interfeysiniń tómengi bólimi.</div> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |[[Programmist (Baǵdarlamashı)|Baǵdarlamashı(lar)]] | class="infobox-data" |[[Google]] |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Dáslepki shıǵarılıwı | class="infobox-data" |[[2011|2011 jıl]] |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |[[Veb-sayt]] | class="infobox-data" |<span class="url">[https://takeout.google.com/ takeout.google.com]</span> |} '''Google Takeout''', sonday-aq '''«Maǵlıwmatlarıńızdı júklep alıń»''' retinde de belgili,<ref>{{Cite news|url=https://opensource.googleblog.com/2018/07/introducing-data-transfer-project.html|date=July 20, 2018}}</ref> [[Google Data Liberation Front]] tárepinen islengen joybar bolıp,<ref name="blogm">{{Web deregi|url=http://dataliberation.blogspot.com/2011/06/data-liberation-front-delivers-google.html|bet=The Data Liberation Front Delivers Google Takeout|sáne=June 28, 2011|baspaxana=Google|qaralǵan sáne=13 June 2012}}</ref> [[YouTube]] hám [[Gmail]] sıyaqlı Google ónimleriniń paydalanıwshılarına óz maǵlıwmatların júklep alıwǵa bolatuǵın arxiv faylına eksportlawǵa múmkinshilik beredi. == Qollanıw == Paydalanıwshılar berilgen variantlar diziminen hár qıylı xızmetlerdi tańlay aladı. 2025-jıl 3-may jaǵdayına muwapıq, tómendegi xızmetler eksportlanıwı múmkin:<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/google-takeout-3340906/|bet=What is Google Takeout, and how do you download your Google data through it?|sáne=2024-02-16|til=en|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=2025-06-11}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://takeout.google.com|bet=Google Takeout|sáne=2025-06-10|jumıs=Google|qaralǵan sáne=2025-06-10}}</ref> {{Div col|colwidth=20em}} * Access Log Activity * Android Device Configuration Service * Assignments * [[Blogger (xızmet)]] * Canvas * Crisis User Reports * Cursive * Data Shared for Research * Discover * Embark * Firebase Dynamic Links * [[Fitbit]] * [[Gemini (chatbot)]] * [[Gmail]] * Google Account * [[Google Alerts]] * [[Google Arts & Culture]] * Google Business Profile * [[Google Calendar]] * [[Google Chat]] * [[Google Chrome]] * [[Google Classroom]] * [[Google Cloud Search]] * [[Google Contacts]] * [[Google baǵdarlamashılar]] * [[Google Drive]] * [[Google Earth]] * Google Feedback * [[Google Fi Wireless]] * [[Google Finance]] * [[Google Fit]] * [[Google Groups]] * Google Help Communities * [[Google Keep]] * [[Google Maps]] * [[Google Meet]] * [[Google Messages]] * [[Google News]] * [[Google One]] * [[Google Pay]] * [[Google Photos]] * [[Google Play]] * [[Google Play Books]] * Google Play Console * [[Google Play Games]] * Google Play Movies & TV * [[Google Podcasts]] * [[Google Shopping]] * [[Google Store]] * [[Google Street View]] * [[Google Tasks]] * [[Google Translator Toolkit]] * [[Google Voice]] * [[Google Workspace Marketplace]] * Home App * Maps (your places) * My Activity * My Maps * Network Planner * NotebookLM * Personal Safety * Phone Audio * Pinpoint * Profile * Purchases & Reservations * Recorder * Reminders * Saved * Search Contributions * Search Notifications * Timeline * [[YouTube]] * [[YouTube Music]] {{div col end}} Paydalanıwshı barlıq jetkilikli xızmetlerdi eksportlawdı yamasa joqarıdaǵı dizimnen xızmetlerdi tańlawı múmkin. Sońınan Takeout paydalanıwshıdan fayl túrin, jiyiligin hám ornın tańlawdı soraydı, keyin sorawdı qayta islep, barlıq fayllardı arxiv faylına jaylastıradı. Sonıń menen birge, Takeout eksport tamamlanǵanda elektron pochta arqalı xabar jiberedi, sol waqıtta paydalanıwshı veb-sayttıń júklep alıwlar bóliminen arxivti júklep alıwı múmkin. Arxiv faylı eksport ushın tańlanǵan hár bir xızmet ushın ayırım papkanı óz ishine aladı. === Alıp taslanǵan xızmetler === Bul xızmetler burın Google Takeout arqalı qoljetimli bolǵan, biraq maǵlıwmatlar endi joq bolǵanlıqtan alıp taslanǵan: {{Div col|colwidth=20em}} * 3D Warehouse (due to spinoff of [[SketchUp]]) * [[Google Bookmarks]] * [[Google Buzz]] * Google Code Project Hosting * [[Google Hangouts]] * Google Hangouts On Air * [[Google Latitude]] * [[Google Play Music]] * [[Google Reader]] * [[Google Stadia]] * Google+ +1s, Circles, Pages, Streams and posts * Hands Free * Input Tools * [[Knol]] * [[Orkut]] * [[Picasa Web Albums]] * Textcube{{div col end}} == Tariyxı == Google Takeout 2011-jıl 28-iyunda [[Google Data Liberation Front]] tárepinen paydalanıwshılarǵa óz maǵlıwmatların Google xızmetleriniń kópshiliginen eksportlawǵa múmkinshilik beriw ushın shólkemlestirilgen. Shólkemlestirilgennen berli, Google paydalanıwshılardıń talaplarına muwapıq Takeoutqa jáne bir neshe xızmetlerdi qostı<ref>{{Web deregi|url=http://dataliberation.blogspot.com/2012/01/now-offering-docs-for-takeout.html|bet=Now offering Docs for Takeout|sáne=January 24, 2012|jumıs=Data Liberation Blog|qaralǵan sáne=2018-08-07}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://dataliberation.blogspot.com/2012/11/two-new-services-added-to-takeout.html|bet=Two new services added to Takeout|sáne=November 14, 2012|jumıs=Data Liberation Blog|qaralǵan sáne=2018-08-07}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://dataliberation.blogspot.com/2013/02/a-perfect-match-blogger-and-google.html|bet=A perfect match: Blogger and Google+ Pages for Takeout|sáne=February 14, 2013|jumıs=Data Liberation Blog|qaralǵan sáne=2018-08-07}}</ref>. Takeout dáslebinde tek ǵana Google Buzz, Google Contacts, Google Profile, Google Streams hám Picasa Albums eksportların usındı.[2] Kelesi ayda, 2011-jıl 15-iyulda, Google Takeout paydalanıwshılarınıń jiyi soranıwınan soń Google +1 eksportların da dizimge qostı<ref name="voice1">{{Web deregi|url=http://dataliberation.blogspot.com/2011/09/new-on-menu-google-voice-for-google.html|bet=New on the Menu: Google Voice for Google Takeout|sáne=September 6, 2011|baspaxana=Google}}</ref>. Keyinirek, 2011-jıl 6-sentyabrde, Google óz eksport xızmetine Google Voice-tı qostı. 2012-jıl 26-sentyabrde YouTube videoların Takeout-qa eksportlaw múmkinshiliginiń qosılıwı úlken jetiskenlik boldı. Google 2013-jıl 17-fevralda Blogger jazbaları hám Google+ betlerin qosıw arqalı jáne bir úlken qádem tasladı<ref name="Blogger">{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2013/02/17/google-takeout-now-liberating-blogger-and-google-pages/|bet=Google Takeout now liberating Blogger and Google+ Pages|avtor=Fingas, Jon|sáne=February 17, 2013|baspaxana=Engadget|qaralǵan sáne=February 21, 2013}}</ref>. 2013-jıl 5-dekabrde Google Takeout [[Gmail]] hám [[Google Calendar]] maǵlıwmatların da qamtıw ushın jáne de keńeytildi<ref>{{Web deregi|url=http://gmailblog.blogspot.co.uk/2013/12/download-copy-of-your-gmail-and-google.html|bet=Download a copy of your Gmail and Google Calendar data|avtor=Piepmeier|at=Nick|jumıs=Official Gmail Blog|qaralǵan sáne=6 December 2013}}</ref>. Olar Google Photos ushın arnawlı ótkeriw imkaniyatların qostı, bul Google Photostaǵı barlıq medianı Apple – iCloud Photos, Flickr, Microsoft One Drive hám SmugMug-qa ótkeriwge múmkinshilik beredi. == Sın == Google maǵlıwmatlardı eksportlaǵannan keyin olardı avtomat túrde óshirmeydi; olar óshiriw ushın bólek xızmet usınadı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/accounts/answer/3024190|bet=Download your data - Google Account Help|til=en|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2018-08-07|citata=Downloading your data does not delete it from Google’s servers. Learn how to delete your account or how to delete your searches and browsing activity.}}</ref>. Takeout eksportınıń múddeti 7 kúnnen keyin tamamlanǵanǵa shekem onı óshiriwdiń ilajı joq. Google Takeout eksportlanǵan maǵlıwmatlardı úlken faylları bar kóplegen paydalanıwshılar ushın pakettiń múddeti (7 kúnnen keyin) ótip ketkenge shekem hámmesin ańsat júklep alıw ushın qısqa múddetke saqlaǵanı ushın da sınǵa alındı, bul úlken maǵlıwmatlarǵa hám áste internet baylanısına iye paydalanıwshılardı Google xızmetlerinde «tutqınǵa» túsiredi. Burınǵı sın pikirler Google Takeout-tıń paydalanıwshılarǵa ayırım tiykarǵı Google xızmetlerinen, atap ótsek [[Google Search]] tariyxı hám [[Google Wallet]] (shıjlan) maǵlıwmatlarınan eksportlawǵa ruqsat bermegeni menen baylanıslı boldı<ref name="crit2">{{Web deregi|url=http://www.pcworld.com/article/255920/liberating_your_data_from_google_and_what_that_really_means.html|bet='Liberating' Your Data from Google, and What That Really Means|avtor=Null, Christopher|sáne=May 21, 2012|baspaxana=PCWorld|qaralǵan sáne=February 21, 2013}}</ref>. Sonnan berli Google xızmetti izlew tariyxı hám Wallet maǵlıwmatların (2016-jıl sentyabr) qamtıw ushın keńeytti. Google sonday-aq Takeout xızmetine [[Google Hangouts]]-tı da qostı. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ ngqvl96vivn13xfhx0wxvms882mgqv2 8 25402 122762 2025-06-25T19:17:38Z Janabaevazizbek 10433 Taza bet jaratıldı: «[[Wikipedia:Gadjetler/Tez ózgert|Tez ózgert]] — bólim ishinde kishi ózgerislerdi ekrandı jańalamastan, tez islewge arnalǵan qural.» 122762 wikitext text/x-wiki [[Wikipedia:Gadjetler/Tez ózgert|Tez ózgert]] — bólim ishinde kishi ózgerislerdi ekrandı jańalamastan, tez islewge arnalǵan qural. 81wrmeec9nzmfmfu8ksf63ysrtgr2a4 122791 122762 2025-06-25T19:54:00Z Janabaevazizbek 10433 122791 wikitext text/x-wiki [[Wikipedia:Áspablar/Tez ózgert|Tez ózgert]] — bólim ishinde kishi ózgerislerdi ekrandı jańalamastan, tez islewge arnalǵan qural. 6sstsxqmghuf7l8sz84bopkvrnxmoox 8 25403 122763 2025-06-25T19:31:23Z Janabaevazizbek 10433 Taza bet jaratıldı: «// Edit sections of a page without leaving the article // [[User:BrandonXLF/QuickEdit]] // By [[User:BrandonXLF]] $.when(mw.loader.using('oojs-ui-core'),$.ready).done(function(){ bar mobile = mw.config.get('skin') === 'minerva'; bar US = '-quickedit-'; if (mobile) { mw.util.addCSS('.mw-editsection{white-space:nowrap}.content .collapsible-heading .' + US + 'section{visibility:hidden}.content .collapsible-heading.open-block .' + US + 'section{visibility:visible...» 122763 javascript text/javascript // Edit sections of a page without leaving the article // [[User:BrandonXLF/QuickEdit]] // By [[User:BrandonXLF]] $.when(mw.loader.using('oojs-ui-core'),$.ready).done(function(){ bar mobile = mw.config.get('skin') === 'minerva'; bar US = '-quickedit-'; if (mobile) { mw.util.addCSS('.mw-editsection{white-space:nowrap}.content .collapsible-heading .' + US + 'section{visibility:hidden}.content .collapsible-heading.open-block .' + US + 'section{visibility:visible}'); } $(document.body).on('click',function(e){ bar el = $(e.target); if (el.hasClass(US + 'editlink') && !el.hasClass(US + 'loading') ) { e.preventDefault(); e.stopImmediatePropagation(); bar dots = 0; bar interval; if (!mobile) { interval = setInterval(function(){ dots = (dots+1)%3; el.attr('data-dots',dots); }, 200); el.addClass(US + 'loading'); mw.util.addCSS('.' + US + 'hide{display:none!important}.' + US + 'loading,.' + US + 'heading{color:rgba(0,0,0,0.4)}[data-dots]:after{white-space:pre}[data-dots="0"]:after{content:". "}[data-dots="1"]:after{content:".. "}[data-dots="2"]:after{content:"..."}'); } $('.' + US + 'hide').removeClass(US + 'hide'); $('.' + US + 'heading').removeClass(US + 'heading'); $('#' + US + 'editor').remove(); bar targ = el.siblings('.' + US + 'target').last(); bar title = decodeURIComponent((/[\?&]title=([^&#]*)/.exec(targ.attr('href')) || (new RegExp('.*' + mw.config.get('wgArticlePath').replace(/\$1/,'([^?]+)'))).exec(targ.attr('href')))[1]); bar secid = /[\?&]v?e?section=T?-?(\d*)/.exec(targ.attr('href'))[1]; bar level = 0; bar sname = ''; $.get(mw.config.get('wgScript'), { title: title, section: secid, action: 'raw' }).done(function(full){ $.post(mw.config.get('wgScriptPath') + '/api.php',{ action: 'query', prop: 'revisions', rvprop: 'timestamp', titles: title, curtimestamp: 'true', format: 'json' }).done(function(base){ bar start = base.curtimestamp; for (bar id in base.query.pages) { base = base.query.pages[id].revisions[0].timestamp; } full = full.replace(/\s+$/,''); bar i = 0; bar saving = false; bar expanded = false; bar heading = el.closest('h1,h2,h3,h4,h5,h6'); bar part = full.split(/(?:^|\n)(=+.+=+)/,3).join(''); bar post = full.replace(part,''); full.replace(/^(=+)(.+)(=+)\n?/,function(m,a,b,c){ level = Math.min(a.length,b.length); sname = b; return m; }); if (!$.contains(document.getElementsByClassName('mw-parser-output')[0],heading[0])) { heading = $('.mw-parser-output').children().first(); } bar partsect = heading.nextUntil('#toc,h2:has(*),h3,h4,h5,h6').addClass(US + 'hide'); bar fullsect = heading.nextUntil(level == 6 ? 'h1,h2:has(*),h3,h4,h5,h6' : level == 5 ? 'h1,h2:has(*),h3,h4,h5' : level == 4 ? 'h1,h2:has(*),h3,h4' : level == 3 ? 'h1,h2:has(*),h3' : level == 2 ? 'h1,h2:has(*),#toc' : 'h1'); if (heading.is('h1,h2,h3,h4,h5,h6')) { heading.addClass(US + 'heading'); } else { heading.addClass(US + 'hide'); } bar textarea = new OO.ui.MultilineTextInputWidget({ rows: 1, maxRows: 20, autosize: true, value: part, }); bar summary = new OO.ui.TextInputWidget({ value: heading.is('h1,h2,h3,h4,h5,h6') ? '/* ' + heading.find('.mw-headline').text() + ' */ ' : '' }); bar minor = new OO.ui.CheckboxInputWidget(); bar save = new OO.ui.ButtonInputWidget({ label: 'Ózgerislerdi járiyala', title: 'Ózgerislerdi járiyala', flags: ['primary','progressive'] }); bar preview = new OO.ui.ButtonInputWidget({ label: 'Aldınnan kóriwdi kórset', title: 'Aldınnan kóriwdi kórset' }); bar compare = new OO.ui.ButtonInputWidget({ label: 'Ózgerislerdi kórset', title: 'Aldınǵı hám keyingi versiyalardıń arasındaǵı parqtı kórsetedi' }); bar cancel = new OO.ui.ButtonInputWidget({ useInputTag: true, label: 'Biykarlaw', title: 'Redaktorlawdı boldırmadan shıq', flags: ['secondary','destructive'] }); bar more = new OO.ui.ButtonInputWidget({ label: '+', title: 'Barlıq bólimdi redaktorlań (astbólimlerdi de))' }); textarea.$element.find('textarea').css('border-radius','0'); save.on('click',function(){ bar savetxt = (expanded ? textarea.getValue() : textarea.getValue() + post).replace(/\s+$/,'') + '\n\n'; if (saving) return; saving = true; save.setLabel('Járiyalanbaqta...'); compare.setDisabled(true); preview.setDisabled(true); cancel.setDisabled(true); more.setDisabled(true); $.post(mw.config.get('wgScriptPath') + '/api.php', { action: 'edit', format: 'json', title: title, section: secid, summary: summary.getValue(), text: savetxt, minor: minor.isSelected() ? true : undefined, notminor: minor.isSelected() ? undefined : true, starttimestamp: start, basetimestamp: base, token: mw.user.tokens.get('csrfToken'), }).done(function(r){ if (r.error && r.error.code == 'editconflict') { mw.notify('An edit conflict has occured. Please merge your changes with the conflicting changes.',{type:'error',tag:US}); $.get(mw.config.get('wgScript'), { title: title, section: secid, action: 'raw' }).done(function(newtxt){ $.post(mw.config.get('wgScriptPath') + '/api.php',{ action: 'query', prop: 'revisions', rvprop: 'timestamp', titles: title, curtimestamp: 'true', format: 'json' }).done(function(newbase){ start = newbase.curtimestamp; for (bar id in newbase.query.pages) { base = newbase.query.pages[id].revisions[0].timestamp; } }); function syncSize () { bar t1 = textarea.adjustSize().$element.find('textarea').first(); bar t2 = textarea2.adjustSize().$element.find('textarea').first(); bar rows = Math.max(t1.attr('rows'),t2.attr('rows')); bar height = Math.max(t1.height(),t2.height()); t1.attr('rows',rows).height(height); t2.attr('rows',rows).height(height); } compare.setDisabled(false); preview.setDisabled(false); cancel.setDisabled(false); more.$element.remove(); saving = false; expanded = true; oldtxt = (expanded ? textarea.getValue() : textarea.getValue() + post).replace(/\s+$/,''); newtxt = newtxt.replace(/\s+$/,''); bar textarea2 = new OO.ui.MultilineTextInputWidget({ rows: 1, maxRows: 20, autosize: true, value: oldtxt, }); textarea.setValue(newtxt); textarea.on('change',syncSize); textarea2.on('change',syncSize); save.setLabel('Save'); textarea.$element.closest('td').empty().append($('<table style="width:100%;border:1px solid #a2a9b1;border-bottom:none;">') .append('<tr><th style="width:50%;">Their version (to be saved)</th><th style="width:50%;">Your version</th></tr>') .append($('<tr>') .append($('<td style="width:50%;">') .append(textarea.$element.css({width:'100%',maxWidth:'100%',fontFamily:'monospace, monospace'})) ) .append($('<td style="width:50%;">') .append(textarea2.$element.css({width:'100%',maxWidth:'100%',fontFamily:'monospace, monospace'})) ) ) ); syncSize(); $('#' + US + 'editor .previewtable').css({margin:'0.5em 0',border:'1px solid #a2a9b1'}); $('#' + US + 'editor .preview').html('Loading...'); mw.loader.load('mediawiki.diff.styles'); $.post(mw.config.get('wgScriptPath') + '/api.php',{ action: 'compare', format: 'json', fromslots: 'main', 'fromtext-main': newtxt.replace(/\s+$/,'') + '\n\n', fromtitle: title, frompst: 'true', toslots: 'main', 'totext-main': oldtxt.replace(/\s+$/,'') + '\n\n', totitle: title, topst: 'true' }).done(function(r){ $('#' + US + 'editor .preview').html(r.compare['*'] ? '<table class="diff"><tr><td style="width:1em;"></td><td style="width:50%;"></td><td style="width:1em;"></td><td style="width:50%;"></td></tr>' + r.compare['*'] + '</table>' : '<tr><td>Ózgeris joq.</td></tr>'); }); }).fail(function(){ mw.notify('Jańa redakciyanı alıwda qátelik júz berdi, bólim óshirilgen bolıwı múmkin. Betti qayta júklep kóriń.',{type:'error',tag:US}); }); return; } if (r.error) { compare.setDisabled(false); preview.setDisabled(false); cancel.setDisabled(false); more.setDisabled(expanded); mw.notify(r.error.info,{type:'error',tag:US}); saving = false; save.setLabel('Save'); return; } $.get(mw.config.get('wgScriptPath') + '/api.php', { action: 'parse', page: mw.config.get('wgPageName'), prop: 'text|categorieshtml', format: 'json' }).done(function(r){ $('#' + US + 'editor, .' + US + 'section').remove(); $('.mw-parser-output').replaceWith(r.parse.text['*']); mw.hook('wikipage.content').fire($('#mw-content-text')); $('.catlinks').replaceWith(r.parse.categorieshtml['*']); mw.hook('wikipage.categories').fire($('.catlinks')); saving = false; }); }); }); preview.on('click',function(){ $('#' + US + 'editor .previewtable').css({margin:'0.5em 0',border:'1px solid #a2a9b1'}); $('#' + US + 'editor .preview').html('Loading...'); $.post(mw.config.get('wgScriptPath') + '/api.php',{ action: 'parse', format: 'json', title: title, prop: 'text', pst: 'true', disablelimitreport: 'true', disableeditsection: 'true', sectionpreview: 'true', disabletoc: 'true', text: textarea.getValue().replace(/\s+$/,'') + '\n\n' }).done(function(r){ $('#' + US + 'editor .preview').html(r.parse.text['*'] + '<div style="clear:both;"></div>'); }); }); compare.on('click',function(){ $('#' + US + 'editor .previewtable').css({margin:'0.5em 0',border:'1px solid #a2a9b1'}); $('#' + US + 'editor .preview').html('Loading...'); mw.loader.load('mediawiki.diff.styles'); $.post(mw.config.get('wgScriptPath') + '/api.php',{ action: 'compare', format: 'json', fromslots: 'main', 'fromtext-main': part + (expanded ? post : ''), fromtitle: title, frompst: 'true', toslots: 'main', 'totext-main': textarea.getValue().replace(/\s+$/,'') + '\n\n', totitle: title, topst: 'true' }).done(function(r){ $('#' + US + 'editor .preview').html(r.compare['*'] ? '<table class="diff"><tr><td style="width:1em;"></td><td style="width:50%;"></td><td style="width:1em;"></td><td style="width:50%;"></td></tr>' + r.compare['*'] + '</table>' : '<tr><td>Ózgeris joq.</td></tr>'); }); }); cancel.on('click',function(){ $('#' + US + 'editor').remove(); fullsect.removeClass(US + 'hide'); $('.' + US + 'heading').removeClass(US + 'heading'); }); more.on('click',function(){ expanded = true; textarea.setValue(textarea.getValue() + post); fullsect.addClass(US + 'hide'); more.setDisabled(true); }); if (!mobile) { el.removeClass(US + 'loading').removeAttr('data-dots'); clearInterval(interval); el.html('tez ózgert'); } heading.after($('<div id="' + US + 'editor">') .append($('<table style="background-color:#eaecf0;border-spacing:0;">') .append($('<tr>') .append($('<td colspan="3" style="padding:0;">') .append(textarea.$element.css({width:'100%',maxWidth:'100%',fontFamily:'monospace, monospace'})) ) ) .append($('<tr>') .append('<td style="padding:10px 5px 10px 10px;border-left:1px solid #a2a9b1;">Özet</td>') .append($('<td style="padding:10px 0 10px 0;width:100%;">').append(summary.$element.css({width:'100%',maxWidth:'100%'}))) .append($('<td style="padding:10px 10px 1px 5px;border-right:1px solid #a2a9b1;">') .append((new OO.ui.FieldsetLayout()).addItems([ new OO.ui.FieldLayout(minor,{label:'Kishi ózgeris',align:'inline'}) ]).$element) ) ) .append($('<tr>') .append($('<td style="border:1px solid #a2a9b1;border-top:none;padding:10 10px 10px 10px;" style="width:100%;padding:5px;" colspan="3">') .append(save.$element) .append(preview.$element) .append(compare.$element) .append(part != full ? more.$element : '') .append(cancel.$element) .append(title != mw.config.get('wgPageName') ? '<span style="margin-left:2px;">Editing page: <a href="' + mw.config.get('wgArticlePath').replace('$1',title) + '"><b>' + title.replace(/_/g,' ') + '</b></a></span>' : '') ) ) ) .append('<table style="border-spacing:0;padding:5px;" class="previewtable"><tr><td></td><td style="width:100%;padding:0;"><div class="preview"></div></td></tr></table>') ); }); }).fail(function(){ if (!mobile) { el.removeClass(US + 'loading').removeAttr('data-dots'); clearInterval(interval); el.html('tez ózgert'); } mw.notify('Jańa redakciyanı alıwda qátelik júz berdi, bólim óshirilgen bolıwı múmkin. Betti qayta júklep kóriń',{type:'error',tag:US}); }); } }); mw.hook('wikipage.content').add(function(){ $('.mw-editsection').each(function(){ $('[href*="title="][href*="section="]', this).last().after((mobile ? '' : '<span class="' + US + 'section"> | </span>') + '<a class="' + US + 'section ' + US + 'editlink">' + (mobile ? '&nbsp;Q' : 'tez ózgert') + '</a>').addClass(US + 'target'); }); }); }); oldlz3bkb4d890zett8gue005on0a17 122800 122763 2025-06-25T20:08:15Z Janabaevazizbek 10433 122800 javascript text/javascript // Edit sections of a page without leaving the article // [[User:BrandonXLF/QuickEdit]] // By [[User:BrandonXLF]] $.when(mw.loader.using('oojs-ui-core'),$.ready).done(function(){ var mobile = mw.config.get('skin') === 'minerva'; var US = '-quickedit-'; if (mobile) { mw.util.addCSS('.mw-editsection{white-space:nowrap}.content .collapsible-heading .' + US + 'section{visibility:hidden}.content .collapsible-heading.open-block .' + US + 'section{visibility:visible}'); } $(document.body).on('click',function(e){ var el = $(e.target); if (el.hasClass(US + 'editlink') && !el.hasClass(US + 'loading') ) { e.preventDefault(); e.stopImmediatePropagation(); var dots = 0; var interval; if (!mobile) { interval = setInterval(function(){ dots = (dots+1)%3; el.attr('data-dots',dots); }, 200); el.addClass(US + 'loading'); mw.util.addCSS('.' + US + 'hide{display:none!important}.' + US + 'loading,.' + US + 'heading{color:rgba(0,0,0,0.4)}[data-dots]:after{white-space:pre}[data-dots="0"]:after{content:". "}[data-dots="1"]:after{content:".. "}[data-dots="2"]:after{content:"..."}'); } $('.' + US + 'hide').removeClass(US + 'hide'); $('.' + US + 'heading').removeClass(US + 'heading'); $('#' + US + 'editor').remove(); var targ = el.siblings('.' + US + 'target').last(); var title = decodeURIComponent((/[\?&]title=([^&#]*)/.exec(targ.attr('href')) || (new RegExp('.*' + mw.config.get('wgArticlePath').replace(/\$1/,'([^?]+)'))).exec(targ.attr('href')))[1]); var secid = /[\?&]v?e?section=T?-?(\d*)/.exec(targ.attr('href'))[1]; var level = 0; var sname = ''; $.get(mw.config.get('wgScript'), { title: title, section: secid, action: 'raw' }).done(function(full){ $.post(mw.config.get('wgScriptPath') + '/api.php',{ action: 'query', prop: 'revisions', rvprop: 'timestamp', titles: title, curtimestamp: 'true', format: 'json' }).done(function(base){ var start = base.curtimestamp; for (var id in base.query.pages) { base = base.query.pages[id].revisions[0].timestamp; } full = full.replace(/\s+$/,''); var i = 0; var saving = false; var expanded = false; var heading = el.closest('h1,h2,h3,h4,h5,h6'); var part = full.split(/(?:^|\n)(=+.+=+)/,3).join(''); var post = full.replace(part,''); full.replace(/^(=+)(.+)(=+)\n?/,function(m,a,b,c){ level = Math.min(a.length,b.length); sname = b; return m; }); if (!$.contains(document.getElementsByClassName('mw-parser-output')[0],heading[0])) { heading = $('.mw-parser-output').children().first(); } var partsect = heading.nextUntil('#toc,h2:has(*),h3,h4,h5,h6').addClass(US + 'hide'); var fullsect = heading.nextUntil(level == 6 ? 'h1,h2:has(*),h3,h4,h5,h6' : level == 5 ? 'h1,h2:has(*),h3,h4,h5' : level == 4 ? 'h1,h2:has(*),h3,h4' : level == 3 ? 'h1,h2:has(*),h3' : level == 2 ? 'h1,h2:has(*),#toc' : 'h1'); if (heading.is('h1,h2,h3,h4,h5,h6')) { heading.addClass(US + 'heading'); } else { heading.addClass(US + 'hide'); } var textarea = new OO.ui.MultilineTextInputWidget({ rows: 1, maxRows: 20, autosize: true, value: part, }); var summary = new OO.ui.TextInputWidget({ value: heading.is('h1,h2,h3,h4,h5,h6') ? '/* ' + heading.find('.mw-headline').text() + ' */ ' : '' }); var minor = new OO.ui.CheckboxInputWidget(); var save = new OO.ui.ButtonInputWidget({ label: 'Ózgerislerdi járiyala', title: 'Ózgerislerdi járiyala', flags: ['primary','progressive'] }); var preview = new OO.ui.ButtonInputWidget({ label: 'Aldınnan kóriwdi kórset', title: 'Aldınnan kóriwdi kórset' }); var compare = new OO.ui.ButtonInputWidget({ label: 'Ózgerislerdi kórset', title: 'Aldınǵı hám keyingi versiyalardıń arasındaǵı parqtı kórsetedi' }); var cancel = new OO.ui.ButtonInputWidget({ useInputTag: true, label: 'Biykarlaw', title: 'Redaktorlawdı boldırmadan shıq', flags: ['secondary','destructive'] }); var more = new OO.ui.ButtonInputWidget({ label: '+', title: 'varlıq bólimdi redaktorlań (astbólimlerdi de))' }); textarea.$element.find('textarea').css('border-radius','0'); save.on('click',function(){ var savetxt = (expanded ? textarea.getValue() : textarea.getValue() + post).replace(/\s+$/,'') + '\n\n'; if (saving) return; saving = true; save.setLabel('Járiyalanbaqta...'); compare.setDisabled(true); preview.setDisabled(true); cancel.setDisabled(true); more.setDisabled(true); $.post(mw.config.get('wgScriptPath') + '/api.php', { action: 'edit', format: 'json', title: title, section: secid, summary: summary.getValue(), text: savetxt, minor: minor.isSelected() ? true : undefined, notminor: minor.isSelected() ? undefined : true, starttimestamp: start, basetimestamp: base, token: mw.user.tokens.get('csrfToken'), }).done(function(r){ if (r.error && r.error.code == 'editconflict') { mw.notify('An edit conflict has occured. Please merge your changes with the conflicting changes.',{type:'error',tag:US}); $.get(mw.config.get('wgScript'), { title: title, section: secid, action: 'raw' }).done(function(newtxt){ $.post(mw.config.get('wgScriptPath') + '/api.php',{ action: 'query', prop: 'revisions', rvprop: 'timestamp', titles: title, curtimestamp: 'true', format: 'json' }).done(function(newbase){ start = newbase.curtimestamp; for (var id in newbase.query.pages) { base = newbase.query.pages[id].revisions[0].timestamp; } }); function syncSize () { var t1 = textarea.adjustSize().$element.find('textarea').first(); var t2 = textarea2.adjustSize().$element.find('textarea').first(); var rows = Math.max(t1.attr('rows'),t2.attr('rows')); var height = Math.max(t1.height(),t2.height()); t1.attr('rows',rows).height(height); t2.attr('rows',rows).height(height); } compare.setDisabled(false); preview.setDisabled(false); cancel.setDisabled(false); more.$element.remove(); saving = false; expanded = true; oldtxt = (expanded ? textarea.getValue() : textarea.getValue() + post).replace(/\s+$/,''); newtxt = newtxt.replace(/\s+$/,''); var textarea2 = new OO.ui.MultilineTextInputWidget({ rows: 1, maxRows: 20, autosize: true, value: oldtxt, }); textarea.setValue(newtxt); textarea.on('change',syncSize); textarea2.on('change',syncSize); save.setLabel('Save'); textarea.$element.closest('td').empty().append($('<table style="width:100%;border:1px solid #a2a9b1;border-bottom:none;">') .append('<tr><th style="width:50%;">Their version (to be saved)</th><th style="width:50%;">Your version</th></tr>') .append($('<tr>') .append($('<td style="width:50%;">') .append(textarea.$element.css({width:'100%',maxWidth:'100%',fontFamily:'monospace, monospace'})) ) .append($('<td style="width:50%;">') .append(textarea2.$element.css({width:'100%',maxWidth:'100%',fontFamily:'monospace, monospace'})) ) ) ); syncSize(); $('#' + US + 'editor .previewtable').css({margin:'0.5em 0',border:'1px solid #a2a9b1'}); $('#' + US + 'editor .preview').html('Loading...'); mw.loader.load('mediawiki.diff.styles'); $.post(mw.config.get('wgScriptPath') + '/api.php',{ action: 'compare', format: 'json', fromslots: 'main', 'fromtext-main': newtxt.replace(/\s+$/,'') + '\n\n', fromtitle: title, frompst: 'true', toslots: 'main', 'totext-main': oldtxt.replace(/\s+$/,'') + '\n\n', totitle: title, topst: 'true' }).done(function(r){ $('#' + US + 'editor .preview').html(r.compare['*'] ? '<table class="diff"><tr><td style="width:1em;"></td><td style="width:50%;"></td><td style="width:1em;"></td><td style="width:50%;"></td></tr>' + r.compare['*'] + '</table>' : '<tr><td>Ózgeris joq.</td></tr>'); }); }).fail(function(){ mw.notify('Jańa redakciyanı alıwda qátelik júz berdi, bólim óshirilgen bolıwı múmkin. Betti qayta júklep kóriń.',{type:'error',tag:US}); }); return; } if (r.error) { compare.setDisabled(false); preview.setDisabled(false); cancel.setDisabled(false); more.setDisabled(expanded); mw.notify(r.error.info,{type:'error',tag:US}); saving = false; save.setLabel('Save'); return; } $.get(mw.config.get('wgScriptPath') + '/api.php', { action: 'parse', page: mw.config.get('wgPageName'), prop: 'text|categorieshtml', format: 'json' }).done(function(r){ $('#' + US + 'editor, .' + US + 'section').remove(); $('.mw-parser-output').replaceWith(r.parse.text['*']); mw.hook('wikipage.content').fire($('#mw-content-text')); $('.catlinks').replaceWith(r.parse.categorieshtml['*']); mw.hook('wikipage.categories').fire($('.catlinks')); saving = false; }); }); }); preview.on('click',function(){ $('#' + US + 'editor .previewtable').css({margin:'0.5em 0',border:'1px solid #a2a9b1'}); $('#' + US + 'editor .preview').html('Loading...'); $.post(mw.config.get('wgScriptPath') + '/api.php',{ action: 'parse', format: 'json', title: title, prop: 'text', pst: 'true', disablelimitreport: 'true', disableeditsection: 'true', sectionpreview: 'true', disabletoc: 'true', text: textarea.getValue().replace(/\s+$/,'') + '\n\n' }).done(function(r){ $('#' + US + 'editor .preview').html(r.parse.text['*'] + '<div style="clear:both;"></div>'); }); }); compare.on('click',function(){ $('#' + US + 'editor .previewtable').css({margin:'0.5em 0',border:'1px solid #a2a9b1'}); $('#' + US + 'editor .preview').html('Loading...'); mw.loader.load('mediawiki.diff.styles'); $.post(mw.config.get('wgScriptPath') + '/api.php',{ action: 'compare', format: 'json', fromslots: 'main', 'fromtext-main': part + (expanded ? post : ''), fromtitle: title, frompst: 'true', toslots: 'main', 'totext-main': textarea.getValue().replace(/\s+$/,'') + '\n\n', totitle: title, topst: 'true' }).done(function(r){ $('#' + US + 'editor .preview').html(r.compare['*'] ? '<table class="diff"><tr><td style="width:1em;"></td><td style="width:50%;"></td><td style="width:1em;"></td><td style="width:50%;"></td></tr>' + r.compare['*'] + '</table>' : '<tr><td>Ózgeris joq.</td></tr>'); }); }); cancel.on('click',function(){ $('#' + US + 'editor').remove(); fullsect.removeClass(US + 'hide'); $('.' + US + 'heading').removeClass(US + 'heading'); }); more.on('click',function(){ expanded = true; textarea.setValue(textarea.getValue() + post); fullsect.addClass(US + 'hide'); more.setDisabled(true); }); if (!mobile) { el.removeClass(US + 'loading').removeAttr('data-dots'); clearInterval(interval); el.html('tez ózgert'); } heading.after($('<div id="' + US + 'editor">') .append($('<table style="background-color:#eaecf0;border-spacing:0;">') .append($('<tr>') .append($('<td colspan="3" style="padding:0;">') .append(textarea.$element.css({width:'100%',maxWidth:'100%',fontFamily:'monospace, monospace'})) ) ) .append($('<tr>') .append('<td style="padding:10px 5px 10px 10px;border-left:1px solid #a2a9b1;">Özet</td>') .append($('<td style="padding:10px 0 10px 0;width:100%;">').append(summary.$element.css({width:'100%',maxWidth:'100%'}))) .append($('<td style="padding:10px 10px 1px 5px;border-right:1px solid #a2a9b1;">') .append((new OO.ui.FieldsetLayout()).addItems([ new OO.ui.FieldLayout(minor,{label:'Kishi ózgeris',align:'inline'}) ]).$element) ) ) .append($('<tr>') .append($('<td style="border:1px solid #a2a9b1;border-top:none;padding:10 10px 10px 10px;" style="width:100%;padding:5px;" colspan="3">') .append(save.$element) .append(preview.$element) .append(compare.$element) .append(part != full ? more.$element : '') .append(cancel.$element) .append(title != mw.config.get('wgPageName') ? '<span style="margin-left:2px;">Editing page: <a href="' + mw.config.get('wgArticlePath').replace('$1',title) + '"><b>' + title.replace(/_/g,' ') + '</b></a></span>' : '') ) ) ) .append('<table style="border-spacing:0;padding:5px;" class="previewtable"><tr><td></td><td style="width:100%;padding:0;"><div class="preview"></div></td></tr></table>') ); }); }).fail(function(){ if (!mobile) { el.removeClass(US + 'loading').removeAttr('data-dots'); clearInterval(interval); el.html('tez ózgert'); } mw.notify('Jańa redakciyanı alıwda qátelik júz berdi, bólim óshirilgen bolıwı múmkin. Betti qayta júklep kóriń',{type:'error',tag:US}); }); } }); mw.hook('wikipage.content').add(function(){ $('.mw-editsection').each(function(){ $('[href*="title="][href*="section="]', this).last().after((mobile ? '' : '<span class="' + US + 'section"> | </span>') + '<a class="' + US + 'section ' + US + 'editlink">' + (mobile ? '&nbsp;Q' : 'tez ózgert') + '</a>').addClass(US + 'target'); }); }); }); 9txyc2bhtr29lsbhwa76ie6w89z0qut 0 25404 122764 2025-06-25T19:31:55Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1292681783|WDYL (search engine)]]» betinen awdarılıp jaratıldı 122764 wikitext text/x-wiki '''What Do You Love (WDYL)''' Googledıń metaizlew sisteması edi. WDYLdıń tiykarǵı maqseti — bir ret basıw arqalı kóp sanlı [[Google]] ónimleri boyınsha izlew arqalı ózińiz jaqsı kóretuǵın nárselerdi kóbirek tabıw. Izlew Google tárepinen orınsız dep tabılǵan izlew sózleri menen cenzuralanadı, nátiyjede [[Paydalanıwshı (esaplaw texnikası)|paydalanıwshı]] fondaǵı ayqulaq súwreti menen pıshıqlar ushın WDYL betine qayta baǵdarlanadı. Xızmet házir belsendi emes, URL 404 juwabın beredi. Bul toqtatılıw Googledıń xızmet usınıslarınıń dinamikalıq tábiyatın kórsetedi, onda olar paydalanıwshılardıń qatnası hám strategiyalıq baǵdarǵa tiykarlanıp, hár túrli joybarlardı jiyi sınaydı, tákirarlaydı hám geyde toqtadı<ref>{{Cite journal|last1=Keeling|first1=Debbie Isobel|last2=Keeling|first2=Kathleen|last3=de Ruyter|first3=Ko|last4=Laing|first4=Angus|date=2021-03-01|title=How value co-creation and co-destruction unfolds: a longitudinal perspective on dialogic engagement in health services interactions|url=https://fatjoe.com/|journal=Journal of the Academy of Marketing Science|language=en|volume=49|issue=2|pages=236–257|doi=10.1007/s11747-020-00737-z|issn=}}</ref>. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] gztu2vvmeuctvkm21wgkrhpeciconlf 122765 122764 2025-06-25T19:32:49Z Bekan88 11311 122765 wikitext text/x-wiki '''What Do You Love (WDYL)''' Googledıń metaizlew sisteması edi. WDYLdıń tiykarǵı maqseti — bir ret basıw arqalı kóp sanlı [[Google]] ónimleri boyınsha izlew arqalı ózińiz jaqsı kóretuǵın nárselerdi kóbirek tabıw. Izlew Google tárepinen orınsız dep tabılǵan izlew sózleri menen cenzuralanadı, nátiyjede [[Paydalanıwshı (esaplaw texnikası)|paydalanıwshı]] fondaǵı ayqulaq súwreti menen pıshıqlar ushın WDYL betine qayta baǵdarlanadı. Xızmet házir belsendi emes, URL 404 juwabın beredi. Bul toqtatılıw Googledıń xızmet usınıslarınıń dinamikalıq tábiyatın kórsetedi, onda olar paydalanıwshılardıń qatnası hám strategiyalıq baǵdarǵa tiykarlanıp, hár túrli joybarlardı jiyi sınaydı, tákirarlaydı hám geyde toqtadı<ref>{{Cite journal|last1=Keeling|first1=Debbie Isobel|last2=Keeling|first2=Kathleen|last3=de Ruyter|first3=Ko|last4=Laing|first4=Angus|date=2021-03-01|title=How value co-creation and co-destruction unfolds: a longitudinal perspective on dialogic engagement in health services interactions|url=https://fatjoe.com/|journal=Journal of the Academy of Marketing Science|language=en|volume=49|issue=2|pages=236–257|doi=10.1007/s11747-020-00737-z|issn=}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ ksrn9l8pm8fwtjjsnrrzaf3zja4ck06 0 25405 122766 2025-06-25T19:33:11Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1289490869|Google Web Light]]» betinen awdarılıp jaratıldı 122766 wikitext text/x-wiki '''Google Web Light''', 2015-jılı tanıstırılǵan,<ref>{{Web deregi|url=https://seoserviceinindia.co.in/blog/what-is-web-light-webpage-transcoding.php|bet=What is Web Light Webpage Transcoding?|sáne=2022-12-26|til=en-US|jumıs=SEOServiceInIndia|qaralǵan sáne=2022-12-27}}</ref> [[Google]] tárepinen [[Android]] mobil brauzeri Chrome da tezirek kóriw ushın usınılǵan xızmet edi. Ol 2G sıyaqlı áste internet baylanısların anıqlap, maǵlıwmatlardı qısıw funkciyası ornatılǵan Google proksi serverlerine ótetuǵın edi. Ol tekstke tiykarlanǵan veb-saytlardı júklew waqtın tezlestire alatuǵın edi. Bul betler jáne de qánigelespegen qurılmalardıń apparatlıq támiynatına az júk túsiriw artıqmashlıǵına iye edi. Bul xızmet [[Indoneziya]], [[Braziliya]]<ref name="googleblog">{{Web deregi|url=https://webmasters.googleblog.com/2015/04/faster-and-lighter-mobile-web-pages-for.html|bet=Official Google Webmaster Central Blog: Faster and lighter mobile web pages for Indonesia|jumıs=webmasters.googleblog.com|qaralǵan sáne=2017-11-03}}</ref> hám [[Hindstan]]<ref name="googleblog2">{{Web deregi|url=https://india.googleblog.com/2015/06/faster-and-lighter-mobile-web-pages-in.html|bet=Official Google India Blog: Faster and lighter mobile web pages in India|jumıs=india.googleblog.com|qaralǵan sáne=2017-11-03}}</ref> sıyaqlı ayırım mámleketlerde usınılǵan. Google Web Light kontent filtrlerin aylanıp ótetuǵın edi, bul ayırım kontent filtri jetkerip beriwshilerdi onı bloklawǵa májbúrledi<ref name="filternet">{{Web deregi|url=http://filternet.in/2017/11/03/google-weblight-bypasses-filter/|bet=Google weblight bypasses filter – Filternet parental control|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171107020331/http://filternet.in/2017/11/03/google-weblight-bypasses-filter/|arxivsáne=2017-11-07|jumıs=filternet.in|qaralǵan sáne=2017-11-03}}</ref>. 2022-jıl 19-dekabrde Google Web Light xızmetin toqtatqanın, hújjetti alıp taslaǵanın hám Web Light paydalanıwshı agentin qollanıwdan shıǵarǵanın járiyaladı. Bul sheshimniń sebebi sıpatında quwatlıraq smartfonlardıń qoljetimliginiń artıwı kórsetildi<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/search/updates#december-2022|bet=Latest Google Search Documentation Updates &#124; Google Search Central &#124; What's new &#124; Google Developers|jumıs=Google Developers|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=4 February 2023}}</ref>. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] 08wslf08onow5hzlafm17lgseplzvfp 122768 122766 2025-06-25T19:33:45Z Bekan88 11311 122768 wikitext text/x-wiki '''Google Web Light''', 2015-jılı tanıstırılǵan,<ref>{{Web deregi|url=https://seoserviceinindia.co.in/blog/what-is-web-light-webpage-transcoding.php|bet=What is Web Light Webpage Transcoding?|sáne=2022-12-26|til=en-US|jumıs=SEOServiceInIndia|qaralǵan sáne=2022-12-27}}</ref> [[Google]] tárepinen [[Android]] mobil brauzeri Chrome da tezirek kóriw ushın usınılǵan xızmet edi. Ol 2G sıyaqlı áste internet baylanısların anıqlap, maǵlıwmatlardı qısıw funkciyası ornatılǵan Google proksi serverlerine ótetuǵın edi. Ol tekstke tiykarlanǵan veb-saytlardı júklew waqtın tezlestire alatuǵın edi. Bul betler jáne de qánigelespegen qurılmalardıń apparatlıq támiynatına az júk túsiriw artıqmashlıǵına iye edi. Bul xızmet [[Indoneziya]], [[Braziliya]]<ref name="googleblog">{{Web deregi|url=https://webmasters.googleblog.com/2015/04/faster-and-lighter-mobile-web-pages-for.html|bet=Official Google Webmaster Central Blog: Faster and lighter mobile web pages for Indonesia|jumıs=webmasters.googleblog.com|qaralǵan sáne=2017-11-03}}</ref> hám [[Hindstan]]<ref name="googleblog2">{{Web deregi|url=https://india.googleblog.com/2015/06/faster-and-lighter-mobile-web-pages-in.html|bet=Official Google India Blog: Faster and lighter mobile web pages in India|jumıs=india.googleblog.com|qaralǵan sáne=2017-11-03}}</ref> sıyaqlı ayırım mámleketlerde usınılǵan. Google Web Light kontent filtrlerin aylanıp ótetuǵın edi, bul ayırım kontent filtri jetkerip beriwshilerdi onı bloklawǵa májbúrledi<ref name="filternet">{{Web deregi|url=http://filternet.in/2017/11/03/google-weblight-bypasses-filter/|bet=Google weblight bypasses filter – Filternet parental control|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171107020331/http://filternet.in/2017/11/03/google-weblight-bypasses-filter/|arxivsáne=2017-11-07|jumıs=filternet.in|qaralǵan sáne=2017-11-03}}</ref>. 2022-jıl 19-dekabrde Google Web Light xızmetin toqtatqanın, hújjetti alıp taslaǵanın hám Web Light paydalanıwshı agentin qollanıwdan shıǵarǵanın járiyaladı. Bul sheshimniń sebebi sıpatında quwatlıraq smartfonlardıń qoljetimliginiń artıwı kórsetildi<ref>{{Web deregi|url=https://developers.google.com/search/updates#december-2022|bet=Latest Google Search Documentation Updates &#124; Google Search Central &#124; What's new &#124; Google Developers|jumıs=Google Developers|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=4 February 2023}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ f2eurgvl0j3oq79dn2kl9al5lqmouo2 0 25406 122769 2025-06-25T19:34:09Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1297219786|Vevo]]» betinen awdarılıp jaratıldı 122769 wikitext text/x-wiki '''Vevo LLC''' (VEE-voh, «Video Evolution» sóziniń qısqartpası, 2013-jılǵa shekem barlıq háripleri bas hárip penen jazılǵan)<ref>{{Web deregi|url=https://www.baeblemusic.com/musicblog/3-27-2018/there-goes-vevos-identity-youtube-merges-vevo-subscribers-into-official-artist-channels.html|bet=There Goes Vevo's Identity: YouTube Merges Vevo Subscribers Into Official Artist Channels|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181217014811/https://www.baeblemusic.com/musicblog/3-27-2018/there-goes-vevos-identity-youtube-merges-vevo-subscribers-into-official-artist-channels.html|arxivsáne=December 17, 2018|avtor=Spruch|at=Kirsten|sáne=March 27, 2018|jumıs=Baeble Music|qaralǵan sáne=December 16, 2018}}</ref> — bul Amerikanıń kóp milletli videoxosting xızmeti bolıp, [[YouTube|YouTubeqa]] muzıkalıq videolardı usınıwı menen belgili. Xızmet sonday-aq tańlanǵan smart-televizorlarda, cifrlı video jazıw qurılmalarında, cifrlı media pleerlerde hám aǵımlı televidenie xızmetlerinde qosımsha retinde qoljetimli<ref>{{Web deregi|url=https://hq.vevo.com/watch|bet=Where to Watch Vevo Music Videos|til=en-US|jumıs=Vevo|qaralǵan sáne=2021-05-22}}</ref>. Xızmet bir waqıtları tutınıwshılar ushın mobil hám planshet qosımshasın usınǵan; bul xızmettiń basqa platformalarına itibar qaratıwı ushın 2018-jıl may ayında toqtatılǵan<ref name=":0">{{Jurnal deregi |title=Vevo to Shutter Its Apps and Website in Coming Weeks |url=https://www.billboard.com/articles/business/8457733/vevo-video-apps-website-shutting-down |magazine=Billboard |access-date=May 29, 2018}}</ref>. Xızmet 2009-jıl 16-iyunda úsh iri dawıs jazıw kompaniyası: Universal Music Group (UMG), Sony Music Entertainment (SME) hám EMI arasındaǵı birgeliktegi kárxana retinde iske qosılǵan<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2013/07/02/youtube-renewed-vevo-deal/|bet=YouTube Confirms Renewed VEVO Deal, Takes Stake In Company|avtor=Catherine Shu|sáne=July 2, 2013|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=September 15, 2013}}</ref>. 2016-jıl avgust ayında dúnyadaǵı úshinshi úlken dawıs jazıw kompaniyası Warner Music Group (WMG) óz artistleriniń premium videoların Vevo-ǵa licenziyalawǵa kelisti<ref name="wmg.com">{{Web deregi|url=http://www.wmg.com/news/vevo-and-warner-music-group-announce-partnership-21561|bet=Vevo and Warner Music Group Announce Partnership|sáne=August 2, 2016|baspaxana=[[Warner Music Group]]|qaralǵan sáne=January 4, 2017}}</ref>. Dáslebinde xızmet tek UMG hám SME-den muzıkalıq videolardı jaylastırıp, olardı [[YouTube]] hám onıń qosımshasında sindikaciyaladı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.fastcompany.com/1698277/vevo-ceo-mtv-jersey-shore-google-tv-music-videos|bet=Vevo CEO on MTV, Jersey Shore, Google TV, Music Videos|avtor=Carr|at=Austin|sáne=October 27, 2010|baspaxana=Fast Company.com|qaralǵan sáne=January 4, 2017}}</ref> hám reklama tabısı [[Google]] hám Vevo arasında bólistirildi<ref name="guardian-emiapproved">{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/media/2012/sep/21/universal-emi-takeover-approved|bet=Universal's £1.2bn EMI takeover approved – with conditions|sáne=September 21, 2012|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=September 21, 2012}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.wired.com/business/2009/12/emi-licenses-content-to-vevo-in-eleventh-hour-deal/|bet=EMI Licenses Content to Vevo in 11th-Hour Deal|avtor=Eliot Van Buskirk|sáne=December 7, 2009|baspaxana=[[Wired (website)|Wired]]. [[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=September 16, 2013}}</ref>. Dáslep, WMG xızmet iske túskennen keyin óz kontentin saytta jaylastırıwdı qarastırıp atırǵanı xabarlanǵan edi,<ref>{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/8301-31001_3-10380897-261.html|bet=Vevo negotiating with EMI and Warner Music|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120811014724/http://news.cnet.com/8301-31001_3-10380897-261.html|arxivsáne=August 11, 2012|avtor=Sandoval|at=Greg|sáne=October 21, 2009|baspaxana=[[CNET]]|qaralǵan sáne=July 27, 2010}}</ref> biraq básekilesi MTV Networks (házirgi Paramount Media Networks) penen awqam dúzdi. 2015-jıl avgustta Vevo WMG-den muzıkanı licenziyalawǵa qaytadan qızıǵıwshılıq bildirdi hám WMG penen kelisim 2016-jıl 2-avgustta tamamlandı,<ref>{{Web deregi|url=http://hq.vevo.com/vevo-warner-music-group-announce-partnership/|bet=Vevo and Warner Music Group Announce Partnership|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180120065842/http://hq.vevo.com/vevo-warner-music-group-announce-partnership/|arxivsáne=January 20, 2018|sáne=August 2, 2016|baspaxana=Vevo Digital|qaralǵan sáne=January 4, 2016}}</ref> bul «úlken úshlik» dawıs jazıw kompaniyalarınıń barlıq muzıkasınıń Vevo-da qaytadan qoljetimli bolıwın támiyinledi. == Tariyxı == [[Fayl:VEVO_logo_(2009-2013).svg|oñğa|nobaý|230x230 nükte|Vevonıń 2009-jıl dekabrden 2013-jıl martqa shekem qollanılǵan dáslepki sóz belgisi]] [[Fayl:Vevo_logo.svg|oñğa|nobaý|230x230 nükte|Vevonıń 2013-jıl marttan 2016-jıl iyulǵa shekem qollanılǵan ekinshi logotibi]] Vevo koncepciyası muzıkalıq videolar ushın Hulu-dıń filmler hám telebaǵdarlamalar efirge shıqqannan keyingi aǵımlı xızmetine uqsas aǵımlı xızmeti retinde súwretlengen. Tiykarǵı maqset muzıkalıq videolar ushın premium platforma usınıw arqalı joqarı dárejeli reklama beriwshilerdi tartıw boldı. Vevo-nıń tabıs derekleri hár qıylı boldı, sonıń ishinde reklamalar, tovarlar dúkanı hám kórilgen qosıqlardı Amazon Music hám iTunes-te satıp alıw ushın siltemeler. 2008-jıl 20-noyabrde UMG vevo.com domen atın satıp aldı, al 2009-jıl iyunǵa kelip SME óz kontentin saytqa qosıw boyınsha kelisimge keldi. Vevo 2009-jıl 8-dekabrde rásmiy túrde iske túsip, tez arada Amerika Qurama Shtatlarındaǵı eń kóp kiriletuǵın muzıka saytına aylandı hám Myspace Music-ten ozıp ketti. Dáslepki jetiskenliklerine qaramastan, Vevo áhmiyetli qıyınshılıqlarǵa ushıradı. 2013-jıl basında Vevo tárepinen qosılǵan kóplegen [[YouTube]] videolarınıń kóriwleri asırıp kórsetilip, bul asırılǵan kóriwler keyin alıp taslandı, bul hár qıylı Vevo kanallarına, sonıń ishinde Lady Gaga-nıń kanalına da tásir etti. Soǵan ushıraǵan belgili videolar arasında «Just Dance» boldı, ol bar bolǵan kóriwleriniń yarımınan kóbisin joǵalttı, sonday-aq «Heartless» hám «Toxic» te boldı. Kóriw sanlarınıń asırılıwı hám keyingi dúzetiliwi Vevo kórsetkishleriniń durıslıǵına baylanıslı sorawlar tuwdırdı. 2012-jıl iyunda Vevo óz platformasında hám onıń sheriklerinde, sonıń ishinde YouTube-ta keminde 100 million kóriwge erisken artistlerdi sıylıqlaw ushın Certified sıylıqların shólkemlestirdi. Bul sıylıqlar Vevo platformasınıń ataqlılıǵın hám onıń muzıka industriyasındaǵı tásirin atap ótti. 2017-jılı Vevo-da basshılıq ózgerdi, bas direktor Erik Xaggers ketti, al finans direktorı Alan Prays waqıtsha bas direktor bolıp tayınlandı. 2018-jıl aprelde Vevo-nıń YouTube kanalı eki jeke adam, Prosox hám Kuroi'SH tárepinen buzıldı, bul kóplegen videolardıń atınıń ózgeriwine hám eń kóp kórilgen YouTube videosı, Luis Fonsidiń «Despacito»sınıń óshiriliwine alıp keldi. 2018-jıl 24-mayda Vevo YouTube sindikaciyasına itibar qaratıw ushın óz tutınıwshı veb-saytın jabatuǵının hám mobil platformalardan qosımshasın alıp taslaytuǵının járiyaladı. Bul sheshim Vevo-nıń strategiyasında áhmiyetli ózgeris boldı, sebebi ol óz kontentin tarqatıw ushın YouTubetıń keń kólemli paydalanıwshılar bazası hám infrastrukturasınan paydalanıwdı maqset etken. Bul ózgeriske qaramastan, Vevo hár qıylı qosımshalar hám qurılmalar, sonıń ishinde YouTube, DVR, smart-televizorlar, oyın konsolları hám Roku sıyaqlı striming qurılmaları arqalı qoljetimli bolıp qalmaqta. 2020-jıl oktyabrde Vevo óz qamtıwın hám usınısların jáne de keńeytiw ushın Niderlandiyada jaylasqan Xite muzıkalıq video xızmeti menen sheriklik ornattı. Bul sheriklik muzıkalıq videolardıń anaǵurlım kompleksli hám hár túrli tańlawın usınıw arqalı paydalanıwshı tájiriybesin jaqsılawdı maqset etti. === Vevo TV === 2013-jıl 15-martta Vevo kún dawamında isleytuǵın internet-telekanal Vevo TV-dı iske qostı, onda muzıkalıq video blokları hám arnawlı baǵdarlamalar kórsetildi. Kanal tek ǵana Arqa Amerika hám Germaniyadaǵı kóriwshiler ushın qoljetimli boldı, bul sheklewdi ámelge asırıw ushın geografiyalıq IP-adresti bloklaw qollanıldı. Vevo basqa mámleketlerde de iske qosıwdı rejelestirgen edi<ref name="vevotv-launch">{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/media/2013/03/12/vevo-launches-vevo-tv-an-mtv-inspired-linear-music-video-channel/|bet=Beyond on-demand: Vevo launches Vevo TV, an MTV-inspired linear music video channel|sáne=March 12, 2013|baspaxana=The Next Web|qaralǵan sáne=March 12, 2013}}</ref>. Óz veb-saytın qayta islep shıqqannan keyin, Vevo TV keyin ala úsh bólek tarmaqqa bólindi: Hits, Flow (xip-xop hám R&B) hám Nashville (kantri muzıkası)<ref>{{Web deregi|url=http://www.pocket-lint.com/news/124825-vevo-s-been-rebuilt-major-redesign-launched-for-web-and-mobile-web|bet=Vevo's been rebuilt: Major redesign launched for web and mobile web|avtor=Betters|at=Elyse|sáne=November 3, 2013|jumıs=Pocket-Lint|qaralǵan sáne=April 25, 2015}}</ref>. Vevo sayttı keń kólemli qayta dizaynlawdıń bir bólimi retinde 2016-jıldıń birinshi yarımında bul xızmetti toqtattı<ref>{{Jurnal deregi |title=Vevo Gets a Redesign, Ditches Flash Video & Vevo TV |url=https://www.billboard.com/articles/business/7350238/vevo-gets-a-redesign-ditches-flash-video-vevo-tv |magazine=Billboard |access-date=July 11, 2016}}</ref>. Vevo TV Paramount Media Networks basqaratuǵın video-eksklyuziv tarmaqlarına uqsas avtomatlastırılǵan kestede isledi. Muzıkalıq videolar bir saat ishinde eki ret oynatılatuǵın edi hám Top 10 Now hám Vevo Lift sıyaqlı original baǵdarlamalar kún dawamında bir neshe ret efirge beriletuǵın edi. 2016-jılı rebrendingten keyin Vevo TV áste-aqırın toqtatıldı. Vevo-nıń mobil qosımshası sol jıldıń aqırında qayta iske túsirilgenge shekem kanaldı kórsetiwdi dawam etti. == Sheńberi == Vevo Avstraliya, Braziliya, Kanada, Franciya, Germaniya, Irlandiya, Italiya, Meksika, Niderland, Jańa Zelandiya, Polsha, Filippin, Ispaniya, Ullı Britaniya hám Amerika Qurama Shtatlarında qoljetimli boldı<ref>{{Web deregi|url=https://facebook.com/mcamusic/posts/10151889578658617|bet=OPM Videos on VEVO (VevoPhilippines)|baspaxana=MCA Music (Universal Music Philippines)}}</ref>. Veb-sayt 2010-jılı pútkil dúnya júzinde iske túsiriliwi rejelestirilgen edi,<ref name="countries">{{Web deregi|url=http://paidcontent.co.uk/article/419-vevo-not-global-until-2010-strains-on-first-day/|bet=Vevo Not Global Until 2010, Strains On First Day|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100406040327/http://paidcontent.co.uk/article/419-vevo-not-global-until-2010-strains-on-first-day/|arxivsáne=April 6, 2010|avtor=Andrews|at=Robert|sáne=December 9, 2009|jumıs=paidContent:UK|qaralǵan sáne=March 19, 2010}}</ref> biraq 2024-jıl 8-mart jaǵdayına, ol ele bul mámleketlerden tısqarıda qoljetimli emes edi<ref>{{Jurnal deregi |date=August 25, 2010 |title=YouTube Globalization Continues with Four New Languages (Exclusive) |url=https://www.wired.com/epicenter/2010/08/youtube-globalization-continues-with-five-new-languages-exclusive/ |magazine=Wired |access-date=January 4, 2017}}</ref>. Vevo-nıń rásmiy blogı pútkil dúnya júzilik iske qosılıwdıń keshigiwi ushın licenziyalaw máselelerin sebep etip kórsetti<ref name="USCAN">{{Web deregi|url=http://blog.vevo.com/vevo-coming-to-more-countries-as-soon-as-possible/|bet=Vevo Coming To More Countries As Soon As Possible|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100315164136/http://blog.vevo.com/vevo-coming-to-more-countries-as-soon-as-possible/|arxivsáne=March 15, 2010|sáne=January 8, 2010|qaralǵan sáne=May 28, 2010}}</ref>. Vevo-nıń YouTubetaǵı kópshilik videoları basqa mámleketlerdegi paydalanıwshılar ushın kóriwge boladı, al ayırımları «Júklewshi bul videonı siziń mámleketińizde qoljetimli etpedi» degen xabardı kórsetedi. Ullı Britaniya hám Irlandiyadaǵı Vevo xızmeti 2011-jıl 26-aprelde iske qosıldı<ref name="uk_launch">{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/music/2011/apr/27/click-download-youtube-vevo-beastie-boys|bet=Click to download: YouTube and Vevo battle it out|avtor=Salmon|at=Chris|sáne=April 27, 2011|jumıs=The Guardian|qaralǵan sáne=April 27, 2011}}</ref>. 2012-jıl 16-aprelde Vevo MCM Entertainment tárepinen Avstraliya hám Jańa Zelandiyada iske qosıldı. 2012-jıl 14-avgustta Braziliya xızmetke iye bolǵan birinshi Latın Amerikası mámleketi boldı. 2012-jılı jáne altı Evropa hám Latın Amerikası mámleketlerinde iske túsiwi kútilgen edi<ref>{{Web deregi|url=http://www.theaustralian.com.au/media/aussie-version-of-vevo-starts-today/story-e6frg996-1226327257916|bet=Aussie version of Vevo starts today|avtor=Jackson, Sally|sáne=April 16, 2012|jumıs=The Australian|qaralǵan sáne=April 16, 2012}}</ref>. Vevo 2012-jıl 15-noyabrde Ispaniya, Italiya hám Franciyada iske qosıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10151098315065933&set=a.186061480932.139388.79544810932&type=1|bet=Vevo launches in Spain, Italy, and France|sáne=November 15, 2012|baspaxana=Official Vevo Facebook Page|qaralǵan sáne=November 15, 2012}}</ref>. Vevo 2013-jıl 3-aprelde Niderlandiyada,<ref>{{Web deregi|url=https://www.facebook.com/VEVO/posts/461687813900575|bet=Vevo launches in The Netherlands|sáne=April 3, 2013|baspaxana=Official Vevo Facebook Page|qaralǵan sáne=April 3, 2013}}</ref> hám 2013-jıl 17-mayda Polshada da iske qosıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.facebook.com/VEVO/posts/10151374415425933:0|bet=Vevo launches in Poland|sáne=May 17, 2013|baspaxana=Official Vevo Facebook Page|qaralǵan sáne=May 17, 2013}}</ref>. 2013-jıl 29-sentyabrde Vevo óziniń iOS qosımshasın jańaladı, ol endi Germaniyada da iske qosılıwdı qamtıdı<ref>{{Web deregi|url=https://itunes.apple.com/es/app/vevo-watch-free-hd-music-videos/id407623377|bet=Conectando al iTunes Store.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160306100650/https://itunes.apple.com/es/app/vevo-watch-free-hd-music-videos/id407623377|arxivsáne=March 6, 2016|baspaxana=[[iTunes]]}}</ref>. 2014-jıl 30-aprelde Vevo Meksikada iske qosıldı<ref>{{Jurnal deregi |date=April 30, 2014 |title=Vevo Launches in Mexico |url=https://www.billboard.com/biz/articles/news/global/6070353/vevo-launches-in-mexico |magazine=Billboard |access-date=May 1, 2014}}</ref>. Vevo sonday-aq [[Android]], [[iOS]], Windows Phone, Windows 8, Fire OS, [[Google TV (operaciyalıq sistema)|Google TV]], Apple TV, Boxee, Roku, [[Xbox 360]], PlayStation 3 hám PlayStation 4 sıyaqlı bir qatar platformalar ushın da qoljetimli<ref name="platforms">{{Web deregi|url=http://www.vevo.com/c/apps|bet=Vevo Apps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170307171245/http://www.vevo.com/c/apps|arxivsáne=March 7, 2017|qaralǵan sáne=September 27, 2015}}</ref>. 2018-jıl may ayında Vevo YouTube sindikaciyasına itibar qaratıw ushın óz tutınıwshı veb-saytın hám mobil platformalardaǵı qosımshasın toqtatatuǵının járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2018/05/24/vevo-will-shutter-apps-in-order-to-focus-on-youtube/|bet=Vevo will shutter apps, in order to focus on YouTube|sáne=May 24, 2018|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=May 25, 2018}}</ref>. Degen menen, Vevo hár qıylı qosımshalar hám qurılmalar, sonıń ishinde YouTube, DVR-lar, smart-televizorlar, oyın konsolları hám Roku sıyaqlı striming qurılmaları arqalı ele de qoljetimli<ref name="Apps">{{Web deregi|url=https://hq.vevo.com/watch|bet=Where to Watch Vevo Music Videos|til=en-us|jumıs=VEVO|qaralǵan sáne=2021-04-05}}</ref>. == Redaktorlanǵan kontent == Kompaniya wákiliniń aytıwınsha, Vevo-daǵı sógis sózler sıyaqlı ádepsiz kontenti bar videolardıń versiyaları «efir ushın hámmesin taza saqlawǵa, 'MTV versiyası' sıyaqlı» redaktorlanıwı múmkin<ref name="bi">{{Web deregi|url=http://articles.businessinsider.com/2010-01-22/tech/30081138_1_ratings-system-music-service-umg|bet=Google Supports Censorship On Vevo So It Can Sell More Ads|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150716122854/http://www.businessinsider.com/vevo-is-censoring-music-videos-so-it-can-sell-more-advertising-2010-1|arxivsáne=July 16, 2015|avtor=Learmonth|at=Michael|sáne=January 22, 2010|baspaxana=Business Insider|qaralǵan sáne=January 30, 2012}}</ref>. Bul Vevo-ǵa óz tarmaǵın McDonald's sıyaqlı reklama sherikleri ushın qolaylıraq etiwge imkaniyat beredi. Vevo-da tıyım salınǵan arnawlı siyasatlar yamasa sózler dizimi joq ekenin bildirdi. Ayırım ádepsiz videolar redaktorlanǵan versiyasına qosımsha túrde saqlanǵan versiyaları menen birge usınıladı. Videolardı ádepsiz yamasa ádepsiz emes dep klassifikaciyalawdan basqa rásmiy reyting sisteması joq, biraq paydalanıwshılarǵa da, reklama beriwshilerge de ózleri qabıl etiwge tayar bolǵan sógis dárejesin tańlawǵa imkaniyat beretuǵın reyting sistemasın jaratıw boyınsha sóylesiwler bolıp atır. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] 6w7e56wmrkxdea3yj01kz8m0soq87v5 122770 122769 2025-06-25T19:34:53Z Bekan88 11311 122770 wikitext text/x-wiki '''Vevo LLC''' (VEE-voh, «Video Evolution» sóziniń qısqartpası, 2013-jılǵa shekem barlıq háripleri bas hárip penen jazılǵan)<ref>{{Web deregi|url=https://www.baeblemusic.com/musicblog/3-27-2018/there-goes-vevos-identity-youtube-merges-vevo-subscribers-into-official-artist-channels.html|bet=There Goes Vevo's Identity: YouTube Merges Vevo Subscribers Into Official Artist Channels|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181217014811/https://www.baeblemusic.com/musicblog/3-27-2018/there-goes-vevos-identity-youtube-merges-vevo-subscribers-into-official-artist-channels.html|arxivsáne=December 17, 2018|avtor=Spruch|at=Kirsten|sáne=March 27, 2018|jumıs=Baeble Music|qaralǵan sáne=December 16, 2018}}</ref> — bul Amerikanıń kóp milletli videoxosting xızmeti bolıp, [[YouTube|YouTubeqa]] muzıkalıq videolardı usınıwı menen belgili. Xızmet sonday-aq tańlanǵan smart-televizorlarda, cifrlı video jazıw qurılmalarında, cifrlı media pleerlerde hám aǵımlı televidenie xızmetlerinde qosımsha retinde qoljetimli<ref>{{Web deregi|url=https://hq.vevo.com/watch|bet=Where to Watch Vevo Music Videos|til=en-US|jumıs=Vevo|qaralǵan sáne=2021-05-22}}</ref>. Xızmet bir waqıtları tutınıwshılar ushın mobil hám planshet qosımshasın usınǵan; bul xızmettiń basqa platformalarına itibar qaratıwı ushın 2018-jıl may ayında toqtatılǵan<ref name=":0">{{Jurnal deregi |title=Vevo to Shutter Its Apps and Website in Coming Weeks |url=https://www.billboard.com/articles/business/8457733/vevo-video-apps-website-shutting-down |magazine=Billboard |access-date=May 29, 2018}}</ref>. Xızmet 2009-jıl 16-iyunda úsh iri dawıs jazıw kompaniyası: Universal Music Group (UMG), Sony Music Entertainment (SME) hám EMI arasındaǵı birgeliktegi kárxana retinde iske qosılǵan<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2013/07/02/youtube-renewed-vevo-deal/|bet=YouTube Confirms Renewed VEVO Deal, Takes Stake In Company|avtor=Catherine Shu|sáne=July 2, 2013|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=September 15, 2013}}</ref>. 2016-jıl avgust ayında dúnyadaǵı úshinshi úlken dawıs jazıw kompaniyası Warner Music Group (WMG) óz artistleriniń premium videoların Vevo-ǵa licenziyalawǵa kelisti<ref name="wmg.com">{{Web deregi|url=http://www.wmg.com/news/vevo-and-warner-music-group-announce-partnership-21561|bet=Vevo and Warner Music Group Announce Partnership|sáne=August 2, 2016|baspaxana=[[Warner Music Group]]|qaralǵan sáne=January 4, 2017}}</ref>. Dáslebinde xızmet tek UMG hám SME-den muzıkalıq videolardı jaylastırıp, olardı [[YouTube]] hám onıń qosımshasında sindikaciyaladı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.fastcompany.com/1698277/vevo-ceo-mtv-jersey-shore-google-tv-music-videos|bet=Vevo CEO on MTV, Jersey Shore, Google TV, Music Videos|avtor=Carr|at=Austin|sáne=October 27, 2010|baspaxana=Fast Company.com|qaralǵan sáne=January 4, 2017}}</ref> hám reklama tabısı [[Google]] hám Vevo arasında bólistirildi<ref name="guardian-emiapproved">{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/media/2012/sep/21/universal-emi-takeover-approved|bet=Universal's £1.2bn EMI takeover approved – with conditions|sáne=September 21, 2012|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=September 21, 2012}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.wired.com/business/2009/12/emi-licenses-content-to-vevo-in-eleventh-hour-deal/|bet=EMI Licenses Content to Vevo in 11th-Hour Deal|avtor=Eliot Van Buskirk|sáne=December 7, 2009|baspaxana=[[Wired (website)|Wired]]. [[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=September 16, 2013}}</ref>. Dáslep, WMG xızmet iske túskennen keyin óz kontentin saytta jaylastırıwdı qarastırıp atırǵanı xabarlanǵan edi,<ref>{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/8301-31001_3-10380897-261.html|bet=Vevo negotiating with EMI and Warner Music|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120811014724/http://news.cnet.com/8301-31001_3-10380897-261.html|arxivsáne=August 11, 2012|avtor=Sandoval|at=Greg|sáne=October 21, 2009|baspaxana=[[CNET]]|qaralǵan sáne=July 27, 2010}}</ref> biraq básekilesi MTV Networks (házirgi Paramount Media Networks) penen awqam dúzdi. 2015-jıl avgustta Vevo WMG-den muzıkanı licenziyalawǵa qaytadan qızıǵıwshılıq bildirdi hám WMG penen kelisim 2016-jıl 2-avgustta tamamlandı,<ref>{{Web deregi|url=http://hq.vevo.com/vevo-warner-music-group-announce-partnership/|bet=Vevo and Warner Music Group Announce Partnership|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180120065842/http://hq.vevo.com/vevo-warner-music-group-announce-partnership/|arxivsáne=January 20, 2018|sáne=August 2, 2016|baspaxana=Vevo Digital|qaralǵan sáne=January 4, 2016}}</ref> bul «úlken úshlik» dawıs jazıw kompaniyalarınıń barlıq muzıkasınıń Vevo-da qaytadan qoljetimli bolıwın támiyinledi. == Tariyxı == [[Fayl:VEVO_logo_(2009-2013).svg|oñğa|nobaý|230x230 nükte|Vevonıń 2009-jıl dekabrden 2013-jıl martqa shekem qollanılǵan dáslepki sóz belgisi]] [[Fayl:Vevo_logo.svg|oñğa|nobaý|230x230 nükte|Vevonıń 2013-jıl marttan 2016-jıl iyulǵa shekem qollanılǵan ekinshi logotibi]] Vevo koncepciyası muzıkalıq videolar ushın Hulu-dıń filmler hám telebaǵdarlamalar efirge shıqqannan keyingi aǵımlı xızmetine uqsas aǵımlı xızmeti retinde súwretlengen. Tiykarǵı maqset muzıkalıq videolar ushın premium platforma usınıw arqalı joqarı dárejeli reklama beriwshilerdi tartıw boldı. Vevo-nıń tabıs derekleri hár qıylı boldı, sonıń ishinde reklamalar, tovarlar dúkanı hám kórilgen qosıqlardı Amazon Music hám iTunes-te satıp alıw ushın siltemeler. 2008-jıl 20-noyabrde UMG vevo.com domen atın satıp aldı, al 2009-jıl iyunǵa kelip SME óz kontentin saytqa qosıw boyınsha kelisimge keldi. Vevo 2009-jıl 8-dekabrde rásmiy túrde iske túsip, tez arada Amerika Qurama Shtatlarındaǵı eń kóp kiriletuǵın muzıka saytına aylandı hám Myspace Music-ten ozıp ketti. Dáslepki jetiskenliklerine qaramastan, Vevo áhmiyetli qıyınshılıqlarǵa ushıradı. 2013-jıl basında Vevo tárepinen qosılǵan kóplegen [[YouTube]] videolarınıń kóriwleri asırıp kórsetilip, bul asırılǵan kóriwler keyin alıp taslandı, bul hár qıylı Vevo kanallarına, sonıń ishinde Lady Gaga-nıń kanalına da tásir etti. Soǵan ushıraǵan belgili videolar arasında «Just Dance» boldı, ol bar bolǵan kóriwleriniń yarımınan kóbisin joǵalttı, sonday-aq «Heartless» hám «Toxic» te boldı. Kóriw sanlarınıń asırılıwı hám keyingi dúzetiliwi Vevo kórsetkishleriniń durıslıǵına baylanıslı sorawlar tuwdırdı. 2012-jıl iyunda Vevo óz platformasında hám onıń sheriklerinde, sonıń ishinde YouTube-ta keminde 100 million kóriwge erisken artistlerdi sıylıqlaw ushın Certified sıylıqların shólkemlestirdi. Bul sıylıqlar Vevo platformasınıń ataqlılıǵın hám onıń muzıka industriyasındaǵı tásirin atap ótti. 2017-jılı Vevo-da basshılıq ózgerdi, bas direktor Erik Xaggers ketti, al finans direktorı Alan Prays waqıtsha bas direktor bolıp tayınlandı. 2018-jıl aprelde Vevo-nıń YouTube kanalı eki jeke adam, Prosox hám Kuroi'SH tárepinen buzıldı, bul kóplegen videolardıń atınıń ózgeriwine hám eń kóp kórilgen YouTube videosı, Luis Fonsidiń «Despacito»sınıń óshiriliwine alıp keldi. 2018-jıl 24-mayda Vevo YouTube sindikaciyasına itibar qaratıw ushın óz tutınıwshı veb-saytın jabatuǵının hám mobil platformalardan qosımshasın alıp taslaytuǵının járiyaladı. Bul sheshim Vevo-nıń strategiyasında áhmiyetli ózgeris boldı, sebebi ol óz kontentin tarqatıw ushın YouTubetıń keń kólemli paydalanıwshılar bazası hám infrastrukturasınan paydalanıwdı maqset etken. Bul ózgeriske qaramastan, Vevo hár qıylı qosımshalar hám qurılmalar, sonıń ishinde YouTube, DVR, smart-televizorlar, oyın konsolları hám Roku sıyaqlı striming qurılmaları arqalı qoljetimli bolıp qalmaqta. 2020-jıl oktyabrde Vevo óz qamtıwın hám usınısların jáne de keńeytiw ushın Niderlandiyada jaylasqan Xite muzıkalıq video xızmeti menen sheriklik ornattı. Bul sheriklik muzıkalıq videolardıń anaǵurlım kompleksli hám hár túrli tańlawın usınıw arqalı paydalanıwshı tájiriybesin jaqsılawdı maqset etti. === Vevo TV === 2013-jıl 15-martta Vevo kún dawamında isleytuǵın internet-telekanal Vevo TV-dı iske qostı, onda muzıkalıq video blokları hám arnawlı baǵdarlamalar kórsetildi. Kanal tek ǵana Arqa Amerika hám Germaniyadaǵı kóriwshiler ushın qoljetimli boldı, bul sheklewdi ámelge asırıw ushın geografiyalıq IP-adresti bloklaw qollanıldı. Vevo basqa mámleketlerde de iske qosıwdı rejelestirgen edi<ref name="vevotv-launch">{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/media/2013/03/12/vevo-launches-vevo-tv-an-mtv-inspired-linear-music-video-channel/|bet=Beyond on-demand: Vevo launches Vevo TV, an MTV-inspired linear music video channel|sáne=March 12, 2013|baspaxana=The Next Web|qaralǵan sáne=March 12, 2013}}</ref>. Óz veb-saytın qayta islep shıqqannan keyin, Vevo TV keyin ala úsh bólek tarmaqqa bólindi: Hits, Flow (xip-xop hám R&B) hám Nashville (kantri muzıkası)<ref>{{Web deregi|url=http://www.pocket-lint.com/news/124825-vevo-s-been-rebuilt-major-redesign-launched-for-web-and-mobile-web|bet=Vevo's been rebuilt: Major redesign launched for web and mobile web|avtor=Betters|at=Elyse|sáne=November 3, 2013|jumıs=Pocket-Lint|qaralǵan sáne=April 25, 2015}}</ref>. Vevo sayttı keń kólemli qayta dizaynlawdıń bir bólimi retinde 2016-jıldıń birinshi yarımında bul xızmetti toqtattı<ref>{{Jurnal deregi |title=Vevo Gets a Redesign, Ditches Flash Video & Vevo TV |url=https://www.billboard.com/articles/business/7350238/vevo-gets-a-redesign-ditches-flash-video-vevo-tv |magazine=Billboard |access-date=July 11, 2016}}</ref>. Vevo TV Paramount Media Networks basqaratuǵın video-eksklyuziv tarmaqlarına uqsas avtomatlastırılǵan kestede isledi. Muzıkalıq videolar bir saat ishinde eki ret oynatılatuǵın edi hám Top 10 Now hám Vevo Lift sıyaqlı original baǵdarlamalar kún dawamında bir neshe ret efirge beriletuǵın edi. 2016-jılı rebrendingten keyin Vevo TV áste-aqırın toqtatıldı. Vevo-nıń mobil qosımshası sol jıldıń aqırında qayta iske túsirilgenge shekem kanaldı kórsetiwdi dawam etti. == Sheńberi == Vevo Avstraliya, Braziliya, Kanada, Franciya, Germaniya, Irlandiya, Italiya, Meksika, Niderland, Jańa Zelandiya, Polsha, Filippin, Ispaniya, Ullı Britaniya hám Amerika Qurama Shtatlarında qoljetimli boldı<ref>{{Web deregi|url=https://facebook.com/mcamusic/posts/10151889578658617|bet=OPM Videos on VEVO (VevoPhilippines)|baspaxana=MCA Music (Universal Music Philippines)}}</ref>. Veb-sayt 2010-jılı pútkil dúnya júzinde iske túsiriliwi rejelestirilgen edi,<ref name="countries">{{Web deregi|url=http://paidcontent.co.uk/article/419-vevo-not-global-until-2010-strains-on-first-day/|bet=Vevo Not Global Until 2010, Strains On First Day|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100406040327/http://paidcontent.co.uk/article/419-vevo-not-global-until-2010-strains-on-first-day/|arxivsáne=April 6, 2010|avtor=Andrews|at=Robert|sáne=December 9, 2009|jumıs=paidContent:UK|qaralǵan sáne=March 19, 2010}}</ref> biraq 2024-jıl 8-mart jaǵdayına, ol ele bul mámleketlerden tısqarıda qoljetimli emes edi<ref>{{Jurnal deregi |date=August 25, 2010 |title=YouTube Globalization Continues with Four New Languages (Exclusive) |url=https://www.wired.com/epicenter/2010/08/youtube-globalization-continues-with-five-new-languages-exclusive/ |magazine=Wired |access-date=January 4, 2017}}</ref>. Vevo-nıń rásmiy blogı pútkil dúnya júzilik iske qosılıwdıń keshigiwi ushın licenziyalaw máselelerin sebep etip kórsetti<ref name="USCAN">{{Web deregi|url=http://blog.vevo.com/vevo-coming-to-more-countries-as-soon-as-possible/|bet=Vevo Coming To More Countries As Soon As Possible|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100315164136/http://blog.vevo.com/vevo-coming-to-more-countries-as-soon-as-possible/|arxivsáne=March 15, 2010|sáne=January 8, 2010|qaralǵan sáne=May 28, 2010}}</ref>. Vevo-nıń YouTubetaǵı kópshilik videoları basqa mámleketlerdegi paydalanıwshılar ushın kóriwge boladı, al ayırımları «Júklewshi bul videonı siziń mámleketińizde qoljetimli etpedi» degen xabardı kórsetedi. Ullı Britaniya hám Irlandiyadaǵı Vevo xızmeti 2011-jıl 26-aprelde iske qosıldı<ref name="uk_launch">{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/music/2011/apr/27/click-download-youtube-vevo-beastie-boys|bet=Click to download: YouTube and Vevo battle it out|avtor=Salmon|at=Chris|sáne=April 27, 2011|jumıs=The Guardian|qaralǵan sáne=April 27, 2011}}</ref>. 2012-jıl 16-aprelde Vevo MCM Entertainment tárepinen Avstraliya hám Jańa Zelandiyada iske qosıldı. 2012-jıl 14-avgustta Braziliya xızmetke iye bolǵan birinshi Latın Amerikası mámleketi boldı. 2012-jılı jáne altı Evropa hám Latın Amerikası mámleketlerinde iske túsiwi kútilgen edi<ref>{{Web deregi|url=http://www.theaustralian.com.au/media/aussie-version-of-vevo-starts-today/story-e6frg996-1226327257916|bet=Aussie version of Vevo starts today|avtor=Jackson, Sally|sáne=April 16, 2012|jumıs=The Australian|qaralǵan sáne=April 16, 2012}}</ref>. Vevo 2012-jıl 15-noyabrde Ispaniya, Italiya hám Franciyada iske qosıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10151098315065933&set=a.186061480932.139388.79544810932&type=1|bet=Vevo launches in Spain, Italy, and France|sáne=November 15, 2012|baspaxana=Official Vevo Facebook Page|qaralǵan sáne=November 15, 2012}}</ref>. Vevo 2013-jıl 3-aprelde Niderlandiyada,<ref>{{Web deregi|url=https://www.facebook.com/VEVO/posts/461687813900575|bet=Vevo launches in The Netherlands|sáne=April 3, 2013|baspaxana=Official Vevo Facebook Page|qaralǵan sáne=April 3, 2013}}</ref> hám 2013-jıl 17-mayda Polshada da iske qosıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.facebook.com/VEVO/posts/10151374415425933:0|bet=Vevo launches in Poland|sáne=May 17, 2013|baspaxana=Official Vevo Facebook Page|qaralǵan sáne=May 17, 2013}}</ref>. 2013-jıl 29-sentyabrde Vevo óziniń iOS qosımshasın jańaladı, ol endi Germaniyada da iske qosılıwdı qamtıdı<ref>{{Web deregi|url=https://itunes.apple.com/es/app/vevo-watch-free-hd-music-videos/id407623377|bet=Conectando al iTunes Store.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160306100650/https://itunes.apple.com/es/app/vevo-watch-free-hd-music-videos/id407623377|arxivsáne=March 6, 2016|baspaxana=[[iTunes]]}}</ref>. 2014-jıl 30-aprelde Vevo Meksikada iske qosıldı<ref>{{Jurnal deregi |date=April 30, 2014 |title=Vevo Launches in Mexico |url=https://www.billboard.com/biz/articles/news/global/6070353/vevo-launches-in-mexico |magazine=Billboard |access-date=May 1, 2014}}</ref>. Vevo sonday-aq [[Android]], [[iOS]], Windows Phone, Windows 8, Fire OS, [[Google TV (operaciyalıq sistema)|Google TV]], Apple TV, Boxee, Roku, [[Xbox 360]], PlayStation 3 hám PlayStation 4 sıyaqlı bir qatar platformalar ushın da qoljetimli<ref name="platforms">{{Web deregi|url=http://www.vevo.com/c/apps|bet=Vevo Apps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170307171245/http://www.vevo.com/c/apps|arxivsáne=March 7, 2017|qaralǵan sáne=September 27, 2015}}</ref>. 2018-jıl may ayında Vevo YouTube sindikaciyasına itibar qaratıw ushın óz tutınıwshı veb-saytın hám mobil platformalardaǵı qosımshasın toqtatatuǵının járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2018/05/24/vevo-will-shutter-apps-in-order-to-focus-on-youtube/|bet=Vevo will shutter apps, in order to focus on YouTube|sáne=May 24, 2018|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=May 25, 2018}}</ref>. Degen menen, Vevo hár qıylı qosımshalar hám qurılmalar, sonıń ishinde YouTube, DVR-lar, smart-televizorlar, oyın konsolları hám Roku sıyaqlı striming qurılmaları arqalı ele de qoljetimli<ref name="Apps">{{Web deregi|url=https://hq.vevo.com/watch|bet=Where to Watch Vevo Music Videos|til=en-us|jumıs=VEVO|qaralǵan sáne=2021-04-05}}</ref>. == Redaktorlanǵan kontent == Kompaniya wákiliniń aytıwınsha, Vevo-daǵı sógis sózler sıyaqlı ádepsiz kontenti bar videolardıń versiyaları «efir ushın hámmesin taza saqlawǵa, 'MTV versiyası' sıyaqlı» redaktorlanıwı múmkin<ref name="bi">{{Web deregi|url=http://articles.businessinsider.com/2010-01-22/tech/30081138_1_ratings-system-music-service-umg|bet=Google Supports Censorship On Vevo So It Can Sell More Ads|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150716122854/http://www.businessinsider.com/vevo-is-censoring-music-videos-so-it-can-sell-more-advertising-2010-1|arxivsáne=July 16, 2015|avtor=Learmonth|at=Michael|sáne=January 22, 2010|baspaxana=Business Insider|qaralǵan sáne=January 30, 2012}}</ref>. Bul Vevo-ǵa óz tarmaǵın McDonald's sıyaqlı reklama sherikleri ushın qolaylıraq etiwge imkaniyat beredi. Vevo-da tıyım salınǵan arnawlı siyasatlar yamasa sózler dizimi joq ekenin bildirdi. Ayırım ádepsiz videolar redaktorlanǵan versiyasına qosımsha túrde saqlanǵan versiyaları menen birge usınıladı. Videolardı ádepsiz yamasa ádepsiz emes dep klassifikaciyalawdan basqa rásmiy reyting sisteması joq, biraq paydalanıwshılarǵa da, reklama beriwshilerge de ózleri qabıl etiwge tayar bolǵan sógis dárejesin tańlawǵa imkaniyat beretuǵın reyting sistemasın jaratıw boyınsha sóylesiwler bolıp atır. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ oh5zyrk9a6vrdafba4narvem8d7nxhh 122792 122770 2025-06-25T19:57:10Z Bekan88 11311 122792 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em" ! colspan="2" style="text-align: center; font-size: 125%; font-weight: bold; background: #E5E5E5;" | Vevo LLC |- | colspan="2" style="text-align: center;" | [[File:Vevo_2016_Logo.svg|150px]] |- ! Sayt túri | Onlayn video translyaciya |- ! Dúzilgen kúni | [[14-aprel]], [[2006|2006-jıl]] |- ! Bas keńse | [[Nyu-York]] qalası, [[Amerika Qurama Shtatları|AQSH]] |- ! Xızmet kórsetiw aymaǵı | Dúnya júzi boyınsha |- ! Iyeleri | '''Úlesler:''' * [[Alphabet Inc.]] '''Kópshilik úles:''' * Universal Music Group * Sony Music Entertainment * Warner Music Group '''Az úles:''' * BMG * Ǵárezsiz muzıka leyblleri * Merlin Network * ONErpm * MNRK Music Group * Vydia '''Burınǵı:''' * EMI (kópshilik) * Abu Dhabi Media (kópshilik) * MGM Holdings (az) * The Recording Academy (az) |- ! Sanaat | Multimedia muzıka |- ! Taza tabıs | 27.0 million AQSH dolları (2022) |- ! URL | [//www.hq.vevo.com www.hq.vevo.com] |- ! Iske qosılǵan kúni | [[8-dekabr]], [[2009|2009-jıl]] |- ! Házirgi statusı | Pluto TV, Roku, [[YouTube]] hám [[YouTube Music]] platformalarında jumıs isleydi |} '''Vevo LLC''' (VEE-voh, «Video Evolution» sóziniń qısqartpası, 2013-jılǵa shekem barlıq háripleri bas hárip penen jazılǵan)<ref>{{Web deregi|url=https://www.baeblemusic.com/musicblog/3-27-2018/there-goes-vevos-identity-youtube-merges-vevo-subscribers-into-official-artist-channels.html|bet=There Goes Vevo's Identity: YouTube Merges Vevo Subscribers Into Official Artist Channels|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181217014811/https://www.baeblemusic.com/musicblog/3-27-2018/there-goes-vevos-identity-youtube-merges-vevo-subscribers-into-official-artist-channels.html|arxivsáne=December 17, 2018|avtor=Spruch|at=Kirsten|sáne=March 27, 2018|jumıs=Baeble Music|qaralǵan sáne=December 16, 2018}}</ref> — bul Amerikanıń kóp milletli videoxosting xızmeti bolıp, [[YouTube|YouTubeqa]] muzıkalıq videolardı usınıwı menen belgili. Xızmet sonday-aq tańlanǵan smart-televizorlarda, cifrlı video jazıw qurılmalarında, cifrlı media pleerlerde hám aǵımlı televidenie xızmetlerinde qosımsha retinde qoljetimli<ref>{{Web deregi|url=https://hq.vevo.com/watch|bet=Where to Watch Vevo Music Videos|til=en-US|jumıs=Vevo|qaralǵan sáne=2021-05-22}}</ref>. Xızmet bir waqıtları tutınıwshılar ushın mobil hám planshet qosımshasın usınǵan; bul xızmettiń basqa platformalarına itibar qaratıwı ushın 2018-jıl may ayında toqtatılǵan<ref name=":0">{{Jurnal deregi |title=Vevo to Shutter Its Apps and Website in Coming Weeks |url=https://www.billboard.com/articles/business/8457733/vevo-video-apps-website-shutting-down |magazine=Billboard |access-date=May 29, 2018}}</ref>. Xızmet 2009-jıl 16-iyunda úsh iri dawıs jazıw kompaniyası: Universal Music Group (UMG), Sony Music Entertainment (SME) hám EMI arasındaǵı birgeliktegi kárxana retinde iske qosılǵan<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2013/07/02/youtube-renewed-vevo-deal/|bet=YouTube Confirms Renewed VEVO Deal, Takes Stake In Company|avtor=Catherine Shu|sáne=July 2, 2013|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=September 15, 2013}}</ref>. 2016-jıl avgust ayında dúnyadaǵı úshinshi úlken dawıs jazıw kompaniyası Warner Music Group (WMG) óz artistleriniń premium videoların Vevo-ǵa licenziyalawǵa kelisti<ref name="wmg.com">{{Web deregi|url=http://www.wmg.com/news/vevo-and-warner-music-group-announce-partnership-21561|bet=Vevo and Warner Music Group Announce Partnership|sáne=August 2, 2016|baspaxana=[[Warner Music Group]]|qaralǵan sáne=January 4, 2017}}</ref>. Dáslebinde xızmet tek UMG hám SME-den muzıkalıq videolardı jaylastırıp, olardı [[YouTube]] hám onıń qosımshasında sindikaciyaladı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.fastcompany.com/1698277/vevo-ceo-mtv-jersey-shore-google-tv-music-videos|bet=Vevo CEO on MTV, Jersey Shore, Google TV, Music Videos|avtor=Carr|at=Austin|sáne=October 27, 2010|baspaxana=Fast Company.com|qaralǵan sáne=January 4, 2017}}</ref> hám reklama tabısı [[Google]] hám Vevo arasında bólistirildi<ref name="guardian-emiapproved">{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/media/2012/sep/21/universal-emi-takeover-approved|bet=Universal's £1.2bn EMI takeover approved – with conditions|sáne=September 21, 2012|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=September 21, 2012}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.wired.com/business/2009/12/emi-licenses-content-to-vevo-in-eleventh-hour-deal/|bet=EMI Licenses Content to Vevo in 11th-Hour Deal|avtor=Eliot Van Buskirk|sáne=December 7, 2009|baspaxana=[[Wired (website)|Wired]]. [[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=September 16, 2013}}</ref>. Dáslep, WMG xızmet iske túskennen keyin óz kontentin saytta jaylastırıwdı qarastırıp atırǵanı xabarlanǵan edi,<ref>{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/8301-31001_3-10380897-261.html|bet=Vevo negotiating with EMI and Warner Music|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120811014724/http://news.cnet.com/8301-31001_3-10380897-261.html|arxivsáne=August 11, 2012|avtor=Sandoval|at=Greg|sáne=October 21, 2009|baspaxana=[[CNET]]|qaralǵan sáne=July 27, 2010}}</ref> biraq básekilesi MTV Networks (házirgi Paramount Media Networks) penen awqam dúzdi. 2015-jıl avgustta Vevo WMG-den muzıkanı licenziyalawǵa qaytadan qızıǵıwshılıq bildirdi hám WMG penen kelisim 2016-jıl 2-avgustta tamamlandı,<ref>{{Web deregi|url=http://hq.vevo.com/vevo-warner-music-group-announce-partnership/|bet=Vevo and Warner Music Group Announce Partnership|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180120065842/http://hq.vevo.com/vevo-warner-music-group-announce-partnership/|arxivsáne=January 20, 2018|sáne=August 2, 2016|baspaxana=Vevo Digital|qaralǵan sáne=January 4, 2016}}</ref> bul «úlken úshlik» dawıs jazıw kompaniyalarınıń barlıq muzıkasınıń Vevo-da qaytadan qoljetimli bolıwın támiyinledi. == Tariyxı == [[Fayl:VEVO_logo_(2009-2013).svg|oñğa|nobaý|230x230 nükte|Vevonıń 2009-jıl dekabrden 2013-jıl martqa shekem qollanılǵan dáslepki sóz belgisi]] [[Fayl:Vevo_logo.svg|oñğa|nobaý|230x230 nükte|Vevonıń 2013-jıl marttan 2016-jıl iyulǵa shekem qollanılǵan ekinshi logotibi]] Vevo koncepciyası muzıkalıq videolar ushın Hulu-dıń filmler hám telebaǵdarlamalar efirge shıqqannan keyingi aǵımlı xızmetine uqsas aǵımlı xızmeti retinde súwretlengen. Tiykarǵı maqset muzıkalıq videolar ushın premium platforma usınıw arqalı joqarı dárejeli reklama beriwshilerdi tartıw boldı. Vevo-nıń tabıs derekleri hár qıylı boldı, sonıń ishinde reklamalar, tovarlar dúkanı hám kórilgen qosıqlardı Amazon Music hám iTunes-te satıp alıw ushın siltemeler. 2008-jıl 20-noyabrde UMG vevo.com domen atın satıp aldı, al 2009-jıl iyunǵa kelip SME óz kontentin saytqa qosıw boyınsha kelisimge keldi. Vevo 2009-jıl 8-dekabrde rásmiy túrde iske túsip, tez arada Amerika Qurama Shtatlarındaǵı eń kóp kiriletuǵın muzıka saytına aylandı hám Myspace Music-ten ozıp ketti. Dáslepki jetiskenliklerine qaramastan, Vevo áhmiyetli qıyınshılıqlarǵa ushıradı. 2013-jıl basında Vevo tárepinen qosılǵan kóplegen [[YouTube]] videolarınıń kóriwleri asırıp kórsetilip, bul asırılǵan kóriwler keyin alıp taslandı, bul hár qıylı Vevo kanallarına, sonıń ishinde Lady Gaga-nıń kanalına da tásir etti. Soǵan ushıraǵan belgili videolar arasında «Just Dance» boldı, ol bar bolǵan kóriwleriniń yarımınan kóbisin joǵalttı, sonday-aq «Heartless» hám «Toxic» te boldı. Kóriw sanlarınıń asırılıwı hám keyingi dúzetiliwi Vevo kórsetkishleriniń durıslıǵına baylanıslı sorawlar tuwdırdı. 2012-jıl iyunda Vevo óz platformasında hám onıń sheriklerinde, sonıń ishinde YouTube-ta keminde 100 million kóriwge erisken artistlerdi sıylıqlaw ushın Certified sıylıqların shólkemlestirdi. Bul sıylıqlar Vevo platformasınıń ataqlılıǵın hám onıń muzıka industriyasındaǵı tásirin atap ótti. 2017-jılı Vevo-da basshılıq ózgerdi, bas direktor Erik Xaggers ketti, al finans direktorı Alan Prays waqıtsha bas direktor bolıp tayınlandı. 2018-jıl aprelde Vevo-nıń YouTube kanalı eki jeke adam, Prosox hám Kuroi'SH tárepinen buzıldı, bul kóplegen videolardıń atınıń ózgeriwine hám eń kóp kórilgen YouTube videosı, Luis Fonsidiń «Despacito»sınıń óshiriliwine alıp keldi. 2018-jıl 24-mayda Vevo YouTube sindikaciyasına itibar qaratıw ushın óz tutınıwshı veb-saytın jabatuǵının hám mobil platformalardan qosımshasın alıp taslaytuǵının járiyaladı. Bul sheshim Vevo-nıń strategiyasında áhmiyetli ózgeris boldı, sebebi ol óz kontentin tarqatıw ushın YouTubetıń keń kólemli paydalanıwshılar bazası hám infrastrukturasınan paydalanıwdı maqset etken. Bul ózgeriske qaramastan, Vevo hár qıylı qosımshalar hám qurılmalar, sonıń ishinde YouTube, DVR, smart-televizorlar, oyın konsolları hám Roku sıyaqlı striming qurılmaları arqalı qoljetimli bolıp qalmaqta. 2020-jıl oktyabrde Vevo óz qamtıwın hám usınısların jáne de keńeytiw ushın Niderlandiyada jaylasqan Xite muzıkalıq video xızmeti menen sheriklik ornattı. Bul sheriklik muzıkalıq videolardıń anaǵurlım kompleksli hám hár túrli tańlawın usınıw arqalı paydalanıwshı tájiriybesin jaqsılawdı maqset etti. === Vevo TV === 2013-jıl 15-martta Vevo kún dawamında isleytuǵın internet-telekanal Vevo TV-dı iske qostı, onda muzıkalıq video blokları hám arnawlı baǵdarlamalar kórsetildi. Kanal tek ǵana Arqa Amerika hám Germaniyadaǵı kóriwshiler ushın qoljetimli boldı, bul sheklewdi ámelge asırıw ushın geografiyalıq IP-adresti bloklaw qollanıldı. Vevo basqa mámleketlerde de iske qosıwdı rejelestirgen edi<ref name="vevotv-launch">{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/media/2013/03/12/vevo-launches-vevo-tv-an-mtv-inspired-linear-music-video-channel/|bet=Beyond on-demand: Vevo launches Vevo TV, an MTV-inspired linear music video channel|sáne=March 12, 2013|baspaxana=The Next Web|qaralǵan sáne=March 12, 2013}}</ref>. Óz veb-saytın qayta islep shıqqannan keyin, Vevo TV keyin ala úsh bólek tarmaqqa bólindi: Hits, Flow (xip-xop hám R&B) hám Nashville (kantri muzıkası)<ref>{{Web deregi|url=http://www.pocket-lint.com/news/124825-vevo-s-been-rebuilt-major-redesign-launched-for-web-and-mobile-web|bet=Vevo's been rebuilt: Major redesign launched for web and mobile web|avtor=Betters|at=Elyse|sáne=November 3, 2013|jumıs=Pocket-Lint|qaralǵan sáne=April 25, 2015}}</ref>. Vevo sayttı keń kólemli qayta dizaynlawdıń bir bólimi retinde 2016-jıldıń birinshi yarımında bul xızmetti toqtattı<ref>{{Jurnal deregi |title=Vevo Gets a Redesign, Ditches Flash Video & Vevo TV |url=https://www.billboard.com/articles/business/7350238/vevo-gets-a-redesign-ditches-flash-video-vevo-tv |magazine=Billboard |access-date=July 11, 2016}}</ref>. Vevo TV Paramount Media Networks basqaratuǵın video-eksklyuziv tarmaqlarına uqsas avtomatlastırılǵan kestede isledi. Muzıkalıq videolar bir saat ishinde eki ret oynatılatuǵın edi hám Top 10 Now hám Vevo Lift sıyaqlı original baǵdarlamalar kún dawamında bir neshe ret efirge beriletuǵın edi. 2016-jılı rebrendingten keyin Vevo TV áste-aqırın toqtatıldı. Vevo-nıń mobil qosımshası sol jıldıń aqırında qayta iske túsirilgenge shekem kanaldı kórsetiwdi dawam etti. == Sheńberi == Vevo Avstraliya, Braziliya, Kanada, Franciya, Germaniya, Irlandiya, Italiya, Meksika, Niderland, Jańa Zelandiya, Polsha, Filippin, Ispaniya, Ullı Britaniya hám Amerika Qurama Shtatlarında qoljetimli boldı<ref>{{Web deregi|url=https://facebook.com/mcamusic/posts/10151889578658617|bet=OPM Videos on VEVO (VevoPhilippines)|baspaxana=MCA Music (Universal Music Philippines)}}</ref>. Veb-sayt 2010-jılı pútkil dúnya júzinde iske túsiriliwi rejelestirilgen edi,<ref name="countries">{{Web deregi|url=http://paidcontent.co.uk/article/419-vevo-not-global-until-2010-strains-on-first-day/|bet=Vevo Not Global Until 2010, Strains On First Day|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100406040327/http://paidcontent.co.uk/article/419-vevo-not-global-until-2010-strains-on-first-day/|arxivsáne=April 6, 2010|avtor=Andrews|at=Robert|sáne=December 9, 2009|jumıs=paidContent:UK|qaralǵan sáne=March 19, 2010}}</ref> biraq 2024-jıl 8-mart jaǵdayına, ol ele bul mámleketlerden tısqarıda qoljetimli emes edi<ref>{{Jurnal deregi |date=August 25, 2010 |title=YouTube Globalization Continues with Four New Languages (Exclusive) |url=https://www.wired.com/epicenter/2010/08/youtube-globalization-continues-with-five-new-languages-exclusive/ |magazine=Wired |access-date=January 4, 2017}}</ref>. Vevo-nıń rásmiy blogı pútkil dúnya júzilik iske qosılıwdıń keshigiwi ushın licenziyalaw máselelerin sebep etip kórsetti<ref name="USCAN">{{Web deregi|url=http://blog.vevo.com/vevo-coming-to-more-countries-as-soon-as-possible/|bet=Vevo Coming To More Countries As Soon As Possible|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100315164136/http://blog.vevo.com/vevo-coming-to-more-countries-as-soon-as-possible/|arxivsáne=March 15, 2010|sáne=January 8, 2010|qaralǵan sáne=May 28, 2010}}</ref>. Vevo-nıń YouTubetaǵı kópshilik videoları basqa mámleketlerdegi paydalanıwshılar ushın kóriwge boladı, al ayırımları «Júklewshi bul videonı siziń mámleketińizde qoljetimli etpedi» degen xabardı kórsetedi. Ullı Britaniya hám Irlandiyadaǵı Vevo xızmeti 2011-jıl 26-aprelde iske qosıldı<ref name="uk_launch">{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/music/2011/apr/27/click-download-youtube-vevo-beastie-boys|bet=Click to download: YouTube and Vevo battle it out|avtor=Salmon|at=Chris|sáne=April 27, 2011|jumıs=The Guardian|qaralǵan sáne=April 27, 2011}}</ref>. 2012-jıl 16-aprelde Vevo MCM Entertainment tárepinen Avstraliya hám Jańa Zelandiyada iske qosıldı. 2012-jıl 14-avgustta Braziliya xızmetke iye bolǵan birinshi Latın Amerikası mámleketi boldı. 2012-jılı jáne altı Evropa hám Latın Amerikası mámleketlerinde iske túsiwi kútilgen edi<ref>{{Web deregi|url=http://www.theaustralian.com.au/media/aussie-version-of-vevo-starts-today/story-e6frg996-1226327257916|bet=Aussie version of Vevo starts today|avtor=Jackson, Sally|sáne=April 16, 2012|jumıs=The Australian|qaralǵan sáne=April 16, 2012}}</ref>. Vevo 2012-jıl 15-noyabrde Ispaniya, Italiya hám Franciyada iske qosıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10151098315065933&set=a.186061480932.139388.79544810932&type=1|bet=Vevo launches in Spain, Italy, and France|sáne=November 15, 2012|baspaxana=Official Vevo Facebook Page|qaralǵan sáne=November 15, 2012}}</ref>. Vevo 2013-jıl 3-aprelde Niderlandiyada,<ref>{{Web deregi|url=https://www.facebook.com/VEVO/posts/461687813900575|bet=Vevo launches in The Netherlands|sáne=April 3, 2013|baspaxana=Official Vevo Facebook Page|qaralǵan sáne=April 3, 2013}}</ref> hám 2013-jıl 17-mayda Polshada da iske qosıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.facebook.com/VEVO/posts/10151374415425933:0|bet=Vevo launches in Poland|sáne=May 17, 2013|baspaxana=Official Vevo Facebook Page|qaralǵan sáne=May 17, 2013}}</ref>. 2013-jıl 29-sentyabrde Vevo óziniń iOS qosımshasın jańaladı, ol endi Germaniyada da iske qosılıwdı qamtıdı<ref>{{Web deregi|url=https://itunes.apple.com/es/app/vevo-watch-free-hd-music-videos/id407623377|bet=Conectando al iTunes Store.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160306100650/https://itunes.apple.com/es/app/vevo-watch-free-hd-music-videos/id407623377|arxivsáne=March 6, 2016|baspaxana=[[iTunes]]}}</ref>. 2014-jıl 30-aprelde Vevo Meksikada iske qosıldı<ref>{{Jurnal deregi |date=April 30, 2014 |title=Vevo Launches in Mexico |url=https://www.billboard.com/biz/articles/news/global/6070353/vevo-launches-in-mexico |magazine=Billboard |access-date=May 1, 2014}}</ref>. Vevo sonday-aq [[Android]], [[iOS]], Windows Phone, Windows 8, Fire OS, [[Google TV (operaciyalıq sistema)|Google TV]], Apple TV, Boxee, Roku, [[Xbox 360]], PlayStation 3 hám PlayStation 4 sıyaqlı bir qatar platformalar ushın da qoljetimli<ref name="platforms">{{Web deregi|url=http://www.vevo.com/c/apps|bet=Vevo Apps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170307171245/http://www.vevo.com/c/apps|arxivsáne=March 7, 2017|qaralǵan sáne=September 27, 2015}}</ref>. 2018-jıl may ayında Vevo YouTube sindikaciyasına itibar qaratıw ushın óz tutınıwshı veb-saytın hám mobil platformalardaǵı qosımshasın toqtatatuǵının járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2018/05/24/vevo-will-shutter-apps-in-order-to-focus-on-youtube/|bet=Vevo will shutter apps, in order to focus on YouTube|sáne=May 24, 2018|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=May 25, 2018}}</ref>. Degen menen, Vevo hár qıylı qosımshalar hám qurılmalar, sonıń ishinde YouTube, DVR-lar, smart-televizorlar, oyın konsolları hám Roku sıyaqlı striming qurılmaları arqalı ele de qoljetimli<ref name="Apps">{{Web deregi|url=https://hq.vevo.com/watch|bet=Where to Watch Vevo Music Videos|til=en-us|jumıs=VEVO|qaralǵan sáne=2021-04-05}}</ref>. == Redaktorlanǵan kontent == Kompaniya wákiliniń aytıwınsha, Vevo-daǵı sógis sózler sıyaqlı ádepsiz kontenti bar videolardıń versiyaları «efir ushın hámmesin taza saqlawǵa, 'MTV versiyası' sıyaqlı» redaktorlanıwı múmkin<ref name="bi">{{Web deregi|url=http://articles.businessinsider.com/2010-01-22/tech/30081138_1_ratings-system-music-service-umg|bet=Google Supports Censorship On Vevo So It Can Sell More Ads|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150716122854/http://www.businessinsider.com/vevo-is-censoring-music-videos-so-it-can-sell-more-advertising-2010-1|arxivsáne=July 16, 2015|avtor=Learmonth|at=Michael|sáne=January 22, 2010|baspaxana=Business Insider|qaralǵan sáne=January 30, 2012}}</ref>. Bul Vevo-ǵa óz tarmaǵın McDonald's sıyaqlı reklama sherikleri ushın qolaylıraq etiwge imkaniyat beredi. Vevo-da tıyım salınǵan arnawlı siyasatlar yamasa sózler dizimi joq ekenin bildirdi. Ayırım ádepsiz videolar redaktorlanǵan versiyasına qosımsha túrde saqlanǵan versiyaları menen birge usınıladı. Videolardı ádepsiz yamasa ádepsiz emes dep klassifikaciyalawdan basqa rásmiy reyting sisteması joq, biraq paydalanıwshılarǵa da, reklama beriwshilerge de ózleri qabıl etiwge tayar bolǵan sógis dárejesin tańlawǵa imkaniyat beretuǵın reyting sistemasın jaratıw boyınsha sóylesiwler bolıp atır. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ qu6u9474pa9elk57ljerlc0ero4uqjf 0 25407 122771 2025-06-25T19:35:11Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1297254445|Google Wallet]]» betinen awdarılıp jaratıldı 122771 wikitext text/x-wiki '''Google Wallet''' (yamasa tek ǵana '''Wallet''') — bul [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan [[cifrlı shıjlan]] platforması. Ol [[Android]], Wear OS hám Fitbit OS [[Operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemaları]] ushın qoljetimli bolıp, 2022-jıl 11-mayda 2022-jılǵı Google I/O tiykarǵı bayanatında járiyalandı. Ol 2022-jıl 18-iyuldan baslap Android [[Smartfon|smartfonlarında]] engizile basladı. == Tariyxı == «Google Wallet» brend ataması dáslep kompaniyanıń usı attaǵı mobil tólem sisteması ushın qollanılǵan, ol 2011-jılı engizilip, 2018-jılı Android Pay menen birlestirilip, Google Pay dep atalǵan jańa qosımshaǵa aylandı<ref name=":2">{{Web deregi|url=https://mashable.com/archive/google-mobile-payment-system-liveblog|bet=Google Reveals Mobile Payment System: Google Wallet|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220418183244/https://mashable.com/archive/google-mobile-payment-system-liveblog|arxivsáne=April 18, 2022|avtor=Warren|at=Christina|sáne=May 26, 2011|jumıs=[[Mashable]]|qaralǵan sáne=February 8, 2016}}</ref><ref name=":6">{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/google-launches-google-pay-mobile-payment-service/|bet=Google merges payment platforms under Google Pay brand|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180108185621/https://www.cnet.com/news/google-launches-google-pay-mobile-payment-service/|arxivsáne=January 8, 2018|avtor=Nieva|at=Richard|sáne=January 8, 2018|jumıs=[[CNET]]|qaralǵan sáne=January 8, 2018}}</ref>. Eski Wallet qosımshasınıń funkcionallıǵı teń dárejeli tólemler xızmetine shekem qısqartılıp, 2020-jılı toqtatılıwınan aldın Google Pay Send dep rebrending etildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2020/06/30/google-pay-send-is-no-longer-available-in-assistant-contacts-gmail-and-messages|bet=Google Pay Send mysteriously returns to Contacts, but is still unavailable in Assistant, Gmail, and Messages|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200701200752/https://www.androidpolice.com/2020/06/30/google-pay-send-is-no-longer-available-in-assistant-contacts-gmail-and-messages|arxivsáne=July 1, 2020|avtor=Vonau|at=Manuel|sáne=June 30, 2020|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref>. 2020-jılı Google Pay qosımshası Google kompaniyasınıń Hindstanǵa baǵdarlanǵan Tez qosımshası tiykarında keń kólemli qayta dizaynnan ótip, hár tárepleme jeke finans qosımshasına aylandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/11/18/21571806/google-pay-relaunch-money-payments-finances-deals-offers-banking-plex|bet=Google Pay's massive relaunch makes it an all-encompassing money app|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201118174531/https://www.theverge.com/2020/11/18/21571806/google-pay-relaunch-money-payments-finances-deals-offers-banking-plex|arxivsáne=November 18, 2020|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=November 18, 2020|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=March 9, 2021}}</ref>. Bul Play Storedaǵı Tez qosımshasın almastırdı, al 2018-jılǵı Google Pay qosımshası Android smartfonlarında óz aldına, aldın-ala ornatılǵan qosımsha retinde birge jumıs islewdi dawam etti<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/03/11/the-difference-between-gpay-and-google-pay-which-one-should-you-use/|bet=The difference between GPay and Google Pay – Which one should you use?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220312225422/https://9to5google.com/2022/03/11/the-difference-between-gpay-and-google-pay-which-one-should-you-use/|arxivsáne=March 12, 2022|avtor=Romero|at=Andrew|sáne=March 11, 2022|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=May 14, 2022}}</ref><ref name="Pay">{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/05/11/google-wallet-announcement/|bet=Google Wallet wants to replace your physical wallet (and the old Google Pay app)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220511183334/https://9to5google.com/2022/05/11/google-wallet-announcement/|arxivsáne=May 11, 2022|avtor=Li|at=Abner|sáne=May 11, 2022|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=May 12, 2022}}</ref>. === Google Wallet (2011) iske túsiwi === Google 2011-jıl 26-maydaǵı press-konferenciyada baslanǵısh Google Wallet qosımshasınıń dáslepki nusqasın kórsetti. Birinshi qosımsha tek AQSHta 2011-jıl 19-sentyabrde shıǵarıldı. Dáslebinde qosımsha tek Citibank tárepinen shıǵarılǵan Mastercard kartaların qollap-quwatladı. 2013-jıl 15-mayda Google Google Wallet hám [[Gmail]] integraciyasın járiyalap, paydalanıwshılarǵa Gmail-ge qosımshalar arqalı aqsha jiberiwge imkaniyat berdi. Google Wallet tek AQSHta qoljetimli bolsa da, Gmail integraciyası AQSH hám Ullı Britaniyada qoljetimli boldı. 2015-jılı fizikalıq Google Wallet kartası qosımshaǵa qosımsha retinde shıǵarıldı, bul paydalanıwshılarǵa ózleriniń Google Wallet esabındaǵı, jalǵanǵan debet kartası esabındaǵı yamasa bank esabındaǵı qarjılardan paydalanıp, sawda orınlarında (dúkanlarda yamasa onlayn) satıp alıwlardı ámelge asırıwǵa múmkinshilik berdi. Karta, sonday-aq, bankomatlardan Googleǵa baylanıslı komissiyasız naq aqsha alıw ushın da qollanıldı hám onı mashinanı ijaraǵa alıw sıyaqlı hár qanday maqsette debet kartası sıyaqlı paydalanıwǵa bolatuǵın edi. Wallet kartası 2016-jıl 30-iyunda toqtatıldı hám onıń ornın Android Pay bastı. Google Wallettiń baslanǵısh nusqası paydalanıwshılarǵa jaqın aralıqtaǵı baylanıs (NFC) texnologiyasınan paydalanıp, mobil qurılmaları arqalı sawda orınlarında satıp alıwlardı ámelge asırıwǵa imkaniyat berdi. Biraq, 2015-jıl sentyabr ayınan baslap Google Walletten NFCdi alıp tasladı hám bul texnologiyanı tek Android Pay arqalı usındı, ol tek Android paydalanıwshıları ushın qoljetimli óz aldına qosımsha edi. Nátiyjede, Google Wallettiń eski nusqasında saqlanǵan hár qanday sawǵa kartaları, sadıqlıq baǵdarlamaları hám reklamalıq usınıslar endi jaramsız bolıp qaldı. === Android Pay iske túsiwi === Dáslep Android Pay retinde iske túsirilgen bul xızmet Google I/O 2015-te járiyalandı. Android Pay 2011-jılı shıǵarılǵan Google Wallet tárepinen ornatılǵan tiykardıń miyrasxorı hám sonıń negizinde qurılǵan edi<ref name="WalletYT2011">{{Web deregi|url=https://www.youtube.com/watch?v=am8t6iZ7up0|bet=Google Wallet Product Launch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170504170457/https://www.youtube.com/watch?v=am8t6iZ7up0|arxivsáne=May 4, 2017|avtor=Tilenius|at=Stephanie|jıl=2011|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref>. Ol sonday-aq operator tárepinen qollap-quwatlanatuǵın Softcard texnologiyasın da qollanatuǵın edi — Google onıń intellektual múlkin 2015-jıl fevralda satıp alǵan<ref name="TheVerge-androidpay">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/5/28/8661867/google-introduces-android-pay-replace-wallet-app|bet=Google introduces Android Pay, a replacement for its wallet app on mobile|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150528200923/http://www.theverge.com/2015/5/28/8661867/google-introduces-android-pay-replace-wallet-app|arxivsáne=May 28, 2015|sáne=May 28, 2015|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=May 28, 2015}}</ref><ref name="TheVerge-Softshut">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/3/5/8152801/softcard-shutting-down-march-31|bet=Softcard is shutting down on March 31st, and Google Wallet will replace it|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160404212736/http://www.theverge.com/2015/3/5/8152801/softcard-shutting-down-march-31|arxivsáne=April 4, 2016|avtor=Welch|at=Chris|sáne=March 5, 2015|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=March 5, 2015}}</ref>. Iske túsirilgende, xızmet Android qurılmalarınıń 70% ine sáykes keldi hám 700 000 nan aslam satıwshı tárepinen qabıl etildi. Eski Google Wallet ele de vebke-tiykarlanǵan Play Store satıp alıwların hám ayırım qosımshalarǵa tiykarlanǵan teń dárejeli tólemlerdi ámelge asıratuǵın edi. [[Fayl:Android_Pay_logo.svg|nobaý|136x136 nükte|Xızmettiń burınǵı brendiniń logotibi, Android Pay]] 2016-jılı Google Silikon oypatlıǵında Hands Free dep atalatuǵın baylanıslı mobil qosımshanıń jámiyetlik sınaǵın basladı. Bul sistemada klientke telefon yamasa karta usınıwdıń keregi joq edi. Onıń ornına, klient «Google menen tóleymen» dep járiyalap, kassirge ózleriniń inicialların aytadı, al kassir sistemaǵa aldınnan júklengen súwret arqalı olardıń tulǵasın tastıyıqlaydı. Klienttiń telefonı, eger onıń geografiyalıq orın sisteması qatnasıwshı dúkannıń qasında ekenin kórsetse ǵana, tólemge ruqsat beredi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2016/03/02/google-experiments-with-a-way-to-pay-without-taking-out-your-phone/|bet=Google experiments with a way to pay without taking out your phone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170619070802/https://techcrunch.com/2016/03/02/google-experiments-with-a-way-to-pay-without-taking-out-your-phone/|arxivsáne=June 19, 2017|avtor=Lynley|at=Matthew|sáne=March 2, 2016|jumıs=TechCrunch.com|baspaxana=AOL}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://googlecommerce.blogspot.com/2016/03/testing-testing-one-two-hands-free.html|bet=Testing, Testing – One, Two, Hands Free|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160509021828/http://googlecommerce.blogspot.com/2016/03/testing-testing-one-two-hands-free.html|arxivsáne=May 9, 2016|avtor=Bhat|at=Pali|sáne=March 2, 2016|jumıs=Google Commerce|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref>. 2017-jıl 18-sentyabrde Google Hindstanda Unified Payments Interface (UPI) texnologiyasın qollanatuǵın Tez atlı tólem qosımshasın iske qostı<ref name="Tez release">{{Web deregi|url=http://gadgets.ndtv.com/apps/news/google-tez-upi-digital-payments-app-india-launch-features-download-android-ios-1751566|bet=Google Tez UPI-Based Digital Payments App Launched in India|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170926191015/http://gadgets.ndtv.com/apps/news/google-tez-upi-digital-payments-app-india-launch-features-download-android-ios-1751566|arxivsáne=September 26, 2017|avtor=Singh|at=Manish|sáne=September 18, 2017|jumıs=Gadgets 360|baspaxana=NDTV|qaralǵan sáne=September 26, 2017}}</ref>. 2018-jıl 28-avgustta Google Tezdi [[Google Pay (mobil qosımsha)|Google Pay]] dep rebrending etti<ref name="tez-is-now-pay">{{Web deregi|url=https://india.googleblog.com/2018/08/google-pay-next-step-in-tez-journey.html|bet=Google Pay — the next step in the Tez journey|avtor=Caesar Sengupta GM|sáne=August 28, 2018|jumıs=Google India Blog}}</ref>. === Android Pay hám Google Wallettiń Google Payge aylanıwı === [[Fayl:Google_Pay_Acceptance_Mark.svg|nobaý|Google Pay qabıl etiw belgisi]] 2018-jıl 8-yanvarda Google Google Wallettiń Android Payge birlesetuǵının, al xızmettiń ózi Google Pay dep rebrending etiletuǵının járiyaladı<ref name="Nieva">{{Cite news|last1=Nieva|first1=Richard|last2=Bennett|first2=Brian|date=January 8, 2018|title=Google merges payment platforms under Google Pay brand|work=[[CNET]]|publisher=[[CBS Interactive]]|url=https://www.cnet.com/news/google-launches-google-pay-mobile-payment-service/|access-date=January 8, 2018}}</ref><ref>{{Cite news|date=February 20, 2018|title=Say hello to a better way to pay, by Google|work=Google|url=https://blog.google/topics/shopping-payments/say-hello-to-google-pay/|access-date=February 20, 2018}}</ref>. Bul birlesiw platformanı basqa Google hám úshinshi tárep xızmetlerine integraciyalanǵan vebke-tiykarlanǵan tólemlerge shekem keńeytti. Ol sonday-aq Google Chromenıń avtomat toltırıw funkciyasınıń brendingin de iyeledi<ref>{{Cite news|last1=Simon|first1=Michael|date=January 8, 2018|title=Google is combining Android Pay and Google Wallet under one brand: Google Pay|work=[[PCWorld]]|publisher=[[International Data Group]]|url=https://www.pcworld.com/article/3246290/android/google-pay.html|access-date=January 8, 2018}}</ref>. Google Pay dúkandaǵı, teń dárejeliler arasındaǵı hám onlayn tólem xızmetleri arqalı Android Pay hám Google Wallettiń ózgesheliklerin óz ishine aladı<ref>{{Cite news|last1=Amadeo|first1=Ron|date=January 8, 2018|title=Google rebrands all its payment solutions as "Google Pay"|work=[[Ars Technica]]|publisher=[[Condé Nast]]|url=https://arstechnica.com/gadgets/2018/01/google-rebrands-all-its-payment-solutions-as-google-pay/|access-date=January 8, 2018}}</ref>. Rebrending 2018-jıl 20-fevralda Android Pay qosımshasına jańalaw retinde engizile basladı; qosımsha jańartılǵan dizaynǵa iye boldı hám endi Google Paydi qollap-quwatlaytuǵın jaqındaǵı dúkanlardıń jekelestirilgen dizimin kórsetedi<ref>{{Cite news|last=Lardinois|first=Frederic|title=Say goodbye to Android Pay and hello to Google Pay|work=TechCrunch|url=https://techcrunch.com/2018/02/20/say-goodbye-to-android-pay-and-hello-to-google-pay/|access-date=February 20, 2018}}</ref><ref>{{Cite news|title=Google is combining Android Pay and Google Wallet into one service called Google Pay|work=The Verge|url=https://www.theverge.com/2018/1/8/16863220/google-pay-consolidation-android-chrome-online-app-payments-announced|access-date=February 20, 2018}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.pymnts.com/google/2018/google-pay-mobile-wallet-pali-bhat/|bet=Google Pay Debuts New Mobile Payment App {{!}} PYMNTS.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180220141959/https://www.pymnts.com/google/2018/google-pay-mobile-wallet-pali-bhat/|arxivsáne=February 20, 2018|til=en-US|jumıs=www.pymnts.com|qaralǵan sáne=February 20, 2018}}</ref>. Rebrending etilgen xızmet sawdagerlerge tólem xızmetin veb-saytlarǵa, qosımshalarǵa, Stripe, Braintree hám Google Assistantqa qosıwǵa imkaniyat beretuǵın jańa API usındı<ref>{{Cite news|last=Perez|first=Sarah|date=May 17, 2017|title=Google will now let users pay with any card they have on file, not just those saved in Android Pay|work=[[TechCrunch]]|url=https://techcrunch.com/2017/05/17/google-will-now-let-users-pay-with-any-card-they-have-on-file-not-just-those-saved-in-android-pay/|access-date=December 24, 2017}}</ref>. Xızmet paydalanıwshılarǵa ózleriniń Google akkauntında saqlanǵan tólem kartaların qollanıwǵa imkaniyat beredi<ref>{{Cite news|last=Schoon|first=Ben|date=October 23, 2017|title='Pay with Google' makes it easy to pay online with any card tied to your Google account|work=[[9to5Google]]|url=https://9to5google.com/2017/10/23/pay-with-google-online-payments/|access-date=December 24, 2017}}</ref>. === Google Paydiń Google Wallet bolıwı (2022) === 2022-jıl yanvar ayında Bloomberg News kompaniyasınıń Google Paydi «keń qamtıwlı cifrlı shıjlanǵa» aylandırıwdı rejelestirip atırǵanın xabarladı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-19/google-hires-paypal-vet-to-reset-strategy-after-banking-retreat|bet=Google Hires PayPal Vet to Reset Strategy After Its Banking Retreat|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220119180337/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-19/google-hires-paypal-vet-to-reset-strategy-after-banking-retreat|arxivsáne=January 19, 2022|avtor=Bergen|at=Mark|sáne=January 19, 2022|jumıs=[[Bloomberg News]]|qaralǵan sáne=April 22, 2022}}</ref> bul qosımshanıń ásten ósiwi hám [[Google Pay (mobil qosımsha)|Plextiń]] jabılıwınan keyin boldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/google-pay-payments-team-seeing-executive-exodus-turnover-caesar-sengupta-2021-8|bet=Google's payments team is seeing an exodus of executives and employees. Some say they're frustrated with the slow pace of progress.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210820102547/https://www.businessinsider.com/google-pay-payments-team-seeing-executive-exodus-turnover-caesar-sengupta-2021-8|arxivsáne=August 20, 2021|avtor=Langely|at=Hugh|sáne=August 20, 2021|jumıs=[[Business Insider]]|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.wsj.com/articles/google-is-scrapping-its-plan-to-offer-bank-accounts-to-users-11633104001|bet=Google Is Scrapping Its Plan to Offer Bank Accounts to Users|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211001160918/https://www.wsj.com/articles/google-is-scrapping-its-plan-to-offer-bank-accounts-to-users-11633104001|arxivsáne=October 1, 2021|avtor=Rudegeair|at=Peter|sáne=October 1, 2021|jumıs=[[The Wall Street Journal]]|qaralǵan sáne=October 1, 2021}}</ref>. Aprel ayında Googledıń jańa qosımshada yamasa interfeyste «Google Wallet» brendingin qayta tiklewdi hám onı Google Pay menen integraciyalawdı rejelestirip atırǵanı xabarlandı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/04/11/new-google-pay-wallet-icon/|bet=This is Google's new 'Wallet' icon – here's how it might fit in with Pay|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220411215314/https://9to5google.com/2022/04/11/new-google-pay-wallet-icon/|arxivsáne=April 11, 2022|avtor=Li|at=Abner|sáne=April 11, 2022|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/4/18/23030464/google-wallet-return-pay-screen-manage-cards-passes|bet=Google Wallet may be making a return|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220418183220/https://www.theverge.com/2022/4/18/23030464/google-wallet-return-pay-screen-manage-cards-passes|arxivsáne=April 18, 2022|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=April 18, 2022|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref>. Google rásmiy túrde Google Walletti 2022-jıl 11-mayda 2022-jılǵı Google I/O tiykarǵı bayanatında járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/5/11/23064568/google-wallet-payments-digital-cards-ids-transit-io|bet=Google thinks the time is right to bring back Wallet|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220511183442/https://www.theverge.com/2022/5/11/23064568/google-wallet-payments-digital-cards-ids-transit-io|arxivsáne=May 11, 2022|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=May 11, 2022|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=May 11, 2022}}</ref>. Qosımsha 18-iyuldan baslap Android smartfonlarında engizile basladı, ol 2018-jılǵı qosımshanı almastırıp, AQSHta 2020-jılǵı Google Pay qosımshası menen birge isledi<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2022/07/google-wallet-rolls-out-to-users-will-live-alongside-google-pay-in-the-us/|bet=Google Wallet rolls out to users, will live alongside Google Pay in the US|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220718213604/https://arstechnica.com/gadgets/2022/07/google-wallet-rolls-out-to-users-will-live-alongside-google-pay-in-the-us/|arxivsáne=July 18, 2022|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=July 18, 2022|jumıs=|qaralǵan sáne=July 19, 2022}}</ref>. Qosımshanıń atı Google Payden Google Walletke ózgertilse de, onlayn yamasa dúkanda tólemlerdi ámelge asırıw xızmetiniń atı «Google Pay» bolıp qala berdi. === Xalıqaralıq jaylasıwı === Ullı Britaniyada iske túsirilgende, Android Pay Ullı Britaniyanıń kópshilik iri finanslıq shólkemleriniń — sonıń ishinde Bank of Scotland, First Direct, Halifax, HSBC, Lloyds Bank, M&S Bank, MBNA hám Nationwide Building Societydiń — Mastercard, Visa hám debet kartaların qollap-quwatladı, Googledıń aytıwınsha, «jańa bankler turaqlı qosılıp atır». NatWest, RBS hám Ulster Bank 2016-jıl 14-sentyabrde qosıldı. 2016-jıl 8-sentyabrde Ullı Britaniyanıń TSB hám Santander bankleriniń kelesi háptelerde qatnasatuǵını xabarlandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.insightportal.io/news/all-news/android-pay-now-available-in-google-chrome-more-banks-supported|bet=Android Pay now available in Google Chrome, more Banks supported|avtor=Sebastian|at=Sebastian|sáne=September 8, 2016|jumıs=insightportal.io|qaralǵan sáne=June 19, 2018}}</ref>. Android Pay Singapurda 2016-jıl 28-iyunda[34] hám Avstraliyada 2016-jıl 14-iyulda iske túsirildi<ref>{{Web deregi|url=http://officialandroid.blogspot.co.uk/2016/05/android-pay-now-in-uk-new-countries-on.html|bet=Android Pay now in the UK, new countries on the way|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160521042725/http://officialandroid.blogspot.co.uk/2016/05/android-pay-now-in-uk-new-countries-on.html|arxivsáne=May 21, 2016|avtor=Bhat|at=Pali|sáne=May 18, 2016|jumıs=Android Official Blog|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2015/12/16/900-dollarydoos-android-pay-is-coming-to-australia-in-2016/|bet=[900 Dollarydoos] Android Pay Is Coming To Australia In 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151219011007/http://www.androidpolice.com/2015/12/16/900-dollarydoos-android-pay-is-coming-to-australia-in-2016/|arxivsáne=December 19, 2015|avtor=El Khoury|at=Rita|sáne=December 16, 2015|jumıs=Android Police}}</ref>. Android Pay [[Irlandiya|Irlandiyada]] 2016-jıl 7-dekabrde iske túsirildi hám basında AIB hám KBC klientleri ushın qoljetimli boldı, sonnan beri Bank of Ireland hám Ulster Bankke deyin keńeytildi. Xızmet kreditlik hám debetlik kartalar menen de isleydi<ref>{{Web deregi|url=http://www.checkout.ie/google-launches-smartphone-payment-system-ireland/35973|bet=Google Launches Smartphone Payment System In Ireland|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171107060252/https://www.checkout.ie/google-launches-smartphone-payment-system-ireland/35973|arxivsáne=November 7, 2017|avtor=Cóil|at=Donncha Mac|sáne=December 7, 2016|jumıs=Checkout Magazine|qaralǵan sáne=December 30, 2016}}</ref>. 2018-jıl 21-dekabrde Google Payment [[Litva|Litvada]] elektron aqsha licenziyasın aldı – bul licenziya Googleǵa Evropa Awqamında tólemlerdi ótkeriwge, elektron aqsha shıǵarıwǵa hám elektron aqsha shıjlanların basqarıwǵa múmkinshilik beredi<ref>{{Cite news|title=Google Payment Expands With E-Money License From Lithuania|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-12-21/google-payment-expands-with-e-money-license-from-lithuania|work=bloomberg.com|date=December 21, 2018}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.lb.lt/en/news/google-granted-an-electronic-money-institution-licence-in-lithuania|bet=Google granted an electronic money institution licence in Lithuania|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190110013729/https://www.lb.lt/en/news/google-granted-an-electronic-money-institution-licence-in-lithuania|arxivsáne=January 10, 2019|jumıs=lb.lt|qaralǵan sáne=9 January 2019|citata=Having secured an electronic money institution licence, the company will be able to issue electronic money and provide payment services to ensure smooth operation of its marketplaces across Europe, alongside working on other payment services for consumers within the European Economic Area, including Lithuania.}}</ref>. 2020-jıl 17-noyabrde Google Pay Mastercard tárepinen on jańa Evropa mámleketinde qosıldı: [[Avstriya]], [[Bolgariya]], [[Estoniya]], [[Greciya]], [[Vengriya]], [[Latviya]], [[Litva]], [[Niderlandiya]], [[Portugaliya]] hám [[Rumıniya]]<ref>{{Web deregi|url=https://newsroom.mastercard.com/eu/press-releases/mastercard-enables-google-pay-rollout-across-europe/|bet=Mastercard enables Google Pay rollout across Europe|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201117091805/https://newsroom.mastercard.com/eu/press-releases/mastercard-enables-google-pay-rollout-across-europe/|arxivsáne=November 17, 2020|til=en-US|jumıs=MasterCard Social Newsroom|qaralǵan sáne=2020-11-23}}</ref>. Bul mámleketlerdegi qatnasıwshı Mastercard sherik bankleriniń karta iyeleri ózleriniń mobil banking qosımshaları arqalı Google Pay xızmetinen paydalana aladı. 2022-jıl 30-iyunda Google for Mexico ilajında [[Google Pay (tólem usılı)|Google Pay]] tólem usılı hám Google Wallet qosımshası jaqın arada Meksikada qoljetimli bolatuǵını járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://twitter.com/googlemexico/status/1542532186104004608|bet=Google México on Twitter|jumıs=Twitter}}</ref>. Google Wallet Hindstanda 2024-jıl 8-mayda engizildi, biraq ol bazardaǵı tiykarǵı tólem sheshimi bolǵan [[Google Pay (mobil qosımsha)|Google Pay]] mobil qosımshası menen birge isleydi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2024/05/08/google-wallet-india/|bet=Google Wallet is now available in India|avtor=Singh|at=Jagmeet|sáne=2024-05-08|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=2024-05-09}}</ref>. == Ózgeshelikleri == Google Wallet paydalanıwshılarǵa Google Pay arqalı qollanıw ushın tólem kartaları sıyaqlı zatlardı, sonday-aq sadıqlıq kartaları, cifrlı giltler, cifrlı identifikaciyalıq kartalar, transport biletleri, ilaj biletleri hám densawlıq biletleri sıyaqlı biletlerdi saqlawǵa imkaniyat beredi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2022/05/11/google-launches-google-wallet/|bet=Google launches Google Wallet to help you store your credit cards, tickets and more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220511181908/https://techcrunch.com/2022/05/11/google-launches-google-wallet/|arxivsáne=May 11, 2022|avtor=Lardinois|at=Frederic|sáne=May 11, 2022|jumıs=[[TechCrunch]]|qaralǵan sáne=May 12, 2022}}</ref>. Google Wallettegi cifrlı avtomobil giltlerin ekran óship turǵanda yamasa batareya tawsılǵanda da qollanıwǵa boladı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/wallet/answer/12060041?hl=en&ref_topic=11925620#zippy=,add-or-change-the-screen-lock-settings-for-your-digital-car-key|bet=Set up or manage a digital car key - Google Wallet Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2022-12-27}}</ref>. Házirgi waqıtta Wear OS hám Android versiyalarındaǵı Wallet bóleklengen bolsa da, Google kompaniyası «uzaq múddetli maqsetimiz - saattaǵı hám telefondaǵı funkciyalardıń birdey bolıwı» dep málimledi. Biraq, 2024-jılǵa kelip, jańa funkciyalar ele de barlıq platformalarda birdey emes jaǵdayda iske qosılmaqta<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/google-pay-becomes-google-wallet-again/|bet=Google Pay becomes Google Wallet (again) in global rebranding with expanded digital item support|avtor=Wagoner|at=Ara|sáne=2022-05-11|til=en-US|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=2022-10-15}}</ref>. Google I/O 2024 konferenciyasında, Google «barlıq túrdegi ótkiziwler ushın keńeytilgen qollaw» Wear OS hám Fitbit OS sistemalarına qosılatuǵının járiyaladı<ref name=":4">{{Cite AV media |url=https://www.youtube.com/watch?v=p0Xug7cg36Q |title=Everything you need to know about Google Pay & Wallet |date=2024-05-16 |last=((Google for Developers)) |access-date=2024-05-16 |via=YouTube}}</ref>. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] k3hsmidfbbyodc2nsvkdmjxw4t34sfj 122772 122771 2025-06-25T19:35:46Z Bekan88 11311 122772 wikitext text/x-wiki '''Google Wallet''' (yamasa tek ǵana '''Wallet''') — bul [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan [[cifrlı shıjlan]] platforması. Ol [[Android]], Wear OS hám Fitbit OS [[Operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemaları]] ushın qoljetimli bolıp, 2022-jıl 11-mayda 2022-jılǵı Google I/O tiykarǵı bayanatında járiyalandı. Ol 2022-jıl 18-iyuldan baslap Android [[Smartfon|smartfonlarında]] engizile basladı. == Tariyxı == «Google Wallet» brend ataması dáslep kompaniyanıń usı attaǵı mobil tólem sisteması ushın qollanılǵan, ol 2011-jılı engizilip, 2018-jılı Android Pay menen birlestirilip, Google Pay dep atalǵan jańa qosımshaǵa aylandı<ref name=":2">{{Web deregi|url=https://mashable.com/archive/google-mobile-payment-system-liveblog|bet=Google Reveals Mobile Payment System: Google Wallet|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220418183244/https://mashable.com/archive/google-mobile-payment-system-liveblog|arxivsáne=April 18, 2022|avtor=Warren|at=Christina|sáne=May 26, 2011|jumıs=[[Mashable]]|qaralǵan sáne=February 8, 2016}}</ref><ref name=":6">{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/google-launches-google-pay-mobile-payment-service/|bet=Google merges payment platforms under Google Pay brand|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180108185621/https://www.cnet.com/news/google-launches-google-pay-mobile-payment-service/|arxivsáne=January 8, 2018|avtor=Nieva|at=Richard|sáne=January 8, 2018|jumıs=[[CNET]]|qaralǵan sáne=January 8, 2018}}</ref>. Eski Wallet qosımshasınıń funkcionallıǵı teń dárejeli tólemler xızmetine shekem qısqartılıp, 2020-jılı toqtatılıwınan aldın Google Pay Send dep rebrending etildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2020/06/30/google-pay-send-is-no-longer-available-in-assistant-contacts-gmail-and-messages|bet=Google Pay Send mysteriously returns to Contacts, but is still unavailable in Assistant, Gmail, and Messages|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200701200752/https://www.androidpolice.com/2020/06/30/google-pay-send-is-no-longer-available-in-assistant-contacts-gmail-and-messages|arxivsáne=July 1, 2020|avtor=Vonau|at=Manuel|sáne=June 30, 2020|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref>. 2020-jılı Google Pay qosımshası Google kompaniyasınıń Hindstanǵa baǵdarlanǵan Tez qosımshası tiykarında keń kólemli qayta dizaynnan ótip, hár tárepleme jeke finans qosımshasına aylandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/11/18/21571806/google-pay-relaunch-money-payments-finances-deals-offers-banking-plex|bet=Google Pay's massive relaunch makes it an all-encompassing money app|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201118174531/https://www.theverge.com/2020/11/18/21571806/google-pay-relaunch-money-payments-finances-deals-offers-banking-plex|arxivsáne=November 18, 2020|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=November 18, 2020|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=March 9, 2021}}</ref>. Bul Play Storedaǵı Tez qosımshasın almastırdı, al 2018-jılǵı Google Pay qosımshası Android smartfonlarında óz aldına, aldın-ala ornatılǵan qosımsha retinde birge jumıs islewdi dawam etti<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/03/11/the-difference-between-gpay-and-google-pay-which-one-should-you-use/|bet=The difference between GPay and Google Pay – Which one should you use?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220312225422/https://9to5google.com/2022/03/11/the-difference-between-gpay-and-google-pay-which-one-should-you-use/|arxivsáne=March 12, 2022|avtor=Romero|at=Andrew|sáne=March 11, 2022|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=May 14, 2022}}</ref><ref name="Pay">{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/05/11/google-wallet-announcement/|bet=Google Wallet wants to replace your physical wallet (and the old Google Pay app)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220511183334/https://9to5google.com/2022/05/11/google-wallet-announcement/|arxivsáne=May 11, 2022|avtor=Li|at=Abner|sáne=May 11, 2022|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=May 12, 2022}}</ref>. === Google Wallet (2011) iske túsiwi === Google 2011-jıl 26-maydaǵı press-konferenciyada baslanǵısh Google Wallet qosımshasınıń dáslepki nusqasın kórsetti. Birinshi qosımsha tek AQSHta 2011-jıl 19-sentyabrde shıǵarıldı. Dáslebinde qosımsha tek Citibank tárepinen shıǵarılǵan Mastercard kartaların qollap-quwatladı. 2013-jıl 15-mayda Google Google Wallet hám [[Gmail]] integraciyasın járiyalap, paydalanıwshılarǵa Gmail-ge qosımshalar arqalı aqsha jiberiwge imkaniyat berdi. Google Wallet tek AQSHta qoljetimli bolsa da, Gmail integraciyası AQSH hám Ullı Britaniyada qoljetimli boldı. 2015-jılı fizikalıq Google Wallet kartası qosımshaǵa qosımsha retinde shıǵarıldı, bul paydalanıwshılarǵa ózleriniń Google Wallet esabındaǵı, jalǵanǵan debet kartası esabındaǵı yamasa bank esabındaǵı qarjılardan paydalanıp, sawda orınlarında (dúkanlarda yamasa onlayn) satıp alıwlardı ámelge asırıwǵa múmkinshilik berdi. Karta, sonday-aq, bankomatlardan Googleǵa baylanıslı komissiyasız naq aqsha alıw ushın da qollanıldı hám onı mashinanı ijaraǵa alıw sıyaqlı hár qanday maqsette debet kartası sıyaqlı paydalanıwǵa bolatuǵın edi. Wallet kartası 2016-jıl 30-iyunda toqtatıldı hám onıń ornın Android Pay bastı. Google Wallettiń baslanǵısh nusqası paydalanıwshılarǵa jaqın aralıqtaǵı baylanıs (NFC) texnologiyasınan paydalanıp, mobil qurılmaları arqalı sawda orınlarında satıp alıwlardı ámelge asırıwǵa imkaniyat berdi. Biraq, 2015-jıl sentyabr ayınan baslap Google Walletten NFCdi alıp tasladı hám bul texnologiyanı tek Android Pay arqalı usındı, ol tek Android paydalanıwshıları ushın qoljetimli óz aldına qosımsha edi. Nátiyjede, Google Wallettiń eski nusqasında saqlanǵan hár qanday sawǵa kartaları, sadıqlıq baǵdarlamaları hám reklamalıq usınıslar endi jaramsız bolıp qaldı. === Android Pay iske túsiwi === Dáslep Android Pay retinde iske túsirilgen bul xızmet Google I/O 2015-te járiyalandı. Android Pay 2011-jılı shıǵarılǵan Google Wallet tárepinen ornatılǵan tiykardıń miyrasxorı hám sonıń negizinde qurılǵan edi<ref name="WalletYT2011">{{Web deregi|url=https://www.youtube.com/watch?v=am8t6iZ7up0|bet=Google Wallet Product Launch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170504170457/https://www.youtube.com/watch?v=am8t6iZ7up0|arxivsáne=May 4, 2017|avtor=Tilenius|at=Stephanie|jıl=2011|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref>. Ol sonday-aq operator tárepinen qollap-quwatlanatuǵın Softcard texnologiyasın da qollanatuǵın edi — Google onıń intellektual múlkin 2015-jıl fevralda satıp alǵan<ref name="TheVerge-androidpay">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/5/28/8661867/google-introduces-android-pay-replace-wallet-app|bet=Google introduces Android Pay, a replacement for its wallet app on mobile|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150528200923/http://www.theverge.com/2015/5/28/8661867/google-introduces-android-pay-replace-wallet-app|arxivsáne=May 28, 2015|sáne=May 28, 2015|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=May 28, 2015}}</ref><ref name="TheVerge-Softshut">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/3/5/8152801/softcard-shutting-down-march-31|bet=Softcard is shutting down on March 31st, and Google Wallet will replace it|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160404212736/http://www.theverge.com/2015/3/5/8152801/softcard-shutting-down-march-31|arxivsáne=April 4, 2016|avtor=Welch|at=Chris|sáne=March 5, 2015|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=March 5, 2015}}</ref>. Iske túsirilgende, xızmet Android qurılmalarınıń 70% ine sáykes keldi hám 700 000 nan aslam satıwshı tárepinen qabıl etildi. Eski Google Wallet ele de vebke-tiykarlanǵan Play Store satıp alıwların hám ayırım qosımshalarǵa tiykarlanǵan teń dárejeli tólemlerdi ámelge asıratuǵın edi. [[Fayl:Android_Pay_logo.svg|nobaý|136x136 nükte|Xızmettiń burınǵı brendiniń logotibi, Android Pay]] 2016-jılı Google Silikon oypatlıǵında Hands Free dep atalatuǵın baylanıslı mobil qosımshanıń jámiyetlik sınaǵın basladı. Bul sistemada klientke telefon yamasa karta usınıwdıń keregi joq edi. Onıń ornına, klient «Google menen tóleymen» dep járiyalap, kassirge ózleriniń inicialların aytadı, al kassir sistemaǵa aldınnan júklengen súwret arqalı olardıń tulǵasın tastıyıqlaydı. Klienttiń telefonı, eger onıń geografiyalıq orın sisteması qatnasıwshı dúkannıń qasında ekenin kórsetse ǵana, tólemge ruqsat beredi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2016/03/02/google-experiments-with-a-way-to-pay-without-taking-out-your-phone/|bet=Google experiments with a way to pay without taking out your phone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170619070802/https://techcrunch.com/2016/03/02/google-experiments-with-a-way-to-pay-without-taking-out-your-phone/|arxivsáne=June 19, 2017|avtor=Lynley|at=Matthew|sáne=March 2, 2016|jumıs=TechCrunch.com|baspaxana=AOL}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://googlecommerce.blogspot.com/2016/03/testing-testing-one-two-hands-free.html|bet=Testing, Testing – One, Two, Hands Free|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160509021828/http://googlecommerce.blogspot.com/2016/03/testing-testing-one-two-hands-free.html|arxivsáne=May 9, 2016|avtor=Bhat|at=Pali|sáne=March 2, 2016|jumıs=Google Commerce|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref>. 2017-jıl 18-sentyabrde Google Hindstanda Unified Payments Interface (UPI) texnologiyasın qollanatuǵın Tez atlı tólem qosımshasın iske qostı<ref name="Tez release">{{Web deregi|url=http://gadgets.ndtv.com/apps/news/google-tez-upi-digital-payments-app-india-launch-features-download-android-ios-1751566|bet=Google Tez UPI-Based Digital Payments App Launched in India|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170926191015/http://gadgets.ndtv.com/apps/news/google-tez-upi-digital-payments-app-india-launch-features-download-android-ios-1751566|arxivsáne=September 26, 2017|avtor=Singh|at=Manish|sáne=September 18, 2017|jumıs=Gadgets 360|baspaxana=NDTV|qaralǵan sáne=September 26, 2017}}</ref>. 2018-jıl 28-avgustta Google Tezdi [[Google Pay (mobil qosımsha)|Google Pay]] dep rebrending etti<ref name="tez-is-now-pay">{{Web deregi|url=https://india.googleblog.com/2018/08/google-pay-next-step-in-tez-journey.html|bet=Google Pay — the next step in the Tez journey|avtor=Caesar Sengupta GM|sáne=August 28, 2018|jumıs=Google India Blog}}</ref>. === Android Pay hám Google Wallettiń Google Payge aylanıwı === [[Fayl:Google_Pay_Acceptance_Mark.svg|nobaý|Google Pay qabıl etiw belgisi]] 2018-jıl 8-yanvarda Google Google Wallettiń Android Payge birlesetuǵının, al xızmettiń ózi Google Pay dep rebrending etiletuǵının járiyaladı<ref name="Nieva">{{Cite news|last1=Nieva|first1=Richard|last2=Bennett|first2=Brian|date=January 8, 2018|title=Google merges payment platforms under Google Pay brand|work=[[CNET]]|publisher=[[CBS Interactive]]|url=https://www.cnet.com/news/google-launches-google-pay-mobile-payment-service/|access-date=January 8, 2018}}</ref><ref>{{Cite news|date=February 20, 2018|title=Say hello to a better way to pay, by Google|work=Google|url=https://blog.google/topics/shopping-payments/say-hello-to-google-pay/|access-date=February 20, 2018}}</ref>. Bul birlesiw platformanı basqa Google hám úshinshi tárep xızmetlerine integraciyalanǵan vebke-tiykarlanǵan tólemlerge shekem keńeytti. Ol sonday-aq Google Chromenıń avtomat toltırıw funkciyasınıń brendingin de iyeledi<ref>{{Cite news|last1=Simon|first1=Michael|date=January 8, 2018|title=Google is combining Android Pay and Google Wallet under one brand: Google Pay|work=[[PCWorld]]|publisher=[[International Data Group]]|url=https://www.pcworld.com/article/3246290/android/google-pay.html|access-date=January 8, 2018}}</ref>. Google Pay dúkandaǵı, teń dárejeliler arasındaǵı hám onlayn tólem xızmetleri arqalı Android Pay hám Google Wallettiń ózgesheliklerin óz ishine aladı<ref>{{Cite news|last1=Amadeo|first1=Ron|date=January 8, 2018|title=Google rebrands all its payment solutions as "Google Pay"|work=[[Ars Technica]]|publisher=[[Condé Nast]]|url=https://arstechnica.com/gadgets/2018/01/google-rebrands-all-its-payment-solutions-as-google-pay/|access-date=January 8, 2018}}</ref>. Rebrending 2018-jıl 20-fevralda Android Pay qosımshasına jańalaw retinde engizile basladı; qosımsha jańartılǵan dizaynǵa iye boldı hám endi Google Paydi qollap-quwatlaytuǵın jaqındaǵı dúkanlardıń jekelestirilgen dizimin kórsetedi<ref>{{Cite news|last=Lardinois|first=Frederic|title=Say goodbye to Android Pay and hello to Google Pay|work=TechCrunch|url=https://techcrunch.com/2018/02/20/say-goodbye-to-android-pay-and-hello-to-google-pay/|access-date=February 20, 2018}}</ref><ref>{{Cite news|title=Google is combining Android Pay and Google Wallet into one service called Google Pay|work=The Verge|url=https://www.theverge.com/2018/1/8/16863220/google-pay-consolidation-android-chrome-online-app-payments-announced|access-date=February 20, 2018}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.pymnts.com/google/2018/google-pay-mobile-wallet-pali-bhat/|bet=Google Pay Debuts New Mobile Payment App {{!}} PYMNTS.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180220141959/https://www.pymnts.com/google/2018/google-pay-mobile-wallet-pali-bhat/|arxivsáne=February 20, 2018|til=en-US|jumıs=www.pymnts.com|qaralǵan sáne=February 20, 2018}}</ref>. Rebrending etilgen xızmet sawdagerlerge tólem xızmetin veb-saytlarǵa, qosımshalarǵa, Stripe, Braintree hám Google Assistantqa qosıwǵa imkaniyat beretuǵın jańa API usındı<ref>{{Cite news|last=Perez|first=Sarah|date=May 17, 2017|title=Google will now let users pay with any card they have on file, not just those saved in Android Pay|work=[[TechCrunch]]|url=https://techcrunch.com/2017/05/17/google-will-now-let-users-pay-with-any-card-they-have-on-file-not-just-those-saved-in-android-pay/|access-date=December 24, 2017}}</ref>. Xızmet paydalanıwshılarǵa ózleriniń Google akkauntında saqlanǵan tólem kartaların qollanıwǵa imkaniyat beredi<ref>{{Cite news|last=Schoon|first=Ben|date=October 23, 2017|title='Pay with Google' makes it easy to pay online with any card tied to your Google account|work=[[9to5Google]]|url=https://9to5google.com/2017/10/23/pay-with-google-online-payments/|access-date=December 24, 2017}}</ref>. === Google Paydiń Google Wallet bolıwı (2022) === 2022-jıl yanvar ayında Bloomberg News kompaniyasınıń Google Paydi «keń qamtıwlı cifrlı shıjlanǵa» aylandırıwdı rejelestirip atırǵanın xabarladı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-19/google-hires-paypal-vet-to-reset-strategy-after-banking-retreat|bet=Google Hires PayPal Vet to Reset Strategy After Its Banking Retreat|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220119180337/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-19/google-hires-paypal-vet-to-reset-strategy-after-banking-retreat|arxivsáne=January 19, 2022|avtor=Bergen|at=Mark|sáne=January 19, 2022|jumıs=[[Bloomberg News]]|qaralǵan sáne=April 22, 2022}}</ref> bul qosımshanıń ásten ósiwi hám [[Google Pay (mobil qosımsha)|Plextiń]] jabılıwınan keyin boldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/google-pay-payments-team-seeing-executive-exodus-turnover-caesar-sengupta-2021-8|bet=Google's payments team is seeing an exodus of executives and employees. Some say they're frustrated with the slow pace of progress.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210820102547/https://www.businessinsider.com/google-pay-payments-team-seeing-executive-exodus-turnover-caesar-sengupta-2021-8|arxivsáne=August 20, 2021|avtor=Langely|at=Hugh|sáne=August 20, 2021|jumıs=[[Business Insider]]|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.wsj.com/articles/google-is-scrapping-its-plan-to-offer-bank-accounts-to-users-11633104001|bet=Google Is Scrapping Its Plan to Offer Bank Accounts to Users|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211001160918/https://www.wsj.com/articles/google-is-scrapping-its-plan-to-offer-bank-accounts-to-users-11633104001|arxivsáne=October 1, 2021|avtor=Rudegeair|at=Peter|sáne=October 1, 2021|jumıs=[[The Wall Street Journal]]|qaralǵan sáne=October 1, 2021}}</ref>. Aprel ayında Googledıń jańa qosımshada yamasa interfeyste «Google Wallet» brendingin qayta tiklewdi hám onı Google Pay menen integraciyalawdı rejelestirip atırǵanı xabarlandı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/04/11/new-google-pay-wallet-icon/|bet=This is Google's new 'Wallet' icon – here's how it might fit in with Pay|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220411215314/https://9to5google.com/2022/04/11/new-google-pay-wallet-icon/|arxivsáne=April 11, 2022|avtor=Li|at=Abner|sáne=April 11, 2022|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/4/18/23030464/google-wallet-return-pay-screen-manage-cards-passes|bet=Google Wallet may be making a return|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220418183220/https://www.theverge.com/2022/4/18/23030464/google-wallet-return-pay-screen-manage-cards-passes|arxivsáne=April 18, 2022|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=April 18, 2022|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref>. Google rásmiy túrde Google Walletti 2022-jıl 11-mayda 2022-jılǵı Google I/O tiykarǵı bayanatında járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/5/11/23064568/google-wallet-payments-digital-cards-ids-transit-io|bet=Google thinks the time is right to bring back Wallet|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220511183442/https://www.theverge.com/2022/5/11/23064568/google-wallet-payments-digital-cards-ids-transit-io|arxivsáne=May 11, 2022|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=May 11, 2022|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=May 11, 2022}}</ref>. Qosımsha 18-iyuldan baslap Android smartfonlarında engizile basladı, ol 2018-jılǵı qosımshanı almastırıp, AQSHta 2020-jılǵı Google Pay qosımshası menen birge isledi<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2022/07/google-wallet-rolls-out-to-users-will-live-alongside-google-pay-in-the-us/|bet=Google Wallet rolls out to users, will live alongside Google Pay in the US|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220718213604/https://arstechnica.com/gadgets/2022/07/google-wallet-rolls-out-to-users-will-live-alongside-google-pay-in-the-us/|arxivsáne=July 18, 2022|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=July 18, 2022|jumıs=|qaralǵan sáne=July 19, 2022}}</ref>. Qosımshanıń atı Google Payden Google Walletke ózgertilse de, onlayn yamasa dúkanda tólemlerdi ámelge asırıw xızmetiniń atı «Google Pay» bolıp qala berdi. === Xalıqaralıq jaylasıwı === Ullı Britaniyada iske túsirilgende, Android Pay Ullı Britaniyanıń kópshilik iri finanslıq shólkemleriniń — sonıń ishinde Bank of Scotland, First Direct, Halifax, HSBC, Lloyds Bank, M&S Bank, MBNA hám Nationwide Building Societydiń — Mastercard, Visa hám debet kartaların qollap-quwatladı, Googledıń aytıwınsha, «jańa bankler turaqlı qosılıp atır». NatWest, RBS hám Ulster Bank 2016-jıl 14-sentyabrde qosıldı. 2016-jıl 8-sentyabrde Ullı Britaniyanıń TSB hám Santander bankleriniń kelesi háptelerde qatnasatuǵını xabarlandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.insightportal.io/news/all-news/android-pay-now-available-in-google-chrome-more-banks-supported|bet=Android Pay now available in Google Chrome, more Banks supported|avtor=Sebastian|at=Sebastian|sáne=September 8, 2016|jumıs=insightportal.io|qaralǵan sáne=June 19, 2018}}</ref>. Android Pay Singapurda 2016-jıl 28-iyunda[34] hám Avstraliyada 2016-jıl 14-iyulda iske túsirildi<ref>{{Web deregi|url=http://officialandroid.blogspot.co.uk/2016/05/android-pay-now-in-uk-new-countries-on.html|bet=Android Pay now in the UK, new countries on the way|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160521042725/http://officialandroid.blogspot.co.uk/2016/05/android-pay-now-in-uk-new-countries-on.html|arxivsáne=May 21, 2016|avtor=Bhat|at=Pali|sáne=May 18, 2016|jumıs=Android Official Blog|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2015/12/16/900-dollarydoos-android-pay-is-coming-to-australia-in-2016/|bet=[900 Dollarydoos] Android Pay Is Coming To Australia In 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151219011007/http://www.androidpolice.com/2015/12/16/900-dollarydoos-android-pay-is-coming-to-australia-in-2016/|arxivsáne=December 19, 2015|avtor=El Khoury|at=Rita|sáne=December 16, 2015|jumıs=Android Police}}</ref>. Android Pay [[Irlandiya|Irlandiyada]] 2016-jıl 7-dekabrde iske túsirildi hám basında AIB hám KBC klientleri ushın qoljetimli boldı, sonnan beri Bank of Ireland hám Ulster Bankke deyin keńeytildi. Xızmet kreditlik hám debetlik kartalar menen de isleydi<ref>{{Web deregi|url=http://www.checkout.ie/google-launches-smartphone-payment-system-ireland/35973|bet=Google Launches Smartphone Payment System In Ireland|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171107060252/https://www.checkout.ie/google-launches-smartphone-payment-system-ireland/35973|arxivsáne=November 7, 2017|avtor=Cóil|at=Donncha Mac|sáne=December 7, 2016|jumıs=Checkout Magazine|qaralǵan sáne=December 30, 2016}}</ref>. 2018-jıl 21-dekabrde Google Payment [[Litva|Litvada]] elektron aqsha licenziyasın aldı – bul licenziya Googleǵa Evropa Awqamında tólemlerdi ótkeriwge, elektron aqsha shıǵarıwǵa hám elektron aqsha shıjlanların basqarıwǵa múmkinshilik beredi<ref>{{Cite news|title=Google Payment Expands With E-Money License From Lithuania|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-12-21/google-payment-expands-with-e-money-license-from-lithuania|work=bloomberg.com|date=December 21, 2018}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.lb.lt/en/news/google-granted-an-electronic-money-institution-licence-in-lithuania|bet=Google granted an electronic money institution licence in Lithuania|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190110013729/https://www.lb.lt/en/news/google-granted-an-electronic-money-institution-licence-in-lithuania|arxivsáne=January 10, 2019|jumıs=lb.lt|qaralǵan sáne=9 January 2019|citata=Having secured an electronic money institution licence, the company will be able to issue electronic money and provide payment services to ensure smooth operation of its marketplaces across Europe, alongside working on other payment services for consumers within the European Economic Area, including Lithuania.}}</ref>. 2020-jıl 17-noyabrde Google Pay Mastercard tárepinen on jańa Evropa mámleketinde qosıldı: [[Avstriya]], [[Bolgariya]], [[Estoniya]], [[Greciya]], [[Vengriya]], [[Latviya]], [[Litva]], [[Niderlandiya]], [[Portugaliya]] hám [[Rumıniya]]<ref>{{Web deregi|url=https://newsroom.mastercard.com/eu/press-releases/mastercard-enables-google-pay-rollout-across-europe/|bet=Mastercard enables Google Pay rollout across Europe|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201117091805/https://newsroom.mastercard.com/eu/press-releases/mastercard-enables-google-pay-rollout-across-europe/|arxivsáne=November 17, 2020|til=en-US|jumıs=MasterCard Social Newsroom|qaralǵan sáne=2020-11-23}}</ref>. Bul mámleketlerdegi qatnasıwshı Mastercard sherik bankleriniń karta iyeleri ózleriniń mobil banking qosımshaları arqalı Google Pay xızmetinen paydalana aladı. 2022-jıl 30-iyunda Google for Mexico ilajında [[Google Pay (tólem usılı)|Google Pay]] tólem usılı hám Google Wallet qosımshası jaqın arada Meksikada qoljetimli bolatuǵını járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://twitter.com/googlemexico/status/1542532186104004608|bet=Google México on Twitter|jumıs=Twitter}}</ref>. Google Wallet Hindstanda 2024-jıl 8-mayda engizildi, biraq ol bazardaǵı tiykarǵı tólem sheshimi bolǵan [[Google Pay (mobil qosımsha)|Google Pay]] mobil qosımshası menen birge isleydi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2024/05/08/google-wallet-india/|bet=Google Wallet is now available in India|avtor=Singh|at=Jagmeet|sáne=2024-05-08|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=2024-05-09}}</ref>. == Ózgeshelikleri == Google Wallet paydalanıwshılarǵa Google Pay arqalı qollanıw ushın tólem kartaları sıyaqlı zatlardı, sonday-aq sadıqlıq kartaları, cifrlı giltler, cifrlı identifikaciyalıq kartalar, transport biletleri, ilaj biletleri hám densawlıq biletleri sıyaqlı biletlerdi saqlawǵa imkaniyat beredi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2022/05/11/google-launches-google-wallet/|bet=Google launches Google Wallet to help you store your credit cards, tickets and more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220511181908/https://techcrunch.com/2022/05/11/google-launches-google-wallet/|arxivsáne=May 11, 2022|avtor=Lardinois|at=Frederic|sáne=May 11, 2022|jumıs=[[TechCrunch]]|qaralǵan sáne=May 12, 2022}}</ref>. Google Wallettegi cifrlı avtomobil giltlerin ekran óship turǵanda yamasa batareya tawsılǵanda da qollanıwǵa boladı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/wallet/answer/12060041?hl=en&ref_topic=11925620#zippy=,add-or-change-the-screen-lock-settings-for-your-digital-car-key|bet=Set up or manage a digital car key - Google Wallet Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2022-12-27}}</ref>. Házirgi waqıtta Wear OS hám Android versiyalarındaǵı Wallet bóleklengen bolsa da, Google kompaniyası «uzaq múddetli maqsetimiz - saattaǵı hám telefondaǵı funkciyalardıń birdey bolıwı» dep málimledi. Biraq, 2024-jılǵa kelip, jańa funkciyalar ele de barlıq platformalarda birdey emes jaǵdayda iske qosılmaqta<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/google-pay-becomes-google-wallet-again/|bet=Google Pay becomes Google Wallet (again) in global rebranding with expanded digital item support|avtor=Wagoner|at=Ara|sáne=2022-05-11|til=en-US|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=2022-10-15}}</ref>. Google I/O 2024 konferenciyasında, Google «barlıq túrdegi ótkiziwler ushın keńeytilgen qollaw» Wear OS hám Fitbit OS sistemalarına qosılatuǵının járiyaladı<ref name=":4">{{Cite AV media |url=https://www.youtube.com/watch?v=p0Xug7cg36Q |title=Everything you need to know about Google Pay & Wallet |date=2024-05-16 |last=((Google for Developers)) |access-date=2024-05-16 |via=YouTube}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ suhpv9ltg99w4cqemy1k8qhblqdslzb 122801 122772 2025-06-25T20:12:13Z Bekan88 11311 122801 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em" ! colspan="2" style="text-align: center; font-size: 125%; font-weight: bold; background-color: #E6E6FA" | Google Wallet |- | colspan="2" style="text-align: center" | [[File:Google_Wallet_icon.svg|150px]] |- ! [[Programmist (Baǵdarlamashı)|Baǵdarlamashı(lar)]] | [[Google]] |- ! Dáslepki shıǵarılıwı | [[18-iyul]], [[2022|2022-jıl]] |- ! [[Android|Android versiyası]] | 25.24 (Build 772650276)<br/>([[18-iyun]], [[2025|2025-jıl]]) |- ! [[Wear OS]] versiyası | 25.17 (Build 763991880)<br/>(5-may 2025-jıl) |- ! [[Operaciyalıq sistema]] | * [[Android]] * [[Wear OS]] * Fitbit OS |- ! Xızmet atı | Google Wallet<br/>(qısqasha Wallet) |- ! Túri | [[Cifrlı shıjlan]] qosımshası |- ! [[Veb-sayt|Veb-saytı]] | [https://wallet.google wallet.google] |} '''Google Wallet''' (yamasa tek ǵana '''Wallet''') — bul [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan [[cifrlı shıjlan]] platforması. Ol [[Android]], Wear OS hám Fitbit OS [[Operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemaları]] ushın qoljetimli bolıp, 2022-jıl 11-mayda 2022-jılǵı Google I/O tiykarǵı bayanatında járiyalandı. Ol 2022-jıl 18-iyuldan baslap Android [[Smartfon|smartfonlarında]] engizile basladı. == Tariyxı == «Google Wallet» brend ataması dáslep kompaniyanıń usı attaǵı mobil tólem sisteması ushın qollanılǵan, ol 2011-jılı engizilip, 2018-jılı Android Pay menen birlestirilip, Google Pay dep atalǵan jańa qosımshaǵa aylandı<ref name=":2">{{Web deregi|url=https://mashable.com/archive/google-mobile-payment-system-liveblog|bet=Google Reveals Mobile Payment System: Google Wallet|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220418183244/https://mashable.com/archive/google-mobile-payment-system-liveblog|arxivsáne=April 18, 2022|avtor=Warren|at=Christina|sáne=May 26, 2011|jumıs=[[Mashable]]|qaralǵan sáne=February 8, 2016}}</ref><ref name=":6">{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/google-launches-google-pay-mobile-payment-service/|bet=Google merges payment platforms under Google Pay brand|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180108185621/https://www.cnet.com/news/google-launches-google-pay-mobile-payment-service/|arxivsáne=January 8, 2018|avtor=Nieva|at=Richard|sáne=January 8, 2018|jumıs=[[CNET]]|qaralǵan sáne=January 8, 2018}}</ref>. Eski Wallet qosımshasınıń funkcionallıǵı teń dárejeli tólemler xızmetine shekem qısqartılıp, 2020-jılı toqtatılıwınan aldın Google Pay Send dep rebrending etildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2020/06/30/google-pay-send-is-no-longer-available-in-assistant-contacts-gmail-and-messages|bet=Google Pay Send mysteriously returns to Contacts, but is still unavailable in Assistant, Gmail, and Messages|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200701200752/https://www.androidpolice.com/2020/06/30/google-pay-send-is-no-longer-available-in-assistant-contacts-gmail-and-messages|arxivsáne=July 1, 2020|avtor=Vonau|at=Manuel|sáne=June 30, 2020|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref>. 2020-jılı Google Pay qosımshası Google kompaniyasınıń Hindstanǵa baǵdarlanǵan Tez qosımshası tiykarında keń kólemli qayta dizaynnan ótip, hár tárepleme jeke finans qosımshasına aylandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/11/18/21571806/google-pay-relaunch-money-payments-finances-deals-offers-banking-plex|bet=Google Pay's massive relaunch makes it an all-encompassing money app|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201118174531/https://www.theverge.com/2020/11/18/21571806/google-pay-relaunch-money-payments-finances-deals-offers-banking-plex|arxivsáne=November 18, 2020|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=November 18, 2020|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=March 9, 2021}}</ref>. Bul Play Storedaǵı Tez qosımshasın almastırdı, al 2018-jılǵı Google Pay qosımshası Android smartfonlarında óz aldına, aldın-ala ornatılǵan qosımsha retinde birge jumıs islewdi dawam etti<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/03/11/the-difference-between-gpay-and-google-pay-which-one-should-you-use/|bet=The difference between GPay and Google Pay – Which one should you use?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220312225422/https://9to5google.com/2022/03/11/the-difference-between-gpay-and-google-pay-which-one-should-you-use/|arxivsáne=March 12, 2022|avtor=Romero|at=Andrew|sáne=March 11, 2022|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=May 14, 2022}}</ref><ref name="Pay">{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/05/11/google-wallet-announcement/|bet=Google Wallet wants to replace your physical wallet (and the old Google Pay app)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220511183334/https://9to5google.com/2022/05/11/google-wallet-announcement/|arxivsáne=May 11, 2022|avtor=Li|at=Abner|sáne=May 11, 2022|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=May 12, 2022}}</ref>. === Google Wallet (2011) iske túsiwi === Google 2011-jıl 26-maydaǵı press-konferenciyada baslanǵısh Google Wallet qosımshasınıń dáslepki nusqasın kórsetti. Birinshi qosımsha tek AQSHta 2011-jıl 19-sentyabrde shıǵarıldı. Dáslebinde qosımsha tek Citibank tárepinen shıǵarılǵan Mastercard kartaların qollap-quwatladı. 2013-jıl 15-mayda Google Google Wallet hám [[Gmail]] integraciyasın járiyalap, paydalanıwshılarǵa Gmail-ge qosımshalar arqalı aqsha jiberiwge imkaniyat berdi. Google Wallet tek AQSHta qoljetimli bolsa da, Gmail integraciyası AQSH hám Ullı Britaniyada qoljetimli boldı. 2015-jılı fizikalıq Google Wallet kartası qosımshaǵa qosımsha retinde shıǵarıldı, bul paydalanıwshılarǵa ózleriniń Google Wallet esabındaǵı, jalǵanǵan debet kartası esabındaǵı yamasa bank esabındaǵı qarjılardan paydalanıp, sawda orınlarında (dúkanlarda yamasa onlayn) satıp alıwlardı ámelge asırıwǵa múmkinshilik berdi. Karta, sonday-aq, bankomatlardan Googleǵa baylanıslı komissiyasız naq aqsha alıw ushın da qollanıldı hám onı mashinanı ijaraǵa alıw sıyaqlı hár qanday maqsette debet kartası sıyaqlı paydalanıwǵa bolatuǵın edi. Wallet kartası 2016-jıl 30-iyunda toqtatıldı hám onıń ornın Android Pay bastı. Google Wallettiń baslanǵısh nusqası paydalanıwshılarǵa jaqın aralıqtaǵı baylanıs (NFC) texnologiyasınan paydalanıp, mobil qurılmaları arqalı sawda orınlarında satıp alıwlardı ámelge asırıwǵa imkaniyat berdi. Biraq, 2015-jıl sentyabr ayınan baslap Google Walletten NFCdi alıp tasladı hám bul texnologiyanı tek Android Pay arqalı usındı, ol tek Android paydalanıwshıları ushın qoljetimli óz aldına qosımsha edi. Nátiyjede, Google Wallettiń eski nusqasında saqlanǵan hár qanday sawǵa kartaları, sadıqlıq baǵdarlamaları hám reklamalıq usınıslar endi jaramsız bolıp qaldı. === Android Pay iske túsiwi === Dáslep Android Pay retinde iske túsirilgen bul xızmet Google I/O 2015-te járiyalandı. Android Pay 2011-jılı shıǵarılǵan Google Wallet tárepinen ornatılǵan tiykardıń miyrasxorı hám sonıń negizinde qurılǵan edi<ref name="WalletYT2011">{{Web deregi|url=https://www.youtube.com/watch?v=am8t6iZ7up0|bet=Google Wallet Product Launch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170504170457/https://www.youtube.com/watch?v=am8t6iZ7up0|arxivsáne=May 4, 2017|avtor=Tilenius|at=Stephanie|jıl=2011|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref>. Ol sonday-aq operator tárepinen qollap-quwatlanatuǵın Softcard texnologiyasın da qollanatuǵın edi — Google onıń intellektual múlkin 2015-jıl fevralda satıp alǵan<ref name="TheVerge-androidpay">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/5/28/8661867/google-introduces-android-pay-replace-wallet-app|bet=Google introduces Android Pay, a replacement for its wallet app on mobile|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150528200923/http://www.theverge.com/2015/5/28/8661867/google-introduces-android-pay-replace-wallet-app|arxivsáne=May 28, 2015|sáne=May 28, 2015|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=May 28, 2015}}</ref><ref name="TheVerge-Softshut">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/3/5/8152801/softcard-shutting-down-march-31|bet=Softcard is shutting down on March 31st, and Google Wallet will replace it|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160404212736/http://www.theverge.com/2015/3/5/8152801/softcard-shutting-down-march-31|arxivsáne=April 4, 2016|avtor=Welch|at=Chris|sáne=March 5, 2015|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=March 5, 2015}}</ref>. Iske túsirilgende, xızmet Android qurılmalarınıń 70% ine sáykes keldi hám 700 000 nan aslam satıwshı tárepinen qabıl etildi. Eski Google Wallet ele de vebke-tiykarlanǵan Play Store satıp alıwların hám ayırım qosımshalarǵa tiykarlanǵan teń dárejeli tólemlerdi ámelge asıratuǵın edi. [[Fayl:Android_Pay_logo.svg|nobaý|136x136 nükte|Xızmettiń burınǵı brendiniń logotibi, Android Pay]] 2016-jılı Google Silikon oypatlıǵında Hands Free dep atalatuǵın baylanıslı mobil qosımshanıń jámiyetlik sınaǵın basladı. Bul sistemada klientke telefon yamasa karta usınıwdıń keregi joq edi. Onıń ornına, klient «Google menen tóleymen» dep járiyalap, kassirge ózleriniń inicialların aytadı, al kassir sistemaǵa aldınnan júklengen súwret arqalı olardıń tulǵasın tastıyıqlaydı. Klienttiń telefonı, eger onıń geografiyalıq orın sisteması qatnasıwshı dúkannıń qasında ekenin kórsetse ǵana, tólemge ruqsat beredi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2016/03/02/google-experiments-with-a-way-to-pay-without-taking-out-your-phone/|bet=Google experiments with a way to pay without taking out your phone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170619070802/https://techcrunch.com/2016/03/02/google-experiments-with-a-way-to-pay-without-taking-out-your-phone/|arxivsáne=June 19, 2017|avtor=Lynley|at=Matthew|sáne=March 2, 2016|jumıs=TechCrunch.com|baspaxana=AOL}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://googlecommerce.blogspot.com/2016/03/testing-testing-one-two-hands-free.html|bet=Testing, Testing – One, Two, Hands Free|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160509021828/http://googlecommerce.blogspot.com/2016/03/testing-testing-one-two-hands-free.html|arxivsáne=May 9, 2016|avtor=Bhat|at=Pali|sáne=March 2, 2016|jumıs=Google Commerce|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref>. 2017-jıl 18-sentyabrde Google Hindstanda Unified Payments Interface (UPI) texnologiyasın qollanatuǵın Tez atlı tólem qosımshasın iske qostı<ref name="Tez release">{{Web deregi|url=http://gadgets.ndtv.com/apps/news/google-tez-upi-digital-payments-app-india-launch-features-download-android-ios-1751566|bet=Google Tez UPI-Based Digital Payments App Launched in India|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170926191015/http://gadgets.ndtv.com/apps/news/google-tez-upi-digital-payments-app-india-launch-features-download-android-ios-1751566|arxivsáne=September 26, 2017|avtor=Singh|at=Manish|sáne=September 18, 2017|jumıs=Gadgets 360|baspaxana=NDTV|qaralǵan sáne=September 26, 2017}}</ref>. 2018-jıl 28-avgustta Google Tezdi [[Google Pay (mobil qosımsha)|Google Pay]] dep rebrending etti<ref name="tez-is-now-pay">{{Web deregi|url=https://india.googleblog.com/2018/08/google-pay-next-step-in-tez-journey.html|bet=Google Pay — the next step in the Tez journey|avtor=Caesar Sengupta GM|sáne=August 28, 2018|jumıs=Google India Blog}}</ref>. === Android Pay hám Google Wallettiń Google Payge aylanıwı === [[Fayl:Google_Pay_Acceptance_Mark.svg|nobaý|Google Pay qabıl etiw belgisi]] 2018-jıl 8-yanvarda Google Google Wallettiń Android Payge birlesetuǵının, al xızmettiń ózi Google Pay dep rebrending etiletuǵının járiyaladı<ref name="Nieva">{{Cite news|last1=Nieva|first1=Richard|last2=Bennett|first2=Brian|date=January 8, 2018|title=Google merges payment platforms under Google Pay brand|work=[[CNET]]|publisher=[[CBS Interactive]]|url=https://www.cnet.com/news/google-launches-google-pay-mobile-payment-service/|access-date=January 8, 2018}}</ref><ref>{{Cite news|date=February 20, 2018|title=Say hello to a better way to pay, by Google|work=Google|url=https://blog.google/topics/shopping-payments/say-hello-to-google-pay/|access-date=February 20, 2018}}</ref>. Bul birlesiw platformanı basqa Google hám úshinshi tárep xızmetlerine integraciyalanǵan vebke-tiykarlanǵan tólemlerge shekem keńeytti. Ol sonday-aq Google Chromenıń avtomat toltırıw funkciyasınıń brendingin de iyeledi<ref>{{Cite news|last1=Simon|first1=Michael|date=January 8, 2018|title=Google is combining Android Pay and Google Wallet under one brand: Google Pay|work=[[PCWorld]]|publisher=[[International Data Group]]|url=https://www.pcworld.com/article/3246290/android/google-pay.html|access-date=January 8, 2018}}</ref>. Google Pay dúkandaǵı, teń dárejeliler arasındaǵı hám onlayn tólem xızmetleri arqalı Android Pay hám Google Wallettiń ózgesheliklerin óz ishine aladı<ref>{{Cite news|last1=Amadeo|first1=Ron|date=January 8, 2018|title=Google rebrands all its payment solutions as "Google Pay"|work=[[Ars Technica]]|publisher=[[Condé Nast]]|url=https://arstechnica.com/gadgets/2018/01/google-rebrands-all-its-payment-solutions-as-google-pay/|access-date=January 8, 2018}}</ref>. Rebrending 2018-jıl 20-fevralda Android Pay qosımshasına jańalaw retinde engizile basladı; qosımsha jańartılǵan dizaynǵa iye boldı hám endi Google Paydi qollap-quwatlaytuǵın jaqındaǵı dúkanlardıń jekelestirilgen dizimin kórsetedi<ref>{{Cite news|last=Lardinois|first=Frederic|title=Say goodbye to Android Pay and hello to Google Pay|work=TechCrunch|url=https://techcrunch.com/2018/02/20/say-goodbye-to-android-pay-and-hello-to-google-pay/|access-date=February 20, 2018}}</ref><ref>{{Cite news|title=Google is combining Android Pay and Google Wallet into one service called Google Pay|work=The Verge|url=https://www.theverge.com/2018/1/8/16863220/google-pay-consolidation-android-chrome-online-app-payments-announced|access-date=February 20, 2018}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.pymnts.com/google/2018/google-pay-mobile-wallet-pali-bhat/|bet=Google Pay Debuts New Mobile Payment App {{!}} PYMNTS.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180220141959/https://www.pymnts.com/google/2018/google-pay-mobile-wallet-pali-bhat/|arxivsáne=February 20, 2018|til=en-US|jumıs=www.pymnts.com|qaralǵan sáne=February 20, 2018}}</ref>. Rebrending etilgen xızmet sawdagerlerge tólem xızmetin veb-saytlarǵa, qosımshalarǵa, Stripe, Braintree hám Google Assistantqa qosıwǵa imkaniyat beretuǵın jańa API usındı<ref>{{Cite news|last=Perez|first=Sarah|date=May 17, 2017|title=Google will now let users pay with any card they have on file, not just those saved in Android Pay|work=[[TechCrunch]]|url=https://techcrunch.com/2017/05/17/google-will-now-let-users-pay-with-any-card-they-have-on-file-not-just-those-saved-in-android-pay/|access-date=December 24, 2017}}</ref>. Xızmet paydalanıwshılarǵa ózleriniń Google akkauntında saqlanǵan tólem kartaların qollanıwǵa imkaniyat beredi<ref>{{Cite news|last=Schoon|first=Ben|date=October 23, 2017|title='Pay with Google' makes it easy to pay online with any card tied to your Google account|work=[[9to5Google]]|url=https://9to5google.com/2017/10/23/pay-with-google-online-payments/|access-date=December 24, 2017}}</ref>. === Google Paydiń Google Wallet bolıwı (2022) === 2022-jıl yanvar ayında Bloomberg News kompaniyasınıń Google Paydi «keń qamtıwlı cifrlı shıjlanǵa» aylandırıwdı rejelestirip atırǵanın xabarladı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-19/google-hires-paypal-vet-to-reset-strategy-after-banking-retreat|bet=Google Hires PayPal Vet to Reset Strategy After Its Banking Retreat|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220119180337/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-19/google-hires-paypal-vet-to-reset-strategy-after-banking-retreat|arxivsáne=January 19, 2022|avtor=Bergen|at=Mark|sáne=January 19, 2022|jumıs=[[Bloomberg News]]|qaralǵan sáne=April 22, 2022}}</ref> bul qosımshanıń ásten ósiwi hám [[Google Pay (mobil qosımsha)|Plextiń]] jabılıwınan keyin boldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/google-pay-payments-team-seeing-executive-exodus-turnover-caesar-sengupta-2021-8|bet=Google's payments team is seeing an exodus of executives and employees. Some say they're frustrated with the slow pace of progress.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210820102547/https://www.businessinsider.com/google-pay-payments-team-seeing-executive-exodus-turnover-caesar-sengupta-2021-8|arxivsáne=August 20, 2021|avtor=Langely|at=Hugh|sáne=August 20, 2021|jumıs=[[Business Insider]]|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.wsj.com/articles/google-is-scrapping-its-plan-to-offer-bank-accounts-to-users-11633104001|bet=Google Is Scrapping Its Plan to Offer Bank Accounts to Users|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211001160918/https://www.wsj.com/articles/google-is-scrapping-its-plan-to-offer-bank-accounts-to-users-11633104001|arxivsáne=October 1, 2021|avtor=Rudegeair|at=Peter|sáne=October 1, 2021|jumıs=[[The Wall Street Journal]]|qaralǵan sáne=October 1, 2021}}</ref>. Aprel ayında Googledıń jańa qosımshada yamasa interfeyste «Google Wallet» brendingin qayta tiklewdi hám onı Google Pay menen integraciyalawdı rejelestirip atırǵanı xabarlandı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/04/11/new-google-pay-wallet-icon/|bet=This is Google's new 'Wallet' icon – here's how it might fit in with Pay|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220411215314/https://9to5google.com/2022/04/11/new-google-pay-wallet-icon/|arxivsáne=April 11, 2022|avtor=Li|at=Abner|sáne=April 11, 2022|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/4/18/23030464/google-wallet-return-pay-screen-manage-cards-passes|bet=Google Wallet may be making a return|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220418183220/https://www.theverge.com/2022/4/18/23030464/google-wallet-return-pay-screen-manage-cards-passes|arxivsáne=April 18, 2022|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=April 18, 2022|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref>. Google rásmiy túrde Google Walletti 2022-jıl 11-mayda 2022-jılǵı Google I/O tiykarǵı bayanatında járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/5/11/23064568/google-wallet-payments-digital-cards-ids-transit-io|bet=Google thinks the time is right to bring back Wallet|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220511183442/https://www.theverge.com/2022/5/11/23064568/google-wallet-payments-digital-cards-ids-transit-io|arxivsáne=May 11, 2022|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=May 11, 2022|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=May 11, 2022}}</ref>. Qosımsha 18-iyuldan baslap Android smartfonlarında engizile basladı, ol 2018-jılǵı qosımshanı almastırıp, AQSHta 2020-jılǵı Google Pay qosımshası menen birge isledi<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2022/07/google-wallet-rolls-out-to-users-will-live-alongside-google-pay-in-the-us/|bet=Google Wallet rolls out to users, will live alongside Google Pay in the US|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220718213604/https://arstechnica.com/gadgets/2022/07/google-wallet-rolls-out-to-users-will-live-alongside-google-pay-in-the-us/|arxivsáne=July 18, 2022|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=July 18, 2022|jumıs=|qaralǵan sáne=July 19, 2022}}</ref>. Qosımshanıń atı Google Payden Google Walletke ózgertilse de, onlayn yamasa dúkanda tólemlerdi ámelge asırıw xızmetiniń atı «Google Pay» bolıp qala berdi. === Xalıqaralıq jaylasıwı === Ullı Britaniyada iske túsirilgende, Android Pay Ullı Britaniyanıń kópshilik iri finanslıq shólkemleriniń — sonıń ishinde Bank of Scotland, First Direct, Halifax, HSBC, Lloyds Bank, M&S Bank, MBNA hám Nationwide Building Societydiń — Mastercard, Visa hám debet kartaların qollap-quwatladı, Googledıń aytıwınsha, «jańa bankler turaqlı qosılıp atır». NatWest, RBS hám Ulster Bank 2016-jıl 14-sentyabrde qosıldı. 2016-jıl 8-sentyabrde Ullı Britaniyanıń TSB hám Santander bankleriniń kelesi háptelerde qatnasatuǵını xabarlandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.insightportal.io/news/all-news/android-pay-now-available-in-google-chrome-more-banks-supported|bet=Android Pay now available in Google Chrome, more Banks supported|avtor=Sebastian|at=Sebastian|sáne=September 8, 2016|jumıs=insightportal.io|qaralǵan sáne=June 19, 2018}}</ref>. Android Pay Singapurda 2016-jıl 28-iyunda[34] hám Avstraliyada 2016-jıl 14-iyulda iske túsirildi<ref>{{Web deregi|url=http://officialandroid.blogspot.co.uk/2016/05/android-pay-now-in-uk-new-countries-on.html|bet=Android Pay now in the UK, new countries on the way|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160521042725/http://officialandroid.blogspot.co.uk/2016/05/android-pay-now-in-uk-new-countries-on.html|arxivsáne=May 21, 2016|avtor=Bhat|at=Pali|sáne=May 18, 2016|jumıs=Android Official Blog|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2015/12/16/900-dollarydoos-android-pay-is-coming-to-australia-in-2016/|bet=[900 Dollarydoos] Android Pay Is Coming To Australia In 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151219011007/http://www.androidpolice.com/2015/12/16/900-dollarydoos-android-pay-is-coming-to-australia-in-2016/|arxivsáne=December 19, 2015|avtor=El Khoury|at=Rita|sáne=December 16, 2015|jumıs=Android Police}}</ref>. Android Pay [[Irlandiya|Irlandiyada]] 2016-jıl 7-dekabrde iske túsirildi hám basında AIB hám KBC klientleri ushın qoljetimli boldı, sonnan beri Bank of Ireland hám Ulster Bankke deyin keńeytildi. Xızmet kreditlik hám debetlik kartalar menen de isleydi<ref>{{Web deregi|url=http://www.checkout.ie/google-launches-smartphone-payment-system-ireland/35973|bet=Google Launches Smartphone Payment System In Ireland|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171107060252/https://www.checkout.ie/google-launches-smartphone-payment-system-ireland/35973|arxivsáne=November 7, 2017|avtor=Cóil|at=Donncha Mac|sáne=December 7, 2016|jumıs=Checkout Magazine|qaralǵan sáne=December 30, 2016}}</ref>. 2018-jıl 21-dekabrde Google Payment [[Litva|Litvada]] elektron aqsha licenziyasın aldı – bul licenziya Googleǵa Evropa Awqamında tólemlerdi ótkeriwge, elektron aqsha shıǵarıwǵa hám elektron aqsha shıjlanların basqarıwǵa múmkinshilik beredi<ref>{{Cite news|title=Google Payment Expands With E-Money License From Lithuania|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-12-21/google-payment-expands-with-e-money-license-from-lithuania|work=bloomberg.com|date=December 21, 2018}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.lb.lt/en/news/google-granted-an-electronic-money-institution-licence-in-lithuania|bet=Google granted an electronic money institution licence in Lithuania|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190110013729/https://www.lb.lt/en/news/google-granted-an-electronic-money-institution-licence-in-lithuania|arxivsáne=January 10, 2019|jumıs=lb.lt|qaralǵan sáne=9 January 2019|citata=Having secured an electronic money institution licence, the company will be able to issue electronic money and provide payment services to ensure smooth operation of its marketplaces across Europe, alongside working on other payment services for consumers within the European Economic Area, including Lithuania.}}</ref>. 2020-jıl 17-noyabrde Google Pay Mastercard tárepinen on jańa Evropa mámleketinde qosıldı: [[Avstriya]], [[Bolgariya]], [[Estoniya]], [[Greciya]], [[Vengriya]], [[Latviya]], [[Litva]], [[Niderlandiya]], [[Portugaliya]] hám [[Rumıniya]]<ref>{{Web deregi|url=https://newsroom.mastercard.com/eu/press-releases/mastercard-enables-google-pay-rollout-across-europe/|bet=Mastercard enables Google Pay rollout across Europe|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201117091805/https://newsroom.mastercard.com/eu/press-releases/mastercard-enables-google-pay-rollout-across-europe/|arxivsáne=November 17, 2020|til=en-US|jumıs=MasterCard Social Newsroom|qaralǵan sáne=2020-11-23}}</ref>. Bul mámleketlerdegi qatnasıwshı Mastercard sherik bankleriniń karta iyeleri ózleriniń mobil banking qosımshaları arqalı Google Pay xızmetinen paydalana aladı. 2022-jıl 30-iyunda Google for Mexico ilajında [[Google Pay (tólem usılı)|Google Pay]] tólem usılı hám Google Wallet qosımshası jaqın arada Meksikada qoljetimli bolatuǵını járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://twitter.com/googlemexico/status/1542532186104004608|bet=Google México on Twitter|jumıs=Twitter}}</ref>. Google Wallet Hindstanda 2024-jıl 8-mayda engizildi, biraq ol bazardaǵı tiykarǵı tólem sheshimi bolǵan [[Google Pay (mobil qosımsha)|Google Pay]] mobil qosımshası menen birge isleydi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2024/05/08/google-wallet-india/|bet=Google Wallet is now available in India|avtor=Singh|at=Jagmeet|sáne=2024-05-08|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=2024-05-09}}</ref>. == Ózgeshelikleri == Google Wallet paydalanıwshılarǵa Google Pay arqalı qollanıw ushın tólem kartaları sıyaqlı zatlardı, sonday-aq sadıqlıq kartaları, cifrlı giltler, cifrlı identifikaciyalıq kartalar, transport biletleri, ilaj biletleri hám densawlıq biletleri sıyaqlı biletlerdi saqlawǵa imkaniyat beredi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2022/05/11/google-launches-google-wallet/|bet=Google launches Google Wallet to help you store your credit cards, tickets and more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220511181908/https://techcrunch.com/2022/05/11/google-launches-google-wallet/|arxivsáne=May 11, 2022|avtor=Lardinois|at=Frederic|sáne=May 11, 2022|jumıs=[[TechCrunch]]|qaralǵan sáne=May 12, 2022}}</ref>. Google Wallettegi cifrlı avtomobil giltlerin ekran óship turǵanda yamasa batareya tawsılǵanda da qollanıwǵa boladı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/wallet/answer/12060041?hl=en&ref_topic=11925620#zippy=,add-or-change-the-screen-lock-settings-for-your-digital-car-key|bet=Set up or manage a digital car key - Google Wallet Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2022-12-27}}</ref>. Házirgi waqıtta Wear OS hám Android versiyalarındaǵı Wallet bóleklengen bolsa da, Google kompaniyası «uzaq múddetli maqsetimiz - saattaǵı hám telefondaǵı funkciyalardıń birdey bolıwı» dep málimledi. Biraq, 2024-jılǵa kelip, jańa funkciyalar ele de barlıq platformalarda birdey emes jaǵdayda iske qosılmaqta<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/google-pay-becomes-google-wallet-again/|bet=Google Pay becomes Google Wallet (again) in global rebranding with expanded digital item support|avtor=Wagoner|at=Ara|sáne=2022-05-11|til=en-US|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=2022-10-15}}</ref>. Google I/O 2024 konferenciyasında, Google «barlıq túrdegi ótkiziwler ushın keńeytilgen qollaw» Wear OS hám Fitbit OS sistemalarına qosılatuǵının járiyaladı<ref name=":4">{{Cite AV media |url=https://www.youtube.com/watch?v=p0Xug7cg36Q |title=Everything you need to know about Google Pay & Wallet |date=2024-05-16 |last=((Google for Developers)) |access-date=2024-05-16 |via=YouTube}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ kq9c28znfavv24budlsm4ovq9fzyx2h 122803 122801 2025-06-25T20:12:52Z Bekan88 11311 122803 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em" ! colspan="2" style="text-align: center; font-size: 125%; font-weight: bold; background-color: #E6E6FA" | Google Wallet |- | colspan="2" style="text-align: center" | [[File:Google_Wallet_icon.svg|200px]] |- ! [[Programmist (Baǵdarlamashı)|Baǵdarlamashı(lar)]] | [[Google]] |- ! Dáslepki shıǵarılıwı | [[18-iyul]], [[2022|2022-jıl]] |- ! [[Android|Android versiyası]] | 25.24 (Build 772650276)<br/>([[18-iyun]], [[2025|2025-jıl]]) |- ! [[Wear OS]] versiyası | 25.17 (Build 763991880)<br/>(5-may 2025-jıl) |- ! [[Operaciyalıq sistema]] | * [[Android]] * [[Wear OS]] * Fitbit OS |- ! Xızmet atı | Google Wallet<br/>(qısqasha Wallet) |- ! Túri | [[Cifrlı shıjlan]] qosımshası |- ! [[Veb-sayt|Veb-saytı]] | [https://wallet.google wallet.google] |} '''Google Wallet''' (yamasa tek ǵana '''Wallet''') — bul [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan [[cifrlı shıjlan]] platforması. Ol [[Android]], Wear OS hám Fitbit OS [[Operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemaları]] ushın qoljetimli bolıp, 2022-jıl 11-mayda 2022-jılǵı Google I/O tiykarǵı bayanatında járiyalandı. Ol 2022-jıl 18-iyuldan baslap Android [[Smartfon|smartfonlarında]] engizile basladı. == Tariyxı == «Google Wallet» brend ataması dáslep kompaniyanıń usı attaǵı mobil tólem sisteması ushın qollanılǵan, ol 2011-jılı engizilip, 2018-jılı Android Pay menen birlestirilip, Google Pay dep atalǵan jańa qosımshaǵa aylandı<ref name=":2">{{Web deregi|url=https://mashable.com/archive/google-mobile-payment-system-liveblog|bet=Google Reveals Mobile Payment System: Google Wallet|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220418183244/https://mashable.com/archive/google-mobile-payment-system-liveblog|arxivsáne=April 18, 2022|avtor=Warren|at=Christina|sáne=May 26, 2011|jumıs=[[Mashable]]|qaralǵan sáne=February 8, 2016}}</ref><ref name=":6">{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/google-launches-google-pay-mobile-payment-service/|bet=Google merges payment platforms under Google Pay brand|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180108185621/https://www.cnet.com/news/google-launches-google-pay-mobile-payment-service/|arxivsáne=January 8, 2018|avtor=Nieva|at=Richard|sáne=January 8, 2018|jumıs=[[CNET]]|qaralǵan sáne=January 8, 2018}}</ref>. Eski Wallet qosımshasınıń funkcionallıǵı teń dárejeli tólemler xızmetine shekem qısqartılıp, 2020-jılı toqtatılıwınan aldın Google Pay Send dep rebrending etildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2020/06/30/google-pay-send-is-no-longer-available-in-assistant-contacts-gmail-and-messages|bet=Google Pay Send mysteriously returns to Contacts, but is still unavailable in Assistant, Gmail, and Messages|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200701200752/https://www.androidpolice.com/2020/06/30/google-pay-send-is-no-longer-available-in-assistant-contacts-gmail-and-messages|arxivsáne=July 1, 2020|avtor=Vonau|at=Manuel|sáne=June 30, 2020|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref>. 2020-jılı Google Pay qosımshası Google kompaniyasınıń Hindstanǵa baǵdarlanǵan Tez qosımshası tiykarında keń kólemli qayta dizaynnan ótip, hár tárepleme jeke finans qosımshasına aylandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/11/18/21571806/google-pay-relaunch-money-payments-finances-deals-offers-banking-plex|bet=Google Pay's massive relaunch makes it an all-encompassing money app|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201118174531/https://www.theverge.com/2020/11/18/21571806/google-pay-relaunch-money-payments-finances-deals-offers-banking-plex|arxivsáne=November 18, 2020|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=November 18, 2020|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=March 9, 2021}}</ref>. Bul Play Storedaǵı Tez qosımshasın almastırdı, al 2018-jılǵı Google Pay qosımshası Android smartfonlarında óz aldına, aldın-ala ornatılǵan qosımsha retinde birge jumıs islewdi dawam etti<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/03/11/the-difference-between-gpay-and-google-pay-which-one-should-you-use/|bet=The difference between GPay and Google Pay – Which one should you use?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220312225422/https://9to5google.com/2022/03/11/the-difference-between-gpay-and-google-pay-which-one-should-you-use/|arxivsáne=March 12, 2022|avtor=Romero|at=Andrew|sáne=March 11, 2022|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=May 14, 2022}}</ref><ref name="Pay">{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/05/11/google-wallet-announcement/|bet=Google Wallet wants to replace your physical wallet (and the old Google Pay app)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220511183334/https://9to5google.com/2022/05/11/google-wallet-announcement/|arxivsáne=May 11, 2022|avtor=Li|at=Abner|sáne=May 11, 2022|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=May 12, 2022}}</ref>. === Google Wallet (2011) iske túsiwi === Google 2011-jıl 26-maydaǵı press-konferenciyada baslanǵısh Google Wallet qosımshasınıń dáslepki nusqasın kórsetti. Birinshi qosımsha tek AQSHta 2011-jıl 19-sentyabrde shıǵarıldı. Dáslebinde qosımsha tek Citibank tárepinen shıǵarılǵan Mastercard kartaların qollap-quwatladı. 2013-jıl 15-mayda Google Google Wallet hám [[Gmail]] integraciyasın járiyalap, paydalanıwshılarǵa Gmail-ge qosımshalar arqalı aqsha jiberiwge imkaniyat berdi. Google Wallet tek AQSHta qoljetimli bolsa da, Gmail integraciyası AQSH hám Ullı Britaniyada qoljetimli boldı. 2015-jılı fizikalıq Google Wallet kartası qosımshaǵa qosımsha retinde shıǵarıldı, bul paydalanıwshılarǵa ózleriniń Google Wallet esabındaǵı, jalǵanǵan debet kartası esabındaǵı yamasa bank esabındaǵı qarjılardan paydalanıp, sawda orınlarında (dúkanlarda yamasa onlayn) satıp alıwlardı ámelge asırıwǵa múmkinshilik berdi. Karta, sonday-aq, bankomatlardan Googleǵa baylanıslı komissiyasız naq aqsha alıw ushın da qollanıldı hám onı mashinanı ijaraǵa alıw sıyaqlı hár qanday maqsette debet kartası sıyaqlı paydalanıwǵa bolatuǵın edi. Wallet kartası 2016-jıl 30-iyunda toqtatıldı hám onıń ornın Android Pay bastı. Google Wallettiń baslanǵısh nusqası paydalanıwshılarǵa jaqın aralıqtaǵı baylanıs (NFC) texnologiyasınan paydalanıp, mobil qurılmaları arqalı sawda orınlarında satıp alıwlardı ámelge asırıwǵa imkaniyat berdi. Biraq, 2015-jıl sentyabr ayınan baslap Google Walletten NFCdi alıp tasladı hám bul texnologiyanı tek Android Pay arqalı usındı, ol tek Android paydalanıwshıları ushın qoljetimli óz aldına qosımsha edi. Nátiyjede, Google Wallettiń eski nusqasında saqlanǵan hár qanday sawǵa kartaları, sadıqlıq baǵdarlamaları hám reklamalıq usınıslar endi jaramsız bolıp qaldı. === Android Pay iske túsiwi === Dáslep Android Pay retinde iske túsirilgen bul xızmet Google I/O 2015-te járiyalandı. Android Pay 2011-jılı shıǵarılǵan Google Wallet tárepinen ornatılǵan tiykardıń miyrasxorı hám sonıń negizinde qurılǵan edi<ref name="WalletYT2011">{{Web deregi|url=https://www.youtube.com/watch?v=am8t6iZ7up0|bet=Google Wallet Product Launch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170504170457/https://www.youtube.com/watch?v=am8t6iZ7up0|arxivsáne=May 4, 2017|avtor=Tilenius|at=Stephanie|jıl=2011|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref>. Ol sonday-aq operator tárepinen qollap-quwatlanatuǵın Softcard texnologiyasın da qollanatuǵın edi — Google onıń intellektual múlkin 2015-jıl fevralda satıp alǵan<ref name="TheVerge-androidpay">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/5/28/8661867/google-introduces-android-pay-replace-wallet-app|bet=Google introduces Android Pay, a replacement for its wallet app on mobile|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150528200923/http://www.theverge.com/2015/5/28/8661867/google-introduces-android-pay-replace-wallet-app|arxivsáne=May 28, 2015|sáne=May 28, 2015|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=May 28, 2015}}</ref><ref name="TheVerge-Softshut">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/3/5/8152801/softcard-shutting-down-march-31|bet=Softcard is shutting down on March 31st, and Google Wallet will replace it|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160404212736/http://www.theverge.com/2015/3/5/8152801/softcard-shutting-down-march-31|arxivsáne=April 4, 2016|avtor=Welch|at=Chris|sáne=March 5, 2015|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=March 5, 2015}}</ref>. Iske túsirilgende, xızmet Android qurılmalarınıń 70% ine sáykes keldi hám 700 000 nan aslam satıwshı tárepinen qabıl etildi. Eski Google Wallet ele de vebke-tiykarlanǵan Play Store satıp alıwların hám ayırım qosımshalarǵa tiykarlanǵan teń dárejeli tólemlerdi ámelge asıratuǵın edi. [[Fayl:Android_Pay_logo.svg|nobaý|136x136 nükte|Xızmettiń burınǵı brendiniń logotibi, Android Pay]] 2016-jılı Google Silikon oypatlıǵında Hands Free dep atalatuǵın baylanıslı mobil qosımshanıń jámiyetlik sınaǵın basladı. Bul sistemada klientke telefon yamasa karta usınıwdıń keregi joq edi. Onıń ornına, klient «Google menen tóleymen» dep járiyalap, kassirge ózleriniń inicialların aytadı, al kassir sistemaǵa aldınnan júklengen súwret arqalı olardıń tulǵasın tastıyıqlaydı. Klienttiń telefonı, eger onıń geografiyalıq orın sisteması qatnasıwshı dúkannıń qasında ekenin kórsetse ǵana, tólemge ruqsat beredi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2016/03/02/google-experiments-with-a-way-to-pay-without-taking-out-your-phone/|bet=Google experiments with a way to pay without taking out your phone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170619070802/https://techcrunch.com/2016/03/02/google-experiments-with-a-way-to-pay-without-taking-out-your-phone/|arxivsáne=June 19, 2017|avtor=Lynley|at=Matthew|sáne=March 2, 2016|jumıs=TechCrunch.com|baspaxana=AOL}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://googlecommerce.blogspot.com/2016/03/testing-testing-one-two-hands-free.html|bet=Testing, Testing – One, Two, Hands Free|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160509021828/http://googlecommerce.blogspot.com/2016/03/testing-testing-one-two-hands-free.html|arxivsáne=May 9, 2016|avtor=Bhat|at=Pali|sáne=March 2, 2016|jumıs=Google Commerce|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref>. 2017-jıl 18-sentyabrde Google Hindstanda Unified Payments Interface (UPI) texnologiyasın qollanatuǵın Tez atlı tólem qosımshasın iske qostı<ref name="Tez release">{{Web deregi|url=http://gadgets.ndtv.com/apps/news/google-tez-upi-digital-payments-app-india-launch-features-download-android-ios-1751566|bet=Google Tez UPI-Based Digital Payments App Launched in India|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170926191015/http://gadgets.ndtv.com/apps/news/google-tez-upi-digital-payments-app-india-launch-features-download-android-ios-1751566|arxivsáne=September 26, 2017|avtor=Singh|at=Manish|sáne=September 18, 2017|jumıs=Gadgets 360|baspaxana=NDTV|qaralǵan sáne=September 26, 2017}}</ref>. 2018-jıl 28-avgustta Google Tezdi [[Google Pay (mobil qosımsha)|Google Pay]] dep rebrending etti<ref name="tez-is-now-pay">{{Web deregi|url=https://india.googleblog.com/2018/08/google-pay-next-step-in-tez-journey.html|bet=Google Pay — the next step in the Tez journey|avtor=Caesar Sengupta GM|sáne=August 28, 2018|jumıs=Google India Blog}}</ref>. === Android Pay hám Google Wallettiń Google Payge aylanıwı === [[Fayl:Google_Pay_Acceptance_Mark.svg|nobaý|Google Pay qabıl etiw belgisi]] 2018-jıl 8-yanvarda Google Google Wallettiń Android Payge birlesetuǵının, al xızmettiń ózi Google Pay dep rebrending etiletuǵının járiyaladı<ref name="Nieva">{{Cite news|last1=Nieva|first1=Richard|last2=Bennett|first2=Brian|date=January 8, 2018|title=Google merges payment platforms under Google Pay brand|work=[[CNET]]|publisher=[[CBS Interactive]]|url=https://www.cnet.com/news/google-launches-google-pay-mobile-payment-service/|access-date=January 8, 2018}}</ref><ref>{{Cite news|date=February 20, 2018|title=Say hello to a better way to pay, by Google|work=Google|url=https://blog.google/topics/shopping-payments/say-hello-to-google-pay/|access-date=February 20, 2018}}</ref>. Bul birlesiw platformanı basqa Google hám úshinshi tárep xızmetlerine integraciyalanǵan vebke-tiykarlanǵan tólemlerge shekem keńeytti. Ol sonday-aq Google Chromenıń avtomat toltırıw funkciyasınıń brendingin de iyeledi<ref>{{Cite news|last1=Simon|first1=Michael|date=January 8, 2018|title=Google is combining Android Pay and Google Wallet under one brand: Google Pay|work=[[PCWorld]]|publisher=[[International Data Group]]|url=https://www.pcworld.com/article/3246290/android/google-pay.html|access-date=January 8, 2018}}</ref>. Google Pay dúkandaǵı, teń dárejeliler arasındaǵı hám onlayn tólem xızmetleri arqalı Android Pay hám Google Wallettiń ózgesheliklerin óz ishine aladı<ref>{{Cite news|last1=Amadeo|first1=Ron|date=January 8, 2018|title=Google rebrands all its payment solutions as "Google Pay"|work=[[Ars Technica]]|publisher=[[Condé Nast]]|url=https://arstechnica.com/gadgets/2018/01/google-rebrands-all-its-payment-solutions-as-google-pay/|access-date=January 8, 2018}}</ref>. Rebrending 2018-jıl 20-fevralda Android Pay qosımshasına jańalaw retinde engizile basladı; qosımsha jańartılǵan dizaynǵa iye boldı hám endi Google Paydi qollap-quwatlaytuǵın jaqındaǵı dúkanlardıń jekelestirilgen dizimin kórsetedi<ref>{{Cite news|last=Lardinois|first=Frederic|title=Say goodbye to Android Pay and hello to Google Pay|work=TechCrunch|url=https://techcrunch.com/2018/02/20/say-goodbye-to-android-pay-and-hello-to-google-pay/|access-date=February 20, 2018}}</ref><ref>{{Cite news|title=Google is combining Android Pay and Google Wallet into one service called Google Pay|work=The Verge|url=https://www.theverge.com/2018/1/8/16863220/google-pay-consolidation-android-chrome-online-app-payments-announced|access-date=February 20, 2018}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.pymnts.com/google/2018/google-pay-mobile-wallet-pali-bhat/|bet=Google Pay Debuts New Mobile Payment App {{!}} PYMNTS.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180220141959/https://www.pymnts.com/google/2018/google-pay-mobile-wallet-pali-bhat/|arxivsáne=February 20, 2018|til=en-US|jumıs=www.pymnts.com|qaralǵan sáne=February 20, 2018}}</ref>. Rebrending etilgen xızmet sawdagerlerge tólem xızmetin veb-saytlarǵa, qosımshalarǵa, Stripe, Braintree hám Google Assistantqa qosıwǵa imkaniyat beretuǵın jańa API usındı<ref>{{Cite news|last=Perez|first=Sarah|date=May 17, 2017|title=Google will now let users pay with any card they have on file, not just those saved in Android Pay|work=[[TechCrunch]]|url=https://techcrunch.com/2017/05/17/google-will-now-let-users-pay-with-any-card-they-have-on-file-not-just-those-saved-in-android-pay/|access-date=December 24, 2017}}</ref>. Xızmet paydalanıwshılarǵa ózleriniń Google akkauntında saqlanǵan tólem kartaların qollanıwǵa imkaniyat beredi<ref>{{Cite news|last=Schoon|first=Ben|date=October 23, 2017|title='Pay with Google' makes it easy to pay online with any card tied to your Google account|work=[[9to5Google]]|url=https://9to5google.com/2017/10/23/pay-with-google-online-payments/|access-date=December 24, 2017}}</ref>. === Google Paydiń Google Wallet bolıwı (2022) === 2022-jıl yanvar ayında Bloomberg News kompaniyasınıń Google Paydi «keń qamtıwlı cifrlı shıjlanǵa» aylandırıwdı rejelestirip atırǵanın xabarladı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-19/google-hires-paypal-vet-to-reset-strategy-after-banking-retreat|bet=Google Hires PayPal Vet to Reset Strategy After Its Banking Retreat|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220119180337/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-19/google-hires-paypal-vet-to-reset-strategy-after-banking-retreat|arxivsáne=January 19, 2022|avtor=Bergen|at=Mark|sáne=January 19, 2022|jumıs=[[Bloomberg News]]|qaralǵan sáne=April 22, 2022}}</ref> bul qosımshanıń ásten ósiwi hám [[Google Pay (mobil qosımsha)|Plextiń]] jabılıwınan keyin boldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/google-pay-payments-team-seeing-executive-exodus-turnover-caesar-sengupta-2021-8|bet=Google's payments team is seeing an exodus of executives and employees. Some say they're frustrated with the slow pace of progress.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210820102547/https://www.businessinsider.com/google-pay-payments-team-seeing-executive-exodus-turnover-caesar-sengupta-2021-8|arxivsáne=August 20, 2021|avtor=Langely|at=Hugh|sáne=August 20, 2021|jumıs=[[Business Insider]]|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.wsj.com/articles/google-is-scrapping-its-plan-to-offer-bank-accounts-to-users-11633104001|bet=Google Is Scrapping Its Plan to Offer Bank Accounts to Users|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211001160918/https://www.wsj.com/articles/google-is-scrapping-its-plan-to-offer-bank-accounts-to-users-11633104001|arxivsáne=October 1, 2021|avtor=Rudegeair|at=Peter|sáne=October 1, 2021|jumıs=[[The Wall Street Journal]]|qaralǵan sáne=October 1, 2021}}</ref>. Aprel ayında Googledıń jańa qosımshada yamasa interfeyste «Google Wallet» brendingin qayta tiklewdi hám onı Google Pay menen integraciyalawdı rejelestirip atırǵanı xabarlandı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/04/11/new-google-pay-wallet-icon/|bet=This is Google's new 'Wallet' icon – here's how it might fit in with Pay|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220411215314/https://9to5google.com/2022/04/11/new-google-pay-wallet-icon/|arxivsáne=April 11, 2022|avtor=Li|at=Abner|sáne=April 11, 2022|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/4/18/23030464/google-wallet-return-pay-screen-manage-cards-passes|bet=Google Wallet may be making a return|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220418183220/https://www.theverge.com/2022/4/18/23030464/google-wallet-return-pay-screen-manage-cards-passes|arxivsáne=April 18, 2022|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=April 18, 2022|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref>. Google rásmiy túrde Google Walletti 2022-jıl 11-mayda 2022-jılǵı Google I/O tiykarǵı bayanatında járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/5/11/23064568/google-wallet-payments-digital-cards-ids-transit-io|bet=Google thinks the time is right to bring back Wallet|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220511183442/https://www.theverge.com/2022/5/11/23064568/google-wallet-payments-digital-cards-ids-transit-io|arxivsáne=May 11, 2022|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=May 11, 2022|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=May 11, 2022}}</ref>. Qosımsha 18-iyuldan baslap Android smartfonlarında engizile basladı, ol 2018-jılǵı qosımshanı almastırıp, AQSHta 2020-jılǵı Google Pay qosımshası menen birge isledi<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2022/07/google-wallet-rolls-out-to-users-will-live-alongside-google-pay-in-the-us/|bet=Google Wallet rolls out to users, will live alongside Google Pay in the US|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220718213604/https://arstechnica.com/gadgets/2022/07/google-wallet-rolls-out-to-users-will-live-alongside-google-pay-in-the-us/|arxivsáne=July 18, 2022|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=July 18, 2022|jumıs=|qaralǵan sáne=July 19, 2022}}</ref>. Qosımshanıń atı Google Payden Google Walletke ózgertilse de, onlayn yamasa dúkanda tólemlerdi ámelge asırıw xızmetiniń atı «Google Pay» bolıp qala berdi. === Xalıqaralıq jaylasıwı === Ullı Britaniyada iske túsirilgende, Android Pay Ullı Britaniyanıń kópshilik iri finanslıq shólkemleriniń — sonıń ishinde Bank of Scotland, First Direct, Halifax, HSBC, Lloyds Bank, M&S Bank, MBNA hám Nationwide Building Societydiń — Mastercard, Visa hám debet kartaların qollap-quwatladı, Googledıń aytıwınsha, «jańa bankler turaqlı qosılıp atır». NatWest, RBS hám Ulster Bank 2016-jıl 14-sentyabrde qosıldı. 2016-jıl 8-sentyabrde Ullı Britaniyanıń TSB hám Santander bankleriniń kelesi háptelerde qatnasatuǵını xabarlandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.insightportal.io/news/all-news/android-pay-now-available-in-google-chrome-more-banks-supported|bet=Android Pay now available in Google Chrome, more Banks supported|avtor=Sebastian|at=Sebastian|sáne=September 8, 2016|jumıs=insightportal.io|qaralǵan sáne=June 19, 2018}}</ref>. Android Pay Singapurda 2016-jıl 28-iyunda[34] hám Avstraliyada 2016-jıl 14-iyulda iske túsirildi<ref>{{Web deregi|url=http://officialandroid.blogspot.co.uk/2016/05/android-pay-now-in-uk-new-countries-on.html|bet=Android Pay now in the UK, new countries on the way|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160521042725/http://officialandroid.blogspot.co.uk/2016/05/android-pay-now-in-uk-new-countries-on.html|arxivsáne=May 21, 2016|avtor=Bhat|at=Pali|sáne=May 18, 2016|jumıs=Android Official Blog|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2015/12/16/900-dollarydoos-android-pay-is-coming-to-australia-in-2016/|bet=[900 Dollarydoos] Android Pay Is Coming To Australia In 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151219011007/http://www.androidpolice.com/2015/12/16/900-dollarydoos-android-pay-is-coming-to-australia-in-2016/|arxivsáne=December 19, 2015|avtor=El Khoury|at=Rita|sáne=December 16, 2015|jumıs=Android Police}}</ref>. Android Pay [[Irlandiya|Irlandiyada]] 2016-jıl 7-dekabrde iske túsirildi hám basında AIB hám KBC klientleri ushın qoljetimli boldı, sonnan beri Bank of Ireland hám Ulster Bankke deyin keńeytildi. Xızmet kreditlik hám debetlik kartalar menen de isleydi<ref>{{Web deregi|url=http://www.checkout.ie/google-launches-smartphone-payment-system-ireland/35973|bet=Google Launches Smartphone Payment System In Ireland|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171107060252/https://www.checkout.ie/google-launches-smartphone-payment-system-ireland/35973|arxivsáne=November 7, 2017|avtor=Cóil|at=Donncha Mac|sáne=December 7, 2016|jumıs=Checkout Magazine|qaralǵan sáne=December 30, 2016}}</ref>. 2018-jıl 21-dekabrde Google Payment [[Litva|Litvada]] elektron aqsha licenziyasın aldı – bul licenziya Googleǵa Evropa Awqamında tólemlerdi ótkeriwge, elektron aqsha shıǵarıwǵa hám elektron aqsha shıjlanların basqarıwǵa múmkinshilik beredi<ref>{{Cite news|title=Google Payment Expands With E-Money License From Lithuania|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-12-21/google-payment-expands-with-e-money-license-from-lithuania|work=bloomberg.com|date=December 21, 2018}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.lb.lt/en/news/google-granted-an-electronic-money-institution-licence-in-lithuania|bet=Google granted an electronic money institution licence in Lithuania|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190110013729/https://www.lb.lt/en/news/google-granted-an-electronic-money-institution-licence-in-lithuania|arxivsáne=January 10, 2019|jumıs=lb.lt|qaralǵan sáne=9 January 2019|citata=Having secured an electronic money institution licence, the company will be able to issue electronic money and provide payment services to ensure smooth operation of its marketplaces across Europe, alongside working on other payment services for consumers within the European Economic Area, including Lithuania.}}</ref>. 2020-jıl 17-noyabrde Google Pay Mastercard tárepinen on jańa Evropa mámleketinde qosıldı: [[Avstriya]], [[Bolgariya]], [[Estoniya]], [[Greciya]], [[Vengriya]], [[Latviya]], [[Litva]], [[Niderlandiya]], [[Portugaliya]] hám [[Rumıniya]]<ref>{{Web deregi|url=https://newsroom.mastercard.com/eu/press-releases/mastercard-enables-google-pay-rollout-across-europe/|bet=Mastercard enables Google Pay rollout across Europe|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201117091805/https://newsroom.mastercard.com/eu/press-releases/mastercard-enables-google-pay-rollout-across-europe/|arxivsáne=November 17, 2020|til=en-US|jumıs=MasterCard Social Newsroom|qaralǵan sáne=2020-11-23}}</ref>. Bul mámleketlerdegi qatnasıwshı Mastercard sherik bankleriniń karta iyeleri ózleriniń mobil banking qosımshaları arqalı Google Pay xızmetinen paydalana aladı. 2022-jıl 30-iyunda Google for Mexico ilajında [[Google Pay (tólem usılı)|Google Pay]] tólem usılı hám Google Wallet qosımshası jaqın arada Meksikada qoljetimli bolatuǵını járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://twitter.com/googlemexico/status/1542532186104004608|bet=Google México on Twitter|jumıs=Twitter}}</ref>. Google Wallet Hindstanda 2024-jıl 8-mayda engizildi, biraq ol bazardaǵı tiykarǵı tólem sheshimi bolǵan [[Google Pay (mobil qosımsha)|Google Pay]] mobil qosımshası menen birge isleydi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2024/05/08/google-wallet-india/|bet=Google Wallet is now available in India|avtor=Singh|at=Jagmeet|sáne=2024-05-08|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=2024-05-09}}</ref>. == Ózgeshelikleri == Google Wallet paydalanıwshılarǵa Google Pay arqalı qollanıw ushın tólem kartaları sıyaqlı zatlardı, sonday-aq sadıqlıq kartaları, cifrlı giltler, cifrlı identifikaciyalıq kartalar, transport biletleri, ilaj biletleri hám densawlıq biletleri sıyaqlı biletlerdi saqlawǵa imkaniyat beredi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2022/05/11/google-launches-google-wallet/|bet=Google launches Google Wallet to help you store your credit cards, tickets and more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220511181908/https://techcrunch.com/2022/05/11/google-launches-google-wallet/|arxivsáne=May 11, 2022|avtor=Lardinois|at=Frederic|sáne=May 11, 2022|jumıs=[[TechCrunch]]|qaralǵan sáne=May 12, 2022}}</ref>. Google Wallettegi cifrlı avtomobil giltlerin ekran óship turǵanda yamasa batareya tawsılǵanda da qollanıwǵa boladı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/wallet/answer/12060041?hl=en&ref_topic=11925620#zippy=,add-or-change-the-screen-lock-settings-for-your-digital-car-key|bet=Set up or manage a digital car key - Google Wallet Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2022-12-27}}</ref>. Házirgi waqıtta Wear OS hám Android versiyalarındaǵı Wallet bóleklengen bolsa da, Google kompaniyası «uzaq múddetli maqsetimiz - saattaǵı hám telefondaǵı funkciyalardıń birdey bolıwı» dep málimledi. Biraq, 2024-jılǵa kelip, jańa funkciyalar ele de barlıq platformalarda birdey emes jaǵdayda iske qosılmaqta<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/google-pay-becomes-google-wallet-again/|bet=Google Pay becomes Google Wallet (again) in global rebranding with expanded digital item support|avtor=Wagoner|at=Ara|sáne=2022-05-11|til=en-US|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=2022-10-15}}</ref>. Google I/O 2024 konferenciyasında, Google «barlıq túrdegi ótkiziwler ushın keńeytilgen qollaw» Wear OS hám Fitbit OS sistemalarına qosılatuǵının járiyaladı<ref name=":4">{{Cite AV media |url=https://www.youtube.com/watch?v=p0Xug7cg36Q |title=Everything you need to know about Google Pay & Wallet |date=2024-05-16 |last=((Google for Developers)) |access-date=2024-05-16 |via=YouTube}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ 857hsysxm5x9qqeyw7euhklol7vv1x4 122804 122803 2025-06-25T20:13:23Z Bekan88 11311 122804 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em" ! colspan="2" style="text-align: center; font-size: 125%; font-weight: bold; background-color: #E6E6FA" | Google Wallet |- | colspan="2" style="text-align: center" | [[File:Google_Wallet_icon.svg|200px]] |- ! [[Programmist (Baǵdarlamashı)|Baǵdarlamashı(lar)]] | [[Google]] |- ! Dáslepki shıǵarılıwı | [[18-iyul]], [[2022|2022-jıl]] |- ! [[Android|Android versiyası]] | 25.24 (Build 772650276)<br/>([[18-iyun]], [[2025|2025-jıl]]) |- ! [[Wear OS]] versiyası | 25.17 (Build 763991880)<br/>(5-may 2025-jıl) |- ! [[Operaciyalıq sistema]] | * [[Android]] * [[Wear OS]] * Fitbit OS |- ! Xızmet atı | Google Wallet<br/>(qısqasha Wallet) |- ! Túri | [[Cifrlı shıjlan]] qosımshası |- ! [[Veb-sayt|Veb-saytı]] | [https://wallet.google wallet.google] |} '''Google Wallet''' (yamasa tek ǵana '''Wallet''') — bul [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan [[cifrlı shıjlan]] platforması. Ol [[Android]], Wear OS hám Fitbit OS [[Operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemaları]] ushın qoljetimli bolıp, 2022-jıl 11-mayda 2022-jılǵı Google I/O tiykarǵı bayanatında járiyalandı. Ol 2022-jıl 18-iyuldan baslap Android [[Smartfon|smartfonlarında]] engizile basladı. == Tariyxı == «Google Wallet» brend ataması dáslep kompaniyanıń usı attaǵı mobil tólem sisteması ushın qollanılǵan, ol 2011-jılı engizilip, 2018-jılı Android Pay menen birlestirilip, Google Pay dep atalǵan jańa qosımshaǵa aylandı<ref name=":2">{{Web deregi|url=https://mashable.com/archive/google-mobile-payment-system-liveblog|bet=Google Reveals Mobile Payment System: Google Wallet|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220418183244/https://mashable.com/archive/google-mobile-payment-system-liveblog|arxivsáne=April 18, 2022|avtor=Warren|at=Christina|sáne=May 26, 2011|jumıs=[[Mashable]]|qaralǵan sáne=February 8, 2016}}</ref><ref name=":6">{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/google-launches-google-pay-mobile-payment-service/|bet=Google merges payment platforms under Google Pay brand|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180108185621/https://www.cnet.com/news/google-launches-google-pay-mobile-payment-service/|arxivsáne=January 8, 2018|avtor=Nieva|at=Richard|sáne=January 8, 2018|jumıs=[[CNET]]|qaralǵan sáne=January 8, 2018}}</ref>. Eski Wallet qosımshasınıń funkcionallıǵı teń dárejeli tólemler xızmetine shekem qısqartılıp, 2020-jılı toqtatılıwınan aldın Google Pay Send dep rebrending etildi<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2020/06/30/google-pay-send-is-no-longer-available-in-assistant-contacts-gmail-and-messages|bet=Google Pay Send mysteriously returns to Contacts, but is still unavailable in Assistant, Gmail, and Messages|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200701200752/https://www.androidpolice.com/2020/06/30/google-pay-send-is-no-longer-available-in-assistant-contacts-gmail-and-messages|arxivsáne=July 1, 2020|avtor=Vonau|at=Manuel|sáne=June 30, 2020|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref>. 2020-jılı Google Pay qosımshası Google kompaniyasınıń Hindstanǵa baǵdarlanǵan Tez qosımshası tiykarında keń kólemli qayta dizaynnan ótip, hár tárepleme jeke finans qosımshasına aylandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/11/18/21571806/google-pay-relaunch-money-payments-finances-deals-offers-banking-plex|bet=Google Pay's massive relaunch makes it an all-encompassing money app|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201118174531/https://www.theverge.com/2020/11/18/21571806/google-pay-relaunch-money-payments-finances-deals-offers-banking-plex|arxivsáne=November 18, 2020|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=November 18, 2020|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=March 9, 2021}}</ref>. Bul Play Storedaǵı Tez qosımshasın almastırdı, al 2018-jılǵı Google Pay qosımshası Android smartfonlarında óz aldına, aldın-ala ornatılǵan qosımsha retinde birge jumıs islewdi dawam etti<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/03/11/the-difference-between-gpay-and-google-pay-which-one-should-you-use/|bet=The difference between GPay and Google Pay – Which one should you use?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220312225422/https://9to5google.com/2022/03/11/the-difference-between-gpay-and-google-pay-which-one-should-you-use/|arxivsáne=March 12, 2022|avtor=Romero|at=Andrew|sáne=March 11, 2022|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=May 14, 2022}}</ref><ref name="Pay">{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/05/11/google-wallet-announcement/|bet=Google Wallet wants to replace your physical wallet (and the old Google Pay app)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220511183334/https://9to5google.com/2022/05/11/google-wallet-announcement/|arxivsáne=May 11, 2022|avtor=Li|at=Abner|sáne=May 11, 2022|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=May 12, 2022}}</ref>. === Google Wallet (2011) iske túsiwi === Google 2011-jıl 26-maydaǵı press-konferenciyada baslanǵısh Google Wallet qosımshasınıń dáslepki nusqasın kórsetti. Birinshi qosımsha tek AQSHta 2011-jıl 19-sentyabrde shıǵarıldı. Dáslebinde qosımsha tek Citibank tárepinen shıǵarılǵan Mastercard kartaların qollap-quwatladı. 2013-jıl 15-mayda Google Google Wallet hám [[Gmail]] integraciyasın járiyalap, paydalanıwshılarǵa Gmail-ge qosımshalar arqalı aqsha jiberiwge imkaniyat berdi. Google Wallet tek AQSHta qoljetimli bolsa da, Gmail integraciyası AQSH hám Ullı Britaniyada qoljetimli boldı. 2015-jılı fizikalıq Google Wallet kartası qosımshaǵa qosımsha retinde shıǵarıldı, bul paydalanıwshılarǵa ózleriniń Google Wallet esabındaǵı, jalǵanǵan debet kartası esabındaǵı yamasa bank esabındaǵı qarjılardan paydalanıp, sawda orınlarında (dúkanlarda yamasa onlayn) satıp alıwlardı ámelge asırıwǵa múmkinshilik berdi. Karta, sonday-aq, bankomatlardan Googleǵa baylanıslı komissiyasız naq aqsha alıw ushın da qollanıldı hám onı mashinanı ijaraǵa alıw sıyaqlı hár qanday maqsette debet kartası sıyaqlı paydalanıwǵa bolatuǵın edi. Wallet kartası 2016-jıl 30-iyunda toqtatıldı hám onıń ornın Android Pay bastı. Google Wallettiń baslanǵısh nusqası paydalanıwshılarǵa jaqın aralıqtaǵı baylanıs (NFC) texnologiyasınan paydalanıp, mobil qurılmaları arqalı sawda orınlarında satıp alıwlardı ámelge asırıwǵa imkaniyat berdi. Biraq, 2015-jıl sentyabr ayınan baslap Google Walletten NFCdi alıp tasladı hám bul texnologiyanı tek Android Pay arqalı usındı, ol tek Android paydalanıwshıları ushın qoljetimli óz aldına qosımsha edi. Nátiyjede, Google Wallettiń eski nusqasında saqlanǵan hár qanday sawǵa kartaları, sadıqlıq baǵdarlamaları hám reklamalıq usınıslar endi jaramsız bolıp qaldı. === Android Pay iske túsiwi === Dáslep Android Pay retinde iske túsirilgen bul xızmet Google I/O 2015-te járiyalandı. Android Pay 2011-jılı shıǵarılǵan Google Wallet tárepinen ornatılǵan tiykardıń miyrasxorı hám sonıń negizinde qurılǵan edi<ref name="WalletYT2011">{{Web deregi|url=https://www.youtube.com/watch?v=am8t6iZ7up0|bet=Google Wallet Product Launch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170504170457/https://www.youtube.com/watch?v=am8t6iZ7up0|arxivsáne=May 4, 2017|avtor=Tilenius|at=Stephanie|jıl=2011|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref>. Ol sonday-aq operator tárepinen qollap-quwatlanatuǵın Softcard texnologiyasın da qollanatuǵın edi — Google onıń intellektual múlkin 2015-jıl fevralda satıp alǵan<ref name="TheVerge-androidpay">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/5/28/8661867/google-introduces-android-pay-replace-wallet-app|bet=Google introduces Android Pay, a replacement for its wallet app on mobile|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150528200923/http://www.theverge.com/2015/5/28/8661867/google-introduces-android-pay-replace-wallet-app|arxivsáne=May 28, 2015|sáne=May 28, 2015|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=May 28, 2015}}</ref><ref name="TheVerge-Softshut">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/3/5/8152801/softcard-shutting-down-march-31|bet=Softcard is shutting down on March 31st, and Google Wallet will replace it|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160404212736/http://www.theverge.com/2015/3/5/8152801/softcard-shutting-down-march-31|arxivsáne=April 4, 2016|avtor=Welch|at=Chris|sáne=March 5, 2015|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=March 5, 2015}}</ref>. Iske túsirilgende, xızmet Android qurılmalarınıń 70% ine sáykes keldi hám 700 000 nan aslam satıwshı tárepinen qabıl etildi. Eski Google Wallet ele de vebke-tiykarlanǵan Play Store satıp alıwların hám ayırım qosımshalarǵa tiykarlanǵan teń dárejeli tólemlerdi ámelge asıratuǵın edi. [[Fayl:Android_Pay_logo.svg|nobaý|136x136 nükte|Xızmettiń burınǵı brendiniń logotibi, Android Pay]] 2016-jılı Google Silikon oypatlıǵında Hands Free dep atalatuǵın baylanıslı mobil qosımshanıń jámiyetlik sınaǵın basladı. Bul sistemada klientke telefon yamasa karta usınıwdıń keregi joq edi. Onıń ornına, klient «Google menen tóleymen» dep járiyalap, kassirge ózleriniń inicialların aytadı, al kassir sistemaǵa aldınnan júklengen súwret arqalı olardıń tulǵasın tastıyıqlaydı. Klienttiń telefonı, eger onıń geografiyalıq orın sisteması qatnasıwshı dúkannıń qasında ekenin kórsetse ǵana, tólemge ruqsat beredi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2016/03/02/google-experiments-with-a-way-to-pay-without-taking-out-your-phone/|bet=Google experiments with a way to pay without taking out your phone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170619070802/https://techcrunch.com/2016/03/02/google-experiments-with-a-way-to-pay-without-taking-out-your-phone/|arxivsáne=June 19, 2017|avtor=Lynley|at=Matthew|sáne=March 2, 2016|jumıs=TechCrunch.com|baspaxana=AOL}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://googlecommerce.blogspot.com/2016/03/testing-testing-one-two-hands-free.html|bet=Testing, Testing – One, Two, Hands Free|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160509021828/http://googlecommerce.blogspot.com/2016/03/testing-testing-one-two-hands-free.html|arxivsáne=May 9, 2016|avtor=Bhat|at=Pali|sáne=March 2, 2016|jumıs=Google Commerce|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref>. 2017-jıl 18-sentyabrde Google Hindstanda Unified Payments Interface (UPI) texnologiyasın qollanatuǵın Tez atlı tólem qosımshasın iske qostı<ref name="Tez release">{{Web deregi|url=http://gadgets.ndtv.com/apps/news/google-tez-upi-digital-payments-app-india-launch-features-download-android-ios-1751566|bet=Google Tez UPI-Based Digital Payments App Launched in India|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170926191015/http://gadgets.ndtv.com/apps/news/google-tez-upi-digital-payments-app-india-launch-features-download-android-ios-1751566|arxivsáne=September 26, 2017|avtor=Singh|at=Manish|sáne=September 18, 2017|jumıs=Gadgets 360|baspaxana=NDTV|qaralǵan sáne=September 26, 2017}}</ref>. 2018-jıl 28-avgustta Google Tezdi [[Google Pay (mobil qosımsha)|Google Pay]] dep rebrending etti<ref name="tez-is-now-pay">{{Web deregi|url=https://india.googleblog.com/2018/08/google-pay-next-step-in-tez-journey.html|bet=Google Pay — the next step in the Tez journey|avtor=Caesar Sengupta GM|sáne=August 28, 2018|jumıs=Google India Blog}}</ref>. === Android Pay hám Google Wallettiń Google Payge aylanıwı === [[Fayl:Google_Pay_Acceptance_Mark.svg|nobaý|Google Pay qabıl etiw belgisi]] 2018-jıl 8-yanvarda Google Google Wallettiń Android Payge birlesetuǵının, al xızmettiń ózi Google Pay dep rebrending etiletuǵının járiyaladı<ref name="Nieva">{{Cite news|last1=Nieva|first1=Richard|last2=Bennett|first2=Brian|date=January 8, 2018|title=Google merges payment platforms under Google Pay brand|work=[[CNET]]|publisher=[[CBS Interactive]]|url=https://www.cnet.com/news/google-launches-google-pay-mobile-payment-service/|access-date=January 8, 2018}}</ref><ref>{{Cite news|date=February 20, 2018|title=Say hello to a better way to pay, by Google|work=Google|url=https://blog.google/topics/shopping-payments/say-hello-to-google-pay/|access-date=February 20, 2018}}</ref>. Bul birlesiw platformanı basqa Google hám úshinshi tárep xızmetlerine integraciyalanǵan vebke-tiykarlanǵan tólemlerge shekem keńeytti. Ol sonday-aq Google Chromenıń avtomat toltırıw funkciyasınıń brendingin de iyeledi<ref>{{Cite news|last1=Simon|first1=Michael|date=January 8, 2018|title=Google is combining Android Pay and Google Wallet under one brand: Google Pay|work=[[PCWorld]]|publisher=[[International Data Group]]|url=https://www.pcworld.com/article/3246290/android/google-pay.html|access-date=January 8, 2018}}</ref>. Google Pay dúkandaǵı, teń dárejeliler arasındaǵı hám onlayn tólem xızmetleri arqalı Android Pay hám Google Wallettiń ózgesheliklerin óz ishine aladı<ref>{{Cite news|last1=Amadeo|first1=Ron|date=January 8, 2018|title=Google rebrands all its payment solutions as "Google Pay"|work=[[Ars Technica]]|publisher=[[Condé Nast]]|url=https://arstechnica.com/gadgets/2018/01/google-rebrands-all-its-payment-solutions-as-google-pay/|access-date=January 8, 2018}}</ref>. Rebrending 2018-jıl 20-fevralda Android Pay qosımshasına jańalaw retinde engizile basladı; qosımsha jańartılǵan dizaynǵa iye boldı hám endi Google Paydi qollap-quwatlaytuǵın jaqındaǵı dúkanlardıń jekelestirilgen dizimin kórsetedi<ref>{{Cite news|last=Lardinois|first=Frederic|title=Say goodbye to Android Pay and hello to Google Pay|work=TechCrunch|url=https://techcrunch.com/2018/02/20/say-goodbye-to-android-pay-and-hello-to-google-pay/|access-date=February 20, 2018}}</ref><ref>{{Cite news|title=Google is combining Android Pay and Google Wallet into one service called Google Pay|work=The Verge|url=https://www.theverge.com/2018/1/8/16863220/google-pay-consolidation-android-chrome-online-app-payments-announced|access-date=February 20, 2018}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.pymnts.com/google/2018/google-pay-mobile-wallet-pali-bhat/|bet=Google Pay Debuts New Mobile Payment App {{!}} PYMNTS.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180220141959/https://www.pymnts.com/google/2018/google-pay-mobile-wallet-pali-bhat/|arxivsáne=February 20, 2018|til=en-US|jumıs=www.pymnts.com|qaralǵan sáne=February 20, 2018}}</ref>. Rebrending etilgen xızmet sawdagerlerge tólem xızmetin veb-saytlarǵa, qosımshalarǵa, Stripe, Braintree hám Google Assistantqa qosıwǵa imkaniyat beretuǵın jańa API usındı<ref>{{Cite news|last=Perez|first=Sarah|date=May 17, 2017|title=Google will now let users pay with any card they have on file, not just those saved in Android Pay|work=[[TechCrunch]]|url=https://techcrunch.com/2017/05/17/google-will-now-let-users-pay-with-any-card-they-have-on-file-not-just-those-saved-in-android-pay/|access-date=December 24, 2017}}</ref>. Xızmet paydalanıwshılarǵa ózleriniń Google akkauntında saqlanǵan tólem kartaların qollanıwǵa imkaniyat beredi<ref>{{Cite news|last=Schoon|first=Ben|date=October 23, 2017|title='Pay with Google' makes it easy to pay online with any card tied to your Google account|work=[[9to5Google]]|url=https://9to5google.com/2017/10/23/pay-with-google-online-payments/|access-date=December 24, 2017}}</ref>. === Google Paydiń Google Wallet bolıwı (2022) === 2022-jıl yanvar ayında Bloomberg News kompaniyasınıń Google Paydi «keń qamtıwlı cifrlı shıjlanǵa» aylandırıwdı rejelestirip atırǵanın xabarladı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-19/google-hires-paypal-vet-to-reset-strategy-after-banking-retreat|bet=Google Hires PayPal Vet to Reset Strategy After Its Banking Retreat|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220119180337/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-19/google-hires-paypal-vet-to-reset-strategy-after-banking-retreat|arxivsáne=January 19, 2022|avtor=Bergen|at=Mark|sáne=January 19, 2022|jumıs=[[Bloomberg News]]|qaralǵan sáne=April 22, 2022}}</ref> bul qosımshanıń ásten ósiwi hám [[Google Pay (mobil qosımsha)|Plextiń]] jabılıwınan keyin boldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/google-pay-payments-team-seeing-executive-exodus-turnover-caesar-sengupta-2021-8|bet=Google's payments team is seeing an exodus of executives and employees. Some say they're frustrated with the slow pace of progress.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210820102547/https://www.businessinsider.com/google-pay-payments-team-seeing-executive-exodus-turnover-caesar-sengupta-2021-8|arxivsáne=August 20, 2021|avtor=Langely|at=Hugh|sáne=August 20, 2021|jumıs=[[Business Insider]]|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.wsj.com/articles/google-is-scrapping-its-plan-to-offer-bank-accounts-to-users-11633104001|bet=Google Is Scrapping Its Plan to Offer Bank Accounts to Users|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211001160918/https://www.wsj.com/articles/google-is-scrapping-its-plan-to-offer-bank-accounts-to-users-11633104001|arxivsáne=October 1, 2021|avtor=Rudegeair|at=Peter|sáne=October 1, 2021|jumıs=[[The Wall Street Journal]]|qaralǵan sáne=October 1, 2021}}</ref>. Aprel ayında Googledıń jańa qosımshada yamasa interfeyste «Google Wallet» brendingin qayta tiklewdi hám onı Google Pay menen integraciyalawdı rejelestirip atırǵanı xabarlandı<ref>{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2022/04/11/new-google-pay-wallet-icon/|bet=This is Google's new 'Wallet' icon – here's how it might fit in with Pay|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220411215314/https://9to5google.com/2022/04/11/new-google-pay-wallet-icon/|arxivsáne=April 11, 2022|avtor=Li|at=Abner|sáne=April 11, 2022|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/4/18/23030464/google-wallet-return-pay-screen-manage-cards-passes|bet=Google Wallet may be making a return|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220418183220/https://www.theverge.com/2022/4/18/23030464/google-wallet-return-pay-screen-manage-cards-passes|arxivsáne=April 18, 2022|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=April 18, 2022|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=April 23, 2022}}</ref>. Google rásmiy túrde Google Walletti 2022-jıl 11-mayda 2022-jılǵı Google I/O tiykarǵı bayanatında járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/5/11/23064568/google-wallet-payments-digital-cards-ids-transit-io|bet=Google thinks the time is right to bring back Wallet|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220511183442/https://www.theverge.com/2022/5/11/23064568/google-wallet-payments-digital-cards-ids-transit-io|arxivsáne=May 11, 2022|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=May 11, 2022|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=May 11, 2022}}</ref>. Qosımsha 18-iyuldan baslap Android smartfonlarında engizile basladı, ol 2018-jılǵı qosımshanı almastırıp, AQSHta 2020-jılǵı Google Pay qosımshası menen birge isledi<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2022/07/google-wallet-rolls-out-to-users-will-live-alongside-google-pay-in-the-us/|bet=Google Wallet rolls out to users, will live alongside Google Pay in the US|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220718213604/https://arstechnica.com/gadgets/2022/07/google-wallet-rolls-out-to-users-will-live-alongside-google-pay-in-the-us/|arxivsáne=July 18, 2022|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=July 18, 2022|jumıs=|qaralǵan sáne=July 19, 2022}}</ref>. Qosımshanıń atı Google Payden Google Walletke ózgertilse de, onlayn yamasa dúkanda tólemlerdi ámelge asırıw xızmetiniń atı «Google Pay» bolıp qala berdi. === Xalıqaralıq jaylasıwı === Ullı Britaniyada iske túsirilgende, Android Pay Ullı Britaniyanıń kópshilik iri finanslıq shólkemleriniń — sonıń ishinde Bank of Scotland, First Direct, Halifax, HSBC, Lloyds Bank, M&S Bank, MBNA hám Nationwide Building Societydiń — Mastercard, Visa hám debet kartaların qollap-quwatladı, Googledıń aytıwınsha, «jańa bankler turaqlı qosılıp atır». NatWest, RBS hám Ulster Bank 2016-jıl 14-sentyabrde qosıldı. 2016-jıl 8-sentyabrde Ullı Britaniyanıń TSB hám Santander bankleriniń kelesi háptelerde qatnasatuǵını xabarlandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.insightportal.io/news/all-news/android-pay-now-available-in-google-chrome-more-banks-supported|bet=Android Pay now available in Google Chrome, more Banks supported|avtor=Sebastian|at=Sebastian|sáne=September 8, 2016|jumıs=insightportal.io|qaralǵan sáne=June 19, 2018}}</ref>. Android Pay Singapurda 2016-jıl 28-iyunda[34] hám Avstraliyada 2016-jıl 14-iyulda iske túsirildi<ref>{{Web deregi|url=http://officialandroid.blogspot.co.uk/2016/05/android-pay-now-in-uk-new-countries-on.html|bet=Android Pay now in the UK, new countries on the way|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160521042725/http://officialandroid.blogspot.co.uk/2016/05/android-pay-now-in-uk-new-countries-on.html|arxivsáne=May 21, 2016|avtor=Bhat|at=Pali|sáne=May 18, 2016|jumıs=Android Official Blog|qaralǵan sáne=December 2, 2016}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2015/12/16/900-dollarydoos-android-pay-is-coming-to-australia-in-2016/|bet=[900 Dollarydoos] Android Pay Is Coming To Australia In 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151219011007/http://www.androidpolice.com/2015/12/16/900-dollarydoos-android-pay-is-coming-to-australia-in-2016/|arxivsáne=December 19, 2015|avtor=El Khoury|at=Rita|sáne=December 16, 2015|jumıs=Android Police}}</ref>. Android Pay [[Irlandiya|Irlandiyada]] 2016-jıl 7-dekabrde iske túsirildi hám basında AIB hám KBC klientleri ushın qoljetimli boldı, sonnan beri Bank of Ireland hám Ulster Bankke deyin keńeytildi. Xızmet kreditlik hám debetlik kartalar menen de isleydi<ref>{{Web deregi|url=http://www.checkout.ie/google-launches-smartphone-payment-system-ireland/35973|bet=Google Launches Smartphone Payment System In Ireland|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171107060252/https://www.checkout.ie/google-launches-smartphone-payment-system-ireland/35973|arxivsáne=November 7, 2017|avtor=Cóil|at=Donncha Mac|sáne=December 7, 2016|jumıs=Checkout Magazine|qaralǵan sáne=December 30, 2016}}</ref>. 2018-jıl 21-dekabrde Google Payment [[Litva|Litvada]] elektron aqsha licenziyasın aldı – bul licenziya Googleǵa Evropa Awqamında tólemlerdi ótkeriwge, elektron aqsha shıǵarıwǵa hám elektron aqsha shıjlanların basqarıwǵa múmkinshilik beredi<ref>{{Cite news|title=Google Payment Expands With E-Money License From Lithuania|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-12-21/google-payment-expands-with-e-money-license-from-lithuania|work=bloomberg.com|date=December 21, 2018}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.lb.lt/en/news/google-granted-an-electronic-money-institution-licence-in-lithuania|bet=Google granted an electronic money institution licence in Lithuania|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190110013729/https://www.lb.lt/en/news/google-granted-an-electronic-money-institution-licence-in-lithuania|arxivsáne=January 10, 2019|jumıs=lb.lt|qaralǵan sáne=9 January 2019|citata=Having secured an electronic money institution licence, the company will be able to issue electronic money and provide payment services to ensure smooth operation of its marketplaces across Europe, alongside working on other payment services for consumers within the European Economic Area, including Lithuania.}}</ref>. 2020-jıl 17-noyabrde Google Pay Mastercard tárepinen on jańa Evropa mámleketinde qosıldı: [[Avstriya]], [[Bolgariya]], [[Estoniya]], [[Greciya]], [[Vengriya]], [[Latviya]], [[Litva]], [[Niderlandiya]], [[Portugaliya]] hám [[Rumıniya]]<ref>{{Web deregi|url=https://newsroom.mastercard.com/eu/press-releases/mastercard-enables-google-pay-rollout-across-europe/|bet=Mastercard enables Google Pay rollout across Europe|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201117091805/https://newsroom.mastercard.com/eu/press-releases/mastercard-enables-google-pay-rollout-across-europe/|arxivsáne=November 17, 2020|til=en-US|jumıs=MasterCard Social Newsroom|qaralǵan sáne=2020-11-23}}</ref>. Bul mámleketlerdegi qatnasıwshı Mastercard sherik bankleriniń karta iyeleri ózleriniń mobil banking qosımshaları arqalı Google Pay xızmetinen paydalana aladı. 2022-jıl 30-iyunda Google for Mexico ilajında [[Google Pay (tólem usılı)|Google Pay]] tólem usılı hám Google Wallet qosımshası jaqın arada Meksikada qoljetimli bolatuǵını járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://twitter.com/googlemexico/status/1542532186104004608|bet=Google México on Twitter|jumıs=Twitter}}</ref>. Google Wallet Hindstanda 2024-jıl 8-mayda engizildi, biraq ol bazardaǵı tiykarǵı tólem sheshimi bolǵan [[Google Pay (mobil qosımsha)|Google Pay]] mobil qosımshası menen birge isleydi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2024/05/08/google-wallet-india/|bet=Google Wallet is now available in India|avtor=Singh|at=Jagmeet|sáne=2024-05-08|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=2024-05-09}}</ref>. == Ózgeshelikleri == Google Wallet paydalanıwshılarǵa Google Pay arqalı qollanıw ushın tólem kartaları sıyaqlı zatlardı, sonday-aq sadıqlıq kartaları, cifrlı giltler, cifrlı identifikaciyalıq kartalar, transport biletleri, ilaj biletleri hám densawlıq biletleri sıyaqlı biletlerdi saqlawǵa imkaniyat beredi<ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2022/05/11/google-launches-google-wallet/|bet=Google launches Google Wallet to help you store your credit cards, tickets and more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220511181908/https://techcrunch.com/2022/05/11/google-launches-google-wallet/|arxivsáne=May 11, 2022|avtor=Lardinois|at=Frederic|sáne=May 11, 2022|jumıs=[[TechCrunch]]|qaralǵan sáne=May 12, 2022}}</ref>. Google Wallettegi cifrlı avtomobil giltlerin ekran óship turǵanda yamasa batareya tawsılǵanda da qollanıwǵa boladı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/wallet/answer/12060041?hl=en&ref_topic=11925620#zippy=,add-or-change-the-screen-lock-settings-for-your-digital-car-key|bet=Set up or manage a digital car key - Google Wallet Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2022-12-27}}</ref>. Házirgi waqıtta Wear OS hám Android versiyalarındaǵı Wallet bóleklengen bolsa da, Google kompaniyası «uzaq múddetli maqsetimiz - saattaǵı hám telefondaǵı funkciyalardıń birdey bolıwı» dep málimledi. Biraq, 2024-jılǵa kelip, jańa funkciyalar ele de barlıq platformalarda birdey emes jaǵdayda iske qosılmaqta<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/google-pay-becomes-google-wallet-again/|bet=Google Pay becomes Google Wallet (again) in global rebranding with expanded digital item support|avtor=Wagoner|at=Ara|sáne=2022-05-11|til=en-US|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=2022-10-15}}</ref>. Google I/O 2024 konferenciyasında, Google «barlıq túrdegi ótkiziwler ushın keńeytilgen qollaw» Wear OS hám Fitbit OS sistemalarına qosılatuǵının járiyaladı<ref name=":4">{{Cite AV media |url=https://www.youtube.com/watch?v=p0Xug7cg36Q |title=Everything you need to know about Google Pay & Wallet |date=2024-05-16 |last=((Google for Developers)) |access-date=2024-05-16 |via=YouTube}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ 1atk8xvl8kksz80i1lhs564z929pyq8 0 25408 122773 2025-06-25T19:36:04Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1287421425|Google TV (service)]]» betinen awdarılıp jaratıldı 122773 wikitext text/x-wiki '''Google TV''' (burın '''Google Play Movies & TV''' dep atalǵan) — [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan filmler hám teleseriallar ushın cifrlı distribuciya xızmeti bolıp tabıladı. 2011-jılı [[Google Play]] ónimleriniń bir bólimi retinde iske qosılǵan bul xızmet, bir neshe striming xızmetleri arasında video atamaların izlew hám tabıw imkaniyatın, sonday-aq, ijaraǵa alıw yaki satıp alıw opciyaların usınadı. Sonıń menen bir qatarda, qolaylı qurılmalar menen platformalardan videolardı kóriw ushın baqlaw dizimi funkciyaları da bar<ref name=":5">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/topic/2438922|bet=Rent or buy movies & TV shows|jumıs=Google Play Help|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://play.google.com/store/movies/editorial?id=mc_movies_and_tv_moving_fcp&gl=US|bet=Movies & TV moving}}</ref>. 2020-jıl sentyabrde ol Google TV dep qayta ataldı. Satıp alınǵan yamasa ijaraǵa alınǵan video atamaların sistemaǵa kirgen paydalanıwshı Android TV qurılmaları, Google TV qurılmaları, Google TV mobil qosımshası ([[Android]] hám [[iOS]]) hám [[YouTube]] arqalı kóre aladı. Google TV mobil qosımshası videonı offlayn kóriw ushın júklep alıwǵa múmkinshilik beredi. Izlew, tabıw hám baqlaw dizimi opciyaları sonday-aq [[Google Search]] [[Veb-sayt|veb-saytında]], mobil qurılmalardaǵı Google TV qosımshasında, Google Assistant-qa iye televizorlarda hám Google TV qurılmalarında da qoljetimli. == Tariyxı == === Google Play Movies & TV === Google Movies xızmeti 2011-jıl may ayında iske qosıldı<ref>{{Web deregi|url=https://mashable.com/2011/05/10/google-movies-android/#k3_6Nvharkqc|bet=Google Launches Movies for Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201017022322/https://mashable.com/2011/05/10/google-movies-android/#k3_6Nvharkqc|arxivsáne=17 October 2020|avtor=Parr|at=Ben|sáne=10 May 2011|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=8 May 2018}}</ref>. Ol 2012-jıl mart ayında [[Google Play]] brendi astında qayta ataldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2012/03/06/the-android-market-is-now-google-play-integrating-apps-games-books-and-movies/|bet=The Android Market Is Now Google Play - Integrating Apps, Games, Books, Music, And Movies|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201112015110/https://www.androidpolice.com/2012/03/06/the-android-market-is-now-google-play-integrating-apps-games-books-and-movies/|arxivsáne=12 November 2020|avtor=Ruddock|at=David|sáne=6 Mar 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=8 May 2018}}</ref>. Filmler 2012-jıl sentyabrde Koreyada usınıldı<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/09/28/google-play-movies-come-to-korea-enjoy-hundreds-of-titles-from-korea-and-hollywood/|bet=Google Play Movies Come To Korea – Enjoy Hundreds Of Titles From Korea And Hollywood|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161204010252/http://www.androidpolice.com/2012/09/28/google-play-movies-come-to-korea-enjoy-hundreds-of-titles-from-korea-and-hollywood/|arxivsáne=December 4, 2016|avtor=Spradlin|at=Liam|sáne=September 28, 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> keyin 2012-jıl oktyabrde [[Avstraliya]], [[Kanada]], [[Ullı Britaniya]], [[Franciya]] hám [[Ispaniya|Ispaniyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/10/29/now-you-can-purchase-movies-from-google-play-in-canada-the-uk-france-spain-and-australia/|bet=Now You Can Purchase Movies From Google Play In Canada, The UK, France, Spain, And Australia|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161015112510/http://www.androidpolice.com/2012/10/29/now-you-can-purchase-movies-from-google-play-in-canada-the-uk-france-spain-and-australia/|arxivsáne=October 15, 2016|avtor=Ravenscraft|at=Eric|sáne=October 29, 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2012-jıl dekabrde [[Braziliya]] hám [[Rossiya|Rossiyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/12/05/google-now-offering-up-play-books-and-movies-in-brazil/|bet=Google Now Offering Up Play Books And Movies In Brazil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221010729/http://www.androidpolice.com/2012/12/05/google-now-offering-up-play-books-and-movies-in-brazil/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=Spradlin|at=Liam|sáne=December 5, 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/12/11/have-you-heard-play-books-and-movies-are-out-in-st-petersburg-and-the-rest-of-russia/|bet=Have You Heard? Play Books And Movies Are Out In St. Petersburg (And The Rest Of Russia)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221011227/http://www.androidpolice.com/2012/12/11/have-you-heard-play-books-and-movies-are-out-in-st-petersburg-and-the-rest-of-russia/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=Ravenscraft|at=Eric|sáne=December 11, 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2013-jıl martta [[Hindstan]] hám [[Meksika|Meksikada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/03/27/play-movies-app-updated-with-in-depth-info-cards-service-launches-in-india-mexico/|bet=Play Movies App Updated With In-Depth 'Info Cards', Service Launches In India & Mexico|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221010852/http://www.androidpolice.com/2013/03/27/play-movies-app-updated-with-in-depth-info-cards-service-launches-in-india-mexico/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=Ravenscraft|at=Eric|sáne=March 27, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2013-jıl iyulda Ullı Britaniyada telebaǵdarlamalar;<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/07/31/google-play-tv-shows-now-available-in-the-united-kingdom-uk-residents-can-watch-as-much-honey-boo-boo-as-they-want/|bet=Google Play TV Shows Now Available In The United Kingdom: UK Residents Can Watch As Much Honey Boo Boo As They Want|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118231548/http://www.androidpolice.com/2013/07/31/google-play-tv-shows-now-available-in-the-united-kingdom-uk-residents-can-watch-as-much-honey-boo-boo-as-they-want/|arxivsáne=January 18, 2017|avtor=Rice|at=Jeremiah|sáne=July 31, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref> hám 2013-jıl noyabrde Italiyada filmler usınıldı<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/11/12/google-play-movies-are-now-available-in-italy-on-android-devices-and-the-web/|bet=Google Play Movies Are Now Available In Italy On Android Devices And The Web|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180710225303/https://www.androidpolice.com/2013/11/12/google-play-movies-are-now-available-in-italy-on-android-devices-and-the-web/|arxivsáne=July 10, 2018|avtor=Rice|at=Jeremiah|sáne=November 12, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref>. Filmlerdiń úlken keńeyiwi 2013-jıl dekabrde 13 jańa mámlekette<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/12/17/google-play-movies-expands-to-13-new-territories-including-hong-kong-and-new-zealand/|bet=Google Play Movies Expands To 13 New Territories, Including Hong Kong And New Zealand|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118231445/http://www.androidpolice.com/2013/12/17/google-play-movies-expands-to-13-new-territories-including-hong-kong-and-new-zealand/|arxivsáne=January 18, 2017|avtor=Crider|at=Michael|sáne=December 27, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref> hám 2014-jıl martta 38 jańa mámlekette boldı<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/03/17/google-play-movies-tv-expands-into-chile-sweden-greece-and-34-more-countries/|bet=Google Play Movies & TV Expands Into Chile, Sweden, Denmark, And 35 More Countries [Update]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180507015149/https://www.androidpolice.com/2014/03/17/google-play-movies-tv-expands-into-chile-sweden-greece-and-34-more-countries/|arxivsáne=May 7, 2018|avtor=Whitwam|at=Ryan|sáne=March 27, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref>. Keyingi iske qosılıwlar 2014-jıl mayda [[Belgiya]], [[Filippin]], [[Shveycariya]] hám [[Uganda|Ugandada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/05/22/google-play-movies-goes-live-in-belgium-philippines-switzerland-and-uganda/|bet=Google Play Movies Goes Live In Belgium, Philippines, Switzerland, And Uganda|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118230332/http://www.androidpolice.com/2014/05/22/google-play-movies-goes-live-in-belgium-philippines-switzerland-and-uganda/|arxivsáne=January 18, 2017|avtor=Whitwam|at=Ryan|sáne=May 22, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref> 2014-jıl iyulda [[Irlandiya|Irlandiyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/07/09/play-movies-now-showing-ireland/|bet=Play Movies Now Showing In Ireland|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221011129/http://www.androidpolice.com/2014/07/09/play-movies-now-showing-ireland/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=July 9, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2014-jıl sentyabrde [[Avstriya|Avstriyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/09/17/play-movies-is-now-ready-to-stream-to-devices-in-austria/|bet=Play Movies Is Now Ready To Stream To Devices In Austria|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221010459/http://www.androidpolice.com/2014/09/17/play-movies-is-now-ready-to-stream-to-devices-in-austria/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=September 17, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2014-jıl noyabrde Bosniya hám Gercegovina, [[Kipr]], [[Vengriya]], [[Islandiya]], [[Makedoniya]], [[Malta]], [[Sloveniya]], [[Tayvan]] hám [[Ukraina|Ukrainada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/11/04/play-movies-now-ready-stream-motion-pictures-nine-countries/|bet=Play Movies Is Now Ready To Stream Motion Pictures In Hungary, Macedonia, Ukraine, And 6 More Countries|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221010232/http://www.androidpolice.com/2014/11/04/play-movies-now-ready-stream-motion-pictures-nine-countries/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=November 4, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2015-jıl iyulda [[Indoneziya]], [[Malayziya]] hám [[Singapur|Singapurda]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2015/07/30/google-play-movies-now-shows-flicks-in-indonesia-and-malaysia/|bet=[Update: And Singapore] Google Play Movies Now Shows Flicks In Indonesia And Malaysia|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160508154505/http://www.androidpolice.com/2015/07/30/google-play-movies-now-shows-flicks-in-indonesia-and-malaysia/|arxivsáne=May 8, 2016|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=July 30, 2015|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2016-jıl martta [[Túrkiya|Túrkiyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2016/03/30/play-movies-launches-in-turkey/|bet=Google Play Movies Launches In Turkey|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221011101/http://www.androidpolice.com/2016/03/30/play-movies-launches-in-turkey/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=March 30, 2016|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> hám 2016-jıl noyabrde [[Baxreyn]], [[Mısır]], [[Iordaniya]], [[Kuveyt]], [[Livan]], [[Oman]], [[Qatar]], Saud Arabiyası, [[Birlesken Arab Ámirlikleri]] hám Vetnamda boldı<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2016/11/17/google-play-movies-rolls-10-new-middle-eastern-countries-vietnam/|bet=Google Play Movies rolls out in 10 new Middle Eastern countries and Vietnam|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190112011837/https://www.androidpolice.com/2016/11/17/google-play-movies-rolls-10-new-middle-eastern-countries-vietnam/|arxivsáne=January 12, 2019|avtor=El Khoury|at=Rita|sáne=November 17, 2016|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref>. Bir neshe video atamaları HD sapada bolǵanlıqtan,<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/answer/2528768|bet=HD movie & TV show availability|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118042424/https://support.google.com/googleplay/answer/2528768|arxivsáne=January 18, 2017|jumıs=Google Play Help|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref> Google 2016-jıl dekabrde ayırım atamalar ushın 4K Ultra HD video opciyasın qostı,<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2016/12/06/google-makes-4k-video-official-google-play-us-canada-right-now/|bet=Google makes 4K video official in Google Play, but only for the US and Canada right now|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181229190937/https://www.androidpolice.com/2016/12/06/google-makes-4k-video-official-google-play-us-canada-right-now/|arxivsáne=December 29, 2018|avtor=Whitwam|at=Ryan|sáne=December 6, 2016|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref> hám 2017-jıl iyulda Amerika Qurama Shtatları hám Kanadada 4K HDR sapada kontent usınıwdı basladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/7/12/15960030/google-play-movies-tv-4k-hdr-streaming-now-available|bet=Google Play Movies adds 4K HDR streaming in US and Canada|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170712204634/https://www.theverge.com/2017/7/12/15960030/google-play-movies-tv-4k-hdr-streaming-now-available|arxivsáne=July 12, 2017|avtor=Welch|at=Chris|sáne=July 12, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=July 14, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/07/12/google-play-movies-tv-rolls-out-support-for-hdr-video-on-chromecast-ultra/|bet=Google Play Movies & TV rolls out support for HDR video on Chromecast Ultra|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171018093712/https://techcrunch.com/2017/07/12/google-play-movies-tv-rolls-out-support-for-hdr-video-on-chromecast-ultra/|arxivsáne=October 18, 2017|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=July 12, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=July 14, 2017}}</ref>. === Google TV === Google TV xızmeti 2020-jıl sentyabrde Chromecast with Google TV-dıń jańalanǵan interfeysi menen birge járiyalandı, xızmettiń funkciyaları dáslep usı qurılmada, keyin ayırım Android TV-larda qoljetimli boldı<ref name="Google TV experience">{{Web deregi|url=https://blog.google/products/google-tv/entertainment-you-love-google-tv/|bet=Google TV: Entertainment you love, with help from Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201217080734/https://blog.google/products/google-tv/entertainment-you-love-google-tv/|arxivsáne=December 17, 2020|sáne=September 30, 2020|jumıs=Google|qaralǵan sáne=October 27, 2020}}</ref><ref name="Chromecast with Google TV">{{Web deregi|url=https://blog.google/products/chromecast/best-chromecast-google-tv/|bet=Our best Chromecast yet, now with Google TV|sáne=September 30, 2020|jumıs=Google}}</ref>. Sol waqıttıń ózinde, Google Play Movies & TV mobil qosımshası da uqsas interfeys hám baylanıslı funkciyalar menen jańalanıp, Amerika Qurama Shtatlarındaǵı Android mobil qurılmalarında Google TV dep qayta ataldı. Google TV paydalanıwshı interfeysi Google TV video xızmeti menen tereń integraciyalanǵan<ref name=":9">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/9/30/21492549/google-tv-app-play-movies-name-change-chromecast|bet=Google Play Movies & TV is now Google TV but it's not the same Google TV that runs on Android TV on the new Chromecast, it's an app|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201018044605/https://www.theverge.com/2020/9/30/21492549/google-tv-app-play-movies-name-change-chromecast|arxivsáne=2020-10-18|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=2020-09-30|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-09-30}}</ref>. 2020-jıl sentyabrde Google Play Movies & TV mobil qosımshası Google TV dep qayta ataldı<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/products/google-tv/entertainment-you-love-google-tv/|bet=Google TV: Entertainment you love, with help from Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201217080734/https://blog.google/products/google-tv/entertainment-you-love-google-tv/|arxivsáne=December 17, 2020|sáne=September 30, 2020|jumıs=Google|qaralǵan sáne=October 27, 2020}}</ref> hám oǵan baylanıslı funkciyalar qosıldı,<ref name=":7">{{Web deregi|url=https://tv.google/|bet=Google TV|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201203030136/https://tv.google/|arxivsáne=December 3, 2020|sáne=September 30, 2020|jumıs=Google TV|qaralǵan sáne=December 3, 2020}}</ref> bul jańa Chromecast-ta birinshi bolıp usınılǵan Google TV interfeysiniń járiyalanıwı menen sáykes keldi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/topic/2999726?hl=en&ref_topic=2952998&sjid=16244910537686415242-AP|bet=Movies & TV Help topics|jumıs=Movies & TV - Google Support}}</ref>. 2021-jıl martta paydalanıwshılarǵa bir neshe televizorlarda qollanılatuǵın qosımshanıń 2021-jıl iyun ayında endi qoljetimli bolmaytuǵını hám onıń ornına YouTube qosımshasın qollanıwı kerek ekenligi haqqında xabar berildi<ref name=":0">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/thread/102498448?hl=en|bet=Changes to Google Play Movies & TV on certain smart TVS - Google Play Community|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210428230113/https://support.google.com/googleplay/thread/102498448?hl=en|arxivsáne=2021-04-28|qaralǵan sáne=2021-04-28}}</ref>. 2021-jıl aprelde Google Roku, LG, Samsung hám Vizio smart-televizorlarındaǵı Google Play Movies & TV qosımshasın<ref name=":3">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/answer/1268905|bet=Watch Google Play videos on your TV|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190207072759/https://support.google.com/googleplay/answer/1268905|arxivsáne=February 7, 2019|jumıs=Google Play Help|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref> áste-aqırın toqtatıwdı basladı, qosımsha 15-iyulda jabılıp, bul platformalardaǵı paydalanıwshılardı YouTube qosımshasına baǵdarladı<ref name=":42">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/4/12/22380593/google-play-movies-tv-app-smart-tvs-roku-samsung-lg-vizio-youtube-support|bet=Google is removing its Play Movies and TV app from every Roku and most smart TVs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221119211122/https://www.theverge.com/2021/4/12/22380593/google-play-movies-tv-app-smart-tvs-roku-samsung-lg-vizio-youtube-support|arxivsáne=2022-11-19|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=2021-04-12|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-04-13}}</ref>. 2022-jıl mart ayında Google Play Movies & TV-dıń Google TV-ǵa kóshirilip atırǵanı hám 2022-jıl may ayınan baslap Google TV qosımshası Android mobil qurılması yamasa planshetinde filmler hám telebaǵdarlamalardı satıp alıw, ijaraǵa alıw hám kóriw ushın tiykarǵı orın bolatuǵını járiyalandı<ref name=":6">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/thread/156571755/play-movies-tv-is-moving-to-google-tv?hl=en|bet=Play Movies & TV is moving to Google TV}}</ref>. Sonday-aq, Movies & TV endi Google Play qosımshasında qollap-quwatlanbaytuǵını hám Google Play qosımshalar, oyınlar hám kitaplar ushın dúkan bolıp qalatuǵını da járiyalandı. Xızmet 2022-jıl iyunda [[iOS]]-qa da keńeydi<ref name=":1">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/6/1/23149986/google-tv-app-now-available-apple-iphone|bet=Google TV app launches on iOS as another hub for your streaming services|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220601160222/https://www.theverge.com/2022/6/1/23149986/google-tv-app-now-available-apple-iphone|arxivsáne=2022-06-01|avtor=Welch|at=Chris|sáne=2022-06-01|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2022-06-01}}</ref>. 2024-jıl yanvarda Google Play Movies & TV Android TV hám Google Play veb-saytınan óshiriletuǵını, veb-versiyası YouTube-qa kóshiriletuǵını járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/12/11/23997066/google-play-movies-tv-app-removal|bet=Google is finally saying goodbye to Google Play Movies & TV|avtor=Peters|at=Jay|sáne=2023-12-11|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2024-04-29}}</ref>. == Geografiyalıq sheńberi == [[Fayl:Global_availability_of_Google_Play_Movies.svg|nobaý|Google TV-da filmlerdiń geografiyalıq sheńberi]] [[Fayl:Global_availability_of_TV_shows_on_Google_Play.svg|nobaý|Google TV-da telebaǵdarlamalardıń geografiyalıq qoljetimliligi]] Házir Google TV xızmetiniń bir bólimi Google Play-degi filmler 120 mámlekette qoljetimli<ref name="Countries">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/answer/2843119|bet=Country availability for apps & digital content|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170713115907/https://support.google.com/googleplay/answer/2843119|arxivsáne=Jul 13, 2017|jumıs=Google Play Help|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref>. Tolıq mámleketler dizimi: Albaniya, Angola, Antigua hám Barbuda, Argentina, Armeniya, Aruba, Avstraliya, Avstriya, Ázerbayjan, Baxreyn, Belarus, Belgiya, Beliz, Benin, Boliviya, Bosniya hám Gercegovina, Botsvana, Braziliya, Burkina-Faso, Kambodja, Kanada, Kabo-Verde, Chili, Kolumbiya, Kosta-Rika, Xorvatiya, Kipr, Chexiya, Daniya, Dominikan Respublikası, Ekvador, Mısır, Salvador, Estoniya, Finlyandiya, Fidji, Franciya, Gabon, Germaniya, Greciya, Gvatemala, Gaiti, Gonduras, Gonkong, Vengriya, Islandiya, Hindstan, Indoneziya, Irlandiya, Italiya, Kot-d'Ivuar, Yamayka, Yaponiya, Iordaniya, Qazaqstan, Qırǵızstan, Kuveyt, Laos Xalıq Demokratiyalıq Respublikası, Latviya, Livan, Litva, Lyuksemburg, Makedoniya, Malayziya, Mali, Malta, Mavrikiy, Meksika, Moldova, Namibiya, Niderland, Nepal, Jańa Zelandiya, Nikaragua, Niger, Norvegiya, Oman, Panama, Papua-Jańa Gvineya, Paragvay, Peru, Filippin, Polsha, Portugaliya, Qatar, Ruanda, Rossiya, Saud Arabiyası, Senegal, Singapur, Slovakiya, Sloveniya, Qubla Afrika, Qubla Koreya, Ispaniya, Shri-Lanka, Shveciya, Shveycariya, Tayvan, Tájikstan, Tanzaniya, Tailand, Togo, Trinidad hám Tobago, Túrkiya, Túrkmenstan, Uganda, Ukraina, Birlesken Arab Ámirlikleri, Ullı Britaniya, Amerika Qurama Shtatları, Urugvay, Ózbekstan, Venesuela, Vetnam, Zambiya, Zimbabve. Sonday-aq, telebaǵdarlamalar tek ǵana mına mámleketlerde qoljetimli: Avstraliya, Avstriya, Kanada, Franciya, Germaniya, Yaponiya, Shveycariya, Ullı Britaniya, Amerika Qurama Shtatları. Google TV qosımshası mına mámleketlerde qoljetimli: Albaniya, Angola, Antigua hám Barbuda, Argentina, Armeniya, Aruba, Avstraliya, Avstriya, Ázerbayjan, Baxreyn, Belgiya, Belarus, Beliz, Benin, Boliviya, Bosniya hám Gercegovina, Botsvana, Braziliya, Burkina-Faso, Kambodja, Kanada, Kabo-Verde, Chili, Kolumbiya, Kosta-Rika, Xorvatiya, Kipr, Chexiya, Daniya, Dominikan Respublikası, Ekvador, Mısır, Salvador, Estoniya, Fidji, Finlyandiya, Franciya, Gabon, Germaniya, Greciya, Gvatemala, Gaiti, Gonduras, Gonkong, Vengriya, Islandiya, Hindstan, Indoneziya, Irlandiya, Italiya, Kot-d'Ivuar, Yamayka, Yaponiya, Iordaniya, Qazaqstan, Qırǵızstan, Kuveyt, Laos Xalıq Demokratiyalıq Respublikası, Latviya, Livan, Litva, Lyuksemburg, Makedoniya, Malayziya, Mali, Malta, Mavrikiy, Meksika, Moldova, Namibiya, Niderland, Nepal, Jańa Zelandiya, Nikaragua, Niger, Norvegiya, Oman, Panama, Papua-Jańa Gvineya, Paragvay, Peru, Filippin, Polsha, Portugaliya, Qatar, Ruanda, Rossiya, Saud Arabiyası, Senegal, Singapur, Slovakiya, Sloveniya, Qubla Afrika, Qubla Koreya, Ispaniya, Shri-Lanka, Shveciya, Shveycariya, Tayvan, Tájikstan, Tanzaniya, Tailand, Togo, Trinidad hám Tobago, Túrkiya, Túrkmenstan, Uganda, Ukraina, Birlesken Arab Ámirlikleri, Urugvay, Ózbekstan, Ullı Britaniya, Amerika Qurama Shtatları, Venesuela, Vetnam, Zambiya hám Zimbabve. == Qásiyetleri == === Satıp alıw hám kitapxanaǵa kiriw === Google TV xızmeti geografiyalıq, sonday-aq qurılmalar hám platformalardıń qoljetimliligine baylanıslı SD, HD hám UHD sıyaqlı hár qıylı video ajıratımlılıǵında filmler hám teleseriallardı ijaraǵa alıw yamasa satıp alıw opciyaların usınadı<ref name=":02">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googletv/answer/12003738?hl=en&ref_topic=10059389&sjid=9226210427185047830-AP|bet=Buy or rent movies & shows with Google TV - Android - Google TV Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-10-30}}</ref>. Qoljetimli kontent atamaların Google TV qurılması yamasa Google TV qosımshası arqalı satıp alıwǵa boladı. Satıp alıw funkciyası [[iPhone]] hám iPad-ta qoljetimli emes. Satıp alınǵan kontent sistemaǵa kirgen [[Google Akkaunt|Google akkauntı]] menen baylanıslı kitapxanaǵa qosıladı. Google Play Movies & TV yamasa YouTube arqalı satıp alınǵan kontent atamaların da sol Google akkauntı menen baylanıslı kitapxanada tabıwǵa boladı hám olardı Google TV arqalı qolaylı qurılmalar hám platformalarda kóriwge boladı. Android TV qurılmalarındaǵı «Dúkan» qosımshasın da Google TV xızmeti astında tarqatılatuǵın video atamaların izlew hám satıp alıw yamasa ijaraǵa alıw ushın paydalanıwǵa boladı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/androidtv/thread/223103087/introducing-shop-tab-on-android-tv?hl=en|bet=Introducing Shop tab on Android TV - Android TV Community|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-12-01}}</ref>. === Offlayn júklep alıwlar === Paydalanıwshı burın satıp alınǵan videonı bir waqıtta bes qurılmaǵa, al ijaraǵa alınǵan videonı bir qurılmaǵa Google TV qosımshasın paydalanıp júklep ala aladı. Paydalanıwshılar videolardı Google TV qurılmasına júklep ala almaydı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/googletv/answer/11621171?hl=en|bet=Download videos to your mobile device to watch offline - Google TV Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-10-31}}</ref>. === Baqlaw dizimi === Filmler hám baǵdarlamalardı keyinirek tabıw yamasa kóriw ushın baqlaw dizimine qosıwǵa boladı. Baqlaw dizimi paydalanıwshı akkauntı menen baylanıslı bolıp, oǵan qanday da bir kontent qosılǵanda sistemaǵa kirgen akkaunttıń qurılmalarında jańalanadı. Ayırım striming xızmetleriniń belgili kontentlerin baqlaw dizimine qosıw múmkin emes. Kontent atamaların Google TV qurılmasınan, Google TV qosımshasınan yamasa veb-brauzerdegi [[Google Search]]-tan baqlaw dizimine qosıwǵa, óshiriwge yamasa kóriwge boladı<ref name=":8">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googletv/answer/10059391?hl=en&ref_topic=10059389&sjid=9226210427185047830-AP|bet=Save movies & shows to watch later - Google TV Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-10-30}}</ref>. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] e5if8hpoznav9063cj6dwjh95vmulmr 122774 122773 2025-06-25T19:36:42Z Bekan88 11311 122774 wikitext text/x-wiki '''Google TV''' (burın '''Google Play Movies & TV''' dep atalǵan) — [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan filmler hám teleseriallar ushın cifrlı distribuciya xızmeti bolıp tabıladı. 2011-jılı [[Google Play]] ónimleriniń bir bólimi retinde iske qosılǵan bul xızmet, bir neshe striming xızmetleri arasında video atamaların izlew hám tabıw imkaniyatın, sonday-aq, ijaraǵa alıw yaki satıp alıw opciyaların usınadı. Sonıń menen bir qatarda, qolaylı qurılmalar menen platformalardan videolardı kóriw ushın baqlaw dizimi funkciyaları da bar<ref name=":5">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/topic/2438922|bet=Rent or buy movies & TV shows|jumıs=Google Play Help|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://play.google.com/store/movies/editorial?id=mc_movies_and_tv_moving_fcp&gl=US|bet=Movies & TV moving}}</ref>. 2020-jıl sentyabrde ol Google TV dep qayta ataldı. Satıp alınǵan yamasa ijaraǵa alınǵan video atamaların sistemaǵa kirgen paydalanıwshı Android TV qurılmaları, Google TV qurılmaları, Google TV mobil qosımshası ([[Android]] hám [[iOS]]) hám [[YouTube]] arqalı kóre aladı. Google TV mobil qosımshası videonı offlayn kóriw ushın júklep alıwǵa múmkinshilik beredi. Izlew, tabıw hám baqlaw dizimi opciyaları sonday-aq [[Google Search]] [[Veb-sayt|veb-saytında]], mobil qurılmalardaǵı Google TV qosımshasında, Google Assistant-qa iye televizorlarda hám Google TV qurılmalarında da qoljetimli. == Tariyxı == === Google Play Movies & TV === Google Movies xızmeti 2011-jıl may ayında iske qosıldı<ref>{{Web deregi|url=https://mashable.com/2011/05/10/google-movies-android/#k3_6Nvharkqc|bet=Google Launches Movies for Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201017022322/https://mashable.com/2011/05/10/google-movies-android/#k3_6Nvharkqc|arxivsáne=17 October 2020|avtor=Parr|at=Ben|sáne=10 May 2011|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=8 May 2018}}</ref>. Ol 2012-jıl mart ayında [[Google Play]] brendi astında qayta ataldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2012/03/06/the-android-market-is-now-google-play-integrating-apps-games-books-and-movies/|bet=The Android Market Is Now Google Play - Integrating Apps, Games, Books, Music, And Movies|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201112015110/https://www.androidpolice.com/2012/03/06/the-android-market-is-now-google-play-integrating-apps-games-books-and-movies/|arxivsáne=12 November 2020|avtor=Ruddock|at=David|sáne=6 Mar 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=8 May 2018}}</ref>. Filmler 2012-jıl sentyabrde Koreyada usınıldı<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/09/28/google-play-movies-come-to-korea-enjoy-hundreds-of-titles-from-korea-and-hollywood/|bet=Google Play Movies Come To Korea – Enjoy Hundreds Of Titles From Korea And Hollywood|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161204010252/http://www.androidpolice.com/2012/09/28/google-play-movies-come-to-korea-enjoy-hundreds-of-titles-from-korea-and-hollywood/|arxivsáne=December 4, 2016|avtor=Spradlin|at=Liam|sáne=September 28, 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> keyin 2012-jıl oktyabrde [[Avstraliya]], [[Kanada]], [[Ullı Britaniya]], [[Franciya]] hám [[Ispaniya|Ispaniyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/10/29/now-you-can-purchase-movies-from-google-play-in-canada-the-uk-france-spain-and-australia/|bet=Now You Can Purchase Movies From Google Play In Canada, The UK, France, Spain, And Australia|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161015112510/http://www.androidpolice.com/2012/10/29/now-you-can-purchase-movies-from-google-play-in-canada-the-uk-france-spain-and-australia/|arxivsáne=October 15, 2016|avtor=Ravenscraft|at=Eric|sáne=October 29, 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2012-jıl dekabrde [[Braziliya]] hám [[Rossiya|Rossiyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/12/05/google-now-offering-up-play-books-and-movies-in-brazil/|bet=Google Now Offering Up Play Books And Movies In Brazil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221010729/http://www.androidpolice.com/2012/12/05/google-now-offering-up-play-books-and-movies-in-brazil/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=Spradlin|at=Liam|sáne=December 5, 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/12/11/have-you-heard-play-books-and-movies-are-out-in-st-petersburg-and-the-rest-of-russia/|bet=Have You Heard? Play Books And Movies Are Out In St. Petersburg (And The Rest Of Russia)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221011227/http://www.androidpolice.com/2012/12/11/have-you-heard-play-books-and-movies-are-out-in-st-petersburg-and-the-rest-of-russia/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=Ravenscraft|at=Eric|sáne=December 11, 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2013-jıl martta [[Hindstan]] hám [[Meksika|Meksikada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/03/27/play-movies-app-updated-with-in-depth-info-cards-service-launches-in-india-mexico/|bet=Play Movies App Updated With In-Depth 'Info Cards', Service Launches In India & Mexico|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221010852/http://www.androidpolice.com/2013/03/27/play-movies-app-updated-with-in-depth-info-cards-service-launches-in-india-mexico/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=Ravenscraft|at=Eric|sáne=March 27, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2013-jıl iyulda Ullı Britaniyada telebaǵdarlamalar;<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/07/31/google-play-tv-shows-now-available-in-the-united-kingdom-uk-residents-can-watch-as-much-honey-boo-boo-as-they-want/|bet=Google Play TV Shows Now Available In The United Kingdom: UK Residents Can Watch As Much Honey Boo Boo As They Want|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118231548/http://www.androidpolice.com/2013/07/31/google-play-tv-shows-now-available-in-the-united-kingdom-uk-residents-can-watch-as-much-honey-boo-boo-as-they-want/|arxivsáne=January 18, 2017|avtor=Rice|at=Jeremiah|sáne=July 31, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref> hám 2013-jıl noyabrde Italiyada filmler usınıldı<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/11/12/google-play-movies-are-now-available-in-italy-on-android-devices-and-the-web/|bet=Google Play Movies Are Now Available In Italy On Android Devices And The Web|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180710225303/https://www.androidpolice.com/2013/11/12/google-play-movies-are-now-available-in-italy-on-android-devices-and-the-web/|arxivsáne=July 10, 2018|avtor=Rice|at=Jeremiah|sáne=November 12, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref>. Filmlerdiń úlken keńeyiwi 2013-jıl dekabrde 13 jańa mámlekette<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/12/17/google-play-movies-expands-to-13-new-territories-including-hong-kong-and-new-zealand/|bet=Google Play Movies Expands To 13 New Territories, Including Hong Kong And New Zealand|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118231445/http://www.androidpolice.com/2013/12/17/google-play-movies-expands-to-13-new-territories-including-hong-kong-and-new-zealand/|arxivsáne=January 18, 2017|avtor=Crider|at=Michael|sáne=December 27, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref> hám 2014-jıl martta 38 jańa mámlekette boldı<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/03/17/google-play-movies-tv-expands-into-chile-sweden-greece-and-34-more-countries/|bet=Google Play Movies & TV Expands Into Chile, Sweden, Denmark, And 35 More Countries [Update]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180507015149/https://www.androidpolice.com/2014/03/17/google-play-movies-tv-expands-into-chile-sweden-greece-and-34-more-countries/|arxivsáne=May 7, 2018|avtor=Whitwam|at=Ryan|sáne=March 27, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref>. Keyingi iske qosılıwlar 2014-jıl mayda [[Belgiya]], [[Filippin]], [[Shveycariya]] hám [[Uganda|Ugandada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/05/22/google-play-movies-goes-live-in-belgium-philippines-switzerland-and-uganda/|bet=Google Play Movies Goes Live In Belgium, Philippines, Switzerland, And Uganda|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118230332/http://www.androidpolice.com/2014/05/22/google-play-movies-goes-live-in-belgium-philippines-switzerland-and-uganda/|arxivsáne=January 18, 2017|avtor=Whitwam|at=Ryan|sáne=May 22, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref> 2014-jıl iyulda [[Irlandiya|Irlandiyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/07/09/play-movies-now-showing-ireland/|bet=Play Movies Now Showing In Ireland|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221011129/http://www.androidpolice.com/2014/07/09/play-movies-now-showing-ireland/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=July 9, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2014-jıl sentyabrde [[Avstriya|Avstriyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/09/17/play-movies-is-now-ready-to-stream-to-devices-in-austria/|bet=Play Movies Is Now Ready To Stream To Devices In Austria|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221010459/http://www.androidpolice.com/2014/09/17/play-movies-is-now-ready-to-stream-to-devices-in-austria/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=September 17, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2014-jıl noyabrde Bosniya hám Gercegovina, [[Kipr]], [[Vengriya]], [[Islandiya]], [[Makedoniya]], [[Malta]], [[Sloveniya]], [[Tayvan]] hám [[Ukraina|Ukrainada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/11/04/play-movies-now-ready-stream-motion-pictures-nine-countries/|bet=Play Movies Is Now Ready To Stream Motion Pictures In Hungary, Macedonia, Ukraine, And 6 More Countries|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221010232/http://www.androidpolice.com/2014/11/04/play-movies-now-ready-stream-motion-pictures-nine-countries/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=November 4, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2015-jıl iyulda [[Indoneziya]], [[Malayziya]] hám [[Singapur|Singapurda]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2015/07/30/google-play-movies-now-shows-flicks-in-indonesia-and-malaysia/|bet=[Update: And Singapore] Google Play Movies Now Shows Flicks In Indonesia And Malaysia|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160508154505/http://www.androidpolice.com/2015/07/30/google-play-movies-now-shows-flicks-in-indonesia-and-malaysia/|arxivsáne=May 8, 2016|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=July 30, 2015|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2016-jıl martta [[Túrkiya|Túrkiyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2016/03/30/play-movies-launches-in-turkey/|bet=Google Play Movies Launches In Turkey|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221011101/http://www.androidpolice.com/2016/03/30/play-movies-launches-in-turkey/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=March 30, 2016|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> hám 2016-jıl noyabrde [[Baxreyn]], [[Mısır]], [[Iordaniya]], [[Kuveyt]], [[Livan]], [[Oman]], [[Qatar]], Saud Arabiyası, [[Birlesken Arab Ámirlikleri]] hám Vetnamda boldı<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2016/11/17/google-play-movies-rolls-10-new-middle-eastern-countries-vietnam/|bet=Google Play Movies rolls out in 10 new Middle Eastern countries and Vietnam|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190112011837/https://www.androidpolice.com/2016/11/17/google-play-movies-rolls-10-new-middle-eastern-countries-vietnam/|arxivsáne=January 12, 2019|avtor=El Khoury|at=Rita|sáne=November 17, 2016|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref>. Bir neshe video atamaları HD sapada bolǵanlıqtan,<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/answer/2528768|bet=HD movie & TV show availability|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118042424/https://support.google.com/googleplay/answer/2528768|arxivsáne=January 18, 2017|jumıs=Google Play Help|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref> Google 2016-jıl dekabrde ayırım atamalar ushın 4K Ultra HD video opciyasın qostı,<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2016/12/06/google-makes-4k-video-official-google-play-us-canada-right-now/|bet=Google makes 4K video official in Google Play, but only for the US and Canada right now|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181229190937/https://www.androidpolice.com/2016/12/06/google-makes-4k-video-official-google-play-us-canada-right-now/|arxivsáne=December 29, 2018|avtor=Whitwam|at=Ryan|sáne=December 6, 2016|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref> hám 2017-jıl iyulda Amerika Qurama Shtatları hám Kanadada 4K HDR sapada kontent usınıwdı basladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/7/12/15960030/google-play-movies-tv-4k-hdr-streaming-now-available|bet=Google Play Movies adds 4K HDR streaming in US and Canada|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170712204634/https://www.theverge.com/2017/7/12/15960030/google-play-movies-tv-4k-hdr-streaming-now-available|arxivsáne=July 12, 2017|avtor=Welch|at=Chris|sáne=July 12, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=July 14, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/07/12/google-play-movies-tv-rolls-out-support-for-hdr-video-on-chromecast-ultra/|bet=Google Play Movies & TV rolls out support for HDR video on Chromecast Ultra|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171018093712/https://techcrunch.com/2017/07/12/google-play-movies-tv-rolls-out-support-for-hdr-video-on-chromecast-ultra/|arxivsáne=October 18, 2017|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=July 12, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=July 14, 2017}}</ref>. === Google TV === Google TV xızmeti 2020-jıl sentyabrde Chromecast with Google TV-dıń jańalanǵan interfeysi menen birge járiyalandı, xızmettiń funkciyaları dáslep usı qurılmada, keyin ayırım Android TV-larda qoljetimli boldı<ref name="Google TV experience">{{Web deregi|url=https://blog.google/products/google-tv/entertainment-you-love-google-tv/|bet=Google TV: Entertainment you love, with help from Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201217080734/https://blog.google/products/google-tv/entertainment-you-love-google-tv/|arxivsáne=December 17, 2020|sáne=September 30, 2020|jumıs=Google|qaralǵan sáne=October 27, 2020}}</ref><ref name="Chromecast with Google TV">{{Web deregi|url=https://blog.google/products/chromecast/best-chromecast-google-tv/|bet=Our best Chromecast yet, now with Google TV|sáne=September 30, 2020|jumıs=Google}}</ref>. Sol waqıttıń ózinde, Google Play Movies & TV mobil qosımshası da uqsas interfeys hám baylanıslı funkciyalar menen jańalanıp, Amerika Qurama Shtatlarındaǵı Android mobil qurılmalarında Google TV dep qayta ataldı. Google TV paydalanıwshı interfeysi Google TV video xızmeti menen tereń integraciyalanǵan<ref name=":9">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/9/30/21492549/google-tv-app-play-movies-name-change-chromecast|bet=Google Play Movies & TV is now Google TV but it's not the same Google TV that runs on Android TV on the new Chromecast, it's an app|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201018044605/https://www.theverge.com/2020/9/30/21492549/google-tv-app-play-movies-name-change-chromecast|arxivsáne=2020-10-18|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=2020-09-30|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-09-30}}</ref>. 2020-jıl sentyabrde Google Play Movies & TV mobil qosımshası Google TV dep qayta ataldı<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/products/google-tv/entertainment-you-love-google-tv/|bet=Google TV: Entertainment you love, with help from Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201217080734/https://blog.google/products/google-tv/entertainment-you-love-google-tv/|arxivsáne=December 17, 2020|sáne=September 30, 2020|jumıs=Google|qaralǵan sáne=October 27, 2020}}</ref> hám oǵan baylanıslı funkciyalar qosıldı,<ref name=":7">{{Web deregi|url=https://tv.google/|bet=Google TV|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201203030136/https://tv.google/|arxivsáne=December 3, 2020|sáne=September 30, 2020|jumıs=Google TV|qaralǵan sáne=December 3, 2020}}</ref> bul jańa Chromecast-ta birinshi bolıp usınılǵan Google TV interfeysiniń járiyalanıwı menen sáykes keldi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/topic/2999726?hl=en&ref_topic=2952998&sjid=16244910537686415242-AP|bet=Movies & TV Help topics|jumıs=Movies & TV - Google Support}}</ref>. 2021-jıl martta paydalanıwshılarǵa bir neshe televizorlarda qollanılatuǵın qosımshanıń 2021-jıl iyun ayında endi qoljetimli bolmaytuǵını hám onıń ornına YouTube qosımshasın qollanıwı kerek ekenligi haqqında xabar berildi<ref name=":0">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/thread/102498448?hl=en|bet=Changes to Google Play Movies & TV on certain smart TVS - Google Play Community|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210428230113/https://support.google.com/googleplay/thread/102498448?hl=en|arxivsáne=2021-04-28|qaralǵan sáne=2021-04-28}}</ref>. 2021-jıl aprelde Google Roku, LG, Samsung hám Vizio smart-televizorlarındaǵı Google Play Movies & TV qosımshasın<ref name=":3">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/answer/1268905|bet=Watch Google Play videos on your TV|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190207072759/https://support.google.com/googleplay/answer/1268905|arxivsáne=February 7, 2019|jumıs=Google Play Help|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref> áste-aqırın toqtatıwdı basladı, qosımsha 15-iyulda jabılıp, bul platformalardaǵı paydalanıwshılardı YouTube qosımshasına baǵdarladı<ref name=":42">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/4/12/22380593/google-play-movies-tv-app-smart-tvs-roku-samsung-lg-vizio-youtube-support|bet=Google is removing its Play Movies and TV app from every Roku and most smart TVs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221119211122/https://www.theverge.com/2021/4/12/22380593/google-play-movies-tv-app-smart-tvs-roku-samsung-lg-vizio-youtube-support|arxivsáne=2022-11-19|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=2021-04-12|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-04-13}}</ref>. 2022-jıl mart ayında Google Play Movies & TV-dıń Google TV-ǵa kóshirilip atırǵanı hám 2022-jıl may ayınan baslap Google TV qosımshası Android mobil qurılması yamasa planshetinde filmler hám telebaǵdarlamalardı satıp alıw, ijaraǵa alıw hám kóriw ushın tiykarǵı orın bolatuǵını járiyalandı<ref name=":6">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/thread/156571755/play-movies-tv-is-moving-to-google-tv?hl=en|bet=Play Movies & TV is moving to Google TV}}</ref>. Sonday-aq, Movies & TV endi Google Play qosımshasında qollap-quwatlanbaytuǵını hám Google Play qosımshalar, oyınlar hám kitaplar ushın dúkan bolıp qalatuǵını da járiyalandı. Xızmet 2022-jıl iyunda [[iOS]]-qa da keńeydi<ref name=":1">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/6/1/23149986/google-tv-app-now-available-apple-iphone|bet=Google TV app launches on iOS as another hub for your streaming services|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220601160222/https://www.theverge.com/2022/6/1/23149986/google-tv-app-now-available-apple-iphone|arxivsáne=2022-06-01|avtor=Welch|at=Chris|sáne=2022-06-01|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2022-06-01}}</ref>. 2024-jıl yanvarda Google Play Movies & TV Android TV hám Google Play veb-saytınan óshiriletuǵını, veb-versiyası YouTube-qa kóshiriletuǵını járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/12/11/23997066/google-play-movies-tv-app-removal|bet=Google is finally saying goodbye to Google Play Movies & TV|avtor=Peters|at=Jay|sáne=2023-12-11|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2024-04-29}}</ref>. == Geografiyalıq sheńberi == [[Fayl:Global_availability_of_Google_Play_Movies.svg|nobaý|Google TV-da filmlerdiń geografiyalıq sheńberi]] [[Fayl:Global_availability_of_TV_shows_on_Google_Play.svg|nobaý|Google TV-da telebaǵdarlamalardıń geografiyalıq qoljetimliligi]] Házir Google TV xızmetiniń bir bólimi Google Play-degi filmler 120 mámlekette qoljetimli<ref name="Countries">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/answer/2843119|bet=Country availability for apps & digital content|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170713115907/https://support.google.com/googleplay/answer/2843119|arxivsáne=Jul 13, 2017|jumıs=Google Play Help|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref>. Tolıq mámleketler dizimi: Albaniya, Angola, Antigua hám Barbuda, Argentina, Armeniya, Aruba, Avstraliya, Avstriya, Ázerbayjan, Baxreyn, Belarus, Belgiya, Beliz, Benin, Boliviya, Bosniya hám Gercegovina, Botsvana, Braziliya, Burkina-Faso, Kambodja, Kanada, Kabo-Verde, Chili, Kolumbiya, Kosta-Rika, Xorvatiya, Kipr, Chexiya, Daniya, Dominikan Respublikası, Ekvador, Mısır, Salvador, Estoniya, Finlyandiya, Fidji, Franciya, Gabon, Germaniya, Greciya, Gvatemala, Gaiti, Gonduras, Gonkong, Vengriya, Islandiya, Hindstan, Indoneziya, Irlandiya, Italiya, Kot-d'Ivuar, Yamayka, Yaponiya, Iordaniya, Qazaqstan, Qırǵızstan, Kuveyt, Laos Xalıq Demokratiyalıq Respublikası, Latviya, Livan, Litva, Lyuksemburg, Makedoniya, Malayziya, Mali, Malta, Mavrikiy, Meksika, Moldova, Namibiya, Niderland, Nepal, Jańa Zelandiya, Nikaragua, Niger, Norvegiya, Oman, Panama, Papua-Jańa Gvineya, Paragvay, Peru, Filippin, Polsha, Portugaliya, Qatar, Ruanda, Rossiya, Saud Arabiyası, Senegal, Singapur, Slovakiya, Sloveniya, Qubla Afrika, Qubla Koreya, Ispaniya, Shri-Lanka, Shveciya, Shveycariya, Tayvan, Tájikstan, Tanzaniya, Tailand, Togo, Trinidad hám Tobago, Túrkiya, Túrkmenstan, Uganda, Ukraina, Birlesken Arab Ámirlikleri, Ullı Britaniya, Amerika Qurama Shtatları, Urugvay, Ózbekstan, Venesuela, Vetnam, Zambiya, Zimbabve. Sonday-aq, telebaǵdarlamalar tek ǵana mına mámleketlerde qoljetimli: Avstraliya, Avstriya, Kanada, Franciya, Germaniya, Yaponiya, Shveycariya, Ullı Britaniya, Amerika Qurama Shtatları. Google TV qosımshası mına mámleketlerde qoljetimli: Albaniya, Angola, Antigua hám Barbuda, Argentina, Armeniya, Aruba, Avstraliya, Avstriya, Ázerbayjan, Baxreyn, Belgiya, Belarus, Beliz, Benin, Boliviya, Bosniya hám Gercegovina, Botsvana, Braziliya, Burkina-Faso, Kambodja, Kanada, Kabo-Verde, Chili, Kolumbiya, Kosta-Rika, Xorvatiya, Kipr, Chexiya, Daniya, Dominikan Respublikası, Ekvador, Mısır, Salvador, Estoniya, Fidji, Finlyandiya, Franciya, Gabon, Germaniya, Greciya, Gvatemala, Gaiti, Gonduras, Gonkong, Vengriya, Islandiya, Hindstan, Indoneziya, Irlandiya, Italiya, Kot-d'Ivuar, Yamayka, Yaponiya, Iordaniya, Qazaqstan, Qırǵızstan, Kuveyt, Laos Xalıq Demokratiyalıq Respublikası, Latviya, Livan, Litva, Lyuksemburg, Makedoniya, Malayziya, Mali, Malta, Mavrikiy, Meksika, Moldova, Namibiya, Niderland, Nepal, Jańa Zelandiya, Nikaragua, Niger, Norvegiya, Oman, Panama, Papua-Jańa Gvineya, Paragvay, Peru, Filippin, Polsha, Portugaliya, Qatar, Ruanda, Rossiya, Saud Arabiyası, Senegal, Singapur, Slovakiya, Sloveniya, Qubla Afrika, Qubla Koreya, Ispaniya, Shri-Lanka, Shveciya, Shveycariya, Tayvan, Tájikstan, Tanzaniya, Tailand, Togo, Trinidad hám Tobago, Túrkiya, Túrkmenstan, Uganda, Ukraina, Birlesken Arab Ámirlikleri, Urugvay, Ózbekstan, Ullı Britaniya, Amerika Qurama Shtatları, Venesuela, Vetnam, Zambiya hám Zimbabve. == Qásiyetleri == === Satıp alıw hám kitapxanaǵa kiriw === Google TV xızmeti geografiyalıq, sonday-aq qurılmalar hám platformalardıń qoljetimliligine baylanıslı SD, HD hám UHD sıyaqlı hár qıylı video ajıratımlılıǵında filmler hám teleseriallardı ijaraǵa alıw yamasa satıp alıw opciyaların usınadı<ref name=":02">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googletv/answer/12003738?hl=en&ref_topic=10059389&sjid=9226210427185047830-AP|bet=Buy or rent movies & shows with Google TV - Android - Google TV Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-10-30}}</ref>. Qoljetimli kontent atamaların Google TV qurılması yamasa Google TV qosımshası arqalı satıp alıwǵa boladı. Satıp alıw funkciyası [[iPhone]] hám iPad-ta qoljetimli emes. Satıp alınǵan kontent sistemaǵa kirgen [[Google Akkaunt|Google akkauntı]] menen baylanıslı kitapxanaǵa qosıladı. Google Play Movies & TV yamasa YouTube arqalı satıp alınǵan kontent atamaların da sol Google akkauntı menen baylanıslı kitapxanada tabıwǵa boladı hám olardı Google TV arqalı qolaylı qurılmalar hám platformalarda kóriwge boladı. Android TV qurılmalarındaǵı «Dúkan» qosımshasın da Google TV xızmeti astında tarqatılatuǵın video atamaların izlew hám satıp alıw yamasa ijaraǵa alıw ushın paydalanıwǵa boladı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/androidtv/thread/223103087/introducing-shop-tab-on-android-tv?hl=en|bet=Introducing Shop tab on Android TV - Android TV Community|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-12-01}}</ref>. === Offlayn júklep alıwlar === Paydalanıwshı burın satıp alınǵan videonı bir waqıtta bes qurılmaǵa, al ijaraǵa alınǵan videonı bir qurılmaǵa Google TV qosımshasın paydalanıp júklep ala aladı. Paydalanıwshılar videolardı Google TV qurılmasına júklep ala almaydı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/googletv/answer/11621171?hl=en|bet=Download videos to your mobile device to watch offline - Google TV Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-10-31}}</ref>. === Baqlaw dizimi === Filmler hám baǵdarlamalardı keyinirek tabıw yamasa kóriw ushın baqlaw dizimine qosıwǵa boladı. Baqlaw dizimi paydalanıwshı akkauntı menen baylanıslı bolıp, oǵan qanday da bir kontent qosılǵanda sistemaǵa kirgen akkaunttıń qurılmalarında jańalanadı. Ayırım striming xızmetleriniń belgili kontentlerin baqlaw dizimine qosıw múmkin emes. Kontent atamaların Google TV qurılmasınan, Google TV qosımshasınan yamasa veb-brauzerdegi [[Google Search]]-tan baqlaw dizimine qosıwǵa, óshiriwge yamasa kóriwge boladı<ref name=":8">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googletv/answer/10059391?hl=en&ref_topic=10059389&sjid=9226210427185047830-AP|bet=Save movies & shows to watch later - Google TV Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-10-30}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ dgskyokvrc4ci6xvm2m7ufjdarnn933 122807 122774 2025-06-25T20:19:50Z Bekan88 11311 122807 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em" ! colspan="2" style="text-align: center; font-size: 125%; font-weight: bold; background-color: #E6E6FA" | Google TV |- | colspan="2" style="text-align: center" | [[File:Google_TV_logo.svg|200px]] |- ! [[Programmist (Baǵdarlamashı)|Baǵdarlamashı(lar)]] | [[Google]] |- ! Dáslepki shıǵarılıwı | [[2020|2020-jıl]], [[sentyabr]] |- ! [[Android]] versiyası | 4.39.3208 (Build 761013668.5)<br/>([[2025|2025-jıl]], [[21-may]]) |- ! [[iOS]] versiyası | 3.27.00003<br/>([[2025|2025-jıl]], [[17-may]]) |- ! [[Operaciyalıq sistema]] | * [[Android]] * [[iOS]] * Veb |- ! Túri | Cifrlı distribuciya |- ! Veb-saytı | [https://tv.google tv.google] |} '''Google TV''' (burın '''Google Play Movies & TV''' dep atalǵan) — [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan filmler hám teleseriallar ushın cifrlı distribuciya xızmeti bolıp tabıladı. 2011-jılı [[Google Play]] ónimleriniń bir bólimi retinde iske qosılǵan bul xızmet, bir neshe striming xızmetleri arasında video atamaların izlew hám tabıw imkaniyatın, sonday-aq, ijaraǵa alıw yaki satıp alıw opciyaların usınadı. Sonıń menen bir qatarda, qolaylı qurılmalar menen platformalardan videolardı kóriw ushın baqlaw dizimi funkciyaları da bar<ref name=":5">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/topic/2438922|bet=Rent or buy movies & TV shows|jumıs=Google Play Help|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://play.google.com/store/movies/editorial?id=mc_movies_and_tv_moving_fcp&gl=US|bet=Movies & TV moving}}</ref>. 2020-jıl sentyabrde ol Google TV dep qayta ataldı. Satıp alınǵan yamasa ijaraǵa alınǵan video atamaların sistemaǵa kirgen paydalanıwshı Android TV qurılmaları, Google TV qurılmaları, Google TV mobil qosımshası ([[Android]] hám [[iOS]]) hám [[YouTube]] arqalı kóre aladı. Google TV mobil qosımshası videonı offlayn kóriw ushın júklep alıwǵa múmkinshilik beredi. Izlew, tabıw hám baqlaw dizimi opciyaları sonday-aq [[Google Search]] [[Veb-sayt|veb-saytında]], mobil qurılmalardaǵı Google TV qosımshasında, Google Assistant-qa iye televizorlarda hám Google TV qurılmalarında da qoljetimli. == Tariyxı == === Google Play Movies & TV === Google Movies xızmeti 2011-jıl may ayında iske qosıldı<ref>{{Web deregi|url=https://mashable.com/2011/05/10/google-movies-android/#k3_6Nvharkqc|bet=Google Launches Movies for Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201017022322/https://mashable.com/2011/05/10/google-movies-android/#k3_6Nvharkqc|arxivsáne=17 October 2020|avtor=Parr|at=Ben|sáne=10 May 2011|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=8 May 2018}}</ref>. Ol 2012-jıl mart ayında [[Google Play]] brendi astında qayta ataldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2012/03/06/the-android-market-is-now-google-play-integrating-apps-games-books-and-movies/|bet=The Android Market Is Now Google Play - Integrating Apps, Games, Books, Music, And Movies|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201112015110/https://www.androidpolice.com/2012/03/06/the-android-market-is-now-google-play-integrating-apps-games-books-and-movies/|arxivsáne=12 November 2020|avtor=Ruddock|at=David|sáne=6 Mar 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=8 May 2018}}</ref>. Filmler 2012-jıl sentyabrde Koreyada usınıldı<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/09/28/google-play-movies-come-to-korea-enjoy-hundreds-of-titles-from-korea-and-hollywood/|bet=Google Play Movies Come To Korea – Enjoy Hundreds Of Titles From Korea And Hollywood|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161204010252/http://www.androidpolice.com/2012/09/28/google-play-movies-come-to-korea-enjoy-hundreds-of-titles-from-korea-and-hollywood/|arxivsáne=December 4, 2016|avtor=Spradlin|at=Liam|sáne=September 28, 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> keyin 2012-jıl oktyabrde [[Avstraliya]], [[Kanada]], [[Ullı Britaniya]], [[Franciya]] hám [[Ispaniya|Ispaniyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/10/29/now-you-can-purchase-movies-from-google-play-in-canada-the-uk-france-spain-and-australia/|bet=Now You Can Purchase Movies From Google Play In Canada, The UK, France, Spain, And Australia|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161015112510/http://www.androidpolice.com/2012/10/29/now-you-can-purchase-movies-from-google-play-in-canada-the-uk-france-spain-and-australia/|arxivsáne=October 15, 2016|avtor=Ravenscraft|at=Eric|sáne=October 29, 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2012-jıl dekabrde [[Braziliya]] hám [[Rossiya|Rossiyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/12/05/google-now-offering-up-play-books-and-movies-in-brazil/|bet=Google Now Offering Up Play Books And Movies In Brazil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221010729/http://www.androidpolice.com/2012/12/05/google-now-offering-up-play-books-and-movies-in-brazil/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=Spradlin|at=Liam|sáne=December 5, 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/12/11/have-you-heard-play-books-and-movies-are-out-in-st-petersburg-and-the-rest-of-russia/|bet=Have You Heard? Play Books And Movies Are Out In St. Petersburg (And The Rest Of Russia)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221011227/http://www.androidpolice.com/2012/12/11/have-you-heard-play-books-and-movies-are-out-in-st-petersburg-and-the-rest-of-russia/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=Ravenscraft|at=Eric|sáne=December 11, 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2013-jıl martta [[Hindstan]] hám [[Meksika|Meksikada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/03/27/play-movies-app-updated-with-in-depth-info-cards-service-launches-in-india-mexico/|bet=Play Movies App Updated With In-Depth 'Info Cards', Service Launches In India & Mexico|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221010852/http://www.androidpolice.com/2013/03/27/play-movies-app-updated-with-in-depth-info-cards-service-launches-in-india-mexico/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=Ravenscraft|at=Eric|sáne=March 27, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2013-jıl iyulda Ullı Britaniyada telebaǵdarlamalar;<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/07/31/google-play-tv-shows-now-available-in-the-united-kingdom-uk-residents-can-watch-as-much-honey-boo-boo-as-they-want/|bet=Google Play TV Shows Now Available In The United Kingdom: UK Residents Can Watch As Much Honey Boo Boo As They Want|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118231548/http://www.androidpolice.com/2013/07/31/google-play-tv-shows-now-available-in-the-united-kingdom-uk-residents-can-watch-as-much-honey-boo-boo-as-they-want/|arxivsáne=January 18, 2017|avtor=Rice|at=Jeremiah|sáne=July 31, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref> hám 2013-jıl noyabrde Italiyada filmler usınıldı<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/11/12/google-play-movies-are-now-available-in-italy-on-android-devices-and-the-web/|bet=Google Play Movies Are Now Available In Italy On Android Devices And The Web|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180710225303/https://www.androidpolice.com/2013/11/12/google-play-movies-are-now-available-in-italy-on-android-devices-and-the-web/|arxivsáne=July 10, 2018|avtor=Rice|at=Jeremiah|sáne=November 12, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref>. Filmlerdiń úlken keńeyiwi 2013-jıl dekabrde 13 jańa mámlekette<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/12/17/google-play-movies-expands-to-13-new-territories-including-hong-kong-and-new-zealand/|bet=Google Play Movies Expands To 13 New Territories, Including Hong Kong And New Zealand|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118231445/http://www.androidpolice.com/2013/12/17/google-play-movies-expands-to-13-new-territories-including-hong-kong-and-new-zealand/|arxivsáne=January 18, 2017|avtor=Crider|at=Michael|sáne=December 27, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref> hám 2014-jıl martta 38 jańa mámlekette boldı<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/03/17/google-play-movies-tv-expands-into-chile-sweden-greece-and-34-more-countries/|bet=Google Play Movies & TV Expands Into Chile, Sweden, Denmark, And 35 More Countries [Update]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180507015149/https://www.androidpolice.com/2014/03/17/google-play-movies-tv-expands-into-chile-sweden-greece-and-34-more-countries/|arxivsáne=May 7, 2018|avtor=Whitwam|at=Ryan|sáne=March 27, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref>. Keyingi iske qosılıwlar 2014-jıl mayda [[Belgiya]], [[Filippin]], [[Shveycariya]] hám [[Uganda|Ugandada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/05/22/google-play-movies-goes-live-in-belgium-philippines-switzerland-and-uganda/|bet=Google Play Movies Goes Live In Belgium, Philippines, Switzerland, And Uganda|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118230332/http://www.androidpolice.com/2014/05/22/google-play-movies-goes-live-in-belgium-philippines-switzerland-and-uganda/|arxivsáne=January 18, 2017|avtor=Whitwam|at=Ryan|sáne=May 22, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref> 2014-jıl iyulda [[Irlandiya|Irlandiyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/07/09/play-movies-now-showing-ireland/|bet=Play Movies Now Showing In Ireland|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221011129/http://www.androidpolice.com/2014/07/09/play-movies-now-showing-ireland/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=July 9, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2014-jıl sentyabrde [[Avstriya|Avstriyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/09/17/play-movies-is-now-ready-to-stream-to-devices-in-austria/|bet=Play Movies Is Now Ready To Stream To Devices In Austria|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221010459/http://www.androidpolice.com/2014/09/17/play-movies-is-now-ready-to-stream-to-devices-in-austria/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=September 17, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2014-jıl noyabrde Bosniya hám Gercegovina, [[Kipr]], [[Vengriya]], [[Islandiya]], [[Makedoniya]], [[Malta]], [[Sloveniya]], [[Tayvan]] hám [[Ukraina|Ukrainada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/11/04/play-movies-now-ready-stream-motion-pictures-nine-countries/|bet=Play Movies Is Now Ready To Stream Motion Pictures In Hungary, Macedonia, Ukraine, And 6 More Countries|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221010232/http://www.androidpolice.com/2014/11/04/play-movies-now-ready-stream-motion-pictures-nine-countries/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=November 4, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2015-jıl iyulda [[Indoneziya]], [[Malayziya]] hám [[Singapur|Singapurda]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2015/07/30/google-play-movies-now-shows-flicks-in-indonesia-and-malaysia/|bet=[Update: And Singapore] Google Play Movies Now Shows Flicks In Indonesia And Malaysia|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160508154505/http://www.androidpolice.com/2015/07/30/google-play-movies-now-shows-flicks-in-indonesia-and-malaysia/|arxivsáne=May 8, 2016|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=July 30, 2015|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2016-jıl martta [[Túrkiya|Túrkiyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2016/03/30/play-movies-launches-in-turkey/|bet=Google Play Movies Launches In Turkey|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221011101/http://www.androidpolice.com/2016/03/30/play-movies-launches-in-turkey/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=March 30, 2016|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> hám 2016-jıl noyabrde [[Baxreyn]], [[Mısır]], [[Iordaniya]], [[Kuveyt]], [[Livan]], [[Oman]], [[Qatar]], Saud Arabiyası, [[Birlesken Arab Ámirlikleri]] hám Vetnamda boldı<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2016/11/17/google-play-movies-rolls-10-new-middle-eastern-countries-vietnam/|bet=Google Play Movies rolls out in 10 new Middle Eastern countries and Vietnam|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190112011837/https://www.androidpolice.com/2016/11/17/google-play-movies-rolls-10-new-middle-eastern-countries-vietnam/|arxivsáne=January 12, 2019|avtor=El Khoury|at=Rita|sáne=November 17, 2016|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref>. Bir neshe video atamaları HD sapada bolǵanlıqtan,<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/answer/2528768|bet=HD movie & TV show availability|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118042424/https://support.google.com/googleplay/answer/2528768|arxivsáne=January 18, 2017|jumıs=Google Play Help|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref> Google 2016-jıl dekabrde ayırım atamalar ushın 4K Ultra HD video opciyasın qostı,<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2016/12/06/google-makes-4k-video-official-google-play-us-canada-right-now/|bet=Google makes 4K video official in Google Play, but only for the US and Canada right now|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181229190937/https://www.androidpolice.com/2016/12/06/google-makes-4k-video-official-google-play-us-canada-right-now/|arxivsáne=December 29, 2018|avtor=Whitwam|at=Ryan|sáne=December 6, 2016|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref> hám 2017-jıl iyulda Amerika Qurama Shtatları hám Kanadada 4K HDR sapada kontent usınıwdı basladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/7/12/15960030/google-play-movies-tv-4k-hdr-streaming-now-available|bet=Google Play Movies adds 4K HDR streaming in US and Canada|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170712204634/https://www.theverge.com/2017/7/12/15960030/google-play-movies-tv-4k-hdr-streaming-now-available|arxivsáne=July 12, 2017|avtor=Welch|at=Chris|sáne=July 12, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=July 14, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/07/12/google-play-movies-tv-rolls-out-support-for-hdr-video-on-chromecast-ultra/|bet=Google Play Movies & TV rolls out support for HDR video on Chromecast Ultra|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171018093712/https://techcrunch.com/2017/07/12/google-play-movies-tv-rolls-out-support-for-hdr-video-on-chromecast-ultra/|arxivsáne=October 18, 2017|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=July 12, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=July 14, 2017}}</ref>. === Google TV === Google TV xızmeti 2020-jıl sentyabrde Chromecast with Google TV-dıń jańalanǵan interfeysi menen birge járiyalandı, xızmettiń funkciyaları dáslep usı qurılmada, keyin ayırım Android TV-larda qoljetimli boldı<ref name="Google TV experience">{{Web deregi|url=https://blog.google/products/google-tv/entertainment-you-love-google-tv/|bet=Google TV: Entertainment you love, with help from Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201217080734/https://blog.google/products/google-tv/entertainment-you-love-google-tv/|arxivsáne=December 17, 2020|sáne=September 30, 2020|jumıs=Google|qaralǵan sáne=October 27, 2020}}</ref><ref name="Chromecast with Google TV">{{Web deregi|url=https://blog.google/products/chromecast/best-chromecast-google-tv/|bet=Our best Chromecast yet, now with Google TV|sáne=September 30, 2020|jumıs=Google}}</ref>. Sol waqıttıń ózinde, Google Play Movies & TV mobil qosımshası da uqsas interfeys hám baylanıslı funkciyalar menen jańalanıp, Amerika Qurama Shtatlarındaǵı Android mobil qurılmalarında Google TV dep qayta ataldı. Google TV paydalanıwshı interfeysi Google TV video xızmeti menen tereń integraciyalanǵan<ref name=":9">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/9/30/21492549/google-tv-app-play-movies-name-change-chromecast|bet=Google Play Movies & TV is now Google TV but it's not the same Google TV that runs on Android TV on the new Chromecast, it's an app|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201018044605/https://www.theverge.com/2020/9/30/21492549/google-tv-app-play-movies-name-change-chromecast|arxivsáne=2020-10-18|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=2020-09-30|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-09-30}}</ref>. 2020-jıl sentyabrde Google Play Movies & TV mobil qosımshası Google TV dep qayta ataldı<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/products/google-tv/entertainment-you-love-google-tv/|bet=Google TV: Entertainment you love, with help from Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201217080734/https://blog.google/products/google-tv/entertainment-you-love-google-tv/|arxivsáne=December 17, 2020|sáne=September 30, 2020|jumıs=Google|qaralǵan sáne=October 27, 2020}}</ref> hám oǵan baylanıslı funkciyalar qosıldı,<ref name=":7">{{Web deregi|url=https://tv.google/|bet=Google TV|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201203030136/https://tv.google/|arxivsáne=December 3, 2020|sáne=September 30, 2020|jumıs=Google TV|qaralǵan sáne=December 3, 2020}}</ref> bul jańa Chromecast-ta birinshi bolıp usınılǵan Google TV interfeysiniń járiyalanıwı menen sáykes keldi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/topic/2999726?hl=en&ref_topic=2952998&sjid=16244910537686415242-AP|bet=Movies & TV Help topics|jumıs=Movies & TV - Google Support}}</ref>. 2021-jıl martta paydalanıwshılarǵa bir neshe televizorlarda qollanılatuǵın qosımshanıń 2021-jıl iyun ayında endi qoljetimli bolmaytuǵını hám onıń ornına YouTube qosımshasın qollanıwı kerek ekenligi haqqında xabar berildi<ref name=":0">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/thread/102498448?hl=en|bet=Changes to Google Play Movies & TV on certain smart TVS - Google Play Community|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210428230113/https://support.google.com/googleplay/thread/102498448?hl=en|arxivsáne=2021-04-28|qaralǵan sáne=2021-04-28}}</ref>. 2021-jıl aprelde Google Roku, LG, Samsung hám Vizio smart-televizorlarındaǵı Google Play Movies & TV qosımshasın<ref name=":3">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/answer/1268905|bet=Watch Google Play videos on your TV|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190207072759/https://support.google.com/googleplay/answer/1268905|arxivsáne=February 7, 2019|jumıs=Google Play Help|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref> áste-aqırın toqtatıwdı basladı, qosımsha 15-iyulda jabılıp, bul platformalardaǵı paydalanıwshılardı YouTube qosımshasına baǵdarladı<ref name=":42">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/4/12/22380593/google-play-movies-tv-app-smart-tvs-roku-samsung-lg-vizio-youtube-support|bet=Google is removing its Play Movies and TV app from every Roku and most smart TVs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221119211122/https://www.theverge.com/2021/4/12/22380593/google-play-movies-tv-app-smart-tvs-roku-samsung-lg-vizio-youtube-support|arxivsáne=2022-11-19|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=2021-04-12|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-04-13}}</ref>. 2022-jıl mart ayında Google Play Movies & TV-dıń Google TV-ǵa kóshirilip atırǵanı hám 2022-jıl may ayınan baslap Google TV qosımshası Android mobil qurılması yamasa planshetinde filmler hám telebaǵdarlamalardı satıp alıw, ijaraǵa alıw hám kóriw ushın tiykarǵı orın bolatuǵını járiyalandı<ref name=":6">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/thread/156571755/play-movies-tv-is-moving-to-google-tv?hl=en|bet=Play Movies & TV is moving to Google TV}}</ref>. Sonday-aq, Movies & TV endi Google Play qosımshasında qollap-quwatlanbaytuǵını hám Google Play qosımshalar, oyınlar hám kitaplar ushın dúkan bolıp qalatuǵını da járiyalandı. Xızmet 2022-jıl iyunda [[iOS]]-qa da keńeydi<ref name=":1">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/6/1/23149986/google-tv-app-now-available-apple-iphone|bet=Google TV app launches on iOS as another hub for your streaming services|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220601160222/https://www.theverge.com/2022/6/1/23149986/google-tv-app-now-available-apple-iphone|arxivsáne=2022-06-01|avtor=Welch|at=Chris|sáne=2022-06-01|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2022-06-01}}</ref>. 2024-jıl yanvarda Google Play Movies & TV Android TV hám Google Play veb-saytınan óshiriletuǵını, veb-versiyası YouTube-qa kóshiriletuǵını járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/12/11/23997066/google-play-movies-tv-app-removal|bet=Google is finally saying goodbye to Google Play Movies & TV|avtor=Peters|at=Jay|sáne=2023-12-11|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2024-04-29}}</ref>. == Geografiyalıq sheńberi == [[Fayl:Global_availability_of_Google_Play_Movies.svg|nobaý|Google TV-da filmlerdiń geografiyalıq sheńberi]] [[Fayl:Global_availability_of_TV_shows_on_Google_Play.svg|nobaý|Google TV-da telebaǵdarlamalardıń geografiyalıq qoljetimliligi]] Házir Google TV xızmetiniń bir bólimi Google Play-degi filmler 120 mámlekette qoljetimli<ref name="Countries">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/answer/2843119|bet=Country availability for apps & digital content|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170713115907/https://support.google.com/googleplay/answer/2843119|arxivsáne=Jul 13, 2017|jumıs=Google Play Help|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref>. Tolıq mámleketler dizimi: Albaniya, Angola, Antigua hám Barbuda, Argentina, Armeniya, Aruba, Avstraliya, Avstriya, Ázerbayjan, Baxreyn, Belarus, Belgiya, Beliz, Benin, Boliviya, Bosniya hám Gercegovina, Botsvana, Braziliya, Burkina-Faso, Kambodja, Kanada, Kabo-Verde, Chili, Kolumbiya, Kosta-Rika, Xorvatiya, Kipr, Chexiya, Daniya, Dominikan Respublikası, Ekvador, Mısır, Salvador, Estoniya, Finlyandiya, Fidji, Franciya, Gabon, Germaniya, Greciya, Gvatemala, Gaiti, Gonduras, Gonkong, Vengriya, Islandiya, Hindstan, Indoneziya, Irlandiya, Italiya, Kot-d'Ivuar, Yamayka, Yaponiya, Iordaniya, Qazaqstan, Qırǵızstan, Kuveyt, Laos Xalıq Demokratiyalıq Respublikası, Latviya, Livan, Litva, Lyuksemburg, Makedoniya, Malayziya, Mali, Malta, Mavrikiy, Meksika, Moldova, Namibiya, Niderland, Nepal, Jańa Zelandiya, Nikaragua, Niger, Norvegiya, Oman, Panama, Papua-Jańa Gvineya, Paragvay, Peru, Filippin, Polsha, Portugaliya, Qatar, Ruanda, Rossiya, Saud Arabiyası, Senegal, Singapur, Slovakiya, Sloveniya, Qubla Afrika, Qubla Koreya, Ispaniya, Shri-Lanka, Shveciya, Shveycariya, Tayvan, Tájikstan, Tanzaniya, Tailand, Togo, Trinidad hám Tobago, Túrkiya, Túrkmenstan, Uganda, Ukraina, Birlesken Arab Ámirlikleri, Ullı Britaniya, Amerika Qurama Shtatları, Urugvay, Ózbekstan, Venesuela, Vetnam, Zambiya, Zimbabve. Sonday-aq, telebaǵdarlamalar tek ǵana mına mámleketlerde qoljetimli: Avstraliya, Avstriya, Kanada, Franciya, Germaniya, Yaponiya, Shveycariya, Ullı Britaniya, Amerika Qurama Shtatları. Google TV qosımshası mına mámleketlerde qoljetimli: Albaniya, Angola, Antigua hám Barbuda, Argentina, Armeniya, Aruba, Avstraliya, Avstriya, Ázerbayjan, Baxreyn, Belgiya, Belarus, Beliz, Benin, Boliviya, Bosniya hám Gercegovina, Botsvana, Braziliya, Burkina-Faso, Kambodja, Kanada, Kabo-Verde, Chili, Kolumbiya, Kosta-Rika, Xorvatiya, Kipr, Chexiya, Daniya, Dominikan Respublikası, Ekvador, Mısır, Salvador, Estoniya, Fidji, Finlyandiya, Franciya, Gabon, Germaniya, Greciya, Gvatemala, Gaiti, Gonduras, Gonkong, Vengriya, Islandiya, Hindstan, Indoneziya, Irlandiya, Italiya, Kot-d'Ivuar, Yamayka, Yaponiya, Iordaniya, Qazaqstan, Qırǵızstan, Kuveyt, Laos Xalıq Demokratiyalıq Respublikası, Latviya, Livan, Litva, Lyuksemburg, Makedoniya, Malayziya, Mali, Malta, Mavrikiy, Meksika, Moldova, Namibiya, Niderland, Nepal, Jańa Zelandiya, Nikaragua, Niger, Norvegiya, Oman, Panama, Papua-Jańa Gvineya, Paragvay, Peru, Filippin, Polsha, Portugaliya, Qatar, Ruanda, Rossiya, Saud Arabiyası, Senegal, Singapur, Slovakiya, Sloveniya, Qubla Afrika, Qubla Koreya, Ispaniya, Shri-Lanka, Shveciya, Shveycariya, Tayvan, Tájikstan, Tanzaniya, Tailand, Togo, Trinidad hám Tobago, Túrkiya, Túrkmenstan, Uganda, Ukraina, Birlesken Arab Ámirlikleri, Urugvay, Ózbekstan, Ullı Britaniya, Amerika Qurama Shtatları, Venesuela, Vetnam, Zambiya hám Zimbabve. == Qásiyetleri == === Satıp alıw hám kitapxanaǵa kiriw === Google TV xızmeti geografiyalıq, sonday-aq qurılmalar hám platformalardıń qoljetimliligine baylanıslı SD, HD hám UHD sıyaqlı hár qıylı video ajıratımlılıǵında filmler hám teleseriallardı ijaraǵa alıw yamasa satıp alıw opciyaların usınadı<ref name=":02">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googletv/answer/12003738?hl=en&ref_topic=10059389&sjid=9226210427185047830-AP|bet=Buy or rent movies & shows with Google TV - Android - Google TV Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-10-30}}</ref>. Qoljetimli kontent atamaların Google TV qurılması yamasa Google TV qosımshası arqalı satıp alıwǵa boladı. Satıp alıw funkciyası [[iPhone]] hám iPad-ta qoljetimli emes. Satıp alınǵan kontent sistemaǵa kirgen [[Google Akkaunt|Google akkauntı]] menen baylanıslı kitapxanaǵa qosıladı. Google Play Movies & TV yamasa YouTube arqalı satıp alınǵan kontent atamaların da sol Google akkauntı menen baylanıslı kitapxanada tabıwǵa boladı hám olardı Google TV arqalı qolaylı qurılmalar hám platformalarda kóriwge boladı. Android TV qurılmalarındaǵı «Dúkan» qosımshasın da Google TV xızmeti astında tarqatılatuǵın video atamaların izlew hám satıp alıw yamasa ijaraǵa alıw ushın paydalanıwǵa boladı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/androidtv/thread/223103087/introducing-shop-tab-on-android-tv?hl=en|bet=Introducing Shop tab on Android TV - Android TV Community|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-12-01}}</ref>. === Offlayn júklep alıwlar === Paydalanıwshı burın satıp alınǵan videonı bir waqıtta bes qurılmaǵa, al ijaraǵa alınǵan videonı bir qurılmaǵa Google TV qosımshasın paydalanıp júklep ala aladı. Paydalanıwshılar videolardı Google TV qurılmasına júklep ala almaydı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/googletv/answer/11621171?hl=en|bet=Download videos to your mobile device to watch offline - Google TV Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-10-31}}</ref>. === Baqlaw dizimi === Filmler hám baǵdarlamalardı keyinirek tabıw yamasa kóriw ushın baqlaw dizimine qosıwǵa boladı. Baqlaw dizimi paydalanıwshı akkauntı menen baylanıslı bolıp, oǵan qanday da bir kontent qosılǵanda sistemaǵa kirgen akkaunttıń qurılmalarında jańalanadı. Ayırım striming xızmetleriniń belgili kontentlerin baqlaw dizimine qosıw múmkin emes. Kontent atamaların Google TV qurılmasınan, Google TV qosımshasınan yamasa veb-brauzerdegi [[Google Search]]-tan baqlaw dizimine qosıwǵa, óshiriwge yamasa kóriwge boladı<ref name=":8">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googletv/answer/10059391?hl=en&ref_topic=10059389&sjid=9226210427185047830-AP|bet=Save movies & shows to watch later - Google TV Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-10-30}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ sh11zgjih2655rbcuo70oz1qedyzosh 122808 122807 2025-06-25T20:20:37Z Bekan88 11311 122808 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em" ! colspan="2" style="text-align: center; font-size: 125%; font-weight: bold; background-color: #E6E6FA" | Google TV |- | colspan="2" style="text-align: center" | [[File:Google_TV_logo.svg|200px]] |- ! [[Programmist (Baǵdarlamashı)|Baǵdarlamashı(lar)]] | [[Google]] |- ! Dáslepki shıǵarılıwı | [[2020|2020-jıl]], [[sentyabr]] |- ! [[Android]] versiyası | 4.39.3208 (Build 761013668.5)<br/>([[2025|2025-jıl]], [[21-may]]) |- ! [[iOS]] versiyası | 3.27.00003<br/>([[2025|2025-jıl]], [[17-may]]) |- ! [[Operaciyalıq sistema]] | * [[Android]] * [[iOS]] * Veb |- ! Túri | Cifrlı distribuciya |- ! [[Veb-sayt|Veb-saytı]] | [https://tv.google tv.google] |} '''Google TV''' (burın '''Google Play Movies & TV''' dep atalǵan) — [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan filmler hám teleseriallar ushın cifrlı distribuciya xızmeti bolıp tabıladı. 2011-jılı [[Google Play]] ónimleriniń bir bólimi retinde iske qosılǵan bul xızmet, bir neshe striming xızmetleri arasında video atamaların izlew hám tabıw imkaniyatın, sonday-aq, ijaraǵa alıw yaki satıp alıw opciyaların usınadı. Sonıń menen bir qatarda, qolaylı qurılmalar menen platformalardan videolardı kóriw ushın baqlaw dizimi funkciyaları da bar<ref name=":5">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/topic/2438922|bet=Rent or buy movies & TV shows|jumıs=Google Play Help|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://play.google.com/store/movies/editorial?id=mc_movies_and_tv_moving_fcp&gl=US|bet=Movies & TV moving}}</ref>. 2020-jıl sentyabrde ol Google TV dep qayta ataldı. Satıp alınǵan yamasa ijaraǵa alınǵan video atamaların sistemaǵa kirgen paydalanıwshı Android TV qurılmaları, Google TV qurılmaları, Google TV mobil qosımshası ([[Android]] hám [[iOS]]) hám [[YouTube]] arqalı kóre aladı. Google TV mobil qosımshası videonı offlayn kóriw ushın júklep alıwǵa múmkinshilik beredi. Izlew, tabıw hám baqlaw dizimi opciyaları sonday-aq [[Google Search]] [[Veb-sayt|veb-saytında]], mobil qurılmalardaǵı Google TV qosımshasında, Google Assistant-qa iye televizorlarda hám Google TV qurılmalarında da qoljetimli. == Tariyxı == === Google Play Movies & TV === Google Movies xızmeti 2011-jıl may ayında iske qosıldı<ref>{{Web deregi|url=https://mashable.com/2011/05/10/google-movies-android/#k3_6Nvharkqc|bet=Google Launches Movies for Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201017022322/https://mashable.com/2011/05/10/google-movies-android/#k3_6Nvharkqc|arxivsáne=17 October 2020|avtor=Parr|at=Ben|sáne=10 May 2011|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=8 May 2018}}</ref>. Ol 2012-jıl mart ayında [[Google Play]] brendi astında qayta ataldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2012/03/06/the-android-market-is-now-google-play-integrating-apps-games-books-and-movies/|bet=The Android Market Is Now Google Play - Integrating Apps, Games, Books, Music, And Movies|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201112015110/https://www.androidpolice.com/2012/03/06/the-android-market-is-now-google-play-integrating-apps-games-books-and-movies/|arxivsáne=12 November 2020|avtor=Ruddock|at=David|sáne=6 Mar 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=8 May 2018}}</ref>. Filmler 2012-jıl sentyabrde Koreyada usınıldı<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/09/28/google-play-movies-come-to-korea-enjoy-hundreds-of-titles-from-korea-and-hollywood/|bet=Google Play Movies Come To Korea – Enjoy Hundreds Of Titles From Korea And Hollywood|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161204010252/http://www.androidpolice.com/2012/09/28/google-play-movies-come-to-korea-enjoy-hundreds-of-titles-from-korea-and-hollywood/|arxivsáne=December 4, 2016|avtor=Spradlin|at=Liam|sáne=September 28, 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> keyin 2012-jıl oktyabrde [[Avstraliya]], [[Kanada]], [[Ullı Britaniya]], [[Franciya]] hám [[Ispaniya|Ispaniyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/10/29/now-you-can-purchase-movies-from-google-play-in-canada-the-uk-france-spain-and-australia/|bet=Now You Can Purchase Movies From Google Play In Canada, The UK, France, Spain, And Australia|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161015112510/http://www.androidpolice.com/2012/10/29/now-you-can-purchase-movies-from-google-play-in-canada-the-uk-france-spain-and-australia/|arxivsáne=October 15, 2016|avtor=Ravenscraft|at=Eric|sáne=October 29, 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2012-jıl dekabrde [[Braziliya]] hám [[Rossiya|Rossiyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/12/05/google-now-offering-up-play-books-and-movies-in-brazil/|bet=Google Now Offering Up Play Books And Movies In Brazil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221010729/http://www.androidpolice.com/2012/12/05/google-now-offering-up-play-books-and-movies-in-brazil/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=Spradlin|at=Liam|sáne=December 5, 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2012/12/11/have-you-heard-play-books-and-movies-are-out-in-st-petersburg-and-the-rest-of-russia/|bet=Have You Heard? Play Books And Movies Are Out In St. Petersburg (And The Rest Of Russia)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221011227/http://www.androidpolice.com/2012/12/11/have-you-heard-play-books-and-movies-are-out-in-st-petersburg-and-the-rest-of-russia/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=Ravenscraft|at=Eric|sáne=December 11, 2012|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2013-jıl martta [[Hindstan]] hám [[Meksika|Meksikada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/03/27/play-movies-app-updated-with-in-depth-info-cards-service-launches-in-india-mexico/|bet=Play Movies App Updated With In-Depth 'Info Cards', Service Launches In India & Mexico|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221010852/http://www.androidpolice.com/2013/03/27/play-movies-app-updated-with-in-depth-info-cards-service-launches-in-india-mexico/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=Ravenscraft|at=Eric|sáne=March 27, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2013-jıl iyulda Ullı Britaniyada telebaǵdarlamalar;<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/07/31/google-play-tv-shows-now-available-in-the-united-kingdom-uk-residents-can-watch-as-much-honey-boo-boo-as-they-want/|bet=Google Play TV Shows Now Available In The United Kingdom: UK Residents Can Watch As Much Honey Boo Boo As They Want|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118231548/http://www.androidpolice.com/2013/07/31/google-play-tv-shows-now-available-in-the-united-kingdom-uk-residents-can-watch-as-much-honey-boo-boo-as-they-want/|arxivsáne=January 18, 2017|avtor=Rice|at=Jeremiah|sáne=July 31, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref> hám 2013-jıl noyabrde Italiyada filmler usınıldı<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/11/12/google-play-movies-are-now-available-in-italy-on-android-devices-and-the-web/|bet=Google Play Movies Are Now Available In Italy On Android Devices And The Web|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180710225303/https://www.androidpolice.com/2013/11/12/google-play-movies-are-now-available-in-italy-on-android-devices-and-the-web/|arxivsáne=July 10, 2018|avtor=Rice|at=Jeremiah|sáne=November 12, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref>. Filmlerdiń úlken keńeyiwi 2013-jıl dekabrde 13 jańa mámlekette<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2013/12/17/google-play-movies-expands-to-13-new-territories-including-hong-kong-and-new-zealand/|bet=Google Play Movies Expands To 13 New Territories, Including Hong Kong And New Zealand|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118231445/http://www.androidpolice.com/2013/12/17/google-play-movies-expands-to-13-new-territories-including-hong-kong-and-new-zealand/|arxivsáne=January 18, 2017|avtor=Crider|at=Michael|sáne=December 27, 2013|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref> hám 2014-jıl martta 38 jańa mámlekette boldı<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/03/17/google-play-movies-tv-expands-into-chile-sweden-greece-and-34-more-countries/|bet=Google Play Movies & TV Expands Into Chile, Sweden, Denmark, And 35 More Countries [Update]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180507015149/https://www.androidpolice.com/2014/03/17/google-play-movies-tv-expands-into-chile-sweden-greece-and-34-more-countries/|arxivsáne=May 7, 2018|avtor=Whitwam|at=Ryan|sáne=March 27, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref>. Keyingi iske qosılıwlar 2014-jıl mayda [[Belgiya]], [[Filippin]], [[Shveycariya]] hám [[Uganda|Ugandada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/05/22/google-play-movies-goes-live-in-belgium-philippines-switzerland-and-uganda/|bet=Google Play Movies Goes Live In Belgium, Philippines, Switzerland, And Uganda|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118230332/http://www.androidpolice.com/2014/05/22/google-play-movies-goes-live-in-belgium-philippines-switzerland-and-uganda/|arxivsáne=January 18, 2017|avtor=Whitwam|at=Ryan|sáne=May 22, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref> 2014-jıl iyulda [[Irlandiya|Irlandiyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/07/09/play-movies-now-showing-ireland/|bet=Play Movies Now Showing In Ireland|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221011129/http://www.androidpolice.com/2014/07/09/play-movies-now-showing-ireland/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=July 9, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2014-jıl sentyabrde [[Avstriya|Avstriyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/09/17/play-movies-is-now-ready-to-stream-to-devices-in-austria/|bet=Play Movies Is Now Ready To Stream To Devices In Austria|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221010459/http://www.androidpolice.com/2014/09/17/play-movies-is-now-ready-to-stream-to-devices-in-austria/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=September 17, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2014-jıl noyabrde Bosniya hám Gercegovina, [[Kipr]], [[Vengriya]], [[Islandiya]], [[Makedoniya]], [[Malta]], [[Sloveniya]], [[Tayvan]] hám [[Ukraina|Ukrainada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2014/11/04/play-movies-now-ready-stream-motion-pictures-nine-countries/|bet=Play Movies Is Now Ready To Stream Motion Pictures In Hungary, Macedonia, Ukraine, And 6 More Countries|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221010232/http://www.androidpolice.com/2014/11/04/play-movies-now-ready-stream-motion-pictures-nine-countries/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=November 4, 2014|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2015-jıl iyulda [[Indoneziya]], [[Malayziya]] hám [[Singapur|Singapurda]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2015/07/30/google-play-movies-now-shows-flicks-in-indonesia-and-malaysia/|bet=[Update: And Singapore] Google Play Movies Now Shows Flicks In Indonesia And Malaysia|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160508154505/http://www.androidpolice.com/2015/07/30/google-play-movies-now-shows-flicks-in-indonesia-and-malaysia/|arxivsáne=May 8, 2016|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=July 30, 2015|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> 2016-jıl martta [[Túrkiya|Túrkiyada]];<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2016/03/30/play-movies-launches-in-turkey/|bet=Google Play Movies Launches In Turkey|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170221011101/http://www.androidpolice.com/2016/03/30/play-movies-launches-in-turkey/|arxivsáne=February 21, 2017|avtor=King|at=Bertel Jr.|sáne=March 30, 2016|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 20, 2017}}</ref> hám 2016-jıl noyabrde [[Baxreyn]], [[Mısır]], [[Iordaniya]], [[Kuveyt]], [[Livan]], [[Oman]], [[Qatar]], Saud Arabiyası, [[Birlesken Arab Ámirlikleri]] hám Vetnamda boldı<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2016/11/17/google-play-movies-rolls-10-new-middle-eastern-countries-vietnam/|bet=Google Play Movies rolls out in 10 new Middle Eastern countries and Vietnam|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190112011837/https://www.androidpolice.com/2016/11/17/google-play-movies-rolls-10-new-middle-eastern-countries-vietnam/|arxivsáne=January 12, 2019|avtor=El Khoury|at=Rita|sáne=November 17, 2016|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 18, 2017}}</ref>. Bir neshe video atamaları HD sapada bolǵanlıqtan,<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/answer/2528768|bet=HD movie & TV show availability|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118042424/https://support.google.com/googleplay/answer/2528768|arxivsáne=January 18, 2017|jumıs=Google Play Help|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref> Google 2016-jıl dekabrde ayırım atamalar ushın 4K Ultra HD video opciyasın qostı,<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2016/12/06/google-makes-4k-video-official-google-play-us-canada-right-now/|bet=Google makes 4K video official in Google Play, but only for the US and Canada right now|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181229190937/https://www.androidpolice.com/2016/12/06/google-makes-4k-video-official-google-play-us-canada-right-now/|arxivsáne=December 29, 2018|avtor=Whitwam|at=Ryan|sáne=December 6, 2016|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref> hám 2017-jıl iyulda Amerika Qurama Shtatları hám Kanadada 4K HDR sapada kontent usınıwdı basladı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/7/12/15960030/google-play-movies-tv-4k-hdr-streaming-now-available|bet=Google Play Movies adds 4K HDR streaming in US and Canada|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170712204634/https://www.theverge.com/2017/7/12/15960030/google-play-movies-tv-4k-hdr-streaming-now-available|arxivsáne=July 12, 2017|avtor=Welch|at=Chris|sáne=July 12, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=July 14, 2017}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/07/12/google-play-movies-tv-rolls-out-support-for-hdr-video-on-chromecast-ultra/|bet=Google Play Movies & TV rolls out support for HDR video on Chromecast Ultra|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171018093712/https://techcrunch.com/2017/07/12/google-play-movies-tv-rolls-out-support-for-hdr-video-on-chromecast-ultra/|arxivsáne=October 18, 2017|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=July 12, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=July 14, 2017}}</ref>. === Google TV === Google TV xızmeti 2020-jıl sentyabrde Chromecast with Google TV-dıń jańalanǵan interfeysi menen birge járiyalandı, xızmettiń funkciyaları dáslep usı qurılmada, keyin ayırım Android TV-larda qoljetimli boldı<ref name="Google TV experience">{{Web deregi|url=https://blog.google/products/google-tv/entertainment-you-love-google-tv/|bet=Google TV: Entertainment you love, with help from Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201217080734/https://blog.google/products/google-tv/entertainment-you-love-google-tv/|arxivsáne=December 17, 2020|sáne=September 30, 2020|jumıs=Google|qaralǵan sáne=October 27, 2020}}</ref><ref name="Chromecast with Google TV">{{Web deregi|url=https://blog.google/products/chromecast/best-chromecast-google-tv/|bet=Our best Chromecast yet, now with Google TV|sáne=September 30, 2020|jumıs=Google}}</ref>. Sol waqıttıń ózinde, Google Play Movies & TV mobil qosımshası da uqsas interfeys hám baylanıslı funkciyalar menen jańalanıp, Amerika Qurama Shtatlarındaǵı Android mobil qurılmalarında Google TV dep qayta ataldı. Google TV paydalanıwshı interfeysi Google TV video xızmeti menen tereń integraciyalanǵan<ref name=":9">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/9/30/21492549/google-tv-app-play-movies-name-change-chromecast|bet=Google Play Movies & TV is now Google TV but it's not the same Google TV that runs on Android TV on the new Chromecast, it's an app|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201018044605/https://www.theverge.com/2020/9/30/21492549/google-tv-app-play-movies-name-change-chromecast|arxivsáne=2020-10-18|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=2020-09-30|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-09-30}}</ref>. 2020-jıl sentyabrde Google Play Movies & TV mobil qosımshası Google TV dep qayta ataldı<ref>{{Web deregi|url=https://blog.google/products/google-tv/entertainment-you-love-google-tv/|bet=Google TV: Entertainment you love, with help from Google|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201217080734/https://blog.google/products/google-tv/entertainment-you-love-google-tv/|arxivsáne=December 17, 2020|sáne=September 30, 2020|jumıs=Google|qaralǵan sáne=October 27, 2020}}</ref> hám oǵan baylanıslı funkciyalar qosıldı,<ref name=":7">{{Web deregi|url=https://tv.google/|bet=Google TV|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201203030136/https://tv.google/|arxivsáne=December 3, 2020|sáne=September 30, 2020|jumıs=Google TV|qaralǵan sáne=December 3, 2020}}</ref> bul jańa Chromecast-ta birinshi bolıp usınılǵan Google TV interfeysiniń járiyalanıwı menen sáykes keldi<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/topic/2999726?hl=en&ref_topic=2952998&sjid=16244910537686415242-AP|bet=Movies & TV Help topics|jumıs=Movies & TV - Google Support}}</ref>. 2021-jıl martta paydalanıwshılarǵa bir neshe televizorlarda qollanılatuǵın qosımshanıń 2021-jıl iyun ayında endi qoljetimli bolmaytuǵını hám onıń ornına YouTube qosımshasın qollanıwı kerek ekenligi haqqında xabar berildi<ref name=":0">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/thread/102498448?hl=en|bet=Changes to Google Play Movies & TV on certain smart TVS - Google Play Community|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210428230113/https://support.google.com/googleplay/thread/102498448?hl=en|arxivsáne=2021-04-28|qaralǵan sáne=2021-04-28}}</ref>. 2021-jıl aprelde Google Roku, LG, Samsung hám Vizio smart-televizorlarındaǵı Google Play Movies & TV qosımshasın<ref name=":3">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/answer/1268905|bet=Watch Google Play videos on your TV|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190207072759/https://support.google.com/googleplay/answer/1268905|arxivsáne=February 7, 2019|jumıs=Google Play Help|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref> áste-aqırın toqtatıwdı basladı, qosımsha 15-iyulda jabılıp, bul platformalardaǵı paydalanıwshılardı YouTube qosımshasına baǵdarladı<ref name=":42">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/4/12/22380593/google-play-movies-tv-app-smart-tvs-roku-samsung-lg-vizio-youtube-support|bet=Google is removing its Play Movies and TV app from every Roku and most smart TVs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221119211122/https://www.theverge.com/2021/4/12/22380593/google-play-movies-tv-app-smart-tvs-roku-samsung-lg-vizio-youtube-support|arxivsáne=2022-11-19|avtor=Clark|at=Mitchell|sáne=2021-04-12|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-04-13}}</ref>. 2022-jıl mart ayında Google Play Movies & TV-dıń Google TV-ǵa kóshirilip atırǵanı hám 2022-jıl may ayınan baslap Google TV qosımshası Android mobil qurılması yamasa planshetinde filmler hám telebaǵdarlamalardı satıp alıw, ijaraǵa alıw hám kóriw ushın tiykarǵı orın bolatuǵını járiyalandı<ref name=":6">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/thread/156571755/play-movies-tv-is-moving-to-google-tv?hl=en|bet=Play Movies & TV is moving to Google TV}}</ref>. Sonday-aq, Movies & TV endi Google Play qosımshasında qollap-quwatlanbaytuǵını hám Google Play qosımshalar, oyınlar hám kitaplar ushın dúkan bolıp qalatuǵını da járiyalandı. Xızmet 2022-jıl iyunda [[iOS]]-qa da keńeydi<ref name=":1">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/6/1/23149986/google-tv-app-now-available-apple-iphone|bet=Google TV app launches on iOS as another hub for your streaming services|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220601160222/https://www.theverge.com/2022/6/1/23149986/google-tv-app-now-available-apple-iphone|arxivsáne=2022-06-01|avtor=Welch|at=Chris|sáne=2022-06-01|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2022-06-01}}</ref>. 2024-jıl yanvarda Google Play Movies & TV Android TV hám Google Play veb-saytınan óshiriletuǵını, veb-versiyası YouTube-qa kóshiriletuǵını járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/12/11/23997066/google-play-movies-tv-app-removal|bet=Google is finally saying goodbye to Google Play Movies & TV|avtor=Peters|at=Jay|sáne=2023-12-11|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2024-04-29}}</ref>. == Geografiyalıq sheńberi == [[Fayl:Global_availability_of_Google_Play_Movies.svg|nobaý|Google TV-da filmlerdiń geografiyalıq sheńberi]] [[Fayl:Global_availability_of_TV_shows_on_Google_Play.svg|nobaý|Google TV-da telebaǵdarlamalardıń geografiyalıq qoljetimliligi]] Házir Google TV xızmetiniń bir bólimi Google Play-degi filmler 120 mámlekette qoljetimli<ref name="Countries">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleplay/answer/2843119|bet=Country availability for apps & digital content|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170713115907/https://support.google.com/googleplay/answer/2843119|arxivsáne=Jul 13, 2017|jumıs=Google Play Help|qaralǵan sáne=January 14, 2017}}</ref>. Tolıq mámleketler dizimi: Albaniya, Angola, Antigua hám Barbuda, Argentina, Armeniya, Aruba, Avstraliya, Avstriya, Ázerbayjan, Baxreyn, Belarus, Belgiya, Beliz, Benin, Boliviya, Bosniya hám Gercegovina, Botsvana, Braziliya, Burkina-Faso, Kambodja, Kanada, Kabo-Verde, Chili, Kolumbiya, Kosta-Rika, Xorvatiya, Kipr, Chexiya, Daniya, Dominikan Respublikası, Ekvador, Mısır, Salvador, Estoniya, Finlyandiya, Fidji, Franciya, Gabon, Germaniya, Greciya, Gvatemala, Gaiti, Gonduras, Gonkong, Vengriya, Islandiya, Hindstan, Indoneziya, Irlandiya, Italiya, Kot-d'Ivuar, Yamayka, Yaponiya, Iordaniya, Qazaqstan, Qırǵızstan, Kuveyt, Laos Xalıq Demokratiyalıq Respublikası, Latviya, Livan, Litva, Lyuksemburg, Makedoniya, Malayziya, Mali, Malta, Mavrikiy, Meksika, Moldova, Namibiya, Niderland, Nepal, Jańa Zelandiya, Nikaragua, Niger, Norvegiya, Oman, Panama, Papua-Jańa Gvineya, Paragvay, Peru, Filippin, Polsha, Portugaliya, Qatar, Ruanda, Rossiya, Saud Arabiyası, Senegal, Singapur, Slovakiya, Sloveniya, Qubla Afrika, Qubla Koreya, Ispaniya, Shri-Lanka, Shveciya, Shveycariya, Tayvan, Tájikstan, Tanzaniya, Tailand, Togo, Trinidad hám Tobago, Túrkiya, Túrkmenstan, Uganda, Ukraina, Birlesken Arab Ámirlikleri, Ullı Britaniya, Amerika Qurama Shtatları, Urugvay, Ózbekstan, Venesuela, Vetnam, Zambiya, Zimbabve. Sonday-aq, telebaǵdarlamalar tek ǵana mına mámleketlerde qoljetimli: Avstraliya, Avstriya, Kanada, Franciya, Germaniya, Yaponiya, Shveycariya, Ullı Britaniya, Amerika Qurama Shtatları. Google TV qosımshası mına mámleketlerde qoljetimli: Albaniya, Angola, Antigua hám Barbuda, Argentina, Armeniya, Aruba, Avstraliya, Avstriya, Ázerbayjan, Baxreyn, Belgiya, Belarus, Beliz, Benin, Boliviya, Bosniya hám Gercegovina, Botsvana, Braziliya, Burkina-Faso, Kambodja, Kanada, Kabo-Verde, Chili, Kolumbiya, Kosta-Rika, Xorvatiya, Kipr, Chexiya, Daniya, Dominikan Respublikası, Ekvador, Mısır, Salvador, Estoniya, Fidji, Finlyandiya, Franciya, Gabon, Germaniya, Greciya, Gvatemala, Gaiti, Gonduras, Gonkong, Vengriya, Islandiya, Hindstan, Indoneziya, Irlandiya, Italiya, Kot-d'Ivuar, Yamayka, Yaponiya, Iordaniya, Qazaqstan, Qırǵızstan, Kuveyt, Laos Xalıq Demokratiyalıq Respublikası, Latviya, Livan, Litva, Lyuksemburg, Makedoniya, Malayziya, Mali, Malta, Mavrikiy, Meksika, Moldova, Namibiya, Niderland, Nepal, Jańa Zelandiya, Nikaragua, Niger, Norvegiya, Oman, Panama, Papua-Jańa Gvineya, Paragvay, Peru, Filippin, Polsha, Portugaliya, Qatar, Ruanda, Rossiya, Saud Arabiyası, Senegal, Singapur, Slovakiya, Sloveniya, Qubla Afrika, Qubla Koreya, Ispaniya, Shri-Lanka, Shveciya, Shveycariya, Tayvan, Tájikstan, Tanzaniya, Tailand, Togo, Trinidad hám Tobago, Túrkiya, Túrkmenstan, Uganda, Ukraina, Birlesken Arab Ámirlikleri, Urugvay, Ózbekstan, Ullı Britaniya, Amerika Qurama Shtatları, Venesuela, Vetnam, Zambiya hám Zimbabve. == Qásiyetleri == === Satıp alıw hám kitapxanaǵa kiriw === Google TV xızmeti geografiyalıq, sonday-aq qurılmalar hám platformalardıń qoljetimliligine baylanıslı SD, HD hám UHD sıyaqlı hár qıylı video ajıratımlılıǵında filmler hám teleseriallardı ijaraǵa alıw yamasa satıp alıw opciyaların usınadı<ref name=":02">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googletv/answer/12003738?hl=en&ref_topic=10059389&sjid=9226210427185047830-AP|bet=Buy or rent movies & shows with Google TV - Android - Google TV Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-10-30}}</ref>. Qoljetimli kontent atamaların Google TV qurılması yamasa Google TV qosımshası arqalı satıp alıwǵa boladı. Satıp alıw funkciyası [[iPhone]] hám iPad-ta qoljetimli emes. Satıp alınǵan kontent sistemaǵa kirgen [[Google Akkaunt|Google akkauntı]] menen baylanıslı kitapxanaǵa qosıladı. Google Play Movies & TV yamasa YouTube arqalı satıp alınǵan kontent atamaların da sol Google akkauntı menen baylanıslı kitapxanada tabıwǵa boladı hám olardı Google TV arqalı qolaylı qurılmalar hám platformalarda kóriwge boladı. Android TV qurılmalarındaǵı «Dúkan» qosımshasın da Google TV xızmeti astında tarqatılatuǵın video atamaların izlew hám satıp alıw yamasa ijaraǵa alıw ushın paydalanıwǵa boladı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/androidtv/thread/223103087/introducing-shop-tab-on-android-tv?hl=en|bet=Introducing Shop tab on Android TV - Android TV Community|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-12-01}}</ref>. === Offlayn júklep alıwlar === Paydalanıwshı burın satıp alınǵan videonı bir waqıtta bes qurılmaǵa, al ijaraǵa alınǵan videonı bir qurılmaǵa Google TV qosımshasın paydalanıp júklep ala aladı. Paydalanıwshılar videolardı Google TV qurılmasına júklep ala almaydı<ref>{{Web deregi|url=https://support.google.com/googletv/answer/11621171?hl=en|bet=Download videos to your mobile device to watch offline - Google TV Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-10-31}}</ref>. === Baqlaw dizimi === Filmler hám baǵdarlamalardı keyinirek tabıw yamasa kóriw ushın baqlaw dizimine qosıwǵa boladı. Baqlaw dizimi paydalanıwshı akkauntı menen baylanıslı bolıp, oǵan qanday da bir kontent qosılǵanda sistemaǵa kirgen akkaunttıń qurılmalarında jańalanadı. Ayırım striming xızmetleriniń belgili kontentlerin baqlaw dizimine qosıw múmkin emes. Kontent atamaların Google TV qurılmasınan, Google TV qosımshasınan yamasa veb-brauzerdegi [[Google Search]]-tan baqlaw dizimine qosıwǵa, óshiriwge yamasa kóriwge boladı<ref name=":8">{{Web deregi|url=https://support.google.com/googletv/answer/10059391?hl=en&ref_topic=10059389&sjid=9226210427185047830-AP|bet=Save movies & shows to watch later - Google TV Help|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2023-10-30}}</ref>. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ 9ft0ouy27yi34aq5a275q26cz8ajzuu 0 25409 122775 2025-06-25T19:37:12Z Bekan88 11311 «[[:en:Special:Redirect/revision/1296975365|Wear OS]]» betinen awdarılıp jaratıldı 122775 wikitext text/x-wiki '''Wear OS''' (burın '''Android Wear''' dep atalǵan)<ref>{{Web deregi|url=https://www.wired.it/gadget/accessori/2018/03/12/android-wear-os-smartwatch/|bet=Android Wear cambia nome in Wear Os: le novità in arrivo|sáne=12 March 2018}}</ref> — bul [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2018/3/15/17124448/google-wear-os-announced-android-wear-rebranding-smartwatch|bet=Google just changed the name of Android Wear to Wear OS|sáne=15 March 2018|baspaxana=[[The Verge]]}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://developer.android.com/wear/index.html|bet=Android Wear—Android Developers|jumıs=android.com|qaralǵan sáne=1 September 2015}}</ref><ref name=":1">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/3/18/5522226/google-reveals-android-wear-an-operating-system-designed-for|bet=Google reveals Android Wear, an operating system for smartwatches|sáne=18 March 2014|jumıs=The Verge|baspaxana=Vox Media}}</ref> [[Aqıllı saat|aqıllı saatlar]] hám basqa da taǵılatuǵın kompyuterler ushın dúzilgen [[Menshikli programmalıq támiynat|jabıq kodlı]] [[Android|Android distribuciyası]]. Wear OS Android (6.0 «Marshmallow» yamasa onnan joqarı versiyası) yamasa [[iOS]] (10.0 yamasa onnan joqarı versiyası) [[Mobil operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemaları]] ornatılǵan [[Mobil telefon|mobil telefonlar]] menen baylanısıwǵa arnalǵan<ref name="alsacco">{{Web deregi|url=http://www.cio.com/article/2978194/smartwatches/android-wear-for-ios-gives-iphone-owners-more-smartwatch-options.html|bet=Android Wear for iOS gives iPhone owners more smartwatch options|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160823204815/http://www.cio.com/article/2978194/smartwatches/android-wear-for-ios-gives-iphone-owners-more-smartwatch-options.html|arxivsáne=23 August 2016|avtor=Al Sacco|sáne=31 August 2015|jumıs=[[CIO magazine|CIO]]|qaralǵan sáne=1 September 2015}}</ref>. Ol mobil xabarlandırıwlardı aqıllı saat formatında kórsetiw hám [[Google Assistant]] texnologiyası menen integraciyanı támiyinleydi<ref>{{Web deregi|url=https://comparesmartwatches.com/news/ok-google-tell-me-about-android-wear/12825|bet=OK Google, tell me about Android Wear|sáne=26 June 2014|baspaxana=CompareSmartWatches}}</ref>. Wear OS Bluetooth, NFC, Wi-Fi,<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2015/11/android-wear-gets-cellular-support-still-needs-to-be-paired-with-a-phone/|bet=Android Wear gets cellular support, still needs to be paired with a phone|sáne=12 November 2015|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2015-12-22}}</ref> 3G hám LTE baylanısların, sonday-aq [[Google Play]] arqalı beriletuǵın bir qatar funkciyalar hám qosımshalardı qollaydı. Saat betiniń dizaynları dóńgelek, kvadrat hám tuwrı múyeshli bolıwı múmkin. [[Apparatlıq támiynat|Apparatlıq támiynattı]] islep shıǵarıwshı sheriklerge Asus, Broadcom, Fossil, HTC, [[Intel]], LG, MediaTek, Imagination Technologies, Motorola, New Balance, Xiaomi, Qualcomm, Samsung, Huawei, Skagen, Polar, TAG Heuer, Suunto hám Mobvoi kiredi<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/wear/index.html|bet=Android Wear|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=3 March 2015}}</ref>. Operaciyalıq sistema dáslep 2014-jılı Android Wear ataması menen shıǵarılıp, 2018-jılı házirgi atamasın aldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2018/3/15/17124448/google-wear-os-announced-android-wear-rebranding-smartwatch|bet=Google just changed the name of Android Wear to Wear OS|sáne=15 March 2018}}</ref>. Analitiklerdiń bahalawınsha, sistemanıń shıǵarılǵan jılı bolǵan 2014-jılı 720,000 nan aslam Android Wear aqıllı saatları jetkerip berilgen. 2022-jıldıń oktyabr ayınıń ortasına kelip, Wear OS qosımshası 50 millionnan aslam ret júklep alınǵan<ref>{{Citation |title=Wear OS by Google Smartwatch (was Android Wear) |url=https://play.google.com/store/apps/details?id=com.google.android.wearable.app |access-date=2024-04-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221018190446/https://play.google.com/store/apps/details?id=com.google.android.wearable.app |publisher=Google LLC |archive-date=18 October 2022}}</ref>. 2021-jıldıń 3-kvartalında Wear OS aqıllı saatlar bazarınıń 17.3% in iyelegen, bul Apple kompaniyasınıń 21.8% kórsetkishinen keyingi orında turadı. Samsung kompaniyası satılǵan Wear OS qurılmalarınıń kópshilik bólegin quraydı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.counterpointresearch.com/insights/global-smartwatch-market-rebounds-huawei-and-fire-boltt-hit-new-peaks/|bet=Global Smartwatch Market Rebounds; Huawei and Fire-Boltt Hit New Peaks|sáne=30 November 2023|jumıs=Counterpoint|qaralǵan sáne=10 April 2024}}</ref> sebebi ol 2021-jılı Tizen sistemasınan Wear OS ǵa qaytıp ótti<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2021/11/wear-os-market-share-explodes-after-google-and-samsung-team-up/|bet=Wear OS shoots up the market-share charts, now in striking distance of Apple|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=23 November 2021|til=en-us|jumıs=Ars Technica}}</ref>. == Tariyxı hám úylesimliligi == [[Fayl:Android_Wear_Logo_(2014-2018).png|nobaý|Operaciyalıq sistemanıń aldıńǵı ataması Android Wear logotibi]] Platforma 2014-jıl 18-martta baǵdarlamashılar ushın aldın ala versiyası menen birge járiyalandı. Sol waqıtta Motorola, Samsung, LG, HTC hám Asus sıyaqlı kompaniyalar sherikler sıpatında járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/3/18/5522340/motorola-lg-announce-upcoming-android-wear-smartwatches|bet=Motorola, LG announce upcoming Android Wear smartwatches|sáne=18 March 2014|jumıs=The Verge|baspaxana=Vox Media}}</ref>. 2014-jıl 25-iyunda Google I/O ilajında Samsung Gear Live hám LG G Watch saatları Android Wear haqqında qosımsha maǵlıwmatlar menen birge tanıstırıldı. LG G Watch birinshi bolıp shıǵarılǵan hám jetkerip berilgen Android Wear aqıllı saatı boldı. Motorola kompaniyasınıń Moto 360 saatı 2014-jıl 5-sentyabrde shıǵarıldı. 2014-jıl 10-dekabrde jańa qásiyetlerdi qosatuǵın jańalanıw baslandı, onıń ishinde saat beti API si bar edi hám programmalıq támiynat Android 5.0 «Lollipop» tiykarında ózgertildi<ref name=":2">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2014/12/android-wear-gets-lollipop-update-adds-watch-face-api-new-features/|bet=Android Wear gets Lollipop update, adds watch face API, new features|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=10 December 2015|jumıs=Ars Technica|baspaxana=Conde Nast|qaralǵan sáne=17 January 2015}}</ref>. LG G Watch<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidos.in/2014/03/lg-g-watch-google/|bet=LG introduces G Watch, first smartwatch running on Android Wear|sáne=2014-03-18|jumıs=Androidos.in|qaralǵan sáne=2014-06-26}}</ref> hám Samsung Gear Live<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/6/25/5842804/this-is-the-gear-live-samsungs-199-android-wear-smartwatch|bet=This is the Gear Live, Samsung's $199 Android Wear smartwatch|avtor=Jeffries|at=Adrianne|sáne=25 June 2014|baspaxana=The Verge|qaralǵan sáne=2014-06-26}}</ref> 2014-jıldıń iyul ayında jetkerip berile baslandı, al Motorola Moto 360<ref>{{Web deregi|url=http://motorola-blog.blogspot.in/2014/03/moto-360-its-time.html|bet=Moto 360: It's Time.—The Official Motorola Blog|sáne=2014-03-18|jumıs=Motorola-blog.blogspot.in|qaralǵan sáne=2014-06-26}}</ref> 2014-jıldıń sentyabr ayında jetkerip berile baslandı. Android Wear qurılmalarınıń kelesi toplamı 2014-jıldıń aqırında kelip shıqtı, onıń ishinde Asus ZenWatch,<ref>{{Web deregi|url=http://www.sonymobile.com/global-en/products/smartwear/smartwatch-3-swr50/|bet=SmartWatch 3 SWR50|jumıs=Sony Smartphones (Global UK English)}}</ref> Sony SmartWatch 3,<ref>{{Web deregi|url=http://www.lgnewsroom.com/newsroom/contents/64664|bet=LG Newsroom|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150522134346/http://www.lgnewsroom.com/newsroom/contents/64664|arxivsáne=2015-05-22|jumıs=lgnewsroom.com|qaralǵan sáne=2014-09-05}}</ref> hám LG G Watch R,<ref>{{Web deregi|url=http://lgnewsroom.com/newsroom/contents/65168|bet=LG Newsroom|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150507050534/http://www.lgnewsroom.com/newsroom/contents/65168|arxivsáne=2015-05-07|jumıs=lgnewsroom.com|qaralǵan sáne=2015-03-02}}</ref> bar edi. 2015-jıldıń mart ayına kelip, eń sońǵı Wear OS qurılmaları LG Watch Urbane<ref>{{Web deregi|url=http://www.droid-life.com/2015/03/01/huawei-makes-the-huawei-watch-official-smart-band-and-a-7-inch-phone-too/|bet=Huawei Makes the Huawei Watch Official, Other Wearables and a 7-Inch Phone Too|avtor=Kellex|sáne=1 March 2015|jumıs=Droid Life|baspaxana=DRD Life Inc.|qaralǵan sáne=3 March 2015}}</ref> hám Huawei Watch boldı. 2015-jıl 31-avgustta Google [[iOS]] [[IOS 8|8.2]] yamasa onnan joqarı versiyası ushın Wear OS qosımshasın iske qostı, bul Wear OS júrgiziletuǵın aqıllı saatlarda iOS xabarlandırıwların sheklengen túrde alıw múmkinshiligin berdi<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2015/09/android-wear-on-ios-a-hobbled-google-centric-smartwatch-experience/|bet=Android Wear on iOS: A hobbled, Google-centric smartwatch experience|sáne=4 September 2015|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2015-12-22}}</ref>. 2015-jıldıń sentyabr ayına kelip, tek LG Watch Urbane hám Huawei Watch qollap-quwatlanadı, biraq Google kóbirek aqıllı saat modellerin qollap-quwatlaytuǵının járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=http://www.smartwatchcrunch.com/huawei-watch-is-here-the-1st-android-smartwatch-compatible-with-iphone/|bet=SmartWatchCrunch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924083837/http://www.smartwatchcrunch.com/huawei-watch-is-here-the-1st-android-smartwatch-compatible-with-iphone/|arxivsáne=2015-09-24|jumıs=smartwatchcrunch.com|qaralǵan sáne=2015-09-05}}</ref>. 2018-jıldıń mart ayında Android Wear Wear OS dep qayta ataldı. Bul qayta atawdıń «biziń texnologiyamızdı, kózqarasımızdı hám eń áhmiyetlisi — biziń saatlarımızdı taǵatuǵın adamlardı jaqsıraq sáwlelendiretuǵını» aytıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2018/3/15/17124448/google-wear-os-announced-android-wear-rebranding-smartwatch|bet=Google just changed the name of Android Wear to Wear OS|avtor=Welch|at=Chris|sáne=2018-03-15|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref>. 2018-jıldıń sentyabr ayında Google Wear OS 2.0 di járiyaladı, ol jekelestirilgen Google fidin (Google Now ornına) hám jańa fitnes baqlaw platforması [[Google Fit]] ti saat betinen qoljetimli etti, hám xabarlandırıwlar maydanın betler ornına aylandırılatuǵın panel paydalanıw ushın qayta dizayn etti hám avtomatik túrde payda bolatuǵın aqıllı juwaplardı qollap-quwatladı (Android Pie daǵı sıyaqlı)<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2018/9/28/17912358/wear-os-2-1-smartwatches-software-update|title=Google breathes new life into Wear OS smartwatches with today's update}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2018/09/review-googles-wear-os-2-0-cant-fix-its-obsolete-smartwatch-hardware/|bet=Review: Google's Wear OS 2.0 can't fix its obsolete smartwatch hardware|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=2018-09-28|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref>. 2018-jıldıń noyabr ayında Wear OS tıń tiykarǵı platforması Android Pie versiyasına jańalandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.xda-developers.com/wear-os-h-update-android-pie-smartwatches/|bet=The Wear OS H update brings Android Pie to smartwatches|sáne=2018-11-18|til=en-US|jumıs=xda-developers|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref>. 2021-jıldıń yanvar ayında Google taǵılatuǵın qurılmalar óndiriwshisi Fitbit ti satıp alıwdı tamamladı; 2019-jıldıń noyabr ayında satıp alıwdı járiyalaǵanda, Google apparatlıq támiynat bóliminiń basshısı Rik Osterlo bunıń «Wear OS ǵa jáne de kóbirek investiciya salıw, sonday-aq bazarǵa Google tárepinen islengen taǵılatuǵın qurılmalardı kirgiziw múmkinshiligi» ekenin bildirdi<ref name="cnbc complete">{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2021/01/14/google-closes-its-fitbit-acquisition.html|bet=Google closes its Fitbit acquisition|avtor=Bursztynsky|at=Jessica|sáne=January 14, 2021|jumıs=[[CNBC]]|qaralǵan sáne=January 14, 2021}}</ref><ref name=":42">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/1/14/22188428/google-fitbit-acquisition-completed-approved|bet=Google completes purchase of Fitbit|avtor=Porter|at=Jon|sáne=2021-01-14|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-01-15}}</ref>. [[Fayl:Galaxy_Watch.jpg|nobaý|Samsung tárepinen islep shıǵarılǵan Wear OS qurılmaları]] 2021-jıldıń may ayında Google I/O da Google platformaǵa úlken jańalanıw kirgizilgenin járiyaladı, ol ishki túrde Wear OS 3.0 retinde belgili. Ol Android 12 den ilham alǵan jańa vizual dizayndı hám Fitbit shınıǵıw baqlaw ózgesheliklerin óz ishine aladı. Google jáne de Samsung Electronics penen sheriklik dúzgenin járiyaladı, ol Google menen birge óziniń Tizen tiykarındaǵı aqıllı saat platformasın Wear OS penen biriktiriw boyınsha birge islesip atır hám keleshektegi aqıllı saat ónimlerinde Wear OS tı paydalanıwǵa wáde berdi. Tiykarǵı kod bazası da Android 11 ge jańalandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.xda-developers.com/new-wear-os-update-hands-on/|bet=The biggest Wear OS update in years has arrived: Here's what it looks like|sáne=2021-05-19|til=en-US|jumıs=xda-developers|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/5/18/22440483/samsung-smartwatch-google-wearos-tizen-watch|bet=Google and Samsung are merging Wear OS and Tizen|avtor=Welch|at=Chris|sáne=2021-05-18|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-05-19}}</ref>. Wear OS 3.0 Qualcomm Snapdragon Wear 4100 sistemalıq chipin paydalanatuǵın Wear OS qurılmaları ushın qoljetimli boladı hám onı ornatıw ushın zavodtaǵı dáslepki halǵa qaytıwdı talap etetuǵın qosılıwı múmkin bolǵan jańalanıw boladı<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2021/07/googles-wear-os-3-update-plans-will-leave-most-existing-devices-behind/|bet=Google's Wear OS 3 update plans will leave most existing devices behind|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=2021-07-23|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref>. == Ózgeshelikleri == Wear OS juplasqan qurılmadan xabarlandırıwlardı sinxronlastıra aladı hám «OK Google» sóz kombinaciyası menen birge dawıslı basqarıwdı hám ım háreket tiykarındaǵı kirgiziwdi qollaydı<ref name=":3">{{Web deregi|url=http://www.wareable.com/android-wear/android-wear-hidden-secrets-tips-and-tricks|bet=Android Wear tips and tricks: The ultimate guide|avtor=Paul Lamkin and Hugh Langley|sáne=September 11, 2017|baspaxana=Wareable.com|qaralǵan sáne=December 21, 2019}}</ref>. Wear OS [[Google Assistant]] hám [[Google mobil xızmetleri|Google Mobile Services]] ([[Gmail]], [[Google Maps]] hám [[Google Wallet]] qosqanda) sıyaqlı Google xızmetleri menen birge, sonday-aq Play Store daǵı úshinshi tárep saat qosımshaları menen integraciyalanadı<ref name=":4">{{Web deregi|url=https://www.pocket-lint.com/smartwatches/news/google/127960-wear-os-your-complete-guide-to-googles-smartwatch-os|bet=Wear OS: Your complete guide to Google's smartwatch OS|avtor=|sáne=2019-10-01|til=en-gb|jumıs=Pocket-lint|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref><ref name=":0">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2014/06/android-wear-review/|bet=Android Wear software review: Smartwatch software that doesn't suck|sáne=July 2014|jumıs=[[Ars Technica]]|qaralǵan sáne=2015-12-22}}</ref>. Saat betinen paydalanıwshı xabarlandırıwlarǵa kiriw ushın joqarıǵa, tez sazlawlar paneline kiriw ushın tómenge, jekelestirilgen Google lentasın kóriw ushın shepke hám [[Google Fit]] ti kóriw ushın ońǵa sıypay aladı<ref name=":3" />. Google Fit hám usıǵan uqsas qosımshalar arqalı Wear OS velosiped aydaw hám juwırıwdı qadaǵalawdı qollaydı, al júrek soǵıw sensorları bar qurılmalar talap boyınsha yamasa kúni boyı belgili aralıqlarda kórsetkishlerdi ólshey aladı<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/business/2014/06/google-fit-to-curate-steps-calories-heart-rate-other-biometric-data/|bet=Google Fit to curate steps, calories, heart rate, other biometric data|sáne=13 June 2014|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2015-12-22}}</ref>. Saat juplasqan qurılmalarda aǵımlap berilip atırǵan medianı basqara aladı<ref name=":0" /><ref name=":4" />. == Derekler == [[Kategoriya:Google xızmetleri]] 0wzemnz5vd3gmr2d5dyeu8raysvkmto 122776 122775 2025-06-25T19:37:53Z Bekan88 11311 122776 wikitext text/x-wiki '''Wear OS''' (burın '''Android Wear''' dep atalǵan)<ref>{{Web deregi|url=https://www.wired.it/gadget/accessori/2018/03/12/android-wear-os-smartwatch/|bet=Android Wear cambia nome in Wear Os: le novità in arrivo|sáne=12 March 2018}}</ref> — bul [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2018/3/15/17124448/google-wear-os-announced-android-wear-rebranding-smartwatch|bet=Google just changed the name of Android Wear to Wear OS|sáne=15 March 2018|baspaxana=[[The Verge]]}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://developer.android.com/wear/index.html|bet=Android Wear—Android Developers|jumıs=android.com|qaralǵan sáne=1 September 2015}}</ref><ref name=":1">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/3/18/5522226/google-reveals-android-wear-an-operating-system-designed-for|bet=Google reveals Android Wear, an operating system for smartwatches|sáne=18 March 2014|jumıs=The Verge|baspaxana=Vox Media}}</ref> [[Aqıllı saat|aqıllı saatlar]] hám basqa da taǵılatuǵın kompyuterler ushın dúzilgen [[Menshikli programmalıq támiynat|jabıq kodlı]] [[Android|Android distribuciyası]]. Wear OS Android (6.0 «Marshmallow» yamasa onnan joqarı versiyası) yamasa [[iOS]] (10.0 yamasa onnan joqarı versiyası) [[Mobil operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemaları]] ornatılǵan [[Mobil telefon|mobil telefonlar]] menen baylanısıwǵa arnalǵan<ref name="alsacco">{{Web deregi|url=http://www.cio.com/article/2978194/smartwatches/android-wear-for-ios-gives-iphone-owners-more-smartwatch-options.html|bet=Android Wear for iOS gives iPhone owners more smartwatch options|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160823204815/http://www.cio.com/article/2978194/smartwatches/android-wear-for-ios-gives-iphone-owners-more-smartwatch-options.html|arxivsáne=23 August 2016|avtor=Al Sacco|sáne=31 August 2015|jumıs=[[CIO magazine|CIO]]|qaralǵan sáne=1 September 2015}}</ref>. Ol mobil xabarlandırıwlardı aqıllı saat formatında kórsetiw hám [[Google Assistant]] texnologiyası menen integraciyanı támiyinleydi<ref>{{Web deregi|url=https://comparesmartwatches.com/news/ok-google-tell-me-about-android-wear/12825|bet=OK Google, tell me about Android Wear|sáne=26 June 2014|baspaxana=CompareSmartWatches}}</ref>. Wear OS Bluetooth, NFC, Wi-Fi,<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2015/11/android-wear-gets-cellular-support-still-needs-to-be-paired-with-a-phone/|bet=Android Wear gets cellular support, still needs to be paired with a phone|sáne=12 November 2015|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2015-12-22}}</ref> 3G hám LTE baylanısların, sonday-aq [[Google Play]] arqalı beriletuǵın bir qatar funkciyalar hám qosımshalardı qollaydı. Saat betiniń dizaynları dóńgelek, kvadrat hám tuwrı múyeshli bolıwı múmkin. [[Apparatlıq támiynat|Apparatlıq támiynattı]] islep shıǵarıwshı sheriklerge Asus, Broadcom, Fossil, HTC, [[Intel]], LG, MediaTek, Imagination Technologies, Motorola, New Balance, Xiaomi, Qualcomm, Samsung, Huawei, Skagen, Polar, TAG Heuer, Suunto hám Mobvoi kiredi<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/wear/index.html|bet=Android Wear|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=3 March 2015}}</ref>. Operaciyalıq sistema dáslep 2014-jılı Android Wear ataması menen shıǵarılıp, 2018-jılı házirgi atamasın aldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2018/3/15/17124448/google-wear-os-announced-android-wear-rebranding-smartwatch|bet=Google just changed the name of Android Wear to Wear OS|sáne=15 March 2018}}</ref>. Analitiklerdiń bahalawınsha, sistemanıń shıǵarılǵan jılı bolǵan 2014-jılı 720,000 nan aslam Android Wear aqıllı saatları jetkerip berilgen. 2022-jıldıń oktyabr ayınıń ortasına kelip, Wear OS qosımshası 50 millionnan aslam ret júklep alınǵan<ref>{{Citation |title=Wear OS by Google Smartwatch (was Android Wear) |url=https://play.google.com/store/apps/details?id=com.google.android.wearable.app |access-date=2024-04-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221018190446/https://play.google.com/store/apps/details?id=com.google.android.wearable.app |publisher=Google LLC |archive-date=18 October 2022}}</ref>. 2021-jıldıń 3-kvartalında Wear OS aqıllı saatlar bazarınıń 17.3% in iyelegen, bul Apple kompaniyasınıń 21.8% kórsetkishinen keyingi orında turadı. Samsung kompaniyası satılǵan Wear OS qurılmalarınıń kópshilik bólegin quraydı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.counterpointresearch.com/insights/global-smartwatch-market-rebounds-huawei-and-fire-boltt-hit-new-peaks/|bet=Global Smartwatch Market Rebounds; Huawei and Fire-Boltt Hit New Peaks|sáne=30 November 2023|jumıs=Counterpoint|qaralǵan sáne=10 April 2024}}</ref> sebebi ol 2021-jılı Tizen sistemasınan Wear OS ǵa qaytıp ótti<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2021/11/wear-os-market-share-explodes-after-google-and-samsung-team-up/|bet=Wear OS shoots up the market-share charts, now in striking distance of Apple|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=23 November 2021|til=en-us|jumıs=Ars Technica}}</ref>. == Tariyxı hám úylesimliligi == [[Fayl:Android_Wear_Logo_(2014-2018).png|nobaý|Operaciyalıq sistemanıń aldıńǵı ataması Android Wear logotibi]] Platforma 2014-jıl 18-martta baǵdarlamashılar ushın aldın ala versiyası menen birge járiyalandı. Sol waqıtta Motorola, Samsung, LG, HTC hám Asus sıyaqlı kompaniyalar sherikler sıpatında járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/3/18/5522340/motorola-lg-announce-upcoming-android-wear-smartwatches|bet=Motorola, LG announce upcoming Android Wear smartwatches|sáne=18 March 2014|jumıs=The Verge|baspaxana=Vox Media}}</ref>. 2014-jıl 25-iyunda Google I/O ilajında Samsung Gear Live hám LG G Watch saatları Android Wear haqqında qosımsha maǵlıwmatlar menen birge tanıstırıldı. LG G Watch birinshi bolıp shıǵarılǵan hám jetkerip berilgen Android Wear aqıllı saatı boldı. Motorola kompaniyasınıń Moto 360 saatı 2014-jıl 5-sentyabrde shıǵarıldı. 2014-jıl 10-dekabrde jańa qásiyetlerdi qosatuǵın jańalanıw baslandı, onıń ishinde saat beti API si bar edi hám programmalıq támiynat Android 5.0 «Lollipop» tiykarında ózgertildi<ref name=":2">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2014/12/android-wear-gets-lollipop-update-adds-watch-face-api-new-features/|bet=Android Wear gets Lollipop update, adds watch face API, new features|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=10 December 2015|jumıs=Ars Technica|baspaxana=Conde Nast|qaralǵan sáne=17 January 2015}}</ref>. LG G Watch<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidos.in/2014/03/lg-g-watch-google/|bet=LG introduces G Watch, first smartwatch running on Android Wear|sáne=2014-03-18|jumıs=Androidos.in|qaralǵan sáne=2014-06-26}}</ref> hám Samsung Gear Live<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/6/25/5842804/this-is-the-gear-live-samsungs-199-android-wear-smartwatch|bet=This is the Gear Live, Samsung's $199 Android Wear smartwatch|avtor=Jeffries|at=Adrianne|sáne=25 June 2014|baspaxana=The Verge|qaralǵan sáne=2014-06-26}}</ref> 2014-jıldıń iyul ayında jetkerip berile baslandı, al Motorola Moto 360<ref>{{Web deregi|url=http://motorola-blog.blogspot.in/2014/03/moto-360-its-time.html|bet=Moto 360: It's Time.—The Official Motorola Blog|sáne=2014-03-18|jumıs=Motorola-blog.blogspot.in|qaralǵan sáne=2014-06-26}}</ref> 2014-jıldıń sentyabr ayında jetkerip berile baslandı. Android Wear qurılmalarınıń kelesi toplamı 2014-jıldıń aqırında kelip shıqtı, onıń ishinde Asus ZenWatch,<ref>{{Web deregi|url=http://www.sonymobile.com/global-en/products/smartwear/smartwatch-3-swr50/|bet=SmartWatch 3 SWR50|jumıs=Sony Smartphones (Global UK English)}}</ref> Sony SmartWatch 3,<ref>{{Web deregi|url=http://www.lgnewsroom.com/newsroom/contents/64664|bet=LG Newsroom|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150522134346/http://www.lgnewsroom.com/newsroom/contents/64664|arxivsáne=2015-05-22|jumıs=lgnewsroom.com|qaralǵan sáne=2014-09-05}}</ref> hám LG G Watch R,<ref>{{Web deregi|url=http://lgnewsroom.com/newsroom/contents/65168|bet=LG Newsroom|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150507050534/http://www.lgnewsroom.com/newsroom/contents/65168|arxivsáne=2015-05-07|jumıs=lgnewsroom.com|qaralǵan sáne=2015-03-02}}</ref> bar edi. 2015-jıldıń mart ayına kelip, eń sońǵı Wear OS qurılmaları LG Watch Urbane<ref>{{Web deregi|url=http://www.droid-life.com/2015/03/01/huawei-makes-the-huawei-watch-official-smart-band-and-a-7-inch-phone-too/|bet=Huawei Makes the Huawei Watch Official, Other Wearables and a 7-Inch Phone Too|avtor=Kellex|sáne=1 March 2015|jumıs=Droid Life|baspaxana=DRD Life Inc.|qaralǵan sáne=3 March 2015}}</ref> hám Huawei Watch boldı. 2015-jıl 31-avgustta Google [[iOS]] [[IOS 8|8.2]] yamasa onnan joqarı versiyası ushın Wear OS qosımshasın iske qostı, bul Wear OS júrgiziletuǵın aqıllı saatlarda iOS xabarlandırıwların sheklengen túrde alıw múmkinshiligin berdi<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2015/09/android-wear-on-ios-a-hobbled-google-centric-smartwatch-experience/|bet=Android Wear on iOS: A hobbled, Google-centric smartwatch experience|sáne=4 September 2015|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2015-12-22}}</ref>. 2015-jıldıń sentyabr ayına kelip, tek LG Watch Urbane hám Huawei Watch qollap-quwatlanadı, biraq Google kóbirek aqıllı saat modellerin qollap-quwatlaytuǵının járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=http://www.smartwatchcrunch.com/huawei-watch-is-here-the-1st-android-smartwatch-compatible-with-iphone/|bet=SmartWatchCrunch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924083837/http://www.smartwatchcrunch.com/huawei-watch-is-here-the-1st-android-smartwatch-compatible-with-iphone/|arxivsáne=2015-09-24|jumıs=smartwatchcrunch.com|qaralǵan sáne=2015-09-05}}</ref>. 2018-jıldıń mart ayında Android Wear Wear OS dep qayta ataldı. Bul qayta atawdıń «biziń texnologiyamızdı, kózqarasımızdı hám eń áhmiyetlisi — biziń saatlarımızdı taǵatuǵın adamlardı jaqsıraq sáwlelendiretuǵını» aytıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2018/3/15/17124448/google-wear-os-announced-android-wear-rebranding-smartwatch|bet=Google just changed the name of Android Wear to Wear OS|avtor=Welch|at=Chris|sáne=2018-03-15|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref>. 2018-jıldıń sentyabr ayında Google Wear OS 2.0 di járiyaladı, ol jekelestirilgen Google fidin (Google Now ornına) hám jańa fitnes baqlaw platforması [[Google Fit]] ti saat betinen qoljetimli etti, hám xabarlandırıwlar maydanın betler ornına aylandırılatuǵın panel paydalanıw ushın qayta dizayn etti hám avtomatik túrde payda bolatuǵın aqıllı juwaplardı qollap-quwatladı (Android Pie daǵı sıyaqlı)<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2018/9/28/17912358/wear-os-2-1-smartwatches-software-update|title=Google breathes new life into Wear OS smartwatches with today's update}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2018/09/review-googles-wear-os-2-0-cant-fix-its-obsolete-smartwatch-hardware/|bet=Review: Google's Wear OS 2.0 can't fix its obsolete smartwatch hardware|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=2018-09-28|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref>. 2018-jıldıń noyabr ayında Wear OS tıń tiykarǵı platforması Android Pie versiyasına jańalandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.xda-developers.com/wear-os-h-update-android-pie-smartwatches/|bet=The Wear OS H update brings Android Pie to smartwatches|sáne=2018-11-18|til=en-US|jumıs=xda-developers|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref>. 2021-jıldıń yanvar ayında Google taǵılatuǵın qurılmalar óndiriwshisi Fitbit ti satıp alıwdı tamamladı; 2019-jıldıń noyabr ayında satıp alıwdı járiyalaǵanda, Google apparatlıq támiynat bóliminiń basshısı Rik Osterlo bunıń «Wear OS ǵa jáne de kóbirek investiciya salıw, sonday-aq bazarǵa Google tárepinen islengen taǵılatuǵın qurılmalardı kirgiziw múmkinshiligi» ekenin bildirdi<ref name="cnbc complete">{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2021/01/14/google-closes-its-fitbit-acquisition.html|bet=Google closes its Fitbit acquisition|avtor=Bursztynsky|at=Jessica|sáne=January 14, 2021|jumıs=[[CNBC]]|qaralǵan sáne=January 14, 2021}}</ref><ref name=":42">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/1/14/22188428/google-fitbit-acquisition-completed-approved|bet=Google completes purchase of Fitbit|avtor=Porter|at=Jon|sáne=2021-01-14|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-01-15}}</ref>. [[Fayl:Galaxy_Watch.jpg|nobaý|Samsung tárepinen islep shıǵarılǵan Wear OS qurılmaları]] 2021-jıldıń may ayında Google I/O da Google platformaǵa úlken jańalanıw kirgizilgenin járiyaladı, ol ishki túrde Wear OS 3.0 retinde belgili. Ol Android 12 den ilham alǵan jańa vizual dizayndı hám Fitbit shınıǵıw baqlaw ózgesheliklerin óz ishine aladı. Google jáne de Samsung Electronics penen sheriklik dúzgenin járiyaladı, ol Google menen birge óziniń Tizen tiykarındaǵı aqıllı saat platformasın Wear OS penen biriktiriw boyınsha birge islesip atır hám keleshektegi aqıllı saat ónimlerinde Wear OS tı paydalanıwǵa wáde berdi. Tiykarǵı kod bazası da Android 11 ge jańalandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.xda-developers.com/new-wear-os-update-hands-on/|bet=The biggest Wear OS update in years has arrived: Here's what it looks like|sáne=2021-05-19|til=en-US|jumıs=xda-developers|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/5/18/22440483/samsung-smartwatch-google-wearos-tizen-watch|bet=Google and Samsung are merging Wear OS and Tizen|avtor=Welch|at=Chris|sáne=2021-05-18|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-05-19}}</ref>. Wear OS 3.0 Qualcomm Snapdragon Wear 4100 sistemalıq chipin paydalanatuǵın Wear OS qurılmaları ushın qoljetimli boladı hám onı ornatıw ushın zavodtaǵı dáslepki halǵa qaytıwdı talap etetuǵın qosılıwı múmkin bolǵan jańalanıw boladı<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2021/07/googles-wear-os-3-update-plans-will-leave-most-existing-devices-behind/|bet=Google's Wear OS 3 update plans will leave most existing devices behind|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=2021-07-23|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref>. == Ózgeshelikleri == Wear OS juplasqan qurılmadan xabarlandırıwlardı sinxronlastıra aladı hám «OK Google» sóz kombinaciyası menen birge dawıslı basqarıwdı hám ım háreket tiykarındaǵı kirgiziwdi qollaydı<ref name=":3">{{Web deregi|url=http://www.wareable.com/android-wear/android-wear-hidden-secrets-tips-and-tricks|bet=Android Wear tips and tricks: The ultimate guide|avtor=Paul Lamkin and Hugh Langley|sáne=September 11, 2017|baspaxana=Wareable.com|qaralǵan sáne=December 21, 2019}}</ref>. Wear OS [[Google Assistant]] hám [[Google mobil xızmetleri|Google Mobile Services]] ([[Gmail]], [[Google Maps]] hám [[Google Wallet]] qosqanda) sıyaqlı Google xızmetleri menen birge, sonday-aq Play Store daǵı úshinshi tárep saat qosımshaları menen integraciyalanadı<ref name=":4">{{Web deregi|url=https://www.pocket-lint.com/smartwatches/news/google/127960-wear-os-your-complete-guide-to-googles-smartwatch-os|bet=Wear OS: Your complete guide to Google's smartwatch OS|avtor=|sáne=2019-10-01|til=en-gb|jumıs=Pocket-lint|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref><ref name=":0">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2014/06/android-wear-review/|bet=Android Wear software review: Smartwatch software that doesn't suck|sáne=July 2014|jumıs=[[Ars Technica]]|qaralǵan sáne=2015-12-22}}</ref>. Saat betinen paydalanıwshı xabarlandırıwlarǵa kiriw ushın joqarıǵa, tez sazlawlar paneline kiriw ushın tómenge, jekelestirilgen Google lentasın kóriw ushın shepke hám [[Google Fit]] ti kóriw ushın ońǵa sıypay aladı<ref name=":3" />. Google Fit hám usıǵan uqsas qosımshalar arqalı Wear OS velosiped aydaw hám juwırıwdı qadaǵalawdı qollaydı, al júrek soǵıw sensorları bar qurılmalar talap boyınsha yamasa kúni boyı belgili aralıqlarda kórsetkishlerdi ólshey aladı<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/business/2014/06/google-fit-to-curate-steps-calories-heart-rate-other-biometric-data/|bet=Google Fit to curate steps, calories, heart rate, other biometric data|sáne=13 June 2014|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2015-12-22}}</ref>. Saat juplasqan qurılmalarda aǵımlap berilip atırǵan medianı basqara aladı<ref name=":0" /><ref name=":4" />. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ 4ols257eo86x2a5cicjkkwwvjauadg2 122809 122776 2025-06-25T20:32:52Z Bekan88 11311 122809 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em" ! colspan="2" style="text-align: center; font-size: 125%; font-weight: bold; background-color: #E6E6FA" | Wear OS |- | colspan="2" style="text-align: center" | [[File:Wear_OS_icon.svg|200px]] |- | colspan="2" style="text-align: center" | [[File:Wear_OS_by_Google_wordmark.svg|200px]] |- ! [[Programmist (Baǵdarlamashı)|Baǵdarlamashı(lar)]] | [[Google]] |- ! [[Programmalastırıw tili|Jazılǵan tili]] | [[C]] (yadro), [[C++]], [[Java (programmalastırıw tili)|Java]] |- ! [[Operaciyalıq sistema|OS]] shańaraǵı | Unix tárizli |- ! Jumıs jaǵdayı | Aǵımdaǵı |- ! Derekler modeli | [[Menshikli programmalıq támiynat|Jabıq kodlı]] |- ! Dáslepki shıǵarılıwı | [[2014|2014-jıl]], [[18-mart]] |- ! Sońǵı versiyası | Wear OS 5.1 ([[Android]] 15 tiykarında)<br/>([[2025|2025-jıl]], [[19-mart]]) |- ! Sońǵı sınaw versiyası | Wear OS 5.1 ([[Android]] 15 tiykarında)<br/>([[2024|2024-jıl]], [[25-noyabr]]) |- ! Maqsetli bazar | [[Aqıllı saat|Aqılllı saatlar]] |- ! Tiller | 93 til |- ! Paket menedjeri | [[Google Play]] arqalı APK |- ! Platformalar | 32-bit ARM, MIPS, x86 |- ! Yadro túri | Monolit (modifikaciyalanǵan Linux yadrosı) |- ! Paydalanıw ortalıǵı | Bionic libc, NetBSD qabıǵı, NetBSD dan ayırım utilitalar menen nativlik utilitalar |- ! Standart interfeys | [[Grafikalıq paydalanıwshı interfeysi|Grafikalıq]] (Kóp sensorlı) |- ! Licenziya | [[Menshikli programmalıq támiynat|Menshikli]] |- ! Rásmiy [[Veb-sayt|veb-saytı]] | [https://wearos.google.com wearos.google.com] |} '''Wear OS''' (burın '''Android Wear''' dep atalǵan)<ref>{{Web deregi|url=https://www.wired.it/gadget/accessori/2018/03/12/android-wear-os-smartwatch/|bet=Android Wear cambia nome in Wear Os: le novità in arrivo|sáne=12 March 2018}}</ref> — bul [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan,<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2018/3/15/17124448/google-wear-os-announced-android-wear-rebranding-smartwatch|bet=Google just changed the name of Android Wear to Wear OS|sáne=15 March 2018|baspaxana=[[The Verge]]}}</ref><ref>{{Web deregi|url=http://developer.android.com/wear/index.html|bet=Android Wear—Android Developers|jumıs=android.com|qaralǵan sáne=1 September 2015}}</ref><ref name=":1">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/3/18/5522226/google-reveals-android-wear-an-operating-system-designed-for|bet=Google reveals Android Wear, an operating system for smartwatches|sáne=18 March 2014|jumıs=The Verge|baspaxana=Vox Media}}</ref> [[Aqıllı saat|aqıllı saatlar]] hám basqa da taǵılatuǵın kompyuterler ushın dúzilgen [[Menshikli programmalıq támiynat|jabıq kodlı]] [[Android|Android distribuciyası]]. Wear OS Android (6.0 «Marshmallow» yamasa onnan joqarı versiyası) yamasa [[iOS]] (10.0 yamasa onnan joqarı versiyası) [[Mobil operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemaları]] ornatılǵan [[Mobil telefon|mobil telefonlar]] menen baylanısıwǵa arnalǵan<ref name="alsacco">{{Web deregi|url=http://www.cio.com/article/2978194/smartwatches/android-wear-for-ios-gives-iphone-owners-more-smartwatch-options.html|bet=Android Wear for iOS gives iPhone owners more smartwatch options|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160823204815/http://www.cio.com/article/2978194/smartwatches/android-wear-for-ios-gives-iphone-owners-more-smartwatch-options.html|arxivsáne=23 August 2016|avtor=Al Sacco|sáne=31 August 2015|jumıs=[[CIO magazine|CIO]]|qaralǵan sáne=1 September 2015}}</ref>. Ol mobil xabarlandırıwlardı aqıllı saat formatında kórsetiw hám [[Google Assistant]] texnologiyası menen integraciyanı támiyinleydi<ref>{{Web deregi|url=https://comparesmartwatches.com/news/ok-google-tell-me-about-android-wear/12825|bet=OK Google, tell me about Android Wear|sáne=26 June 2014|baspaxana=CompareSmartWatches}}</ref>. Wear OS Bluetooth, NFC, Wi-Fi,<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2015/11/android-wear-gets-cellular-support-still-needs-to-be-paired-with-a-phone/|bet=Android Wear gets cellular support, still needs to be paired with a phone|sáne=12 November 2015|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2015-12-22}}</ref> 3G hám LTE baylanısların, sonday-aq [[Google Play]] arqalı beriletuǵın bir qatar funkciyalar hám qosımshalardı qollaydı. Saat betiniń dizaynları dóńgelek, kvadrat hám tuwrı múyeshli bolıwı múmkin. [[Apparatlıq támiynat|Apparatlıq támiynattı]] islep shıǵarıwshı sheriklerge Asus, Broadcom, Fossil, HTC, [[Intel]], LG, MediaTek, Imagination Technologies, Motorola, New Balance, Xiaomi, Qualcomm, Samsung, Huawei, Skagen, Polar, TAG Heuer, Suunto hám Mobvoi kiredi<ref>{{Web deregi|url=https://developer.android.com/wear/index.html|bet=Android Wear|jumıs=Android Developers|qaralǵan sáne=3 March 2015}}</ref>. Operaciyalıq sistema dáslep 2014-jılı Android Wear ataması menen shıǵarılıp, 2018-jılı házirgi atamasın aldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2018/3/15/17124448/google-wear-os-announced-android-wear-rebranding-smartwatch|bet=Google just changed the name of Android Wear to Wear OS|sáne=15 March 2018}}</ref>. Analitiklerdiń bahalawınsha, sistemanıń shıǵarılǵan jılı bolǵan 2014-jılı 720,000 nan aslam Android Wear aqıllı saatları jetkerip berilgen. 2022-jıldıń oktyabr ayınıń ortasına kelip, Wear OS qosımshası 50 millionnan aslam ret júklep alınǵan<ref>{{Citation |title=Wear OS by Google Smartwatch (was Android Wear) |url=https://play.google.com/store/apps/details?id=com.google.android.wearable.app |access-date=2024-04-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221018190446/https://play.google.com/store/apps/details?id=com.google.android.wearable.app |publisher=Google LLC |archive-date=18 October 2022}}</ref>. 2021-jıldıń 3-kvartalında Wear OS aqıllı saatlar bazarınıń 17.3% in iyelegen, bul Apple kompaniyasınıń 21.8% kórsetkishinen keyingi orında turadı. Samsung kompaniyası satılǵan Wear OS qurılmalarınıń kópshilik bólegin quraydı,<ref>{{Web deregi|url=https://www.counterpointresearch.com/insights/global-smartwatch-market-rebounds-huawei-and-fire-boltt-hit-new-peaks/|bet=Global Smartwatch Market Rebounds; Huawei and Fire-Boltt Hit New Peaks|sáne=30 November 2023|jumıs=Counterpoint|qaralǵan sáne=10 April 2024}}</ref> sebebi ol 2021-jılı Tizen sistemasınan Wear OS ǵa qaytıp ótti<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2021/11/wear-os-market-share-explodes-after-google-and-samsung-team-up/|bet=Wear OS shoots up the market-share charts, now in striking distance of Apple|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=23 November 2021|til=en-us|jumıs=Ars Technica}}</ref>. == Tariyxı hám úylesimliligi == [[Fayl:Android_Wear_Logo_(2014-2018).png|nobaý|Operaciyalıq sistemanıń aldıńǵı ataması Android Wear logotibi]] Platforma 2014-jıl 18-martta baǵdarlamashılar ushın aldın ala versiyası menen birge járiyalandı. Sol waqıtta Motorola, Samsung, LG, HTC hám Asus sıyaqlı kompaniyalar sherikler sıpatında járiyalandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/3/18/5522340/motorola-lg-announce-upcoming-android-wear-smartwatches|bet=Motorola, LG announce upcoming Android Wear smartwatches|sáne=18 March 2014|jumıs=The Verge|baspaxana=Vox Media}}</ref>. 2014-jıl 25-iyunda Google I/O ilajında Samsung Gear Live hám LG G Watch saatları Android Wear haqqında qosımsha maǵlıwmatlar menen birge tanıstırıldı. LG G Watch birinshi bolıp shıǵarılǵan hám jetkerip berilgen Android Wear aqıllı saatı boldı. Motorola kompaniyasınıń Moto 360 saatı 2014-jıl 5-sentyabrde shıǵarıldı. 2014-jıl 10-dekabrde jańa qásiyetlerdi qosatuǵın jańalanıw baslandı, onıń ishinde saat beti API si bar edi hám programmalıq támiynat Android 5.0 «Lollipop» tiykarında ózgertildi<ref name=":2">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2014/12/android-wear-gets-lollipop-update-adds-watch-face-api-new-features/|bet=Android Wear gets Lollipop update, adds watch face API, new features|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=10 December 2015|jumıs=Ars Technica|baspaxana=Conde Nast|qaralǵan sáne=17 January 2015}}</ref>. LG G Watch<ref>{{Web deregi|url=http://www.androidos.in/2014/03/lg-g-watch-google/|bet=LG introduces G Watch, first smartwatch running on Android Wear|sáne=2014-03-18|jumıs=Androidos.in|qaralǵan sáne=2014-06-26}}</ref> hám Samsung Gear Live<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/6/25/5842804/this-is-the-gear-live-samsungs-199-android-wear-smartwatch|bet=This is the Gear Live, Samsung's $199 Android Wear smartwatch|avtor=Jeffries|at=Adrianne|sáne=25 June 2014|baspaxana=The Verge|qaralǵan sáne=2014-06-26}}</ref> 2014-jıldıń iyul ayında jetkerip berile baslandı, al Motorola Moto 360<ref>{{Web deregi|url=http://motorola-blog.blogspot.in/2014/03/moto-360-its-time.html|bet=Moto 360: It's Time.—The Official Motorola Blog|sáne=2014-03-18|jumıs=Motorola-blog.blogspot.in|qaralǵan sáne=2014-06-26}}</ref> 2014-jıldıń sentyabr ayında jetkerip berile baslandı. Android Wear qurılmalarınıń kelesi toplamı 2014-jıldıń aqırında kelip shıqtı, onıń ishinde Asus ZenWatch,<ref>{{Web deregi|url=http://www.sonymobile.com/global-en/products/smartwear/smartwatch-3-swr50/|bet=SmartWatch 3 SWR50|jumıs=Sony Smartphones (Global UK English)}}</ref> Sony SmartWatch 3,<ref>{{Web deregi|url=http://www.lgnewsroom.com/newsroom/contents/64664|bet=LG Newsroom|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150522134346/http://www.lgnewsroom.com/newsroom/contents/64664|arxivsáne=2015-05-22|jumıs=lgnewsroom.com|qaralǵan sáne=2014-09-05}}</ref> hám LG G Watch R,<ref>{{Web deregi|url=http://lgnewsroom.com/newsroom/contents/65168|bet=LG Newsroom|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150507050534/http://www.lgnewsroom.com/newsroom/contents/65168|arxivsáne=2015-05-07|jumıs=lgnewsroom.com|qaralǵan sáne=2015-03-02}}</ref> bar edi. 2015-jıldıń mart ayına kelip, eń sońǵı Wear OS qurılmaları LG Watch Urbane<ref>{{Web deregi|url=http://www.droid-life.com/2015/03/01/huawei-makes-the-huawei-watch-official-smart-band-and-a-7-inch-phone-too/|bet=Huawei Makes the Huawei Watch Official, Other Wearables and a 7-Inch Phone Too|avtor=Kellex|sáne=1 March 2015|jumıs=Droid Life|baspaxana=DRD Life Inc.|qaralǵan sáne=3 March 2015}}</ref> hám Huawei Watch boldı. 2015-jıl 31-avgustta Google [[iOS]] [[IOS 8|8.2]] yamasa onnan joqarı versiyası ushın Wear OS qosımshasın iske qostı, bul Wear OS júrgiziletuǵın aqıllı saatlarda iOS xabarlandırıwların sheklengen túrde alıw múmkinshiligin berdi<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2015/09/android-wear-on-ios-a-hobbled-google-centric-smartwatch-experience/|bet=Android Wear on iOS: A hobbled, Google-centric smartwatch experience|sáne=4 September 2015|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2015-12-22}}</ref>. 2015-jıldıń sentyabr ayına kelip, tek LG Watch Urbane hám Huawei Watch qollap-quwatlanadı, biraq Google kóbirek aqıllı saat modellerin qollap-quwatlaytuǵının járiyaladı<ref>{{Web deregi|url=http://www.smartwatchcrunch.com/huawei-watch-is-here-the-1st-android-smartwatch-compatible-with-iphone/|bet=SmartWatchCrunch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924083837/http://www.smartwatchcrunch.com/huawei-watch-is-here-the-1st-android-smartwatch-compatible-with-iphone/|arxivsáne=2015-09-24|jumıs=smartwatchcrunch.com|qaralǵan sáne=2015-09-05}}</ref>. 2018-jıldıń mart ayında Android Wear Wear OS dep qayta ataldı. Bul qayta atawdıń «biziń texnologiyamızdı, kózqarasımızdı hám eń áhmiyetlisi — biziń saatlarımızdı taǵatuǵın adamlardı jaqsıraq sáwlelendiretuǵını» aytıldı<ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2018/3/15/17124448/google-wear-os-announced-android-wear-rebranding-smartwatch|bet=Google just changed the name of Android Wear to Wear OS|avtor=Welch|at=Chris|sáne=2018-03-15|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref>. 2018-jıldıń sentyabr ayında Google Wear OS 2.0 di járiyaladı, ol jekelestirilgen Google fidin (Google Now ornına) hám jańa fitnes baqlaw platforması [[Google Fit]] ti saat betinen qoljetimli etti, hám xabarlandırıwlar maydanın betler ornına aylandırılatuǵın panel paydalanıw ushın qayta dizayn etti hám avtomatik túrde payda bolatuǵın aqıllı juwaplardı qollap-quwatladı (Android Pie daǵı sıyaqlı)<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2018/9/28/17912358/wear-os-2-1-smartwatches-software-update|title=Google breathes new life into Wear OS smartwatches with today's update}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2018/09/review-googles-wear-os-2-0-cant-fix-its-obsolete-smartwatch-hardware/|bet=Review: Google's Wear OS 2.0 can't fix its obsolete smartwatch hardware|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=2018-09-28|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref>. 2018-jıldıń noyabr ayında Wear OS tıń tiykarǵı platforması Android Pie versiyasına jańalandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.xda-developers.com/wear-os-h-update-android-pie-smartwatches/|bet=The Wear OS H update brings Android Pie to smartwatches|sáne=2018-11-18|til=en-US|jumıs=xda-developers|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref>. 2021-jıldıń yanvar ayında Google taǵılatuǵın qurılmalar óndiriwshisi Fitbit ti satıp alıwdı tamamladı; 2019-jıldıń noyabr ayında satıp alıwdı járiyalaǵanda, Google apparatlıq támiynat bóliminiń basshısı Rik Osterlo bunıń «Wear OS ǵa jáne de kóbirek investiciya salıw, sonday-aq bazarǵa Google tárepinen islengen taǵılatuǵın qurılmalardı kirgiziw múmkinshiligi» ekenin bildirdi<ref name="cnbc complete">{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2021/01/14/google-closes-its-fitbit-acquisition.html|bet=Google closes its Fitbit acquisition|avtor=Bursztynsky|at=Jessica|sáne=January 14, 2021|jumıs=[[CNBC]]|qaralǵan sáne=January 14, 2021}}</ref><ref name=":42">{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/1/14/22188428/google-fitbit-acquisition-completed-approved|bet=Google completes purchase of Fitbit|avtor=Porter|at=Jon|sáne=2021-01-14|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-01-15}}</ref>. [[Fayl:Galaxy_Watch.jpg|nobaý|Samsung tárepinen islep shıǵarılǵan Wear OS qurılmaları]] 2021-jıldıń may ayında Google I/O da Google platformaǵa úlken jańalanıw kirgizilgenin járiyaladı, ol ishki túrde Wear OS 3.0 retinde belgili. Ol Android 12 den ilham alǵan jańa vizual dizayndı hám Fitbit shınıǵıw baqlaw ózgesheliklerin óz ishine aladı. Google jáne de Samsung Electronics penen sheriklik dúzgenin járiyaladı, ol Google menen birge óziniń Tizen tiykarındaǵı aqıllı saat platformasın Wear OS penen biriktiriw boyınsha birge islesip atır hám keleshektegi aqıllı saat ónimlerinde Wear OS tı paydalanıwǵa wáde berdi. Tiykarǵı kod bazası da Android 11 ge jańalandı<ref>{{Web deregi|url=https://www.xda-developers.com/new-wear-os-update-hands-on/|bet=The biggest Wear OS update in years has arrived: Here's what it looks like|sáne=2021-05-19|til=en-US|jumıs=xda-developers|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref><ref>{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/5/18/22440483/samsung-smartwatch-google-wearos-tizen-watch|bet=Google and Samsung are merging Wear OS and Tizen|avtor=Welch|at=Chris|sáne=2021-05-18|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-05-19}}</ref>. Wear OS 3.0 Qualcomm Snapdragon Wear 4100 sistemalıq chipin paydalanatuǵın Wear OS qurılmaları ushın qoljetimli boladı hám onı ornatıw ushın zavodtaǵı dáslepki halǵa qaytıwdı talap etetuǵın qosılıwı múmkin bolǵan jańalanıw boladı<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2021/07/googles-wear-os-3-update-plans-will-leave-most-existing-devices-behind/|bet=Google's Wear OS 3 update plans will leave most existing devices behind|avtor=Amadeo|at=Ron|sáne=2021-07-23|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref>. == Ózgeshelikleri == Wear OS juplasqan qurılmadan xabarlandırıwlardı sinxronlastıra aladı hám «OK Google» sóz kombinaciyası menen birge dawıslı basqarıwdı hám ım háreket tiykarındaǵı kirgiziwdi qollaydı<ref name=":3">{{Web deregi|url=http://www.wareable.com/android-wear/android-wear-hidden-secrets-tips-and-tricks|bet=Android Wear tips and tricks: The ultimate guide|avtor=Paul Lamkin and Hugh Langley|sáne=September 11, 2017|baspaxana=Wareable.com|qaralǵan sáne=December 21, 2019}}</ref>. Wear OS [[Google Assistant]] hám [[Google mobil xızmetleri|Google Mobile Services]] ([[Gmail]], [[Google Maps]] hám [[Google Wallet]] qosqanda) sıyaqlı Google xızmetleri menen birge, sonday-aq Play Store daǵı úshinshi tárep saat qosımshaları menen integraciyalanadı<ref name=":4">{{Web deregi|url=https://www.pocket-lint.com/smartwatches/news/google/127960-wear-os-your-complete-guide-to-googles-smartwatch-os|bet=Wear OS: Your complete guide to Google's smartwatch OS|avtor=|sáne=2019-10-01|til=en-gb|jumıs=Pocket-lint|qaralǵan sáne=2021-07-24}}</ref><ref name=":0">{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2014/06/android-wear-review/|bet=Android Wear software review: Smartwatch software that doesn't suck|sáne=July 2014|jumıs=[[Ars Technica]]|qaralǵan sáne=2015-12-22}}</ref>. Saat betinen paydalanıwshı xabarlandırıwlarǵa kiriw ushın joqarıǵa, tez sazlawlar paneline kiriw ushın tómenge, jekelestirilgen Google lentasın kóriw ushın shepke hám [[Google Fit]] ti kóriw ushın ońǵa sıypay aladı<ref name=":3" />. Google Fit hám usıǵan uqsas qosımshalar arqalı Wear OS velosiped aydaw hám juwırıwdı qadaǵalawdı qollaydı, al júrek soǵıw sensorları bar qurılmalar talap boyınsha yamasa kúni boyı belgili aralıqlarda kórsetkishlerdi ólshey aladı<ref>{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/business/2014/06/google-fit-to-curate-steps-calories-heart-rate-other-biometric-data/|bet=Google Fit to curate steps, calories, heart rate, other biometric data|sáne=13 June 2014|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2015-12-22}}</ref>. Saat juplasqan qurılmalarda aǵımlap berilip atırǵan medianı basqara aladı<ref name=":0" /><ref name=":4" />. == Derekler == {{Derekler}} [[Kategoriya:Google xızmetleri]] __BÖLİDİMÖNDEMEW__ cz330v9w1k4uhbfwcb74mhr7eodoupg 8 25410 122793 2025-06-25T19:59:17Z Janabaevazizbek 10433 Taza bet jaratıldı: «$( function () { const filteredLinks = []; const localizedUserNamespace = mw.config.get( 'wgFormattedNamespaces' )[2]; $( '.mw-parser-output' ). find( 'a[title^="User:"], a[title^="' + localizedUserNamespace + ':"]' ). each( function() { const link = $( this ); const href = decodeURI( link.attr( 'href' ) ); const userRegex = new RegExp( '((User)|(' + localizedUserNamespace + ')):(.*?)(?=&|$)' ); const username = href.match(userRegex); c...» 122793 javascript text/javascript $( function () { const filteredLinks = []; const localizedUserNamespace = mw.config.get( 'wgFormattedNamespaces' )[2]; $( '.mw-parser-output' ). find( 'a[title^="User:"], a[title^="' + localizedUserNamespace + ':"]' ). each( function() { const link = $( this ); const href = decodeURI( link.attr( 'href' ) ); const userRegex = new RegExp( '((User)|(' + localizedUserNamespace + ')):(.*?)(?=&|$)' ); const username = href.match(userRegex); const index = username[0].indexOf( '/' ); if ( username[0].indexOf( '/' ) === -1 ) { filteredLinks.push( { username: username[0], element: link } ); } } ); if ( !filteredLinks.length ) { return; } const RECENT = 'recent'; const THISYEAR = 'thisyear'; const OVERAYEAR = 'overayear'; const messages = { en: { recent: 'Edited recently', thisyear: 'Edited this year', overayear: 'Edited over a year ago' }, tr: { recent: 'Belsendi', thisyear: 'Yarm belsendi', overayear: 'Belsendi emes' }, de: { recent: 'kürzlich bearbeitet', thisyear: 'in diesem Jahr bearbeitet', overayear: 'vor über einem Jahr bearbeitet' } }; const localizedMessages = function () { const lang = mw.config.get( 'wgUserLanguage' ); if ( lang in messages ) { return messages[lang]; } return messages.en; }(); const getLastActiveMarker = function ( timestamp ) { const date = Date.parse( timestamp ); const now = Date.now(); const diff = Math.floor( ( now - date ) / ( 1000 * 60 * 60 * 24 ) ); var timespan = RECENT; if ( diff > 365 ) { timespan = OVERAYEAR; } else if ( diff > 30 ) { timespan = THISYEAR; } const iconPath = mw.config.get( 'wgServer' ) + mw.config.get( 'wgScriptPath' ) + '/resources/lib/ooui/themes/wikimediaui/images/icons/userContributions-ltr.svg'; const marker = "<span class='mw-whoisactivegadget-span mw-whoisactivegadget-" + timespan + "'>" + "<img src='" + iconPath + "' class='mw-whoisactivegadget-filter-" + timespan + "'/> " + localizedMessages[timespan] + "<span>"; return $( marker ); }; mw.loader.using( [ 'mediawiki.api' ], function () { filteredLinks.forEach( function( item ) { const username = item.username; const element = item.element; const api = new mw.Api(); api.get( { format: 'json', action: 'query', list: 'usercontribs', uclimit: '1', ucuser: username } ).then( function ( result ) { if ( result.query.usercontribs.length ) { const timestamp = result.query.usercontribs[0].timestamp; getLastActiveMarker( timestamp ).insertAfter( element ); } } ); } ); } ); } ); cgz0alhic57s8o3xaych9juf48866zf 122794 122793 2025-06-25T19:59:54Z Janabaevazizbek 10433 122794 javascript text/javascript $( function () { const filteredLinks = []; const localizedUserNamespace = mw.config.get( 'wgFormattedNamespaces' )[2]; $( '.mw-parser-output' ). find( 'a[title^="User:"], a[title^="' + localizedUserNamespace + ':"]' ). each( function() { const link = $( this ); const href = decodeURI( link.attr( 'href' ) ); const userRegex = new RegExp( '((User)|(' + localizedUserNamespace + ')):(.*?)(?=&|$)' ); const username = href.match(userRegex); const index = username[0].indexOf( '/' ); if ( username[0].indexOf( '/' ) === -1 ) { filteredLinks.push( { username: username[0], element: link } ); } } ); if ( !filteredLinks.length ) { return; } const RECENT = 'recent'; const THISYEAR = 'thisyear'; const OVERAYEAR = 'overayear'; const messages = { en: { recent: 'Edited recently', thisyear: 'Edited this year', overayear: 'Edited over a year ago' }, kaa: { recent: 'Belsendi', thisyear: 'Yarm belsendi', overayear: 'Belsendi emes' }, de: { recent: 'kürzlich bearbeitet', thisyear: 'in diesem Jahr bearbeitet', overayear: 'vor über einem Jahr bearbeitet' } }; const localizedMessages = function () { const lang = mw.config.get( 'wgUserLanguage' ); if ( lang in messages ) { return messages[lang]; } return messages.en; }(); const getLastActiveMarker = function ( timestamp ) { const date = Date.parse( timestamp ); const now = Date.now(); const diff = Math.floor( ( now - date ) / ( 1000 * 60 * 60 * 24 ) ); var timespan = RECENT; if ( diff > 365 ) { timespan = OVERAYEAR; } else if ( diff > 30 ) { timespan = THISYEAR; } const iconPath = mw.config.get( 'wgServer' ) + mw.config.get( 'wgScriptPath' ) + '/resources/lib/ooui/themes/wikimediaui/images/icons/userContributions-ltr.svg'; const marker = "<span class='mw-whoisactivegadget-span mw-whoisactivegadget-" + timespan + "'>" + "<img src='" + iconPath + "' class='mw-whoisactivegadget-filter-" + timespan + "'/> " + localizedMessages[timespan] + "<span>"; return $( marker ); }; mw.loader.using( [ 'mediawiki.api' ], function () { filteredLinks.forEach( function( item ) { const username = item.username; const element = item.element; const api = new mw.Api(); api.get( { format: 'json', action: 'query', list: 'usercontribs', uclimit: '1', ucuser: username } ).then( function ( result ) { if ( result.query.usercontribs.length ) { const timestamp = result.query.usercontribs[0].timestamp; getLastActiveMarker( timestamp ).insertAfter( element ); } } ); } ); } ); } ); sinoi8lrjxexl5gyidfqfkoop1e4u7a 122799 122794 2025-06-25T20:06:44Z Janabaevazizbek 10433 122799 javascript text/javascript $( function () { const filteredLinks = []; const localizedUserNamespace = mw.config.get( 'wgFormattedNamespaces' )[2]; $( '.mw-parser-output' ). find( 'a[title^="User:"], a[title^="' + localizedUserNamespace + ':"]' ). each( function() { const link = $( this ); const href = decodeURI( link.attr( 'href' ) ); const userRegex = new RegExp( '((User)|(' + localizedUserNamespace + ')):(.*?)(?=&|$)' ); const username = href.match(userRegex); const index = username[0].indexOf( '/' ); if ( username[0].indexOf( '/' ) === -1 ) { filteredLinks.push( { username: username[0], element: link } ); } } ); if ( !filteredLinks.length ) { return; } const RECENT = 'recent'; const THISYEAR = 'thisyear'; const OVERAYEAR = 'overayear'; const messages = { en: { recent: 'Edited recently', thisyear: 'Edited this year', overayear: 'Edited over a year ago' }, kaa: { recent: 'Belsendi', thisyear: 'Yarım belsendi', overayear: 'Belsendi emes' }, de: { recent: 'kürzlich bearbeitet', thisyear: 'in diesem Jahr bearbeitet', overayear: 'vor über einem Jahr bearbeitet' } }; const localizedMessages = function () { const lang = mw.config.get( 'wgUserLanguage' ); if ( lang in messages ) { return messages[lang]; } return messages.en; }(); const getLastActiveMarker = function ( timestamp ) { const date = Date.parse( timestamp ); const now = Date.now(); const diff = Math.floor( ( now - date ) / ( 1000 * 60 * 60 * 24 ) ); var timespan = RECENT; if ( diff > 365 ) { timespan = OVERAYEAR; } else if ( diff > 30 ) { timespan = THISYEAR; } const iconPath = mw.config.get( 'wgServer' ) + mw.config.get( 'wgScriptPath' ) + '/resources/lib/ooui/themes/wikimediaui/images/icons/userContributions-ltr.svg'; const marker = "<span class='mw-whoisactivegadget-span mw-whoisactivegadget-" + timespan + "'>" + "<img src='" + iconPath + "' class='mw-whoisactivegadget-filter-" + timespan + "'/> " + localizedMessages[timespan] + "<span>"; return $( marker ); }; mw.loader.using( [ 'mediawiki.api' ], function () { filteredLinks.forEach( function( item ) { const username = item.username; const element = item.element; const api = new mw.Api(); api.get( { format: 'json', action: 'query', list: 'usercontribs', uclimit: '1', ucuser: username } ).then( function ( result ) { if ( result.query.usercontribs.length ) { const timestamp = result.query.usercontribs[0].timestamp; getLastActiveMarker( timestamp ).insertAfter( element ); } } ); } ); } ); } ); i1ckbxliom9uduihoe1akwqo9k5jkqj 8 25411 122795 2025-06-25T20:00:16Z Janabaevazizbek 10433 Taza bet jaratıldı: «.mw-whoisactivegadget-span { margin: 0.5em; padding-left: 1em; padding-right: 1em; padding-top: 0.15em; padding-bottom: 0.15em; border-radius: 1em; } .mw-whoisactivegadget-recent { color: #14866D; border: 1px solid #DDDDDD; } .mw-whoisactivegadget-thisyear { color: #AC6600; border: 1px solid #DDDDDD; } .mw-whoisactivegadget-overayear { color: #B32424; border: 1px solid #DDDDDD; } .mw-whoisactivegadget-filter-recent { filter: invert(38%) sepia(99%)...» 122795 css text/css .mw-whoisactivegadget-span { margin: 0.5em; padding-left: 1em; padding-right: 1em; padding-top: 0.15em; padding-bottom: 0.15em; border-radius: 1em; } .mw-whoisactivegadget-recent { color: #14866D; border: 1px solid #DDDDDD; } .mw-whoisactivegadget-thisyear { color: #AC6600; border: 1px solid #DDDDDD; } .mw-whoisactivegadget-overayear { color: #B32424; border: 1px solid #DDDDDD; } .mw-whoisactivegadget-filter-recent { filter: invert(38%) sepia(99%) saturate(328%) hue-rotate(117deg) brightness(91%) contrast(99%); } .mw-whoisactivegadget-filter-thisyear { filter: invert(47%) sepia(61%) saturate(4688%) hue-rotate(24deg) brightness(88%) contrast(101%); } .mw-whoisactivegadget-filter-overayear { filter: invert(13%) sepia(75%) saturate(3621%) hue-rotate(350deg) brightness(112%) contrast(86%); } dkqphq2004lbo1r3xhdc0xan3rig6ou 8 25412 122796 2025-06-25T20:02:55Z Janabaevazizbek 10433 Taza bet jaratıldı: «'''Kimler belsendi''': Paydalanıwshınıń jaqında waqıt aralıǵında belsendi ekenin/emes ekenligin kórsetiw ushın paydalanıwshı betiniń siltemeleriniń qasına maydan kirgizedi.» 122796 wikitext text/x-wiki '''Kimler belsendi''': Paydalanıwshınıń jaqında waqıt aralıǵında belsendi ekenin/emes ekenligin kórsetiw ushın paydalanıwshı betiniń siltemeleriniń qasına maydan kirgizedi. cxx60asako1k8t4j8hy3u3xfrik6km8 122798 122796 2025-06-25T20:05:58Z Janabaevazizbek 10433 122798 wikitext text/x-wiki '''Kimler belsendi''': Paydalanıwshınıń jaqın waqıt aralıǵında belsendi ekenin/emes ekenligin kórsetiw ushın paydalanıwshı betiniń siltemeleriniń qasına maydan kirgizedi. hafm2vox53z94kmowd7jtbex1xegd0b