Bas bet/Wikipedia haqqında

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="kaa">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>kaawiki</dbname>
    <base>https://kaa.wikipedia.org/wiki/Bas_bet</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.7</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Arnawlı</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Talqılaw</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Paydalanıwshı</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Paydalanıwshı talqılawı</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikipedia talqılawı</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Fayl</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Fayl talqılawı</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki talqılawı</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Úlgi</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Úlgi talqılawı</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Járdem</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Járdem talqılawı</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategoriya</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Kategoriya talqılawı</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Portal</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Portal talqılawı</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="1728" case="first-letter">Event</namespace>
      <namespace key="1729" case="first-letter">Event talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Bas bet/Wikipedia haqqında</title>
    <ns>0</ns>
    <id>564</id>
    <revision>
      <id>123831</id>
      <parentid>119043</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T07:13:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Janabaevazizbek</username>
        <id>10433</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>123831</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2118" sha1="0yx63yprr2j4erhhqlb1nj5pymv375s" xml:space="preserve">
&lt;div style=&quot;padding:5px; background-color: transparent&quot;&gt;
[[Fayl:Wikipedia-logo-v2.svg|sürmeli|Wikipedia logotipi]]
* Wikipedia — bul ashıq enciklopediya bolıp, hár bir qálewshi bul enciklopediyada qatnasıp, óz úlesin qosıwı múmkin.
* Proekt globallıq, kóp tilli joybar bolıp, onıń maqseti — hámme ushın ashıq bolǵan biypul onlayn enciklopediya jaratıwdan ibarat.
* Wikipedia búgingi kúnde [[Wikimedia Fondı]] shólkemi tárepinen basqarıladı. Maqalalar, tiykarınan, volontyorlar tárepinen jaratıladı.
* Eger siz Wikipedia joybarına birinshi márte kelip turǵan bolsańız, [[Wikipedia:Maqala baslawshılar ushın qısqa qollanba|maqala jazıwshılar ushın qısqa qollanba]] menen tanısıp shıǵıwıńızdı másláhát beremiz.
* Demek, siz Wikipediada maqala jaratıw qaǵıydaların álleqashan ózlestirgensiz, biraq qanday maqala jazıwdı bilmey turıpsız. Onda [[Wikipedia:Hámme Wikipedialarda bolıwı tiyis maqalalar dizimi|hámme Wikipedialarda bolıwı tiyis maqalalar dizimi]] menen tanısıp shıǵıń, bálkim, sol jerde ózińizge qızıqlı bolǵan maqala atamaların tabarsız.
* Qaraqalpaqsha Wikipediada maqalanı qaraqalpaq tili imla qaǵıydalarına tolıq boysınǵan halda, qátesiz jazıwǵa háreket etiń. Bul jerde basqa tillerde jazıw qadaǵan etiledi hám olar administrator(lar) tárepinen talqılawsız óshiriledi.
* Wikipediaǵa úles qosıwdı baslawdan aldın ózińizge akkaunt jaratıwdı másláhát etemiz.
* Maqala jaratıwdan aldın sol atamadaǵı maqala álleqashan jaratılǵan yamasa jaratılmaǵanlıǵın tekserip kóriń. Onıń ushın usı bettiń joqarǵı oń jaǵında jaylasqan «Wikipediadan izlew» tekst maydanına maqala atamasın jazıp, «Izlew»di basıń. Eger siz saylaǵan atamadaǵı maqala ele jazılmaǵan bolsa, onı jaratıw ushın tómendegi tekst maydanına maqalańızdıń atamasın jazıp, «Maqala jaratıw»dı basıń. 

&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 95%; margin-bottom:.5em;&quot;&gt;
&lt;inputbox&gt;
 type=create
 width=50
&lt;/inputbox&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;noinclude&gt;
[[Kategoriya:Bas bet]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>0yx63yprr2j4erhhqlb1nj5pymv375s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Internet</title>
    <ns>0</ns>
    <id>943</id>
    <revision>
      <id>123729</id>
      <parentid>123394</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T19:53:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123729</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71913" sha1="caek4l0yk8qfyn76lud627ya0fvr6ux" xml:space="preserve">'''Internet''' (yamasa '''internet''') — bul tarmaqlar hám qurılmalar arasında baylanıs ornatıw ushın Internet protokol toplamın (TCP/IP) qollanatuǵın óz-ara baylanısqan [[Kompyuter tarmaǵı|kompyuter tarmaqlarınıń]] global sisteması. Bul lokal dárejeden global dárejege shekem bolǵan jeke, jámiyetlik, akademiyalıq, biznes hám húkimet tarmaqlarınan ibarat tarmaqlar tarmaǵı bolıp, elektron, sımsız hám optikalıq tarmaq texnologiyalarınıń keń sheńberi menen baylanısqan. Internet Dúnya júzilik tor (WWW) dıń óz-ara baylanısqan gipertekst hújjetleri hám qosımshaları, elektron pochta, internet telefoniyası, aǵımlı media hám fayl bólisiw sıyaqlı keń kólemli informaciya resursları hám xızmetlerin óz ishine aladı.

Internettiń kelip shıǵıwı kompyuter resursların waqıt bólisiw arqalı paydalanıwǵa múmkinshilik bergen izertlewlerge, 1960-jıllardaǵı paketli kommutaciyanıń rawajlanıwına hám maǵlıwmatlar baylanısı ushın kompyuter tarmaqlarınıń dizaynınan baslanadı&lt;ref name=&quot;The Washington Post&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/sf/business/2015/05/30/net-of-insecurity-part-1/|title=A Flaw in the Design|date=30 May 2015|newspaper=The Washington Post|quote=The Internet was born of a big idea: Messages could be chopped into chunks, sent through a network in a series of transmissions, then reassembled by destination computers quickly and efficiently. Historians credit seminal insights to Welsh scientist Donald W. Davies and American engineer Paul Baran. ... The most important institutional force ... was the Pentagon's Advanced Research Projects Agency (ARPA) ... as ARPA began work on a groundbreaking computer network, the agency recruited scientists affiliated with the nation's top universities.|access-date=20 February 2020|archive-date=8 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201108111512/https://www.washingtonpost.com/sf/business/2015/05/30/net-of-insecurity-part-1/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;{{Cite book |last=Yates |first=David M. |url=https://books.google.com/books?id=ToMfAQAAIAAJ&amp;q=packet+switch |title=Turing's Legacy: A History of Computing at the National Physical Laboratory 1945-1995 |date=1997 |publisher=National Museum of Science and Industry |isbn=978-0-901805-94-2 |pages=132–4 |language=en |quote=Davies's invention of packet switching and design of computer communication networks ... were a cornerstone of the development which led to the Internet}}&lt;/ref&gt;. Internette tarmaq aralıq baylanıstı ámelge asırıw ushın qaǵıydalar toplamı (baylanıs protokolları) 1970-jılları AQSH Qorǵanıw ministrliginiń Qorǵanıw boyınsha aldıńǵı qatarlı izertlew joybarları agentligi (DARPA) tárepinen AQSH, Ullı Britaniya hám Franciyanıń universitetleri hám izertlewshileri menen birge alıp barılǵan izertlew hám rawajlandırıw jumıslarınan kelip shıqtı&lt;ref name=&quot;Abbatep3&quot;&gt;{{harvnb|Abbate|1999|p=[https://books.google.com/books?id=9BfZxFZpElwC&amp;pg=PA3 3] &quot;The manager of the ARPANET project, Lawrence Roberts, assembled a large team of computer scientists ... and he drew on the ideas of network experimenters in the United States and the United Kingdom. Cerf and Kahn also enlisted the help of computer scientists from England, France and the United States&quot;}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |date=27 October 2009 |title=The Computer History Museum, SRI International, and BBN Celebrate the 40th Anniversary of First ARPANET Transmission, Precursor to Today's Internet |url=https://www.sri.com/newsroom/press-releases/computer-history-museum-sri-international-and-bbn-celebrate-40th-anniversary |archive-url=https://web.archive.org/web/20190329134941/https://www.sri.com/newsroom/press-releases/computer-history-museum-sri-international-and-bbn-celebrate-40th-anniversary |archive-date=March 29, 2019 |access-date=25 September 2017 |publisher=SRI International |quote=But the ARPANET itself had now become an island, with no links to the other networks that had sprung up. By the early 1970s, researchers in France, the UK, and the U.S. began developing ways of connecting networks to each other, a process known as internetworking.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |author1=by Vinton Cerf, as told to Bernard Aboba |date=1993 |title=How the Internet Came to Be |url=http://elk.informatik.hs-augsburg.de/tmp/cdrom-oss/CerfHowInternetCame2B.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20170926042220/http://elk.informatik.hs-augsburg.de/tmp/cdrom-oss/CerfHowInternetCame2B.html |archive-date=September 26, 2017 |access-date=25 September 2017 |quote=We began doing concurrent implementations at Stanford, BBN, and University College London. So effort at developing the Internet protocols was international from the beginning.}}&lt;/ref&gt;. ARPANET dáslep AQSHtaǵı akademiyalıq hám áskeriy tarmaqlardı óz-ara baylanıstırıw ushın tiykarǵı tarmaq retinde xızmet etti, bul resurslardı bólisiwge múmkinshilik berdi. 1980-jılları Milliy ilim qorı tarmaǵınıń jańa tiykarǵı tarmaq retinde qarjılandırılıwı, sonday-aq basqa kommerciyalıq keńeytiwler ushın jeke qarjılandırıw, jańa tarmaq texnologiyaların rawajlandırıwda dúnya júzilik qatnasıwdı hám DARPAnıń Internet protokol toplamın qollanatuǵın kóplegen tarmaqlardıń birlesiwin xoshametledi&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.livinginternet.com/i/ii_summary.htm|title=Internet History – One Page Summary|archive-url=https://web.archive.org/web/20140702210150/http://www.livinginternet.com/i/ii_summary.htm |archive-date=2 July 2014|website=The Living Internet|first=Bill|last=Stewart|date=January 2000}}&lt;/ref&gt;. 1990-jıllardıń basında kommerciyalıq tarmaqlar menen kárxanalardıń baylanısıwı, sonday-aq Dúnya júzilik tordıń payda bolıwı&lt;ref&gt;{{Cite book |title=The Desk Encyclopedia of World History |publisher=[[Oxford University Press]] |year=2006 |isbn=978-0-7394-7809-7 |editor-last=Wright |editor-first=Edmund |location=New York |page=312}}&lt;/ref&gt; házirgi zaman Internetine ótiwdiń baslanıwın belgiledi[9] hám institucional, jeke hám mobil kompyuterlerdiń áwladları tarmaq aralıq baylanısqa qosılǵan sayın turaqlı eksponencial ósimdi payda etti. Internet 1980-jıllarda akademiyalıq ortalıqlarda keńnen qollanılǵan bolsa da, 1990-jıllar hám onnan keyingi dáwirlerde Internettiń kommerciyalıq maqsetlerde qollanılıwı onıń xızmetleri menen texnologiyaların zamanagóy turmısınıń derlik hár tárepine engizdi.

Telefon, [[radio]], televidenie, qaǵaz pochta hám gazetalar sıyaqlı kópshilik dástúrli kommunikaciya quralları Internet tárepinen qayta qáliplestirildi, qayta anıqlandı yamasa hátte aylanıp ótildi, bul elektron pochta, Internet telefonı, Internet radiosı, Internet televideniesı, onlayn muzıka, cifrlı gazetalar hám audio hám video aǵımlı [[Veb-sayt|veb-saytlar]] sıyaqlı jańa xızmetlerdiń payda bolıwına alıp keldi. Gazetalar, kitaplar hám basqa da baspa basılımları veb-sayt texnologiyasına beyimlesti yamasa blog jazıw, veb-aǵımlar hám onlayn jańalıqlar jıynawshıları túrinde qayta qáliplestirildi. Internet tez xabar almasıw, Internet forumları hám [[sociallıq tarmaq]] xızmetleri arqalı jeke qatnasıqtıń jańa formalarına jol ashtı hám tezlestirdi. Onlayn sawda iri usaqlap satıwshılar, kishi biznes hám isbilermenler ushın eksponencial túrde ósti, óytkeni ol firmalarǵa ózleriniń «gerbish hám cement» qatnasıǵın keńeytip, úlkenirek bazarǵa xızmet kórsetiw yamasa hátte tolıǵı menen onlayn túrde tovar hám xızmetlerdi satıw imkaniyatın beredi. Internettegi biznesten-bizneske hám finans xızmetleri pútkil sanaatlar boyınsha jetkiziw shınjırlarına tásir etedi.

Internettiń texnologiyalıq ámelge asırılıwı yamasa oǵan kiriw hám paydalanıw siyasatları boyınsha birde-bir oraylastırılǵan basqarıwı joq; hár bir qurawshı tarmaq óz siyasatların belgileydi&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://computer.howstuffworks.com/internet/basics/who-owns-internet.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20140619070159/http://computer.howstuffworks.com/internet/basics/who-owns-internet.htm |archive-date=19 June 2014|first=Jonathan|last=Strickland|title=How Stuff Works: Who owns the Internet?|date=3 March 2008|access-date=27 June 2014}}&lt;/ref&gt;. Internettegi eki tiykarǵı atamalar keńisliginiń - Internet Protokolı adresi (IP adres) keńisligi hám Domen Atamaları Sisteması (DNS) - ulıwma anıqlamaların qollap-quwatlawshı shólkem, Internet Korporaciyası Berilgen Atamalar hám Sanlar ushın (ICANN) basqaradı. Tiykarǵı protokollardıń texnikalıq tiykarı hám standartlastırılıwı Internet Injenerlik Wazıypa Kúshi (IETF) tárepinen ámelge asırıladı, bul - texnikalıq bilimin qosıw arqalı hár kim qosıla alatuǵın bos baylanısqan xalıqaralıq qatnasıwshılardan ibarat kommerciyalıq emes shólkem. 2006-jıldıń noyabr ayında Internet USA Today gazetasınıń «Jańa jeti káramat» dizimine kirgizilgen&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.usatoday.com/travel/news/2006-10-26-seven-wonders-experts_x.htm |title=New Seven Wonders panel |work=USA Today |date=27 October 2006 |access-date=31 July 2010 |archive-date=15 July 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100715032114/http://www.usatoday.com/travel/news/2006-10-26-seven-wonders-experts_x.htm }}&lt;/ref&gt;.

== Terminologiya ==
«Internetted» sózi 1849-jıldan baslap qollanılǵan bolıp, jalǵanǵan yamasa bir-birine toqılǵan degen mánisti ańlatqan. «Internet» sózi 1945-jılı AQSH Urıs departamenti tárepinen radio operatorınıń qollanbasında,&lt;ref&gt;{{cite web |title=United States Army Field Manual FM 24-6 Radio Operator's Manual Army Ground Forces June 1945 |date=18 September 2023 |url=https://archive.org/details/Fm24-6/mode/2up |publisher=United States War Department }}&lt;/ref&gt; al 1974-jılı «Internetwork» sóziniń qısqartılǵan forması retinde qollanılǵan. Búgingi kúnde «Internet» termini kóbinese óz-ara jalǵanǵan kompyuter tarmaqlarınıń global sistemasın ańlatadı, biraq ol kishi tarmaqlardıń hár qanday toparına da tiyisli bolıwı múmkin&lt;ref name=&quot;The New York Times&quot;&gt;{{Cite news|last=Corbett|first=Philip B.|date=1 June 2016|title=It's Official: The 'Internet' Is Over|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2016/06/02/insider/now-it-is-official-the-internet-is-over.html|access-date=29 August 2020|issn=0362-4331|archive-date=14 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201014142148/https://www.nytimes.com/2016/06/02/insider/now-it-is-official-the-internet-is-over.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

Keń qollanıwǵa kirgen waqıtta, kópshilik basılımlar «Internet» sózin bas hárip penen jazılǵan atama retinde qollanǵan; bul ádet házirgi waqıtta azayıp baratır. Bul inglis tilinde jańa terminlerdi dáslep bas hárip penen jazıw, keyin olar ádettegi bolǵan sayın kishi háripke ótkeriw tendenciyasın kórsetedi&lt;ref name=&quot;Wired&quot;&gt;{{Cite news|last=Herring|first=Susan C.|date=19 October 2015|title=Should You Be Capitalizing the Word 'Internet'?|magazine=Wired|url=https://www.wired.com/2015/10/should-you-be-capitalizing-the-word-internet/|access-date=29 August 2020|issn=1059-1028|archive-date=31 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201031024342/https://www.wired.com/2015/10/should-you-be-capitalizing-the-word-internet/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. Bul sóz házirgi waqıtta da global internetti kishi tarmaqlardan ayırıw ushın geyde bas hárip penen jazıladı, biraq kóplegen basılımlar, sonıń ishinde 2016-jıldan baslap AP Stylebook, hár bir jaǵdayda kishi hárip penen jazıwdı usınıs etedi. 2016-jılı Oksford inglis tili sózligi shama menen 2.5 milliard baspa hám onlayn dereklerdi izertlew tiykarında «Internet» sóziniń 54% jaǵdayda bas hárip penen jazılǵanın anıqlaǵan&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Coren|first=Michael J.|title=One of the internet's inventors thinks it should still be capitalized|url=https://qz.com/698175/one-of-the-internets-inventors-thinks-it-should-still-be-capitalized/|access-date=8 September 2020|website=Quartz|date=2 June 2016 |language=en|archive-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927102759/https://qz.com/698175/one-of-the-internets-inventors-thinks-it-should-still-be-capitalized/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

«Internet» hám «World Wide Web» terminleri kóbinese bir-biriniń ornına qollanıladı; [[Veb-bet|veb-betlerdi]] kóriw ushın brauzerdi paydalanǵanda «Internetke kiriw» haqqında aytıw ádettegi jaǵday. Biraq, World Wide Web, yamasa qısqasha Veb, Internet xızmetleriniń kóp sanlı túrleriniń tek birewi bolıp,&lt;ref&gt;{{cite web|date=11 March 2014|title=World Wide Web Timeline|url=http://www.pewinternet.org/2014/03/11/world-wide-web-timeline/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150729162322/http://www.pewinternet.org/2014/03/11/world-wide-web-timeline/|archive-date=29 July 2015|access-date=1 August 2015|publisher=Pews Research Center}}&lt;/ref&gt; ol gipersiltemeler hám URLler arqalı baylanısqan hújjetler (veb-betler) hám basqa da veb-resurslar jıynaǵı bolıp tabıladı&lt;ref&gt;{{cite web|title=HTML 4.01 Specification|url=http://www.w3.org/TR/html401/struct/links.html#h-12.1|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20081006131915/http://www.w3.org/TR/html401/struct/links.html|archive-date=6 October 2008|access-date=13 August 2008|publisher=World Wide Web Consortium|quote=[T]he link (or hyperlink, or Web link) [is] the basic hypertext construct. A link is a connection from one Web resource to another. Although a simple concept, the link has been one of the primary forces driving the success of the Web.}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==
[[File:A sketch of the ARPANET in December 1969.png|thumb|1969-jıldıń dekabr ayındaǵı ARPANETtiń súwreti. UCLA hám Stanford Research Institute (SRI) taǵı túyinler súwretlengenler arasında bar&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Waldrop |first=Mitch |date=2015 |title=DARPA and the Internet Revolution |url=https://www.darpa.mil/attachments/(2O15)%20Global%20Nav%20-%20About%20Us%20-%20History%20-%20Resources%20-%2050th%20-%20Internet%20(Approved).pdf |access-date=May 16, 2024 |website=darpa.mil}}&lt;/ref&gt;.]]
1960-jıllarda kompyuter ilimpazları kompyuter resursların bólisiw sistemaların islep shıǵıwdı basladı&lt;ref name=&quot;Lee1992&quot;&gt;{{cite journal |last1=Lee |first1=J.A.N. |last2=Rosin |first2=Robert F |date=1992 |title=Time-Sharing at MIT |url=https://archive.org/details/time-sharing-at-mit |journal=IEEE Annals of the History of Computing |volume=14 |issue=1 |page=16 |doi=10.1109/85.145316 |s2cid=30976386 |access-date=October 3, 2022|issn=1058-6180 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ctsspg&quot;&gt;F. J. Corbató, et al., ''[http://www.bitsavers.org/pdf/mit/ctss/CTSS_ProgrammersGuide.pdf The Compatible Time-Sharing System A Programmer's Guide]'' (MIT Press, 1963) {{ISBN|978-0-262-03008-3}}. &quot;To establish the context of the present work, it is informative to trace the development of time-sharing at MIT. Shortly after the first paper on time-shared computers by C. Strachey at the June 1959 UNESCO Information Processing conference, H.M. Teager and J. McCarthy delivered an unpublished paper &quot;Time-Shared Program Testing&quot; at the August 1959 ACM Meeting.&quot;&lt;/ref&gt;. Dj. S. R. Liklider Bolt Beranek &amp; Newman kompaniyasında islegen waqtında, keyinirek AQSH Qorǵanıw ministrliginiń (DoD) Aldıńǵı izertlew joybarları agentliginiń (ARPA) Informaciyanı qayta islew texnikaları bólimin (IPTO) basqarǵan waqtında universal tarmaq ideyasın usındı. Internettiń tiykarǵı texnologiyalarınıń biri bolǵan paketlik kommutaciyanı izertlew 1960-jıllardıń basında RAND kompaniyasında Pol Barannnıń jumıslarında baslandı hám ǵárezsiz túrde 1965-jılı Ullı Britaniyanıń Milliy fizikalıq laboratoriyasında (NPL) Donald Devis tárepinen alıp barıldı&lt;ref name=&quot;NIHF2007&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.invent.org/honor/inductees/inductee-detail/?IID=316|title=Inductee Details – Paul Baran|publisher=National Inventors Hall of Fame|archive-url=https://web.archive.org/web/20170906091231/http://www.invent.org/honor/inductees/inductee-detail/?IID=316|archive-date=6 September 2017|access-date=6 September 2017|postscript=none}}; {{cite web|url=http://www.invent.org/honor/inductees/inductee-detail/?IID=328|title=Inductee Details – Donald Watts Davies|publisher=National Inventors Hall of Fame|archive-url=https://web.archive.org/web/20170906091936/http://www.invent.org/honor/inductees/inductee-detail/?IID=328|archive-date=6 September 2017|access-date=6 September 2017}}&lt;/ref&gt;. 1967-jılı Operaciyalıq sistemalar principleri boyınsha simpoziumnan keyin, usınılǵan NPL tarmaǵınan paketlik kommutaciya hám Baran usınǵan marshrutlaw koncepciyaları ARPA usınǵan tájiriybelik resurslardı bólisiw tarmaǵı bolǵan ARPANET dizaynına kirgizildi&lt;ref&gt;{{Cite book |last1=Hauben |first1=Michael |url=http://www.columbia.edu/~hauben/book-pdf/CHAPTER%205.pdf |title=Netizens: On the History and Impact of Usenet and the Internet |last2=Hauben |first2=Ronda |date=1997 |publisher=Wiley |isbn=978-0-8186-7706-9 |language=en |chapter=5 The Vision of Interactive Computing And the Future |access-date=2 March 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210103184558/http://www.columbia.edu/~hauben/book-pdf/CHAPTER%205.pdf |archive-date=3 January 2021 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last1=Zelnick |first1=Bob |url=https://books.google.com/books?id=Q10phY811tUC&amp;pg=PA66 |title=The Illusion of Net Neutrality: Political Alarmism, Regulatory Creep and the Real Threat to Internet Freedom |last2=Zelnick |first2=Eva |publisher=Hoover Press |year=2013 |isbn=978-0-8179-1596-4 |language=en |access-date=7 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210110133435/https://books.google.com/books?id=Q10phY811tUC&amp;pg=PA66 |archive-date=10 January 2021 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Peter |first=Ian |year=2004 |title=So, who really did invent the Internet? |url=http://www.nethistory.info/History%20of%20the%20Internet/origins.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20110903001108/http://www.nethistory.info/History%20of%20the%20Internet/origins.html |archive-date=3 September 2011 |access-date=27 June 2014 |website=The Internet History Project}}&lt;/ref&gt;.

ARPANET rawajlanıwı 1969-jıl 29-oktyabrde Kaliforniya universiteti, Los-Andjeles (UCLA) hám Stenford izertlew institutı (házirgi SRI International) arasında baylanısqan eki tarmaq noqatınan baslandı&lt;ref name=&quot;NetValley&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.netvalley.com/intval.html|title=Roads and Crossroads of Internet History|archive-url=https://web.archive.org/web/20160127082435/http://www.netvalley.com/intval.html|archive-date=27 January 2016|first=Gregory|last=Gromov|year=1995}}&lt;/ref&gt;. Úshinshi orın Kaliforniya universiteti, Santa-Barbarada boldı, onnan keyin Yuta universiteti qosıldı. Keleshektegi ósiwdiń belgisi retinde, 1971-jıldıń aqırına kelip 15 orın jas ARPANETke jalǵanǵan edi&lt;ref&gt;{{cite book | author-link = Katie Hafner | last = Hafner | first = Katie | title = Where Wizards Stay Up Late: The Origins of the Internet | publisher = Simon &amp; Schuster | year = 1998 | isbn = 978-0-684-83267-8 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=Hauben, Ronda |title=From the ARPANET to the Internet |year=2001 |url=http://www.columbia.edu/~rh120/other/tcpdigest_paper.txt |access-date=28 May 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090721093920/http://www.columbia.edu/~rh120/other/tcpdigest_paper.txt |archive-date=21 July 2009 }}&lt;/ref&gt;. Bul dáslepki jıllar 1972-jılǵı «Kompyuter tarmaqları: Resurslardı bólisiwdiń xabarshıları» filminde hújjetlestirilgen&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Internet Pioneers Discuss the Future of Money, Books, and Paper in 1972|url=https://paleofuture.gizmodo.com/internet-pioneers-discuss-the-future-of-money-books-a-880551175|access-date=31 August 2020|website=Paleofuture|date=23 July 2013 |language=en-us|archive-date=17 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201017141323/https://paleofuture.gizmodo.com/internet-pioneers-discuss-the-future-of-money-books-a-880551175|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. Sonnan keyin, ARPANET áste-aqırın Qurama Shtatlardaǵı alıs oraylar hám áskeriy bazalardı jalǵawshı oraylastırılmaǵan kommunikaciya tarmaǵına aylandı&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Townsend |first=Anthony |date=2001 |title=The Internet and the Rise of the New Network Cities, 1969–1999 |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1068/b2688 |journal=Environment and Planning B: Planning and Design |language=en |volume=28 |issue=1 |pages=39–58 |doi=10.1068/b2688 |bibcode=2001EnPlB..28...39T |issn=0265-8135 |s2cid=11574572|url-access=subscription }}&lt;/ref&gt;. Basqa paydalanıwshı tarmaqları hám izertlew tarmaqları, mısalı Merit Network hám CYCLADES, 1960-jıllardıń aqırı hám 1970-jıllardıń basında rawajlandı&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Kim |first1=Byung-Keun |url=https://books.google.com/books?id=lESrw3neDokC |title=Internationalising the Internet the Co-evolution of Influence and Technology |date=2005 |publisher=Edward Elgar |isbn=978-1-84542-675-0 |pages=51–55}}&lt;/ref&gt;.

ARPANETtiń dáslepki xalıqaralıq birge islesiwleri siyrek edi. 1973-jılı Norvegiya (NORSAR hám NDRE) menen,&lt;ref&gt;{{cite web |title=NORSAR and the Internet |url=http://www.norsar.no/norsar/about-us/History/Internet/ |publisher=NORSAR |archive-url=https://web.archive.org/web/20130121220318/http://www.norsar.no/norsar/about-us/History/Internet/ |archive-date=21 January 2013 }}&lt;/ref&gt; hám London universitet kolledjindegi (UCL) Piter Kirsteynniń izertlew toparı menen baylanıslar ornatıldı, bul Britaniya akademiyalıq tarmaqlarına shlyuz bolıp, resurslardı bólisiw ushın birinshi intertarmaqtı qurdı&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Kirstein|first=P.T.|date=1999|title=Early experiences with the Arpanet and Internet in the United Kingdom|url=https://pdfs.semanticscholar.org/4773/f19792f9fce8eacba72e5f8c2a021414e52d.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200207092443/https://pdfs.semanticscholar.org/4773/f19792f9fce8eacba72e5f8c2a021414e52d.pdf|archive-date=2020-02-07|journal=IEEE Annals of the History of Computing|volume=21|issue=1|pages=38–44|doi=10.1109/85.759368|s2cid=1558618|issn=1934-1547}}&lt;/ref&gt;. ARPA joybarları, Xalıqaralıq tarmaq jumıs toparı hám kommerciyalıq baslamalar kóp sanlı ayırım tarmaqlardıń bir tarmaqqa yamasa «tarmaqlar tarmaǵına» aylanıwı ushın hár túrli protokollar hám standartlardıń rawajlanıwına alıp keldi&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.internetsociety.org/internet/what-internet/history-internet/brief-history-internet#concepts|title=Brief History of the Internet: The Initial Internetting Concepts|archive-url=https://web.archive.org/web/20160409105511/http://www.internetsociety.org/internet/what-internet/history-internet/brief-history-internet|archive-date=9 April 2016|first=Barry M.|last=Leiner|website=Internet Society|access-date=27 June 2014}}&lt;/ref&gt;. 1974-jılı Stenford universitetindegi Vint Serf hám DARPAdaǵı Bob Kan «Paketlik tarmaq aralıq baylanıs ushın protokol» usınısın járiyaladı&lt;ref name=&quot;IEEE Transactions on Communications&quot;&gt;{{Cite journal |last1=Cerf |first1=V. |last2=Kahn |first2=R. |date=1974 |title=A Protocol for Packet Network Intercommunication |url=https://www.cs.princeton.edu/courses/archive/fall06/cos561/papers/cerf74.pdf |journal=IEEE Transactions on Communications |volume=22 |issue=5 |pages=637–648 |doi=10.1109/TCOM.1974.1092259 |issn=1558-0857 |quote=The authors wish to thank a number of colleagues for helpful comments during early discussions of international network protocols, especially R. Metcalfe, R. Scantlebury, D. Walden, and H. Zimmerman; D. Davies and L. Pouzin who constructively commented on the fragmentation and accounting issues; and S. Crocker who commented on the creation and destruction of associations. |archive-url=https://web.archive.org/web/20060913213037/https://www.cs.princeton.edu/courses/archive/fall06/cos561/papers/cerf74.pdf |archive-date=13 September 2006 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;. Serf hám onıń studentleri &lt;nowiki&gt;RFC 675&lt;/nowiki&gt; te hám keyingi RFC lerde «internet» sózin «internetwork» tiń qısqartılǵan túri retinde qollandı. Serf hám Kan nátiyjedegi TCP/IP dizaynına Lui Puzin hám basqalardıń áhmiyetli tásirin atap ótedi&lt;ref&gt;{{Cite news|date=30 November 2013|title=The internet's fifth man|newspaper=The Economist|url=https://www.economist.com/news/technology-quarterly/21590765-louis-pouzin-helped-create-internet-now-he-campaigning-ensure-its|access-date=22 April 2020|issn=0013-0613|quote=In the early 1970s Mr Pouzin created an innovative data network that linked locations in France, Italy and Britain. Its simplicity and efficiency pointed the way to a network that could connect not just dozens of machines, but millions of them. It captured the imagination of Dr Cerf and Dr Kahn, who included aspects of its design in the protocols that now power the internet.|archive-date=19 April 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200419230318/https://www.economist.com/news/technology-quarterly/21590765-louis-pouzin-helped-create-internet-now-he-campaigning-ensure-its|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. Milliy PTT ler hám kommerciyalıq provayderler X.25 standartın islep shıqtı hám onı jámiyetlik maǵlıwmat tarmaqlarında engizdi&lt;ref&gt;{{cite book|last=Schatt|first=Stan|title=Linking LANs: A Micro Manager's Guide|publisher=McGraw-Hill|year=1991|isbn=0-8306-3755-9|page=200}}&lt;/ref&gt;.

1981-jılı Milliy ilim fondı (NSF) Kompyuter ilimi tarmaǵın (CSNET) qarjılandırǵanda ARPANETke kiriw keńeytildi. 1982-jılı Internet protokol toplamı (TCP/IP) standartlastırıldı, bul jalǵanǵan tarmaqlardıń dúnya júzi boyınsha keń tarqalıwına járdem berdi. 1986-jılı Milliy ilim fondı tarmaǵı (NSFNet) izertlewshilerge AQSHtaǵı superkompyuter orınlarına kiriw múmkinshiligin bergende TCP/IP tarmaǵına kiriw jáne de keńeydi, dáslep 56 kbit/s tezlikte, keyin 1.5 Mbit/s hám 45 Mbit/s tezliklerinde&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merit.edu/about/history/pdf/NSFNET_final.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20150210181738/http://www.merit.edu/about/history/pdf/NSFNET_final.pdf|archive-date=2015-02-10|title=NSFNET: A Partnership for High-Speed Networking, Final Report 1987–1995|first=Karen D.|last=Frazer|website=Merit Network, Inc.|year=1995}}&lt;/ref&gt;. NSFNet 1988-89-jılları Evropa, Avstraliya, Jańa Zelandiya hám Yaponiyadaǵı akademiyalıq hám izertlew shólkemlerine keńeydi&lt;ref&gt;{{cite web |author=Ben Segal |author-link=Ben Segal (computer scientist) |year=1995 |title=A Short History of Internet Protocols at CERN |url=http://www.cern.ch/ben/TCPHIST.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20230608153730/http://ben.web.cern.ch/ben/TCPHIST.html |archive-date=8 June 2023 |access-date=14 October 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.apan.net/meetings/busan03/cs-history.htm|title=Internet History in Asia|work=16th APAN Meetings/Advanced Network Conference in Busan|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20060201035514/http://apan.net/meetings/busan03/cs-history.htm|archive-date=1 February 2006|access-date=25 December 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.nordu.net/history/TheHistoryOfNordunet_simple.pdf|title=The History of NORDUnet|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304031416/http://www.nordu.net/history/TheHistoryOfNordunet_simple.pdf|archive-date=4 March 2016}}&lt;/ref&gt;. Bul waqıtqa shekem UUCP hám PTT jámiyetlik maǵlıwmat tarmaqları sıyaqlı basqa tarmaq protokolları global qoljetimlilikke iye bolsa da, bul Internettiń kontinentler aralıq tarmaq retinde baslanıwın belgiledi. 1989-jılı AQSH hám Avstraliyada kommerciyalıq Internet xızmet kórsetiwshiler (ISP ler) payda boldı&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.rogerclarke.com/II/OzI04.html#CIAP|title=Origins and Nature of the Internet in Australia|last=Clarke|first=Roger|access-date=21 January 2014|archive-date=9 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210209201253/http://www.rogerclarke.com/II/OzI04.html#CIAP|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. ARPANET 1990-jılı paydalanıwdan shıǵarıldı.

[[File:NSFNET-backbone-T3.png|thumb|T3 NSFNET tiykarǵı tarmaǵı, shama menen 1992-jıl]]

Yarım ótkizgishler texnologiyası hám optikalıq tarmaq taraw salasındaǵı turaqlı rawajlanıwlar tarmaqtıń orayın keńeytiwde hám xalıqqa xızmet kórsetiwde kommerciyalıq qatnasıw ushın jańa ekonomikalıq múmkinshilikler jarattı. 1989-jıldıń ortasında MCI Mail hám Compuserve Internetke jalǵanıwlar ornattı, Internettiń yarım million paydalanıwshılarına elektron pochta hám jámiyetlik kiriw ónimlerin jetkizip berdi&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=wDAEAAAAMBAJ&amp;q=compuserve%20to%20mci%20mail%20internet&amp;pg=PT31 |title=InfoWorld|date=25 September 1989 |via=Google Books |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170129225422/https://books.google.com/books?id=wDAEAAAAMBAJ&amp;pg=PT31&amp;lpg=PT31&amp;dq=compuserve%20to%20mci%20mail%20internet |archive-date=29 January 2017 }}&lt;/ref&gt;. Bir neshe aydan soń, 1990-jıldıń 1-yanvarında, PSInet kommerciyalıq paydalanıw ushın alternativ Internet tiykarǵı tarmaǵın iske qostı; bul keyingi jıllardaǵı kommerciyalıq Internettiń ózegine qosılǵan tarmaqlardıń biri edi. 1990-jıldıń mart ayında NSFNET penen Evropa arasındaǵı birinshi joqarı tezlikli T1 (1.5 Mbit/s) baylanısı Kornell universiteti menen CERN arasında ornatıldı, bul sputnikler arqalı múmkin bolǵannan ádewir kúshli baylanıslarǵa múmkinshilik berdi&lt;ref&gt;{{Cite web|date=February 1990|title=INTERNET MONTHLY REPORTS|url=http://ftp.cuhk.edu.hk/pub/doc/internet/Internet.Monthly.Report/imr9002.txt|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20170525080041/ftp://ftp.cuhk.edu.hk/pub/doc/internet/Internet.Monthly.Report/imr9002.txt|archive-date=25 May 2017|access-date=28 November 2020}}&lt;/ref&gt;.

1990-jıldıń aqırlarında, Tim Berners-Li CERN basqarmasına eki jıl dawamında lobbilik etkennen keyin, birinshi [[veb-brauzer]] WorldWideWebti jazıwdı basladı. 1990-jıldıń jańa jıl qarsańına kelip, Berners-Li jumıs isleytuǵın Veb ushın zárúr bolǵan barlıq qurallardı dúzgen edi: HyperText Transfer Protocol (HTTP) 0.9,&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.w3.org/Protocols/HTTP/AsImplemented.html |archive-url=https://web.archive.org/web/19970605071155/http://www.w3.org/Protocols/HTTP/AsImplemented.html |archive-date=5 June 1997 |first=Tim |last=Berners-Lee |title=The Original HTTP as defined in 1991 |work=W3C.org}}&lt;/ref&gt; HyperText Markup Language (HTML), birinshi Veb brauzer (ol jáne HTML redaktorı bolıp, Usenet jańalıqlar toparlarına hám FTP fayllarına kire alatuǵın edi), birinshi HTTP server programmalıq támiynatı (keyinirek CERN httpd dep atalǵan), birinshi [[veb-server]],&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://info.cern.ch/|archive-url=https://web.archive.org/web/20100105103513/http://info.cern.ch/|title=The website of the world's first-ever web server|archive-date=5 January 2010|website=info.cern.ch}}&lt;/ref&gt; hám joybardıń ózin súwretleytuǵın birinshi Veb-betler. 1991-jılı Commercial Internet eXchange dúzildi, bul PSInetke basqa kommerciyalıq tarmaqlar CERFnet hám Alternet penen baylanısıwǵa múmkinshilik berdi. Stanford Federal Credit Union 1994-jıldıń oktyabr ayında barlıq aǵzalarına onlayn Internet bank xızmetlerin usınǵan birinshi finans mákemesi boldı&lt;ref&gt;{{cite press release|title=Stanford Federal Credit Union Pioneers Online Financial Services.|date=21 June 1995|url=http://www.thefreelibrary.com/Stanford+Federal+Credit+Union+Pioneers+Online+Financial+Services.-a017104850|access-date=21 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181221041632/https://www.thefreelibrary.com/Stanford+Federal+Credit+Union+Pioneers+Online+Financial+Services.-a017104850|archive-date=21 December 2018|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. 1996-jılı, OP Financial Group, ol da kooperativ bank bolıp, dúnyadaǵı ekinshi onlayn bank hám Evropadaǵı birinshi onlayn bank boldı&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://www.op.fi/op-financial-group/about-us/op-financial-group-in-brief/history | title=History – About us – OP Group | access-date=21 December 2018 | archive-url=https://web.archive.org/web/20181221041413/https://www.op.fi/op-financial-group/about-us/op-financial-group-in-brief/history | archive-date=21 December 2018 | url-status=live }}&lt;/ref&gt;. 1995-jılǵa kelip, AQSHta Internet tolıq kommerciyalastırıldı, sebebi NSFNet toqtatılıp, Internetti kommerciyalıq trafik ushın paydalanıwǵa bolǵan sońǵı sheklewler alıp taslandı&lt;ref name=&quot;ConneXions-April1996&quot;&gt;{{cite journal |url=http://www.merit.edu/research/nsfnet_article.php |title=Retiring the NSFNET Backbone Service: Chronicling the End of an Era |first1=Susan R. |last1=Harris |first2=Elise |last2=Gerich |journal=ConneXions |volume=10 |number=4 |date=April 1996 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130817124939/http://merit.edu/research/nsfnet_article.php |archive-date=17 August 2013 }}&lt;/ref&gt;.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Dúnya júzi boyınsha Internet paydalanıwshıları
!
!2005
!2010
!2017
!2023
|-
!Dúnya xalqı (milliardlar)
|6.5
|6.9
|7.4
|8.0
|-
!Dúnya júzi boyınsha
|16%
|30%
|48%
|67%
|-
!Rawajlanıp atırǵan ellerde
|8%
|21%
|41.3%
|60%
|-
!Rawajlanǵan ellerde
|51%
|67%
|81%
|93%
|}
Texnologiya rawajlanıp, kommerciyalıq múmkinshilikler óz-ara ósiwdi tezlestirgen sayın, Internet trafiginiń kólemi MOS tranzistorlarınıń masshtablaw sıpatlamalarına uqsas bolıp basladı, bunı Mur nızamı mısalında kóriwge boladı, hár 18 ayda eki ese arttı. Bul ósiw, Edxolm nızamı retinde rásmiylestirilgen, MOS texnologiyasındaǵı, lazer jaqtı tolqın sistemalarındaǵı hám shawqım kórsetkishlerindegi jetiskenlikler arqasında tezletildi&lt;ref name=&quot;Jindal&quot;&gt;{{cite book |last1=Jindal |first1=R. P. |title=2009 2nd International Workshop on Electron Devices and Semiconductor Technology |chapter=From millibits to terabits per second and beyond - over 60 years of innovation |s2cid=25112828 |year=2009 |volume=49 |pages=1–6 |doi=10.1109/EDST.2009.5166093 |chapter-url=https://events.vtools.ieee.org/m/195547 |isbn=978-1-4244-3831-0 |access-date=24 August 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190823230141/https://events.vtools.ieee.org/m/195547 |archive-date=23 August 2019 }}&lt;/ref&gt;.

1995-jıldan baslap, Internet mádeniyat penen sawdaǵa úlken tásir etti, sonıń ishinde elektron pochta, tez xabar almasıw, telefoniya (Internet protokolı arqalı dawıs yamasa VoIP), eki tárepleme interaktiv video qońırawlar hám Pútkil dúnyajúzilik tor&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/5242252.stm|title=How the web went world wide|archive-url=https://web.archive.org/web/20111121092636/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/5242252.stm |archive-date=21 November 2011|first=Mark|last=Ward|website=Technology Correspondent|date=3 August 2006|publisher=BBC News|access-date=24 January 2011}}&lt;/ref&gt; arqalı derlik tez baylanıs imkaniyatlarınıń payda bolıwı, onıń talqılaw forumları, blogları, [[sociallıq tarmaq]] xızmetleri hám onlayn sawda saytları menen birge. Kóbirek maǵlıwmatlar 1 Gbit/s, 10 Gbit/s yamasa onnan da joqarı tezlikte optikalıq talshıqlı tarmaqlar arqalı jiberilmekte. Internet rawajlanıwın dawam etpekte, bul onlayn informaciya hám bilim, sawda, oyın-zawıq hám sociallıq tarmaq xızmetleriniń kóbeyiwi menen baylanıslı&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://clickz.com/showPage.html?page=3626274 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081004000237/http://www.clickz.com/showPage.html?page=3626274|title=Brazil, Russia, India and China to Lead Internet Growth Through 2011 |publisher=Clickz.com |access-date=28 May 2009|archive-date=4 October 2008}}&lt;/ref&gt;. 1990-jıllardıń aqırında, ashıq Internettegi trafiktiń jılına 100 procentke ósip atırǵanı boljanǵan, al Internet paydalanıwshıları sanınıń ortasha jıllıq ósimi 20% hám 50% arasında dep esaplanǵan&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.dtc.umn.edu/~odlyzko/doc/internet.size.pdf |title=The size and growth rate of the Internet |access-date=21 May 2007 |author1=Coffman, K.G |author2=Odlyzko, A.M. |author-link2=Andrew Odlyzko |publisher=AT&amp;T Labs |date=2 October 1998 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070614012344/http://www.dtc.umn.edu/~odlyzko/doc/internet.size.pdf |archive-date=14 June 2007 }}&lt;/ref&gt;. Bul ósiw kóbinese oraylıq basqarıwdıń joqlıǵına baylanıslı, bul tarmaqtıń tábiyiy ósiwine múmkinshilik beredi, sonday-aq Internet protokollarınıń menshikli emes tábiyatına baylanıslı, bul jetkerip beriwshiler arasındaǵı óz-ara islesiwdi xoshametleydi hám bir kompaniyanıń tarmaq ústinen shamadan tıs baqlaw alıp barıwına jol qoymaydı&lt;ref&gt;{{cite book | last = Comer | first = Douglas | title = The Internet book | publisher = Prentice Hall | page = [https://archive.org/details/internetbookever00come_0/page/64 64] | isbn = 978-0-13-233553-9 | year = 2006 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/internetbookever00come_0/page/64 }}&lt;/ref&gt;. 2011-jıldıń 31-martına kelip, Internet paydalanıwshılarınıń ulıwma sanı 2.095 milliard (dúnya xalqınıń 30%) dep boljanǵan&lt;ref name=&quot;stats1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.internetworldstats.com/stats.htm|title=World Internet Users and Population Stats|date=22 June 2011|work=Internet World Stats|publisher=Miniwatts Marketing Group|archive-url=https://web.archive.org/web/20110623200007/http://www.internetworldstats.com/stats.htm|archive-date=23 June 2011|access-date=23 June 2011}}&lt;!-- previous cite {{cite web|url=http://www.50x15.com/en-us/internet_usage.aspx |title=AMD 50x15 – World Internet Usage |publisher=50x15.com |access-date=6 November 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090831063352/http://www.50x15.com/en-us/internet_usage.aspx |archive-date=31 August 2009 |df= }} --&gt;&lt;/ref&gt;. 1993-jılı Internet eki tárepleme telekommunikaciya arqalı ótetuǵın informaciyanıń tek 1% ǵana tasıǵanı boljanǵan. 2000-jılǵa kelip bul kórsetkish 51% ke jetken, al 2007-jılǵa kelip telekommunikaciya arqalı berilgen barlıq informaciyanıń 97% ten aslamı Internet arqalı jetkerip berilgen&lt;ref&gt;{{cite journal|title=The World's Technological Capacity to Store, Communicate, and Compute Information |first1=Martin |last1=Hilbert |first2=Priscila |last2=López |s2cid=206531385 |date=April 2011 |journal=[[Science (journal)|Science]] |volume=332 |pages=60–65 |doi=10.1126/science.1200970 |issue=6025 |bibcode=2011Sci...332...60H |pmid=21310967 |doi-access=free }}&lt;/ref&gt;.

== Basqarıw ==
[[File:Icannheadquartersplayavista.jpg|thumb|ICANN bas keńsesi AQSHtıń [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya]] shtatınıń [[Los-Andjeles]] qalasınıń Playa Vista rayonında jaylasqan]]

Internet - kóp sanlı ıqtıyarlı túrde baylanısqan avtonom tarmaqlardan ibarat global tarmaq. Ol oraylıq basqarıw organısız jumıs isleydi. Tiykarǵı protokollardıń (IPv4 hám IPv6) texnikalıq tiykarı hám standartlastırıwı Internet Injenerlik Tapsırma Kúshi (IETF) tárepinen ámelge asırıladı, bul - texnikalıq bilimin usınıw arqalı hár kim qosıla alatuǵın bos baylanısqan xalıqaralıq qatnasıwshılardan ibarat kommerciyalıq emes shólkem. Óz-ara islesiwdi saqlap qalıw ushın, Internettiń tiykarǵı atamalar keńisligi Atamalar hám Sanlar boyınsha Internet Korporaciyası (ICANN) tárepinen basqarıladı. ICANN Internettiń texnikalıq, biznes, akademiyalıq hám basqa da kommerciyalıq emes jámiyetlerinen alınǵan xalıqaralıq direktorlar keńesi tárepinen basqarıladı. ICANN Internette paydalanıw ushın domen atamaları, IP adresleri, transport protokollarındaǵı qosımsha port nomerleri hám basqa da kóp parametrler kiretuǵın unikal identifikatorlardı tayınlawdı muwapıqlastıradı. Global birlesken atamalar keńisligi Internettiń global qoljetimliligin saqlap qalıw ushın áhmiyetli. ICANNnıń bul roli onı global Internettiń bálkim jalǵız oraylıq muwapıqlastırıwshı organı retinde ajıratıp turadı&lt;ref&gt;{{cite web|last=Klein|first=Hans|year=2004|url=http://www.ip3.gatech.edu/research/KLEIN_ICANN%2BSovereignty.doc|title=ICANN and Non-Territorial Sovereignty: Government Without the Nation State|archive-url=https://web.archive.org/web/20130524035251/http://www.ip3.gatech.edu/research/KLEIN_ICANN%2BSovereignty.doc|archive-date=24 May 2013|website=Internet and Public Policy Project|publisher=[[Georgia Institute of Technology]]}}&lt;/ref&gt;.

Dúnyanıń bes aymaǵı ushın Aymaqlıq Internet Reestrleri (RIRs) dúzildi. Afrika ushın Afrika Tarmaq Informaciya Orayı (AfriNIC), Arqa Amerika ushın Amerika Internet Nomerleri Reestri (ARIN), Aziya hám Tınısh okean aymaǵı ushın Aziya-Tınısh okean Tarmaq Informaciya Orayı (APNIC), Latın Amerikası hám Karib basseyni aymaǵı ushın Latın Amerikası hám Karib basseyni Internet Adresleri Reestri (LACNIC), hám Evropa, Orta Shıǵıs hám Oraylıq Aziya ushın Evropa IP Tarmaqları – Tarmaq Koordinaciyalaw Orayı (RIPE NCC) hár bir aymaq ushın ajıratılǵan adresler toplamınan jergilikli reestrlerge, mısalı, Internet xızmet kórsetiwshilerge IP adress blokların hám basqa Internet parametrlerin tayınlaw wákilligi berildi.

AQSH Sawda ministrliginiń agentligi Milliy Telekommunikaciyalar hám Informaciya Basqarması 2016-jıldıń 1-oktyabrine shekem DNS tiykarǵı aymaǵındaǵı ózgerislerdi aqırǵı maqullaw huqıqına iye boldı&lt;ref&gt;{{cite book |last= Packard |first= Ashley |title= Digital Media Law |publisher= Wiley-Blackwell |year= 2010 |isbn= 978-1-4051-8169-3 |page= 65}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.theregister.co.uk/2005/07/01/bush_net_policy/|title=Bush administration annexes internet|archive-url=https://web.archive.org/web/20110919130539/https://www.theregister.co.uk/2005/07/01/bush_net_policy/|archive-date=19 September 2011|first=Kieren|last=McCarthy|website=The Register|date=1 July 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last= Mueller |first= Milton L. |title= Networks and States: The Global Politics of Internet Governance |publisher= MIT Press |year= 2010 |isbn= 978-0-262-01459-5 |page= 61}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ICG Applauds Transfer of IANA Stewardship|url=https://www.ianacg.org/icg-applauds-transfer-of-iana-stewardship/|website=IANA Stewardship Transition Coordination Group (ICG)|access-date=8 June 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170712190131/https://www.ianacg.org/icg-applauds-transfer-of-iana-stewardship/|archive-date=12 July 2017|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. Internet Jámiyeti (ISOC) 1992-jılı «pútkil dúnya júzi xalıqlarınıń paydası ushın Internettiń ashıq rawajlanıwın, evolyuciyasın hám qollanılıwın támiyinlew» missiyası menen dúzildi&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.isoc.org/internet/history/isochistory.shtml |title=Internet Society (ISOC) All About The Internet: History of the Internet |publisher=ISOC |access-date=19 December 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111127114016/http://www.isoc.org/internet/history/isochistory.shtml |archive-date=27 November 2011 }}&lt;/ref&gt;. Onıń aǵzaları arasında jeke adamlar (hár kim qosıla aladı), sonday-aq korporaciyalar, shólkemler, húkimetler hám universitetler bar. Basqa iskerlikler menen birge, ISOC Internetti rawajlandırıw hám basqarıwǵa qatnasatuǵın bir qatar rásmiy emes shólkemlestirilgen toparlar ushın basqarıw úyin támiyinleydi, olardıń qatarına: IETF, Internet Arxitekturası Keńesi (IAB), Internet Injenerlik Basqarıw Toparı (IESG), Internet Izertlew Wazıypa Kúshi (IRTF) hám Internet Izertlew Basqarıw Toparı (IRSG) kiredi. 2005-jıldıń 16-noyabrinde [[Tunis|Tuniste]] Birlesken Milletler Shólkemi qollap-quwatlaǵan Informaciya Jámiyeti boyınsha Dúnya Júzilik Sammitte Internetke baylanıslı máselelerdi dodalaw ushın Internet Basqarıw Forumı (IGF) dúzildi.

== Infrastruktura ==
[[File:World map of submarine cables.png|thumb|2007-jılǵı dúnya júzi boyınsha suw astı optikalıq talshıqlı telekommunikaciya kabellerin kórsetetuǵın karta]]
Internettiń kommunikaciya infrastrukturası onıń apparatlıq támiynat komponentlerinen hám arxitekturanıń hár túrli aspektlerin basqaratuǵın programmalıq támiynat qatlamları sistemasınan turadı. Hár qanday kompyuter tarmaǵı sıyaqlı, Internet fizikalıq jaqtan marshrutizatorlar, media (mısalı, kabeller hám radio baylanıslar), qaytalaǵıshlar, modemler hám t.b. turadı. Biraq, tarmaq aralıq baylanıstıń mısalı retinde, kóp tarmaq túyinleri ózi Internet úskenesi bolıp esaplanbaydı. Internet paketleri basqa tolıq qánigeli tarmaq protokolları arqalı tasıladı, bunda Internet bir tekli tarmaq standartı retinde hár túrli apparatlıq támiynatlarda isleydi, al paketler IP marshrutizatorları arqalı óz baǵdarlarına jóneltiledi.

Kolokaciya orayları kóbinese óz klientleri arasında jeke piring baylanısların, Internet tranzit provayderlerin, bult provayderlerin,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.servethehome.com/touring-the-phoenixnap-data-center/|title=Touring the PhoenixNAP Data Center|first=Patrick|last=Kennedy|date=22 June 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.datacenterdynamics.com/en/analysis/the-rise-and-rebirth-of-carrier-hotels/|title=The rise and rebirth of carrier hotels|first=Dan Swinhoe|last=Comment|date=6 October 2023|website=www.datacenterdynamics.com}}&lt;/ref&gt; klientlerdi bir-birine jalǵaw ushın ushırasıw bólmelerin,&lt;ref&gt;{{cite magazine |author=Dave Bullock |date=April 3, 2008 |title=A Lesson in Internet Anatomy: The World's Densest Meet-Me Room |url=https://www.wired.com/2008/04/gallery-one-wilshire/ |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |accessdate=2022-06-16}}&lt;/ref&gt; Internet almasıw noqatların,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.datacenterdynamics.com/en/news/awasr-ams-ix-and-alliance-networks-launch-internet-exchange-in-oman/|title=AWASR, AMS-IX, and Alliance Networks launch Internet exchange in Oman|first=Georgia Butler|last=Comment|date=13 September 2023|website=www.datacenterdynamics.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.datacenterfrontier.com/colo/article/55125540/data-center-tours-equinix-dc12-ashburn-virginia|title=Data Center Tours: Equinix DC12, Ashburn, Virginia|first=Matt|last=Vincent|date=16 July 2024|website=Data Center Frontier}}&lt;/ref&gt; hám Internetti baylanıstırıwshı&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://arstechnica.com/information-technology/2016/05/how-the-internet-works-submarine-cables-data-centres-last-mile/|title=How the Internet works: Submarine fiber, brains in jars, and coaxial cables|first=Ars|last=Staff|date=26 May 2016|website=Ars Technica}}&lt;/ref&gt; optikalıq talshıqlı suw astı kommunikaciya kabelleri ushın qonıw noqatları hám terminal úskenelerin&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.datacenterknowledge.com/networking/equinix-expands-miami-data-center-that-s-key-to-latin-american-connectivity|title=Equinix Expands Miami Data Center Key to Latin American Connectivity|website=www.datacenterknowledge.com}}&lt;/ref&gt; jaylastıradı.

=== Xızmet dárejeleri ===
[[File:Internet Connectivity Distribution &amp; Core.svg|thumb|Internet arqalı paketlerdi marshrutlaw bir neshe dárejedegi Internet xızmet provayderlerin óz ishine aladı.]]

Internet xızmet provayderleri (ISP) hár túrli kólemdegi jeke tarmaqlar arasında dúnya júzilik baylanıstı ornatadı. Tek kerek bolǵanda ǵana funkciyanı orınlaw yamasa informaciya alıw ushın Internetke kiriwshi aqırǵı paydalanıwshılar marshrutlaw ierarxiyasınıń eń tómengi basqıshın quraydı. Marshrutlaw ierarxiyasınıń eń joqarǵı basqıshında 1-dárejeli tarmaqlar, yaǵnıy bir-biri menen júdá joqarı tezliktegi optikalıq talshıqlı kabeller arqalı tikkeley trafik almasatuǵın hám piring kelisimleri menen basqarılatuǵın iri telekommunikaciya kompaniyaları turadı. 2-dárejeli hám tómengi dárejeli tarmaqlar global Internettegi ayırım táreplerge jetiw ushın basqa provayderlerden Internet tranzitin satıp aladı, degen menen olar da piringke qatnasıwı múmkin. ISP baylanıs ushın bir joqarı dárejeli provayderdi paydalanıwı yamasa artıqmashılıq hám júklemeni teńlestiriw ushın kóp provayderli qosılıwdı ámelge asırıwı múmkin. Internet almasıw noqatları - bul bir neshe ISP lerge fizikalıq baylanısı bar úlken trafik almasıw orayları. Akademiyalıq mákemeler, iri kárxanalar hám húkimetler sıyaqlı iri shólkemler ózleriniń ishki tarmaqları atınan piring hám tranzit satıp alıw arqalı ISP funkciyasın atqarıwı múmkin. Ilimiy-izertlew tarmaqları ádette GEANT, GLORIAD, Internet2 hám Ullı Britaniyanıń milliy ilimiy-izertlew hám bilimlendiriw tarmaǵı JANET sıyaqlı iri subtarmaqlar menen óz-ara baylanısadı.

=== Kiriw múmkinshiligi ===
Paydalanıwshılardıń Internetke kiriwiniń keń tarqalǵan usılları tómendegilerdi óz ishine aladı: telefon tarmaqları arqalı kompyuter [[Modem|modemi]] menen nomir teriw, koaksial kabel, optikalıq talshıqlı yamasa mıs sımlar arqalı keń polosalı baylanıs, Wi-Fi, sputnik hám uyalı telefon texnologiyası (mısalı, 3G, 4G). Internetke kóbinese kitapxanalar hám Internet-kafelerdegi kompyuterlerden kiriwge boladı. Aeroport zalı hám kofexanalar sıyaqlı kóplegen jámiyetlik orınlarda Internetke kiriw noqatları bar. Jámiyetlik Internet-kiosk, jámiyetlik kiriw terminalı hám veb-telefon sıyaqlı hár túrli atamalar qollanıladı. Kóplegen miymanxanalarda da ádette pullı bolǵan jámiyetlik terminallar bar. Bul terminallar bilet bronlaw, bankke aqsha salıw yamasa onlayn tólem sıyaqlı hár túrli maqsetlerde keń qollanıladı. Wi-Fi lokal kompyuter tarmaqları arqalı Internetke sımsız kiriw múmkinshiligin beredi. Usınday kiriw múmkinshiligin beretuǵın ıssı noqatlarǵa Wi-Fi kafeleri kiredi, onda paydalanıwshılar noutbuk yamasa PDA sıyaqlı ózleriniń sımsız qurılmaların alıp keliwi kerek. Bul xızmetler hámme ushın biypul, tek tutınıwshılar ushın biypul yamasa pullı bolıwı múmkin.

Xalıqlıq háreketler sımsız jámiyetlik tarmaqlardıń payda bolıwına alıp keldi. [[Nyu-York]], [[London]], [[Vena]], [[Toronto]], [[San-Francisko]], Filadelfiya, [[Chikago]] hám Pittsburg sıyaqlı kóplegen qalalarda úlken maydanlardı qamtıytuǵın kommerciyalıq Wi-Fi xızmetleri bar, onda Internetke park otırǵıshı sıyaqlı orınlardan kiriwge boladı&lt;ref&gt;{{cite web|last=Pasternak |first=Sean B. |url=https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=10000082&amp;sid=aQ0ZfhMa4XGQ |title=Toronto Hydro to Install Wireless Network in Downtown Toronto |publisher=Bloomberg |date=7 March 2006 |access-date=8 August 2011 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20060410104717/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=10000082&amp;sid=aQ0ZfhMa4XGQ |archive-date=10 April 2006 }}&lt;/ref&gt;. Sonday-aq, Ricochet sıyaqlı menshikli mobil sımsız tarmaqlar, uyalı tarmaqlar arqalı hár túrli joqarı tezlikli maǵlıwmat xızmetleri hám turaqlı sımsız xızmetler menen tájiriybeler ótkerilgen. Zamanagóy smartfonlar da uyalı baylanıs operator tarmaǵı arqalı Internetke kire aladı. Veb-brauzing ushın bul qurılmalar Google Chrome, Safari hám Firefox sıyaqlı qosımshalardı usınadı, al qosımshalar dúkanlarınan basqa da kóplegen Internet programmalıq támiynatların ornatıwǵa boladı. 2016-jıldıń oktyabr ayında mobil hám planshet qurılmaları arqalı Internetti paydalanıw dúnya júzi boyınsha birinshi márte stacionar kompyuterlerden ozıp ketti&lt;ref&gt;{{cite web|quote=StatCounter Global Stats finds that mobile and tablet devices accounted for 51.3% of Internet usage worldwide in October compared to 48.7% by desktop.|url=http://gs.statcounter.com/press/mobile-and-tablet-internet-usage-exceeds-desktop-for-first-time-worldwide|title=Mobile and Tablet Internet Usage Exceeds Desktop for First Time Worldwide|archive-url=https://web.archive.org/web/20161101170640/http://gs.statcounter.com/press/mobile-and-tablet-internet-usage-exceeds-desktop-for-first-time-worldwide|archive-date=1 November 2016|website=StatCounter: Global Stats, Press Release|date=1 November 2016}}&lt;/ref&gt;.

==== Mobil baylanıs ====
[[File:Number of mobile cellular subscriptions 2012-2016.svg|thumb|2012-2016 jıllardaǵı mobil uyalı baylanıs abonentleriniń sanı]] Xalıqaralıq telekommunikaciya birlespesi (XTB) bahalawı boyınsha, 2017-jıldıń aqırına kelip, jeke paydalanıwshılardıń 48% turaqlı Internetke jalǵanǵan, bul kórsetkish 2012-jılı 34% bolǵan&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Pages/publications/wtid.aspx|title=World Telecommunication/ICT Indicators Database 2020 (24th Edition/July 2020)|archive-url=https://web.archive.org/web/20190421072228/https://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Pages/publications/wtid.aspx|archive-date=21 April 2019|website=International Telecommunication Union (ITU)|date=2017a|quote=Key ICT indicators for developed and developing countries and the world (totals and penetration rates). World Telecommunication/ICT Indicators database}}&lt;/ref&gt;. Sońǵı jıllarda, ásirese Aziya hám Tınısh okeanı aymaǵında hám Afrikada mobil Internet baylanısı kiriw múmkinshiligin keńeytiwde áhmiyetli orın iyeledi&lt;ref name=&quot;UNESCO&quot;&gt;{{Cite book|url=http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002610/261065e.pdf|title=World Trends in Freedom of Expression and Media Development Global Report 2017/2018|publisher=UNESCO|year=2018|access-date=29 May 2018|archive-date=20 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180920181419/http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002610/261065e.pdf|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. Unikal mobil uyalı baylanıs abonentleriniń sanı 2012-jıldaǵı 3,9 milliardtan 2016-jılı 4,8 milliardqa shekem ósti, bul dúnya júzi xalqınıń úshten ekisin quraydı, abonentlerdiń yarımınan kóbisi Aziya hám Tınısh okeanı aymaǵında jaylasqan. 2020-jılǵa kelip abonentler sanı 5,7 milliard paydalanıwshıǵa jetedi dep boljanǵan&lt;ref name=&quot;GSMA The Mobile Economy 2019&quot;&gt;{{Cite web|date=11 March 2019|title=GSMA The Mobile Economy 2019 |url=https://www.gsma.com/r/mobileeconomy/|access-date=28 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20190311062226/https://www.gsma.com/r/mobileeconomy/|archive-date=11 March 2019}}&lt;/ref&gt;. 2018-jılǵa kelip, dúnya júzi xalqınıń 80% 4G tarmaǵı menen qamtılǵan. Paydalanıwshılardıń mobil qosımshalar arqalı informaciyaǵa kiriw múmkinshiligindegi sheklewler Internettiń keńirek fragmentaciya procesi menen sáykes keledi. Fragmentaciya media mazmunǵa kiriwdi shekleydi hám kóbinese eń jarlı paydalanıwshılarǵa tásir etedi.

«Nol tarif» - Internet xızmet kórsetiwshileriniń paydalanıwshılarǵa belgili bir mazmun yamasa qosımshalarǵa haqısız kiriw múmkinshiligin beriw ámeliyatı - ekonomikalıq tosqınlıqlardı jeńiw ushın múmkinshilikler bergen, biraq sın pikir bildiriwshiler tárepinen eki basqıshlı Internet jaratıwda ayıplanǵan. «Nol tarif» máselesin sheshiw ushın alternativ model «teńdey tarif» túsinigi retinde payda boldı hám Afrikada Mozilla hám Orange tárepinen sınaqtan ótkerilmekte. Teńdey tarif bir túrdegi mazmunnıń artıqmashlıǵın saplastıradı hám belgilengen maǵlıwmat limitine shekem barlıq mazmundı nol tarifleydi. Chatham House tárepinen járiyalanǵan izertlewde, Latın Amerikasında izertlengen 19 mámlekettiń 15-inde qanday da bir gibrid yamasa nol tarifli ónim usınılǵan. Aymaqtaǵı ayırım mámleketlerde (barlıq mobil tarmaq operatorları boyınsha) bir neshe joba tańlawı bar edi, al Kolumbiya sıyaqlı basqa mámleketlerde 30 ǵa shekem aldın tólew hám 34 ke shekem keyin tólew jobaları usınılǵan&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Galpaya|first=Helani|date=12 April 2019|title=Zero-rating in Emerging Economies|url=https://www.cigionline.org/sites/default/files/documents/GCIG%20no.47_1.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190412062932/https://www.cigionline.org/sites/default/files/documents/GCIG%20no.47_1.pdf|archive-date=12 April 2019|access-date=28 November 2020|website=Global Commission on Internet Governance}}&lt;/ref&gt;.

Global Qubladaǵı segiz mámlekette ótkerilgen izertlew nátiyjesinde, hár bir mámlekette nol tarifli maǵlıwmat jobaları bar ekenligi anıqlandı, biraq olardıń usınıw jiyiligi hám haqıyqıy qollanılıwında úlken ayırmashılıqlar bar&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://a4ai.org/the-impacts-of-emerging-mobiledata-services-in-developing-countries/|title=Alliance for Affordable Internet (A4AI). 2015. Models of Mobile Data Services in Developing Countries. Research brief. The Impacts of Emerging Mobile Data Services in Developing Countries.}}{{Dead link|date=September 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;. Izertlew Bangladesh, Kolumbiya, Gana, Hindstan, Keniya, Nigeriya, Peru hám [[Filippin|Filippinde]] bazar úlesi boyınsha joqarı úsh-bes operatordı qarap shıqtı. Izertlengen 181 jobanıń 13 procenti nol tarifli xızmetlerdi usınǵan. Gana, Keniya, [[Nigeriya]] hám [[Qubla Afrika|Qubla Afrikanı]] qamtıǵan basqa bir izertlew, [[Facebook]] kompaniyasınıń Free Basics hám Wikipedia Zero xızmetleri eń keń tarqalǵan nol tarifli mazmun ekenligin anıqladı&lt;ref&gt;{{Cite web|last1= Gillwald|first1= Alison|first2=Chenai|last2=Chair|first3=Ariel |last3=Futter |first4=Kweku|last4= Koranteng |first5=Fola |last5= Odufuwa|first6= John|last6= Walubengo|date=12 September 2016|title=Much Ado About Nothing? Zero Rating in the African Context|url=https://researchictafrica.net/publications/Other_publications/2016_RIA_Zero-Rating_Policy_Paper_-_Much_ado_about_nothing.pdf|access-date=28 November 2020|website=Researchictafrica|archive-date=16 December 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201216150858/https://researchictafrica.net/publications/Other_publications/2016_RIA_Zero-Rating_Policy_Paper_-_Much_ado_about_nothing.pdf|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

== Internet Protokol Toplamı ==
Internet standartları Internet protokol toplamı (sonday-aq birinshi eki komponentke tiykarlanıp TCP/IP dep te ataladı) dep atalatuǵın strukturanı súwretleydi. Bul protokollar toplamı dáslep &lt;nowiki&gt;RFC 1122&lt;/nowiki&gt; hám &lt;nowiki&gt;RFC 1123&lt;/nowiki&gt; hújjetlerinde sáwlelendirilgen, olardıń islew kólemine qaray tórt konceptual qatlamǵa bólingen. Eń joqarǵı qatlam - qosımsha qatlamı, bunda baylanıs hár bir qosımsha ushın eń qolaylı obektler yamasa maǵlıwmat strukturaları tiykarında súwretlenedi. Mısalı, veb-brauzer klient-server qosımsha úlgisinde isleydi hám HyperText Transfer Protocol (HTTP) hám qosımshaǵa baylanıslı maǵlıwmat strukturası, máselen, [[HTML|HyperText Markup Language]] (HTML) arqalı informaciya almasadı.

Bul joqarǵı qatlamnıń astında, tasıw qatlamı hár túrli xostlardaǵı qosımshalardı tarmaq arqalı logikalıq kanal menen baylanıstıradı. Ol bul xızmetti hár túrli múmkin bolǵan sıpatlamalar menen, máselen, tártipli, isenimli jetkiziw (TCP) hám isenimsiz datagramma xızmeti (UDP) menen támiyinleydi.

Bul qatlamlardıń astında tarmaqlardı shegaralarında baylanıstıratuǵın hám olar arqalı trafikti almastıratuǵın tarmaqlastırıw texnologiyaları jaylasqan. Internet qatlamı Internet Protokolın (IP) ámelge asıradı, ol kompyuterlerge bir-birin IP adres arqalı anıqlaw hám tabıwǵa, sonday-aq óz trafigin aralıq (tranzit) tarmaqlar arqalı jiberiwge múmkinshilik beredi. Internet Protokolı qatlamınıń kodı ol fizikalıq túrde qanday tarmaq ústinde jumıs islep atırǵanına ǵárezsiz.

Arxitekturanıń eń tómengi qatlamında baylanıs qatlamı jaylasqan, ol bir fizikalıq baylanıstaǵı túyinlerdi jalǵaydı hám basqa baylanıslarǵa ótiw ushın marshrutizatorlardı talap etpeytuǵın protokollardı óz ishine aladı. Protokol toplamı bitlerdi jetkiziwdiń apparatlıq usılların yamasa usınday apparatlıq támiynattı basqarıw protokolların anıq kórsetpeydi, biraq sáykes texnologiyanıń bar ekenin boljaydı. Bunday texnologiyalarǵa Wi-Fi, Ethernet hám DSL mısal bola aladı.

[[File:UDP encapsulation.svg|thumb|Paydalanıwshı maǵlıwmatları protokol stegi arqalı ótkende, hár abstrakciya qatlamı jiberiwshi xostta qaplaw informaciyasın qosadı. Maǵlıwmatlar xostlar hám marshrutizatorlar arasında baylanıs dárejesinde sım arqalı jiberiledi. Qaplaw qabıllawshı xost tárepinen alıp taslanadı. Aralıq releyler hár adımda baylanıs qaplawın jańalaydı hám marshrutlastırıw maqsetinde IP qatlamın tekseredi.]]

=== Internet protokolı ===
[[Image:IP stack connections.svg|thumb|Eki xosttan (A hám B) ibarat ápiwayı tarmaq topologiyasında, olardıń tiyisli marshrutizatorları arasındaǵı baylanıs arqalı konceptual maǵlıwmat aǵımı. Hár xosttaǵı qosımsha, processler bir-birine tikkeley qanday da bir maǵlıwmat qubırı menen jalǵanǵanday oqıw hám jazıw operaciyaların orınlaydı. Bul qubır ornatılǵannan keyin, baylanıstıń kópshilik detalları hár processten jasırın boladı, sebebi baylanıstıń tiykarǵı principleri tómengi protokol qatlamlarında ámelge asırıladı. Uqsaslıq boyınsha, tasıw qatlamında baylanıs qosımsha maǵlıwmat strukturaların hám jalǵawshı marshrutizatorlardı bilmey, xosttan xostqa bolıp kórinedi, al tarmaqaralıq qatlamda hár marshrutizatorda ayırım tarmaq shegaraları kesip ótiledi.]]
Internet modeliniń eń kórnekli komponenti - Internet Protokolı (IP). IP tarmaqaralıq baylanıstı múmkin etedi hám, mánisi boyınsha, Internettiń ózin quradı. Internet Protokolınıń eki versiyası bar: IPv4 hám IPv6.

==== IP Adresleri ====
[[File:An example of theoretical DNS recursion.svg|right|thumb|DNS sheshiwshi paydalanıwshıǵa kórinetuǵın «www.wikipedia.org» domen atın IPv4 Adresi 207.142.131.234 ke aylandırıw ushın úsh ataw serverin paydalanadı.]]
Tarmaqtaǵı ayırım kompyuterlerdi anıqlaw ushın Internet IP adreslerin támiyinleydi. IP adresleri internet paketlerin olardıń adreslerine baǵdarlaw ushın Internet infrastrukturası tárepinen qollanıladı. Olar paket ishinde jaylasqan turaqlı uzınlıqtaǵı sanlardan ibarat. IP adresleri ádette úskenelerge ya avtomatik túrde DHCP arqalı beriledi, ya konfiguraciyalanadı.

Biraq, tarmaq basqa da adreslew sistemaların qollaydı. Paydalanıwshılar ádette IP adresleri ornına domen atların (mısalı, «en.wikipedia.org») kirgizedi, sebebi olardı este saqlaw ańsat; olar Domen Atamaları Sisteması (DNS) arqalı marshrutlastırıw maqsetleri ushın kóbirek nátiyjeli bolǵan IP adreslerine aylandırıladı.

====IPv4====
Internet Protokolı 4-versiyası (IPv4) IP adresin 32-bitli san retinde anıqlaydı. IPv4 - Internettiń birinshi áwladında qollanılǵan dáslepki versiya bolıp, házirge shekem basım qollanılıp atır. Ol 1981-jılı shama menen 4.3 milliard (109) xosttı qamtıw ushın jobalanǵan edi. Biraq, Internettiń jedel ósiwi IPv4 adresleriniń tawsılıwına alıp keldi,&lt;ref&gt;{{cite web|last=Huston |first=Geoff |title=IPv4 Address Report, daily generated |url=http://www.potaroo.net/tools/ipv4/index.html |access-date=20 May 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090401001902/http://www.potaroo.net/tools/ipv4/index.html |archive-date=1 April 2009 }}&lt;/ref&gt; bul process 2011-jılı global IPv4 adres bólistiriw basseyni tawsılǵanda aqırǵı basqıshına ótti.

====IPv6====
Internettiń ósiwi hám qoljetimli IPv4 adresleriniń azayıwı sebepli, 1990-jıllardıń ortasında IP protokolınıń jańa versiyası - IPv6 islep shıǵıldı. Bul versiya ádewir úlken adreslew múmkinshiliklerin hám Internet trafigin nátiyjelirek marshrutlastırıwdı támiyinleydi. IPv6 IP adresi ushın 128 bit qollanadı hám 1998-jılı standartlastırılǵan. IPv6 di engiziw 2000-jıllardıń ortasınan baslap ámelge asırılıp atır hám házirgi waqıtta pútkil dúnya boyınsha keńeyip atır, sebebi Internet adreslerin dizimge alıw orayları (RIRs) barlıq resurs basqarıwshıların tez qabıllaw hám ótiwdi rejelestiriwge shaqırdı&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.arin.net/knowledge/about_resources/ceo_letter.pdf |title=Notice of Internet Protocol version 4 (IPv4) Address Depletion |access-date=7 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100107095025/https://www.arin.net/knowledge/about_resources/ceo_letter.pdf |archive-date=7 January 2010 }}&lt;/ref&gt;.

IPv6 dizaynı boyınsha IPv4 penen tikkeley úylesimli emes. Negizinde, ol IPv4 programmalıq támiynatı menen tikkeley erisiw múmkin bolmaǵan Internettiń parallel versiyasın dúzedi. Sonlıqtan, tarmaqlar aralıq baylanıs ushın awdarma qurılmaları bolıwı kerek yamasa túyinler eki tarmaq ushın de qos tarmaqlıq programmalıq támiynatqa iye bolıwı kerek. Derlik barlıq zamanagóy kompyuter operaciyalıq sistemaları Internet Protokolınıń eki versiyasın da qollaydı. Biraq, tarmaq infrastrukturası bul rawajlanıwda artta qalıp atır. Onıń infrastrukturasın quraytuǵın fizikalıq baylanıslardıń quramalı toparınan tısqarı, Internet eki tárepleme yamasa kóp tárepleme kommerciyalıq shártnamalar, mısalı, piring kelisimleri hám tarmaq arqalı maǵlıwmat almasıwdı súwretleytuǵın texnikalıq specifikaciyalar yamasa protokollar arqalı ámelge asırıladı. Shınında da, Internet óziniń óz-ara baylanısları hám marshrutlastırıw siyasatları menen anıqlanadı.

==== Subtarmaq ====
[[File:Subnetting Concept-en.svg|thumb|300px|right|Xost identifikatorın bóliw arqalı subtarmaq jaratıw]]
Subtarmaq yamasa subnet - bul IP tarmaǵınıń logikalıq bóliniwi. Tarmaqtı eki yamasa onnan kóp tarmaqqa bóliw ámeliyatı subneting dep ataladı. Subtarmaqqa tiyisli kompyuterler IP adresleriniń eń áhmiyetli bit toparında birdey etip adreslengen. Bul IP adresiniń eki maydanǵa logikalıq bóliniwine alıp keledi: tarmaq nomeri yamasa marshrutlastırıw prefiksi hám qalǵan maydan yamasa xost identifikatorı. Qalǵan maydan belgili bir xost yamasa tarmaq interfeysi ushın identifikator bolıp xızmet etedi.

Marshrutlastırıw prefiksi Klassız Domen Aralıq Marshrutlastırıw (CIDR) notaciyasında tarmaqtıń birinshi adresi retinde jazılıp, keyin slesh belgisi (/) hám prefikstiń bit uzınlıǵı menen tamamlanıwı múmkin. Mısalı, 198.51.100.0/24 - bul berilgen adresten baslanatuǵın Internet Protokolı 4-versiyası tarmaǵınıń prefiksi bolıp, 24 bit tarmaq prefiksi ushın ajıratılǵan hám qalǵan 8 bit xost adreslewi ushın saqlanǵan. 198.51.100.0 den 198.51.100.255 ke shekemgi adresler usı tarmaqqa tiyisli. IPv6 adres specifikaciyası 2001:db8::/32 - bul 2&lt;sup&gt;96&lt;/sup&gt; adreske iye úlken adress blogı bolıp, 32-bitlik marshrutlastırıw prefiksine iye.

IPv4 ushın tarmaq onıń subnet maskası yamasa netmaskası menen de sıpatlanıwı múmkin, ol tarmaqtaǵı hár qanday IP adresine bit boyınsha AND operaciyası qollanılǵanda marshrutlastırıw prefiksin beriwshi bit maskası bolıp tabıladı. Subnet maskaları da adress sıyaqlı noqatalı-onlıq notaciyada kórsetiledi. Mısalı, 255.255.255.0 - bul 198.51.100.0/24 prefiksi ushın subnet maskası bolıp esaplanadı.

Derek adresi hám baǵdar adresiniń marshrutlastırıw prefiksleri parıq etkende, trafik subtarmaqlar arasında marshrutizatorlar arqalı almasadı. Marshrutizator subtarmaqlar arasında logikalıq yamasa fizikalıq shegara xızmetin atqaradı.

Bar bolǵan tarmaqtı subtarmaqlarǵa bóliwdiń paydaları hár bir ornatıw scenariyine baylanıslı ózgeredi. CIDR qollanılatuǵın Internettiń adress bólistiriw arxitekturasında hám iri shólkemlerde adress keńisligin nátiyjeli bólistiriw zárúr. Subtarmaqlarǵa bóliw marshrutlastırıw nátiyjeliligin arttırıwı múmkin yamasa úlken shólkemde subtarmaqlar hár túrli bólimler tárepinen basqarılǵanda tarmaqtı basqarıwda artıqmashlıqlarǵa iye bolıwı múmkin. Subtarmaqlar logikalıq jaqtan ierarxiyalıq arxitekturada jaylastırılıp, shólkemniń tarmaq adress keńisligin terek tárizli marshrutlastırıw qurılısına bóliwi múmkin.

==== Marshrutlaw ====
Kompyuterler hám marshrutizatorlar ózleriniń operaciyalıq sistemalarında marshrutlaw kestelerin paydalanıp, IP paketlerin basqa subtarmaqqa jaylasqan túyinge jiberiw ushın qollanadı. Marshrutlaw kesteleri qoldan konfiguraciya etiw arqalı yamasa avtomatlı túrde marshrutlaw protokolları arqalı saqlanıp turıladı. Aqırǵı túyinler ádette tranzit beriwshi Internet xızmet kórsetiwshisine (ISP) qaray baǵıtlanǵan ádepki marshruttı paydalanadı, al ISP marshrutizatorları bolsa global Internettiń quramalı baylanıslarında eń nátiyjeli marshruttı anıqlaw ushın Shegara Shlyuz Protokolın (Border Gateway Protocol) qollanadı. Ádepki shlyuz - bul pakettiń belgilengen IP adresine basqa hesh qanday marshrut sáykes kelmegende, basqa tarmaqlarǵa qayta jiberiwshi xost (marshrutizator) xızmetin atqaratuǵın túyin&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.lifewire.com/how-to-find-your-default-gateway-ip-address-2626072|title=How to Find Your Default Gateway IP Address|last=Fisher|first=Tim|website=[[Lifewire]]|access-date=25 February 2019|archive-date=25 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190225162425/https://www.lifewire.com/how-to-find-your-default-gateway-ip-address-2626072|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.techopedia.com/definition/2184/default-gateway|title=Default Gateway|archive-url=https://web.archive.org/web/20201026160616/https://www.techopedia.com/definition/2184/default-gateway|archive-date=26 October 2020|website=techopedia.com|date=30 June 2020 }}&lt;/ref&gt;.

===IETF===
Internet infrastrukturasındaǵı apparatlıq támiynat komponentleri kóbinese basqa programmalıq támiynat sistemaların qollaw ushın paydalanılsa da, Internetti sıpatlaytuǵın hám onıń keńeyiwi hám tabısı ushın tiykar bolıp xızmet etetuǵın nárse - bul programmalıq támiynattıń dizaynı hám standartlastırıw processi. Internet programmalıq támiynat sistemalarınıń arxitekturalıq dizaynı ushın juwapkershilikti Internet Injenerlik Tapsırma Kúshi (IETF) óz moynına alǵan&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ietf.org/ |title=IETF Home Page |publisher=Ietf.org |access-date=20 June 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090618032558/http://www.ietf.org/ |archive-date=18 June 2009 }}&lt;/ref&gt;. IETF Internet arxitekturasınıń hár túrli aspektleri boyınsha standart belgilewshi jumıs toparların júrgizedi, olar hár qanday jeke adamǵa ashıq. Nátiyjede alınǵan úlesler hám standartlar IETF veb-saytında Pikir Soraw (RFC) hújjetleri túrinde járiyalanadı. Internetti ámelge asırıwǵa múmkinshilik beretuǵın tiykarǵı tarmaqlaw usılları Internet Standartların quraytuǵın arnawlı belgilengen RFC hújjetlerinde jaylastırılǵan. Basqa, anaǵurlım az qatań hújjetler tek informaciyalıq, eksperimental yamasa tariyxıy bolıp, yamasa Internet texnologiyaların ámelge asırıwda házirgi eń jaqsı ámeliyatlardı (BCP) sáwlelendiredi.

== Derekler ==
{{Derekler}}

[[Kategoriya:Internet]]
[[Kategoriya:Telekommunikaciya]]

__BÖLİDİMÖNDEMEW__
[[Kategoriya:Programmalıq injiniring]]</text>
      <sha1>caek4l0yk8qfyn76lud627ya0fvr6ux</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123730</id>
      <parentid>123729</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T19:59:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123730</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72085" sha1="0apefljajltzr2e0c22g80ckwsycwra" xml:space="preserve">[[Fayl: Internet_map_1024_-_transparent,_inverted.png|nobaý| Internettiń bir bólegi arqalı ótetuǵın marshrutlastırıw jollarınıń Opte Project vizualizaciyası]]
'''Internet''' (yamasa '''internet''') — bul tarmaqlar hám qurılmalar arasında baylanıs ornatıw ushın Internet protokol toplamın (TCP/IP) qollanatuǵın óz-ara baylanısqan [[Kompyuter tarmaǵı|kompyuter tarmaqlarınıń]] global sisteması. Bul lokal dárejeden global dárejege shekem bolǵan jeke, jámiyetlik, akademiyalıq, biznes hám húkimet tarmaqlarınan ibarat tarmaqlar tarmaǵı bolıp, elektron, sımsız hám optikalıq tarmaq texnologiyalarınıń keń sheńberi menen baylanısqan. Internet Dúnya júzilik tor (WWW) dıń óz-ara baylanısqan gipertekst hújjetleri hám qosımshaları, elektron pochta, internet telefoniyası, aǵımlı media hám fayl bólisiw sıyaqlı keń kólemli informaciya resursları hám xızmetlerin óz ishine aladı.

Internettiń kelip shıǵıwı kompyuter resursların waqıt bólisiw arqalı paydalanıwǵa múmkinshilik bergen izertlewlerge, 1960-jıllardaǵı paketli kommutaciyanıń rawajlanıwına hám maǵlıwmatlar baylanısı ushın kompyuter tarmaqlarınıń dizaynınan baslanadı&lt;ref name=&quot;The Washington Post&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/sf/business/2015/05/30/net-of-insecurity-part-1/|title=A Flaw in the Design|date=30 May 2015|newspaper=The Washington Post|quote=The Internet was born of a big idea: Messages could be chopped into chunks, sent through a network in a series of transmissions, then reassembled by destination computers quickly and efficiently. Historians credit seminal insights to Welsh scientist Donald W. Davies and American engineer Paul Baran. ... The most important institutional force ... was the Pentagon's Advanced Research Projects Agency (ARPA) ... as ARPA began work on a groundbreaking computer network, the agency recruited scientists affiliated with the nation's top universities.|access-date=20 February 2020|archive-date=8 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201108111512/https://www.washingtonpost.com/sf/business/2015/05/30/net-of-insecurity-part-1/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;{{Cite book |last=Yates |first=David M. |url=https://books.google.com/books?id=ToMfAQAAIAAJ&amp;q=packet+switch |title=Turing's Legacy: A History of Computing at the National Physical Laboratory 1945-1995 |date=1997 |publisher=National Museum of Science and Industry |isbn=978-0-901805-94-2 |pages=132–4 |language=en |quote=Davies's invention of packet switching and design of computer communication networks ... were a cornerstone of the development which led to the Internet}}&lt;/ref&gt;. Internette tarmaq aralıq baylanıstı ámelge asırıw ushın qaǵıydalar toplamı (baylanıs protokolları) 1970-jılları AQSH Qorǵanıw ministrliginiń Qorǵanıw boyınsha aldıńǵı qatarlı izertlew joybarları agentligi (DARPA) tárepinen AQSH, Ullı Britaniya hám Franciyanıń universitetleri hám izertlewshileri menen birge alıp barılǵan izertlew hám rawajlandırıw jumıslarınan kelip shıqtı&lt;ref name=&quot;Abbatep3&quot;&gt;{{harvnb|Abbate|1999|p=[https://books.google.com/books?id=9BfZxFZpElwC&amp;pg=PA3 3] &quot;The manager of the ARPANET project, Lawrence Roberts, assembled a large team of computer scientists ... and he drew on the ideas of network experimenters in the United States and the United Kingdom. Cerf and Kahn also enlisted the help of computer scientists from England, France and the United States&quot;}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |date=27 October 2009 |title=The Computer History Museum, SRI International, and BBN Celebrate the 40th Anniversary of First ARPANET Transmission, Precursor to Today's Internet |url=https://www.sri.com/newsroom/press-releases/computer-history-museum-sri-international-and-bbn-celebrate-40th-anniversary |archive-url=https://web.archive.org/web/20190329134941/https://www.sri.com/newsroom/press-releases/computer-history-museum-sri-international-and-bbn-celebrate-40th-anniversary |archive-date=March 29, 2019 |access-date=25 September 2017 |publisher=SRI International |quote=But the ARPANET itself had now become an island, with no links to the other networks that had sprung up. By the early 1970s, researchers in France, the UK, and the U.S. began developing ways of connecting networks to each other, a process known as internetworking.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |author1=by Vinton Cerf, as told to Bernard Aboba |date=1993 |title=How the Internet Came to Be |url=http://elk.informatik.hs-augsburg.de/tmp/cdrom-oss/CerfHowInternetCame2B.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20170926042220/http://elk.informatik.hs-augsburg.de/tmp/cdrom-oss/CerfHowInternetCame2B.html |archive-date=September 26, 2017 |access-date=25 September 2017 |quote=We began doing concurrent implementations at Stanford, BBN, and University College London. So effort at developing the Internet protocols was international from the beginning.}}&lt;/ref&gt;. ARPANET dáslep AQSHtaǵı akademiyalıq hám áskeriy tarmaqlardı óz-ara baylanıstırıw ushın tiykarǵı tarmaq retinde xızmet etti, bul resurslardı bólisiwge múmkinshilik berdi. 1980-jılları Milliy ilim qorı tarmaǵınıń jańa tiykarǵı tarmaq retinde qarjılandırılıwı, sonday-aq basqa kommerciyalıq keńeytiwler ushın jeke qarjılandırıw, jańa tarmaq texnologiyaların rawajlandırıwda dúnya júzilik qatnasıwdı hám DARPAnıń Internet protokol toplamın qollanatuǵın kóplegen tarmaqlardıń birlesiwin xoshametledi&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.livinginternet.com/i/ii_summary.htm|title=Internet History – One Page Summary|archive-url=https://web.archive.org/web/20140702210150/http://www.livinginternet.com/i/ii_summary.htm |archive-date=2 July 2014|website=The Living Internet|first=Bill|last=Stewart|date=January 2000}}&lt;/ref&gt;. 1990-jıllardıń basında kommerciyalıq tarmaqlar menen kárxanalardıń baylanısıwı, sonday-aq Dúnya júzilik tordıń payda bolıwı&lt;ref&gt;{{Cite book |title=The Desk Encyclopedia of World History |publisher=[[Oxford University Press]] |year=2006 |isbn=978-0-7394-7809-7 |editor-last=Wright |editor-first=Edmund |location=New York |page=312}}&lt;/ref&gt; házirgi zaman Internetine ótiwdiń baslanıwın belgiledi[9] hám institucional, jeke hám mobil kompyuterlerdiń áwladları tarmaq aralıq baylanısqa qosılǵan sayın turaqlı eksponencial ósimdi payda etti. Internet 1980-jıllarda akademiyalıq ortalıqlarda keńnen qollanılǵan bolsa da, 1990-jıllar hám onnan keyingi dáwirlerde Internettiń kommerciyalıq maqsetlerde qollanılıwı onıń xızmetleri menen texnologiyaların zamanagóy turmısınıń derlik hár tárepine engizdi.

Telefon, [[radio]], televidenie, qaǵaz pochta hám gazetalar sıyaqlı kópshilik dástúrli kommunikaciya quralları Internet tárepinen qayta qáliplestirildi, qayta anıqlandı yamasa hátte aylanıp ótildi, bul elektron pochta, Internet telefonı, Internet radiosı, Internet televideniesı, onlayn muzıka, cifrlı gazetalar hám audio hám video aǵımlı [[Veb-sayt|veb-saytlar]] sıyaqlı jańa xızmetlerdiń payda bolıwına alıp keldi. Gazetalar, kitaplar hám basqa da baspa basılımları veb-sayt texnologiyasına beyimlesti yamasa blog jazıw, veb-aǵımlar hám onlayn jańalıqlar jıynawshıları túrinde qayta qáliplestirildi. Internet tez xabar almasıw, Internet forumları hám [[sociallıq tarmaq]] xızmetleri arqalı jeke qatnasıqtıń jańa formalarına jol ashtı hám tezlestirdi. Onlayn sawda iri usaqlap satıwshılar, kishi biznes hám isbilermenler ushın eksponencial túrde ósti, óytkeni ol firmalarǵa ózleriniń «gerbish hám cement» qatnasıǵın keńeytip, úlkenirek bazarǵa xızmet kórsetiw yamasa hátte tolıǵı menen onlayn túrde tovar hám xızmetlerdi satıw imkaniyatın beredi. Internettegi biznesten-bizneske hám finans xızmetleri pútkil sanaatlar boyınsha jetkiziw shınjırlarına tásir etedi.

Internettiń texnologiyalıq ámelge asırılıwı yamasa oǵan kiriw hám paydalanıw siyasatları boyınsha birde-bir oraylastırılǵan basqarıwı joq; hár bir qurawshı tarmaq óz siyasatların belgileydi&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://computer.howstuffworks.com/internet/basics/who-owns-internet.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20140619070159/http://computer.howstuffworks.com/internet/basics/who-owns-internet.htm |archive-date=19 June 2014|first=Jonathan|last=Strickland|title=How Stuff Works: Who owns the Internet?|date=3 March 2008|access-date=27 June 2014}}&lt;/ref&gt;. Internettegi eki tiykarǵı atamalar keńisliginiń - Internet Protokolı adresi (IP adres) keńisligi hám Domen Atamaları Sisteması (DNS) - ulıwma anıqlamaların qollap-quwatlawshı shólkem, Internet Korporaciyası Berilgen Atamalar hám Sanlar ushın (ICANN) basqaradı. Tiykarǵı protokollardıń texnikalıq tiykarı hám standartlastırılıwı Internet Injenerlik Wazıypa Kúshi (IETF) tárepinen ámelge asırıladı, bul - texnikalıq bilimin qosıw arqalı hár kim qosıla alatuǵın bos baylanısqan xalıqaralıq qatnasıwshılardan ibarat kommerciyalıq emes shólkem. 2006-jıldıń noyabr ayında Internet USA Today gazetasınıń «Jańa jeti káramat» dizimine kirgizilgen&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.usatoday.com/travel/news/2006-10-26-seven-wonders-experts_x.htm |title=New Seven Wonders panel |work=USA Today |date=27 October 2006 |access-date=31 July 2010 |archive-date=15 July 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100715032114/http://www.usatoday.com/travel/news/2006-10-26-seven-wonders-experts_x.htm }}&lt;/ref&gt;.

== Terminologiya ==
«Internetted» sózi 1849-jıldan baslap qollanılǵan bolıp, jalǵanǵan yamasa bir-birine toqılǵan degen mánisti ańlatqan. «Internet» sózi 1945-jılı AQSH Urıs departamenti tárepinen radio operatorınıń qollanbasında,&lt;ref&gt;{{cite web |title=United States Army Field Manual FM 24-6 Radio Operator's Manual Army Ground Forces June 1945 |date=18 September 2023 |url=https://archive.org/details/Fm24-6/mode/2up |publisher=United States War Department }}&lt;/ref&gt; al 1974-jılı «Internetwork» sóziniń qısqartılǵan forması retinde qollanılǵan. Búgingi kúnde «Internet» termini kóbinese óz-ara jalǵanǵan kompyuter tarmaqlarınıń global sistemasın ańlatadı, biraq ol kishi tarmaqlardıń hár qanday toparına da tiyisli bolıwı múmkin&lt;ref name=&quot;The New York Times&quot;&gt;{{Cite news|last=Corbett|first=Philip B.|date=1 June 2016|title=It's Official: The 'Internet' Is Over|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2016/06/02/insider/now-it-is-official-the-internet-is-over.html|access-date=29 August 2020|issn=0362-4331|archive-date=14 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201014142148/https://www.nytimes.com/2016/06/02/insider/now-it-is-official-the-internet-is-over.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

Keń qollanıwǵa kirgen waqıtta, kópshilik basılımlar «Internet» sózin bas hárip penen jazılǵan atama retinde qollanǵan; bul ádet házirgi waqıtta azayıp baratır. Bul inglis tilinde jańa terminlerdi dáslep bas hárip penen jazıw, keyin olar ádettegi bolǵan sayın kishi háripke ótkeriw tendenciyasın kórsetedi&lt;ref name=&quot;Wired&quot;&gt;{{Cite news|last=Herring|first=Susan C.|date=19 October 2015|title=Should You Be Capitalizing the Word 'Internet'?|magazine=Wired|url=https://www.wired.com/2015/10/should-you-be-capitalizing-the-word-internet/|access-date=29 August 2020|issn=1059-1028|archive-date=31 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201031024342/https://www.wired.com/2015/10/should-you-be-capitalizing-the-word-internet/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. Bul sóz házirgi waqıtta da global internetti kishi tarmaqlardan ayırıw ushın geyde bas hárip penen jazıladı, biraq kóplegen basılımlar, sonıń ishinde 2016-jıldan baslap AP Stylebook, hár bir jaǵdayda kishi hárip penen jazıwdı usınıs etedi. 2016-jılı Oksford inglis tili sózligi shama menen 2.5 milliard baspa hám onlayn dereklerdi izertlew tiykarında «Internet» sóziniń 54% jaǵdayda bas hárip penen jazılǵanın anıqlaǵan&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Coren|first=Michael J.|title=One of the internet's inventors thinks it should still be capitalized|url=https://qz.com/698175/one-of-the-internets-inventors-thinks-it-should-still-be-capitalized/|access-date=8 September 2020|website=Quartz|date=2 June 2016 |language=en|archive-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927102759/https://qz.com/698175/one-of-the-internets-inventors-thinks-it-should-still-be-capitalized/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

«Internet» hám «World Wide Web» terminleri kóbinese bir-biriniń ornına qollanıladı; [[Veb-bet|veb-betlerdi]] kóriw ushın brauzerdi paydalanǵanda «Internetke kiriw» haqqında aytıw ádettegi jaǵday. Biraq, World Wide Web, yamasa qısqasha Veb, Internet xızmetleriniń kóp sanlı túrleriniń tek birewi bolıp,&lt;ref&gt;{{cite web|date=11 March 2014|title=World Wide Web Timeline|url=http://www.pewinternet.org/2014/03/11/world-wide-web-timeline/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150729162322/http://www.pewinternet.org/2014/03/11/world-wide-web-timeline/|archive-date=29 July 2015|access-date=1 August 2015|publisher=Pews Research Center}}&lt;/ref&gt; ol gipersiltemeler hám URLler arqalı baylanısqan hújjetler (veb-betler) hám basqa da veb-resurslar jıynaǵı bolıp tabıladı&lt;ref&gt;{{cite web|title=HTML 4.01 Specification|url=http://www.w3.org/TR/html401/struct/links.html#h-12.1|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20081006131915/http://www.w3.org/TR/html401/struct/links.html|archive-date=6 October 2008|access-date=13 August 2008|publisher=World Wide Web Consortium|quote=[T]he link (or hyperlink, or Web link) [is] the basic hypertext construct. A link is a connection from one Web resource to another. Although a simple concept, the link has been one of the primary forces driving the success of the Web.}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==
[[File:A sketch of the ARPANET in December 1969.png|thumb|1969-jıldıń dekabr ayındaǵı ARPANETtiń súwreti. UCLA hám Stanford Research Institute (SRI) taǵı túyinler súwretlengenler arasında bar&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Waldrop |first=Mitch |date=2015 |title=DARPA and the Internet Revolution |url=https://www.darpa.mil/attachments/(2O15)%20Global%20Nav%20-%20About%20Us%20-%20History%20-%20Resources%20-%2050th%20-%20Internet%20(Approved).pdf |access-date=May 16, 2024 |website=darpa.mil}}&lt;/ref&gt;.]]
1960-jıllarda kompyuter ilimpazları kompyuter resursların bólisiw sistemaların islep shıǵıwdı basladı&lt;ref name=&quot;Lee1992&quot;&gt;{{cite journal |last1=Lee |first1=J.A.N. |last2=Rosin |first2=Robert F |date=1992 |title=Time-Sharing at MIT |url=https://archive.org/details/time-sharing-at-mit |journal=IEEE Annals of the History of Computing |volume=14 |issue=1 |page=16 |doi=10.1109/85.145316 |s2cid=30976386 |access-date=October 3, 2022|issn=1058-6180 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ctsspg&quot;&gt;F. J. Corbató, et al., ''[http://www.bitsavers.org/pdf/mit/ctss/CTSS_ProgrammersGuide.pdf The Compatible Time-Sharing System A Programmer's Guide]'' (MIT Press, 1963) {{ISBN|978-0-262-03008-3}}. &quot;To establish the context of the present work, it is informative to trace the development of time-sharing at MIT. Shortly after the first paper on time-shared computers by C. Strachey at the June 1959 UNESCO Information Processing conference, H.M. Teager and J. McCarthy delivered an unpublished paper &quot;Time-Shared Program Testing&quot; at the August 1959 ACM Meeting.&quot;&lt;/ref&gt;. Dj. S. R. Liklider Bolt Beranek &amp; Newman kompaniyasında islegen waqtında, keyinirek AQSH Qorǵanıw ministrliginiń (DoD) Aldıńǵı izertlew joybarları agentliginiń (ARPA) Informaciyanı qayta islew texnikaları bólimin (IPTO) basqarǵan waqtında universal tarmaq ideyasın usındı. Internettiń tiykarǵı texnologiyalarınıń biri bolǵan paketlik kommutaciyanı izertlew 1960-jıllardıń basında RAND kompaniyasında Pol Barannnıń jumıslarında baslandı hám ǵárezsiz túrde 1965-jılı Ullı Britaniyanıń Milliy fizikalıq laboratoriyasında (NPL) Donald Devis tárepinen alıp barıldı&lt;ref name=&quot;NIHF2007&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.invent.org/honor/inductees/inductee-detail/?IID=316|title=Inductee Details – Paul Baran|publisher=National Inventors Hall of Fame|archive-url=https://web.archive.org/web/20170906091231/http://www.invent.org/honor/inductees/inductee-detail/?IID=316|archive-date=6 September 2017|access-date=6 September 2017|postscript=none}}; {{cite web|url=http://www.invent.org/honor/inductees/inductee-detail/?IID=328|title=Inductee Details – Donald Watts Davies|publisher=National Inventors Hall of Fame|archive-url=https://web.archive.org/web/20170906091936/http://www.invent.org/honor/inductees/inductee-detail/?IID=328|archive-date=6 September 2017|access-date=6 September 2017}}&lt;/ref&gt;. 1967-jılı Operaciyalıq sistemalar principleri boyınsha simpoziumnan keyin, usınılǵan NPL tarmaǵınan paketlik kommutaciya hám Baran usınǵan marshrutlaw koncepciyaları ARPA usınǵan tájiriybelik resurslardı bólisiw tarmaǵı bolǵan ARPANET dizaynına kirgizildi&lt;ref&gt;{{Cite book |last1=Hauben |first1=Michael |url=http://www.columbia.edu/~hauben/book-pdf/CHAPTER%205.pdf |title=Netizens: On the History and Impact of Usenet and the Internet |last2=Hauben |first2=Ronda |date=1997 |publisher=Wiley |isbn=978-0-8186-7706-9 |language=en |chapter=5 The Vision of Interactive Computing And the Future |access-date=2 March 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210103184558/http://www.columbia.edu/~hauben/book-pdf/CHAPTER%205.pdf |archive-date=3 January 2021 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last1=Zelnick |first1=Bob |url=https://books.google.com/books?id=Q10phY811tUC&amp;pg=PA66 |title=The Illusion of Net Neutrality: Political Alarmism, Regulatory Creep and the Real Threat to Internet Freedom |last2=Zelnick |first2=Eva |publisher=Hoover Press |year=2013 |isbn=978-0-8179-1596-4 |language=en |access-date=7 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210110133435/https://books.google.com/books?id=Q10phY811tUC&amp;pg=PA66 |archive-date=10 January 2021 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Peter |first=Ian |year=2004 |title=So, who really did invent the Internet? |url=http://www.nethistory.info/History%20of%20the%20Internet/origins.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20110903001108/http://www.nethistory.info/History%20of%20the%20Internet/origins.html |archive-date=3 September 2011 |access-date=27 June 2014 |website=The Internet History Project}}&lt;/ref&gt;.

ARPANET rawajlanıwı 1969-jıl 29-oktyabrde Kaliforniya universiteti, Los-Andjeles (UCLA) hám Stenford izertlew institutı (házirgi SRI International) arasında baylanısqan eki tarmaq noqatınan baslandı&lt;ref name=&quot;NetValley&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.netvalley.com/intval.html|title=Roads and Crossroads of Internet History|archive-url=https://web.archive.org/web/20160127082435/http://www.netvalley.com/intval.html|archive-date=27 January 2016|first=Gregory|last=Gromov|year=1995}}&lt;/ref&gt;. Úshinshi orın Kaliforniya universiteti, Santa-Barbarada boldı, onnan keyin Yuta universiteti qosıldı. Keleshektegi ósiwdiń belgisi retinde, 1971-jıldıń aqırına kelip 15 orın jas ARPANETke jalǵanǵan edi&lt;ref&gt;{{cite book | author-link = Katie Hafner | last = Hafner | first = Katie | title = Where Wizards Stay Up Late: The Origins of the Internet | publisher = Simon &amp; Schuster | year = 1998 | isbn = 978-0-684-83267-8 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=Hauben, Ronda |title=From the ARPANET to the Internet |year=2001 |url=http://www.columbia.edu/~rh120/other/tcpdigest_paper.txt |access-date=28 May 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090721093920/http://www.columbia.edu/~rh120/other/tcpdigest_paper.txt |archive-date=21 July 2009 }}&lt;/ref&gt;. Bul dáslepki jıllar 1972-jılǵı «Kompyuter tarmaqları: Resurslardı bólisiwdiń xabarshıları» filminde hújjetlestirilgen&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Internet Pioneers Discuss the Future of Money, Books, and Paper in 1972|url=https://paleofuture.gizmodo.com/internet-pioneers-discuss-the-future-of-money-books-a-880551175|access-date=31 August 2020|website=Paleofuture|date=23 July 2013 |language=en-us|archive-date=17 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201017141323/https://paleofuture.gizmodo.com/internet-pioneers-discuss-the-future-of-money-books-a-880551175|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. Sonnan keyin, ARPANET áste-aqırın Qurama Shtatlardaǵı alıs oraylar hám áskeriy bazalardı jalǵawshı oraylastırılmaǵan kommunikaciya tarmaǵına aylandı&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Townsend |first=Anthony |date=2001 |title=The Internet and the Rise of the New Network Cities, 1969–1999 |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1068/b2688 |journal=Environment and Planning B: Planning and Design |language=en |volume=28 |issue=1 |pages=39–58 |doi=10.1068/b2688 |bibcode=2001EnPlB..28...39T |issn=0265-8135 |s2cid=11574572|url-access=subscription }}&lt;/ref&gt;. Basqa paydalanıwshı tarmaqları hám izertlew tarmaqları, mısalı Merit Network hám CYCLADES, 1960-jıllardıń aqırı hám 1970-jıllardıń basında rawajlandı&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Kim |first1=Byung-Keun |url=https://books.google.com/books?id=lESrw3neDokC |title=Internationalising the Internet the Co-evolution of Influence and Technology |date=2005 |publisher=Edward Elgar |isbn=978-1-84542-675-0 |pages=51–55}}&lt;/ref&gt;.

ARPANETtiń dáslepki xalıqaralıq birge islesiwleri siyrek edi. 1973-jılı Norvegiya (NORSAR hám NDRE) menen,&lt;ref&gt;{{cite web |title=NORSAR and the Internet |url=http://www.norsar.no/norsar/about-us/History/Internet/ |publisher=NORSAR |archive-url=https://web.archive.org/web/20130121220318/http://www.norsar.no/norsar/about-us/History/Internet/ |archive-date=21 January 2013 }}&lt;/ref&gt; hám London universitet kolledjindegi (UCL) Piter Kirsteynniń izertlew toparı menen baylanıslar ornatıldı, bul Britaniya akademiyalıq tarmaqlarına shlyuz bolıp, resurslardı bólisiw ushın birinshi intertarmaqtı qurdı&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Kirstein|first=P.T.|date=1999|title=Early experiences with the Arpanet and Internet in the United Kingdom|url=https://pdfs.semanticscholar.org/4773/f19792f9fce8eacba72e5f8c2a021414e52d.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200207092443/https://pdfs.semanticscholar.org/4773/f19792f9fce8eacba72e5f8c2a021414e52d.pdf|archive-date=2020-02-07|journal=IEEE Annals of the History of Computing|volume=21|issue=1|pages=38–44|doi=10.1109/85.759368|s2cid=1558618|issn=1934-1547}}&lt;/ref&gt;. ARPA joybarları, Xalıqaralıq tarmaq jumıs toparı hám kommerciyalıq baslamalar kóp sanlı ayırım tarmaqlardıń bir tarmaqqa yamasa «tarmaqlar tarmaǵına» aylanıwı ushın hár túrli protokollar hám standartlardıń rawajlanıwına alıp keldi&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.internetsociety.org/internet/what-internet/history-internet/brief-history-internet#concepts|title=Brief History of the Internet: The Initial Internetting Concepts|archive-url=https://web.archive.org/web/20160409105511/http://www.internetsociety.org/internet/what-internet/history-internet/brief-history-internet|archive-date=9 April 2016|first=Barry M.|last=Leiner|website=Internet Society|access-date=27 June 2014}}&lt;/ref&gt;. 1974-jılı Stenford universitetindegi Vint Serf hám DARPAdaǵı Bob Kan «Paketlik tarmaq aralıq baylanıs ushın protokol» usınısın járiyaladı&lt;ref name=&quot;IEEE Transactions on Communications&quot;&gt;{{Cite journal |last1=Cerf |first1=V. |last2=Kahn |first2=R. |date=1974 |title=A Protocol for Packet Network Intercommunication |url=https://www.cs.princeton.edu/courses/archive/fall06/cos561/papers/cerf74.pdf |journal=IEEE Transactions on Communications |volume=22 |issue=5 |pages=637–648 |doi=10.1109/TCOM.1974.1092259 |issn=1558-0857 |quote=The authors wish to thank a number of colleagues for helpful comments during early discussions of international network protocols, especially R. Metcalfe, R. Scantlebury, D. Walden, and H. Zimmerman; D. Davies and L. Pouzin who constructively commented on the fragmentation and accounting issues; and S. Crocker who commented on the creation and destruction of associations. |archive-url=https://web.archive.org/web/20060913213037/https://www.cs.princeton.edu/courses/archive/fall06/cos561/papers/cerf74.pdf |archive-date=13 September 2006 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;. Serf hám onıń studentleri &lt;nowiki&gt;RFC 675&lt;/nowiki&gt; te hám keyingi RFC lerde «internet» sózin «internetwork» tiń qısqartılǵan túri retinde qollandı. Serf hám Kan nátiyjedegi TCP/IP dizaynına Lui Puzin hám basqalardıń áhmiyetli tásirin atap ótedi&lt;ref&gt;{{Cite news|date=30 November 2013|title=The internet's fifth man|newspaper=The Economist|url=https://www.economist.com/news/technology-quarterly/21590765-louis-pouzin-helped-create-internet-now-he-campaigning-ensure-its|access-date=22 April 2020|issn=0013-0613|quote=In the early 1970s Mr Pouzin created an innovative data network that linked locations in France, Italy and Britain. Its simplicity and efficiency pointed the way to a network that could connect not just dozens of machines, but millions of them. It captured the imagination of Dr Cerf and Dr Kahn, who included aspects of its design in the protocols that now power the internet.|archive-date=19 April 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200419230318/https://www.economist.com/news/technology-quarterly/21590765-louis-pouzin-helped-create-internet-now-he-campaigning-ensure-its|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. Milliy PTT ler hám kommerciyalıq provayderler X.25 standartın islep shıqtı hám onı jámiyetlik maǵlıwmat tarmaqlarında engizdi&lt;ref&gt;{{cite book|last=Schatt|first=Stan|title=Linking LANs: A Micro Manager's Guide|publisher=McGraw-Hill|year=1991|isbn=0-8306-3755-9|page=200}}&lt;/ref&gt;.

1981-jılı Milliy ilim fondı (NSF) Kompyuter ilimi tarmaǵın (CSNET) qarjılandırǵanda ARPANETke kiriw keńeytildi. 1982-jılı Internet protokol toplamı (TCP/IP) standartlastırıldı, bul jalǵanǵan tarmaqlardıń dúnya júzi boyınsha keń tarqalıwına járdem berdi. 1986-jılı Milliy ilim fondı tarmaǵı (NSFNet) izertlewshilerge AQSHtaǵı superkompyuter orınlarına kiriw múmkinshiligin bergende TCP/IP tarmaǵına kiriw jáne de keńeydi, dáslep 56 kbit/s tezlikte, keyin 1.5 Mbit/s hám 45 Mbit/s tezliklerinde&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merit.edu/about/history/pdf/NSFNET_final.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20150210181738/http://www.merit.edu/about/history/pdf/NSFNET_final.pdf|archive-date=2015-02-10|title=NSFNET: A Partnership for High-Speed Networking, Final Report 1987–1995|first=Karen D.|last=Frazer|website=Merit Network, Inc.|year=1995}}&lt;/ref&gt;. NSFNet 1988-89-jılları Evropa, Avstraliya, Jańa Zelandiya hám Yaponiyadaǵı akademiyalıq hám izertlew shólkemlerine keńeydi&lt;ref&gt;{{cite web |author=Ben Segal |author-link=Ben Segal (computer scientist) |year=1995 |title=A Short History of Internet Protocols at CERN |url=http://www.cern.ch/ben/TCPHIST.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20230608153730/http://ben.web.cern.ch/ben/TCPHIST.html |archive-date=8 June 2023 |access-date=14 October 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.apan.net/meetings/busan03/cs-history.htm|title=Internet History in Asia|work=16th APAN Meetings/Advanced Network Conference in Busan|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20060201035514/http://apan.net/meetings/busan03/cs-history.htm|archive-date=1 February 2006|access-date=25 December 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.nordu.net/history/TheHistoryOfNordunet_simple.pdf|title=The History of NORDUnet|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304031416/http://www.nordu.net/history/TheHistoryOfNordunet_simple.pdf|archive-date=4 March 2016}}&lt;/ref&gt;. Bul waqıtqa shekem UUCP hám PTT jámiyetlik maǵlıwmat tarmaqları sıyaqlı basqa tarmaq protokolları global qoljetimlilikke iye bolsa da, bul Internettiń kontinentler aralıq tarmaq retinde baslanıwın belgiledi. 1989-jılı AQSH hám Avstraliyada kommerciyalıq Internet xızmet kórsetiwshiler (ISP ler) payda boldı&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.rogerclarke.com/II/OzI04.html#CIAP|title=Origins and Nature of the Internet in Australia|last=Clarke|first=Roger|access-date=21 January 2014|archive-date=9 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210209201253/http://www.rogerclarke.com/II/OzI04.html#CIAP|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. ARPANET 1990-jılı paydalanıwdan shıǵarıldı.

[[File:NSFNET-backbone-T3.png|thumb|T3 NSFNET tiykarǵı tarmaǵı, shama menen 1992-jıl]]

Yarım ótkizgishler texnologiyası hám optikalıq tarmaq taraw salasındaǵı turaqlı rawajlanıwlar tarmaqtıń orayın keńeytiwde hám xalıqqa xızmet kórsetiwde kommerciyalıq qatnasıw ushın jańa ekonomikalıq múmkinshilikler jarattı. 1989-jıldıń ortasında MCI Mail hám Compuserve Internetke jalǵanıwlar ornattı, Internettiń yarım million paydalanıwshılarına elektron pochta hám jámiyetlik kiriw ónimlerin jetkizip berdi&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=wDAEAAAAMBAJ&amp;q=compuserve%20to%20mci%20mail%20internet&amp;pg=PT31 |title=InfoWorld|date=25 September 1989 |via=Google Books |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170129225422/https://books.google.com/books?id=wDAEAAAAMBAJ&amp;pg=PT31&amp;lpg=PT31&amp;dq=compuserve%20to%20mci%20mail%20internet |archive-date=29 January 2017 }}&lt;/ref&gt;. Bir neshe aydan soń, 1990-jıldıń 1-yanvarında, PSInet kommerciyalıq paydalanıw ushın alternativ Internet tiykarǵı tarmaǵın iske qostı; bul keyingi jıllardaǵı kommerciyalıq Internettiń ózegine qosılǵan tarmaqlardıń biri edi. 1990-jıldıń mart ayında NSFNET penen Evropa arasındaǵı birinshi joqarı tezlikli T1 (1.5 Mbit/s) baylanısı Kornell universiteti menen CERN arasında ornatıldı, bul sputnikler arqalı múmkin bolǵannan ádewir kúshli baylanıslarǵa múmkinshilik berdi&lt;ref&gt;{{Cite web|date=February 1990|title=INTERNET MONTHLY REPORTS|url=http://ftp.cuhk.edu.hk/pub/doc/internet/Internet.Monthly.Report/imr9002.txt|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20170525080041/ftp://ftp.cuhk.edu.hk/pub/doc/internet/Internet.Monthly.Report/imr9002.txt|archive-date=25 May 2017|access-date=28 November 2020}}&lt;/ref&gt;.

1990-jıldıń aqırlarında, Tim Berners-Li CERN basqarmasına eki jıl dawamında lobbilik etkennen keyin, birinshi [[veb-brauzer]] WorldWideWebti jazıwdı basladı. 1990-jıldıń jańa jıl qarsańına kelip, Berners-Li jumıs isleytuǵın Veb ushın zárúr bolǵan barlıq qurallardı dúzgen edi: HyperText Transfer Protocol (HTTP) 0.9,&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.w3.org/Protocols/HTTP/AsImplemented.html |archive-url=https://web.archive.org/web/19970605071155/http://www.w3.org/Protocols/HTTP/AsImplemented.html |archive-date=5 June 1997 |first=Tim |last=Berners-Lee |title=The Original HTTP as defined in 1991 |work=W3C.org}}&lt;/ref&gt; HyperText Markup Language (HTML), birinshi Veb brauzer (ol jáne HTML redaktorı bolıp, Usenet jańalıqlar toparlarına hám FTP fayllarına kire alatuǵın edi), birinshi HTTP server programmalıq támiynatı (keyinirek CERN httpd dep atalǵan), birinshi [[veb-server]],&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://info.cern.ch/|archive-url=https://web.archive.org/web/20100105103513/http://info.cern.ch/|title=The website of the world's first-ever web server|archive-date=5 January 2010|website=info.cern.ch}}&lt;/ref&gt; hám joybardıń ózin súwretleytuǵın birinshi Veb-betler. 1991-jılı Commercial Internet eXchange dúzildi, bul PSInetke basqa kommerciyalıq tarmaqlar CERFnet hám Alternet penen baylanısıwǵa múmkinshilik berdi. Stanford Federal Credit Union 1994-jıldıń oktyabr ayında barlıq aǵzalarına onlayn Internet bank xızmetlerin usınǵan birinshi finans mákemesi boldı&lt;ref&gt;{{cite press release|title=Stanford Federal Credit Union Pioneers Online Financial Services.|date=21 June 1995|url=http://www.thefreelibrary.com/Stanford+Federal+Credit+Union+Pioneers+Online+Financial+Services.-a017104850|access-date=21 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181221041632/https://www.thefreelibrary.com/Stanford+Federal+Credit+Union+Pioneers+Online+Financial+Services.-a017104850|archive-date=21 December 2018|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. 1996-jılı, OP Financial Group, ol da kooperativ bank bolıp, dúnyadaǵı ekinshi onlayn bank hám Evropadaǵı birinshi onlayn bank boldı&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://www.op.fi/op-financial-group/about-us/op-financial-group-in-brief/history | title=History – About us – OP Group | access-date=21 December 2018 | archive-url=https://web.archive.org/web/20181221041413/https://www.op.fi/op-financial-group/about-us/op-financial-group-in-brief/history | archive-date=21 December 2018 | url-status=live }}&lt;/ref&gt;. 1995-jılǵa kelip, AQSHta Internet tolıq kommerciyalastırıldı, sebebi NSFNet toqtatılıp, Internetti kommerciyalıq trafik ushın paydalanıwǵa bolǵan sońǵı sheklewler alıp taslandı&lt;ref name=&quot;ConneXions-April1996&quot;&gt;{{cite journal |url=http://www.merit.edu/research/nsfnet_article.php |title=Retiring the NSFNET Backbone Service: Chronicling the End of an Era |first1=Susan R. |last1=Harris |first2=Elise |last2=Gerich |journal=ConneXions |volume=10 |number=4 |date=April 1996 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130817124939/http://merit.edu/research/nsfnet_article.php |archive-date=17 August 2013 }}&lt;/ref&gt;.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Dúnya júzi boyınsha Internet paydalanıwshıları
!
!2005
!2010
!2017
!2023
|-
!Dúnya xalqı (milliardlar)
|6.5
|6.9
|7.4
|8.0
|-
!Dúnya júzi boyınsha
|16%
|30%
|48%
|67%
|-
!Rawajlanıp atırǵan ellerde
|8%
|21%
|41.3%
|60%
|-
!Rawajlanǵan ellerde
|51%
|67%
|81%
|93%
|}
Texnologiya rawajlanıp, kommerciyalıq múmkinshilikler óz-ara ósiwdi tezlestirgen sayın, Internet trafiginiń kólemi MOS tranzistorlarınıń masshtablaw sıpatlamalarına uqsas bolıp basladı, bunı Mur nızamı mısalında kóriwge boladı, hár 18 ayda eki ese arttı. Bul ósiw, Edxolm nızamı retinde rásmiylestirilgen, MOS texnologiyasındaǵı, lazer jaqtı tolqın sistemalarındaǵı hám shawqım kórsetkishlerindegi jetiskenlikler arqasında tezletildi&lt;ref name=&quot;Jindal&quot;&gt;{{cite book |last1=Jindal |first1=R. P. |title=2009 2nd International Workshop on Electron Devices and Semiconductor Technology |chapter=From millibits to terabits per second and beyond - over 60 years of innovation |s2cid=25112828 |year=2009 |volume=49 |pages=1–6 |doi=10.1109/EDST.2009.5166093 |chapter-url=https://events.vtools.ieee.org/m/195547 |isbn=978-1-4244-3831-0 |access-date=24 August 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190823230141/https://events.vtools.ieee.org/m/195547 |archive-date=23 August 2019 }}&lt;/ref&gt;.

1995-jıldan baslap, Internet mádeniyat penen sawdaǵa úlken tásir etti, sonıń ishinde elektron pochta, tez xabar almasıw, telefoniya (Internet protokolı arqalı dawıs yamasa VoIP), eki tárepleme interaktiv video qońırawlar hám Pútkil dúnyajúzilik tor&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/5242252.stm|title=How the web went world wide|archive-url=https://web.archive.org/web/20111121092636/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/5242252.stm |archive-date=21 November 2011|first=Mark|last=Ward|website=Technology Correspondent|date=3 August 2006|publisher=BBC News|access-date=24 January 2011}}&lt;/ref&gt; arqalı derlik tez baylanıs imkaniyatlarınıń payda bolıwı, onıń talqılaw forumları, blogları, [[sociallıq tarmaq]] xızmetleri hám onlayn sawda saytları menen birge. Kóbirek maǵlıwmatlar 1 Gbit/s, 10 Gbit/s yamasa onnan da joqarı tezlikte optikalıq talshıqlı tarmaqlar arqalı jiberilmekte. Internet rawajlanıwın dawam etpekte, bul onlayn informaciya hám bilim, sawda, oyın-zawıq hám sociallıq tarmaq xızmetleriniń kóbeyiwi menen baylanıslı&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://clickz.com/showPage.html?page=3626274 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081004000237/http://www.clickz.com/showPage.html?page=3626274|title=Brazil, Russia, India and China to Lead Internet Growth Through 2011 |publisher=Clickz.com |access-date=28 May 2009|archive-date=4 October 2008}}&lt;/ref&gt;. 1990-jıllardıń aqırında, ashıq Internettegi trafiktiń jılına 100 procentke ósip atırǵanı boljanǵan, al Internet paydalanıwshıları sanınıń ortasha jıllıq ósimi 20% hám 50% arasında dep esaplanǵan&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.dtc.umn.edu/~odlyzko/doc/internet.size.pdf |title=The size and growth rate of the Internet |access-date=21 May 2007 |author1=Coffman, K.G |author2=Odlyzko, A.M. |author-link2=Andrew Odlyzko |publisher=AT&amp;T Labs |date=2 October 1998 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070614012344/http://www.dtc.umn.edu/~odlyzko/doc/internet.size.pdf |archive-date=14 June 2007 }}&lt;/ref&gt;. Bul ósiw kóbinese oraylıq basqarıwdıń joqlıǵına baylanıslı, bul tarmaqtıń tábiyiy ósiwine múmkinshilik beredi, sonday-aq Internet protokollarınıń menshikli emes tábiyatına baylanıslı, bul jetkerip beriwshiler arasındaǵı óz-ara islesiwdi xoshametleydi hám bir kompaniyanıń tarmaq ústinen shamadan tıs baqlaw alıp barıwına jol qoymaydı&lt;ref&gt;{{cite book | last = Comer | first = Douglas | title = The Internet book | publisher = Prentice Hall | page = [https://archive.org/details/internetbookever00come_0/page/64 64] | isbn = 978-0-13-233553-9 | year = 2006 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/internetbookever00come_0/page/64 }}&lt;/ref&gt;. 2011-jıldıń 31-martına kelip, Internet paydalanıwshılarınıń ulıwma sanı 2.095 milliard (dúnya xalqınıń 30%) dep boljanǵan&lt;ref name=&quot;stats1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.internetworldstats.com/stats.htm|title=World Internet Users and Population Stats|date=22 June 2011|work=Internet World Stats|publisher=Miniwatts Marketing Group|archive-url=https://web.archive.org/web/20110623200007/http://www.internetworldstats.com/stats.htm|archive-date=23 June 2011|access-date=23 June 2011}}&lt;!-- previous cite {{cite web|url=http://www.50x15.com/en-us/internet_usage.aspx |title=AMD 50x15 – World Internet Usage |publisher=50x15.com |access-date=6 November 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090831063352/http://www.50x15.com/en-us/internet_usage.aspx |archive-date=31 August 2009 |df= }} --&gt;&lt;/ref&gt;. 1993-jılı Internet eki tárepleme telekommunikaciya arqalı ótetuǵın informaciyanıń tek 1% ǵana tasıǵanı boljanǵan. 2000-jılǵa kelip bul kórsetkish 51% ke jetken, al 2007-jılǵa kelip telekommunikaciya arqalı berilgen barlıq informaciyanıń 97% ten aslamı Internet arqalı jetkerip berilgen&lt;ref&gt;{{cite journal|title=The World's Technological Capacity to Store, Communicate, and Compute Information |first1=Martin |last1=Hilbert |first2=Priscila |last2=López |s2cid=206531385 |date=April 2011 |journal=[[Science (journal)|Science]] |volume=332 |pages=60–65 |doi=10.1126/science.1200970 |issue=6025 |bibcode=2011Sci...332...60H |pmid=21310967 |doi-access=free }}&lt;/ref&gt;.

== Basqarıw ==
[[File:Icannheadquartersplayavista.jpg|thumb|ICANN bas keńsesi AQSHtıń [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya]] shtatınıń [[Los-Andjeles]] qalasınıń Playa Vista rayonında jaylasqan]]

Internet - kóp sanlı ıqtıyarlı túrde baylanısqan avtonom tarmaqlardan ibarat global tarmaq. Ol oraylıq basqarıw organısız jumıs isleydi. Tiykarǵı protokollardıń (IPv4 hám IPv6) texnikalıq tiykarı hám standartlastırıwı Internet Injenerlik Tapsırma Kúshi (IETF) tárepinen ámelge asırıladı, bul - texnikalıq bilimin usınıw arqalı hár kim qosıla alatuǵın bos baylanısqan xalıqaralıq qatnasıwshılardan ibarat kommerciyalıq emes shólkem. Óz-ara islesiwdi saqlap qalıw ushın, Internettiń tiykarǵı atamalar keńisligi Atamalar hám Sanlar boyınsha Internet Korporaciyası (ICANN) tárepinen basqarıladı. ICANN Internettiń texnikalıq, biznes, akademiyalıq hám basqa da kommerciyalıq emes jámiyetlerinen alınǵan xalıqaralıq direktorlar keńesi tárepinen basqarıladı. ICANN Internette paydalanıw ushın domen atamaları, IP adresleri, transport protokollarındaǵı qosımsha port nomerleri hám basqa da kóp parametrler kiretuǵın unikal identifikatorlardı tayınlawdı muwapıqlastıradı. Global birlesken atamalar keńisligi Internettiń global qoljetimliligin saqlap qalıw ushın áhmiyetli. ICANNnıń bul roli onı global Internettiń bálkim jalǵız oraylıq muwapıqlastırıwshı organı retinde ajıratıp turadı&lt;ref&gt;{{cite web|last=Klein|first=Hans|year=2004|url=http://www.ip3.gatech.edu/research/KLEIN_ICANN%2BSovereignty.doc|title=ICANN and Non-Territorial Sovereignty: Government Without the Nation State|archive-url=https://web.archive.org/web/20130524035251/http://www.ip3.gatech.edu/research/KLEIN_ICANN%2BSovereignty.doc|archive-date=24 May 2013|website=Internet and Public Policy Project|publisher=[[Georgia Institute of Technology]]}}&lt;/ref&gt;.

Dúnyanıń bes aymaǵı ushın Aymaqlıq Internet Reestrleri (RIRs) dúzildi. Afrika ushın Afrika Tarmaq Informaciya Orayı (AfriNIC), Arqa Amerika ushın Amerika Internet Nomerleri Reestri (ARIN), Aziya hám Tınısh okean aymaǵı ushın Aziya-Tınısh okean Tarmaq Informaciya Orayı (APNIC), Latın Amerikası hám Karib basseyni aymaǵı ushın Latın Amerikası hám Karib basseyni Internet Adresleri Reestri (LACNIC), hám Evropa, Orta Shıǵıs hám Oraylıq Aziya ushın Evropa IP Tarmaqları – Tarmaq Koordinaciyalaw Orayı (RIPE NCC) hár bir aymaq ushın ajıratılǵan adresler toplamınan jergilikli reestrlerge, mısalı, Internet xızmet kórsetiwshilerge IP adress blokların hám basqa Internet parametrlerin tayınlaw wákilligi berildi.

AQSH Sawda ministrliginiń agentligi Milliy Telekommunikaciyalar hám Informaciya Basqarması 2016-jıldıń 1-oktyabrine shekem DNS tiykarǵı aymaǵındaǵı ózgerislerdi aqırǵı maqullaw huqıqına iye boldı&lt;ref&gt;{{cite book |last= Packard |first= Ashley |title= Digital Media Law |publisher= Wiley-Blackwell |year= 2010 |isbn= 978-1-4051-8169-3 |page= 65}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.theregister.co.uk/2005/07/01/bush_net_policy/|title=Bush administration annexes internet|archive-url=https://web.archive.org/web/20110919130539/https://www.theregister.co.uk/2005/07/01/bush_net_policy/|archive-date=19 September 2011|first=Kieren|last=McCarthy|website=The Register|date=1 July 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last= Mueller |first= Milton L. |title= Networks and States: The Global Politics of Internet Governance |publisher= MIT Press |year= 2010 |isbn= 978-0-262-01459-5 |page= 61}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ICG Applauds Transfer of IANA Stewardship|url=https://www.ianacg.org/icg-applauds-transfer-of-iana-stewardship/|website=IANA Stewardship Transition Coordination Group (ICG)|access-date=8 June 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170712190131/https://www.ianacg.org/icg-applauds-transfer-of-iana-stewardship/|archive-date=12 July 2017|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. Internet Jámiyeti (ISOC) 1992-jılı «pútkil dúnya júzi xalıqlarınıń paydası ushın Internettiń ashıq rawajlanıwın, evolyuciyasın hám qollanılıwın támiyinlew» missiyası menen dúzildi&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.isoc.org/internet/history/isochistory.shtml |title=Internet Society (ISOC) All About The Internet: History of the Internet |publisher=ISOC |access-date=19 December 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111127114016/http://www.isoc.org/internet/history/isochistory.shtml |archive-date=27 November 2011 }}&lt;/ref&gt;. Onıń aǵzaları arasında jeke adamlar (hár kim qosıla aladı), sonday-aq korporaciyalar, shólkemler, húkimetler hám universitetler bar. Basqa iskerlikler menen birge, ISOC Internetti rawajlandırıw hám basqarıwǵa qatnasatuǵın bir qatar rásmiy emes shólkemlestirilgen toparlar ushın basqarıw úyin támiyinleydi, olardıń qatarına: IETF, Internet Arxitekturası Keńesi (IAB), Internet Injenerlik Basqarıw Toparı (IESG), Internet Izertlew Wazıypa Kúshi (IRTF) hám Internet Izertlew Basqarıw Toparı (IRSG) kiredi. 2005-jıldıń 16-noyabrinde [[Tunis|Tuniste]] Birlesken Milletler Shólkemi qollap-quwatlaǵan Informaciya Jámiyeti boyınsha Dúnya Júzilik Sammitte Internetke baylanıslı máselelerdi dodalaw ushın Internet Basqarıw Forumı (IGF) dúzildi.

== Infrastruktura ==
[[File:World map of submarine cables.png|thumb|2007-jılǵı dúnya júzi boyınsha suw astı optikalıq talshıqlı telekommunikaciya kabellerin kórsetetuǵın karta]]
Internettiń kommunikaciya infrastrukturası onıń apparatlıq támiynat komponentlerinen hám arxitekturanıń hár túrli aspektlerin basqaratuǵın programmalıq támiynat qatlamları sistemasınan turadı. Hár qanday kompyuter tarmaǵı sıyaqlı, Internet fizikalıq jaqtan marshrutizatorlar, media (mısalı, kabeller hám radio baylanıslar), qaytalaǵıshlar, modemler hám t.b. turadı. Biraq, tarmaq aralıq baylanıstıń mısalı retinde, kóp tarmaq túyinleri ózi Internet úskenesi bolıp esaplanbaydı. Internet paketleri basqa tolıq qánigeli tarmaq protokolları arqalı tasıladı, bunda Internet bir tekli tarmaq standartı retinde hár túrli apparatlıq támiynatlarda isleydi, al paketler IP marshrutizatorları arqalı óz baǵdarlarına jóneltiledi.

Kolokaciya orayları kóbinese óz klientleri arasında jeke piring baylanısların, Internet tranzit provayderlerin, bult provayderlerin,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.servethehome.com/touring-the-phoenixnap-data-center/|title=Touring the PhoenixNAP Data Center|first=Patrick|last=Kennedy|date=22 June 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.datacenterdynamics.com/en/analysis/the-rise-and-rebirth-of-carrier-hotels/|title=The rise and rebirth of carrier hotels|first=Dan Swinhoe|last=Comment|date=6 October 2023|website=www.datacenterdynamics.com}}&lt;/ref&gt; klientlerdi bir-birine jalǵaw ushın ushırasıw bólmelerin,&lt;ref&gt;{{cite magazine |author=Dave Bullock |date=April 3, 2008 |title=A Lesson in Internet Anatomy: The World's Densest Meet-Me Room |url=https://www.wired.com/2008/04/gallery-one-wilshire/ |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |accessdate=2022-06-16}}&lt;/ref&gt; Internet almasıw noqatların,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.datacenterdynamics.com/en/news/awasr-ams-ix-and-alliance-networks-launch-internet-exchange-in-oman/|title=AWASR, AMS-IX, and Alliance Networks launch Internet exchange in Oman|first=Georgia Butler|last=Comment|date=13 September 2023|website=www.datacenterdynamics.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.datacenterfrontier.com/colo/article/55125540/data-center-tours-equinix-dc12-ashburn-virginia|title=Data Center Tours: Equinix DC12, Ashburn, Virginia|first=Matt|last=Vincent|date=16 July 2024|website=Data Center Frontier}}&lt;/ref&gt; hám Internetti baylanıstırıwshı&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://arstechnica.com/information-technology/2016/05/how-the-internet-works-submarine-cables-data-centres-last-mile/|title=How the Internet works: Submarine fiber, brains in jars, and coaxial cables|first=Ars|last=Staff|date=26 May 2016|website=Ars Technica}}&lt;/ref&gt; optikalıq talshıqlı suw astı kommunikaciya kabelleri ushın qonıw noqatları hám terminal úskenelerin&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.datacenterknowledge.com/networking/equinix-expands-miami-data-center-that-s-key-to-latin-american-connectivity|title=Equinix Expands Miami Data Center Key to Latin American Connectivity|website=www.datacenterknowledge.com}}&lt;/ref&gt; jaylastıradı.

=== Xızmet dárejeleri ===
[[File:Internet Connectivity Distribution &amp; Core.svg|thumb|Internet arqalı paketlerdi marshrutlaw bir neshe dárejedegi Internet xızmet provayderlerin óz ishine aladı.]]

Internet xızmet provayderleri (ISP) hár túrli kólemdegi jeke tarmaqlar arasında dúnya júzilik baylanıstı ornatadı. Tek kerek bolǵanda ǵana funkciyanı orınlaw yamasa informaciya alıw ushın Internetke kiriwshi aqırǵı paydalanıwshılar marshrutlaw ierarxiyasınıń eń tómengi basqıshın quraydı. Marshrutlaw ierarxiyasınıń eń joqarǵı basqıshında 1-dárejeli tarmaqlar, yaǵnıy bir-biri menen júdá joqarı tezliktegi optikalıq talshıqlı kabeller arqalı tikkeley trafik almasatuǵın hám piring kelisimleri menen basqarılatuǵın iri telekommunikaciya kompaniyaları turadı. 2-dárejeli hám tómengi dárejeli tarmaqlar global Internettegi ayırım táreplerge jetiw ushın basqa provayderlerden Internet tranzitin satıp aladı, degen menen olar da piringke qatnasıwı múmkin. ISP baylanıs ushın bir joqarı dárejeli provayderdi paydalanıwı yamasa artıqmashılıq hám júklemeni teńlestiriw ushın kóp provayderli qosılıwdı ámelge asırıwı múmkin. Internet almasıw noqatları - bul bir neshe ISP lerge fizikalıq baylanısı bar úlken trafik almasıw orayları. Akademiyalıq mákemeler, iri kárxanalar hám húkimetler sıyaqlı iri shólkemler ózleriniń ishki tarmaqları atınan piring hám tranzit satıp alıw arqalı ISP funkciyasın atqarıwı múmkin. Ilimiy-izertlew tarmaqları ádette GEANT, GLORIAD, Internet2 hám Ullı Britaniyanıń milliy ilimiy-izertlew hám bilimlendiriw tarmaǵı JANET sıyaqlı iri subtarmaqlar menen óz-ara baylanısadı.

=== Kiriw múmkinshiligi ===
Paydalanıwshılardıń Internetke kiriwiniń keń tarqalǵan usılları tómendegilerdi óz ishine aladı: telefon tarmaqları arqalı kompyuter [[Modem|modemi]] menen nomir teriw, koaksial kabel, optikalıq talshıqlı yamasa mıs sımlar arqalı keń polosalı baylanıs, Wi-Fi, sputnik hám uyalı telefon texnologiyası (mısalı, 3G, 4G). Internetke kóbinese kitapxanalar hám Internet-kafelerdegi kompyuterlerden kiriwge boladı. Aeroport zalı hám kofexanalar sıyaqlı kóplegen jámiyetlik orınlarda Internetke kiriw noqatları bar. Jámiyetlik Internet-kiosk, jámiyetlik kiriw terminalı hám veb-telefon sıyaqlı hár túrli atamalar qollanıladı. Kóplegen miymanxanalarda da ádette pullı bolǵan jámiyetlik terminallar bar. Bul terminallar bilet bronlaw, bankke aqsha salıw yamasa onlayn tólem sıyaqlı hár túrli maqsetlerde keń qollanıladı. Wi-Fi lokal kompyuter tarmaqları arqalı Internetke sımsız kiriw múmkinshiligin beredi. Usınday kiriw múmkinshiligin beretuǵın ıssı noqatlarǵa Wi-Fi kafeleri kiredi, onda paydalanıwshılar noutbuk yamasa PDA sıyaqlı ózleriniń sımsız qurılmaların alıp keliwi kerek. Bul xızmetler hámme ushın biypul, tek tutınıwshılar ushın biypul yamasa pullı bolıwı múmkin.

Xalıqlıq háreketler sımsız jámiyetlik tarmaqlardıń payda bolıwına alıp keldi. [[Nyu-York]], [[London]], [[Vena]], [[Toronto]], [[San-Francisko]], Filadelfiya, [[Chikago]] hám Pittsburg sıyaqlı kóplegen qalalarda úlken maydanlardı qamtıytuǵın kommerciyalıq Wi-Fi xızmetleri bar, onda Internetke park otırǵıshı sıyaqlı orınlardan kiriwge boladı&lt;ref&gt;{{cite web|last=Pasternak |first=Sean B. |url=https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=10000082&amp;sid=aQ0ZfhMa4XGQ |title=Toronto Hydro to Install Wireless Network in Downtown Toronto |publisher=Bloomberg |date=7 March 2006 |access-date=8 August 2011 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20060410104717/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=10000082&amp;sid=aQ0ZfhMa4XGQ |archive-date=10 April 2006 }}&lt;/ref&gt;. Sonday-aq, Ricochet sıyaqlı menshikli mobil sımsız tarmaqlar, uyalı tarmaqlar arqalı hár túrli joqarı tezlikli maǵlıwmat xızmetleri hám turaqlı sımsız xızmetler menen tájiriybeler ótkerilgen. Zamanagóy smartfonlar da uyalı baylanıs operator tarmaǵı arqalı Internetke kire aladı. Veb-brauzing ushın bul qurılmalar Google Chrome, Safari hám Firefox sıyaqlı qosımshalardı usınadı, al qosımshalar dúkanlarınan basqa da kóplegen Internet programmalıq támiynatların ornatıwǵa boladı. 2016-jıldıń oktyabr ayında mobil hám planshet qurılmaları arqalı Internetti paydalanıw dúnya júzi boyınsha birinshi márte stacionar kompyuterlerden ozıp ketti&lt;ref&gt;{{cite web|quote=StatCounter Global Stats finds that mobile and tablet devices accounted for 51.3% of Internet usage worldwide in October compared to 48.7% by desktop.|url=http://gs.statcounter.com/press/mobile-and-tablet-internet-usage-exceeds-desktop-for-first-time-worldwide|title=Mobile and Tablet Internet Usage Exceeds Desktop for First Time Worldwide|archive-url=https://web.archive.org/web/20161101170640/http://gs.statcounter.com/press/mobile-and-tablet-internet-usage-exceeds-desktop-for-first-time-worldwide|archive-date=1 November 2016|website=StatCounter: Global Stats, Press Release|date=1 November 2016}}&lt;/ref&gt;.

==== Mobil baylanıs ====
[[File:Number of mobile cellular subscriptions 2012-2016.svg|thumb|2012-2016 jıllardaǵı mobil uyalı baylanıs abonentleriniń sanı]] Xalıqaralıq telekommunikaciya birlespesi (XTB) bahalawı boyınsha, 2017-jıldıń aqırına kelip, jeke paydalanıwshılardıń 48% turaqlı Internetke jalǵanǵan, bul kórsetkish 2012-jılı 34% bolǵan&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Pages/publications/wtid.aspx|title=World Telecommunication/ICT Indicators Database 2020 (24th Edition/July 2020)|archive-url=https://web.archive.org/web/20190421072228/https://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Pages/publications/wtid.aspx|archive-date=21 April 2019|website=International Telecommunication Union (ITU)|date=2017a|quote=Key ICT indicators for developed and developing countries and the world (totals and penetration rates). World Telecommunication/ICT Indicators database}}&lt;/ref&gt;. Sońǵı jıllarda, ásirese Aziya hám Tınısh okeanı aymaǵında hám Afrikada mobil Internet baylanısı kiriw múmkinshiligin keńeytiwde áhmiyetli orın iyeledi&lt;ref name=&quot;UNESCO&quot;&gt;{{Cite book|url=http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002610/261065e.pdf|title=World Trends in Freedom of Expression and Media Development Global Report 2017/2018|publisher=UNESCO|year=2018|access-date=29 May 2018|archive-date=20 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180920181419/http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002610/261065e.pdf|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. Unikal mobil uyalı baylanıs abonentleriniń sanı 2012-jıldaǵı 3,9 milliardtan 2016-jılı 4,8 milliardqa shekem ósti, bul dúnya júzi xalqınıń úshten ekisin quraydı, abonentlerdiń yarımınan kóbisi Aziya hám Tınısh okeanı aymaǵında jaylasqan. 2020-jılǵa kelip abonentler sanı 5,7 milliard paydalanıwshıǵa jetedi dep boljanǵan&lt;ref name=&quot;GSMA The Mobile Economy 2019&quot;&gt;{{Cite web|date=11 March 2019|title=GSMA The Mobile Economy 2019 |url=https://www.gsma.com/r/mobileeconomy/|access-date=28 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20190311062226/https://www.gsma.com/r/mobileeconomy/|archive-date=11 March 2019}}&lt;/ref&gt;. 2018-jılǵa kelip, dúnya júzi xalqınıń 80% 4G tarmaǵı menen qamtılǵan. Paydalanıwshılardıń mobil qosımshalar arqalı informaciyaǵa kiriw múmkinshiligindegi sheklewler Internettiń keńirek fragmentaciya procesi menen sáykes keledi. Fragmentaciya media mazmunǵa kiriwdi shekleydi hám kóbinese eń jarlı paydalanıwshılarǵa tásir etedi.

«Nol tarif» - Internet xızmet kórsetiwshileriniń paydalanıwshılarǵa belgili bir mazmun yamasa qosımshalarǵa haqısız kiriw múmkinshiligin beriw ámeliyatı - ekonomikalıq tosqınlıqlardı jeńiw ushın múmkinshilikler bergen, biraq sın pikir bildiriwshiler tárepinen eki basqıshlı Internet jaratıwda ayıplanǵan. «Nol tarif» máselesin sheshiw ushın alternativ model «teńdey tarif» túsinigi retinde payda boldı hám Afrikada Mozilla hám Orange tárepinen sınaqtan ótkerilmekte. Teńdey tarif bir túrdegi mazmunnıń artıqmashlıǵın saplastıradı hám belgilengen maǵlıwmat limitine shekem barlıq mazmundı nol tarifleydi. Chatham House tárepinen járiyalanǵan izertlewde, Latın Amerikasında izertlengen 19 mámlekettiń 15-inde qanday da bir gibrid yamasa nol tarifli ónim usınılǵan. Aymaqtaǵı ayırım mámleketlerde (barlıq mobil tarmaq operatorları boyınsha) bir neshe joba tańlawı bar edi, al Kolumbiya sıyaqlı basqa mámleketlerde 30 ǵa shekem aldın tólew hám 34 ke shekem keyin tólew jobaları usınılǵan&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Galpaya|first=Helani|date=12 April 2019|title=Zero-rating in Emerging Economies|url=https://www.cigionline.org/sites/default/files/documents/GCIG%20no.47_1.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190412062932/https://www.cigionline.org/sites/default/files/documents/GCIG%20no.47_1.pdf|archive-date=12 April 2019|access-date=28 November 2020|website=Global Commission on Internet Governance}}&lt;/ref&gt;.

Global Qubladaǵı segiz mámlekette ótkerilgen izertlew nátiyjesinde, hár bir mámlekette nol tarifli maǵlıwmat jobaları bar ekenligi anıqlandı, biraq olardıń usınıw jiyiligi hám haqıyqıy qollanılıwında úlken ayırmashılıqlar bar&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://a4ai.org/the-impacts-of-emerging-mobiledata-services-in-developing-countries/|title=Alliance for Affordable Internet (A4AI). 2015. Models of Mobile Data Services in Developing Countries. Research brief. The Impacts of Emerging Mobile Data Services in Developing Countries.}}{{Dead link|date=September 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;. Izertlew Bangladesh, Kolumbiya, Gana, Hindstan, Keniya, Nigeriya, Peru hám [[Filippin|Filippinde]] bazar úlesi boyınsha joqarı úsh-bes operatordı qarap shıqtı. Izertlengen 181 jobanıń 13 procenti nol tarifli xızmetlerdi usınǵan. Gana, Keniya, [[Nigeriya]] hám [[Qubla Afrika|Qubla Afrikanı]] qamtıǵan basqa bir izertlew, [[Facebook]] kompaniyasınıń Free Basics hám Wikipedia Zero xızmetleri eń keń tarqalǵan nol tarifli mazmun ekenligin anıqladı&lt;ref&gt;{{Cite web|last1= Gillwald|first1= Alison|first2=Chenai|last2=Chair|first3=Ariel |last3=Futter |first4=Kweku|last4= Koranteng |first5=Fola |last5= Odufuwa|first6= John|last6= Walubengo|date=12 September 2016|title=Much Ado About Nothing? Zero Rating in the African Context|url=https://researchictafrica.net/publications/Other_publications/2016_RIA_Zero-Rating_Policy_Paper_-_Much_ado_about_nothing.pdf|access-date=28 November 2020|website=Researchictafrica|archive-date=16 December 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201216150858/https://researchictafrica.net/publications/Other_publications/2016_RIA_Zero-Rating_Policy_Paper_-_Much_ado_about_nothing.pdf|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

== Internet Protokol Toplamı ==
Internet standartları Internet protokol toplamı (sonday-aq birinshi eki komponentke tiykarlanıp TCP/IP dep te ataladı) dep atalatuǵın strukturanı súwretleydi. Bul protokollar toplamı dáslep &lt;nowiki&gt;RFC 1122&lt;/nowiki&gt; hám &lt;nowiki&gt;RFC 1123&lt;/nowiki&gt; hújjetlerinde sáwlelendirilgen, olardıń islew kólemine qaray tórt konceptual qatlamǵa bólingen. Eń joqarǵı qatlam - qosımsha qatlamı, bunda baylanıs hár bir qosımsha ushın eń qolaylı obektler yamasa maǵlıwmat strukturaları tiykarında súwretlenedi. Mısalı, veb-brauzer klient-server qosımsha úlgisinde isleydi hám HyperText Transfer Protocol (HTTP) hám qosımshaǵa baylanıslı maǵlıwmat strukturası, máselen, [[HTML|HyperText Markup Language]] (HTML) arqalı informaciya almasadı.

Bul joqarǵı qatlamnıń astında, tasıw qatlamı hár túrli xostlardaǵı qosımshalardı tarmaq arqalı logikalıq kanal menen baylanıstıradı. Ol bul xızmetti hár túrli múmkin bolǵan sıpatlamalar menen, máselen, tártipli, isenimli jetkiziw (TCP) hám isenimsiz datagramma xızmeti (UDP) menen támiyinleydi.

Bul qatlamlardıń astında tarmaqlardı shegaralarında baylanıstıratuǵın hám olar arqalı trafikti almastıratuǵın tarmaqlastırıw texnologiyaları jaylasqan. Internet qatlamı Internet Protokolın (IP) ámelge asıradı, ol kompyuterlerge bir-birin IP adres arqalı anıqlaw hám tabıwǵa, sonday-aq óz trafigin aralıq (tranzit) tarmaqlar arqalı jiberiwge múmkinshilik beredi. Internet Protokolı qatlamınıń kodı ol fizikalıq túrde qanday tarmaq ústinde jumıs islep atırǵanına ǵárezsiz.

Arxitekturanıń eń tómengi qatlamında baylanıs qatlamı jaylasqan, ol bir fizikalıq baylanıstaǵı túyinlerdi jalǵaydı hám basqa baylanıslarǵa ótiw ushın marshrutizatorlardı talap etpeytuǵın protokollardı óz ishine aladı. Protokol toplamı bitlerdi jetkiziwdiń apparatlıq usılların yamasa usınday apparatlıq támiynattı basqarıw protokolların anıq kórsetpeydi, biraq sáykes texnologiyanıń bar ekenin boljaydı. Bunday texnologiyalarǵa Wi-Fi, Ethernet hám DSL mısal bola aladı.

[[File:UDP encapsulation.svg|thumb|Paydalanıwshı maǵlıwmatları protokol stegi arqalı ótkende, hár abstrakciya qatlamı jiberiwshi xostta qaplaw informaciyasın qosadı. Maǵlıwmatlar xostlar hám marshrutizatorlar arasında baylanıs dárejesinde sım arqalı jiberiledi. Qaplaw qabıllawshı xost tárepinen alıp taslanadı. Aralıq releyler hár adımda baylanıs qaplawın jańalaydı hám marshrutlastırıw maqsetinde IP qatlamın tekseredi.]]

=== Internet protokolı ===
[[Image:IP stack connections.svg|thumb|Eki xosttan (A hám B) ibarat ápiwayı tarmaq topologiyasında, olardıń tiyisli marshrutizatorları arasındaǵı baylanıs arqalı konceptual maǵlıwmat aǵımı. Hár xosttaǵı qosımsha, processler bir-birine tikkeley qanday da bir maǵlıwmat qubırı menen jalǵanǵanday oqıw hám jazıw operaciyaların orınlaydı. Bul qubır ornatılǵannan keyin, baylanıstıń kópshilik detalları hár processten jasırın boladı, sebebi baylanıstıń tiykarǵı principleri tómengi protokol qatlamlarında ámelge asırıladı. Uqsaslıq boyınsha, tasıw qatlamında baylanıs qosımsha maǵlıwmat strukturaların hám jalǵawshı marshrutizatorlardı bilmey, xosttan xostqa bolıp kórinedi, al tarmaqaralıq qatlamda hár marshrutizatorda ayırım tarmaq shegaraları kesip ótiledi.]]
Internet modeliniń eń kórnekli komponenti - Internet Protokolı (IP). IP tarmaqaralıq baylanıstı múmkin etedi hám, mánisi boyınsha, Internettiń ózin quradı. Internet Protokolınıń eki versiyası bar: IPv4 hám IPv6.

==== IP Adresleri ====
[[File:An example of theoretical DNS recursion.svg|right|thumb|DNS sheshiwshi paydalanıwshıǵa kórinetuǵın «www.wikipedia.org» domen atın IPv4 Adresi 207.142.131.234 ke aylandırıw ushın úsh ataw serverin paydalanadı.]]
Tarmaqtaǵı ayırım kompyuterlerdi anıqlaw ushın Internet IP adreslerin támiyinleydi. IP adresleri internet paketlerin olardıń adreslerine baǵdarlaw ushın Internet infrastrukturası tárepinen qollanıladı. Olar paket ishinde jaylasqan turaqlı uzınlıqtaǵı sanlardan ibarat. IP adresleri ádette úskenelerge ya avtomatik túrde DHCP arqalı beriledi, ya konfiguraciyalanadı.

Biraq, tarmaq basqa da adreslew sistemaların qollaydı. Paydalanıwshılar ádette IP adresleri ornına domen atların (mısalı, «en.wikipedia.org») kirgizedi, sebebi olardı este saqlaw ańsat; olar Domen Atamaları Sisteması (DNS) arqalı marshrutlastırıw maqsetleri ushın kóbirek nátiyjeli bolǵan IP adreslerine aylandırıladı.

====IPv4====
Internet Protokolı 4-versiyası (IPv4) IP adresin 32-bitli san retinde anıqlaydı. IPv4 - Internettiń birinshi áwladında qollanılǵan dáslepki versiya bolıp, házirge shekem basım qollanılıp atır. Ol 1981-jılı shama menen 4.3 milliard (109) xosttı qamtıw ushın jobalanǵan edi. Biraq, Internettiń jedel ósiwi IPv4 adresleriniń tawsılıwına alıp keldi,&lt;ref&gt;{{cite web|last=Huston |first=Geoff |title=IPv4 Address Report, daily generated |url=http://www.potaroo.net/tools/ipv4/index.html |access-date=20 May 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090401001902/http://www.potaroo.net/tools/ipv4/index.html |archive-date=1 April 2009 }}&lt;/ref&gt; bul process 2011-jılı global IPv4 adres bólistiriw basseyni tawsılǵanda aqırǵı basqıshına ótti.

====IPv6====
Internettiń ósiwi hám qoljetimli IPv4 adresleriniń azayıwı sebepli, 1990-jıllardıń ortasında IP protokolınıń jańa versiyası - IPv6 islep shıǵıldı. Bul versiya ádewir úlken adreslew múmkinshiliklerin hám Internet trafigin nátiyjelirek marshrutlastırıwdı támiyinleydi. IPv6 IP adresi ushın 128 bit qollanadı hám 1998-jılı standartlastırılǵan. IPv6 di engiziw 2000-jıllardıń ortasınan baslap ámelge asırılıp atır hám házirgi waqıtta pútkil dúnya boyınsha keńeyip atır, sebebi Internet adreslerin dizimge alıw orayları (RIRs) barlıq resurs basqarıwshıların tez qabıllaw hám ótiwdi rejelestiriwge shaqırdı&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.arin.net/knowledge/about_resources/ceo_letter.pdf |title=Notice of Internet Protocol version 4 (IPv4) Address Depletion |access-date=7 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100107095025/https://www.arin.net/knowledge/about_resources/ceo_letter.pdf |archive-date=7 January 2010 }}&lt;/ref&gt;.

IPv6 dizaynı boyınsha IPv4 penen tikkeley úylesimli emes. Negizinde, ol IPv4 programmalıq támiynatı menen tikkeley erisiw múmkin bolmaǵan Internettiń parallel versiyasın dúzedi. Sonlıqtan, tarmaqlar aralıq baylanıs ushın awdarma qurılmaları bolıwı kerek yamasa túyinler eki tarmaq ushın de qos tarmaqlıq programmalıq támiynatqa iye bolıwı kerek. Derlik barlıq zamanagóy kompyuter operaciyalıq sistemaları Internet Protokolınıń eki versiyasın da qollaydı. Biraq, tarmaq infrastrukturası bul rawajlanıwda artta qalıp atır. Onıń infrastrukturasın quraytuǵın fizikalıq baylanıslardıń quramalı toparınan tısqarı, Internet eki tárepleme yamasa kóp tárepleme kommerciyalıq shártnamalar, mısalı, piring kelisimleri hám tarmaq arqalı maǵlıwmat almasıwdı súwretleytuǵın texnikalıq specifikaciyalar yamasa protokollar arqalı ámelge asırıladı. Shınında da, Internet óziniń óz-ara baylanısları hám marshrutlastırıw siyasatları menen anıqlanadı.

==== Subtarmaq ====
[[File:Subnetting Concept-en.svg|thumb|300px|right|Xost identifikatorın bóliw arqalı subtarmaq jaratıw]]
Subtarmaq yamasa subnet - bul IP tarmaǵınıń logikalıq bóliniwi. Tarmaqtı eki yamasa onnan kóp tarmaqqa bóliw ámeliyatı subneting dep ataladı. Subtarmaqqa tiyisli kompyuterler IP adresleriniń eń áhmiyetli bit toparında birdey etip adreslengen. Bul IP adresiniń eki maydanǵa logikalıq bóliniwine alıp keledi: tarmaq nomeri yamasa marshrutlastırıw prefiksi hám qalǵan maydan yamasa xost identifikatorı. Qalǵan maydan belgili bir xost yamasa tarmaq interfeysi ushın identifikator bolıp xızmet etedi.

Marshrutlastırıw prefiksi Klassız Domen Aralıq Marshrutlastırıw (CIDR) notaciyasında tarmaqtıń birinshi adresi retinde jazılıp, keyin slesh belgisi (/) hám prefikstiń bit uzınlıǵı menen tamamlanıwı múmkin. Mısalı, 198.51.100.0/24 - bul berilgen adresten baslanatuǵın Internet Protokolı 4-versiyası tarmaǵınıń prefiksi bolıp, 24 bit tarmaq prefiksi ushın ajıratılǵan hám qalǵan 8 bit xost adreslewi ushın saqlanǵan. 198.51.100.0 den 198.51.100.255 ke shekemgi adresler usı tarmaqqa tiyisli. IPv6 adres specifikaciyası 2001:db8::/32 - bul 2&lt;sup&gt;96&lt;/sup&gt; adreske iye úlken adress blogı bolıp, 32-bitlik marshrutlastırıw prefiksine iye.

IPv4 ushın tarmaq onıń subnet maskası yamasa netmaskası menen de sıpatlanıwı múmkin, ol tarmaqtaǵı hár qanday IP adresine bit boyınsha AND operaciyası qollanılǵanda marshrutlastırıw prefiksin beriwshi bit maskası bolıp tabıladı. Subnet maskaları da adress sıyaqlı noqatalı-onlıq notaciyada kórsetiledi. Mısalı, 255.255.255.0 - bul 198.51.100.0/24 prefiksi ushın subnet maskası bolıp esaplanadı.

Derek adresi hám baǵdar adresiniń marshrutlastırıw prefiksleri parıq etkende, trafik subtarmaqlar arasında marshrutizatorlar arqalı almasadı. Marshrutizator subtarmaqlar arasında logikalıq yamasa fizikalıq shegara xızmetin atqaradı.

Bar bolǵan tarmaqtı subtarmaqlarǵa bóliwdiń paydaları hár bir ornatıw scenariyine baylanıslı ózgeredi. CIDR qollanılatuǵın Internettiń adress bólistiriw arxitekturasında hám iri shólkemlerde adress keńisligin nátiyjeli bólistiriw zárúr. Subtarmaqlarǵa bóliw marshrutlastırıw nátiyjeliligin arttırıwı múmkin yamasa úlken shólkemde subtarmaqlar hár túrli bólimler tárepinen basqarılǵanda tarmaqtı basqarıwda artıqmashlıqlarǵa iye bolıwı múmkin. Subtarmaqlar logikalıq jaqtan ierarxiyalıq arxitekturada jaylastırılıp, shólkemniń tarmaq adress keńisligin terek tárizli marshrutlastırıw qurılısına bóliwi múmkin.

==== Marshrutlaw ====
Kompyuterler hám marshrutizatorlar ózleriniń operaciyalıq sistemalarında marshrutlaw kestelerin paydalanıp, IP paketlerin basqa subtarmaqqa jaylasqan túyinge jiberiw ushın qollanadı. Marshrutlaw kesteleri qoldan konfiguraciya etiw arqalı yamasa avtomatlı túrde marshrutlaw protokolları arqalı saqlanıp turıladı. Aqırǵı túyinler ádette tranzit beriwshi Internet xızmet kórsetiwshisine (ISP) qaray baǵıtlanǵan ádepki marshruttı paydalanadı, al ISP marshrutizatorları bolsa global Internettiń quramalı baylanıslarında eń nátiyjeli marshruttı anıqlaw ushın Shegara Shlyuz Protokolın (Border Gateway Protocol) qollanadı. Ádepki shlyuz - bul pakettiń belgilengen IP adresine basqa hesh qanday marshrut sáykes kelmegende, basqa tarmaqlarǵa qayta jiberiwshi xost (marshrutizator) xızmetin atqaratuǵın túyin&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.lifewire.com/how-to-find-your-default-gateway-ip-address-2626072|title=How to Find Your Default Gateway IP Address|last=Fisher|first=Tim|website=[[Lifewire]]|access-date=25 February 2019|archive-date=25 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190225162425/https://www.lifewire.com/how-to-find-your-default-gateway-ip-address-2626072|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.techopedia.com/definition/2184/default-gateway|title=Default Gateway|archive-url=https://web.archive.org/web/20201026160616/https://www.techopedia.com/definition/2184/default-gateway|archive-date=26 October 2020|website=techopedia.com|date=30 June 2020 }}&lt;/ref&gt;.

===IETF===
Internet infrastrukturasındaǵı apparatlıq támiynat komponentleri kóbinese basqa programmalıq támiynat sistemaların qollaw ushın paydalanılsa da, Internetti sıpatlaytuǵın hám onıń keńeyiwi hám tabısı ushın tiykar bolıp xızmet etetuǵın nárse - bul programmalıq támiynattıń dizaynı hám standartlastırıw processi. Internet programmalıq támiynat sistemalarınıń arxitekturalıq dizaynı ushın juwapkershilikti Internet Injenerlik Tapsırma Kúshi (IETF) óz moynına alǵan&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ietf.org/ |title=IETF Home Page |publisher=Ietf.org |access-date=20 June 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090618032558/http://www.ietf.org/ |archive-date=18 June 2009 }}&lt;/ref&gt;. IETF Internet arxitekturasınıń hár túrli aspektleri boyınsha standart belgilewshi jumıs toparların júrgizedi, olar hár qanday jeke adamǵa ashıq. Nátiyjede alınǵan úlesler hám standartlar IETF veb-saytında Pikir Soraw (RFC) hújjetleri túrinde járiyalanadı. Internetti ámelge asırıwǵa múmkinshilik beretuǵın tiykarǵı tarmaqlaw usılları Internet Standartların quraytuǵın arnawlı belgilengen RFC hújjetlerinde jaylastırılǵan. Basqa, anaǵurlım az qatań hújjetler tek informaciyalıq, eksperimental yamasa tariyxıy bolıp, yamasa Internet texnologiyaların ámelge asırıwda házirgi eń jaqsı ámeliyatlardı (BCP) sáwlelendiredi.

== Derekler ==
{{Derekler}}

[[Kategoriya:Internet]]
[[Kategoriya:Telekommunikaciya]]

__BÖLİDİMÖNDEMEW__
[[Kategoriya:Programmalıq injiniring]]</text>
      <sha1>0apefljajltzr2e0c22g80ckwsycwra</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Apple Inc.</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1000</id>
    <revision>
      <id>123733</id>
      <parentid>120145</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:09:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123733</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="233843" sha1="mfwdpeh1p80418dbc36lzbr1hv3syb6" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;width: 22em; text-align: left;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center; font-size: 125%; font-weight: bold;&quot; class=&quot;fn org&quot; | Apple Inc.
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center;&quot; | [[Fayl:Apple_logo_black.svg|100px|Apple logotipi]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center;&quot; | 1998-jıldan berli qollanılıp kiyatırǵan Apple logotibi
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center;&quot; | [[Fayl:Aerial_view_of_Apple_Park_dllu.jpg|300px]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center;&quot; | [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya shtatınıń]] Kupertino qalasındaǵı kompaniyanıń bas keńsesi Apple Parktıń joqarıdan kórinisi
|-
| '''Burınǵı atamaları'''
|
*Apple Computer Company (1976–1977)
*Apple Computer, Inc. (1977–2007)
|-
| '''Kompaniya túri'''
| Ashıq akcionerlik jámiyet
|-
| '''Birjada sawda belgileri'''
| 
*Nasdaq: AAPL
*Nasdaq-100 komponenti
*DJIA komponenti
*S&amp;P 100 komponenti
*S&amp;P 500 komponenti
|-
| '''ISIN'''
| US0378331005
|-
| '''Tarawı'''
| 
*Tutınıwshı elektronikası
*Programmalıq támiynat xızmetleri
*Onlayn xızmetler
|-
| '''Dúzilgen sánesi'''
| [[1-aprel]], [[1976]]; Los-Altos, [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya]], [[Amerika Qurama Shtatları|AQSH]]
|-
| '''Tiykarın salǵanlar'''
|
*[[Stiv Djobs]]
*Stiv Voznyak
*Ronald Ueyn
|-
| '''Bas keńse'''
| 1 Apple Park Way, Kupertino, [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya]], [[Amerika Qurama Shtatları|AQSH]]
|-
| '''Dúkanlar sanı'''
| 535 Apple Store dúkanları (2025)
|-
| '''Xızmet kórsetiw aymaǵı'''
| Dúnya júzi boyınsha
|-
| '''Tiykarǵı tulǵalar'''
| 
*Tim Kuk (Bas direktor)
*Artur Levinson (direktorlar keńesiniń baslıǵı)
|-
| '''Ónimleri'''
|
*AirPods
*Apple TV
*Apple Watch
*iPad
*[[iPhone]]
*Mac
|-
| '''Xızmetleri'''
|
*[[App Store]]
*[[Apple Card]]
*Apple Music
*Apple Pay
*Apple TV+
*[[iCloud]]
|-
| '''Tabıs'''
| {{profit}} US$391 milliard (2024-finans jılı)
|-
| '''Operaciyalıq tabıs'''
| {{profit}} US$123 milliard (2024-finans jılı)
|-
| '''Taza tabıs'''
| {{decrease}} US$94 milliard (2024-finans jılı)
|-
| '''Barlıq aktivler'''
| {{profit}} US$365 milliard (2024-finans jılı)
|-
| '''Barlıq kapital'''
| {{decrease}} US$57 milliard (2024-finans jılı)
|-
| '''Xızmetkerler sanı'''
| 164,000 (2024-jıl)
|-
| '''[[Sıńar kompaniya|Sıńar kompaniyaları]]'''
| 
*Apple Studios
*Beats Electronics
*Beddit
*Braeburn Capital
*Claris
*Globalstar (20%)
|-
| '''ASN'''
| 714
|-
| '''Veb-saytı'''
| [https://www.apple.com apple.com]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;font-size: 85%;&quot; | Finans maǵlıwmatları 2024-jıldıń 28-sentyabrinde juwmaqlanǵan finans jılına tiyisli.
|}

'''Apple Inc.''' – Amerika kóp milletli korporaciyası hám texnologiya kompaniyası bolıp, onıń bas keńsesi [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya]] shtatınıń Kupertino qalasında, Silikon oypatlıǵında jaylasqan. Ol tiykarınan tutınıwshı elektronikası, [[programmalıq támiynat]] hám xızmetleri menen ataqlı. 1976-jılı [[Stiv Djobs]], Stiv Voznyak hám Ronald Ueyn tárepinen Apple Computer Company retinde shólkemlestirilgen, keyingi jılı Djobs hám Voznyak tárepinen Apple Computer, Inc. retinde dizimge alındı. 2007-jılı kompaniyanıń dıqqatı kompyuterlerden tutınıwshı elektronikasına keńeygenlikten, Apple Inc. dep qayta ataldı. Apple 2024-jılǵı finans jılında 391.04 milliard AQSH dolları tabıs penen eń iri texnologiya kompaniyası bolıp tabıladı.

Kompaniya Voznyaktıń Apple I jeke kompyuterin islep shıǵarıw hám satıw ushın shólkemlestirilgen. Onıń ekinshi kompyuteri, Apple II, dáslep kóplegen islep shıǵarılǵan mikrokompyuterlerdiń biri retinde eń kóp satılatuǵın ónimge aylandı. Apple 1983-jılı Lisa hám 1984-jılı Macintosh kompyuterlerin usındı, olar grafikalıq paydalanıwshı interfeysi hám tıshqanshanı qollanǵan dáslepki kompyuterlerdiń biri boldı. 1985-jılǵa kelip, kompaniya ishindegi mashqalalar sebepli Djobs NeXT kompaniyasın shólkemlestiriw ushın ketti, al Voznyak basqa joybarlarǵa ketti; Djon Skalli on jıldan aslam waqıt dawamında bas direktor lawazımın atqardı. 1990-jılları Apple jeke kompyuter sanaatında [[Microsoft Windows]] [[Operaciyalıq sistema|operaciyalıq sisteması]] hám [[Intel]] processorlı JK klonlarınıń arzan bahalı duopoliyasına salıstırǵanda ádewir bazar úlesin joǵalttı. 1997-jılı Apple bankrotlıqqa bir neshe hápte qalǵan edi. Sátsiz operaciyalıq sistema strategiyasın sheshiw ushın, ol NeXT kompaniyasın satıp aldı, bul Djobstı kompaniyaǵa qaytarıwǵa alıp keldi. Ol keyingi on jıl ishinde iMac, iPod, [[iPhone]] hám iPad qurılmaların úlken maqtawǵa ılayıq etip usınıw, sonday-aq iTunes Store dúkanın iske qosıw, «Basqasha oyla» reklama kampaniyasın baslaw hám Apple Store usaqlap satıw tarmaǵın ashıw arqalı Appledı qaytadan paydalılıqqa qaytardı. Bul háreketler Appledı shama menen 2010-jıldan baslap dúnyadaǵı eń qımbat brendlerdiń biri bolıwın támiyinledi. Djobs 2011-jılı densawlıǵına baylanıslı lawazımınan ketti hám eki aydan soń qaytıs boldı; onıń ornına bas direktor lawazımına Tim Kuk keldi.

Apple ónimler qatarına iPhone, iPad, Apple Watch, Mac hám Apple TV sıyaqlı kóshpeli hám úy apparatlıq támiynatı; [[iOS]], iPadOS hám macOS sıyaqlı operaciyalıq sistemalar; hám Apple Pay, [[iCloud]], sonday-aq Apple Music hám Apple TV+ sıyaqlı multimediyalıq aǵımlı xızmetler kiredi. Apple Amerikadaǵı bes úlken informaciyalıq texnologiya kompaniyalarınıń biri bolıp tabıladı; kóbinese 2011-jıldan baslap,[b] Apple dúnyadaǵı bazar kapitalizaciyası boyınsha eń iri kompaniya bolıp kelgen, al 2023-jılǵa kelip, payda boyınsha eń iri óndiriwshi kompaniya, satılǵan birlikler boyınsha tórtinshi eń iri jeke kompyuter jetkiziwshi, eń iri planshet kompyuterler jetkiziwshi hám dúnyadaǵı eń iri mobil telefonlar jetkiziwshi bolıp tabıladı. Apple 2018-jılı bahası 1 trillion dollardan asqan birinshi AQSH akcionerlik kompaniyası boldı hám 2024-jıldıń dekabr ayına kelip, onıń bahası 3,74 trillion dollardan astı. Apple Nasdaq birjasındaǵı eń iri kompaniya bolıp, onda «AAPL» belgisi astında sawda isleydi.

Apple óz jallawshılarınıń miynet ámeliyatları, kásiplik awqamlar menen qarım-qatnası, ekologiyalıq ámeliyatları hám básekige qarsı ámeliyatlar menen materiallardı alıw usılların óz ishine alǵan biznes etikası boyınsha sınǵa ushıraǵan. Soǵan qaramastan, kompaniyanıń úlken qollap-quwatlawshılar toparı bar hám brend sadıqlıǵınıń joqarı dárejesinen paydalanadı.

== Tariyxı ==

=== 1976–1980: Shólkemlestiriw hám korporaciya bolıw ===
[[File:Apple Garage.jpg|thumb|left|1976-jılı Stiv Djobs hám Stiv Voznyak Kaliforniya shtatınıń Los-Altos qalasındaǵı Krist-drayvta jaylasqan Djobstıń ata-anasınıń úyinde Apple kompaniyasın birge shólkemlestirdi.{{Sfn|Linzmayer|2004|pages=6–8}} Voznyak kompaniyanıń garajda qurılǵanı haqqındaǵı keń tarqalǵan pikirdi «azǵana ápsana» dep atadı,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gibbs |first=Samuel |date=December 5, 2014 |title=Steve Wozniak: Apple starting in a garage is a myth |url=https://www.theguardian.com/technology/2014/dec/05/steve-wozniak-apple-starting-in-a-garage-is-a-myth |archive-url=https://web.archive.org/web/20150425011132/https://www.theguardian.com/technology/2014/dec/05/steve-wozniak-apple-starting-in-a-garage-is-a-myth |archive-date=April 25, 2015 |access-date=November 12, 2019 |website=[[The Guardian]]}}&lt;/ref&gt; biraq jataq bólme tarlıq etip baslaǵanda, olar ayırım jumısların garajǵa kóshirdi.&lt;ref name=&quot;Linzmayer01&quot;&gt;{{Cite news |last=Linzmayer |first=Owen W. |title=Apple Confidential: The Real Story of Apple Computer, Inc |work=The Denver Post |url=http://extras.denverpost.com/books/chap0411h.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120414125259/http://extras.denverpost.com/books/chap0411h.htm |archive-date=April 14, 2012}}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2019-08-04 Apple I computer.jpg|thumb|Apple I - bul Apple kompaniyasınıń dáslepki ónimi bolıp, Voznyak tárepinen islep shıǵarılǵan hám zárúr klaviatura, monitor, quwat blogı hám qosımsha korpussız jıynalǵan sxema taxtası túrinde satılǵan.]]
'''Apple Computer Company''' 1976-jılı 1-aprelde Stiv Djobs, Stiv Voznyak hám Ronald Ueyn tárepinen sheriklik retinde shólkemlestirildi.{{Sfn|Linzmayer|2004|pages=6–8}}&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Williams |first=Rhiannon |date=April 1, 2015 |title=Apple celebrates 39th year on April 1 |work=[[The Daily Telegraph|The Telegraph]] |url=https://www.telegraph.co.uk/technology/apple/11507451/Apple-celebrates-39th-year-on-April-1.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=July 9, 2017 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/technology/apple/11507451/Apple-celebrates-39th-year-on-April-1.html |archive-date=January 10, 2022}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt; Kompaniyanıń birinshi ónimi - Apple I kompyuteri bolıp, onı tolıǵı menen Voznyak dizayn islegen hám qoldan islegen.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=September 28, 2006 |title=Apple co-founder tells his side of the story |url=https://www.smh.com.au/news/laptops--desktops/wozniak-tells-his-side-of-the-story/2006/09/28/1159337270259.html |access-date=July 9, 2017 |website=[[The Sydney Morning Herald]] |archive-date=July 3, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170703154618/http://www.smh.com.au/news/laptops--desktops/wozniak-tells-his-side-of-the-story/2006/09/28/1159337270259.html |url-status=live}}; {{Cite news |title=A Chat with Computing Pioneer Steve Wozniak |url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=6167297 |website=[[NPR]] |date=September 29, 2006 |access-date=July 9, 2017 |archive-date=March 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190327091333/https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=6167297 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Onıń jaratılıwın qarjılandırıw ushın Djobs óziniń Volkswagen avtobusın, al Voznyak bolsa HP-65 kalkulyatorın sattı.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Isaacson |first=Walter |url=https://books.google.com/books?id=26ev_abfrU8C |title=Steve Jobs: The Exclusive Biography |date=October 24, 2011 |publisher=Little, Brown Book Group |isbn=978-0-7481-3132-7 |language=en}}&lt;/ref&gt; Ekewi de tolıq satıw bahasın almadı, biraq ulıwma 1,300 dollar (2024-jılǵa kelip 7,200 dollarǵa teń) tabıs taptı. Voznyak birinshi Apple I prototipin 1976-jıldıń iyul ayında Homebrew Computer Club-ta tanıstırdı.&lt;ref&gt;{{Harvnb|O'Grady|2009|pages=2–3}}; {{Cite web |title=The Homebrew Computer Club |url=http://www.computerhistory.org/revolution/personal-computers/17/312 |access-date=July 9, 2017 |publisher=[[Computer History Museum]] |archive-date=March 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190327102109/https://www.computerhistory.org/revolution/personal-computers/17/312 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple I oraylıq processor (CPU), yad (RAM) hám tiykarǵı tekstli-video chipleri bar tiykarǵı plata retinde satıldı – bul tolıq jeke kompyuter retinde bazarda ele usınılmaǵan tiykarǵı jıynaqlı koncepciyası edi.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Kahney |first=Leander |date=November 19, 2002 |title=Rebuilding an Apple From the Past |language=en-US |magazine=Wired |url=https://www.wired.com/2002/12/56426/ |access-date=November 7, 2022 |issn=1059-1028 |archive-date=November 7, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221107195134/https://www.wired.com/2002/12/56426/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ol dáslepki tanıstırılǵannan keyin tez arada 666.66 dollarǵa (2024-jılǵa kelip 3,700 dollarǵa teń) bahalandı.&lt;ref&gt;{{Cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/7091190.stm |work=[[BBC News]] |title=Building the digital age |access-date=January 19, 2008 |date=November 15, 2007 |archive-date=November 28, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171128173707/http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/7091190.stm |url-status=live}}; {{Cite web |title=Apple I |url=http://staging.computerhistory.org/exhibits/highlights/apple1.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20070326115844/http://staging.computerhistory.org/exhibits/highlights/apple1.shtml |archive-date=March 26, 2007 |access-date=January 19, 2008 |publisher=[[Computer History Museum]]}}; [https://web.archive.org/web/20170204212503/http://www.g4tv.com/gamemakers/episodes/3781/Apple_II.html Game Makers (TV Show)]: Apple II. Originally aired January 6, 2005; {{Cite web |url=http://www.macmothership.com/gallery/newads7/1976apple1.jpg |title=Picture of original ad featuring US666.66 price|access-date=January 21, 2008|archive-date=January 15, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200115222510/http://www.macmothership.com/gallery/newads7/1976apple1.jpg|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;iWoz&quot;&gt;{{Cite book |last1=Wozniak |first1=Steve |title=iWoz: Computer Geek to Cult Icon: How I Invented the Personal Computer, Co-Founded Apple, and Had Fun Doing It |title-link=iWoz: Computer Geek to Cult Icon: How I Invented the Personal Computer, Co-Founded Apple, and Had Fun Doing It |last2=Smith |first2=Gina |publisher=[[W. W. Norton &amp; Company]] |year=2006 |isbn=978-0-393-06143-7 |oclc=502898652 |author-link=Steve Wozniak |author-link2=Gina Smith (author)}}&lt;/ref&gt; Voznyak keyinirek 666 sanındaǵı haywannıń belgisiniń tosınnan ekenliginen xabarı bolmaǵanın hám bul bahanı «qaytalanatuǵın sanlardı» unatqanı ushın oylap tapqanın ayttı.&lt;ref name=&quot;VintageNews&quot;&gt;{{Cite news |last=Blazeski |first=Goran |date=November 25, 2017 |title=Apple-1, Steve Wozniak's hand-built creation, was Apple's first official product, priced at $666.66 |work=The Vintage News |url=https://www.thevintagenews.com/2017/11/25/apples-first-official-product-was-priced-at-666-66 |access-date=November 24, 2019 |archive-date=July 26, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200726090158/https://www.thevintagenews.com/2017/11/25/apples-first-official-product-was-priced-at-666-66/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

'''Apple Computer, Inc.''' 1977-jılı 3-yanvarda Kaliforniyanıń Kupertino qalasında rásmiy túrde dizimge alındı, bul waqıtta Ueyn kompaniyadan ketken edi, ol kompaniyanı birgelikte qurǵannan 12 kún ótkennen soń óz úlesin Djobs hám Voznyak-qa 800 dollarǵa satıp jibergen. Multimillioner Mayk Markkula Appledı dizimge alıw barısında Djobs hám Voznyak-qa zárúrli biznes tájiriybe hám 250,000 dollar (2024-jılǵı 1,297,000 dollarǵa teń) qarjı menen járdem berdi.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=January 6, 1998 |title=Apple chronology |url=https://money.cnn.com/1998/01/06/technology/apple_chrono |access-date=May 2, 2017 |publisher=[[CNNMoney]] |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525081036/http://money.cnn.com/1998/01/06/technology/apple_chrono/ |url-status=live}}; {{Cite web |first=Ben |last=Gilbert |title=Where are the first 10 Apple employees today? |url=http://www.businessinsider.com/the-first-10-apple-employees-2016-12 |website=[[Business Insider]] |date=December 26, 2016 |access-date=May 2, 2017 |archive-date=March 30, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190330085628/https://www.businessinsider.com/the-first-10-apple-employees-2016-12 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Jumıs islewdiń dáslepki bes jılında tabıs tez ósti, shama menen hár tórt ayda eki ese kóbeydi. 1977-jıldıń sentyabrinen 1980-jıldıń sentyabrine shekem jıllıq satıw kólemi 775,000 dollardan 118 million AQSH dollarına shekem ósti, bul ortasha jıllıq ósiw páti 533% degendi ańlatadı.&lt;ref&gt;[[Infinite Loop]] {{Cite book|author-link=Michael S. Malone|first=Michael S.|last=Malone|year=1999|title=Infinite loop: how the world's most insanely great computer company went insane|isbn=978-0-385-48684-2|oclc=971131326|url=https://archive.org/details/infiniteloophoww00malo|location=New York|publisher=Currency/Doubleday|page=157}}; {{Cite web|url=https://news.fastcompany.com/apples-sales-grew-150x-between-1977-1980-4001956|title=Apple's sales grew 150x between 1977–1980|archive-url=https://web.archive.org/web/20170525081616/https://news.fastcompany.com/apples-sales-grew-150x-between-1977-1980-4001956|archive-date=May 25, 2017|last=McCracken|first=Harry|date=April 1, 2016|access-date=May 2, 2017|website=[[Fast Company]]|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Sonday-aq Voznyak tárepinen dizayn islengen Apple II 1977-jılı 16-aprelde birinshi West Coast Computer Faire kórgizbesinde kórsetildi.{{Sfn|Linzmayer|2004|page=12}} Ol óziniń tiykarǵı básekilesi TRS-80 hám Commodore PET-ten simvollıq yacheykalarǵa tiykarlanǵan reńli grafikası hám ashıq arxitekturası menen ayırmashılıq qıladı. Apple I hám dáslepki Apple II modelleri saqlaw qurılması sıpatında ádettegi audio kassetalardı paydalanǵan, olar 1978-jılı 5+1⁄4 dyuymli disketa diskovodı hám Disk II dep atalǵan interfeys tárepinen almastırıldı.{{Sfn|Linzmayer|2004|pages=13–15}}&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Weyhrich |first=Steven |date=April 21, 2002 |title=Apple II History Chapter 4 |url=http://apple2history.org/history/ah04 |access-date=August 18, 2008 |archive-date=August 1, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100801191644/http://apple2history.org/history/ah04/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

[[File:Apple II Plus cropped.jpg|thumb|left|1977-jılı shıǵarılǵan hám tiykarınan Voznyak tárepinen dizayn islengen Apple II kompaniyanıń birinshi úlken tabısı boldı.]]
Apple II biznes dúnyasınıń birinshi «killer qosımshası» VisiCalc programması ushın stol ústi platforması sıpatında tańlandı. VisiCalc - bul 1979-jılı shıǵarılǵan elektron keste programması.{{Sfn|Linzmayer|2004|pages=13–15}} VisiCalc Apple II ushın biznes bazarın jarattı hám úy paydalanıwshılarına Apple II satıp alıwdıń qosımsha sebebin berdi: keńse menen úylesimlilik,{{Sfn|Linzmayer|2004|pages=13–15}} biraq Apple II bazar úlesi Atari, Commodore hám Tandy sıyaqlı básekilesler tárepinen islep shıǵarılǵan úy kompyuterlerinen artta qaldı.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Bagnall |first=Brian |title=On the Edge: The Spectacular Rise and Fall of Commodore |publisher=Variant Press |year=2005 |isbn=978-0-9738649-0-8 |pages=109–112}}; [http://www.jeremyreimer.com/total_share.html Personal Computer Market Share: 1975–2004] {{Webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120606003537/http://www.jeremyreimer.com/total_share.html |date=June 6, 2012}} The figures show Mac higher, but that is not a single model.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://arstechnica.com/features/2005/12/total-share/ |title=Total share: 30 years of personal computer market share figures |first=Jeremy |last=Reimer |date=December 15, 2005 |website=Ars Technica |accessdate=September 1, 2023|archive-date=June 7, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120607023023/http://arstechnica.com/features/2005/12/total-share/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

1980-jılı 12-dekabrde Apple tolıǵı menen elektron NASDAQ birjasında dáslepki jámiyetlik usınıs (IPO) penen shıqtı, hár bir akciyanı 22 dollardan (2022-jıldıń 3-sentyabrine shekemgi akciya bóliniwlerin esapqa alǵanda $.10) 4.6 million akciya sattı,&lt;ref name=&quot;Apple FAQ&quot;&gt;{{Cite web|url=https://investor.apple.com/faq/default.aspx|title=Frequently Asked Questions|archive-url=https://web.archive.org/web/20200312205405/https://investor.apple.com/faq/default.aspx|archive-date=March 12, 2020|publisher=Apple Inc.|access-date=January 19, 2020|url-status=live}}&lt;/ref&gt; bul 100 million dollardan artıq kapital jarattı, bul 1956-jıldan berli Ford Motor Company kompaniyasınan keyingi eń úlken IPO boldı&lt;ref name=&quot;EDNAAPLSTOCK&quot;&gt;{{Cite web |last=Deffree |first=Suzanne |date=December 12, 2018 |title=Apple IPO makes instant millionaires, December 12, 1980 |url=https://www.edn.com/electronics-blogs/edn-moments/4403276/Apple-IPO-makes-instant-millionaires--December-12--1980 |access-date=May 16, 2019 |archive-date=June 10, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190610002442/https://www.edn.com/electronics-blogs/edn-moments/4403276/Apple-IPO-makes-instant-millionaires--December-12--1980 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Kúnniń aqırına kelip, akciya bahası 29 dollarǵa&lt;ref name=&quot;DEDIPO&quot;&gt;{{Cite web |last=Dilger |first=Daniel Eran |date=December 12, 2013 |title=Apple, Inc. stock IPO created 300 millionaires 33 years ago today |url=http://appleinsider.com/articles/13/12/12/apple-inc-stock-ipo-created-300-millionaires-33-years-ago-today |access-date=April 18, 2017 |website=[[AppleInsider]] |archive-date=March 30, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190330102914/https://appleinsider.com/articles/13/12/12/apple-inc-stock-ipo-created-300-millionaires-33-years-ago-today |url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám bazar kapitalizaciyası 1.778 milliard dollarǵa&lt;ref name=&quot;EDNAAPLSTOCK&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;DEDIPO&quot; /&gt; jetip, Djobs hám Voznyak qosılǵan shama menen 300 millioner payda boldı.

=== 1980–1990: Macintosh penen jetiskenlik ===
[[File:Steve Jobs and Macintosh computer, January 1984, by Bernard Gotfryd - edited 2.jpg|thumb|1984-jılı [[Stiv Djobs]] Macintosh penen, integraciyalanǵan [[grafikalıq paydalanıwshı interfeysi]] hám tıshqanshası bar birinshi ǵalabalıq bazardaǵı jeke kompyuter menen.]]
1979-jıldıń dekabr ayında Stiv Djobs hám Djef Raskin qosılǵan Apple xızmetkerleri Xerox PARC-qa bardı, onda olar [[grafikalıq paydalanıwshı interfeysi]] (GUI) bar Xerox Alto-nı kórdi. Keyin Apple PARC texnologiyasına kiriw múmkinshiligi boyınsha kelisimge keldi, bul Apple kompaniyasına artıqmashlıqlı bahada akciyalardı satıp alıw múmkinshiligin berdi. Bul sapar Djobsqa Apple ónimlerinde GUI engiziwge tásir etti, Apple Lisa menen baslap. Ǵalabalıq bazarǵa shıǵarılǵan GUI kompyuteri retinde novator bolıwına qaramastan, Lisa joqarı bahası hám sheklengen programmalıq támiynat múmkinshilikleri sebepli kommerciyalıq sátsizlikke ushıradı.

Djobs, Lisa komandasınan shıǵarılǵanına ashıwlanıp, kompaniyanıń Macintosh bólimin óz qolına aldı. Voznyak hám Raskin Macintosh-tı Apple II sıyaqlı tekstke tiykarlanǵan interfeysi bar arzan kompyuter etip jobalastırǵan edi, biraq 1981-jılǵı samolyot apatı Voznyaktıń joybardan sheginiwine májbúr etti. Djobs tez arada Macintosh-tı Lisa-dan arzanıraq bolatuǵın grafikalıq sistema retinde qayta anıqladı, burınǵı bóliminiń bahasın tómenletip.&lt;ref name=&quot;TheVerge&quot;&gt;{{Cite web |date=June 27, 2013 |title=Steve Wozniak on Newton, Tesla, and why the original Macintosh was a 'lousy' product |url=https://www.theverge.com/2013/6/27/4468314/steve-wozniak-on-how-the-newton-changed-his-life |archive-url=https://web.archive.org/web/20160312014832/http://www.theverge.com/2013/6/27/4468314/steve-wozniak-on-how-the-newton-changed-his-life |archive-date=March 12, 2016 |access-date=June 25, 2018}}&lt;/ref&gt; Sonday-aq, Djobs sol waqıtta kompaniyanıń kópshilik tabısın keltirip atırǵan Apple II bólimine de jaqtırmay qaradı.&lt;ref name=&quot;rice19850415&quot; /&gt;

1984-jılı Apple Macintosh-tı iske qostı, ol [[programmalastırıw tili]] bolmaǵan birinshi jeke kompyuter edi.&lt;ref name=&quot;IsProgramingObsolete&quot;&gt;{{Cite web |last=Harvey |first=Brian |date=1994 |title=Is Programing Obsolete? |url=http://www.eecs.berkeley.edu/~bh/obsolete.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131005000323/http://www.eecs.berkeley.edu/~bh/obsolete.html |archive-date=October 5, 2013 |access-date=June 14, 2013 |publisher=Electrical Engineering and Computer Sciences, [[University of California, Berkeley]]}}&lt;/ref&gt; Onıń debyutı «1984» dep atalǵan, Ridli Skott tárepinen rejissyorlıq etilgen hám 1984-jıl 22-yanvarda Super Bowl XVIII-diń úshinshi shereginde kórsetilgen 1.5 million AQSH dollarlıq telereklama menen belgilendi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Friedman |first=Ted |title=Apple's 1984: The Introduction of the Macintosh in the Cultural History of Personal Computers |url=http://www.duke.edu/~tlove/mac.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121014051705/http://www.duke.edu/~tlove/mac.htm |archive-date=October 14, 2012}}&lt;/ref&gt; Bul Apple kompaniyasınıń tabısı ushın ayrıqsha waqıya dep bahalandı&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Maney |first=Kevin |date=January 28, 2004 |title=Apple's '1984' Super Bowl commercial still stands as watershed event |work=[[USA Today]] |url=https://usatoday30.usatoday.com/tech/columnist/kevinmaney/2004-01-28-maney_x.htm |access-date=April 18, 2017 |archive-date=March 13, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180313054828/https://usatoday30.usatoday.com/tech/columnist/kevinmaney/2004-01-28-maney_x.htm |url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám CNN tárepinen «shedevr»,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Leopold |first=Todd |date=February 3, 2006 |title=Why 2006 isn't like '1984' |url=https://edition.cnn.com/2006/SHOWBIZ/02/02/eye.ent.commercials/ |access-date=April 18, 2017 |publisher=[[CNN]] |archive-date=April 5, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140405133016/http://edition.cnn.com/2006/SHOWBIZ/02/02/eye.ent.commercials |url-status=live}}&lt;/ref&gt; al TV Guide tárepinen barlıq waqıtlardaǵı eń ullı telereklamalardıń biri dep tán alındı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=October 12, 1999 |title=The greatest commercials of all time |url=https://www.tvguide.com/tv/magazine/990628/ftr6.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/19991012071246/http://www.tvguide.com/tv/magazine/990628/ftr6.asp |archive-date=October 12, 1999 |access-date=April 18, 2017 |website=[[TV Guide]]}}; {{Cite web |first=Aaron |last=Taube |title=How The Greatest Super Bowl Ad Ever – Apple's '1984' – Almost Didn't Make It To Air |url=http://www.businessinsider.com/apple-super-bowl-retrospective-2014-1 |website=[[Business Insider]] |date=January 22, 2014 |access-date=April 18, 2017 |archive-date=March 30, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190330104642/https://www.businessinsider.com/apple-super-bowl-retrospective-2014-1 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Reklama Macintoshqa úlken qızıǵıwshılıq payda etti, hám dáslepki satıwlar jaqsı boldı, biraq úsh aydan keyin pikirler kele baslaǵanda satıwlar ádewir tómenley basladı. Djobs 128 kilobayt RAM talap etken edi, bul onıń tezligin hám programmalıq támiynatın sheklep, 1,000 dollar (2024-jılda 3,000 dollarǵa teń) bahaǵa umtılıwǵa alıp keldi. Macintosh 2,495 dollarǵa (2024-jılda 7,600 dollarǵa teń) satıldı, bul baha áste islewi sebepli sınshılar tárepinen qattı sınǵa alındı.&lt;ref&gt;{{Harvnb|Linzmayer|2004|page=98}}; {{Harvnb|Swaine|2014|pages=441–443}}; {{Cite book |last=Isaacson |first=Walter |title=Steve Jobs |title-link=Steve Jobs (book) |publisher=[[Simon and Schuster]] |year=2015 |isbn=978-1-5011-2762-5}} pp. 186–187; {{Cite book |first=Andy |last=Hertzfeld |year=2005 |title=Revolution in The Valley: The Insanely Great Story of How the Mac Was Made |publisher=O'Reilly Media |isbn=978-0-596-00719-5}}&lt;/ref&gt; 1985-jıldıń basında bul satıwlardıń tómenlewi Stiv Djobs penen eki jıl burın Pepsi kompaniyasınan Djobstıń «Siz ómirińizdiń qalǵan bólegin qant suwın satıwǵa arnaysız ba, yamasa meniń menen birge dúnyanı ózgertesiz be?»&lt;ref&gt;{{Harvnb|Linzmayer|2004|page=156}}; {{Harvnb|Isaacson|2015|pages=153–154}}&lt;/ref&gt; degen sózleri menen shaqırılǵan CEO Djon Skalli arasında biylik gúresin qozǵadı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gallo |first=Carmine |date=January 22, 2014 |title=How Steve Jobs And Bill Gates Inspired John Sculley To Pursue The 'Noble Cause |url=https://www.forbes.com/sites/carminegallo/2016/11/12/how-steve-jobs-and-bill-gates-inspired-john-sculley-to-pursue-the-noble-cause/#9eaee3232bd5 |access-date=March 31, 2019 |website=[[Forbes]] |archive-date=March 31, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190331065556/https://www.forbes.com/sites/carminegallo/2016/11/12/how-steve-jobs-and-bill-gates-inspired-john-sculley-to-pursue-the-noble-cause/#9eaee3232bd5 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Skalli Apple direktorlar keńesiniń bir awızdan qollawı menen Djobstı Macintosh bóliminiń basshısı lawazımınan bosattı.&lt;ref&gt;{{Cite book |last1=Schlender |first1=Brent |title=Becoming Steve Jobs: The Evolution of a Reckless Upstart into a Visionary Leader |last2=Tetzeli |first2=Rick |date=2016 |publisher=Crown Business; Reprint edition |isbn=978-0-385-34742-6 |ref={{harvid|Schlender|2016}} |pages=87–92}}; {{Harvnb|Linzmayer|2004|page=156}}&lt;/ref&gt;

Direktorlar keńesi Skallige Djobstı hám onıń sınaqtan ótpegen ónimlerge qımbat kirisiwlerdi baslaw múmkinshiligin sheklewdi tapsırdı. Skallidiń basqarıwına boysınıwdıń ornına, Djobs onı basshılıqtan shetletiwge urındı.{{Sfn|Linzmayer|2004|pages=156–157}} Jan-Lui Gasse Skallige Djobstıń direktorlar keńesinde awdarıspaq shólkemlestiriwge urınıp atırǵanın xabarladı hám shuǵıl jıynalısqa shaqırdı, onda Apple kompaniyasınıń atqarıwshı xızmetkerleri Skallidiń tárepin alıp, Djobstı barlıq operaciyalıq wazıypalardan bosattı.{{Sfn|Linzmayer|2004|pages=156–157}} Djobs 1985-jıldıń sentyabr ayında Apple kompaniyasınan ketti hám NeXT kompaniyasın shólkemlestiriw ushın bir neshe Apple xızmetkerlerin ózi menen birge alıp ketti.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Spector |first=G |date=September 24, 1985 |title=Apple's Jobs Starts New Firm, Targets Education Market |page=109 |work=[[PC Week]]}}&lt;/ref&gt; Voznyak ta 1985-jıldıń basında basqa joybarlar menen shuǵıllanıw ushın Apple kompaniyasındaǵı aktiv jumısınan ketken edi, Apple II bólimine kompaniyanıń qatnasına narazılıǵın bildirip hám kompaniya «sońǵı bes jıl dawamında nadurıs baǵıtta ketip atır» dep aytqan edi.&lt;ref name=&quot;rice19850415&quot;&gt;{{Cite news |last=Rice |first=Valerie |date=April 15, 1985 |title=Unrecognized Apple II Employees Exit |page=35 |work=[[InfoWorld]] |url=https://books.google.com/books?id=zC4EAAAAMBAJ&amp;pg=PA35 |access-date=November 6, 2017 |archive-date=March 1, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230301054845/https://books.google.com/books?id=zC4EAAAAMBAJ&amp;pg=PA35 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;wozemployee&quot;&gt;{{Cite news |date=January 3, 2018 |title=I Never Left Apple |language=en-US |work=Offally Woz |url=http://woz.org/letters/never-left-apple |access-date=October 2, 2018 |archive-date=October 2, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181002215223/http://woz.org/letters/never-left-apple/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |title=CNN.com Video |work=[[CNN]] |url=http://www.cnn.com/video/?/video/bestoftv/2011/08/25/exp.piers.wozniak.jobs.reaction.cnn |access-date=March 27, 2019 |archive-date=February 3, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140203113642/http://www.cnn.com/video/?%2Fvideo%2Fbestoftv%2F2011%2F08%2F25%2Fexp.piers.wozniak.jobs.reaction.cnn |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Voznyak Apple kompaniyasında wákil sıpatında jumıs islewin dawam etti, jılına shama menen 120,000 dollar kóleminde stipendiya alıp turdı.&lt;ref name=&quot;wozemployee&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;iWoz&quot; /&gt; Djobs hám Voznyak ketkennen keyin de Apple kompaniyasınıń akcionerleri bolıp qaldı.&lt;ref name=&quot;wozstock&quot;&gt;[http://www.fool.com/research/2000/features000302.htm Apple's ''Other'' Steve (Stock Research)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061019134707/http://www.fool.com/research/2000/features000302.htm|date=October 19, 2006}} March 2, 2000, [[The Motley Fool]].&lt;/ref&gt;

1985-jılı Djobs hám Voznyak ketkennen keyin, Skalli sol jılı yadı tórt ese kóp bolǵan Macintosh 512K kompyuterin shıǵardı hám birinshi aqılǵa muwapıq bahadaǵı PostScript lazer printeri LaserWriter'di tanıstırdı. Sonday-aq, PostScript tiliniń artıqmashılıqlarınan paydalanǵan dáslepki stol ústi baspa qosımshası PageMaker, Aldus Corporation tárepinen 1985-jıldıń iyul ayında shıǵarıldı.{{Sfn|Linzmayer|2004|pages=158–159}} Macintosh, LaserWriter hám PageMaker birikpesiniń stol ústi baspa bazarın jaratıwǵa sebepshi bolǵanı aytıladı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The History of Desktop Publishing |url=https://www.lifewire.com/when-was-desktop-publishing-invented-1073863 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210227131823/https://www.lifewire.com/when-was-desktop-publishing-invented-1073863 |archive-date=February 27, 2021 |access-date=April 30, 2007 |publisher=[[Lifewire]]}}&lt;/ref&gt;

Stol ústi baspa bazarındaǵı bul ústem poziciya&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Swaine |first=Michael |title=Fire in the Valley: The Birth and Death of the Personal Computer |publisher=Pragmatic Bookshelf |year=2014 |isbn=978-1-68050-352-4}} pp. 359–363&lt;/ref&gt; kompaniyaǵa joqarı bahalı segmentlerine itibar qaratıwǵa múmkinshilik berdi, bul «joqarı-oń siyasatı» dep atalıp, baha hám payda diagrammasındaǵı ornı menen baylanıslı edi. Joqarıraq baha noqatlarında satılatuǵın jańa modeller joqarı payda shegarasın usındı hám tájiriybeli paydalanıwshılar tezliktiń hár bir artıwın qabıl etkenlikten, ulıwma satıwlarǵa hesh qanday tásir etpegendey kórindi. Ayırımlar ózlerin bazardan shıǵarıp taslawı múmkin dep táshiwishlense de, 1980-jıllardıń ortasına kelip «joqarı-oń siyasatı» tolıq kúshke kirdi, bul Jan-Lui Gasseniń Macintosh II kompyuteriniń 55% payda shegine tiykarlanǵan «eliw bes yamasa ólim» uranına baylanıslı edi.&lt;ref name=&quot;insidestoryCarlton&quot;&gt;{{Cite book |last=Carlton |first=Jim |url=https://archive.org/details/appleinsidestory00carl |title=Apple: The inside story of intrigue, egomania, and business blunders |publisher=[[Random House]] |year=1997 |isbn=978-0-8129-2851-8 |location=New York}}&lt;/ref&gt;

Bul siyasat 1980-jıllardıń aqırında keri tásir ete basladı, sebebi IBM PC úylesimli kompyuterlerde Macintoshtıń ayırım funkciyalarına iye bolǵan, biraq ádewir arzan bahadaǵı stol ústi baspa programmaları payda boldı. Kompaniya stol ústi baspa bazarındaǵı ústem poziciyasınan ayrıldı hám Apple ónimlerin endi satıp ala almaytuǵın kóplegen dáslepki tutınıwshı bazasınan alıslap ketti. 1989-jılǵı Rojdestvo máwsimi kompaniya tariyxında birinshi ret satıwlardıń tómenlewi menen belgilendi, bul Apple akciyalarınıń bahasınıń 20% tómenlewine alıp keldi.&lt;ref name=&quot;insidestoryCarlton&quot; /&gt; Usı dáwir dawamında Skalli menen Gasse arasındaǵı qatnasıqlar jamanlastı, bul Skallidiń 1990-jıldıń yanvar ayında Maykl Spindlerdi bas operaciyalıq direktor etip tayınlaw arqalı Gasseni lawazımınan túsiriwine alıp keldi.{{Sfn|Linzmayer|2004|page=184–185}} Sol jılı Gasse kompaniyadan ketip, básekiles Be Inc. kompaniyasın shólkemlestiredi&lt;nowiki/&gt;[[Be Inc.|.]]{{Sfn|Linzmayer|2004|page=160}}

=== 1990–1997: Qulaw hám qayta shólkemlestiriw ===
[[File:Apple macintosh lcII.jpg|thumb|Macintosh LC II]]
Kompaniya strategiyasın ózgertti hám 1990-jıldıń oktyabr ayında úsh arzan modeldi usındı: Macintosh Classic, Macintosh LC hám Macintosh IIsi. Bulardıń hámmesi jıynalǵan talap sebepli ádewir satılıwlarǵa eristi.{{Sfn|Linzmayer|2004|page=128}} 1991-jılı Apple házirgi derlik barlıq zamanagóy noutbuklardıń formasın belgilep bergen dizaynı menen úlken tabısqa erisken PowerBooktı usındı. Sol jılı Apple System 7 di de usındı, bul Macintosh operaciyalıq sistemasınıń úlken jańalanıwı bolıp, interfeyske reńlerdi qostı hám jańa tarmaq imkaniyatların kirgizdi.

Arzan Maclerdiń hám PowerBooktıń tabısı kirislerdiń artıwına alıp keldi.&lt;ref name=&quot;lemsculley&quot;&gt;{{Cite web |last=Hormby |first=Thomas |date=February 22, 2006 |title=Growing Apple with the Macintosh: The Sculley years |url=http://lowendmac.com/orchard/06/john-sculley-years-apple.html |access-date=March 2, 2007 |website=[[Low End Mac]] |archive-date=March 25, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140325231124/http://lowendmac.com/orchard/06/john-sculley-years-apple.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bir qansha waqıt dawamında Apple júdá jaqsı islep, paydanı arttırıp jańa ónimlerdi usındı. MacAddict jurnalı 1989-jıllar menen 1991-jıllar arasındaǵı dáwirdi Macintoshtıń «birinshi altın dáwiri» dep atadı.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |date=January 2004 |title=MacAddict |url=https://archive.org/stream/MacAddict-089-200401/MacAddict-089-200401-BobKiwi-v1_djvu.txt |magazine=[[MacAddict]] |issue=89 |access-date=April 1, 2017}}&lt;/ref&gt;[[File:Apple PenLite prototype, 1992.jpg|thumb|PenLite - bul Appledıń 1992-jılı Mac OS ti planshetke alıp keliw ushın jaratılǵan birinshi planshet kompyuter prototipi. Ol Newton paydasına biykar etildi.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Exclusive: New pics of Apple's unreleased tablet prototype from 1992 – and the Mac that flew on the Space Shuttle |url=http://www.stuff.tv/news/exclusive-new-pics-apples-unreleased-tablet-prototype-1992-and-mac-flew-space-shuttle |access-date=April 14, 2016 |publisher=stuff.tv |archive-date=March 31, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190331081051/https://www.stuff.tv/news/exclusive-new-pics-apples-unreleased-tablet-prototype-1992-and-mac-flew-space-shuttle |url-status=live}}&lt;/ref&gt;]]
Arzan turmıslıq Maclerdiń, ásirese LC niń tabısı, qımbat mashinalardıń satılıwın kemeytti. Bunı sheshiw ushın basqarma bir neshe jańa brendlerdi kirgizdi, birdey mashinalardı hár túrli bahalarda, hár qıylı bazarlar ushın sattı: joqarı dárejeli Quadra seriyası, orta dárejeli Centris seriyası hám turmıslıq Performa seriyası. Bul kóp modeller arasında ádewir turmıslıq aljasıwlarǵa alıp keldi.&lt;ref name=&quot;vawperforma&quot;&gt;{{Cite web |title=Macintosh Performa |url=http://www.vectronicsappleworld.com/profiles/performa.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20130419164519/http://www.vectronicsappleworld.com/profiles/performa.html |archive-date=April 19, 2013 |access-date=November 29, 2010 |publisher=Vectronics Apple World}}&lt;/ref&gt;

1993-jılı Apple II seriyası toqtatıldı. Onı islep shıǵarıw qımbat edi, hám kompaniya onıń ele de arzan Macintosh modelleriniń satılıwın azaytıp atırǵanın sheshti. LC di shıǵarǵannan keyin, Apple baǵdarlamashılardı Apple II ornına Macintosh ushın qosımshalar jaratıwǵa shaqırdı hám satıwshılarǵa tutınıwshılardı Apple II den Macintosh qa qaray baǵdarlawǵa ruqsat berdi.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=July 10, 2002 |title=The Apple IIGS, Cont |url=http://apple2history.org/history/ah11.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080912044443/http://apple2history.org/history/ah11.html |archive-date=September 12, 2008 |access-date=July 8, 2017 |website=Apple II History}}&lt;/ref&gt; Apple IIe 1993-jılı toqtatıldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Edwards |first=Benj |date=January 18, 2013 |title=30 years of the Apple Lisa and the Apple IIe |url=https://www.macworld.com/article/2025408/30-years-of-the-apple-lisa-and-the-apple-iie.html |access-date=July 8, 2017 |website=[[Macworld]] |publisher=[[International Data Group]] |archive-date=August 19, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200819175606/https://www.macworld.com/article/2025408/30-years-of-the-apple-lisa-and-the-apple-iie.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Apple 1990-jıllar dawamında bir neshe sátsiz turmıslıq ónimlerdi sınap kórdi, sonıń ishinde QuickTake cifrlı kameraları, PowerCD kóshpeli CD audio pleerleri, kolonkalar, Pippin video oyın konsoli, eWorld onlayn xızmeti hám Apple Interactive Television Box bar. Djon Skallidiń real emes bazar boljawlarına tiykarlanǵan mashqalalı Newton planshet bólimine úlken resurslar jumsaldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Huddleston |first=Tom Jr. |date=January 12, 2021 |title=From Atari's 'Pong' console to the first CD player and Xbox: 10 of the biggest tech products to debut at Las Vegas' famous Consumer Electronics Show |url=https://www.cnbc.com/2021/01/12/biggest-tech-products-to-debut-at-ces-over-the-years.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210218151001/https://www.cnbc.com/2021/01/12/biggest-tech-products-to-debut-at-ces-over-the-years.html |archive-date=February 18, 2021 |access-date=May 10, 2021 |website=[[CNBC]] |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

Usı dáwir dawamında, Microsoft arzan jeke kompyuterlerge programmalıq támiynat jetkiziwge itibar qaratıp, [[Microsoft Windows|Windows]] penen bazar úlesin alıwdı dawam etti, al Apple qımbat bolsa da jaqsı injenerlik tájiriybe usındı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=1990–1995: Why the World Went Windows |url=http://www.roughlydrafted.com/RD/Q4.06/3EC02E78-FD4D-4CDF-92A0-9C4CBDFAB3D2.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104160236/http://www.roughlydrafted.com/RD/Q4.06/3EC02E78-FD4D-4CDF-92A0-9C4CBDFAB3D2.html |archive-date=January 4, 2012 |access-date=August 12, 2008 |website=Roughly Drafted}}&lt;/ref&gt; Apple joqarı payda normalarına isendi hám hesh qashan anıq juwap bergen joq; ol Apple Computer, Inc. v. Microsoft Corp. isinde Lisaǵa uqsas grafikalıq interfeys islep shıǵarǵanı ushın Microsofttı sudqa berdi''[[Apple Computer, Inc. v. Microsoft Corp.|.]]''&lt;ref name=&quot;lemms&quot;&gt;Hormby, Thomas. [http://lowendmac.com/orchard/06/apple-vs-microsoft.html The Apple vs. Microsoft GUI lawsuit] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080304145809/http://lowendmac.com/orchard/06/apple-vs-microsoft.html|date=March 4, 2008}}, ''[[Low End Mac]]'', August 25, 2006. Retrieved March 2, 2007.&lt;/ref&gt; Sud isleri jıllar dawamında sozıldı hám aqırında biykar etildi. Úlken ónim sátsizlikleri hám Windows qa bazar úlesiniń tez joǵalıwı Applediń abıroyına zıyan jetkerdi, hám 1993-jılı Skallidiń ornına Maykl Spindler bas direktor bolıp tayınlandı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Michael Spindler: The Peter Principle at Apple |url=http://lowendmac.com/orchard/06/michael-spindler-apple.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080908030156/http://lowendmac.com/orchard//06/michael-spindler-apple.html |archive-date=September 8, 2008 |access-date=August 12, 2008}}&lt;/ref&gt;
[[File:PowerMac 6100-66b.JPG|left|thumb|1994-jılı shıǵarılǵan Power Macintosh 6100, PowerPC processorlarına ótkennen keyingi Applediń birinshi jańa úy kompyuter modeli boldı.]]
Spindler basshılıǵında, Apple, [[IBM]] hám Motorola 1994-jılı jańa esaplaw platformasın (PowerPC Reference Platform yamasa PReP) jaratıw ushın AIM birlespesin dúzdi, onda IBM hám Motorola apparatlıq támiynatı Apple programmalıq támiynatı menen birlestirildi. AIM birlespesi PReP tiń ónimdarlıǵı hám Applediń programmalıq támiynatı PC di artta qaldırıp, usılayınsha Windowstıń ústemligine qarsı turadı dep úmit etti. Sol jılı Apple Motorola nıń PowerPC processorı menen jumıs isleytuǵın kóplegen kompyuterlerdiń birinshi bolǵan Power Macintosh-tı tanıstırdı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Power Macintosh 6100 |url=http://www.apple-history.com/body.php?page=gallery&amp;model=6100&amp;performa=off&amp;sort=date&amp;order=ASC&amp;range= |access-date=August 12, 2008 |archive-date=September 11, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911010221/http://www.apple-history.com/body.php?page=gallery |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Birlespeden soń, Apple Motorola hám basqa kompaniyalarǵa Macintosh klonların islewge ruqsat beriw ideyasına ashıq boldı. Keyingi eki jıl ishinde 75 túrli Macintosh klon modeli shıǵarıldı. Biraq, 1996-jılǵa kelip, Apple basshıları klonlar kompaniyanıń óz joqarı klasslı kompyuterleriniń satılıwın, yaǵnıy payda norması eń joqarı bolǵan ónimlerdiń satılıwın kemsitip atırǵanınan táshiwishlene basladı.{{sfn|Linzmayer|2004|pp=[https://books.google.com/books?id=mXnw5tM8QRwC&amp;pg=PA254 254–256]}}

1996-jılı Spindler ornına Gil Amelio bas direktor etip tayınlandı, ol korporativ qayta tiklewshi sıpatındaǵı abıroyı ushın jumısqa alınǵan edi. Amelio tereń ózgerisler engizdi, sonıń ishinde keń kólemli jumıstan bosatıwlar hám shıǵınlardı qısqartıw da bar edi.&lt;ref&gt;Chaffin, Bryan. [https://web.archive.org/web/20171128173134/https://www.macobserver.com/article/2001/02/06.13.shtml &quot;Former Apple CEO Gil Amelio Lands A New CEO Job | The Mac Observer&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171128173134/https://www.macobserver.com/article/2001/02/06.13.shtml |date=November 28, 2017 }}, The Mac Observer, February 6, 2001. Retrieved August 15, 2008.&lt;/ref&gt;

Bul dáwir jáne de Macintosh operaciyalıq sistemasın (MacOS) modernizaciyalawdıń kóplegen sátsiz háreketleri menen belgilendi. Dáslepki Macintosh operaciyalıq sisteması (System 1) kóp wazıypalılıq (bir waqıtta bir neshe qosımshalardı isletiw) ushın dúzilmegen edi. Kompaniya bunı System 5-te kooperativ kóp wazıypalı rejim engiziw arqalı dúzetiwge háreket etti, biraq jáne de zamanagóy usıldıń kerek ekenin sheshti.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=1990–1995: Hitting the Wall |url=http://www.roughlydrafted.com/RD/Home/B8DA34A3-333B-4204-BDF3-E74608998702.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080924063130/http://www.roughlydrafted.com/RD/Home/B8DA34A3-333B-4204-BDF3-E74608998702.html |archive-date=September 24, 2008 |access-date=August 14, 2008 |website=Roughly Drafted}}&lt;/ref&gt; Bul 1988-jılı Pink joybarına, sol jılı A/UX-ke, 1994-jılı Copland-qa alıp keldi hám 1996-jılı BeOS-tı satıp alıwdı bahaladı. Be menen sóylesiwler kompaniyanıń bas direktorı, burınǵı Apple basshısı Jan-Lui Gasse $300 million talap etkende toqtap qaldı, Apple bolsa $125 million usınǵan edi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Tom |first=Hormby |date=August 10, 2013 |title=The Rise and Fall of Apple's Gil Amelio |url=http://lowendmac.com/2013/the-rise-and-fall-of-apples-gil-amelio |access-date=March 28, 2015 |website=Low End Mac |publisher=Cobweb Publishing, Inc. |archive-date=March 29, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150329041618/http://lowendmac.com/2013/the-rise-and-fall-of-apples-gil-amelio/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bankrotlıqtan bir neshe hápte aldın,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Thompson |first=Ben |author-link=Ben Thompson (writer) |date=February 5, 2018 |title=Apple's Middle Age |url=https://stratechery.com/2018/apples-middle-age |access-date=March 31, 2019 |website=[[Stratechery]] |archive-date=March 31, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190331171319/https://stratechery.com/2018/apples-middle-age/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple direktorlar keńesi NeXTSTEP-ti maqul kórdi hám 1996-jıldıń aqırında NeXT-ti $400 millionǵa satıp aldı, Stiv Djobstı saqlap qaldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Kawamoto |first=Dawn |date=December 20, 1996 |title=Apple acquires Next, Jobs |url=https://www.cnet.com/tech/tech-industry/apple-acquires-next-jobs/ |access-date=October 26, 2022 |website=CNET |language=en |archive-date=June 6, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220606093742/https://www.cnet.com/tech/tech-industry/apple-acquires-next-jobs/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== 1997–2007: Paydaǵa qaytıw ===
NeXT kompaniyasın satıp alıw 1997-jılı 9-fevralda juwmaqlandı,&lt;ref name=&quot;archive&quot;&gt;{{Webarchive |url= https://web.archive.org/web/*/product.info.apple.com/pr/press.releases/1997/q2/970207.pr.rel.next.html |date=* |title=Apple Computer, Inc. Finalizes Acquisition of NeXT Software Inc.}}, ''Apple Inc.'', February 7, 1997. Retrieved June 25, 2006.&lt;/ref&gt; hám direktorlar keńesi Djobstı Applege keńesshi sıpatında qaytardı. 1997-jılı 9-iyulda Djobs direktorlar keńesinde awdarıspaq ámelge asırdı, nátiyjede Amelioda úsh jıl dawamında rekord tómen akciya bahası hám aqshalay joǵaltıwlar baqlaǵannan keyin jumıstan ketti. Keńes Djobstı waqıtsha bas direktor etip tayınladı hám ol dárhal ónim qatarın qayta kórip shıqtı. Djobs modellerdiń 70% in biykar etti, 3000 jumıs ornın qısqarttı hám kompyuter ónimleriniń tiykarǵı baǵdarların saqlap qaldı.&lt;ref name=&quot;Entrepreneur20111027&quot;&gt;{{Cite web |last=Fell |first=Jason |date=October 27, 2011 |title=How Steve Jobs Saved Apple |url=https://www.entrepreneur.com/article/220604 |access-date=January 24, 2022 |website=Entrepreneur |language=en |archive-date=January 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220124054654/https://www.entrepreneur.com/article/220604 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
 
Keleyingi ayda, 1997-jıldıń avgust ayında, Stiv Djobs Microsofttı Appleǵa 150 million dollar investiciya salıwǵa hám Mac ushın programmalıq támiynat islep shıǵıwdı dawam ettiriwge isendirdi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=Chrasekaran |first1=Rajiv |last2=Shannon |first2=Victoria |date=August 7, 1997 |title=Struggling Apple gets boost from Microsoft |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1997/08/07/struggling-apple-gets-boost-from-microsoft/41cfacec-5ec8-413b-a967-dd0f98a7c1e7/ |access-date=January 24, 2022 |archive-date=January 19, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230119143823/https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1997/08/07/struggling-apple-gets-boost-from-microsoft/41cfacec-5ec8-413b-a967-dd0f98a7c1e7/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bul Microsoft ushın «antimonopoliyalıq qorǵanıw siyasatı» dep qabıl etildi, sebebi kompaniya jaqında ǵana AQSH húkimeti menen monopoliyaǵa qarsı is boyınsha kelisimge kelgen edi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Young |first=Steve |date=August 8, 1997 |title=Apple bailout questioned |work=CNN Money |url=https://money.cnn.com/1997/08/08/technology/apple_microsoft_pkg/ |access-date=January 24, 2022 |archive-date=January 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220124054636/https://money.cnn.com/1997/08/08/technology/apple_microsoft_pkg/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sol waqıtları Djobs Applediń ishki kitapxanası hám arxivlerin Stenford universitetine berdi, bul arqalı ótmishke qaraǵanda házirgi waqıt hám keleshekke kóbirek itibar beriwdi názerde tuttı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=December 29, 2011 |title=Stanford archives offer look into Apple history |url=https://www.engadget.com/2011-12-29-stanford-archives-offer-look-into-apple-history.html |access-date=January 18, 2024 |website=Yahoo Finance |language=en-US |archive-date=January 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240118204645/https://www.engadget.com/2011-12-29-stanford-archives-offer-look-into-apple-history.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=December 29, 2011 |title=Apple's origins stored in secret Stanford archive |url=https://www.seattletimes.com/business/apples-origins-stored-in-secret-stanford-archive/ |access-date=January 18, 2024 |website=The Seattle Times |language=en-US |archive-date=January 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240118204645/https://www.seattletimes.com/business/apples-origins-stored-in-secret-stanford-archive/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ol Mac klon kelisimlerin toqtattı hám 1997-jıldıń sentyabr ayında eń iri klon óndiriwshi Power Computing kompaniyasın satıp aldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=February 18, 2012 |title=Power Computing Corporation |url=https://support.apple.com/kb/TA37306?locale=en_US |access-date=May 10, 2017 |website=Official Apple Support |publisher=Apple Inc. |archive-date=March 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325120812/https://support.apple.com/kb/TA37306?locale=en_US |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 1997-jılı 10-noyabrde Apple Store veb-saytı iske tústi, ol JK óndiriwshi Dell kompaniyasınıń tabıslı modeli sıyaqlı jańa buyırtpa boyınsha óndiriw modeline baylanıslı edi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Harreld |first=Heather |date=January 5, 1997 |title=Apple gains tech, agency customers in Next deal |url=http://www.fcw.com/print/3_1/news/64412-1.html?type=pf |archive-url=https://web.archive.org/web/20081206061012/http://www.fcw.com/print/3_1/news/64412-1.html?type=pf |archive-date=December 6, 2008 |access-date=August 15, 2008 |website=[[Federal Computer Week]]}}; {{Cite news |date=November 10, 1997 |title=Apple unveils new marketing strategy |work=[[Knight Ridder]]/[[Tribune News Service]] |url=http://www.accessmylibrary.com/coms2/summary_0286-5564882_ITM|url-status=dead|access-date=August 15, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081113132409/http://www.accessmylibrary.com/coms2/summary_0286-5564882_ITM|archive-date=November 13, 2008}}&lt;/ref&gt; Bul basqıshlar Djobs ushın paydalı boldı; onıń bas direktor sıpatındaǵı birinshi jılınıń aqırında kompaniya 309 million dollar payda taptı.&lt;ref name=&quot;Entrepreneur20111027&quot; /&gt;

{{Multiple image
| direction = horizontal
| total_width = 250
| image1 = IMac G3 Bondi Blue, three-quarters view.png
| caption1 = iMac
| image2 = Clamshell iBook G3.jpg
| caption2 = iBook
| image3 = Apple Yosemite.JPG
| caption3 = Power Macintosh G3
| image4 = Apple PowerBook G3 500 Pismo-2763.jpg
| caption4 = PowerBook G3
| perrow = 2 / 2
}}

1998-jılı 6-mayda Apple dáslepki Macintosh ti eske salatuǵın jańa hámmesi bir qurılmadaǵı kompyuterdi usındı: iMac. iMac úlken jetiskenlikke erisip, birinshi bes ayda 800,000 dana satıldı,&lt;ref name=&quot;800kimacs&quot;&gt;{{Cite web |last=Apple Canada Inc |date=January 5, 1999 |title=800,000 iMacs Sold in First 139 Days |url=http://www.ebooklyn.net/p/800000-imacs-sold-in-first-139-days.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141108074139/http://www.ebooklyn.net/p/800000-imacs-sold-in-first-139-days.html |archive-date=November 8, 2014 |access-date=January 26, 2008}}&lt;/ref&gt; hám 3+1⁄2 dyuymlik disketalar sıyaqlı eski texnologiyalardan bas tartıw, USB jalǵaǵıshın erte qabıllaw hám Ethernet hám telefon modemi arqalı internetke qosılıw múmkinshiligi («i» háribi iMac atamasında)&lt;ref name=&quot;Alyson Raletz&quot;&gt;{{Cite web |last=Raletz |first=Alyson |date=June 7, 2012 |title=Man who came up with iMac name tells what the 'i' stands for |url=http://www.bizjournals.com/kansascity/blog/2012/06/man-who-came-up-with-imac-name-tells.html?page=all |access-date=March 30, 2013 |website=Kansas City Business Journal |archive-date=November 6, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121106125948/http://www.bizjournals.com/kansascity/blog/2012/06/man-who-came-up-with-imac-name-tells.html?page=all |url-status=live}}&lt;/ref&gt; menen aldın ala ornatılıp keliwi arqalı sanaatta úlken ózgerislerge alıp keldi. Onıń kózge kóringen tamshı forması hám yarım móldir materialları Amelio tárepinen jumısqa alınǵan Djonatan Ayv tárepinen dizayn islengen edi, ol Djobs penen on jıldan aslam waqıt birge islesip, Apple ónimleriniń dizaynın qayta quradı.&lt;ref name=&quot;Time&quot;&gt;{{Cite magazine |last=John Arlidge |date=March 17, 2014 |title=Jonathan Ive Designs Tomorrow |magazine=Time |url=https://time.com/jonathan-ive-apple-interview/ |access-date=March 22, 2014 |archive-date=March 21, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140321233000/http://time.com/jonathan-ive-apple-interview/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Lev Grossman|Grossman, Lev]]. [https://web.archive.org/web/20070114062907/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1576854,00.html The Apple Of Your Ear], ''[[Time (magazine)|Time]]'', January 12, 2007. Retrieved February 1, 2007; Wilson, Greg. [https://web.archive.org/web/20080228235549/http://www.nydailynews.com/news/2007/01/14/2007-01-14_private_icreator_is_genius_behind_apples.html Private iCreator is genius behind Apple's polish], ''[[New York Daily News]]'', January 14, 2007. Retrieved February 1, 2007.&lt;/ref&gt;

Bir jıldan sál kóbirek waqıt ótkennen keyin, 1999-jılı 21-iyulda, Apple iBook atlı tutınıwshılar ushın noutbuktı usındı. Bul Djobstıń tek tórt ónim shıǵarıw strategiyasın juwmaqladı: professionallar ushın Power Macintosh G3 stol ústi kompyuteri hám PowerBook G3 noutbuginiń jetilistirilgen versiyaları, hám tutınıwshılar ushın iMac stol ústi kompyuteri hám iBook noutbugi. Djobs kishi ónim qatarı sapa hám innovaciyaǵa kóbirek itibar beriwge múmkinshilik beretuǵının ayttı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=July 26, 2019 |title=The one thing Steve Jobs did that turned around Apple |url=https://www.launchtomorrow.com/2019/07/the-one-thing-steve-jobs-did-that-turned-around-apple |access-date=January 24, 2022 |website=Launch Tomorrow |language=en-US |archive-date=March 30, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220330020730/https://www.launchtomorrow.com/2019/07/the-one-thing-steve-jobs-did-that-turned-around-apple |url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Sol waqıtları Apple professionallar hám tutınıwshılar ushın cifrlı media óndiriw programmalıq támiynatınıń portfelin jaratıw ushın kóplegen satıp alıwlardı ámelge asırdı. Apple Macromedia kompaniyasınıń Key Grip cifrlı video montajlaw programmalıq támiynat joybarın satıp aldı, ol 1999-jılı aprelde Final Cut Pro sıpatında iske túsirildi.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=October 25, 2006 |title=Why Apple Bounced Back |url=http://www.roughlydrafted.com/RD/Q4.06/8F4B780E-674F-4421-A44D-7B1EAE9C1BA6.html |access-date=November 8, 2014 |website=Roughly Drafted |archive-date=August 15, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180815205629/http://www.roughlydrafted.com/RD/Q4.06/8F4B780E-674F-4421-A44D-7B1EAE9C1BA6.html |url-status=live}}; {{Cite web |date=June 7, 2013 |title=A new beginning or swan song for Final Cut Pro X |url=http://www.grreporter.info/en/new_beginning_or_swan_song_final_cut_pro_x/9411 |access-date=November 8, 2014 |website=GR Reporter |publisher=GRRreporter Ltd |archive-date=April 2, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190402132734/http://www.grreporter.info/en/new_beginning_or_swan_song_final_cut_pro_x/9411 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Key Grip tiń islep shıǵılıwı jáne de Apple kompaniyasınıń 1999-jılı oktyabrde tutınıwshılar ushın video montajlaw ónimi iMovie di shıǵarıwına alıp keldi.&lt;ref name=&quot;Bell&quot;&gt;{{Cite web |last=Matt Bell, Mark Wherry |date=September 2002 |title=APPLE/EMAGIC TAKEOVER The Inside Story Of The Deal That Changed The Music World |url=http://www.soundonsound.com/sos/sep02/articles/emagic.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141108080250/https://www.soundonsound.com/sos/sep02/articles/emagic.asp |archive-date=November 8, 2014 |access-date=November 8, 2014 |website=Sound on Sound |publisher=SOS Publications Group}}&lt;/ref&gt; Apple 2000-jılı aprelde DVD avtorlıq programmalıq támiynatı DVDirector di islep shıqqan nemis kompaniyası Astarte ni satıp aldı, Apple onı professionallarǵa baǵdarlanǵan DVD Studio Pro etip qayta qapladı hám onıń texnologiyasın tutınıwshılar bazarı ushın iDVD di jaratıw ushın qayta paydalandı.&lt;ref name=&quot;Bell&quot; /&gt; 2000-jılı Apple Casady &amp; Greene kompaniyasınan SoundJam MP audio pleer programmalıq támiynatın satıp aldı. Apple baǵdarlamanı iTunes dep qayta atadı hám paydalanıwshı interfeysin ápiwayılastırıp, CD jazıw funkciyasın qostı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Seff |first=Jonathan |date=May 1, 2001 |title=The Song Is Over for SoundJam |url=https://www.macworld.com/article/1002145/11soundjam.html |access-date=December 16, 2017 |website=[[Macworld]] |publisher=[[International Data Group]] |archive-date=April 2, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190402152452/https://www.macworld.com/article/1002145/11soundjam.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2001-jılı Apple úsh xabarlandırıw menen baǵdarın ózgertti. Birinshi, 2001-jılı 24-martta, Apple jańa zamanagóy operaciyalıq sistema, Mac OS X tiń shıǵarılıwın járiyaladı. Bul 1990-jıllardıń basındaǵı bir neshe sátsiz urınıwlardan hám bir neshe jıllıq rawajlanıwdan keyin boldı. Mac OS X, [[Unix]] tiń turaqlılıǵı, isenimliligi hám qáwipsizligin qayta islengen paydalanıwshı interfeysiniń qolaylılıǵı menen biriktiriw ushın NeXTSTEP, OpenStep hám BSD Unix ke tiykarlanǵan. Ekinshi, 2001-jılı mayda, birinshi eki Apple Store usaqlap satıw orınları Virginiya hám Kaliforniyada ashıldı, kompaniya ónimleriniń jaqsılanǵan prezentaciyasın usındı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Apple Stores 2001–2003 |url=http://www.ifoapplestore.com/stores/chronology_2001-2003.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110927210608/http://www.ifoapplestore.com/stores/chronology_2001-2003.html |archive-date=September 27, 2011 |access-date=October 7, 2011 |publisher=IFO Apple Store}}&lt;/ref&gt; Sol waqıtta kóplegen dúkanlardıń sátsizlikke ushıraytuǵının boljaǵan edi, biraq olar úlken tabısqa erisip, pútkil dúnya boyınsha 500 den aslam dúkannıń birinshi boldı. Úshinshi, 2001-jılı 23-oktyabrde iPod kóshpeli cifrlı audio pleerdi debyut isledi. Ónim dáslep 2001-jılı 10-noyabrde satıwǵa shıqtı hám oǵada tabıslı boldı, altı jıl ishinde 100 millionnan aslam dana satıldı.&lt;ref&gt;[http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4625262.stm Apple enjoys ongoing iPod demand] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171128173200/http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4625262.stm|date=November 28, 2017}}, [[BBC News]], January 18, 2006. Retrieved April 27, 2007; Cantrell, Amanda. [https://money.cnn.com/2006/03/29/technology/apple_anniversary Apple's remarkable comeback story] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200915151355/https://money.cnn.com/2006/03/29/technology/apple_anniversary/|date=September 15, 2020}}, [[CNN]], March 29, 2006. Retrieved March 2, 2007.&lt;/ref&gt;[[File:ITunes Store Songs Sales.jpg|thumb|iTunes Store nızamlı muzıka júklep alıw industriyasın qáliplestiriwde júdá tabıslı boldı; diagramma 2003-jıldan 2010-jılǵa shekem satılǵan qosıqlar sanın kórsetedi.]]
2003-jılı iTunes Store bir qosıq ushın 99 cent bahasında muzıka júklep alıw hám iPod integraciyası menen iske qosıldı. Ol tez arada onlayn muzıka xızmetleri bazarında jetekshige aylandı, 2008-jıldıń 19-iyunına kelip 5 milliardtan aslam júklep alıwǵa eristi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Chacksfield |first=Marc |date=June 19, 2008 |title=iTunes hits 5 billion downloads |url=http://www.techradar.com/news/internet/itunes-hits-5-billion-downloads-397997 |access-date=May 24, 2017 |website=[[TechRadar]] |publisher=[[Future plc]] |archive-date=April 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403082332/https://www.techradar.com/news/internet/itunes-hits-5-billion-downloads-397997 |url-status=live}}; {{Cite web |last=Skillings |first=Jon |date=June 19, 2008 |title=Apple's iTunes hits 5 billion mark |url=https://www.cnet.com/news/apples-itunes-hits-5-billion-mark |access-date=May 24, 2017 |website=[[CNET]] |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525081517/https://www.cnet.com/news/apples-itunes-hits-5-billion-mark/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Eki jıldan soń, iTunes Store dúnyadaǵı eń iri muzıka usaqlap satıwshısına aylandı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=Griggs |first1=Brandon |last2=Leopold |first2=Todd |date=April 26, 2013 |title=How iTunes changed music, and the world |publisher=[[CNN]] |url=https://edition.cnn.com/2013/04/26/tech/web/itunes-10th-anniversary |access-date=May 24, 2017 |archive-date=December 3, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131203003319/http://edition.cnn.com/2013/04/26/tech/web/itunes-10th-anniversary |url-status=live}}; {{Cite web |last=Arthur |first=Charles |date=April 28, 2013 |title=iTunes is 10 years old today. Was it the best idea Apple ever had? |url=https://www.theguardian.com/technology/2013/apr/28/itunes-10-years-old-best-idea-apple-ever-had |access-date=May 24, 2017 |website=[[The Guardian]] |archive-date=April 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403082324/https://www.theguardian.com/technology/2013/apr/28/itunes-10-years-old-best-idea-apple-ever-had |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2002-jılı Apple Nothing Real kompaniyasın onıń rawajlanǵan cifrlı kompoziciya dúziw qosımshası Shake ushın,&lt;ref&gt;Chaffin, Bryan. [http://www.macobserver.com/article/2002/02/07.6.shtml &quot;Apple Shake: Apple Buys Nothing Real, A High End Compositing Software Maker&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171128173026/https://www.macobserver.com/article/2002/02/07.6.shtml |date=November 28, 2017 }}, ''The Mac Observer'', February 7, 2002. Retrieved August 15, 2008.&lt;/ref&gt; hám Emagic ti muzıkalıq ónimdarlıq qosımshası Logic ushın satıp aldı. Emagic ti satıp alıw Apple di muzıkalıq programmalıq támiynat kompaniyasına iye bolǵan birinshi kompyuter óndiriwshige aylandırdı. Bul satıp alıwdan soń Apple dıń turmıslıq dárejedegi GarageBand qosımshası rawajlandırıldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Deitrich |first=Andy |date=February 2, 2004 |title=Garage Band |url=https://arstechnica.com/features/2004/02/garageband |access-date=March 23, 2017 |website=[[Ars Technica]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324084409/https://arstechnica.com/features/2004/02/garageband/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sol jılı iPhoto nıń shıǵarılıwı iLife toplamın tolıqtırdı.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20151030021825/https://www.apple.com/pr/library/2002/01/07Apple-Introduces-iPhoto.html Apple Introduces iPhoto], Apple Inc., January 7, 2002. Retrieved October 30, 2015.&lt;/ref&gt;

[[File:MacBook Pro.jpg|thumb|left|MacBook Pro - Apple dıń 2006-jılı tanıstırılǵan [[Intel]] mikroprocessorı menen úskenelengen birinshi noutbugı.]]
2005-jıldıń 6-iyunında [[Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası|Dúnya júzilik baǵdarlamashılar konferenciyasınıń]] ashılıw sózinde Djobs Apple kompaniyasınıń PowerPC processorlarınan bas tartıp, 2006-jılı Mac kompyuterleriniń Intel processorlarına ótetuǵının járiyaladı. 2006-jıldıń 10-yanvarında jańa MacBook Pro hám iMac Intel kompaniyasınıń Core Duo processorın qollanǵan birinshi Apple kompyuterleri boldı. 2006-jıldıń 7-avgustına kelip, Apple pútkil Mac ónim qatarın Intel chiplerine ótkerdi - járiyalanǵan múddetten bir jıldan kóbirek erte.&lt;ref name=&quot;printel&quot;&gt;[https://www.apple.com/newsroom/2005/06/06Apple-to-Use-Intel-Microprocessors-Beginning-in-2006 Apple to Use Intel Microprocessors Beginning in 2006] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180130185804/https://www.apple.com/newsroom/2005/06/06Apple-to-Use-Intel-Microprocessors-Beginning-in-2006|date=January 30, 2018}}, Apple Inc., June 6, 2005. Retrieved March 2, 2007.&lt;/ref&gt; Ótiw dáwirinde Power Mac, iBook hám PowerBook brendleri toqtatıldı; Mac Pro, MacBook hám MacBook Pro olardıń ornın basıwshıları boldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Johnson |first=Bobbie |date=August 10, 2006 |title=Bye-bye Power Mac... hello Mac Pro |url=https://www.theguardian.com/technology/2006/aug/10/applemacs.guardianweeklytechnologysection |access-date=March 23, 2017 |website=[[The Guardian]] |archive-date=April 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403090703/https://www.theguardian.com/technology/2006/aug/10/applemacs.guardianweeklytechnologysection |url-status=live}}; {{Cite web |date=May 16, 2006 |title=Apple Unveils New MacBook Featuring Intel Core Duo Processors |url=https://www.apple.com/newsroom/2006/05/16Apple-Unveils-New-MacBook-Featuring-Intel-Core-Duo-Processors |publisher=Apple Inc. |access-date=November 6, 2017 |archive-date=November 7, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171107002431/https://www.apple.com/newsroom/2006/05/16Apple-Unveils-New-MacBook-Featuring-Intel-Core-Duo-Processors/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sonday-aq, Apple 2006-jılı paydalanıwshılarǵa ózleriniń Intel Mac kompyuterlerinde Mac OS X menen birge Windows XP yamasa Windows Vista operaciyalıq sistemaların ornatıwǵa járdem beriw ushın Boot Camp di tanıstırdı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Hesseldahl |first=Arik |date=April 5, 2006 |title=News Flash: Apple Introduces 'Boot Camp' To Run Windows XP on Macs |work=[[BusinessWeek]] |publisher=[[Bloomberg L.P.]] |url=https://www.bloomberg.com/bw/stories/2006-04-04/news-flash-apple-introduces-boot-camp-to-run-windows-xp-on-macs |access-date=August 18, 2008 |archive-date=March 4, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304001009/http://www.bloomberg.com/bw/stories/2006-04-04/news-flash-apple-introduces-boot-camp-to-run-windows-xp-on-macs |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Apple kompaniyasınıń bul dáwirdegi tabısı onıń akciya bahasınan kórinip turdı. 2003-jıldıń basınan 2006-jılǵa shekem, Apple akciyalarınıń bahası on eseden de kóbirek ósti, shama menen 6 dollardan (bólistirilgen) 80 dollardan aslamǵa jetti.&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Carter |first1=Shawn M. |last2=Martin |first2=Emmie |date=August 2, 2018 |title=If you invested $1,000 in Apple 10 years ago, here's how much you'd have now |url=https://www.cnbc.com/2018/08/02/if-you-invested-1000-dollars-in-apple-10-years-ago-youd-have-this-now.html |access-date=April 5, 2020 |website=CNBC |language=en |archive-date=April 3, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200403062834/https://www.cnbc.com/2018/08/02/if-you-invested-1000-dollars-in-apple-10-years-ago-youd-have-this-now.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple 2006-jıldıń yanvar ayında Dell kompaniyasınıń bazar kapitalizaciyasınan asıp ketkende,&lt;ref name=&quot;modell&quot;&gt;Gamet, Jeff (January 16, 2006). [https://web.archive.org/web/20171128173617/https://www.macobserver.com/stockwatch/2006/01/16.1.shtml Apple Passes Dell's Market Cap] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171128173617/https://www.macobserver.com/stockwatch/2006/01/16.1.shtml |date=November 28, 2017 }}, ''The MacObserver''. Retrieved March 2, 2007.&lt;/ref&gt; Djobs Apple xızmetkerlerine Dell kompaniyasınıń bas direktorı Maykl Delldiń óz sózlerin jutıwı kerek degen xabar jiberdi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Markoff |first=John |author-link=John Markoff |date=January 16, 2006 |title=Michael Dell Should Eat His Words, Apple Chief Suggests |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2006/01/16/technology/michael-dell-should-eat-his-words-apple-chief-suggests.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=April 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170318032151/http://www.nytimes.com/2006/01/16/technology/michael-dell-should-eat-his-words-apple-chief-suggests.html |archive-date=March 18, 2017}}&lt;/ref&gt; Toǵız jıl aldın, Dell eger ol Apple di basqarǵanda, «onı jawıp, akcionerlerge aqshaların qaytarıp beretuǵın edim» degen edi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Singh |first=Jai |date=October 6, 1997 |title=Dell: Apple should close shop |url=https://www.cnet.com/news/dell-apple-should-close-shop |access-date=March 23, 2017 |website=[[CNET]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324085458/https://www.cnet.com/news/dell-apple-should-close-shop/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== 2007–2011: Mobil qurılmalar menen jetiskenlikke erisiw ===
[[File:First iPhone Macworld 2007 DSCF1283.agr.jpg|thumb|Jańadan járiyalanǵan [[IPhone (1-áwlad)|birinshi áwlad iPhone]] 2007-jılǵı MacWorld kórgizbesinde kórsetildi.]]
2007-jıldıń 9-yanvarında Macworld Expo da óziniń tiykarǵı bayanatında, Djobs Apple Computer, Inc. kompaniyasınıń atın Apple Inc. dep ózgertilgenin járiyaladı, sebebi kompaniya óz dıqqatın kompyuterlerden tutınıwshı elektronikasına keńeytken edi.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=January 11, 2007 |title=Drop the Computer |newspaper=[[The Economist]] |publisher=[[Economist Group]] |url=https://www.economist.com/node/8521960 |access-date=May 24, 2017 |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525090817/http://www.economist.com/node/8521960 |url-status=live}}; {{Cite news |title=What's In A Name Change? Look At Apple |url=https://www.forbes.com/2007/01/25/apple-microsoft-motorola-ent-sales-cx_kw_0125wharton.html |website=[[Forbes]] |date=January 25, 2007 |access-date= May 24, 2017 |archive-date= April 3, 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190403110914/https://www.forbes.com/2007/01/25/apple-microsoft-motorola-ent-sales-cx_kw_0125wharton.html |url-status= live}}&lt;/ref&gt; Bul ilajda sonday-aq [[iPhone]]&lt;ref&gt;{{Cite web |date=January 9, 2007 |title=Apple Announces The iPhone |url=https://www.macrumors.com/2007/01/09/apple-announces-the-iphone |access-date=May 24, 2017 |website=[[MacRumors]] |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525081631/https://www.macrumors.com/2007/01/09/apple-announces-the-iphone/ |url-status=live}}; {{Cite news |first=Michael |last=Arrington |author-link= Michael Arrington |title=Apple Announces iPhone, Stock Soars |url=https://techcrunch.com/2007/01/09/apple-announces-iphone-stock-soars |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |date=January 9, 2007 |access-date= May 24, 2017 |archive-date= May 25, 2017 |archive-url= https://web.archive.org/web/20170525081220/https://techcrunch.com/2007/01/09/apple-announces-iphone-stock-soars/ |url-status= live}}&lt;/ref&gt; hám Apple TV&lt;ref&gt;{{Cite web |date=January 9, 2007 |title=Apple Announces Apple TV (Formerly 'iTV') |url=https://www.macrumors.com/2007/01/09/apple-announces-apple-tv-formerly-itv |access-date=May 24, 2017 |website=[[MacRumors]] |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525083813/https://www.macrumors.com/2007/01/09/apple-announces-apple-tv-formerly-itv/ |url-status=live}}; {{Cite web |date=January 9, 2007 |title=Apple TV Coming to Your Living Room |url=https://www.apple.com/newsroom/2007/01/09Apple-TV-Coming-to-Your-Living-Room |access-date=May 24, 2017 |publisher=Apple Inc. |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525090605/https://www.apple.com/newsroom/2007/01/09Apple-TV-Coming-to-Your-Living-Room/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; járiyalandı. Kompaniya satıwdıń dáslepki 30 saatında 270,000 birinshi áwlad iPhone ın sattı,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Miller |first=Paul |date=July 25, 2007 |title=Apple sold 270,000 iPhones in the first 30 hours |url=https://www.engadget.com/2007/07/25/apple-sold-270-000-iphones-in-the-first-30-hours |access-date=May 24, 2017 |website=[[Engadget]] |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525081023/https://www.engadget.com/2007/07/25/apple-sold-270-000-iphones-in-the-first-30-hours/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám bul qurılma «sanaat ushın oyınnıń qaǵıydaların ózgertken» dep ataldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Oyedele |first=Akin |date=March 21, 2016 |title=Here's how Apple shares do right after the new iPhone launches |url=http://www.businessinsider.com/apple-stock-after-iphone-launches-2016-3 |access-date=May 24, 2017 |website=[[Business Insider]] |archive-date=April 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403110155/https://www.businessinsider.com/apple-stock-after-iphone-launches-2016-3 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2007-jıldıń 6-fevralında Apple veb-saytında járiyalanǵan maqalada, Djobs Apple kompaniyası iTunes Store da muzıkanı cifrlı huqıqlardı basqarıw texnologiyasısız satıwǵa tayar ekenin jazdı, eger jazba studiyaları bul texnologiyadan bas tartıwǵa kelisim berse, bul treklerdi úshinshi tárep oynatqıshlarında oynatıwǵa múmkinshilik beretuǵın edi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Block |first=Ryan |author-link=Ryan Block |date=February 6, 2007 |title=A letter from Steve Jobs on DRM: let's get rid of it |url=https://www.engadget.com/2007/02/06/a-letter-from-steve-jobs-on-drm-lets-get-rid-of-it |access-date=March 23, 2017 |website=[[Engadget]] |publisher=[[AOL]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324084248/https://www.engadget.com/2007/02/06/a-letter-from-steve-jobs-on-drm-lets-get-rid-of-it/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2007-jıldıń 2-aprelinde Apple hám EMI birgelikte iTunes Store daǵı EMI katalogınan DRM texnologiyasın alıp taslawdı járiyaladı, bul 2007-jıldıń may ayınan baslap kúshke kirdi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Dalrymple |first=Jim |date=April 2, 2007 |title=Apple, EMI offer higher-quality DRM free downloads |url=https://www.macworld.com/article/57098/2007/04/drmfree.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104152526/http://www.macworld.com/article/57098/2007/04/drmfree.html |archive-date=January 4, 2012 |access-date=November 29, 2010 |website=[[Macworld]]}}&lt;/ref&gt; Basqa jazba studiyaları da sońında usılay isledi hám Apple 2009-jıldıń yanvar ayında iTunes Store daǵı barlıq qosıqlar FairPlay DRM siz jetkilikli ekenin xabarlaw arqalı járiyaladı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=January 6, 2009 |title=Changes Coming to the iTunes Store |url=https://www.apple.com/newsroom/2009/01/06Changes-Coming-to-the-iTunes-Store |access-date=March 23, 2014 |publisher=Apple Inc. |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525090607/https://www.apple.com/newsroom/2009/01/06Changes-Coming-to-the-iTunes-Store/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2008-jıldıń iyul ayında Apple iPhone hám iPod Touch ushın úshinshi tárep qosımshaların satıw ushın App Store nı iske qostı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Flandez |first=Raymund |date=August 5, 2008 |title=Programmers Jockey for iPhone Users at Apple Site |work=[[The Wall Street Journal]] |url=https://www.wsj.com/articles/SB121789232442511743 |url-access=subscription |access-date=August 16, 2008 |archive-date=April 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403110148/https://www.wsj.com/articles/SB121789232442511743 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bir ay ishinde dúkán 60 million qosımsha sattı hám ortasha kúnlik 1 million dollar tabıs aldı, Djobs 2008-jıldıń avgust ayında App Store Apple ushın milliard dollarlıq bizneske aylanıwı múmkin dep boljadı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=McLaughlin |first=Kevin |date=August 11, 2008 |title=Apple's Jobs Gushes Over App Store Success |url=http://www.crn.com/software/210002313 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100301213959/http://crn.com/software/210002313 |archive-date=March 1, 2010 |access-date=August 16, 2008 |publisher=The Channel Wire}}&lt;/ref&gt; 2008-jıldıń oktyabr ayına kelip, iPhone nıń keń tarqalǵanlıǵı sebepli Apple dúnyadaǵı úshinshi eń iri mobil telefon jetkerip beriwshi boldı.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Chen |first=Brian |date=October 21, 2008 |title=Jobs: Apple Is Third Largest Handset Supplier |url=https://www.wired.com/epicenter/2008/10/with-iphone-app |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |access-date=March 23, 2014 |archive-date=November 11, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111111185853/http://www.wired.com/epicenter/2008/10/with-iphone-app/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
[[File:IPod classic in dock.jpg|thumb|Dok-stanciyaǵa qosılǵan iPod Classic; Apple basqa óndiriwshiler menen birge arnawlı «iPod ushın islengen» dok-stanciyaların islep shıǵarıw ústinde islesti.]]
2009-jıldıń 14-yanvarında Djobs ishki xabarda 2009-jıldıń iyun ayınıń aqırına shekem Apple kompaniyasınan altı aylıq medicinalıq demalıs alatuǵının hám bul waqıttı óz densawlıǵına itibar beriwge jumsaytuǵının járiyaladı. Elektron xatta Djobs: «Meniń jeke densawlıǵıma bolǵan qızıǵıwshılıq tek men hám meniń shańaraǵım ushın ǵana emes, sonday-aq Apple daǵı hár bir adam ushın da dıqqattı bóliwshi faktor bolıp qalmaqta» dep ayttı hám bul úzilis kompaniyaǵa «ájayıp ónimlerdi jetkiziwge itibar qaratıwǵa» múmkinshilik beretuǵının túsindirdi.&lt;ref&gt;{{Cite press release |title=Apple Media Advisory |date=January 14, 2009 |publisher=Apple Inc. |url=https://www.apple.com/newsroom/2009/01/14Apple-Media-Advisory |last1=Jobs |first1=Steve |access-date=March 23, 2014 |author-link1=Steve Jobs |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525091217/https://www.apple.com/newsroom/2009/01/14Apple-Media-Advisory/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Djobstıń joqlıǵına qaramastan, Apple recessiya dáwirinde bayramnan tıs eń jaqsı kvartalın (2009-jılǵı birinshi kvartal) jazıp aldı, tabısı 8.16 milliard dollar hám paydası 1.21 milliard dollardı quradı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Apple Inc, Form 10-Q, Quarterly Report, Filing Date Apr 23, 2009 |url=http://edgar.secdatabase.com/2508/119312509085781/filing-main.htm |access-date=March 8, 2013 |publisher=secdatabase.com |archive-date=May 2, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130502065621/http://edgar.secdatabase.com/2508/119312509085781/filing-main.htm |url-status=live}}; {{Cite web |date=April 22, 2009 |title=Apple reports the best non-holiday quarter in its history |url=http://www.betanews.com/article/Apple-reports-the-best-nonholiday-quarter-in-its-history/1240433273 |access-date=November 22, 2010 |publisher=[[Betanews]] |archive-date=April 25, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090425074450/http://www.betanews.com/article/Apple-reports-the-best-nonholiday-quarter-in-its-history/1240433273 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Kóp jıllıq boljawlar hám bir neshe márte «aǵıwlar» haqqındaǵı gáp-sózlerden soń, Apple 2010-jıldıń 27-yanvarında iPad dep atalatuǵın úlken ekranlı, planshetke uqsas media qurılmanı kópshilikke usındı. iPad iPhone menen birdey sensorlı operaciyalıq sistemanı paydalandı hám barlıq iPhone qosımshaları iPad penen úylesimli boldı. Bul iPad-qa shıǵarılıw waqtında úlken qosımshalar katalogın berdi, degen menen onıń shıǵarılıwına shekem islep shıǵıw waqtı júdá az boldı. Sol jıldıń 3-aprelinde iPad AQSHta satıwǵa shıǵarıldı. Ol birinshi kúni 300,000 nan kóbirek, al birinshi hápteniń aqırına kelip 500,000 dana satıldı.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Apple iPad reaches 1 million sales faster than iPhone |language=en-US |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/article/us-apple-ipad/apple-ipad-reaches-1-million-sales-faster-than-iphone-idUSTRE64002T20100503 |access-date=September 10, 2018 |archive-date=April 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403110147/https://www.reuters.com/article/us-apple-ipad/apple-ipad-reaches-1-million-sales-faster-than-iphone-idUSTRE64002T20100503 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2010-jıldıń may ayında Appledıń bazar kapitalizaciyası 1989-jıldan berli birinshi márte básekilesi [[Microsoft|Microsofttan]] ozıp ketti.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=May 27, 2010 |title=Apple passes Microsoft to be biggest tech company |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/10168684.stm |url-status=live |access-date=May 29, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100529063247/http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/10168684.stm |archive-date=May 29, 2010}}&lt;/ref&gt;

2010-jıldıń iyun ayında Apple [[IPhone 4|iPhone 4-ti]] shıǵardı,&lt;ref&gt;{{Cite press release |title=Apple Presents iPhone 4 |publisher=Apple Inc. |url=https://www.apple.com/newsroom/2010/06/07Apple-Presents-iPhone-4 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110903135840/http://www.apple.com/pr/library/2010/06/07Apple-Presents-iPhone-4.html |archive-date=September 3, 2011}}; {{Cite news |last=Beaumont |first=Claudine |date=June 24, 2010 |title=Apple iPhone 4: Full review |language=en-GB |work=[[The Daily Telegraph|The Telegraph]] |url=https://www.telegraph.co.uk/technology/apple/7849655/Apple-iPhone-4-Full-review.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=September 10, 2018 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/technology/apple/7849655/Apple-iPhone-4-Full-review.html |archive-date=January 10, 2022 |issn=0307-1235}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt; ol FaceTime arqalı video qońırawlardı, kóp wazıypalıqtı hám telefonnıń antenna sisteması sıpatında ashıq turǵan tat baspaytuǵın polat ramkası bar jańa dizayndı usındı. Sol jıldıń keyinirek waqtında Apple jáne de iPod qatarın jańaladı, kóp sensorlı iPod Nano, FaceTime funkciyası bar iPod Touch hám aldıńǵı áwladlardıń basqarıw dóńgelegin qaytarǵan iPod Shuffle-dı tanıstırdı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Topolsky |first=Joshua |author-link=Joshua Topolsky |date=September 7, 2010 |title=iPod touch review (2010) |url=https://www.engadget.com/2010/09/07/ipod-touch-review-2010 |access-date=March 23, 2017 |website=[[Engadget]] |publisher=[[AOL]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324084759/https://www.engadget.com/2010/09/07/ipod-touch-review-2010/ |url-status=live}}; {{Cite press release |title=Apple Reinvents iPod nano With Multi-Touch Interface |date=September 1, 2010 |publisher=Apple Inc. |url=https://www.apple.com/newsroom/2010/09/01Apple-Reinvents-iPod-nano-With-Multi-Touch-Interface |access-date=November 11, 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20101115202127/http://www.apple.com/pr/library/2010/09/01ipodnano.html |archive-date=November 15, 2010}}; {{Cite web |last=Bell |first=Donald |date=September 7, 2010 |title=Apple iPod Shuffle 2010 (2&amp;nbsp;GB) review |url=https://www.cnet.com/reviews/apple-ipod-shuffle-2010-2gb-review |access-date=April 4, 2019 |website=[[CNet]] |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404032559/https://www.cnet.com/reviews/apple-ipod-shuffle-2010-2gb-review/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sonday-aq, ol filmler hám kórsetiwlerdi ijaraǵa alıwǵa múmkinshilik beretuǵın kishirek hám arzanıraq ekinshi áwlad Apple TV-nı da usındı.&lt;ref name=&quot;yahoo1&quot;&gt;{{Cite news |last1=Mintz |first1=Jessica |last2=Robertson |first2=Jordan |title=Apple unveils new TV box for renting movies, shows |work=[[Yahoo! News]] |publisher=[[Yahoo!]] |url=https://news.yahoo.com/s/ap/20100901/ap_on_hi_te/us_tec_apple |access-date=September 2, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100902211653/https://news.yahoo.com/s/ap/20100901/ap_on_hi_te/us_tec_apple |archive-date=September 2, 2010}}&lt;/ref&gt;

2011-jıldıń 17-yanvarında Djobs Apple-dıń ishki jazbasında óziniń densawlıǵına kóbirek dıqqat awdarıw ushın belgisiz múddetke jáne bir medicinalıq demalıs alatuǵının járiyaladı. Bas operaciyalıq direktor Tim Kuk Apple-daǵı Djobstıń kúndelikli jumısların óz moynına aldı, biraq Djobs ele de «úlken strategiyalıq sheshimlerge qatnasatuǵın» edi.&lt;ref name=&quot;JobsLeave2011&quot;&gt;{{Cite news |date=January 17, 2011 |title=Apple boss Steve Jobs takes 'medical leave' |work=[[BBC News]] |url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-12205173 |url-status=live |access-date=January 17, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110119050439/http://www.bbc.co.uk/news/technology-12205173 |archive-date=January 19, 2011}}&lt;/ref&gt; Apple dúnyadaǵı eń qunlı tutınıwshıǵa baǵdarlanǵan brendke aylandı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Indvik |first=Lauren |date=May 9, 2011 |title=Apple Now World's Most Valuable Brand |url=http://mashable.com/2011/05/09/apple-google-brandz-study |access-date=October 7, 2011 |website=[[Mashable]] |archive-date=April 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403110200/https://mashable.com/2011/05/09/apple-google-brandz-study/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2011-jıldıń iyun ayında Djobs kútilmegende saxnaǵa shıǵıp, muzıka, súwretler, fayllar hám programmalıq támiynat ushın onlayn saqlaw hám sinxronizaciyalaw xızmeti [[iCloud]]-tı tanıstırdı, ol Apple-dıń aldıńǵı kontentti sinxronizaciyalaw háreketi bolǵan MobileMe-niń ornın bastı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Helft |first=Miguel |date=June 6, 2011 |title=Apple Unveils a 'Cloud' Music and Storage Service |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2011/06/07/technology/07apple.html |url-access=limited |access-date=June 7, 2011 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220101/https://www.nytimes.com/2011/06/07/technology/07apple.html |archive-date=January 1, 2022}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt; Bul Djobstıń qaytıs bolıwınan aldın qatnasqan aqırǵı ónim tanıstırıwı boldı.

2011-jıldıń 24-avgustında Djobs Apple-dıń bas direktorı lawazımınan ketti.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Primack |first=Doug |title=Fallen Apple: Steve Jobs resigns |url=http://finance.fortune.cnn.com/2011/08/24/fallen-apple-steve-jobs-resigns |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110926040400/http://finance.fortune.cnn.com/2011/08/24/fallen-apple-steve-jobs-resigns |archive-date=September 26, 2011 |access-date=August 24, 2011 |website=[[Fortune (magazine)|Fortune]] |publisher=[[CNN]]}}&lt;/ref&gt; Onıń ornına Kuk keldi, al Djobs Apple-dıń baslıǵı boldı. Sol waqıtta Apple-dıń baslıǵı joq edi&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=Olivarez-Giles |first1=Nathan |last2=Suh Lauder |first2=Thomas |date=August 24, 2011 |title=What does Steve Jobs' chairman role mean for Apple? |work=Los Angeles Times |url=https://latimesblogs.latimes.com/technology/2011/08/steve-jobs-apple-chairman.html |access-date=April 11, 2020 |archive-date=April 11, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200411222157/https://latimesblogs.latimes.com/technology/2011/08/steve-jobs-apple-chairman.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám onıń ornına eki birge basqarıwshı direktor - Andrea Yung hám Artur D. Levinson&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Foresman |first=Chris |date=November 15, 2011 |title=Genentech's Levinson replaces Steve Jobs as Apple chairman |work=ars technica |url=https://arstechnica.com/gadgets/2011/11/genetechs-levinson-now-apple-chairman-disneys-iger-joins-the-board |access-date=April 11, 2020 |archive-date=April 11, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200411222157/https://arstechnica.com/gadgets/2011/11/genetechs-levinson-now-apple-chairman-disneys-iger-joins-the-board/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; bar edi, olar Djobstıń qaytıs bolıwınan soń noyabr ayında Levinson direktorlar keńesiniń baslıǵı bolıp tayınlanǵanǵa shekem usı lawazımlarda qaldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=August 25, 2011 |title=Meet Apple's Board of Directors |url=http://www.ethiopianreview.com/index/20113/?p=25598 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120928000035/http://www.ethiopianreview.com/index/20113/?p=25598 |archive-date=September 28, 2012 |access-date=October 7, 2011 |website=[[Ethiopian Review]]}}&lt;/ref&gt;

=== 2011–házirgi kúnge shekem: Djobstan keyingi dáwir, Tim Kuk ===
2011-jıldıń 5-oktyabr kúni Stiv Djobs qaytıs boldı, bul Apple kompaniyası ushın bir dáwirdiń juwmaqlanǵanın bildirdi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Griggs |first=Brandon |date=October 6, 2011 |title=Steve Jobs, Apple founder, dies |url=https://edition.cnn.com/2011/10/05/us/obit-steve-jobs/index.html |access-date=March 27, 2017 |publisher=[[CNN]] |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404121737/https://edition.cnn.com/2011/10/05/us/obit-steve-jobs/index.html |url-status=live}}; {{Cite web |first=Ken |last=Hess |title=October 5th, 2011. The day Apple died |url=https://www.zdnet.com/article/october-5th-2011-the-day-apple-died/ |website=[[ZDNet]] |date=October 5, 2011 |access-date=March 27, 2017 |archive-date=March 28, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170328105730/http://www.zdnet.com/article/october-5th-2011-the-day-apple-died/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple kompaniyasınıń keyingi úlken ónim járiyalawı 2012-jıldıń 19-yanvarında boldı. Sol kúni Nyu-York qalasında Apple kompaniyasınıń wákili Fil Shiller iOS ushın iBooks Textbooks hám Mac OS X ushın iBook Author programmalıq támiynatların tanıstırdı.&lt;ref&gt;{{Cite press release |title=Apple Reinvents Textbooks with iBooks 2 for iPad – New iBooks Author Lets Anyone Create Stunning iBooks Textbooks |date=January 19, 2012 |publisher=Apple Inc. |url=https://www.apple.com/newsroom/2012/01/19Apple-Reinvents-Textbooks-with-iBooks-2-for-iPad |access-date=February 22, 2012 |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525092914/https://www.apple.com/newsroom/2012/01/19Apple-Reinvents-Textbooks-with-iBooks-2-for-iPad/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; «Stiv Djobs» atlı biografiyasında Djobs sabaqlıq kitaplar industriyası menen bilimlendiriw tarawın qayta dúziwdi qálegenin aytqan edi.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Steve Jobs' Plans to Disrupt the Textbook Industry. How Disruptive Were They? |url=https://www.insidehighered.com/blogs/hack-higher-education/steve-jobs-plans-disrupt-textbook-industry-how-disruptive-were-they |access-date=November 10, 2017 |website=Inside Higher Ed |first1=Audrey |last1=Watters |date=November 7, 2011 |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404084144/https://www.insidehighered.com/blogs/hack-higher-education/steve-jobs-plans-disrupt-textbook-industry-how-disruptive-were-they |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2011-jıldan 2012-jılǵa shekem Apple kompaniyası [[iPhone 4s]]&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ziegler |first=Chris |date=October 4, 2011 |title=iPhone 4S announced, available October 14th starting at $199 |url=https://www.theverge.com/apple/2011/10/4/2470139/iphone-4s-announced-available-october-14th-starting-at-199 |access-date=March 23, 2017 |website=[[The Verge]] |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404084143/https://www.theverge.com/apple/2011/10/4/2470139/iphone-4s-announced-available-october-14th-starting-at-199 |url-status=live}}; {{Cite web |first=Ben |last=Parr |title=Apple Announces iPhone 4S |url=http://mashable.com/2011/10/04/apple-iphone-4s |website=[[Mashable]] |date=October 4, 2011 |access-date=March 23, 2017 |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324085238/http://mashable.com/2011/10/04/apple-iphone-4s/ |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; hám [[iPhone 5]],&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Savov |first=Vlad |date=September 12, 2012 |title=Apple announces 4-inch iPhone 5 with LTE, Lightning connector, September 21st release date |url=https://www.theverge.com/2012/9/12/3316830/iphone-5-release-date-specs-features-price-announcement |access-date=March 23, 2017 |website=[[The Verge]] |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404084145/https://www.theverge.com/2012/9/12/3316830/iphone-5-release-date-specs-features-price-announcement |url-status=live}}; {{Cite web |first=Anand Lal |last=Shimpi |title=Apple iPhone 5: Announced |url=http://www.anandtech.com/show/6280/apple-iphone-5-announced |website=[[AnandTech]] |publisher=[[Purch Group]] |date=September 12, 2012 |access-date=March 23, 2017 |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404084149/https://www.anandtech.com/show/6280/apple-iphone-5-announced |url-status=live}}&lt;/ref&gt; smartfonların shıǵardı. Bul smartfonlarda jaqsılanǵan kameralar, Siri atlı aqıllı programmalıq járdemshi hám [[iCloud]] arqalı bult texnologiyası menen sinxronlanǵan maǵlıwmatlar bar edi. Sonıń menen birge, Retina displeyli úshinshi hám tórtinshi áwlad iPad planshetleri&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052702304459804577281472610072322 |title=New iPad: a Million More Pixels Than HDTV |work=[[The Wall Street Journal]] |date=March 15, 2012 |access-date= March 15, 2012 |last=Mossberg |first=Walter |author-link= Walter Mossberg |url-access= subscription |archive-date= April 4, 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190404084143/https://www.wsj.com/articles/SB10001424052702304459804577281472610072322 |url-status= live}}; {{Cite web |last=Lowensohn |first=Josh |date=March 7, 2012 |title=Apple iPad live blog (Wednesday, March 7) |url=https://www.cnet.com/news/apple-ipad-live-blog-wednesday-march-7 |access-date=March 23, 2017 |website=[[CNET]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324092526/https://www.cnet.com/news/apple-ipad-live-blog-wednesday-march-7/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Lightning strikes again&quot; /&gt; hám iPad-tıń 9.7 dyuymlik ekranına qaraǵanda 7.9 dyuymlik ekranı bar iPad Mini de shıǵarıldı.&lt;ref name=&quot;mini&quot; /&gt; Bul ónimler úlken jetiskenlikke eristi. 2012-jıldıń 21-sentyabrinde shıǵarılǵan iPhone 5 eki millionnan aslam aldın ala buyırtpa menen Appledıń eń úlken iPhone shıǵarılıwı boldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Stein |first=Scott |date=October 5, 2012 |title=Apple iPhone 5 review |url=https://www.cnet.com/uk/products/apple-iphone-5/review |access-date=March 23, 2017 |website=[[CNET]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324095535/https://www.cnet.com/uk/products/apple-iphone-5/review/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Al 2012-jıldıń 3-noyabrinde shıǵarılǵan iPad Mini hám tórtinshi áwlad iPad-lardıń úsh kún ishinde úsh million dana satılıwı da ayrıqsha tabıs boldı.&lt;ref&gt;{{Cite press release |title=Apple Sells Three Million iPads in Three Days |date=November 5, 2012 |publisher=Apple Inc. |url=https://www.apple.com/newsroom/2012/11/05Apple-Sells-Three-Million-iPads-in-Three-Days |access-date=February 22, 2013 |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525092916/https://www.apple.com/newsroom/2012/11/05Apple-Sells-Three-Million-iPads-in-Three-Days/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple jáne de Retina displeyli úshinshi áwlad 13 dyuymlik MacBook Pro noutbugi menen jańa iMac hám Mac Mini kompyuterlerin de shıǵardı.&lt;ref name=&quot;Lightning strikes again&quot;&gt;{{Cite web |last=Wood |first=Molly |date=October 23, 2012 |title=The new 'new iPad': Lightning strikes again |url=https://www.cnet.com/news/the-new-new-ipad-lightning-strikes-again |access-date=March 23, 2017 |website=[[CNET]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324092517/https://www.cnet.com/news/the-new-new-ipad-lightning-strikes-again/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;mini&quot;&gt;{{Cite news |last=Dudley-Nicholson |first=Jennifer |date=October 24, 2012 |title=Apple unveils new iPad Mini, updated iPad and new Macs |work=Herald Sun |url=http://www.heraldsun.com.au/technology/apple-prepares-to-reveal-ipad-mini/story-fn7celvh-1226501774885 |url-status=dead |access-date=November 11, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130217023327/http://www.heraldsun.com.au/technology/apple-prepares-to-reveal-ipad-mini/story-fn7celvh-1226501774885 |archive-date=February 17, 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Brown |first=Rich |date=November 11, 2013 |title=Apple Mac Mini with Fusion Drive review |url=https://www.cnet.com/products/apple-mac-mini/review |access-date=March 23, 2017 |website=[[CNET]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324085503/https://www.cnet.com/products/apple-mac-mini/review/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2012-jıldıń 20-avgustında Apple kompaniyasınıń akciya bahasınıń kóteriliwi nátiyjesinde kompaniyanıń bazar kapitalizaciyası sol waqıttaǵı rekord bolǵan 624 milliard dollarǵa jetti. Bul [[Microsoft]] kompaniyası 1999-jılı ornatqan, inflyaciyaǵa dúzetiw kirgizilmegen bazar kapitalizaciyası rekordın jeńdi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Svensson |first=Peter |title=Apple Sets Record for Company Value at $624B |agency=[[Associated Press]] |url=http://hosted.ap.org/dynamic/stories/U/US_TEC_APPLE_BIGGEST_COMPANY?SITE=AP&amp;SECTION=HOME&amp;TEMPLATE=DEFAULT |url-status=dead |access-date=August 20, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120822164535/http://hosted.ap.org/dynamic/stories/U/US_TEC_APPLE_BIGGEST_COMPANY?SITE=AP&amp;SECTION=HOME&amp;TEMPLATE=DEFAULT |archive-date=August 22, 2012}}&lt;/ref&gt; 2012-jıldıń 24-avgustında AQSH sud tóreshisi Samsung kompaniyasınıń Apple kompaniyasına intellektual múlk shaǵımı boyınsha 1.05 milliard dollar (665 million funt sterling) zıyan kompensaciya tólewi kerekligin qarar etti.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=August 25, 2012 |title=Apple awarded $1bn in damages from Samsung in US court |work=[[BBC News]] |url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-19377261 |access-date=August 25, 2012 |archive-date=April 5, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190405222055/https://www.bbc.co.uk/news/technology-19377261 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Samsung bul qararǵa qarsı shaǵım berdi, nátiyjede zıyan kompensaciyası 450 million dollarǵa kemeytildi&lt;ref name=&quot;FOSS Patents&quot;&gt;{{Cite web |title=Judge strikes $450 million from $1 billion damages award in Apple v. Samsung: second trial needed |url=http://www.fosspatents.com/2013/03/judge-strikes-450-million-from-1.html |access-date=March 1, 2013 |publisher=FOSS Patents |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404084143/http://www.fosspatents.com/2013/03/judge-strikes-450-million-from-1.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám Samsungtıń jańa sud processi ótkeriw talabı qabıl etildi.&lt;ref name=&quot;FOSS Patents&quot; /&gt; 2012-jıldıń 10-noyabrinde Apple kompaniyası HTC kompaniyası menen global kelisimge kelgenin tastıyıqladı. Bul kelisim eki kompaniya arasındaǵı barlıq sóz etilip atırǵan sud shaǵımların jawıp, házirgi hám keleshektegi patentler boyınsha on jıllıq licenziya kelisimin dúzdi.&lt;ref&gt;{{Cite press release |title=HTC and Apple Settle Patent Dispute |date=November 10, 2012 |publisher=Apple Inc. |url=https://www.apple.com/newsroom/2012/11/11HTC-and-Apple-Settle-Patent-Dispute |access-date=February 22, 2013 |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525092921/https://www.apple.com/newsroom/2012/11/11HTC-and-Apple-Settle-Patent-Dispute/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Boljawlarǵa qaraǵanda, Apple bul HTC menen dúzilgen kelisimnen jılına 280 million AQSH dolları tabıs tabadı dep kútilmekte.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Reisinger |first=Don |date=November 12, 2012 |title=Apple predicted to generate up to $280 million a year in HTC deal |url=https://www.cnet.com/news/apple-predicted-to-generate-up-to-280-million-a-year-in-htc-deal |access-date=March 23, 2017 |website=[[CNET]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324173724/https://www.cnet.com/news/apple-predicted-to-generate-up-to-280-million-a-year-in-htc-deal/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2014-jıldıń may ayında Apple kompaniyası Dr. Dre hám Djimmi Ayovin-niń audio kompaniyası Beats Electronicsti - «Beats by Dr. Dre» qulaqlıq hám dinamik ónimleri qatarın islep shıǵarıwshı hám Beats Music muzıka aǵımlı xızmetin basqarıwshı kompaniyanı - 3 milliard AQSH dollarına satıp alıw niyetin tastıyıqladı. Sonday-aq, olardıń ónimlerin Appledıń usaqlap satıw dúkanları hám qayta satıwshıları arqalı satıw jobalandı. Ayovinniń pikirinshe, Beats bárqulla Apple menen «birge bolıwı» kerek edi, óytkeni kompaniya ózin Appledıń «mádeniyat penen texnologiyanı biriktiriwdegi teńsiz qábiletine» qarap úlgi alǵan edi. Bul satıp alıw Apple tariyxındaǵı eń úlken satıp alıw boldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Steele |first=Billy |date=May 28, 2014 |title=Apple acquires Beats Electronics for $3 billion |url=https://www.engadget.com/2014/05/28/apple-acquires-beats-electronics-for-3-billion |access-date=March 23, 2017 |website=[[Engadget]] |publisher=[[AOL]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324084801/https://www.engadget.com/2014/05/28/apple-acquires-beats-electronics-for-3-billion/ |url-status=live}}; {{Cite web |last=Welch |first=Chris |date=May 28, 2014 |title=Apple confirms it's buying Beats for $3 billion |url=https://www.theverge.com/2014/5/28/5700530/apple-confirms-beats-acquisition |access-date=March 23, 2017 |website=[[The Verge]] |archive-date=May 29, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140529051629/http://www.theverge.com/2014/5/28/5700530/apple-confirms-beats-acquisition |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

[[File:Apple Watch でチェックインしました！ 2015 (17187691969).jpg|thumb|Birinshi áwlad Apple Watch (2015)]]
2014-jıldıń 9-sentyabrinde ótkerilgen baspasóz ilajında Apple kompaniyası Apple Watch dep atalǵan aqıllı saattı tanıstırdı.&lt;ref name=&quot;verge-watchannounce&quot;&gt;{{Cite web |date=September 9, 2014 |title=Apple Watch announced: available for $349 early next year |url=https://www.theverge.com/2014/9/9/6125873/apple-watch-smartwatch-announced |access-date=July 15, 2015 |website=[[The Verge]] |archive-date=September 9, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140909183047/http://www.theverge.com/2014/9/9/6125873/apple-watch-smartwatch-announced |url-status=live}}; {{Cite web |date=September 9, 2014 |title=The Apple Watch is poised to dominate the market for digital fitness trackers |url=https://www.theverge.com/2014/9/9/6127839/apple-watch-healthkit-digital-health-fitness |access-date=July 15, 2015 |website=[[The Verge]] |archive-date=May 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220525110122/https://www.theverge.com/2014/9/9/6127839/apple-watch-healthkit-digital-health-fitness |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Dáslep, Apple bul qurılmanı sán buyımı&lt;ref name=&quot;wp-fashion&quot;&gt;{{Cite news |title=Apple Watch is competing as a fashion accessory, and that's a risky move |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/blogs/innovations/wp/2015/03/05/apple-watch-is-competing-as-a-fashion-accessory-and-thats-a-risky-move |access-date=July 15, 2015 |archive-date=July 16, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150716123229/http://www.washingtonpost.com/blogs/innovations/wp/2015/03/05/apple-watch-is-competing-as-a-fashion-accessory-and-thats-a-risky-move |url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám iPhoneǵa qosımsha sıpatında bazarǵa shıǵardı. Bul arqalı adamlardıń smartfonlarına qaraw jiyiligin azaytıw itibarǵa alınǵan edi.&lt;ref name=&quot;wired.com&quot;&gt;{{Cite magazine |title=iPhone Killer: The Secret History of the Apple Watch |url=https://www.wired.com/2015/04/the-apple-watch |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |access-date=January 31, 2022 |archive-date=June 18, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220618223947/https://www.wired.com/2015/04/the-apple-watch |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Waqıttıń ótiwi menen, kompaniya arnawlı fizikalıq aktivlik trekerleri menen básekilesiw maqsetinde saatta densawlıq hám fitneske baǵdarlanǵan funkciyalardı islep shıǵarıwǵa kóbirek itibar qarattı. 2016-jıldıń yanvar ayında Apple dúnya júzi boyınsha bir milliardtan aslam Apple qurılmasınıń belsendi qollanılıp atırǵanın járiyaladı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Statt |first=Nick |date=January 26, 2016 |title=1 billion Apple devices are in active use around the world |url=https://www.theverge.com/2016/1/26/10835748/apple-devices-active-1-billion-iphone-ipad-ios |access-date=May 24, 2017 |website=[[The Verge]] |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404084144/https://www.theverge.com/2016/1/26/10835748/apple-devices-active-1-billion-iphone-ipad-ios |url-status=live}}; {{Cite news |last=Rossignol |first=Joe |date=January 26, 2016 |title=Apple Now Has Over 1 Billion Active Devices Worldwide |work=[[MacRumors]] |url=https://www.macrumors.com/2016/01/26/apple-1-billion-active-device-installed-base |access-date=May 24, 2017 |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525083819/https://www.macrumors.com/2016/01/26/apple-1-billion-active-device-installed-base/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2016-jıldıń 6-iyunında Fortune jurnalı óziniń kompaniyalardı tabısqa erisiw boyınsha reytingke kirgizgen Fortune 500 dizimin járiyaladı. 2015-jıldıń fiskal jılı nátiyjeleri boyınsha Apple texnologiya kompaniyaları arasında birinshi orındı iyeledi.&lt;ref name=&quot;Top Tech Company&quot;&gt;{{Cite web |last=McBride |first=Sarah |date=June 6, 2016 |title=Apple leads Tech Industry in Fortune 500 |url=https://www.yahoo.com/tech/apple-top-tech-company-fortune-132100720.html |access-date=June 6, 2016 |website=[[Yahoo Tech]] |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525081107/https://www.yahoo.com/tech/apple-top-tech-company-fortune-132100720.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ulıwma esapta ol 233 milliard AQSH dolları tabısı menen úshinshi orındı iyeledi.&lt;ref name=&quot;Top Tech Company&quot; /&gt; Bul aldıńǵı jılǵı dizimdegiden eki orın joqarılaǵanın kórsetedi.&lt;ref name=&quot;Top Tech Company&quot; /&gt;

2017-jıldıń iyun ayında Apple HomePod dep atalǵan óziniń aqıllı dinamigin járiyaladı. Bul ónim Sonos, Google Home hám Amazon Echo menen básekilesiwge baǵdarlanǵan edi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Gartenberg |first=Chaim |date=June 5, 2017 |title=Apple announces HomePod speaker to take on Sonos |work=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |url=https://www.theverge.com/2017/6/5/15732144/apple-homepod-speaker-announced-siri-price-release-date-wwdc-2017 |access-date=December 14, 2017 |archive-date=June 5, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170605203335/https://www.theverge.com/2017/6/5/15732144/apple-homepod-speaker-announced-siri-price-release-date-wwdc-2017 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sol jıldıń aqırına kelip TechCrunch basılımı Apple kompaniyasınıń Shazam kompaniyasın satıp alıp atırǵanı haqqında xabar berdi. Shazam óz ónimlerin [[Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası|WWDC]] konferenciyasında tanıstırǵan hám muzıka, televidenie, kino hám reklama tanıw texnologiyalarına qánigelesken kompaniya edi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=Lunden |first1=Ingrid |last2=Roof |first2=Katie |date=December 8, 2017 |title=Sources: Apple is acquiring music recognition app Shazam |work=[[TechCrunch]] |publisher=[[Oath Inc.]] |url=https://techcrunch.com/2017/12/08/sources-apple-is-acquiring-music-recognition-app-shazam |access-date=December 14, 2017 |archive-date=December 14, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171214023447/https://techcrunch.com/2017/12/08/sources-apple-is-acquiring-music-recognition-app-shazam/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bir neshe kúnnen soń bul satıp alıw tastıyıqlandı. Xabarlarǵa qaraǵanda, Apple bul kompaniyanı shama menen 400 million AQSH dollarına satıp alǵan. Media xabarlarında bul satıp alıwdıń Apple Music aǵımlı xızmetin kúsheytiw ushın maǵlıwmatlar hám qurallardı alıwǵa baǵdarlanǵan basqısh ekenligi aytıldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Singleton |first=Micah |date=December 11, 2017 |title=Apple confirms it has acquired Shazam |url=https://www.theverge.com/2017/12/11/16761984/apple-shazam-acquisition |access-date=December 14, 2017 |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404084143/https://www.theverge.com/2017/12/11/16761984/apple-shazam-acquisition |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bul satıp alıw 2018-jıldıń sentyabr ayında Evropa Awqamı tárepinen maqullandı.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=September 6, 2018 |title=EU clears Apple's purchase of song-recognition app Shazam |work=[[CNBC]] |url=https://www.cnbc.com/2018/09/06/the-associated-press-eu-clears-apples-purchase-of-song-recognition-app-shazam.html |url-status=dead |access-date=September 7, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180907144731/https://www.cnbc.com/2018/09/06/the-associated-press-eu-clears-apples-purchase-of-song-recognition-app-shazam.html |archive-date=September 7, 2018}}; {{Cite news |last=Welch |first=Chris |date=September 24, 2018 |title=Apple completes Shazam acquisition, will make app ad-free for everyone |work=[[The Verge]] |url=https://www.theverge.com/2018/9/24/17896350/apple-shazam-app-acquisition-complete-free |access-date=September 24, 2018 |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404084143/https://www.theverge.com/2018/9/24/17896350/apple-shazam-app-acquisition-complete-free |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2017-jıldıń iyun ayında Apple kompaniyası Djeymi Erlixt hám Zak Van Amburgtı jańadan dúzilgen dúnyajúzlik video bólimin basqarıwǵa tayınladı. 2017-jıldıń noyabrinde Apple óziniń túpnusqa scenariyli baǵdarlamalarǵa tarmaqlanıp atırǵanın járiyaladı: Djennifer Eniston hám Riz Uizerspun baslı rollerde oynaytuǵın drama serialı hám Stiven Spilberg penen birge Amazing Stories antologiya serialın qayta islew.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Andreeva |first=Nellie |date=November 8, 2017 |title=Apple Gives Reese Witherspoon-Jennifer Aniston Morning Show Series 2-Season Order, Confirms 'Amazing Stories' Reboot |url=https://deadline.com/2017/11/apple-reese-witherspoon-jennifer-aniston-morning-show-series-2-season-order-amazing-stories-reboot-1202204293 |access-date=January 18, 2019 |website=[[Deadline Hollywood]] |language=en |archive-date=January 20, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190120044428/https://deadline.com/2017/11/apple-reese-witherspoon-jennifer-aniston-morning-show-series-2-season-order-amazing-stories-reboot-1202204293/ |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; 2018-jıldıń iyunında Apple Amerika Jazıwshılar gildiyasınıń minimal tiykarǵı kelisimine hám Opra Uinfri menen kóp jıllıq kontent boyınsha birge islesiw kelisimine qol qoydı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Robb |first=David |date=June 7, 2018 |title=Apple Signs WGA Contract As It Ramps Up Scripted Shows |url=https://deadline.com/2018/06/apple-signs-wga-contract-as-it-ramps-up-scripted-shows-1202405862 |access-date=January 18, 2019 |website=[[Deadline Hollywood]] |language=en |archive-date=March 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190327091242/https://deadline.com/2018/06/apple-signs-wga-contract-as-it-ramps-up-scripted-shows-1202405862/ |url-status=dead}}; {{Cite web |last=Andreeva |first=Nellie |date=June 15, 2018 |title=Oprah Winfrey Partners With Apple For Original Content |url=https://deadline.com/2018/06/oprah-winfrey-content-partnership-apple-for-original-programming-1202411370 |access-date=January 18, 2019 |website=[[Deadline Hollywood]] |language=en |archive-date=March 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190326025016/https://deadline.com/2018/06/oprah-winfrey-content-partnership-apple-for-original-programming-1202411370/ |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Túpnusqa seriallar ushın qosımsha birge islesiwler Sesame Workshop hám DHX Media hám onıń sıńar kompaniyası Peanuts Worldwide, sonday-aq túpnusqa filmler jaratıw ushın A24 penen birge islesiwdi óz ishine aladı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2=Denise |date=June 20, 2018 |title=Apple Teams With Sesame Workshop On Children's Programming Slate |url=https://deadline.com/2018/06/apple-sesame-workshop-childrens-programming-slate-live-action-animated-series-1202414268 |access-date=January 18, 2019 |website=[[Deadline Hollywood]] |language=en |archive-date=March 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190327090610/https://deadline.com/2018/06/apple-sesame-workshop-childrens-programming-slate-live-action-animated-series-1202414268/ |url-status=dead}}; {{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2=Denise |date=December 14, 2018 |title=Apple Makes 'Peanuts' Deal; DHX Media To Produce New Series, Specials &amp; Shorts With Classic Characters For Streamer |url=https://deadline.com/2018/12/apple-makes-peanuts-deal-dhx-media-to-produce-new-series-specials-shorts-with-classic-characters-for-streamer-1202520215 |access-date=January 18, 2019 |website=[[Deadline Hollywood]] |language=en |archive-date=February 1, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190201080858/https://deadline.com/2018/12/apple-makes-peanuts-deal-dhx-media-to-produce-new-series-specials-shorts-with-classic-characters-for-streamer-1202520215/ |url-status=dead}}; {{Cite web |last1=Hipes |first1=Patrick |last2=Andreeva |first2=Nellie |date=November 15, 2018 |title=Apple Inks Deal With A24 For Multiple Films As Part Of Push Into Movies |url=https://deadline.com/2018/11/apple-original-movies-a24-slate-deal-1202502828 |access-date=January 18, 2019 |website=[[Deadline Hollywood]] |language=en |archive-date=November 17, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181117104937/https://deadline.com/2018/11/apple-original-movies-a24-slate-deal-1202502828/ |url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

2017-jıldıń sentyabrindegi Apple arnawlı ilajında AirPower sımsız zaryadlaw qurılması iPhone X, iPhone 8 hám Watch Series 3 penen birge járiyalandı. AirPower bir waqıtta bir neshe qurılmanı sımsız zaryadlaw ushın arnalǵan edi. Dáslep 2018-jıldıń basında shıǵarılıwı kerek bolsa da, AirPower 2019-jıldıń martında biykar etildi, bul Kuktıń basshılıǵındaǵı birinshi qurılma biykar etiliwi boldı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Gurman |first=Mark |author-link=Mark Gurman (journalist) |date=March 29, 2019 |title=Apple Cancels Plan for AirPower Wireless Charger |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-03-29/apple-cancels-anticipated-airpower-wireless-charging-accessory |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210805050713/https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-03-29/apple-cancels-anticipated-airpower-wireless-charging-accessory |archive-date=August 5, 2021 |access-date=August 25, 2022 |work=Bloomberg.com}}; {{Cite web |last=Panzarino |first=Matthew |date=March 29, 2019 |title=Apple cancels AirPower product, citing inability to meet its high standards for hardware |url=https://techcrunch.com/2019/03/29/apple-cancels-airpower-product-citing-inability-to-meet-its-high-standards-for-hardware/ |access-date=August 25, 2022 |website=TechCrunch |archive-date=March 29, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190329231507/https://techcrunch.com/2019/03/29/apple-cancels-airpower-product-citing-inability-to-meet-its-high-standards-for-hardware/ |url-status=live}}; {{Cite magazine |last=Goode |first=Lauren |date=March 29, 2019 |title=RIP AirPower: Apple Kills Its Elusive Wireless Charging Pad |url=https://www.wired.com/story/apple-kills-airpower |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220825111224/https://www.wired.com/story/apple-kills-airpower/ |archive-date=August 25, 2022 |magazine=Wired |issn=1059-1028 |accessdate=August 25, 2022}}&lt;/ref&gt; 2020-jıldıń 19-avgustında Apple akciyalarınıń bahası qısqa waqıtqa 467,77 dollardan asıp ketti, bul onı bazar kapitalizaciyası 2 trillion AQSH dollarına jetken birinshi AQSH kompaniyasına aylandırdı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Bursztynsky |first=Jessica |date=August 19, 2020 |title=Apple becomes first U.S. company to reach a $2 trillion market cap |url=https://www.cnbc.com/2020/08/19/apple-reaches-2-trillion-market-cap.html |access-date=August 19, 2020 |website=CNBC |language=en |archive-date=July 21, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220721003235/https://www.cnbc.com/2020/08/19/apple-reaches-2-trillion-market-cap.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

[[File:Macbook Air M1 Silver PNG.png|thumb|left|MacBook Air M1 (2020), Apple kompaniyasınıń Intel x86 processorınan ARM processorlarına ótiwinen keyingi birinshi noutbuk kompyuteri]]
2020-jıldıń 22-iyunında óziniń jıllıq WWDC bayanatında Apple Intel processorlarınan bas tartıp, Mac kompyuterleriniń kompaniya tárepinen islep shıǵılǵan processorlarǵa ótetuǵının járiyaladı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Warren |first=Tom |date=June 22, 2020 |title=Apple announces it will switch to its own processors for future Macs |work=[[The Verge]] |url=https://www.theverge.com/2020/6/22/21295475/apple-mac-processors-arm-silicon-chips-wwdc-2020 |access-date=June 22, 2020 |archive-date=June 22, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200622192505/https://www.theverge.com/2020/6/22/21295475/apple-mac-processors-arm-silicon-chips-wwdc-2020 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bul járiyalaw taraw analitikleri tárepinen kútilgen edi hám Apple processorları menen úskenelengen Mac kompyuterleriniń házirgi Intelge tiykarlanǵan modellerge salıstırǵanda úlken ónimdarlıq artımshılıqlarına iye bolatuǵını atap ótildi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Haselton |first=Todd |date=June 22, 2020 |title=Apple will stop using Intel chips in all Macs by 2021, top analyst says |work=[[CNBC]] |url=https://www.cnbc.com/2020/06/22/new-macbook-pro-and-imac-coming-with-arm-chips-instead-of-intel---kuo.html |access-date=June 22, 2020 |archive-date=June 1, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220601092329/https://www.cnbc.com/2020/06/22/new-macbook-pro-and-imac-coming-with-arm-chips-instead-of-intel---kuo.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2020-jıldıń 10-noyabrinde MacBook Air, MacBook Pro hám Mac Mini Apple tárepinen joybarlanǵan processor - Apple M1 menen jumıs isleytuǵın birinshi Mac kompyuterleri boldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=November 2, 2020 |title=Apple announces 'One More Thing' event for November 10th |url=https://www.theverge.com/2020/11/2/21546136/apple-event-date-time-november-10th-one-more-thing-arm-mac-silicon |access-date=November 2, 2020 |website=The Verge |archive-date=June 2, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220602162103/https://www.theverge.com/2020/11/2/21546136/apple-event-date-time-november-10th-one-more-thing-arm-mac-silicon |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2022-jıldıń aprel ayında Samsung Electro-Mechanics kompaniyasınıń LG Innotek ornına Apple kompaniyasınıń M2 chipin islep shıǵıwda birge islesetuǵını haqqında xabar berildi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=McDaniel |first=Allison |date=April 21, 2022 |title=Apple's M2 chip nears as Samsung beats LG as processor packaging partner |url=https://9to5mac.com/2022/04/21/apple-m2-chip-samsung |access-date=April 27, 2022 |website=9to5Mac |language=en-US |archive-date=April 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220422080359/https://9to5mac.com/2022/04/21/apple-m2-chip-samsung/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Baǵdarlamashı jazbaları tórt túrli M2 chipi menen keminde toǵız Mac modeli sınalıp atırǵanın kórsetti.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=April 14, 2022 |title=Apple tests several new Macs with next-generation M2 chips – Bloomberg News |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/technology/apple-tests-several-new-macs-with-next-generation-m2-chips-bloomberg-news-2022-04-14 |access-date=April 27, 2022 |archive-date=April 27, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220427123652/https://www.reuters.com/technology/apple-tests-several-new-macs-with-next-generation-m2-chips-bloomberg-news-2022-04-14/ |url-status=live}}; {{Cite web |last=Clark |first=Mitchell |date=April 14, 2022 |title=Apple's M2 chips and the computers they'll power detailed in new leak |url=https://www.theverge.com/2022/4/14/23026073/apple-m2-silicon-macbook-air-pro-mac-mini-rumors |access-date=April 27, 2022 |website=The Verge |language=en |archive-date=June 2, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220602195315/https://www.theverge.com/2022/4/14/23026073/apple-m2-silicon-macbook-air-pro-mac-mini-rumors |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

The Wall Street Journal basılımınıń xabar beriwinshe, Apple kompaniyasınıń óz chiplerin islep shıǵıw boyınsha háreketleri oǵan COVID-19 pandemiyası dáwirinde payda bolǵan yarım ótkizgishler jetispewshiligi menen jaqsıraq gúresiwge járdem berdi, bul bolsa 2020 hám 2021-jıllarda M1 tiykarındaǵı Mac kompyuterleriniń satılıwınıń anaǵurlım ósiwi menen paydanıń artıwına alıp keldi. Bul jáne de Tesla, Amazon hám [[Meta Platforms]] sıyaqlı kompaniyalardı usınday joldan barıwǵa ruwxlandırdı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Higgins |first=Tim |date=April 16, 2022 |title=The Chips That Rebooted the Mac |language=en-US |work=[[The Wall Street Journal]] |url=https://www.wsj.com/articles/the-chips-that-rebooted-the-mac-11650081649 |access-date=April 27, 2022 |issn=0099-9660 |archive-date=July 29, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220729031056/https://www.wsj.com/articles/the-chips-that-rebooted-the-mac-11650081649 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2022-jıldıń aprel ayında Apple AQSHtaǵı hár bir adamǵa ońlaw qollanbaların kóriw hám ayırım jańa iPhone modelleri ushın almastırıw bóleklerin buyırtpa beriw imkaniyatın beretuǵın onlayn dúkan ashtı, biraq bul usıl menen rásmiy ońlaw arasındaǵı baha ayırmashılıǵı minimal boladı dep kútilmekte.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Brown |first=Dalvin |date=April 27, 2022 |title=Apple Opens Self-Repair Store With $300 iPhone Screens, 19-Cent Screws |url=https://www.wsj.com/articles/apple-opens-self-repair-store-with-300-iphone-screens-19-cent-screws-11651031828 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220801153719/https://www.wsj.com/articles/apple-opens-self-repair-store-with-300-iphone-screens-19-cent-screws-11651031828 |archive-date=August 1, 2022 |access-date=April 27, 2022 |work=[[The Wall Street Journal]] |language=en-US |issn=0099-9660}}; {{Cite web |last=Feiner |first=Lauren |date=April 27, 2022 |title=Apple now lets you buy parts so you can fix your iPhone yourself |url=https://www.cnbc.com/2022/04/27/apple-now-lets-you-buy-iphone-parts-so-you-can-fix-it-yourself.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220625155230/https://www.cnbc.com/2022/04/27/apple-now-lets-you-buy-iphone-parts-so-you-can-fix-it-yourself.html |archive-date=June 25, 2022 |access-date=April 27, 2022 |website=CNBC |language=en}}; {{Cite web |last=Porter |first=Jon |date=April 27, 2022 |title=Apple's DIY repair service is now available in the US |url=https://www.theverge.com/2022/4/27/23044301/apple-iphone-diy-repair-self-service-program-spare-parts-12-13 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629180938/https://www.theverge.com/2022/4/27/23044301/apple-iphone-diy-repair-self-service-program-spare-parts-12-13 |archive-date=June 29, 2022 |access-date=April 27, 2022 |website=The Verge |language=en}}; {{Cite web |date=April 27, 2022 |title=Apple's Self Service Repair program is now open to iPhone owners in the US |url=https://www.engadget.com/apple-self-service-repair-release-date-122332505.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802150900/https://www.engadget.com/apple-self-service-repair-release-date-122332505.html |archive-date=August 2, 2022 |access-date=April 27, 2022 |website=Engadget |language=en-US}}; {{Cite web |date=April 27, 2022 |title=Apple opens Self Service Repair to US iPhone users |url=https://techcrunch.com/2022/04/27/apple-opens-self-service-repair-to-us-iphone-users/ |access-date=April 27, 2022 |website=TechCrunch |language=en-US |archive-date=April 27, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220427120236/https://techcrunch.com/2022/04/27/apple-opens-self-service-repair-to-us-iphone-users/ |url-status=live}}; {{Cite web |last=Sherr |first=Ian |title=Apple Launches Do-It-Yourself Repairs For iPhone 13, iPhone 12 and iPhone SE |url=https://www.cnet.com/tech/mobile/apple-launches-do-it-yourself-repairs-for-iphone-13-iphone-12-and-iphone-se |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220427120621/https://www.cnet.com/tech/mobile/apple-launches-do-it-yourself-repairs-for-iphone-13-iphone-12-and-iphone-se/ |archive-date=April 27, 2022 |access-date=April 27, 2022 |website=CNET |language=en}}; {{Cite web |title=Apple's Self-Service Repair Store Finally Launches |url=https://www.pcmag.com/news/apples-self-service-repair-store-finally-launches |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220613180932/https://www.pcmag.com/news/apples-self-service-repair-store-finally-launches |archive-date=June 13, 2022 |access-date=April 27, 2022 |website=PCMAG |date=April 27, 2022 |language=en}}&lt;/ref&gt;

2022-jıldıń may ayında birinshi ret 2017-jılı aytılǵan, virtual hám tolıqtırılǵan reallıq garnituraları ushın arnalǵan operaciyalıq sistema - RealityOS ushın sawda belgisi tapsırıldı. Bloomberg basılımınıń maǵlıwmatına sáykes, garnitura 2023-jılı shıǵıwı múmkin.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Porter |first=Jon |date=May 30, 2022 |title=Apple's RealityOS for rumored headset appears in trademark application |url=https://www.theverge.com/2022/5/30/23147213/realityos-os-ros-trademark-apple-virtual-augmented-reality-headset |access-date=May 30, 2022 |website=The Verge |archive-date=July 8, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220708040805/https://www.theverge.com/2022/5/30/23147213/realityos-os-ros-trademark-apple-virtual-augmented-reality-headset |url-status=live}}; {{Cite web |last1=Gurman |first1=Mark |author-link1=Mark Gurman (journalist) |last2=Mochizuki |first2=Takashi |last3=Wu |first3=Debby |date=January 14, 2022 |title=Apple's New VR/AR Headset Risks Being Delayed Until 2023 |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-14/apple-s-hotly-anticipated-headset-risks-being-delayed-until-2023?sref=ExbtjcSG |access-date=May 30, 2022 |website=Bloomberg |archive-date=April 19, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220419120240/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-14/apple-s-hotly-anticipated-headset-risks-being-delayed-until-2023?sref=ExbtjcSG |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Qosımsha insayderlik esabatlarda qurılmanıń tólemdi tastıyıqlaw hám akkauntlarǵa kiriw ushın kózdiń nurın skanerlewdi paydalanatuǵını aytıladı.&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Fingas |first1=Jon |title=Apple's mixed reality headset reportedly uses iris scanning for payments and sign-ins |url=https://www.engadget.com/apple-mixed-reality-headset-iris-scanning-153036223.html |website=Engadget |date=October 14, 2022 |access-date=October 19, 2022 |archive-date=October 19, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221019194454/https://www.engadget.com/apple-mixed-reality-headset-iris-scanning-153036223.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2022-jıldıń 18-iyunında Merilend shtatınıń Tauson qalasındaǵı Apple Store dúkanı AQSHtaǵı birinshi kásiplik awqam dúkanına aylandı, jumısshılar Xalıqaralıq mashina qurawshılar hám aerokosmos jumısshıları birlespesine qosılıw ushın dawıs berdi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=Lerman |first1=Rachel |last2=Gregg |first2=Aaron |last3=Somasundaram |first3=Praveena |date=June 19, 2022 |title=Apple Store workers approve union, the first in the U.S. |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/technology/2022/06/18/apple-union-vote |access-date=June 19, 2022 |archive-date=June 19, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220619003224/https://www.washingtonpost.com/technology/2022/06/18/apple-union-vote/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2022-jıldıń 7-iyulında Apple aldıńǵı Pegasus ashılıwlarına juwap retinde macOS 13 hám iOS 16 ǵa Lockdown Mode rejimin qostı; bul rejim joqarı qáwipli paydalanıwshılar ushın maqsetli nol kúnlik zıyanlı programmalıq támiynatlarǵa qarsı qáwipsizlik qorǵanıwın kúsheytedi.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=July 6, 2022 |title=Apple launches Lockdown Mode to block spyware attacks on at-risk users |publisher=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/technology-62069255 |access-date=July 7, 2022 |archive-date=July 28, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220728005310/https://www.bbc.com/news/technology-62069255 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Apple 2023-jıldıń mart ayında Apple Wallet paydalanıwshıları ushın 'Apple Pay Later' dep atalǵan házir satıp alıp, keyin tólew xızmetin iske qostı. Baǵdarlama paydalanıwshılarǵa onlayn yamasa qosımsha ishindegi satıp alıwlar ushın 50 dollardan 1000 dollarǵa shekem qarız alıwǵa hám olardı altı hápte dawamında tórt bólekke bólip, procentsiz hám qosımsha tólemsiz qaytarıw imkaniyatın beredi.&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Hunter |first1=Tatum |last2=Velazco |first2=Chris |date=March 28, 2023 |title=Now you can 'buy now, pay later' with Apple Wallet |url=https://www.washingtonpost.com/technology/2023/03/28/apple-buy-now-pay-later/ |newspaper=The Washington Post |access-date=March 29, 2023 |archive-date=March 29, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230329102346/https://www.washingtonpost.com/technology/2023/03/28/apple-buy-now-pay-later/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=De Avila |first=Joseph |date=March 28, 2023 |title=Apple Rolls Out Buy Now, Pay Later Plan |url=https://www.wsj.com/articles/apple-rolls-out-buy-now-pay-later-plan-640ae583 |newspaper=The Wall Street Journal |access-date=March 29, 2023 |archive-date=March 29, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230329053013/https://www.wsj.com/articles/apple-rolls-out-buy-now-pay-later-plan-640ae583 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2023-jıldıń noyabr ayında Apple AQSH Ádillik ministrliginiń Apple kompaniyasın jumısqa alıwda AQSH puqaralarına qarsı kemsitiw boldı degen isinde 25 million dollarlıq kelisimge keldi. Apple onlayn járiyalanbaǵan hám qaǵaz túrinde ótinish beriwdi talap etetuǵın jumıs orınların dúzdi, sol waqıtta usı jumıs orınların PERM baǵdarlaması boyınsha shet ellik jumısshılarǵa járiyaladı.&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Gurman |first1=Mark |author-link1=Mark Gurman (journalist) |date=November 9, 2023 |title=Apple Settles DOJ Case That It Discriminated Against US Workers |url=https://news.bloomberglaw.com/tech-and-telecom-law/apple-settles-doj-case-that-it-discriminated-against-us-workers |newspaper=Bloomberg News |access-date=November 27, 2023 |archive-date=November 27, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231127152701/https://news.bloomberglaw.com/tech-and-telecom-law/apple-settles-doj-case-that-it-discriminated-against-us-workers |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2024-jıldıń yanvar ayında Apple Evropa Awqamınıń básekilesiw nızamına boysınıwın, App Store hám basqa xızmetlerge 7-martta kúshke kiretuǵın úlken ózgerisler kirgiziletuǵının járiyaladı. Bul 27 mámleketten ibarat bloktaǵı iOS paydalanıwshılarına alternativ qosımshalar dúkanların hám qosımshalar ishinde alternativ tólem usılların paydalanıw imkaniyatın beredi. Bul Safari brauzerine Chrome yamasa Firefox sıyaqlı alternativ brauzerlerdi júklep alıw ushın menyu qosadı.&lt;ref&gt;{{Cite news |language=en |url=https://www.nytimes.com/2024/01/25/technology/apple-app-store-europe.html |title=Apple Overhauls App Store in Europe, in Response to New Digital Law |work=The New York Times |date=January 25, 2024 |access-date=January 29, 2024|archive-date=January 26, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240126040405/https://www.nytimes.com/2024/01/25/technology/apple-app-store-europe.html |last1=Satariano |first1=Adam |last2=Mickle |first2=Tripp}}&lt;/ref&gt;

2024-jıldıń iyun ayında Apple qurılmada jasalma intellekt imkaniyatların biriktiriw ushın Apple Intelligence ti tanıstırdı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Tilley |first=Aaron |title=Apple Introduces 'Apple Intelligence,' New OpenAI Partnership as AI Takes Center Stage |url=https://www.wsj.com/tech/ai/apple-wwdc-2024-ai-release-356c5303 |access-date=June 11, 2024 |work=WSJ |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

2024-jıldıń 1-noyabrinde Apple iPhone hám Mac ushın súwretti redaktorlaw qosımshaları menen tanılǵan Pixelmator kompaniyasın satıp alǵanın járiyaladı. Apple burın Pixelmator qosımshaların óz ónimleriniń prezentaciyalarında kórsetken edi, sonıń ishinde 2018-jılı mashinalıq oqıtıw hám jasalma intellektti innovaciyalıq paydalanǵanı ushın Pixelmator Pro nı jıldıń Mac qosımshası dep ataǵan edi. Járiyalanıwda Pixelmator satıp alınıwdan keyin onıń bar qosımshalarında áhmiyetli ózgerisler bolmaytuǵının bildirdi.&lt;ref&gt;{{cite news|last=Leswing |first=Kif |title=Apple to buy Pixelmator, the iPhone image editing app with AI features |date=1 November 2024 |url=https://www.cnbc.com/2024/11/01/apple-will-buy-pixelmator-iphone-image-editing-app-with-ai-features-.html |website=CNBC |access-date=3 November 2024}}&lt;/ref&gt;

2024-jıldıń 31-dekabrinde Kaliforniyanıń Oklend qalasındaǵı federal sudında Apple kompaniyasın Siri di qátelik penen aktivlestiriw arqalı jeke sáwbetlerdi nızamsız jazıp alıw hám olardı reklama beriwshiler qatarı úshinshi tárepler menen bólisiwde ayıplaǵan dáslepki kelisim tapsırıldı. Apple óziniń Siri járdemshisiniń paydalanıwshılar qupıyalıǵın buzǵanı boyınsha bul sudtı sheshiw ushın 95 million dollarlıq naq aqsha kelisimine kelisti. Apple qanday da bir nızam buzıwshılıqtı moyınlamasa da, isti kelisim menen juwmaqladı, bul arqalı zıyan kórgen paydalanıwshılarǵa hár bir qurılma ushın 20 dollarǵa shekem talap etiw imkaniyatı berildi. Advokatlar kelisim qorınan 28,5 million dollar kóleminde tólem talap etti.&lt;ref&gt;{{cite news|last=Stempel |first=Jonathan |title=Apple to pay $95 million to settle Siri privacy lawsuit |date=2 January 2025 |url=https://www.reuters.com/legal/apple-pay-95-million-settle-siri-privacy-lawsuit-2025-01-02/ |website=Reuters |access-date=4 January 2025}}&lt;/ref&gt;

== Ónimler ==
Kompaniyanıń qurılǵan waqtınan baslap 2000-jıllardıń basına shekem, Apple tiykarınan kompyuterler sattı, olar 1980-jıllardıń ortasınan baslap Macintosh dep ataldı. Sonnan keyin kompaniya óz ónim kategoriyaların keńeytip, házir óndiriwden shıǵarılǵan iPod (2001) penen baslap, keyinirek [[iPhone]] (2007) hám iPad (2010) sıyaqlı hár túrli portativ qurılmalardı qostı. Apple jáne de «Kiyiletuǵın buyımlar, Úy hám Aksessuarlar» dep kategoriyalanǵan bir qansha basqa ónimlerdi satadı, mısalı Apple Watch, Apple TV, AirPods, HomePod hám Apple Vision Pro.

Apple qurılmaları basqa Apple ónimleri menen birge qollanılǵanda bir pútin ekosistema jaratqanı ushın maqtawǵa ılayıq dep tabılǵan,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ricker |first=Thomas |date=2016-09-07 |title=Apple's greatest innovation is its ecosystem |url=https://www.theverge.com/2016/9/7/12828846/apple-s-greatest-product-is-its-ecosystem |access-date=2024-10-13 |website=The Verge |language=en-US}}&lt;/ref&gt; biraq básekiles qurılmalar menen birge qollanılǵanda sonday jaqsı islemegeni yaki kóp funkciyaları bolmaǵanı ushın sınǵa alınǵan hám onıń ornına kóbinese Apple tárepinen názerde tutılǵanday islewi ushın Apple dıń menshikli funkciyaları, programmalıq támiynatı hám xızmetlerine súyenedi, bul kózqaras kóbinese «diywallı baǵ» dep sıpatlanadı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Johnson |first=Allison |date=2024-04-27 |title=The walls of Apple's garden are tumbling down |url=https://www.theverge.com/24141929/apple-iphone-imessage-antitrust-dma-lock-in |access-date=2024-12-12 |website=The Verge |language=en}}&lt;/ref&gt; 2023-jılǵa kelip, dúnya júzi boyınsha 2 milliardtan aslam Apple qurılması belsendi qollanılıp atır.

=== Mac ===
{{Multiple image
| total_width       = 250
| image1            = M2 Macbook Air Midnight model - 1.jpg
| caption1          = M2 chipli MacBook Air
| image2            = M1 iMac blue model (cropped).jpg
| caption2          = M1 chipli iMac
| alt1              = Aǵash stolda turǵan túngi reńdegi MacBook Air.
| alt2              = Stolda turǵan kók reńli jińishke iMac.
}}

Mac, yaǵnıy Macintosh - 1999-jılǵa shekem onıń rásmiy atı - Apple kompaniyasınıń óziniń menshikli macOS operaciyalıq sistemasın qollanatuǵın jeke kompyuterler qatarı. Jeke kompyuterler Apple kompaniyasınıń dáslepki biznes baǵdarı bolǵan, biraq 2024-jıldıń aqırına kelip olar kompaniya tabısınıń tek segiz procentin quraydı.

Házirgi waqıtta óndirilip atırǵan altı Mac kompyuter toparı bar:
* iMac: Tutınıwshılarǵa arnalǵan hámmesi bir qurılmada jámlengen stol ústi kompyuteri, 1998-jılı islep shıǵarılǵan.
* Mac Mini: Tutınıwshılarǵa arnalǵan kishi kólemli stol ústi kompyuteri, 2005-jılı islep shıǵarılǵan.
* MacBook Pro: Kásiplik noutbuk, 2006-jılı islep shıǵarılǵan.
* Mac Pro: Kásiplik jumıs stanciyası, 2006-jılı islep shıǵarılǵan.
* MacBook Air: Tutınıwshılarǵa arnalǵan júdá juqa noutbuk, 2008-jılı islep shıǵarılǵan.
* Mac Studio: Kásiplik kishi kólemli jumıs stanciyası, 2022-jılı islep shıǵarılǵan.

Kóbinese qorshalǵan baǵ sıpatında táriyiplenetuǵın Mac kompyuterleri Apple silicon chiplerin paydalanadı, macOS operaciyalıq sistemasında isleydi hám Safari veb-brauzeri, úy filmlerin montajlaw ushın iMovie, muzıka dóretiw ushın GarageBand hám iWork ónimdarlıq toplamı sıyaqlı Apple programmalıq támiynatların óz ishine aladı. Apple jáne de kásiplik qosımshalardı satadı: video óndiris ushın Final Cut Pro, muzıkantlar hám prodyuserler ushın Logic Pro hám baǵdarlamashılar ushın Xcode. Apple sonday-aq Mac ushın hár túrli qosımsha qurılmalardı satadı, sonıń ishinde Pro Display XDR, Apple Studio Display, Magic Mouse, Magic Trackpad hám Magic Keyboard.

=== iPhone ===
[[File:IPhone 15 6.1&quot;.jpg|alt=|thumb|[[iPhone 15]] (shep tárepte) hám iPhone 15 Pro (oń tárepte)]]
iPhone - bul Apple kompaniyasınıń [[iOS]] operaciyalıq sistemasında isleytuǵın smartfonlar qatarı. Birinshi iPhone Stiv Djobs tárepinen 2007-jıl 9-yanvarda kópshilikke kórsetilgen edi. Sol waqıttan baslap hár jılı jańa iPhone modelleri shıǵarılmaqta. Ol islep shıǵarılǵanda, onıń kóp sensorlı ekranı mobil telefon industriyası ushın «revolyuciyalıq» hám «oyındı ózgertiwshi» dep táriyiplengen edi. Bul qurılma qosımsha ekonomikasın jaratıwda úlken úles qostı dep esaplanadı.

iOS - dúnyadaǵı eki tiykarǵı smartfon platformasınıń biri, Android penen birge. iPhone kompaniya ushın úlken tabıs alıp keldi hám Apple kompaniyasın dúnyadaǵı eń qımbat bahalanatuǵın ashıq akcionerlik jámiyetlerdiń birine aylandırıwǵa járdem berdi dep esaplanadı.&lt;ref&gt;{{cite web |last=Satariano |first=Adam |date=August 10, 2011 |title=Apple Surpasses Exxon as World's Most Valuable Company Before Retreating |url=https://www.bloomberg.com/news/2011-08-09/apple-rises-from-near-bankruptcy-to-become-most-valuable-company.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810082324/http://www.bloomberg.com/news/2011-08-09/apple-rises-from-near-bankruptcy-to-become-most-valuable-company.html |archive-date=August 10, 2011 |access-date=May 28, 2017 |work=[[Bloomberg News]]}}&lt;/ref&gt; 2024-jıldıń aqırına kelip, iPhone kompaniya tabısınıń derlik yarımın quraydı.

=== iPad ===
iPad - bul Apple kompaniyasınıń iPadOS operaciyalıq sistemasında isleytuǵın planshetler qatarı. Birinshi áwlad iPad 2010-jıl 27-yanvarda járiyalanǵan edi. iPad tiykarınan multimediya tutınıw, kórkem óner dóretiw, hújjetler ústinde islew, videokonferenciya ótkeriw hám oyınlar oynaw ushın bazarǵa shıǵarıladı. iPad qatarına bir neshe tiykarǵı iPad modelleri, kishirek iPad Mini, jetilistirilgen iPad Air hám joqarı dárejeli iPad Pro kiredi. Apple iPad ónimdarlıǵın turaqlı jaqsılap kelmekte, iPad Pro modeline Mac kompyuterlerindegi sıyaqlı M1 hám M2 chipleri ornatılǵan; biraq iPad házirgi waqıtqa shekem sheklengen operaciyalıq sisteması ushın sınǵa ushıramaqta.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Bohn |first=Dieter |date=May 19, 2021 |title=iPad Pro (2021) review: the best screen, but is that enough? |url=https://www.theverge.com/22442084/ipad-pro-2021-review-features-screen-mini-led-m1-processor |access-date=November 7, 2022 |website=The Verge |language=en-US |archive-date=November 5, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211105160939/https://www.theverge.com/22442084/ipad-pro-2021-review-features-screen-mini-led-m1-processor |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ivanov |first=Dzhoro |title=The M1 iPad Pro can run a desktop OS – Apple just won't let it |url=https://www.phonearena.com/news/The-M1-iPad-Pro-can-run-a-desktop-OS---Apple-just-wont-let-it_id142585 |access-date=November 7, 2022 |website=Phone Arena |date=September 18, 2022 |language=en-US |archive-date=November 7, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221107210123/https://www.phonearena.com/news/The-M1-iPad-Pro-can-run-a-desktop-OS---Apple-just-wont-let-it_id142585 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2020-jıldıń sentyabr ayına kelip, Apple 500 millionnan aslam iPad satqan, biraq satıwlar 2013-jılı eń joqarı kórsetkishke jetken.&lt;ref name=&quot;500m ipads&quot;&gt;{{Cite web |title=Apple has sold a total of 500 million iPads in the last 10 years |url=https://appleinsider.com/articles/20/09/15/apple-has-sold-a-total-of-500-million-ipads-in-the-last-10-years |access-date=September 21, 2020 |website=AppleInsider |date=September 15, 2020 |language=en |archive-date=January 30, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220130200317/https://appleinsider.com/articles/20/09/15/apple-has-sold-a-total-of-500-million-ipads-in-the-last-10-years |url-status=live}}; {{cite web |last=Fried |first=Ina |date=January 31, 2017 |title=iPad sales keep shrinking – down another 20 percent |url=https://www.recode.net/2017/1/31/14460952/apple-ipad-sales-still-falling|access-date=March 20, 2019 |website=[[Recode]]|archive-date=April 29, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190429144854/https://www.recode.net/2017/1/31/14460952/apple-ipad-sales-still-falling|url-status=live}}; {{cite news |date=March 23, 2017 |title='Clearance sale' shows Apple's iPad is over. It's done |work=[[The Register]] |url=https://www.theregister.co.uk/2017/03/23/clearance_sale_shows_the_ipad_is_over_its_done|access-date=March 20, 2019|archive-date=December 3, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203202632/https://www.theregister.co.uk/2017/03/23/clearance_sale_shows_the_ipad_is_over_its_done/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2020-jıldıń ekinshi kvartalına kelip, iPad ele de satılıw boyınsha eń kóp satılatuǵın planshet kompyuter bolıp qalmaqta,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Potuck |first=Michael |date=August 5, 2020 |title=Latest data suggests iPad sales hit highest growth rate in 6 years during Q2 |url=https://9to5mac.com/2020/08/05/latest-data-suggests-ipad-sales-hit-highest-growth-rate-in-6-years-during-q2 |access-date=September 21, 2020 |website=9to5Mac |language=en-US |archive-date=January 18, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210118135627/https://9to5mac.com/2020/08/05/latest-data-suggests-ipad-sales-hit-highest-growth-rate-in-6-years-during-q2/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám 2024-jıldıń aqırına kelip kompaniya tabısınıń jeti procentin quradı. Apple bir neshe iPad aksessuarların satadı, sonıń ishinde Apple Pencil, Smart Keyboard, Smart Keyboard Folio, Magic Keyboard hám bir qansha adapterler bar..

=== Basqa ónimler ===
{{Multiple image
| image1            = Apple AirPods Max 6.jpg
| caption1          = AirPods Max
| image2            = Apple Watch Ultra - 2.jpg
| caption2          = Apple Watch Ultra
| total_width       = 250
| perrow            = 2 / 2
}}

Apple «Kiyiletuǵın buyımlar, Úy hám Aksessuarlar» dep kategoriyalanǵan bir qansha basqa ónimlerdi de islep shıǵaradı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Leswing |first=Kif |date=January 28, 2020 |title=Apple's fastest-growing business segment, which includes AirPods and Watch, is now bigger than Mac |url=https://www.cnbc.com/2020/01/28/apple-wearables-home-and-accessories-segment-now-bigger-than-mac.html |access-date=October 19, 2022 |website=CNBC |language=en |archive-date=October 19, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221019225049/https://www.cnbc.com/2020/01/28/apple-wearables-home-and-accessories-segment-now-bigger-than-mac.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bul ónimlerge AirPods sımsız naushnikler qatarı, Apple TV cifrlı media pleerleri, Apple Watch aqıllı saatları, Beats naushnikleri, HomePod aqıllı dinamikleri hám Vision Pro aralas reallıq garniturası kiredi. 2024-jıldıń aqırına kelip, ónimlerdiń bul keń qatarı kompaniya tabısınıń on procentin quraydı.

=== Xızmetler ===
Apple keń kólemli xızmetler usınadı, sonıń ishinde App Store hám Apple News qosımshalarındaǵı reklama, AppleCare+ keńeytilgen kepillik jobası, iCloud+ bultqa tiykarlanǵan maǵlıwmat saqlaw xızmeti, Apple Card kredit kartası hám Apple Pay tólem platforması arqalı tólem xızmetleri, Apple Books, Apple Fitness+, Apple Music, Apple News+, Apple TV+ hám iTunes Store sıyaqlı cifrlı kontent xızmetleri bar. 2024-jıldıń aqırına kelip, xızmetler kompaniya tabısınıń shama menen 26 procentin quraydı. 2019-jılı Apple óziniń xızmet tabısların keńeytiw ushın birlesken háreket isleytuǵının járiyaladı.&lt;ref name=&quot;AppleVideoRevenue2&quot;&gt;{{Cite news |last=Pullen |first=John Patrick |date=March 24, 2019 |title=Apple's Two-Word Plan for the Future of the Internet: Subscribe Now |work=[[Forbes]] |url=http://fortune.com/2019/03/24/watch-apple-event-live-stream-television-news-service |url-status=live |access-date=March 25, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190325135825/http://fortune.com/2019/03/24/watch-apple-event-live-stream-television-news-service |archive-date=March 25, 2019}}&lt;/ref&gt;

== Marketing ==

=== Brend jaratıw ===
[[File:Apple Computer Logo rainbow.svg|thumb|upright|Apple Inc. kompaniyasınıń birinshi rásmiy logotibi 1977-jıldan 1998-jılǵa shekem qollanılǵan.&lt;ref name=&quot;logo&quot;&gt;{{Cite web |title=Logo Evolution: How Top Brands Redesigned Logos and Boosted Conversion |url=https://www.vardot.com/blog/logo-evolution-how-top-brands-redesigned-emblems-and-boosted-conversion-721 |access-date=April 9, 2017 |website=Vardot |archive-date=March 29, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220329001610/https://www.vardot.com/en-us/ideas/blog/how-top-brands-redesigned-emblems-and-boosted-conversion |url-status=live}}&lt;/ref&gt;]]
Stiv Djobstıń aytıwınsha, kompaniyanıń atı onıń miywe menen awqatlanıw dietasında bolǵan waqtında alma baǵına barǵanınan ilhamlanǵan.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=October 20, 2011 |title=Steve Jobs bio says Apple CEO abhorred 'corrupt' execs |publisher=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/science/steve-jobs-chose-herbal-medicine-delayed-cancer-surgery-1.1124855 |access-date=October 21, 2011 |archive-date=September 9, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130909103558/http://www.cbc.ca/news/world/story/2011/10/20/steve-jobs-bio.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Appledıń birinshi logotibi, Ron Ueyn tárepinen dizayn islengen bolıp, onda ser Isaak Nyutonnıń alma tereginiń astında otırǵanı súwretlengen. Bul logotip derlik birden Rob Janoftıń «ayqulaq alması» logotibi menen almastırıldı, házir hámmege tanıs bolǵan tislengen almanıń ayqulaq reńli silueti.&lt;ref&gt;{{Cite news |url=http://www.wired.com/2003/09/apple-doin-the-logo-motion/ |title=Wired News: Apple Doin' the Logo-Motion |date=September 26, 2003 |access-date=December 3, 2023 |archive-date=December 3, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231203130321/https://www.wired.com/2003/09/apple-doin-the-logo-motion/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 

1999-jıl 27-avgustta&lt;ref name=&quot;web.archive.org&quot;&gt;{{Cite web |date=August 27, 1999 |title=Apple Computer |url=https://www.apple.com |archive-url=https://web.archive.org/web/19990827174523/http://www.apple.com |archive-date=August 27, 1999 |access-date=January 1, 2014}}&lt;/ref&gt; Apple rásmiy túrde ayqulaq sxemasın alıp taslap, aldıńǵı ayqulaq versiyasına forması boyınsha derlik uqsas bir reńli logotiplerdi qollanıwdı basladı. Bir reńli logotiptiń Aqua temasındaǵı nusqası 1998-jıldan 2003-jılǵa shekem, al shiyshe temasındaǵı versiyası 2007-jıldan 2013-jılǵa shekem qollanıldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Lost Apple Logos You've Never Seen |url=http://thebrainfever.com/apple/the-lost-apple-logos-you-ve-never-seen |publisher=thebrainfever}}&lt;/ref&gt;

Apple evangelistleri bir waqıtları kompaniya tárepinen belsendi túrde tartılǵan, biraq bul qubılıs álleqashan bekkem ornatılǵannan keyin boldı. Apple evangelisti Gay Kavasaki brend fanatizmin «tosattan ushırasqan nárse» dep ataǵan,&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=McConnell |first1=Ben |last2=Huba |first2=Jackie |title=The father of evangelism marketing |url=http://creatingcustomerevangelists.com/resources/evangelists/guy_kawasaki.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20030725064021/http://creatingcustomerevangelists.com/resources/evangelists/guy_kawasaki.asp |archive-date=July 25, 2003 |access-date=April 18, 2017 |website=Creating Customer Evangelists}}&lt;/ref&gt; al Ayv 2014-jılı «adamlardıń Apple ónimleri menen ayrıqsha jeke qatnası bar» dep málimledi.

Fortune jurnalı Apple kompaniyasın 2008-jılı Amerika Qurama Shtatlarındaǵı, al 2008-jıldan 2012-jılǵa shekem dúnya júzindegi eń húrmetke ılayıq kompaniya dep atadı.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Fisher |first=Anne |date=March 17, 2008 |title=America's Most Admired Companies |url=https://money.cnn.com/galleries/2008/fortune/0802/gallery.mostadmired_top20.fortune/index.html |magazine=[[Fortune (magazine)|Fortune]] |publisher=[[CNN]] |volume=157 |issue=5 |pages=65–67 |access-date=August 2, 2020 |archive-date=May 23, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220523090601/https://money.cnn.com/galleries/2008/fortune/0802/gallery.mostadmired_top20.fortune/index.html |url-status=live}}; {{Cite magazine |last=Colvin |first=Geoff |title=The World's Most Admired Companies 2009 |magazine=[[Fortune (magazine)|Fortune]] |publisher=[[CNN]] |volume=159 |issue=5 |page=76 |date=March 16, 2009 |url=https://money.cnn.com/magazines/fortune/mostadmired/2009/full_list |access-date=August 2, 2020 |archive-date=August 14, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200814123717/https://money.cnn.com/magazines/fortune/mostadmired/2009/full_list/ |url-status=live}}; {{Cite magazine |url=https://money.cnn.com/magazines/fortune/mostadmired/2010/snapshots/670.html |title=World's Most Admired Companies |magazine=[[Fortune (magazine)|Fortune]] |publisher=[[CNN]] |date=March 2010 |access-date=March 7, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100307092117/https://money.cnn.com/magazines/fortune/mostadmired/2010/snapshots/670.html |archive-date=March 7, 2010 |url-status=live}}; {{Cite magazine |url=https://money.cnn.com/magazines/fortune/mostadmired/2011/snapshots/670.html |title=World's Most Admired Companies |magazine=[[Fortune (magazine)|Fortune]] |publisher=[[CNN]] |date=November 2011 |access-date=November 10, 2011 |archive-date=June 27, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220627230421/https://money.cnn.com/magazines/fortune/mostadmired/2011/snapshots/670.html |url-status=live}}; {{Cite magazine |title=The World's Most Admired Companies |magazine=[[Fortune (magazine)|Fortune]] |date=March 19, 2012 |volume=165 |issue=4 |pages=139–140 |url=https://money.cnn.com/magazines/fortune/most-admired/2012/snapshots/670.html?iid=splwinners |access-date=August 2, 2020 |archive-date=June 23, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220623014503/https://money.cnn.com/magazines/fortune/most-admired/2012/snapshots/670.html?iid=splwinners |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2013-jıl 30-sentyabrde Apple Omnicom Grouptıń «Dúnyanıń eń jaqsı brendleri» esabatında Coca-Coladan ozıp, dúnyadaǵı eń qunlı brend boldı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Elliot |first=Stuart |date=September 29, 2013 |title=Apple Passes Coca-Cola as Most Valuable Brand |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2013/09/30/business/media/apple-passes-coca-cola-as-most-valuable-brand.html |url-access=limited |access-date=October 21, 2013 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220101/https://www.nytimes.com/2013/09/30/business/media/apple-passes-coca-cola-as-most-valuable-brand.html |archive-date=January 1, 2022}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt; Boston Consulting Group 2005-jıldan baslap hár jılı Appledı dúnyadaǵı eń innovaciyalıq brend dep bahalap kelmekte.&lt;ref&gt;[https://www.forbes.com/sites/susanadams/2013/09/27/is-apple-the-worlds-most-innovative-company-still Is Apple The World's Most Innovative Company (Still)?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170910005018/https://www.forbes.com/sites/susanadams/2013/09/27/is-apple-the-worlds-most-innovative-company-still/|date=September 10, 2017}}, ''[[Forbes]]'', September 27, 2013.&lt;/ref&gt; 2021-jıldıń yanvar ayına kelip, 1.65 milliard Apple ónimi belsendi qollanısta boldı.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=January 27, 2021 |title=Apple sees revenue growth accelerating after setting record for iPhone sales, China strength |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/us-apple-results-idUSKBN29W2TD |access-date=July 18, 2023 |archive-date=July 18, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230718201014/https://www.reuters.com/article/us-apple-results-idUSKBN29W2TD |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Apple Now Has 1.65 Billion Active Devices Worldwide |language=en |url=https://www.macrumors.com/2021/01/27/apple-active-devices-worldwide-january-2021 |access-date=January 27, 2021 |archive-date=January 27, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210127220139/https://www.macrumors.com/2021/01/27/apple-active-devices-worldwide-january-2021/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2023-jıldıń fevral ayında bul san 2 milliard qurılmadan asıp ketti.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=February 2, 2023 |title=Apple Now Has More Than Two Billion Active Devices Worldwide |url=https://www.macrumors.com/2023/02/02/apple-two-billion-active-devices/ |access-date=July 18, 2023 |website=MacRumors |language=en |archive-date=July 18, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230718194120/https://www.macrumors.com/2023/02/02/apple-two-billion-active-devices/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;TheVerge20230202&quot;&gt;{{Cite web |last=Shakir |first=Umar |date=February 2, 2023 |title=Apple surpasses 2 billion active devices |url=https://www.theverge.com/2023/2/2/23583501/apple-iphone-ipad-active-2-billion-devices-q1-2023 |access-date=July 18, 2023 |website=The Verge |language=en-US |archive-date=July 18, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230718194119/https://www.theverge.com/2023/2/2/23583501/apple-iphone-ipad-active-2-billion-devices-q1-2023 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2023-jılı Pútkil dúnya júzlik intellektual múlk shólkemi (WIPO) niń Madrid jıllıq sholıwında Apple Inc. kompaniyasınıń Madrid sisteması boyınsha toltırılǵan belgiler ótinishi dúnya boyınsha 10-orındı iyeledi, 2023-jıl dawamında 74 sawda belgisi ótinishi berilgen.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Madrid Yearly Review 2024 |url=https://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/wipo-pub-940-2024-en-madrid-yearly-review-2024.pdf |page=22}}&lt;/ref&gt;

Apple 2024-jılǵı Fortune 500 diziminde dúnya boyınsha 3-orındı iyeledi.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Fortune 500 |url=https://fortune.com/ranking/fortune500/ |access-date=2024-10-02 |website=Fortune |language=en}}&lt;/ref&gt;

=== Reklama ===
Appledıń birinshi uranı «Byte into an Apple» («Almanı tisle») 1970-jıllardıń aqırında payda boldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=December 10, 2007 |title=Apple Company |url=http://www.operating-system.org/betriebssystem/_english/fa-apple.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080921095608/http://www.operating-system.org/betriebssystem/_english/fa-apple.htm |archive-date=September 21, 2008 |access-date=August 18, 2008 |website=Operating System Documentation Project}}&lt;/ref&gt; 1997-jıldan 2002-jılǵa shekem «Think different» («Basqasha oyla») uranı reklama kampaniyalarında qollanıldı hám házirgi waqıtqa shekem Apple menen tıǵız baylanıslı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=October 6, 2005 |title=Apple Think Different Campaign |url=http://www.theinspirationroom.com/daily/2005/apple-think-different |access-date=August 12, 2008 |website=The Inspiration Room Daily |archive-date=August 19, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100819174102/http://theinspirationroom.com/daily/2005/apple-think-different/ |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Apple jáne de belgili ónim qatarları ushın arnawlı uranlarǵa iye - mısalı, 1998-jılı iMactı reklamalaw ushın «iThink, therefore iMac» («Men oylayman, demek men iMacpan») qollanılǵan,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=MacWorld New York: I think, therefore iMac |url=http://www.wap.org/tours/macworldny/ithink.html |access-date=August 13, 2008 |archive-date=May 21, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110521031031/http://wap.org/tours/macworldny/ithink.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; al iPhone reklamalarında «Say hello to iPhone» («iPhoneǵa sálem ayt») qollanılǵan.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=June 29, 2007 |title=Say hello to iPhone |url=http://billday.com/2007/06/29/say-hello-to-iphone |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080907003704/http://billday.com/2007/06/29/say-hello-to-iphone |archive-date=September 7, 2008 |access-date=August 13, 2008 |website=BillDay.com}}&lt;/ref&gt; «Hello» («Sálem») sózi dáslepki Macintosh, Newton, iMac («hello (again)» - «jáne sálem») hám iPodtı tanıstırıwda da qollanılǵan.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Manjoo |first=Farhad |date=January 11, 2002 |title=IMac: What's in a Design, Anyway? |url=https://www.wired.com/2002/01/imac-whats-in-a-design-anyway |url-status=live |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20140304092046/http://www.wired.com/science/discoveries/news/2002/01/49652 |archive-date=March 4, 2014 |access-date=February 15, 2010}}&lt;/ref&gt;

1984-jılı Macintoshtıń 1984-jılǵı Super Bowl reklaması menen tanıstırılıwınan baslap, zamanagóy «Get a Mac» reklamalarına shekem, Apple óz ónimlerin nátiyjeli reklamalaw hám marketing jumısların alıp barǵanı ushın tanılǵan. Biraq, keyingi kampaniyalardaǵı ayırım pikirler sınǵa ushıradı,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Williams |first=Ian |date=June 13, 2007 |title=UK watchdog clears Apple ads |url=http://www.computing.co.uk/vnunet/news/2192019/asa-clears-apple-ads |archive-url=https://archive.today/20080110012153/http://www.computing.co.uk/vnunet/news/2192019/asa-clears-apple-ads |archive-date=January 10, 2008 |access-date=April 18, 2017 |website=Computing |publisher=Incisive Media Ltd}}&lt;/ref&gt; ásirese 2005-jılǵı Power Mac reklamaları.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=June 11, 2004 |title=Apple Power Mac ads 'misleading' |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/3797261.stm |access-date=April 18, 2017 |archive-date=June 1, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130601142554/http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/3797261.stm |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple ónim reklamaları óziniń kózdi qamastıratuǵın grafikası hám este qalatuǵın saz-sáwbetleri menen úlken dıqqatqa iye boldı. Apple reklamalarına qosılǵan qosıqları arqalı ataqlılıǵın arttırǵan muzıkantlar arasında kanadalı qosıqshı Feist «1234» qosıǵı menen hám Yael Naim «New Soul» qosıǵı menen belgili.&lt;ref name=&quot;Daily News&quot;&gt;Farber, Jim. [http://www.nydailynews.com/entertainment/music/2008/03/11/2008-03-11_apple_ad_creates_recognition_for_yael_na.html Apple ad creates recognition for Yael Naim] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111011102630/http://www.nydailynews.com/entertainment/music/2008/03/11/2008-03-11_apple_ad_creates_recognition_for_yael_na.html|date=October 11, 2011}}, ''[[New York Daily News]]'', March 11, 2008.&lt;/ref&gt;

=== Dúkanlar ===
[[File:Apple store fifth avenue.jpg|thumb|Apple Fifth Avenue Nyu-York qalasındaǵı bas dúkan bolıp esaplanadı.]]
[[File:Apple Genius Bar Regentstreet London.jpg|thumb|2006-jılı tutınıwshılar Appledıń Regent Street dúkanındaǵı Genius Barǵa barıp atır.]]
Dáslepki Apple dúkanları 2001-jıldıń may ayında sol waqıttaǵı bas direktor Stiv Djobs tárepinen eki orında ashılǵan, dúkan ishindegi dúkan koncepciyasın ámelge asırıwǵa bir neshe jıl dawamında urınıp, biraq sátsizlikke ushıraǵannan keyin. Kompaniya ónimleriniń usaqlap satıw kórsetiliwin jaqsılaw zárúrligin sezip, ol 1997-jılı usaqlap satıw baǵdarlamasın qayta islep shıǵıw hám tutınıwshılar menen qarım-qatnastı jaqsılaw boyınsha jumıslardı basladı hám 2000-jılı Ron Djonsondı jumısqa aldı. Djobs 1997-jılı Appledıń onlayn dúkanın qayta iske qostı,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Fiegerman |first=Seth |date=May 16, 2014 |title=The Slow Evolution of Apple's Online Store |url=http://mashable.com/2014/05/16/apple-online-store-history |access-date=May 27, 2017 |website=[[Mashable]] |archive-date=July 1, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170701015357/http://mashable.com/2014/05/16/apple-online-store-history/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; al 2001-jılı dáslepki eki fizikalıq dúkandı ashtı.&lt;ref name=&quot;First stores&quot;&gt;{{Cite press release |title=Apple to Open 25 Retail Stores in 2001 |date=May 15, 2001 |publisher=Apple |url=https://www.apple.com/newsroom/2001/05/15Apple-to-Open-25-Retail-Stores-in-2001 |access-date=May 27, 2017 |archive-date=July 2, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170702110910/https://www.apple.com/newsroom/2001/05/15Apple-to-Open-25-Retail-Stores-in-2001/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Dáslep ǵalaba xabar quralları Appledıń sátsizlikke ushıraytuǵının boljadı, biraq onıń dúkanları júdá tabıslı boldı, jaqın átiraptaǵı básekiles dúkanlardıń satıw kórsetkishlerinen ozıp ketti hám úsh jıl ishinde jıllıq satıw kólemi 1 milliard AQSH dollarına jetti, usılayınsha tariyxtaǵı eń tez ósip atırǵan usaqlap satıwshıǵa aylandı.&lt;ref name=&quot;fortune-best-retailer&quot;&gt;{{Cite web|url=https://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune_archive/2007/03/19/8402321/index.htm|title=Apple: America's best retailer|last=Useem|first=Jerry|date=March 8, 2007|access-date=May 27, 2017|website=[[Fortune (magazine)|Fortune]]}}&lt;/ref&gt;

Jıllar dawamında Apple usaqlap satıw orınlarınıń sanın hám geografiyalıq qamtıw aymaǵın keńeytti, 2017-jıldıń dekabr ayına kelip dúnya júzi boyınsha 22 mámlekette 499 dúkanǵa iye boldı.&lt;ref name=&quot;storelist&quot;&gt;{{Cite web |title=Store List |url=https://www.apple.com/retail/storelist |access-date=December 5, 2017 |website=Apple Retail |publisher=Apple Inc. |archive-date=November 28, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171128172800/https://www.apple.com/retail/storelist/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ónimlerdiń joqarı satılıwı Apple kompaniyasın joqarı dárejeli usaqlap satıwshılar qatarına qostı, 2011-jılı dúnya júzi boyınsha satıw kólemi 16 milliard AQSH dollarınan astı. 2016-jıldıń may ayınan baslap Apple dúkanları áhmiyetli qayta dizaynlaw dáwirin basınan keshirdi. Bul qayta dizaynlaw Apple dúkanlarınıń fizikalıq ózgerislerin, mısalı ashıq keńislikler hám qayta brendlengen bólmelerdi, sonday-aq tutınıwshılar menen isbilermenler arasındaǵı óz-ara tásirdi jeńillestiriw ushın funkciyalardaǵı ózgerislerdi óz ishine aldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Webb |first=Alex |date=May 19, 2016 |title=Inside the New Apple Retail Store Design |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-05-19/why-apple-is-building-a-town-inside-its-stores |url-access=subscription |access-date=April 26, 2017 |publisher=[[Bloomberg L.P.]] |archive-date=April 27, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170427003823/https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-05-19/why-apple-is-building-a-town-inside-its-stores |url-status=live}}; {{Cite web |first=Nick |last=Statt |title=Apple just revealed the future of its retail stores |url=https://www.theverge.com/2016/5/19/11715726/apple-flagship-store-opening-san-francisco-photos |website=[[The Verge]] |date=May 19, 2016 |access-date=May 27, 2017 |archive-date=April 27, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170427003737/http://www.theverge.com/2016/5/19/11715726/apple-flagship-store-opening-san-francisco-photos |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Kóplegen Apple dúkanları sawda oraylarınıń ishinde jaylasqan, biraq Apple joqarı áhmiyetli orınlarda bir neshe óz aldına turǵan «bayraq» dúkanların da qurǵan.&lt;ref name=&quot;MacRumors stores&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.macrumors.com/roundup/apple-retail-stores|title=Apple Stores|archive-url=https://web.archive.org/web/20170527110627/https://www.macrumors.com/roundup/apple-retail-stores/|archive-date=May 27, 2017|access-date=May 27, 2017|website=[[MacRumors]]|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Kompaniya óz dúkanlarınıń dizaynı hám qurılısı ushın, ásirese shiyshe teksheler hám kublardıń qollanılıwı ushın dizayn patentlerin alǵan hám dizayn sıylıqlarına iye bolǵan.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Panzarino |first=Matthew |date=April 19, 2012 |title=Apple out to patent curved glass panels used in Shanghai Retail Store |url=https://thenextweb.com/apple/2012/04/19/apple-out-to-patent-curved-glass-panels-used-in-shanghai-retail-store |access-date=May 27, 2017 |website=[[The Next Web]] |archive-date=October 26, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171026054352/https://thenextweb.com/apple/2012/04/19/apple-out-to-patent-curved-glass-panels-used-in-shanghai-retail-store/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple dúkanlarınıń tabısı basqa da elektronika usaqlap satıwshılarına áhmiyetli tásir kórsetti, olar Apple dúkanlarındaǵı xızmet hám ónimlerdiń sapası joqarıraq dep qabıl etiliwi sebepli klientler, baqlaw hám paydanı joyıttı.&lt;ref&gt;{{Cite news |first=Stephen D. |last=Simpson |title=How Apple's fortunes affect other stocks |url=https://www.theglobeandmail.com/globe-investor/investment-ideas/how-apples-fortunes-affect-other-stocks/article4596866 |website=[[The Globe and Mail]] |publisher=[[The Woodbridge Company]] |date=October 8, 2012 |access-date=May 27, 2017 |archive-date=April 15, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160415153836/http://www.theglobeandmail.com/globe-investor/investment-ideas/how-apples-fortunes-affect-other-stocks/article4596866/ |url-status=live}}; {{Cite web |last=Crothers |first=Brooke |date=March 29, 2012 |title=Is Best Buy following CompUSA, Circuit City to certain doom? |url=https://www.cnet.com/news/is-best-buy-following-compusa-circuit-city-to-certain-doom |access-date=May 27, 2017 |website=[[CNET]] |archive-date=July 9, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160709072737/http://www.cnet.com/news/is-best-buy-following-compusa-circuit-city-to-certain-doom/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Brendtiń keń tanılǵanlıǵı sebepli, Apple kóp sanlı jumısqa kiriw ushın ótinish aladı, olardıń kópshiligi jas jumısshılardan keledi. Apple dúkanı xızmetkerleri ortashadan joqarı miynet haqı alsa da, bilim alıw hám medicinalıq xızmet ushın qarjılay járdem alsa da, hám ónim bahalarına jeńillikler berilse de, kásiplik ósiw jolları sheklengen yamasa joq.&lt;ref name=&quot;retail army&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2012/06/24/business/apple-store-workers-loyal-but-short-on-pay.html|title=Apple's Retail Army, Long on Loyalty but Short on Pay|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220101/https://www.nytimes.com/2012/06/24/business/apple-store-workers-loyal-but-short-on-pay.html|archive-date=January 1, 2022|last=Segal|first=David|date=June 23, 2012|access-date=May 27, 2017|url-access=limited|website=[[The New York Times]]}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt;

=== Bazar kúshi ===
2020-jıldıń 16-martında Franciya Apple kompaniyasına eki ulıwma satıwshı menen birge básekelesti basıp, ǵárezsiz qayta satıwshılarǵa kesent beriw arqalı bahalardı joqarı saqlaǵanı ushın 1.1 milliard evro ayıp pul saldı. Bul kelisim Franciya usaqlap satıw bazarınıń shama menen yarımında iPad hám jeke kompyuterler sıyaqlı Apple ónimleri ushın birdey bahalardı dúzdi. Francuz qadaǵalawshı uyımlarınıń aytıwınsha, bul asıra paydalanıwlar 2005-jıldan 2017-jılǵa shekem bolǵan, biraq 2012-jılı ǵárezsiz qayta satıwshı eBizcuss tárepinen berilgen shaǵım tiykarında birinshi ret anıqlanǵan.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Abboud |first=Leila |date=March 16, 2020 |title=France hits Apple with €1.1bn antitrust fine |work=[[Financial Times]] |url=https://www.ft.com/content/e9bb4da1-867a-40ba-abc0-4a63d3421e31 |url-status=live |url-access=subscription |access-date=March 16, 2020 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221210/https://www.ft.com/content/e9bb4da1-867a-40ba-abc0-4a63d3421e31 |archive-date=December 10, 2022}}&lt;/ref&gt;

2020-jıldıń 13-avgustında, ataqlı Fortnite oyınınıń jaratıwshısı Epic Games kompaniyası Apple hám [[Google]] kompaniyalarına qarsı sud isin qozǵadı, sebebi Fortnite oyını Apple hám Google dúkanlarınan alıp taslanǵan edi. Bul sud isleri Apple hám Google kompaniyaları oyındı bloklaǵannan keyin baslandı, sebebi oyın Apple hám Google salǵan tólemlerdi aylanıp ótetuǵın tuwrıdan-tuwrı tólem sistemasın engizgen edi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=Nicas |first1=Jack |last2=Browning |first2=Kellen |last3=Griffith |first3=Erin |date=August 13, 2020 |title=Fortnite Creator Sues Apple and Google After Ban From App Stores |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2020/08/13/technology/apple-fortnite-ban.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=August 13, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200813200127/https://www.nytimes.com/2020/08/13/technology/apple-fortnite-ban.html |archive-date=August 13, 2020}}&lt;/ref&gt; 2020-jıldıń sentyabr ayında Epic Games kompaniyası basqa on úsh kompaniya menen birge Ádil qosımshalar koaliciyasın dúzdi, bul koaliciya qosımshalardı qosımsha dúkanlarına kirgiziw shártlerin jaqsılawdı maqset etedi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Amadeo |first=Ron |date=September 24, 2020 |title=Epic, Spotify, and others take on Apple with &quot;Coalition for App Fairness&quot; |url=https://arstechnica.com/gadgets/2020/09/epic-spotify-and-others-take-on-apple-with-coalition-for-app-fairness |access-date=September 26, 2020 |website=Ars Technica |language=en-us |archive-date=September 26, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200926044427/https://arstechnica.com/gadgets/2020/09/epic-spotify-and-others-take-on-apple-with-coalition-for-app-fairness/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Keyinirek, 2020-jıldıń dekabr ayında, [[Facebook]] kompaniyası Epic kompaniyasına Apple-ge qarsı nızamlı gúresinde járdem beriwge kelisti, kompaniyaǵa materiallar hám hújjetler beriw arqalı járdemlesiwdi jobalastırdı. Biraq, Facebook kompaniyası sud isine tikkeley qatnaspaytuǵının bildirgen bolsa da, 2021-jılǵı sud procesine baylanıslı dálillerdi tabıwǵa járdem beriwge wáde berdi. Olardıń kelisiminen aldınǵı aylarda Facebook kompaniyası pullı qosımshalardıń bahaları hám jeke maǵlıwmatlardı qorǵaw qaǵıydalarınıń ózgeriwine baylanıslı Apple menen dawlasıp atırǵan edi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Horwitz |first=Patience Haggin and Jeff |date=August 26, 2020 |title=Facebook Says Apple's New iPhone Update Will Disrupt Online Advertising |language=en-US |work=[[The Wall Street Journal]] |url=https://www.wsj.com/articles/facebook-says-apples-new-iphone-update-will-disrupt-online-advertising-11598458715 |access-date=December 25, 2020 |issn=0099-9660 |archive-date=December 20, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201220162451/https://www.wsj.com/articles/facebook-says-apples-new-iphone-update-will-disrupt-online-advertising-11598458715 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Facebook kompaniyasınıń reklama ónimleri boyınsha basshısı Dan Levi bılay dep pikir bildirdi: «Bul olar ushın haqıyqatında da jeke maǵlıwmatlardı qorǵaw haqqında emes, bul jekelestirilgen reklamalarǵa hújim hám onıń kishi biznes iyelerine keltiretuǵın aqıbetleri haqqında», - dep 2020-jıldıń dekabr ayında Facebook tárepinen hár túrli gazetalarǵa jaylastırılǵan tolıq betli reklamalar haqqında pikir bildirdi.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=December 17, 2020 |title=How Convincing is Facebook's Case Against Apple? |language=en |work=Bloomberg.com |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2020-12-17/how-convincing-is-facebook-s-case-against-apple |access-date=December 25, 2020 |archive-date=December 17, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201217121137/https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2020-12-17/how-convincing-is-facebook-s-case-against-apple |url-status=live}}; {{Cite news |last=Horwitz |first=Sarah E. Needleman and Jeff |date=December 16, 2020 |title=Facebook Wades Into 'Fortnite' Maker's Dispute With Apple |language=en-US |work=[[The Wall Street Journal]] |url=https://www.wsj.com/articles/facebook-looks-for-allies-in-privacy-battle-with-apple-11608138311 |access-date=December 25, 2020 |issn=0099-9660 |archive-date=March 28, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210328001211/https://www.wsj.com/articles/facebook-looks-for-allies-in-privacy-battle-with-apple-11608138311 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Jeke maǵlıwmatlardı qorǵaw ===
Apple kompaniyası jeke maǵlıwmatlardı qorǵaw tárepdarı sıpatında ashıq poziciyanı uslap, jeke maǵlıwmatlardı qorǵawǵa baǵdarlanǵan funkciyalar hám sazlawlardı óz konferenciyalarınıń, reklama kampaniyalarınıń hám jámiyetlik imidjiniń bir bólegi etip kelmekte.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Vincent |first=James |date=June 13, 2016 |title=Apple promises to deliver AI smarts without sacrificing your privacy |url=https://www.theverge.com/2016/6/13/11924080/apple-ai-on-device-privacy-wwdc-2016 |access-date=December 9, 2017 |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |archive-date=July 13, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230713024019/https://www.theverge.com/2016/6/13/11924080/apple-ai-on-device-privacy-wwdc-2016 |url-status=live}}; {{Cite web |last=Heisler |first=Yoni |date=May 22, 2017 |title=Apple is expertly trolling Android users with its new iPhone ads |url=http://bgr.com/2017/05/22/iphone-vs-android-switchers-ad-campaign |access-date=December 9, 2017 |website=[[Boy Genius Report|BGR]] |archive-date=December 14, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171214014228/http://bgr.com/2017/05/22/iphone-vs-android-switchers-ad-campaign/ |url-status=live}}; {{Cite journal |last=Greenberg |first=Andy |date=June 8, 2015 |title=Apple's latest selling point: how little it knows about you |url=https://www.wired.com/2015/06/apples-latest-selling-point-little-knows |journal=[[Wired (website)|Wired]] |access-date=December 9, 2017 |archive-date=March 28, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180328115215/https://www.wired.com/2015/06/apples-latest-selling-point-little-knows/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2014-jılı [[iOS 8]] mobil operaciyalıq sisteması menen kompaniya [[iOS]] qurılmalarınıń barlıq mazmunın paydalanıwshılardıń parolleri arqalı shifrlawdı basladı, bul kompaniyaǵa sol waqıtta huqıq qorǵaw organlarınıń usınday informaciyanı talap etiwshi sorawlarına juwap beriwdi múmkin emes etti.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Farivar |first=Cyrus |date=September 18, 2014 |title=Apple expands data encryption under iOS 8, making handover to cops moot |url=https://arstechnica.com/gadgets/2014/09/apple-expands-data-encryption-under-ios-8-making-handover-to-cops-moot |access-date=December 9, 2017 |website=[[Ars Technica]] |archive-date=December 13, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204234/https://arstechnica.com/gadgets/2014/09/apple-expands-data-encryption-under-ios-8-making-handover-to-cops-moot/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bultlı saqlaw sheshimleriniń ataqlılıǵı artıwı menen, Apple 2016-jılı paydalanıwshınıń jergilikli qurılmasındaǵı súwretlerdegi bet maǵlıwmatların [[tereń oqıtıw]] skanerlewin ámelge asırıw hám mazmundı Apple kompaniyasınıń iCloud saqlaw sistemasına júklewden aldın shifrlaw usılın basladı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Hall |first=Zac |date=November 16, 2017 |title=Apple details how it performs on-device facial detection in latest machine learning journal entry |url=https://9to5mac.com/2017/11/16/apple-machine-learning-journal-facial-detection |access-date=December 9, 2017 |website=[[9to5Mac]] |archive-date=December 13, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204531/https://9to5mac.com/2017/11/16/apple-machine-learning-journal-facial-detection/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sonday-aq, ol «differencial jeke maǵlıwmatlardı qorǵaw» usılın engizdi, bul jeke paydalanıwshılardı anonimli saqlap kóp paydalanıwshılardan jámáátlik maǵlıwmatlardı jıynawdıń bir usılı bolıp, Wired jurnalı bunı «topar haqqında múmkin bolǵanınsha kóbirek, biraq ondaǵı hár bir adam haqqında ilajı barınsha azıraq biliwge urınıw» dep táriyiplegen.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Greenberg |first=Andy |date=June 13, 2016 |title=Apple's 'differential privacy' is about collecting your data – but not ''your'' data |url=https://www.wired.com/2016/06/apples-differential-privacy-collecting-data |journal=[[Wired (website)|Wired]] |access-date=December 9, 2017 |archive-date=December 13, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213210548/https://www.wired.com/2016/06/apples-differential-privacy-collecting-data/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Paydalanıwshılardan qatnasıwdı qáleytuǵın-qálemeytuǵını anıq soraladı hám olar óz qálewi boyınsha qatnasıwı yaki bas tartıwı múmkin.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Rossignol |first=Joe |date=December 6, 2017 |title=Here's How Apple Improves the iOS and Mac User Experience While Protecting Your Privacy |url=https://www.macrumors.com/2017/12/06/apple-differential-privacy-journal |access-date=December 9, 2017 |website=[[MacRumors]] |archive-date=December 10, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171210053953/https://www.macrumors.com/2017/12/06/apple-differential-privacy-journal/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Biraq, Apple kompaniyası paydalanıwshılardıń qurılmalarınıń iCloud rezerv kóshirmelerin beriw arqalı jınayatlardı tergew islerinde huqıq qorǵaw organlarına járdem bergen,&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Menn |first1=Joseph |date=January 21, 2020 |title=Exclusive: Apple dropped plan for encrypting backups after FBI complained – sources |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/us-apple-fbi-icloud-exclusive-idUSKBN1ZK1CT |access-date=April 15, 2020 |ref=iCloudBackupsArePlainText |archive-date=April 23, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200423192006/https://www.reuters.com/article/us-apple-fbi-icloud-exclusive-idUSKBN1ZK1CT |url-status=live}}; {{Cite web |last=Pagliery |first=Jose |date=February 22, 2016 |title=Apple promises privacy – but not on iCloud |url=https://money.cnn.com/2016/02/22/technology/apple-privacy-icloud/index.html |access-date=December 13, 2017 |website=[[CNN]] |archive-date=December 10, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171210143010/http://money.cnn.com/2016/02/22/technology/apple-privacy-icloud/index.html |url-status=live}}; {{Cite web |last=Cunningham |first=Andrew |date=February 24, 2016 |title=The case for using iTunes, not iCloud, to back up your iPhone |url=https://arstechnica.com/gadgets/2016/02/the-case-for-using-itunes-not-icloud-to-back-up-your-iphone |access-date=December 13, 2017 |website=[[Ars Technica]] |archive-date=December 14, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171214014102/https://arstechnica.com/gadgets/2016/02/the-case-for-using-itunes-not-icloud-to-back-up-your-iphone/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám kompaniyanıń jeke maǵlıwmatlardı qorǵawǵa bolǵan baǵdarı onıń jańa iPhone úlgilerinde biometrikalıq autentifikaciya texnologiyasın ilgeriletiw háreketleri sebepli gúman astına alınǵan, sebebi bul texnologiya AQSHta paroller menen birdey konstituciyalıq qorǵaw dárejesine iye emes.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Robertson |first=Adi |date=September 12, 2017 |title=Why Face ID won't give you the legal protection of a passcode |url=https://www.theverge.com/2017/9/12/16298192/apple-iphone-face-id-legal-security-fifth-amendment |access-date=December 13, 2017 |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |archive-date=May 7, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180507104714/https://www.theverge.com/2017/9/12/16298192/apple-iphone-face-id-legal-security-fifth-amendment |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Apple kompaniyasınıń iOS 14 ke jańalaw shıǵarıwı menen, iPhone, iPad hám iPod Touch qosımshalarınıń barlıq baǵdarlamashılarınan iPhone paydalanıwshılarınan olardı qadaǵalawǵa tikkeley ruqsat sorawı talap etildi. «App Tracking Transparency» dep atalǵan bul funkciya [[Facebook]] tárepinen qattı sınǵa ushıradı, sebebi onıń tiykarǵı biznes modeli paydalanıwshılar maǵlıwmatların qadaǵalaw hám bul maǵlıwmatlardı reklama beriwshiler menen bólisiw arqalı paydalanıwshılarǵa kóbirek sáykes reklamalardı kórsetiwge tiykarlanǵan, bul usıl ádette maqsetli reklama dep ataladı. Facebooktıń App Tracking Transparency ke qarsı tolıq betli gazeta reklamaların satıp alıw sıyaqlı ilajlarınan soń, Apple 2021-jıldıń basında jańalawdı shıǵardı. Verizon kompaniyasınıń sıńar kompaniyası Flurry Analytics alıp barǵan izertlew AQSHtaǵı iOS paydalanıwshılarınıń tek 4% i hám dúnya boyınsha 12% i qadaǵalawǵa ruqsat bergenin xabarladı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Aten |first=Jason |date=May 12, 2021 |title=Apple's App Tracking Transparency Update Is Turning Out to Be the Worst-Case Scenario for Facebook |url=https://www.inc.com/jason-aten/apples-privacy-update-is-turning-out-to-be-worst-case-scenario-for-facebook.html |access-date=May 12, 2021 |website=Inc.com |language=en |archive-date=May 12, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210512071734/https://www.inc.com/jason-aten/apples-privacy-update-is-turning-out-to-be-worst-case-scenario-for-facebook.html |url-status=live|postscript=; }} {{Cite web |title=New data shows how devastating Apple's new anti-tracking feature is for Facebook |url=https://www.msn.com/en-us/news/technology/new-data-shows-how-devastating-apple-e2-80-99s-new-anti-tracking-feature-is-for-facebook/ar-BB1gCVJc?ocid=BingNewsSearch |access-date=May 12, 2021 |website=MSN |agency=BGR |first1= Yoni |last1=Heisler |archive-date=May 12, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210512124835/https://www.msn.com/en-us/news/technology/new-data-shows-how-devastating-apple-e2-80-99s-new-anti-tracking-feature-is-for-facebook/ar-BB1gCVJc?ocid=BingNewsSearch |url-status=dead |postscript=; }} {{Cite web |date=May 8, 2021 |title=Too Bad, Zuck: Just 4% of U.S. iPhone Users Let Apps Track Them After iOS Update |first1= Alyse |last1=Stanley  |url=https://gizmodo.com/too-bad-zuck-just-4-of-u-s-iphone-users-let-apps-tra-1846851013 |access-date=May 12, 2021 |website=Gizmodo |language=en-us |archive-date=May 12, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210512124834/https://gizmodo.com/too-bad-zuck-just-4-of-u-s-iphone-users-let-apps-tra-1846851013 |url-status=live|postscript=; }} {{Cite web |last=Datti |first=Sharmishte |date=May 12, 2021 |title=Apple's App Tracking Transparency Becomes Facebook's Nightmare: Only 4% Allow Tracking |url=https://www.gizbot.com/mobile/news/apple-app-tracking-transparency-becomes-facebook-nightmare-only-4-percent-allow-tracking-074217.html |access-date=May 12, 2021 |website=Gizbot |language=en |archive-date=June 4, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210604024443/https://www.gizbot.com/mobile/news/apple-app-tracking-transparency-becomes-facebook-nightmare-only-4-percent-allow-tracking-074217.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

iOS 15 ti shıǵarıwdan aldın, Apple iOS hám Mac platformalarında balalarǵa qarsı jınısıy zorlıq materiallarına qarsı gúresiwdiń jańa usılların járiyaladı. Endi kishkentay iMessage paydalanıwshılarınıń ata-anaları, eger olardıń balaları jalańash súwretlerdi jiberse yaki alsa, xabardar etiledi. Sonıń menen birge, iCloud qa júklew ushın arnalǵan media fayllarda qurılmanıń ózinde xeshlew ámelge asırıladı hám xeshler huqıq qorǵaw organları tárepinen berilgen belgili zıyanlı súwretler dizimi menen salıstırıladı; eger jetkilikli sáykeslikler tabılsa, Apple eskertiledi hám biylik organlarına xabar beriledi. Jańa funkciyalar huqıq qorǵaw organları hám jábirleniwshilerdiń huqıqların qorǵawshılar tárepinen maqullawǵa eristi. Biraq, Electronic Frontier Foundation qosıp alǵanda, jeke turmıs qorǵawshıları jańa funkciyalardı basqınshılıq hám avtoritar húkimetler tárepinen ańsatlıq penen unamsız paydalanılıwı múmkin dep ayıpladı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=August 5, 2021 |title=Apple to scan U.S. iPhones for images of child sexual abuse |url=https://apnews.com/article/technology-business-child-abuse-apple-inc-7fe2a09427d663cda8addfeeffc40196 |first1= Frank |last1=Bajak |first2=Barbara |last2=Ortutay |access-date=August 6, 2021 |website=AP NEWS |language=en |archive-date=August 5, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210805235943/https://apnews.com/article/technology-business-child-abuse-apple-inc-7fe2a09427d663cda8addfeeffc40196 |url-status=live|postscript=; }} {{Cite news |first1=India |last1=McKinney |first2=Erica |last2=Portnoy |date=August 5, 2021 |title=Apple's Plan to &quot;Think Different&quot; About Encryption Opens a Backdoor to Your Private Life |url=https://www.eff.org/deeplinks/2021/08/apples-plan-think-different-about-encryption-opens-backdoor-your-private-life |access-date=August 6, 2021 |website=Electronic Frontier Foundation |language=en |archive-date=October 18, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221018221139/https://www.eff.org/deeplinks/2021/08/apples-plan-think-different-about-encryption-opens-backdoor-your-private-life |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Irlandiyanıń Maǵlıwmatlardı Qorǵaw Komissiyası Apple kompaniyasınıń óz platformasında maqsetli reklamalar menen jeke maǵlıwmatlardı qalay qayta isleytuǵının tekseriwden keyin, kompaniyanıń Evropa Awqamınıń GDPR nızamına boysınıwın izertlew ushın jeke turmıs tekseriwin basladı.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=July 3, 2019 |title=Irish Regulator Opens Third Privacy Probe Into Apple |publisher=Gadgets360 |url=https://gadgets.ndtv.com/apps/news/apple-ireland-data-protection-commissioner-privacy-investigation-2063517 |agency=Reuters |access-date=July 24, 2019 |archive-date=July 24, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190724113326/https://gadgets.ndtv.com/apps/news/apple-ireland-data-protection-commissioner-privacy-investigation-2063517 |url-status=live|postscript=; }} {{Cite news |date=July 2, 2019 |title=Data Protection Commission opens privacy investigation into Apple |publisher=RTE |url=https://www.rte.ie/news/ireland/2019/0702/1059764-apple-privacy |access-date=July 24, 2019 |archive-date=July 24, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190724113325/https://www.rte.ie/news/ireland/2019/0702/1059764-apple-privacy/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2019-jıldıń dekabr ayında, qáwipsizlik izertlewshisi Brayan Krebs iPhone 11 Pro telefonında tiykarǵı ornalasıw xızmetleri qosılǵanda, barlıq jeke ornalasıw xızmetleri óshirilgen bolsa da, ekrannıń joqarǵı bóliminde ornalasıw xızmetleriniń qollanılıp atırǵanın bildiretuǵın kórsetkish belgisiniń kórinip turatuǵının anıqladı. Krebs bul jaǵdaydı eski modellerde qaytalay almadı hám Apple kompaniyasınan túsindirme soraǵanda, oǵan «Ornalasıw xızmetleri qosılǵan waqıtta status qatarında Ornalasıw xızmetleri belgishesiniń payda bolıwı kútilgen jaǵday. Bul belgishe Parametrlerde qosqıshı joq sistema xızmetleri ushın payda boladı» dep juwap berildi.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=December 3, 2019 |title=The iPhone 11 Pro's Location Data Puzzler |url=https://krebsonsecurity.com/2019/12/the-iphone-11-pros-location-data-puzzler/ |first=Brian |last=Krebs |access-date=March 2, 2024 |website=KrebsonSecurity |language=en-us |archive-date=March 2, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240302163635/https://krebsonsecurity.com/2019/12/the-iphone-11-pros-location-data-puzzler/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
Keyinirek Apple bul jaǵdaydı anıǵıraq túsindirip, bul háreket belgili ellerde ultra keń diapazonlı texnologiyalarǵa baylanıslı nızamlarǵa sáykes keliw ushın ekenin ayttı. Apple bul texnologiyanı iPhone 11 Pro-dan baslap iPhone-larǵa engize baslaǵan edi. Olar «ultra keń diapazonlı texnologiyalarǵa sáykeslik hám onıń ornalasıw maǵlıwmatların qollanıwı tolıǵı menen qurılmanıń ózinde ámelge asırıladı hám Apple paydalanıwshınıń ornalasıw maǵlıwmatların jıynamaydı» dep toqtalıp ótti. Guardian Firewall qáwipsizlik kompaniyasınıń basshısı Uill Strafach ornalasıw maǵlıwmatlarınıń sırtqı serverge jiberilgenine hesh qanday dálil joq ekenin tastıyıqladı. Apple bul funkciya ushın jańa qosqısh qosıwǵa wáde berdi hám keyingi iOS versiyalarında paydalanıwshılarǵa Basqarıw orayındaǵı ornalasıw xızmetleri kórsetkishin basıp, qurılmanıń ornalasıwın qaysı xızmettiń paydalanıp atırǵanın kóriw múmkinshiligin berdi.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=December 5, 2019 |title=Apple says its ultra wideband technology is why newer iPhones appear to share location data, even when the setting is disabled |url=https://techcrunch.com/2019/12/05/apple-ultra-wideband-newer-iphones-location/ |first=Zack |last=Whittaker |access-date=March 2, 2024 |website=[[TechCrunch]] |language=en-us |archive-date=March 2, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240302163635/https://techcrunch.com/2019/12/05/apple-ultra-wideband-newer-iphones-location/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Learn the meaning of the iPhone status icons |url=https://support.apple.com/guide/iphone/learn-the-meaning-of-the-status-icons-iphef7bb57dc/ios |access-date= March 2, 2024 |website=iPhone User Guide |language=en-us |archive-date= March 2, 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240302163635/https://support.apple.com/guide/iphone/learn-the-meaning-of-the-status-icons-iphef7bb57dc/ios |url-status= live}}&lt;/ref&gt;

Bloomberg News tiń 2022-jıldıń 30-martında járiyalanǵan esabatlarına muwapıq, Apple ózlerin huqıq qorǵaw organlarınıń wákilleri sıpatında kórsetken hám jalǵan hújjetlerden paydalanǵan xakerlerge telefon nomerleri, fizikalıq mánziller hám IP mánziller sıyaqlı maǵlıwmatlardı bergen. Huqıq qorǵaw organlarınıń sorawlarında geyde haqıyqıy yaki oydan shıǵarılǵan lawazımlı tulǵalardıń jalǵan qolları da bolǵan. Bul ayıplawlar haqqında soraǵanda, Apple wákili xabarshını kompaniyanıń huqıq qorǵaw organları ushın nızamlar bólimine jiberdi. Bul bólimde bılay delingen: «Biz hár bir maǵlıwmat sorawın nızam jaǵınan tekseremiz hám huqıq qorǵaw organlarınıń sorawların tastıyıqlaw hám qasaqanalıqtı anıqlaw ushın rawajlanǵan sistemalar hám processlerden paydalanamız.»&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Turton |first=William |date=March 30, 2022 |title=Apple and Meta Gave User Data to Hackers Who Used Forged Legal Requests |work=[[Yahoo! Finance]] |url=https://ca.finance.yahoo.com/news/apple-meta-gave-user-data-175918825.html |access-date=March 30, 2022 |archive-date=May 30, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220530182914/https://ca.finance.yahoo.com/news/apple-meta-gave-user-data-175918825.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== Korporativ isler ==

=== Biznes baǵdarları ===
Apple ushın tiykarǵı baǵdarlar, hár bir finans jılınıń 24-sentyabrde juwmaqlanıwı boyınsha:&lt;ref name=&quot;investor-relations&quot;&gt;{{Cite web |title=Investor Relations – Apple |url=https://investor.apple.com/investor-relations/default.aspx |access-date=November 13, 2023 |website=investor.apple.com |archive-date=May 4, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200504135459/https://investor.apple.com/investor-relations/default.aspx |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;sec-fillings&quot;&gt;{{Cite web |title=SEC Filings – Apple |url=https://investor.apple.com/sec-filings/default.aspx |access-date=November 13, 2023 |website=investor.apple.com |archive-date=November 11, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211111032600/https://investor.apple.com/sec-filings/default.aspx |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;
! rowspan=&quot;2&quot; |'''Finans jılı''' 
! colspan=&quot;6&quot; |'''Tabıs kórsetkishleri''' 
! colspan=&quot;2&quot; |'''Tabıstan tıs kórsetkishler''' 
! rowspan=&quot;2&quot; |'''Derek'''
|-
!'''Ulıwma tabıs''' 
'''(mlrd AQSH dolları)''' 
!'''iPhone tabısı''' 
'''(mlrd AQSH dolları)'''
!'''Mac tabısı''' 
'''(mlrd AQSH dolları)'''
!'''iPad tabısı''' 
'''(mlrd AQSH dolları)'''
!'''Kiyiletuǵın qurılmalar,''' 
'''Úy hám Aksessuarlar tabısı (mlrd AQSH dolları)'''
!'''Xızmetler tabısı (mlrd AQSH dolları)''' 
!'''Taza payda (mlrd AQSH dolları)''' 
!'''Xızmetkerler sanı (mıń, tolıq''' 
'''shtatlı ekvivalent)'''
|-
|2011
|108
|45.9
|21.7
|19.1
|11.9
|9.3
|25.9
|60.4
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2011 10-K |url=https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/64c7905f-0468-48d9-8f25-e6ec8f3b5e32.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231113212509/https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/64c7905f-0468-48d9-8f25-e6ec8f3b5e32.pdf |archive-date=November 13, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2012
|156
|78.6
|23.2
|30.9
|10.7
|12.8
|41.7
|72.8
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2012 10-K |url=https://d1lge852tjjqow.cloudfront.net/CIK-0000320193/da2b9499-7462-4333-bc37-75212f65699e.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231113212507/https://d1lge852tjjqow.cloudfront.net/CIK-0000320193/da2b9499-7462-4333-bc37-75212f65699e.pdf |archive-date=November 13, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2013
|170
|91.2
|21.4
|31.9
|10.1
|16.0
|37.0
|80.3
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2013 10-K |url=https://d1lge852tjjqow.cloudfront.net/CIK-0000320193/e3115d1d-4246-45ae-94f2-f8e3762d8e3e.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231109122616/http://d1lge852tjjqow.cloudfront.net/CIK-0000320193/e3115d1d-4246-45ae-94f2-f8e3762d8e3e.pdf |archive-date=November 9, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2014
|182
|101
|24.0
|30.2
|8.3
|18.0
|39.5
|92.6
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2014 10-K |url=https://d1lge852tjjqow.cloudfront.net/CIK-0000320193/61236a14-a4e7-4bb2-8130-ddc2c66c9678.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231113164631/https://d1lge852tjjqow.cloudfront.net/CIK-0000320193/61236a14-a4e7-4bb2-8130-ddc2c66c9678.pdf |archive-date=November 13, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2015
|233
|155
|25.4
|23.2
|10.0
|19.9
|53.3
|110
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2015 10-K |url=https://d1lge852tjjqow.cloudfront.net/CIK-0000320193/fae19475-b538-441b-ab15-0a311f161ebb.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231113164631/https://d1lge852tjjqow.cloudfront.net/CIK-0000320193/fae19475-b538-441b-ab15-0a311f161ebb.pdf |archive-date=November 13, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2016
|215
|136
|22.8
|20.6
|11.1
|24.3
|45.6
|116
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2016 10-K |url=https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/ffb58afc-aa5d-4b55-8d12-8e0937575a35.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231113164631/https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/ffb58afc-aa5d-4b55-8d12-8e0937575a35.pdf |archive-date=November 13, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2017
|229
|139
|25.5
|18.8
|12.8
|32.7
|48.3
|123
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2017 10-K |url=https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/ca6735cd-5ab7-4bb9-abf8-564739c3506b.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231113164632/https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/ca6735cd-5ab7-4bb9-abf8-564739c3506b.pdf |archive-date=November 13, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2018
|265
|164
|25.1
|18.3
|17.3
|39.7
|59.3
|132
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2018 10-K |url=https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/68027c6d-356d-46a4-a524-65d8ec05a1da.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190412094749/https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/68027c6d-356d-46a4-a524-65d8ec05a1da.pdf |archive-date=April 12, 2019 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2019
|260
|142
|25.7
|21.2
|24.4
|46.2
|55.2
|137
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2019 10-K |url=https://s2.q4cdn.com/470004039/files/doc_financials/2019/ar/_10-K-2019-(As-Filed).pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200505181714/https://s2.q4cdn.com/470004039/files/doc_financials/2019/ar/_10-K-2019-%28As-Filed%29.pdf |archive-date=May 5, 2020 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2020
|274
|137
|28.6
|23.7
|30.6
|53.7
|57.4
|147
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2020 10-K |url=https://s2.q4cdn.com/470004039/files/doc_financials/2020/ar/_10-K-2020-(As-Filed).pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231204044601/https://s2.q4cdn.com/470004039/files/doc_financials/2020/ar/_10-K-2020-(As-Filed).pdf |archive-date=December 4, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2021
|365
|191
|35.1
|31.8
|38.3
|68.4
|94.6
|154
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2021 10-K |url=https://s2.q4cdn.com/470004039/files/doc_financials/2021/q4/_10-K-2021-(As-Filed).pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231127162909/https://s2.q4cdn.com/470004039/files/doc_financials/2021/q4/_10-K-2021-(As-Filed).pdf |archive-date=November 27, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2022
|394
|205
|40.1
|29.2
|41.2
|78.1
|99.8
|164
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2022 10-K |url=https://s2.q4cdn.com/470004039/files/doc_financials/2022/q4/_10-K-2022-(As-Filed).pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231127162943/https://s2.q4cdn.com/470004039/files/doc_financials/2022/q4/_10-K-2022-(As-Filed).pdf |archive-date=November 27, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2023
|383
|200
|29.3
|28.3
|39.8
|85.2
|96.9
|161
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2023 10-K |url=https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/faab4555-c69b-438a-aaf7-e09305f87ca3.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231127073643/https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/faab4555-c69b-438a-aaf7-e09305f87ca3.pdf |archive-date=November 27, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2024
|391
|201
|29.9
|26.6
|37.0
|96.1
|93.7
|164
|&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1 November 2024 |title=2024 10-K |url=https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/c87043b9-5d89-4717-9f49-c4f9663d0061.pdf |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|}

=== Basshılıq ===

==== Joqarı basqarıw ====
2025-jıldıń 3-yanvar jaǵdayına muwapıq, Apple Inc. basqarıwı tómendegilerdi óz ishine aladı:&lt;ref name=&quot;aaplLeadership&quot;&gt;{{Cite web |title=Apple Leadership |url=https://www.apple.com/leadership |access-date=January 3, 2025 |publisher=Apple Inc. |archive-date=January 4, 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250104061052/https://www.apple.com/leadership/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
* Tim Kuk (bas atqarıwshı direktor)
* Djeff Uilyams (bas operaciyalıq direktor)
* Kevan Parex (bas vice-prezident hám bas finans direktorı)
* Ketrin L. Adams (bas vice-prezident hám bas yurist)
* Eddi Kyu (bas vice-prezident – Internet Programmalıq támiynatı hám Xızmetleri)
* Kreyg Federigi (bas vice-prezident – Programmalıq támiynattı islep shıǵıw)
* Djon Djannandrea (bas vice-prezident – Mashinalıq oqıtıw hám Jasalma intellekt strategiyası)
* Deyrdre O'Brayen (bas vice-prezident – Usaqlap satıw + Adamlar)
* Djon Ternus (bas vice-prezident – Apparatlıq támiynattı islep shıǵıw)
* Greg Djozvyak (bas vice-prezident – Dúnya júzilik marketing)
* Djonni Srudji (bas vice-prezident – Apparatlıq texnologiyalar)
* Sabix Xan (bas vice-prezident – Operaciyalar)

==== Direktorlar keńesi ====
2023-jıldıń 20-yanvar jaǵdayına muwapıq, Apple Inc. direktorlar keńesi tómendegilerdi óz ishine aladı:&lt;ref name=&quot;aaplLeadership&quot; /&gt;
* Artur D. Levinson (basshı)
* Tim Kuk (atqarıwshı direktor hám bas atqarıwshı direktor)
* Djeyms A. Bell
* Aleks Gorski
* Andrea Yung
* Monika Lozano
* Ronald Shugar
* Syuzan Vagner

==== Aldıńǵı bas atqarıwshı direktorlar ====
# Maykl Skott (1977–1981)
# Mayk Markulla (1981–1983)
# Djon Skalli (1983–1993)
# Maykl Spindler (1993–1996)
# Gil Amelio (1996–1997)
# [[Stiv Djobs]] (1997–2011)

=== Iyelik ===
2024-jıldıń 30-dekabr jaǵdayına muwapıq, Apple kompaniyasınıń eń iri akcionerleri:&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Apple Inc. (AAPL) Stock Major Holders – Yahoo Finance |url=https://finance.yahoo.com/quote/AAPL/holders/ |access-date=March 6, 2024 |website=finance.yahoo.com |language=en-US |archive-date=June 3, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200603173427/https://finance.yahoo.com/quote/AAPL/holders/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

* The Vanguard Group (1,400,000,000 akciya, 9.29%)
* BlackRock (1,120,000,0000 akciya, 7.48%)
* State Street Corporation (595,500,000 akciya, 3.96%)
* Fidelity Investments (341,640,000 akciya, 2.27%)
* Geode Capital Management (340,160,000 akciya, 2.26%)
* Berkshire Hathaway (300,000,000 akciya, 2.00%)
* Morgan Stanley (238,260,000 akciya, 1.59%)
* T. Rowe Price (220,110,000 akciya, 1.47%)
* Norges Bank (187,160,000 akciya, 1.25%)
* JPMorgan Chase (183,010,000 akciya, 1.22%)

=== Korporativ mádeniyat ===
[[File:Steve Wozniak and Andy Hertzfeld 1985.jpg|thumb|Tiykarın salıwshılardıń biri Stiv Voznyak hám Macintosh injeneri Endi Xercfeld 1985-jılı Apple paydalanıwshılar toparı baylanıs klubına qatnastı.]]
[[File:Colleges with the most alumni at Apple.png|upright=1.25|thumb|right|Bul universitetler Apple xızmetkerlerine aylanǵan eń kóp pitkeriwshilerdi shıǵardı.]]
Apple 1970-jılları qurılǵan, dástúrli korporativ mádeniyat túsiniklerine qarsı shıqqan bir neshe júdá tabıslı kompaniyalardıń biri. Djobs kóbinese Apple Fortune 500 kompaniyasına aylanǵannan keyin de keńsede jalań ayaq júretuǵın edi. «1984» televiziyalıq reklaması waqtına kelip, Appledıń rásmiy emes mádeniyatı onı básekileslerinen ajıratıp turatuǵın tiykarǵı ózgeshelik bolıp qaldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Deutschman |first=Alan |date=October 11, 2000 |title=The once and future Steve Jobs |url=http://www.salon.com/technology/books/2000/10/11/jobs_excerpt |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20101202183854/http://www.salon.com/technology/books/2000/10/11/jobs_excerpt |archive-date=December 2, 2010 |access-date=November 22, 2010 |website=[[Salon.com]]}}&lt;/ref&gt; Fortune jurnalınıń 2011-jılǵı esabına sáykes, bul kóp milletli korporaciyadan góre startapqa uqsas korporativ mádeniyatqa alıp keldi.&lt;ref name=&quot;Fortune1&quot;&gt;{{Cite news |last=Lashinsky |first=Adam |date=August 25, 2011 |title=How Apple works: inside the world's largest startup |work=[[Fortune (magazine)|Fortune]] |publisher=[[CNN]] |url=http://tech.fortune.cnn.com/2011/08/25/how-apple-works-inside-the-worlds-biggest-startup |url-status=dead |access-date=November 14, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111113121932/http://tech.fortune.cnn.com/2011/08/25/how-apple-works-inside-the-worlds-biggest-startup |archive-date=November 13, 2011}}&lt;/ref&gt; 2017-jılǵı intervyude Voznyak jaslıǵında Star Trek-ti kóriw hám Star Trek konvenciyalarına qatnasıwdıń Appledı birge qurıwǵa ilham bergenin atap ótti.&lt;ref&gt;[https://www.huffingtonpost.com/entry/interview-steve-wozniak-on-sci-fi-comic-books-and_us_58f7e86de4b081380af51897 Huffingtonpost Interview: Steve Wozniak on Sci-Fi, Comic Books, and How Star Trek Shaped the Future] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170918211621/http://www.huffingtonpost.com/entry/interview-steve-wozniak-on-sci-fi-comic-books-and_us_58f7e86de4b081380af51897 |date=September 18, 2017 }}. April 19, 2017.&lt;/ref&gt;

Kompaniya ósip, hár túrli pikirdegi bas atqarıwshı direktorlar tárepinen basqarılǵanlıqtan, ayırım ǵalaba xabar quralları onıń dáslepki ayrım ózgesheliklerin joytqanın aytıp ótti.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Murphy |first=Margi |date=2018-07-31 |title=Has the Apple brand really lost its bite? |url=https://www.smh.com.au/business/companies/has-the-apple-brand-really-lost-its-bite-20180731-p4zujl.html |access-date=2024-10-12 |website=The Sydney Morning Herald |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Levy |first=Steven |date=2022-05-06 |title=Apple Has Lost Its Soul. But Who Cares? |url=https://www.wired.com/story/plaintext-apple-soul-who-cares/ |access-date=2024-10-12 |magazine=Wired |language=en-US |issn=1059-1028}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2021-10-04 |title=A decade after Steve Jobs's death, has Apple lost its magic? |url=https://economictimes.indiatimes.com/magazines/panache/a-decade-after-steve-jobss-death-has-apple-lost-its-magic/articleshow/86753764.cms?from=mdr |access-date=2024-10-12 |work=The Economic Times |issn=0013-0389}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Shirky |first=Clay |date=2022-05-01 |title=Apple Inc., 'After Steve' |url=https://www.nytimes.com/2022/05/01/books/review/after-steve-tripp-mickle.html |access-date=2024-10-12 |website=[[The New York Times]]}}&lt;/ref&gt; Soǵan qaramastan, ol óziniń jeke qábiletlerdi hám joqarı sapanı qollap-quwatlaw reputaciyasın saqlap qaldı, bul bolsa talantlı xızmetkerlerdi, ásirese Djobs qaytıp kelgennen keyin, isenimli túrde tarttı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Haden |first=Jeff |date=2023-03-09 |title=27 Years Ago, Steve Jobs Said the Best Employees Focus on Content, Not Process. Research Shows He Was Right |url=https://www.inc.com/jeff-haden/27-years-ago-steve-jobs-said-best-employees-focus-on-content-not-process-workplace-research-shows-he-was-right.html |access-date=2024-10-13 |website=[[Inc. (magazine)|Inc.]]}}&lt;/ref&gt; Kóplegen Apple xızmetkerleri Djobs qatnaspaǵan joybarlardıń basqalarǵa qaraǵanda kóbirek waqıt alatuǵının bildirgen.&lt;ref name=&quot;cultofmacwork&quot;&gt;{{Cite web |last=Brownlee |first=John |date=July 7, 2010 |title=What It's Like To Work At Apple |url=http://www.cultofmac.com/what-its-like-to-work-at-apple |website=[[Cult of Mac]] |access-date=November 10, 2010 |archive-date=July 25, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110725052719/http://www.cultofmac.com/what-its-like-to-work-at-apple |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Apple Fellows baǵdarlaması xızmetkerlerge jeke kompyuterler tarawındaǵı ayrıqsha texnikalıq yamasa basshılıq úlesleri ushın sıylıqlar beredi. Alıwshılar qatarına Bill Atkinson,&lt;ref name=&quot;hertzfeld&quot;&gt;[[Andy Hertzfeld|Hertzfeld, Andy]]. [http://www.folklore.org/StoryView.py?project=Macintosh&amp;story=Credit_Where_Due.txt Credit Where Due] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140326024714/http://www.folklore.org/StoryView.py?project=Macintosh|date=March 26, 2014}}, ''Folklore.org'', January 1983. Retrieved May 26, 2006.&lt;/ref&gt; Stiv Kaps,&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Newton Hall of Fame! |url=https://msu.edu/~luckie/hallofame.htm |newspaper=Technology at Msu |date=August 7, 2015 |access-date=March 26, 2019 |archive-date=March 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190326202443/https://msu.edu/~luckie/hallofame.htm |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Rod Xolt,&lt;ref name=&quot;hertzfeld&quot; /&gt; Alan Key,&lt;ref name=&quot;yoyow&quot;&gt;Eisenhart, Mary. [http://www.yoyow.com/marye/mtstories/kawasaki.html Fighting Back For Mac] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170525081647/http://www.yoyow.com/marye/mtstories/kawasaki.html |date=May 25, 2017 }}, ''MicroTimes'', 1997. Retrieved May 26, 2006.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Andy Hertzfeld|Hertzfeld, Andy]]. [http://www.folklore.org/StoryView.py?project=Macintosh&amp;story=Leave_Of_Absence.txt Leave of Absence] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140326024714/http://www.folklore.org/StoryView.py?project=Macintosh|date=March 26, 2014}}, ''Folklore.org'', March 1984. Retrieved May 26, 2006.&lt;/ref&gt; Gay Kavasaki,&lt;ref name=&quot;yoyow&quot; /&gt;&lt;ref&gt;Kawakami, John. [http://www.mactech.com/articles/mactech/Vol.11/11.09/Sep95Newsbits/index.html Apple Taps Guy Kawasaki For Apple Fellows Program] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170903042644/http://www.mactech.com/articles/mactech/Vol.11/11.09/Sep95Newsbits/index.html|date=September 3, 2017}}, ''[[MacTech]]'', September 1995. Retrieved May 26, 2006.&lt;/ref&gt; Al Alkorn,&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Montfort |first=Nick |title=Wired 4.10: Spawn of Atari |url=https://www.wired.com/wired/archive/4.10/atari.html |access-date=March 5, 2017 |archive-date=November 3, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121103195502/http://www.wired.com/wired/archive/4.10/atari.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Don Norman,&lt;ref name=&quot;yoyow&quot; /&gt; Rich Peydj,&lt;ref name=&quot;hertzfeld&quot; /&gt; Stiv Voznyak,&lt;ref name=&quot;hertzfeld&quot; /&gt; hám Fil Shiller kiredi.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Phil Schiller advances to Apple Fellow |url=https://www.apple.com/newsroom/2020/08/phil-schiller-advances-to-apple-fellow |access-date=August 9, 2020 |website=Apple Newsroom |language=en-US |archive-date=August 8, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200808213814/https://www.apple.com/newsroom/2020/08/phil-schiller-advances-to-apple-fellow/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Djobs xızmetkerlerdiń óz tarawınan tısqarı funkciyalarǵa tartılmaytuǵın qánigeler bolıwın maqset etken. Mısalı, Ron Djonson — 2011-jıldıń 1-noyabrine shekem Usaqlap satıw operaciyaları boyınsha bas vice-prezident — dúkan ornın tańlaw, dúkanda xızmet kórsetiw hám dúkan dúzilisine juwapker bolǵan, biraq óz dúkanlarındaǵı tovar qorına baqlaw júrgizbegen. Bul jumıstı jetkerip beriw sistemasın basqarıw tájiriybesine iye bolǵan Tim Kuk ámelge asırǵan.&lt;ref name=&quot;Lashinsky2011&quot;&gt;{{Cite news |last=Lashinsky |first=Adam |title=How Apple works: Inside the world's biggest startup – Fortune Tech |publisher=Tech.fortune.cnn.com |url=http://tech.fortune.cnn.com/2011/08/25/how-apple-works-inside-the-worlds-biggest-startup |url-status=dead |access-date=December 24, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120102064844/http://tech.fortune.cnn.com/2011/08/25/how-apple-works-inside-the-worlds-biggest-startup |archive-date=January 2, 2012}}&lt;/ref&gt; Apple juwapkershilikti qatań túrde ámelge asırıwı menen belgili. Hár bir joybardıń Apple jargonında «tikkeley juwapker adam» yamasa «DRI» bar.&lt;ref name=&quot;Fortune1&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last1=Lichty |first1=Ron |title=Managing the Unmanageable: Rules, Tools, and Insights for Managing Software |last2=Mantle |first2=Mickey |page=207}}&lt;/ref&gt; Basqa iri AQSH kompaniyalarınan ayırmashılıǵı, Apple basshılar ushın basqa bas atqarıwshı direktorlar paydalanatuǵın golf klubları yamasa kompaniya samolyotinen jeke paydalanıw sıyaqlı qosımsha tólemlerdi óz ishine almaytuǵın salıstırmalı túrde ápiwayı kompensaciya siyasatın usınadı. Kompaniya ádette hár eki jılda bir ret basshılarǵa akciya opcionların beredi.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=December 27, 2012 |title=Apple CEO gets modest 2012 pay after huge 2011 |url=http://www.ctvnews.ca/sci-tech/apple-ceo-gets-modest-2012-pay-after-huge-2011-1.1092906 |access-date=December 27, 2012 |archive-date=June 27, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230627232805/https://www.ctvnews.ca/sci-tech/apple-ceo-gets-modest-2012-pay-after-huge-2011-1.1092906 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2015-jılı Apple kompaniyasında 110,000 tolıq shtatlı xızmetker bolǵan. Keyingi jılı bul san 116,000 ǵa jetken, bul aytarlıqtay jumısqa alıw páseyiwin kórsetedi, tiykarınan birinshi ret túsimniń tómenlewine baylanıslı. Apple óz xızmetkerleriniń neshewi usaqlap satıwda isleytuǵının anıq kórsetpeydi, biraq 2014-jılǵı SEC esabatında xızmetkerler bazasınıń shama menen yarımı ekenligi aytılǵan.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Leswing |first=Kif |date=October 27, 2016 |title=Apple added only 6,000 people last year – its slowest growth since 2009 |url=http://nordic.businessinsider.com/apple-hired-only-6000-people-fin-fy-2016-2016-10 |access-date=May 29, 2017 |website=[[Business Insider]] |archive-date=September 26, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180926130646/https://nordic.businessinsider.com/apple-hired-only-6000-people-fin-fy-2016-2016-10 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2017-jıldıń sentyabr ayında Apple 123,000 nan aslam tolıq shtatlı xızmetkeri bar ekenligin járiyaladı.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=November 3, 2017 |title=BRIEF-Apple says had 123,000 full-time employees as of Sept. 30 |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/article/brief-apple-says-had-123000-full-time-em/brief-apple-says-had-123000-full-time-employees-as-of-sept-30-idUSFWN1N914R |access-date=November 9, 2017 |archive-date=July 13, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230713025416/https://www.reuters.com/article/brief-apple-says-had-123000-full-time-em/brief-apple-says-had-123000-full-time-employees-as-of-sept-30-idUSFWN1N914R |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Apple kúshli korporativ qupıyalıq mádeniyatına iye hám Milliy qáwipsizlik agentligi, Federallıq tergew byurosı hám AQSH Qupıya xızmetinen kadrlar jıynaytuǵın informaciya aǵıp ketiwine qarsı Global qáwipsizlik komandasına iye.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Turton |first=William |date=June 20, 2017 |title=Leaked recording: Inside Apple's global war on leakers |url=https://theoutline.com/post/1766/leaked-recording-inside-apple-s-global-war-on-leakers |access-date=June 20, 2017 |website=[[The Outline (website)|The Outline]] |archive-date=September 20, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230920003844/https://theoutline.com/post/1766/leaked-recording-inside-apple-s-global-war-on-leakers |url-status=live}}; {{Cite web |first=Dani |last=Deahl |title=Internal Apple presentation on how to handle leaks gets leaked |url=https://www.theverge.com/2017/6/20/15837522/apple-internal-presentation-leaks |website=[[The Verge]] |date=June 20, 2017 |access-date=June 20, 2017 |archive-date=July 13, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230713023601/https://www.theverge.com/2017/6/20/15837522/apple-internal-presentation-leaks |url-status=live}}; {{Cite web |first=Benjamin |last=Mayo |title=Report details Apple's efforts to increase product secrecy, more leaks from Apple campus than supply chain in 2016 |url=https://9to5mac.com/2017/06/20/apple-product-secrecy-leaks-leaked-meeting |website=[[9to5Mac]] |date=June 20, 2017 |access-date=June 20, 2017 |archive-date=June 20, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170620225032/https://9to5mac.com/2017/06/20/apple-product-secrecy-leaks-leaked-meeting/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2017-jıldıń dekabr ayında Glassdoor Appledıń jumıs islew ushın 48-orındaǵı eń jaqsı orın ekenligin málimledi. Kompaniya dáslep 2009-jılı 19-orınǵa kirgen, 2012-jılı 10-orınǵa shekem kóterilgen hám keyingi jıllarda tómenlep barǵan.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Lovejoy |first=Ben |date=December 6, 2017 |title=Facebook named Glassdoor's 'best place to work' as Apple falls 48 places to No. 84 |url=https://9to5mac.com/2017/12/06/apple-glassdoor-rating-2017-2018 |access-date=December 14, 2017 |website=[[9to5Mac]] |archive-date=December 15, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171215110749/https://9to5mac.com/2017/12/06/apple-glassdoor-rating-2017-2018/ |url-status=live}}; {{Cite web |first=Joe |last=Rossignol |title=Apple Plummets to Lowest Ranking Ever in Glassdoor's Annual List of Best Places to Work |url=https://www.macrumors.com/2017/12/06/apple-drops-on-best-of-glassdoor |website=[[MacRumors]] |date=December 6, 2017 |access-date=December 14, 2017 |archive-date=December 15, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171215053427/https://www.macrumors.com/2017/12/06/apple-drops-on-best-of-glassdoor/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2023-jılı Bloomberg tiń Mark Gurman Appledıń Izertlew dizayn toparı (XDG) bar ekenligin ashtı, ol Apple Watch qa glyukozanı baqlaw funkciyasın qosıw ústinde jumıs alıp barǵan. Gurman XDG dı Alphabet tiń X «ay túsiretuǵın zavodı» menen salıstırdı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Gurman |first=Mark |author-link=Mark Gurman (journalist) |date=February 26, 2023 |title=Apple's Secret 'XDG' Team Is Working on More Than Just a Glucose Monitor |language=en |work=Bloomberg.com |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-02-26/apple-aapl-exploratory-design-group-xdg-no-prick-glucose-tracker |access-date=February 28, 2023 |archive-date=February 28, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230228003203/https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-02-26/apple-aapl-exploratory-design-group-xdg-no-prick-glucose-tracker |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Keńseler ===
Apple Inc. kompaniyasınıń dúnya júzilik korporativ bas keńsesi Kaliforniyanıń Silikon oypatlıǵınıń ortasında, Kupertino qalasında jaylasqan Apple Park te ornalasqan. Bul jer átirapı bir mil (1.6 km) bolǵan úlken dóńgelek jer ústi imaratı. Imarat 2017-jıldıń aprel ayında ashılǵan hám 12,000 nan aslam xızmetkerdi jumıs penen támiyinleydi. Apple diń teń tiykarshısı Stiv Djobs Apple Park tiń biznes parkinen góre tábiyat qorǵawxanasına uqsawın qáledi hám 2011-jıldıń iyun ayında óziniń qaytıs bolıwınan aldınǵı aqırǵı jámiyetlik sózinde usı usınıstı beriw ushın Kupertino qala keńesine jeke ózi keldi.
[[File:Apple Headquarters in Cupertino.jpg|thumb|Dáslepki Apple Campus tiń kóshe mákan jayı: 1 Infinite Loop, Sunnyvale, California.]]
Apple sonday-aq Apple Campus ten (1 Infinite Loop mákan jayı menen de belgili) jumıs alıp baradı. Bul Kupertinoda jaylasqan altı imarattan ibarat kompleks bolıp, ulıwma maydanı 850,000 kvadrat fut (79,000 m²) di quraydı hám Apple Park ten shama menen 1 mil (1.6 km) qubla-batısta jaylasqan.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Simonson |first=Sharon |date=October 2, 2005 |title=Apple gobbles up Cupertino office space |url=http://sanjose.bizjournals.com/sanjose/stories/2005/10/03/story4.html |access-date=July 31, 2006 |archive-date=August 11, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100811164932/http://sanjose.bizjournals.com/sanjose/stories/2005/10/03/story4.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple Campus 1993-jılı ashılǵannan baslap 2017-jılı Apple Park ashılǵanǵa shekem kompaniyanıń bas keńsesi bolǵan. 1–6 Infinite Loop mákan jayında jaylasqan imaratlar oraylıq jasıl maydan átirapında dóńgelek formada jaylasqan bolıp, bul dizayn universitet dizaynına uqsas.

Apple Park hám Apple Campus ten tısqarı, Apple Kupertino qalası boylap jaylasqan qosımsha otız keńse imaratın iyeleydi. Buǵan aldınǵı úsh bas keńse de kiredi: 1977-jıldan 1978-jılǵa shekem Stephens Creek Three, 1978-jıldan 1982-jılǵa shekem Bandley One hám 1982-jıldan 1993-jılǵa shekem Mariani One.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Steeber |first=Michael |date=November 13, 2017 |title=Before the spaceship: A look back at the previous campuses that Apple called home |url=https://9to5mac.com/2017/11/13/apple-original-campus-headquarters |access-date=January 7, 2022 |website=9to5Mac |language=en-US |archive-date=January 8, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220108225101/https://9to5mac.com/2017/11/13/apple-original-campus-headquarters/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ulıwma alǵanda, Apple qaladaǵı bar bolǵan keńse maydanınıń derlik 40% in iyeleydi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Simonson |first=Sharon |date=September 30, 2005 |title=Apple gobbles up Cupertino office space |url=http://sanjose.bizjournals.com/sanjose/stories/2005/10/03/story4.html?page=1 |access-date=May 11, 2010 |website=San Jose Business Journal |archive-date=March 20, 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060320204822/http://sanjose.bizjournals.com/sanjose/stories/2005/10/03/story4.html?page=1 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Apple kompaniyasınıń Evropa, Orta Shıǵıs hám Afrika (EMEA) boyınsha bas keńsesi Irlandiyanıń qublasında jaylasqan Kork qalasındaǵı Hollyhill kampusında ornalasqan.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Shead |first=Sam |title=We went to see Apple's European HQ in Ireland — here's what we found |url=https://www.businessinsider.com/apples-growing-irish-empire-in-pictures-2016-2 |access-date=January 7, 2022 |website=Business Insider |language=en-US |archive-date=January 7, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220107223809/https://www.businessinsider.com/apples-growing-irish-empire-in-pictures-2016-2 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 1980-jılı ashılǵan bul orayda 5,500 adam jumıs isleydi hám ol Apple kompaniyasınıń AQSHtan tısqarıdaǵı birinshi ornı bolǵan.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=October 6, 2011 |title=Irish Examiner Article |url=http://www.irishexaminer.com/ireland/kfgbsnsnmhoj/rss2 |access-date=April 21, 2012 |website=[[Irish Examiner]] |archive-date=July 11, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120711192309/http://www.irishexaminer.com/ireland/kfgbsnsnmhoj/rss2/ |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Appledıń xalıqaralıq satıw hám tarqatıw bólimleri Korktegi usı kampustan jumıs alıp baradı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Bloomberg Businessweek Profile of Apple Sales International |url=http://investing.businessweek.com/research/stocks/private/snapshot.asp?privcapId=26016763l |archive-url=https://web.archive.org/web/20130501232104/http://investing.businessweek.com/research/stocks/private/snapshot.asp?privcapId=26016763l |url-status=dead |archive-date=May 1, 2013 |access-date=April 18, 2012 |website=[[Bloomberg Businessweek]]}}{{Verify source|date=November 2017}}; {{Cite web |title=Apple's Irish website with contact information for Apple Distribution International at Cork |url=https://www.apple.com/ie/contact |access-date=April 18, 2012 |website=[[Apple.com]] |archive-date=April 14, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120414024251/http://www.apple.com/ie/contact/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Apple kompaniyasınıń Texas shtatınıń Ostin qalası janında eki kampusı bar: 2014-jılı ashılǵan 216,000 kvadrat futlıq (20,100 m²) kampusta Apple kremniyi ústinde jumıs alıp baratuǵın&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Goel |first=Vindu |date=November 20, 2016 |title=How Apple Empowers, and Employs, the American Working Class |url=https://www.nytimes.com/2016/11/21/technology/how-apple-empowers-and-employs-the-american-working-class.html |url-access=limited |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220101/https://www.nytimes.com/2016/11/21/technology/how-apple-empowers-and-employs-the-american-working-class.html |archive-date=January 1, 2022 |access-date=July 14, 2017 |website=[[The New York Times]]}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt; 500 injener jumıs isleydi hám 2021-jılı ashılǵan 1.1 million kvadrat futlıq (100,000 m²) kampusta 6,000 adam texnikalıq qollap-quwatlaw, jetkerip beriw sistemasın basqarıw, onlayn dúkan mazmunın saylaw hám Apple Maps maǵlıwmatların basqarıw boyınsha jumıs alıp baradı. Kompaniyanıń sonday-aq Bolder (Kolorado), Kalver-Siti (Kaliforniya), Gercliya (Izrail), London, Nyu-York, Pittsburg, San-Diego hám Sietlde de bir neshe júzlegen adamdı jumıs penen támiyinleytuǵın basqa da orınları bar.&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=Tsang |first1=Amie |last2=Satariano |first2=Adam |date=December 13, 2018 |title=Apple to Add $1 Billion Campus in Austin, Tex., in Broad U.S. Hiring Push |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2018/12/13/business/apple-austin-campus.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=January 7, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181213121245/https://www.nytimes.com/2018/12/13/business/apple-austin-campus.html |archive-date=December 13, 2018 |issn=0362-4331}}; {{Cite news |title=Apple CEO Tim Cook to inaugurate new Israeli headquarters next week |url=http://www.jpost.com/Israel-News/New-Tech/Apple-CEO-Tim-Cook-to-inaugurate-new-Israeli-headquarters-next-week-390866 |access-date=February 12, 2015 |website=[[The Jerusalem Post]] |archive-date=June 27, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230627235000/https://www.jpost.com/Israel-News/New-Tech/Apple-CEO-Tim-Cook-to-inaugurate-new-Israeli-headquarters-next-week-390866 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Sud isleri ===
Apple óz jumısın baslaǵannan berli hár túrli huqıqıy processler hám talaplarǵa qatnasıp kelgen.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Federal Court Cases Involving Apple, Inc |url=https://www.docketalarm.com/cases/AllNaturesOfSuit/Apple%2C%20Inc. |access-date=May 10, 2014 |publisher=Docket Alarm, Inc. |archive-date=July 6, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140706223129/https://www.docketalarm.com/cases/AllNaturesOfSuit/Apple%2C%20Inc./ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ásirese, Apple óziniń intellektual múlk huqıqların belsendi hám qatań túrde qorǵaytuǵını menen tanılǵan hám bunı ózi de járiyalaydı. Sud isleriniń ayırım mısalları - Apple Samsung qa qarsı, Apple Microsoft ke qarsı, Motorola Mobility Apple Inc. ke qarsı hám Apple Corps Apple Computer ge qarsı shaǵımlar. Sonday-aq, Apple kóp márte intellektual múlk huqıqların buzǵanı ushın ayıplanıwlarǵa qarsı ózin qorǵawǵa májbúr bolǵan. Olardıń kópshiligi sudlar tárepinen patent trolleri dep atalatuǵın qabıq kompaniyalar sıpatında biykar etilgen, sebebi nızamda kórsetilgen patentlerdiń haqıyqıy qollanılǵanına hesh qanday dálil tabılmaǵan.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Mullin |first=Joe |date=January 26, 2016 |title=Patent troll VirnetX wants jury to give it a half-billion dollars of Apple's cash |url=https://arstechnica.com/tech-policy/2016/01/virnetx-kicks-off-final-massive-patent-trolling-attempt-vs-apple |access-date=March 23, 2017 |website=[[Ars Technica]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324173704/https://arstechnica.com/tech-policy/2016/01/virnetx-kicks-off-final-massive-patent-trolling-attempt-vs-apple/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2016-jıldıń 21-dekabrinde Nokia AQSH hám Germaniyada Appleǵa qarsı sud isin qozǵaǵanın járiyaladı. Bunda Nokia Apple ónimleriniń Nokia patentlerin buzıp atırǵanında ayıplaǵan.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Novet |first=Jordan |date=December 21, 2016 |title=Nokia sues Apple for patent infringement in the U.S. and Germany |url=https://venturebeat.com/2016/12/21/nokia-sues-apple-for-patent-infringement-in-the-u-s-and-germany |access-date=March 23, 2017 |website=[[VentureBeat]] |archive-date=May 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170511194947/https://venturebeat.com/2016/12/21/nokia-sues-apple-for-patent-infringement-in-the-u-s-and-germany/ |url-status=live}}; {{Cite news |last=Swartz |first=Jon |date=December 21, 2016 |title=Nokia sues Apple for patent infringement |work=[[USA Today]] |url=https://www.usatoday.com/story/tech/2016/12/21/nokia-sues-apple-patent-infringement/95709378 |access-date=March 23, 2017 |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525081228/https://www.usatoday.com/story/tech/2016/12/21/nokia-sues-apple-patent-infringement/95709378/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Eń sońǵı waqıtta, 2017-jıldıń noyabr ayında, Amerika Qurama Shtatları Xalıqaralıq Sawda Komissiyası Apple kompaniyasınıń aralıqtan basqarıw texnologiyasına baylanıslı patent buzıwshılıq ayıplawları boyınsha tergew baslaǵanın járiyaladı; aralıqtan basqarıw programmalıq támiynatın islep shıǵaratuǵın Aqua Connect kompaniyası Apple óziniń eki patentin buzǵanında ayıpladı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Orlowski |first=Andrew |date=November 15, 2017 |title=US trade cops agree to investigate Apple's 'embrace and extend |url=https://www.theregister.co.uk/2017/11/15/trade_cops_probe_apples_embrace_nextend |access-date=November 16, 2017 |website=[[The Register]] |archive-date=November 15, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171115212535/https://www.theregister.co.uk/2017/11/15/trade_cops_probe_apples_embrace_nextend/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Epic Games kompaniyası 2020-jıldıń avgust ayında Appleǵa qarsı AQSHtıń Arqa Kaliforniya rayonlıq sudında shaǵım qozǵadı. Bul shaǵım Appledıń iOS App Store daǵı is-háreketlerine baylanıslı edi.

2022-jıldıń yanvar ayında Ericsson kompaniyası 5G texnologiyası ushın royalti tólewge baylanıslı Appleǵa qarsı sud isin qozǵadı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Mukherjee |first=Supantha |date=January 18, 2022 |title=Ericsson sues Apple again over 5G patent licensing |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/technology/ericsson-sues-apple-again-over-5g-patent-licensing-2022-01-18 |access-date=January 18, 2022 |archive-date=January 18, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220118112833/https://www.reuters.com/technology/ericsson-sues-apple-again-over-5g-patent-licensing-2022-01-18/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2024-jıldıń 24-iyun kúni Evropa Komissiyası Appledı «programma baǵdarlamashılarınıń tutınıwshılardı alternativ kanallarǵa usınıslar hám kontent ushın erkin baǵdarlawına» tosqınlıq qılıp, Cifrlı bazarlar haqqındaǵı nızamdı buzǵanı ushın ayıpladı.&lt;ref&gt;{{cite news| last= Brodkin| first= Jon| date= June 24, 2024| title= EU says Apple violated app developers' rights, could be fined 10% of revenue| url= https://arstechnica.com/tech-policy/2024/06/eu-says-apple-violated-app-developers-rights-could-be-fined-10-of-revenue/| work= arstechnica| access-date= June 25, 2024}}&lt;/ref&gt; 2025-jıldıń aprel ayında Apple ayıplı dep tabıldı hám Cifrlı bazarlar haqqındaǵı nızamdı buzǵanı ushın 500 million evro (570 million dollar) ayıp pul tólewge húkim shıǵarıldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EU Commission fines Apple, Meta over digital law breaches – DW – 04/23/2025 |url=https://www.dw.com/en/eu-commission-fines-apple-meta-over-digital-law-breaches/a-72317692 |access-date=2025-04-23 |website=dw.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

==Derekler==
{{Derekler}}
__BÖLİDİMÖNDEMEW__
[[Kategoriya:Apple Inc.]]</text>
      <sha1>mfwdpeh1p80418dbc36lzbr1hv3syb6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fyodor Dostoevskiy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1814</id>
    <revision>
      <id>123824</id>
      <parentid>120823</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T06:12:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123824</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5164" sha1="myl4xajk7a3zjcvz2540eyzy738mlxm" xml:space="preserve">{{Jazıwshı infoqutısı
|qaraqalpaqsha atı        = Fyodor Mixaylovich Dostoevskiy
|negizgi atı              = {{lang-ru|Фёдор Михайлович Достоевский}}
|súwret                   = Vasily Perov - Портрет Ф.М.Достоевского - Google Art Project.jpg
|súwret eni               =250
|súwret táriypi           = V.G.Perov qálemınıń portretı, 1872-jıl 
|tuwılǵandaǵı atı         = 
|tolıq atı                = 
|ádebiy laqabı            =
|tuwılǵan sánesi          = 11.11.1821
|tuwılǵan jeri            = [[Moskva]], [[Rossiya imperiyası]]
|qaytıs bolǵan sánesi     = 9.02.1881
|qaytıs bolǵan jeri       = [[Sankt-Peterburg]], [[Rossiya imperiyası]]
|puqaralıǵı               = 
|milleti                  = 
|dóretiwshilik túri       = prozaik, awdarmashı, filosof
|oqıǵan jeri              = Áskeriy injenerlik hám texnika universitetı,&lt;br&gt;Nikolayev injenerlik bilim jurtı 
|dóretiwshilik jılları    = 1844-1880
|baǵdarı                  = realizm
|baǵdarları               =
|janrı                    =
|janrları                 = Gúrriń, povest, roman 
|shıǵarmalarınıń tili     = [[Rus tili|rus]]
|birinshi kitabı          = «Jarlı adamlar»
|ákesi                    = 
|anası                    = 
|ómirlik joldası          = 
|ómirlik joldasları       = 
|perzentleri              = 
|belgili pikirleri        = 
|ataqları hám sıylıqları  = 
|ataqları                 =
|sıylıqları               =
|sayt                     = 
|qolı                     = Fyodor Dostoyevsky Signature.svg
}}
'''Fyodor Mixaylovich Dostoyevskiy''' ({{lang-ru|Фёдор Миха́йлович Достое́вский}}; [[1821|1821-jıl]] [[11-noyabr]], [[Moskva]] — [[1881|1881-jıl]] [[9-fevral]], [[Sankt-Peterburg]]) — ullı [[Rossiya|orıs]] jazıwshısı bolǵan. Onıń eń ataqlı romanları bular: ''[[Jınayat hám jaza]]'', ''[[Idiot]]'' hám ''[[Aǵa-ini Karamazovlar]]''. Dostoyevskiy óz shıǵarmalarında XIX ásirdegi Rossiya jámiyetinde ushıraǵan siyasiy, social, ruwxıy [[mashqala]]lardı adam [[psixologiya]]sı tárepinen sáwlelendirgen. Sonday-aq kritikler Dostoyevskiydi [[dúnya ádebiyatı]]ndaǵı eń ullı hám kórnekli psixologı dep tán alǵan.

1877-jıldan Peterburg pánler akademiyasınıń xabarshı aǵzası{{sfn|Орнатская, Туниманов|1992|с=}}. [[YUNESKO]] maǵlıwmatlarına kóre, jáhán ádebiyatı klassikası dúnyadaǵı eń kóp oqılatuǵın jazıwshılardan biri bolıp tabıladı. Dostoyevskiydiń toplanǵan dóretpeleri 12 roman, tórt novella, 16 gúrriń hám basqa kóplegen dóretpelerden ibarat.

Jazıwshınıń dáslepki dóretpeleri, sonıń menen birge ''Ólik úyden esletpelar'' gúrrińi psixologiyalıq proza janrınıń payda bolıwına járdem berdi&lt;ref&gt;[https://www.dissercat.com/content/dostoevskii-i-russkii-psikhologicheskii-roman-xix-v Достоевский и русский психологический роман XIX в.] {{Wayback|url=https://www.dissercat.com/content/dostoevskii-i-russkii-psikhologicheskii-roman-xix-v |date=20190228033352 }} Осмоловский, Олег Николаевич, 1999.&lt;/ref&gt;.

Petrashevlar jumısı boyınsha tórt jılǵa azatlıqtan júdá etilgen, óz jazasın Omsk áskeriy qalasında ótkergen&lt;ref&gt;{{Web deregi |url=http://www.dostoevskyi.ru/omskaya_katorga.php |title=Омская каторга в жизни Достоевского |access-date=2022-07-13 |archive-date=2021-06-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210620095837/https://dostoevskyi.ru/omskaya_katorga.php |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

Óliminen keyin Dostoyevskiy orıs ádebiyatı klassikası hám jáhán áhmiyetine iyelik etken eń jaqsı romanistlerdenn biri dep tán alınǵan, Rossiyada personalizmnıń birinshi wákili esaplanadı. Orıs jazıwshısınıń dóretiwshiligi jáhán ádebiyatına, atap aytqanda, ádebiyat boyınsha Nobel sıylıǵı iyeleri, filosoflar Fridrix Nicshe hám Jan-Pyol Sartrnıń dóretiwshiligine, sonıń menen birge, ekzistencializm hám túrli psixologiyalıq táliymatlardıń&lt;ref&gt;{{Web deregi|lang=en|url=http://britannica.com/biography/Fyodor-Dostoyevsky|title=Fyodor Dostoyevsky|author=Morson, Gary Saul|publisher=Encyclopædia Britannica, Inc|accessdate=2015-09-12|archive-date=2015-09-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20150905102203/http://www.britannica.com/biography/Fyodor-Dostoyevsky|deadlink=no}}&lt;/ref&gt; qáliplesiwine tásir kórsetdi, onıń 1864-jıldaǵı «Jer astı jazıwları» romanı ekzistencialistik ádebiyattıń birinshi dóretpelerinen biri esaplanadı.

Jazıwshınıń eń zárúrli dóretpeleri qatarına &quot;Ullı bes kitap&quot; — ''[[Jınayat hám jaza]]'' (1866 ), ''[[Idiot]]'' (1869 ), &quot;Jinler&quot; (1872), &quot;Óspirim&quot; (1875), ''[[Aǵa-ini Karamazovlar]]'' (1880) romanları kiredi. Dostoyevskiydiń kóplegen ataqlı dóretpeleri teatrda kóp márte ekranlastırılǵan hám saxnalastırılǵan, balet hám opera bolıp ta saxnalastırılǵan.

[[Kategoriya:Jazıwshılar]]

== Derekler ==
{{derekler}}
[[Kategoriya:Jazıwshılar]]
{{Fyodor Dostoyevskiy}}</text>
      <sha1>myl4xajk7a3zjcvz2540eyzy738mlxm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123825</id>
      <parentid>123824</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T06:12:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123825</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5162" sha1="os5c3aoic6vgc9g8bva6qhsn9c8m2td" xml:space="preserve">{{Jazıwshı infoqutısı
|qaraqalpaqsha atı        = Fyodor Mixaylovich Dostoevskiy
|negizgi atı              = {{lang-ru|Фёдор Михайлович Достоевский}}
|súwret                   = Vasily Perov - Портрет Ф.М.Достоевского - Google Art Project.jpg
|súwret eni               =250
|súwret táriypi           = V.G.Perov qálemınıń portretı, 1872-jıl 
|tuwılǵandaǵı atı         = 
|tolıq atı                = 
|ádebiy laqabı            =
|tuwılǵan sánesi          = 11.11.1821
|tuwılǵan jeri            = [[Moskva]], [[Rossiya imperiyası]]
|qaytıs bolǵan sánesi     = 9.02.1881
|qaytıs bolǵan jeri       = [[Sankt-Peterburg]], [[Rossiya imperiyası]]
|puqaralıǵı               = 
|milleti                  = 
|dóretiwshilik túri       = prozaik, awdarmashı, filosof
|oqıǵan jeri              = Áskeriy injenerlik hám texnika universitetı,&lt;br&gt;Nikolayev injenerlik bilim jurtı 
|dóretiwshilik jılları    = 1844-1880
|baǵdarı                  = realizm
|baǵdarları               =
|janrı                    =
|janrları                 = Gúrriń, povest, roman 
|shıǵarmalarınıń tili     = [[Rus tili|rus]]
|birinshi kitabı          = «Jarlı adamlar»
|ákesi                    = 
|anası                    = 
|ómirlik joldası          = 
|ómirlik joldasları       = 
|perzentleri              = 
|belgili pikirleri        = 
|ataqları hám sıylıqları  = 
|ataqları                 =
|sıylıqları               =
|sayt                     = 
|qolı                     = Fyodor Dostoyevsky Signature.svg
}}
'''Fyodor Mixaylovich Dostoyevskiy''' ({{lang-ru|Фёдор Миха́йлович Достое́вский}}; [[1821|1821-jıl]] [[11-noyabr]], [[Moskva]] — [[1881|1881-jıl]] [[9-fevral]], [[Sankt-Peterburg]]) — ullı [[Rossiya|orıs]] jazıwshısı bolǵan. Onıń eń ataqlı romanları bular: ''[[Jınayat hám jaza]]'', ''[[Idiot]]'' hám ''[[Aǵa-ini Karamazovlar]]''. Dostoyevskiy óz shıǵarmalarında XIX ásirdegi Rossiya jámiyetinde ushıraǵan siyasiy, social, ruwxıy [[mashqala]]lardı adam [[psixologiya]]sı tárepinen sáwlelendirgen. Sonday-aq kritikler Dostoyevskiydi [[dúnya ádebiyatı]]ndaǵı eń ullı hám kórnekli psixologı dep tán alǵan.

1877-jıldan Peterburg pánler akademiyasınıń xabarshı aǵzası{{sfn|Орнатская, Туниманов|1992|с=}}. [[YUNESKO]] maǵlıwmatlarına kóre, jáhán ádebiyatı klassikası dúnyadaǵı eń kóp oqılatuǵın jazıwshılardan biri bolıp tabıladı. Dostoyevskiydiń toplanǵan dóretpeleri 12 roman, tórt novella, 16 gúrriń hám basqa kóplegen dóretpelerden ibarat.

Jazıwshınıń dáslepki dóretpeleri, sonıń menen birge ''Ólik úyden esletpelar'' gúrrińi psixologiyalıq proza janrınıń payda bolıwına járdem berdi&lt;ref&gt;[https://www.dissercat.com/content/dostoevskii-i-russkii-psikhologicheskii-roman-xix-v Достоевский и русский психологический роман XIX в.] {{Wayback|url=https://www.dissercat.com/content/dostoevskii-i-russkii-psikhologicheskii-roman-xix-v |date=20190228033352 }} Осмоловский, Олег Николаевич, 1999.&lt;/ref&gt;.

Petrashevlar jumısı boyınsha tórt jılǵa azatlıqtan júdá etilgen, óz jazasın Omsk áskeriy qalasında ótkergen&lt;ref&gt;{{Web deregi |url=http://www.dostoevskyi.ru/omskaya_katorga.php |title=Омская каторга в жизни Достоевского |access-date=2022-07-13 |archive-date=2021-06-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210620095837/https://dostoevskyi.ru/omskaya_katorga.php |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

Óliminen keyin Dostoyevskiy orıs ádebiyatı klassikası hám jáhán áhmiyetine iyelik etken eń jaqsı romanistlerdenn biri dep tán alınǵan, Rossiyada personalizmnıń birinshi wákili esaplanadı. Orıs jazıwshısınıń dóretiwshiligi jáhán ádebiyatına, atap aytqanda, ádebiyat boyınsha Nobel sıylıǵı iyeleri, filosoflar Fridrix Nicshe hám Jan-Pyol Sartrnıń dóretiwshiligine, sonıń menen birge, ekzistencializm hám túrli psixologiyalıq táliymatlardıń&lt;ref&gt;{{Web deregi|lang=en|url=http://britannica.com/biography/Fyodor-Dostoyevsky|title=Fyodor Dostoyevsky|author=Morson, Gary Saul|publisher=Encyclopædia Britannica, Inc|accessdate=2015-09-12|archive-date=2015-09-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20150905102203/http://www.britannica.com/biography/Fyodor-Dostoyevsky|deadlink=no}}&lt;/ref&gt; qáliplesiwine tásir kórsetdi, onıń 1864-jıldaǵı «Jer astı jazıwları» romanı ekzistencialistik ádebiyattıń birinshi dóretpelerinen biri esaplanadı.

Jazıwshınıń eń zárúrli dóretpeleri qatarına &quot;Ullı bes kitap&quot; — ''[[Jınayat hám jaza]]'' (1866 ), ''[[Idiot]]'' (1869 ), Jinler (1872), &quot;Óspirim&quot; (1875), ''[[Aǵa-ini Karamazovlar]]'' (1880) romanları kiredi. Dostoyevskiydiń kóplegen ataqlı dóretpeleri teatrda kóp márte ekranlastırılǵan hám saxnalastırılǵan, balet hám opera bolıp ta saxnalastırılǵan.

[[Kategoriya:Jazıwshılar]]

== Derekler ==
{{derekler}}
[[Kategoriya:Jazıwshılar]]
{{Fyodor Dostoyevskiy}}</text>
      <sha1>os5c3aoic6vgc9g8bva6qhsn9c8m2td</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123826</id>
      <parentid>123825</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T06:13:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123826</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5166" sha1="stt95e3f5mibgp5mhouca7l019l9grx" xml:space="preserve">{{Jazıwshı infoqutısı
|qaraqalpaqsha atı        = Fyodor Mixaylovich Dostoevskiy
|negizgi atı              = {{lang-ru|Фёдор Михайлович Достоевский}}
|súwret                   = Vasily Perov - Портрет Ф.М.Достоевского - Google Art Project.jpg
|súwret eni               =250
|súwret táriypi           = V.G.Perov qálemınıń portretı, 1872-jıl 
|tuwılǵandaǵı atı         = 
|tolıq atı                = 
|ádebiy laqabı            =
|tuwılǵan sánesi          = 11.11.1821
|tuwılǵan jeri            = [[Moskva]], [[Rossiya imperiyası]]
|qaytıs bolǵan sánesi     = 9.02.1881
|qaytıs bolǵan jeri       = [[Sankt-Peterburg]], [[Rossiya imperiyası]]
|puqaralıǵı               = 
|milleti                  = 
|dóretiwshilik túri       = prozaik, awdarmashı, filosof
|oqıǵan jeri              = Áskeriy injenerlik hám texnika universitetı,&lt;br&gt;Nikolayev injenerlik bilim jurtı 
|dóretiwshilik jılları    = 1844-1880
|baǵdarı                  = realizm
|baǵdarları               =
|janrı                    =
|janrları                 = Gúrriń, povest, roman 
|shıǵarmalarınıń tili     = [[Rus tili|rus]]
|birinshi kitabı          = «Jarlı adamlar»
|ákesi                    = 
|anası                    = 
|ómirlik joldası          = 
|ómirlik joldasları       = 
|perzentleri              = 
|belgili pikirleri        = 
|ataqları hám sıylıqları  = 
|ataqları                 =
|sıylıqları               =
|sayt                     = 
|qolı                     = Fyodor Dostoyevsky Signature.svg
}}
'''Fyodor Mixaylovich Dostoyevskiy''' ({{lang-ru|Фёдор Миха́йлович Достое́вский}}; [[1821|1821-jıl]] [[11-noyabr]], [[Moskva]] — [[1881|1881-jıl]] [[9-fevral]], [[Sankt-Peterburg]]) — ullı [[Rossiya|orıs]] jazıwshısı bolǵan. Onıń eń ataqlı romanları bular: ''[[Jınayat hám jaza]]'', ''[[Idiot]]'' hám ''[[Aǵa-ini Karamazovlar]]''. Dostoyevskiy óz shıǵarmalarında XIX ásirdegi Rossiya jámiyetinde ushıraǵan siyasiy, social, ruwxıy [[mashqala]]lardı adam [[psixologiya]]sı tárepinen sáwlelendirgen. Sonday-aq kritikler Dostoyevskiydi [[dúnya ádebiyatı]]ndaǵı eń ullı hám kórnekli psixologı dep tán alǵan.

1877-jıldan Peterburg pánler akademiyasınıń xabarshı aǵzası{{sfn|Орнатская, Туниманов|1992|с=}}. [[YUNESKO]] maǵlıwmatlarına kóre, jáhán ádebiyatı klassikası dúnyadaǵı eń kóp oqılatuǵın jazıwshılardan biri bolıp tabıladı. Dostoyevskiydiń toplanǵan dóretpeleri 12 roman, tórt novella, 16 gúrriń hám basqa kóplegen dóretpelerden ibarat.

Jazıwshınıń dáslepki dóretpeleri, sonıń menen birge ''Ólik úyden esletpelar'' gúrrińi psixologiyalıq proza janrınıń payda bolıwına járdem berdi&lt;ref&gt;[https://www.dissercat.com/content/dostoevskii-i-russkii-psikhologicheskii-roman-xix-v Достоевский и русский психологический роман XIX в.] {{Wayback|url=https://www.dissercat.com/content/dostoevskii-i-russkii-psikhologicheskii-roman-xix-v |date=20190228033352 }} Осмоловский, Олег Николаевич, 1999.&lt;/ref&gt;.

Petrashevlar jumısı boyınsha tórt jılǵa azatlıqtan júdá etilgen, óz jazasın Omsk áskeriy qalasında ótkergen&lt;ref&gt;{{Web deregi |url=http://www.dostoevskyi.ru/omskaya_katorga.php |title=Омская каторга в жизни Достоевского |access-date=2022-07-13 |archive-date=2021-06-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210620095837/https://dostoevskyi.ru/omskaya_katorga.php |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

Óliminen keyin Dostoyevskiy orıs ádebiyatı klassikası hám jáhán áhmiyetine iyelik etken eń jaqsı romanistlerdenn biri dep tán alınǵan, Rossiyada personalizmnıń birinshi wákili esaplanadı. Orıs jazıwshısınıń dóretiwshiligi jáhán ádebiyatına, atap aytqanda, ádebiyat boyınsha Nobel sıylıǵı iyeleri, filosoflar Fridrix Nicshe hám Jan-Pyol Sartrnıń dóretiwshiligine, sonıń menen birge, ekzistencializm hám túrli psixologiyalıq táliymatlardıń&lt;ref&gt;{{Web deregi|lang=en|url=http://britannica.com/biography/Fyodor-Dostoyevsky|title=Fyodor Dostoyevsky|author=Morson, Gary Saul|publisher=Encyclopædia Britannica, Inc|accessdate=2015-09-12|archive-date=2015-09-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20150905102203/http://www.britannica.com/biography/Fyodor-Dostoyevsky|deadlink=no}}&lt;/ref&gt; qáliplesiwine tásir kórsetdi, onıń 1864-jıldaǵı «Jer astı jazıwları» romanı ekzistencialistik ádebiyattıń birinshi dóretpelerinen biri esaplanadı.

Jazıwshınıń eń zárúrli dóretpeleri qatarına &quot;Ullı bes kitap&quot; — ''[[Jınayat hám jaza]]'' (1866 ), ''[[Idiot]]'' (1869 ), ''Jinler'' (1872), &quot;Óspirim&quot; (1875), ''[[Aǵa-ini Karamazovlar]]'' (1880) romanları kiredi. Dostoyevskiydiń kóplegen ataqlı dóretpeleri teatrda kóp márte ekranlastırılǵan hám saxnalastırılǵan, balet hám opera bolıp ta saxnalastırılǵan.

[[Kategoriya:Jazıwshılar]]

== Derekler ==
{{derekler}}
[[Kategoriya:Jazıwshılar]]
{{Fyodor Dostoyevskiy}}</text>
      <sha1>stt95e3f5mibgp5mhouca7l019l9grx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123827</id>
      <parentid>123826</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T06:13:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123827</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5164" sha1="hbo57jmwy8fzrufcmlec1xoomcc8yd4" xml:space="preserve">{{Jazıwshı infoqutısı
|qaraqalpaqsha atı        = Fyodor Mixaylovich Dostoevskiy
|negizgi atı              = {{lang-ru|Фёдор Михайлович Достоевский}}
|súwret                   = Vasily Perov - Портрет Ф.М.Достоевского - Google Art Project.jpg
|súwret eni               =250
|súwret táriypi           = V.G.Perov qálemınıń portretı, 1872-jıl 
|tuwılǵandaǵı atı         = 
|tolıq atı                = 
|ádebiy laqabı            =
|tuwılǵan sánesi          = 11.11.1821
|tuwılǵan jeri            = [[Moskva]], [[Rossiya imperiyası]]
|qaytıs bolǵan sánesi     = 9.02.1881
|qaytıs bolǵan jeri       = [[Sankt-Peterburg]], [[Rossiya imperiyası]]
|puqaralıǵı               = 
|milleti                  = 
|dóretiwshilik túri       = prozaik, awdarmashı, filosof
|oqıǵan jeri              = Áskeriy injenerlik hám texnika universitetı,&lt;br&gt;Nikolayev injenerlik bilim jurtı 
|dóretiwshilik jılları    = 1844-1880
|baǵdarı                  = realizm
|baǵdarları               =
|janrı                    =
|janrları                 = Gúrriń, povest, roman 
|shıǵarmalarınıń tili     = [[Rus tili|rus]]
|birinshi kitabı          = «Jarlı adamlar»
|ákesi                    = 
|anası                    = 
|ómirlik joldası          = 
|ómirlik joldasları       = 
|perzentleri              = 
|belgili pikirleri        = 
|ataqları hám sıylıqları  = 
|ataqları                 =
|sıylıqları               =
|sayt                     = 
|qolı                     = Fyodor Dostoyevsky Signature.svg
}}
'''Fyodor Mixaylovich Dostoyevskiy''' ({{lang-ru|Фёдор Миха́йлович Достое́вский}}; [[1821|1821-jıl]] [[11-noyabr]], [[Moskva]] — [[1881|1881-jıl]] [[9-fevral]], [[Sankt-Peterburg]]) — ullı [[Rossiya|orıs]] jazıwshısı bolǵan. Onıń eń ataqlı romanları bular: ''[[Jınayat hám jaza]]'', ''[[Idiot]]'' hám ''[[Aǵa-ini Karamazovlar]]''. Dostoyevskiy óz shıǵarmalarında XIX ásirdegi Rossiya jámiyetinde ushıraǵan siyasiy, social, ruwxıy [[mashqala]]lardı adam [[psixologiya]]sı tárepinen sáwlelendirgen. Sonday-aq kritikler Dostoyevskiydi [[dúnya ádebiyatı]]ndaǵı eń ullı hám kórnekli psixologı dep tán alǵan.

1877-jıldan Peterburg pánler akademiyasınıń xabarshı aǵzası{{sfn|Орнатская, Туниманов|1992|с=}}. [[YUNESKO]] maǵlıwmatlarına kóre, jáhán ádebiyatı klassikası dúnyadaǵı eń kóp oqılatuǵın jazıwshılardan biri bolıp tabıladı. Dostoyevskiydiń toplanǵan dóretpeleri 12 roman, tórt novella, 16 gúrriń hám basqa kóplegen dóretpelerden ibarat.

Jazıwshınıń dáslepki dóretpeleri, sonıń menen birge ''Ólik úyden esletpelar'' gúrrińi psixologiyalıq proza janrınıń payda bolıwına járdem berdi&lt;ref&gt;[https://www.dissercat.com/content/dostoevskii-i-russkii-psikhologicheskii-roman-xix-v Достоевский и русский психологический роман XIX в.] {{Wayback|url=https://www.dissercat.com/content/dostoevskii-i-russkii-psikhologicheskii-roman-xix-v |date=20190228033352 }} Осмоловский, Олег Николаевич, 1999.&lt;/ref&gt;.

Petrashevlar jumısı boyınsha tórt jılǵa azatlıqtan júdá etilgen, óz jazasın Omsk áskeriy qalasında ótkergen&lt;ref&gt;{{Web deregi |url=http://www.dostoevskyi.ru/omskaya_katorga.php |title=Омская каторга в жизни Достоевского |access-date=2022-07-13 |archive-date=2021-06-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210620095837/https://dostoevskyi.ru/omskaya_katorga.php |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

Óliminen keyin Dostoyevskiy orıs ádebiyatı klassikası hám jáhán áhmiyetine iyelik etken eń jaqsı romanistlerdenn biri dep tán alınǵan, Rossiyada personalizmnıń birinshi wákili esaplanadı. Orıs jazıwshısınıń dóretiwshiligi jáhán ádebiyatına, atap aytqanda, ádebiyat boyınsha Nobel sıylıǵı iyeleri, filosoflar Fridrix Nicshe hám Jan-Pyol Sartrnıń dóretiwshiligine, sonıń menen birge, ekzistencializm hám túrli psixologiyalıq táliymatlardıń&lt;ref&gt;{{Web deregi|lang=en|url=http://britannica.com/biography/Fyodor-Dostoyevsky|title=Fyodor Dostoyevsky|author=Morson, Gary Saul|publisher=Encyclopædia Britannica, Inc|accessdate=2015-09-12|archive-date=2015-09-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20150905102203/http://www.britannica.com/biography/Fyodor-Dostoyevsky|deadlink=no}}&lt;/ref&gt; qáliplesiwine tásir kórsetdi, onıń 1864-jıldaǵı «Jer astı jazıwları» romanı ekzistencialistik ádebiyattıń birinshi dóretpelerinen biri esaplanadı.

Jazıwshınıń eń zárúrli dóretpeleri qatarına &quot;Ullı bes kitap&quot; — ''[[Jınayat hám jaza]]'' (1866 ), ''[[Idiot]]'' (1869 ), ''Jinler'' (1872), Óspirim (1875), ''[[Aǵa-ini Karamazovlar]]'' (1880) romanları kiredi. Dostoyevskiydiń kóplegen ataqlı dóretpeleri teatrda kóp márte ekranlastırılǵan hám saxnalastırılǵan, balet hám opera bolıp ta saxnalastırılǵan.

[[Kategoriya:Jazıwshılar]]

== Derekler ==
{{derekler}}
[[Kategoriya:Jazıwshılar]]
{{Fyodor Dostoyevskiy}}</text>
      <sha1>hbo57jmwy8fzrufcmlec1xoomcc8yd4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123828</id>
      <parentid>123827</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T06:13:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123828</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5168" sha1="j169y5rnm9qbsfgfgs7ttroygrzpv1h" xml:space="preserve">{{Jazıwshı infoqutısı
|qaraqalpaqsha atı        = Fyodor Mixaylovich Dostoevskiy
|negizgi atı              = {{lang-ru|Фёдор Михайлович Достоевский}}
|súwret                   = Vasily Perov - Портрет Ф.М.Достоевского - Google Art Project.jpg
|súwret eni               =250
|súwret táriypi           = V.G.Perov qálemınıń portretı, 1872-jıl 
|tuwılǵandaǵı atı         = 
|tolıq atı                = 
|ádebiy laqabı            =
|tuwılǵan sánesi          = 11.11.1821
|tuwılǵan jeri            = [[Moskva]], [[Rossiya imperiyası]]
|qaytıs bolǵan sánesi     = 9.02.1881
|qaytıs bolǵan jeri       = [[Sankt-Peterburg]], [[Rossiya imperiyası]]
|puqaralıǵı               = 
|milleti                  = 
|dóretiwshilik túri       = prozaik, awdarmashı, filosof
|oqıǵan jeri              = Áskeriy injenerlik hám texnika universitetı,&lt;br&gt;Nikolayev injenerlik bilim jurtı 
|dóretiwshilik jılları    = 1844-1880
|baǵdarı                  = realizm
|baǵdarları               =
|janrı                    =
|janrları                 = Gúrriń, povest, roman 
|shıǵarmalarınıń tili     = [[Rus tili|rus]]
|birinshi kitabı          = «Jarlı adamlar»
|ákesi                    = 
|anası                    = 
|ómirlik joldası          = 
|ómirlik joldasları       = 
|perzentleri              = 
|belgili pikirleri        = 
|ataqları hám sıylıqları  = 
|ataqları                 =
|sıylıqları               =
|sayt                     = 
|qolı                     = Fyodor Dostoyevsky Signature.svg
}}
'''Fyodor Mixaylovich Dostoyevskiy''' ({{lang-ru|Фёдор Миха́йлович Достое́вский}}; [[1821|1821-jıl]] [[11-noyabr]], [[Moskva]] — [[1881|1881-jıl]] [[9-fevral]], [[Sankt-Peterburg]]) — ullı [[Rossiya|orıs]] jazıwshısı bolǵan. Onıń eń ataqlı romanları bular: ''[[Jınayat hám jaza]]'', ''[[Idiot]]'' hám ''[[Aǵa-ini Karamazovlar]]''. Dostoyevskiy óz shıǵarmalarında XIX ásirdegi Rossiya jámiyetinde ushıraǵan siyasiy, social, ruwxıy [[mashqala]]lardı adam [[psixologiya]]sı tárepinen sáwlelendirgen. Sonday-aq kritikler Dostoyevskiydi [[dúnya ádebiyatı]]ndaǵı eń ullı hám kórnekli psixologı dep tán alǵan.

1877-jıldan Peterburg pánler akademiyasınıń xabarshı aǵzası{{sfn|Орнатская, Туниманов|1992|с=}}. [[YUNESKO]] maǵlıwmatlarına kóre, jáhán ádebiyatı klassikası dúnyadaǵı eń kóp oqılatuǵın jazıwshılardan biri bolıp tabıladı. Dostoyevskiydiń toplanǵan dóretpeleri 12 roman, tórt novella, 16 gúrriń hám basqa kóplegen dóretpelerden ibarat.

Jazıwshınıń dáslepki dóretpeleri, sonıń menen birge ''Ólik úyden esletpelar'' gúrrińi psixologiyalıq proza janrınıń payda bolıwına járdem berdi&lt;ref&gt;[https://www.dissercat.com/content/dostoevskii-i-russkii-psikhologicheskii-roman-xix-v Достоевский и русский психологический роман XIX в.] {{Wayback|url=https://www.dissercat.com/content/dostoevskii-i-russkii-psikhologicheskii-roman-xix-v |date=20190228033352 }} Осмоловский, Олег Николаевич, 1999.&lt;/ref&gt;.

Petrashevlar jumısı boyınsha tórt jılǵa azatlıqtan júdá etilgen, óz jazasın Omsk áskeriy qalasında ótkergen&lt;ref&gt;{{Web deregi |url=http://www.dostoevskyi.ru/omskaya_katorga.php |title=Омская каторга в жизни Достоевского |access-date=2022-07-13 |archive-date=2021-06-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210620095837/https://dostoevskyi.ru/omskaya_katorga.php |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

Óliminen keyin Dostoyevskiy orıs ádebiyatı klassikası hám jáhán áhmiyetine iyelik etken eń jaqsı romanistlerdenn biri dep tán alınǵan, Rossiyada personalizmnıń birinshi wákili esaplanadı. Orıs jazıwshısınıń dóretiwshiligi jáhán ádebiyatına, atap aytqanda, ádebiyat boyınsha Nobel sıylıǵı iyeleri, filosoflar Fridrix Nicshe hám Jan-Pyol Sartrnıń dóretiwshiligine, sonıń menen birge, ekzistencializm hám túrli psixologiyalıq táliymatlardıń&lt;ref&gt;{{Web deregi|lang=en|url=http://britannica.com/biography/Fyodor-Dostoyevsky|title=Fyodor Dostoyevsky|author=Morson, Gary Saul|publisher=Encyclopædia Britannica, Inc|accessdate=2015-09-12|archive-date=2015-09-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20150905102203/http://www.britannica.com/biography/Fyodor-Dostoyevsky|deadlink=no}}&lt;/ref&gt; qáliplesiwine tásir kórsetdi, onıń 1864-jıldaǵı «Jer astı jazıwları» romanı ekzistencialistik ádebiyattıń birinshi dóretpelerinen biri esaplanadı.

Jazıwshınıń eń zárúrli dóretpeleri qatarına &quot;Ullı bes kitap&quot; — ''[[Jınayat hám jaza]]'' (1866 ), ''[[Idiot]]'' (1869 ), ''Jinler'' (1872), ''Óspirim'' (1875), ''[[Aǵa-ini Karamazovlar]]'' (1880) romanları kiredi. Dostoyevskiydiń kóplegen ataqlı dóretpeleri teatrda kóp márte ekranlastırılǵan hám saxnalastırılǵan, balet hám opera bolıp ta saxnalastırılǵan.

[[Kategoriya:Jazıwshılar]]

== Derekler ==
{{derekler}}
[[Kategoriya:Jazıwshılar]]
{{Fyodor Dostoyevskiy}}</text>
      <sha1>j169y5rnm9qbsfgfgs7ttroygrzpv1h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123829</id>
      <parentid>123828</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T06:13:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123829</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5170" sha1="dvdcg2baxnqloo5u8a3ubrlebgjivhm" xml:space="preserve">{{Jazıwshı infoqutısı
|qaraqalpaqsha atı        = Fyodor Mixaylovich Dostoevskiy
|negizgi atı              = {{lang-ru|Фёдор Михайлович Достоевский}}
|súwret                   = Vasily Perov - Портрет Ф.М.Достоевского - Google Art Project.jpg
|súwret eni               =250
|súwret táriypi           = V.G.Perov qálemınıń portretı, 1872-jıl 
|tuwılǵandaǵı atı         = 
|tolıq atı                = 
|ádebiy laqabı            =
|tuwılǵan sánesi          = 11.11.1821
|tuwılǵan jeri            = [[Moskva]], [[Rossiya imperiyası]]
|qaytıs bolǵan sánesi     = 9.02.1881
|qaytıs bolǵan jeri       = [[Sankt-Peterburg]], [[Rossiya imperiyası]]
|puqaralıǵı               = 
|milleti                  = 
|dóretiwshilik túri       = prozaik, awdarmashı, filosof
|oqıǵan jeri              = Áskeriy injenerlik hám texnika universitetı,&lt;br&gt;Nikolayev injenerlik bilim jurtı 
|dóretiwshilik jılları    = 1844-1880
|baǵdarı                  = realizm
|baǵdarları               =
|janrı                    =
|janrları                 = Gúrriń, povest, roman 
|shıǵarmalarınıń tili     = [[Rus tili|rus]]
|birinshi kitabı          = «Jarlı adamlar»
|ákesi                    = 
|anası                    = 
|ómirlik joldası          = 
|ómirlik joldasları       = 
|perzentleri              = 
|belgili pikirleri        = 
|ataqları hám sıylıqları  = 
|ataqları                 =
|sıylıqları               =
|sayt                     = 
|qolı                     = Fyodor Dostoyevsky Signature.svg
}}
'''Fyodor Mixaylovich Dostoyevskiy''' ({{lang-ru|Фёдор Миха́йлович Достое́вский}}; [[1821|1821-jıl]] [[11-noyabr]], [[Moskva]] — [[1881|1881-jıl]] [[9-fevral]], [[Sankt-Peterburg]]) — ullı [[Rossiya|orıs]] jazıwshısı bolǵan. Onıń eń ataqlı romanları bular: ''[[Jınayat hám jaza]]'', ''[[Idiot]]'' hám ''[[Aǵa-ini Karamazovlar]]''. Dostoyevskiy óz shıǵarmalarında XIX ásirdegi Rossiya jámiyetinde ushıraǵan siyasiy, social, ruwxıy [[mashqala]]lardı adam [[psixologiya]]sı tárepinen sáwlelendirgen. Sonday-aq kritikler Dostoyevskiydi [[dúnya ádebiyatı]]ndaǵı eń ullı hám kórnekli psixologı dep tán alǵan.

1877-jıldan Peterburg pánler akademiyasınıń xabarshı aǵzası{{sfn|Орнатская, Туниманов|1992|с=}}. [[YUNESKO]] maǵlıwmatlarına kóre, jáhán ádebiyatı klassikası dúnyadaǵı eń kóp oqılatuǵın jazıwshılardan biri bolıp tabıladı. Dostoyevskiydiń toplanǵan dóretpeleri 12 roman, tórt novella, 16 gúrriń hám basqa kóplegen dóretpelerden ibarat.

Jazıwshınıń dáslepki dóretpeleri, sonıń menen birge ''Ólik úyden esletpelar'' gúrrińi psixologiyalıq proza janrınıń payda bolıwına járdem berdi&lt;ref&gt;[https://www.dissercat.com/content/dostoevskii-i-russkii-psikhologicheskii-roman-xix-v Достоевский и русский психологический роман XIX в.] {{Wayback|url=https://www.dissercat.com/content/dostoevskii-i-russkii-psikhologicheskii-roman-xix-v |date=20190228033352 }} Осмоловский, Олег Николаевич, 1999.&lt;/ref&gt;.

Petrashevlar jumısı boyınsha tórt jılǵa azatlıqtan júdá etilgen, óz jazasın Omsk áskeriy qalasında ótkergen&lt;ref&gt;{{Web deregi |url=http://www.dostoevskyi.ru/omskaya_katorga.php |title=Омская каторга в жизни Достоевского |access-date=2022-07-13 |archive-date=2021-06-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210620095837/https://dostoevskyi.ru/omskaya_katorga.php |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

Óliminen keyin Dostoyevskiy orıs ádebiyatı klassikası hám jáhán áhmiyetine iyelik etken eń jaqsı romanistlerdenn biri dep tán alınǵan, Rossiyada personalizmnıń birinshi wákili esaplanadı. Orıs jazıwshısınıń dóretiwshiligi jáhán ádebiyatına, atap aytqanda, ádebiyat boyınsha Nobel sıylıǵı iyeleri, filosoflar Fridrix Nicshe hám Jan-Pyol Sartrnıń dóretiwshiligine, sonıń menen birge, ekzistencializm hám túrli psixologiyalıq táliymatlardıń&lt;ref&gt;{{Web deregi|lang=en|url=http://britannica.com/biography/Fyodor-Dostoyevsky|title=Fyodor Dostoyevsky|author=Morson, Gary Saul|publisher=Encyclopædia Britannica, Inc|accessdate=2015-09-12|archive-date=2015-09-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20150905102203/http://www.britannica.com/biography/Fyodor-Dostoyevsky|deadlink=no}}&lt;/ref&gt; qáliplesiwine tásir kórsetdi, onıń 1864-jıldaǵı «Jer astı jazıwları» romanı ekzistencialistik ádebiyattıń birinshi dóretpelerinen biri esaplanadı.

Jazıwshınıń eń zárúrli dóretpeleri qatarına «Ullı bes kitap» — ''[[Jınayat hám jaza]]'' (1866 ), ''[[Idiot]]'' (1869 ), ''Jinler'' (1872), ''Óspirim'' (1875), ''[[Aǵa-ini Karamazovlar]]'' (1880) romanları kiredi. Dostoyevskiydiń kóplegen ataqlı dóretpeleri teatrda kóp márte ekranlastırılǵan hám saxnalastırılǵan, balet hám opera bolıp ta saxnalastırılǵan.

[[Kategoriya:Jazıwshılar]]

== Derekler ==
{{derekler}}
[[Kategoriya:Jazıwshılar]]
{{Fyodor Dostoyevskiy}}</text>
      <sha1>dvdcg2baxnqloo5u8a3ubrlebgjivhm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Maxset Ótemuratov</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6013</id>
    <revision>
      <id>123693</id>
      <parentid>121145</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:38:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123693</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5329" sha1="ghq8wt9edvgn4yt368p9x4oe9os2gx8" xml:space="preserve">{{Qosıqshı infoqutısı
| name                = Maxset Otemuratov
| image               = Maxset Otemuratov.jpg
| image_size          =
| landscape           =
| background          = 
| birth_name          = Maxset Ótemuratov
| alias               =
| birth_date          = 1978-jıl 14-iyun 
| origin              = [[Fayl:Flag of Karakalpakstan.svg|25px|Flag of Karakalpakstan]][[Qaraqalpaqstan]], [[Nókis rayonı]]
| genre               = [[Pop-Qosıqshı]]
| occupation          = Qosıqshı
| instrument          = 
| years_active        = 1996–jıldan baslap
| label               = 
| associated_acts     = 
| website             = [https://t.me/maxsetotemuratov_orginal Telegram Maxset Otemuratov]
|Name=Maxset Otemuratov|Мәмлекет=[[Fayl:Flag of Karakalpakstan.svg|25px|Flag of Karakalpakstan]][[Qaraqalpaqstan]], [[Nókis]]|Кәсиби=Qosiqshi|Years_active=1996-present|Лэйбл=}}{{Shaxs infoqutısı}}
{{commonscat|Maxset Otemuratov}}

'''Maxset Ótemuratov''' (tolıq atı Ótemuratov Maxsetbay Kewlimjaevich, 1978-jıl 14-iyunda [[Nókis rayonı]], milleti — qaraqalpaq) — Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıq artisti.
&quot;Nihal&quot;sıylıǵınıń laureatı (2001)&lt;ref name=&quot;Nihol&quot;&gt;{{web deregi|url=https://data.gov.uz/uz/datasets/8990|title=Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining yosh isteʼdodlar uchun «Nihol» mukofoti sovrindorlari roʻyhati|website=Data.gov.uz|accessdate=2020-10-12|deadlink=no|arxivsáne=2020-06-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200630213921/https://data.gov.uz/uz/datasets/8990}}&lt;/ref&gt;, Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artist (2005)&lt;ref name=&quot;Folklore&quot;&gt;{{web deregi|url=http://folklore.uz/nurotada-nurli-navolar-tarannumi/?lang=lat|title=Nurotada nurli navolar tarannumi|website=Folklore.uz|accessdate=2020-10-12|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;, Ózbekstanda xızmet kórsetken artist (2011)&lt;ref name=&quot;Daryo&quot;&gt;{{web deregi|url=https://daryo.uz/2017/08/18/maxset-otemuratov-qoraqalpogistonda-xizmat-korsatgan-artistlarning-kopchiligi-bu-nomga-noloyiq/|title=Maxset Oʻtemuratov: Qoraqalpogʻistonda xizmat koʻrsatgan artistlarning koʻpchiligi bu nomga noloyiq|website=Daryo.uz|accessdate=2020-10-28|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

== Ómirbayanı ==
Maxset Kewlimjaevich Ótemuratov - 1978-jıl 14-iyunda [[Nókis rayonı]] Aqmanǵıt awılında ápiwayı shańaraqta tuwılǵan.

Ákesi: Ótemuratov Kewlimjay, 1940-jıl 21-mart

Anası : Óemuratova Aqsulıw, 1946-jıl 8-mart

1985-jılda ol Frunze atındaǵı 1-orta
mekepke barıp, 1990-jıldan Berdaq atındaǵı 21-orta mektepte oqıwdı dawam ettiredi. Soń 1995-jılda onı tabıslı tamamlaǵan.

1996-jılda [[Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı|Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogika institutı]]&lt;nowiki/&gt;nıń dene tárbiyası fakultetine oqıwǵa kiredi.

1996—1997-jıllarda &quot;Turan&quot; komandasınıń basshısı etip saylanǵan. Sol jıldan baslap ol óz jumısın baslaydı.

1996-jılda marhum [[Zamira Xojanazarova]] yadına arnalǵan jarısta 3-orındı iyeleydi. Onda eń húrmetli oqıtıwshılar itibarın tartıp úlken saxnaǵa shıǵadı.

1999-jılda universitetti tabıslı tamamlap, intalı balalar menen islew bóliminde metodist sıpatında jumıs baslaydı.

2000-jılda Qaraqalpaqstan táriyxında birinshi ret &quot;Turan&quot; jámááti &quot;Quwnaqlar hám ziyrekler&quot; tańlawınıń Respublika basqıshında jeńimpaz bolıp, altın kubokti qolǵa kirgizedi.

Maxset Ótemuratov Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarı Keńesiniń eń húrmetli diplomına iye boladı.

== Sıylıqları ==

* 1996-jıl — marhum Zamira Xojanazarova yadına arnalǵan jarısta 3-orın iyesi
* 2001-jıl — &quot;Nihál&quot; mámleketlik sıylıǵınıń laureatı&lt;ref name=&quot;Nihol&quot;/&gt;
* 2004-jıl — &quot;Ózbekstan — meniń Watanım&quot; tańlawınıń Respublika basqıshı jeńimpazı 
* Joqarǵı Keńes máslahátshisi Musa Tájetdinovich Erniyazovtıń qararına muwapıq &quot;Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artist&quot;&lt;ref name=&quot;Folklore&quot;/&gt; ataǵı
* 2011-jıl — &quot;Ózbekstanda xızmet kórsetken artist&quot;&lt;ref name=&quot;Daryo&quot;/&gt; ataǵı

== Konsertleri ==

* 2000-jıl 24-may — Berdaq atındaǵı Respublika muzika teatrı
* 2001-jıl 23-oktyabr — &quot;Amfiteatr&quot;
* 2004-jıl 20—23-yanvar — Berdaq atındaǵı kinoteatr 
* 2008-jıl 14-15-16-aprel kúnleri — &quot;Men elimniń ashıǵıman&quot;, Qaraqalpaqstan muzika teatrı
* 2010-jıl 5-sentyabr — &quot;Amfiteatr&quot;, &quot;Ǵazlardıń qanatında&quot;
* 2013-jıl — &quot;Xalqım menen maqtanaman&quot; Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı
* 2016-jıl 1—7-mart kúnleri &quot;Anam-aw&quot;, Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı
* 2021-jıl 2—6-aprel kúnleri &quot;Saǵındım&quot;, Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı

== Diskografiya ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!
!Qosıqtıń atı 
!Shıǵıw sáneleri
|-
|1
|Kel, Gúlim
|01.11.2019
|-
|2
|Bir sóz
|05.06.2019 
|-
|3
|Biri senseń, biri men
|07.08.2019 
|-
|4
|Kel baǵlarıma
|02.10.2018
|-
|5
|Gúlimseń
|09.11.2019
|-
|6
|Úlken úy
|02.04.2019
|-
|7
|Gúlim
|08.06.2022
|-
|8
|Yar-yar
|14.02.2022 
|}

== Derekler ==
{{Derekler}}

[[Kategoriya:Pop-qosıqshılar]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaqstan]]
[[Kategoriya:Ózbekstanda xızmet kórsetken artistler]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artistler]]
[[Kategoriya:Qosıqshılar]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaq qosıqshıları]]</text>
      <sha1>ghq8wt9edvgn4yt368p9x4oe9os2gx8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123694</id>
      <parentid>123693</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:39:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123694</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5328" sha1="jfsc5s490los7gmjwy0z9scobgizs3b" xml:space="preserve">{{Qosıqshı infoqutısı
| name                = Maxset Otemuratov
| image               = Maxset Otemuratov.jpg
| image_size          =
| landscape           =
| background          = 
| birth_name          = Maxset Ótemuratov
| alias               =
| birth_date          = 1978-jıl 14-iyun 
| origin              = [[Fayl:Flag of Karakalpakstan.svg|25px|Flag of Karakalpakstan]][[Qaraqalpaqstan]], [[Nókis rayonı]]
| genre               = [[Pop-Qosıqshı]]
| occupation          = Qosıqshı
| instrument          = 
| years_active        = 1996–jıldan baslap
| label               = 
| associated_acts     = 
| website             = [https://t.me/maxsetotemuratov_orginal Telegram Maxset Otemuratov]
|Name=Maxset Otemuratov|Мәмлекет=[[Fayl:Flag of Karakalpakstan.svg|25px|Flag of Karakalpakstan]][[Qaraqalpaqstan]], [[Nókis]]|Кәсиби=Qosiqshi|Years_active=1996-present|Лэйбл=}}{{Shaxs infoqutısı}}
{{commonscat|Maxset Otemuratov}}

'''Maxset Ótemuratov''' (tolıq atı Ótemuratov Maxsetbay Kewlimjaevich, 1978-jıl 14-iyun, [[Nókis rayonı]], milleti — qaraqalpaq) — Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıq artisti.
&quot;Nihal&quot;sıylıǵınıń laureatı (2001)&lt;ref name=&quot;Nihol&quot;&gt;{{web deregi|url=https://data.gov.uz/uz/datasets/8990|title=Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining yosh isteʼdodlar uchun «Nihol» mukofoti sovrindorlari roʻyhati|website=Data.gov.uz|accessdate=2020-10-12|deadlink=no|arxivsáne=2020-06-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200630213921/https://data.gov.uz/uz/datasets/8990}}&lt;/ref&gt;, Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artist (2005)&lt;ref name=&quot;Folklore&quot;&gt;{{web deregi|url=http://folklore.uz/nurotada-nurli-navolar-tarannumi/?lang=lat|title=Nurotada nurli navolar tarannumi|website=Folklore.uz|accessdate=2020-10-12|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;, Ózbekstanda xızmet kórsetken artist (2011)&lt;ref name=&quot;Daryo&quot;&gt;{{web deregi|url=https://daryo.uz/2017/08/18/maxset-otemuratov-qoraqalpogistonda-xizmat-korsatgan-artistlarning-kopchiligi-bu-nomga-noloyiq/|title=Maxset Oʻtemuratov: Qoraqalpogʻistonda xizmat koʻrsatgan artistlarning koʻpchiligi bu nomga noloyiq|website=Daryo.uz|accessdate=2020-10-28|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

== Ómirbayanı ==
Maxset Kewlimjaevich Ótemuratov - 1978-jıl 14-iyunda [[Nókis rayonı]] Aqmanǵıt awılında ápiwayı shańaraqta tuwılǵan.

Ákesi: Ótemuratov Kewlimjay, 1940-jıl 21-mart

Anası : Óemuratova Aqsulıw, 1946-jıl 8-mart

1985-jılda ol Frunze atındaǵı 1-orta
mekepke barıp, 1990-jıldan Berdaq atındaǵı 21-orta mektepte oqıwdı dawam ettiredi. Soń 1995-jılda onı tabıslı tamamlaǵan.

1996-jılda [[Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı|Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogika institutı]]&lt;nowiki/&gt;nıń dene tárbiyası fakultetine oqıwǵa kiredi.

1996—1997-jıllarda &quot;Turan&quot; komandasınıń basshısı etip saylanǵan. Sol jıldan baslap ol óz jumısın baslaydı.

1996-jılda marhum [[Zamira Xojanazarova]] yadına arnalǵan jarısta 3-orındı iyeleydi. Onda eń húrmetli oqıtıwshılar itibarın tartıp úlken saxnaǵa shıǵadı.

1999-jılda universitetti tabıslı tamamlap, intalı balalar menen islew bóliminde metodist sıpatında jumıs baslaydı.

2000-jılda Qaraqalpaqstan táriyxında birinshi ret &quot;Turan&quot; jámááti &quot;Quwnaqlar hám ziyrekler&quot; tańlawınıń Respublika basqıshında jeńimpaz bolıp, altın kubokti qolǵa kirgizedi.

Maxset Ótemuratov Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarı Keńesiniń eń húrmetli diplomına iye boladı.

== Sıylıqları ==

* 1996-jıl — marhum Zamira Xojanazarova yadına arnalǵan jarısta 3-orın iyesi
* 2001-jıl — &quot;Nihál&quot; mámleketlik sıylıǵınıń laureatı&lt;ref name=&quot;Nihol&quot;/&gt;
* 2004-jıl — &quot;Ózbekstan — meniń Watanım&quot; tańlawınıń Respublika basqıshı jeńimpazı 
* Joqarǵı Keńes máslahátshisi Musa Tájetdinovich Erniyazovtıń qararına muwapıq &quot;Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artist&quot;&lt;ref name=&quot;Folklore&quot;/&gt; ataǵı
* 2011-jıl — &quot;Ózbekstanda xızmet kórsetken artist&quot;&lt;ref name=&quot;Daryo&quot;/&gt; ataǵı

== Konsertleri ==

* 2000-jıl 24-may — Berdaq atındaǵı Respublika muzika teatrı
* 2001-jıl 23-oktyabr — &quot;Amfiteatr&quot;
* 2004-jıl 20—23-yanvar — Berdaq atındaǵı kinoteatr 
* 2008-jıl 14-15-16-aprel kúnleri — &quot;Men elimniń ashıǵıman&quot;, Qaraqalpaqstan muzika teatrı
* 2010-jıl 5-sentyabr — &quot;Amfiteatr&quot;, &quot;Ǵazlardıń qanatında&quot;
* 2013-jıl — &quot;Xalqım menen maqtanaman&quot; Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı
* 2016-jıl 1—7-mart kúnleri &quot;Anam-aw&quot;, Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı
* 2021-jıl 2—6-aprel kúnleri &quot;Saǵındım&quot;, Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı

== Diskografiya ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!
!Qosıqtıń atı 
!Shıǵıw sáneleri
|-
|1
|Kel, Gúlim
|01.11.2019
|-
|2
|Bir sóz
|05.06.2019 
|-
|3
|Biri senseń, biri men
|07.08.2019 
|-
|4
|Kel baǵlarıma
|02.10.2018
|-
|5
|Gúlimseń
|09.11.2019
|-
|6
|Úlken úy
|02.04.2019
|-
|7
|Gúlim
|08.06.2022
|-
|8
|Yar-yar
|14.02.2022 
|}

== Derekler ==
{{Derekler}}

[[Kategoriya:Pop-qosıqshılar]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaqstan]]
[[Kategoriya:Ózbekstanda xızmet kórsetken artistler]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artistler]]
[[Kategoriya:Qosıqshılar]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaq qosıqshıları]]</text>
      <sha1>jfsc5s490los7gmjwy0z9scobgizs3b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123695</id>
      <parentid>123694</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:39:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123695</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5304" sha1="kbf4r3vns9ad2mibxaqpyv6an3hnemo" xml:space="preserve">{{Qosıqshı infoqutısı
| name                = Maxset Otemuratov
| image               = Maxset Otemuratov.jpg
| image_size          =
| landscape           =
| background          = 
| birth_name          = Maxset Ótemuratov
| alias               =
| birth_date          = 1978-jıl 14-iyun 
| origin              = [[Fayl:Flag of Karakalpakstan.svg|25px|Flag of Karakalpakstan]][[Qaraqalpaqstan]], [[Nókis rayonı]]
| genre               = [[Pop-Qosıqshı]]
| occupation          = Qosıqshı
| instrument          = 
| years_active        = 1996–jıldan baslap
| label               = 
| associated_acts     = 
| website             = [https://t.me/maxsetotemuratov_orginal Telegram Maxset Otemuratov]
|Name=Maxset Otemuratov|Мәмлекет=[[Fayl:Flag of Karakalpakstan.svg|25px|Flag of Karakalpakstan]][[Qaraqalpaqstan]], [[Nókis]]|Кәсиби=Qosiqshi|Years_active=1996-present|Лэйбл=}}{{Shaxs infoqutısı}}
{{commonscat|Maxset Otemuratov}}

'''Maxset Ótemuratov''' (tolıq atı Ótemuratov Maxsetbay Kewlimjaevich, 1978-jıl 14-iyun, [[Nókis rayonı]]) — Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıq artisti.
&quot;Nihal&quot;sıylıǵınıń laureatı (2001)&lt;ref name=&quot;Nihol&quot;&gt;{{web deregi|url=https://data.gov.uz/uz/datasets/8990|title=Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining yosh isteʼdodlar uchun «Nihol» mukofoti sovrindorlari roʻyhati|website=Data.gov.uz|accessdate=2020-10-12|deadlink=no|arxivsáne=2020-06-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200630213921/https://data.gov.uz/uz/datasets/8990}}&lt;/ref&gt;, Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artist (2005)&lt;ref name=&quot;Folklore&quot;&gt;{{web deregi|url=http://folklore.uz/nurotada-nurli-navolar-tarannumi/?lang=lat|title=Nurotada nurli navolar tarannumi|website=Folklore.uz|accessdate=2020-10-12|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;, Ózbekstanda xızmet kórsetken artist (2011)&lt;ref name=&quot;Daryo&quot;&gt;{{web deregi|url=https://daryo.uz/2017/08/18/maxset-otemuratov-qoraqalpogistonda-xizmat-korsatgan-artistlarning-kopchiligi-bu-nomga-noloyiq/|title=Maxset Oʻtemuratov: Qoraqalpogʻistonda xizmat koʻrsatgan artistlarning koʻpchiligi bu nomga noloyiq|website=Daryo.uz|accessdate=2020-10-28|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

== Ómirbayanı ==
Maxset Kewlimjaevich Ótemuratov - 1978-jıl 14-iyunda [[Nókis rayonı]] Aqmanǵıt awılında ápiwayı shańaraqta tuwılǵan.

Ákesi: Ótemuratov Kewlimjay, 1940-jıl 21-mart

Anası : Óemuratova Aqsulıw, 1946-jıl 8-mart

1985-jılda ol Frunze atındaǵı 1-orta
mekepke barıp, 1990-jıldan Berdaq atındaǵı 21-orta mektepte oqıwdı dawam ettiredi. Soń 1995-jılda onı tabıslı tamamlaǵan.

1996-jılda [[Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı|Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogika institutı]]&lt;nowiki/&gt;nıń dene tárbiyası fakultetine oqıwǵa kiredi.

1996—1997-jıllarda &quot;Turan&quot; komandasınıń basshısı etip saylanǵan. Sol jıldan baslap ol óz jumısın baslaydı.

1996-jılda marhum [[Zamira Xojanazarova]] yadına arnalǵan jarısta 3-orındı iyeleydi. Onda eń húrmetli oqıtıwshılar itibarın tartıp úlken saxnaǵa shıǵadı.

1999-jılda universitetti tabıslı tamamlap, intalı balalar menen islew bóliminde metodist sıpatında jumıs baslaydı.

2000-jılda Qaraqalpaqstan táriyxında birinshi ret &quot;Turan&quot; jámááti &quot;Quwnaqlar hám ziyrekler&quot; tańlawınıń Respublika basqıshında jeńimpaz bolıp, altın kubokti qolǵa kirgizedi.

Maxset Ótemuratov Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarı Keńesiniń eń húrmetli diplomına iye boladı.

== Sıylıqları ==

* 1996-jıl — marhum Zamira Xojanazarova yadına arnalǵan jarısta 3-orın iyesi
* 2001-jıl — &quot;Nihál&quot; mámleketlik sıylıǵınıń laureatı&lt;ref name=&quot;Nihol&quot;/&gt;
* 2004-jıl — &quot;Ózbekstan — meniń Watanım&quot; tańlawınıń Respublika basqıshı jeńimpazı 
* Joqarǵı Keńes máslahátshisi Musa Tájetdinovich Erniyazovtıń qararına muwapıq &quot;Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artist&quot;&lt;ref name=&quot;Folklore&quot;/&gt; ataǵı
* 2011-jıl — &quot;Ózbekstanda xızmet kórsetken artist&quot;&lt;ref name=&quot;Daryo&quot;/&gt; ataǵı

== Konsertleri ==

* 2000-jıl 24-may — Berdaq atındaǵı Respublika muzika teatrı
* 2001-jıl 23-oktyabr — &quot;Amfiteatr&quot;
* 2004-jıl 20—23-yanvar — Berdaq atındaǵı kinoteatr 
* 2008-jıl 14-15-16-aprel kúnleri — &quot;Men elimniń ashıǵıman&quot;, Qaraqalpaqstan muzika teatrı
* 2010-jıl 5-sentyabr — &quot;Amfiteatr&quot;, &quot;Ǵazlardıń qanatında&quot;
* 2013-jıl — &quot;Xalqım menen maqtanaman&quot; Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı
* 2016-jıl 1—7-mart kúnleri &quot;Anam-aw&quot;, Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı
* 2021-jıl 2—6-aprel kúnleri &quot;Saǵındım&quot;, Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı

== Diskografiya ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!
!Qosıqtıń atı 
!Shıǵıw sáneleri
|-
|1
|Kel, Gúlim
|01.11.2019
|-
|2
|Bir sóz
|05.06.2019 
|-
|3
|Biri senseń, biri men
|07.08.2019 
|-
|4
|Kel baǵlarıma
|02.10.2018
|-
|5
|Gúlimseń
|09.11.2019
|-
|6
|Úlken úy
|02.04.2019
|-
|7
|Gúlim
|08.06.2022
|-
|8
|Yar-yar
|14.02.2022 
|}

== Derekler ==
{{Derekler}}

[[Kategoriya:Pop-qosıqshılar]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaqstan]]
[[Kategoriya:Ózbekstanda xızmet kórsetken artistler]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artistler]]
[[Kategoriya:Qosıqshılar]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaq qosıqshıları]]</text>
      <sha1>kbf4r3vns9ad2mibxaqpyv6an3hnemo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123696</id>
      <parentid>123695</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:39:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123696</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5313" sha1="67ut765u3awsm6w2944er6l9cbflltj" xml:space="preserve">{{Qosıqshı infoqutısı
| name                = Maxset Otemuratov
| image               = Maxset Otemuratov.jpg
| image_size          =
| landscape           =
| background          = 
| birth_name          = Maxset Ótemuratov
| alias               =
| birth_date          = 1978-jıl 14-iyun 
| origin              = [[Fayl:Flag of Karakalpakstan.svg|25px|Flag of Karakalpakstan]][[Qaraqalpaqstan]], [[Nókis rayonı]]
| genre               = [[Pop-Qosıqshı]]
| occupation          = Qosıqshı
| instrument          = 
| years_active        = 1996–jıldan baslap
| label               = 
| associated_acts     = 
| website             = [https://t.me/maxsetotemuratov_orginal Telegram Maxset Otemuratov]
|Name=Maxset Otemuratov|Мәмлекет=[[Fayl:Flag of Karakalpakstan.svg|25px|Flag of Karakalpakstan]][[Qaraqalpaqstan]], [[Nókis]]|Кәсиби=Qosiqshi|Years_active=1996-present|Лэйбл=}}{{Shaxs infoqutısı}}
{{commonscat|Maxset Otemuratov}}

'''Maxset Ótemuratov''' (tolıq atı Ótemuratov Maxsetbay Kewlimjaevich, [[1978|1978-jıl]] 14-iyun, [[Nókis rayonı]]) — Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıq artisti.
&quot;Nihal&quot;sıylıǵınıń laureatı (2001)&lt;ref name=&quot;Nihol&quot;&gt;{{web deregi|url=https://data.gov.uz/uz/datasets/8990|title=Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining yosh isteʼdodlar uchun «Nihol» mukofoti sovrindorlari roʻyhati|website=Data.gov.uz|accessdate=2020-10-12|deadlink=no|arxivsáne=2020-06-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200630213921/https://data.gov.uz/uz/datasets/8990}}&lt;/ref&gt;, Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artist (2005)&lt;ref name=&quot;Folklore&quot;&gt;{{web deregi|url=http://folklore.uz/nurotada-nurli-navolar-tarannumi/?lang=lat|title=Nurotada nurli navolar tarannumi|website=Folklore.uz|accessdate=2020-10-12|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;, Ózbekstanda xızmet kórsetken artist (2011)&lt;ref name=&quot;Daryo&quot;&gt;{{web deregi|url=https://daryo.uz/2017/08/18/maxset-otemuratov-qoraqalpogistonda-xizmat-korsatgan-artistlarning-kopchiligi-bu-nomga-noloyiq/|title=Maxset Oʻtemuratov: Qoraqalpogʻistonda xizmat koʻrsatgan artistlarning koʻpchiligi bu nomga noloyiq|website=Daryo.uz|accessdate=2020-10-28|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

== Ómirbayanı ==
Maxset Kewlimjaevich Ótemuratov - 1978-jıl 14-iyunda [[Nókis rayonı]] Aqmanǵıt awılında ápiwayı shańaraqta tuwılǵan.

Ákesi: Ótemuratov Kewlimjay, 1940-jıl 21-mart

Anası : Óemuratova Aqsulıw, 1946-jıl 8-mart

1985-jılda ol Frunze atındaǵı 1-orta
mekepke barıp, 1990-jıldan Berdaq atındaǵı 21-orta mektepte oqıwdı dawam ettiredi. Soń 1995-jılda onı tabıslı tamamlaǵan.

1996-jılda [[Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı|Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogika institutı]]&lt;nowiki/&gt;nıń dene tárbiyası fakultetine oqıwǵa kiredi.

1996—1997-jıllarda &quot;Turan&quot; komandasınıń basshısı etip saylanǵan. Sol jıldan baslap ol óz jumısın baslaydı.

1996-jılda marhum [[Zamira Xojanazarova]] yadına arnalǵan jarısta 3-orındı iyeleydi. Onda eń húrmetli oqıtıwshılar itibarın tartıp úlken saxnaǵa shıǵadı.

1999-jılda universitetti tabıslı tamamlap, intalı balalar menen islew bóliminde metodist sıpatında jumıs baslaydı.

2000-jılda Qaraqalpaqstan táriyxında birinshi ret &quot;Turan&quot; jámááti &quot;Quwnaqlar hám ziyrekler&quot; tańlawınıń Respublika basqıshında jeńimpaz bolıp, altın kubokti qolǵa kirgizedi.

Maxset Ótemuratov Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarı Keńesiniń eń húrmetli diplomına iye boladı.

== Sıylıqları ==

* 1996-jıl — marhum Zamira Xojanazarova yadına arnalǵan jarısta 3-orın iyesi
* 2001-jıl — &quot;Nihál&quot; mámleketlik sıylıǵınıń laureatı&lt;ref name=&quot;Nihol&quot;/&gt;
* 2004-jıl — &quot;Ózbekstan — meniń Watanım&quot; tańlawınıń Respublika basqıshı jeńimpazı 
* Joqarǵı Keńes máslahátshisi Musa Tájetdinovich Erniyazovtıń qararına muwapıq &quot;Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artist&quot;&lt;ref name=&quot;Folklore&quot;/&gt; ataǵı
* 2011-jıl — &quot;Ózbekstanda xızmet kórsetken artist&quot;&lt;ref name=&quot;Daryo&quot;/&gt; ataǵı

== Konsertleri ==

* 2000-jıl 24-may — Berdaq atındaǵı Respublika muzika teatrı
* 2001-jıl 23-oktyabr — &quot;Amfiteatr&quot;
* 2004-jıl 20—23-yanvar — Berdaq atındaǵı kinoteatr 
* 2008-jıl 14-15-16-aprel kúnleri — &quot;Men elimniń ashıǵıman&quot;, Qaraqalpaqstan muzika teatrı
* 2010-jıl 5-sentyabr — &quot;Amfiteatr&quot;, &quot;Ǵazlardıń qanatında&quot;
* 2013-jıl — &quot;Xalqım menen maqtanaman&quot; Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı
* 2016-jıl 1—7-mart kúnleri &quot;Anam-aw&quot;, Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı
* 2021-jıl 2—6-aprel kúnleri &quot;Saǵındım&quot;, Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı

== Diskografiya ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!
!Qosıqtıń atı 
!Shıǵıw sáneleri
|-
|1
|Kel, Gúlim
|01.11.2019
|-
|2
|Bir sóz
|05.06.2019 
|-
|3
|Biri senseń, biri men
|07.08.2019 
|-
|4
|Kel baǵlarıma
|02.10.2018
|-
|5
|Gúlimseń
|09.11.2019
|-
|6
|Úlken úy
|02.04.2019
|-
|7
|Gúlim
|08.06.2022
|-
|8
|Yar-yar
|14.02.2022 
|}

== Derekler ==
{{Derekler}}

[[Kategoriya:Pop-qosıqshılar]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaqstan]]
[[Kategoriya:Ózbekstanda xızmet kórsetken artistler]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artistler]]
[[Kategoriya:Qosıqshılar]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaq qosıqshıları]]</text>
      <sha1>67ut765u3awsm6w2944er6l9cbflltj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123697</id>
      <parentid>123696</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:39:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123697</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5317" sha1="sler6ns263snb8gccbdnr4oeoe34ub8" xml:space="preserve">{{Qosıqshı infoqutısı
| name                = Maxset Otemuratov
| image               = Maxset Otemuratov.jpg
| image_size          =
| landscape           =
| background          = 
| birth_name          = Maxset Ótemuratov
| alias               =
| birth_date          = 1978-jıl 14-iyun 
| origin              = [[Fayl:Flag of Karakalpakstan.svg|25px|Flag of Karakalpakstan]][[Qaraqalpaqstan]], [[Nókis rayonı]]
| genre               = [[Pop-Qosıqshı]]
| occupation          = Qosıqshı
| instrument          = 
| years_active        = 1996–jıldan baslap
| label               = 
| associated_acts     = 
| website             = [https://t.me/maxsetotemuratov_orginal Telegram Maxset Otemuratov]
|Name=Maxset Otemuratov|Мәмлекет=[[Fayl:Flag of Karakalpakstan.svg|25px|Flag of Karakalpakstan]][[Qaraqalpaqstan]], [[Nókis]]|Кәсиби=Qosiqshi|Years_active=1996-present|Лэйбл=}}{{Shaxs infoqutısı}}
{{commonscat|Maxset Otemuratov}}

'''Maxset Ótemuratov''' (tolıq atı Ótemuratov Maxsetbay Kewlimjaevich, [[1978|1978-jıl]] [[14-iyun]], [[Nókis rayonı]]) — Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıq artisti.
&quot;Nihal&quot;sıylıǵınıń laureatı (2001)&lt;ref name=&quot;Nihol&quot;&gt;{{web deregi|url=https://data.gov.uz/uz/datasets/8990|title=Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining yosh isteʼdodlar uchun «Nihol» mukofoti sovrindorlari roʻyhati|website=Data.gov.uz|accessdate=2020-10-12|deadlink=no|arxivsáne=2020-06-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200630213921/https://data.gov.uz/uz/datasets/8990}}&lt;/ref&gt;, Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artist (2005)&lt;ref name=&quot;Folklore&quot;&gt;{{web deregi|url=http://folklore.uz/nurotada-nurli-navolar-tarannumi/?lang=lat|title=Nurotada nurli navolar tarannumi|website=Folklore.uz|accessdate=2020-10-12|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;, Ózbekstanda xızmet kórsetken artist (2011)&lt;ref name=&quot;Daryo&quot;&gt;{{web deregi|url=https://daryo.uz/2017/08/18/maxset-otemuratov-qoraqalpogistonda-xizmat-korsatgan-artistlarning-kopchiligi-bu-nomga-noloyiq/|title=Maxset Oʻtemuratov: Qoraqalpogʻistonda xizmat koʻrsatgan artistlarning koʻpchiligi bu nomga noloyiq|website=Daryo.uz|accessdate=2020-10-28|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

== Ómirbayanı ==
Maxset Kewlimjaevich Ótemuratov - 1978-jıl 14-iyunda [[Nókis rayonı]] Aqmanǵıt awılında ápiwayı shańaraqta tuwılǵan.

Ákesi: Ótemuratov Kewlimjay, 1940-jıl 21-mart

Anası : Óemuratova Aqsulıw, 1946-jıl 8-mart

1985-jılda ol Frunze atındaǵı 1-orta
mekepke barıp, 1990-jıldan Berdaq atındaǵı 21-orta mektepte oqıwdı dawam ettiredi. Soń 1995-jılda onı tabıslı tamamlaǵan.

1996-jılda [[Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı|Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogika institutı]]&lt;nowiki/&gt;nıń dene tárbiyası fakultetine oqıwǵa kiredi.

1996—1997-jıllarda &quot;Turan&quot; komandasınıń basshısı etip saylanǵan. Sol jıldan baslap ol óz jumısın baslaydı.

1996-jılda marhum [[Zamira Xojanazarova]] yadına arnalǵan jarısta 3-orındı iyeleydi. Onda eń húrmetli oqıtıwshılar itibarın tartıp úlken saxnaǵa shıǵadı.

1999-jılda universitetti tabıslı tamamlap, intalı balalar menen islew bóliminde metodist sıpatında jumıs baslaydı.

2000-jılda Qaraqalpaqstan táriyxında birinshi ret &quot;Turan&quot; jámááti &quot;Quwnaqlar hám ziyrekler&quot; tańlawınıń Respublika basqıshında jeńimpaz bolıp, altın kubokti qolǵa kirgizedi.

Maxset Ótemuratov Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarı Keńesiniń eń húrmetli diplomına iye boladı.

== Sıylıqları ==

* 1996-jıl — marhum Zamira Xojanazarova yadına arnalǵan jarısta 3-orın iyesi
* 2001-jıl — &quot;Nihál&quot; mámleketlik sıylıǵınıń laureatı&lt;ref name=&quot;Nihol&quot;/&gt;
* 2004-jıl — &quot;Ózbekstan — meniń Watanım&quot; tańlawınıń Respublika basqıshı jeńimpazı 
* Joqarǵı Keńes máslahátshisi Musa Tájetdinovich Erniyazovtıń qararına muwapıq &quot;Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artist&quot;&lt;ref name=&quot;Folklore&quot;/&gt; ataǵı
* 2011-jıl — &quot;Ózbekstanda xızmet kórsetken artist&quot;&lt;ref name=&quot;Daryo&quot;/&gt; ataǵı

== Konsertleri ==

* 2000-jıl 24-may — Berdaq atındaǵı Respublika muzika teatrı
* 2001-jıl 23-oktyabr — &quot;Amfiteatr&quot;
* 2004-jıl 20—23-yanvar — Berdaq atındaǵı kinoteatr 
* 2008-jıl 14-15-16-aprel kúnleri — &quot;Men elimniń ashıǵıman&quot;, Qaraqalpaqstan muzika teatrı
* 2010-jıl 5-sentyabr — &quot;Amfiteatr&quot;, &quot;Ǵazlardıń qanatında&quot;
* 2013-jıl — &quot;Xalqım menen maqtanaman&quot; Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı
* 2016-jıl 1—7-mart kúnleri &quot;Anam-aw&quot;, Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı
* 2021-jıl 2—6-aprel kúnleri &quot;Saǵındım&quot;, Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı

== Diskografiya ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!
!Qosıqtıń atı 
!Shıǵıw sáneleri
|-
|1
|Kel, Gúlim
|01.11.2019
|-
|2
|Bir sóz
|05.06.2019 
|-
|3
|Biri senseń, biri men
|07.08.2019 
|-
|4
|Kel baǵlarıma
|02.10.2018
|-
|5
|Gúlimseń
|09.11.2019
|-
|6
|Úlken úy
|02.04.2019
|-
|7
|Gúlim
|08.06.2022
|-
|8
|Yar-yar
|14.02.2022 
|}

== Derekler ==
{{Derekler}}

[[Kategoriya:Pop-qosıqshılar]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaqstan]]
[[Kategoriya:Ózbekstanda xızmet kórsetken artistler]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artistler]]
[[Kategoriya:Qosıqshılar]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaq qosıqshıları]]</text>
      <sha1>sler6ns263snb8gccbdnr4oeoe34ub8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123698</id>
      <parentid>123697</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:39:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123698</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5320" sha1="6hk8wxumiarpv0550bj9nmob2nhcw2y" xml:space="preserve">{{Qosıqshı infoqutısı
| name                = Maxset Otemuratov
| image               = Maxset Otemuratov.jpg
| image_size          =
| landscape           =
| background          = 
| birth_name          = Maxset Ótemuratov
| alias               =
| birth_date          = 1978-jıl 14-iyun 
| origin              = [[Fayl:Flag of Karakalpakstan.svg|25px|Flag of Karakalpakstan]][[Qaraqalpaqstan]], [[Nókis rayonı]]
| genre               = [[Pop-Qosıqshı]]
| occupation          = Qosıqshı
| instrument          = 
| years_active        = 1996–jıldan baslap
| label               = 
| associated_acts     = 
| website             = [https://t.me/maxsetotemuratov_orginal Telegram Maxset Otemuratov]
|Name=Maxset Otemuratov|Мәмлекет=[[Fayl:Flag of Karakalpakstan.svg|25px|Flag of Karakalpakstan]][[Qaraqalpaqstan]], [[Nókis]]|Кәсиби=Qosiqshi|Years_active=1996-present|Лэйбл=}}{{Shaxs infoqutısı}}
{{commonscat|Maxset Otemuratov}}

'''Maxset Ótemuratov''' (tolıq atı Ótemuratov Maxsetbay Kewlimjaevich, [[1978|1978-jıl]] [[14-iyun]], [[Nókis rayonı]]) — Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıq artisti.
«Nihal» sıylıǵınıń laureatı (2001)&lt;ref name=&quot;Nihol&quot;&gt;{{web deregi|url=https://data.gov.uz/uz/datasets/8990|title=Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining yosh isteʼdodlar uchun «Nihol» mukofoti sovrindorlari roʻyhati|website=Data.gov.uz|accessdate=2020-10-12|deadlink=no|arxivsáne=2020-06-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200630213921/https://data.gov.uz/uz/datasets/8990}}&lt;/ref&gt;, Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artist (2005)&lt;ref name=&quot;Folklore&quot;&gt;{{web deregi|url=http://folklore.uz/nurotada-nurli-navolar-tarannumi/?lang=lat|title=Nurotada nurli navolar tarannumi|website=Folklore.uz|accessdate=2020-10-12|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;, Ózbekstanda xızmet kórsetken artist (2011)&lt;ref name=&quot;Daryo&quot;&gt;{{web deregi|url=https://daryo.uz/2017/08/18/maxset-otemuratov-qoraqalpogistonda-xizmat-korsatgan-artistlarning-kopchiligi-bu-nomga-noloyiq/|title=Maxset Oʻtemuratov: Qoraqalpogʻistonda xizmat koʻrsatgan artistlarning koʻpchiligi bu nomga noloyiq|website=Daryo.uz|accessdate=2020-10-28|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

== Ómirbayanı ==
Maxset Kewlimjaevich Ótemuratov - 1978-jıl 14-iyunda [[Nókis rayonı]] Aqmanǵıt awılında ápiwayı shańaraqta tuwılǵan.

Ákesi: Ótemuratov Kewlimjay, 1940-jıl 21-mart

Anası : Óemuratova Aqsulıw, 1946-jıl 8-mart

1985-jılda ol Frunze atındaǵı 1-orta
mekepke barıp, 1990-jıldan Berdaq atındaǵı 21-orta mektepte oqıwdı dawam ettiredi. Soń 1995-jılda onı tabıslı tamamlaǵan.

1996-jılda [[Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı|Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogika institutı]]&lt;nowiki/&gt;nıń dene tárbiyası fakultetine oqıwǵa kiredi.

1996—1997-jıllarda &quot;Turan&quot; komandasınıń basshısı etip saylanǵan. Sol jıldan baslap ol óz jumısın baslaydı.

1996-jılda marhum [[Zamira Xojanazarova]] yadına arnalǵan jarısta 3-orındı iyeleydi. Onda eń húrmetli oqıtıwshılar itibarın tartıp úlken saxnaǵa shıǵadı.

1999-jılda universitetti tabıslı tamamlap, intalı balalar menen islew bóliminde metodist sıpatında jumıs baslaydı.

2000-jılda Qaraqalpaqstan táriyxında birinshi ret &quot;Turan&quot; jámááti &quot;Quwnaqlar hám ziyrekler&quot; tańlawınıń Respublika basqıshında jeńimpaz bolıp, altın kubokti qolǵa kirgizedi.

Maxset Ótemuratov Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarı Keńesiniń eń húrmetli diplomına iye boladı.

== Sıylıqları ==

* 1996-jıl — marhum Zamira Xojanazarova yadına arnalǵan jarısta 3-orın iyesi
* 2001-jıl — &quot;Nihál&quot; mámleketlik sıylıǵınıń laureatı&lt;ref name=&quot;Nihol&quot;/&gt;
* 2004-jıl — &quot;Ózbekstan — meniń Watanım&quot; tańlawınıń Respublika basqıshı jeńimpazı 
* Joqarǵı Keńes máslahátshisi Musa Tájetdinovich Erniyazovtıń qararına muwapıq &quot;Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artist&quot;&lt;ref name=&quot;Folklore&quot;/&gt; ataǵı
* 2011-jıl — &quot;Ózbekstanda xızmet kórsetken artist&quot;&lt;ref name=&quot;Daryo&quot;/&gt; ataǵı

== Konsertleri ==

* 2000-jıl 24-may — Berdaq atındaǵı Respublika muzika teatrı
* 2001-jıl 23-oktyabr — &quot;Amfiteatr&quot;
* 2004-jıl 20—23-yanvar — Berdaq atındaǵı kinoteatr 
* 2008-jıl 14-15-16-aprel kúnleri — &quot;Men elimniń ashıǵıman&quot;, Qaraqalpaqstan muzika teatrı
* 2010-jıl 5-sentyabr — &quot;Amfiteatr&quot;, &quot;Ǵazlardıń qanatında&quot;
* 2013-jıl — &quot;Xalqım menen maqtanaman&quot; Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı
* 2016-jıl 1—7-mart kúnleri &quot;Anam-aw&quot;, Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı
* 2021-jıl 2—6-aprel kúnleri &quot;Saǵındım&quot;, Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzika teatrı

== Diskografiya ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!
!Qosıqtıń atı 
!Shıǵıw sáneleri
|-
|1
|Kel, Gúlim
|01.11.2019
|-
|2
|Bir sóz
|05.06.2019 
|-
|3
|Biri senseń, biri men
|07.08.2019 
|-
|4
|Kel baǵlarıma
|02.10.2018
|-
|5
|Gúlimseń
|09.11.2019
|-
|6
|Úlken úy
|02.04.2019
|-
|7
|Gúlim
|08.06.2022
|-
|8
|Yar-yar
|14.02.2022 
|}

== Derekler ==
{{Derekler}}

[[Kategoriya:Pop-qosıqshılar]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaqstan]]
[[Kategoriya:Ózbekstanda xızmet kórsetken artistler]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaqstanda xızmet kórsetken artistler]]
[[Kategoriya:Qosıqshılar]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaq qosıqshıları]]</text>
      <sha1>6hk8wxumiarpv0550bj9nmob2nhcw2y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Leonardo DiCaprio</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6554</id>
    <revision>
      <id>123677</id>
      <parentid>111149</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T15:05:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123677</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3952" sha1="e29w95vml487othlz5r38npt13y0y7f" xml:space="preserve">{{Aktyor infoqutısı}}
[[File:Leonardo DiCaprio 20140503.jpg|thumb|400px|Leonardo DiCaprio]]

[[Leonardo Di Caprio Vilgelm]] — [[amerikalıq aktyor|amerikalı aktyor]], produser, ekolog hám qayırqom.&lt;ref&gt;[http://www.imdb.com/title/0000138][[IMDb]]&lt;span&gt; profili&lt;/span&gt;{{Deadlink|date=June 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt;. Jeti márte Akademiya (Oscar), on úsh márte Altın globus, bes márte BAFTA hám on bir márte Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıñ kandidati. Oscar, Altın globus, BAFTA hám Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıń iyesi. 2016 -jılda Time jurnalı tárepinen dúnyanıń eń abıroylı 100 adamı qatarına kiritilgen.

Di Caprio kóbinese traditsiyaǵa tán bolǵan filmlerde, atap aytqanda, biopika, melodrama, drama hám udayı tákirarlanatuǵın filmlerde oynaydı. 2019 -jılǵa kelip, onıń filmleri dúnya boylap 7, 2 milliard AQSh dollar dáramat keltirdi hám ol dúnyadaǵı eń kóp aqsha tolıqnatuǵın aktyorlardıń jıllıq reytinginde segizinshi orınnan jay aldı. Ol xalıq aralıq abiroyda James Cameronnıń Titanic (1997) filmindegi Jack roli arqalı eristi.

DiCaprio keyinirek Aviator (2004) hám Diamond (2006 ), Murtadlar (2006 ), Revolyuciyalıq jol (2008), Muqadddima (2010 ), The Wolf of Wall Strit&quot; (2013), The Revenant (2015), Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ) sıyaqlı filmlerde rol atqarıw etdi.

Ol 2017-jılda The Revenant filmi ushın Oscar, BAFTA hám Altın Globus sıylıqın aldı. Aviator hám The Wolf of Wall Strit ushın 2005 hám 2013-jıllarda Altın globus mulfotini alǵan. DiCaprio rejissor Martin Scorsese menen eń kóp sheriklik etken aktyorlardan biri bolıp tabıladı.

Ol úzliksiz túrde qayırqomlıq jumısların qollap -quwatlaydı hám átirap -ortalıq tuwrısında bir neshe hújjetli filmlerdi súwretke aldı. 2016 - jılda ol kórkem óner hám mádeniyat tarawına qosqan úlesi ushın Ordre des Arts et des Lettres sıylıqı berilgen.

== Filmografiya ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprio filmografiyasi'''''

Box Office Mojo saytı maǵlıwmatlarına kóre, DiCaprioning sın kózqarastan hám kommerciyalıq tárepten tabıslı filmleri tómendegiler: What's Eating Gilbert Grape (1993), Romeo + Juliet (1996 ), Titanic (1997), Catch Me If You Can (2002), Gangs of New York (2002), The Aviator (2004), Murtadlar (2006 ), Blood Diamond (2006 ), Shutter Island (2010 ), Kirisiw (2010 ), Django Onshained (2012), Ǵoshshaq Gatsby (2013), The Wolf of Wall Street (2013), The Revenant (2015) hám Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ). Onıń filmleri dúnya kóleminde jámi 7, 2 milliard dollardan artıq payda alıp kelgen.

== Sıylıq hám nominatsiyalari ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprioning sıylıq hám nominatsiyalari'''''

DiCaprio Kinematografiya tarawına qosqan úlesi ushın kóp márte sıylıqlar hám nominatsiyalr menen tán alıw etilgen.

* 66-shı Oscar sıylıqı (1994): «Whats Eating Gilbert Grape» filmi ushın «Eń jaqsı ekinshi dárejeli aktyor» nominatsiyasi 77-shi Oskar sıylıqı (2005): «Aviator» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  79 -chi Oskar sıylıqı (2007): « Blood Diamond» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  86-shı Oskar sıylıqı (2014): «Uoll-stritlik qasqır» ushın eń jaqsı film hám eń jaqsı aktyor nominatsiyalari  88-shi Oskar sıylıqı (2016 ): «The Revenant» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi hám jeńimpazı   92-shi Oskar sıylıqı (2020 ): «Bir payıtlar Hollywoodda» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi

Sonıgdek ush Altın globus va BAFTA sıylıqları bayraqdori.

== Derekler ==
{{Derekler}}

== Siltemeler ==
Leonardo DiCaprio IMDbda&lt;div aria-label=&quot;Portals&quot; class=&quot;noprint portal plainlist tright&quot; role=&quot;navigation&quot;&gt;

* &lt;span&gt;[[Fayl:P_vip.svg|link=|alt=|class=noviewer|28x28 nükte]][[Portal:Biografiya|Biografiya portal]]&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;

[[Kategoriya:Aktyorlar]]</text>
      <sha1>e29w95vml487othlz5r38npt13y0y7f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123678</id>
      <parentid>123677</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T15:05:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123678</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3948" sha1="gv2g8mef1a599j7ndh8s7mgqi31b3ak" xml:space="preserve">{{Aktyor infoqutısı}}
[[File:Leonardo DiCaprio 20140503.jpg|thumb|400px|Leonardo DiCaprio]]

Leonardo Di Caprio Vilgelm — [[amerikalıq aktyor|amerikalı aktyor]], produser, ekolog hám qayırqom.&lt;ref&gt;[http://www.imdb.com/title/0000138][[IMDb]]&lt;span&gt; profili&lt;/span&gt;{{Deadlink|date=June 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt;. Jeti márte Akademiya (Oscar), on úsh márte Altın globus, bes márte BAFTA hám on bir márte Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıñ kandidati. Oscar, Altın globus, BAFTA hám Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıń iyesi. 2016 -jılda Time jurnalı tárepinen dúnyanıń eń abıroylı 100 adamı qatarına kiritilgen.

Di Caprio kóbinese traditsiyaǵa tán bolǵan filmlerde, atap aytqanda, biopika, melodrama, drama hám udayı tákirarlanatuǵın filmlerde oynaydı. 2019 -jılǵa kelip, onıń filmleri dúnya boylap 7, 2 milliard AQSh dollar dáramat keltirdi hám ol dúnyadaǵı eń kóp aqsha tolıqnatuǵın aktyorlardıń jıllıq reytinginde segizinshi orınnan jay aldı. Ol xalıq aralıq abiroyda James Cameronnıń Titanic (1997) filmindegi Jack roli arqalı eristi.

DiCaprio keyinirek Aviator (2004) hám Diamond (2006 ), Murtadlar (2006 ), Revolyuciyalıq jol (2008), Muqadddima (2010 ), The Wolf of Wall Strit&quot; (2013), The Revenant (2015), Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ) sıyaqlı filmlerde rol atqarıw etdi.

Ol 2017-jılda The Revenant filmi ushın Oscar, BAFTA hám Altın Globus sıylıqın aldı. Aviator hám The Wolf of Wall Strit ushın 2005 hám 2013-jıllarda Altın globus mulfotini alǵan. DiCaprio rejissor Martin Scorsese menen eń kóp sheriklik etken aktyorlardan biri bolıp tabıladı.

Ol úzliksiz túrde qayırqomlıq jumısların qollap -quwatlaydı hám átirap -ortalıq tuwrısında bir neshe hújjetli filmlerdi súwretke aldı. 2016 - jılda ol kórkem óner hám mádeniyat tarawına qosqan úlesi ushın Ordre des Arts et des Lettres sıylıqı berilgen.

== Filmografiya ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprio filmografiyasi'''''

Box Office Mojo saytı maǵlıwmatlarına kóre, DiCaprioning sın kózqarastan hám kommerciyalıq tárepten tabıslı filmleri tómendegiler: What's Eating Gilbert Grape (1993), Romeo + Juliet (1996 ), Titanic (1997), Catch Me If You Can (2002), Gangs of New York (2002), The Aviator (2004), Murtadlar (2006 ), Blood Diamond (2006 ), Shutter Island (2010 ), Kirisiw (2010 ), Django Onshained (2012), Ǵoshshaq Gatsby (2013), The Wolf of Wall Street (2013), The Revenant (2015) hám Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ). Onıń filmleri dúnya kóleminde jámi 7, 2 milliard dollardan artıq payda alıp kelgen.

== Sıylıq hám nominatsiyalari ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprioning sıylıq hám nominatsiyalari'''''

DiCaprio Kinematografiya tarawına qosqan úlesi ushın kóp márte sıylıqlar hám nominatsiyalr menen tán alıw etilgen.

* 66-shı Oscar sıylıqı (1994): «Whats Eating Gilbert Grape» filmi ushın «Eń jaqsı ekinshi dárejeli aktyor» nominatsiyasi 77-shi Oskar sıylıqı (2005): «Aviator» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  79 -chi Oskar sıylıqı (2007): « Blood Diamond» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  86-shı Oskar sıylıqı (2014): «Uoll-stritlik qasqır» ushın eń jaqsı film hám eń jaqsı aktyor nominatsiyalari  88-shi Oskar sıylıqı (2016 ): «The Revenant» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi hám jeńimpazı   92-shi Oskar sıylıqı (2020 ): «Bir payıtlar Hollywoodda» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi

Sonıgdek ush Altın globus va BAFTA sıylıqları bayraqdori.

== Derekler ==
{{Derekler}}

== Siltemeler ==
Leonardo DiCaprio IMDbda&lt;div aria-label=&quot;Portals&quot; class=&quot;noprint portal plainlist tright&quot; role=&quot;navigation&quot;&gt;

* &lt;span&gt;[[Fayl:P_vip.svg|link=|alt=|class=noviewer|28x28 nükte]][[Portal:Biografiya|Biografiya portal]]&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;

[[Kategoriya:Aktyorlar]]</text>
      <sha1>gv2g8mef1a599j7ndh8s7mgqi31b3ak</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123679</id>
      <parentid>123678</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T15:06:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123679</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3954" sha1="722q5gyeoqu2dven6snztfvt4x1hgx1" xml:space="preserve">{{Aktyor infoqutısı}}
[[File:Leonardo DiCaprio 20140503.jpg|thumb|400px|Leonardo DiCaprio]]

'''Leonardo Di Caprio Vilgelm''' — [[amerikalıq aktyor|amerikalı aktyor]], produser, ekolog hám qayırqom.&lt;ref&gt;[http://www.imdb.com/title/0000138][[IMDb]]&lt;span&gt; profili&lt;/span&gt;{{Deadlink|date=June 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt;. Jeti márte Akademiya (Oscar), on úsh márte Altın globus, bes márte BAFTA hám on bir márte Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıñ kandidati. Oscar, Altın globus, BAFTA hám Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıń iyesi. 2016 -jılda Time jurnalı tárepinen dúnyanıń eń abıroylı 100 adamı qatarına kiritilgen.

Di Caprio kóbinese traditsiyaǵa tán bolǵan filmlerde, atap aytqanda, biopika, melodrama, drama hám udayı tákirarlanatuǵın filmlerde oynaydı. 2019 -jılǵa kelip, onıń filmleri dúnya boylap 7, 2 milliard AQSh dollar dáramat keltirdi hám ol dúnyadaǵı eń kóp aqsha tolıqnatuǵın aktyorlardıń jıllıq reytinginde segizinshi orınnan jay aldı. Ol xalıq aralıq abiroyda James Cameronnıń Titanic (1997) filmindegi Jack roli arqalı eristi.

DiCaprio keyinirek Aviator (2004) hám Diamond (2006 ), Murtadlar (2006 ), Revolyuciyalıq jol (2008), Muqadddima (2010 ), The Wolf of Wall Strit&quot; (2013), The Revenant (2015), Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ) sıyaqlı filmlerde rol atqarıw etdi.

Ol 2017-jılda The Revenant filmi ushın Oscar, BAFTA hám Altın Globus sıylıqın aldı. Aviator hám The Wolf of Wall Strit ushın 2005 hám 2013-jıllarda Altın globus mulfotini alǵan. DiCaprio rejissor Martin Scorsese menen eń kóp sheriklik etken aktyorlardan biri bolıp tabıladı.

Ol úzliksiz túrde qayırqomlıq jumısların qollap -quwatlaydı hám átirap -ortalıq tuwrısında bir neshe hújjetli filmlerdi súwretke aldı. 2016 - jılda ol kórkem óner hám mádeniyat tarawına qosqan úlesi ushın Ordre des Arts et des Lettres sıylıqı berilgen.

== Filmografiya ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprio filmografiyasi'''''

Box Office Mojo saytı maǵlıwmatlarına kóre, DiCaprioning sın kózqarastan hám kommerciyalıq tárepten tabıslı filmleri tómendegiler: What's Eating Gilbert Grape (1993), Romeo + Juliet (1996 ), Titanic (1997), Catch Me If You Can (2002), Gangs of New York (2002), The Aviator (2004), Murtadlar (2006 ), Blood Diamond (2006 ), Shutter Island (2010 ), Kirisiw (2010 ), Django Onshained (2012), Ǵoshshaq Gatsby (2013), The Wolf of Wall Street (2013), The Revenant (2015) hám Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ). Onıń filmleri dúnya kóleminde jámi 7, 2 milliard dollardan artıq payda alıp kelgen.

== Sıylıq hám nominatsiyalari ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprioning sıylıq hám nominatsiyalari'''''

DiCaprio Kinematografiya tarawına qosqan úlesi ushın kóp márte sıylıqlar hám nominatsiyalr menen tán alıw etilgen.

* 66-shı Oscar sıylıqı (1994): «Whats Eating Gilbert Grape» filmi ushın «Eń jaqsı ekinshi dárejeli aktyor» nominatsiyasi 77-shi Oskar sıylıqı (2005): «Aviator» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  79 -chi Oskar sıylıqı (2007): « Blood Diamond» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  86-shı Oskar sıylıqı (2014): «Uoll-stritlik qasqır» ushın eń jaqsı film hám eń jaqsı aktyor nominatsiyalari  88-shi Oskar sıylıqı (2016 ): «The Revenant» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi hám jeńimpazı   92-shi Oskar sıylıqı (2020 ): «Bir payıtlar Hollywoodda» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi

Sonıgdek ush Altın globus va BAFTA sıylıqları bayraqdori.

== Derekler ==
{{Derekler}}

== Siltemeler ==
Leonardo DiCaprio IMDbda&lt;div aria-label=&quot;Portals&quot; class=&quot;noprint portal plainlist tright&quot; role=&quot;navigation&quot;&gt;

* &lt;span&gt;[[Fayl:P_vip.svg|link=|alt=|class=noviewer|28x28 nükte]][[Portal:Biografiya|Biografiya portal]]&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;

[[Kategoriya:Aktyorlar]]</text>
      <sha1>722q5gyeoqu2dven6snztfvt4x1hgx1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123680</id>
      <parentid>123679</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T15:06:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123680</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3931" sha1="4x1m6ar2tkfuq8kv1df1x4ivvte4p4p" xml:space="preserve">{{Aktyor infoqutısı}}
[[File:Leonardo DiCaprio 20140503.jpg|thumb|400px|Leonardo DiCaprio]]

'''Leonardo Di Caprio Vilgelm''' — amerikalı aktyor, produser, ekolog hám qayırqom.&lt;ref&gt;[http://www.imdb.com/title/0000138][[IMDb]]&lt;span&gt; profili&lt;/span&gt;{{Deadlink|date=June 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt;. Jeti márte Akademiya (Oscar), on úsh márte Altın globus, bes márte BAFTA hám on bir márte Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıñ kandidati. Oscar, Altın globus, BAFTA hám Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıń iyesi. 2016 -jılda Time jurnalı tárepinen dúnyanıń eń abıroylı 100 adamı qatarına kiritilgen.

Di Caprio kóbinese traditsiyaǵa tán bolǵan filmlerde, atap aytqanda, biopika, melodrama, drama hám udayı tákirarlanatuǵın filmlerde oynaydı. 2019 -jılǵa kelip, onıń filmleri dúnya boylap 7, 2 milliard AQSh dollar dáramat keltirdi hám ol dúnyadaǵı eń kóp aqsha tolıqnatuǵın aktyorlardıń jıllıq reytinginde segizinshi orınnan jay aldı. Ol xalıq aralıq abiroyda James Cameronnıń Titanic (1997) filmindegi Jack roli arqalı eristi.

DiCaprio keyinirek Aviator (2004) hám Diamond (2006 ), Murtadlar (2006 ), Revolyuciyalıq jol (2008), Muqadddima (2010 ), The Wolf of Wall Strit&quot; (2013), The Revenant (2015), Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ) sıyaqlı filmlerde rol atqarıw etdi.

Ol 2017-jılda The Revenant filmi ushın Oscar, BAFTA hám Altın Globus sıylıqın aldı. Aviator hám The Wolf of Wall Strit ushın 2005 hám 2013-jıllarda Altın globus mulfotini alǵan. DiCaprio rejissor Martin Scorsese menen eń kóp sheriklik etken aktyorlardan biri bolıp tabıladı.

Ol úzliksiz túrde qayırqomlıq jumısların qollap -quwatlaydı hám átirap -ortalıq tuwrısında bir neshe hújjetli filmlerdi súwretke aldı. 2016 - jılda ol kórkem óner hám mádeniyat tarawına qosqan úlesi ushın Ordre des Arts et des Lettres sıylıqı berilgen.

== Filmografiya ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprio filmografiyasi'''''

Box Office Mojo saytı maǵlıwmatlarına kóre, DiCaprioning sın kózqarastan hám kommerciyalıq tárepten tabıslı filmleri tómendegiler: What's Eating Gilbert Grape (1993), Romeo + Juliet (1996 ), Titanic (1997), Catch Me If You Can (2002), Gangs of New York (2002), The Aviator (2004), Murtadlar (2006 ), Blood Diamond (2006 ), Shutter Island (2010 ), Kirisiw (2010 ), Django Onshained (2012), Ǵoshshaq Gatsby (2013), The Wolf of Wall Street (2013), The Revenant (2015) hám Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ). Onıń filmleri dúnya kóleminde jámi 7, 2 milliard dollardan artıq payda alıp kelgen.

== Sıylıq hám nominatsiyalari ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprioning sıylıq hám nominatsiyalari'''''

DiCaprio Kinematografiya tarawına qosqan úlesi ushın kóp márte sıylıqlar hám nominatsiyalr menen tán alıw etilgen.

* 66-shı Oscar sıylıqı (1994): «Whats Eating Gilbert Grape» filmi ushın «Eń jaqsı ekinshi dárejeli aktyor» nominatsiyasi 77-shi Oskar sıylıqı (2005): «Aviator» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  79 -chi Oskar sıylıqı (2007): « Blood Diamond» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  86-shı Oskar sıylıqı (2014): «Uoll-stritlik qasqır» ushın eń jaqsı film hám eń jaqsı aktyor nominatsiyalari  88-shi Oskar sıylıqı (2016 ): «The Revenant» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi hám jeńimpazı   92-shi Oskar sıylıqı (2020 ): «Bir payıtlar Hollywoodda» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi

Sonıgdek ush Altın globus va BAFTA sıylıqları bayraqdori.

== Derekler ==
{{Derekler}}

== Siltemeler ==
Leonardo DiCaprio IMDbda&lt;div aria-label=&quot;Portals&quot; class=&quot;noprint portal plainlist tright&quot; role=&quot;navigation&quot;&gt;

* &lt;span&gt;[[Fayl:P_vip.svg|link=|alt=|class=noviewer|28x28 nükte]][[Portal:Biografiya|Biografiya portal]]&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;

[[Kategoriya:Aktyorlar]]</text>
      <sha1>4x1m6ar2tkfuq8kv1df1x4ivvte4p4p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123681</id>
      <parentid>123680</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T15:06:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123681</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3961" sha1="q5tje0dbao1xamj7lo49fer9wv4mifi" xml:space="preserve">{{Aktyor infoqutısı}}
[[File:Leonardo DiCaprio 20140503.jpg|thumb|400px|Leonardo DiCaprio]]

'''Leonardo Di Caprio Vilgelm''' — [[Amerika Qurama Shtatları|amerikalı]] aktyor, produser, ekolog hám qayırqom.&lt;ref&gt;[http://www.imdb.com/title/0000138][[IMDb]]&lt;span&gt; profili&lt;/span&gt;{{Deadlink|date=June 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt;. Jeti márte Akademiya (Oscar), on úsh márte Altın globus, bes márte BAFTA hám on bir márte Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıñ kandidati. Oscar, Altın globus, BAFTA hám Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıń iyesi. 2016 -jılda Time jurnalı tárepinen dúnyanıń eń abıroylı 100 adamı qatarına kiritilgen.

Di Caprio kóbinese traditsiyaǵa tán bolǵan filmlerde, atap aytqanda, biopika, melodrama, drama hám udayı tákirarlanatuǵın filmlerde oynaydı. 2019 -jılǵa kelip, onıń filmleri dúnya boylap 7, 2 milliard AQSh dollar dáramat keltirdi hám ol dúnyadaǵı eń kóp aqsha tolıqnatuǵın aktyorlardıń jıllıq reytinginde segizinshi orınnan jay aldı. Ol xalıq aralıq abiroyda James Cameronnıń Titanic (1997) filmindegi Jack roli arqalı eristi.

DiCaprio keyinirek Aviator (2004) hám Diamond (2006 ), Murtadlar (2006 ), Revolyuciyalıq jol (2008), Muqadddima (2010 ), The Wolf of Wall Strit&quot; (2013), The Revenant (2015), Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ) sıyaqlı filmlerde rol atqarıw etdi.

Ol 2017-jılda The Revenant filmi ushın Oscar, BAFTA hám Altın Globus sıylıqın aldı. Aviator hám The Wolf of Wall Strit ushın 2005 hám 2013-jıllarda Altın globus mulfotini alǵan. DiCaprio rejissor Martin Scorsese menen eń kóp sheriklik etken aktyorlardan biri bolıp tabıladı.

Ol úzliksiz túrde qayırqomlıq jumısların qollap -quwatlaydı hám átirap -ortalıq tuwrısında bir neshe hújjetli filmlerdi súwretke aldı. 2016 - jılda ol kórkem óner hám mádeniyat tarawına qosqan úlesi ushın Ordre des Arts et des Lettres sıylıqı berilgen.

== Filmografiya ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprio filmografiyasi'''''

Box Office Mojo saytı maǵlıwmatlarına kóre, DiCaprioning sın kózqarastan hám kommerciyalıq tárepten tabıslı filmleri tómendegiler: What's Eating Gilbert Grape (1993), Romeo + Juliet (1996 ), Titanic (1997), Catch Me If You Can (2002), Gangs of New York (2002), The Aviator (2004), Murtadlar (2006 ), Blood Diamond (2006 ), Shutter Island (2010 ), Kirisiw (2010 ), Django Onshained (2012), Ǵoshshaq Gatsby (2013), The Wolf of Wall Street (2013), The Revenant (2015) hám Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ). Onıń filmleri dúnya kóleminde jámi 7, 2 milliard dollardan artıq payda alıp kelgen.

== Sıylıq hám nominatsiyalari ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprioning sıylıq hám nominatsiyalari'''''

DiCaprio Kinematografiya tarawına qosqan úlesi ushın kóp márte sıylıqlar hám nominatsiyalr menen tán alıw etilgen.

* 66-shı Oscar sıylıqı (1994): «Whats Eating Gilbert Grape» filmi ushın «Eń jaqsı ekinshi dárejeli aktyor» nominatsiyasi 77-shi Oskar sıylıqı (2005): «Aviator» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  79 -chi Oskar sıylıqı (2007): « Blood Diamond» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  86-shı Oskar sıylıqı (2014): «Uoll-stritlik qasqır» ushın eń jaqsı film hám eń jaqsı aktyor nominatsiyalari  88-shi Oskar sıylıqı (2016 ): «The Revenant» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi hám jeńimpazı   92-shi Oskar sıylıqı (2020 ): «Bir payıtlar Hollywoodda» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi

Sonıgdek ush Altın globus va BAFTA sıylıqları bayraqdori.

== Derekler ==
{{Derekler}}

== Siltemeler ==
Leonardo DiCaprio IMDbda&lt;div aria-label=&quot;Portals&quot; class=&quot;noprint portal plainlist tright&quot; role=&quot;navigation&quot;&gt;

* &lt;span&gt;[[Fayl:P_vip.svg|link=|alt=|class=noviewer|28x28 nükte]][[Portal:Biografiya|Biografiya portal]]&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;

[[Kategoriya:Aktyorlar]]</text>
      <sha1>q5tje0dbao1xamj7lo49fer9wv4mifi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123682</id>
      <parentid>123681</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T15:07:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123682</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3961" sha1="5zo2twruovbj54k224xmtif423nkoup" xml:space="preserve">{{Aktyor infoqutısı}}
[[File:Leonardo DiCaprio 20140503.jpg|thumb|400px|Leonardo DiCaprio]]

'''Leonardo Di Caprio Vilgelm''' — [[Amerika Qurama Shtatları|amerikalı]] aktyor, produser, ekolog hám qayırqom.&lt;ref&gt;[http://www.imdb.com/title/0000138][[IMDb]]&lt;span&gt; profili&lt;/span&gt;{{Deadlink|date=June 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt;. Jeti márte Akademiya (Oscar), on úsh márte Altın globus, bes márte BAFTA hám on bir márte Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıń kandidati. Oscar, Altın globus, BAFTA hám Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıń iyesi. 2016 -jılda Time jurnalı tárepinen dúnyanıń eń abıroylı 100 adamı qatarına kiritilgen.

Di Caprio kóbinese traditsiyaǵa tán bolǵan filmlerde, atap aytqanda, biopika, melodrama, drama hám udayı tákirarlanatuǵın filmlerde oynaydı. 2019 -jılǵa kelip, onıń filmleri dúnya boylap 7, 2 milliard AQSh dollar dáramat keltirdi hám ol dúnyadaǵı eń kóp aqsha tolıqnatuǵın aktyorlardıń jıllıq reytinginde segizinshi orınnan jay aldı. Ol xalıq aralıq abiroyda James Cameronnıń Titanic (1997) filmindegi Jack roli arqalı eristi.

DiCaprio keyinirek Aviator (2004) hám Diamond (2006 ), Murtadlar (2006 ), Revolyuciyalıq jol (2008), Muqadddima (2010 ), The Wolf of Wall Strit&quot; (2013), The Revenant (2015), Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ) sıyaqlı filmlerde rol atqarıw etdi.

Ol 2017-jılda The Revenant filmi ushın Oscar, BAFTA hám Altın Globus sıylıqın aldı. Aviator hám The Wolf of Wall Strit ushın 2005 hám 2013-jıllarda Altın globus mulfotini alǵan. DiCaprio rejissor Martin Scorsese menen eń kóp sheriklik etken aktyorlardan biri bolıp tabıladı.

Ol úzliksiz túrde qayırqomlıq jumısların qollap -quwatlaydı hám átirap -ortalıq tuwrısında bir neshe hújjetli filmlerdi súwretke aldı. 2016 - jılda ol kórkem óner hám mádeniyat tarawına qosqan úlesi ushın Ordre des Arts et des Lettres sıylıqı berilgen.

== Filmografiya ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprio filmografiyasi'''''

Box Office Mojo saytı maǵlıwmatlarına kóre, DiCaprioning sın kózqarastan hám kommerciyalıq tárepten tabıslı filmleri tómendegiler: What's Eating Gilbert Grape (1993), Romeo + Juliet (1996 ), Titanic (1997), Catch Me If You Can (2002), Gangs of New York (2002), The Aviator (2004), Murtadlar (2006 ), Blood Diamond (2006 ), Shutter Island (2010 ), Kirisiw (2010 ), Django Onshained (2012), Ǵoshshaq Gatsby (2013), The Wolf of Wall Street (2013), The Revenant (2015) hám Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ). Onıń filmleri dúnya kóleminde jámi 7, 2 milliard dollardan artıq payda alıp kelgen.

== Sıylıq hám nominatsiyalari ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprioning sıylıq hám nominatsiyalari'''''

DiCaprio Kinematografiya tarawına qosqan úlesi ushın kóp márte sıylıqlar hám nominatsiyalr menen tán alıw etilgen.

* 66-shı Oscar sıylıqı (1994): «Whats Eating Gilbert Grape» filmi ushın «Eń jaqsı ekinshi dárejeli aktyor» nominatsiyasi 77-shi Oskar sıylıqı (2005): «Aviator» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  79 -chi Oskar sıylıqı (2007): « Blood Diamond» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  86-shı Oskar sıylıqı (2014): «Uoll-stritlik qasqır» ushın eń jaqsı film hám eń jaqsı aktyor nominatsiyalari  88-shi Oskar sıylıqı (2016 ): «The Revenant» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi hám jeńimpazı   92-shi Oskar sıylıqı (2020 ): «Bir payıtlar Hollywoodda» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi

Sonıgdek ush Altın globus va BAFTA sıylıqları bayraqdori.

== Derekler ==
{{Derekler}}

== Siltemeler ==
Leonardo DiCaprio IMDbda&lt;div aria-label=&quot;Portals&quot; class=&quot;noprint portal plainlist tright&quot; role=&quot;navigation&quot;&gt;

* &lt;span&gt;[[Fayl:P_vip.svg|link=|alt=|class=noviewer|28x28 nükte]][[Portal:Biografiya|Biografiya portal]]&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;

[[Kategoriya:Aktyorlar]]</text>
      <sha1>5zo2twruovbj54k224xmtif423nkoup</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123683</id>
      <parentid>123682</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T15:07:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123683</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3960" sha1="rh0lca6z3ki2f6uwjvvl4svp9504tan" xml:space="preserve">{{Aktyor infoqutısı}}
[[File:Leonardo DiCaprio 20140503.jpg|thumb|400px|Leonardo DiCaprio]]

'''Leonardo Di Caprio Vilgelm''' — [[Amerika Qurama Shtatları|amerikalı]] aktyor, produser, ekolog hám qayırqom&lt;ref&gt;[http://www.imdb.com/title/0000138][[IMDb]]&lt;span&gt; profili&lt;/span&gt;{{Deadlink|date=June 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt;. Jeti márte Akademiya (Oscar), on úsh márte Altın globus, bes márte BAFTA hám on bir márte Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıń kandidati. Oscar, Altın globus, BAFTA hám Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıń iyesi. 2016 -jılda Time jurnalı tárepinen dúnyanıń eń abıroylı 100 adamı qatarına kiritilgen.

Di Caprio kóbinese traditsiyaǵa tán bolǵan filmlerde, atap aytqanda, biopika, melodrama, drama hám udayı tákirarlanatuǵın filmlerde oynaydı. 2019 -jılǵa kelip, onıń filmleri dúnya boylap 7, 2 milliard AQSh dollar dáramat keltirdi hám ol dúnyadaǵı eń kóp aqsha tolıqnatuǵın aktyorlardıń jıllıq reytinginde segizinshi orınnan jay aldı. Ol xalıq aralıq abiroyda James Cameronnıń Titanic (1997) filmindegi Jack roli arqalı eristi.

DiCaprio keyinirek Aviator (2004) hám Diamond (2006 ), Murtadlar (2006 ), Revolyuciyalıq jol (2008), Muqadddima (2010 ), The Wolf of Wall Strit&quot; (2013), The Revenant (2015), Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ) sıyaqlı filmlerde rol atqarıw etdi.

Ol 2017-jılda The Revenant filmi ushın Oscar, BAFTA hám Altın Globus sıylıqın aldı. Aviator hám The Wolf of Wall Strit ushın 2005 hám 2013-jıllarda Altın globus mulfotini alǵan. DiCaprio rejissor Martin Scorsese menen eń kóp sheriklik etken aktyorlardan biri bolıp tabıladı.

Ol úzliksiz túrde qayırqomlıq jumısların qollap -quwatlaydı hám átirap -ortalıq tuwrısında bir neshe hújjetli filmlerdi súwretke aldı. 2016 - jılda ol kórkem óner hám mádeniyat tarawına qosqan úlesi ushın Ordre des Arts et des Lettres sıylıqı berilgen.

== Filmografiya ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprio filmografiyasi'''''

Box Office Mojo saytı maǵlıwmatlarına kóre, DiCaprioning sın kózqarastan hám kommerciyalıq tárepten tabıslı filmleri tómendegiler: What's Eating Gilbert Grape (1993), Romeo + Juliet (1996 ), Titanic (1997), Catch Me If You Can (2002), Gangs of New York (2002), The Aviator (2004), Murtadlar (2006 ), Blood Diamond (2006 ), Shutter Island (2010 ), Kirisiw (2010 ), Django Onshained (2012), Ǵoshshaq Gatsby (2013), The Wolf of Wall Street (2013), The Revenant (2015) hám Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ). Onıń filmleri dúnya kóleminde jámi 7, 2 milliard dollardan artıq payda alıp kelgen.

== Sıylıq hám nominatsiyalari ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprioning sıylıq hám nominatsiyalari'''''

DiCaprio Kinematografiya tarawına qosqan úlesi ushın kóp márte sıylıqlar hám nominatsiyalr menen tán alıw etilgen.

* 66-shı Oscar sıylıqı (1994): «Whats Eating Gilbert Grape» filmi ushın «Eń jaqsı ekinshi dárejeli aktyor» nominatsiyasi 77-shi Oskar sıylıqı (2005): «Aviator» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  79 -chi Oskar sıylıqı (2007): « Blood Diamond» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  86-shı Oskar sıylıqı (2014): «Uoll-stritlik qasqır» ushın eń jaqsı film hám eń jaqsı aktyor nominatsiyalari  88-shi Oskar sıylıqı (2016 ): «The Revenant» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi hám jeńimpazı   92-shi Oskar sıylıqı (2020 ): «Bir payıtlar Hollywoodda» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi

Sonıgdek ush Altın globus va BAFTA sıylıqları bayraqdori.

== Derekler ==
{{Derekler}}

== Siltemeler ==
Leonardo DiCaprio IMDbda&lt;div aria-label=&quot;Portals&quot; class=&quot;noprint portal plainlist tright&quot; role=&quot;navigation&quot;&gt;

* &lt;span&gt;[[Fayl:P_vip.svg|link=|alt=|class=noviewer|28x28 nükte]][[Portal:Biografiya|Biografiya portal]]&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;

[[Kategoriya:Aktyorlar]]</text>
      <sha1>rh0lca6z3ki2f6uwjvvl4svp9504tan</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123684</id>
      <parentid>123683</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T15:07:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123684</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3982" sha1="jypkmu6z8rdbsu7d0sfhs085z6r5x6w" xml:space="preserve">{{Aktyor infoqutısı}}
[[File:Leonardo DiCaprio 20140503.jpg|thumb|400px|Leonardo DiCaprio]]

'''Leonardo Di Caprio Vilgelm''' — [[Amerika Qurama Shtatları|amerikalı]] aktyor, produser, ekolog hám qayırqom&lt;ref&gt;[http://www.imdb.com/title/0000138][[IMDb]]&lt;span&gt; profili&lt;/span&gt;{{Deadlink|date=June 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt;. Jeti márte [[Oskar sıylıǵı|Akademiya]] (Oscar), on úsh márte Altın globus, bes márte BAFTA hám on bir márte Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıń kandidati. Oscar, Altın globus, BAFTA hám Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıń iyesi. 2016 -jılda Time jurnalı tárepinen dúnyanıń eń abıroylı 100 adamı qatarına kiritilgen.

Di Caprio kóbinese traditsiyaǵa tán bolǵan filmlerde, atap aytqanda, biopika, melodrama, drama hám udayı tákirarlanatuǵın filmlerde oynaydı. 2019 -jılǵa kelip, onıń filmleri dúnya boylap 7, 2 milliard AQSh dollar dáramat keltirdi hám ol dúnyadaǵı eń kóp aqsha tolıqnatuǵın aktyorlardıń jıllıq reytinginde segizinshi orınnan jay aldı. Ol xalıq aralıq abiroyda James Cameronnıń Titanic (1997) filmindegi Jack roli arqalı eristi.

DiCaprio keyinirek Aviator (2004) hám Diamond (2006 ), Murtadlar (2006 ), Revolyuciyalıq jol (2008), Muqadddima (2010 ), The Wolf of Wall Strit&quot; (2013), The Revenant (2015), Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ) sıyaqlı filmlerde rol atqarıw etdi.

Ol 2017-jılda The Revenant filmi ushın Oscar, BAFTA hám Altın Globus sıylıqın aldı. Aviator hám The Wolf of Wall Strit ushın 2005 hám 2013-jıllarda Altın globus mulfotini alǵan. DiCaprio rejissor Martin Scorsese menen eń kóp sheriklik etken aktyorlardan biri bolıp tabıladı.

Ol úzliksiz túrde qayırqomlıq jumısların qollap -quwatlaydı hám átirap -ortalıq tuwrısında bir neshe hújjetli filmlerdi súwretke aldı. 2016 - jılda ol kórkem óner hám mádeniyat tarawına qosqan úlesi ushın Ordre des Arts et des Lettres sıylıqı berilgen.

== Filmografiya ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprio filmografiyasi'''''

Box Office Mojo saytı maǵlıwmatlarına kóre, DiCaprioning sın kózqarastan hám kommerciyalıq tárepten tabıslı filmleri tómendegiler: What's Eating Gilbert Grape (1993), Romeo + Juliet (1996 ), Titanic (1997), Catch Me If You Can (2002), Gangs of New York (2002), The Aviator (2004), Murtadlar (2006 ), Blood Diamond (2006 ), Shutter Island (2010 ), Kirisiw (2010 ), Django Onshained (2012), Ǵoshshaq Gatsby (2013), The Wolf of Wall Street (2013), The Revenant (2015) hám Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ). Onıń filmleri dúnya kóleminde jámi 7, 2 milliard dollardan artıq payda alıp kelgen.

== Sıylıq hám nominatsiyalari ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprioning sıylıq hám nominatsiyalari'''''

DiCaprio Kinematografiya tarawına qosqan úlesi ushın kóp márte sıylıqlar hám nominatsiyalr menen tán alıw etilgen.

* 66-shı Oscar sıylıqı (1994): «Whats Eating Gilbert Grape» filmi ushın «Eń jaqsı ekinshi dárejeli aktyor» nominatsiyasi 77-shi Oskar sıylıqı (2005): «Aviator» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  79 -chi Oskar sıylıqı (2007): « Blood Diamond» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  86-shı Oskar sıylıqı (2014): «Uoll-stritlik qasqır» ushın eń jaqsı film hám eń jaqsı aktyor nominatsiyalari  88-shi Oskar sıylıqı (2016 ): «The Revenant» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi hám jeńimpazı   92-shi Oskar sıylıqı (2020 ): «Bir payıtlar Hollywoodda» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi

Sonıgdek ush Altın globus va BAFTA sıylıqları bayraqdori.

== Derekler ==
{{Derekler}}

== Siltemeler ==
Leonardo DiCaprio IMDbda&lt;div aria-label=&quot;Portals&quot; class=&quot;noprint portal plainlist tright&quot; role=&quot;navigation&quot;&gt;

* &lt;span&gt;[[Fayl:P_vip.svg|link=|alt=|class=noviewer|28x28 nükte]][[Portal:Biografiya|Biografiya portal]]&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;

[[Kategoriya:Aktyorlar]]</text>
      <sha1>jypkmu6z8rdbsu7d0sfhs085z6r5x6w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123685</id>
      <parentid>123684</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T15:07:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123685</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3986" sha1="nnwdydjcaq0r2p1dwl9d6m9wa8jnl4f" xml:space="preserve">{{Aktyor infoqutısı}}
[[File:Leonardo DiCaprio 20140503.jpg|thumb|400px|Leonardo DiCaprio]]

'''Leonardo Di Caprio Vilgelm''' — [[Amerika Qurama Shtatları|amerikalı]] aktyor, produser, ekolog hám qayırqom&lt;ref&gt;[http://www.imdb.com/title/0000138][[IMDb]]&lt;span&gt; profili&lt;/span&gt;{{Deadlink|date=June 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt;. Jeti márte [[Oskar sıylıǵı|Akademiya]] (Oscar), on úsh márte [[Altın globus]], bes márte BAFTA hám on bir márte Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıń kandidati. Oscar, Altın globus, BAFTA hám Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıń iyesi. 2016 -jılda Time jurnalı tárepinen dúnyanıń eń abıroylı 100 adamı qatarına kiritilgen.

Di Caprio kóbinese traditsiyaǵa tán bolǵan filmlerde, atap aytqanda, biopika, melodrama, drama hám udayı tákirarlanatuǵın filmlerde oynaydı. 2019 -jılǵa kelip, onıń filmleri dúnya boylap 7, 2 milliard AQSh dollar dáramat keltirdi hám ol dúnyadaǵı eń kóp aqsha tolıqnatuǵın aktyorlardıń jıllıq reytinginde segizinshi orınnan jay aldı. Ol xalıq aralıq abiroyda James Cameronnıń Titanic (1997) filmindegi Jack roli arqalı eristi.

DiCaprio keyinirek Aviator (2004) hám Diamond (2006 ), Murtadlar (2006 ), Revolyuciyalıq jol (2008), Muqadddima (2010 ), The Wolf of Wall Strit&quot; (2013), The Revenant (2015), Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ) sıyaqlı filmlerde rol atqarıw etdi.

Ol 2017-jılda The Revenant filmi ushın Oscar, BAFTA hám Altın Globus sıylıqın aldı. Aviator hám The Wolf of Wall Strit ushın 2005 hám 2013-jıllarda Altın globus mulfotini alǵan. DiCaprio rejissor Martin Scorsese menen eń kóp sheriklik etken aktyorlardan biri bolıp tabıladı.

Ol úzliksiz túrde qayırqomlıq jumısların qollap -quwatlaydı hám átirap -ortalıq tuwrısında bir neshe hújjetli filmlerdi súwretke aldı. 2016 - jılda ol kórkem óner hám mádeniyat tarawına qosqan úlesi ushın Ordre des Arts et des Lettres sıylıqı berilgen.

== Filmografiya ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprio filmografiyasi'''''

Box Office Mojo saytı maǵlıwmatlarına kóre, DiCaprioning sın kózqarastan hám kommerciyalıq tárepten tabıslı filmleri tómendegiler: What's Eating Gilbert Grape (1993), Romeo + Juliet (1996 ), Titanic (1997), Catch Me If You Can (2002), Gangs of New York (2002), The Aviator (2004), Murtadlar (2006 ), Blood Diamond (2006 ), Shutter Island (2010 ), Kirisiw (2010 ), Django Onshained (2012), Ǵoshshaq Gatsby (2013), The Wolf of Wall Street (2013), The Revenant (2015) hám Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ). Onıń filmleri dúnya kóleminde jámi 7, 2 milliard dollardan artıq payda alıp kelgen.

== Sıylıq hám nominatsiyalari ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprioning sıylıq hám nominatsiyalari'''''

DiCaprio Kinematografiya tarawına qosqan úlesi ushın kóp márte sıylıqlar hám nominatsiyalr menen tán alıw etilgen.

* 66-shı Oscar sıylıqı (1994): «Whats Eating Gilbert Grape» filmi ushın «Eń jaqsı ekinshi dárejeli aktyor» nominatsiyasi 77-shi Oskar sıylıqı (2005): «Aviator» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  79 -chi Oskar sıylıqı (2007): « Blood Diamond» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  86-shı Oskar sıylıqı (2014): «Uoll-stritlik qasqır» ushın eń jaqsı film hám eń jaqsı aktyor nominatsiyalari  88-shi Oskar sıylıqı (2016 ): «The Revenant» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi hám jeńimpazı   92-shi Oskar sıylıqı (2020 ): «Bir payıtlar Hollywoodda» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi

Sonıgdek ush Altın globus va BAFTA sıylıqları bayraqdori.

== Derekler ==
{{Derekler}}

== Siltemeler ==
Leonardo DiCaprio IMDbda&lt;div aria-label=&quot;Portals&quot; class=&quot;noprint portal plainlist tright&quot; role=&quot;navigation&quot;&gt;

* &lt;span&gt;[[Fayl:P_vip.svg|link=|alt=|class=noviewer|28x28 nükte]][[Portal:Biografiya|Biografiya portal]]&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;

[[Kategoriya:Aktyorlar]]</text>
      <sha1>nnwdydjcaq0r2p1dwl9d6m9wa8jnl4f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123686</id>
      <parentid>123685</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T15:07:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123686</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3985" sha1="2g20fxnobs1xg9quftqfvmp0h7v26io" xml:space="preserve">{{Aktyor infoqutısı}}
[[File:Leonardo DiCaprio 20140503.jpg|thumb|400px|Leonardo DiCaprio]]

'''Leonardo Di Caprio Vilgelm''' — [[Amerika Qurama Shtatları|amerikalı]] aktyor, produser, ekolog hám qayırqom&lt;ref&gt;[http://www.imdb.com/title/0000138][[IMDb]]&lt;span&gt; profili&lt;/span&gt;{{Deadlink|date=June 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt;. Jeti márte [[Oskar sıylıǵı|Akademiya]] (Oscar), on úsh márte [[Altın globus]], bes márte BAFTA hám on bir márte Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıń kandidati. Oscar, Altın globus, BAFTA hám Screen Actors Guild Awards sıylıqlarınıń iyesi. 2016-jılda Time jurnalı tárepinen dúnyanıń eń abıroylı 100 adamı qatarına kiritilgen.

Di Caprio kóbinese traditsiyaǵa tán bolǵan filmlerde, atap aytqanda, biopika, melodrama, drama hám udayı tákirarlanatuǵın filmlerde oynaydı. 2019 -jılǵa kelip, onıń filmleri dúnya boylap 7, 2 milliard AQSh dollar dáramat keltirdi hám ol dúnyadaǵı eń kóp aqsha tolıqnatuǵın aktyorlardıń jıllıq reytinginde segizinshi orınnan jay aldı. Ol xalıq aralıq abiroyda James Cameronnıń Titanic (1997) filmindegi Jack roli arqalı eristi.

DiCaprio keyinirek Aviator (2004) hám Diamond (2006 ), Murtadlar (2006 ), Revolyuciyalıq jol (2008), Muqadddima (2010 ), The Wolf of Wall Strit&quot; (2013), The Revenant (2015), Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ) sıyaqlı filmlerde rol atqarıw etdi.

Ol 2017-jılda The Revenant filmi ushın Oscar, BAFTA hám Altın Globus sıylıqın aldı. Aviator hám The Wolf of Wall Strit ushın 2005 hám 2013-jıllarda Altın globus mulfotini alǵan. DiCaprio rejissor Martin Scorsese menen eń kóp sheriklik etken aktyorlardan biri bolıp tabıladı.

Ol úzliksiz túrde qayırqomlıq jumısların qollap -quwatlaydı hám átirap -ortalıq tuwrısında bir neshe hújjetli filmlerdi súwretke aldı. 2016 - jılda ol kórkem óner hám mádeniyat tarawına qosqan úlesi ushın Ordre des Arts et des Lettres sıylıqı berilgen.

== Filmografiya ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprio filmografiyasi'''''

Box Office Mojo saytı maǵlıwmatlarına kóre, DiCaprioning sın kózqarastan hám kommerciyalıq tárepten tabıslı filmleri tómendegiler: What's Eating Gilbert Grape (1993), Romeo + Juliet (1996 ), Titanic (1997), Catch Me If You Can (2002), Gangs of New York (2002), The Aviator (2004), Murtadlar (2006 ), Blood Diamond (2006 ), Shutter Island (2010 ), Kirisiw (2010 ), Django Onshained (2012), Ǵoshshaq Gatsby (2013), The Wolf of Wall Street (2013), The Revenant (2015) hám Bir payıtlar Hollywoodda (2019 ). Onıń filmleri dúnya kóleminde jámi 7, 2 milliard dollardan artıq payda alıp kelgen.

== Sıylıq hám nominatsiyalari ==
'''''Tiykarǵı maqalaǵa qarang: Leonardo DiCaprioning sıylıq hám nominatsiyalari'''''

DiCaprio Kinematografiya tarawına qosqan úlesi ushın kóp márte sıylıqlar hám nominatsiyalr menen tán alıw etilgen.

* 66-shı Oscar sıylıqı (1994): «Whats Eating Gilbert Grape» filmi ushın «Eń jaqsı ekinshi dárejeli aktyor» nominatsiyasi 77-shi Oskar sıylıqı (2005): «Aviator» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  79 -chi Oskar sıylıqı (2007): « Blood Diamond» ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi  86-shı Oskar sıylıqı (2014): «Uoll-stritlik qasqır» ushın eń jaqsı film hám eń jaqsı aktyor nominatsiyalari  88-shi Oskar sıylıqı (2016 ): «The Revenant» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi hám jeńimpazı   92-shi Oskar sıylıqı (2020 ): «Bir payıtlar Hollywoodda» filmi ushın eń jaqsı aktyor nominatsiyasi

Sonıgdek ush Altın globus va BAFTA sıylıqları bayraqdori.

== Derekler ==
{{Derekler}}

== Siltemeler ==
Leonardo DiCaprio IMDbda&lt;div aria-label=&quot;Portals&quot; class=&quot;noprint portal plainlist tright&quot; role=&quot;navigation&quot;&gt;

* &lt;span&gt;[[Fayl:P_vip.svg|link=|alt=|class=noviewer|28x28 nükte]][[Portal:Biografiya|Biografiya portal]]&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;

[[Kategoriya:Aktyorlar]]</text>
      <sha1>2g20fxnobs1xg9quftqfvmp0h7v26io</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Úlgi:KaaWikiProgressBar</title>
    <ns>10</ns>
    <id>7101</id>
    <revision>
      <id>123871</id>
      <parentid>104447</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T11:30:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inosham</username>
        <id>10264</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>123871</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1098" sha1="kti03nvpy5utipi2pm6t6q4vy7s6x0p" xml:space="preserve">{| style=&quot;width:100%;&quot; title=&quot;Maqalalarımız sanı — {{NUMBEROFARTICLES}}&quot; align='right' 
|- style=&quot;font-size:90%;&quot;
| width=&quot;33%&quot; align=left  |&lt;span style=&quot;font-family:Old English Text MT;color:purple;font-size:3vw;&quot;&gt;&lt;big&gt;10000&lt;/big&gt;&lt;/span&gt;
| width=&quot;34%&quot; align=center|&lt;span style=&quot;font-family:Old English Text MT;color:purple;font-size:4vw;&quot;&gt;&lt;big&gt;15000&lt;/big&gt;&lt;/span&gt;
| width=&quot;33%&quot; align=right |&lt;span style=&quot;font-family:Old English Text MT;color:purple;font-size:3vw;&quot;&gt;&lt;big&gt;20000&lt;/big&gt;&lt;/span&gt;
|-
|colspan=3 |
&lt;div style=&quot;border:1px solid #D8D8D8; border-radius: 5px; background:#f6f6f6&quot;   align='left' &gt;
{|style=&quot;width:{{#expr: ({{NUMBEROFARTICLES:R}} -  2228)/100}}%; background:#99D999; color:{{#switch:{{#expr: ({{NUMBEROFARTICLES:R}}/1000 round 0) mod 10}}|0|5={{{colore2|red}}}|#default={{{colore2|white}}}}};&quot; cellspacing=0 cellpadding=0
|style=&quot;font-size:100%; color:black&quot;  align='left' |&amp;nbsp;'''Házir:'''
|align=right |'''[[Arnawlı:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES:R}}]]'''&amp;nbsp;
|}
&lt;/div&gt;
[[Su'wret:Arrow-15---IN.gif|sürmesiz|1000x70 nükte]]
|}
&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>kti03nvpy5utipi2pm6t6q4vy7s6x0p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123872</id>
      <parentid>123871</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T11:32:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inosham</username>
        <id>10264</id>
      </contributor>
      <origin>123872</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1098" sha1="01z4jmv9ct06bv9jc40pa62ngdz8cdb" xml:space="preserve">{| style=&quot;width:100%;&quot; title=&quot;Maqalalarımız sanı — {{NUMBEROFARTICLES}}&quot; align='right' 
|- style=&quot;font-size:90%;&quot;
| width=&quot;33%&quot; align=left  |&lt;span style=&quot;font-family:Old English Text MT;color:purple;font-size:3vw;&quot;&gt;&lt;big&gt;10000&lt;/big&gt;&lt;/span&gt;
| width=&quot;34%&quot; align=center|&lt;span style=&quot;font-family:Old English Text MT;color:purple;font-size:4vw;&quot;&gt;&lt;big&gt;15000&lt;/big&gt;&lt;/span&gt;
| width=&quot;33%&quot; align=right |&lt;span style=&quot;font-family:Old English Text MT;color:purple;font-size:3vw;&quot;&gt;&lt;big&gt;20000&lt;/big&gt;&lt;/span&gt;
|-
|colspan=3 |
&lt;div style=&quot;border:1px solid #D8D8D8; border-radius: 5px; background:#f6f6f6&quot;   align='left' &gt;
{|style=&quot;width:{{#expr: ({{NUMBEROFARTICLES:R}} -  9228)/100}}%; background:#99D999; color:{{#switch:{{#expr: ({{NUMBEROFARTICLES:R}}/1000 round 0) mod 10}}|0|5={{{colore2|red}}}|#default={{{colore2|white}}}}};&quot; cellspacing=0 cellpadding=0
|style=&quot;font-size:100%; color:black&quot;  align='left' |&amp;nbsp;'''Házir:'''
|align=right |'''[[Arnawlı:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES:R}}]]'''&amp;nbsp;
|}
&lt;/div&gt;
[[Su'wret:Arrow-15---IN.gif|sürmesiz|1000x70 nükte]]
|}
&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>01z4jmv9ct06bv9jc40pa62ngdz8cdb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Úlgi:Bilesiz be?</title>
    <ns>10</ns>
    <id>8586</id>
    <revision>
      <id>123830</id>
      <parentid>121480</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T07:09:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Janabaevazizbek</username>
        <id>10433</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>123830</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1115" sha1="nz54789zb0q2bsdoss7qopsyin7t474" xml:space="preserve">[[Fayl:Eyjafjallajokull_Gigjokull_in_ash.jpg|thumb|150px|Eyjafjallajökull muzlıǵı]]
* [[Jer silkiniw]]lerdi boljaw metodı elege shekem joq.
* '''[[Alfred Nobel]]''' teoriyalıq pánlerge qızıqpaǵanı ushın [[matematika|matematik]]lerge Nobel sıylıǵın beriwdi shólkemlestirmegen («muxabbatı matematik penen qashıp ketkeni ushın» degen gáp bolsa [[Mif|ańız]]).
* [[Islandiya|Islandiyadaǵı]] Eyjafjallajökull muzlıǵı (súwrette) atın dúnya xalqınıń 0.005 procenti tuwrı ayta aladı.
* Xanzada '''[[Viktoriya (Ullı Britaniya xanzadası)|Viktoriya]]''' ómirlik joldası shahzada [[Albert Saksen-Koburg-Gotalı|Albert]] óliminen keyin 40 jıldan artıq qara kiyim kiyip júrdi hám ómiriniń aqırına shekem matam tuttı.
* [[Tonirovka|'''Avtomobil áyneklerin qaraytıw''']] — qılmıs emes.
* [[Kompyuter]] tıshqanshasın isletiw múmkin bolǵan dáslepki kompyuter '''[[:en:Xerox Alto|Xerox Alto]]''' bolǵan.
{{flatlist|style=text-align:right;font-weight:bold;font-size:x-small;|1=
* [[Úlgi:Bilesiz be?|Ózgertiw]]
}}
&lt;noinclude&gt;[[Kategoriya:Bas bet úlgileri]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nz54789zb0q2bsdoss7qopsyin7t474</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Úlgi:OrınKarta Laos</title>
    <ns>10</ns>
    <id>9196</id>
    <revision>
      <id>123821</id>
      <parentid>54560</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T04:39:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Milenioscuro</username>
        <id>6626</id>
      </contributor>
      <comment>svg</comment>
      <origin>123821</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="390" sha1="dbnvz9rt6di3cpbpr45jnh6ho3u410c" xml:space="preserve">{{#switch:{{{1}}}
|name   = Laos
| top    = 22.9
| bottom = 13.6
| left   = 99.7
| right  = 108.0
| image  = {{#switch: {{{2|}}}
 |physical = Laos relief location map.svg
 |#default = Laos location map.svg
}}}}&lt;noinclude&gt;
{{OrınKarta/Maǵlıwmat|Laos}}
[[Kategoriya:OrınKarta shablonları]]
[[Kategoriya:OrınKarta shablonları:Aziya]]
&lt;/noinclude&gt;&lt;noinclude&gt;{{Documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>dbnvz9rt6di3cpbpr45jnh6ho3u410c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wilhelm Keitel</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9356</id>
    <revision>
      <id>123739</id>
      <parentid>121088</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:12:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ziv</username>
        <id>13453</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]]) [[c:COM:Duplicate|Duplicate]]: [[File:Bundesarchiv Bild 146-1971-070-61, Hitler mit Generälen bei Lagebesprechung.jpg]] → [[File:Bundesarchiv Bild 146-1971-070-61, Hitler mit Generälen bei Lagebesprechung Getty 107424743.jpg]] Exact or scaled-down duplicate: [[c::File:Bundesarchiv Bild 146-1971-070-61, Hitler mit Generälen bei Lagebesprechung Getty 107424743.jpg]]</comment>
      <origin>123739</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6887" sha1="tl915sknmrd5zhwq03l34m3kev1jf1u" xml:space="preserve">{{Shaxs infoqutısı}}
'''Vilgelm Bodevin Iogann Gustav Keytel''' (nemischa aytılıwı :[[Xalıq aralıq fonetikalıq álippe|[ˈkaɪ̯tl̩]]]; 1882-jıl 22-sentyabr — 1946 -jıl 16 -oktyabr) nemis feldmarshali hám urıs ayıpkersi bolıp, [[Ekinshi Jáhán urısı]] dáwirinde fashistlar Germaniyası Qurallı Kúshleriniń joqarı komandirligi ({{Lang-de|Oberkommando der Wehrmacht (OKW)}}) baslıǵı lawazımında islegen. Bul lawazımda Keytel kóplegen áskeriy jınayatlarǵa alıp kelgen bir qatar jınayatlı buyrıq hám kórsetpelerdi imzolagan.

Keytelning vermaxt joqarı komandirligine eliriwi 1935-jılda Reyx urıs ministrligi qasındaǵı Qurallı kúshler basqarması baslıǵı etip tayınlanıwı menen baslandı. 1938-jılda vermaxt komandirligin óz moynına alǵan Gitler ministrlikti OKW menen almastırdı hám Keytel onıń baslıǵı boldı. Ol áskeriy kásiplesleri arasında Gitlerning «ho'p boladı»si (jaǵımpaz ) retinde belgili.

Urıstan keyin Keytel Nyurnbergdagi Xalıq aralıq áskeriy tribunal tárepinen «yirik urıs ayıpkerlari» den biri retinde ayblangan. Ol ayıplaw juwmaǵınıń barlıq bántleri: insaniyatqa qarsı jınayatlar, tınıshlıqqa qarsı jınayatlar, jınayatlı pitne hám urıs jınayatları boyınsha ayıplı dep tabılǵan. Ol ólimge húkim etilgen hám 1946 -jılda osish jolı menen qatl etilgen&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://famous-trials.com/nuremberg/1939-news10-16-46}}&lt;/ref&gt;.

== Jaslıǵı hám Wehrmachtdan aldınǵı lawazımı ==
Vilgelm Keytel Germaniyanıń Brunsvik gersogligidagi Gandersheym qasındaǵı Helmscherode awılında tuwılǵan. Ol orta klass jer iyesi Karl Keytel (1854—1934) jáne onıń zayıpı Apolloniya vissering (1855—1888) dıń tong'ich balası edi. Daslep ol gimnaziyadagi oqıwdı tamamlaǵannan keyin, shańaraǵınıń múlkin iyelik qılıwdı qáledi. Lekin bul ámelge aspadı, sebebi ákesi pensiyaǵa shıǵıwdı qálebedi. Bunıń ornına, ol 1901-jılda Prussiya armiyasınıń ofitser kursanti bolıp, áskeriy karyerasini basladı. Ápiwayı adam retinde ol atlıqler qatarına emes, bálki 1908-jıldan adyutant bolıp volfenbütteldagi atız artilleriya polkiga qosıldi{{Sfn|Mitcham|Mueller|2012}}. 1909 -jıl 18-aprelde Keytel Hannover qasındaǵı vulfelda bay jer iyesiniń qızı Liza Fonteynga úylendi{{Sfn|Goerlitz|2003}}.

Keytelning boyı 1, 85 m (6 fut 1 dyuym) edi{{Sfn|Margaritis|2019}}.

Birinshi jáhán urısı waqtında Keytel Batıs frontda xızmet etken hám Flandriyadagi sawashlarda qatnasıp, onda salmaqli yaralangan{{Sfn|Mitcham|Mueller|2012}}. Kapitan ataǵına kóterilgandan keyin, Keytel 1915-jılda piyadalar diviziyasining shtabiga jiberildi{{Sfn|Goerlitz|2003}}. Urıstan keyin Keytel veymar Respublikasınıń jańa islengen reyxsverida qaldı hám Polsha shegarası daǵı áskeriylestirilgen bólindiler Freykorpsni shólkemlestiriwde qatnastı. 1924-jılda Keytel Berlindagi Reyxsver ministrligine ótti. ol Truppenamt («Áskerler mekememesi») de xızmet etdi. Úsh jıldan keyin ol taǵı atız komandirligine qayttı{{Sfn|Mitcham|Mueller|2012}}.

Endi podpolkovnik Keytel 1929 -jılda taǵı Urıs ministrligine ótkerildi hám tez arada shólkemlestirilgen bólim baslıǵı («T-2») lawazımına tayınlanıp, 1933-jılda Adolf Gitler hákimiyattı qolǵa kiritgunga shekem bul lawazımda isledi. Germaniyanı qayta qurallandırıwda zárúrli rol oynab, ol keminde bir ret Sovet Birlespeine Reyxsverning jasırın oqıw lagerlarini tekseriw ushın sapar etken. 1932-jıldıń kuzida ol júrek xuruji hám eki ret pnevmoniyaǵa uchradi{{Sfn|Mitcham|Mueller|2012}}. Tawır bolıp ketkeninen kóp ótpey, 1933-jıl oktyabr ayında Keytel 3-piyada diviziyasi komandirining orınbasarı etip tayınlandi. 1934-jılda oǵan Bremendagi 22-piyada diviziyasi komandirligi berildi{{Sfn|Mitcham Jr.|2001}}.

== Wehrmacht Joqarı komandirligine kóterilis ==
1935-jılda general verner fon Fritsch usınısına kóre Keytelga general-mayor ataǵı berildi hám Reyx Áskeriy ministrligi Qurallı Kúshleri basqarması (vermachtsamt) baslıǵı etip tayınlandi. Ol armiya, teńiz flotı hám hawa kúshlerin basqardi{{Sfn|Wheeler-Bennett|1980}}{{Sfn|Hildebrand|1986}}. Bul lawazımǵa kelgeninen keyin Keytelga 1936 -jıl 1-yanvarda general-leytenant ataǵı berildi{{Sfn|Mitcham Jr.|2001}}.

1938-jıl 21-yanvarda Keytel óziniń baslıǵı, urıs ministri verner fon Blombergning hayalı burınǵı ǵar bolǵanlıǵın tastıyıqlaytuǵın dálillerdi qolǵa kiritti{{Sfn|Mitcham Jr.|2001}}. Bul maǵlıwmattı kórip chiqgan Keytel olardın Gitlerning orınbasarı Hermann Geringga jiberiwdi usınıs etdi. Goring bolsa óz gezeginde bul maǵlıwmatlardan Blombergni iste'foga shıǵarıw ushın paydalandi{{Sfn|Shirer|1990}}.
[[Fayl:Bundesarchiv Bild 146-1971-070-61, Hitler mit Generälen bei Lagebesprechung Getty 107424743.jpg|oñğa|nobaý|Keytel (chapda) hám Germaniya joqarı komandirliginiń basqa aǵzaları Adolf Gitler menen áskeriy jıynalısta (shama menen 1940 -jıl ).]]

== Múmkinshiliklerge sın pikir bıdırdıwi ==
Feldmarshal Evald fon Kleyst Keytelni Gitlerga salıstırǵanda pák munasábeti ushın «Gitlerning aqmaq isin dawamlawshıi» dep ataǵan. Onıń paxtaqo'yuvchiligi armiyada jaqsı málim edi hám ol «  tel» laqapın aldı, bul Lakai (&quot; Lakey „) sózinen kelip shıqqan jáne onıń famılıyasınıń dawamından jasalǵan laqap edi{{Sfn|Stahel|2009}}{{Sfn|Kane|2004}}. Hermann Goringning Keytelni «feldmarshal denesinde serjant aqli» dep tariyplagan. Ol Gitlerning awızı bolıp islewge tayınlıǵı ushın bul lawazımǵa kóterilgen edi{{Sfn|Walker|2006}}. Ol óz qatarlasları tárepinen «Nikgesel» laqaplı Gitlerning “soqır-ko'rona shın berilgen qurbaqasi&quot; retinde belgili. Sol dáwirde ataqlı bolǵan basın chayqaydigan eshak — metall oyınchog'i «Nickesel» atı menen atalǵan. Urıs waqtında ol Gitlerning basqa oficerlerge qarata sonday deydi: (Gerd fon Rundstedtning sózlerine kóre){{Quote|Bilasizmi, u kino boshlovchisi miyasiga ega … (lekin u Armiyadagi eng yuqori darajaga koʻtarilgan ofitser) … chunki bu odam it kabi sodiqdir“ (Gitler ayyor tabassum qiladi){{Sfn|Margaritis|2019}}.}}
Keytel aqli sheklengenligi hám asabiy beyimligi sebepli manipulyatcıyaǵa beyim edi. Gitler onıń miynetsevarligi hám tıńlaǵıshlıǵın qadrlaǵan{{Sfn|Shepherd|2016}}. Bir kúni Burkhart Myuller-Hillebrand Keytel kimligini soradı : bunı bilip, ol óz baslıǵına sálem bermegeninen qáweterge tústi. Biraq, Frants Xolder oǵan:{{Quote|Xavotir olmang, bu shunchaki Keytel}}
dedi. Nemis ofitserlari onı turaqlı túrde chetlab ótip, tuwrıdan-tuwrı Gitlerga barıwardi{{Sfn|Tucker|2005}}{{Sfn|Shepherd|2016}}.

== Derekler ==
{{Derekler}}

== Siltemeler ==
* {{Web deregi}}
* Wilhelm Keitel in the German National Library catalogue</text>
      <sha1>tl915sknmrd5zhwq03l34m3kev1jf1u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Úlgi:IPA-apc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>9507</id>
    <revision>
      <id>123880</id>
      <parentid>55251</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T11:58:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inosham</username>
        <id>10264</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>123880</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="466" sha1="9bxuwfenc0ejyrsnj56hbmikpv4bcja" xml:space="preserve">&lt;onlyinclude&gt;&lt;small&gt;{{#switch: {{{2}}}|IPA=IPA:&amp;nbsp;|lang=Livan arabsha:&amp;nbsp;|pron=aytılıwı&amp;nbsp;|=|Livansha arabsha aytılıwı:&amp;nbsp;}}&lt;/small&gt;{{IPA|[[Help:IPA/Lebanese Arabic|[{{{1}}}]]]|lang=apc-LB}}{{#if:{{{3|}}}|{{IPA audio link|{{{3}}} }} }}&lt;/onlyinclude&gt;

{{documentation|Template:usage of IPA templates}}

&lt;!-- PLEASE ADD CATEGORIES BELOW THIS LINE, THANKS. --&gt;

[[Kategoriya:IPA til úlgileri]]

&lt;!-- PLEASE ADD INTERWIKIS BELOW THIS LINE, THANKS. --&gt;</text>
      <sha1>9bxuwfenc0ejyrsnj56hbmikpv4bcja</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Úlgi:IPA-it</title>
    <ns>10</ns>
    <id>9549</id>
    <revision>
      <id>123879</id>
      <parentid>121834</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T11:57:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inosham</username>
        <id>10264</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>123879</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="167" sha1="bt832mkc8zmtoxaopmjk7d35suss5tz" xml:space="preserve">&lt;small&gt;Italyansha:&lt;/small&gt; [[Italyan tili|{{{1}}}]]
&lt;noinclude&gt;
{{hújjet}}
[[Kategoriya:Tiller úlgileri|IPA-it]]
[[Kategoriya:IPA til úlgileri|IPA-it]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>bt832mkc8zmtoxaopmjk7d35suss5tz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Madonna</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20970</id>
    <revision>
      <id>123688</id>
      <parentid>111794</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:22:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123688</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44463" sha1="mz7yzj78jne93175e9ze6y48x2mdio2" xml:space="preserve">
{{Shaxs infoqutısı|atı=Madonna|portret=MadonnaO2171023 (97 of 133) (53269593787) (cropped).jpg|táriypi=Madonna 2023 j.|tuwılǵan waqtındaǵı atı=Madonna Luiza Chikkone (ingl. Madonna Louise Ciccone)|tuwılǵan sánesi=16.08.1958|tuwılǵan jeri=[[Bay City, Michigan]], [[AQSH]]|ómirlik joldası={{Plainlist|
* {{marriage|[[Sean Penn]]|1985|1989|end=divorced}}
* {{marriage|[[Guy Ritchie]]|2000|2008|end=divorced}}
}}|balaları=6, [[Lourdes Leon]]|kásibi={{hlist|Qosıqshı|qosıq avtorı|aktrisa|oyınshı|prodyuser|rejissyor|avtor|biznes hayal}}|iskerlik jılları=1979 – házirgi waqıtqa shekem|sayt={{URL|madonna.com}}|qolı=Madonna's signature.svg}}

'''Madonna Luiza Chikkone''' ''([[Inglis tili|ingl]]. Madonna Louise Ciccone)'' (1958-jıl 16-avgust kúni tuwılǵan) — amerikalı qosıqshı, kompozitor hám aktrisa. &quot;Pop patshayımı&quot; dep esaplanıp, ol muzıkalıq óndiris, qosıq jazıw hám vizual kórsetiwdegi úziliksiz ózgeriw hám hár táreplemeligi menen tanılǵan. XX hám XXI ásirdi qamtıǵan mádeniy belgi sıpatında, 2008-jılı Rok hám Roll Zalı onı zamanagóy dáwirdiń &quot;eń jaqsı hújjetlestirilgen ǵayratkerleriniń biri&quot; dep atadı.&lt;ref name=&quot;RockHall&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://rockhall.com/inductees/madonna/bio/|bet=Madonna Biography|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100329062011/https://rockhall.com/inductees/madonna/bio/|arxivsáne=March 29, 2010|jıl=2008|baspaxana=[[Rock and Roll Hall of Fame]]|qaralǵan sáne=April 15, 2015}}&lt;/ref&gt; Ol haqqında kóplegen ilimiy shоlıwlar, ádebiyatlar hám kórkem shıǵarmalar jaratılǵan, sonday-aq oǵan arnalǵan Madonna izertlew dep atalǵan akademiyalıq kishi pán payda bolǵan.

Madonna 1978-jılı ayaq oyın kásibinde karyera jaratıwǵa umtılıp, [[Nyu-York]] qalasına kóshti. Breakfast Club hám Emmy &amp; The Emmys rok toparlarında baraban, gitara hám vokal sıpatında dóretiwshilik etkennen keyin, ol 1983-jılı óz atındaǵı birinshi studiyalıq albomı menen jalǵız juldız bolıp kóterildi. Madonna bunnan keyin bir qatar tabıslı albomlar menen dawam etti, sonıń ishinde barlıq waqıtlardıń eń kóp satılǵan Like a Virgin (1984), True Blue (1986) hám The Immaculate Collection (1990), sınshılar tárepinen joqarı bahalanǵan Like a Prayer (1989), sonday-aq Gremmy sıylıǵın utqan Ray of Light (1998) hám Confessions on a Dance Floor (2005) bar. Ol &quot;Holiday&quot;, &quot;Like a Virgin&quot;, &quot;La Isla Bonita&quot;, &quot;Like a Prayer&quot;, &quot;Vogue&quot;, &quot;Take a Bow&quot;, &quot;Frozen&quot;, &quot;Music&quot;, &quot;Hung Up&quot; hám &quot;4 Minutes&quot; sıyaqlı hár túrli joqarı reytingli qosıqlar katalogın jıynaǵan.

Madonnanıń ataǵı Desperately Seeking Susan (1985), Dick Tracy (1990), A League of Their Own (1992) hám Evita (1996) sıyaqlı filmlerdegi rolleri menen artıp bardı. Sońǵısı oǵan Eń jaqsı aktrisa ushın Altın Globus sıylıǵın alıp bergenine qaramastan, onıń basqa kóp filmleri onsha jaqsı qabıl etilmedi. Biznesvumen sıpatında, ol 1992-jılı Maverick kompaniyasın qurdı, oǵan tariyxtaǵı eń tabıslı artist basqaratuǵın studiyalardan biri bolǵan Maverick Records kirdi. Madonnanıń basqa iskerlik joybarlarına moda brendleri, jazba shıǵarmaları, densawlıq orayları hám kinematografiya kiredi. 

Dúnyajúzi boyınsha 300 millionnan aslam albom satıw menen, Madonna barlıq waqıtlar ishinde eń kóp satılǵan dawıs jazıwshı hayal artisti bolıp tabıladı. Ol [[Amerika Qurama Shtatları|AQSH]] Billboard Hot 100 diagrammasınıń tariyxındaǵı eń tabıslı jalǵız artist bolıp, global muzıka bazarlarında 44 nomer bir singlge erisken. Ol koncert kirislerinen 1 milliard AQSH dolların jıynaǵan birinshi hayal boldı, onıń altı jalǵız headliner turı hár biri 100 million AQSH dollarınan aslamın taptı. Forbes onı dúnyadaǵı eń joqarı haqı tólengen hayal muzıkant dep tórt ayrıqsha on jıllıq dawamında (1980-2010-jıllar) 11 ret rekord dep atadı. Madonna 2008-jılı, birinshi ret huqıqlı bolǵan jılı Rok hám Roll Zalına kirgizildi. Ol VH1 tárepinen muzıkadaǵı eń úlken hayal, al MTV hám Billboard tárepinen hámme waqıtlardıń eń úlken muzıkalıq video artisti dep bahalandı. Ol sonday-aq Rolling Stone jurnalınıń hámme waqıtlardıń eń ullı artistleri hám eń ullı qosıq jazıwshıları dizimine kirdi.

== Ómiri hám karyerası ==

=== 1958–1978: Ómirbayanı ===
Madonna Luiza Chikkone{{Sfn|Leonard|D'Acierno|1998|p=492}} 1958-jıl 16-avgust kúni Michigan shtatınıń Bey-Siti qalasında katolik ata-ana Madonna Luiza (qızlıq familiyası Fortin) hám Silvio Antonio &quot;Toni&quot; Chikkoneniń shańaraǵında dúnyaǵa keldi.&lt;ref name=&quot;allmusicbio&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.allmusic.com/artist/madonna-mn0000237205/biography|bet=Madonna Biography|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220124145233/https://www.allmusic.com/artist/madonna-mn0000237205/biography|arxivsáne=January 24, 2022|avtor=Erlewine|avtorsilteme=Stephen Thomas Erlewine|at=Stephen Thomas|baspaxana=[[AllMusic]]|qaralǵan sáne=April 13, 2015}}&lt;/ref&gt; Onıń ákesiniń ata-anası Pachentrodan kelgen italiyalı emigrantlar bolsa, anası francuz-kanadalı shıǵısqa iye edi.{{Sfn|Taraborrelli|2002|p=10}} Toni Chikkone Chrysler Defence hám onıń miyrasxorı General Dynamics Land Systems kompaniyalarında áskeriy proektler boyınsha optika injeneri bolıp isledi. Madonna anası menen birdey atqa iye bolǵanlıqtan, shańaraq aǵzaları onı &quot;Kishi Nonni&quot; dep ataǵan. Onıń anası 1963-jıl 1-dekabrde kókirek rakınan qaytıs boldı. Madonna 1966-jılı katolik shirkewinde konfirmaciya máresiminen ótkeninde Veronika degen atın qabıl etti. Ol Detroit qalasınıń shetindegi Pontiak hám Avon Tawnship (házirgi Rochester Xillz) qalalıqlarında eki úlken ájaǵası – Antoni hám Martin – hám úsh kishi tuwısqanı – Paula, Kristofer hám Melani menen birge tárbiyalandı. 1966-jılı Toni shańaraqtıń úy xızmetkeri Joan Gustafsonǵa úylendi. Olardıń Jenifer hám Mario atlı eki perzenti boldı.&lt;ref name=&quot;thechild&quot; /&gt; Madonna ákesiniń qayta úylengenine ashıwlanıp, oǵan qarsı shıǵa basladı, bul olardıń qatnasıqların kóp jıllar dawamında qıyınlastırdı.&lt;ref name=&quot;mom&quot; /&gt;

Madonna St. Frederik hám St. Andryu katolik baslawısh mektepleri, hám Batıs orta mektebinde oqıdı. Ol joqarı bahaları (GPA) menen ataqlı hám óziniń ádettegiden tıs minez-qulqı menen ataqlı boldı. Keyin ol ózin jaslıǵında &quot;jalǵız, bir nárse izlep júrgen qız&quot; dep kóretuǵının moyınladı. &quot;Men belgili bir dárejede qarsı shıǵıwshı emes edim. Men bir nársede jaqsı bolıwdı qáleytuǵın edim.

Madonnanıń ákesi onı klassikalıq fortepyano sabaqlarına berdi, biraq ol keyin ákesin balet sabaqlarına barıwına ruqsat beriwge kóndirdi.{{Sfn|Cross|2007|p=10}} Onıń balet muǵallimi Kristofer Flinn oǵan ayaq oyın karyerasın dawam etiwge kóndirdi. Keyin Madonna Rochesterdegi Adams joqarı mektebine barıp, ayrıqsha oqıwshı boldı hám cheerleading toparınıń aǵzası boldı. 1976-jılı yanvarda mektepti pitkergennen keyin, ol Michigan universitetine ayaq oyın stipendiyasın aldı hám jazda Arqa Karolinadaǵı Duram qalasında Amerikalı ayaq oyın festivalında oqıdı.

1978-jılı Madonna universitetten shıǵıp ketip, Nyu-York qalasına kóshti. Ol Nyu-Yorkqa kóshiwi haqqında bılay dedi: &quot;Bul meniń birinshi ret samolyotqa miniwim, birinshi ret taksige otırıwım edi. Men bul jerge qaltamda 35 dollar menen keldim. Bul meniń ómirimdegi eń batıl háreketim edi&quot;. Madonna tez arada Shıǵıs awılındaǵı Alfavit qalası rayonınan kvartira taptı hám Rus shay xanasında shapka tekseriw qızı, Terrace on the Park-ta lift operatorı bolıp islewi, zamanagóy ayaq oyın toparları menen birge islewi, Alvin Eyli Amerikalı oyın teatrında sabaq alıwı hám aqıbetinde Perl Lang oyın teatrında dóretiwshilik etiwi menen az aqsha taptı. Ol sonday-aq belgili amerikalı oyınshı hám xoreograf Marta Graamnıń qol astında ayaq oyın úyrendi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.vulture.com/2019/04/everything-we-know-about-madonnas-new-album-madame-x.html|bet=Everything We Know About Madonna's New Album ''Madame X''|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190422231216/https://www.vulture.com/2019/04/everything-we-know-about-madonnas-new-album-madame-x.html|arxivsáne=April 22, 2019|avtor=Polk|at=Milan|sáne=April 22, 2019|jumıs=Vulture|qaralǵan sáne=May 21, 2019}}&lt;/ref&gt; Madonna basqa ataqlı artistler ushın qosımsha oyınshı bolıp isley basladı.

=== 1979–1983: Karyerasınıń baslanıwı, rok toparları hám Madonna ===
1979-jılı Madonna muzıkant Dan Gilroy menen romantikalıq qarım-qatnasta boldı. Onıń menen tanısqannan az waqıt ótip, ol Parijde francuz disko artisti Patrik Ernandes penen onıń qosımsha qosıqshısı hám oyınshısı sıpatında dóretiwshilik etiw ushın tabıslı kastingnan ótti. Ernandestiń toparı menen úsh ay birge bolǵan waqtında, ol 1979-jılı avgust ayında Nyu-Yorkqa qaytıwdan aldın Tuniske de sayaxat etti.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; Birgelikte olar onıń birinshi toparı &quot;Breakfast Club&quot;tı dúzdi, onda Madonna qosıq ayttı hám baraban menen gitara shertti. Topar menen birge bolǵan waqtında, Madonna qısqa waqıt «Orıs shay bólmesinde» palto tekseriwshi qızı bolıp isledi hám 1985-jılǵa shekem shıǵarılmaǵan tómen byudjetli indi film &quot;A Certain Sacrifice&quot;te birinshi ret aktrisa sıpatında dóretiwshilik etti.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; 1980-jılı Madonna Michigandaǵı dostı bolǵan barabanshı Stiven Brey menen birge &quot;Breakfast Club&quot;tan ketip, &quot;Emmy and the Emmys&quot; toparın dúzdi.{{Sfn|Morton|2001|p=47}} Olar romantikalıq qarım-qatnasların jańalap, Manxettendegi Muzıka imaratına kóshti.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Olar birgelikte qosıqlar jaza basladı hám 1980-jılı noyabrde tórt qosıqtan ibarat demo jazba jazdı, biraq az waqıttan soń Madonna ózin jalǵız artist sıpatında alǵa ilgerletiwdi sheshti.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

Kamins onıń birinshi singli &quot;Everybody&quot;di shıǵardı, ol 1982-jılı oktyabrde jarıqqa shıqtı.{{Sfn|Cross|2007|p=25}} 1982-jılı dekabrde Madonna bul qosıqtı birinshi ret Danceteriyada janlı orınladı.{{Sfn|Morton|2001|p=211}} 1983-jılı yanvarda ol &quot;Dancin' On Air&quot; baǵdarlamasında &quot;Everybody&quot; qosıǵın orınlap, televideniede birinshi ret kórindi, biraq bul kórsetiw bir ay aldın jazıp alınǵan edi. 1983-jılı fevralda ol Birlesken Korolliktegi túngi klublarda dóretiwshilik etip, bul singldi járiyáladı. Onıń ekinshi singli, qos a-tárep &quot;Burning Up&quot; / &quot;Physical Attraction&quot; 1983-jılı martta jarıqqa shıqtı. Bul singl hám &quot;Everybody&quot; ekewi de Billboard jurnalınıń Hot Dance Club Songs diagrammasında úshinshi orındı iyeledi.&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Madonna, Beastie Boys Nominated For Rock And Roll Hall Of Fame|publisher=[[MTV News]]|last=Orzeck|first=Kurt}}&lt;/ref&gt; &quot;Burning Up&quot; / &quot;Physical Attraction&quot; Avstraliyada 13-orındı iyeledi.&lt;ref name=&quot;kent&quot;&gt;{{Cite book|last=Kent|first=David|title=Australian Chart Book 1970–1992|edition=illustrated|publisher=Australian Chart Book|location=St Ives, N.S.W.|year=1993|isbn=0-646-11917-6|page=188}}&lt;/ref&gt; Bul dáwirde Madonna súwretshi Jan-Mishel Baskiya menen qarım-qatnasta boldı hám onıń SoXodaǵı shatırında jasadı.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Fretz|first=Eric|title=Jean-Michel Basquiat: A Biography|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-0-313-38056-3}}&lt;/ref&gt; Baskiya onı ayırım pank toparların basqarǵan hám Madd klubın birge qurǵan kórkem óner kuratorı Diego Kortes penen tanıstırdı.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt; Madonna Kortesti óziniń menedjer bolıwın soradı, biraq ol bas tarttı.&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite news|title=Diego Cortez obituary}}&lt;/ref&gt;

Singllerdiń tabısınan keyin, Warner onıń birinshi albomı &quot;Madonna&quot;nı shıǵarıw ushın Redji Lukastı jalladı. Degen menen, Madonna tayar treklardan qanaatlanbaǵan hám Lukastıń islep shıǵarıw texnikalarına qosılmaǵan, sonlıqtan ol qosımsha járdem izlew haqqında sheshim qabıl etti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://daily.redbullmusicacademy.com/2016/05/jellybean-benitez-remembers-nyc-clubs-of-yesteryear|bet=Jellybean Benitez Remembers NYC Clubs of Yesteryear|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160518092340/http://daily.redbullmusicacademy.com/2016/05/jellybean-benitez-remembers-nyc-clubs-of-yesteryear|arxivsáne=May 18, 2016|jumıs=Redbull Music Academy|qaralǵan sáne=August 3, 2021}}&lt;/ref&gt; Ol Fun House klubınıń turaqlı DJi Jon &quot;Jellybean&quot; Benitesti albom shıǵarıwın juwmaqlaw ushın járdemge shaqırdı hám olardıń arasında romantikalıq qatnasıq payda boldı.Benites kóplegen treklardı qayta islep shıqtı hám &quot;Holiday&quot;di shıǵardı, bul onıń birinshi xalıqaralıq top-on qosıǵı boldı. Albom 1983-jılı iyulde jarıqqa shıqtı hám Billboard 200 diagrammasında segizinshi orınǵa kóterildi. Ol Billboard Hot 100 diagrammasında eki top-on singldi berdi, &quot;Borderline&quot; hám &quot;Lucky Star&quot;. 1983-jılı aqırında Madonnanıń jańa menedjer Freddi DeMann onıń ushın kinoprodyuser Jon Peters penen ushırasıwdı shólkemlestirdi, ol Madonnaǵa romantikalıq drama &quot;Vision Quest&quot;te klub qosıqshısı rolinde oynawdı usındı''.''{{Sfn|Morton|2001|p=121}}

=== 1984–1987: Like a Virgin, birinshi nekesi, True Blue hám Who's That Girl ===
[[Fayl:Madonna_-_Tampa_Bay_Times_(1985).jpg|solğa|nobaý|Madonna 1985-jılǵı The Virgin Tour waqtında dóretiwshilik etpekte]]
1984-jılı yanvar ayında Madonna American Bandstand hám Top of the Pops baǵdarlamalarında kózge túsip, kóbirek tanıla basladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.officialcharts.com/chart-news/official-charts-flashback-30-years-since-madonna-s-first-top-10-hit__4712/|bet=Official Charts Flashback: 30 years of Holiday, Madonna's first Top 10 hit|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210427120705/https://www.officialcharts.com/chart-news/official-charts-flashback-30-years-since-madonna-s-first-top-10-hit__4712/|arxivsáne=April 27, 2021|avtor=Myers|at=Justin|sáne=February 7, 2014|baspaxana=Official Charts Company|qaralǵan sáne=April 27, 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.mtv.com/news/1683483/dick-clark-madonna/|bet=Dick Clark, Thank You For Introducing Madonna to The World|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210427120705/http://www.mtv.com/news/1683483/dick-clark-madonna/|arxivsáne=April 27, 2021|avtor=Archive-John-Mitchell|sáne=April 19, 2012|baspaxana=MTV News|qaralǵan sáne=April 27, 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;TOTP_26Jan1984&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://totparchive.co.uk/episode.php?id=1036|bet=First Appearance on Top of the Pops|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230905111816/https://totparchive.co.uk/episode.php?id=1036|arxivsáne=September 5, 2023|jumıs=Top of The Pops Archive|qaralǵan sáne=September 5, 2023}}&lt;/ref&gt; Onıń obrazı, dóretiwshiligi hám klipleri kóplegen jas qızlar menen hayallardı tásirlendiretuǵın edi. Madonnanıń stili 1980-jıllardıń hayal modasınıń birine aylandı. Stilist hám zerger Maripol tárepinen jaratılǵan bul kóriniske tor kóylek, kapri shalbarlar ústinen kiyilgen yubkalar, tor shulıqlar, atanaq belgisi bar zergerlik buyımları, bilezikler hám aǵartılǵan shash kirdi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.yahoo.com/news/dress-meet-maripol-woman-behind-madonnas-early-iconic-look-015528814.html|bet=Dress you up: Meet Maripol, the woman behind Madonna's early, iconic look|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210427221120/https://www.yahoo.com/news/dress-meet-maripol-woman-behind-madonnas-early-iconic-look-015528814.html|arxivsáne=April 27, 2021|sáne=July 26, 2018|baspaxana=Yahoo!|qaralǵan sáne=April 27, 2021}}&lt;/ref&gt; Madonnanıń ataqlıǵı onıń ekinshi studiyalıq albomı &quot;Like a Virgin&quot;niń 1984-jılı noyabr ayında shıǵıwı menen jáhán boyınsha artıwın dawam etti. Bul albom Germaniya, Italiya, Niderlandiya, Jańa Zelandiya, Ispaniya, Birlesken Korollik hám AQSH-ta birinshi orındı iyelegen birinshi albomı boldı.&lt;ref name=&quot;bbalbums&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.allmusic.com/artist/madonna-p64565/charts-awards/billboard-albums|bet=Madonna – Charts &amp; Awards – Billboard Albums|arxivurl=https://web.archive.org/web/20240607160850/https://www.allmusic.com/artist/madonna-mn0000237205|arxivsáne=June 7, 2024|baspaxana=[[AllMusic]]|qaralǵan sáne=February 24, 2010}}&lt;/ref&gt; &quot;Like a Virgin&quot; AQSH-ta bes millionnan artıq satılǵan birinshi hayal atqarıwshınıń albomı boldı. Keyin ala Amerika Jazıw Industriyası Associaciyası (RIAA) tárepinen gáwhar dárejesinde tastıyıqlandı hám dúnya júzi boyınsha 21 million danadan artıq satıldı.

Albomnıń at qosıǵı birinshi singl sıpatında xızmet etti hám Hot 100 diagrammasında izbe-iz altı hápteniń dawamında joqarı orındı iyeledi. Madonna 1984-jılǵı birinshi MTV Video Music Awards saltanatında &quot;Like a Virgin&quot; qosıǵın atqarǵanı ushın zor media xoshametke iye boldı. Toy kóylegin hám aq qolǵap kiygen Madonna saxnada úlken toy tortınıń ústinde payda bolıp, keyin polda provokaciyalıq túrde awnadı. MTV keyinirek bunı pop muzıkasınıń &quot;eń belgili&quot; kórsetiwleriniń biri dep esapladı.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.mtv.com/news/1978552/madonna-video-music-awards-like-a-virgin/|title=Here's The Wardrobe Malfunction That Made Madonna's 'Like A Virgin' VMA Performance Legendary|date=October 28, 2014|access-date=September 4, 2017}}&lt;/ref&gt; Ekinshi singl &quot;Material Girl&quot; Hot 100 diagrammasında ekinshi orındı iyeledi. Usı qosıqtıń klipin túsiriw waqtında Madonna aktyor Sean Penn menen ushırasıwdı basladı. Olar 1985-jılı onıń tuwılǵan kúninde úylendi.&lt;ref name=&quot;secretlife&quot;&gt;{{Cite news|title=Geordie Greig Meets Madonna: Secret Life of a Contented Wife|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/article586950.ece|magazine=[[The Sunday Times]]|date=November 6, 2005|access-date=March 30, 2021}}&lt;/ref&gt;

Madonna 1985-jılı fevral ayında kino maydanına kirdi, &quot;Vision Quest&quot; filminde epizodlıq rolde oynadı. Filmniń saundtrekinde eki jańa singl kirdi: AQSH-ta birinshi orındı iyelegen &quot;Crazy for You&quot; hám basqa da &quot;Gambler&quot; qosıqları. Ol 1985-jılı &quot;Desperately Seeking Susan&quot; komediyasında da bas roldi oynadı, bul film arqalı &quot;Into the Groove&quot; qosıǵı jarıqqa shıqtı, bul onıń Birlesken Korolliktegi birinshi nomerli singlı boldı.&lt;ref name=&quot;BBC&quot;&gt;{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/4753366.stm|publisher=BBC News|date=February 26, 2006|title=Madonna Scores 12th Chart Topper in the UK|access-date=June 9, 2008}}&lt;/ref&gt; Onıń keń ataqlılıǵı sebepli, film tiykarınan Madonna haqqında dep qabıl etildi, biraq ol baslı aktrisadan biri dep kórsetilmegen edi. &quot;The New York Times&quot; gazetası kinokritigi Vincent Canby bul filmdi 1985-jılǵı eń jaqsı on filmniń qatarına kirgizdi.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1986/03/02/arts/critics-choices-cable-tv.html|title=Critic's Choices|date=March 2, 1986|access-date=April 25, 2012}}&lt;/ref&gt;

1985-jılı aprel ayınan baslap, Madonna Arqa Amerikada óziniń birinshi koncert turına shıqtı, &quot;Virgin Tour&quot; dep atalǵan bul turda Beastie Boys gruppası onıń aldınan shıǵıp óner kórsetti. Tur waqtında Madonna obrazına eliklew qubılısı óziniń shıńına jetti, kóp sanlı qatınasıwshı qızlar oǵan uqsap kiyindi. Sol waqıtta ol jáne eki qosıq shıǵardı, &quot;Angel&quot; hám &quot;Dress You Up&quot;, solay etip albomdaǵı barlıq tórt singl Hot 100 diagrammasınıń joqarı bes ornına kirdi. &quot;Angel&quot; qosıǵı Avstraliya chartlarında da birinshi orındı iyeledi. Iyul ayında &quot;Penthouse&quot; hám &quot;Playboy&quot; jurnalları Madonnanıń 1978-jılı kórkem súwret modeli bolıp islegende túsirilgen bir qansha jalańash súwretlerin baspadan shıǵardı. Ol waqıtta aqshaǵa mútáj bolǵanlıqtan, bul súwretlerge túsken edi hám hár sessiyanı tek 25 dollar ushın islengen edi.{{Sfn|Morton|2001|p=135}} Súwretlerdiń jarıqqa shıǵıwı úlken media shawqım tuwdırdı, biraq Madonna &quot;keshirim soramay hám qarsılıq kórsetip&quot; qaldı.&lt;ref name=&quot;musicobio&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.musicomania.ca/madonna/biography.htm|bet=Madonna Biography|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150702010718/http://www.musicomania.ca/madonna/biography.htm|arxivsáne=July 2, 2015|avtor=Dion, Richard|baspaxana=Musicomania|qaralǵan sáne=April 23, 2012}}&lt;/ref&gt; Aqır-aqıbetinde súwretler 100,000 dollarǵa shekem satıldı.{{Sfn|Morton|2001|p=135}} Ol bul waqıyalar haqqında 1985-jılı ashıq hawada ótkerilgen Live Aid qayrıxomlıq koncertinde tilge alıp: &quot;Kurtkamdı sheshpeymen, sebebi media bunı on jıldan keyin maǵan qarsı qollanıwı múmkin&quot; dep aytqan edi.&lt;ref name=&quot;musicobio&quot; /&gt;

1986-jılı iyun ayında Madonna óziniń úshinshi studiyalıq albomı &quot;True Blue&quot;dı shıǵardı, bul albom kúyewi Penn tárepinen ilhamlandırılǵan hám oǵan arnalǵan edi. &quot;Rolling Stone&quot; jurnalı bul miynetke qızıǵıwshılıq bildirip, albomnıń &quot;júrekten shıqqanday esitiledi&quot; dep jazǵan edi. Albomnan bes singl shıǵarıldı - &quot;Live to Tell&quot;, &quot;Papa Don't Preach&quot;, &quot;True Blue&quot;, &quot;Open Your Heart&quot; hám &quot;La Isla Bonita&quot; - bular hámme AQSH yamasa Birlesken Korollikte birinshi orındı iyeledi.&lt;ref name=&quot;UKchart&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.officialcharts.com/artist/28948/madonna/|bet=Madonna: Artist Discography|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180318212925/http://www.officialcharts.com/artist/28948/madonna/|arxivsáne=March 18, 2018|sáne=January 14, 1984|baspaxana=Official Charts Company|qaralǵan sáne=May 25, 2009}}&lt;/ref&gt; Albom dúnya júzi boyınsha 28 elde birinshi orındı iyeledi, bul sol waqıtta bılay bolmaǵan jetiskenlik edi, hám ele de Madonnanıń eń kóp satılǵan studiyalıq albomı bolıp qalmaqta, onıń 25 million danası satılǵan. &quot;True Blue&quot; 1992-jılı &quot;Guinness Dúnyalıq Rekordlar Kitabı&quot;na barlıq waqıtlar ishinde hayal tárepinen jazılǵan eń kóp satılǵan albom sıpatında kirgizildi.

Madonna 1986-jılı kritikler tárepinen qattı sınǵa alınǵan &quot;Shanghai Surprise&quot; filminde bas roldi oynadı, bunıń ushın ol &quot;Eń jaman aktirsa&quot; nominaciyası boyınsha óziniń birinshi &quot;Altın Framuga&quot; sıylıǵın aldı. Ol David Rabe-nıń &quot;Goose and Tom-Tom&quot; spektaklinde teatr saxnasında birinshi ret kórindi; filmde de, spektaklde de Penn onıń menen birge oynadı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tribute.ca/people/madonna-/4085/|bet=Madonna Biography|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151002222310/http://www.tribute.ca/people/madonna-/4085/|arxivsáne=October 2, 2015|baspaxana=[[Tribune Entertainment]] Media Group|qaralǵan sáne=June 9, 2008}}&lt;/ref&gt; Kelesi jılı Madonna &quot;Who's That Girl&quot; filminde kórindi. Ol filmnıń saundtregine tórt qosıq jazıp berdi, sonıń ishinde filmniń at qosıǵı menen &quot;Causing a Commotion&quot; qosıǵı da bar edi.&lt;ref name=&quot;bbsingles&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.allmusic.com/artist/madonna-p64565/charts-awards/billboard-singles|bet=Madonna – Charts &amp; Awards – Billboard Singles|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101021021900/https://www.allmusic.com/artist/madonna-p64565/charts-awards/billboard-singles|arxivsáne=October 21, 2010|baspaxana=[[AllMusic]]|qaralǵan sáne=February 24, 2010}}&lt;/ref&gt; Madonna 1987-jılı iyun ayında &quot;Who's That Girl&quot; dúnyajúzilik turın baslap, sentyabr ayına shekem dawam etti. Bul tur bir qansha tamashagóylerdiń sanı boyınsha rekordlardı buzdı, sonıń ishinde Parij qasındaǵı bir koncertke 130,000 nan aslam adam keldi, bul sol waqıtta hayal atqarıwshınıń eń kóp tamashagóy jıynaǵan koncerti bolıp esaplanadı. Sol jılı keyin ala ol burınǵı hitleriniń remiks albomı &quot;You Can Dance&quot;tı shıǵardı, bul albom Billboard 200 diagrammasında 14-orındı iyeledi. Eki jıllıq shawqımlı nekeniń aqırında, Madonna 1987-jılı 4-dekabrde Penn menen ajırasıw haqqında arza berdi, biraq bir neshe hápteden keyin arzasın qaytıp aldı.

=== 1988–1991: &quot;Like a Prayer&quot;, &quot;Dick Tracy&quot; hám &quot;Truth or Dare&quot; ===
[[Fayl:ExpressYourselfUnderGround_cropped.jpg|alt=A blond woman onstage with curly hair, and wearing a white corset and black pants. The background is black and smoky.|solğa|nobaý|Madonna 1990-jılǵı Blond Ambition Dúnyajúzilik Turında dóretiwshilik etpekte]]
Ol 1988-jılı may ayınan avgust ayına shekem Royale Teatrında &quot;Speed-the-Plow&quot; spektaklinde Broadway saxnasında birinshi ret kórindi. Associated Press agentliginiń xabarlawı boyınsha, Madonna Jańa jıl demalısı waqtında olardıń Malibu qalasındaǵı úyinde bolǵan gúmanlı waqıya sebepli Penn-ge qarsı hújimdi xabarlap berdi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://yahoo.com/entertainment/blogs/celeb-news/the-incident-behind-those-sean-penn-domestic-abuse-allegations-200453426.html|bet=The Incident Behind Those Sean Penn Domestic Abuse Allegations|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220130221902/https://www.yahoo.com/entertainment/blogs/celeb-news/the-incident-behind-those-sean-penn-domestic-abuse-allegations-200453426.html|arxivsáne=January 30, 2022|sáne=September 22, 2015|qaralǵan sáne=February 1, 2022}}&lt;/ref&gt; Madonna 1989-jılı 5-yanvarda ajırasıw haqqında arza berdi, hám kelesi háptede ol qılmıslı ayıplaw berilmewin soraǵanı haqqında xabar berildi.&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;

1989-jılı yanvar ayında Madonna salqın ishimlikler islep shıǵarıwshı Pepsi kompaniyası menen reklama kelisimin dúzdi. Bir Pepsi reklamasında ol &quot;Like a Prayer&quot; qosıǵın birinshi márte kórsetip berdi, bul onıń tórtinshi studiyalıq albomınıń birinshi singlı hám at qosıǵı edi. 

Madonna &quot;Like a Prayer&quot; albomın Patrick Leonard, Stephen Bray hám Prince penen birgelikte jazıp, birgelikte islep shıǵardı.{{Sfn|Morton|2001|p=163}} &quot;Rolling Stone&quot; jurnalınıń muzıka shólkemlestiriwshisi J. D. Considine bunı &quot;pop muzıkasınıń kórkem ónerge jaqınlasqanı ... Madonna kórkem óner xızmetkeri sıpatında qatań qabıl etiliw kerek ekenliginiń hám onıń dawısı 80-jıllardıń eń tásirli dawıslarınıń biri ekenliginiń dálili&quot; dep maqtadı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.boxofficemojo.com/movies/?id=dicktracy.htm|bet=Dick Tracy|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090428025956/http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=dicktracy.htm|arxivsáne=April 28, 2009|jumıs=Box Office Mojo|qaralǵan sáne=April 11, 2014}}&lt;/ref&gt; &quot;Like a Prayer&quot; Billboard 200 diagrammasında birinshi orındı iyeledi hám dúnya júzi boyınsha 15 million dana satıldı. Albomnıń basqa tabıslı singlları &quot;Express Yourself&quot; hám &quot;Cherish&quot; boldı, ekewi de AQSH-ta ekinshi orındı iyeledi, sonday-aq Birlesken Korollikte joqarı beslikke kirgen &quot;Dear Jessie&quot; hám AQSH-ta joqarı onlıqqa kirgen &quot;Keep It Together&quot; qosıqları da bar edi. 1980-jıllardıń aqırında Madonna MTV, Billboard hám Musician jurnalı tárepinen &quot;On jıllıqtıń artisti&quot; dep ataldı.

Madonna Warren Beatty bas roldi oynap túsirilgen &quot;Dick Tracy&quot; (1990) filminde Breathless Mahoney rolinde oynadı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.madonna.com/tour/index/tour/id/2|bet=Madonna.com &gt; Tours &gt; Blond Ambition Tour|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141107141042/http://madonna.com/tour/index/tour/id/2|arxivsáne=November 7, 2014|baspaxana=Madonna.com|qaralǵan sáne=September 3, 2012}}&lt;/ref&gt; Film eki hápte dawamında AQSH prokatta birinshi orındı iyeledi hám Madonna &quot;Eń jaqsı aktrisa&quot; nominaciyası boyınsha Saturn sıylıǵına usınıldı. Filmge qosımsha retinde ol &quot;I'm Breathless&quot; saundtrek albomın shıǵardı, oǵan filmnıń 1930-jıllardaǵı átirapınan ilhamlanıp jazılǵan qosıqlar kirdi. Oǵan sonday-aq AQSH-ta birinshi orındı iyelegen &quot;Vogue&quot; hám &quot;Sooner or Later&quot; qosıqları da kirdi. Filmdi túsiriw barısında Madonna Beatty menen qatnasıq ornatadı, biraq bul qarım-qatnas filmniń premyerasınan keyin tez arada toqtaydı.1990-jılı aprel ayında Madonna &quot;Blond Ambition&quot; dúnyajúzilik turın basladı, ol avgust ayında juwmaqlandı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://todayinmadonnahistory.com/tag/rock-the-vote/|bet=Rock The Vote|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230515173212/https://todayinmadonnahistory.com/tag/rock-the-vote/|arxivsáne=May 15, 2023|jumıs=Today In Madonna History|qaralǵan sáne=May 15, 2023}}&lt;/ref&gt;

=== 2022–házirgi waqıtqa shekem: &quot;Finally Enough Love&quot; hám &quot;Celebration Tour&quot; ===
63-jıllıq tuwılǵan kúninde Madonna Warner kompaniyasına qaytıwın rásmiy túrde járiyaladı, bul global sheriklik kompaniyaǵa onıń pútkil jazılǵan muzıka katalogın, sonıń ishinde Interscope atı menen shıǵarılǵan aqırǵı úsh albomın da beredi. Shártnáma boyınsha Madonna 2022-jıldan baslap, óziniń 40 jıllıq jazıw karyerasın atap ótiw maqsetinde bir qansha katalog qayta basılımların baslap jiberdi. &quot;Finally Enough Love: 50 Number Ones&quot; atamasındaǵı remiks albomı 19-avgustta shıǵarıldı, al onıń 16 trekınıń qısqartılǵan versiyası 24-iyunnan baslap streaming xızmetlerinde qoljetimli boldı.&lt;ref&gt;{{cite magazine|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/madonna-warner-music-career-spanning-reissue-campaign-partnership-1212466/|title=Madonna Partners With Warner Music for Career-Spanning Reissue Campaign|first=Daniel|last=Kreps|magazine=Rolling Stone|date=August 16, 2021|access-date=August 16, 2021}}&lt;/ref&gt; Billboard-tıń Dance Club Songs chartında birinshi orındı iyelegen 50 qosıǵınan quralǵan bul remiks albomı Madonnanıń karyerası ushın &quot;ayaq oyın muzıkasınıń qanshelli áhmiyetli bolǵanın&quot; kórsetip berdi hám Billboard 200 diagrammasında onıń 23-shi joqarı onlıqtaǵı albomı boldı.&lt;ref&gt;{{cite magazine|url=https://people.com/music/madonna-releases-finally-enough-love-50-number-ones-remix-album/|title=Madonna Unveils 'Finally Enough Love: 50 Number Ones', an Epic Career-Spanning Remix Compilation|first=Jack|last=Irvin|magazine=People|date=August 19, 2022|access-date=August 27, 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite magazine|url=https://www.billboard.com/music/chart-beat/madonna-first-woman-with-billboard-200-top-10-albums-each-decade-1235132467/|title=Madonna Becomes First Woman to Earn Billboard 200 Top 10 Albums Each Decade Since the '80s|first=Keith|last=Caulfield|magazine=Billboard|date=August 29, 2022|access-date=September 12, 2022}}&lt;/ref&gt;
[[Fayl:Madonna_-_The_Celebration_Tour_live_London14_10_2023_(53272334545)_(cropped).jpg|alt=|oñğa|nobaý|Madonna 2023-jılı &quot;Celebration Tour&quot;da dóretiwshilik etpekte, bul tur onıń Nyu York qalasında jasaǵan dáslepki dáwirinen ilhamlanǵan]]
2022-jılı sentyabr ayında Madonna &quot;Hung Up on Tokischa&quot; dep ataltuǵın &quot;Hung Up&quot; qosıǵınıń remiksin shıǵardı, onda reper Tokischa qatnastı. Qosıq dembow stilin qollanadı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://uproxx.com/pop/madonna-tokischa-hung-up-video/|bet=Madonna Makes Out With Tokischa In Their 'Hung Up' Remix Video|avtor=Villa|at=Lucas|sáne=September 20, 2022|jumıs=[[Uproxx]]|qaralǵan sáne=December 10, 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.latimes.com/entertainment-arts/story/2022-10-10/madonna-gay-tiktok-reaction-queerbaiting-support|bet='Madonna is gay?' Fans and critics are hung up on the pop icon's cryptic TikTok|avtor=Del Rosario|at=Alexander|sáne=October 10, 2022|jumıs=Los Angeles Times|qaralǵan sáne=December 10, 2022}}&lt;/ref&gt; 2022-jılı 29-dekabrde Madonna &quot;Back That Up to the Beat&quot; qosıǵınıń demo versiyasın barlıq cifrlı platformalarǵa jiberdi. Bul qosıq 2015-jılǵı sessiyalarda jazılǵan bolıp, onıń basqa versiyası 2019-jılǵı &quot;Madame X&quot; albomınıń deluxe 2-CD versiyasında shıǵarılǵan edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://music.apple.com/gb/album/back-that-up-to-the-beat-single/1661718432|bet=Madonna - Back That Up To The Beat|sáne=December 23, 2022|baspaxana=Apple Music|qaralǵan sáne=December 23, 2022}}&lt;/ref&gt;

2023-jılı yanvar ayında Madonna &quot;Celebration Tour&quot; dep ataltuǵın óziniń birinshi eń jaqsı qosıqlar koncert turın járiyaladı, ol 2023-jılı iyulden 2024-jılı yanvarǵa shekem ótkerilmekshi edi. Kelesi mart ayında ol Christine and the Queens gruppasınıń &quot;Paranoïa, Angels, True Love&quot; albomındaǵı úsh qosıqta birge islesetuǵını haqqında xabar berildi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.vulture.com/2023/03/madonna-christine-and-the-queens-new-album.html|bet=Madonna Is Christine's Newest Queen|avtor=Curto|at=Justin|sáne=March 8, 2023|jumıs=[[Vulture (website)|Vulture]]|qaralǵan sáne=March 8, 2023}}&lt;/ref&gt; 2023-jılı 2-iyunda Madonna The Weeknd hám Playboi Carti menen birgelikte &quot;Popular&quot; dep ataltuǵın singldi shıǵardı, bul &quot;The Idol&quot; drama seriyasınıń saundtregine kirdi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://open.spotify.com/album/2i0fbrz2Fb19AVpq7vWrfm?si=op0lb8eJQkGoaq7u3R3aBg|bet=Popular|sáne=June 2, 2023|baspaxana=[[Spotify]]|qaralǵan sáne=June 2, 2023}}&lt;/ref&gt;

2023-jılı 24-iyunda Madonna Nyu York qalasındaǵı kvartirasına esinen tanıp qalǵan halda tabılǵannan soń&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.liherald.com/stories/madonnas-tour-postponed-after-long-days-at-coliseum,184403|bet=Madonna's tour postponed after long days at Coliseum|avtor=Cruz|at=Brandon|sáne=July 10, 2023|jumıs=[[Nassau Herald]]|qaralǵan sáne=September 15, 2023}}&lt;/ref&gt; emlewxanaǵa jatqızıldı.&lt;ref name=&quot;auto2&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://news.yahoo.com/madonna-speaks-health-scare-left-140343767.html|bet=Madonna Speaks Out After Health Scare Left Her Unresponsive|avtor=Cooper|at=Alex|sáne=July 10, 2023|baspaxana=Yahoo News|qaralǵan sáne=September 15, 2023}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;auto&quot; /&gt; Ol reanimaciya bóliminde emlendi hám demalıw apparatına qosıldı.&lt;ref name=&quot;auto&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.yahoo.com/entertainment/madonna-home-hospital-being-intubated-082107983.html|bet=Madonna Home From The Hospital After Being Intubated For Serious Bacterial Infection|sáne=June 29, 2023|baspaxana=Yahoo}}&lt;/ref&gt; Madonna &quot;qáwipli bakterial infekciya&quot; sebepli emleniw ushın bes kún dawamında emlewxanada boldı, bul awırıw tómen dárejeli qızdırmadan baslanıp edi.&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Madonna Officially Postpones Celebration Tour|url=https://www.nytimes.com/2023/07/10/arts/music/madonna-celebration-tour-postponed.html|access-date=July 19, 2023}}&lt;/ref&gt; Nátiyjesinde, onıń &quot;Celebration Tour&quot;ınıń dáslep Arqa Amerikada ótiwi belgilengen bólimi keyinge qaldırıldı. 2023-jılı dekabr ayında Madonna emlewxanadaǵı emleniwi dawamında 48 saat medicinalıq koma halında bolǵanın málimledi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.nbcnews.com/pop-culture/pop-culture-news/madonna-opens-health-scare-says-was-coma-48-hours-rcna130678|bet=Madonna opens up about health scare, says she was in coma for 48 hours|sáne=December 20, 2023|jumıs=NBC News}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://abc7chicago.com/madonna-induced-coma-health-update-brooklyn/14205603/|bet=Madonna reveals she was in 'an induced coma' this summer, thanks friend who 'saved' her life|sáne=December 20, 2023|jumıs=ABC7 Chicago}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://people.com/madonna-induced-coma-48-hours-bacterial-infection-8417774|bet=Madonna Says She Was in an 'Induced Coma for 48 Hours' Due to Bacterial Infection|jumıs=Peoplemag}}&lt;/ref&gt;

== Sıylıqları hám jetiskenlikleri ==
[[Fayl:Madonna's_hands_at_Square_of_Fame.jpg|alt=Madonna's handprints in concrete|nobaý|Madonna Londondaǵı (Angliya) Wembley Dańq Maydan'ına kirgizilgen birinshi adam boldı.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/5236386.stm|title=Madonna gets first Wembley honour|publisher=BBC News|date=August 2, 2006|access-date=December 7, 2010}}&lt;/ref&gt;]]
Madonnanıń baylıǵı $800 million menen $850 million arasında bahalanadı,&lt;ref name=&quot;cnnmoney&quot;&gt;{{Cite news|url=https://money.cnn.com/2014/12/02/luxury/richest-recording-artists/index.html|title=The world's 10 richest recording artists|first=Kathryn|last=Vasel|date=December 2, 2014|access-date=December 10, 2017}}&lt;/ref&gt; bul onı eń bay muzikalıq atletter qatarına qosadı. Forbes onı 1980-jıllar, 1990-jıllar, 2000-jıllar, hám 2010-jıllarda&lt;ref name=&quot;earning2013&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.latimes.com/entertainment/gossip/la-et-mg-madonna-top-earning-celebrity-2013-forbes-mdna-20130828,0,2147727.story|title=Madonna is Forbes' top-earning celebrity thanks to MDNA tour|first=Nardine|last=Saad|date=August 28, 2013|access-date=August 31, 2013}}&lt;/ref&gt; 11 ret jıllıq eń kóp tabıs tabatuǵın hayal muzikant dep atadı. Ol dúnya júzinde 300 millionnan artıq albom satqan.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.officialcharts.com/chart-news/madonnas-top-40-most-downloaded-tracks-revealed-1309/|bet=Madonna's Top 40 most downloaded tracks revealed!|avtor=Lane|at=Dan|sáne=March 29, 2012|baspaxana=[[Official Charts Company]]|qaralǵan sáne=January 27, 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.independent.ie/entertainment/music/u2-strike-a-chord-in-the-best-albums-from-2009-1997058.html|title=U2 strike a chord in the best albums from 2009|last=Egan|first=Barry|date=January 3, 2010|access-date=July 23, 2010}}&lt;/ref&gt; Ginness Dúnya Rekordları onı barlıq waqıtlar ishindegi eń kóp satqan hayal muzika atlet dep tán aldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/8000/best-selling-female-recording-artist|bet=Best-Selling Female Recording Artist of All Time|jumıs=[[Guinness World Records]]|qaralǵan sáne=October 3, 2014}}&lt;/ref&gt; Amerika Jazıw Sanaat Assocaciyasınıń (RIAA) maǵlıwmatına kóre, ol XX ásirdiń eń kóp satqan hayal rok artisti hám AQSHta úshinshi eń kóp sertifikatlanǵan hayal albom artisti bolıp, 65.5 million sertifikatlanǵan albom birligine iye.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.riaa.com/gold-platinum/?tab_active=top_tallies&amp;ttt=TAA#search_section|bet=Top Selling Artists|baspaxana=[[Recording Industry Association of America]]|qaralǵan sáne=June 9, 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.riaa.com/newsitem.php?news_year_filter=1999&amp;resultpage=2&amp;id=3ABF3EC8-EF5B-58F9-E949-3B57F5E313DF|bet=The American Recording Industry Announces Its Artists of the Century|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070930200852/http://www.riaa.com/newsitem.php?news_year_filter=1999&amp;resultpage=2&amp;id=3ABF3EC8-EF5B-58F9-E949-3B57F5E313DF|arxivsáne=September 30, 2007|sáne=November 10, 1999|baspaxana=Recording Industry Association of America|qaralǵan sáne=January 30, 2008}}&lt;/ref&gt; Ol hayal artist sıpatında eń kóp RIAA kóp platinalı albomlar sanı boyınsha Barbra Streisand penen teń.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://ca.news.yahoo.com/barbra-streisand-other-19-top-slideshow-wp-061558932/photo-p-madonna-58-tied-streisand-photo-061558849.html|title=Barbra Streisand and the Other 19 Top-Selling Female Recording Artists of All Time|first=Paul|last=Grein|date=April 24, 2017|access-date=December 24, 2020}}&lt;/ref&gt;

Madonna óziniń karyerası dawamında koncert turlarınıń bilet satıwlarınan 1.5 milliard AQSH dollarınan artıq tabıs taptı,&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://parade.com/1248664/samuelmurrian/madonna-net-worth/|title=Happy Birthday, Madonna! Find Out the Queen of Pop's Royal Net Worth and How She Earned It|first=Samuel R.|last=Murrian|date=August 16, 2021|access-date=August 30, 2021}}&lt;/ref&gt; koncert tabıslarında 1 milliard AQSH dolların jıynaǵan birinshi hayal boldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://consequence.net/2014/05/these-five-artists-have-made-over-a-billion-dollars-touring/|bet=These Five Artists Have Made Over a Billion Dollars Touring|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220805191421/https://consequence.net/2014/05/these-five-artists-have-made-over-a-billion-dollars-touring/|arxivsáne=August 5, 2022|avtor=Terry|at=Josh|sáne=May 27, 2014|jumıs=[[Consequence (publication)|Consequence]]|qaralǵan sáne=August 5, 2022}}&lt;/ref&gt; Pollstar maǵlıwmatlarına kóre, Madonna eń kóp tabıs tapqan hayal tur artisti bolǵan,&lt;ref name=&quot;Poll&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://data.pollstar.com/Chart/2022/07/072522_top.touring.artists_1020.pdf|bet=Top Touring Artists Of The Pollstar Era|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220805190603/https://data.pollstar.com/Chart/2022/07/072522_top.touring.artists_1020.pdf|arxivsáne=August 5, 2022|sáne=July 7, 2022|jumıs=[[Pollstar]]|betler=1, 3|qaralǵan sáne=August 3, 2022}}&lt;/ref&gt; biraq 2023-jılı onı Taylor Swift hám Beyonce ozıp ketti. Madonna ele de 100,000 bilet satılǵan eki jeke koncertti ótkergen saylanlı artistlerdiń biri bolıp qalmaqta; onıń Who's That Girl Dúnya Turınıń Parijdegi Parc de Sceaux koncertine 130,000 nan artıq tamashagóy kelgen, al Girlie Show turınıń Rio-de-Janeyrodaǵı Maracana stadionındaǵı koncertine 120,000 nan artıq kóriwshi kelgen.&lt;ref name=&quot;paris1987&quot;&gt;{{Cite news|url=http://elpais.com/diario/1987/08/31/cultura/557359210_850215.html|title=Madonna convocó en París a 130.000 personas|access-date=May 4, 2009|last=Bassets|first=Luis|date=August 31, 1987}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.highbeam.com/doc/1P2-22545124.html|title=Madonna Concert Draws 120,000|date=November 8, 1993|access-date=November 29, 2017}}&lt;/ref&gt; The Celebration Turınıń juwmaqlawshı kórsetiwi 2024-jıl 5-mayda Rio-de-Janeyrodaǵı Kopakabana plyajında ótkerilip, oǵan 1.6 millionnan aslam adam qatnastı, bul qanday da bir artisttiń jeke koncertindegi eń úlken auditoriya boldı. Ol sonday-aq jeti Gremmy sıylıǵın hám jigirma MTV Video Music sıylıǵın jeńip aldı, sonıń ishinde 1986-jılǵı Video Vanguard sıylıǵı bar, ol usı sıylıqtı alǵan birinshi hayal boldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.grammy.com/grammys/artists/madonna|bet=Madonna|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171117043843/https://www.grammy.com/grammys/artists/madonna|arxivsáne=November 17, 2017|baspaxana=[[Grammy Award]]|qaralǵan sáne=August 26, 2018}}&lt;/ref&gt;

Billboard maǵlıwmatlarına kóre, Madonna Hot 100 diagramması tariyxındaǵı eń tabıslı jeke artist (ulıwma esapta The Beatles toparınan keyin ekinshi orında) hám barlıq waqıtlar ishindegi eń tabıslı dens klub artisti bolıp tabıladı. Barlıǵı 50 Dance Club Songs diagrammasınıń joqarǵı orınların iyelew menen Madonna qálegen bir Billboard diagrammasında eń kóp birinshi orındı iyelegen artist boldı, bul kórsetkish boyınsha ol Hot Country Songs diagrammasında 44 birinshi orını bar George Straittan alǵa shıqtı. Ol sonday-aq Hot 100 diagrammasında 38 joqarı onlıqqa kirgen singldi jazıp aldı; ol barlıq artistler arasında bul rekordtı derlik eki on jıl dawamında (2002-jıldan 2020-jılǵa shekem) saqladı, 2020-jılı onnan Drake, al 2022-jılı hayallar arasında Taylor Swift ozıp ketti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-53565332|bet=Drake overtakes Madonna and The Beatles to break US Billboard chart record|avtor=Savage|at=Mark|sáne=July 28, 2020|baspaxana=[[BBC News]]|qaralǵan sáne=December 24, 2020}}&lt;/ref&gt; Xalıqaralıq kólemde Madonna Kanada (24), Italiya (23), Finlyandiya (7),&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://finnishcharts.com/search.asp?search=Madonna&amp;cat=s|bet=Madonna at Finnish Charts|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201228001058/https://finnishcharts.com/search.asp?search=Madonna&amp;cat=s|arxivsáne=December 28, 2020|baspaxana=Finnishcharts.com at Hung Medien|qaralǵan sáne=December 27, 2020}}&lt;/ref&gt; [[Ispaniya]] (21),{{Sfn|Salaverri|2005}}&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://spanishcharts.com/showinterpret.asp?interpret=Madonna|bet=Madonna discography|baspaxana=[[Productores de Música de España]] Spanishcharts.com at Hung Medien|qaralǵan sáne=November 14, 2010}}&lt;/ref&gt; hám Ullıbritaniya (13) &lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.officialcharts.com/chart-news/artists-with-the-most-number-1-singles-on-the-uk-chart__23765/|bet=Artists with the most Number 1 singles on the UK chart|avtor=Myers|at=Justin|sáne=January 3, 2020|baspaxana=Official Charts Company|qaralǵan sáne=March 22, 2020}}&lt;/ref&gt; ıyaqlı ellerde hayal artistler arasında eń kóp birinshi orındı iyelegen single rekordına iye. GfK Media Control Charts diagrammasınıń 40 jıllıǵında Madonna [[Germaniya]] diagramma tariyxındaǵı eń tabıslı single artisti dep esaplandı.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Wikipedia:Tiri shaxslar biografiyası]]
[[Kategoriya:Articles with hCards]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>mz7yzj78jne93175e9ze6y48x2mdio2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Smartfon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21147</id>
    <revision>
      <id>123748</id>
      <parentid>118667</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:20:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123748</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="170323" sha1="h8ps9g1mkkvsepdkupyrvjesh8wg2u8" xml:space="preserve">
[[Fayl:Wikipedia_homepage_on_a_large_Android_phone,_2015-04-16.jpg|nobaý|Inglis Vikipediyasınıń Bas betin kórsetip turǵan - Nexus 6, [[Android]] smartfonı]]
'''Smartfon''', kóbinese ápiwayı '''telefon''' dep atalatuǵın, dástúrli [[Mobil telefon|mobil telefonnıń]] funkcionallıǵın joqarı esaplaw múmkinshilikleri menen biriktiretuǵın mobil qurılma. Ol ádette sensorlı ekran interfeysine iye bolıp, paydalanıwshılarǵa veb-brawzing, elektron pochta hám [[sociallıq media]] sıyaqlı keń kólemli qosımshalar hám xızmetlerge, sonday-aq [[multimedia]] oynatıw hám translyaciyalawǵa kiriw imkaniyatın beredi. Smartfonlarda qurılǵan kameralar, GPS navigaciya hám dawıslı qońırawlar, tekst xabarları hám internetke tiykarlanǵan xabar almasıw qosımshaların qosqanda, hár qıylı baylanıs usıllarına qollaw bar.

Smartfonlar ózleriniń joqarı texnikalıq múmkinshilikleri hám keń kólemli [[Mobil operaciyalıq sistema|mobil operaciyalıq sistemaları]], [[Internet|internetke]] kiriw, biznes qosımshaları, mobil tólemler hám [[muzıka]], video, oyınlar, [[radio]] hám [[Televideniye|televidenie]] kiretuǵın multimedia funkcionallıǵı menen eski dizayndaǵı funkcional telefonlardan ózgeshelenedi.

Smartfonlar ádette bir neshe metal-oksid-yarımótkizgish (MOS) integral sxema (IC) chiplerin óz ishine aladı, aldın ala ornatılǵan hám úshinshi tárep [[Programmalıq támiynat|baǵdarlamalıq támiyinlewi]] paydalana alatuǵın hár qıylı sensorlardı (máselen, magnitometr, jaqınlıq sensorı, barometr, giroskop, akselerometr hám basqalardı) óz ishine aladı hám hár qıylı sımsız baylanıs protokolların (LTE, 5G NR, Wi-Fi, Bluetooth hám sputnik navigaciyası sıyaqlı) qollaydı. 2020-jıllardıń ortasında smartfon óndiriwshileri isenimli uyalı tarmaq bolmaǵan shet aymaqlarda paydalanıw ushın qurılmalarǵa sputnik arqalı xabar almasıw baylanısın hám sputnik arqalı ayrısha jaǵday xızmetlerin biriktire basladı.

2000-jıllardıń aqırında [[IPhone|iPhone]]-nıń ósip baratırǵan ataqlılıǵınan keyin, smartfonlardıń kópshiligi fizikalıq klaviaturalar ornına kóp tiyiwdi qollaytuǵın úlken, sıyımlı sensorlı ekranları bar juqa, taqta tárizli formalarǵa iye boldı. Házirgi zaman smartfonlarınıń kópshiligi paydalanıwshılarǵa oraylastırılǵan qosımshalar dúkanınan qosımsha [[Programmalıq támiynat|baǵdarlamalardı]] júklep alıw yaki satıp alıw múmkinshiligine iye. Olar kóbinese bult saqlawı hám bult sinxronizaciyasın, sonday-aq virtual járdemshilerdi qollaydı.

Smartfonlar kóp jaǵdayda jeke cifrlı járdemshi (PDA) qurılmaların, qol/alaqan ólshemli kompyuterlerdi, kóshpeli media pleerlerdi (PMP),&lt;ref name=&quot;Tom's Hardware&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.tomshardware.com/news/Smartphones-iPod-MP3-Players-Sales,20062.html|bet=Smartphones Heavily Decrease Sales of iPod, MP3 Players|avtor=Islam|at=Zak|sáne=30 December 2012|til=en-US|jumıs=Tom's Hardware|qaralǵan sáne=3 May 2013}}&lt;/ref&gt; obyektke alıp súwretke túsiriw kameraların, videokameralardı hám, az dárejede, qol video oyın konsollerin, elektron kitap oqıw qurılmaların, qalta kalkulyatorların hám GPS baqlaw qurılmaların almastırdı.

2010-jıllardıń basınan baslap, jaqsılanǵan [[Apparatlıq támiynat|apparatlıq támiyinlew]] hám tezirek sımsız baylanıs (LTE hám keyinirek 5G NR sıyaqlı standartlar sebepli) smartfon industriyasınıń ósiwin kúsheytti. 2014-jıldan baslap dúnya júzi boyınsha hár jılı bir milliardtan aslam smartfon satıladı. Tek 2019-jıldıń ózinde dúnya júzi boyınsha 1,54 milliard smartfon jetkerip berildi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.statista.com/statistics/263437/global-smartphone-sales-to-end-users-since-2007/|bet=Smartphone sales worldwide 2007-2022|til=en|jumıs=Statista|qaralǵan sáne=2024-01-24}}&lt;/ref&gt; 2020-jılǵa kelip dúnya xalqınıń 75,05 procenti smartfon paydalanıwshıları boldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.statista.com/topics/840/smartphones/#topicOverview|bet=Topic: Smartphones}}&lt;/ref&gt;

== Tariyxı ==
Dáslepki smartfonlar tiykarınan kárxana bazarına baǵdarlanǵan bolıp, óz aldına jumıs isleytuǵın PDA qurılmalarınıń funkcionallıǵın uyalı telefoniya menen baylanıstırıwǵa háreket etti, biraq olardıń úlken forması, qısqa batareya ómiri, áste analog uyalı tarmaqları hám sımsız maǵlıwmat xızmetleriniń jetilmegenligi sebepli sheklengen edi. Bul máseleler aqırında MOS tranzistorlarınıń eksponencial masshtablaw hám miniatyurizaciyası arqalı submikron dárejesine shekem (Mur nızamı), jaqsılanǵan litiy-ion batareyası, tezirek cifrlı mobil maǵlıwmat tarmaqları (Edxolm nızamı) hám mobil qurılma ekosistemalarınıń maǵlıwmat jetkerip beriwshilerden ǵárezsiz rawajlanıwına múmkinshilik beretuǵın kóbirek jetilisken programmalıq támiyinlew platformaları arqalı sheshildi.

2000-jıllarda NTT DoCoMo kompaniyasınıń i-mode platforması, BlackBerry, [[Nokia]] kompaniyasınıń Symbian platforması hám Windows Mobile bazarda orın ala basladı, modeller kóbinese QWERTY klaviaturaları yaki qarsılıqlı sensorlı ekran kirgiziwi menen ajıralıp turdı hám push email hám sımsız internetke kiriw imkaniyatına itibar qarattı.

=== Dáslepki qurılma ===
[[Fayl:IBM_Simon_Personal_Communicator.png|nobaý|IBM Simon hám zaryadlaw bazası (1994)&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://smartphones.gadgethacks.com/news/from-backpack-transceiver-smartphone-visual-history-mobile-phone-0127134/|bet=From Backpack Transceiver to Smartphone: A Visual History of the Mobile Phone|avtor=Meyers|at=Justin|sáne=May 5, 2011|jumıs=Gadget Hacks|qaralǵan sáne=June 28, 2022}}&lt;/ref&gt;]]
1990-jıllardıń basında [[IBM]] injeneri Frank Kanova chip hám sımsız texnologiyanıń qol qurılmalarında qollanıw ushın jeterli dárejede kishireyip atırǵanın túsindi. &quot;Smartfon&quot; dep durıs atalıwı múmkin bolǵan birinshi kommerciyalıq jaqtan jetilisken qurılma 1992-jılı Kanova tárepinen IBM kompaniyasında islep shıǵarılǵan &quot;Angler&quot; dep atalǵan prototip sıpatında baslandı hám sol jıldıń noyabr ayında COMDEX kompyuter sanaatı kórgizbesinde kórsetildi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.businessweek.com/articles/2012-06-29/before-iphone-and-android-came-simon-the-first-smartphone|bet=Before IPhone and Android Came Simon, the First Smartphones|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120701034025/http://www.businessweek.com/articles/2012-06-29/before-iphone-and-android-came-simon-the-first-smartphone|arxivsáne=July 1, 2012|avtor=Sager|at=Ira|sáne=June 29, 2012|jumıs=Bloomberg Businessweek|baspaxana=Bloomberg L.P|qaralǵan sáne=June 30, 2012|citata=Simon was the first smartphone. Twenty years ago, it envisioned our app-happy mobile lives, squeezing the features of a cell phone, pager, fax machine, and computer into an 18-ounce black brick.}}&lt;/ref&gt; Jetilistirilgen versiyası 1994-jılı BellSouth tárepinen Simon Personal Communicator atı menen tutınıwshılarǵa usınıldı. Uyalı qońırawlardı ámelge asırıw hám qabıllawdan tısqarı, sensorlı ekranlı Simon faksler hám elektron xatlardı jibere hám qabıllay alatuǵın edi. Onıń quramına mánzil kitapshası, kalendar, ushırasıwlar kestesi, kalkulyator, dúnya waqıt saatı hám bloknot, sonday-aq kartlar, birja esabatları hám jańalıqlar sıyaqlı basqa da kórnekli mobil qosımshalar kirdi.

IBM Simon Mitsubishi Electric tárepinen islep shıǵarıldı, ol óziniń [[Mobil telefon|uyalı radio]] texnologiyaları menen funkciyalardı biriktirdi.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Jin|first=Dal Yong|title=Smartland Korea: Mobile Communication, Culture, and Society|date=2017|publisher=[[University of Michigan Press]]|url=https://books.google.com/books?id=SjKNDgAAQBAJ&amp;pg=PA34}}&lt;/ref&gt; Onıń quramında suyıq kristall displey (LCD) hám PC Card qollaw bar edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://habrahabr.ru/company/ibm/blog/184490/|bet=IBM Simon. The first smartphone in the World. What's inside.|avtor=Nochkin|at=Alexandr|sáne=July 10, 2013|til=ru|jumıs=IBM blog|baspaxana=Habrahabr.ru|qaralǵan sáne=June 5, 2017}}&lt;/ref&gt; Simon kommerciyalıq jaqtan sátsiz boldı, ásirese onıń úlken ólshemi hám sheklengen batareya xızmet múddeti sebepli, ol 1990-jılları uyalı telefonlarda keń qollanılǵan nikel-metall gidrid batareyaları yamasa házirgi zaman smartfonlarında qollanılatuǵın litiy-ion batareyaları ornına NiCad batareyaların paydalandı.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Mostefaoui|first=Ghita K.|title=Mobile Apps Engineering: Design, Development, Security, and Testing|date=2018|publisher=[[CRC Press]]|url=https://books.google.com/books?id=r4V7DwAAQBAJ&amp;pg=PT16}}&lt;/ref&gt;

&quot;Smart phone&quot; termini (eki sóz etip) Simon usınılǵannan bir jıl keyin payda boldı, ol 1995-jılı baspada payda bolıp, AT&amp;T kompaniyasınıń PhoneWriter Communicator qurılmasın táriyiplew ushın qollanıldı.&lt;ref name=&quot;ACM Interactions article&quot;&gt;{{Cite journal|url=http://dl.acm.org/citation.cfm?id=208157|title=Designing a GUI for Business Telephone users|last=Savage|first=Pamela|journal=Interactions|date=January 1995|volume=2|pages=32–41|publisher=Association for Computing Machinery|doi=10.1145/208143.208157|access-date=September 13, 2014|quote=...It is at this point that early usability test participants met impasse.  The switch connected to our &quot;smart phone&quot; is expecting the typical &quot;dumb end-point&quot;...  AT&amp;T's PhoneWriter was demonstrated at the 1993 Comdex Computer Show...|issn=1072-5520}}&lt;/ref&gt;

&quot;Smartphone&quot; termini (bir sóz etip) birinshi ret 1997-jılı Ericsson tárepinen jańa qurılma koncepciyasın, GS88 di táriyiplew ushın qollanıldı.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Andersen|first=Kim Normann|url=https://books.google.com/books?id=Xd6HDE5wUIoC&amp;pg=PA278|title=Electronic Government and the Information Systems Perspective: Second International Conference, EGOVIS 2011, Toulouse, France, August 29 -- September 2, 2011, Proceedings|date=2011-08-19}}&lt;/ref&gt;

=== PDA/telefon gibridleri ===
1990-jıllardıń ortasınan aqırına deyin, kóp adamlar uyalı telefonları menen birge ózleriniń arnawlı PDA qurılmaların alıp júrdi, olar Palm OS, Newton OS, Symbian yamasa Windows CE/Pocket PC sıyaqlı operaciyalıq sistemalardıń dáslepki versiyaların paydalanatuǵın edi. Bul operaciyalıq sistemalar keyinirek dáslepki [[Mobil operaciyalıq sistema|mobil operaciyalıq sistemalarǵa]] aylandı. Bul dáwirdegi &quot;smartfonlardıń&quot; kópshiligi usı bar bolǵan tanıs PDA operaciyalıq sistemaların tiykarǵı telefon apparatlıq bólekleri menen biriktirgen gibrid qurılmalar edi. Nátiyjede, bul qurılmalar arnawlı mobil telefonlar yamasa PDA larǵa qaraǵanda úlkenirek boldı, biraq sheklengen muǵdarda uyalı internetke kiriwge múmkinshilik berdi. PDA hám mobil telefon óndiriwshileri qurılmalardıń ólshemin kishireytiw boyınsha básekilesti. Bul smartfonlardıń úlkenligi olardıń joqarı bahası hám qımbat maǵlıwmat jobaları menen birge, sonday-aq keńeytiw múmkinshilikleriniń sheklengenligi hám óz aldına turǵan qurılmalarǵa salıstırǵanda batareya xızmet múddetiniń qısqalıǵı sıyaqlı basqa da kemshilikler sebepli, olardıń keń tarqalıwın ulıwma alǵanda &quot;dáslepki qabıllawshılar&quot; hám mobil baylanısqa mútáj bolǵan biznes paydalanıwshıları menen sheklep qoydı.

1996-jılı mart ayında [[Hewlett-Packard]] kompaniyası OmniGo 700LX qurılmasın shıǵardı. Bul qurılma HP 200LX qol kompyuteriniń modifikaciyalanǵan versiyası bolıp, oǵan Nokia 2110 mobil telefonı qosılǵan hám onı qollap-quwatlaw ushın ROM-tiykarlanǵan baǵdarlama ornatılǵan edi. Onıń 640 × 200 ajıratımlılıqtaǵı CGA úylesimli tórt reńli sur túsli LCD ekranı bar edi hám ol qońıraw etiw hám qabıllaw, sonday-aq tekst xabarlamaların, elektron pochta xatların hám fakslerdi jaratıw hám qabıllaw ushın qollanıla alatuǵın edi. Ol sonday-aq 100% DOS 5.0 úylesimli bolıp, mıńlaǵan bar baǵdarlamalardı, sonıń ishinde [[Microsoft Windows|Windows]] tıń dáslepki versiyaların da isletiwge múmkinshilik beretuǵın edi.
[[Fayl:Nokia-9110-2.jpg|nobaý|Nokia 9110 Communicator, klaviaturaǵa kiriw ushın ashılǵan]]
1996-jılı avgust ayında [[Nokia]] kompaniyası Nokia 9000 Communicator qurılmasın shıǵardı. Bul Nokia 2110 tiykarında islengen cifrlı uyalı PDA bolıp, oǵan Geoworks kompaniyasınıń PEN/GEOS 3.0 operaciyalıq sisteması tiykarındaǵı integraciyalanǵan sistema ornatılǵan edi. Eki komponent bir-birine házir &quot;clamshell&quot; dizaynı dep atalatuǵın usılda ildirme arqalı biriktirilgen bolıp, joqarıda displey, al tómende fizikalıq QWERTY klaviaturası jaylasqan edi. PDA elektron pochta; kalendar, adres kitapshası, kalkulyator hám bloknot qosımshaların; tekst tiykarındaǵı veb-brawzing múmkinshiligin usınǵan hám fakslerdi jiberiw hám qabıllaw múmkinshiligine iye bolǵan. Jabıq túrde qurılma cifrlı uyalı telefon sıpatında qollanıla alatuǵın edi.

1999-jılı iyun ayında Qualcomm kompaniyası &quot;pdQ Smartphone&quot; dı shıǵardı. Bul CDMA cifrlı PCS smartfonı bolıp, oǵan integraciyalanǵan Palm PDA hám Internetke qosılıw múmkinshiligi qosılǵan.

Keyingi dıqqatqa ılayıq qurılmalar qatarına tómendegiler kiredi:

* Ericsson Mobile Communications kompaniyasınıń Ericsson R380 (dekabr 2000)&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://phonedb.net/index.php?m=device&amp;id=1062&amp;c=ericsson_r380__r380s|bet=Ericsson R380 / R380s {{!}} Device Specs|avtor=&lt;!--Not stated--&gt;|sáne=January 25, 2008|jumıs=PhoneDB|qaralǵan sáne=September 29, 2019}}&lt;/ref&gt; qurılması, keyin Symbian dep atalǵan operaciyalıq sistemanı qollanǵan birinshi telefon boldı (ol EPOC Release 5 ti qollandı, ol 6-shıǵarılımda Symbian OS dep qayta ataldı). Onıń PDA funkciyası hám stilus arqalı rezistiv sensorlı ekranda sheklengen veb-brawzing múmkinshiligi bar edi.&lt;ref name=&quot;geek-com-r380-review&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.geek.com/hwswrev/pda/ericr380/|bet=PDA Review: Ericsson R380 Smartphone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110712081211/http://www.geek.com/hwswrev/pda/ericr380/|arxivsáne=July 12, 2011|baspaxana=Geek.com|qaralǵan sáne=April 27, 2011}}&lt;/ref&gt; &quot;Smartfon&quot; sıpatında bazarǵa shıǵarılǵanına qaramastan,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.mobilemag.com/2001/09/25/ericsson-introduces-the-new-r380e|bet=Ericsson Introduces The New R380e|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120325060908/http://www.mobilemag.com/2001/09/25/ericsson-introduces-the-new-r380e/|arxivsáne=March 25, 2012|jumıs=Mobile Magazine|qaralǵan sáne=April 27, 2011}}&lt;/ref&gt; paydalanıwshılar qurılmaǵa óz baǵdarlamaların ornata almaytuǵın edi.
* Kyocera 6035 (fevral 2001)&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://phonedb.net/index.php?m=device&amp;id=1163&amp;c=kyocera_qcp_6035|bet=Kyocera QCP 6035 {{!}} Device Specs|avtor=&lt;!--Not stated--&gt;|sáne=February 29, 2008|jumıs=PhoneDB|qaralǵan sáne=September 29, 2019}}&lt;/ref&gt; eki tábiyatlı qurılma bolıp, óz aldına Palm OS PDA operaciyalıq sisteması hám CDMA mobil telefon proshivkasına iye edi. Ol sheklengen veb-brawzingti qollap-quwatladı, bunda PDA baǵdarlamalıq támiyinatı telefon apparat qurılmasın qosılǵan modem sıpatında paydalandı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.palminfocenter.com/view_story.asp?ID=1707|bet=Kyocera QCP 6035 Smartphone Review|sáne=March 16, 2001|jumıs=Palm Infocenter|qaralǵan sáne=September 7, 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|author=Segan|url=https://www.pcmag.com/article2/0,2817,2361664,00.asp|title=Kyocera Launches First Smartphone In Years &amp;#124; News &amp; Opinion|date=March 23, 2010|access-date=September 7, 2011}}&lt;/ref&gt;
* Nokia 9210 Communicator (iyun 2001)&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://phonedb.net/index.php?m=device&amp;id=886&amp;c=nokia_9210_communicator|bet=Nokia 9210 Communicator Device Specs|avtor=&lt;!--Not stated--&gt;|sáne=16 Oct 2007|jumıs=PhoneDB|qaralǵan sáne=28 Sep 2019}}&lt;/ref&gt; [[Nokia|Nokianıń]] Series 80 platforması (v1.0) menen Symbian (6-shıǵarılım) dı qollanǵan birinshi telefon boldı. Bul qosımsha baǵdarlamalardı ornatıwǵa múmkinshilik bergen birinshi Symbian telefon platforması edi. Nokia 9000 Communicator sıyaqlı, bul da úlken clamshell qurılması bolıp, ishinde tolıq fizikalıq QWERTY klaviaturası bar edi.
* Handspring kompaniyasınıń Treo 180 (2002) qurılması, Palm OS ti GSM mobil telefonına tolıq integraciyalaǵan birinshi smartfon bolıp, telefoniya, SMS xabar almasıw hám Internetke kiriw múmkinshilikleri operaciyalıq sistemaǵa kiritilgen edi. 180 modeli bas barmaq penen jazıw klaviaturasına iye bolsa, 180g versiyasında onıń ornına Graffiti qol jazıwın tanıw maydanı bar edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.mobiletechreview.com/handspring_treo.htm|bet=Handspring Treo Communicator 180|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160617023521/http://www.mobiletechreview.com/handspring_treo.htm|arxivsáne=June 17, 2016|baspaxana=mobiletechreview.com|qaralǵan sáne=2016-02-01}}&lt;/ref&gt;

=== Yapon uyalı telefonları ===
1999-jılı, Yapon sımsız baylanıs provayderi NTT DoCoMo i-mode dep atalǵan jańa mobil internet platformasın iske qostı. Bul platforma sekundına 9.6 kilobit tezlikte maǵlıwmat jiberiw hám platforma arqalı onlayn satıp alıw sıyaqlı veb xızmetlerge kiriw múmkinshiligin berdi. NTT DoCoMo nıń i-mode platforması cHTML tilin qollandı, bul til qurılmalar ushın maǵlıwmat tezligin arttırıw maqsetinde dástúriy [[HTML]] diń ayırım aspektlerin sheklegen edi. Sheklengen funkcionallıq, kishi ekranlar hám sheklengen ótkiziw qábileti telefonlarǵa bar bolǵan ásterek maǵlıwmat tezliklerin qollanıwǵa múmkinshilik berdi. i-mode diń keń tarqalıwı NTT DoCoMo ǵa 2001-jıldıń aqırına kelip shama menen 40 million abonentti jıynawǵa járdem berdi hám Yaponiyada bazar kapitalizaciyası boyınsha birinshi, al dúnya júzi boyınsha ekinshi orındı iyeledi.

Yapon uyalı telefonları global standartlar hám tendenciyalardan kóbirek ózgeshelenip, Yapon bazarına arnawlı beyimlestirilgen basqa da rawajlanǵan xızmetler hám smartfonǵa uqsas funkcionallıqtı usınıw ushın rawajlandı. Bularǵa mobil tólemler hám satıp alıwlar, jaqın maydan baylanısı (NFC) arqalı aqıllı kartalardı almastırıwshı mobil shıjlan funkciyası (transport jolhaqısı, sadıqlıq kartaları, sáykeslik kartaları, waqıya biletleri, kuponlar, aqsha awdarıw hám t.b. ushın), muzıkalı qońıraw sesleri, oyınlar hám komiksler sıyaqlı júklep alınatuǵın kontent hám 1seg mobil televideniesi kiredi.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Huff|first=Sid L.|title=Rising Sun: iMode and the Wireless Internet, Vol. 46, No. 1|publisher=Communications of the ACM}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.itu.dk/~rold/1_sem/B1/Cases/DoCoMo.pdf|bet=NTT DoCoMo and M-Commerce: A Case Study in Market Expansion and Global Strategy|avtor=Anwar|at=Sayid Tariq|baspaxana=The American Graduate School of International Management|qaralǵan sáne=February 16, 2014}}&lt;/ref&gt; Yapon óndiriwshileri tárepinen islengen telefonlar arnawlı programmalıq támiyinattı qollandı, biraq úshinshi tárep qosımshaların islep shıǵıwǵa mólsherlengen standartlastırılǵan [[Mobil operaciyalıq sistema|mobil operaciyalıq sistemalarǵa]] ele iye emes edi, sonlıqtan olardıń programmalıq támiynatı hám ekosistemaları júdá rawajlanǵan funkciyalı telefonlarǵa uqsas edi. Basqa funkciyalı telefonlar sıyaqlı, qosımsha programmalıq támiynat hám xızmetler provayderler menen shártnamalar hám kelisimlerdi talap etti.

Telefonlar menen baylanıs operatorları arasındaǵı integraciya dárejesi, telefonlardıń ózgeshe qásiyetleri, standartlastırılmaǵan platformalar hám Yapon mádeniyatına beyimlesiwi Yapon óndiriwshilerine óz telefonların eksportlawdı qıyınlastırdı. Ásirese, Yaponiyada soraw sonshelli joqarı bolǵanlıqtan, kompaniyalar qosımsha payda tabıw ushın basqa jerlerge qarawdı zárúr dep esaplamadı.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2009/07/20/technology/20cell.html|title=Why Japan's Smartphones Haven't Gone Global|last=Tabuchi|first=Hiroko|author-link=Hiroko Tabuchi|work=The New York Times|date=July 20, 2009|access-date=2018-10-06}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Budmar|first=Patrick|url=https://www.pcworld.idg.com.au/article/430254/why_japanese_smartphones_never_went_global/|title=Why Japanese smartphones never went global|work=PC World AU|date=11 July 2012|access-date=2018-10-06}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|first=Devin|last=Stewart|title=Slowing Japan's Galapagos Syndrome|url=http://www.huffingtonpost.com/devin-stewart/slowing-japans-galapagos_b_557446.html|work=[[Huffington Post]]|date=April 29, 2010|access-date=2010-06-24|author-link=Devin Stewart}}&lt;/ref&gt;

Basqa bazarlarda 3G texnologiyasınıń payda bolıwı hám kúshli standartlastırılǵan smartfon operaciyalıq sistemaları, qosımshalar dúkanları hám rawajlanǵan sımsız tarmaq múmkinshilikleri menen támiyinlengen Yaponiyalıq emes telefonlar, Yaponiyalıq emes telefon óndiriwshilerine aqırı Yaponiya bazarına kiriwge múmkinshilik berdi. Olar áste-aqırın [[Emodzi|emodziler]], mobil tólemler, NFC hám t.b. sıyaqlı Yapon telefon qásiyetlerin qabıl etip, olardı dúnyanıń qalǵan bólimine tarqattı.

=== Dáslepki smartfonlar ===
[[Fayl:BlackBerry_8820,_BlackBerry_Bold_9900_and_BlackBerry_Classic.jpg|nobaý|2000-jıllardıń ortaları-aqırlarında júdá keń tarqalǵan bir neshe BlackBerry smartfonları]]
2002-jılı Danger Hiptop engizilgenge shekem, Yaponiyadan tısqarı jerlerde áhmiyetli maǵlıwmat baylanısın nátiyjeli paydalanatuǵın telefonlar siyrek ushırasatuǵın edi. Bul qurılma T-Mobile Sidekick ataması menen AQSH tutınıwshıları arasında ortasha tabısqa eristi. Keyinirek, 2000-jıllardıń ortasında, AQSH-taǵı biznes paydalanıwshıları [[Microsoft]] kompaniyasınıń Windows Mobile tiykarındaǵı qurılmalardı, sońınan Research In Motion kompaniyasınıń BlackBerry smartfonların qabıl ete basladı. 2006-jılı Amerikalı paydalanıwshılar BlackBerry-diń ǵárezlilik payda etiwshi tábiyatı sebepli &quot;CrackBerry&quot; terminin keń qollanısqa kirgizdi.&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Info Addicts Are All Thumbs: Crackberry Is the 2006 Word of the Year|url=http://www.prnewswire.com/news-releases/websters-new-worldr-college-dictionary-info-addicts-are-all-thumbs-55824847.html|access-date=January 24, 2014|work=PR Newswire|date=November 1, 2006}}&lt;/ref&gt; AQSH-ta maǵlıwmat tarifleriniń joqarı bahası hám uyalı maǵlıwmat tarmaǵın paydalanıwdan qashıw múmkinshiligine iye Wi-Fi qábiletli qurılmalardıń salıstırmalı túrde siyrek ushırasıwı smartfonlardı tiykarınan biznes isbilermenleri hám &quot;erte qabıllawshılar&quot; tárepinen ózlestiriliwine alıp keldi.

[[Amerika Qurama Shtatları|AQSH]] hám [[Yaponiya|Yaponiyadan]] tısqarı, [[Nokia]] kompaniyası Symbian tiykarındaǵı smartfonları menen tabısqa erisip atırǵan edi. Symbian dáslep Psion tárepinen olardıń jeke organayzerleri ushın islep shıǵılǵan bolıp, 2000-jıllardıń ortalarınan aqırına shekem [[Evropa|Evropada]] eń keń tarqalǵan smartfon operaciyalıq sisteması boldı. Dáslebinde, Nokia-nıń Symbian smartfonları Eseries arqalı bizneske baǵdarlanǵan edi,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.brighthub.com/mobile/symbian-platform/articles/88622.aspx|bet=The Nokia E Series Range of Smartphones|sáne=27 September 2010|baspaxana=Brighthub.com|qaralǵan sáne=6 September 2017}}&lt;/ref&gt; sol dáwirdegi Windows Mobile hám BlackBerry qurılmalarına uqsas edi. 2002-jıldan baslap, Nokia tutınıwshılarǵa baǵdarlanǵan smartfonlardı islep shıǵara basladı, oyın-zawıqqa baǵdarlanǵan Nseries arqalı keń tarqaldı. 2010-jılǵa shekem Symbian dúnya boyınsha eń keń qollanılatuǵın smartfon operaciyalıq sisteması boldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://mashable.com/2010/02/23/gartner-smartphones/|bet=Smartphones in 2009: Symbian Dominates, iPhone, RIM and Android Rising Fast|avtor=Schroeder|at=Stan|sáne=23 February 2010|baspaxana=Mashable|qaralǵan sáne=3 September 2013}}&lt;/ref&gt;

Sensorlı jeke cifrlı járdemshi (PDA) tiykarında islep shıǵılǵan Palm OS sıyaqlı beyimlestirilgen operaciyalıq sistemalar, keyinirek Windows Mobile dep atalǵan &quot;Pocket PC&quot; versiyaları, hám dáslep Symbian OS qurılmalarında qálem menen basqarılatuǵın PDA-lar ushın jobalanǵan UIQ interfeysi ayırım dáslepki smartfonlardıń stilus tiykarındaǵı interfeyslerge iye bolıwına alıp keldi. Bular virtual klaviaturalardı hám qol jazıwın kirgiziwge múmkinshilik berdi, sonlıqtan Aziya háriplerin de ańsat kirgiziwge jol ashtı.&lt;ref name=&quot;JobsKilledTheStylus&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.extremetech.com/computing/98923-how-steve-jobs-killed-the-stylus-and-made-smartphones-usable|bet=How Steve Jobs killed the stylus and made smartphones usable|avtor=Whitwam|at=Ryan|jumıs=ExtremeTech|qaralǵan sáne=4 April 2018}}&lt;/ref&gt;

2000-jıllardıń ortasına kelip, kópshilik smartfonlarda fizikalıq QWERTY klaviaturası bar edi. Olardıń kópshiligi BlackBerry qatarı, Windows Mobile smartfonları, Palm Treos hám Nokia Eseries-tiń ayırım modelleri sıyaqlı &quot;klaviatura paneli&quot; formasın qollanǵan edi. Ayırımları, mısalı Danger Hiptop qatarı, tolıq fizikalıq QWERTY klaviaturasın ısırıw formada jasırǵan edi. Al geyparaları, Nokia Nseries hám Nokia Eseries-tiń basqa modelleri sıyaqlı, tek ǵana T9 tekst kirgiziw usılın qollanatuǵın sanlı klaviaturaǵa iye edi. Stilus penen basqarılatuǵın rezistivli sensorlı ekranlardı ele de ayırım smartfonlarda, mısalı Palm Treos-ta tabıwǵa bolar edi. Palm Treos dáslepki bir neshe modellerinde klaviatura ornına Graffiti qol jazıwın tanıw sistemasın qollanǵan bolsa da, keyingi modellerinde bul funkciyadan bas tartqan.

=== Forma faktorı hám operaciyalıq sistema ózgerisleri ===
[[Fayl:LG_KE850_Prada_Hauptmenü.jpg|nobaý|2006-jılı úlken sıyımlı sensorlı ekranı menen tanıstırılǵan LG Prada]]
[[Fayl:IPhone_1st_Gen.svg|nobaý|Dáslepki [[Apple Inc.|Apple]] [[IPhone|iPhone]]; onıń shıǵıwınan keyin ulıwma smartfon forma faktorı fizikalıq klaviaturasız úlken sensorlı ekranlı programmalıq interfeyslerge qaray ózgerdi&lt;ref name=&quot;How iPhone Changed the World&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cultofmac.com/103229/how-iphone-changed-the-world/|bet=How iPhone Changed the World|avtor=Elgan|at=Mike|sáne=July 2, 2011|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=October 17, 2019}}&lt;/ref&gt;]]
2000-jıllardıń aqırı hám 2010-jıllardıń basında smartfon interfeysleri fizikalıq klaviatura hám klaviaturalı qurılmalardan úlken barmaq penen basqarılatuǵın sıyımlı sensorlı ekranlı qurılmalarǵa qaray ózgerdi.&lt;ref name=&quot;How iPhone Changed the World&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cultofmac.com/103229/how-iphone-changed-the-world/|bet=How iPhone Changed the World|avtor=Elgan|at=Mike|sáne=July 2, 2011|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=October 17, 2019}}&lt;/ref&gt; Úlken sıyımlı sensorlı ekranı bar birinshi telefon LG Prada boldı, ol LG tárepinen 2006-jıldıń dekabr ayında járiyalandı. Bul italyan lyuks dizayneri [[Prada]] menen birgelikte jaratılǵan sánli funkciyalı telefon bolıp, 3 dyuymlik 240 x 400 pikselli ekranǵa, 144p video jazıw múmkinshiligi bar 2 megapikselli cifrlı kameraǵa, LED jaqtılandırıwǵa hám ózin súwretke túsiriw ushın miniatyura aynaǵa iye edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.gsmarena.com/lg_ke850_prada-1828.php|bet=LG KE850 Prada review: Sophistication made simple|sáne=2007-05-27|qaralǵan sáne=2021-06-23}}&lt;/ref&gt;

2007-jıldıń yanvar ayında [[Apple Inc.|Apple Computer]] [[IPhone|iPhone]]-dı tanıstırdı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/54764/2007/01/liveupdate.html|bet=Macworld Expo Keynote Live Update|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100724170414/http://www.macworld.com/article/54764/2007/01/liveupdate.html|arxivsáne=July 24, 2010|avtor=Cohen|at=Peter|sáne=March 13, 2007|jumıs=[[Macworld]]|qaralǵan sáne=July 21, 2010}}&lt;/ref&gt; Onıń 3.5 dyuymlik sıyımlı sensorlı ekranı bar bolıp, ol sol waqıttaǵı kópshilik smartfon ekranlarınıń ajıratımlılıǵınan eki ese joqarı edi,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.tnl.net/blog/2007/01/09/the-iphone-is-here/|bet=The iPhone is here|avtor=Louis|at=Tristan|sáne=January 9, 2007|jumıs=TNL.net|qaralǵan sáne=October 16, 2019}}&lt;/ref&gt; hám telefonlarǵa multi-tach funkciyasın kirgizdi, bul súwretlerde, kartalarda hám veb-betlerde &quot;qısıp&quot; úlkeytiw yamasa kishireytiw sıyaqlı háreketlerdi múmkin etti. iPhone zamanagóy smartfonlarǵa tán stilus, klaviatura yamasa klavishti paydalanıwdan bas tartqan hám onıń ornına tikkeley barmaq penen basqarıwdı tiykarǵı óz-ara tásir etiw usılı sıpatında úlken sensorlı ekrandı qollanǵan massalıq bazarǵa baǵdarlanǵan birinshi usınday qurılma bolıwı menen ayrıqsha edi.&lt;ref name=&quot;JobsKilledTheStylus&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.extremetech.com/computing/98923-how-steve-jobs-killed-the-stylus-and-made-smartphones-usable|bet=How Steve Jobs killed the stylus and made smartphones usable|avtor=Whitwam|at=Ryan|jumıs=ExtremeTech|qaralǵan sáne=4 April 2018}}&lt;/ref&gt;

iPhone-nıń operaciyalıq sisteması da eski operaciyalıq sistemalardan (eski telefonlar qollaw kórsetken hám PDA hám funkciyalı telefonlardan beyimlestirilgen) ózgeshe boldı. Ol WML, cHTML yamasa XHTML sıyaqlı texnologiyalardı paydalanıp arnawlı formatlanǵan betlerdi ǵana kórsete alatuǵın sheklengen, qısqartılǵan veb-brauzerdi paydalanıwdı talap etpeytuǵın jetkilikli kúshli operaciyalıq sistema edi hám onıń ornına mobil telefonlar ushın arnawlı jobalastırılmaǵan tolıq veb-saytlardı&lt;ref&gt;{{Cite news|title=The iPhone Is a Breakthrough Handheld Computer|url=http://solution.allthingsd.com/20070626/the-iphone-is-breakthrough-handheld-computer/|date=June 26, 2007|access-date=October 17, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=First Look: Test Driving the iPhone|url=https://www.newsweek.com/first-look-test-driving-iphone-102625|date=June 25, 2007|access-date=October 16, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=iPhone Review|url=https://www.usatoday.com/tech/columnist/edwardbaig/2007-06-26-iphone-review_N.htm|date=June 26, 2007|access-date=October 16, 2019}}&lt;/ref&gt; kórsete alatuǵın Apple-dıń Safari brauzeriniń versiyasın iske qostı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://mezzoblue.com/archives/2007/01/09/imobile/|bet=iMobile|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191017062248/http://mezzoblue.com/archives/2007/01/09/imobile/|arxivsáne=October 17, 2019|avtor=Shea|at=Dave|sáne=January 9, 2007|jumıs=mezzoblue.com|qaralǵan sáne=October 16, 2019|citata=It doesn't run a stripped-down mobile browser that delivers a sub-par experience, it runs Safari - a customized version with special UI tweaks, but that's still WebKit under the hood. It will render your site the same way your desktop does.}}&lt;/ref&gt;

Keyinirek Apple qurılmanıń ózinde ornatılǵan [[App Store]]-nı beriwshi programmalıq támiyinlew jańalanıwın jiberdi, bul úshinshi tárep baǵdarlamaların sımsız tikkeley júklep alıwǵa múmkinshilik berdi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.digitaltrends.com/apple/apple-confirms-iphone-sdk-coming-next-year/|bet=Apple confirms iPhone SDK coming next year|avtor=Duncan|at=Geoff|sáne=October 17, 2007|jumıs=[[Digital Trends]]|qaralǵan sáne=June 11, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/07/10/17/steve_jobs_confirms_native_iphone_sdk_by_february|bet=Steve Jobs confirms native iPhone SDK by February|sáne=October 17, 2007|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=June 11, 2017}}&lt;/ref&gt; Bunday oraylastırılǵan [[App Store]] hám biypul baǵdarlamashılardıń quralları&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1132400/iphonesdk.html|bet=Apple unveils iPhone SDK|avtor=Dalrymple|at=Jim|sáne=March 6, 2008|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=June 11, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2008/03/06/live-from-apples-iphone-press-conference/|bet=Live from Apple's iPhone SDK press conference|avtor=Block|avtorsilteme=Ryan Block|at=Ryan|sáne=March 6, 2008|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=June 11, 2017}}&lt;/ref&gt; tez arada barlıq smartfon platformaları ushın programmalıq támiyinlewdi islep shıǵıw, tarqatıw, tabıw, ornatıw hám tólew ushın jańa tiykarǵı paradigmaǵa aylandı, bul paydalanıw ushın rásmiy maqullawdı talap etetuǵın qımbat baǵdarlamashı qurallarınıń hám bir neshe platformalar ushın qollanbalar beriwshi úshinshi tárep dereklerine ǵárezliliktiń ornın bastı.&lt;ref name=&quot;How iPhone Changed the World&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cultofmac.com/103229/how-iphone-changed-the-world/|bet=How iPhone Changed the World|avtor=Elgan|at=Mike|sáne=July 2, 2011|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=October 17, 2019}}&lt;/ref&gt;

Rawajlanǵan qollanbalardı qollap-quwatlay alatuǵın jetkilikli kúshli programmalıq támiyinlew hám úlken sıyımlı sensorlı ekranǵa iye dizaynnıń artıqmashlıqları basqa smartfon OS platformasınıń, [[Android]]-tıń rawajlanıwına tásir etti. Dáslep BlackBerry-ge uqsas prototip qurılma ısırılıp shıǵarılatuǵın fizikalıq klaviaturası bar sensorlı ekranlı qurılma paydasına biykar etildi, sebebi Google injenerleri sol waqıtta sensorlı ekran fizikalıq klaviatura hám túymelerdi tolıq almastıra almaydı dep esaplaǵan.&lt;ref name=&quot;atlantic-startover&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2013/12/the-day-google-had-to-start-over-on-android/282479/|bet=The Day Google Had to 'Start Over' on Android|sáne=December 18, 2013|jumıs=The Atlantic|qaralǵan sáne=20 December 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;AndroidInc&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.businessweek.com/technology/content/aug2005/tc20050817_0949_tc024.htm|bet=Google Buys Android for Its Mobile Arsenal|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110205190729/http://www.businessweek.com/technology/content/aug2005/tc20050817_0949_tc024.htm|arxivsáne=5 February 2011|avtor=Elgin|at=Ben|sáne=17 August 2005|jumıs=Bloomberg Businessweek|baspaxana=Bloomberg|qaralǵan sáne=2012-02-20}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;EngadgetMobileOS&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2007/08/28/google-is-working-on-a-mobile-os-and-its-due-out-shortly|bet=Google is working on a mobile OS, and it's due out shortly|avtor=Block|at=Ryan|sáne=28 August 2007|jumıs=[[Engadget]]|qaralǵan sáne=2012-02-17}}&lt;/ref&gt; Android PDA hám funkciyalı telefonlardan beyimlestirilgen [[Mobil operaciyalıq sistema|mobil operaciyalıq sistemalarǵa]] qaraǵanda kóbirek quwat beriwshi modifikaciyalanǵan Linux yadrosına tiykarlanǵan. Birinshi Android qurılması, gorizontal ısırılıwshı HTC Dream, 2008-jıldıń sentyabr ayında shıǵarıldı.&lt;ref name=&quot;cnet-tmobileretailer&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/all-t-mobile-retail-stores-to-carry-g1/|bet=All T-Mobile retail stores to carry G1|avtor=Cha|at=Bonnie|sáne=January 23, 2009|jumıs=[[CNET]]|qaralǵan sáne=28 December 2021}}&lt;/ref&gt;

2012-jılı Asus PadFone dep atalatuǵın konvertaciyalanatuǵın dok-sistemasın sınap kóre basladı, onda óz aldına jumıs isleytuǵın qol telefonı zárúr bolǵanda planshet ólshemindegi ekran blogına kirgizilip, integraciyalanǵan qollap-quwatlawshı batareyası menen birge paydalanılıwı múmkin edi.

2013 hám 2014-jılları Samsung ıqsham kamera menen smartfonnıń gibrid kombinaciyasın sınap kórdi, Galaxy S4 Zoom hám K Zoom modellerin shıǵardı. Olardıń hár biri integraciyalanǵan 10× optikalıq zum linzası hám qol parametrleri (sonıń ishinde qol ekspoziciya hám fokus) menen támiyinlengen edi, bul smartfonlar arasında keń tarqalıwınan bir neshe jıl burın boldı. S4 Zoom modelinde qosımsha linza átirapında aylanbalı saqıyna hám shtativ bekitkishi bar edi.

Ekran ólshemleri úlkeygen bolsa da, óndiriwshiler smartfonlardı paydalılıq hám bekkemlik esabınan jińishke etiwge háreket etti, sebebi jińishke korpus mayısıwǵa kóbirek beyim hám komponentler, ásirese batareya sıyımlılıǵı ushın az orın qaldıradı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.pocket-lint.com/phones/news/131105-bendgate-is-the-iphone-6-plus-bending-too-easily-or-is-it-a-storm-in-a-teacup|bet=Bendgate: Is the iPhone 6 Plus bending too easily or is it a st|sáne=24 September 2014|til=en-gb|jumıs=www.pocket-lint.com|qaralǵan sáne=26 January 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/samsung-infographic-explains-why-galaxy-note-7-phones-exploded-2017-1|bet=Here's Samsung's infographic that explains why the Note 7 phones exploded|avtor=Oreskovic|at=Alexei|sáne=23 January 2017|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=26 January 2022}}&lt;/ref&gt;

==== Operaciyalıq sistema básekesi ====
[[Fayl:Meizu_MX4.jpg|nobaý|Flyme OS ornatılǵan Meizu MX4]]
iPhone hám keyingi tek sensorlı ekranlı [[Android]] qurılmaları birge úlken sıyımlı sensorlı ekrandı tiykarǵı tásir etiw quralı sıpatında paydalanatuǵın plita formasın keń tarqattı hám burınǵı klavish hám klaviaturaǵa tiykarlanǵan platformalardıń qulawına alıp keldi.&lt;ref name=&quot;How iPhone Changed the World&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cultofmac.com/103229/how-iphone-changed-the-world/|bet=How iPhone Changed the World|avtor=Elgan|at=Mike|sáne=July 2, 2011|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=October 17, 2019}}&lt;/ref&gt; Keyinirek, úy, artqa, menyu, tapsırma hám izlew sıyaqlı navigaciya túymeleri de fizikalıq emes sensorlı túymeler, sońınan virtual, ekranda imitaciya qılınǵan navigaciya túymeleri menen almastırıldı. Bul kóbinese menyu túymesin qısqa basıwdı imitaciya qılıw ushın tapsırma túymesin uzaq basıw yaki izlew ushın úy túymesin basıw sıyaqlı kombinaciyalar arqalı ámelge asırıladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://galaxys5guide.com/samsung-galaxy-s5-how-to-guides/how-to-access-the-hardware-menu-button/|bet=How to access the hardware menu button on Samsung Galaxy S5?|sáne=2014-05-07|jumıs=Samsung Galaxy S5 Guide}}&lt;/ref&gt; Jaqında payda bolǵan &quot;ramkasız&quot; túrleri navigaciya túymelerin imitaciya qılıw ushın joǵaltılǵan displey maydanın kompensaciyalaw ushın ekran betin qurılmanıń aldıńǵı tómengi bólimine shekem keńeytedi. Virtual túymeler kóbirek potencial jekelestiriw múmkinshiligin bergeni menen, olardıń jaylasıwı ekrannıń burılıwına hám paydalanılatuǵın baǵdarlamaǵa baylanıslı sistemalar arasında turaqsız bolıwı múmkin.

Bir neshe vendorlar [[Android]] hám [[IPhone|iPhone]] menen jaqsıraq básekelesiw ushın ózleriniń bar bolǵan smartfon platformaları hám qurılmaların jańalawǵa yaki almastırıwǵa háreket etti; Palm kompaniyası 2009-jıldıń aqırında Palm OS ornına Palm Pre ushın webOS dep atalǵan jańa platformanı usındı. Bul platforma tapsırmaǵa tiykarlanǵan &quot;karta&quot; metaforasına hám hár qıylı onlayn xızmetler arasındaǵı úziliksiz sinxronizaciya hám integraciyaǵa dıqqat qarattı (sol waqıttaǵı smartfonnıń paydalanıwshı maǵlıwmatları ushın &quot;kanonik, avtoritetli saqlaw ornı&quot; xızmetin atqarıwshı kompyuterge mútáj bolıwı koncepciyasına qarama-qarsı).&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2009/01/palm-launches-new-handset-pre-operating-system-at-ces/|bet=Palm strikes back with new OS, pre handset at CES|avtor=Stokes|at=Jon|sáne=2009-01-08|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2020-02-25}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2009/01/of-clouds-palms-webos-and-cutting-the-cord/|bet=&quot;Synergy&quot; means no need to &quot;save&quot; or &quot;sync&quot; on Palm's pre|avtor=Stokes|at=Jon|sáne=2009-01-12|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2020-02-25}}&lt;/ref&gt; [[Hewlett-Packard|HP]] kompaniyası 2010-jılı Palm kompaniyasın satıp aldı hám Pre 3 hám HP TouchPad plansheti sıyaqlı bir neshe basqa webOS qurılmaların shıǵardı. Tutınıwshı biznesin satıw hám kárxana baǵdarlamalıq támiynatına kóbirek dıqqat qaratıw usınısınıń bir bólegi sıpatında, HP 2011-jıldıń avgust ayında keleshektegi webOS qurılmaların rawajlandırıwdı tosattan toqtattı hám 2013-jılı webOS huqıqların aqılı televizor platforması sıpatında paydalanıw ushın LG Electronics kompaniyasına sattı.&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Iwatani|first=Yukari|url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424053111904070604576516770382416428|title=Pioneering Firm Bows to 'Post-PC World'|date=August 19, 2011|access-date=November 30, 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/technology-21587666|title=HP sells Palm WebOS assets to LG|date=2013-02-26|access-date=2020-03-02}}&lt;/ref&gt;

Research in Motion kompaniyası 2010-jılı vertikal sırǵanaytuǵın BlackBerry Torch hám BlackBerry OS 6 operaciyalıq sistemasın usındı. Bul sistema qayta dizayn islengen paydalanıwshı interfeysine, kishireytiw ushın shımshıw sıyaqlı jestlerdi qollaw múmkinshiligine hám iPhone qollanatuǵın WebKit rendering sistemasına tiykarlanǵan jańa veb-brauzerge iye edi.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.cnet.com/reviews/blackberry-torch-9800-review/|title=BlackBerry Torch 9800 review: BlackBerry Torch 9800|last=Cha|first=Bonnie|access-date=2020-02-25}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.ocregister.com/2010/09/21/can-blackerry-torch-compete-with-iphone/|bet=Can Blackerry Torch compete with iPhone?|sáne=2010-09-21|jumıs=Orange County Register|qaralǵan sáne=2020-02-25}}&lt;/ref&gt; Kelesi jılı RIM kompaniyası BlackBerry OS 7 operaciyalıq sistemasın hám Bold hám Torch qatarlarındaǵı jańa modellerdi shıǵardı. Bularǵa klaviaturası menen birge sensorlı ekranǵa iye jańa Bold hám fizikalıq klaviaturası joq birinshi BlackBerry telefonı bolǵan Torch 9860 kiredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2011/08/03/rim-launches-blackberry-torch-9810-torch-9850-and/|bet=RIM launches BlackBerry Torch 9810, Torch 9860 and Bold 9900, we go hands-on!|sáne=August 3, 2011|jumıs=Engadget|qaralǵan sáne=2020-02-25}}&lt;/ref&gt; 2013-jılı kompaniya eski BlackBerry OS ornına QNX tiykarında qayta islep shıǵılǵan BlackBerry 10 dep atalǵan jańa platformanı usındı. Bul platformanıń dáslepki qurılmaları tolıq sensorlı BlackBerry Z10 hám klaviaturalı Q10 boldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2013/1/30/3929760/blackberry-z10-review|bet=BlackBerry Z10 review: a new life, or life support?|avtor=Topolsky|at=Joshua|sáne=2013-01-30|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-02-25}}&lt;/ref&gt;

2010-jılı [[Microsoft]] kompaniyası Windows Mobile ornına Windows Phone dep atalatuǵın jańa operaciyalıq sistemanı usındı. Bul sistema jańa sensorlı ekranǵa baǵdarlanǵan [[Paydalanıwshı interfeysi|paydalanıwshı interfeysine]] iye bolıp, tegis dizayn hám tipografiyaǵa tiykarlanǵan edi. Onıń bas ekranında qosımshalardan jańalanıwlar aǵımın kórsetetuǵın &quot;janlı plitkalar&quot; hám integraciyalanǵan Microsoft Office qosımshaları bar edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.pcworld.com/article/189347/Windows_Phone_7_An_Indepth_Look_at_the_Features_and_Interface.html|bet=Windows Phone 7: An In-depth Look at the Features and Interface|sáne=2010-02-15|jumıs=PCWorld|qaralǵan sáne=2020-02-25}}&lt;/ref&gt; 2011-jıldıń fevral ayında [[Nokia]] kompaniyası Microsoft penen úlken birge islesiw kelisimin dúzgenin járiyaladı. Bul kelisimge muwapıq, Nokia barlıq keleshektegi smartfonlarında tek Windows Phone sistemasın qollanıwı hám barlıq keleshektegi qurılmalarına Microsoft kompaniyasınıń Bing izlew sisteması hám Bing Maps xızmetin (bul birge islesiwdiń bir bólegi sıpatında Nokia Maps maǵlıwmatların da licenziyalaytuǵın edi) integraciyalawı kerek edi. Bul járiyalaw Symbian sistemasınıń, sonday-aq Intel kompaniyası menen birge islep shıǵarılıp atırǵan Linux tiykarındaǵı MeeGo mobil platformasınıń da jabılıwına alıp keldi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.bbc.com/news/business-12427680|bet=Nokia and Microsoft form partnership|sáne=11 February 2011|jumıs=BBC News|qaralǵan sáne=16 December 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://tech.fortune.cnn.com/2011/02/08/nokias-elop-drops-bomb-the-platform-is-on-fire/|title=Nokia's Elop drops bomb: the platform is on fire|date=2011-02-08|access-date=2013-06-14}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/2011-02-11/nokia-joins-forces-with-microsoft-to-challenge-dominance-of-apple-google.html|title=Nokia Falls Most Since July 2009 After Microsoft Deal|date=11 February 2011|access-date=2020-02-26}}&lt;/ref&gt; Nokia kompaniyasınıń tómen bahalı Lumia 520 modeli kúshli sorawǵa iye boldı hám Windows Phone sistemasınıń ayırım bazarlarda belgili bir ataqlılıqqa erisiwine járdem berdi,&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2017/10/windows-phone-is-now-officially-dead-a-sad-tale-of-what-might-have-been/|bet=Windows Phone is now officially dead: A sad tale of what might have been|avtor=Bright|at=Peter|sáne=2017-10-09|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2020-02-26}}&lt;/ref&gt; 2013-jılı global bazar úlesinde BlackBerry sistemasınan ozıp ketti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/lumia-520-extends-lead-as-most-popular-windows-phone-as-nokia-takes-90-percent-of-the-market/|bet=Lumia 520 extends lead as most popular Windows Phone, as Nokia takes 90 percent of the market|avtor=Tung|at=Liam|jumıs=ZDNet|qaralǵan sáne=2020-02-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/idc-windows-phone-sees-largest-year-over-year-increase-android-still-dominates/|bet=IDC: Windows Phone sees largest year-over-year increase, Android still dominates|avtor=Miller|at=Matthew|jumıs=ZDNet|qaralǵan sáne=2020-02-26}}&lt;/ref&gt;

2012-jıldıń iyun ayınıń ortasında Meizu kompaniyası óziniń [[Mobil operaciyalıq sistema|mobil operaciyalıq sisteması]] Flyme OS ti shıǵardı.

Android hám iPhone menen básekilesiwge baǵdarlanǵan bul háreketlerdiń kópshiligi uzaq dawam etpedi. On jıl ishinde bul eki platforma smartfonlar satıwı hám bazar úlesi boyınsha anıq duopoliyaǵa aylandı, al BlackBerry, Windows Phone hám basqa operaciyalıq sistemalar aqır-aqıbet ólshewge kelmeytuǵın dárejede kishi bazar úlesine iye bolıp qaldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/2/16/14634656/android-ios-market-share-blackberry-2016|bet=99.6 percent of new smartphones run Android or iOS|avtor=Vincent|at=James|sáne=2017-02-16|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-02-25}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/8/20/9181269/gartner-q2-2015-smartphone-sales|bet=96.8 percent of new smartphones sold are either iPhone or Android devices|avtor=Savov|at=Vlad|sáne=2015-08-20|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-03-02}}&lt;/ref&gt; 2015-jılı BlackBerry kompaniyası óziniń ishki mobil platformalarınan bas tartıp, Android qurılmaların islep shıǵarıwǵa qaray baǵdar aldı hám bul baǵdarlamalıq támiyinattıń qáwipsizligi kúsheytilgen versiyasına kóbirek itibar berdi. Kelesi jılı kompaniya apparatlıq támiynat bazarınan shıǵıp, baǵdarlamalıq támiynat hám óziniń kárxanalarǵa arnalǵan middleware ine kóbirek dıqqat qaratıwın járiyaladı,&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.cnet.com/au/news/blackberry-to-stop-building-its-own-smartphones/|title=BlackBerry bails on building its own phones|access-date=June 21, 2017}}&lt;/ref&gt; sonday-aq BlackBerry brendin hám óziniń Android distribuciyasın keleshektegi qurılmalar ushın TCL sıyaqlı úshinshi tárep OEM lerine licenziyalay basladı.&lt;ref name=&quot;tc-tcldeal&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2016/12/15/blackberry/|bet=TCL signs an exclusive deal to build BlackBerry-branded phones|sáne=December 15, 2016|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=December 15, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;gandm-bbpriv&quot;&gt;{{Cite news|title=BlackBerry bets on Android's apps to buoy new Priv|url=https://www.theglobeandmail.com/technology/tech-news/blackberry-revenue-falls-short-adjusted-loss-more-than-expected/article26539263/|access-date=26 September 2015}}&lt;/ref&gt;

2013-jıldıń sentyabr ayında Microsoft kompaniyası Nokia nıń mobil qurılmalar biznesin 7.1 milliard dollarǵa satıp alıw niyetin járiyaladı. Bul CEO Stiv Ballmerdiń Microsoft tı &quot;qurılmalar hám xızmetler&quot; kompaniyasına aylandırıw strategiyasınıń bir bólegi edi.&lt;ref name=&quot;auto1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/7/8/8910999/microsoft-job-cuts-2015-nokia-write-off|bet=Microsoft writes off $7.6 billion from Nokia deal, announces 7,800 job cuts|avtor=Warren|at=Tom|sáne=2015-07-08|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-02-26}}&lt;/ref&gt; Windows Phone hám Lumia qatarınıń ósiwine qaramastan (olar satılǵan barlıq Windows Phone qurılmalarınıń derlik 90% in quraytuǵın edi),&lt;ref name=&quot;PocketNowNokia90percent&quot;&gt;{{Cite news|url=http://pocketnow.com/2013/10/18/nokia-owns-90-of-the-windows-phone-market-share|title=Nokia owns 90% of the Windows Phone market share.|date=18 October 2013|access-date=February 26, 2020}}&lt;/ref&gt; bul platforma hesh qashan AQSH tıń tiykarǵı bazarında áhmiyetli úleske iye bola almadı,&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2017/10/windows-phone-is-now-officially-dead-a-sad-tale-of-what-might-have-been/|bet=Windows Phone is now officially dead: A sad tale of what might have been|avtor=Bright|at=Peter|sáne=2017-10-09|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2020-02-26}}&lt;/ref&gt; al Microsoft keyingi jıllar dawamında Windows Phone nıń rawajlanıwın saqlap qala almadı, nátiyjede paydalanıwshılar hám qosımsha jaratıwshılardıń qızıǵıwshılıǵı páseydi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/10/23/9602350/microsoft-windows-phone-app-removal-windows-store|bet=Windows Phone has a new app problem|avtor=Warren|at=Tom|sáne=2015-10-23|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-02-26}}&lt;/ref&gt; Ballmerdi Microsoft tıń CEO lıǵında Satya Nadella almastırǵannan keyin (ol baǵdarlamalıq támiynat hám bult esaplawlarına kóbirek itibar qarattı), kompaniya 2015-jıldıń iyul ayında Nokia aktivlerin 7.6 milliard dollarǵa esaptan shıǵardı hám 2016-jıldıń may ayında Microsoft Mobile bóliminiń derlik barlıq xızmetkerlerin jumıstan bosattı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/5/25/11766344/microsoft-nokia-impairment-layoffs-may-2016|bet=Microsoft lays off hundreds as it guts its phone business|avtor=Warren|at=Tom|sáne=2016-05-25|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-02-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/10/10/16452162/windows-phone-history-glorious-failure|bet=Windows Phone was a glorious failure|avtor=Savov|at=Vlad|sáne=2017-10-10|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-02-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;auto1&quot; /&gt;

Microsoft ke satılıwı tamamlanbastan burın, Nokia rawajlanıp kiyatırǵan bazarlar ushın Nokia X dep atalǵan Androidqa tiykarlanǵan smartfonlar seriyasın shıǵardı. Bul qurılmalar Android tiykarındaǵı platformanı Windows Phone hám Nokia nıń Asha atlı ápiwayı telefon platformasınıń elementleri menen biriktirip, Google xızmetleri ornına Microsoft hám Nokia xızmetlerin paydalandı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/2/24/5440498/nokia-x-android-phone-hands-on|bet=This is Nokia X: Android and Windows Phone collide|avtor=Warren|at=Tom|sáne=2014-02-24|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-03-02}}&lt;/ref&gt;

=== Kamera jetiskenlikleri ===
[[Fayl:Xiaomi_13_Ultra.jpg|oñğa|nobaý|Xiaomi 13 Ultra Leica Summicron kamera sisteması menen úskenelendi.]]
[[Fayl:Oppo_Find_X6_Pro.jpg|oñğa|nobaý|Oppo Find X6 Hasselblad penen birgelikte islep shıǵılǵan baǵdarlamalıq támiynat tiykarındaǵı sazlawdı usındı.]]
Birinshi kommerciyalıq kameralı telefon Kyocera Visual Phone VP-210 bolıp, ol 1999-jıldıń may ayında Yaponiyada satıwǵa shıqtı.&lt;ref name=&quot;CameraphonesLookBackForward&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.computerworld.com/article/2473084/camera-phones--a-look-back-and-forward.html|bet=Camera phones: A look back and forward|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191009064125/https://www.computerworld.com/article/2473084/camera-phones--a-look-back-and-forward.html|arxivsáne=October 9, 2019|avtor=Yegulalp|at=Serdar|sáne=May 11, 2012|jumıs=[[Computerworld]]|qaralǵan sáne=September 15, 2019}}&lt;/ref&gt; Ol waqıtta onı &quot;mobil videotelefon&quot; dep ataǵan, hám onıń aldıńǵı tárepinde 110,000 pikselli kamerası bar edi.&lt;ref name=&quot;CameraphonesLookBackForward&quot; /&gt; Ol Yaponiyanıń Personal Handy-phone System (PHS) uyalı tarmaǵı arqalı sekundına eki súwretke shekem jibere alatuǵın edi hám 20 ǵa shekem JPEG cifrlı súwretlerdi saqlay aldı, olardı elektron pochta arqalı jiberiwge bolatuǵın edi.&lt;ref name=&quot;CameraphonesLookBackForward&quot; /&gt; Birinshi massalıq kameralı telefon J-SH04 boldı, ol Sharp J-Phone modeliniń Yaponiyada 2000-jıldıń noyabr ayında satılǵan túri edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.hoista.net/post/18437919296/evolution-of-the-cameraphone-from-sharp-j-sh04-to|bet=Evolution of the Camera phone: From Sharp J-SH04 to Nokia 808 Pureview|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130731053246/http://www.hoista.net/post/18437919296/evolution-of-the-cameraphone-from-sharp-j-sh04-to|arxivsáne=July 31, 2013|avtor=Wan|at=Hoi|sáne=February 28, 2012|baspaxana=Hoista.net|qaralǵan sáne=June 21, 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.digitaltrends.com/mobile/camera-phone-history/|bet=From J-Phone to Lumia 1020: A complete history of the camera phone|sáne=August 11, 2013|jumıs=[[Digital Trends]]|qaralǵan sáne=September 15, 2019}}&lt;/ref&gt; Ol súwretlerdi uyalı baylanıs arqalı dárhal jibere alatuǵın edi.

2000-jıllardıń ortasına kelip, joqarı dárejeli uyalı telefonlarda ádette integraciyalanǵan cifrlı kameralar boldı. 2003-jılı kameralı telefonlar óz aldına cifrlı kameralarǵa qaraǵanda kóbirek satıldı, al 2006-jılı olar plenkalı hám cifrlı óz aldına kameralarǵa qaraǵanda kóbirek satıldı. Bes jıl ishinde bes milliard kameralı telefon satıldı hám 2007-jılǵa kelip barlıq ornatılǵan mobil telefonlardıń yarımınan kóbisi kameralı telefonlar edi. Óz aldına kameralardıń satılıwı 2008-jılı eń joqarı shegarasına jetti.&lt;ref name=&quot;SmartphonesTollonGPS&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2010/11/15/technology/15iht-navigate.html|bet=Smartphone Sales Taking Toll on G.P.S. Devices|avtor=O'Brien|at=Kevin J.|sáne=November 15, 2010|jumıs=[[The New York Times]]}}&lt;/ref&gt;

Kóp erte smartfonlarda ulıwma kameralar bolmaǵan, al kameraları bar erte modellerde tómen ónimdarlıq hám jetkiliksiz súwret hám video sapası bolǵan, olar byudjetli qalta kameraları menen básekilese almaǵan hám paydalanıwshılardıń talapların qanaatlandıra almaǵan.&lt;ref name=&quot;Nokia6111&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.gsmarena.com/nokia_6111-review-61.php|bet=Nokia 6111 review: Venus and maybe Mars too|jumıs=GSMArena.com}}&lt;/ref&gt; 2010-jıllardıń basına kelip derlik barlıq smartfonlarda integraciyalanǵan cifrlı kamera bar edi. Óz aldına kameralardıń satılıwınıń azayıwı tezlesti, sebebi kúndelikli fotosúwretke túsiriw ushın tez jaqsılanıp atırǵan kamera texnologiyasına iye smartfonlardıń qollanılıwı arttı, súwretlerdi ańsat ózgertiw hám qosımshalar hám vebke-tiykarlanǵan xızmetler arqalı súwretlerdi tikkeley bólisiw múmkinshilikleri payda boldı.&lt;ref name=&quot;SmartphonesKillingPoint-and-shoots&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://gigaom.com/2011/12/22/smartphones-killing-point-and-shoots-now-take-almost-13-of-photos/|bet=Smartphones killing point-and-shoots, now take almost 1/3 of photos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190714065702/https://gigaom.com/2011/12/22/smartphones-killing-point-and-shoots-now-take-almost-13-of-photos/|arxivsáne=July 14, 2019|avtor=Ogg|at=Erica|sáne=December 22, 2011|jumıs=Gigaom|qaralǵan sáne=October 22, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2011/04/17/iphone-4-camera/|bet=iPhone 4 About To Be Flickr's Top Camera. Point &amp; Shoots? Pretty Much The Opposite.|avtor=Siegler|at=MG|sáne=April 17, 2011|jumıs=[[TechCrunch]]|qaralǵan sáne=November 4, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://fstoppers.com/news/nikon-closes-china-camera-factory-cites-smartphones-cause-201773|bet=Nikon Closes China Camera Factory, Cites Smartphones as Cause|avtor=Cooke|at=Alex|sáne=October 30, 2017|jumıs=Fstoppers|qaralǵan sáne=August 23, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2012/12/20/technology/personaltech/androidcameras-from-nikon-and-samsung-go-beyond-cellphones-review.html?pagewanted=all&amp;_r=1&amp;|bet=Smile, and Say 'Android'|sáne=December 20, 2012|jumıs=[[The New York Times]]|qaralǵan sáne=August 22, 2013}}&lt;/ref&gt; 2011-jılǵa kelip, integraciyalanǵan kameralı uyalı telefonlar jılına júz millionlap satıla basladı. 2015-jılı cifrlı kameralardıń satılıwı 35.395 million danaǵa jetti, bul olardıń eń joqarı kórsetkishiniń tek úshten birinen az hám sonday-aq plenkalı kameralardıń eń joqarı satılıw kórsetkishinen sál azıraq edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://tomstirrphotography.com/digital-camera-sales-continued-decline|bet=Digital Camera Sales Continued To Decline In 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161031212454/http://tomstirrphotography.com/digital-camera-sales-continued-decline|arxivsáne=October 31, 2016|avtor=Stirr|at=Thomas|sáne=April 2, 2016|qaralǵan sáne=October 31, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.statista.com/statistics/269927/sales-of-analog-and-digital-cameras-worldwide-since-2002/|bet=Worldwide unit sales of digital cameras from 2011 to 2016 (in millions)|qaralǵan sáne=March 28, 2017}}&lt;/ref&gt;

Arnawlı kameralar ornına fotosúwretke túsiriw ushın smartfonlardıń qollanılıwınıń kóbeyiwine úles qosqan faktorlardıń biri - kishi qalta kameralarınıń súwretlerde bokex effektin jaratıwda qıyınshılıq kóriwi, biraq házirgi waqıtta ayırım smartfonlarda qos linzalı kameralar bar, olar bokex effektin ańsat jaratadı hám hátte túsirip bolǵannan keyin bokex dárejesin ózgerte aladı. Bul hár qıylı fokus parametrleri menen bir neshe súwret túsirip, keyin tiykarǵı súwrettiń fonın makro fokus túsirilgen súwret penen biriktiriw arqalı iske asırıladı.

2007-jılı Nokia N95 smartfonı 5.0 megapikselli (MP) kamerası menen ayrıqsha boldı, sebebi sol waqıtta kópshilik smartfonlarda 3 MP yamasa 2 MP dan kem kameralar bar edi. Sol jıldıń aqırında shıǵarılǵan LG Viewty, Samsung SGH-G800 hám Sony Ericsson K850i sıyaqlı ayırım arnawlı funkciyalı telefonlarda da 5.0 MP kameralar bolǵan. 2010-jılǵa kelip 5.0 MP kameralar keń tarqaldı; ayırım smartfonlarda 8.0 MP kameralar bar edi, al Nokia N8, Sony Ericsson Satio,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.newtechnology.co.in/sony-ericsson-satio-a-phone-with-ultimate-multimedia-experience/|bet=Sony Ericsson Satio – A Phone with Ultimate multimedia experience|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120714020642/http://www.newtechnology.co.in/sony-ericsson-satio-a-phone-with-ultimate-multimedia-experience/|arxivsáne=July 14, 2012|baspaxana=Newtechnology.co.in|qaralǵan sáne=June 21, 2013}}&lt;/ref&gt; hám Samsung M8910 Pixon12&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.newtechnology.co.in/samsung-pixon12-m8910-worlds-first-12-megapixel-camera-phone/|bet=Samsung Pixon12 M8910 Price in India - 12 megapixel camera-phone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120424142402/http://www.newtechnology.co.in/samsung-pixon12-m8910-worlds-first-12-megapixel-camera-phone/|arxivsáne=April 24, 2012|baspaxana=Newtechnology.co.in|qaralǵan sáne=June 21, 2013}}&lt;/ref&gt; funkciyalı telefonlarında 12 MP kamera bolǵan. 2009-jılǵı Nokia N86 nıń tiykarǵı kamerası ózgeshe bolıp, onda úsh dárejeli aperturalı linza bar edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.gsmarena.com/nokia_n86_8mp-review-366p7.php|bet=Nokia N86 8MP review: Lens wide open|sáne=2009-06-24|jumıs=GSMArena.com}}&lt;/ref&gt;

2010-jıldıń aqırında 14-megapikselli, 3x optikalıq zum linzası hám 720p HD video kamerası bar Altek Leo smartfonı shıǵarıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://asia.cnet.com/crave/hands-on-with-the-14-megapixel-altek-leo-62111524.htm|bet=Hands-on with the 14-megapixel Altek Leo|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120403042848/http://asia.cnet.com/crave/hands-on-with-the-14-megapixel-altek-leo-62111524.htm|arxivsáne=April 3, 2012|avtor=Chan|at=John|sáne=June 15, 2010|jumıs=CNET|baspaxana=CBS Interactive}}&lt;/ref&gt;

2011-jılı, Nintendo 3DS shıqqan jılı, HTC kompaniyası Evo 3D telefonın tanıstırdı. Bul 3D telefonda keńislik súwretke túsiriw ushın eki bes megapikselli artqı kamera ornatılǵan bolıp, ol artqı tárepinde birden kóp kamerası bar dáslepki mobil telefonlardıń biri boldı.

2012-jılǵı Samsung Galaxy S3 dawıs buyrıqları arqalı súwretke túsiriw múmkinshiligin kirgizdi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/use-your-voice-to-take-pictures-with-the-samsung-galaxy-s-iii/|bet=Use your voice to take pictures with the Samsung Galaxy S III|avtor=Cozma|at=Nicole|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=2021-05-29}}&lt;/ref&gt;

2012-jılı Nokia kompaniyası 41-megapikselli 1/1.2-dyuymlik sensorı hám joqarı ajıratımlılıqtaǵı f/2.4 Zeiss tolıq asferikalıq bir toparlı linzası bar Nokia 808 PureView telefonın járiyaladı hám shıǵardı. Joqarı ajıratımlılıq 1080p sapada tórt ese hám 720p sapada altı ese súwret sapasın joǵaltpaytuǵın cifrlı zumdı támiyinleydi, bul súwret sensorın kesiw arqalı iske asırıladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.gsmarena.com/nokia_808_pureview-review-776p7.php|bet=Nokia 808 PureView review: Photo Finnish|sáne=2012-06-22|jumıs=GSMArena.com}}&lt;/ref&gt; 2013-jılǵı Nokia Lumia 1020 de usıǵan uqsas joqarı ajıratımlılıqtaǵı kamera qurılmasına iye, oǵan qosımsha optikalıq súwret turaqlandırıwshı hám joqarı klasslı mobil telefonlarda keń tarqalıwınan bir neshe jıl burın qolǵa kirgizilgen qol rejimindegi kamera parametrleri bar, biraq sáykes joqarı fayl kólemleri ushın paydalı bolıwı múmkin bolǵan keńeytiletuǵın yadı joq.

Mobil optikalıq súwret turaqlandırıwshı birinshi ret 2012-jılı Nokia tárepinen Lumia 920 modelinde engizilgen, al optikalıq turaqlandırılǵan aldıńǵı kamerası bar birinshi belgili smartfon 2016-jılǵı HTC 10 boldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.androidcentral.com/htc-10|bet=HTC 10 review: Iconic, impressive, imperfect|avtor=Dobie|at=Alex|sáne=19 April 2016|til=en|jumıs=Android Central|qaralǵan sáne=16 May 2023}}&lt;/ref&gt; Optikalıq súwret turaqlandırıwshı tómen jaqtılıqta súwretke túsiriw ushın uzaǵıraq ekspoziciya waqıtın hám qolda uslap video túsirgende silkiniwlerdi tegislewdi támiyinleydi, sebebi silkiniwler úlken displeyde, máselen, monitor yamasa televizorda kóbirek seziledi, bul kóriw tájiriybesine zıyan keltiriwi múmkin.

2012-jıldan baslap smartfonlar video túsiriw barısında súwretke túsiriw múmkinshiligine iye bola basladı. Bul súwretlerdiń ajıratımlılıǵı qurılmalar arasında ózgerip turıwı múmkin. Samsung videonıń aspekt qatnasında eń joqarı súwret sensorı ajıratımlılıǵın qollanǵan, bul 16:9 qatnasta Galaxy S3 te 6 megapiksel (3264 × 1836) hám Galaxy S4 te 9.6 megapiksel (4128 × 2322) bolǵan.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.gsmarena.com/samsung_i9300_galaxy_s_iii-review-761p9.php|bet=Samsung I9300 Galaxy S III review: S to the third|sáne=2012-05-20|jumıs=GSMArena.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.gsmarena.com/samsung_galaxy_s4-review-914p9.php|bet=Samsung Galaxy S4 review: Supernova|sáne=2013-03-28|jumıs=GSMArena.com}}&lt;/ref&gt; Usınday funkciyaǵa iye birinshi iPhone lar, iPhone 5 hám 5s, video túsiriw barısında 0.9 megapikselli (1280 × 720) súwretlerdi bir waqıtta túsire alatuǵın edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.lifewire.com/take-photo-while-recording-video-iphone-1999621|bet=Snap Photos and Record Video on an iPhone at the Same Time|avtor=Costello|at=sam|sáne=2020-01-22|jumıs=Lifewire}}&lt;/ref&gt;

2013-jıldan baslap Xperia Z1 de Sony haqıyqıy waqıt rejiminde tolıqtırılǵan reallıq kamera effektlerin sınap kóre basladı, mısalı, qalqıp júrgen tekst, virtual ósimlikler, vulkan hám kóriniske júrip kiyatırǵan dinozavr sıyaqlı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.dpreview.com/reviews/sony-xperia-z1-camera-review/5|bet=Sony Xperia Z1 review: A smartphone with a camera-sized sensor|sáne=2013-11-01|jumıs=DPReview}}&lt;/ref&gt; Keyinirek, 2017-jılı Apple de iPhone X penen usıǵan uqsas nárse isledi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/bizcarson/2017/09/12/tim-cook-isnt-wrong-why-the-iphone-x-could-change-how-we-use-phones-forever/|bet=Tim Cook Isn't Wrong: Why The iPhone X Could Change How We Use Phones Forever|avtor=Carson|at=Biz|sáne=2017-09-12|jumıs=Forbes}}&lt;/ref&gt;

Sol jılı iOS 7 keyin keń qollanılǵan vizir intuiciyasın engizdi, onda ekspoziciya mánisi vertikal sıypalaw arqalı dúzetiliwi múmkin, fokus hám ekspoziciya basıw arqalı belgilengennen keyin, hátte qısqa waqıt basıp turǵannan soń bekitilgennen keyin de.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macworld.com/article/222584/how-to-control-focus-and-depth-of-field-on-your-iphone-camera.html|bet=How to control focus and depth of field on your iPhone camera|sáne=2014-01-05|jumıs=Macworld}}&lt;/ref&gt; Ayırım qurılmalarda bul intuiciya video/áste qozǵalıs rejimlerinde hám aldıńǵı kamera ushın baǵdarlama tárepinen sheklengen bolıwı múmkin.

2013 hám 2014-jılları Samsung ıqsham kamera menen smartfonnıń gibrid kombinaciyasın sınap kórdi, Galaxy S4 Zoom hám K Zoom modellerin shıǵardı. Olardıń hár biri integraciyalanǵan 10× optikalıq zum linzası hám qol parametrleri (sonıń ishinde qol ekspoziciya hám fokus) menen támiyinlengen edi, bul smartfonlar arasında keń tarqalıwınan bir neshe jıl burın boldı. S4 Zoom modelinde qosımsha linza átirapında aylanbalı saqıyna hám shtativ bekitkishi bar edi.

2014-jılǵı Panasonic Lumix DMC-CM1 mobil telefon menen ıqsham kameranı biriktiriwdiń jáne bir háreketi boldı, hátte ol Lumix brendin miyras etip aldı. Optikalıq zumǵa iye bolmasa da, onıń súwret sensorı Lumix DMC-LX100 hám Sony CyberShot DSC-RX100 seriyasındaǵı joqarı klasslı ıqsham kameralarda qollanılatuǵın 1&quot; formatına iye, bul ádettegi mobil kamera súwret sensorınıń bet maydanınan bir neshe ese úlken, sonday-aq ISO 25600 ge shekem jaqtılıqqa sezgirlikti qollaydı, bul ádettegi mobil kameranıń jaqtılıqqa sezgirlik diapazonınan ádewir joqarı. 2021-jılǵa kelip, hesh qanday miyrasxorı shıǵarılmadı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.dpreview.com/reviews/panasonic-lumix-dmc-cm1-camera-review/10|bet=Panasonic Lumix DMC-CM1 camera review|sáne=2015-05-27|jumıs=DPReview|qaralǵan sáne=20 April 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.imaging-resource.com/PRODS/panasonic-cm1/panasonic-cm1A.HTM|bet=Panasonic CM1 Review|avtor=Brawley|at=William|sáne=2015-04-27|jumıs=Imaging Resource|qaralǵan sáne=20 April 2021}}&lt;/ref&gt;

2013 hám 2014-jılları HTC kompaniyası One M7 hám M8 modellerinde piksel sanın piksel bet maydanı menen almastırıw boyınsha eksperimentler ótkerdi. Eki model de tek tórt megapikselge iye bolıp, UltraPixel dep ataldı. Kompaniya bunı tómen jaqtılıqta jaqsılanǵan jaqtılıq hám az shawqım menen túsindirdi, biraq keyingi One M8 modelinde optikalıq súwret turaqlandırıw joq.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.trustedreviews.com/reviews/htc-one-m8-ultrapixel-camera-image-quality-page-7|bet=UltraPixel Camera Image Quality Review|sáne=2016-11-18|jumıs=Trusted Reviews}}&lt;/ref&gt;

One M8 sonday-aq qos kamera sisteması menen úskenelengen dáslepki smartfonlardıń biri boldı. Onıń baǵdarlamalıq támiynatı 3D panoramalaw, hawa rayı effektleri hám fokustı retlew (&quot;UFocus&quot;) sıyaqlı vizual keńislik effektlerin jaratıwǵa múmkinshilik beredi, bul jaqtılıq maydanlı kamera menen alınǵan súwretlerdiń súwret alınǵannan keyin tańlap fokuslaw múmkinshiligin imitaciya etedi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/htc-one-m8-the-camera-review/|bet=HTC One M8: the camera review|avtor=Savvides|at=Lexy|sáne=2014-04-10|til=en|jumıs=CNET}}&lt;/ref&gt; HTC 2015-jılǵı One M9 modelinde joqarı megapikselli bir kameralı sistemaǵa qayttı.

Sol arada, 2014-jılı LG Mobile time-of-flight kamera funkciyası menen eksperiment islep basladı, bunda aralıqtı ólsheytuǵın artqı lazer nurı avtofokustı tezlestiredi.

2010-jıllardıń ortasında faza-detekciyalı avtofokus keńnen qollanıla basladı, bul kontrast detekciyasına qaraǵanda tezirek hám anıǵıraq fokuslawǵa múmkinshilik berdi.

2016-jılı [[Apple Inc.|Apple]] qos kamera sistemasın keń taratqan telefonlardıń biri bolǵan iPhone 7 Plus modelin usındı. iPhone 7 Plus tiykarǵı 12 MP kamera menen birge 12 MP telefoto kameranı óz ishine aldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://petapixel.com/2016/10/24/apple-just-released-fake-bokeh-portrait-mode-everyone/|bet=Apple Just Released Their Fake Bokeh Portrait Mode to Everyone|avtor=Cade|at=DL|sáne=October 24, 2016|jumıs=PetaPixel|qaralǵan sáne=November 5, 2019}}&lt;/ref&gt; 2018-jıldıń basında Huawei kompaniyası Leica optikası menen úsh kameralı sistemaǵa iye bolǵan birinshi flagman telefonlardıń biri - Huawei P20 Pro modelin shıǵardı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.digitaltrends.com/cell-phone-reviews/huawei-p20-pro-review/#/2/1|bet=Huawei P20 Pro review|avtor=Boxall|at=Andy|sáne=June 4, 2018}}&lt;/ref&gt; 2018-jıldıń aqırında [[Samsung]] dúnyadaǵı birinshi tórt kameralı sistemaǵa iye jańa orta klass smartfonı Galaxy A9 (2018) di shıǵardı. 2019-jılı bes linzalı kamera sistemasına iye Nokia 9 PureView shıǵarıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.gsmarena.com/nokia_9_pureview-8867.php|bet=Nokia 9 PureView - Full phone specifications|jumıs=GSMarena.com|qaralǵan sáne=May 20, 2019}}&lt;/ref&gt;

2019-jıl joqarı ajıratımlılıqtaǵı sensorlardıń kommerciyalastırılıwın kórdi, olar kóbirek jaqtılıq tutıw ushın piksel binińin qollanadı. Sony hám Samsung tárepinen islep shıǵarılǵan 48 MP hám 64 MP sensorlar bir qansha óndiriwshiler tárepinen keńnen qollanıladı. 108 MP sensorlar dáslep 2019-jıldıń aqırı hám 2020-jıldıń basında engizildi.

==== Video ajıratımlılıǵı ====
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;float:right;&quot;
|+Waqıt sızıǵı (artqı kamera)
!Ajıratımlılıq
!Birinshi jıl
|-
|720p (HD)
|2009
|-
|720p at 60fps
|2012
|-
|1080p (Full HD)
|2011
|-
|1080p at 60fps
|2013
|-
|2160p (4K)
|2013
|-
|2160p at 60fps
|2017
|-
|4320p (8K)
|2020
|-
|}
Joqarı piksel tezliginde esaplaw júklemesin qollanıw talapların orınlay alatuǵın kúshlirek chipsetler menen, mobil video ajıratımlılıǵı hám kadr jiyiligi jıllar dawamında arnawlı tutınıwshı dárejesindegi kameralar menen teńlesip qaldı.

2009-jılı Samsung Omnia HD 720p HD video jazıw múmkinshiligine iye birinshi mobil telefon boldı. Sol jılı Apple dáslep iPhone 3GS modeline 480p video jazıw funkciyasın qostı, al 2007-jılǵı [[IPhone (1-áwlad)|dáslepki iPhone]] hám 2008-jılǵı iPhone 3G modellerinde video jazıw funkciyası pútkilley joq edi.

720p ajıratımlılıq 2010-jılı dáslepki Samsung Galaxy S, Sony Ericsson Xperia X10, iPhone 4 hám HTC Desire HD sıyaqlı smartfonlarda keńirek qollanıla basladı.

2010-jıllardıń bası mobil video ajıratımlılıǵınıń tez ósiwin alıp keldi. 1080p mobil video jazıw 2011-jılı Samsung Galaxy S2, HTC Sensation hám iPhone 4s modellerinde ámelge asırıldı.

2012 hám 2013-jılları sekundına 60 kadr tezliginde 720p video túsiriw múmkinshiligine iye ayırım qurılmalar shıǵarıldı: Asus PadFone 2 hám HTC One M7, Samsung, Sony hám Apple flagmanlarınan parqlı túrde. Biraq, 2013-jılǵı Samsung Galaxy S4 Zoom bunı qollaydı.

2013-jılı Samsung Galaxy Note 3 sekundına 30 kadr tezliginde 2160p (4K) video jazıwdı, sonday-aq tegislik ushın sekundına 60 kadrǵa shekem kóbeytilgen 1080p video jazıwdı usındı.

Basqa óndiriwshiler 2160p jazıwdı 2014-jılı qabıl etti, sonıń ishinde optikalıq turaqlandırıwǵa iye LG G3. Apple bunı birinshi ret 2015-jıldıń aqırında iPhone 6s hám 6s Plus modellerinde ámelge asırdı.

2160p ajıratımlılıqtaǵı kadrlar jiyiligi 2017 hám 2018-jılları keńnen 60-qa eki eselendi, iPhone 8, Galaxy S9, LG G7 hám OnePlus 6 modellerinen baslap.

Chipsetlerdiń jetkilikli esaplaw ónimdarlıǵı hám súwret sensorınıń ajıratımlılıǵı hám onıń oqıw tezligi 2020-jılı mobil 4320p (8K) video túsiriwdi múmkin etti, bul Samsung Galaxy S20 hám Redmi K30 Pro modellerinde usınıldı. Degen menen, rawajlanıw barısında ayırım joqarı ajıratımlılıq dárejeleri ótkerip jiberildi, sonıń ishinde 1440p (2.5K), 2880p (5K) hám 3240p (6K), tek Samsung Galaxy aldıńǵı kameralarındaǵı 1440p qaldı.

; Orta klass

Orta klass smartfon seriyaları arasında joqarı video ajıratımlılıqlarınıń engiziliwi dáslep flagman úlgilerge salıstırǵanda eki-úsh jılǵa keshiktirildi. 720p 2012-jılı keńnen qollanıldı, sonıń ishinde Samsung Galaxy S3 Mini, Sony Xperia go, al 1080p 2013-jılı Samsung Galaxy S4 Mini hám HTC One mini modellerinde qollanıldı.

1080p-dan joqarı video ajıratımlılıqlarınıń keń tarqalıwı bir neshe jılǵa keyinge qaldırıldı. Orta klass Sony Xperia M5 2016-jılı 2160p video túsiriwdi qolladı, al Samsung-nıń Galaxy J hám A seriyası sıyaqlı orta klass seriyaları 2019-jılǵa shekem altı jıl dawamında qatań túrde 1080p ajıratımlılıǵı hám hár qanday ajıratımlılıqta sekundına 30 kadr menen sheklengen edi, bunıń texnikalıq sebepleri bar-joqlıǵı hám qanshelli ekenligi anıq emes.

; Sazlaw

Tómenirek video ajıratımlılıq sazlawı saqlaw ornın hám quwat sarpın azaytıw arqalı jazıw waqtın uzaytıw ushın qolaylı bolıwı múmkin.

Ayırım smartfonlardıń kamera baǵdarlamalıq támiynatı ajıratımlılıq, kadr jiyiligi hám bit jiyiligi ushın ayırım basqarıw elementleri menen támiyinlengen. Bunday basqarıw elementleri bar smartfonǵa mısal retinde LG V10 di keltiriwge boladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/reviews/lg-v10-review/|bet=The dual-display LG V10 offers ultimate camera and video control (review)|avtor=La|at=Lynn|til=en|jumıs=CNET}}&lt;/ref&gt;

==== Áste-aqırın qozǵalıslı video ====
Hár qıylı kamera baǵdarlamalıq támiynatları arasındaǵı ayırmashılıq - joqarı kadr jiyiligindegi video materialın saqlaw usılı. Jańaraq telefonlar súwret sensorınıń dáslepki shıǵıs kadr jiyiligin hám audionı saqlap qaladı, al erterek shıqqan telefonlar audio jazbaydı hám videonı sozadı, sonda onı ádettegi tezlikte áste oynatıwǵa boladı.

Erterek shıqqan telefonlarda qollanılǵan sozılǵan kodlaw usılı, ádette eski qurılmalarda ushırasatuǵın qol menen oynatıw tezligin basqarıw múmkinshiligi joq video oynatıwshı [[Programmalıq támiynat|baǵdarlamalarda]] áste-aqırın qozǵalıslı oynatıwǵa múmkinshilik beredi. Eger maqset áste-aqırın qozǵalıs effektine erisiw bolsa, jańaraq telefonlarda qollanılatuǵın haqıyqıy waqıt usılı video montajı ushın kóbirek qolaylılıq usınadı. Bunda paydalanıwshı videonıń ásteletilgen bólimlerin erkin tańlap alıwı hám olardı ayırım videoǵa eksportlawı múmkin. Bul maqsette qollanılatuǵın ápiwayı video montajlaw baǵdarlaması ádette aldın ala ornatılǵan boladı. Videonı qálegen jaǵdayda normal (haqıyqıy waqıt) tezliginde, ádettegi video sıyaqlı oynatıwǵa boladı.

; Rawajlanıw

Áste-aqırın qozǵalıs rejimine iye bolǵan birinshi smartfon 2009-jılǵı Samsung i8000 Omnia II bolıp esaplanadı. Ol QVGA (320×240) ólsheminde 120 fps (sekundına kadr) tezliginde jazba alıw múmkinshiligine iye edi. Áste-aqırın qozǵalıs rejimi Galaxy S1, Galaxy S2, Galaxy Note 1 hám Galaxy S3 flagman úlgilerinde joq edi.

2012-jıldıń basında HTC One X 768×432 piksel ólsheminde áste-aqırın qozǵalıs rejiminde túsiriw múmkinshiligin berdi, biraq kadr jiyiligi haqqında hesh qanday maǵlıwmat berilmegen edi. Alınǵan videonıń tezligi haqıyqıy waqıttıń úshten birine teń ekenligi anıqlanǵan.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.gsmarena.com/htc_one_x-review-747p6.php|bet=HTC One X review: eXtra special|sáne=2012-04-12|jumıs=GSMArena.com}}&lt;/ref&gt;

2012-jıldıń aqırında Galaxy Note 2 áste-aqırın qozǵalıs rejimin qayta kirgizdi, D1 (720 × 480) ólsheminde 120 fps tezliginde. 2013-jıldıń basında Galaxy S4 hám HTC One M7 usı kadr jiyiliginde 800 × 450 ólsheminde jazba aldı, sońınan 2013-jıldıń aqırında Note 3 hám iPhone 5s 720p (1280 × 720) ólshemine ótti, sońǵısı barlıq keyingi iPhone úlgileri sıyaqlı sesti hám dáslepki sensor kadr jiyiligin saqlap qaldı. 2014-jıldıń basında Sony Xperia Z2 hám HTC One M8 de usı ólshemdi qollandı. 2014-jıldıń aqırında iPhone 6 kadr jiyiligin 240 fps ke jetkerdi, al 2015-jıldıń aqırında iPhone 6s 1080p (1920 × 1080) ólsheminde 120 fps qollaw múmkinshiligin qostı. 2015-jıldıń basında Galaxy S6 sensor kadr jiyiligin hám sesti saqlap qalǵan birinshi Samsung mobil telefonı boldı, al 2016-jıldıń basında Galaxy S7 720p ólsheminde 240 fps jazba alıw múmkinshiligine iye bolǵan birinshi Samsung mobil telefonı boldı.

2015-jıldıń basında MediaTek kompaniyasınıń MT6795 chipseti 1080p@480 fps video jazba alıw múmkinshiligin wáde etti. Bul joybardıń házirgi jaǵdayı belgisiz.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.neowin.net/news/mediatek-shows-off-480fps-super-slow-motion-1080p-video-recording-on-the-mt6795/|bet=MediaTek shows off 480fps super slow-motion 1080p video recording on the MT6795|sáne=2015-02-17|til=en|jumıs=Neowin}}&lt;/ref&gt;

2017-jıldıń basınan baslap, Sony Xperia XZ menen baslanıp, smartfonlar áste-aqırın qozǵalıs rejiminde bir neshe ese joqarı kadr jiyiliginde turaqsız túrde jazba alıw múmkinshiligine iye boldı. Bul kadrlardı waqıtsha súwret sensorınıń ishki jedel yadına saqlaw arqalı ámelge asırıladı. Bunday jazba eń kóp degende bir neshe sekund dawam etedi.

2017-jıldıń aqırında iPhone 8 1080p ólsheminde 240 fps hám 2160p ólsheminde 60 fps jazba alıw múmkinshiligin kirgizdi, onıń izinen 2018-jıldıń basında Galaxy S9 usı múmkinshiliklerge iye boldı. 2018-jıldıń ortasında OnePlus 6 720p ólsheminde 480 fps jazba alıw múmkinshiligin kirgizdi, bul bir minut dawamında turaqlı túrde jazba alıwǵa múmkinshilik beredi.

2021-jıldıń basında OnePlus 9 Pro 2160p ólsheminde 120 fps jazba alıw múmkinshiligine iye bolǵan birinshi telefon boldı.

==== HDR video ====
2013-jıldıń basında shıqqan Sony Xperia Z hám 2013-jıldıń ortasında shıqqan Xperia Z Ultra HDR video jazbasın alıw múmkinshiligine iye bolǵan birinshi smartfonlar boldı. Olardıń izinen 2014-jıldıń basında Galaxy S5 usı múmkinshilikke iye boldı. Bul úsh model de 1080p sapasında HDR video jazbasın alıw múmkinshiligine iye edi.

==== Audio jazıw ====
Bir neshe mikrofonǵa iye bolǵan mobil telefonlar ádette keńislik sezimin beriw ushın stereo audio menen video jazbasın alıw múmkinshiligine iye. Samsung, Sony hám HTC kompaniyaları 2012-jılı ózleriniń Samsung Galaxy S3, Sony Xperia S hám HTC One X modellerinde bul texnologiyanı birinshi bolıp qollandı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.gsmarena.com/samsung_i9300_galaxy_s_iii-review-761p9.php|bet=Samsung I9300 Galaxy S III review: S to the third|jumıs=GSMArena.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.gsmarena.com/sony_xperia_s-review-741p6.php|bet=Sony Xperia S review: NXT of kin|jumıs=GSMArena.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.gsmarena.com/htc_one_x-review-747.php|bet=HTC One X review: eXtra special|til=en-US|jumıs=GSMArena.com|qaralǵan sáne=2021-04-02}}&lt;/ref&gt; Apple kompaniyası bolsa stereo audio jazıwdı 2018-jılı shıqqan iPhone Xs shańaraǵı hám iPhone XR modellerinen baslap engizdi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.gsmarena.com/apple_iphone_xs-review-1827p7.php|bet=Apple iPhone XS review|jumıs=GSMArena.com}}&lt;/ref&gt;

==== Aldıńǵı kameralar ====

===== Foto =====
2010-jıllardıń ortasınan baslap aldıńǵı kameralarǵa kóbirek itibar berilip atır. Aldıńǵı kameralardıń sapası artqı kameralardıń sapasına jetip, hátte ayırım jaǵdaylarda onnan da asıp ketti. Mısalı, 2015-jılǵı LG G4 (8 megapiksel), Sony Xperia C5 Ultra (13 megapiksel) hám 2016-jılǵı Sony Xperia XA Ultra (16 megapiksel, optikalıq turaqlandırıw menen) modelleri oǵan mısal bola aladı. 2015-jılǵı LG V10 modelinde eki aldıńǵı kamera ornatılǵan bolıp, ekinshi kamera topar súwretke túsiriw ushın keńirek múyeshke iye edi. Samsung kompaniyası Galaxy Note 4 modelinen baslap aldıńǵı kamerada panorama súwretke túsiriw (panorama selfi) funkciyasın engizdi, bul kóriw maydanın keńeytiwge múmkinshilik berdi.

===== Video =====
2012-jılı Galaxy S3 hám iPhone 5 modelleri aldıńǵı kamerada 720p HD sapasında video jazıw múmkinshiligin (30 fps) kirgizdi. 2013-jıldıń basında Samsung Galaxy S4, HTC One M7 hám Sony Xperia Z modelleri 1080p Full HD sapasında sol kadr jiyiliginde video jazıw múmkinshiligin berdi. 2014-jıldıń aqırında Galaxy Note 4 aldıńǵı kamerada 1440p sapasında video jazıw múmkinshiligin kirgizdi. Apple kompaniyası bolsa 2016-jıldıń aqırında shıqqan iPhone 7 modelinde aldıńǵı kamerada 1080p sapasında video jazıw múmkinshiligin kirgizdi.

2019-jılı smartfonlar aldıńǵı kamerada 2160p 4K sapasında video jazıw múmkinshiligin kirgize basladı. Bul artqı kamerada 2160p sapasında video jazıw múmkinshiligi Galaxy Note 3 modelinde kirgizilgennen altı jıl keyin boldı.

=== Displey rawajlanıwları ===
[[Fayl:G7_power_at_Best_Buy_jeh.jpg|nobaý|Moto G7 Power modeliniń displeyi uzın formatqa iye hám &quot;notch&quot; (kesik) texnologiyasın qollanadı.]]
2010-jıllardıń basında ekran ólshemi keminde 140 millimetr (5.5 dyuym) diagonalǵa iye bolǵan iri smartfonlar, &quot;fablet&quot; dep atalǵan qurılmalar keń tarqala basladı. 2011-jılı shıqqan Samsung Galaxy Note seriyası ayrıqsha keń qollanıwqa iye boldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2011/12/29/1-million-galaxy-notes-shipped-worldwide-us-fans-throw-money-at/|bet=1 million Galaxy Notes shipped worldwide, US fans throw money at their screens|avtor=Smith|at=Mat|sáne=December 29, 2011|baspaxana=[[Engadget]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/8301-1035_3-57493718-94/samsung-10m-galaxy-notes-sold-in-nine-months/|bet=Samsung: 10M Galaxy Notes sold in nine months|jumıs=[[CNET]]|qaralǵan sáne=January 18, 2013}}&lt;/ref&gt; 2013-jılı Huawei kompaniyası Huawei Mate seriyasın islep shıǵardı. Bul seriyanıń smartfonları 155 millimetr (6.1 dyuym) HD (1280 x 720) IPS+ LCD displeyge iye bolıp, sol waqıtta bul displey júdá úlken dep esaplanǵan edi.

2013-jılı ayırım kompaniyalar iyilgish displeylerdi qollanıp, iymek formalı smartfonlardı shıǵara basladı. Mısalı, Samsung Galaxy Round hám LG G Flex modelleri.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2013/10/8/4818572/samsung-galaxy-round-curved-oled-smartphone-official|bet=Samsung's Galaxy Round is the first phone with a curved display|sáne=October 8, 2013|jumıs=The Verge|baspaxana=Vox Media|qaralǵan sáne=March 21, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;engadget-gflexfcc&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2013/11/15/lg-g-flex-att-lte/|bet=LG G Flex appears on the FCC with AT&amp;T-friendly LTE|sáne=November 15, 2013|jumıs=Engadget|qaralǵan sáne=March 9, 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;engadget-gflexannounce&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2013/10/27/lg-g-flex/|bet=LG G Flex announced with vertically curved 6-inch 720p screen, 'self-repairing' back cover|sáne=October 28, 2013|jumıs=Engadget|baspaxana=Verizon Media|qaralǵan sáne=March 9, 2014}}&lt;/ref&gt;

2014-jılǵa kelip, joqarı klasslı smartfonlarda 1440p displeyler payda bola basladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2014/02/18/do-you-really-need-a-4k-smartphone-screen/|bet=Do you really need a 4K smartphone screen?|avtor=Dent|at=Steve|sáne=February 18, 2014}}&lt;/ref&gt; 2015-jılı Sony kompaniyası Xperia Z5 Premium modelin shıǵardı. Bul model 4K sapalı displeyge iye edi, biraq tek súwretler hám videolar ǵana sol sapada kórsetile alatuǵın edi (basqa barlıq baǵdarlamalar 1080p sapasında kórsetiletuǵın edi).&lt;ref name=&quot;engadget-4k1080psony&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2015/09/15/sony-xperia-z5-premium-not-so-4k/|bet=Sony's 4K smartphone shows most content in 1080p|sáne=September 15, 2015|jumıs=Engadget|qaralǵan sáne=March 21, 2017}}&lt;/ref&gt;

2017-jılı smartfon displeylerinde jańa tendenciyalar payda bola basladı. LG hám Samsung kompaniyaları ózleriniń joqarı klasslı smartfonların (LG G6 hám Galaxy S8) shıǵardı. Bul modeller ádettegi 16:9 formatınan uzınıraq formattaǵı displeylerge iye bolıp, ekrannıń korpusqa qatnası joqarı edi. Bul dizayn &quot;ramkasız dizayn&quot; dep te ataladı. Bunday dizaynlar displeydiń diagonal ólshemin úlkeytiwge múmkinshilik beredi, biraq 16:9 formatındaǵı sonday ólshemdegi displeylerge salıstırǵanda jińishkerek boladı.&lt;ref name=&quot;ndtv-lgg6&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://gadgets.ndtv.com/mobiles/news/lg-g6-launched-at-mwc-2017-price-release-date-specifications-and-more-1663697|bet=LG G6 With 5.7-Inch FullVision Display, Google Assistant Launched at MWC 2017|sáne=February 26, 2017|jumıs=Gadgets360|baspaxana=NDTV|qaralǵan sáne=February 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;verge-g6unveil&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/circuitbreaker/2017/2/26/14741886/lg-g6-announced-specs-features-mwc-2017|bet=The LG G6 is sleek, solid, and surprisingly sensible|sáne=February 26, 2017|jumıs=The Verge|baspaxana=Vox Media|qaralǵan sáne=February 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2017/3/29/15087530/samsung-galaxy-s8-announced-features-release-date-video-specifications|title=This is the Samsung Galaxy S8, coming April 21st|access-date=October 4, 2018}}&lt;/ref&gt;
2017-jılı jáne bir keń tarqalǵan tendenciya - displeydiń joqarǵı orayında kamera hám basqa da sensorlar ushın arnalǵan kesik - xalıq tilinde &quot;notch&quot; (oyıq) dep atalatuǵın dizayn boldı.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.livemint.com/Technology/YFHDoI8YuK4SkZqViPN4VN/Why-do-Android-phones-want-a-notch.html|title=Why do Android phones want a notch?|date=April 29, 2018|access-date=October 4, 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.pcworld.com/article/3293447/android/android-phone-notch-requirements.html|title=Google thankfully bans Android phones with three notches or other exotic configurations|access-date=October 4, 2018}}&lt;/ref&gt; Bul dizayn &quot;shetten-shetke&quot; displeylerdi jaratıwǵa múmkinshilik berdi, yaǵnıy displey qurılmanıń derlik pútkil biyikligin qaplap, joqarǵı tárepte az ǵana yamasa hesh qanday ramka qaldırmaydı, al tómengi tárepte de minimal ramka boladı. Bul dizayn ózgesheligi derlik bir waqıtta Sharp Aquos S2 hám Essential Phone modellerinde payda boldı.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.phonearena.com/news/First-notch-phone-Sharp-not-Essential_id105608|title=What was the first phone with a notch? Answer may surprise you|access-date=October 4, 2018}}&lt;/ref&gt; Bul modellerde kameralar ushın kishi dóńgelek kesikler bar edi. Bir ay ótpey-aq, iPhone X modeli shıqtı, onda keńirek kesik bolıp, onda kamera hám Face ID dep atalatuǵın betti skanerlew sisteması jaylasqan edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2017/11/how-devs-updated-their-apps-for-the-iphone-xs-screen-and-the-notch/2/|bet=How app developers and designers feel about the iPhone X—and the notch|avtor=Axon|at=Samuel|sáne=November 25, 2017|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=December 4, 2017}}&lt;/ref&gt; 2016-jılǵı LG V10 modeli bul koncepciyanıń aldın ala úlgisi bolǵan edi. Onda ekrannıń bir bólegi sol joqarǵı múyeshtegi kamera átirapın qorshap turatuǵın edi. Bul zona &quot;ekinshi&quot; displey sıpatında marketing etilip, hár qıylı qosımsha funkciyalar ushın qollanılatuǵın edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techradar.com/news/cut-it-out-a-brief-history-of-the-smartphone-notch|bet=Cut it out: how the smartphone notch became 'a thing'|avtor=Williams|at=Andrew|sáne=2018-11-14|til=en|jumıs=TechRadar|qaralǵan sáne=2020-02-25}}&lt;/ref&gt;
[[Fayl:SamsungGalaxyS20plus5G128G2020SMG9860TaiwanFrontReady20200910.jpg|nobaý|Samsung Galaxy S20 Plus modeliniń &quot;tesik&quot; kamerası bar displeyi]]
Keyinirek bul ámeliyattıń basqa da variantları payda boldı, mısalı, &quot;tesik&quot; kamera (Honor View 20, Samsung Galaxy A8s hám Galaxy S10 modellerindegi sıyaqlı) - bul dizaynda &quot;notch&quot; oyıǵı ornına ekrannıń ishinde dóńgelek yamasa dóńgeleklengen tórt múyeshli kesik qollanıladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.pocket-lint.com/phones/news/146822-hole-punch-camera-vs-notch-vs-slider-honor-samsung|bet=Is the hole-punch camera here to stay? We look at the pros and cons of the front camera design|sáne=2020-02-11|til=en-gb|jumıs=Pocket-lint|qaralǵan sáne=2020-02-25}}&lt;/ref&gt; Al Oppo kompaniyası bolsa hesh qanday oyıǵı joq birinshi &quot;tolıq ekranlı&quot; telefonlardı shıǵardı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/reviews/oppo-find-x-review/|bet=Oppo Find X review: Sexier and more innovative than the Galaxy S9|avtor=Low|at=Aloysius|sáne=August 20, 2019|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=February 26, 2020}}&lt;/ref&gt; sonıń ishinde mexanikalıq aldıńǵı kamerası bar model de bar (Find X), onda kamera qurılmanıń joqarǵı bóliminen shıǵıp keledi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/circuitbreaker/2018/6/19/17476338/oppo-find-x-phone-announcement-specs-price|bet=Oppo's Find X ditches the notch for pop-up cameras|avtor=Seifert|at=Dan|sáne=2018-06-19|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-02-25}}&lt;/ref&gt; 2019-jılı Oppo kompaniyası aldıńǵı kameranı displeydiń astına jasırıp ornatıw múmkin bolǵan prototipti kórsetti. Bunda arnawlı jartılay móldir ekran strukturası qollanılıp, ol jaqtılıqtıń paneldiń astındaǵı súwret sensorına jetiwine múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/6/26/18759380/under-display-selfie-camera-first-oppo-announcement|bet=Oppo unveils the world's first under-screen selfie camera|avtor=Byford|at=Sam|sáne=2019-06-26|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-02-25}}&lt;/ref&gt; Bul texnologiyanıń birinshi ámeliy qollanılıwı ZTE Axon 20 5G modelinde boldı, onda Visionox kompaniyası tárepinen islep shıǵarılǵan 32 MP sensorı qollanılǵan.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/8/19/21376546/zte-smartphone-under-display-camera-axon-20-5g-renders-images|bet=Here's your best look yet at ZTE's first smartphone with an under-display camera|avtor=Peters|at=Jay|sáne=19 August 2020|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=1 September 2020}}&lt;/ref&gt;

Joqarı jańalanıw jiyiligine iye displeyler (mısalı, 60 Gc-ten joqarı bolǵan 90 Gc yamasa 120 Gc) 2017-jıldan baslap smartfonlarda payda bola basladı. Dáslep bul texnologiya tek &quot;oyın&quot; smartfonlarında, mısalı Razer Phone (2017) hám Asus ROG Phone (2018) modellerinde qollanıldı. Keyinirek ol Pixel 4 (2019) hám Samsung Galaxy S21 seriyası (2021) sıyaqlı flagman telefonlarda da keń tarqaldı. Joqarı jańalanıw jiyiligi tegis háreket hám tómen kiris keshigiwin támiyinleydi, biraq kóbinese batareya ómiriniń qısqarıwı esabınan. Sonlıqtan, qurılma joqarı jańalanıw jiyiligin óshirip qoyıw múmkinshiligin usınıwı múmkin, yamasa ekrandaǵı háreket az bolǵan jaǵdayda jańalanıw jiyiligin avtomatik túrde tómenletiwge konfiguraciya qılınıwı múmkin.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.digitaltrends.com/mobile/refresh-rate-smartphone-screen-explainer/|bet=What does a 90Hz or 120Hz refresh rate mean for your smartphone screen?|avtor=Jansen|at=Mark|sáne=19 July 2020|jumıs=[[Digital Trends]]|qaralǵan sáne=23 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2018/6/7/17436168/android-gaming-rog-phone-computex-2018|bet=Android gaming phones have a lot of growing up to do|avtor=Savov|at=Vlad|sáne=2018-06-07|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-05-26}}&lt;/ref&gt;

==== Kóp tapsırmalı rejim ====
Smartfon displeyinde bir waqıtta bir neshe tapsırmanı orınlawdıń dáslepki implementaciyası 2012-jılǵı Samsung Galaxy S3 modelindegi súwret ishinde súwret video oynatıw rejimi (&quot;pop-up play&quot;) hám oynap turǵan video miniatyuraları menen &quot;tikkeley video dizimi&quot; boldı. Bunıń birinshi variatı keyinirek programmalıq támiyinlew jańalanıwı arqalı 2011-jılǵı Samsung Galaxy Note modeline de qosıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.sammobile.com/2012/12/13/n7000bls4tce-%E2%80%93-galaxy-note-android-4-1-2-jelly-bean-test-firmware/|bet=N7000UBLS4 – Galaxy Note Android 4.1.2 Jelly Bean TEST firmware From Tel Cel Mexico|sáne=2013-02-17|jumıs=SamMobile}}&lt;/ref&gt; Sol jıldıń aqırında ekrandı bóliw rejimi Galaxy Note 2 modelinde engizildi, keyinirek &quot;premium suite upgrade&quot; arqalı Galaxy S3 modeline de qosıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/samsungs-galaxy-s3-to-get-premium-suite-upgrade/|bet=Samsung's Galaxy S3 to get Premium Suite upgrade|avtor=Reisinger|at=Don|sáne=2012-12-07|til=en|jumıs=CNET}}&lt;/ref&gt;

Kompyuter hám noutbuklarǵa uqsas ayna rejiminiń eń dáslepki implementaciyası 2013-jılǵı Samsung Galaxy Note 3 modelinde boldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.tomsguide.com/us/samsung-galaxy-note-3-guide,review-2906-3.html|bet=Samsung Galaxy Note 3 User Guide|avtor=|sáne=2013-09-07|til=en|jumıs=Tom's Guide}}&lt;/ref&gt;

=== Jıynalmalı smartfonlar ===
Iyilgish displeylerdi qollanatuǵın smartfonlar óndiriw qárejetleri hám processleri múmkin bolǵan waqıtta ámelge asırılıwı múmkin dep boljanǵan edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.smh.com.au/technology/bendable-smartphones-arent-coming-anytime-soon-20131213-2zbtq.html|bet=Bendable smartphones aren't coming anytime soon|avtor=King|at=Ian|sáne=2013-12-15|jumıs=The Sydney Morning Herald|qaralǵan sáne=2019-02-05}}&lt;/ref&gt; 2018-jıldıń noyabr ayında Royole startap kompaniyası birinshi kommerciyalıq jıynalmalı (búklemeli) smartfon - Royole FlexPai modelin tanıstırdı. Sol ayda Samsung óz baǵdarlamashılar konferenciyasında &quot;Infinity Flex Display&quot; texnologiyasın qollanǵan prototip telefondı kórsetti. Bul telefonnıń sırtqı tárepinde kishkene displey, al ashılǵanda planshet ólshemindegi úlken displey bar edi. Samsung kompaniyası shiysheniń ornına displeydi qaplaw ushın jańa polimer materialın da islep shıǵıwǵa tuwra kelgenin málim etti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2018/11/8/18074838/samsung-foldable-phone-infinity-flex-display-technology-report|bet=The foldable phones are coming|avtor=Warren|at=Tom|sáne=2018-11-08|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2019-02-05}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/circuitbreaker/2018/11/5/18067116/royole-flexpai-flexible-display-foldable-smartphone-tablet-pricing-features-release-date|bet=We tried the world's first folding phone, and it actually works|avtor=Statt|at=Nick|sáne=2018-11-05|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2019-02-05}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2018/11/7/18072514/samsung-foldable-phone-screen-features-photos-sdc-2018|bet=This is Samsung's foldable smartphone|avtor=Warren|at=Tom|sáne=2018-11-07|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2019-02-05}}&lt;/ref&gt; Samsung 2019-jıldıń fevral ayında aldın kórsetilgen prototipke tiykarlanǵan Galaxy Fold modelin rásmiy túrde járiyaladı hám onıń aprel ayınıń aqırında satıwǵa shıǵarılıwı rejelestirilgen edi.&lt;ref name=&quot;ars-galaxyfold&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2019/02/samsungs-foldable-phone-is-finally-official-meet-the-galaxy-fold/|bet=Samsung's foldable phone is finally official—meet the Galaxy Fold|avtor=Dunn|at=Jeff|sáne=2019-02-20|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2019-02-23}}&lt;/ref&gt; Biraq dáslepki testlewshiler tárepinen displey hám búklew mexanizminde hár qıylı bekkemlik máseleleri anıqlanǵannan soń, Galaxy Fold modeliniń shıǵarılıwı dizayndı ózgertiw ushın sentyabr ayına shekem keyinge qaldırıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/9/5/20850693/samsung-galaxy-fold-hands-on-ifa-2019-fixed-display-hinge|bet=How Samsung fixed the Galaxy Fold|avtor=Warren|at=Tom|sáne=2019-09-05|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-02-25}}&lt;/ref&gt;

2019-jıldıń noyabr ayında Motorola kompaniyası bul koncepciyanıń ózgeshe variantın - Razr modeliniń jańa interpretaciyasın tanıstırdı. Bul modelde gorizontal baǵıtta búkleniwshi displey qollanılıp, burınǵı sol atamadaǵı knopkalı telefonlar seriyasınan ilham alınǵan qaqpaqlı dizayn jaratıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/11/13/20963294/motorola-razr-new-foldable-smartphone-android-hands-on-flip-phone-photos-video|bet=Motorola resurrects the Razr as a foldable Android smartphone|avtor=Gartenberg|at=Chaim|sáne=2019-11-13|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-02-25}}&lt;/ref&gt; Kelesi jıldıń fevral ayında Samsung kompaniyası usıǵan uqsas Galaxy Z Flip qurılmasın kórsetti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/samsung-galaxy-z-flips-foldable-glass-screen-already-more-impressive-than-razr/|bet=Samsung Galaxy Z Flip's foldable glass screen: Already more impressive than the Razr|avtor=Dolcourt|at=Jessica|til=en|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=2021-05-26}}&lt;/ref&gt;

=== 2010-jıllardaǵı basqa da rawajlanıwlar ===
Barmaq izi oqıwshısı ornatılǵan birinshi smartfon 2011-jılı shıǵarılǵan Motorola Atrix 4G boldı.&lt;ref name=&quot;Fingerprint Scanner On Phones: History &amp; Evolution, But Do We Really Need That?&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.igadgetsworld.com/fingerprint-scanner-history-evolution-but-do-we-really-need-that/|bet=Fingerprint Scanner On Phones: History &amp; Evolution, But Do We Really Need That?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200726202349/https://www.igadgetsworld.com/fingerprint-scanner-history-evolution-but-do-we-really-need-that/|arxivsáne=July 26, 2020|sáne=April 17, 2016|baspaxana=Web cusp|qaralǵan sáne=March 15, 2018}}&lt;/ref&gt; 2013-jıldıń sentyabr ayında iPhone 5S modeli AQSH-taǵı iri mobil baylanıs operatorlarında Atrix-ten keyingi bul texnologiyanı qollanǵan birinshi smartfon sıpatında tanıstırıldı.&lt;ref name=&quot;The Verge announcement&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2013/9/10/4715372/confirmed-apple-iphone-5s-will-include-touch-id-fingerprint-scanner|bet=Apple's new iPhone will read your fingerprint|avtor=Newton|at=Casey|sáne=September 10, 2013|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=September 11, 2013}}&lt;/ref&gt; Jáne de [[IPhone|iPhone]] bul koncepciyanı keń qollanıwqa engizdi. Tutınıwshılar arasında barmaq izin oqıw texnologiyasınıń keń tarqalıwına kesent bolǵan tosqınlıqlardıń biri qáwipsizlik máselesi edi, biraq [[Apple Inc.|Apple]] bul máseleni sheshti. Olar barmaq izi maǵlıwmatların telefon ishindegi A7 processorında shifrlew, sonday-aq bul informaciyaǵa úshinshi tárep qosımshalarınıń kirip alıw múmkinshiligin sheklew hám onı [[iCloud]] yamasa Apple serverlerinde saqlamaw arqalı qáwipsizlikti támiyinledi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gadgets.ndtv.com/mobiles/news/touch-id-inside-the-fingerprint-scanner-on-apples-iphone-5s-417141|bet=Touch ID: Inside the fingerprint scanner on Apple's iPhone 5s|sáne=September 11, 2013|til=en|jumıs=NDTV Gadgets 360|qaralǵan sáne=25 January 2021}}&lt;/ref&gt;

2012-jılı Samsung Galaxy S3 (GT-i9300) modelin tanıstırdı. Bul modelde qosımsha ornatılatuǵın sımsız zaryadlaw, qalqıp shıǵatuǵın video oynatıw, 4G-LTE variant (GT-i9305) hám tórt yadrolı processor kirgizilgen edi.

2013-jılı Fairphone kompaniyası London Dizayn Festivalında óziniń birinshi &quot;sociallıq jaqtan etikalıq&quot; smartfonın tanıstırdı. Bul smartfon óndiris ushın materiallar alıw máselesine itibar qarattı.&lt;ref name=&quot;Fair&quot;&gt;{{Cite news|title=Why is Apple so shifty about how it makes the iPhone?|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2013/sep/23/apple-shifty-about-making-iphone?CMP=EMCNEWEML6619I2&amp;et_cid=50104&amp;et_rid=7107573&amp;Linkid=http%3a%2f%2fwww.theguardian.com%2fcommentisfree%2f2013%2fsep%2f23%2fapple-shifty-about-making-iphone|access-date=September 24, 2013|newspaper=The Guardian|date=September 23, 2013|first=George|last=Monbiot}}&lt;/ref&gt; 2015-jılı Shiftphone kompaniyası da usınday smartfon shıǵardı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.gruenderszene.de/allgemein/shiftphone-fairphone-deutschland-test|bet=So gut ist das erste Fairphone aus Deutschland|avtor=Schröder|at=Horst|sáne=4 April 2016|jumıs=www.gruenderszene.de|qaralǵan sáne=5 September 2018}}&lt;/ref&gt; 2013-jıldıń aqırında QSAlpha kompaniyası tolıǵı menen qáwipsizlik, shifrlaw hám jeke adamdı qorǵawǵa arnalǵan smartfonnıń óndirisin basladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2013/10/09/quasar-iv-encrypted-ninja-smartphone-goes-into-production-despite-indiegogo-failure/?ncid=tcdaily|bet=Quasar IV Encrypted Ninja Smartphone Goes Into Production, Despite Indiegogo Failure|avtor=Etherington|at=Darrell|sáne=October 10, 2013|jumıs=TechCrunch|baspaxana=Verizon Media|qaralǵan sáne=October 10, 2013}}&lt;/ref&gt;

2013-jıldıń oktyabr ayında Motorola Mobility kompaniyası Project Ara joybarın járiyaladı. Bul modulli smartfon platformasınıń koncepciyası bolıp, paydalanıwshılarǵa magnit arqalı ramkaǵa bekitiletuǵın qosımsha moduller járdeminde óz telefonların ózgertiw hám jańalaw imkaniyatın bermekshi edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2013/10/29/5041336/motorola-project-ara-modular-smartphones|bet=Motorola reveals ambitious plan to build modular smartphones|avtor=Byford|at=Sam|sáne=29 October 2013|jumıs=The Verge|baspaxana=Vox Media|qaralǵan sáne=29 October 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/8301-1035_3-57609735-94/motorola-unveils-project-ara-for-custom-smartphones/|bet=Motorola unveils Project Ara for custom smartphones|avtor=Musil|at=Steven|sáne=29 October 2013|jumıs=CNET|baspaxana=CBS Interactive|qaralǵan sáne=29 October 2013}}&lt;/ref&gt; Google kompaniyası Motorola Mobility bólimin Lenovo kompaniyasına satqannan soń da Ara joybarın ózinde qaldırdı, biraq 2016-jılı onı toqtattı.&lt;ref name=&quot;verge-cancelled&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/9/2/12775922/google-project-ara-modular-phone-suspended-confirm|bet=Google confirms the end of its modular Project Ara smartphone|sáne=September 2, 2016|jumıs=The Verge|baspaxana=Vox Media|qaralǵan sáne=2 September 2016}}&lt;/ref&gt; Sol jılı LG hám Motorola kompaniyaları sheklengen túrde modulli aksessuarlardı qollaytuǵın smartfonlardı tanıstırdı; LG G5 modeli batareya bólimin alıp taslaw arqalı aksessuarlardı ornatıwǵa múmkinshilik berse,&lt;ref name=&quot;ars-g5unveil&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2016/02/lg-g5-hands-on-lg-may-have-made-the-most-innovative-phone-of-mwc/|bet=LG G5 hands-on—LG may have made the most innovative phone of MWC|sáne=February 21, 2016|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=21 February 2016}}&lt;/ref&gt; Moto Z modeli qurılmanıń arqa tárepine magnit arqalı bekitiletuǵın aksessuarlardı paydalandı.&lt;ref name=&quot;cnet-motoz&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.cnet.com/products/motorola-moto-z/|bet=Motorola's new Moto Z ditches the headphone jack, adds hot-swapping magnetic modular accessories|jumıs=CNET|baspaxana=CBS Interactive|qaralǵan sáne=9 June 2016}}&lt;/ref&gt;

Microsoft, Motorolanıń qısqa múddetli &quot;Webtop&quot; koncepciyasın keńeytip, Windows 10 operaciyalıq sistemasınıń telefonlar ushın qollanılatuǵın funkcionallıǵın ashıp berdi, bul funkcionallıq qollaw kórsetiletuǵın qurılmalardı kompyuter stilindegi desktop ortalıǵı menen paydalanıw ushın qosıwǵa múmkinshilik beredi.&lt;ref name=&quot;time-msw10&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://time.com/4121314/microsoft-continuum/|bet=Inside Microsoft's Plan to Unlock the Full Power of Your Phone|sáne=November 20, 2015|jumıs=[[Time (magazine)|Time]]|qaralǵan sáne=21 March 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;verge-displaydock&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/10/6/9453577/microsoft-display-dock-announced-price-release-date-continuum|bet=Microsoft's new Display Dock transforms your Windows 10 mobile into a PC|avtor=Miller|at=Ross|sáne=October 6, 2015|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=October 6, 2015}}&lt;/ref&gt;

Samsung hám LG paydalanıwshılar almastıra alatuǵın batareyaları bar joqarı dárejeli qurılmalardı usınıwshı &quot;aqırǵı turǵan&quot; óndiriwshiler bolıp esaplanatuǵın edi.
Biraq 2015-jılı Samsung Apple tárepinen ornatılǵan minimalizm baǵdarına boysınıp, paydalanıwshı almastıra almaytuǵın batareyası bar Galaxy S6 nı tanıstırdı. Bunnan tısqarı, Samsung MHL, MicroUSB 3.0, suwǵa shıdamlılıq hám MicroSD karta qollawı sıyaqlı uzaq waqıttan beri qollanılıp kiyatırǵan funkciyalardı alıp taslaǵanı ushın sınǵa ushıradı, olardıń ishinde sońǵı ekewi 2016-jılı Galaxy S7 hám S7 Edge penen qaytıp keldi.

2015-jılǵa kelip, smartfonǵa iyelik etiwdiń global medianası 43% boldı.&lt;ref&gt;{{Cite news|title=This map shows the percentage of people around the world who own smartphones|url=http://www.businessinsider.com/how-many-people-own-smartphones-around-the-world-2016-2?IR=T}}&lt;/ref&gt; Statista nıń boljawı boyınsha, 2020-jılı 2.87 milliard adam smartfonǵa iye boladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.statista.com/statistics/330695/number-of-smartphone-users-worldwide/|bet=Number of smartphone users worldwide 2014-2020 {{!}} Statista|jumıs=Statista|qaralǵan sáne=23 May 2017}}&lt;/ref&gt;

Sol on jıllıq ishinde, LTE uyalı tarmaǵınıń tez jayılıwı hám smartfonlardıń keń taralıwı televidenie xızmetlerin translyaciyalaw hám oǵan sáykes mobil TV qosımshalarınıń ataqlılıǵın arttırdı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.thehindubusinessline.com/info-tech/in-4g-era-app-video-streaming-experience-key-for-brand-loyalty-report/article9035994.ece|bet=In 4G era, app, video streaming experience key for brand loyalty: Report|sáne=2016-08-26|til=en|jumıs=www.thehindubusinessline.com|qaralǵan sáne=2023-01-20}}&lt;/ref&gt;

2016-jılı keń tarala baslaǵan tiykarǵı texnologiyalarǵa smartfonlarǵa baǵdarlanǵan virtual reallıq hám tolıqtırılǵan reallıq tájiriybelerine itibar qaratıw, jańadan engizilgen USB-C baylanıstırǵıshı hám jetilistirilgen LTE texnologiyaları kiredi.&lt;ref name=&quot;pcw-2016trends&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.pcworld.com/article/3030317/phones/7-smartphone-trends-to-watch-this-year.html|bet=7 exciting smartphone trends to watch in 2016: VR, super-fast LTE, and more|sáne=February 5, 2016|jumıs=PC World|qaralǵan sáne=21 March 2017}}&lt;/ref&gt;

2016-jılı desktop kompyuterleriniń operaciyalıq sistemalarınan belgili bolǵan dúzetiwge bolatuǵın ekran ajıratımlılıǵı quwattı únemlew ushın smartfonlarǵa engizildi, al ózgermeli ekran jańalanıw tezligi 2020-jılı keń tarqaldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.slashgear.com/galaxy-note-7-power-saving-mode-lowers-resolution-to-save-battery-03450613/|bet=Galaxy Note 7 power saving mode lowers resolution to save battery|sáne=3 August 2016|jumıs=SlashGear|qaralǵan sáne=31 October 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/samsung-display-adaptive-refresh-rate-1146678/|bet=Samsung's adaptive refresh rate tech could be coming to a phone near you|sáne=11 August 2020|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=31 October 2021}}&lt;/ref&gt;

2018-jılı OLED displeylerge ornatılǵan barmaq izi oqıwshılarına iye birinshi smartfonlar járiyalandı, bunnan soń 2019-jılı Samsung Galaxy S10 da ultraseslik sensordı qollanıw ámelge asırıldı.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/circuitbreaker/2018/1/9/16867536/vivo-fingerprint-reader-integrated-display-biometric-ces-2018|title=I tried the first phone with an in-display fingerprint sensor|access-date=2018-10-04}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;verge-s10unveil&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/2/20/18232248/samsung-galaxy-s10-plus-camera-price-release-date-features-size-photos-hands-on-video|bet=Samsung officially announces the Galaxy S10 and S10 Plus, starting at $899|avtor=Seifert|at=Dan|sáne=2019-02-20|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2019-02-20}}&lt;/ref&gt;

2019-jılı shıǵarılǵan smartfonlardıń kópshiliginde birneshe kamera bar, IP67 hám IP68 reytingleri menen suwǵa shıdamlı, hám betti tanıw yamasa barmaq izi skanerleri arqalı qulıptan shıǵarıladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.telcoworld.com.au/news-blog/seven-new-smartphone-features-for-2019/|bet=Seven New Smartphone Features For 2019 - TelcoWorld Corp. Melbourne Mobile Phone Repairs}}&lt;/ref&gt;
[[Fayl:Smartphone_camera_controls_popularized_by_iOS_7_(added_width).svg|nobaý|Kamera kóriniw maydanınıń bul dúzilisi birinshi ret 2013-jılı Apple tárepinen iOS 7 de engizilgen. 2010-jıllardıń aqırına qaray, basqa birneshe smartfon óndiriwshileri óz dúzilislerin taslap, usı dúzilistiń variantların qollandı.]]
Apple tárepinen birinshi bolıp ámelge asırılǵan dizaynlar basqa óndiriwshiler tárepinen birneshe márte qaytalanǵan. Bularǵa batareyanı almastırıwǵa múmkinshilik bermeytuǵın jabıq korpus, fizikalıq audio baylanıstırǵıshtıń joqlıǵı (2016-jıldan baslap iPhone 7 den), ekrannıń joqarǵı bóliminde qulaqlıq hám aldıńǵı kamera hám sensorlar ushın kesilgen maydan (xalıq arasında &quot;notch&quot; dep ataladı; 2017-jıldan baslap iPhone X ten), jetkerip beriw komplektinen zaryadlaw diywal adapteriniń alıp taslanıwı (2019-jıldan baslap iPhone 12 den), hám dóńgelek hám ádette bir túsli zatvor túymesi menen kamera interfeysi hám perpendikulyar tekst penen kamera rejimin tańlawshı hám foto hám video ushın ayırım kamera rejimleri (2013-jıldan baslap iOS 7 den) kiredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/samsung-headphone-jack-ads-1017246/|bet=Samsung is hiding its ads that made fun of Apple's removal of headphone jack|sáne=8 August 2019|til=en|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=17 October 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/apple-vs-the-notch-asus-oppo-xiaomi-smartphone-makers-2019-6?op=1|bet=Apple's iPhone X introduced the 'notch' trend 2 years ago. Now, smartphone makers are trying to kill it once and for all.|avtor=Smith|at=Dave|sáne=2019-06-06|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=17 October 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://mashable.com/article/xiaomi-ditches-charger-brick-after-mocking-apple|bet=Xiaomi ditches chargers for the Mi 11 after mocking Apple's similar move|avtor=Rosenberg|at=Adam|sáne=26 December 2020|til=en|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=17 October 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.ndtv.com/offbeat/xiaomi-removes-charger-from-box-after-mocking-apple-for-it-2344556|bet=Xiaomi Removes Charger From Box After Mocking Apple For It|sáne=2020-12-28|jumıs=NDTV.com|qaralǵan sáne=17 October 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techgamingreport.com/after-apple-xiaomi-and-samsung-the-next-mobile-manufacturer-falls-apart/|bet=After Apple, Xiaomi and Samsung: The next mobile manufacturer falls apart|avtor=Robbins|at=Ebenezer|sáne=11 September 2022|jumıs=Tech Gaming Report|qaralǵan sáne=17 October 2022}}&lt;/ref&gt;

=== 2020-jıllardaǵı basqa rawajlanıwlar ===
2020-jılı joqarı tezlikli 5G tarmaq múmkinshiligine iye birinshi smartfonlar járiyalandı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.crn.com/news/mobility/10-mobile-trends-to-watch-out-for-in-2020|bet=10 Mobile Trends To Watch Out For In 2020|avtor=Alspach|at=Kyle|sáne=17 October 2019|jumıs=CRN|qaralǵan sáne=10 February 2021}}&lt;/ref&gt;

2020-jıldan baslap, smartfonlar burınnan berilip kelgen quwat adapteri hám qulaqlıq sıyaqlı ápiwayı aksessuarlar menen az-azdan jetkerilip atır. Bul tendenciya Apple kompaniyasınıń iPhone 12 úlgisi menen baslandı, keyin Samsung hám Xiaomi kompaniyaları sáykes túrde Galaxy S21 hám Mi 11 úlgilerinde usı joldı qollandı, bul haqqında bir neshe ay aldın reklamalar arqalı mazaq etken bolsa da. Bul qádemniń sebebi sıpatında ekologiyalıq iz qaldırıwdı azaytıw kórsetilgen, biraq jańa úlgiler qollaytuǵın joqarı zaryadlaw tezliklerine erisiw ushın óz ekologiyalıq izi bar jańa zaryadlaǵıshtı ayırım qaptamada jetkeriw talap etiledi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.hngn.com/articles/233701/20201228/samsung-xiaomi-remove-charger-smartphones-mocking-apple.htm|bet=Samsung, Xiaomi Remove Charger From Smartphones After Mocking Apple|avtor=Tranate|at=Jess|sáne=28 December 2020|til=en|jumıs=HNGN - Headlines &amp; Global News|qaralǵan sáne=27 September 2021}}&lt;/ref&gt;
[[Fayl:Librem5_phone_convergence_-_screen_keyboard_mouse.jpg|nobaý|Mobil/desktop jaqınlasıwı: Librem 5 smartfonın ápiwayı desktop kompyuteri sıpatında paydalanıwǵa boladı.]]
2020-jıllarda PinePhone hám Librem 5 smartfonlarınıń rawajlanıwı menen, smartfonlar ushın [[ashıq kodlı]] GNU/Linux [[Operatsion sistema|operaciyalıq sistemasın]] [[IOS|iOS]] hám [[Android]] sistemalarına tiykarǵı alternativa etiw boyınsha kúshli háreketler ámelge asırılmaqta.&lt;ref&gt;{{Cite news|title=The $149 Smartphone That Could Bring The Linux Mobile Ecosystem to Life|url=https://www.vice.com/en/article/v7e77y/the-dollar149-smartphone-that-could-bring-the-linux-mobile-ecosystem-to-life|access-date=30 January 2022|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=PinePhone KDE Linux phone is getting ready for pre-orders|url=https://www.zdnet.com/article/pinephone-kde-linux-phone-is-getting-ready-for-pre-orders/|access-date=30 January 2022|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Purism's Librem 5 phone starts shipping—a fully open GNU/Linux phone|url=https://arstechnica.com/gadgets/2019/09/purisms-librem-5-phone-starts-shipping-a-fully-open-gnulinux-phone/|access-date=30 January 2022|date=26 September 2019|language=en-us}}&lt;/ref&gt; Sonıń menen bir qatarda, baylanıslı [[Programmalıq támiynat|baǵdarlamalıq támiynat]] (konvergentli&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Maui Project Wants to Bring Convergent Apps to Linux Desktops and Android|url=https://9to5linux.com/maui-project-convergent-apps-linux-and-android|access-date=30 January 2022|date=16 February 2020}}&lt;/ref&gt; hám gibrid qosımshalardan tısqarı) smartfonlardı klaviatura, tıshqansha hám monitor menen baylanıstırıp, desktop kompyuteri sıyaqlı qollanıwǵa múmkinshilik berdi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techdrivein.com/2019/03/purism-linux-os-convergence.html|bet=Purism: A Linux OS is talking Convergence again|avtor=Jose|at=Manuel}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.phoronix.com/scan.php?page=news_item&amp;px=PureOS-Convergence|bet=Purism's PureOS Proclaims Convergence Success For Mobile &amp; Desktop Support - Phoronix|avtor=Larabel|at=Michael|jumıs=Phoronix}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;maui&quot;&gt;{{Cite news|title=Maui Shell is Here, Ushering in a New Era of Desktop Linux|url=https://news.itsfoss.com/maui-shell-unveiled/|access-date=16 January 2022|date=30 December 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://puri.sm/posts/desktop-and-phone-convergence/|bet=Desktop and Phone Convergence|avtor=Hamner|at=David|sáne=29 September 2020|jumıs=Purism|qaralǵan sáne=30 January 2022}}&lt;/ref&gt;

2020-jıllardıń basında, óndiriwshiler jergilikli jer ústi baylanıs infrastrukturaları, mısalı sımlı hám uyalı tarmaqlar joq bolǵan shetki aymaqlarda paydalanıw ushın smartfon qurılmalarına sputniklik baylanıs funkciyasın qosıp basladı. Ádettegi telefonlardaǵı antenna sheklewleri sebepli, ámelge asırıwdıń dáslepki basqıshlarında sputniklik baylanıs tek sputniklik xabar almasıw hám sputniklik ayrıqsha jaǵday xızmetleri menen sheklengen boladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/qualcomm-snapdragon-satellite-messaging-android-211037007.html|bet=Qualcomm's Snapdragon Satellite will let Android phones text off the grid|sáne=January 5, 2023|til=en-US|jumıs=Engadget|qaralǵan sáne=2023-01-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://qz.com/the-problems-with-elon-musks-satellite-phone-plan-1849462167|bet=The problems with Elon Musk's satellite phone plan|sáne=2022-08-26|til=en|jumıs=Quartz|qaralǵan sáne=2023-01-15}}&lt;/ref&gt;

== Apparatlıq támiynat ==
[[Fayl:Samsung_Galaxy_S6_edge_(17448278539).jpg|nobaý|Aralıqtan basqarıw pulti sıpatında paydalanıw ushın ústinde infraqızıl nur shıǵarǵıshı bar smartfon]]
Ádettegi smartfon bir neshe metal-oksid-yarımótkizgish (MOS) integral sxema (IC) chiplerin óz ishine aladı,&lt;ref name=&quot;Kim&quot;&gt;{{Cite book|title=RF and mm-Wave Power Generation in Silicon|date=2015}}&lt;/ref&gt; olar óz gezeginde milliardlaǵan kishi MOS maydan-effektli tranzistorlardı (MOSFET) qamtıydı.&lt;ref name=&quot;uspto&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.uspto.gov/about-us/news-updates/remarks-director-iancu-2019-international-intellectual-property-conference|bet=Remarks by Director Iancu at the 2019 International Intellectual Property Conference|sáne=June 10, 2019|jumıs=[[United States Patent and Trademark Office]]|qaralǵan sáne=20 July 2019}}&lt;/ref&gt; Ádettegi smartfonda tómendegi MOS IC chipleri boladı:&lt;ref name=&quot;Kim&quot; /&gt;

* Qollanba processorı (CMOS sistema-chipte)
* Flesh-yadı (qalqıwshı-zatvorlı MOS yadı)
* Uyalı modem (bazalıq jiyilik RF CMOS)
* RF qabıllaǵısh-uzatqısh (RF CMOS)
* Telefon kamerasınıń súwret sensorı (CMOS súwret sensorı)
* Quwat basqarıw integral sxeması (quwat MOSFETleri)
* Displey drayveri (LCD yamasa LED drayveri)
* Sımsız baylanıs chipleri (Wi-Fi, Bluetooth, GPS qabıllaǵısh)
* Ses chipi (audio kodek hám quwat kúsheytkish)
* Giroskop
* Sıyımlı sensorlı ekran kontrolleri (ASIC hám DSP)&lt;ref name=&quot;Kim&quot;&gt;{{Cite book|title=RF and mm-Wave Power Generation in Silicon|date=2015}}&lt;cite class=&quot;citation book cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFKim2015&quot;&gt;Kim, Woonyun (2015). [https://books.google.com/books?id=PzzLAwAAQBAJ&amp;pg=PA89 &quot;CMOS power amplifier design for cellular applications: an EDGE/GSM dual-mode quad-band PA in 0.18 μm CMOS&quot;]. In Wang, Hua; Sengupta, Kaushik (eds.). ''RF and mm-Wave Power Generation in Silicon''. [[Academic Press]]. pp.&amp;nbsp;89–90. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&amp;nbsp;[[Special:BookSources/978-0-12-409522-9|&lt;bdi&gt;978-0-12-409522-9&lt;/bdi&gt;]].&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|title=2010 CMOS Emerging Technologies Conference Presentation Slides|date=May 2010}}&lt;/ref&gt;
* RF quwat kúsheytkishi (LDMOS)&lt;ref name=&quot;Baliga2005&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=StJpDQAAQBAJ|title=Silicon RF Power MOSFETS|date=2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Asif&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=yg1mDwAAQBAJ&amp;pg=PT128|title=5G Mobile Communications: Concepts and Technologies|date=2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;NXP-LDMOS&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.nxp.com/products/rf/rf-power/ldmos-products-and-solutions:RF-LDMOS-Products-Sol|bet=LDMOS Products and Solutions|jumıs=[[NXP Semiconductors]]|qaralǵan sáne=4 December 2019}}&lt;/ref&gt;

Ayırımları FM radio qabıllaǵısh, apparatlıq xabarlandırıw LED indikatorı hám aralıqtan basqarıw ushın infraqızıl uzatqısh penen de úskenelengen. Bir neshe modellerde qosımsha sensorlar bar, mısalı, átiraptaǵı temperaturanı ólshew ushın termometr, ıǵallıqtı ólshew ushın gigrometr hám ultrafiolet nurların ólshew ushın sensor.

Belgili maqsetler ushın jobalanǵan bir neshe smartfonlar ádettegiden tıs apparatlıq qurallar menen úskenelengen, mısalı, proektor (Samsung Beam i8520 hám Samsung Galaxy Beam i8530), optikalıq zum obektivleri (Samsung Galaxy S4 Zoom hám Samsung Galaxy K Zoom), jıllılıq kamerası, hátte PMR446 (raciya) qabıllaǵısh-uzatqıshı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.trustedreviews.com/reviews/cat-s60-camera-and-thermal-imaging-page-3|bet=Camera and thermal imaging Review|sáne=11 November 2016|til=en|jumıs=Trusted Reviews|qaralǵan sáne=19 April 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://veditto.com/ulefone-armor-3t-review|bet=Ulefone Armor 3T Review: A Digital Walkie-Talkie Smartphone|avtor=Chopra|at=Purvi|sáne=19 November 2018|jumıs=Veditto|qaralǵan sáne=19 April 2021}}&lt;/ref&gt;

=== Oraylıq processor blogı ===
Smartfonlarda kompyuterlerdegige uqsas oraylıq processor blokları (CPU) bar, biraq olar tómen quwat ortalıqlarında islew ushın optimallastırılǵan. Smartfonlarda CPU ádette CMOS (komplementar metal-oksid-yarımótkizgish) sistema-chipte (SoC) qollanba processorına birigip jaylasqan.&lt;ref name=&quot;Kim&quot;&gt;{{Cite book|title=RF and mm-Wave Power Generation in Silicon|date=2015}}&lt;cite class=&quot;citation book cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFKim2015&quot;&gt;Kim, Woonyun (2015). [https://books.google.com/books?id=PzzLAwAAQBAJ&amp;pg=PA89 &quot;CMOS power amplifier design for cellular applications: an EDGE/GSM dual-mode quad-band PA in 0.18 μm CMOS&quot;]. In Wang, Hua; Sengupta, Kaushik (eds.). ''RF and mm-Wave Power Generation in Silicon''. [[Academic Press]]. pp.&amp;nbsp;89–90. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&amp;nbsp;[[Special:BookSources/978-0-12-409522-9|&lt;bdi&gt;978-0-12-409522-9&lt;/bdi&gt;]].&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

Mobil CPU ónimdarlıǵı tek taktlıq jiyilikke (ádette gerc eselerinde beriledi)&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.cpu-world.com/Glossary/C/CPU_Frequency.html|bet=CPU Frequency|sáne=25 March 2008|jumıs=CPU World Glossary|baspaxana=CPU World|qaralǵan sáne=1 January 2010}}&lt;/ref&gt; ǵana emes, sonday-aq yadtıń ierarxiyasına da baylanıslı. Usı qıyınshılıqlarǵa baylanıslı, mobil telefon CPU-larınıń ónimdarlıǵı kóbinese jiyi qollanılatuǵın qosımshalarda haqıyqıy nátiyjeli ónimdarlıqtı ólshew ushın hár qıylı standartlastırılǵan sınaqlardan alınǵan ballar menen anıǵıraq beriledi.
[[Fayl:TouchWiz_2013_device_options.png|nobaý|Samsung Mobile kompaniyasınıń TouchWiz paydalanıwshı interfeysiniń 2013-jılǵı &quot;Qurılma parametrleri&quot; menyusı, quwat túymesin bir sekund basıp turıw arqalı ashıladı]]
[[Fayl:HTC_Desire_-_optic_navigation.jpeg|nobaý|HTC Desire, optikalıq trekpad hám izlew túymesi bar 2010-jılǵı smartfon]]
Smartfonlar ádette quwat túymesi hám dawıs kúshi túymeleri menen úskenelengen. Geypara dawıs kúshi túymeleri birlestirilgen. Ayırımları arnawlı kamera ısırıw túymesi menen úskenelengen. Sırtta paydalanıw ushın arnalǵan qurılmalar &quot;SOS&quot; ayrıqsha jaǵday qońırawı hám &quot;PTT&quot; (basıp sóylew) túymesi menen úskeneleniwi múmkin. 2010-jıllar dawamında úy hám navigaciya túymeleri sıyaqlı aldıńǵı táreptegi fizikalıq túymelerdiń bolıwı azayıp, olardıń ornın sıyımlı sensorlı datchikler hám virtual (ekrandaǵı) túymeler iyeley basladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techradar.com/best/best-rugged-smartphones|bet=Best rugged smartphones of 2021: waterproof, shockproof and IP68 mobiles|avtor=Athow|at=Desire|sáne=2021-03-09|til=en|jumıs=TechRadar|qaralǵan sáne=18 June 2021}}&lt;/ref&gt;

Klassikalıq mobil telefonlar sıyaqlı, Samsung Omnia II sıyaqlı dáslepki smartfonlar da telefon qońırawların qabıllaw hám biykarlaw ushın túymeler menen úskenelengen edi. Telefon qońırawlarınan tısqarı funkcionallıqtıń rawajlanıwına baylanıslı, bular &quot;menyu&quot; (sonday-aq &quot;opciyalar&quot; dep te ataladı), &quot;artqa&quot; hám &quot;tapsırmalar&quot; sıyaqlı navigaciya túymeleri menen almastırıldı. HTC Desire sıyaqlı 2010-jıllardıń basındaǵı ayırım smartfonlar qosımsha túrde veb-izlew sistemasına yamasa qosımshalardıń ishki izlew funkciyasına tez kiriw ushın &quot;Izlew&quot; túymesi (🔍) menen úskenelengen edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2019/11/13/the-menu-navigation-button-has-finally-been-retired-in-android-10/|bet=The menu navigation button has finally been retired in Android 10|avtor=Corbin Davenport|sáne=2019-11-13|til=en|qaralǵan sáne=2021-06-20}}&lt;/ref&gt;

2013-jıldan baslap, iPhone 5s hám Samsung Galaxy S5 modellerinen baslap, smartfonlardıń úy túymelerine barmaq izi skanerleri birlestirile basladı.

Funkciyalar túyme kombinaciyalarına tayınlanıwı múmkin. Mısalı, ekran súwretlerin ádette úy hám quwat túymelerin paydalanıp alıwǵa boladı, bunda iOS-te qısqa basıw, al eń keń tarqalǵan eki [[mobil operaciyalıq sistema]] bolǵan [[Android]] OS-te bir sekund basıp turıw kerek. Fizikalıq úy túymesi joq smartfonlarda ádette quwat túymesi menen birge dawıs páseytiw túymesi basıladı. Ayırım smartfonlarda navigaciya túymeleri panelinde yamasa quwat túymesi menyusında ekran súwreti hám múmkin bolǵan ekran jazıw tez kiriw sіltemeleri bar.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/21340137/apple-iphone-screenshots-ios-how-to-take|bet=How to take screenshots on your iPhone|avtor=Krasnoff|at=Barbara|sáne=2020-07-27|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=21 June 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.droidviews.com/how-to-take-screenshot-on-lg-g3/|bet=How to Take Screenshot on LG G3 (3 Methods)|sáne=2014-08-14|jumıs=DroidViews|qaralǵan sáne=21 June 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.naldotech.com/screenshot-samsung-galaxy-note-20-ultra/|bet=4 Ways To Take a Screenshot on the Samsung Galaxy Note 20 and Note 20 Ultra - NaldoTech|sáne=2020-08-20|qaralǵan sáne=21 June 2021}}&lt;/ref&gt;

=== Displey ===
[[Fayl:Livraria_do_Senado_(22622160063).jpg|nobaý|Smartfonnıń sensorlı ekranı]]
Smartfonlardıń tiykarǵı ózgeshelikleriniń biri - bul ekran. Qurılmanıń dizaynına baylanıslı, ekran qurılmanıń aldıńǵı betiniń kópshilik bólimin yamasa derlik barlıǵın qaplaydı. Kóplegen smartfon displeyleriniń aspekt qatnası 16:9, biraq 2017-jıldan baslap biyigirek aspekt qatnasları keńirek tarqaldı, sonday-aq displey betin shetlerine múmkin bolǵanınsha jaqınlastırıp, jiyeklerdi joq qılıw maqseti de payda boldı.

==== Ekran ólshemleri ====
Ekran ólshemleri diagonal dyuymler menen ólshenedi. Ekranı 5.2 dyuymnen úlken telefonlar kóbinese &quot;fabletler&quot; dep ataladı. Ekranı 4.5 dyuymnen úlken smartfonlardı tek bir qol menen paydalanıw ádette qıyın, sebebi kópshilik bas barmaqlar pútkil ekran betine jete almaydı; olardı qolda jıljıtıw, bir qolda uslap ekinshi qol menen basqarıw yamasa eki qoldı da paydalanıp turıp isletiw kerek bolıwı múmkin. Dizayndaǵı jetiskenlikler sebepli, úlken ekranlı hám &quot;shetten-shetke&quot; dizaynǵa iye ayırım zamanagóy smartfonlar ergonomikasın jaqsılaytuǵın ıqsham qurılısqa iye, al biyigirek aspekt qatnaslarına ótiw kishirek 16:9 displeyler menen baylanıslı ergonomikanı saqlap qalıp, úlkenirek ekran ólshemlerine iye telefonlarǵa alıp keldi.&lt;ref name=&quot;phonearena-s7edgenotphablet&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.phonearena.com/news/Dont-call-it-a-phablet-the-5.5-Samsung-Galaxy-S7-Edge-is-narrower-than-many-5.2-devices_id79482|bet=Don't call it a phablet: the 5.5&quot; Samsung Galaxy S7 Edge is narrower than many 5.2&quot; devices|sáne=March 21, 2016|jumıs=PhoneArena|qaralǵan sáne=3 April 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;verge-phabletpytha&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/tldr/2017/3/30/15120824/screen-aspect-ratio-mathematics-galaxy-s8-lg-g6|bet=We're gonna need Pythagoras' help to compare screen sizes in 2017|sáne=March 30, 2017|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=3 April 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;verge-s8aspectratio&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/circuitbreaker/2017/3/30/15121526/samsung-galaxy-s8-vs-google-pixel-iphone-7-screen-size-comparison|bet=The Samsung Galaxy S8 will change the way we think about display sizes|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180725110244/https://www.theverge.com/circuitbreaker/2017/3/30/15121526/samsung-galaxy-s8-vs-google-pixel-iphone-7-screen-size-comparison|arxivsáne=July 25, 2018|sáne=March 30, 2017|jumıs=The Verge|baspaxana=Vox Media|qaralǵan sáne=3 April 2017}}&lt;/ref&gt;

==== Panel túrleri ====
Suyıq kristallı displeyler (LCD) hám organikalıq jaqtılıq shıǵarıwshı diod (OLED) displeyleri eń keń tarqalǵan. Ayırım displeyler Wacom hám [[Samsung]] tárepinen islep shıǵılǵan,&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Ward|first1=J. R.|last2=Phillips|first2=M. J.|date=1987-04-01|title=Digitizer Technology: Performance Characteristics and the Effects on the User Interface|journal=IEEE Computer Graphics and Applications|volume=7|issue=4|pages=31–44|doi=10.1109/MCG.1987.276869|issn=0272-1716}}&lt;/ref&gt; sonday-aq Apple-dıń Force Touch sisteması sıyaqlı basımǵa sezgir cifrlaw qurılmaları menen biriktirilgen. Ayırım telefonlar, mısalı YotaPhone prototipi, elektron kitap oqıwshılarda qollanılatuǵın tómen quwatlı elektron qaǵaz artqı displeyi menen úskenelengen.

==== Alternativ kiris usılları ====
[[Fayl:Mobile_URL_tooltip.png|nobaý|Kiwi Browser-de, Google Chromium dóretpesinde, Samsung Galaxy Note 4-te stilus járdeminde qoyındılar dizimine tiygizbey turıp tolıq URL adresin kórsetetuǵın qalqıma málimleme.]]
[[Fayl:HTC_Legend_-_optic_sensor.jpeg|nobaý|HTC Legend-tıń optikalıq trekpad sensorı, 2010-jıl.]]
Ayırım qurılmalar joqarı dálliktegi kiris hám qalqıp turıwdı anıqlaw ushın stilus yamasa qalqıp turǵan barmaqtı anıqlaw ushın ózi-sıyımlı sensorlı ekran qatlamı sıyaqlı qosımsha kiris usılları menen úskenelengen. Sońǵısı Samsung Galaxy S4, Note 3, S5, Alpha hám Sony Xperia Sola sıyaqlı bir neshe telefonda ámelge asırılǵan, bul Galaxy Note 3-ti házirshe ekewi de bar jalǵız smartfonǵa aylandıradı.

Qalqıp turıw video oynatqıshtıń izlew panelinde, xabarlarda hám nomer teriw panelindegi tez baylanıslar sıyaqlı aldın ala kóriw qalqıma málimlemelerin, sonday-aq qulıplaw ekranınıń animaciyaların hám veb-saytlarda qalqıp turǵan tıshqansha kursorın imitaciyalawdı ámelge asıra aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.samsung.com/global/galaxy/what-is/air-view/|title=How does Air view work?|language=en|website=Samsung Galaxy site}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://developer.sonymobile.com/knowledge-base/technologies/floating-touch|title=Floating touch™ – Developer World|archive-url=https://web.archive.org/web/20120917003815/http://developer.sonymobile.com/knowledge-base/technologies/floating-touch|archive-date=September 17, 2012|date=17 September 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://androidwidgetcenter.com/android-tips/how-to-change-unlock-effect-on-galaxy-s4-lock-screen/|title=How to Change Unlock Effect on Galaxy S4 Lock Screen|date=13 May 2013|language=en|website=Android Widget Center}}&lt;/ref&gt;

Ayırım stiluslar da qalqıp turıwdı qollaydı hám cifrlı etiketka jazba qaǵazları hám basılıp turıp súyregen waqıtta tekst penen elementlerdi belgilew sıyaqlı tiyisli qurallarǵa tez kiriw ushın túyme menen úskenelengen, bul kompyuter tıshqanshası menen saylap alıwǵa uqsaydı. Samsung Galaxy Note seriya hám LG G Stylus seriya sıyaqlı ayırım seriyalar stilustı saqlaw ushın integraciyalanǵan lotokqa iye.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/note-4-s-pen-feature-532978/|bet=S Pen on the Note 4 is better than ever: Feature Focus|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220119012837/https://www.androidauthority.com/note-4-s-pen-feature-532978/|arxivsáne=January 19, 2022|sáne=2 October 2014|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=April 9, 2021}}&lt;/ref&gt;

iPhone 6s-ten iPhone Xs-ke shekem hám Huawei Mate S sıyaqlı az ǵana qurılmalar basımǵa sezgir sensorlı ekran menen úskenelengen, onda basım video oyınlarda gaz pedalın imitaciyalaw, aldın ala kóriw aynaları hám qısqasha menyularǵa kiriw, teriw kursorın basqarıw hám salmaq ólshegish ushın qollanılıwı múmkin, sońǵısı Apple tárepinen [[App Store]]-dan bas tartılǵan.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://uk.pcmag.com/gallery/121589/how-to-use-and-control-3d-touch-on-your-iphone|bet=How to Use and Control 3D Touch on Your iPhone|avtor=Whitney|at=Lance|sáne=2019-07-08|til=en-gb|jumıs=PCMag UK|qaralǵan sáne=2021-04-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.idownloadblog.com/2015/10/28/apple-pulls-gravity-app/|bet=Apple rejects Gravity, a 3D Touch-based iPhone 6s digital scale app|avtor=Zibreg|at=Christian|sáne=2015-10-28|til=en-US|jumıs=iDownloadBlog.com|qaralǵan sáne=2021-04-02}}&lt;/ref&gt;

HTC Desire (Bravo) hám HTC Legend sıyaqlı 2010-jıllardıń basındaǵı ayırım HTC smartfonları aylandırıw hám tańlaw ushın optikalıq trekpad penen úskenelengen.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://phandroid.com/2010/01/21/htc-bravo-tmo-uk-nexus-one-plus-optical-trackpad/|bet=HTC Bravo: TMO UK Nexus One Plus Optical Trackpad – Phandroid|sáne=21 January 2010|jumıs=phandroid.com|qaralǵan sáne=20 July 2021}}&lt;/ref&gt;

==== Xabarlandırıw jaqtısı ====
[[Fayl:Notification_LED.webm|oñğa|nobaý]]
Apple iPhone-larınan basqa kóplegen smartfonlar ekrannan tısqarı tómen quwatlı jaqtı shıǵarıwshı diodlar menen úskenelengen bolıp, olar paydalanıwshıǵa kelgen xabarlar, ótkizip jiberilgen qońırawlar, tómen batareya dárejeleri haqqında xabar beriwge hám qarańǵılıqta mobil telefondı tabıwǵa járdem beredi, bunda energiya sarpı derlik bolmaydı.

=== Sensorlar ===
Smartfonlar sistema funkciyaların hám úshinshi tárep qosımshaların ámelge asırıw ushın kóplegen sensorlar menen úskenelengen.

==== Keń tarqalǵan sensorlar ====
Akselerometrler hám giroskoplar ekran aylanıwın avtomatik basqarıwǵa múmkinshilik beredi. Úshinshi tárep baǵdarlamalıq támiynati tárepinen qollanılıwı kópirshik dárejesin simulyaciyalawdı óz ishine aladı. Qorshaǵan ortalıq jaqtılıq sensorı ekrannıń jaqtılıǵı menen kontrastın avtomatik túrde retlewge múmkinshilik beredi, al RGB sensorı ekran reńin beyimlewge imkaniyat beredi.

Kóplegen mobil telefonlar, mısalı, Samsung 2012-jıldan baslap Galaxy S3 penen hám Apple 2014-jıldan baslap iPhone 6 menen, hawa basımın ólshew ushın barometr sensorı menen de úskenelengen. Bul biyiklik ózgerislerin bahalawǵa hám anıqlawǵa múmkinshilik beredi.

Magnitometr Jerdiń magnit maydanın ólshew arqalı [[Kompas|cifrlı kompas]] sıpatında isley aladı.

==== Siyrek ushırasatuǵın sensorlar ====
Samsung óziniń joqarı klasslı smartfonların 2014-jılǵı Galaxy S5 hám Galaxy Note 4 modellerinen baslap fitnes penen baylanıslı qollanıwlarǵa járdem beriw hám aldıńǵı kamera ushın zatvor túymesi sıpatında islew ushın júrek soǵıw jiyiligin ólsheytuǵın sensor menen úskenelegen.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://androidwidgetcenter.com/android-tips/use-heart-rate-sensor-note-4-shutter-button/|bet=How to Use Heart Rate Sensor on Note 4 as a Shutter Button|sáne=2014-12-25|til=en|jumıs=Android Widget Center|qaralǵan sáne=2021-04-02}}&lt;/ref&gt;

Házirge shekem tek 2013-jılǵı Samsung Galaxy S4 hám Note 3 qorshaǵan ortalıq temperatura sensorı hám ıǵallılıq sensorı menen, al tek Note 4 paydalanıwshını shamadan tıs nurlanıw haqqında eskerte alatuǵın ultrafiolet nurlanıw sensorı menen úskenelengen.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.sammobile.com/2013/04/10/hidden-innovation-in-the-galaxy-s4/|title=Hidden innovation in the Galaxy S4|last=|date=2013-04-10|language=en-US|access-date=|website=SamMobile}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.phonearena.com/news/Playing-with-the-Note-4s-UV-and-SpO2-sensors_id60358|title=Playing with the Note 4's UV and SpO2 sensors|last=S|first=Ray|date=September 6, 2014|language=en-US|access-date=2021-04-02|website=Phone Arena}}&lt;/ref&gt;

Artqı infraqızıl lazer nurı aralıqtı ólshew ushın qollanılıp, LG G3 hám LG V10 modellerinen baslap ayırım LG mobil telefonlarında ámelge asırılǵanday, tezletilgen avtofokus penen time-of-flight kamera funkciyasın iske qosıwı múmkin.

Házirgi waqıtta smartfonlar arasında siyrek ushırasatuǵınlıǵı sebepli, bul sensorlardı paydalanıw ushın ele kóp baǵdarlama islep shıǵılmaǵan.

=== Saqlaw ornı ===
Mobil telefonlarda kóbinese eMMC (embedded multi media card) flesh-yadı qollanılsa da, onıń ornın basıwshı, joqarı klasslı qurılmalar ushın 2010-jıllar dawamında payda bolǵan joqarı tezlikli UFS (Universal Flash Storage) iyeledi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.dignited.com/23879/emmc-or-ufs-mobile-phone-storage/|bet=eMMC or UFS: Understanding new generation of mobile phone storage|avtor=Ezekiel|at=Odunayo|sáne=18 November 2019|jumıs=Dignited}}&lt;/ref&gt;

; Sıyımlılıǵı

Mobil telefonlardıń ishki saqlaw ornı sıyımlılıǵı 2010-jıllardıń birinshi yarımında derlik turaqlı bolsa da, ekinshi yarımında tezirek ósti. Mısalı, Samsung 2016-jıldan 2018-jılǵa shekem tek 2 jıl ishinde óziniń joqarı klasslı qurılmalarınıń qoljetimli ishki saqlaw ornı opciyaların 32 GB-tan 512 GB-qa shekem kóbeytti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.lifewire.com/smartphone-buying-guides-577502|bet=Understanding Smartphone Storage – How much storage does your phone need?|avtor=Ware|at=Russell|sáne=2019-11-13|jumıs=Lifewire}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.businesswire.com/news/home/20171204006182/en/Samsung-Starts-Producing-512-Gigabyte-Universal-Flash-Storage|bet=Samsung Starts Producing First 512-Gigabyte Universal Flash Storage for Next-Generation Mobile Devices|sáne=5 December 2017|til=en|jumıs=www.businesswire.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/samsung-512gb-memory-chip-announcement/|bet=Samsung is bringing a huge 512GB memory chip to its phones|avtor=Gottsegen|at=Gordon|sáne=2017-12-05|til=en|jumıs=CNET}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/us-getting-32gb-galaxy-s7-s7-edge-675313/|bet=US will only receive 32GB Galaxy S7 and Galaxy S7 edge|sáne=21 February 2016|jumıs=Android Authority}}&lt;/ref&gt;

==== Yad kartaları ====
[[Fayl:Huawei_U8950D_no_cover.JPG|nobaý|Salınatuǵın yadı hám SIM kartaları]]
Ayırım mobil telefonlardıń maǵlıwmat saqlaw ornı MicroSD yad kartaları arqalı keńeytiliwi múmkin, olardıń sıyımlılıǵı 2010-jıllar dawamında bir neshe ese arttı (→ SD karta § 2009–2019: SDXC). USB on the go saqlaw ornı hám bult saqlaw ornına salıstırǵanda artıqmashlıqları: oflayn qoljetimlilik hám jeke qupıyalıq, zaryadlaw portın bánt etpewi hám onnan shıǵıp turmawı, baylanıs turaqsızlıǵı yamasa keshigiwiniń joqlıǵı, kólemli maǵlıwmat paketlerine ǵárezli emesligi, hám qurılmanıń turaqlı ishki saqlaw ornınıń sheklengen qayta jazıw ciklların saqlawı. Úlken kólemdegi maǵlıwmatlar yadı kartaların almastırıw arqalı qurılmalar arasında dárhal kóshiriliwi múmkin, úlken kólemli maǵlıwmat rezerv kóshirmeleri oflayn ámelge asırılıwı múmkin, hám eger smartfon islemey qalsa, maǵlıwmatlar sırttan oqılıwı múmkin.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://news.wirefly.com/2013/05/31/microsd-vs-cloud-storage-which-do-you-prefer|bet=MicroSD vs. cloud storage: Which do you prefer?|sáne=31 May 2013|til=en-us|jumıs=phonedog.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.ni.com/en-nz/support/documentation/supplemental/12/understanding-life-expectancy-of-flash-storage.html|bet=Understanding Life Expectancy of Flash Storage|sáne=2020-07-23|til=en-nz|jumıs=www.ni.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/backup-android-phone-708622/|bet=How to back up your Android phone|sáne=2022-12-09|til=en|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=2023-02-13}}&lt;/ref&gt;

Suyıqlıq zıyanı, qulap ketiw, ekran zaqımlanıwı, iyiliw zıyanı, zıyanlı baǵdarlama yamasa jalǵan sistema jańalanıwları,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://news.softpedia.com/news/xiaomi-ships-android-11-update-completely-bricks-devices-531859.shtml|bet=Xiaomi Ships Android 11 Update, Completely Bricks Devices|avtor=Popa|at=Bogdan|sáne=2019-12-31|til=english|jumıs=softpedia}}&lt;/ref&gt; hám t.b. sebepli qurılmanıń paydalanıwǵa yamasa júklewge jaramsız bolıp qalıwına alıp keletuǵın texnikalıq hálsizlikler jaǵdayında, yad kartasında saqlanǵan maǵlıwmatlardı sırttan qutqarıp alıw múmkinshiligi bar, al qol jetpeytuǵın ishki saqlaw ornındaǵı maǵlıwmatlar joǵalıp ketedi. Yad kartasın ádette aldın ala fayllardı kóshiriw zárúrligisiz, yad kartasın qollaytuǵın basqa qurılmada dárhal qayta paydalanıwǵa boladı.

Ayırım eki SIM kartalı mobil telefonlar gibrid slotı menen támiyinlengen, onda eki slottıń birinshisine SIM karta yamasa yad kartasın salıwǵa boladı. Ayırım modeller, ádette joqarı klasslıları, úsh slot penen támiyinlengen, sonıń ishinde bir arnawlı yad kartası slotı bar, bul eki SIM hám yad kartasın bir waqıtta paydalanıwǵa múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techstage.de/ratgeber/kaufberatung-smartphones-mit-dual-sim-und-micro-sd/3t4xzm3|bet=Kaufberatung: Smartphones mit Dual-SIM und Micro-SD|sáne=2019-01-29|til=de|jumıs=TechStage|qaralǵan sáne=13 June 2021}}&lt;/ref&gt;

; Fizikalıq jaylasıwı

SIM hám yad karta slotlarınıń jaylasıwı qurılmalar arasında hár qıylı boladı, olar arqa qapaqtıń artında qol jeterli jerde yamasa batareyanıń artında jaylasıwı múmkin, sońǵısı ıssı almastırıwǵa jol qoymaydı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.nextpit.com/how-to-increase-internal-memory-on-galaxy-note-4|bet=How to increase internal memory on the Galaxy Note 4|sáne=July 5, 2015|til=en|jumıs=NextPit}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techradar.com/reviews/phones/mobile-phones/samsung-galaxy-s4-mini-1137603/review|bet=Samsung Galaxy S4 Mini review|avtor=Thorn|at=Thomas|sáne=2013-08-09|til=en|jumıs=TechRadar}}&lt;/ref&gt;

Alınbaytuǵın arqa qapaǵı bar mobil telefonlarda SIM hám yad kartaları ádette qurılmanıń ramkasındaǵı kishi lotokta jaylasadı, onı iyne quralın tesikshege kirgiziw arqalı shıǵarıp alıwǵa boladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.lifewire.com/install-sim-memory-galaxy-s7-4023729|bet=Replace the SIM &amp; Memory Card in a Samsung Galaxy S7 or S7 Edge|avtor=Hidalgo|at=Jason|til=en|jumıs=Lifewire}}&lt;/ref&gt;

2011-jılǵı Samsung Galaxy Fit hám Ace sıyaqlı ayırım erterek orta klasslı telefonlarda ramkada qural talap etpeytuǵın qapaqsha menen jabılǵan qaptal yad kartası slotı bar.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.gsmarena.com/samsung_galaxy_ace_s5830-review-573.php|bet=Samsung Galaxy Ace S5830 review: Ace in the hole|sáne=2011-02-23|jumıs=GSMArena.com}}&lt;/ref&gt;

==== Fayl kóshiriw ====
Dáslep, kompyuterlerge USB arqalı ǵalabalıq saqlaw ornına kiriw imkaniyatı keń tarqalǵan edi. Waqıttıń ótiwi menen, ǵalabalıq saqlaw ornına kiriw imkaniyatı alıp taslandı hám USB arqalı fayl kóshiriw ushın Media Kóshiriw Protokolı (Media Transfer Protocol) qaldı. Bul protokoldıń artıqmashlıqları:

- Eksklyuziv emes kiriw imkaniyatı, yaǵnıy baylanıs dawamında kompyuter saqlaw ornına kire aladı, al mobil telefonnıń baǵdarlamalıq támiynatı ushın ol bloklanbaydı.

- Ulıwma fayl sistemasın qollaw zárúrligi joq, sebebi baylanıs abstrakciya qatlamı arqalı ámelge asırıladı.

Biraq, ǵalabalıq saqlaw ornınan ayırmashılıǵı, Media Kóshiriw Protokolı (MTP) parallel islew imkaniyatına iye emes. Bul bir waqıtta tek bir kóshiriw processi orınlana aladı degendi ańlatadı, al basqa kóshiriw sorawları usı process pitkenshe kútiwi kerek. Mısalı, bul aktiv fayl kóshiriw barısında qurılmadan súwretlerdi kóriw hám videolardı oynatıw imkaniyatın bermeydi. Ayırım baǵdarlamalar hám qurılmalar MTP-ni qollap-quwatlamaydı. Bunnan tısqarı, MTP arqalı fayllarǵa tuwrıdan-tuwrı hám qálegen orınnan kiriw múmkin emes. Qálegen fayl ashılıwdan aldın qurılmadan tolıǵı menen júklep alınıwı kerek.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://mobilityarena.com/what-happened-to-mass-storage-and-file-management/|bet=What Happened To Mass Storage &amp; File Management? [Updated] - Mobility Arena - Mobile Phone, Smartphone, Cell Phone Reviews|sáne=2011-11-18|jumıs=mobilityarena.com}}&lt;/ref&gt;

=== Dawıs ===
Ayırım dawıs sapasın jaqsılawshı qásiyetler, mısalı Voice over LTE hám HD Voice payda boldı hám kóbinese jańa smartfonlarda bar. Telefonnıń dizaynı, uyalı tarmaqtıń sapası hám uzaq aralıqtaǵı qońırawlarda qollanılatuǵın qısıw algoritmleri sebepli ses sapası mashqala bolıp qalıwı múmkin.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://spectrum.ieee.org/why-mobile-voice-quality-still-stinksand-how-to-fix-it|bet=Why Mobile Voice Quality Still Stinks—and How to Fix It|avtor=Hecht|at=Jeff|sáne=September 30, 2014|jumıs=[[IEEE]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.scientificamerican.com/article/why-is-cell-phone-call-quality-so-terrible|bet=Why Is Cell Phone Call Quality So Terrible?|avtor=Malykhina|at=Elena|jumıs=Scientific American}}&lt;/ref&gt; Wi-Fi arqalı VoIP qollanbasın paydalanıw arqalı ses sapasın jaqsılawǵa boladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://lifehacker.com/whats-the-best-mobile-voip-app-1579791681|bet=What's the Best Mobile VoIP App?|avtor=Henry|at=Alan|sáne=May 22, 2014|jumıs=Lifehacker|baspaxana=Gawker Media}}&lt;/ref&gt; Uyalı telefonlarda kishi dinamikler bar, solay etip paydalanıwshı telefondı qulaǵına tutpay-aq spikerfon funkciyasın qollanıp sóylese aladı. Kishi dinamiklerdi sonday-aq cifrlı audio faylların, muzıka yamasa sóylewdi tıńlaw yamasa audio komponenti bar videolardı kóriw ushın da qollanıwǵa boladı, telefondı qulaqqa jaqın tutpay-aq. Biraq, orın únemlew ushın integraciyalanǵan dinamikler kishi hám sheklengen dawıs sapasına iye bolıwı múmkin.

HTC One M8 hám Sony Xperia Z2 sıyaqlı ayırım uyalı telefonlar gorizontal baǵdarda keńislikli ses payda etiw ushın stereofoniyalıq dinamikler menen úskenelengen.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/htc-one-m8-speaker-comparison/|bet=HTC One M8 BoomSound speakers are loud and proud|avtor=Hoyle|at=Andrew|sáne=2014-03-25|til=en|jumıs=CNET}}&lt;/ref&gt;

==== Audio konnektor ====
3.5 mm naushnik uyası (sóylew tilinde &quot;naushnik jaǵı&quot; dep ataladı) passiv naushniklerdi dárhal paydalanıwǵa, sonday-aq basqa sırtqı qosımsha audio qurılmalarǵa qosılıwǵa múmkinshilik beredi. Bul konnektor menen úskenelengen qurılmalar arasında, ol kóbinese qurılmanıń tómengi bóliminde (zaryadka portı tárepinde) jaylasqan boladı, joqarǵı bóliminen góre.

Barlıq iri óndiriwshilerdiń jańadan shıǵarılǵan uyalı telefonlarında bul konnektordı qollanıwdıń kemeyiwi 2016-jılı Apple iPhone 7 modelinde onıń joqlıǵı menen baslandı. Zaryadka portın saqlaytuǵın adapter arqalı bul uyanı qayta ornatıwǵa boladı.

Batareyadan isleytuǵın sımsız Bluetooth naushnikleri alternativa bolıp tabıladı. Biraq olar ishki qurılmalarǵa mútáj bolǵanlıqtan, mısalı Bluetooth qabıllaǵısh-uzatqısh hám zaryadka kontrolleri bar batareya sıyaqlı, qımbatıraq bolıwı múmkin, sonday-aq hár bir qollanıwdan aldın Bluetooth baylanısın ornatıw talap etiledi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.soundguys.com/was-ditching-the-headphone-jack-a-good-idea-13825/|bet=Was ditching the headphone jack a good idea?|sáne=9 August 2019|jumıs=SoundGuys}}&lt;/ref&gt;

=== Batareya ===
Smartfonlar ádette litiy-ion yamasa litiy-polimer batareyaların qollanadı, sebebi olardıń energiya tıǵızlıǵı joqarı.&lt;ref name=&quot;Williams&quot;&gt;{{Cite journal|last1=Williams|first1=R. K.|last2=Darwish|first2=M. N.|last3=Blanchard|first3=R. A.|last4=Siemieniec|first4=R.|last5=Rutter|first5=P.|last6=Kawaguchi|first6=Y.|date=2017|title=The Trench Power MOSFET—Part II: Application Specific VDMOS, LDMOS, Packaging, and Reliability|journal=IEEE Transactions on Electron Devices|volume=64|issue=3|pages=692–712|bibcode=2017ITED...64..692W|doi=10.1109/TED.2017.2655149|issn=0018-9383}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ieee&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.ieee.org/about/awards/bios/environmental-safety-recipients.html|bet=IEEE Medal for Environmental and Safety Technologies Recipients|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190325040102/https://www.ieee.org/about/awards/bios/environmental-safety-recipients.html|arxivsáne=March 25, 2019|jumıs=[[IEEE Medal for Environmental and Safety Technologies]]|baspaxana=[[Institute of Electrical and Electronics Engineers]]|qaralǵan sáne=29 July 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Sony-Energy&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.sonyenergy-devices.co.jp/en/keyword|bet=Keywords to understanding Sony Energy Devices – keyword 1991|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304224245/http://www.sonyenergy-devices.co.jp/en/keyword/|arxivsáne=4 March 2016|jumıs=[[Sony Energy Devices Corporation]]|baspaxana=[[Sony]]}}&lt;/ref&gt;

Batareyalar ádettegi qollanıw barısında qayta-qayta zaryadlanıw hám razryadlanıw nátiyjesinde ximiyalıq jaqtan tozadı, energiya sıyımlılıǵı hám shıǵıs quwatı tómenleydi, bul óz gezeginde processordıń tezliginiń páseyiwine hám sistemanıń óship qalıwına alıp keledi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://rtcl.eecs.umich.edu/rtclweb/assets/publications/2020/youngmoon-mobisys20.pdf|bet=Causes and Fixes of Unexpected Phone Shutoffs - RTCL ... rtcl.eecs.umich.edu › assets › 2020|sáne=2020-06-15}}&lt;/ref&gt; Batareyanıń sıyımlılıǵı bir neshe júz ret zaryadlanǵannan keyin 80% ǵa deyin tómenlewi múmkin, hám bul kórsetkishtiń tómenlewi waqıt ótiwi menen tezlesedi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://theconversation.com/explainer-how-to-extend-your-phones-battery-life-80958|bet=Explainer: how to extend your phone's battery life|avtor=Jasieniak|at=Jacek|sáne=July 31, 2017|til=en|jumıs=The Conversation}}&lt;/ref&gt;
Ayırım uyalı telefonlar paydalanıwshınıń ózi batareyanı almastıra alatuǵınday etip islengen, ádette arqa qaqpaǵın ashıw arqalı. Bunday dizayn dáslep kópshilik uyalı telefonlarda, sonıń ishinde Apple iPhone bolmaǵan sensorlı ekranlı telefonlarda da qollanılǵan bolsa da, 2010-jıllar dawamında onıń ornın turaqlı ornatılǵan, almastırılmaytuǵın batareyalar iyeledi; bul dizayn ámeliyatı jobalastırılǵan eskiriw ushın sınǵa alındı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://blog.ravpower.com/2018/11/planned-obsolescence-upgrade-phone/|bet=Planning for Obsolescence: When to Buy a New Phone|avtor=RAVPower|at=Team|sáne=9 November 2018|jumıs=RAVPower}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/technology/2020/apr/15/the-right-to-repair-planned-obsolescence-electronic-waste-mountain|bet=Planned obsolescence: the outrage of our electronic waste mountain|sáne=15 April 2020|til=en|jumıs=the Guardian}}&lt;/ref&gt;

==== Zaryadlaw ====
[[Fayl:USB_battery_charger.jpg|nobaý|Joqarı sıyımlıqtaǵı kóshpeli batareya zaryadlaǵısh (power bank)]]
Házirgi USB kabelleriniń mıs sımları kótere alatuǵın [[Elektr togı|elektr togınıń]] sheklewleri sebepli, Qualcomm Quick Charge hám MediaTek Pump Express sıyaqlı joqarı kernewdi paydalanatuǵın zaryadlaw protokolları islep shıǵılǵan. Bul protokollar tezirek zaryadlaw ushın quwat ótkizgishligin arttırıwǵa, ergonomikalıq sheklewlersiz paydalanıw waqtın maksimallastırıwǵa hám qurılmanıń quwat deregine qosılıp turıwı kerek bolǵan waqıttı minimallastırıwǵa arnalǵan.

Smartfonnıń integraciyalanǵan zaryadlaw kontrolleri (IC) qollap-quwatlanatuǵın zaryadlaǵıshtan joqarı kernewdi soraydı. Oppo kompaniyasınıń &quot;VOOC&quot; texnologiyası, sonday-aq &quot;dash charge&quot; dep te ataladı, qarama-qarsı tásildi qollanıp, aqırǵı qurılmada kelip túsetuǵın kernewdi batareyanıń zaryadlaw terminalı kernewine deyin ishki retlewden payda bolatuǵın ıssılıqtıń bir bólegin kesiw ushın toqtı kóbeytti. Biraq bul texnologiya bar USB kabelleri menen úylespeydi, sebebi ol joqarı toklı USB kabelleriniń qalıń mıs sımların talap etedi. Keyinirek, USB Power Delivery (USB-PD) islep shıǵıldı, onıń maqseti 100 Vattqa shekem quwatlı qurılmalar arasında zaryadlaw parametrlerin standartlastırıw edi, biraq ol tek eki ushında da USB-C bolǵan kabellerde ǵana qollap-quwatlanadı, sebebi bul konnektordıń arnawlı PD kanalları bar.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techpp.com/2020/04/09/qualcomm-quick-charge-vs-oneplus-warp-charge-vs-oppo-vooc-vs-usb-pd/|bet=Qualcomm Quick Charge vs OnePlus Warp Charge vs Oppo VOOC vs USB-PD - TechPP|avtor=Rao|at=Sumukh|sáne=2020-04-09|jumıs=techpp.com|qaralǵan sáne=9 December 2021}}&lt;/ref&gt;

Zaryadlaw tezligi artıp barǵan, 2014-jılı 15 vatt,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.anandtech.com/show/8613/the-samsung-galaxy-note-4-review/3|bet=The Samsung Galaxy Note 4 Review|avtor=Ho|at=Joshua|sáne=2014|jumıs=www.anandtech.com}}&lt;/ref&gt; 2016-jılı 20 vatt,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.phonearena.com/news/How-it-works-Dash-Charge-fast-charging-on-the-OnePlus-3_id82646|bet=How it works: Dash Charge fast charging on the OnePlus 3|avtor=T|at=Nick|sáne=2016-06-30|jumıs=Phone Arena}}&lt;/ref&gt; al 2018-jılı 45 vatt&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/circuitbreaker/2018/10/10/17958648/oppo-super-vooc-fast-charging-find-x-lamborghini-edition|bet=Oppo has the fastest fast charging we've ever seen|avtor=Byford|at=Sam|sáne=10 October 2018|til=en|jumıs=The Verge}}&lt;/ref&gt; bolǵan, biraq qurılmanı paydalanıw barısında quwat ótkizgishligi ádewir tómenlewi múmkin.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://phandroid.com/2017/05/11/samsung-galaxy-s8-plus-wont-fast-charge-problems/|bet=PSA: The Galaxy S8 and S8+ doesn't actually Fast Charge while you're using it – Phandroid|sáne=11 May 2017|jumıs=phandroid.com}}&lt;/ref&gt;

Sımsız zaryadlaw keń qollanılıp atır, ol zaryadlaw portın jiyi qayta qosıw arqalı tozıp ketiwden saqlap, úzilisli qayta zaryadlawǵa múmkinshilik beredi. Bunda Qi eń keń tarqalǵan standart bolıp, onnan keyin Powermat keledi. Sımsız quwat beriwdiń tómenirek nátiyjeliligi sebepli, zaryadlaw tezligi sımlı zaryadlawǵa qaraǵanda tómenirek hám uqsas zaryadlaw tezliginde kóbirek ıssılıq payda boladı.

2017-jıldıń aqırına kelip, smartfon batareyasınıń jumıs waqtı ulıwma alǵanda jetkilikli boldı;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/smartphones-best-long-battery-life/|bet=6 phones with the best battery life|qaralǵan sáne=October 31, 2017}}&lt;/ref&gt; biraq, burınıraq smartfon batareyasınıń jumıs waqtı jaman edi, sebebi hálsiz batareyalar smartfonlardıń kompyuter sistemaları hám túrli reńli ekranlarınıń ádewir quwat talapların kótere almaytuǵın edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/the-secret-behind-poor-smartphone-battery-life/|bet=The secret behind poor smartphone battery life|avtor=Kendrick|at=James|sáne=August 4, 2014|jumıs=ZDNet|qaralǵan sáne=November 2, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Peak Battery: Why Smartphone Battery Life Still Stinks, and Will for Years|journal=[[Time (magazine)|Time]]|date=April 1, 2013}}&lt;/ref&gt;

Smartfon paydalanıwshıları úyden tısqarı, jumısta hám mashinalarda paydalanıw ushın qosımsha zaryadlaǵıshlar hám kóshpeli sırtqı &quot;batareya paketlerin&quot; satıp aladı. Sırtqı batareya paketlerine smartfonǵa kabel menen qosılatuǵın ulıwma modeller hám smartfonnıń qabına &quot;minip&quot; turatuǵın arnawlı islengen modeller kiredi. 2016-jılı Samsung kompaniyası jarılıwshı batareya máselesi sebepli millionlaǵan Galaxy Note 7 smartfonların qaytarıp alıwǵa májbúr boldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.digitaltrends.com/mobile/samsung-halts-galaxy-note-7-shipments-phones-catching-fire/|bet=Refurbished version of ill-fated Galaxy Note 7 will soon be available overseas|sáne=May 5, 2017}}&lt;/ref&gt; Tutınıwshılar ushın qolaylılıq jaratıw maqsetinde ayırım miymanxanalarda, barlarda hám basqa da jámiyetlik orınlarda sımsız zaryadlaw stanciyaları ornatılǵan.

==== Quwattı basqarıw ====
Quwat tutınıwın azaytıwdıń bir usılı - paneldiń ózin-ózi jańalawı, bunda ekranda kórsetiletuǵın súwret processordan displey komponentiniń integraciyalanǵan kontrollerine (IC) hár waqıtta emes, al tek ekrandaǵı informaciya ózgergende ǵana jiberiledi. Bunıń ornına displeydiń integraciyalanǵan kontrolleri sońǵı ekran mazmunın este saqlaydı hám ekrandı ózi jańalaydı. Bul texnologiya shama menen 2014-jılı engizilgen hám quwat tutınıwın bir neshe júz millivattqa azaytqan.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.anandtech.com/show/9394/analysing-amoled-power-efficiency|bet=Analysing AMOLED Power Efficiency Improvements|avtor=Frumusanu|at=Andrei|sáne=2015-06-23|jumıs=www.anandtech.com|qaralǵan sáne=14 September 2023}}&lt;/ref&gt;

=== Kameralar ===
Kameralar smartfonlardıń standart ózgesheliklerine aylanǵan. 2019-jılǵa kelip, telefon kameraları házir modeller arasındaǵı ayırmashılıqtı kórsetiwdiń júdá básekili tarawına aylandı, reklama kampaniyaları kóbinese qurılmanıń tiykarǵı kameralarınıń sapası yamasa múmkinshiliklerine tiykarlanadı.

Súwretler ádette JPEG fayl formatında saqlanadı; 2010-jıllardıń ortasınan baslap ayırım joqarı klasslı telefonlar RAW súwret alıw múmkinshiligine de iye.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.androidbeat.com/2016/04/how-to-shoot-photos-dng-raw-galaxy-s7/|bet=How to Shoot Photos in DNG/RAW on Samsung Galaxy S7|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210819213752/https://www.androidbeat.com/2016/04/how-to-shoot-photos-dng-raw-galaxy-s7/|arxivsáne=August 19, 2021|sáne=24 April 2016|til=en-us|jumıs=Android Beat {{!}} Android News, Hacks, Apps, Tips &amp; Reviews Blog|qaralǵan sáne=19 August 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techshout.com/samsung-to-bless-galaxy-s6-and-s6-edge-with-raw-photo-support-via-android-5-1-1-update/|bet=Samsung Dropping RAW Image Support Into Galaxy S6 And S6 Edge Via Android 5.1.1 Update - TechShout|avtor=Nikam|at=Sohil|sáne=2015-05-08|jumıs=www.techshout.com|qaralǵan sáne=19 August 2021}}&lt;/ref&gt;

==== Keńislik sheklewleri ====
Ádette smartfonlarda kem degende bir tiykarǵı artqı kamera hám &quot;selfi&quot; hám video sóylesiw ushın tómenirek ajıratımlılıqqa iye aldıńǵı kamera boladı. Smartfonlarda súwret sensorları hám optika ushın sheklengen tereńlik sebepli, artqı kameralar kóbinese telefonnıń qalǵan bólimine qaraǵanda qalıńıraq bolǵan &quot;dóńeslikte&quot; jaylasqan. Barǵan sayın juqa bolıp baratırǵan mobil telefonlarda arnawlı kameralarda jaqsıraq linzalar ushın zárúr hám qollanılatuǵın tereńlikke qaraǵanda kóbirek gorizontal keńislik bar bolǵanlıqtan, telefon óndiriwshileri bir neshe kameralardı kirgiziw baǵdarında ketip atır, olardıń hár biri belgili bir maqset ushın optimallastırılǵan (telefoto, keń múyeshli hám t.b.).

Artınan qaraǵanda, artqı kameralar ádette joqarǵı ortada yamasa joqarǵı shep múyeshte jaylasqan. Múyeshtegi jaylasıw kamera moduliniń átirapına basqa apparatlıq qurallardı jaylastırıwdı talap etpeydi hám sonnıń menen birge ergonomikanı jaqsılaydı, sebebi gorizontal uslap turǵanda linza betiniń jabılıp qalıw itimallıǵı azıraq boladı.

Házirgi zamanagóy smartfonlarda optikalıq súwret turaqlandırıw (OIS), úlkenirek sensorlar, jaqtı linzalar, hátte optikalıq zum hám RAW súwretler menen kameralar bar. HDR, kóp linzalı &quot;Bokeh rejimi&quot; hám kóp kadrlı túngi rejimler endi ádettegi nársege aylandı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.ephotozine.com/article/top-16-best-camera-phones-for-photography-2019-23050|bet=Top 16 Best Camera Phones For Photography 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190512034618/https://www.ephotozine.com/article/top-16-best-camera-phones-for-photography-2019-23050|arxivsáne=May 12, 2019|sáne=April 4, 2019}}&lt;/ref&gt; Kóp jańa smartfon kamera funkciyaları esaplaw fotografiya súwret islew hám bir neshe arnawlı linzalar arqalı iske asırılmaqta, úlkenirek sensorlar hám linzalar arqalı emes, sebebi telefonlar múmkin bolǵanınsha juqa etip islenip atırǵanlıqtan, olardıń ishindegi keńislik sheklengen.

==== Arnawlı kamera túymesi ====
Samsung i8000 Omnia 2, ayırım Nokia Lumia hám Sony Xperia sıyaqlı geybir mobil telefonlar fizikalıq kamera zatvorı túymesi menen támiyinlengen.

Eki basım dárejesine iye bolǵanları arnawlı ıqsham kameralardıń kózlep alıp atıw intuiciyasına uqsaydı. Kamera túymesi kamera baǵdarlamalıq támiynatın tez hám ergonomikalıq túrde iske qosıw ushın tez baylanıs sıpatında paydalanılıwı múmkin, sebebi ol qaltanıń ishinde quwat túymesine qaraǵanda qolaylıraq jaylasqan.

=== Arqa qaplama materialları ===
Smartfonlardıń arqa qaplamaları ádette polikarbonat, alyuminiy yamasa shiysheden islenedi. Polikarbonat arqa qaqpaqlar jıltır yamasa gúńgirt bolıwı múmkin, hám múmkin teksturalı bolıwı múmkin, mısalı Galaxy S5-te noqatlı yamasa Galaxy Note 3 hám Note 4-te teri sıyaqlı.

Polikarbonat arqa qaplamalar kórkemlik hám trendke baǵdarlanǵan paydalanıwshılar arasında &quot;premium&quot; emes dep qabıl etiliwi múmkin bolsa da, onıń utilitar kúshli tárepleri hám texnikalıq artıqmashlıqları tómendegilerdi óz ishine aladı: bekkemlik hám soqqı sińiriw, metalǵa qaraǵanda turaqlı mayısıwǵa qarsı úlkenirek serpimlilik, shiyshe sıyaqlı sınıwǵa uqıpsızlıq, bul onı almalı etip jobalawdı ańsatlastıradı; jaqsıraq óndiris qárejeti nátiyjeliligi hám metalǵa uqsap radio signallardı yamasa sımsız quwattı tosqınlıq etpewi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.anandtech.com/show/7984/discussion-on-material-choices-in-mobile|bet=A Discussion on Material Choices in Mobile|avtor=Ho|at=Joshua|sáne=2014-05-05|jumıs=www.anandtech.com|qaralǵan sáne=11 April 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/bring-back-plastic-phones-1004824/|bet=Bring back plastic phones.|sáne=5 July 2019|jumıs=Android Authority}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.tuflite.com/blog/benefits-applications-polycarbonates|bet=Benefits And Applications Of Polycarbonates|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210411235448/https://www.tuflite.com/blog/benefits-applications-polycarbonates|arxivsáne=April 11, 2021|sáne=17 June 2020|jumıs=Tuflite|qaralǵan sáne=April 11, 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/build-materials-metal-vs-glass-vs-plastic-617553/|bet=Build materials: metal vs glass vs plastic|sáne=19 July 2018|jumıs=Android Authority}}&lt;/ref&gt;

=== Aksessuarlar ===
Smartfonlar ushın keń kólemli aksessuarlar satıladı, olardıń qatarına tómendegiler kiredi: qaplar, yad kartaları, ekran qorǵaǵıshları, zaryadlaǵıshlar, sımsız quwat stanciyaları, USB On-The-Go adapterleri (USB disklerin hám ayırım jaǵdaylarda sırtqı monitorǵa HDMI kabelin qosıw ushın), MHL adapterleri, qosımsha batareyalar, quwat bankleri, qulaqlıqlar, birgelikte qulaqlıq-mikrofonlar (mısalı, adamǵa qurılmanı qulaǵına tutpastan jeke sóylesiwler alıp barıwǵa múmkinshilik beredi), hám paydalanıwshılarǵa óz smartfonlarınan medianı sımsız tıńlawǵa imkaniyat beretuǵın Bluetooth qosılǵan quwatlı dinamikler.

Qaplar soqqılardan ortasha qorǵanıw hám tırnalıwdan jaqsı qorǵanıw beretuǵın salıstırmalı arzan rezina yamasa jumsaq plastik qaplardan baslap, rezina qaplama menen qattı sırtqı qabıqtı birgelikte qollanatuǵın qımbatıraq, awır jumıs ushın arnalǵan qaplarǵa shekem boladı. Ayırım qaplar &quot;kitap&quot; tárizli formaǵa iye bolıp, paydalanıwshı qurılmanı qollanıw ushın ashatuǵın qaplamaǵa iye; qaplama jabıq bolǵanda, ol ekrandı qorǵaydı. Ayırım &quot;kitap&quot; tárizli qaplarda kredit kartaları ushın qosımsha qaltalar bar, bul adamlarǵa olardı shıjlan sıpatında paydalanıwǵa múmkinshilik beredi.

Aksessuarlarǵa smartfon óndiriwshisi tárepinen satılatuǵın ónimler hám basqa óndiriwshiler tárepinen islengen úylesimli ónimler kiredi.

Biraq, [[Apple Inc.|Apple]] sıyaqlı ayırım kompaniyalar &quot;uglerod izlerin azaytıw&quot; hám t.b. sebepler menen smartfonlarǵa zaryadlaǵıshlardı qosıwdı toqtattı, bul kóp sanlı tutınıwshılardıń zaryadlaw adapterleri ushın qosımsha tólewine alıp keldi.

== Programmalıq támiynatı ==

=== Mobil operaciyalıq sistemalar ===
[[Mobil operaciyalıq sistema]] (yamasa mobil OS) - bul telefonlar, planshetler, aqıllı saatlar yamasa basqa mobil qurılmalar ushın operaciyalıq sistema. Dúnya júzi boyınsha, [[Android]] hám [[IOS]] paydalanıw úlesi boyınsha eń kóp qollanılatuǵın eki mobil operaciyalıq sistema bolıp esaplanadı, birinshi atalǵanı 2013-jıldan baslap barlıq qurılmalarda dúnya júzi boyınsha eń kóp satılatuǵın OS bolıp kelmekte.

[[Mobil operaciyalıq sistema|Mobil operaciyalıq sistemalar]] jeke kompyuter operaciyalıq sistemasınıń ózgesheliklerin mobil yamasa qolda uslap júriwge qolaylı basqa ózgeshelikler menen biriktiredi; ádette tómendegilerdiń kópshiligin óz ishine aladı hám házirgi zaman mobil sistemalarında olar zárúrli dep esaplanadı: sensorlı ekran, uyalı baylanıs, Bluetooth, Wi-Fi Protected Access, Wi-Fi, Global jaylasıw sisteması (GPS) mobil navigaciya, video hám bir kadrlı súwret kameraları, sózdi tanıw, dawıs jazǵısh, muzıka oynatqısh, jaqın maydan baylanısı hám infraqızıl nurlandırǵısh. 2018-jıldıń birinshi kvartalına kelip, 383 millionnan aslam smartfon satılǵan bolıp, olardıń 85,9 procenti Android, 14,1 procenti iOS sistemasında isleydi hám basqa OS larda isleytuǵın smartfonlardıń sanı oǵada az.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.gartner.com/newsroom/id/3876865/|bet=Gartner Says Worldwide Sales of Smartphones Returned to Growth in First Quarter of 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180613220451/https://www.gartner.com/newsroom/id/3876865|arxivsáne=June 13, 2018|sáne=May 29, 2018|jumıs=Gartner, Inc.|baspaxana=Gartner|qaralǵan sáne=August 25, 2018}}&lt;/ref&gt; Android ózi Windows ataqlı desktop operaciyalıq sistemasınan da keń tarqalǵan, ulıwma alǵanda, smartfon qollanıwı (hátte planshetlersiz de) desktop kompyuterlerin qollanıwdan asıp ketedi. Basqa belgili mobil operaciyalıq sistemalar - Flyme OS hám Harmony OS.

Mobil baylanıs múmkinshiliklerine iye mobil qurılmalar (mısalı, smartfonlar) eki [[Mobil operaciyalıq sistema|mobil operaciyalıq sistemanı]] óz ishine aladı - tiykarǵı paydalanıwshıǵa baǵdarlanǵan programmalıq platforma tómen dárejeli menshik haqıyqıy waqıt rejiminde isleytuǵın operaciyalıq sistema menen tolıqtırıladı, ol radio hám basqa da apparatlıq qurallardı basqaradı. Izertlewler kórsetkenindey, bul tómen dárejeli sistemalar bir qatar qáwipsizlik hálsizliklerine iye bolıwı múmkin, bul zıyanlı bazalıq stanciyalarǵa mobil qurılma ústinen joqarı dárejeli baqlaw ornatıwǵa múmkinshilik beredi.

=== Mobil qosımsha ===
Mobil qosımsha - bul mobil qurılmada, mısalı smartfonda islewge arnalǵan kompyuter programması. &quot;Qosımsha&quot; termini &quot;programmalıq támiynat qosımshası&quot; termininiń qısqartılǵan forması.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/what-the-heck-is-an-app-2011-3|bet=What The Heck Is An &quot;App&quot;?|jumıs=Business Insider}}&lt;/ref&gt;

=== Qosımshalar dúkanları ===
[[Apple Inc.|Apple]] kompaniyasınıń 2008-jılı iyul ayında iPhone hám iPod Touch ushın [[App Store]] dúkanın ashıwı bir platformaǵa baǵdarlanǵan úshinshi tárep qosımshaların ([[programmalıq támiynat]] hám [[Kompyuter programması|kompyuter programmaların]]) óndiriwshi tárepinen basqarılatuǵın onlayn tarqatıw usılın keń qollanıwǵa kirgizdi. Házirgi waqıtta video oyınlar, muzıkalıq ónimler hám biznes quralların óz ishine alǵan úlken kólemdegi qosımshalar bar. Sol waqıtqa shekem smartfon qosımshaların tarqatıw GetJar, Handango, Handmark hám PocketGear sıyaqlı bir neshe platforma ushın qosımshalar usınatuǵın úshinshi tárep dereklerine tiykarlanǵan edi. [[App Store]] dúkanınıń tabıslı bolıwınan keyin, basqa smartfon óndiriwshileri de óz qosımshalar dúkanların iske qostı, mısalı, Google kompaniyasınıń Android Market dúkanı (keyinirek Google Play Store dep ózgertildi) hám RIM kompaniyasınıń BlackBerry App World dúkanı, sonday-aq Android platformasına baylanıslı Aptoide, Cafe Bazaar, F-Droid, GetJar hám Opera Mobile Store sıyaqlı qosımshalar dúkanları payda boldı. 2014-jıldıń fevral ayında mobil qosımshalardı islep shıǵıwshılardıń 93% birinshi gezekte smartfonlardı maqset etip alǵan edi.

== Házirgi smartfon brendleriniń dizimi ==
&lt;div style=&quot;column-width:100px&quot;&gt;
* Asus
* Gionee
* Google Pixel
* Honor
* HTC
* Huawei
* Infinix
* [[IPhone|iPhone]]
* iQOO
* Itel
* Lava
* Lenovo
* Meizu
* Motorola
* [[Nokia]]
* Nothing
* Nubia
* OnePlus
* Oppo
* POCO
* Realme
* Redmi
* Samsung Galaxy
* Sharp
* Sony Xperia
* Tecno
* Umidigi
* Vivo
* Xiaomi
* ZTE
&lt;/div&gt;

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Programmalıq injiniring]]
&lt;references /&gt;
__BÖLİDİMÖNDEMEW__
[[Kategoriya:IPhone]]</text>
      <sha1>h8ps9g1mkkvsepdkupyrvjesh8wg2u8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21241</id>
    <revision>
      <id>123746</id>
      <parentid>120619</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:18:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123746</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="76096" sha1="d32qi60g05891850up4y35eho1iqgf4" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vevent&quot;
|+WWDC
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;infobox-image logo&quot; |[[Fayl:Apple_WWDC_wordmark_2024.svg|250x250px]]&lt;div class=&quot;infobox-caption&quot;&gt;Dúnya júzlik Baǵdarlamashılar Konferenciyası&lt;/div&gt;
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; style=&quot;white-space: nowrap;&quot; |Statusı
| class=&quot;infobox-data&quot; |Aktiv
|- style=&quot;display: none;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;infobox-full-data&quot; |&lt;templatestyles src=&quot;Module:Infobox/styles.css&quot;&gt;&lt;/templatestyles&gt;
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; style=&quot;white-space: nowrap;&quot; |Janrı
| class=&quot;infobox-data&quot; |Konferenciya
|-
!Jiyiligi
|1983; 2006: avgust
1984: aprel

1986: yanvar

1987: mart hám aprel

1988: aprel hám sentyabr

jıl sayın (1989-jıldan baslap)

1989–2002: hár may ayında

2003; 2005; 2007–: hár iyun ayında

2004: iyun ayınıń aqırı–iyul ayınıń bası
|-
!Ótkeriw ornı
|1983: Danfey miymanxanası
1984: Moskone orayı

1986: Bruks zalı

1987: Universal amfiteatrı hám Santa-Klara konvenciya orayı

1988–2002; 2017–19: San-Xose konvenciya orayı

2003–16: Moskone Uest

2020–21: Apple Park-ta aldınnan jazıp alınǵan (COVID-19 pandemiyasına baylanıslı konferenciyalar onlayn rejiminde ótkerildi)

2022–: aldınnan jazıp alınǵan hám Apple Park (konferenciya onlayn hám Apple Park-ta júzbe-júz ótkerildi)
|-
!Ornalasıw(lar)
|1987: Santa-Klara, [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya]]
2003–16: [[San-Francisko]], Kaliforniya

1988–2002; 2017–19: San-Xose, Kaliforniya

2020–21: Kupertino, Kaliforniya (cifrlı konferenciya)

2022–: Kupertino, Kaliforniya (júzbe-júz hám cifrlı konferenciya)
|-
!Mámleket 
|[[Amerika Qurama Shtatları]]
|-
!'''Aktiv jılları''' 
|41
|-
!'''Dáslepki ótkerilgen jılı'''
|1983 
|-
!'''Tiykarshı'''
|[[Apple Inc.]] 
|-
!'''Eń sońǵısı''' 
|10–14-iyun, 2024 [https://www.youtube.com/watch?v=RXeOiIDNNek YouTube] 
|-
!'''Aldıńǵı ilaj''' 
|5–9-iyun, 2023 
|-
!Keyingi ilaj 
|Iyun 2025 
|-
!'''Qatnasıwshılar sanı''' 
|23 million onlayn kóriwshi (2020
|-
!'''Aymaǵı'''
|Dúnya júzi boyınsha 
|-
!Byudjeti
|50 million AQSH dolları 
|-
!Shólkemlestiriwshi
|[[Apple Inc.]]
|-
!Veb-saytı 
|[https://developer.apple.com/wwdc24/ developer.apple.com/wwdc/]
|- style=&quot;display:none&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|}
'''Dúnya júzlik Baǵdarlamashılar Konferenciyası''' ''([[Inglis tili|ingl]]. Worldwide Developers Conference; WWDC)'' — [[Apple Inc.]] tárepinen hár jılı ótkeriletuǵın [[Informaciyalıq texnologiya|informaciyalıq texnologiyalar]] konferenciyası. Házirgi waqıtta konferenciya [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniyadaǵı]] Apple Park kompleksinde ótkeriledi. Bul is ilaj macOS, [[IOS|iOS]], iPadOS, watchOS, tvOS hám visionOS shańaraqlarındaǵı jańa [[Programmalıq támiynat|baǵdarlamalıq támiynat]] hám texnologiyalardı, sonday-aq basqa da Apple baǵdarlamalıq támiynatların kórsetiw ushın paydalanıladı; geyde jańa [[apparatlıq támiynat]] ónimleri de járiyalanadı. WWDC sonday-aq [[IPhone|iPhone]], iPad, Mac hám basqa Apple qurılmaları ushın qosımshalar islep shıǵaratuǵın úshinshi tárep baǵdarlamalıq támiynat [[Programmist (Baǵdarlamashı)|baǵdarlamashıları]] ushın shólkemlestirilgen is iláj bolıp tabıladı.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://manmadecycle.com.au/blogs/news/wwdc-2022|title=WWDC 2022: New rumours, new OS software, and new devices|access-date=2022-04-17|language=en}}&lt;/ref&gt; Qatnasıwshılar Apple injenerleri menen ámeliy laboratoriyalarǵa qatnasıwı hám kóp sanlı temalardı qamtıytuǵın tereń sessiyalarǵa qatnasıwı múmkin.

Birinshi WWDC 1983-jılı Apple Basic-tiń tanıstırılıwı menen ótkerilgen, biraq Apple bul konferenciyanı jańa ónimlerdi baslawdıń tiykarǵı maydanı sıpatında paydalanıwdı 2002-jılı ǵana basladı. 1987-jıldan baslap, WWDC Santa-Klarada ótkerildi. Jaqın jaylasqan San-Xosede 15 jıl ótkerilgennen soń, konferenciya [[San-Francisko|San-Franciskoǵa]] kóshirildi, ol jerde aqıbetinde Apple-dıń jıl sayınǵı tiykarǵı media waqıyasına aylandı hám úziliksiz túrde tolıq satıldı. 13 jıldan keyin WWDC San-Xosege qaytıp keldi.

COVID-19 pandemiyası sebepli WWDC 2020 hám WWDC 2021 tek onlayn formatta ótkerildi. WWDC 2022 COVID-19 pandemiyasına qaramastan, úsh jıldan keyin birinshi ret [[Programmist (Baǵdarlamashı)|baǵdarlamashılar]] hám baspasóz wákillerin Apple Park-ke mirát etti.&lt;ref name=&quot;WWDC 2022&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc22/|bet=WWDC2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220606074846/https://developer.apple.com/wwdc22/|arxivsáne=June 6, 2022|jumıs=Apple Developer|baspaxana=Apple Inc.|qaralǵan sáne=June 10, 2024}}&lt;/ref&gt; Tutınıwshılar hám keń jámiyetshilik bul is ilajdı onlayn tikkeley translyaciyalar arqalı baqladı. Bul waqıyalardıń barlıǵı [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya shtatınıń]] Kupertino qalasındaǵı Apple Park-te ótkerildi. WWDC 2023 hám onlayn, hám júzbe-júz formatta ótkerildi; eń sońǵı konferenciya, WWDC 2024 de 2024-jıldıń 10-iyun hám 14-iyun aralıǵında hám onlayn, hám júzbe-júz formatta ótkerildi.&lt;ref name=&quot;WWDC 2024&quot;&gt;{{Cite news|title=Apple WWDC 2024, set for June 10–14, promises to be 'A(bsolutely) I(ncredible)'|url=https://techcrunch.com/2024/03/26/apple-wwdc-2024-set-for-june-10-14-promises-to-be-absolutely-incredible/|access-date=March 26, 2024}}&lt;/ref&gt;

== Qatnasıw ==
2020-jılǵa shekem, konferenciyaǵa kiriw ushın 1,599 dollar turǵan bilet talap etiletuǵın edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macworld.co.uk/how-to/wwdc-2019-tickets-3510253/|bet=Complete guide to scoring WWDC 2019 tickets|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220127175543/https://www.macworld.co.uk/how-to/wwdc-2019-tickets-3510253/|arxivsáne=January 27, 2022|avtor=Macro|at=Ashleigh|jumıs=Macworld UK|qaralǵan sáne=2021-05-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.macworld.co.uk/news/wwdc-2020-3782252/|bet=Everything Apple announced at WWDC 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210802143552/https://www.macworld.co.uk/news/wwdc-2020-3782252/|arxivsáne=August 2, 2021|avtor=Haslam|at=Karen|jumıs=Macworld UK|qaralǵan sáne=2021-05-24}}&lt;/ref&gt; Biletler onlayn lotereya arqalı alınatuǵın edi. Studentler hám STEM shólkemleriniń aǵzaları ushın stipendiyalar bar. Qatnasıwshılar 13 jastan úlken bolıwı hám Apple Baǵdarlamashılar baǵdarlamasınıń aǵzası bolıwı kerek.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc/policy/|bet=WWDC18 Registration and Attendance Policy|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180901050239/https://developer.apple.com/wwdc/policy/|arxivsáne=September 1, 2018|sáne=2018|jumıs=Apple Developer|baspaxana=Apple|qaralǵan sáne=June 10, 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc/scholarships/|bet=Scholarships|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190310194519/https://developer.apple.com/wwdc/scholarships/|arxivsáne=March 10, 2019|sáne=2018|jumıs=Apple Developer|baspaxana=Apple|qaralǵan sáne=June 10, 2018}}&lt;/ref&gt;

2007-jılǵa shekem, qatnasıwshılar sanı 2,000 hám 4,200 arasında ózgerip turdı; biraq, WWDC 2007 waqtında [[Stiv Djobs]] 5,000-nan aslam qatnasıwshı bar ekenin atap ótti. 2008-jıldan 2015-jılǵa shekem ótkerilgen WWDC is ilajları 5,000 qatnasıwshı (arnawlı qatnasıwshılardı qosqanda 5,200) menen sheklengen hám tolıq satılıp ketken. WWDC 2018-de 77 elden 6,000 qatnasıwshı boldı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/technology/live/2018/jun/04/apple-wwdc-2018-keynote-ios-12-iphone-update-macbook-macos-1014-tim-cook-siri-live?page=with:block-5b157170e4b0033069063c09#block-5b157170e4b0033069063c09|bet=WWDC 2018 keynote: Apple to stop Facebook tracking on iOS 12 — as it happened|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220712125601/https://www.theguardian.com/technology/live/2018/jun/04/apple-wwdc-2018-keynote-ios-12-iphone-update-macbook-macos-1014-tim-cook-siri-live?page=with:block-5b157170e4b0033069063c09#block-5b157170e4b0033069063c09|arxivsáne=July 12, 2022|avtor=Hern|at=Alex|sáne=June 4, 2018|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=June 10, 2018}}&lt;/ref&gt; sonıń ishinde 350 stipendiya alıwshı bar edi.

== Mazmunı ==
WWDC hár jılı iyun ayınıń bir háptesinde dúyshembiden jumaǵa shekem ótkeriledi. Konferenciya tiykarınan kirisiw sózi, prezentaciya sessiyaları, jeke &quot;laboratoriya&quot; másláhátleri hám arnawlı ushırasıwlar hám waqıyalardan ibarat.&lt;ref name=&quot;Schedule&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc/schedule/|bet=Schedule|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181013035533/https://developer.apple.com/wwdc/schedule/|arxivsáne=October 13, 2018|sáne=2018|jumıs=Apple Developer|baspaxana=Apple|qaralǵan sáne=June 10, 2018}}&lt;/ref&gt;
[[Fayl:WWDC17_Platforms_State_of_the_Union.jpg|oñğa|nobaý|WWDC 2017-degi Platformalar jaǵdayı haqqında bayanat]]
Konferenciya dúyshembi kúni azanda Tim Kuk hám basqa Apple basshıları tárepinen beriletuǵın kirisiw sózi menen baslanadı. (1998-jıldan 2011-jılı jumıstan ketiwi hám qaytıs bolıwına shekem, [[Stiv Djobs]]-qa kirisiw sózin bergen, onı media kóbinese Stivnout dep ataǵan.) Oǵan konferenciya qatnasıwshıları da, media wákilleri de qatnasadı, sebebi Apple bul ilajda únemli túrde ónim járiyalawların ámelge asıradı. Kirisiw sózi waqtında járiyalanǵan apparatlıq támiynat keyin konferenciya zalında kórsetiliwi múmkin. Kirisiw sózinen keyin tústen keyin Platformalar jaǵdayı haqqında bayanat beriledi, onda Apple-dıń baǵdarlamalıq támiynat platformalarındaǵı ózgerisler kórsetiledi hám atap ótiledi, olar hápte dawamında sessiyalarda tolıǵıraq túsindiriledi. Apple Dizayn sıylıqları da konferenciyanıń birinshi kúni járiyalanadı.&lt;ref name=&quot;Schedule&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc/schedule/|bet=Schedule|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181013035533/https://developer.apple.com/wwdc/schedule/|arxivsáne=October 13, 2018|sáne=2018|jumıs=Apple Developer|baspaxana=Apple|qaralǵan sáne=June 10, 2018}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://developer.apple.com/wwdc/schedule/ &quot;Schedule&quot;]. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

Siyshembiden jumaǵa shekem bir neshe sessiya baǵdarları parallel túrde ótkeriledi. Prezentaciyalar [[programmalastırıw]], dizayn hám basqa temalardı qamtıp aladı hám baslanǵısh dárejeden joqarı dárejege shekem boladı. Derlik barlıq jobalastırılǵan prezentaciyalar Apple xızmetkerleri tárepinen ótkeriledi. Bul prezentaciyalar tikkeley efirde kórsetiledi, al jazbaları Apple Developer veb-saytında, konferenciyanıń [[IOS|iOS]] hám tvOS qosımshalarında talap boyınsha kóriw múmkin.&lt;ref name=&quot;Schedule&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc/schedule/|bet=Schedule|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181013035533/https://developer.apple.com/wwdc/schedule/|arxivsáne=October 13, 2018|sáne=2018|jumıs=Apple Developer|baspaxana=Apple|qaralǵan sáne=June 10, 2018}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://developer.apple.com/wwdc/schedule/ &quot;Schedule&quot;]. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; Túslik waqtındaǵı sessiyalar texnologiya hám ilim tarawındaǵı hár qıylı qonaq sóylewshiler tárepinen beriledi; bul sessiyalar translyaciya etilmeydi yamasa jazıp alınbaydı.&lt;ref name=&quot;Special&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc/special-events/|bet=Special Events|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180901012509/https://developer.apple.com/wwdc/special-events/|arxivsáne=September 1, 2018|sáne=2018|jumıs=Apple Developer|baspaxana=Apple|qaralǵan sáne=June 10, 2018}}&lt;/ref&gt; Burın ayırım sessiyalarda soraw-juwap waqtı bolǵan, al mashqalanı sheshiwde qánigelerdi sınaw sessiyası Apple xızmetkerleri menen qatnasıwshılar arasındaǵı óz-ara tásiri menen belgili bolǵan..
[[Fayl:StumpTheExperts2010_CrazySwissGui.jpg|oñğa|nobaý|WWDC 2010-daǵı qánigelerdi sınaw]]
Hápte dawamında ótkeriletuǵın laboratoriyalarda Apple injenerleri qatnasıwshı [[Programmist (Baǵdarlamashı)|programmistler]] menen jeke másláhátlesiwler ótkeriw ushın ashıq bolǵan.&lt;ref name=&quot;Schedule&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc/schedule/|bet=Schedule|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181013035533/https://developer.apple.com/wwdc/schedule/|arxivsáne=October 13, 2018|sáne=2018|jumıs=Apple Developer|baspaxana=Apple|qaralǵan sáne=June 10, 2018}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://developer.apple.com/wwdc/schedule/ &quot;Schedule&quot;]. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; Paydalanıwshı interfeysi dizaynı hám qoljetimlilik boyınsha qánigeler de aldınnan jazılıw arqalı másláhátlesiwler ushın ashıq aydın bolǵan.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc/consultations/|bet=Consultation Labs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181122191707/https://developer.apple.com/wwdc/consultations/|arxivsáne=November 22, 2018|sáne=2018|jumıs=Apple Developer|baspaxana=Apple|qaralǵan sáne=June 10, 2018}}&lt;/ref&gt;

Apple konferenciya dawamında hár túrli toparlar ushın jámiyetlik ushırasıwlar shólkemlestiredi, mısalı, texnologiyadaǵı hayal-qızlar yamasa xalıqaralıq keńeytiw ya bolmasa [[mashinalıq oqıtıw]] menen qızıǵıwshı [[Programmist (Baǵdarlamashı)|programmistler]] ushın. Piyshembi keshki Bash-ke (burınǵı Beer Bash) jaqın jaylasqan parkte ótkeriledi, onda 21 jas hám onnan úlken barlıq qatnasıwshılar ushın janlı muzıka, awqat hám ishimlikler usınıladı.&lt;ref name=&quot;Special&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc/special-events/|bet=Special Events|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180901012509/https://developer.apple.com/wwdc/special-events/|arxivsáne=September 1, 2018|sáne=2018|jumıs=Apple Developer|baspaxana=Apple|qaralǵan sáne=June 10, 2018}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://developer.apple.com/wwdc/special-events/ &quot;Special Events&quot;]. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== Tariyxı ==

=== 1980-jıllar ===

==== 1983 — Apple Ǵárezsiz Baǵdarlamashılar Konferenciyası ====
1983-jılı birinshi WWDC ótkerildi. Bul waqıtta is ilaj &quot;Apple Ǵárezsiz Baǵdarlamashılar Konferenciyası&quot; dep atalǵan.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://apple.fandom.com/wiki/Apple_Independent_Software_Developers_Conference_1983|bet=Apple Independent Software Developers Conference 1983|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220622191208/https://apple.fandom.com/wiki/Apple_Independent_Software_Developers_Conference_1983|arxivsáne=June 22, 2022|til=en|jumıs=Apple Wiki|qaralǵan sáne=2021-05-24}}&lt;/ref&gt; Qatnasıwshılar qupıyalılıq kelisimine qol qoyıwı kerek bolǵanlıqtan, bul waqıya haqqında kóp nárse belgili emes, biraq belgili bolǵanı, adamlar dúnyadaǵı birinshi grafikalıq interfeysli [[jeke kompyuter]] Lisa menen tanıstı.&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://titanwolf.org/Network/Articles/Article?AID=c3f0aa73-7190-47d6-875a-6722c0a16dbf#gsc.tab=0|bet=Classic products published by WWDC in those years(Others-Community)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210524190643/https://titanwolf.org/Network/Articles/Article?AID=c3f0aa73-7190-47d6-875a-6722c0a16dbf#gsc.tab=0|arxivsáne=2021-05-24|jumıs=titanwolf.org|qaralǵan sáne=2021-05-24}}&lt;/ref&gt;

==== 1984 — Apple II Máńgi ====
1984-jılı Djobs ataqlı Macintosh-tı, ekinshi grafikalıq interfeysli jeke kompyuterdi, baǵdarlamashılarǵa tanıstırdı. Bul sonday-aq konferenciyanıń mediaǵa ashıq bolǵan birinshi jılı edi.&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://titanwolf.org/Network/Articles/Article?AID=c3f0aa73-7190-47d6-875a-6722c0a16dbf#gsc.tab=0|bet=Classic products published by WWDC in those years(Others-Community)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210524190643/https://titanwolf.org/Network/Articles/Article?AID=c3f0aa73-7190-47d6-875a-6722c0a16dbf#gsc.tab=0|arxivsáne=2021-05-24|jumıs=titanwolf.org|qaralǵan sáne=2021-05-24}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210524190643/https://titanwolf.org/Network/Articles/Article?AID=c3f0aa73-7190-47d6-875a-6722c0a16dbf#gsc.tab=0 &quot;Classic products published by WWDC in those years(Others-Community)&quot;]. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

==== 1986 — Apple Dúnya júzlik Konferenciyası ====
1986-jılǵı Apple Dúnya júzlik Konferenciyası [[San-Francisko|San-Franciskoda]] ótti, onda 400-den aslam kórgizbe hám 200 kompaniya Apple II hám Macintosh baylanıslı ónimlerin kórsetti. Qatnasıwshılar kompyuter aksessuarların, periferiya qurılmaların, [[apparatlıq támiynat]] hám [[Programmalıq támiynat|programmalıq támiynattı]] satıp alıw múmkinshiligine iye boldı. Apple sonday-aq konferenciyada monoxrom lazer printeri LaserWriter Plus-tı tanıstırdı. Styuart Alsop II, Devid Bannell, Ester Dayson, Adam Grin hám Gay Kavasaki sıyaqlı belgili taraw ekspertleri bir neshe konferenciyalarǵa basshılıq etti.

==== 1987 — AppleWorld Konferenciyası ====
1987-jılǵı AppleWorld Konferenciyası Apple kompaniyasınıń onınshı jıllıǵın belgilew hám jańa ónimlerdi tanıstırıw ushın 1987-jıl 2-3-mart kúnleri Los-Andjeleste ótkerilgen eki kúnlik ilaj boldı. Tiykarǵı bayanlamada Apple Macintosh SE hám Macintosh II-ni tanıstırdı, ol A/UX-tı, Apple-dıń Unix implementaciyasın qollawshı birinshi Macintosh edi. Sonıń menen bir qatarda, Apple 3Com menen birge EtherTalk-tı, AppleTalk protokolınıń Ethernet úylesimli versiyasın islep shıǵıw boyınsha birge islesiwin járiyaladı. Ashılıw májilisinde Apple operaciyalıq direktorı Del Yokam, Stiv Voznyak hám bas direktor Djon Skalli sáykes túrde Apple-dıń tariyxı, filosofiyası hám maqsetleri haqqında sóyledi. Skalli Apple-dıń keleshektegi jobaları, sonıń ishinde joqarı tınıqlıqtaǵı ekranlarǵa baǵdarlanǵanı haqqında málimledi.&lt;ref name=&quot;:8&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.wap.org/journal/showcase/washingtonapplepijournal198704.pdf|bet=APPLEWORLD '87-A SPECIAL REPORT: Part 1|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230330193610/https://www.wap.org/journal/showcase/washingtonapplepijournal198704.pdf|arxivsáne=March 30, 2023|avtor=Warrick|at=Tom|sáne=April 1987|til=en|jumıs=Washington Apple Pi|qaralǵan sáne=March 31, 2023}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1987-03-02-fi-4154-story.html|bet=Apple's Two New Machines Are Dandy|avtor=Magid|at=Lawrence J.|sáne=March 2, 1987|til=en-US|jumıs=Los Angeles Times|qaralǵan sáne=2023-03-31}}&lt;/ref&gt;

==== 1987 — Apple Baǵdarlamashılar Konferenciyası ====
1987-jılǵı DevCon aprel ayınıń birinshi háptesinde ótkerildi.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=http://archive.org/details/MacUser8708August1987|title=MacUser August 1987}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:9&quot;&gt;{{Cite book|url=https://vintageapple.org/apple_jobs/pdf/The_Macintosh_Way_1990.pdf|title=The Macintosh Way}}&lt;/ref&gt;

==== Báhár, 1988 ====
Aprel ayınıń sońǵı háptesinde, System 6.0 shıǵarılıwın kútip, Apple bul versiyaǵa kirgiziletuǵın bir qatar funkciyalardı járiyaladı. Bul funkciyalarǵa aldıńǵı qatardaǵı qollanbalarǵa maǵlıwmat jibere alatuǵın bildiriw menedjeri, klaviatura makrosların jaratıwǵa arnalǵan Macro Maker baǵdarlaması, Quickdraw-dıń ónimdarlıǵın arttırıwshı Quickergraf hám sistemanıń baspa monitorına kirgizilgen jaqsılanıwlar kiredi.

System 7.0 ushın Apple qosımsha funkciyalardı, sonıń ishinde qollanbalar arasındaǵı baylanısqa qatnaslı funkciyalardı járiyaladı, hám MultiFinder operaciyalıq sistemanıń standart, integraciyalanǵan bólegine aylanıp, Finder-di almastıradı. Apple sonday-aq Color Quickdraw kiretuǵın 32-bitli grafikaǵa baylanıslı máselelerdi de qarap shıqtı.

Processler arasındaǵı baylanıs túrinde kóbirek kóp tapsırmalılıq ta atap ótildi.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://developer.apple.com/library/archive/documentation/mac/pdf/Interapplication_Communication/Intro_to_IAC.pdf|title=Introduction to Interapplication Communication}}&lt;/ref&gt;

Bul jańalanıwlardan tısqarı, Bill Atkinson HyperCard-tıń 1.2-versiyasın tanıstırdı, ol CD-ROM hám basqa da jazıwdan qorǵalǵan medialardı qollawdı támiyinledi.

==== Jaz, 1988 ====
Sentyabr ayınıń ekinshi háptesinde Apple VMS hám DECnet ushın AppleTalk qollawın járiyaladı.

==== 1989 ====
1989-jılı System 7 járiyalandı.&lt;ref name=&quot;Cult of Mac&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.cultofmac.com/483836/events-turned-wwdc-tech-juggernaut/|title=WWDC over the years: How it became a tech juggernaut {{!}} Cult of Mac|date=June 1, 2017|magazine=Cult of Mac|access-date=2018-06-06|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

=== 1990-jıllar ===

==== 1991 ====
1991-jılı WWDC-de QuickTime-nıń birinshi rásmiy demonstraciyası ótkerildi.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theregister.co.uk/2011/12/02/apple_quicktime_multimedia_software_turns_20/|title=Happy birthday, Apple QuickTime|access-date=2018-06-06|language=en}}&lt;/ref&gt;

==== 1995 ====
1995-jılı WWDC'95 derlik tolıǵı menen Copland proektine baǵıshlandı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://product.info.apple.com/pr/press.releases/1995/q3/950508.pr.rel.copland.html|bet=Apple Unveils Next Generation of Mac OS to Developers|arxivurl=https://web.archive.org/web/19990506022846/http://product.info.apple.com/pr/press.releases/1995/q3/950508.pr.rel.copland.html|arxivsáne=May 6, 1999|jumıs=apple.com|qaralǵan sáne=September 21, 2016}}&lt;/ref&gt; bul waqıtqa kelip onı belgili bir dárejede kórsetiw múmkin boldı. Gil Amelio sistemanıń jazdıń aqırında beta-versiyada, al dáslepki kommerciyalıq versiyasınıń gúzdiń sońında shıǵarılıwı jobalastırılǵanın bildirdi. Biraq, júdá az sanlı tikkeley demonstraciyalar kórsetildi hám operaciyalıq sistemanıń hesh qanday beta-versiyası usınılmadı.

==== 1996 ====
1996-jılı WWDC'96-nıń tiykarǵı dıqqat orayı OpenDoc dep atalǵan jańa programmalıq támiynat komponenti texnologiyası boldı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://product.info.apple.com/pr/press.releases/1996/q3/960513.pr.rel.wwdc.html|bet=Apple Worldwide Developers Conference Convenes|arxivurl=https://web.archive.org/web/19990505160323/http://product.info.apple.com/pr/press.releases/1996/q3/960513.pr.rel.wwdc.html|arxivsáne=May 5, 1999|jumıs=apple.com|qaralǵan sáne=September 21, 2016}}&lt;/ref&gt; ol sońǵı paydalanıwshılarǵa ózleri eń kóp qálegen funkciyalardı usınatuǵın komponentlerden qosımsha dúziwge múmkinshilik berdi. OpenDoc konsorciumına Adobe, Lotus, basqalar hám Apple kirdi. Apple OpenDoc-tı Mac OS tiykarında qosımshalar qurılısınıń keleshektegi tiykarı sıpatında maqtadı. Koncepciyanıń dálili sıpatında, Apple Cyberdog dep atalǵan jańa sońǵı paydalanıwshı ónimin kórsetti, bul kompleksli Internet qosımsha komponentleri toplamı bolıp, paydalanıwshılarǵa integraciyalanǵan brauzer, elektron pochta, FTP, telnet, finger hám basqa da xızmetlerdi usındı, olar tolıǵı menen paydalanıwshılar almastıra alatuǵın OpenDoc komponentlerinen quralǵan edi. ClarisWorks (keyinirek AppleWorks dep qayta atalǵan), Apple-dıń tolıq iyeligindegi filialı Claris Corporation-nıń tiykarǵı ónimi, OpenDoc komponentlerin óz ishine ala alatuǵın etip modifikaciyalanǵan OpenDoc aldındaǵı [[Komponentlerge tiykarlanǵan programmalıq injiniring|komponent]] arxitekturası qosımshasınıń mısalı sıpatında kórsetildi.

==== 1997 ====
1997-jılı WWDC Stiv Djobstıń konsultant sıpatında qaytıp keliwin belgiledi, hám onıń bir baǵdarlamashınıń mazaǵına bergen ataqlı juwabın.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/steve-jobs-reaction-to-insult-2015-10?r=US&amp;IR=T|bet=Steve Jobs' reaction to this insult shows why he was such a great CEO|jumıs=[[Business Insider]]|qaralǵan sáne=December 21, 2021}}&lt;/ref&gt; WWDC'97 NeXT satıp alınǵannan keyingi birinshi kórsetiw boldı hám OPENSTEP-ti kelesi Mac OS-tiń tiykarı retinde paydalanıw boyınsha háreketlerge dıqqat awdardı. Sol waqıttaǵı joba Rhapsody dep atalǵan jańa sistemanı tanıstırıw edi, ol Mac-ke uqsas kóriniske hám sezimge iye bolǵan OPENSTEP-tiń modifikaciyalanǵan versiyasınan, Yellow Box-tan, sonday-aq bar Mac qosımshalarınıń OS emulyaciyası negizinde islewine múmkinshilik beretuǵın Blue Box-tan ibarat bolıwı kerek edi. Kórsetiw tiykarınan atqarılıp atırǵan jumıslarǵa, sonıń ishinde eki islenbe komandası 4-fevralda birleskennen beri bolǵan islenbe háreketleriniń qısqasha tariyxına baǵıshlandı. Sonday-aq, sistemaǵa bir neshe jańa qosımshalar kórsetildi, sonıń ishinde vkladkalı hám strukturalı kórinisler hám jańa obyektke tiykarlanǵan grafikalıq qatlam (NSBezier) bar edi.

==== 1998 ====
1998-jılı, baǵdarlamashılardıń jańa [[operaciyalıq sistema]] haqqındaǵı pikirlerine juwap retinde, WWDC'98-degi úlken jańalıq Carbon-nıń tanıstırılıwı boldı, bul ámelde OpenStep-te ámelge asırılǵan klassikalıq Mac OS API-sınıń versiyası edi. Dáslepki Rhapsody jobaları boyınsha, klassikalıq qosımshalar klassikalıq Mac OS-tiń izolyaciyalanǵan ornatıwında (Blue Box dep atalatuǵın) isleytuǵın edi hám jańa Mac OS X múmkinshiliklerine kiriw huqıqına iye bolmaytuǵın boldı. Qorǵalǵan yadro hám aldınnan kóp tapsırmalılıq sıyaqlı jańa múmkinshiliklerdi alıw ushın, baǵdarlamashılar qosımshalardı Yellow Box API-sin paydalanıp qayta jazıwı kerek edi. Baǵdarlamashılardıń sol waqıtta qısqarıp baratırǵan bazarǵa úlken portlaw háreketi haqqındaǵı shaǵımları hám olardıń ápiwayı túrde platformadan bas tartıwı múmkinligi haqqındaǵı eskertiwleri Apple kompaniyasın dáslepki jobanı qayta qarawǵa májbúr etti. Carbon bul máseleni kerekli háreketlerdi ádewir qısqartıw arqalı sheshti, sonıń menen birge tiykarǵı OS-tiń ayırım jańa funkciyaların ashıp berdi. WWDC'98-degi jáne bir úlken jańalıq Quartz súwretlew modeli boldı, ol Display PostScript-ti display PDF-ke uqsas nárse menen almastırdı. Bul ózgeristiń sebepleri anıq bolmasa da, Quartz klassikalıq OS-ten kelgen bar QuickDraw modelin jaqsıraq qollap-quwatladı hám (keyinirek belgili bolǵanınday) Java2D-ni de qollap-quwatladı. Grafikalıq modelde QuickDraw-dı tikkeley qollap-quwatlaw jáne bir baylanıslı járiyalanıwǵa alıp keldi: endi Blue Box kórinbeytuǵın boladı, óz aldına ayna emes, al bar desktopqa integraciyalanǵan boladı.

==== 1999 ====
1999-jılı WWDC'99 tiykarınan WWDC'98-de belgilengen jobalardıń ámelge asırılıwı haqqındaǵı esabat boldı. Úsh tiykarǵı járiyalaw — jańa OS tiykarındaǵı operaciyalıq sistemanıń Darwin sıpatında ashılıwı, Macintosh Finder-diń jaqsılanıwı hám QuickDraw 3D-diń OpenGL menen tiykarǵı 3D API sıpatında almastırılıwı boldı. Burın OpenStep dep atalǵan hám rawajlandırıw barısında Yellow Box dep atalǵan sistema rásmiy túrde Cocoa dep qayta ataldı. 2,563 baǵdarlamashı qatnastı.

=== 2000-jıllar ===

==== 2000 ====
WWDC 2000 Mac OS X-tiń jaqın arada shıǵarılıwınan aldın jáne bir &quot;progress esabatı&quot; boldı. Sońǵı ózgerisler ózgertilgen dok hám baǵdarlamashı qurallarınıń jaqsılanǵan versiyaların óz ishine aldı. Kórgizbede Developer Preview 4 shıǵarıldı, al kommerciyalıq reliz 2001-jıldıń yanvar ayına keshiktirildi. Sonıń menen birge, WebObjects-tiń bahası 699 AQSH dollarına túsirildi. Shama menen 3,600 baǵdarlamashı qatnastı hám The Rippingtons toparı Apple kampusında koncert berdi.

==== 2001 ====
2001-jılı Mac OS X jańa ǵana shıǵarılǵan edi, biraq WWDC'01-de Mac OS X Server hám WebObjects 5-tiń birinshi relizi qosıldı. 4,000-nan aslam baǵdarlamashı qatnastı hám qatnasıwshılarǵa arqasına úlken kók &quot;X&quot; kestelengen teri sırımaqlar (gúrteshe) tarqatıldı.

==== 2002 ====
2002-jılı Mac OS X v.10.2, QuickTime 6 hám Rendezvous (házir Bonjour dep ataladı) kórsetildi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/pr/library/2002/may/06jaguar.html|bet=Apple — Press Info — Apple Previews &quot;Jaguar,&quot; the Next Major Release of Mac OS X|arxivurl=https://web.archive.org/web/20020520210116/http://www.apple.com/pr/library/2002/may/06jaguar.html|arxivsáne=May 20, 2002|jumıs=apple.com|qaralǵan sáne=August 19, 2014}}&lt;/ref&gt; Apple sonday-aq Mac OS 9 menen jasalma jerlew arqalı xoshlastı hám baǵdarlamashılarǵa Mac OS 9 rawajlandırıwı endi bolmaytuǵının ayttı, Mac-tiń keleshegi endi tolıǵı menen Mac OS X-ke tiyisli ekenin tastıyıqlap, Classic Mac OS operaciyalıq sistemasın jawıp tasladı.

==== 2003 ====
2003-jılı WWDC 2003-te Power Mac G5 kórsetildi, Mac OS X Panther (10.3) aldın ala kórsetildi, Safari 1.0-diń iske qosılıwı járiyalandı (beta basqıshı juwmaqlandı) hám iApps: iPhoto, iMovie, iDVD hám t.b. tanıstırıldı&lt;ref name=&quot;Cult of Mac&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.cultofmac.com/483836/events-turned-wwdc-tech-juggernaut/|title=WWDC over the years: How it became a tech juggernaut {{!}} Cult of Mac|date=June 1, 2017|work=Cult of Mac|access-date=2018-06-06|language=en-US}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://www.cultofmac.com/483836/events-turned-wwdc-tech-juggernaut/ &quot;WWDC over the years: How it became a tech juggernaut | Cult of Mac&quot;]. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; Qatnasıwshılar Apple-dıń birinshi iSight veb-kamerasın (iChat AV-niń iske qosılıwına sáykes), Mac OS X 10.3 hám Mac OS X 10.3 Server-diń aldınnan relizlerin, O'Reilly baspasınıń &quot;Cocoa in a Nutshell&quot; kitabın hám 17 dyumlik noutbuk sumkasın aldı. Apple sonday-aq qatnasıwshılar ushın Pixar-dıń &quot;Finding Nemo&quot; filmin kinoteatrlarda premerasınan aldın kórsetti. Dáslep 19-23-may aralıǵında Kaliforniyadaǵı San-Xosede jobalastırılǵan WWDC 2003, 23-27-iyun aralıǵında San-Franciskodaǵı Moscone orayında ótkerildi. Shama menen 3,000 baǵdarlamashı qatnastı.

==== 2004 ====
2004-jılı WWDC 28-iyunnan 2-iyulǵa shekem ótkerildi. Djobs 3,500 baǵdarlamashı qatnasqanın, bul 2003-jılǵa salıstırǵanda 17% kóp ekenin atap ótti. 23 hám 30 dyumlik keń ekranlı jańa displeyler tanıstırıldı. Mac OS X Tiger (10.4) aldınnan kórsetildi hám iTunes 4.9, podkastlardı qollaw kirgizilgen birinshi versiyası, Djobs tárepinen demonstraciya etildi. Barlıq qatnasıwshılar Tiger-diń baǵdarlamashı versiyasın, aldıńǵı tárepinde Apple logotipi hám artqı tárepinde &quot;WWDC 2004&quot; jazıwı bar sur futbolka, 17 dyumlik PowerBook sıyatuǵın arqa sumka hám Apple Remote Desktop 2.0 versiyasın aldı. Jimmy Eat World toparı qatnasıwshılar Moscone Center West-ten avtobuslar menen alıp kelingennen soń Apple kampusında koncert berdi.

==== 2005 ====
WWDC 2005 6-iyunnan 10-iyunǵa shekem ótkerildi. Bazar haqqında qısqasha maǵlıwmat bergennen soń, Djobs Apple kompaniyasınıń Mac-tı Intel processorlarına ótkeretuǵının járiyaladı. Tiykarǵı bayanatta Wolfram Research baǵdarlamashıları óz tájiriybeleri haqqında aytıp berdi, olar Mathematica-nı Intel platformasındaǵı Mac OS X-ke kóshirip islew boyınsha óz tájiriybeleri menen bólisti. Konferenciya 110 laboratoriya sessiyası hám 95 prezentaciya sessiyasınan ibarat boldı, 500 den aslam Apple injeneri 45 elden kelgen 3,800 qatnasıwshı menen birge jumıs alıp bardı. The Wallflowers toparı Apple kampusında koncert berdi.

==== 2006 ====
[[Fayl:BT_at_WWDC_2006.JPG|nobaý|BT toparı 2006-jılǵı WWDC Bash-ta 1 Infinite Loop kampusında dóretiwshiligin kórsetti.]]
2006-jılı Djobs jáne bir márte WWDC-de tiykarǵı bayanat penen shıqtı, ol 7-avgusttan 11-avgustqa shekem San-Franciskodaǵı Moscone Center West-te ótkerildi. Mac Pro Power Mac G5-diń ornın basıwshı sıpatında járiyalandı, ol Apple-dıń aldıńǵı kásiplik stol kompyuteri hám sońǵı qalǵan PowerPC tiykarındaǵı Mac edi. Standart Mac Pro eki dana 2.66 GHz eki yadrolı Xeon (Woodcrest) processorları, 1 GB RAM, 250 GB qattı disk hám 256 MB video kartası menen úskenelengen. Eki yadrolı Xeon-larǵa tiykarlanǵan Xserve jańalanıwı da járiyalandı. Rezervli quwat hám Lights Out Management Apple-dıń server qatarına qosılǵan qosımsha ónimlik jaqsılanıwlar edi. Mac OS X-tiń geypara tiykarǵı jaqsılanıwları ashıp aytılmaǵan bolsa da, kelesi Mac OS X Leopard (10.5) versiyasında 10 jaqsılanıw bar edi, sonıń ishinde: tolıq 64-bitli qosımshalardı qollaw, Time Machine, Boot Camp, Front Row, Photo Booth, Spaces (Virtual Stollar), Spotlight jaqsılanıwları, Core Animation, Universal Access jaqsılanıwları, Mail jaqsılanıwları hám Dashboard jaqsılanıwları (Dashcode hám iChat jaqsılanıwların qosqanda). Járiyalanǵan Leopard ózgeshelikleri menen birge, Mac OS X Server óniminiń úlken reviziyası da járiyalandı. Serverge qosılǵan jańa funkciyalar: ápiwayılastırılǵan ornatıw processi, iCal Server (CalDAV standartına tiykarlanǵan), Apple Teams (vebke-tiykarlanǵan birge islesiw xızmetleri toplamı), Spotlight Server hám Podcast Producer. 2006-jılǵı WWDC 48 mámleketten 4,200 baǵdarlamashını topladı, sonday-aq baǵdarlamashılar ushın 140 sessiya hám 100 praktikalıq laboratoriya boldı. Ilajda 1,000-nan aslam Apple injeneri qatnastı, al DJ BT Kupertinodaǵı Apple kampusında ónerlerin kórsetti.

==== 2007 ====
WWDC 2007 11-iyunnan 15-iyunǵa shekem Moscone Center West-te ótkerildi hám Djobstıń kirisiw sózi menen baslandı. Apple, Mac OS X Leopard-tıń tolıq funkciyalı beta-versiyasın kórsetti, onıń shıǵarılıw waqtı oktyabrge qaldırılǵan bolsa da. [[Stiv Djobs|Djobs]] Apple-dıń ózine tiyisli veb-brauzeri Safari-diń [[Microsoft Windows|Windows]] ushın versiyası jaratılǵanın hám sol kúni onlayn beta-versiyası járiyalanǵanın atap ótti. Apple sonday-aq sol waqıtta shıǵıwı kútilip atırǵan iPhone ushın úshinshi tárep baǵdarlamaların rawajlandırıwdı qollap-quwatlawdı járiyaladı, bul telefondaǵı Safari arqalı isleytuǵın onlayn veb-qosımshalar arqalı ámelge asırıladı. Bul járiyalaw Apple-dıń, hesh bolmaǵanda házirshe, [[IPhone|iPhone]] baǵdarlamalıq támiynatın rawajlandırıw jıynaǵın (SDK) shıǵarıw proektleri joq ekenin ańlattı, yaǵnıy baǵdarlamashılar standart veb-protokollardan paydalanıwı kerek. Sonday-aq, Djobs kirisiw sózinde WWDC 2007-de 5,000-nan aslam qatnasıwshı bar ekenin, bul aldıńǵı jılǵı rekordtı buzǵanın atap ótti. Ozomatli ansambli Yerba Buena Gardens-te koncert berdi.

==== 2008 ====
2008-jılı WWDC 2008 9-iyunnan 13-iyunǵa shekem Moscone Center West-te ótkerildi. Apple birinshi ret konferenciyanıń tolıq satılıp ketkenin xabarladı. Baǵdarlamashılar ushın úsh baǵdar bar edi: iPhone, Mac hám IT. Kirisiw sózinde járiyalanǵan jańalıqlar arasında iPhone hám iPod Touch ushın [[App Store]], iPhone SDK-nıń turaqlı versiyası, dúnya júzlik bazarlar ushın subsidiyalanǵan 3G iPhone versiyası,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2008/05/14/swiss-iphone-3g-iphone-on-june-9th/|bet=Swiss iPhone, 3G iPhone on June 9th?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220609101047/https://www.macrumors.com/2008/05/14/swiss-iphone-3g-iphone-on-june-9th/|arxivsáne=June 9, 2022|sáne=May 14, 2008|baspaxana=MacRumors|qaralǵan sáne=June 9, 2013}}&lt;/ref&gt; [[IOS|iPhone OS]] [[IPhone OS 2|2.0 versiyası]], Mac OS X Snow Leopard (10.6),&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2008/06/03/rumor-mac-os-x-10-6-to-debut-at-wwdc-08|bet=Rumor: Mac OS X 10.6 to debut at WWDC 08?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150131150020/http://www.tuaw.com/2008/06/03/rumor-mac-os-x-10-6-to-debut-at-wwdc-08/|arxivsáne=January 31, 2015|avtor=Bohon|at=Cory|sáne=June 3, 2008|baspaxana=TUAW|qaralǵan sáne=June 9, 2013}}&lt;/ref&gt; hám .Mac-tıń MobileMe sıpatında qayta atalıwı bar edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macdailynews.com/index.php/weblog/comments/17428|bet=Apple to rename .Mac and make it free (ad-supported)?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100111042219/http://www.macdailynews.com/index.php/weblog/comments/17428|arxivsáne=January 11, 2010|sáne=June 2, 2008|baspaxana=MacDailyNews|qaralǵan sáne=June 9, 2013}}&lt;/ref&gt; Jeti jıl ótkennen keyin, Yahoo News 2008-jıldı &quot;bálkim WWDC ónimleriniń eń kóp tanıstırılǵan jılı&quot; dep sıpatladı, biraq bul MobileMe menen baylanıslı máseleler sebepli &quot;Apple tariyxındaǵı eń úlken jámiyetshilik penen baylanıs apatlarınıń biri&quot; boldı. 12-iyunde ótkerilgen keshede Barenaked Ladies toparı Yerba Buena Gardens-te koncert berdi.

==== 2009 ====
2009-jılı WWDC 2009 8-iyunnan 12-iyunǵa shekem Moscone Center West-te ótkerildi, hám Apple 2009-jılǵı konferenciyanıń aprel ayınıń sońında tolıq satılıp ketkenin xabarladı. Kirisiw sózinde járiyalanǵan jańalıqlar arasında martta baǵdarlamashılarǵa járiyalanǵan iPhone OS 3.0 baǵdarlamalıq támiynatınıń shıǵarılıwı, Mac OS X Snow Leopard (10.6) demonstraciyası, jańa 13&quot; MacBook Pro, 15&quot; hám 17&quot; MacBook Pro-lardıń jańalanıwları hám jańa [[IPhone 3GS|iPhone 3GS]] bar edi. Bul jılı Djobs ornına, ol jıldıń basınan medicinalıq sebepler boyınsha jumıstan bos bolǵanlıqtan, Apple kompaniyasınıń ónim marketingi boyınsha aǵa vice-prezidenti Fil Shiller WWDC kirisiw sózin usındı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.businessandleadership.com/technology/news/article/13638/technology/jobs-not-attending-wwdc|bet=Jobs not to present keynote at Apple's WWDC|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160311212642/http://businessandleadership.com/technology/news/article/13638/technology/jobs-not-attending-wwdc|arxivsáne=March 11, 2016|sáne=May 14, 2009|baspaxana=Business and Leadership|qaralǵan sáne=June 9, 2013}}&lt;/ref&gt; Qatnasıwshılar neopren xabarshı sumkasın aldı hám Cake toparı Yerba Buena Gardens-te koncert berdi. Bul basılǵan qaǵaz beydjikler ornına plastik beydjikler qollanılǵan birinshi jıl boldı.

=== 2010-jıllar ===

==== 2010 ====
[[Fayl:OK_Go_at_WWDC_2010.JPG|nobaý|OK Go toparı 2010-jılǵı WWDC keshesinde konferenciya sırımaqların (gúrteshe) kiyip turǵan waqtı]]
WWDC 2010 2010-jıldıń 28-aprelinde járiyalandı hám 7-iyunnan 11-iyunǵa shekem Moscone Center West-te ótkerildi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc|bet=WWDC — Apple Developer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190312130213/https://developer.apple.com/wwdc/|arxivsáne=March 12, 2019|jumıs=apple.com|qaralǵan sáne=May 16, 2013}}&lt;/ref&gt; Apple kompaniyası biletler satıwǵa shıǵarılǵannan keyin 8 kún ishinde konferenciyanıń biletleri tolıq satılıp ketkenin xabarladı, biletler tek tolıq bahası 1599 AQSH dolları bolsa da (2009-jıl hám onnan burın, biletlerdi 300 AQSH dolları erterek satıp alıw jeńilligi menen satıp alıw múmkin edi). 2010-jıl 7-iyunda Djobs [[IPhone 4|iPhone 4]]-ti járiyaladı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gizmodo.com/5557101/iphone-4-the-definitive-guide|bet=iPhone 4: The Definitive Guide|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100608221652/http://gizmodo.com/5557101/iphone-4-the-definitive-guide|arxivsáne=June 8, 2010|avtor=Diaz, Jesus|sáne=June 7, 2010|jumıs=Gizmodo|qaralǵan sáne=June 7, 2010}}&lt;/ref&gt; onıń texnikalıq mashqalaları hám [[Stiv Djobs|Djobs]]-tıń bul mashqalalar ushın telefon iyelerin ayıplawı konferenciyadan keyingi dáwirde ústemlik etti (&quot;Antennagate&quot;). Sonday-aq, WWDC 2010-da [[IPhone OS 3|iPhone OS]] atınıń [[IOS|iOS]] dep ózgertilgeni járiyalandı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://appleinsider.com/articles/10/06/07/apple_drops_phone_from_its_mobile_os_for_new_name_ios_4|bet=Apple drops 'phone' from its mobile OS for new name: iOS 4|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220707100948/https://appleinsider.com/articles/10/06/07/apple_drops_phone_from_its_mobile_os_for_new_name_ios_4|arxivsáne=July 7, 2022|sáne=June 7, 2010|til=en-US|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=2018-06-06}}&lt;/ref&gt; FaceTime&lt;ref name=&quot;engadget ip4 facetime&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2010/06/07/facetime-video-calling-added-to-iphone-4|bet=FaceTime video calling added to iPhone 4...and it's WiFi-only|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100609163523/http://www.engadget.com/2010/06/07/facetime-video-calling-added-to-iphone-4|arxivsáne=June 9, 2010|avtor=Patel|at=Nilay|sáne=June 7, 2010|baspaxana=[[Engadget]]|qaralǵan sáne=June 7, 2010}}&lt;/ref&gt; hám [[IPhone|iPhone]] ushın iMovie qosımshası&lt;ref name=&quot;macrumors imovie&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2010/06/07/apple-announces-imovie-for-iphone-4|bet=Apple Announces iMovie for iPhone 4|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100610024633/http://www.macrumors.com/2010/06/07/apple-announces-imovie-for-iphone-4|arxivsáne=June 10, 2010|avtor=Schultz|at=Marianne|sáne=June 7, 2010|baspaxana=MacRumors|qaralǵan sáne=June 7, 2010}}&lt;/ref&gt; da járiyalandı. OK Go toparı Yerba Buena Gardens-te koncert berdi. Qatnasıwshılar qara trek sırımaq aldı, onıń kókirek bóliminde &quot;WWDC&quot; háripleri, arqa tárepinde bolsa &quot;10&quot; sanı tigilgen edi.

 
==== 2011 ====
[[Fayl:Moscone_WWDC_2011_(5790979705).jpg|nobaý|WWDC 2011 waqtında Moscone West]]
WWDC 2011 2011-jıl 6-iyunnan 10-iyunǵa shekem Moscone Center West-te ótkerildi. Xabarlarǵa qaraǵanda, 2011-jıldıń 28-martında satıwǵa qoyılǵan 5,000 bilet tek 12 saat ishinde tolıq satılıp ketti. Bilet bahası 2010-jılǵı WWDC-daǵı menen birdey bolıp qaldı, yaǵnıy 1,599 AQSH dolları edi, biraq keyin bazardaǵı bilet bahaları 2,500 AQSH dollarınan 3,500 AQSH dollarına shekem jetti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2011/03/29/wwdc-2011-ticket-shows-up-on-ebay|bet=WWDC 2011 ticket shows up on eBay|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150131160646/http://www.tuaw.com/2011/03/29/wwdc-2011-ticket-shows-up-on-ebay/|arxivsáne=January 31, 2015|avtor=Michael Grothaus|jumıs=Engadget|qaralǵan sáne=June 26, 2011}}&lt;/ref&gt; Tiykarǵı bayanatta Apple óziniń kelesi áwlad baǵdarlamalıq támiynatın kórsetti: Mac OS X Lion, Mac OS X operaciyalıq sistemasınıń segizinshi úlken relizi; iOS 5, iPad, iPhone hám iPod Touch qurılmaların basqaratuǵın Apple kompaniyasınıń aldıńǵı qatarlı mobil operaciyalıq sistemasınıń jańa versiyası; hám [[iCloud]], Apple kompaniyasınıń keleshektegi bult xızmetleri usınısı. Maykl Franti menen Spirxed 9-iyun kúni Yerba Buena Gardens-tegi keshede dóretiwshilik etti. Qatnasıwshılar aldıńǵı jılǵıǵa uqsas qara trek sırımaq (gúrte) aldı, biraq aldıńǵı tárepinde kishirek &quot;WWDC&quot; jazıwı, arqa tárepinde bolsa &quot;11&quot; sanı tigilgen edi. Bul [[Stiv Djobs|Djobs]] qatnasqan sońǵı Apple waqıyası boldı, ol bunnan tórt ay keyin qaytıs boldı.

==== 2012 ====
WWDC 2012 2012-jıl 11-iyunnan 15-iyunǵa shekem Moscone Center West-te ótkerildi. Bilet bahası 2010-jılǵı WWDC-daǵı menen birdey bolıp qaldı, yaǵnıy 1,599 AQSH dolları edi. Apple satıp alıw procesin ózgertip, biletlerdi tólengen Apple baǵdarlamashı esabına baylanıslı Apple ID arqalı satıp alıwdı talap etti. Biletler 2012-jıldıń 25-aprel sárshembi kúni shıǵıs waqtı boyınsha saat 8:30 dan keyin satıwǵa shıqtı hám 1 saat 43 minut ishinde tolıq satılıp ketti. Tiykarǵı bayanatta Apple Maps-tiń iske qosılıwın atap ótti,&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|last=Tynan|first=Dan|date=June 5, 2015|title=Apple's Developers Conference: Best, Worst, and Weirdest Moments|language=en-US|work=Yahoo Tech|url=https://www.yahoo.com/tech/apples-developers-conference-best-worst-and-120788821689.html|access-date=2017-06-03}}&lt;/ref&gt; sonday-aq MacBook Air hám MacBook Pro-nıń jańa modellerin, sonıń ishinde Retina displeyli bir modeldi járiyaladı. Apple jáne de OS X Mountain Lion hám iOS 6 operaciyalıq sistemaların kórsetti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techstroke.com/wwdc-2012-key-products-launched-at-apple-wwdc/|bet=WWDC 2012: Key Products Launched at Apple WWDC|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190524211133/https://techstroke.com/wwdc-2012-key-products-launched-at-apple-wwdc/|arxivsáne=May 24, 2019|avtor=Meghna|sáne=June 12, 2012|jumıs=Techstroke|qaralǵan sáne=May 24, 2019}}&lt;/ref&gt;

Aldıńǵı jıllarda qatnasıwshılar keminde 18 jasta bolıwı kerek edi. 2012-jılı Apple bul talaptı keminde 13 jasqa ózgertti, sebebi 2011-jılı &quot;tosınnan&quot; túrde studentlik stipendiya alǵan jası jetpegen bala Tim Kukke tabıslı túrde baylanısıp, sıylıqtı saqlap qalǵan edi. Buǵan qaramastan, Beer Bash qatnasıwshıları jergilikli hám federal nızamlarǵa sáykes hámme waqıtta 18 jasta, al alkogol ishiw ushın 21 jasta bolıwı talap etildi. WWDC Bash-te Neon Trees toparı dóretiwshilik etti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2012/06/12/neon-trees-to-perform-at-wwdc-bash-on-thursday/|bet=Neon Trees to perform at WWDC Bash on Thursday|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220703080605/https://9to5mac.com/2012/06/12/neon-trees-to-perform-at-wwdc-bash-on-thursday/|arxivsáne=July 3, 2022|sáne=June 12, 2012|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=April 17, 2020}}&lt;/ref&gt;

==== 2013 ====
2013-jılı WWDC 2013 10-iyunnan 14-iyunǵa shekem Moscone Center West-te ótkerildi.&lt;ref name=&quot;engadget wwdc13 announced&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2013/04/24/apple-wwdc-2013-announced|title=Apple confirms WWDC 2013 will take place June 10th to 14th, tickets go on sale tomorrow|archive-url=https://web.archive.org/web/20131009204844/http://www.engadget.com/2013/04/24/apple-wwdc-2013-announced/|archive-date=October 9, 2013|last=Melanson|date=April 24, 2013|publisher=[[Engadget]]|access-date=April 24, 2013|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ars wwdc13 announced&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/apple/2013/04/apple-mixes-things-up-for-wwdc-2013-pre-announced-ticket-sales|title=Apple mixes things up for WWDC 2013, with pre-announced ticket sales|archive-url=https://web.archive.org/web/20130425021730/http://arstechnica.com/apple/2013/04/apple-mixes-things-up-for-wwdc-2013-pre-announced-ticket-sales/|archive-date=April 25, 2013|last=Cheng|first=Jacqui|date=April 24, 2013|access-date=April 24, 2013|website=Ars Technica|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2013-jıldıń 25-aprelinde Tınısh okean waqtı boyınsha saat 10:00 de satıwǵa shıqtı,&lt;ref name=&quot;engadget wwdc13 announced&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;ars wwdc13 announced&quot; /&gt; hám 71 sekund (1 minut 11 sekund) ishinde tolıq satılıp ketti.&lt;ref name=&quot;ars wwdc13 sold out&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/apple/2013/04/apples-wwdc-2013-tickets-sold-out-in-a-record-two-minutes|title=Apple's WWDC 2013 tickets sold out in a record two minutes (or less)|archive-url=https://web.archive.org/web/20130426001457/http://arstechnica.com/apple/2013/04/apples-wwdc-2013-tickets-sold-out-in-a-record-two-minutes/|archive-date=April 26, 2013|last=Cheng|first=Jacqui|date=April 25, 2013|access-date=April 25, 2013|website=Ars Technica|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple jáne de jas qatnasıwshılardıń konferenciyanıń kóplegen seminarlarınan payda kóriwi ushın 150 biypul WWDC 2013 Studentlik Stipendiya biletlerin beriwdi járiyaladı.&lt;ref name=&quot;ars free tickets&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/apple/2013/04/apple-to-hand-out-150-free-wwdc-tickets-to-budding-young-developers|title=Apple to hand out 150 free WWDC tickets to budding young developers|archive-url=https://web.archive.org/web/20130425021707/http://arstechnica.com/apple/2013/04/apple-to-hand-out-150-free-wwdc-tickets-to-budding-young-developers/|archive-date=April 25, 2013|last=Ion|first=Florence|date=April 24, 2013|access-date=April 24, 2013|website=Ars Technica|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Tiykarǵı bayanatta Apple Mac Pro, AirPort Time Capsule, AirPort Extreme hám MacBook Air-diń qayta dizayn islengen modellerin kórsetti, sonday-aq OS X Mavericks, [[iOS 7]], [[iCloud]] ushın iWork hám iTunes Radio dep atalǵan jańa muzıka aǵımlı xızmetin tanıstırdı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.latimes.com/business/technology/la-fi-tn-apples-wwdc-2013-roundup-20130610,0,3961886.story|bet=Top features, products unveiled at Apple's WWDC 2013 [Video chat|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130613143407/http://www.latimes.com/business/technology/la-fi-tn-apples-wwdc-2013-roundup-20130610,0,3961886.story|arxivsáne=June 13, 2013|avtor=Rodriguez|at=Salvador|sáne=June 10, 2013|jumıs=Los Angeles Times|qaralǵan sáne=July 8, 2013}}&lt;/ref&gt; 13-iyun kúni Yerba Buena Gardens-te ótkerilgen Bash-te Vampire Weekend toparı dóretiwshilik etti. Qatnasıwshılarǵa aldıńǵı tárepinde &quot;WWDC&quot; háripleri hám arqa tárepinde &quot;13&quot; sanı tigilgen qara sırımaq (gúrteshe) berildi.

==== 2014 ====
WWDC 2014 2-iyunnan 6-iyunǵa shekem Moscone Center West-te ótkerildi.&lt;ref name=&quot;Apple's WWDC 2014 will Happen On June 2&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.businessinsider.com/apple-wwdc-june-2-2014-4|bet=Apple's First Major Event Of The Year — WWDC — Will Happen On June 2|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140405171838/http://www.businessinsider.com/apple-wwdc-june-2-2014-4|arxivsáne=April 5, 2014|avtor=Yarow|at=Jay|sáne=April 3, 2014|jumıs=[[Business Insider]]|qaralǵan sáne=April 3, 2014}}&lt;/ref&gt; Birinshi ret bilet satıp alıw múmkinshiligi konferenciya járiyalanǵan waqıtta Apple baǵdarlamashı programmasınıń aǵzaları bolǵan hám Apple-dıń baǵdarlamashı veb-saytında dizimnen ótken baǵdarlamashılarǵa tosınnan berildi.&lt;ref name=&quot;wwdc-2014-ticket-lottery&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc/tickets/|bet=Tickets — WWDC — Apple Developer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140407070028/https://developer.apple.com/wwdc/tickets/|arxivsáne=2014-04-07|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=April 3, 2014}}&lt;/ref&gt; Apple jáne de 200 biypul Studentlik Stipendiya biletlerin berdi. Tiykarǵı bayanat 2-iyunda baslandı hám Apple bir neshe jańa programmalıq ónimlerdi, sonıń ishinde [[App Store]] shıqqannan berli iOS-tıń eń úlken jańalanıwı iOS 8 hám iOS tásirinen dizaynı qayta islengen OS X Yosemite-ti kórsetti. Járiyalanǵanlar arasında jańa [[Swift (programmalastırıw tili)|programmalastırıw tili Swift]], iOS 8 ushın kóplegen baǵdarlamashı jıynaqları hám quralları bar edi, biraq jańa apparatlıq támiynat joq edi. Bastille Yerba Buena Gardens-te dóretiwshilik etti, al qatnasıwshılarǵa aldıńǵı tárepinde &quot;WWDC&quot; háripleri hám arqa tárepinde &quot;14&quot; sanı tigilgen qara sırımaq, sonday-aq WWDC-nıń 25 jıllıǵın belgilew ushın 25 AQSH dolları bahasındaǵı iTunes sawǵa kartası berildi.

==== 2015 ====
WWDC 2015 8-iyunnan 12-iyunǵa shekem San-Franciskodaǵı Moscone Center West-te ótkerildi. Tiykarǵı járiyalanıwlar iOS 9-dıń jańa qásiyetleri, OS X El Capitan dep atalǵan OS X-tiń kelesi versiyası, Apple Watch-tıń birinshi úlken programmalıq jańalanıwı, 30-iyunda Apple Music-tiń debyuti hám Swift tiliniń iOS, OS X hám Linux-ti qollaytuǵın [[Ashıq kodlı programmalıq támiynat|ashıq kodlı programmaǵa]] aylanıwı haqqındaǵı xabarlar boldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.theinquirer.net/inquirer/news/2403994/wwdc-2015-ios-9-os-x-1011-and-what-else-to-expect|bet=WWDC 2015: iOS 9, OS X El Capitan, Apple Pay and other announcements|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150417162836/http://www.theinquirer.net/inquirer/news/2403994/wwdc-2015-ios-9-os-x-1011-and-what-else-to-expect|arxivsáne=April 17, 2015|avtor=Page|at=Carly|sáne=April 14, 2015|jumıs=[[The Inquirer]]|qaralǵan sáne=June 16, 2015}}&lt;/ref&gt; Beer Bash 11-iyunde Yerba Buena Gardens-te ótkerildi. Sol jerde Walk the Moon dóretiwshilik etti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://appleinsider.com/articles/15/06/10/pop-band-walk-the-moon-to-play-2015-wwdc-bash|bet=Pop band Walk the Moon to play 2015 WWDC Bash|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220609074013/https://appleinsider.com/articles/15/06/10/pop-band-walk-the-moon-to-play-2015-wwdc-bash|arxivsáne=June 9, 2022|sáne=June 10, 2015|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=April 17, 2020}}&lt;/ref&gt;

==== 2016 ====
WWDC 2016 13-iyunnan 17-iyunǵa shekem San-Franciskodaǵı Bill Graham Civic Auditorium hám Moscone Center West-te ótkerildi. Is-ilajda járiyalanǵanlar arasında OS X-tiń atın macOS-ke ózgertiw, macOS Sierra dep atalǵan jańa versiya, sonday-aq iOS 10, watchOS 3 hám tvOS 10 jańalanıwları bar edi. Apple tiykarǵı bayanatta baǵdarlamashılar ushın eń úlken bolatuǵının járiyaladı; bul haqıyqatqa aylandı, sebebi olar úshinshi tárep baǵdarlamashılarına Messages, Apple Maps hám Siri funkcionallıǵın keńeytiwge ruqsat berdi. Cisco Systems hám Apple 2016-jılǵı WWDC-da sheriklik haqqında járiyaladı. Cisco DevNet arqalı kiriletuǵın Cisco API-leri Apple iOS hám API-leri menen kóbirek úylesimli bolıwı kerek edi.

Tiykarǵı kiris sóz kóbirek programmalıq támiynat jańalanıwları hám qásiyetleri haqqında boldı, sebebi hesh qanday jańa apparatlıq támiynat usınılmadı. Apple úy ushın funkciyalardı támiyinleytuǵın barlıq úshinshi tárep qosımshalarınıń basqarıw orayı sıpatında HomeKit penen isleytuǵın Home App-ti shıǵardı. Sonday-aq, Swift Playgrounds Apple-dıń Swift programmalastırıw tilin jas adamlarǵa úyretiwge járdem beretuǵın iPad ushın ǵana arnalǵan qosımsha sıpatında járiyalandı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2016/06/13/apple-announces-swift-playgrounds-for-ipad/|bet=Apple announces Swift Playgrounds for iPad at WWDC, public release in fall|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220630072629/https://9to5mac.com/2016/06/13/apple-announces-swift-playgrounds-for-ipad/|arxivsáne=June 30, 2022|avtor=Mayo|at=Benjamin|sáne=June 13, 2016|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=2016-06-19}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/swift/playgrounds/|bet=Swift Playgrounds — Apple Developer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170701202948/https://developer.apple.com/swift/playgrounds/|arxivsáne=July 1, 2017|jumıs=developer.apple.com|qaralǵan sáne=2016-06-19}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/swift/playgrounds/|bet=Swift Playgrounds — Preview|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220708182700/https://www.apple.com/swift/playgrounds/|arxivsáne=July 8, 2022|til=en-US|jumıs=Apple|qaralǵan sáne=2016-06-19}}&lt;/ref&gt; Apple-dıń jańa fayl sisteması APFS tanıstırıldı.

Bash Bill Grem Civic Auditorium-da Gud Sharlotta tárepinen orınlandı.

==== 2017 ====
WWDC 2017 (WWDC17 dep stillengen) 2017-jıldıń 5-iyunnan 9-iyunǵa shekem Kaliforniya shtatınıń San-Xose qalasındaǵı San-Xose Konvenciya Orayında ótkerildi, bul 2002-jıldan berli konferenciyanıń bul qalada ótkerilgen birinshisi boldı.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; Programmalıq támiynat járiyalanıwlarına iOS 11, watchOS 4, macOS High Sierra hám tvOS 11 kiredi. Apparatlıq támiynat járiyalanıwlarına iMac, MacBook hám MacBook Pro jańalanıwları, sonday-aq jańa iMac Pro, 10.5 dyumlik iPad Pro hám aqıllı dinamik HomePod kiredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2017/02/16/apple-announces-wwdc-2017-june-5th-9th-held-at-san-jose-mcenery-convention-center/|bet=Apple announces WWDC 2017: June 5th — 9th, held at San Jose McEnery Convention Center|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220621023639/https://9to5mac.com/2017/02/16/apple-announces-wwdc-2017-june-5th-9th-held-at-san-jose-mcenery-convention-center/|arxivsáne=June 21, 2022|avtor=Mayo|at=Benjamin|sáne=February 16, 2017|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=February 16, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2017/02/16/apple-announces-wwdc-2017-takes-place-june-5-9-in-san-jose/|bet=Apple Announces WWDC 2017 Takes Place June 5–9 in San Jose|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220609103742/https://www.macrumors.com/2017/02/16/apple-announces-wwdc-2017-takes-place-june-5-9-in-san-jose/|arxivsáne=June 9, 2022|avtor=Rossignol|at=Joe|sáne=February 16, 2017|qaralǵan sáne=February 16, 2017}}&lt;/ref&gt; Fall Out Boy 8-iyunde Discovery Meadow-da ótkerilgen Bash-ta atqarıwshılıq ónerin kórsetti. &lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc/events/|bet=Evening Events — WWDC — Apple Developer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170817211525/https://developer.apple.com/wwdc/events/|arxivsáne=2017-08-17|sáne=August 17, 2017|qaralǵan sáne=2017-08-17}}&lt;/ref&gt;
[[Fayl:San_Jose_Convention_Center_plaza,_WWDC17.jpg|oñğa|nobaý|San-Xose Konvenciya Orayındaǵı WWDC 2017]]

==== 2018 ====
[[Fayl:San_Jose_Convention_Center_plaza,_WWDC18.jpg|oñğa|nobaý|San-Xose Konvenciya Orayındaǵı WWDC 2018]]
WWDC 2018 2018-jıl 4-iyunnan 8-iyunǵa shekem Kaliforniya shtatınıń San-Xose qalasındaǵı San-Xose Konvenciya Orayında ótkerildi. Ilajda járiyalanǵan jańalıqlar qatarına iOS 12, macOS Mojave, watchOS 5 hám tvOS 12 kiredi.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2018/6/4/17410820/apple-wwdc-summary-updates-highlights-news-2018|title=The 6 biggest highlights from Apple WWDC 2018|work=The Verge|access-date=2018-06-07}}&lt;/ref&gt; 2016-jıldaǵıday, taǵı da jańa apparatlıq támiynat járiyalanbadı.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://appleinsider.com/articles/18/06/12/wwdc-was-all-about-software-just-like-it-was-when-steve-jobs-ran-the-show|title=WWDC was all about software, just like it was when Steve Jobs ran the show|work=Apple Insider|access-date=2018-06-15}}&lt;/ref&gt; Panic! at the Disco Discovery Meadow Park-taǵı Bash-ta atqarıwshılıq ónerin kórsetti.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.macrumors.com/2018/06/06/panic-at-the-disco-wwdc-bash-2018|title='Panic! At The Disco' to Headline Apple's Annual WWDC Bash|work=MacRumors|access-date=2018-06-15}}&lt;/ref&gt;

==== 2019 ====
WWDC 2019 2019-jıldıń 3-iyunınan 7-iyunına shekem Kaliforniya shtatınıń San-Xose qalasındaǵı San-Xose Konvenciya Orayında ótkerildi. Ilajda járiyalanǵan jańalıqlar qatarına iOS 13, macOS Catalina, watchOS 6, tvOS 13, iPadOS 13, 3-áwlad Mac Pro hám Pro Display XDR kiredi. Weezer Discovery Meadow Park-taǵı Bash-ta dóretiwshilik etti.

=== 2020-jıllar ===

==== 2020 ====
WWDC 2020 2020-jıl 22-iyunnan 26-iyunǵa shekem&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.macworld.co.uk/news/wwdc-2020-3782252/|bet=Everything Apple announced at WWDC 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210802143552/https://www.macworld.co.uk/news/wwdc-2020-3782252/|arxivsáne=August 2, 2021|avtor=Haslam|at=Karen|jumıs=Macworld UK|qaralǵan sáne=2021-05-24}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFHaslam&quot;&gt;Haslam, Karen. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; dawam etip atırǵan COVID-19 pandemiyası sebepli birinshi ret tek onlayn konferenciya sıpatında ótkerildi. Onlayn Apple Arnawlı Waqıyasında járiyalanǵan jańalıqlar qatarına iOS 14, iPadOS 14, watchOS 7, tvOS 14, macOS Big Sur, hám Apple kompaniyasınıń Macintosh jeke kompyuterler toparı ushın arnawlı ARM processorlarına ótiwi, sonıń ishinde baǵdarlamashılar ushın ARM tiykarındaǵı prototip Mac kiredi. Ilajdıń video materialları Kaliforniya shtatınıń Kupertino qalasındaǵı Apple Park-ta jazıp alındı. Ulıwma, ilajdı 22 millionnan aslam kóriw&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/guides/wwdc-2021/|bet=WWDC 2021: Dates, expectations, and more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220610103650/https://9to5mac.com/guides/wwdc-2021/|arxivsáne=June 10, 2022|til=en-US|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=2021-05-24}}&lt;/ref&gt; hám shama menen 72 saatlıq kontent penen tamamlandı.&lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt;

==== 2021 ====
WWDC 2021, &quot;Jarqıra hám kór&quot; uranı menen,&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/guides/wwdc-2021/|bet=WWDC 2021: Dates, expectations, and more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220610103650/https://9to5mac.com/guides/wwdc-2021/|arxivsáne=June 10, 2022|til=en-US|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=2021-05-24}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://9to5mac.com/guides/wwdc-2021/ &quot;WWDC 2021: Dates, expectations, and more&quot;]. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; 2021-jıldıń 7-iyunınan 11-iyunına shekem&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc21/|bet=WWDC21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220323003918/https://developer.apple.com/wwdc21/|arxivsáne=March 23, 2022|til=en|jumıs=developer.apple.com|qaralǵan sáne=2021-05-24}}&lt;/ref&gt; COVID-19 pandemiyası sebepli jáne bir ret tek onlayn konferenciya sıpatında ótkerildi.&lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt; iOS 15, iPadOS 15, watchOS 8, tvOS 15, macOS Monterey hám basqa da baǵdarlamalıq támiynat jańalanıwları járiyalandı. Konferenciyada jańa apparatlıq támiynat járiyalanbadı. 2020-jıldaǵıday, ilajdıń video materialları Kaliforniya shtatınıń Kupertino qalasındaǵı Apple Park-ta jazıp alındı.

==== 2022 ====
WWDC 2022, &quot;Kodlawǵa shaqırıw&quot; uranı menen, 2022-jıl 6-iyunnan 10-iyunǵa shekem, COVID-19 pandemiyasındaǵı jaqsılanıwlarǵa qaramastan, onlayn konferenciya sıpatında ótkerildi, biraq 6-iyun kúni Apple Park-ta arnawlı kún bolıp, baǵdarlamashılar hám studentlerge onlayn ilajlardı birge kóriwge múmkinshilik berildi.&lt;ref name=&quot;WWDC 2022&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc22/|bet=WWDC2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220606074846/https://developer.apple.com/wwdc22/|arxivsáne=June 6, 2022|jumıs=Apple Developer|baspaxana=Apple Inc.|qaralǵan sáne=June 10, 2024}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20220606074846/https://developer.apple.com/wwdc22/ &quot;WWDC2022&quot;]. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; COVID-19 pandemiyasına qaramastan, bul waqıya 2019-jıldan keyin birinshi ret júzbe-júz konferenciya sıpatında da ótkerildi. Konferenciyada iOS 16, iPadOS 16, watchOS 9, tvOS 16 hám macOS Ventura járiyalandı. Sonday-aq, dáslepki prezentaciya waqtında Mac kompyuterleri ushın Stage Manager de tanıstırıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.tbsnews.net/tech/wwdc22-apples-newest-os-macs-and-more-446866|bet=WWDC22: Apple's newest OS, Macs and more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220628182010/https://www.tbsnews.net/tech/wwdc22-apples-newest-os-macs-and-more-446866|arxivsáne=June 28, 2022|avtor=Ahmed|at=Rifat|sáne=June 25, 2022|til=en|jumıs=The Business Standard|qaralǵan sáne=2022-06-26}}&lt;/ref&gt; Apparatlıq támiynat jańalıqları qatarına M2 chipi hám oǵan tiykarlanǵan jańalanǵan MacBook Air hám 13 dyumlik MacBook Pro modelleri kiredi.

==== 2023 ====
WWDC 2023, &quot;Jańa dúnyalardı kodlań&quot; uranı menen 5-iyunnan 9-iyunǵa shekem onlayn formatta ótkerildi, kórsetiwdiń birinshi kúni Apple Park-ta júzbe-júz tájiriybe menen. Aldıńǵı jıllardaǵıday, Apple 2020-jılı birinshi ret baslanǵan Swift Student Challenge jarısın ótkerdi, arza beriw múddeti 19-aprelge shekem hám nátiyjeler 9-mayda járiyalandı. Sıylıqlar qatarına WWDC sırtqı kiyimi, AirPods Pro, arnawlı znachoklar toplamı hám Apple Developer Program-ǵa bir jıllıq aǵzalıq kirdi. Jeńimpazlar arasınan ayırımları tosınnan tańlaw arqalı Apple Park arnawlı ilajına qatnasıwǵa mirát etildi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2023/03/29/wwdc-2023-swift-student-challenge/|bet=WWDC 2023 Includes Swift Student Challenge, Some Winners Able to Attend Apple Park Special Event|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230421205705/https://www.macrumors.com/2023/03/29/wwdc-2023-swift-student-challenge/|arxivsáne=April 21, 2023|sáne=March 29, 2023|til=en|jumıs=MacRumors|qaralǵan sáne=2023-04-21}}&lt;/ref&gt; Baǵdarlama támiynatı boyınsha, Apple macOS 14 Sonoma, macOS-tiń 20-shi tiykarǵı relizin,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2023/06/05/apple-debuts-macos-14-sonoma/|bet=Apple debuts macOS 14 Sonoma|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230605175218/https://techcrunch.com/2023/06/05/apple-debuts-macos-14-sonoma/|arxivsáne=June 5, 2023|avtor=Heater|at=Brian|sáne=June 5, 2023|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=2023-06-05}}&lt;/ref&gt; sonday-aq iOS 17, iPadOS 17, watchOS 10, tvOS 17 hám AirPods ushın programmalıq támiynat jańalanıwların tanıstırdı. Apparatlıq támiynat boyınsha, olar Mac kompyuterleri ushın Apple M2 Ultra SoC, M2 chipi menen 15 dyumlik MacBook Air, M2 Max hám Ultra menen Mac Studio hám M2 Ultra menen Mac Pro-nı járiyaladı. Olar jáne de &quot;Apple Vision Pro&quot; atı menen AR/VR garniturasın ashıp kórsetti, ol Unity menen islep shıǵılǵan oyınlar hám tájiriybelerge iye boladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.msn.com/en-us/lifestyle/other/apple-just-revealed-its-first-major-product-in-over-8-years-meet-the-vision-pro/ar-AA1ca60b|bet=Apple just revealed its first major product in over 8 years — meet the 'Vision Pro'|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230605190855/https://www.msn.com/en-us/lifestyle/other/apple-just-revealed-its-first-major-product-in-over-8-years-meet-the-vision-pro/ar-AA1ca60b|arxivsáne=June 5, 2023|til=en-US|jumıs=MSN|qaralǵan sáne=2023-06-05}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://mashable.com/article/wwdc-2023-apple-mixed-vision-pro-headset-announcement-price-release-date|bet=Apple launches Vision Pro, its first-ever augmented reality headset|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230924074709/https://mashable.com/article/wwdc-2023-apple-mixed-vision-pro-headset-announcement-price-release-date|arxivsáne=September 24, 2023|sáne=June 5, 2023|til=en|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=2023-06-05}}&lt;/ref&gt;

==== 2024 ====
WWDC 2024, &quot;Háreketke tolı&quot; uranı menen, 2024-jıl 10-iyunnan 14-iyunǵa shekem onlayn formatta ótkerildi, 10-iyun kúni Apple Park-ta júzbe-júz ilaj benen birge. Bul is ilajda iOS 18, iPadOS 18, watchOS 11, macOS 15 Sequoia hám visionOS 2 járiyalandı, onıń tiykarǵı dıqqat oraylarınıń biri Apple Intelligence dep atalǵan iOS, iPadOS hám macOS ushın arnawlı islengen jasalma intellekt boldı.&lt;ref name=&quot;WWDC 2024&quot;&gt;{{Cite news|last=Heater|first=Brian|date=March 26, 2024|title=Apple WWDC 2024, set for June 10–14, promises to be 'A(bsolutely) I(ncredible)'|url=https://techcrunch.com/2024/03/26/apple-wwdc-2024-set-for-june-10-14-promises-to-be-absolutely-incredible/|access-date=March 26, 2024|work=TechCrunch|publisher=[[Yahoo!|Yahoo, Inc.]]}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFHeater2024&quot;&gt;Heater, Brian (March 26, 2024). &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; 2021-jıldaǵıday, konferenciyada hesh qanday jańa apparatlıq támiynat járiyalanbadı.

== Stipendiyalar ==
[[Fayl:Swift_Student_Challenge_2022_Award.jpg|nobaý|2022-jılǵı Swift Student Challenge jeńimpazların sıylıqlaw]]
2020-jılı, COVID-19 pandemiyasına baylanıslı, Apple hár jılǵı WWDC Stipendiyaların Swift Student Challenge benen almastırdı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/tech/computing/apple-unveils-wwdc-2020-coding-contest-for-students/|bet=Apple unveils WWDC 2020 coding contest for students|avtor=Hiner|at=Jason|sáne=May 5, 2020|til=en|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=2023-05-28}}&lt;/ref&gt; bul WWDC aldında ótkeriletuǵın, [[Swift (programmalastırıw tili)|Swift programmalastırıw tiline]] tiykarlanǵan [[programmalastırıw]] jarısı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/5/5/21182378/apple-wwdc-2020-online-only-june-22-date-keynote|bet=Apple's online-only WWDC starts on June 22nd|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230528115351/https://www.theverge.com/2020/5/5/21182378/apple-wwdc-2020-online-only-june-22-date-keynote|arxivsáne=May 28, 2023|avtor=Peters|at=Jay|sáne=May 5, 2020|til=en-US|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2023-05-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/tech/services-and-software/wwdc-how-apples-swift-student-challenge-winners-are-fighting-covid-19/|bet=WWDC: How Apple's Swift Student Challenge winners are fighting coronavirus|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230528120953/https://www.cnet.com/tech/services-and-software/wwdc-how-apples-swift-student-challenge-winners-are-fighting-covid-19/|arxivsáne=May 28, 2023|avtor=Rayome|at=Alison DeNisco|sáne=June 24, 2020|til=en|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=2023-05-28}}&lt;/ref&gt; 2020-jıldan baslap, baǵdarlama Apple baǵdarlamashılar marketingi baslıǵı Ester Xer tárepinen basqarıldı. 350 jeńimpaz tańlanadı, olar WWDC temasındaǵı kiyim, metall kókirek belgisi toplamın, Apple injenerleri menen ushırasıw múmkinshiligin,&lt;ref name=&quot;:14&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.standard.co.uk/tech/apple-wwdc-2020-student-scholarship-apply-a4437146.html|bet=Why budding coders should apply for Apple's WWDC scholarship scheme|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230528115420/https://www.standard.co.uk/tech/apple-wwdc-2020-student-scholarship-apply-a4437146.html|arxivsáne=May 28, 2023|avtor=Heathman|at=Amelia|sáne=May 19, 2020|til=en|jumıs=Evening Standard|qaralǵan sáne=2023-05-28}}&lt;/ref&gt; bir jıllıq Apple Developer Program aǵzalıǵın hám 2022-jıldan baslap AirPods Pro qulaqlıǵın aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2022/05/24/swift-challenge-winners-airpods-pro/|bet=Apple giving AirPods Pro to Swift Challenge winners along with WWDC22 outerwear and pin set|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221013134056/https://9to5mac.com/2022/05/24/swift-challenge-winners-airpods-pro/|arxivsáne=October 13, 2022|avtor=Potuck|at=Michael|sáne=May 24, 2022|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=May 28, 2023}}&lt;/ref&gt; 2022-jılı Tim Kuk jeńimpazlardıń 12-si menen ushırastı.&lt;ref name=&quot;:33&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2023/03/29/wwdc-2023-swift-student-challenge/|bet=WWDC 2023 Includes Swift Student Challenge, Some Winners Able to Attend Apple Park Special Event|avtor=Clover|at=Juli|sáne=March 29, 2023|til=en|jumıs=MacRumors|qaralǵan sáne=2023-05-28}}&lt;/ref&gt; 2023-jılı studentler Apple Park-taǵı WWDC-ge júzbe-júz qatnasıw ushın lotereyaǵa da qatnasa aldı. 2024-jılı júzbe-júz qatnasıw lotereyadan 350 jeńimpazdıń ishinen eń jaqsı 50 proektke ózgertildi, bular &quot;Ayrıqsha jeńimpazlar&quot; dep ataladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/swift-student-challenge/distinguished-winners/|bet=Distinguished Winners- Swift Student Challenge|arxivurl=https://web.archive.org/web/20240225163352/https://developer.apple.com/swift-student-challenge/distinguished-winners/|arxivsáne=February 25, 2024|til=en|jumıs=Apple Developer|qaralǵan sáne=2024-02-25}}&lt;/ref&gt;

Tapsırma — Swift Playgrounds ishinde'',''&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://womenlovetech.com/put-your-coding-skills-to-the-test-with-apples-swift-student-challenge/|bet=Put Your Coding Skills To The Test With Apple's Swift Student Challenge|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230528115354/https://womenlovetech.com/put-your-coding-skills-to-the-test-with-apples-swift-student-challenge/|arxivsáne=May 28, 2023|avtor=Brard|at=Emeric|sáne=May 6, 2020|til=en|jumıs=Women Love Tech|qaralǵan sáne=2023-05-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:14&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.standard.co.uk/tech/apple-wwdc-2020-student-scholarship-apply-a4437146.html|bet=Why budding coders should apply for Apple's WWDC scholarship scheme|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230528115420/https://www.standard.co.uk/tech/apple-wwdc-2020-student-scholarship-apply-a4437146.html|arxivsáne=May 28, 2023|avtor=Heathman|at=Amelia|sáne=May 19, 2020|til=en|jumıs=Evening Standard|qaralǵan sáne=2023-05-28}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFHeathman2020&quot;&gt;Heathman, Amelia (May 19, 2020). &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; Apple-dıń baslawısh programmalastırıwdı úyretetuǵın qosımshasında, 3 minuttan qısqa interaktiv saxna jaratıw.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.scmp.com/abacus/culture/article/3087951/12-year-old-programmer-hong-kong-tackles-apples-first-student-coding|bet=12-year-old programmer in Hong Kong tackles Apple's first student coding contest|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230528115352/https://www.scmp.com/abacus/culture/article/3087951/12-year-old-programmer-hong-kong-tackles-apples-first-student-coding|arxivsáne=May 28, 2023|avtor=Chiu|at=Karen|sáne=June 8, 2020|til=en|jumıs=South China Morning Post|qaralǵan sáne=2023-05-28}}&lt;/ref&gt; Proektler texnikalıq jetiskenlik, dóretiwshilik hám usınıs penen birge kelgen tekst tiykarında bahalanadı.&lt;ref name=&quot;:24&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2023/05/23/wwdc-2023-swift-student-prizes/|bet=WWDC 2023 Swift Student Challenge Winners Receive AirPods Pro, Sweatshirt and Pins|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230528115420/https://www.macrumors.com/2023/05/23/wwdc-2023-swift-student-prizes/|arxivsáne=May 28, 2023|avtor=Clover|at=Juli|sáne=May 23, 2023|til=en|jumıs=MacRumors|qaralǵan sáne=2023-05-28}}&lt;/ref&gt;

Jarıs tek AQSH-ta 13 jas yamasa onnan úlken, yamasa óz yurisdikciyasındaǵı minimal jastaǵı (mısalı, Evropa Awqamında 16 jas&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2021/03/30/wwdc-2021-swift-student-challenge/|bet=Students Can Win WWDC 2021 Swag in Apple's Annual Swift Coding Challenge|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230528125036/https://www.macrumors.com/2021/03/30/wwdc-2021-swift-student-challenge/|arxivsáne=May 28, 2023|avtor=Rossignol|at=Joe|sáne=March 30, 2021|til=en|jumıs=MacRumors|qaralǵan sáne=2023-05-28}}&lt;/ref&gt;) házirgi waqıtta akkreditaciyalanǵan oqıw ornında oqıytuǵın yamasa jaqında pitkergen,&lt;ref name=&quot;:14&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.standard.co.uk/tech/apple-wwdc-2020-student-scholarship-apply-a4437146.html|bet=Why budding coders should apply for Apple's WWDC scholarship scheme|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230528115420/https://www.standard.co.uk/tech/apple-wwdc-2020-student-scholarship-apply-a4437146.html|arxivsáne=May 28, 2023|avtor=Heathman|at=Amelia|sáne=May 19, 2020|til=en|jumıs=Evening Standard|qaralǵan sáne=2023-05-28}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFHeathman2020&quot;&gt;Heathman, Amelia (May 19, 2020). &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; hám tolıq jumıs kúni baǵdarlamashı bolıp islemeytuǵın studentler ushın ashıq. Studentler bul sıylıqtı tórt mártege shekem utıp ala aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc23/swift-student-challenge/|bet=WWDC23 Swift Student Challenge|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230602125830/https://developer.apple.com/wwdc23/swift-student-challenge/|arxivsáne=June 2, 2023|til=en|jumıs=Apple Developer|qaralǵan sáne=2023-05-15}}&lt;/ref&gt; Studentler &quot;Ayrıqsha jeńimpaz&quot; sıylıǵın bir márte ǵana uta aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/swift-student-challenge/policy/|bet=Swift Student Challenge Terms and Conditions|arxivurl=https://web.archive.org/web/20240225163352/https://developer.apple.com/swift-student-challenge/policy/|arxivsáne=February 25, 2024|til=en|jumıs=Apple Developer|qaralǵan sáne=2024-02-25}}&lt;/ref&gt;

== Baylanıslı ilajlar ==
Hár jılı WWDC penen bir waqıtta bir neshe úshinshi tárep konferenciyaları ótkeriledi, sonıń ishinde AltConf, Layers hám NextDoor. Belgili podkasterler Djim Dalrimpl hám Djon Gruber jaqın jerde is ilajlar ótkeredi, al burınǵı Apple evangelisti Djeyms Dempsi qayırqomlıq koncertin beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/wwdc/more/|bet=Beyond WWDC|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181116060920/https://developer.apple.com/wwdc/more/|arxivsáne=November 16, 2018|sáne=2018|jumıs=Apple Developer|baspaxana=Apple|qaralǵan sáne=June 10, 2018}}&lt;/ref&gt;

Previously, Apple also announced new products at Macworld Expo and Apple Expo. Apple continues to hold &quot;special events&quot; throughout the year for product introductions, and on rare occasions releases products without holding an event.

== Jáne de qarań ==

* Apple Inc. reklaması
* Apple Music festivalı
* Google I/O
* Microsoft Build
* Apple Inc. media is ilajlarınıń dizimi

== Derekler ==

[[Kategoriya:IPhone]]
[[Kategoriya:Programmalıq injiniring]]
&lt;references /&gt;
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>d32qi60g05891850up4y35eho1iqgf4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>IPhone 4s</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21250</id>
    <revision>
      <id>123744</id>
      <parentid>120938</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:16:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123744</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53432" sha1="hon4mwvi1u3cg3rncpjbdcwxzvjp0db" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vevent&quot;
|+IPhone 4s
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;infobox-image logo&quot; |[[File:IPhone_4S_logo.svg|64x64 nükte]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;infobox-image logo&quot; |[[File:IPhone_4S_No_shadow.png|328x328px]]&lt;div class=&quot;infobox-caption&quot;&gt;Qara iPhone 4s&lt;/div&gt;
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; style=&quot;white-space: nowrap;&quot; |Islep shıǵarıwshı
| class=&quot;infobox-data&quot; |[[Apple Inc.]]
|- style=&quot;display: none;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;infobox-full-data&quot; |&lt;templatestyles src=&quot;Module:Infobox/styles.css&quot;&gt;&lt;/templatestyles&gt;
|-
!Túri
|[[Smartfon]]
|-
!Áwladı
|4-shi
|-
!Dáslepki shıǵarılǵan waqtı
|14-oktyabr, 2011-jıl 
|-
!Aymaqlar boyınsha jetkilikligi
|14-oktyabr, 2011-jıl
28-oktyabr, 2011-jıl

11-noyabr, 2011-jıl

25-noyabr, 2011-jıl

16-dekabr, 2011-jıl

13-yanvar, 2012-jıl

27-yanvar, 2012-jıl
|-
!Óndiristen alıp taslanǵan waqtı 
|9-sentyabr, 2014-jıl (Hindistannan tısqarı)
17-fevral, 2016-jıl; 8 jıl burın (Hindistanda)
|-
!Satılǵan danası
|Dáslepki satıwdıń birinshi úsh kúninde tórt million (14-17 oktyabr, 2011-jıl); ulıwma 60+ millionnan aslam
|-
!'''Aldıńǵı model'''
|[[IPhone 4|iPhone 4]]
|-
!'''Keyingi model'''
|[[IPhone 5|iPhone 5]]
|-
!'''Baylanıslı model'''
|iPod Touch (5-áwlad)
|-
!Úylesimli tarmaqlar
|GSM, CDMA, 3G, 3G+, HSUPA
|-
!Forması
|Jalpaq 
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; style=&quot;white-space: nowrap;&quot; |'''Ólshemleri'''
| class=&quot;infobox-data&quot; |&lt;div style=&quot;margin:0px;&quot;&gt;
115.2 mm (4.54 dyuym) biyikligi

58.6 mm (2.31 dyuym) eni
9.3 mm (0.37 dyuym) qalıńlıǵı&lt;/div&gt;
|-
!'''Salmaǵı'''
|140 g (4.9 unciya) 
|-
![[Operaciyalıq sistema]]
|Dáslepki: iOS 5.0
Sońǵı: iOS 9.3.6, shıǵarılǵan 22-iyul, 2019-jıl
|-
!Sistema-chip
|Eki yadrolı Apple A5 
|-
!Yad
|512 MB DDR2 RAM 
|-
!Saqlaw ornı
|8, 16, 32, yamasa 64 GB 
|-
!'''Batareya'''
|3.7 V, 5.3 Vt/saat (~1430 mAch) Litiy-ion batareyası 
|-
!Artqı kamera
|Sony Exmor R IMX145  8 MP artqı jaqtılatılǵan sensor
HD video (1080p) 30 kadr/sekundta

IQ filtr

f/2.4 diafragma

5 elementli linza

Súwret signalın qayta islewshi (A5 chipine qurılǵan)

Betti anıqlaw (tek fotosúwretler ushın)

Súwretti turaqlastırıw
|-
!'''Aldıńǵı kamera'''
|0.3 MP VGA (480p)
|-
!'''Displey'''
|3.5 dyuym (89 mm) diagonal 3:2 qatnas formatı keń ekran
LED jaqtılandırılǵan IPS TFT LCD

960×640 ajıratımlılıq, 326 ppi

800:1 kontrast qatnası (tipik)

500 kd/m2 maksimal jaqtılıq (tipik)

Barmaq izi qaldırmaytuǵın oleofob qaplama aldıńǵı hám artqı áynekte
|-
!'''Dawıs'''
|Bir dinamik
3.5 mm TRRS, 20 Gc den 20 kGc ge shekem jiyilik juwabı (ishki, garnitura)
|-
!Jalǵanıw
|Wi-Fi (802.11 b/g/n) (tek 2.4 GGc)
Bluetooth 4.0

Birgelesken GSM/CDMA antennası: tórt diapazonlı GSM/GPRS/EDGE&lt;nowiki&gt;&lt;br&gt;&lt;/nowiki&gt; (800 850 900 1,800 1,900 MGc)

Tórt diapazonlı UMTS/HSDPA/HSUPA

(800 850 900 1,900 2,100 MGc) (800 MGc járiyalanbaǵan)

Eki diapazonlı CDMA/EV-DO Rev. A (800 1,900 MGc)

GLONASS, Global Poziciyalaw Sisteması (GPS)
|-
!Maǵlıwmat kirgiziw qurılmaları
|multisensorlı displey
Qos mikrofon

3 kósherli giroskop

3 kósherli akselerometr

Cifrlı kompas

Jaqınlıq sensorı

Qorshaǵan ortalıq jaqtılıq sensorı
|- style=&quot;display:none&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; style=&quot;white-space: nowrap;&quot; |Veb-sayt
| class=&quot;infobox-data&quot; |&lt;span class=&quot;url&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20111121122554/http://www.apple.com/iphone/ Apple — iPhone 4s — Házirgi waqıtqa shekemgi eń tańqalarlıq iPhone.] Wayback Machine arxivinde (21-noyabr, 2011-jılı saqlanǵan)&lt;/span&gt;
|}
'''iPhone 4s''' — bul [[Apple Inc.]] tárepinen islep shıǵarılǵan hám bazarǵa usınılǵan [[smartfon]]. Bul [[IPhone|iPhone]] smartfonlar tarmaǵınıń besinshi áwladı bolıp, [[IPhone 4|iPhone 4]] modelinen keyin hám [[IPhone 5|iPhone 5]] modelinen aldın shıǵarılǵan. Ol 2011-jıldıń 4-oktyabrinde Apple kompaniyasınıń Kupertinodaǵı keńsesinde járiyalanǵan hám Apple kompaniyasınıń burınǵı bas direktorı hám tiykarshısı [[Stiv Djobs|Stiv Djobstıń]] ómiriniń aqırǵı kúnlerinde járiyalanǵan sońǵı Apple ónimi boldı. Stiv Djobs kelesi kúni [[Stiv Djobs|qaytıs boldı]].

Buyırtpalar 2011-jılı 7-oktyabrden baslap qabıl etile basladı, al dúkanlarda satılıwı 2011-jıldıń 14-oktyabrinde [[Amerika Qurama Shtatları|AQSH]], [[Avstraliya]], [[Kanada]], [[Ullı Britaniya|Ullıbritaniya]], [[Franciya]], [[Germaniya]] hám [[Yaponiya|Yaponiyada]] baslandı. Satıwlar aldıńǵı modelge salıstırǵanda joqarı boldı: buyırtpa beriw baslanǵannan keyingi birinshi 24 saatta bir millionnan aslam, al dúkanlarda satıla baslanǵannan keyingi dáslepki tórt kúnde tórt millionnan aslam satıldı. Keyingi bir neshe ay dawamında 28-oktyabrde qosımsha 22 mámleketti óz ishine alǵan dúnya júzlik keńeyiw ámelge asırıldı.

Bul iPhone &quot;4s&quot; dep ataldı, bunda &quot;s&quot; háribi Siri degendi ańlatadı. Siri — bul dáslep tek 4s modeli ushın ǵana jaratılǵan, keyin Apple kompaniyasınıń keleshektegi ónimlerine de qosılǵan aqıllı jeke járdemshi. iPhone 4 modeli sırtqı dizaynınıń kópshilik bólegin saqlap qalǵan 4s modeli ishki tárepten úlken jańalanıwlarǵa iye boldı, sonıń ishinde Apple A5 processorı hám 1080p sapada video túsiriw múmkinshiligine iye 8-megapikselli kamera bar. Ol [[iOS 5]] [[Mobil operaciyalıq sistema|operaciyalıq sisteması]] menen shıǵarıldı. [[IOS|iOS]] — bul Apple kompaniyasınıń [[Mobil operaciyalıq sistema|mobil operaciyalıq sistemasınıń]] besinshi tiykarǵı versiyası bolıp, ol [[iCloud]], iMessage, Bildiriwler Orayı, Esletpeler hám Twitter integraciyası sıyaqlı jańa qásiyetlerdi óz ishine aldı.

iPhone 4s jaqsı qabıl etildi. Sınshılar Siri, jańa kamera hám islew tezligin aldıńǵı modelge salıstırǵanda áhmiyetli artıqmashılıqları sıpatında atap ótti. 2012-jıldıń 12-sentyabrinde iPhone 5 modeliniń shıǵıwı menen Apple kompaniyasınıń joqarı klasstaǵı smartfonı retinde onıń ornın bastı. 16 GB iPhone 4s tómenletilgen bahada satılıwda qaldı, al 32 hám 64 GB modelleriniń satılıwı toqtatıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://appleinsider.com/articles/12/09/12/16gb_iphone_4s_drops_to_99_8gb_iphone_4_free_with_contract|bet=16GB iPhone 4s drops to $99, 8GB iPhone 4 free with contract|sáne=September 12, 2012|til=en|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=15 October 2022}}&lt;/ref&gt; 16 GB 4s modeli de 2013-jıldıń sentyabr ayında [[İPhone 5c|iPhone 5C]] hám [[İPhone 5s|iPhone 5S]] modelleriniń shıǵıwı menen satılıwdan alınıp taslandı hám onıń ornına 8 GB model shıǵarıldı, ol AQSHta shártnama tiykarında biypul usınıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/tech/tech-industry/remember-the-iphone-4s-apple-makes-it-an-8gb-freebie/|bet=Remember the iPhone 4s? Apple makes it an 8GB freebie|avtor=Cheng|at=Roger|til=en|jumıs=CNET}}&lt;/ref&gt;

iPhone 4s 2014-jıldıń 9-sentyabrinde iPhone 6 járiyalanǵannan soń rásmiy túrde óndiristen shıǵarıldı, biraq rawajlanıp atırǵan bazarlar ushın óndiris 2016-jıldıń 17-fevralına shekem dawam etti. Óz jasaw dáwiri dawamında iPhone 4s eń kóp satılǵan iPhone modelleriniń biri boldı hám iOS operaciyalıq sistemasınıń bes tiykarǵı versiyasın qollaǵan birinshi iPhone boldı: [[IOS 5|iOS 5]], [[IOS 6|iOS 6]], [[IOS 7|iOS 7]], [[IOS 8|iOS 8]] hám [[IOS 9|iOS 9]] (iPad 2 bolsa [[IOS 4|iOS 4]] ten [[IOS 9|iOS 9]] ǵa shekem qollandı).

4s — Apple kompaniyasınıń 30 kontaktlı jalǵaǵıshına iye bolǵan sońǵı iPhone, sebebi iPhone 5 te ol tolıǵı menen cifrlı Lightning jalǵaǵıshı menen almastırıldı.

== Óndiris hám shıǵarılıwı ==
[[Fayl:Apple_Headquarters_in_Cupertino.jpg|solğa|nobaý|&quot;Let's Talk iPhone&quot; ilajı kópshilik [[Dúnya júzlik Baǵdarlamashılar Konferenciyası|WWDC]] emes ilajlar ótkeriletuǵın Yerba Buena kórkem-óner orayınıń ornına Apple keńsesinde ótkerildi.]]
2011-jıldıń may ayında-aq, iPhone 4s haqqında ayırım ashılǵan maǵlıwmatlarda onıń &quot;iPhone 4s&quot; atı, Apple A5 processorı, HSDPA, jańa kamerası hám Sprint tárepinen qollap-quwatlanıwı haqqında durıs maǵlıwmatlar bar edi.&lt;ref name=&quot;apple&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/iphone/specs.html|bet=iPhone 4s — Technical Specifications|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070714051039/http://www.apple.com/iphone/specs.html|arxivsáne=July 14, 2007|sáne=October 14, 2011|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=April 23, 2012}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nbcnews.com/id/wbna43050201|title=Rumors: Next iPhone called 4s, won't have 4G|date=May 16, 2011|access-date=October 6, 2018}}&lt;/ref&gt;

iPhone 4s Kaliforniyanıń Kupertino qalasındaǵı Apple kampusında 2011-jıldıń 4-oktyabr kúni ótkerilgen Apple kompaniyasınıń &quot;Let's Talk iPhone&quot; prezentaciyasında kópshilikke usınıldı. Bul prezentaciya Tim Kuktıń sol jılı Verizon prezentaciyasınan keyingi birinshi prezentaciyası edi. Sonday-aq bul Kuktıń densawlıǵı jamanlasıp atırǵan hám prezentaciyadan bir kún keyin qaytıs bolǵan Apple kompaniyasınıń tiykarshısı [[Stiv Djobs|Stiv Djobssız]] ótkergen birinshi prezentaciyası boldı. Wired basılımınıń jurnalisti Tim Karmodi Kuktı kompaniya jetiskenliklerine itibar qaratqanı ushın maqtap, onı &quot;global biznes oylawshısı&quot; hám &quot;talapshań basshı&quot; dep atadı.

2011-jıldıń 4-oktyabr kúni Apple kompaniyası tárepinen shólkemlestirilgen &quot;Let's Talk iPhone&quot; is ilajında, Mayk Kapps iPhone 4s telefonında Epic Games kompaniyasınıń Infinity Blade oyınınıń jańa versiyası Infinity Blade II oyının kórsetti. Kapps bul oyında Epic Games kompaniyasınıń Unreal Engine 3 grafikalıq sisteması qollanılǵanın hám [[Xbox 360]] konsolindegi Gears of War 3 oyınındaǵı sıyaqlı grafikalıq texnologiyalar paydalanılǵanın maqtanısh penen atap ótti.

Apple kompaniyasınıń kelesi áwlad smartfonı haqqında, sonıń ishinde hár qıylı texnikalıq ózgeshelikleri hám kútilgen &quot;iPhone 5&quot; atı haqqındaǵı boljawlar onıń kópshilikke usınılıwına shekemgi dáwirde keń tarqalǵan edi. iPhone 4s járiyalanǵannan keyin, iPhone 5 modeliniń shıǵıwı kútilgeni sebepli, bazı bir ǵalaba xabar quralları tárepinen úmitsizlendiriwshi jańalıq sıpatında qabıl etildi.&lt;ref name=&quot;vangrove&quot; /&gt;

iPhone 4 CDMA modeli menen iPhone 4s arasında, iPhone 4s modelinde SIM karta slotınıń bar bolıwınan basqa sırtqı kórinisinde ayırmashılıqlar joq bolǵan. Barlıq ózgerisler ishki qurılısında boldı (iPhone 4 GSM modeli menen iPhone 4s arasında azǵana sırtqı ayırmashılıqlar bar edi, sebebi bunday ayırmashılıqlar iPhone 4 modeliniń CDMA hám GSM versiyaları arasında da bar bolǵan).

2013-jıldıń 10-sentyabr kúni iPhone 4s ataması iPhone 4s etip qayta stillendi, bunda 's' háribiniń kishi hárip penen jazılıwı jańadan járiyalanǵan [[IPhone 5s|iPhone 5s]] hám [[IPhone 5c|iPhone 5c]] modelleriniń atamalarına sáykes keltirildi. Bul Apple kompaniyası ushın ádetten tıs jaǵday edi, sebebi 2009-jılı [[IPhone 3GS|iPhone 3GS]] modelinen baslap úlken 'S' háribinen paydalanılǵan.&lt;ref name=&quot;4Slowercase&quot;&gt;{{Cite news|title=Ruminating about Apple's Lowercase Letters|date=September 11, 2013|publisher=TidBITS Publishing Inc.|url=https://tidbits.com/2013/09/11/ruminating-about-apples-lowercase-letters/|access-date=May 8, 2023}}&lt;/ref&gt;

2014-jıl 9-sentyabr kúni iPhone 6 hám iPhone 6 Plus modelleri járiyalanǵannan keyin iPhone 4s modeli rásmiy túrde óndiristen toqtatıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://9to5mac.com/2014/09/09/apples-plans-for-the-iphone-5s-iphone-5c-iphone-4s/|bet=Apple's plans for the iPhone 5s, iPhone 5c, &amp; iPhone 4s — 9to5Mac|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140910195544/http://9to5mac.com/2014/09/09/apples-plans-for-the-iphone-5s-iphone-5c-iphone-4s/|arxivsáne=September 10, 2014|sáne=September 9, 2014|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=September 9, 2014}}&lt;/ref&gt; Degen menen, 4s modeli rawajlanıp kiyatırǵan bazarlar ushın 2016-jıldıń 17-fevral kúnine shekem óndirilіwin dawam etti.

2016-jıldıń 13-sentyabr kúni iOS 10 operaciyalıq sisteması shıǵarılǵannan soń, Apple kompaniyası iPhone 4s ushın texnikalıq qollap-quwatlawdı toqtattı, sóytip iOS 9 versiyası bul qurılma ushın sońǵı úlken iOS versiyası bolıp qaldı.
{| class=&quot;wikitable collapsible collapsed&quot;
! colspan=&quot;6&quot; |Satıwǵa shıǵarılǵan sáneleri:
|-
!14-oktyabr, 2011-jıl
!28-oktyabr, 2011-jıl
!11-noyabr, 2011-jıl
!25-noyabr, 2011-jıl
!16-dekabr, 2011-jıl
!13-yanvar, 2012-jıl
|- valign=&quot;top&quot;
|Avstraliya
Kanada

Franciya

Germaniya

Yaponiya

Ullıbritaniya

Amerika Qurama Shtatları
|Avstriya
Belgiya

Chexiya Respublikası

Daniya

Estoniya

Finlyandiya

Vengriya

Irlandiya

Italiya

Latviya

Lixtenshteyn

Litva

Lyuksemburg

Meksika

Niderlandiya

Norvegiya

Singapur

Slovakiya

Sloveniya

Ispaniya

Shveciya

Shveycariya
|Albaniya
Armeniya

Bolgariya

El-Salvador

Greciya

Gvatemala

Gonkong

Malta

Chernogoriya

Jańa Zelandiya

Panama

Polsha

Portugaliya

Rumıniya

Qubla Koreya

(shártnamasız)
|Kolumbiya
Xorvatiya

Indiya

Moldova
|Baxreyn
Braziliya

Chili

Izrail

Kuveyt

Malayziya

Filippin

Rossiya

Saud Arabstanı

Qubla Afrika

Tayvan

Tailand

Túrkiya

Birlesken Arab Ámirlikleri
|Angilya
Antigua hám Barbuda

Boliviya

Botsvana

Britaniya Virgin atawları

Kamerun

Kayman atawları

Oraylıq Afrika Respublikası

Qıtay

Dominika

Dominikan Respublikası

Ekvador

Grenada

Guam

Gvineya

Pil súyegi Jaǵalawı

Yamayka

Iordaniya

Keniya

Livan

Madagaskar

Mali

Mavrikiy

Niger

Senegal

Sent-Vinsent hám Grenadinler

Trinidad hám Tobago

Tyorks hám Kaykos arallarıı

Uganda

Venesuela
|}

== Programmalıq támiynat ==
[[Fayl:IPhone_4S_unboxing_17-10-11.jpg|alt=The screen shown when the user first purchases an iPhone 4s. It is the setup screen.|solğa|nobaý|iPhone 4s dúzilis ekranı — bul aktivlestiriw ushın iTunes-ke qosılıwdı talap etpeytuǵın birinshi iPhone, sebebi iOS 5 [[iCloud]] sıyaqlı jańa qásiyetlerdi kirgizedi.]]
iPhone 4s, basqa iPhone-lar sıyaqlı, Apple kompaniyasınıń [[Mobil operaciyalıq sistema|mobil operaciyalıq sisteması]] [[IOS|iOS]]-ti paydalanadı.&lt;ref name=&quot;iosapple&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/ios/|bet=Apple — iOS 5 — 200+ new features for iPad, iPhone, and iPod touch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140908012302/http://www.apple.com/ios/|arxivsáne=September 8, 2014|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=April 8, 2012}}&lt;/ref&gt; iOS [[paydalanıwshı interfeysi]] tikkeley basqarıw koncepciyasına tiykarlanǵan bolıp, kóp sensorlı háreketlerdi qollanadı. Interfeysti basqarıw elementleri slayderler, óshirip-jandırǵıshlar hám túymelerden ibarat. Paydalanıwshı kirgizgen maǵlıwmatlarǵa juwap dárhal bolıp, suyıq interfeysti támiyinleydi.&lt;ref name=&quot;iphone4smanual&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://manuals.info.apple.com/en_US/iphone_user_guide.pdf|bet=iPhone User Guide|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120308105745/http://manuals.info.apple.com/en_US/iPhone_User_Guide.pdf|arxivsáne=March 8, 2012|sáne=May 7, 2012|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=May 20, 2012}}&lt;/ref&gt; Operaciyalıq sistema menen óz-ara tásir etiw sıpırıw, basıw, qısıw hám keri qısıw sıyaqlı háreketlerdi óz ishine aladı, olardıń hár biri iOS operaciyalıq sisteması hám onıń kóp sensorlı interfeysi kontekstinde belgili anıqlamalarǵa iye.

Ishki akselerometrler geypara qosımshalar tárepinen qurılmanı silkiwge (bir ulıwma nátiyje — biykar etiw buyrıǵı) yamasa onı úsh ólshemde aylandırıwǵa (bir ulıwma nátiyje — portret rejiminen landshaft rejimine ótiw) juwap beriw ushın paydalanıladı.&lt;ref name=&quot;iphone4smanual&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://manuals.info.apple.com/en_US/iphone_user_guide.pdf|bet=iPhone User Guide|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120308105745/http://manuals.info.apple.com/en_US/iPhone_User_Guide.pdf|arxivsáne=March 8, 2012|sáne=May 7, 2012|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=May 20, 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20120308105745/http://manuals.info.apple.com/en_US/iPhone_User_Guide.pdf &quot;iPhone User Guide&quot;] &lt;span class=&quot;cs1-format&quot;&gt;(PDF)&lt;/span&gt;. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

iPhone 4s dáslep 2011-jılı 12-oktyabrde shıǵarılǵan iOS 5.0 menen jetkerildi, bul qurılmanıń shıǵarılıwınan eki kún burın edi.&lt;ref&gt;{{Cite news|title=iPhone 4s review — Interface|publisher=[[TechRadar]]|date=December 8, 2011|url=http://www.techradar.com/au/reviews/phones/mobile-phones/iphone-4s-1031754/review/2#articleContent|access-date=December 28, 2012}}&lt;/ref&gt; 2024-jıldıń dekabr ayına kelip, qurılma iOS 9-ǵa shekem jańartılıwı múmkin.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/ios/whats-new/|bet=iOS 9 — What's New|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131101174222/https://www.apple.com/ios/whats-new/|arxivsáne=November 1, 2013|sáne=September 19, 2012|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=September 19, 2012}}&lt;/ref&gt;

Ol óziniń internet baylanısın WiFi, Bluetooth yamasa USB arqalı bólisip, xotspot sıpatında isley aladı,&lt;ref name=&quot;autogenerated2&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/ipad/features/|bet=The new iPad: It's a Breakthrough because it features are.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110316162215/http://www.apple.com/ipad/features/|arxivsáne=March 16, 2011|sáne=March 7, 2012|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=March 11, 2012}}&lt;/ref&gt; sonday-aq [[App Store]]-ǵa kiriwge imkaniyat beredi, bul Apple tárepinen islep shıǵılǵan hám saqlanatuǵın iOS ushın cifrlı qosımshalardı tarqatıw platforması. Bul xızmet paydalanıwshılarǵa Xcode hám iOS SDK járdeminde islep shıǵılǵan hám Apple arqalı járiyalanǵan qosımshalardı iTunes Store-dan kóriw hám júklep alıwǵa imkaniyat beredi.

iPhone 4s muzıka, filmler, telekórsetiwler, elektron kitaplar, audio kitaplar hám podkastlardı oynata aladı hám óziniń media kitapxanasın qosıqlar, artistler, albomlar, videolar, pleylistler, janrlar, kompozitorlar, podkastlar, audio kitaplar hám toplamlar boyınsha sáykeslestire aladı. Opciyalar bárhama alfavit tártibinde kórsetiledi, tek pleylistler bunnan tısqarı bolıp, olar iTunes-taǵı tártibin saqlaydı.&lt;ref name=&quot;music4s&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/iphone/built-in-apps/music.html|bet=Apple — iPhone 4s — Hear your favorite music everywhere you go.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120902104402/http://www.apple.com/iphone/built-in-apps/music.html|arxivsáne=September 2, 2012|sáne=October 11, 2011|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=May 17, 2012}}&lt;/ref&gt; iPhone 4s paydalanıwshılarǵa óz tańlawın basıw ushın kóp orın beriwshi úlken shriftti qollanadı. Paydalanıwshılar Cover Flow rejimine kiriw ushın qurılmasın gorizontal túrde landshaft rejimine buray aladı. iTunes-taǵı sıyaqlı, bul funkciya hár qıylı albom muqabaların fotosúwret kitapxanası arqalı aylandırıp kórsetedi. Aylandırıw ekranda barmaqtı sıypaw arqalı ámelge asırıladı. Sonıń menen bir qatarda, treklerdi irkiw, oynatıw, ótkizip jiberiw hám qaytalaw ushın garnitura basqarıw elementleri qollanılıwı múmkin. 4s modelinde dawıs qosılǵan Apple Earphones járdeminde ózgertiliwi múmkin, al Dawıslı basqarıw funkciyası trekti anıqlaw, pleylisttegi yamasa belgili bir artisttiń qosıqların oynatıw yamasa Genius pleylistin jaratıw ushın qollanılıwı múmkin.&lt;ref name=&quot;music4s&quot; /&gt;

iPhone 4s Siri dep atalatuǵın jańa avtomatlastırılǵan dawıslı basqarıw sistemasın usındı,&lt;ref name=&quot;gizmodo&quot;&gt;{{Cite news|last=Diaz|first=Jesus|title=New Apple iPhone 4s: All the Information|publisher=[[Gizmodo]]|date=October 4, 2011|url=https://gizmodo.com/5846504/new-apple-iphone-all-the-information|access-date=April 24, 2012}}&lt;/ref&gt; ol paydalanıwshıǵa iPhone-ǵa buyrıqlar beriwge múmkinshilik beredi, qurılma bolsa olardı orınlap, juwap qaytara aladı. Mısalı, &quot;Hawa rayı qanday boladı?&quot; degen iPhone buyrıǵına &quot;Búgin hawa rayı bulıtlı hám jawın-shashınlı boladı, temperatura 54 gradusqa deyin tómenleydi&quot; degen sıyaqlı juwap payda boladı. Bul buyrıqlar ádewir ózgerip turıwı múmkin hám smartfonnıń derlik hár bir qosımshasın basqara aladı. Berilgen buyrıqlar anıq bolıwı shárt emes hám [[Tábiyiy tildi qayta islew|tábiyiy tilde]] qollanılıwı múmkin. Siri-ge úy túymesin qısqa waqıt basıp turıw arqalı kiriwge boladı (ádettegi funkciyanı paydalanıwǵa salıstırǵanda). Apple video xabarlarında kórsetilgenindey, Siri-diń tásiri sonnan ibarat, ol adamlarǵa mashina aydap baratırǵanda, sport penen shuǵıllanǵanda yamasa qolları bos emes waqıtta qurılma funkciyaların paydalanıwdı ádewir ańsatlastıradı.&lt;ref name=&quot;vangrove&quot;&gt;{{Cite news|last=Grove|first=Jennifer Van|title=iPhone 4s: 4 Reasons to Upgrade|publisher=[[Mashable]]|date=October 4, 2011|url=http://mashable.com/2011/10/04/iphone-4s-upgrade/|access-date=October 23, 2011}}&lt;/ref&gt; Bul jáne de oqıwda, kóriwde yamasa jazıwda qıyınshılıq kóretuǵın adamlarǵa smartfondı ańsat paydalanıwǵa múmkinshilik beredi.&lt;ref name=&quot;vangrove&quot; /&gt;

iPhone 4s-te xabar jazıw dawıslı járdemshi arqalı ámelge asırılıwı múmkin, ol sóylewdi tekstke aylandırıwǵa múmkinshilik beredi. Ádettegi xabar jazıwdan tısqarı, iPhone 4s-tegi xabar almasıw iMessage arqalı qollap-quwatlanadı, bul arnawlı tez xabar almasıw baǵdarlaması hám xızmeti bolıp, basqa Apple iOS 5 ónimlerine sheksiz xabar jiberiwge múmkinshilik beredi. Bul xabarlarǵa media fayllardı qosıwdı, qurılmanıń dawıs penen basqarılatuǵın baǵdarlamalıq járdemshisi menen integraciyanı hám jiberilgen xabarlar ushın oqılǵanlıǵı haqqında bildiriwlerdi qollap-quwatlaydı. Kompyuterge maǵlıwmat kiriw kóp sensorlı ekranda kórsetilgen klaviatura arqalı yamasa mikrofonǵa sóylew arqalı dawıstı tekstke aylandırıw jolı menen ámelge asırıladı. Kiritilgen tekst boljawshı hám usınıs beriwshi baǵdarlama, sonday-aq orfografiya tekseriwshi arqalı qollap-quwatlanadı, oǵan Shveycariya francuz tili sıyaqlı kóplegen regional dialektler kiredi.&lt;ref name=&quot;4s&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/iphone/specs.html|bet=Apple iPhone 4s|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070714051039/http://www.apple.com/iphone/specs.html|arxivsáne=July 14, 2007|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=October 5, 2011}}&lt;/ref&gt;

Járiyalaw waqtında iPhone 4s-tiń kóplegen tillerdi qollap-quwatlawı jobalastırılǵan edi. Hár túrli funkciyalar hár qıylı til talaplarına iye, mısalı, klaviaturalar sóz boljawshı hám orfografiya tekseriwshi menen salıstırǵanda, oǵan úlken sózlik kerek boladı. Tillerdi qollap-quwatlaw qurılmanıń islep shıǵarılǵan iOS 5 operaciyalıq sistemasına baylanıslı, biraq bul bárqulla emes. Siri cifrlı járdemshisi dáslepki shıǵarılıwında francuz, inglis hám nemis tillerin qollap-quwatlaǵan. Ol kóp sensorlı displey tárepinen qollap-quwatlanatuǵın baǵdarlamalıq támiynatqa tiykarlanǵan klaviaturanı paydalanǵanlıqtan, fizikalıq ózgerisler kirgizbesten kóplegen hár qıylı klaviatura jaylasıwların qollap-quwatlay aladı. iPhone 4s bir waqıttıń ózinde hár túrli tiller hám jazıwlardı kórsete aladı.

2012-jılı 19-sentyabrde iOS 6 iPhone 4s hám basqa da sáykes keletuǵın iOS qurılmalarına hawa arqalı (OTA) jańalaw paketi retinde shıǵarıldı. Apple kompaniyasınıń aytıwınsha, jańalaw 200 jańa funkciya hám ózgerislerdi óz ishine alǵan, olardıń qatarında jańa karta qosımshası (Apple Maps dep atalǵan), [[Facebook]] integraciyası hám Passbook qosımshası bar edi, bul qosımsha paydalanıwshılarǵa ózleriniń kuponların, miniw biletlerin hám basqa biletlerin cifrlı túrde saqlawǵa múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/ios/whats-new/#passbook|bet=iOS 6 — Passbook|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131101174222/https://www.apple.com/ios/whats-new/#passbook|arxivsáne=November 1, 2013|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=December 28, 2012}}&lt;/ref&gt; 2013-jılı 18-sentyabrde Apple iOS 7 ni shıǵardı, biraq AirDrop hám CarPlay sıyaqlı jańa qurılmalarǵa shıǵarılǵan ayırım funkciyalar iPhone 4s te qollap-quwatlanbadı. iPhone 4s sonday-aq 2014-jılı 17-sentyabrde shıǵarılǵan iOS 8 di de iske túsire aladı. Eski apparatlıq támiynatqa baylanıslı, iPhone 4S Apple Watch penen úylesimli emes edi.

2015-jılı 8-iyunda Apple [[Dúnya júzlik Baǵdarlamashılar Konferenciyası|WWDC]] de iPhone 4s tiń iOS 9 dı qollap-quwatlaytuǵının járiyaladı. Bul onı iOS tiń bes tiykarǵı versiyasın qollap-quwatlaytuǵın birinshi iPhone hám iPad 2 den keyin bes tiykarǵı versiyanı qollap-quwatlaytuǵın ekinshi iOS qurılması etti. 2015-jılı 22-dekabrde Apple iOS 9 benen iPhone 4s qurılmaların bilip turıp ásteletkeni ushın toparlıq shaǵımǵa ushıradı. Bul shaǵım 2022-jılı sheshildi.&lt;ref&gt;{{Cite news|last1=Fathi|first1=Sami|title=Apple Reaches Settlement to Pay $15 to Some iPhone 4S Owners Who Experienced Buggy Performance After iOS 9 Update|url=https://www.macrumors.com/2022/05/05/apple-settlement-iphone-4s-owners/|access-date=21 February 2024|work=MacRumors|date=5 May 2022|language=en}}&lt;/ref&gt;

2016-jılı 13-iyunda Apple kompaniyası iPhone 4s tiń apparatlıq támiynat sheklewleri sebepli iOS 10 dı qollap-quwatlamaytuǵının járiyaladı.

2019-jılı 22-iyulde Apple kompaniyası GPS háptelik sanınıń qayta baslanıwı sebepli payda bolǵan máselelerdi sheshiw ushın iPhone 4s ushın iOS 9.3.6 versiyasın shıǵardı. Bul máseleler GPS ornın anıqlawdıń dálligine tásir etip, qurılmanıń sánesin hám waqtın qáte mániske ornatar edi,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT208010#936|bet=About iOS 9 Updates|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190722180845/https://support.apple.com/en-us/HT208010#936|arxivsáne=July 22, 2019|baspaxana=Apple|qaralǵan sáne=January 4, 2020}}&lt;/ref&gt; bul HTTPS serverlerine hám nátiyjede Apple kompaniyasınıń aktivlestiriw, [[iCloud]] hám iTunes hám [[App Store]] serverlerine baylanısıwǵa kesent etken.

== Apparatlıq támiynat ==
[[Fayl:Iphone4scameracropped.jpg|alt=The camera on the back side of the iPhone 4s.|solğa|nobaý|iPhone 4s [[Sony]] kompaniyasınıń 8-megapikselli kamerası hám 1080p video jazıw múmkinshiligine iye.]]
[[Fayl:Apple_A5_Chip.jpg|solğa|nobaý|iPhone 4s te qollanılǵan Apple A5 chipi]]
iPhone 4s Apple A5 sistema-chip (SoC) ti qollanadı, ol iPad Mini (1-áwlad) de de tabıladı, hám Imagination Technologies PowerVR SGX543 grafikalıq processor blogın (GPU) óz ishine aladı. Bul GPU piksel, verteks hám geometriyalıq sheyder apparatlıq támiynatın qollap-quwatlaydı, OpenGL ES 2.0 di qollaydı. SGX543 iPhone 4s tiń aldıńǵı modeli iPhone 4 te qollanılǵan GPU dıń jaqsılanǵan versiyası bolıp tabıladı. iPhone 4s eki yadrolı modeldi qollanadı, ol iPad 2 sıyaqlı Apple A5 SoC penen birlestirilgen.&lt;ref name=&quot;techradar 4s gaming&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/gaming-on-the-iphone-4s-1031978|bet=Gaming on the iPhone 4s|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111007104812/http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/gaming-on-the-iphone-4s-1031978|arxivsáne=October 7, 2011|avtor=Winchester|at=Henry|sáne=October 5, 2011|baspaxana=[[TechRadar]]|qaralǵan sáne=October 10, 2011}}&lt;/ref&gt; Apple kompaniyasınıń aytıwınsha, iPhone 4s tiń grafikası [[IPhone 4|iPhone 4]] ke salıstırǵanda jeti ese tezirek; bul Epic Games prezidenti Mayk Kapps tárepinen tastıyıqlanǵan.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.computerandvideogames.com/321267/iphone-4s-is-official-games-run-seven-times-faster/|bet=iPhone 4s is official, games run 'seven times faster'|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111011063807/http://www.computerandvideogames.com/321267/iphone-4s-is-official-games-run-seven-times-faster/|arxivsáne=October 11, 2011|avtor=Robinson, Andy|sáne=October 4, 2011|baspaxana=[[Computer and Video Games]] (CVG)|qaralǵan sáne=October 10, 2011}}&lt;/ref&gt;

iPhone 4s 512 MB DDR2 RAM ǵa iye. Maksimal jetkilikli saqlaw kólemi 64 GB qa deyin kóbeytilgen, al 32 GB hám 16 GB model opciyaları saqlanıp qalǵan. 2013-jıldıń sentyabr ayında Apple eki jıllıq kelisim menen biypul iPhone 4s ti shıǵardı, biraq tek 8 GB saqlaw kólemi menen. Ekran aldıńǵı áwlad iPhone lar menen birdey; 3.5 dyuym (89 mm), 640×960 ajıratımlılıq (Apple dıń &quot;retina&quot; dizaynı). Aldıńǵı modelge salıstırǵanda interaktiv multimediyalıq qollanbalarda jaqsılanıw boldı.
[[Fayl:Apple_iPhone_4s_White_30-pin_Dock.JPG|nobaý|iPhone 4s, iPhone 4 te qollanılǵan sol 30-kontaktlı menshikli dok-konnektordı paydalanadı, ol birinshi ret 3-áwlad iPod ta engizilgen edi.]]
iPhone 4s, iPhone 4 ke salıstırǵanda jaqsılanǵan uyalı baylanıs (GSM) antenna dizaynına iye. Jańa antenna smartfonnıń shetlerin qorshap turatuǵın tat baspaytuǵın polat lentanıń ishinde eki bólekke bólingen. Sonlıqtan, eger iPhone 4s uyalı baylanıs antennasınıń bir bólegin hálsiretetuǵın usılda uslap turılsa, radio baylanıs uslap turılmaǵan ekinshi bólekke ótedi.&lt;ref name=&quot;PC World&quot;&gt;{{Cite news|title=New iPhone 4s: Antenna 'Death Grip' Now Slightly Harder|publisher=[[International Data Group|IDG]]|url=http://www.pcworld.com/article/241186/new_iphone_4s_antenna_death_grip_now_slightly_harder.html|access-date=October 9, 2011}}&lt;/ref&gt; iPhone 4s HSDPA+ penen maksimal teoriyalıq júklep alıw tezligi 14.4 Mbit/sek ke shekem qollap-quwatlay aladı. Ishindegi jańalanǵan radio chipi arqasında, dúnya júzlik telefon bolıwı menen birge, GSM hám CDMA klientleri xalıqaralıq GSM tarmaqlarında rouming qıla aladı.&lt;ref name=&quot;chaffin&quot;&gt;{{Cite news|title=Apple Announces iPhone 4s: New Antenna, 64&amp;nbsp;GB Capacity (Update)|publisher=The Mac Observer|url=http://www.macobserver.com/tmo/article/apple_announces_iphone_4s_new_antenna_better_battery/|access-date=October 5, 2011}}&lt;/ref&gt; Ol jáne de Bluetooth 4.0 di qollap-quwatlaydı.&lt;ref name=&quot;4s&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/iphone/specs.html|bet=Apple iPhone 4s|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070714051039/http://www.apple.com/iphone/specs.html|arxivsáne=July 14, 2007|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=October 5, 2011}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://www.apple.com/iphone/specs.html &quot;Apple iPhone 4s&quot;]. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

iPhone 4s taǵı kamera, sonday-aq iSight kamerası dep atalatuǵın, 8-megapikselli súwretler (3,264 x 2,448 piksel) túsire aladı hám 1080p videolardı sekundına 30 kadrǵa shekem jaqsılanǵan sapada jazıp ala aladı &lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://tideart.com/?id=4e9dc842|bet=iPhone 4s camera comparisons compilation|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120509025049/http://tideart.com/?id=4e9dc842|arxivsáne=May 9, 2012|avtor=Lambert|at=Patrick|sáne=October 18, 2011|baspaxana=TideArt|qaralǵan sáne=April 25, 2012}}&lt;/ref&gt; (30% jaqsıraq anıqlıq, 26% jaqsıraq aq balansı, reń dálligi) qosımsha linza, IQ filtri, keńirek f/2.4 diafragma hám súwret signalın qayta islewshi (A5 ke ornatılǵan) arqasında.&lt;ref name=&quot;chaffin&quot;&gt;{{Cite news|title=Apple Announces iPhone 4s: New Antenna, 64&amp;nbsp;GB Capacity (Update)|publisher=The Mac Observer|url=http://www.macobserver.com/tmo/article/apple_announces_iphone_4s_new_antenna_better_battery/|access-date=October 5, 2011}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFChaffin2011&quot;&gt;Chaffin, Bryan (October 5, 2011). &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Why the improved camera in the iPhone 4s is good news for shutterbugs|publisher=Ars Technica|url=https://arstechnica.com/apple/news/2011/10/why-the-improve-camera-in-the-iphone-4s-is-good-news-for-shutterbugs.ars|access-date=October 23, 2011}}&lt;/ref&gt;

Ornatılǵan giroskop video jazıw waqtında kamera ushın ayırım súwret turaqlandırıwın támiyinleydi, biraq ele de jaqsılanıw ushın orın bar, sebebi eń zamanagóy súwret turaqlandırıw algoritmleri giroskoptı paydalanbaydı, al súwretti qayta islewdi paydalanadı. Kameranıń basqa ózgeshelikleri — makro (jaqınnan túsirilgen súwretler ushın) hám tezirek túsiriw, sonıń ishinde birinshi súwretti 1.1 sekundta hám ekinshisin yarım sekundtan soń túsire alıw.
[[Fayl:Apple_iPhone_4s_Color_White_With_8GB_of_Storage_Memory_Volume_Rocker.JPG|nobaý|Aq iPhone 4s tıń qulaqlıq dinamiginiń ústinde jaqınlıq sensorı bolǵan sızıq bar. Bul qara modelde de bar, biraq onı kóriw qıyınıraq.]]
iPhone 4s 3.5 dyuym (89 millimetr) 960 x 640 pikselli multisensorlı Retina displeyine iye. Onıń shep tárepinde eki dawıs kúshi túymesi hám qońıraw-únsiz rejim almastırǵıshı bar.&lt;ref name=&quot;apple&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/iphone/specs.html|bet=iPhone 4s — Technical Specifications|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070714051039/http://www.apple.com/iphone/specs.html|arxivsáne=July 14, 2007|sáne=October 14, 2011|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=April 23, 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://www.apple.com/iphone/specs.html &quot;iPhone 4s — Technical Specifications&quot;]. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; Ústi shep jaǵında 3.5 mm qulaqlıq uyası hám qońıraw waqtında shawqımdı biykarlaw hám dawıslı baylanıs/FaceTime (video qońıraw) rejiminde qollanılatuǵın mikrofon jaylasqan. Qulıplaw-quwat túymesi qurılmanıń oń joqarǵı shetinde ornalasqan.&lt;ref name=&quot;apple&quot; /&gt; Qurılmanıń oń tárepinde Micro-SIM karta slotı bar. Qurılmanıń tómengi bóliminde oń jaqta dawıs shıǵarǵısh hám shep jaqta mikrofon kirisi bar, al ortada Apple kompaniyasınıń 30-shtırlı dok-qosqıshı jaylasqan.&lt;ref name=&quot;apple&quot; /&gt; iPhone 4s AirPlay hám hár qıylı Apple A/V kabelleri arqalı video shıǵarıwdı qollaydı.&lt;ref name=&quot;chaffin&quot;&gt;{{Cite news|title=Apple Announces iPhone 4s: New Antenna, 64&amp;nbsp;GB Capacity (Update)|publisher=The Mac Observer|url=http://www.macobserver.com/tmo/article/apple_announces_iphone_4s_new_antenna_better_battery/|access-date=October 5, 2011}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFChaffin2011&quot;&gt;Chaffin, Bryan (October 5, 2011). &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; Qollanılatuǵın video formatlarına H.264 (maksimum sekundına 1080p 30 kadr), MPEG-4 video hám háreketli JPEG (M-JPEG) kiredi.&lt;ref name=&quot;chaffin&quot; /&gt;

Paydalanıwshı kirgiziwlerinen tısqarı, qurılma smartfonǵa onıń baǵdarı hám sırtqı sharayatlar haqqında informaciya beretuǵın bir neshe sensorlarǵa iye. Olarǵa úsh kósherli giroskop, akselerometr, jaqınlıq sensorı hám qorshaǵan ortalıq jaqtılıq sensorı kiredi.&lt;ref name=&quot;4s&quot; /&gt; iPhone 4s 200 saat kútiw rejimi, 3G de 8 saat sóylesiw waqtı, 2G de 14 saat sóylesiw waqtı, 6 saat 3G internetke kiriw hám 9 saat Wi-Fi da internetke kiriw waqtına iye ekenligi aytılǵan.&lt;ref name=&quot;4s&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/iphone/specs.html|bet=Apple iPhone 4s|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070714051039/http://www.apple.com/iphone/specs.html|arxivsáne=July 14, 2007|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=October 5, 2011}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://www.apple.com/iphone/specs.html &quot;Apple iPhone 4s&quot;]. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/iphone/iphone-4/specs.html|bet=Apple iPhone 4 Tech Specs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120630170442/http://www.apple.com/iphone/iphone-4/specs.html|arxivsáne=June 30, 2012|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=October 5, 2011}}&lt;/ref&gt; Sonıń menen bir qatarda, ol 10 saatqa shekem video oynatıw yamasa 40 saatqa shekem audio oynatıwdı qollay aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/iphone/iphone-4s/specs.html|bet=Apple iPhone 4s Tech Specs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120917210042/http://www.apple.com/iphone/iphone-4s/specs.html|arxivsáne=September 17, 2012|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=January 31, 2012}}&lt;/ref&gt;

=== Dizayn ===
[[Fayl:IPhone4SiPhone4.png|alt=An iPhone 4 on top of an iPhone 4s.|nobaý|[[IPhone 4|iPhone 4]] (GSM) antenna ornalasıwı (joqarıda) menen iPhone 4s (tómende) antenna ornalasıwın salıstırıw. Smartfonnıń dógeregin qurawshı antennalardıń qayta ornalastırılǵanın bayqań; iPhone 4 antennası onıń ústinde, al iPhone 4s te antennalar shetlerinde jaylasqan. Bul shettegi antenna ornalasıwı uyalı signal hálsizleniwine payda alıp keldi hám iPhone 5 sıyaqlı keyingi modellerde qollanıldı.]]
iPhone 4s tat baspaytuǵın polattan islengen, qos uyalı antenna dizaynına iye, bul iPhone 4 CDMA ǵa uqsas. Apple kompaniyası iPhone 4 CDMA daǵı antennanı qayta proektlestirdi, óytkeni dáslepki iPhone 4 paydalanıwshıları onı belgili bir jaǵdaylarda uslaǵanda uyalı signaldıń hálsizleniw mashqalaların xabarlaǵan edi. Smartfondaǵı jaqsılanǵan uyalı radio eń jaqsı signaldı jiberip/qabıllap atırǵanına baylanıslı eki antenna arasında awısıp tura aladı. Bul eki antenna iPhone 4s tiń shetlerin qorshap turatuǵın ayrıqsha tat baspaytuǵın polat lentaǵa biriktirilgen.&lt;ref name=&quot;PC World&quot;&gt;{{Cite news|title=New iPhone 4s: Antenna 'Death Grip' Now Slightly Harder|publisher=[[International Data Group|IDG]]|date=October 5, 2011|url=http://www.pcworld.com/article/241186/new_iphone_4s_antenna_death_grip_now_slightly_harder.html|access-date=October 9, 2011}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFSullivan2011&quot;&gt;Sullivan, Mark (October 5, 2011). &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; iPhone 4s taǵı lentalar eki antennaǵa bólingen: uyalı hám Global Jaylasıw Sisteması GPS, Bluetooth hám Wi-Fi bolsa ishki antennaǵa tiykarlanǵan.&lt;ref name=&quot;apple&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/iphone/specs.html|bet=iPhone 4s — Technical Specifications|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070714051039/http://www.apple.com/iphone/specs.html|arxivsáne=July 14, 2007|sáne=October 14, 2011|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=April 23, 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://www.apple.com/iphone/specs.html &quot;iPhone 4s — Technical Specifications&quot;]. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Anand&quot;&gt;{{Cite news|title=Apple iPhone 4s: Thoroughly Reviewed|publisher=Anandtech|date=October 31, 2011|url=http://www.anandtech.com/show/4971/apple-iphone-4s-review-att-verizon/9|access-date=December 24, 2013}}&lt;/ref&gt;

iPhone 4 hám 4s Djonatan Ayv tárepinen dizayn islengen. '4' áwladlı iPhone lar aldıńǵı Apple dizaynlarınan ózgeshelenedi; arqa paneldiń dóńesligi, sonday-aq aldıńǵı hám arqa tárepler arasındaǵı lenta joq qılınıp, olardıń ornına tegis betler paydalanılǵan. Bul qayta dizayn iPad hám iMac sıyaqlı bar bolǵan Apple ónimleriniń utilitarizmi hám bir túrliligin sáwlelendiredi. iPhone 4s tiń ulıwma ólshemleri 3GS ke salıstırǵanda kishirek.&lt;ref name=&quot;Helf, Miguel&quot;&gt;{{Cite news|title=On Newest iPhone, Another Camera|url=https://www.nytimes.com/2010/06/08/technology/08apple.html|access-date=May 17, 2012}}&lt;/ref&gt;

Ol 115 millimetr (4.5 dyuym) biyikliginde, 59 millimetr (2.3 dyuym) keńliginde hám 9.4 millimetr (0.37 dyuym) qalıńlıǵında, [[IPhone 3GS|iPhone 3GS]] penen salıstırǵanda, ol 116 millimetr (4.6 dyuym) biyikliginde, 62 millimetr (2.4 dyuym) keńliginde hám 12 millimetr (0.47 dyuym) qalıńlıǵında; bul iPhone 4 hám 4s tiń 3GS ten 21.5% juqaraq ekenligin kórsetedi. Ishki komponentler alyuminosilikat shiyshesiniń eki paneli arasına jaylastırılǵan, Apple kompaniyası bunı &quot;ximiyalıq jollar menen bekkemlengen, plastmassadan 20 ese qattı hám 30 ese bekkem&quot; dep súwretleydi, teoriyalıq jaqtan onı aldıńǵı modellerge qaraǵanda sızılıwǵa hám zaqımlanıwǵa kóbirek turaqlı etedi.

== Qabıllaw ==

=== Sın pikirler ===
iPhone 4s qurılması jaqsı qabıllandı. Sın pikir beriwshiler Siri, jańa kamera hám processor tezligin aldıńǵı modelge salıstırǵanda áhmiyetli artıqmashılıqlar retinde atap ótti.&lt;ref name=&quot;vergejoshua&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;wired2012&quot; /&gt; Engadget saytınıń wákili Tim Stivens: &quot;iPhone 4s hámme nárseni iPhone 4 ke qaraǵanda jaqsıraq isleydi, biraq ol hesh nárseni túp-tiykarınan ózgertpeydi&quot; dep ayttı.&lt;ref name=&quot;engadgetreviewtim&quot; /&gt; The Verge saytınıń wákili Djoshua Topolski: &quot;eger bul mashina bolǵanda, ol Mercedes bolar edi&quot; hám Siri &quot;bálkim Apple dúzgen eń innovaciyalıq qosımshalardıń biri&quot; ekenligin bildirdi. Kópshilik sın pikir beriwshiler Siri di iPhone 4s tiń eń áhmiyetli ózgesheligi dep esapladı. Wired jurnalınıń wákili Brayan Chen: &quot;besinshi áwlad iPhone nıń sapalı kamerası hám tez eki yadrolı processorı joqarı dárejeli qosımshalar. Biraq Siri adamlardıń bul telefondı satıp alıwınıń sebebi&quot; dep ayttı.

Retrevo kompaniyası AQSHtıń 1,300 den aslam tutınıwshısı arasında sorawnama ótkizip, barlıq smartfon iyeleriniń 71 procenti jańa iPhone 4s ten kewli qalmaǵanın, biraq házirgi [[IPhone 4|iPhone 4]] iyeleriniń 47 procenti, yaǵnıy derlik yarımınıń kewli qalǵanın xabarladı; 12 procenti úlkenirek displey, 21 procenti jańalanǵan dizayn, al 29 procenti 4G di kútken.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.bgr.com/2011/10/13/survey-29-of-smartphone-owners-47-of-iphone-4-owners-disappointed-in-iphone-4s/|bet=Survey: 29% of smartphone owners, 47% of iPhone 4 owners disappointed in iPhone 4s|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120502231903/http://www.bgr.com/2011/10/13/survey-29-of-smartphone-owners-47-of-iphone-4-owners-disappointed-in-iphone-4s/|arxivsáne=May 2, 2012|avtor=Epstein|at=Zach|sáne=October 13, 2011|baspaxana=Boy Genius Report|qaralǵan sáne=April 25, 2012}}&lt;/ref&gt; Texnologiya ekspertleriniń pikirin qaytalap, Reuters agentligi iPhone 4 ten aytarlıqtay ózgeshelenbewi básekilesler ushın jańa bazar múmkinshiliklerin ashıwı múmkin dep boljadı. Gartner kompaniyasınıń analitigi C. K. Lu nıń pikirinshe, Apple kompaniyası endi jetekshi orınǵa iye emes hám 4s tek brend sadıqlıǵı sebepli satıladı, sebebi háweskerler jińishkerek profilli, shetinen shetine deyin ekranlı hám kúshlirek ózgesheliklerge iye iPhone 5 ti kútken.[2] Usı háweskerler arzanıraq, ajıratılǵan iPhone 4 ti de qálegen.

iPhone 4s te oyın oynaw PlayStation Vita ǵa, ol usınday SGX GPU nı tek tórt yadrolı konfiguraciyada qollanadı, hám Nintendo 3DS qol oyın konsollarına uqsatılǵan. Sonıń menen bir qatarda, iPhone 4s tiń sekundına 80 million poligondı qayta islew qábileti sekundına 275 million hám 500 million poligondı qayta isley alatuǵın PlayStation 3 hám Xbox 360 úy video oyın konsolları menen salıstırılǵan.&lt;ref name=&quot;techradar 4s gaming&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/gaming-on-the-iphone-4s-1031978|bet=Gaming on the iPhone 4s|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111007104812/http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/gaming-on-the-iphone-4s-1031978|arxivsáne=October 7, 2011|avtor=Winchester|at=Henry|sáne=October 5, 2011|baspaxana=[[TechRadar]]|qaralǵan sáne=October 10, 2011}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFWinchester2011&quot;&gt;Winchester, Henry (October 5, 2011). &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

Computer and Video Games (CVG) jurnalınıń orınbasar redaktorı Endi Robinson TechRadar ǵa bılay dedi: &quot;4s iPhone dı tiykarǵı oyın qurılması sıpatında aytarlıqtay isenimlilik ornatıp atır. Ol tek 3DS ten kórnekli túrde ozatuǵın oyınlardı shıǵarıp ǵana qoymastan, sonıń menen birge bult saqlaw hám televizorǵa translyaciya qılıw qollap-quwatlawı sıyaqlı ózgeshelikler oyınshılar ushın haqıyqattan da qızıqlı.&quot;&lt;ref name=&quot;techradar 4s gaming&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/gaming-on-the-iphone-4s-1031978|bet=Gaming on the iPhone 4s|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111007104812/http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/gaming-on-the-iphone-4s-1031978|arxivsáne=October 7, 2011|avtor=Winchester|at=Henry|sáne=October 5, 2011|baspaxana=[[TechRadar]]|qaralǵan sáne=October 10, 2011}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFWinchester2011&quot;&gt;Winchester, Henry (October 5, 2011). &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; Jon Peddie Research kompaniyasınıń joqarı dárejeli oyın analitigi Ted Pollak iPhone 4s tegi oyın oynawdaǵı eń úlken jetilistiriw dawıs penen basqarıw ózgeshelikleri dep esaplaydı hám bılay dep atap ótedi: &quot;Nintendogs oyınshıları jaqsı kórgen ózgesheliklerdiń biri onıń menen sóylesiw múmkinshiligi edi. iPhone 4s te usınday oyınnıń hám kórsetilgen dawıs basqarıwı menen onnan da quramalıraq oyınnıń islenbewine hesh qanday sebep joq.&quot;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=The New iPhone 4s: Game Changer?|publisher=IndustryGamers|date=October 4, 2011|url=http://www.industrygamers.com/news/the-new-iphone-4s-game-changer/|access-date=October 10, 2011}}&lt;/ref&gt;

2012-jılı iPhone 4s, RIM kompaniyasınıń Blackberry Bold 9900 hám básekiles [[Samsung]] kompaniyasınıń Galaxy Note modellerin hám basqalardı artta qaldırıp, T3 shólkemlestirgen &quot;Jıldıń jumıs gadjeti&quot; sıylıǵın jeńip aldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://awards.t3.com/categories/work-gadget-of-the-year/apple-iphone-4s|bet=Apple iPhone 4s — Worst Gadget of the Year|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120912002221/http://awards.t3.com/categories/work-gadget-of-the-year/apple-iphone-4s|arxivsáne=September 12, 2012|baspaxana=T3|qaralǵan sáne=October 9, 2012}}&lt;/ref&gt;

=== Máseleler ===
[[Fayl:IPhone_4S_Cracked_rear.jpg|nobaý|Arqa qaplaması jarılǵan iPhone 4s. iPhone 4s ([[IPhone 4|iPhone 4]] penen birge) modelleriniń shiyshe arqa qaplamaları abaysızda túsip ketkennen keyin ańsat jarılıp ketetuǵını menen belgili edi. Usıǵan uqsas dizayn (polattan islengen ramka menen shiyshe korpus) keyinirek iPhone X hám iPhone 8 modellerin tanıstırıw menen qayta qollanıldı, biraq shiyshe arqa qaplamanıń bul ekinshi nusqası sımsız zaryadlaw ushın qollanıldı.]]
iPhone 4s payda bolǵannan berli, paydalanıwshılar tárepinen internet forumlarında xabar etilgen bir qansha máseleler CNN, Boy Genius Report, The Guardian hám PC World sıyaqlı media shólkemleri tárepinen atap ótilgen.

* Shıǵıwshı qońırawlarda ses joq 
* Geyde telefon retinde qollanılǵanda dinamik jaqsı islegeni menen, veb-radio sıyaqlı xızmetler ushın dinamikten ses shıqpaydı. Bul qáte naushnik shtekerin sezetuǵın qosqıshtıń durıs islemewinen hám hár qıylı qosımshalardıń bul informaciyanı hár qıylı qollanıwınan bolıwı múmkin.
* Sarı reńli ekranlar (tiykarınan aq korpuslı modellerge tásir etedi) — – aldıńǵı modellerdiń ekranı anıq kalibrovka qılınbaǵanı hám sonlıqtan súwretlerdi kókshil reńde kórsetkeni málim boldı.
* Batareya máseleleri  – — Apple máseleni anıqlaw hám sheshiw ushın iOS 5.1.1 versiyasın shıǵardı. Degen menen, jańalanıw batareyanıń tómen ónimliligi máselesin tolıq sheshe almadı. 2012-jıldıń fevral ayına kelip, Apple ele de batareya quwatınıń tez tawsılıwı máselesin izertlep atır edi.
* Sirige sóylegende hár túrli ellerden bolǵan paydalanıwshılardıń akcentin túsinbew.
* Bluetooth baylanısı hám radiusı geyde jaman, jetkiliksiz hám/yamasa buzıq boladı. Qarsı táreptegi ses sapası gúńgirt hám/yamasa túsiniksiz, esabatlar Bluetooth garnituralarına emes, al iPhone modeline baylanıslı ekenin kórsetedi.

iPhone 4s modelinde Wi-Fi túymeleri Parametrler hám Basqarıw orayında kúlreńde kórinetuǵın másele bar edi, bul tiykarınan Wi-Fi antennasınıń termiyalıq soqqısınan kelip shıqqan.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.ifixit.com/Guide/How+to+Fix+iPhone+4S+Wi-Fi+Grayed+Out/22167|bet=How to Fix iPhone 4s Wi-Fi Grayed Out|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210910084919/https://www.ifixit.com/Guide/How+to+Fix+iPhone+4S+Wi-Fi+Grayed+Out/22167|arxivsáne=September 10, 2021|sáne=2014-02-12|til=en|jumıs=iFixit|qaralǵan sáne=2021-09-10}}&lt;/ref&gt;

=== Kommerciyalıq qabıllaw ===
Aldıńǵı iPhone úlgilerinen ayırmashılıǵı, iPhone 4 satıwları 4s úlgisi shıǵarılǵanǵa shekem joqarı shegarasına jetpegen edi. Aldıńǵı iPhone úlgileri satıwlar tómenlep baratırǵan waqıtta yaki sonnan keyin shıǵarılǵan edi. Sonıń menen bir qatarda, iPhone 4 paydalanıwshıları óz smartfonlarına júdá qanaatlanǵanlıǵın bildirgen edi. iPhone 4s járiyalanǵannan soń, sárshembi kúni Samsung Electronics, HTC hám [[Nokia]] kompaniyalarınıń akciyaları ósti, al Apple akciyaları tómenledi. Degen menen, kún dawamında Apple akciyaları qayta kóterilip, 1% ósim menen juwmaqlandı.

Buyırtpalar baslanǵannan keyin, AT&amp;T kompaniyası iPhone 4s ge bolǵan talaptıń &quot;ádetten tıs&quot; ekenligin bildirdi.&lt;ref name=&quot;usatoday&quot;&gt;{{Cite news|title=AT&amp;T: Initial demand for iPhone 4s 'extraordinary'|date=October 8, 2011|url=https://www.usatoday.com/tech/news/story/2011-10-07/atampT-iphone-4s/50695302/1|access-date=October 15, 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=iPhone 4s Presale Demand Is 'Extraordinary,' Says AT&amp;T|date=October 7, 2011|url=https://www.huffingtonpost.com/2011/10/08/iphone-4s-presale-att_n_1001383.html|access-date=May 4, 2012}}&lt;/ref&gt; AT&amp;T arqalı shıǵarılǵannan keyingi 12 saat ishinde 200,000 nan aslam buyırtpa berilgen. Nemis telefon kompaniyası Deutsche Telekom tutınıwshılardıń qızıǵıwshılıǵına &quot;qanaatlanǵanlıǵın&quot; bildirdi. Sonıń menen bir qatarda, AT&amp;T, Verizon hám Sprint kompaniyaları 2011-jıl 8-oktyabrge kelip dáslepki zapasların tolıq satıp jiberdi, al 9-oktyabrge kelip jańa buyırtpalardı orınlaw ushın 1-2 hápte kútiw kerek boldı. 2011-jıl 20-oktyabrde AT&amp;T bir millionnan aslam iPhone 4s aktivaciyasın ámelge asırdı.&lt;ref&gt;{{Cite news|title=AT&amp;T Surpasses 1 Million iPhone 4s Activations|date=October 20, 2011|url=https://techcrunch.com/2011/10/20/att-surpasses-1-million-iphone-4s-activations/|access-date=October 20, 2011}}&lt;/ref&gt; 10-oktyabrde Apple kompaniyası iPhone 4s satıwǵa shıqqannan keyingi dáslepki 24 saat ishinde bir millionnan aslam buyırtpa alınǵanlıǵın járiyaladı, bul iPhone 4 tiń 600,000 qurılma rekordınan ozıp ketti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.keynoodle.com/iphone-4s-sells-1-million-in-under-24-hours/|bet=iPhone 4s Sells 1 Million in Under 24 Hours|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120601170143/http://www.keynoodle.com/iphone-4s-sells-1-million-in-under-24-hours/|arxivsáne=June 1, 2012|avtor=Anderson|at=Ash|sáne=October 10, 2011|baspaxana=KeyNoodle|qaralǵan sáne=October 10, 2011}}&lt;/ref&gt; iPhone 4 penen 4s arasındaǵı 16 aylıq kútiw de satıwlardıń joqarı bolıwına tásir etken bolıwı múmkin.&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Apple received more than 1 million pre-orders for iPhone 4s in a day|date=October 11, 2011|url=http://economictimes.indiatimes.com/tech/hardware/apple-received-more-than-1-million-pre-orders-for-iphone-4s-in-a-day/articleshow/10307358.cms|access-date=October 15, 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=iPhone 4s Sold Out: Pre-order Record in Memory of Steve Jobs? (OPINION)|date=October 11, 2011|url=http://www.ibtimes.com/iphone-4s-sold-out-pre-order-record-memory-steve-jobs-opinion-212143|access-date=December 24, 2013}}&lt;/ref&gt;

2011-jıl 17-oktyabrde Apple kompaniyası iPhone 4s shıǵarılǵannan keyingi dáslepki úsh kún ishinde tórt million danası satılǵanlıǵın, hám 25 million iOS paydalanıwshısı sol waqıttaǵı eń sońǵı iOS 5 versiyasına ótkenligin járiyaladı. iOS 5 iPhone 4s shıǵarılǵanda qosımsha túrde shıǵarılǵan edi. Apple kompaniyasınıń dúnya júzlik ónim marketingi boyınsha vice-prezidenti Fil Shiller: &quot;iPhone 4s dáslepki háptesinde tórt millionnan aslam satılıw menen jaqsı basladı — bul telefon ushın házirge deyingi eń joqarı kórsetkish hám iPhone 4 tiń dáslepki úsh kúndegi satılıwınan eki ese kóp&quot; dep málimledi. 4s járiyalanıwınan aldınǵı háptelerde qollanılǵan smartfonlar bazarında aldın onday bolmaǵan dárejede almastırıw jaǵdayları boldı, al onnan keyin usınılǵan bahalarda tómenlew bayqaldı. Aldıńǵı áwlad iPhone ları hár qıylı usıllar arqalı bazarda qayta aylanısqa túsedi hám úshinshi tárep satıp alıwshıları eski áwlad iPhone ların satıp alıwı múmkin. Apple da arnawlı baǵdarlama boyınsha aldıńǵı áwlad iPhone ların qaytarıp satıp aladı.&lt;ref name=&quot;daw&quot; /&gt; 2012-jıl 24-aprelde AT&amp;T 2011-jıldıń 4-kvartalında 7.6 million iPhone qurılması, al 2012-jıldıń 1-kvartalında 4.3 million qurılma aktivlestirilgenin járiyaladı. Ulıwma alǵanda, AT&amp;T 2012-jıldıń birinshi kvartalında 5.5 million smartfon sattı, olardıń 78% in iPhone lar quradı.

== Derekler ==

[[Kategoriya:IPhone]]
&lt;references /&gt;
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>hon4mwvi1u3cg3rncpjbdcwxzvjp0db</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>IOS 5</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21251</id>
    <revision>
      <id>123738</id>
      <parentid>120930</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:12:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123738</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27201" sha1="kehoq6a5zdum7wdf4vpuqx7r8p6fng0" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vevent&quot;
|+iOS 5
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;infobox-image logo&quot; |[[IOS|iOS]] [[Mobil operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemasınıń]] versiyası
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; style=&quot;white-space: nowrap;&quot; |Islep shıǵarıwshı
| class=&quot;infobox-data&quot; |[[Apple Inc.]]
|- style=&quot;display: none;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;infobox-full-data&quot; |&lt;templatestyles src=&quot;Module:Infobox/styles.css&quot;&gt;&lt;/templatestyles&gt;
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; style=&quot;white-space: nowrap;&quot; |Derek modeli
| class=&quot;infobox-data&quot; |[[Menshikli programmalıq támiynat|Jabıq]], [[Ashıq kodlı programmalıq támiynat|ashıq kodlı]] komponentler menen
|-
!Dáslepki shıǵarılıwı 
|12-oktyabr, 2011-jıl 
|-
!Eń sońǵı shıǵarılıwı 
|5.1.1 / 25-may, 2012-jıl 
|-
!Jańalaw usılı 
|Baǵdarlama Jańalawı
|-
!'''Paket basqarıwshısı'''
|[[App Store]]
|-
!'''Platformalar'''
|[[IPhone|iPhone]]
[[IPhone 3GS|iPhone 3GS]]

[[IPhone 4|iPhone 4]]

[[IPhone 4s|iPhone 4s]]

iPod Touch

iPod Touch (3-áwlad)

iPod Touch (4-áwlad)

iPad

iPad (1-áwlad)

iPad 2

iPad (3-áwlad)
|-
!'''Yadro túri''' 
|Gibrid (XNU)
|-
!'''Licenziya'''
|Menshik EULA, ashıq kodlı komponentler oǵan kirmeydi 
|-
!'''Aldınǵısı'''
|[[IOS 4|iOS 4]]
|-
!'''Keyingisi'''
|[[IOS 6|iOS 6]]
|-
!'''Rásmiy veb-saytı''' 
|[https://web.archive.org/web/20120910202035/http://www.apple.com/ios/ Apple — iOS 5 — iPad, iPhone hám iPod Touch ushın 200+ jańa funkciyalar]. Wayback Machine'de (10-sentyabr, 2012-jılı arxivlengen)
|-
!Uranı
|Biz iOS-tı pútkilley jańa dárejege kóterdik.
|- style=&quot;display:none&quot;
| colspan=&quot;2&quot; |
|}
'''iOS 5''' ‒ [[Apple Inc.]] tárepinen islep shıǵarılǵan [[IOS|iOS]] [[Mobil operaciyalıq sistema|mobil operaciyalıq sistemasınıń]] besinshi tiykarǵı versiyası, [[IOS 4|iOS 4]] tiń miyrasxorı (dawamshısı) bolıp tabıladı. Ol kompaniyanıń [[Dúnya júzlik Baǵdarlamashılar Konferenciyası|Dúnya júzilik Baǵdarlamashılar Konferenciyasında]] 2011-jılı 6-iyunda járiyalandı hám 2011-jıldıń 12-oktyabrinde shıǵarıldı. Onıń ornın 2012-jıldıń 19-sentyabrinde [[IOS 6|iOS 6]] iyeledi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/apples-ios-6-release-date-start-your-downloads-on-sept-19/|bet=Apple's iOS 6 release date: Start your downloads on Sept. 19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165144/https://www.cnet.com/news/apples-ios-6-release-date-start-your-downloads-on-sept-19/|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Tam|at=Donna|sáne=September 12, 2012|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=June 14, 2017}}&lt;/ref&gt;

iOS 5 xabarlandırıwlar sistemasın qayta islep shıqtı, ekrannıń joqarǵı bóleginde payda bolatuǵın waqıtsha bannerlerdi qostı hám barlıq sońǵı xabarlandırıwlar ushın oraylıq orın Xabarlandırıwlar Orayın kirgizdi. iOS 5 jáne de [[iCloud]], Apple dıń iCloud qollanılatuǵın qurılmalar arasında kontent hám maǵlıwmatlardı sinxronlastırıw ushın bult saqlaw xızmetin hám iMessage, Apple dıń tez xabar almasıw xızmetin qostı. Birinshi ret baǵdarlamalıq támiynat jańalanıwları kompyuter hám iTunes talap etilmey, sımsız ornatılıwı múmkin boldı. iOS 5 jáne de [[Twitter]] menen tereń integraciyanı ámelge asırdı, iPad larda kóp tapsırmalı háreketlerdi kirgizdi hám qulıplaw ekranınan ańsat jetkilikli kamera belgisin (yarlık-ın) qostı.

iOS 5 [[IPhone 4s|iPhone 4s]] paydalanıwshıları ushın sınǵa ushıradı, sebebi dáslepki shıǵarılıwda batareyanıń tez tawsılıwı, SIM kartalarınıń islemewi hám telefon sóylesiwleri waqtında jańǵırıqlar boldı. Bul mashqalalar keyingi shıǵarılıwlarda dúzetildi.

iOS 5 — úshinshi áwlad iPod Touch hám birinshi áwlad iPad ti qollaytuǵın iOS tiń sońǵı versiyası.

== Tariyxı ==

=== Tanıstırıw hám dáslepki shıǵarılıw ===
iOS 5 2011-jıl 6-iyunde [[Dúnya júzlik Baǵdarlamashılar Konferenciyası|Apple Dúnya júzilik Baǵdarlamashılar Konferenciyasında]] tanıstırıldı, sol kúni keyinirek baǵdarlamashılar ushın beta versiyası járiyalandı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2011/06/06/apples-ios-5-all-the-details/|bet=Apple's iOS 5: all the details|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165123/https://www.engadget.com/2011-06-06-apples-ios-5-all-the-details.html|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Savov|at=Vlad|sáne=June 6, 2011|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=June 14, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2011/06/06/ios-5-announced|bet=iOS 5 announced: iMessage, Notification Center, and more; comes today for devs, this fall for everyone else|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165150/https://www.theverge.com/mobile/2011/6/6/2515085/ios-5-announced|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Ziegler|at=Chris|sáne=June 6, 2011|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=June 14, 2017}}&lt;/ref&gt;

iOS 5 rásmiy túrde 2011-jıldıń 12-oktyabrinde shıǵarıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://venturebeat.com/2011/10/12/ios-5-available/|bet=iOS 5 available now, makes the iPhone 4 feel completely new|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170207033452/http://venturebeat.com/2011/10/12/ios-5-available/|arxivsáne=February 7, 2017|avtor=Hardawar|at=Devindra|sáne=October 12, 2011|jumıs=[[VentureBeat]]|qaralǵan sáne=June 14, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2011/10/04/ios-5-to-be-released-on-october-12/|bet=iOS 5 To Be Released on October 12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180312144103/https://www.macrumors.com/2011/10/04/ios-5-to-be-released-on-october-12/|arxivsáne=March 12, 2018|avtor=Schultz|at=Marianne|sáne=October 4, 2011|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=June 14, 2017}}&lt;/ref&gt;

== Sistema ózgeshelikleri ==

=== Xabarlandırıwlar ===
Aldıńǵı iOS versiyalarında xabarlandırıwlar ekranda dialog qutıları túrinde payda bolıp, aǵımdaǵı iskerlikti bólip taslaytuǵın edi. iOS 5 te xabarlandırıwlar qayta islep shıǵıldı hám ekrannıń joqarǵı bóliminde waqıtsha banner sıpatında kórinedi. Sońǵı xabarlandırıwlarǵa ekrannıń joqarǵı bóliminen &quot;Xabarlandırıwlar Orayı&quot;n tómen tartıw arqalı da kiriwge boladı. Eski xabarlandırıwlar sistemasın qáleytuǵın paydalanıwshılar Sazlawlar menyusınan sáykes opciyanı tańlaw arqalı onı saqlap qala aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1160366/ios5_notifications.html|bet=First Look: iOS 5 notifications|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165455/https://www.macworld.com/article/1160366/ios5_notifications.html|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Friedman|at=Lex|sáne=June 7, 2011|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=June 14, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== iCloud ===
iOS 5 Apple kompaniyasınıń bultlı saqlaw xızmeti [[iCloud]] tı tanıstıradı. Jańa xızmet paydalanıwshılarǵa ózleriniń muzıkaların, súwretlerin, videoların hám qollanba maǵlıwmatların barlıq iCloud qosılǵan qurılmalarında biypul sinxronlastırıwǵa múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1162647/icloud_to_make_official_debut_on_october_12.html|bet=iCloud to make official debut on October 12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165354/https://www.macworld.com/article/1162647/icloud_to_make_official_debut_on_october_12.html|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Caldwell|at=Serenity|sáne=October 4, 2011|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=June 14, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Sımsız jańalanıwlar ===
iOS 5 qollap-quwatlanatuǵın qurılmalarda sımsız sistema jańalanıwların ámelge asırıwǵa múmkinshilik beredi, yaǵnıy qurılmalardı jańalaw ushın kompyuter hám iTunes zárúr emes.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1163060/up_close_with_ios_5_wireless_syncing_and_updating.html|bet=Up close with iOS 5: Wireless syncing and updating|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170808112956/http://www.macworld.com/article/1163060/up_close_with_ios_5_wireless_syncing_and_updating.html|arxivsáne=August 8, 2017|avtor=Caldwell|at=Serenity|sáne=October 15, 2011|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=June 14, 2017}}&lt;/ref&gt; Jańa qurılmalardı aktivlestiriw hám jańalanıwlar sımsız túrde ámelge asırılıwı múmkin.

=== Twitter integraciyası ===
iOS 5 tereń Twitter integraciyasın usınadı. Paydalanıwshılar Twitter ge tikkeley Sazlawlar menyusınan kire aladı. Súwretlerdi Súwretler yamasa Kamera qollanbalarınan tikkeley &quot;tvitlewge&quot; boladı, sonday-aq qollanıwshılar Safari, [[YouTube]] hám [[Google Kartalar|Google Maps]] qollanbalarınan da tvitley aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1162993/up_close_with_ios_5_twitter_integration.html|bet=Up close with iOS 5: Twitter integration|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165521/https://www.macworld.com/article/1162993/up_close_with_ios_5_twitter_integration.html|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Friedman|at=Lex|sáne=October 13, 2011|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=June 14, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://mashable.com/2011/06/06/apple-twitter-ios5/|bet=Apple Blesses Twitter, Makes It the Social Network on iOS Devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165554/https://mashable.com/2011/06/06/apple-twitter-ios5/|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Van Grove|at=Jennifer|sáne=June 7, 2011|jumıs=[[Mashable]]|qaralǵan sáne=June 14, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Kóp tapsırmalılıq ===
Kóp tapsırmalılıq ımlawları iOS 5 tiń shıǵarılıwı menen iPad ta payda boldı. Kóp tapsırmalılıq qollanıwshılarǵa bas bet túymesin eki ret basıwsız yamasa dáslep bas betke ótpesten qollanbalar arasında ótiwge imkaniyat beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2011/10/12/ios-5-review/|bet=iOS 5 review|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201112020009/https://www.engadget.com/2011-10-12-ios-5-review.html|arxivsáne=November 12, 2020|avtor=Cesa|at=Dante|sáne=October 12, 2011|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=June 14, 2017}}&lt;/ref&gt; Kóp tapsırmalılıq ımlawları tek iPad 2 de ǵana jetkilikli boldı.

=== Klaviatura ===
iPad klaviaturasın ekrannıń tómengi bóliminen ajıratıw hám onı eki yarım klaviaturaǵa bóliw múmkin edi.

=== Siri ===
Siri, Apple kompaniyasınıń dawıslı járdemshisi, tek iPhone 4s te qollap-quwatlanadı. Keyinirek ol iOS 6 da basqa qurılmalarǵa (mısalı, iPhone 5) keńeytildi hám hár bir jańa úlken baǵdarlamalıq támiynat shıǵarılıwı menen jáne de keńeytildi.

== Qollanba ózgeshelikleri ==

=== Súwretler hám Kamera ===
iOS 5 tiń birinshi shıǵarılıwı Kamera qollanbasına birinshi ret qulıplaw ekranınan ańsat kiriwge múmkinshilik berdi. Eger qollanıwshılar bas bet túymesin eki ret bassa, kamera belgisi &quot;jıljıtıp ashıw&quot; xabarı qasında payda boladı hám qollanıwshılar onı basıp tikkeley kameraǵa kire aladı.&lt;ref name=&quot;CNET camera&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/access-the-iphone-camera-from-the-lock-screen-even-quicker-on-ios-5-1/|bet=Access the iPhone camera from the lock screen even quicker on iOS 5.1|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165533/https://www.cnet.com/how-to/access-the-iphone-camera-from-the-lock-screen-even-quicker-on-ios-5-1/|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Cipriani|at=Jason|sáne=March 8, 2012|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;MacRumors camera&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2011/10/13/ios-5-camera-volume-shutter-lock-screen-remote-triggering/|bet=iOS 5 Camera: Volume Shutter, Lock Screen, Remote Triggering|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210525054156/https://www.macrumors.com/2011/10/13/ios-5-camera-volume-shutter-lock-screen-remote-triggering/|arxivsáne=May 25, 2021|avtor=Golson|at=Jordan|sáne=October 13, 2011|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt; iOS 5.1 jańalanıwı bul processti jeńillestirdi, bas bet túymesin eki ret basıw procedurasın alıp taslap, onı qollanıwshılardıń kamera belgisin joqarı jıljıtıwın talap etetuǵın process penen almastırdı.&lt;ref name=&quot;CNET camera&quot; /&gt; Qurılma paroli menen qulıplanǵan waqıtta qáwipsizlik maqsetinde, kameraǵa kiriwdiń bul usılı tek Kamera qollanbasına kiriwge ruqsat beredi hám qurılmanıń basqa funkciyalarına kiriwge ruqsat bermeydi.

Dawıs kóteriw túymesin basıw arqalı paydalanıwshı súwretke túsire aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2011/06/06/apple-adds-camera-shortcut-to-lock-screen-volume-up-shutter-key/|bet=Apple iOS 5 adds instant camera access from lock screen and shutter release to volume-up button|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165527/https://www.engadget.com/2011-06-06-apple-adds-camera-shortcut-to-lock-screen-volume-up-shutter-key.html|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Wollman|at=Dana|sáne=June 6, 2011|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Xabarlar (Messages) ===
Messages qollanbasına qurılǵan jańa tez xabar almasıw xızmeti iMessage, iOS 5 qurılması bar hár kimge úylesimli iOS 5 qurılması bar basqa adamǵa hám tiykarǵı, hám multimediyalıq xabarlar jiberiwge múmkinshilik berdi. SMS ke qaraǵanda, iMessage arqalı jiberilgen xabarlar ádettegi uyalı baylanıs xabar almasıwı emes, al internetti qollanadı, biraq jáne de ádettegi SMS ke qaraǵanda, [[Android]] hám BlackBerry qurılmaları bul xızmet penen úylesimli emes.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1162984/ios-apps/ios-5-imessage.html|bet=Up close with iOS 5: iMessage|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180728221708/https://www.macworld.com/article/1162984/ios-apps/ios-5-imessage.html|arxivsáne=July 28, 2018|avtor=Caldwell|at=Serenity|sáne=October 12, 2011|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=June 14, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2011/06/07/walkthrough-of-apples-imessages-in-ios-5/|bet=Walkthrough of Apple's iMessage in iOS 5|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165539/https://www.macrumors.com/2011/06/07/walkthrough-of-apples-imessages-in-ios-5/|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Kim|at=Arnold|sáne=June 7, 2011|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=June 14, 2017}}&lt;/ref&gt; iMessages xabarları qollanıwshınıń qurılmaları arasında sinxronlanadı hám kók reńde belgilenedi, al ádettegi SMS ler jasıl reńde.&lt;ref name=&quot;PC World 5 features&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.pcworld.com/article/229866/The_5_best_features_in_Apple_iOS_5.html|bet=The 5 best features in Apple's iOS 5|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160810061456/http://www.pcworld.com/article/229866/The_5_best_features_in_Apple_iOS_5.html|arxivsáne=August 10, 2016|avtor=deAgonia|at=Michael|sáne=June 9, 2011|jumıs=[[PC World]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=June 14, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Pochta (Mail) ===
Pochta qollanbasına bay tekst formatlaw, jaqsıraq sheginiwdi basqarıw, xabarlardı belgilew hám mánzillerdi Kimge, CC hám BCC qatarları arasında súyrep aparıw múmkinshiligi qosıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/how-to-use-the-new-mail-app-in-ios-5/|bet=How to use the new Mail app in iOS 5|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165633/https://www.cnet.com/how-to/how-to-use-the-new-mail-app-in-ios-5/|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Profis|at=Sharon|sáne=October 13, 2011|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1163008/up_close_with_ios_5_mails_changes.html|bet=Up close with iOS 5: Mail's changes|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165638/https://www.macworld.com/article/1163008/up_close_with_ios_5_mails_changes.html|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Frakes|at=Dan|sáne=October 13, 2011|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Esletpeler ===
Esletpeler paydalanıwshılarǵa waqıtqa yamasa orınǵa tiykarlanǵan eskertiwleri bar wazıypalar dizimin jaratıwǵa múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/how-to-use-the-ios-5-reminders-app/|bet=How to use the iOS 5 Reminders app|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180220033405/https://www.cnet.com/how-to/how-to-use-the-ios-5-reminders-app/|arxivsáne=February 20, 2018|avtor=Cipriani|at=Jason|sáne=September 13, 2011|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1162991/up_close_with_ios_5_reminders.html|bet=Up close with iOS 5: Reminders|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170610144152/http://www.macworld.com/article/1162991/up_close_with_ios_5_reminders.html|arxivsáne=June 10, 2017|avtor=Friedman|at=Lex|sáne=October 13, 2011|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Gazeta dúkanı ===
Gazeta dúkanı tiykarǵı qollanba sıpatında emes, al arnawlı papka retinde isleydi. Tańlanǵanda, ol paydalanıwshı jazılǵan barlıq máwsimlik basılımlardıń, máselen gazetalar hám jurnallardıń belgishelerin kórsetedi. Jańa shıǵarılımlar avtomat túrde júklep alınadı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1163000/up_close_with_ios_5_newsstand.html|bet=Up close with iOS 5: Newsstand|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210427181218/https://www.macworld.com/article/1163000/up_close_with_ios_5_newsstand.html|arxivsáne=April 27, 2021|avtor=Snell|at=Jason|sáne=October 13, 2011|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Muzıka hám Videolar ===
iPod qollanbası iPhone da, iPod Touch taǵı sıyaqlı, óz aldına Muzıka hám Videolar qollanbaları menen almastırıldı.&lt;ref name=&quot;iMore review&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.imore.com/ios-5-iphone-ipad-walkthrough|bet=iOS 5 review|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165431/https://www.imore.com/ios-5-iphone-ipad-walkthrough|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Ritchie|at=Rene|sáne=October 12, 2011|jumıs=iMore|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.co.uk/feature/mac-software/macworld-feature-ios-5-what-you-need-know-3483955/|bet=Macworld Feature: iOS 5 — what you need to know|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140129052945/http://www.macworld.co.uk/feature/mac-software/macworld-feature-ios-5-what-you-need-know-3483955/|arxivsáne=January 29, 2014|sáne=June 21, 2011|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=June 22, 2017}}&lt;/ref&gt;

== Mashqalalar ==

=== Dáslepki jańalaw mashqalaları ===
iOS 5 tiń 2011-jıldıń oktyabr ayındaǵı dáslepki shıǵarılıwı áhmiyetli jańalaw mashqalalarına ushıradı, ornatıw waqtında qáteler hám Apple serverleriniń artıq júklenip qalıwı júz berdi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2011/10/12/apples-ios-5-upgrade-servers-are-slammed-causing-3200-or-internal-error-update-issues/|bet=iOS 5 Error 3200 or &quot;internal error&quot; update issues? Apple's servers are getting slammed. [Updated]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165655/https://thenextweb.com/news/apples-ios-5-upgrade-servers-are-slammed-causing-3200-or-internal-error-update-issues|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Panzarino|at=Matthew|sáne=October 12, 2011|jumıs=The Next Web|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.businessinsider.com/updating-to-ios-5-2011-10|bet=Updating To iOS 5 Has Been A Massive Headache|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165646/https://www.businessinsider.com/updating-to-ios-5-2011-10|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Love|at=Dylan|sáne=October 12, 2011|jumıs=[[Business Insider]]|baspaxana=[[Axel Springer SE]]|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2011/10/12/apple_ios_update_woes|bet=iOS update woes prompt gnashing of teeth for Apple fans|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514171238/https://www.theregister.com/2011/10/12/apple_ios_update_woes|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Goodin|at=Dan|sáne=October 12, 2011|jumıs=[[The Register]]|baspaxana=Situation Publishing|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== iPhone 4S batareyasınıń jumıs waqtı ===
Paydalanıwshılardıń shaǵımlarınan keyin, Apple rásmiy túrde iOS 5 tiń ayırım iPhone 4s paydalanıwshıları ushın batareya jumıs waqtınıń tómen ekenligin tastıyıqladı hám keleshektegi baǵdarlama jańalanıwı bul mashqalalardı sheshetuǵının bildirdi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/apple/2011/11/apple-iphone-4s-battery-issues-due-to-ios-5-bugs-update-coming/|bet=Apple: iPhone 4S battery issues due to iOS 5 bugs, update coming|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165718/https://arstechnica.com/gadgets/2011/11/apple-iphone-4s-battery-issues-due-to-ios-5-bugs-update-coming/|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Cheng|at=Jacqui|sáne=November 2, 2011|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.wired.com/2011/11/iphone-4s-battery-issues/|bet=Apple confirms battery life problems are iOS 5 related|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165835/https://www.wired.com/2011/11/iphone-4s-battery-issues/|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Bonnington|at=Christina|sáne=November 1, 2011|jumıs=[[Wired (website)|Wired]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt; iOS 5.0.1 jańalanıwı batareya mashqalalarına baylanıslı qáteliklerdi dúzetti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://mashable.com/2011/11/10/apple-fixes-critical-iphone-battery-issues-with-ios-5-0-1/|bet=Apple Fixes Critical iPhone Battery Issues With iOS 5.0.1|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165723/https://mashable.com/2011/11/10/apple-fixes-critical-iphone-battery-issues-with-ios-5-0-1/|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Parr|at=Ben|sáne=November 10, 2011|jumıs=[[Mashable]]|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Wi-Fi baylanısınıń úziliwi ===
2011-jıldıń noyabr ayında Engadget iOS 5 jańalanıwınıń ayırım paydalanıwshılar ushın Wi-Fi baylanısınıń úziliwine sebep bolǵanın xabarladı. Xabarda jáne &quot;Jaqında bolǵan iOS 5.0.1 jańalanıwı da bul máseleni sheshpedi&quot; dep jazılǵan hám bul waqıyalardıń bir-birine baylanıssız yamasa úlkenirek mashqalanıń bir bólegi ekenligi haqqında soraw qoyılǵan.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2011/11/21/thanks-to-ios-5-some-users-lose-wifi-connectivity/|bet=Thanks to iOS 5, some users lose WiFi connectivity|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165732/https://www.engadget.com/2011-11-21-thanks-to-ios-5-some-users-lose-wifi-connectivity.html|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Lutz|at=Zachary|sáne=November 21, 2011|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== SIM kartanıń islemey qalıwı ===
Ayırım iPhone 4s paydalanıwshıları iOS 5 te SIM karta menen baylanıslı mashqalalar haqqında xabar berdi, olarǵa &quot;Qáte SIM&quot; hám &quot;SIM islemey qaldı&quot; degen qáte xabarları kelgen.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/11/11/17/users_report_sim_card_issues_with_apples_iphone_4s_and_ios_5_0_1.html|bet=Users report SIM card issues with Apple's iPhone 4S and iOS 5.0.1|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165735/https://appleinsider.com/articles/11/11/17/users_report_sim_card_issues_with_apples_iphone_4s_and_ios_5_0_1.html|arxivsáne=May 14, 2021|avtor=Hughes|at=Neil|sáne=November 17, 2011|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt; Apple SIM karta mashqalaların sheshiwge baǵdarlanǵan 5.0.1 jańalanıwınıń ekinshi baǵdarlama versiyasın shıǵardı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/11/12/16/new_ios_build_meant_to_fix_iphone_4s_sim_card_issues.html|bet=New iOS build meant to fix iPhone 4S SIM card issues|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514165803/https://appleinsider.com/articles/11/12/16/new_ios_build_meant_to_fix_iphone_4s_sim_card_issues.html|arxivsáne=May 14, 2021|sáne=December 16, 2011|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Telefon qońırawındaǵı jańǵırıq (exo) ===
Ayırım iPhone 4s qollanıwshıları iOS 5 tiń dáslepki versiyasında qulaqlıq penen telefon qońırawları waqtında tosattan jańǵırıqlardıń payda bolıwı haqqında xabar berdi. Bul mashqala sebepli, geyde qońırawdaǵı ekinshi tárep sóylesiwdi esite almay qalǵan.&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Epstein|first=Zach|publisher=BGR|date=November 1, 2011|url=http://www.bgr.com/2011/11/01/audio-echo-bug-plagues-iphone-4s-owners-during-voice-calls/|title=Audio echo bug plagues iPhone 4S owners during voice calls|access-date=August 16, 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Mack|first=Eric|title=iPhone 4S owners complain of persistent echo|publisher=[[CBS Interactive]]|date=November 17, 2011|url=https://www.cnet.com/news/iphone-4s-owners-complain-of-persistent-echo/|access-date=June 17, 2017}}&lt;/ref&gt;

== Qabıllaw ==
iOS 5 tiń kóp tárepleri unamlı pikirler aldı, sonıń ishinde jańa xabarlandırıw orayı, sımsız sinxronizaciya hám jańalaw múmkinshiligi, iMessage hám basqalar. Telegraph gazetasınıń jurnalisti Richmond Sheyn bılay dedi: &quot;iOS 5 — álleqashan ájayıp bolǵan operaciyalıq sistemaǵa tańqalarlıq jańalaw. Hár túrli adamlar mobil operaciyalıq sistemada hár qıylı nárselerdi izleydi. Sonlıqtan ayırım adamlar BlackBerry, Android yamasa Windows Mobile dı qáleydi. Men qollanıwdıń ańsatlıǵın hám dizayndaǵı itibardı bahalayman. iOS 5 penen Apple eń jaqsı paydalanıwshı tájiriybesin usınıwdı dawam etpekte.&quot;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.telegraph.co.uk/technology/apple/8820808/Apple-iOS-5-review.html|bet=Apple iOS 5 review — Telegraph|arxivurl=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/technology/apple/8820808/Apple-iOS-5-review.html|arxivsáne=January 12, 2022|avtor=Richmond|at=Shane|sáne=October 12, 2011|baspaxana=Telegraph Media Group Limited|qaralǵan sáne=September 20, 2012}}&lt;/ref&gt;

Know Your Mobile saytınıń jurnalisti Richard Gudvin bılay dedi: &quot;Ulıwma alǵanda, biziń pikirimizshe, iOS 5 kerekli barlıq nársege iye hám onnan da kóbirek. Biz 2011-jıldıń gúzinde shıǵarılıwı menen onı tereń úyreniwdi asıǵıslıq penen kútemiz.&quot;&lt;ref name=&quot;KnowYourMobile&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.knowyourmobile.com/appleiphone/iphone-reviews/931601/apple_ios_5_reviews_round_up.html|bet=Apple iOS 5 review round up — Reviews — Know Your Mobile|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210428033556/https://www.knowyourmobile.com/phones/|arxivsáne=April 28, 2021|avtor=Goodwin|at=Richard|sáne=June 7, 2011|baspaxana=Dennis Publishing|qaralǵan sáne=September 20, 2012}}&lt;/ref&gt;

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:IOS]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>kehoq6a5zdum7wdf4vpuqx7r8p6fng0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ulmámbet Xojanazarov</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21518</id>
    <revision>
      <id>123689</id>
      <parentid>111809</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:37:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123689</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6949" sha1="evaichxzo7p6a2i5iro977ftgrj5yzt" xml:space="preserve">{{Shayır infoqutısı|atı=Ulmámbet Xojanazarov|tuwılǵan jeri=Shúyt awılı, Engels sovxozı, [[Kegeyli rayonı]]|dóretiwshilik túri=[[poeziya]]|qaytıs bolǵan sánesi=21.10.2021|tuwılǵan sánesi=11.02.1938|oqıǵan jeri=Qaraqalpaq mámleketlik pedinstitutı|ataqları=[[Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri|«Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri»]]&lt;br/&gt;[[Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq shayırı|«Qaraqalpaqstan xalıq shayırı»]]|sıylıqları=Ózbekstan Jaslar awqamı sıylıǵı&lt;br/&gt;
«Lenin» ordeni&lt;br/&gt;
[[Shuhrat medalı|«Shuxrat» medalı]]&lt;br/&gt;
«El-jurt húrmeti» ordeni|qaytıs bolǵan jeri=[[Nókis|Nókis qalası]]|ómirlik joldası=Aysulıw Ismaylova ([[1942|1942-jıl]] [[10-yanvar]])|perzentleri=Xojanazarov Muratbay (ulı, [[1964]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Zamira (qızı, [[1965]])&lt;br/&gt;
Xojanazarov Mámbetnazar (ulı, [[1967]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Arzayım (qızı, [[1970]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Malika (qızı, [[1973]])&lt;br/&gt;
Xojanazarov Muxammedreyim (ulı, [[1976]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Genjegúl (qızı, [[1979]])&lt;br/&gt;
Xojanazarov Muratbay (ulı, [[1964]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Zibagúl (qızı, [[1989]])|anası=Daljan qızı Úmitgúl ([[1917]]-[[1978]])|ákesi=Nurjan ulı Xojanazar ([[1914]]-[[1987]])|súwret=Ulmámbet Xojanazarov.jpg}}
'''Ulmámbet Xojanazarov''' ''(Улмәмбет Хожаназаров;'' [[1938]]'', [[Kegeyli rayonı]] — [[2021]], [[Nókis]])'' — [[shayır]] hám jámiyetlik isker&lt;ref&gt;{{Web deregi|title=Улмамбет Хожаназаров (1938)|url=https://www.ziyouz.uz/ru/poeziya/karakalpakskaya-poeziya/1123---1938|website=www.ziyouz.uz|access-date=2024-01-26|language=ru-ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|title=Улмамбет Хожаназаров – Қарақалпақстан Хабар Агентлиги|url=https://kknews.uz/kk/90062.html|website=kknews.uz|access-date=2024-01-26}}&lt;/ref&gt;. [[Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq shayırı|«Qaraqalpaqstan xalıq shayırı»]], «Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri».

== Ómir jolı ==
U. Xojanazarov 1938-jılı [[Kegeyli rayonı]]na qaraslı sol waqıttaǵı Engels sovxozınıń Shúyt awılında tuwılǵan. Ol 1960-jılı Qaraqalpaq mámleketlik pedinstitutınıń matematika fakultetin tamamlap, sol jıldan 1992-jılǵa shekem Kegeyli rayonındaǵı 3-sanlı mektepte muǵallim, oqıw bóliminin baslıǵı boldı. Áskeriy xızmetten soń, televidenie hám radio esitttiriw komitetinde jumıs isledi (1965), «Ámiwdárya» jurnalınıń bólim baslıǵı (1966-69), oblastlıq partiya komitetinde (1969-71), «Ámiwdárya» jurnalında bas redaktor (1971-78) lawazımında isledi. [[Moskva]]daǵı Jámiyetlik ilimler akademiyasında oqıdı (1978-80), «Sovet Qaraqalpaqstanı» gazetasında bas redaktordıń orınbasarı, Oblastlıq partiya komitetinde bólim baslıǵınıń orınbasarı (1980-81), [[Bozataw rayonı|Bozataw rayonlıq]] partiya komitetinin sekretarı boldı, Qaraqalpaqstan televideniesi hám radio esittiriw komitetin basqardı (1985-92), 1992-2000-jılları [[Nókis rayonı]]nıń hákimi, «Ruwxıylıq hám aǵartıw» orayınıń baslıǵı boldı&lt;ref&gt;{{Web deregi | url=https://joqargikenes.uz/7600.html | title=Улмәмбет Хожаназаров | sáne= 22-10-2021 | lang=kaa | work=joqargikenes.uz | archiveurl=http://web.archive.org/web/20250307172850/https://joqargikenes.uz/7600.html | archivedate=7-03-2025 | qaralǵan sáne=7-03-2025 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi | url=https://qqadebiyati.uz/1862.html | title=Улмамбет Хожаназаров | sáne= 7-01-2022 | lang=kaa | work=qqadebiyati.uz | archiveurl=http://web.archive.org/web/20250307174530/https://qqadebiyati.uz/1862.html | archivedate=7-03-2025 | qaralǵan sáne=7-03-2025 }}&lt;/ref&gt;.

1969-jıldan Jazıwshılar awqamınıń aǵzası.

Shayır [[2021|2021-jılı]] [[21-oktyabr]]de Nókis qalası Airoport kóshesinde ózi jasaǵan úyinde qaytıs boldı.

=== Shańaraǵı ===
* '''Ákesi''' — Nurjan ulı Xojanazar ([[1914]]-[[1987]]);
* '''Anası''' — Daljan qızı Úmitgúl ([[1917]]-[[1978]]);
* '''Ómirlik joldası''' — Aysulıw Ismaylova ([[1942]]);
** '''Perzentleri''':
** Xojanazarova Zamira ([[1965]]);
** Xojanazarov Mámbetnazar ([[1967]], qaytıs bolǵan);
** Xojanazarova Arzayım ([[1970]]);
** Xojanazarova Malika ([[1973]]);
** Xojanazarov Muxammedreyim ([[1976]], qaytıs bolǵan);
** Xojanazarova Genjegúl ([[1979]]);
** Xojanazarov Muratbay ([[1964]], qaytıs bolǵan);
** Xojanazarova Zibagúl ([[1989]]).

== Siyasiy iskerligi ==
U.Xojanazarov eki márte Oliy Májlis deputatı, [[Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi|Joqarǵı Keńes]] deputatı bolıp saylanǵan.

== Dóretiwshilik jolı ==
Shayırdıń «Áwelemen-dúwelemen» (1969), «Kewil tuyǵıları» (1970), «Jıllarım meniń» (1976) «Napevı Amu», «Kewil qusım» (2010) atlı toplamları jarıqqa shıqtı&lt;ref&gt;{{Web deregi|title=Улмамбет Хожаназаров — «Qoraqalpog'iston tongi» gazetasi|url=https://qqtongi.uz/4564.html|date=2021-10-25|access-date=2024-01-26|language=ru-RU}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|title=Улмамбет Хожаназаров – QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASÍ JOQARǴÍ KEŃESI|url=https://joqargikenes.uz/qr/7600.html|access-date=2024-01-26|language=qr-QR}}&lt;/ref&gt;. Qosıqları [[qazaq tili|qazaqsha]] hám [[rus tili|russha]] jurnallarda basılǵan. Ol [[Aleksandr Pushkin|A. Pushkin]], [[Mixail Lermontov|Yu. Lermontov]], V. Mayakovskiy, R.Babajannıń «Obi xayot», A. Tvardovskiydiń geypara shıǵarmaların [[qaraqalpaq tili]]ne awdarǵan.

Sonday-aq, shayırdıń shıǵarmaları Rimma Kazakovanıń tárepinen orıs tiline awdarılǵan.

== Jetiskenlikleri ==
U. Xojanazarov «Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri», «Qaraqalpaqstan xalıq shayırı» húrmetli ataǵına iye. Ol Ózbekstan Jaslar awqamı sıylıǵınıń laureatı, Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń Húrmet jarlıǵı, «Lenin» ordeni&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210128174311/http://alemadebiety.kz/?p=2902 Әлем әдебиеті сайты. Ұлмамбет Хожаназаров. Жүрек - алау, өмір - жадау] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210128174311/http://alemadebiety.kz/?p=2902 |date=2021-01-28 }}&lt;/ref&gt;, «El-jurt húrmeti» ordeni, [[Shuhrat medalı|«Shuxrat» medalı]] menen sıylıqlanǵan.

== Ádebiyatlar ==
* Қарақалпақстан Республикасы жазыўшылары (библиографиялык мағлыўмат) / нашрга тайёрловчи [[Ziyada Bekbergenova|3. Бекбергенова]] -T .: Extremum press , 2011. 240 бет. ISBN 978-9943-356-45-0

== Derekler ==
{{derekler}}

[[Kategoriya:Qaraqalpaq shayırları]]
[[Kategoriya:Shayırlar]]
[[Kategoriya:Shuhrat medalı iyeleri]]
[[Kategoriya:El-jurt húrmeti ordeni laureatları]]</text>
      <sha1>evaichxzo7p6a2i5iro977ftgrj5yzt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123690</id>
      <parentid>123689</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:37:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123690</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6953" sha1="5zrx8900i0m8956hn74aplb1glsawly" xml:space="preserve">{{Shayır infoqutısı|atı=Ulmámbet Xojanazarov|tuwılǵan jeri=Shúyt awılı, Engels sovxozı, [[Kegeyli rayonı]]|dóretiwshilik túri=[[poeziya]]|qaytıs bolǵan sánesi=21.10.2021|tuwılǵan sánesi=11.02.1938|oqıǵan jeri=Qaraqalpaq mámleketlik pedinstitutı|ataqları=[[Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri|«Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri»]]&lt;br/&gt;[[Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq shayırı|«Qaraqalpaqstan xalıq shayırı»]]|sıylıqları=Ózbekstan Jaslar awqamı sıylıǵı&lt;br/&gt;
«Lenin» ordeni&lt;br/&gt;
[[Shuhrat medalı|«Shuxrat» medalı]]&lt;br/&gt;
«El-jurt húrmeti» ordeni|qaytıs bolǵan jeri=[[Nókis|Nókis qalası]]|ómirlik joldası=Aysulıw Ismaylova ([[1942|1942-jıl]] [[10-yanvar]])|perzentleri=Xojanazarov Muratbay (ulı, [[1964]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Zamira (qızı, [[1965]])&lt;br/&gt;
Xojanazarov Mámbetnazar (ulı, [[1967]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Arzayım (qızı, [[1970]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Malika (qızı, [[1973]])&lt;br/&gt;
Xojanazarov Muxammedreyim (ulı, [[1976]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Genjegúl (qızı, [[1979]])&lt;br/&gt;
Xojanazarov Muratbay (ulı, [[1964]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Zibagúl (qızı, [[1989]])|anası=Daljan qızı Úmitgúl ([[1917]]-[[1978]])|ákesi=Nurjan ulı Xojanazar ([[1914]]-[[1987]])|súwret=Ulmámbet Xojanazarov.jpg}}
'''Ulmámbet Xojanazarov''' ''(Улмәмбет Хожаназаров;'' [[1938]]'','' [[Kegeyli rayonı]] ''— [[2021]], [[Nókis]])'' — [[shayır]] hám jámiyetlik isker&lt;ref&gt;{{Web deregi|title=Улмамбет Хожаназаров (1938)|url=https://www.ziyouz.uz/ru/poeziya/karakalpakskaya-poeziya/1123---1938|website=www.ziyouz.uz|access-date=2024-01-26|language=ru-ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|title=Улмамбет Хожаназаров – Қарақалпақстан Хабар Агентлиги|url=https://kknews.uz/kk/90062.html|website=kknews.uz|access-date=2024-01-26}}&lt;/ref&gt;. [[Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq shayırı|«Qaraqalpaqstan xalıq shayırı»]], «Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri».

== Ómir jolı ==
U. Xojanazarov 1938-jılı [[Kegeyli rayonı]]na qaraslı sol waqıttaǵı Engels sovxozınıń Shúyt awılında tuwılǵan. Ol 1960-jılı Qaraqalpaq mámleketlik pedinstitutınıń matematika fakultetin tamamlap, sol jıldan 1992-jılǵa shekem Kegeyli rayonındaǵı 3-sanlı mektepte muǵallim, oqıw bóliminin baslıǵı boldı. Áskeriy xızmetten soń, televidenie hám radio esitttiriw komitetinde jumıs isledi (1965), «Ámiwdárya» jurnalınıń bólim baslıǵı (1966-69), oblastlıq partiya komitetinde (1969-71), «Ámiwdárya» jurnalında bas redaktor (1971-78) lawazımında isledi. [[Moskva]]daǵı Jámiyetlik ilimler akademiyasında oqıdı (1978-80), «Sovet Qaraqalpaqstanı» gazetasında bas redaktordıń orınbasarı, Oblastlıq partiya komitetinde bólim baslıǵınıń orınbasarı (1980-81), [[Bozataw rayonı|Bozataw rayonlıq]] partiya komitetinin sekretarı boldı, Qaraqalpaqstan televideniesi hám radio esittiriw komitetin basqardı (1985-92), 1992-2000-jılları [[Nókis rayonı]]nıń hákimi, «Ruwxıylıq hám aǵartıw» orayınıń baslıǵı boldı&lt;ref&gt;{{Web deregi | url=https://joqargikenes.uz/7600.html | title=Улмәмбет Хожаназаров | sáne= 22-10-2021 | lang=kaa | work=joqargikenes.uz | archiveurl=http://web.archive.org/web/20250307172850/https://joqargikenes.uz/7600.html | archivedate=7-03-2025 | qaralǵan sáne=7-03-2025 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi | url=https://qqadebiyati.uz/1862.html | title=Улмамбет Хожаназаров | sáne= 7-01-2022 | lang=kaa | work=qqadebiyati.uz | archiveurl=http://web.archive.org/web/20250307174530/https://qqadebiyati.uz/1862.html | archivedate=7-03-2025 | qaralǵan sáne=7-03-2025 }}&lt;/ref&gt;.

1969-jıldan Jazıwshılar awqamınıń aǵzası.

Shayır [[2021|2021-jılı]] [[21-oktyabr]]de Nókis qalası Airoport kóshesinde ózi jasaǵan úyinde qaytıs boldı.

=== Shańaraǵı ===
* '''Ákesi''' — Nurjan ulı Xojanazar ([[1914]]-[[1987]]);
* '''Anası''' — Daljan qızı Úmitgúl ([[1917]]-[[1978]]);
* '''Ómirlik joldası''' — Aysulıw Ismaylova ([[1942]]);
** '''Perzentleri''':
** Xojanazarova Zamira ([[1965]]);
** Xojanazarov Mámbetnazar ([[1967]], qaytıs bolǵan);
** Xojanazarova Arzayım ([[1970]]);
** Xojanazarova Malika ([[1973]]);
** Xojanazarov Muxammedreyim ([[1976]], qaytıs bolǵan);
** Xojanazarova Genjegúl ([[1979]]);
** Xojanazarov Muratbay ([[1964]], qaytıs bolǵan);
** Xojanazarova Zibagúl ([[1989]]).

== Siyasiy iskerligi ==
U.Xojanazarov eki márte Oliy Májlis deputatı, [[Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi|Joqarǵı Keńes]] deputatı bolıp saylanǵan.

== Dóretiwshilik jolı ==
Shayırdıń «Áwelemen-dúwelemen» (1969), «Kewil tuyǵıları» (1970), «Jıllarım meniń» (1976) «Napevı Amu», «Kewil qusım» (2010) atlı toplamları jarıqqa shıqtı&lt;ref&gt;{{Web deregi|title=Улмамбет Хожаназаров — «Qoraqalpog'iston tongi» gazetasi|url=https://qqtongi.uz/4564.html|date=2021-10-25|access-date=2024-01-26|language=ru-RU}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|title=Улмамбет Хожаназаров – QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASÍ JOQARǴÍ KEŃESI|url=https://joqargikenes.uz/qr/7600.html|access-date=2024-01-26|language=qr-QR}}&lt;/ref&gt;. Qosıqları [[qazaq tili|qazaqsha]] hám [[rus tili|russha]] jurnallarda basılǵan. Ol [[Aleksandr Pushkin|A. Pushkin]], [[Mixail Lermontov|Yu. Lermontov]], V. Mayakovskiy, R.Babajannıń «Obi xayot», A. Tvardovskiydiń geypara shıǵarmaların [[qaraqalpaq tili]]ne awdarǵan.

Sonday-aq, shayırdıń shıǵarmaları Rimma Kazakovanıń tárepinen orıs tiline awdarılǵan.

== Jetiskenlikleri ==
U. Xojanazarov «Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri», «Qaraqalpaqstan xalıq shayırı» húrmetli ataǵına iye. Ol Ózbekstan Jaslar awqamı sıylıǵınıń laureatı, Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń Húrmet jarlıǵı, «Lenin» ordeni&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210128174311/http://alemadebiety.kz/?p=2902 Әлем әдебиеті сайты. Ұлмамбет Хожаназаров. Жүрек - алау, өмір - жадау] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210128174311/http://alemadebiety.kz/?p=2902 |date=2021-01-28 }}&lt;/ref&gt;, «El-jurt húrmeti» ordeni, [[Shuhrat medalı|«Shuxrat» medalı]] menen sıylıqlanǵan.

== Ádebiyatlar ==
* Қарақалпақстан Республикасы жазыўшылары (библиографиялык мағлыўмат) / нашрга тайёрловчи [[Ziyada Bekbergenova|3. Бекбергенова]] -T .: Extremum press , 2011. 240 бет. ISBN 978-9943-356-45-0

== Derekler ==
{{derekler}}

[[Kategoriya:Qaraqalpaq shayırları]]
[[Kategoriya:Shayırlar]]
[[Kategoriya:Shuhrat medalı iyeleri]]
[[Kategoriya:El-jurt húrmeti ordeni laureatları]]</text>
      <sha1>5zrx8900i0m8956hn74aplb1glsawly</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123691</id>
      <parentid>123690</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:37:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123691</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6957" sha1="5u92933no6286xegrtt86tafc5skf2p" xml:space="preserve">{{Shayır infoqutısı|atı=Ulmámbet Xojanazarov|tuwılǵan jeri=Shúyt awılı, Engels sovxozı, [[Kegeyli rayonı]]|dóretiwshilik túri=[[poeziya]]|qaytıs bolǵan sánesi=21.10.2021|tuwılǵan sánesi=11.02.1938|oqıǵan jeri=Qaraqalpaq mámleketlik pedinstitutı|ataqları=[[Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri|«Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri»]]&lt;br/&gt;[[Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq shayırı|«Qaraqalpaqstan xalıq shayırı»]]|sıylıqları=Ózbekstan Jaslar awqamı sıylıǵı&lt;br/&gt;
«Lenin» ordeni&lt;br/&gt;
[[Shuhrat medalı|«Shuxrat» medalı]]&lt;br/&gt;
«El-jurt húrmeti» ordeni|qaytıs bolǵan jeri=[[Nókis|Nókis qalası]]|ómirlik joldası=Aysulıw Ismaylova ([[1942|1942-jıl]] [[10-yanvar]])|perzentleri=Xojanazarov Muratbay (ulı, [[1964]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Zamira (qızı, [[1965]])&lt;br/&gt;
Xojanazarov Mámbetnazar (ulı, [[1967]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Arzayım (qızı, [[1970]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Malika (qızı, [[1973]])&lt;br/&gt;
Xojanazarov Muxammedreyim (ulı, [[1976]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Genjegúl (qızı, [[1979]])&lt;br/&gt;
Xojanazarov Muratbay (ulı, [[1964]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Zibagúl (qızı, [[1989]])|anası=Daljan qızı Úmitgúl ([[1917]]-[[1978]])|ákesi=Nurjan ulı Xojanazar ([[1914]]-[[1987]])|súwret=Ulmámbet Xojanazarov.jpg}}
'''Ulmámbet Xojanazarov''' ''(Улмәмбет Хожаназаров;'' [[1938]]'','' [[Kegeyli rayonı]] ''—'' [[2021]]'', [[Nókis]])'' — [[shayır]] hám jámiyetlik isker&lt;ref&gt;{{Web deregi|title=Улмамбет Хожаназаров (1938)|url=https://www.ziyouz.uz/ru/poeziya/karakalpakskaya-poeziya/1123---1938|website=www.ziyouz.uz|access-date=2024-01-26|language=ru-ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|title=Улмамбет Хожаназаров – Қарақалпақстан Хабар Агентлиги|url=https://kknews.uz/kk/90062.html|website=kknews.uz|access-date=2024-01-26}}&lt;/ref&gt;. [[Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq shayırı|«Qaraqalpaqstan xalıq shayırı»]], «Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri».

== Ómir jolı ==
U. Xojanazarov 1938-jılı [[Kegeyli rayonı]]na qaraslı sol waqıttaǵı Engels sovxozınıń Shúyt awılında tuwılǵan. Ol 1960-jılı Qaraqalpaq mámleketlik pedinstitutınıń matematika fakultetin tamamlap, sol jıldan 1992-jılǵa shekem Kegeyli rayonındaǵı 3-sanlı mektepte muǵallim, oqıw bóliminin baslıǵı boldı. Áskeriy xızmetten soń, televidenie hám radio esitttiriw komitetinde jumıs isledi (1965), «Ámiwdárya» jurnalınıń bólim baslıǵı (1966-69), oblastlıq partiya komitetinde (1969-71), «Ámiwdárya» jurnalında bas redaktor (1971-78) lawazımında isledi. [[Moskva]]daǵı Jámiyetlik ilimler akademiyasında oqıdı (1978-80), «Sovet Qaraqalpaqstanı» gazetasında bas redaktordıń orınbasarı, Oblastlıq partiya komitetinde bólim baslıǵınıń orınbasarı (1980-81), [[Bozataw rayonı|Bozataw rayonlıq]] partiya komitetinin sekretarı boldı, Qaraqalpaqstan televideniesi hám radio esittiriw komitetin basqardı (1985-92), 1992-2000-jılları [[Nókis rayonı]]nıń hákimi, «Ruwxıylıq hám aǵartıw» orayınıń baslıǵı boldı&lt;ref&gt;{{Web deregi | url=https://joqargikenes.uz/7600.html | title=Улмәмбет Хожаназаров | sáne= 22-10-2021 | lang=kaa | work=joqargikenes.uz | archiveurl=http://web.archive.org/web/20250307172850/https://joqargikenes.uz/7600.html | archivedate=7-03-2025 | qaralǵan sáne=7-03-2025 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi | url=https://qqadebiyati.uz/1862.html | title=Улмамбет Хожаназаров | sáne= 7-01-2022 | lang=kaa | work=qqadebiyati.uz | archiveurl=http://web.archive.org/web/20250307174530/https://qqadebiyati.uz/1862.html | archivedate=7-03-2025 | qaralǵan sáne=7-03-2025 }}&lt;/ref&gt;.

1969-jıldan Jazıwshılar awqamınıń aǵzası.

Shayır [[2021|2021-jılı]] [[21-oktyabr]]de Nókis qalası Airoport kóshesinde ózi jasaǵan úyinde qaytıs boldı.

=== Shańaraǵı ===
* '''Ákesi''' — Nurjan ulı Xojanazar ([[1914]]-[[1987]]);
* '''Anası''' — Daljan qızı Úmitgúl ([[1917]]-[[1978]]);
* '''Ómirlik joldası''' — Aysulıw Ismaylova ([[1942]]);
** '''Perzentleri''':
** Xojanazarova Zamira ([[1965]]);
** Xojanazarov Mámbetnazar ([[1967]], qaytıs bolǵan);
** Xojanazarova Arzayım ([[1970]]);
** Xojanazarova Malika ([[1973]]);
** Xojanazarov Muxammedreyim ([[1976]], qaytıs bolǵan);
** Xojanazarova Genjegúl ([[1979]]);
** Xojanazarov Muratbay ([[1964]], qaytıs bolǵan);
** Xojanazarova Zibagúl ([[1989]]).

== Siyasiy iskerligi ==
U.Xojanazarov eki márte Oliy Májlis deputatı, [[Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi|Joqarǵı Keńes]] deputatı bolıp saylanǵan.

== Dóretiwshilik jolı ==
Shayırdıń «Áwelemen-dúwelemen» (1969), «Kewil tuyǵıları» (1970), «Jıllarım meniń» (1976) «Napevı Amu», «Kewil qusım» (2010) atlı toplamları jarıqqa shıqtı&lt;ref&gt;{{Web deregi|title=Улмамбет Хожаназаров — «Qoraqalpog'iston tongi» gazetasi|url=https://qqtongi.uz/4564.html|date=2021-10-25|access-date=2024-01-26|language=ru-RU}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|title=Улмамбет Хожаназаров – QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASÍ JOQARǴÍ KEŃESI|url=https://joqargikenes.uz/qr/7600.html|access-date=2024-01-26|language=qr-QR}}&lt;/ref&gt;. Qosıqları [[qazaq tili|qazaqsha]] hám [[rus tili|russha]] jurnallarda basılǵan. Ol [[Aleksandr Pushkin|A. Pushkin]], [[Mixail Lermontov|Yu. Lermontov]], V. Mayakovskiy, R.Babajannıń «Obi xayot», A. Tvardovskiydiń geypara shıǵarmaların [[qaraqalpaq tili]]ne awdarǵan.

Sonday-aq, shayırdıń shıǵarmaları Rimma Kazakovanıń tárepinen orıs tiline awdarılǵan.

== Jetiskenlikleri ==
U. Xojanazarov «Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri», «Qaraqalpaqstan xalıq shayırı» húrmetli ataǵına iye. Ol Ózbekstan Jaslar awqamı sıylıǵınıń laureatı, Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń Húrmet jarlıǵı, «Lenin» ordeni&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210128174311/http://alemadebiety.kz/?p=2902 Әлем әдебиеті сайты. Ұлмамбет Хожаназаров. Жүрек - алау, өмір - жадау] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210128174311/http://alemadebiety.kz/?p=2902 |date=2021-01-28 }}&lt;/ref&gt;, «El-jurt húrmeti» ordeni, [[Shuhrat medalı|«Shuxrat» medalı]] menen sıylıqlanǵan.

== Ádebiyatlar ==
* Қарақалпақстан Республикасы жазыўшылары (библиографиялык мағлыўмат) / нашрга тайёрловчи [[Ziyada Bekbergenova|3. Бекбергенова]] -T .: Extremum press , 2011. 240 бет. ISBN 978-9943-356-45-0

== Derekler ==
{{derekler}}

[[Kategoriya:Qaraqalpaq shayırları]]
[[Kategoriya:Shayırlar]]
[[Kategoriya:Shuhrat medalı iyeleri]]
[[Kategoriya:El-jurt húrmeti ordeni laureatları]]</text>
      <sha1>5u92933no6286xegrtt86tafc5skf2p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123692</id>
      <parentid>123691</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:38:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123692</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6961" sha1="iayr4ulo0g6pw9y7gxtdwmymsdpxnwn" xml:space="preserve">{{Shayır infoqutısı|atı=Ulmámbet Xojanazarov|tuwılǵan jeri=Shúyt awılı, Engels sovxozı, [[Kegeyli rayonı]]|dóretiwshilik túri=[[poeziya]]|qaytıs bolǵan sánesi=21.10.2021|tuwılǵan sánesi=11.02.1938|oqıǵan jeri=Qaraqalpaq mámleketlik pedinstitutı|ataqları=[[Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri|«Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri»]]&lt;br/&gt;[[Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq shayırı|«Qaraqalpaqstan xalıq shayırı»]]|sıylıqları=Ózbekstan Jaslar awqamı sıylıǵı&lt;br/&gt;
«Lenin» ordeni&lt;br/&gt;
[[Shuhrat medalı|«Shuxrat» medalı]]&lt;br/&gt;
«El-jurt húrmeti» ordeni|qaytıs bolǵan jeri=[[Nókis|Nókis qalası]]|ómirlik joldası=Aysulıw Ismaylova ([[1942|1942-jıl]] [[10-yanvar]])|perzentleri=Xojanazarov Muratbay (ulı, [[1964]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Zamira (qızı, [[1965]])&lt;br/&gt;
Xojanazarov Mámbetnazar (ulı, [[1967]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Arzayım (qızı, [[1970]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Malika (qızı, [[1973]])&lt;br/&gt;
Xojanazarov Muxammedreyim (ulı, [[1976]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Genjegúl (qızı, [[1979]])&lt;br/&gt;
Xojanazarov Muratbay (ulı, [[1964]])&lt;br/&gt;
Xojanazarova Zibagúl (qızı, [[1989]])|anası=Daljan qızı Úmitgúl ([[1917]]-[[1978]])|ákesi=Nurjan ulı Xojanazar ([[1914]]-[[1987]])|súwret=Ulmámbet Xojanazarov.jpg}}
'''Ulmámbet Xojanazarov''' ''(Улмәмбет Хожаназаров;'' [[1938]]'','' [[Kegeyli rayonı]] ''—'' [[2021]]'','' [[Nókis]]'')'' — [[shayır]] hám jámiyetlik isker&lt;ref&gt;{{Web deregi|title=Улмамбет Хожаназаров (1938)|url=https://www.ziyouz.uz/ru/poeziya/karakalpakskaya-poeziya/1123---1938|website=www.ziyouz.uz|access-date=2024-01-26|language=ru-ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|title=Улмамбет Хожаназаров – Қарақалпақстан Хабар Агентлиги|url=https://kknews.uz/kk/90062.html|website=kknews.uz|access-date=2024-01-26}}&lt;/ref&gt;. [[Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq shayırı|«Qaraqalpaqstan xalıq shayırı»]], «Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri».

== Ómir jolı ==
U. Xojanazarov 1938-jılı [[Kegeyli rayonı]]na qaraslı sol waqıttaǵı Engels sovxozınıń Shúyt awılında tuwılǵan. Ol 1960-jılı Qaraqalpaq mámleketlik pedinstitutınıń matematika fakultetin tamamlap, sol jıldan 1992-jılǵa shekem Kegeyli rayonındaǵı 3-sanlı mektepte muǵallim, oqıw bóliminin baslıǵı boldı. Áskeriy xızmetten soń, televidenie hám radio esitttiriw komitetinde jumıs isledi (1965), «Ámiwdárya» jurnalınıń bólim baslıǵı (1966-69), oblastlıq partiya komitetinde (1969-71), «Ámiwdárya» jurnalında bas redaktor (1971-78) lawazımında isledi. [[Moskva]]daǵı Jámiyetlik ilimler akademiyasında oqıdı (1978-80), «Sovet Qaraqalpaqstanı» gazetasında bas redaktordıń orınbasarı, Oblastlıq partiya komitetinde bólim baslıǵınıń orınbasarı (1980-81), [[Bozataw rayonı|Bozataw rayonlıq]] partiya komitetinin sekretarı boldı, Qaraqalpaqstan televideniesi hám radio esittiriw komitetin basqardı (1985-92), 1992-2000-jılları [[Nókis rayonı]]nıń hákimi, «Ruwxıylıq hám aǵartıw» orayınıń baslıǵı boldı&lt;ref&gt;{{Web deregi | url=https://joqargikenes.uz/7600.html | title=Улмәмбет Хожаназаров | sáne= 22-10-2021 | lang=kaa | work=joqargikenes.uz | archiveurl=http://web.archive.org/web/20250307172850/https://joqargikenes.uz/7600.html | archivedate=7-03-2025 | qaralǵan sáne=7-03-2025 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi | url=https://qqadebiyati.uz/1862.html | title=Улмамбет Хожаназаров | sáne= 7-01-2022 | lang=kaa | work=qqadebiyati.uz | archiveurl=http://web.archive.org/web/20250307174530/https://qqadebiyati.uz/1862.html | archivedate=7-03-2025 | qaralǵan sáne=7-03-2025 }}&lt;/ref&gt;.

1969-jıldan Jazıwshılar awqamınıń aǵzası.

Shayır [[2021|2021-jılı]] [[21-oktyabr]]de Nókis qalası Airoport kóshesinde ózi jasaǵan úyinde qaytıs boldı.

=== Shańaraǵı ===
* '''Ákesi''' — Nurjan ulı Xojanazar ([[1914]]-[[1987]]);
* '''Anası''' — Daljan qızı Úmitgúl ([[1917]]-[[1978]]);
* '''Ómirlik joldası''' — Aysulıw Ismaylova ([[1942]]);
** '''Perzentleri''':
** Xojanazarova Zamira ([[1965]]);
** Xojanazarov Mámbetnazar ([[1967]], qaytıs bolǵan);
** Xojanazarova Arzayım ([[1970]]);
** Xojanazarova Malika ([[1973]]);
** Xojanazarov Muxammedreyim ([[1976]], qaytıs bolǵan);
** Xojanazarova Genjegúl ([[1979]]);
** Xojanazarov Muratbay ([[1964]], qaytıs bolǵan);
** Xojanazarova Zibagúl ([[1989]]).

== Siyasiy iskerligi ==
U.Xojanazarov eki márte Oliy Májlis deputatı, [[Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi|Joqarǵı Keńes]] deputatı bolıp saylanǵan.

== Dóretiwshilik jolı ==
Shayırdıń «Áwelemen-dúwelemen» (1969), «Kewil tuyǵıları» (1970), «Jıllarım meniń» (1976) «Napevı Amu», «Kewil qusım» (2010) atlı toplamları jarıqqa shıqtı&lt;ref&gt;{{Web deregi|title=Улмамбет Хожаназаров — «Qoraqalpog'iston tongi» gazetasi|url=https://qqtongi.uz/4564.html|date=2021-10-25|access-date=2024-01-26|language=ru-RU}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|title=Улмамбет Хожаназаров – QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASÍ JOQARǴÍ KEŃESI|url=https://joqargikenes.uz/qr/7600.html|access-date=2024-01-26|language=qr-QR}}&lt;/ref&gt;. Qosıqları [[qazaq tili|qazaqsha]] hám [[rus tili|russha]] jurnallarda basılǵan. Ol [[Aleksandr Pushkin|A. Pushkin]], [[Mixail Lermontov|Yu. Lermontov]], V. Mayakovskiy, R.Babajannıń «Obi xayot», A. Tvardovskiydiń geypara shıǵarmaların [[qaraqalpaq tili]]ne awdarǵan.

Sonday-aq, shayırdıń shıǵarmaları Rimma Kazakovanıń tárepinen orıs tiline awdarılǵan.

== Jetiskenlikleri ==
U. Xojanazarov «Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri», «Qaraqalpaqstan xalıq shayırı» húrmetli ataǵına iye. Ol Ózbekstan Jaslar awqamı sıylıǵınıń laureatı, Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń Húrmet jarlıǵı, «Lenin» ordeni&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210128174311/http://alemadebiety.kz/?p=2902 Әлем әдебиеті сайты. Ұлмамбет Хожаназаров. Жүрек - алау, өмір - жадау] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210128174311/http://alemadebiety.kz/?p=2902 |date=2021-01-28 }}&lt;/ref&gt;, «El-jurt húrmeti» ordeni, [[Shuhrat medalı|«Shuxrat» medalı]] menen sıylıqlanǵan.

== Ádebiyatlar ==
* Қарақалпақстан Республикасы жазыўшылары (библиографиялык мағлыўмат) / нашрга тайёрловчи [[Ziyada Bekbergenova|3. Бекбергенова]] -T .: Extremum press , 2011. 240 бет. ISBN 978-9943-356-45-0

== Derekler ==
{{derekler}}

[[Kategoriya:Qaraqalpaq shayırları]]
[[Kategoriya:Shayırlar]]
[[Kategoriya:Shuhrat medalı iyeleri]]
[[Kategoriya:El-jurt húrmeti ordeni laureatları]]</text>
      <sha1>iayr4ulo0g6pw9y7gxtdwmymsdpxnwn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>IPhone 5s</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22934</id>
    <revision>
      <id>123747</id>
      <parentid>109848</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:19:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123747</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="75966" sha1="p0xa3aokxj9bblbw3wf32hak8lfkgg7" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em;&quot;
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold;&quot;|iPhone 5s
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| [[File:IPhone_5s_Logo.svg|200px]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''[[File:IPhone_5s_golden.svg|250px]]&lt;br&gt;'''Altın reńli iPhone 5s
|-
! Islep shıǵarıwshı
| [[Apple Inc.|Apple]]
|-
! Túri
| [[Smartfon]]
|-
! Birinshi shıǵarılǵan waqtı
| [[20-sentyabr]], [[2013|2013-jıl]]
|-
! Satılǵan dáwiri
| [[2013]]–[[2015]]
|-
! '''Óndiristen shıǵarılǵan waqtı'''
| [[21-mart]], [[2016|2016-jıl]]
|-
! Aldıńǵı
| [[iPhone 5]]
|-
! Keyingi
| iPhone 6 hám 6 Plus
|-
! Baylanıslı modeli
| '''[[iPhone 5c]]'''
|-
! Qollaytuǵın tarmaqları
| GSM, CDMA, 3G, 4G, EVDO, HSPA+, LTE
|-
! Ólshemleri
| 123.8&amp;nbsp;mm (4.87 dyuym) biyikligi, 58.6&amp;nbsp;mm (2.31 dyuym) eni, 7.6&amp;nbsp;mm (0.30 dyuym) qalıńlıǵı
|-
! Salmaǵı
| 112 g (3.95 unciya)
|-
! Operaciyalıq sistema
| Dáslepki: [[IOS 7|iOS 7.0]]
'''i'''OS 12.5.7, 23-yanvar, 2023-jılı shıǵarılǵan
|-
! Sistema-chip
| Apple A7 sistema chipi
|-
! Operativ yadı
| 1 GB LPDDR3 RAM
|-
! Saqlaw ornı
| 16, 32, 64 GB
|-
! Batareyası
| 5.92 Vt·s (1560 mA·s) Litiy-ion batareyası
|-
! Artqı kamerası
| Arnawlı Sony Exmor RS 8 MP artqı jaqtılatılǵan 1/3 &quot; sensor, HD video (1080p) 30 kadr/sek, Áste-aqırın túsiriw rejimi (720p) 120 kadr/sek, IQ filtri, eki jıllı/suwıq LED jaqtılandırǵısh, ƒ/2.2 diafragma, 30 mm fokus uzınlıǵı, betti anıqlaw (tek súwretler ushın), súwret turaqlastırıw, seriyalasqan rejim
|-
! Aldıńǵı kamerası
| 1.2 MP, 720p HD video, 10 kadr/sek seriyalasqan rejim, f/2.4 diafragma, 1.9 μm pikseller, súwretler ushın avto HDR
|-
! Displeyi
| 4.0 dyuym (100 mm) diagonal
(16:9 qatnas), kóp sensorlı displey, LED jaqtılandırılǵan IPS TFT LCD, 640×1136 piksel 326 ppi menen, 800:1 kontrast qatnası (tipik), 500 kd/m2 maks. jaqtılıq (tipik), barmaq izin qaldırmaytuǵın oleofob qaplama aldıńǵı bette 
|-
! Dawıs
| Mono dinamik, 3.5 mm stereo audio jak
|-
! Kirgiziw qurılmaları
| Kóp sensorlı displey, úsh mikrofonlı konfiguraciya, Apple M7 háreket processorı, 3 kósherli giroskop, 3 kósherli akselerometr, cifrlı kompas, jaqınlıq sensorı, qorshaǵan ortalıq jaqtılıq sensorı, Touch ID barmaq izi oqıwshısı
|-
! [[Veb-sayt|Veb-saytı]]
| Apple – [https://web.archive.org/web/20131212182640/http://www.apple.com/iphone-5s/ iPhone 5s at the Wayback Machine] (arxivlengen 12-dekabr, 2013-jıl)
|}
'''iPhone 5s''' ‒ bul [[Apple Inc.|Apple Inc]]. tárepinen jaratılǵan hám bazarǵa shıǵarılǵan [[smartfon]]. Ol [[iPhone]]-nıń jetinshi áwladı bolıp, [[iPhone 5]]-ten keyin yaǵnıy 2013-jıldıń sentyabr ayında [[iPhone 5c]] menen birge járiyalandı.&lt;ref name=&quot;verge 5s unveil&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2013/9/10/4713720/apple-iphone-5s-release-date-price-cost|bet=The iPhone 5s: fingerprint sensor and improved camera, starts at $199 and coming September 20th|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220321011341/https://www.theverge.com/2013/9/10/4713720/apple-iphone-5s-release-date-price-cost|arxivsáne=March 21, 2022|sáne=September 10, 2013|jumıs=[[The Verge (website)|The Verge]]|qaralǵan sáne=September 10, 2013}}&lt;/ref&gt;

iPhone 5s óziniń aldıńǵısı iPhone 5 sıyaqlı derlik birdey sırtqı dizayndı hám sonday 4 dyuymlik ekrandı saqlap qaldı. Degen menen, 5s aq/altın reń sxemasın aq/gúmis hám kosmos kúlreń/qara reńlerine qosımsha retinde aldı. 5s tiykarınan ishki apparatlıq támiynat tárepinen jańalandı; ol Apple A7 64-bitlik eki yadrolı sistema-chipin engizdi, bul smartfonda qollanılǵan birinshi 64-bitlik processor bolıp, oǵan M7 &quot;háreket qosımsha processorı&quot; qosıldı. Sonday-aq, telefondı qulıptan shıǵarıw hám [[App Store]] hám iTunes Store satıp alıwların tastıyıqlaw ushın qollanılatuǵın barmaq izin tanıw sisteması Touch ID menen qayta islengen bas túyme de engizildi. Kamera da úlkenirek apertura hám hár túrli reń temperaturalarına beyimlestirilgen eki LED jaqtılandırǵısh penen jańalandı. Aldıńǵı jılı engizilgen hám iPhone 5 penen birge jetkerilgen EarPods naushnikleri qutıǵa kirgizildi.

iPhone 5s dáslep [[iOS 7]] menen shıǵarıldı, bul jańalanǵan vizual kórinisi menen birge basqa da jańa funkciyalardı usındı. Jony Ive tárepinen proektlestirilgen iOS 7, aldıńǵı iOS versiyalarında qollanılǵan skeumorflıq elementlerden bas tartıp, tegis, reńli dizaynǵa ótti. iPhone 5s-ke kirgizilgen jańa baǵdarlama funkciyaları arasında AirDrop (ad-hoc Wi-Fi bólisiw platforması), Control Center (jiyi qollanılatuǵın funkciyalardı óz ishine alǵan basqarıw paneli) hám iTunes Radio (internet radio xızmeti) bar edi. 5s - iOS 7-den iOS 12-ge shekem altı tiykarǵı iOS versiyasın qollaǵan birinshi iPhone boldı, iPhone 6s hám birinshi áwlad iPhone SE menen birge, olar iOS 9-dan iOS 15-ke shekem qollandı, hám altı úlken jańalanıwdı qollaǵan ekinshi iOS qurılması boldı - birinshi bolıp iPad 2 iOS 4-ten 9-ǵa shekem qollaǵan edi.

Qurılmaǵa aytılǵan pikirler unamlı boldı, ayırım derekler onı jańalanǵan apparatı, Touch ID hám iOS 7 arqalı kirgizilgen basqa ózgerisler sebepli bazardaǵı eń jaqsı smartfon dep esapladı.&lt;ref name=&quot;atd review&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://allthingsd.com/20130917/a-new-touch-for-iphone|bet=A New Touch for iPhone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130919070613/http://allthingsd.com/20130917/a-new-touch-for-iphone/|arxivsáne=September 19, 2013|avtor=Mossberg|avtorsilteme=Walt Mossberg|at=Walt|sáne=September 17, 2013|jumıs=[[All Things Digital]]|baspaxana=[[Dow Jones &amp; Company]]|qaralǵan sáne=September 18, 2013}}&lt;/ref&gt; Ayırımlar iPhone 5s-ti iPhone 5-tiń dizaynın hám kishi displeyin saqlap qalǵanı ushın sınǵa aldı,&lt;ref name=&quot;scottstein&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.cnet.com/products/apple-iphone-5s/|bet=Same look, small screen, big potential|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151205201523/http://www.cnet.com/products/apple-iphone-5s/|arxivsáne=December 5, 2015|avtor=Stein|at=Scott|sáne=September 17, 2013|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 7, 2015}}&lt;/ref&gt; al basqaları Touch ID sistemasınıń qáwipsizligi haqqında táshwish bildirdi.&lt;ref name=&quot;touch id hackers&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/8301-13579_3-57604067-37/hackers-claim-to-have-defeated-apples-touch-id-print-sensor|bet=Hackers claim to have defeated Apple's Touch ID print sensor|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216051537/http://news.cnet.com/8301-13579_3-57604067-37/hackers-claim-to-have-defeated-apples-touch-id-print-sensor/|arxivsáne=December 16, 2013|avtor=Musil|at=Stephen|sáne=September 22, 2013|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=September 23, 2013}}&lt;/ref&gt; iPhone 5s hám iPhone 5c-niń toǵız million danası olardıń shıǵarılǵan háptesinde satılıp, Apple-dıń iPhone-lar boyınsha satıw rekordın buzdı.&lt;ref name=&quot;NYT iP5S sales 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://bits.blogs.nytimes.com/2013/09/23/apple-sells-nine-million-new-iphones|bet=Apple Sells Nine Million New iPhones|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002160946/http://bits.blogs.nytimes.com/2013/09/23/apple-sells-nine-million-new-iphones/|arxivsáne=October 2, 2013|avtor=Chen|at=Brian X.|sáne=September 23, 2013|jumıs=[[The New York Times]]|qaralǵan sáne=September 23, 2013}}&lt;/ref&gt; iPhone 5s 2013-jıldıń sentyabr ayında AQSHtıń barlıq iri baylanıs operatorlarında eń kóp satılǵan telefon boldı.&lt;ref name=&quot;iP5S best selling&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2013/10/07/iphone-5s-5c-sales-vs-samsung-galaxy-s4|bet=Analyst: Both iPhone 5s And 5c Outselling The Samsung Galaxy S4 At AT&amp;T And Sprint|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131013033504/http://techcrunch.com/2013/10/07/iphone-5s-5c-sales-vs-samsung-galaxy-s4/|arxivsáne=October 13, 2013|avtor=Etherington, Darrell|sáne=October 7, 2013|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=October 12, 2013}}&lt;/ref&gt;

2014-jıldıń sentyabr ayında iPhone 5s-tiń ornın Apple-dıń flagman smartfonı sıpatında úlkenirek iPhone 6 iyeledi. 2016-jıldıń 21-martında iPhone 5s-tiń óndirisi iPhone SE-niń shıǵarılıwınan keyin toqtatıldı, ol iPhone 6s-ke uqsas ishki apparattı 5s-tiń kishirek forması hám dizaynı menen birgelikte qamtıǵan edi.&lt;ref name=&quot;macworld-iphonese&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/3046615/iphone-ipad/iphone-se-first-look-its-2012-all-over-again.html|bet=iPhone SE first look: Where 2012 meets 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160323044842/http://www.macworld.com/article/3046615/iphone-ipad/iphone-se-first-look-its-2012-all-over-again.html|arxivsáne=March 23, 2016|jumıs=MacWorld|baspaxana=IDG|qaralǵan sáne=March 23, 2016}}&lt;/ref&gt;

== Tariyxı ==
Rásmiy járiyalawdan aldın, media boljawlar tiykarınan kelesi iPhone-ǵa barmaq izi skaneri kirgiziletuǵını haqqındaǵı xabarlarǵa tiykarlanǵan edi; oǵan Apple kompaniyasınıń 2013-jılı mobil qáwipsizlik ónimlerin islep shıǵarıwshı AuthenTec kompaniyasın satıp alıwı, [[iOS 7]]-niń beta versiyasında úy túymesindegi barmaq izi sensorına siltemeler hám iPhone 5s ushın sızıp alınǵan qaplama, dástúrli úy túymesiniń átirapında endi metall &quot;saqıyna&quot; bar ekenligin kórsetiwi kiredi. Usıǵan uqsas saqıynaǵa tiykarlanǵan súwretler 2013-jıldıń sentyabr ayında Apple-dıń iPhone baspasóz konferenciyasına jiberilgen rásmiy mirátnamada da kóringen, sol jerde jańa qurılma tanıstırılǵan edi. Rásmiy járiyalawdan az waqıt aldın The Wall Street Journalı da usı gáp sózlerdi xabarlaǵan edi.&lt;ref name=&quot;wsj 5s sensor&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424127887323864604579065440953246958|bet=Apple's Latest iPhone Puts Focus Back on Fingerprint Security|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141225114518/http://www.wsj.com/articles/SB10001424127887323864604579065440953246958|arxivsáne=December 25, 2014|sáne=September 10, 2013|jumıs=[[The Wall Street Journal]]|baspaxana=[[Dow Jones &amp; Company]]|qaralǵan sáne=September 10, 2013}}&lt;/ref&gt;

Apple 2013-jıldıń 10-sentyabr kúni Kupertinodaǵı keńsesinde ótkerilgen media ilajda [[iPhone 5c]] hám iPhone 5s-ti járiyaladı.&lt;ref name=&quot;techradar confirmed 5s release 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/apple-iphone-5s-launch-confirmed-for-september-10-1176259%7C|bet=Apple iPhone 5s launch confirmed for September 10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304060513/http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/apple-iphone-5s-launch-confirmed-for-september-10-1176259%7C|arxivsáne=March 4, 2016|sáne=September 10, 2013|jumıs=[[TechRadar]]|baspaxana=[[Future plc]]|qaralǵan sáne=September 10, 2013}}&lt;/ref&gt; iPhone 5c 2013-jıldıń 13-sentyabrinen baslap aldın ala buyırtpa beriw múmkin bolǵan bolsa da, iPhone 5s ushın aldın ala buyırtpa beriw múmkinshiligi bolmadı. Eki qurılma da 2013-jıldıń 20-sentyabrinde satıwǵa shıǵarıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/markrogowsky/2013/09/13/one-new-iphone-is-ready-for-pre-order-yes-just-one|bet=One New iPhone Is Ready For Pre-Order; Yes, Just One|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130916004216/http://www.forbes.com/sites/markrogowsky/2013/09/13/one-new-iphone-is-ready-for-pre-order-yes-just-one/|arxivsáne=September 16, 2013|avtor=Rogowsky|at=Mark|sáne=September 13, 2013|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=September 13, 2013}}&lt;/ref&gt; Kópshilik reklama Touch ID-ge itibar qaratqan bolsa da, 64-bitli Apple A7 processorı da ilaj dawamında ayrıqsha atap ótildi.

Keyin Shiller A7 processorınıń quwatın kórsetiw ushın Infinity Blade III oyınınıń demonstraciyasın hám qurılmanıń kamerasın paydalanıp ózgertilmegen súwretlerdi kórsetti. Apple sonday-aq bayanat waqtında iOS 7 operaciyalıq sisteması 2013-jıldıń 18-sentyabrinde jetkilikli bolatuǵının járiyaladı.&lt;ref name=&quot;usatodayrecap&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.usatoday.com/story/tech/personal/2013/09/10/apple-iphone-live-coverage/2791683|bet=Recap: Apple unveils iPhone 5s, 5c smartphones|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130915050036/http://www.usatoday.com/story/tech/personal/2013/09/10/apple-iphone-live-coverage/2791683/|arxivsáne=September 15, 2013|avtor=Cava|at=Marco Della|sáne=September 10, 2013|jumıs=[[USA Today]]|baspaxana=[[Gannett Company]]|qaralǵan sáne=September 16, 2013}}&lt;/ref&gt;

2013-jıldıń 20-sentyabrinde iPhone 5s [[Amerika Qurama Shtatları|AQSH]], [[Ullı Britaniya|Ullıbritaniya]], [[Kanada]], [[Qıtay]], [[Franciya]], [[Germaniya]], [[Avstraliya]], [[Yaponiya]], [[Gonkong]] hám [[Singapur]]da satıwǵa shıqtı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2013/09/10/iphone-5c-and-5s-go-on-pre-orde|bet=iPhone 5s and 5s coming to 9 countries, including the US and China on September 20th|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130916022220/http://www.engadget.com/2013/09/10/iphone-5c-and-5s-go-on-pre-orde/|arxivsáne=September 16, 2013|avtor=Dent|at=Steve|sáne=September 10, 2013|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=September 30, 2013}}&lt;/ref&gt; 2013-jıldıń 25-oktyabrinde qosımsha 25 mámlekette hám 2013-jıldıń 1-noyabrinde 12 mámlekette satıwǵa shıqtı. Indoneziya iPhone 5s-ti eń sońǵı bolıp, 2014-jıldıń 26-yanvarında aldı.&lt;ref&gt;{{Cite press release |url=https://www.apple.com/pr/library/2013/10/09iPhone-5s-iPhone-5c-Arrive-in-Italy-Russia-Spain-More-Than-25-Countries-on-Friday-October-25.html |title=iPhone 5s &amp; iPhone 5c Arrive in Italy, Russia, Spain &amp; More Than 25 Countries on Friday, October 25 |location=Cupertino, CA |publisher=[[Apple Inc.]] |date=October 9, 2013 |access-date=October 10, 2013 |archive-date=October 9, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131009130802/http://www.apple.com/pr/library/2013/10/09iPhone-5s-iPhone-5c-Arrive-in-Italy-Russia-Spain-More-Than-25-Countries-on-Friday-October-25.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; iPhone 5s 2014-jıldıń 19-sentyabrinde [[iPhone 6]] hám iPhone 6 Plus modelleri menen Apple-dıń flagman smartfonı sıpatında almastırıldı, biraq eski model tómenletilgen bahada satılıwda qaldı, al 64 GB versiyası satıwdan alıp taslandı. iPhone 5s-tiń altın reńli versiyası 2015-jıldıń 9-sentyabrinde Apple iPhone 6s hám iPhone 6s Plus-tı kórsetkende satıwdan alıp taslandı.

iPhone 5s 2016-jıldıń 21-martında satıwdan alıp taslandı hám birinshi áwlad iPhone SE menen almastırıldı, ol sırtqı kórinisi boyınsha sol formada qaldı, biraq ishki quralları flagman iPhone 6s-ke uqsas etip jańalandı. Bul Apple-dıń ónim jaylastırıw baǵdarınan ([[Arqa Amerika]] hám [[Batıs Evropa]]da) sheginiw edi, 2011-jıldıń oktyabrinde shıǵarılǵan [[iPhone 4s]]-ten baslap, hár jańa model bir jıl flagman telefon bolıp, ekinshi jılı orta klass telefonǵa aylanıp, úshinshi hám sońǵı jılı satıwdan alıp taslanbastan aldın eń arzan usınıs bolıp qalatuǵın edi. iPhone 5s 2016-jıldıń sentyabrine shekem satılıwı kútilgen bolsa da, onı hám onıń A7 processorın erte almastırıw Apple-dıń &quot;iOS ushın uzaq múddetli chip qollaw múddetin bir jılǵa qısqartqanın&quot; ańlattı. Bunnan tısqarı, jańa iPhone-nıń shıǵarılıwı talaptı kóteriwge baǵdarlanǵan edi, sebebi iPhone 6s h ám 6s Plus 2015-jıldıń sentyabrinen baslap satılıwǵa shıqqannan keyin kútilgendey satılmaǵan edi hám 2016-jılı iPhone shańaraǵınıń tariyxında birinshi ret teris ósiw kvartalı bolıwı kútilgen edi.&lt;ref name=&quot;forbes.com&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/ewanspence/2016/03/26/iphone-se-review-very-average-smartphone/#c8fbbb168fda|bet=iPhone SE Reviews: Apple's Strange Case Of Jekyll And Hyde|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161029111206/http://www.forbes.com/sites/ewanspence/2016/03/26/iphone-se-review-very-average-smartphone/#c8fbbb168fda|arxivsáne=October 29, 2016|sáne=March 26, 2016|jumıs=Forbes|qaralǵan sáne=April 1, 2016}}&lt;/ref&gt;

== Texnikalıq qásiyetleri ==

=== Dizayn ===
{{multiple image
| align     = right
| direction = vertical
| header    = iPhone 5s dizaynı hám apparatlıq támiynatı
| width     = 250
| image1    = IPhone 5S home button.png
| alt1      = iPhone 5s aldıńǵı tárepinde dóńgelek úy túymesi kórsetilgen.
| caption1  = iPhone 5s úy túymesi tegis dizaynǵa iye hám sızıq túsirmeytuǵın, lazer menen kesilgen sapfir kristalınan islengen, Touch ID paydalanıw ushın tat baspaytuǵın polattan islengen barmaq anıqlaw saqıynası menen qorshalǵan.
| image2    = IPhone 5S main camera.png
| alt2      = The back of an iPhone 5s, displaying the camera and Apple logo.
| caption2  = Kamera f/2.2 diafragmaǵa iye hám eki &quot;Haqıyqıy Ton&quot; jaqtılandırıwshısı bar.
| image3    = IPhone 5S wordmark.png
| alt3      = iPhone 5s artqı tárepi, kamera hám Apple logotipin kórsetedi.
| caption3  = iPhone 5s artqı tárepindegi &quot;iPhone&quot; sóz belgisi. iPhone 5s artqı tárepindegi &quot;iPhone&quot; sóz belgisi endi Myriad hárip túriniń jińishkerek versiyasında jazılǵan.
}}

iPhone 5s, iPhone 5 ke uqsas dizayndı saqlap qaldı, 4 dyuym (10 sm) LCD multi sensorlı Retina displeyi hám 326 ppi da 640×1136 ekran ajıratımlılıǵı menen.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.pcmag.com/article2/0,2817,2424301,00.asp|title=Apple iPhone 5s vs. Nokia Lumia 1020: Camera Phone Heavyweights|publisher=[[Ziff Davis Media]]|work=[[PC Magazine]]|first=Jamie|last=Lendino|date=September 12, 2013|access-date=September 26, 2013|archive-date=November 22, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181122021507/https://www.pcmag.com/article2/0,2817,2424301,00.asp|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Onıń úy túymesi lazer menen kesilgen sapfir qaplama hám metall saqıyna menen qorshalǵan jańa tegis dizayn menen jańartılǵan; túyme endi oyıq emes, sonday-aq aldıńǵı modellerde kóringen tanıs dóńgeleklengen kvadrat belgisin de óz ishine almaydı.&lt;ref name=&quot;macworld-sensor&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/2048514/the-iphone-5s-fingerprint-reader-what-you-need-to-know.html|title=The iPhone 5s fingerprint reader: what you need to know|publisher=[[International Data Group|IDG]]|work=[[Macworld]]|first=Rich|last=Mogull|date=September 10, 2013|access-date=September 11, 2013|archive-date=March 7, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210307063038/https://www.macworld.com/article/2048514/the-iphone-5s-fingerprint-reader-what-you-need-to-know.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Telefonnıń ózi 0.30 dyuym (7.6&amp;nbsp;mm) qalıńlıqta hám salmaǵı 112 gramm (4.0 unciya).&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/iphone-5s/design|title=iPhone 5s – Design|date=September 10, 2013|publisher=[[Apple Inc.]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20130911221743/https://www.apple.com/iphone-5s/design|archive-date=September 11, 2013|url-status=dead|access-date=November 29, 2017}}&lt;/ref&gt; Telefon alyuminiy qospa ramkasın paydalanadı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.ign.com/articles/2013/09/19/iphone-5s-or-iphone-5c-which-is-best-for-you|title=iPhone 5s or iPhone 5c: Which is Best for You?|publisher=[[Ziff Davis Media]]|work=[[IGN]]|first=Scott|last=Lowe|date=September 19, 2013|access-date=September 22, 2013|archive-date=September 22, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130922060128/http://www.ign.com/articles/2013/09/19/iphone-5s-or-iphone-5c-which-is-best-for-you|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Qurılma úsh túrli reńde jetilistirilgen; &quot;kosmos kúlreń&quot; (iPhone 5 tegi qara menen slanec bezegin almastırıp), aq gúmis bezek penen hám aq altın bezek penen.&lt;ref name=&quot;engadget touchid 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2013/09/10/iphone-5s-fingerprint-sensor|title=iPhone 5s fingerprint sensor called Touch ID, recognizes your thumb on the Home button: here's how it works and what it does|publisher=[[AOL]]|work=[[Engadget]]|first=Ben|last=Gilbert|date=September 10, 2013|access-date=September 10, 2013|archive-date=September 12, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170912234418/https://www.engadget.com/2013/09/10/iphone-5s-fingerprint-sensor/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; iPhone 5s altın túste shıǵarılǵan birinshi iPhone boldı; bul sheshim qıtaylı tutınıwshılar arasında altınnıń lyuks ónim belgisi retinde qabıl etiliwi menen baylanıslı boldı.&lt;ref name=&quot;Cook Says Chinese Tastes Considered in Apple Product Designs&quot;&gt;{{cite news|last1=Chan &amp; Chen|title=Cook Says Chinese Tastes Considered in Apple Product Designs|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-06-22/cook-says-chinese-tastes-considered-in-apple-product-designs|newspaper=Bloomberg|date=June 22, 2015 |access-date=August 15, 2015}}&lt;/ref&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ iPhone 5s reń variantları
|-
!Reń !!Atı !!Aldı !!Antenna
|-
| bgcolor=&quot;#A9AAB0&quot;| ||Kosmos kúlreń || colspan=&quot;2&quot; |Qara
|-
| bgcolor=&quot;#E2E3E4&quot; |  ||Gúmis || rowspan=&quot;2&quot; |Aq || rowspan=&quot;2&quot; |Aq
|-
| bgcolor=&quot;#E3CCB4&quot; |  ||Altın
|}

=== Apparatlıq támiynatı ===
[[File:IPhone 5S SIM tray.png|alt=iPhone 5s SIM Tray.|thumb|iPhone nıń nano-SIM karta slotı alyuminiyden islengen.]]
iPhone 5s Apple A7 sistema-chip penen jumıs isleydi, bul smartfonda qollanılǵan birinshi 64-bitli processor. Qurılmanıń operaciyalıq sisteması hám aldın ala júklengen baǵdarlamalıq támiyinatı 64-bitli rejimde islewge optimallastırılǵan, bul ónimliligin arttırıwdı wáde etedi, biraq úshinshi tárep baǵdarlamashıları óz baǵdarlamaların usı jaqsılanǵan múmkinshiliklerden paydalanıw ushın optimallastırıwı kerek boladı.&lt;ref&gt;{{cite magazine|url=https://techland.time.com/2013/09/13/why-in-the-world-would-you-need-a-64-bit-smartphone/?iid=tl-main-lead|title=Why in the World Would You Need a 64-bit Smartphone?|publisher=[[Time Inc.]]|magazine=[[Time (magazine)|Time]]|first=Matt|last=Peckham|date=September 13, 2013|access-date=September 22, 2013|archive-date=September 21, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130921054504/http://techland.time.com/2013/09/13/why-in-the-world-would-you-need-a-64-bit-smartphone/?iid=tl-main-lead|url-status=live}}&lt;/ref&gt; A7 processorı Apple tárepinen proektlestirilgen hám Samsung tárepinen óndirilgen.&lt;ref name=&quot;Chipworks&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.chipworks.com/en/technical-competitive-analysis/resources/blog/inside-the-iphone-5s/|title=Inside the iPhone 5s|publisher=Chipworks|access-date=September 10, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20140803201521/http://www.chipworks.com/en/technical-competitive-analysis/resources/blog/inside-the-iphone-5s/|archive-date=August 3, 2014|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; A7 processorı M7 &quot;háreket qosımsha processorı&quot; menen birge keledi, bul tiykarǵı processordıń dıqqatın talap etpesten, iPhone nıń akselerometri hám giroskoplarınan háreket maǵlıwmatların qayta islewge arnalǵan arnawlı processor bolıp, iOS 7 niń jańa CoreMotion API leri menen integraciyalanadı.&lt;ref&gt;{{Web deregi |last=Estes |first=Adam Clark |url=https://gizmodo.com/how-apples-m7-chip-makes-the-iphone-5s-the-ultimate-tr-1286594287 |title=How Apple's M7 Chip Makes the iPhone 5s the Ultimate Tracking Device |publisher=Gizmodo |date=September 10, 2013 |access-date=September 13, 2013 |archive-date=January 20, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220120122440/https://gizmodo.com/how-apples-m7-chip-makes-the-iphone-5s-the-ultimate-tr-1286594287 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi |last=Sumra |first=Husain |url=http://www.macrumors.com/2013/09/10/iphone-5s-includes-new-m7-motion-coprocessor-for-health-and-fitness-tracking/ |title=iPhone 5s Includes New 'M7' Motion Coprocessor for Health and Fitness Tracking |publisher=MacRumors |date=September 10, 2013 |access-date=September 13, 2013 |archive-date=January 16, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116095245/https://www.macrumors.com/2013/09/10/iphone-5s-includes-new-m7-motion-coprocessor-for-health-and-fitness-tracking/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi |last=Martin |first=Mel |url=http://www.tuaw.com/2013/09/12/the-iphones-m7-motion-coprocessor-and-maps/ |title=The iPhone's M7 Motion coprocessor and Maps |publisher=TUAW |date=September 12, 2013 |access-date=September 13, 2013 |archive-date=September 14, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130914031500/http://www.tuaw.com/2013/09/12/the-iphones-m7-motion-coprocessor-and-maps/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi |last=Colon |first=Alex |url=http://gigaom.com/2013/09/12/apples-m7-coprocessor-might-bring-big-improvements-to-its-mapping-abilities/ |title=Apple's M7 coprocessor might bring big improvements to its mapping abilities |publisher=GigaOM |date=September 12, 2013 |access-date=September 13, 2013 |archive-date=June 20, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170620165802/https://gigaom.com/2013/09/12/apples-m7-coprocessor-might-bring-big-improvements-to-its-mapping-abilities/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi |last=Burns |first=Chris |url=http://www.slashgear.com/iphone-5s-apple-m7-coprocessor-knows-when-you-are-sleeping-12297615/ |title=iPhone 5s Apple M7 coprocessor &quot;knows&quot; when you are sleeping |publisher=SlashGear |date=September 12, 2013 |access-date=September 13, 2013 |archive-date=September 14, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130914140035/http://www.slashgear.com/iphone-5s-apple-m7-coprocessor-knows-when-you-are-sleeping-12297615/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt; Sol A7 SoC hám M7 háreket qosımsha processorı iPad Air hám iPad Mini 2 de de tabıladı, olardıń ekewi de iPhone 5s penen bir kvartalda shıǵarılǵan.

Telefon 1560 mAh batareyasın óz ishine aladı, ol 10 saat sóylesiw waqıtın hám 250 saat kútiw rejimi waqıtın támiyinleydi.&lt;ref&gt;{{Web deregi | url=http://anandtech.com/show/7324/apple-increases-iphone-5c-and-5s-battery-sizes-relative-to-5 | title=Apple Increases iPhone 5c and 5s Battery Sizes relative to iPhone 5 | publisher=[[AnandTech]] | date=September 12, 2013 | access-date=October 11, 2013 | author=Klug, Brian | archive-date=October 16, 2013 | archive-url=https://web.archive.org/web/20131016150540/http://www.anandtech.com/show/7324/apple-increases-iphone-5c-and-5s-battery-sizes-relative-to-5 | url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi | url=http://www.ign.com/articles/2013/09/12/apple-boosts-battery-sizes-for-iphone-5s-and-iphone-5c | title=Apple Boosts Battery Sizes for iPhone 5s and iPhone 5c | publisher=[[IGN Entertainment]] | work=[[IGN]] | date=September 12, 2013 | access-date=October 7, 2013 | last=Clark | first=Matt | archive-date=October 1, 2013 | archive-url=https://web.archive.org/web/20131001122533/http://www.ign.com/articles/2013/09/12/apple-boosts-battery-sizes-for-iphone-5s-and-iphone-5c | url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi | url=http://www.tomshardware.com/news/iphone-5s-teardown-parts-battery,24333.html | title=iPhone 5s Teardown Reveals Glued Battery, Lack of M7 Chip | publisher=[[TechMediaNetwork]] | work=[[Tom's Hardware]] | date=September 20, 2013 | access-date=October 20, 2013 | author=McEntegart, Jane | archive-date=September 20, 2022 | archive-url=https://web.archive.org/web/20220920135635/https://www.tomshardware.com/news/iphone-5s-teardown-parts-battery,24333.html | url-status=live }}&lt;/ref&gt;

iPhone 5s tiń úy túymesi Touch ID dep atalatuǵın barmaq izin tanıw sistemasın óz ishine aladı, ol Apple kompaniyası 2012-jılı satıp alǵan AuthenTec kompaniyasınıń texnologiyasına tiykarlanǵan.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.usatoday.com/story/tech/personal/2013/09/11/authentec-iphone-security/2799649|title=Fla. company's fingerprints all over iPhone security|publisher=[[Gannett Company]]|work=[[USA Today]]|first=Wayne T.|last=Price|date=September 11, 2013|access-date=September 16, 2013|archive-date=September 14, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130914191225/http://www.usatoday.com/story/tech/personal/2013/09/11/authentec-iphone-security/2799649/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sensor barmaqlardıń &quot;epidermis astı qatlamların&quot; dyuymine 500 piksel menen anıqlay alatuǵın sıyımlılıq CMOSke-tiykarlanǵan sensordı paydalanadı hám barmaq izin hár qanday múyeshte oqıy alatuǵın 360 graduslı dizayndı qollanadı. Sensordıń ózi túymeni qorshap turǵan sensorlı metall saqıyna arqalı aktivlestiriledi. Touch ID operaciyalıq sistemada qurılmanı qulıptan shıǵarıw yamasa Apple ID paroldıń ornına App Store hám iTunes satıp alıwların tastıyıqlaw sıyaqlı hár túrli autentifikaciya háreketleri ushın qollanılıwı múmkin. Sensor bir neshe barmaqlardıń hám bir neshe paydalanıwshılardıń barmaq izlerin tanıwǵa úyretiliwi múmkin. Barmaq izi maǵlıwmatları A7 chipiniń &quot;qáwipsiz qamalı&quot; ishinde shifrlanǵan formatta saqlanadı hám basqa hesh qanday baǵdarlamalar yamasa serverler (sonıń ishinde [[iCloud]]) ushın ashıq emes.&lt;ref name=&quot;touch id ccc&quot;&gt;{{Web deregi | url=http://www.ccc.de/en/updates/2013/ccc-breaks-apple-touchid | title=Chaos Computer Club breaks Apple TouchID | publisher=[[Chaos Computer Club]] | date=September 21, 2013 | access-date=September 28, 2013 | last=Rieger | first=Frank | archive-date=September 27, 2013 | archive-url=https://web.archive.org/web/20130927085007/http://www.ccc.de/en/updates/2013/ccc-breaks-apple-touchid | url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;verge touchid 1&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.theverge.com/2013/9/10/4715372/confirmed-apple-iphone-5s-will-include-touch-id-fingerprint-scanner|title=Confirmed: Apple iPhone 5s will include Touch ID fingerprint scanner|publisher=[[Vox Media]]|work=[[The Verge (website)|The Verge]]|first=Casey|last=Newton|date=September 10, 2013|access-date=September 10, 2013|archive-date=November 24, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211124224619/https://www.theverge.com/2013/9/10/4715372/confirmed-apple-iphone-5s-will-include-touch-id-fingerprint-scanner|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;cnet touchid 1&quot;&gt;{{Web deregi | url=http://news.cnet.com/8301-13579_3-57602245-37/fingerprint-sensor-touch-id-unlocks-new-iphones | title=Fingerprint sensor Touch ID unlocks new iPhones | publisher=[[CBS Interactive]] | work=[[CNET]] | date=September 10, 2013 | access-date=September 10, 2013 | author=Rosenblatt, Seth | archive-date=July 26, 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200726202347/https://www.cnet.com/news/iphone-5s-comes-with-touch-id-fingerprint-scanner/ | url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;TC FP sensor 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2013/09/10/apples-touch-id-a-500ppi-fingerprint-sensor-built-into-iphone-5s-home-button|title=Apple's Touch ID Is A 500ppi Fingerprint Sensor Built Into The iPhone 5s Home Button|work=[[TechCrunch]]|publisher=[[AOL]]|first=Chris|last=Velazco|date=September 10, 2013|access-date=September 11, 2013|archive-date=October 6, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171006100038/https://techcrunch.com/2013/09/10/apples-touch-id-a-500ppi-fingerprint-sensor-built-into-iphone-5s-home-button/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Kamera ===

==== Kamera apparatlıq támiyinatı ====
Kameranıń ajıratımlılıǵı hám súwret túsiriw ólshemi 3264 × 2448 (4:3) bolǵan 8 megapiksel bolıp qalsa da, linzanıń aperturası úlkenirek (f/2.2, [[IPhone 5|aldıńǵı modeldegi]] f/2.4 ke salıstırǵanda) hám súwret sensorındaǵı piksel ólshemleri aldıńǵı iPhone modellerine qaraǵanda úlkenirek. Jaqtılandırǵısh eki &quot;Haqıyqıy Ton&quot; jaqtılıǵına iye, ol sarı LED hám aq LED den ibarat bolıp, reń úylesimligin jaqsılaw ushın fotosúwrettiń reń temperaturasına baylanıslı túrde qollanıladı.

==== Kamera baǵdarlamalıq támiynatı ====
Kamera baǵdarlamalıq támiynatı avtomat cifrlı súwret turaqlandırıwdı, dinamikalıq ton kartasın dúziwdi, sekundına 10 kadr rejiminde tez túsiriwdi hám 120 kadr/sekundta áste-aqırın video túsiriwdi óz ishine aladı.&lt;ref name=&quot;cnet-5scam&quot;&gt;{{Web deregi|author=Grunin|first=Lori|date=September 12, 2013|title=Apple iPhone 5s camera promises bigger pixels, slow-mo, better image processing|url=http://reviews.cnet.com/8301-6452_7-57602212/apple-iphone-5s-camera-promises-bigger-pixels-slow-mo-better-image-processing|access-date=September 12, 2013|work=[[CNET]]|publisher=[[CBS Interactive]]|archive-date=September 11, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130911173001/http://reviews.cnet.com/8301-6452_7-57602212/apple-iphone-5s-camera-promises-bigger-pixels-slow-mo-better-image-processing/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

1080p video jazıw waqtında túsirilgen fotosúwretlerdiń ajıratımlılıǵı 720p boladı.&lt;ref name=&quot;PhotoDuringVideo&quot;&gt;{{Web deregi|last=Costello|first=Sam|date=January 22, 2020|title=Snap Photos and Record Video on an iPhone at the Same Time|url=https://www.lifewire.com/take-photo-while-recording-video-iphone-1999621|access-date=July 17, 2020|website=[[Lifewire]]|language=en|archive-date=September 15, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210915132100/https://www.lifewire.com/take-photo-while-recording-video-iphone-1999621|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==== Áste-aqırın video ====
iPhone 5s tiń kamerası eki LED jaqtılandırǵısh penen birge kelip, túngi fotosúwretlerdiń sapasın joqarılatıwǵa múmkinshilik beredi. iOS 7 jańa kamera baǵdarlamasın kirgizdi, bul iPhone 5s ke tez úziliksiz túsiriwlerdi ámelge asırıwǵa hám 720p ajıratımlılıqta sekundına 120 kadr tezliginde audio trek penen áste-aqırın videolar jazıwǵa múmkinshilik berdi, bul onı sekundına 30 kadrdan joqarı tezlikte jazıw múmkin bolǵan birinshi iPhone ǵa aylandırdı.&lt;ref name=5s-5-4s&gt;{{Web deregi |url=https://www.gsmarena.com/compare.php3?&amp;idPhone2=4910&amp;idPhone1=5685&amp;idPhone3=4212 |title=Comparisons of the specification sheets of the iPhone 5s (2013), iPhone 5 (2012) and iPhone 4s (2011) on GSM Arena |access-date=July 8, 2020 |archive-date=July 8, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200708185156/https://www.gsmarena.com/compare.php3?&amp;idPhone2=4910&amp;idPhone1=5685&amp;idPhone3=4212 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi |url=https://www.gsmarena.com/apple_iphone_5s-review-994p8.php |title=Apple iPhone 5s review – Part 8: Camera (includes photo and video samples) — GSM Arena |access-date=July 8, 2020 |archive-date=July 8, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200708222620/https://www.gsmarena.com/apple_iphone_5s-review-994p8.php |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

GSM Arena tárepinen alıp barılǵan analiz 720p dep esaplanǵan áste-aqırın video sapasınıń shama menen 480p ge uqsas ekenligin kórsetedi.&lt;ref name=480pSlMo&gt;{{Web deregi |url=http://blog.gsmarena.com/the-apple-iphone-5s-is-not-actually-recording-720p-slo-mo-video/ |title=''&quot;The iPhone 5s slow motion video might not be true 720p, experiment against the Note 3 shows&quot;'' — analysis by ''GSM Arena'', October 13th 2013 |date=October 17, 2013 |access-date=July 8, 2020 |archive-date=July 8, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200708184333/http://blog.gsmarena.com/the-apple-iphone-5s-is-not-actually-recording-720p-slo-mo-video/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

=== Aksessuarlar ===
Apple EarPods dep atalatuǵın qulaqlıqlar iPhone 5s penen birge berildi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://store.apple.com/us/buy-iphone/iphone5s|title=iPhone 5s|publisher=Apple Inc.|website=Apple Online store|access-date=November 26, 2013|archive-date=November 26, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131126114335/http://store.apple.com/us/buy-iphone/iphone5s|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Texnologiya kommentatorlarınıń pikirinshe, qulaqlıqlardıń dizaynı hawanıń erkin kiriwi hám shıǵıwı arqalı ses sapasın jaqsılawǵa baǵdarlanǵan.&lt;ref name=&quot;engadget earpods&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2012/09/12/apples-infamous-earbuds-rebranded-for-iphone-5-as-earpods|title=Apple's signature earbuds rebranded for iPhone 5 as 'EarPods'|publisher=[[AOL]]|work=[[Engadget]]|first=Ben|last=Gilbert|date=September 12, 2012|access-date=September 12, 2013|archive-date=September 15, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180915084652/https://www.engadget.com/2012/09/12/apples-infamous-earbuds-rebranded-for-iphone-5-as-earpods/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;techradar earpods&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.techradar.com/reviews/audio-visual/hi-fi-and-audio/headphones/apple-earpods-1097282/review|title=Apple EarPods review|publisher=[[Future plc]]|work=[[TechRadar]]|date=September 15, 2012|access-date=September 12, 2013|archive-date=October 22, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121022224345/http://www.techradar.com/reviews/audio-visual/hi-fi-and-audio/headphones/apple-earpods-1097282/review|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple kompaniyası óz qulaqlıqlarınıń dizaynı &quot;bir neshe júz dollar qımbat turǵan joqarı sapalı qulaqlıqlar&quot; menen básekilese alatuǵının málimleydi. Gizmodo hám TechRadar tárepinen alıp barılǵan sholıwlar qulaqlıqlardıń ses sapası aldıńǵı modelge qaraǵanda jaqsıraq ekenin, biraq sholıwshılardıń pikirinshe, shıǵarılǵan ses sapasınıń tómen ekenligin xabarladı.&lt;ref name=&quot;gizmodo phones 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://gizmodo.com/5943222/apple-earpods-review-less-terrible-still-garbage|title=Apple EarPods Review: Better! (But Still Garbage)|publisher=[[Gawker Media]]|work=[[Gizmodo]]|first=Mario|last=Aguilar|date=September 14, 2012|access-date=September 12, 2013|archive-date=October 25, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121025090802/http://gizmodo.com/5943222/apple-earpods-review-less-terrible-still-garbage|url-status=live}}&lt;/ref&gt; TechRadar jáne EarPods tıń usınday bahadaǵı basqa qulaqlıqlardan tómenirek ekenligin bildirdi.

=== Operaciyalıq sistema hám baǵdarlamalıq támiynat ===
iPhone 5s dáslep 2013-jıldıń 20-sentyabrinde shıǵarılǵan iOS 7 menen támiyinlengen.&lt;ref name=&quot;verge ios7 release 1&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.theverge.com/2013/9/10/4715240/ios-7-release-date|title=iOS 7 will come to iPhones and iPads on September 18th|publisher=[[Vox Media]]|work=[[The Verge (website)|The Verge]]|first=Aaron|last=Souppouris|date=September 10, 2013|access-date=September 11, 2013|archive-date=August 27, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170827045447/https://www.theverge.com/2013/9/10/4715240/ios-7-release-date|url-status=live}}&lt;/ref&gt; iOS 7 niń jańa elementlerin dizaynlaǵan Djonatan Ayv bul jańalanıwdı &quot;quramalılıqqa tártip kirgiziw&quot; dep táriyipledi, jaqsılanǵan tipografiya, jańa belgiler, móldirlik, qatlamlaw, fizika hám giroskopqa tiykarlanǵan parallaks sıyaqlı ayırım tiykarǵı dizayn ózgerislerin atap ótti. iOS 7 hám OS X Yosemite (10.10 versiyası) nıń dizaynı Game Center dagi jasıl kiyiz, Newsstand taǵı aǵash hám Calendar daǵı teri sıyaqlı skevomorflıq elementlerden ayrıqsha túrde bas tartıp, tegis, kóp reńli dizaynǵa ótti.&lt;ref name=&quot;WWDC keynote&quot;&gt;{{cite video|url=https://developer.apple.com/videos/play/wwdc2013-100/|people=Cue, Eddy; Cook, Tim; Federighi, Craig; Ive, Jony|title=WWDC 2013 Keynote|time=c.1h 25min, to end|publisher=[[Apple Inc.]]|location=[[Moscone Center|Moscone West]], [[San Francisco]], [[California]]|date=June 10, 2013|access-date=December 7, 2015|display-authors=etal|archive-date=December 22, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151222165430/https://developer.apple.com/videos/play/wwdc2013-100/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;zdnet ios7 new enterprise features 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/10-new-ios-7-features-for-the-enterprise/|title=10 new iOS 7 features for the enterprise|publisher=[[CBS Interactive]]|work=[[ZDNet]]|date=September 11, 2013|access-date=September 11, 2013|first=Jason D.|last=O'Grady|archive-date=September 14, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130914022050/http://www.zdnet.com/10-new-ios-7-features-for-the-enterprise-7000020525/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

iOS 7 ad-hoc Wi-Fi bólisiw platforması AirDrop tı qosadı. Paydalanıwshılar fayllardı iPhone 5 hám onnan keyingi modeller, iPod Touch (5-áwlad), iPad (4-áwlad) hám onnan keyingi modeller, yamasa iPad Mini (1-áwlad) hám onnan keyingi modeller menen bólise aladı.&lt;ref name=&quot;investvine ios 7 Asia 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://investvine.com/apples-next-innovation-to-intimidate-asia|title=Apple's next innovation to intimidate Asia|publisher=Inside Investor|first=Justin|last=Calderon|date=June 11, 2013|access-date=September 11, 2013|archive-date=September 15, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130915092013/http://investvine.com/apples-next-innovation-to-intimidate-asia/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Operaciyalıq sistema jáne ekrannıń tómengi bóliminen joqarı sıypaw arqalı ashılatuǵın basqarıw paneli Control Center di qosadı. Control Center dawıs hám jaqtılıq basqarıwları sıyaqlı jiyi qollanılatuǵın funkciyalardı, sonday-aq Wi-Fi, Bluetooth, Samolyot rejimin qosıw ushın tumblerlerdi hám artqı kameranıń jaqtılandırǵısh LED in fonar sıpatında paydalanıw múmkinshiligin óz ishine aladı.&lt;ref name=&quot;engadget CC 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2013/06/10/ios-7-control-center|title=iOS 7 to include Control Center for quick-access settings|publisher=[[AOL]]|work=[[Engadget]]|first=Jon|last=Fingas|date=June 10, 2013|access-date=September 12, 2013|archive-date=November 16, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181116121912/https://www.engadget.com/2013/06/10/ios-7-control-center/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

iPhone 5s te sonday-aq internet radio xızmeti iTunes Radio kirgizilgen edi. Bul iOS te Siri integraciyası menen barlıq iTunes paydalanıwshıları ushın reklama menen qollanılatuǵın biypul xızmet edi. Paydalanıwshılar trektlerdi ótkizip jibere alatuǵın, stanciyalardı ózlestire alatuǵın hám stanciya qosıqların iTunes Store dan satıp ala alatuǵın edi. Sonday-aq, paydalanıwshılar aldıńǵı qosıqlar tariyxın izley alatuǵın edi.&lt;ref name=&quot;iTunes Radio Apple&quot;&gt;{{Web deregi | url=https://www.apple.com/itunes/itunes-radio | title=Apple – iTunes Radio – Hear where your music takes you. | publisher=[[Apple Inc.]] | date=June 10, 2013 | access-date=October 8, 2013 | archive-date=June 13, 2013 | archive-url=https://web.archive.org/web/20130613120404/https://www.apple.com/itunes/itunes-radio | url-status=live }}&lt;/ref&gt;

Apple 2018-jıldıń iyun ayında iPhone 5s tiń iOS 12 jańalanıwın qollap-quwatlaytuǵının járiyaladı. Bul onı iPad 2 menen birge iOS operaciyalıq sistemasınıń altı tiykarǵı versiyasın qollap-quwatlaǵan ekinshi eń uzaq qollap-quwatlanǵan iOS qurılmasına aylandırdı. iPad 2 iOS 4 ten iOS 9 ǵa shekem qollap-quwatladı. Apple kompaniyasınıń maǵlıwmatlarına muwapıq, iPhone 5s sonıń menen qatar 70% ke shekem tezlikti arttıra aladı. Oǵan kamera, klaviatura hám basqa funkciyalar kiredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi |url=https://www.apple.com/ios/ios-12-preview/ |title=iOS 12 Preview |access-date=June 5, 2018 |archive-date=June 4, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180604194558/https://www.apple.com/ios/ios-12-preview/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

iPhone 5s 2019-jıldıń sentyabr ayında shıǵarılǵan iOS 13 ti almadı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/6/3/18646351/apple-ios-13-iphone-dark-mode-new-swipe-keyboard-features-wwdc-2019|title=Apple iOS 13: the biggest new features coming to the iPhone|last=Gartenberg|first=Chaim|date=June 3, 2019|website=The Verge|access-date=June 3, 2019|archive-date=July 11, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190711132333/https://www.theverge.com/2019/6/3/18646351/apple-ios-13-iphone-dark-mode-new-swipe-keyboard-features-wwdc-2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== Apple aksessuarları ==
Bayanat waqtında, Apple iPhone 5s ushın korpus járiyaladı, ol ishki tárepinen jumsaq mikrofibradan hám sırtqı tárepinen teriden islengen. Bul jaǵday iPhone 5c korpusı menen birge járiyalandı, ekewi de [[iPhone 4]] bamperlerinen keyin Applediń birinshi ret járiyalaǵan korpusları edi.&lt;ref&gt;{{cite news | url=https://www.macworld.com/article/2049201/apple-iphone-5s-case-review-slim-attractive-case-is-a-safe-bet.html | archive-url=https://web.archive.org/web/20130926162817/http://www.macworld.com/article/2049201/apple-iphone-5s-case-review-slim-attractive-case-is-a-safe-bet.html | url-status=dead | archive-date=September 26, 2013 | title=Apple iPhone 5s Case review: Slim, attractive case is a safe bet | work=Macworld | date=September 23, 2013 | access-date=September 28, 2015 }}&lt;/ref&gt;

[[iPhone 5s]]&lt;ref name=&quot;apple 5s dock 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://store.apple.com/us/product/MF030ZM/A/iphone-5s-dock?fnode=45|title=iPhone 5s Dock|publisher=[[Apple Inc.]]|access-date=September 11, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130913144400/http://store.apple.com/us/product/MF030ZM/A/iphone-5s-dock?fnode=45|archive-date=September 13, 2013|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; hám 5c ekewi ushın da dok stanciyaları járiyalanǵannan keyin Apple onlayn dúkanında tabıldı. iPhone 5s hám 5c korpuslarınıń ayırmashılıǵı sebepli, olardıń hár biri ushın arnawlı islengen bólek dok stanciyaları bar.&lt;ref name=&quot;cnet docks 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/8301-13579_3-57602116-37/iphone-5s-and-5c-each-gets-a-new-nearly-identical-dock|title=iPhone 5s and 5c each gets a new nearly identical dock|publisher=[[CBS Interactive]]|work=[[CNET]]|first=Eric|last=Franklin|date=September 10, 2013|access-date=September 11, 2013|archive-date=September 11, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130911020940/http://news.cnet.com/8301-13579_3-57602116-37/iphone-5s-and-5c-each-gets-a-new-nearly-identical-dock/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== Qabıllaw ==

=== Sın pikirler ===
[[File:Size comparison of iPhone 5C 5S 4S.jpg|thumb|iPhone 5c (ústinde) hám [[iPhone 5s]] (ortada) nıń Lightning portı hám [[iPhone 4s]] (tómende) niń 30-pinli portınıń salıstırması]]
iPhone 5s recenzentler hám kommentatorlardan jaqsı baha aldı. All Things Digital saytınan Uolt Mossbergi telefonǵa jaqsı pikir bildirip, Touch ID haqqında &quot;bul bir hiyle sıyaqlı kórinedi, biraq bul haqıyqıy alǵa ilgerilew, kúndelikli qurılmalar ushın biometrikalıq autentifikaciya baǵdarında eń úlken adım&quot; dep ayttı hám onı &quot;bazardaǵı eń jaqsı smartfon&quot; dep atadı. The New York Times gazetasınan Devid Pog Touch ID ti maqtadı, biraq smartfon bazarında innovaciyaǵa toyınǵanın aytıp, &quot;bálkim hár jılǵı úlken sekiriwler dáwiri tamamlanǵan shıǵar&quot; dedi. Ol óz sholıwınıń kóp bólimin iOS 7 ge arnadı, onı burınǵı áwladlarǵa salıstırǵanda qurılmadaǵı eń úlken ózgeris dep esaplap, Siri funkciyasındaǵı jańa imkaniyatlardı, Basqarıw orayın hám AirDrop tı maqtadı.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2013/09/18/technology/personaltech/in-arrival-of-2-iphones-3-lessons.html?pagewanted=2&amp;_r=0|title=In Arrival of 2 iPhones, 3 Lessons|work=[[The New York Times]]|first=David|last=Pogue|author-link=David Pogue|date=September 17, 2013|access-date=September 18, 2013|archive-date=December 30, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171230114917/http://www.nytimes.com/2013/09/18/technology/personaltech/in-arrival-of-2-iphones-3-lessons.html?pagewanted=2&amp;_r=0|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Pog óz maqalasında iOS 7 niń iPhone seriyasındaǵı eń úlken ózgeris ekenin aytıp, buǵan tiykarǵı sebep paydalı interfeys ózgerisleri dep kórsetti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://pogue.blogs.nytimes.com/2013/09/17/yes-theres-a-new-iphone-but-thats-not-the-big-news/?ref=personaltech|title=Yes, There's a New iPhone. But That's Not the Big News.|work=[[The New York Times]]|first=David|last=Pogue|author-link=David Pogue|date=September 17, 2013|access-date=September 18, 2013|archive-date=December 30, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171230115049/https://pogue.blogs.nytimes.com/2013/09/17/yes-theres-a-new-iphone-but-thats-not-the-big-news/?ref=personaltech|url-status=live}}&lt;/ref&gt; CNET jurnalisti Skott Steyn iPhone 5 ke salıstırǵanda dizayn ózgerisiniń joqlıǵın sınǵa aldı hám &quot;iPhone 5s májbúriy jańartıw emes, biraq ol álbette házirgi waqıtqa shekem eń tez hám eń aldıńǵı qatarlı Apple smartfonı&quot; dedi. Onıń kamerası, 64-bitli A7 chipi, M7 qozǵalıs chipi hám barmaq izi skanerlew imkaniyatları maqtalsa da, ayırım investorlar iPhone 5s ti, iPhone 5 ke salıstırǵanda áhmiyetli jaqsılanıw bolsa da, sonda da aldıńǵı modelden ózgermegenin oylap, iPhone qatarınıń toqtap qalǵan, zerigerli ónimge aylanıp qalǵanınan táshwishlendi. Appledıń akciya bahası járiyalanıwdan keyin 5.4% ke túsip, NASDAQ da bir aydıń eń tómen kórsetkishi bolǵan $467.71 de jabıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://uk.reuters.com/article/uk-apple-iphone-idUKBRE98908Q20130911|title=High iPhone price spooks investors, Apple shares drop|publisher=[[Thomson Reuters]]|work=[[Reuters]]|first=Ryan|last=Vlastelica|date=September 11, 2013|access-date=September 13, 2013|archive-date=December 14, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181214151402/https://uk.reuters.com/article/uk-apple-iphone-idUKBRE98908Q20130911|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

TechCrunch saytınan Darrell Ezerington iPhone 5s ti eń jaqsı smartfon dep maqtap, &quot;sırtqı kórinisi iPhone 5 ten ózgeshe bolmasa da, ishki komponentleri smartfon paydalanıwshısınıń kúndelikli iskerligine áhmiyetli tásir etedi&quot; dep ayttı hám jaqsılanǵan kamera hám telefon specifikaciyalarınıń tásirin keńnen túsindirdi. Ezerington 64-bitli A7 processorı baǵdarlamashılar onı qollaytuǵın qosımshalardı islep shıqqanǵa shekem tolıq potencialına jetpeytuǵının ayttı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2013/09/17/iphone-5s-review-apple|title=iPhone 5s Review: Apple's Latest Smartphone Goes For (And Gets) The Gold|publisher=[[AOL]]|work=[[TechCrunch]]|first=Darrell|last=Etherington|date=September 17, 2013|access-date=September 18, 2013|archive-date=September 18, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130918232450/http://techcrunch.com/2013/09/17/iphone-5s-review-apple/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Engadget saytınan Miriam Joir iPhone 5s tiń, eger baǵdarlamashılar 64-bitli processor ushın optimallastırılǵan qosımshalardı dóretse, A7 processorınan anaǵurlım payda kóre alatuǵının taptı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2013/09/17/iphone-5s-review|title=iPhone 5s review|publisher=[[AOL]]|work=[[Engadget]]|first=Myriam|last=Joire|date=September 17, 2013|access-date=September 18, 2013|archive-date=September 20, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130920011847/http://www.engadget.com/2013/09/17/iphone-5s-review/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; AnandTech saytınan Anand Lal Shimpi telefonnıń A7 processorın &quot;shınında da tásirli&quot; dep maqtadı hám onı &quot;házirgi waqıtqa shekem shıǵarılǵan barlıq iPhone lar arasında eń keleshekke baǵdarlanǵan model&quot; dep atadı. &quot;Keleshekke baǵdarlanǵan degen sózdi qollanıw maǵan qıyınshılıq tuwǵızsa da, eger siz óz qurılmańızdı uzaq waqıt saqlaytuǵın adam bolsańız - iPhone 5s baslanǵısh noqat retinde eń jaqsı variant.&quot;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.anandtech.com/show/7335/the-iphone-5s-review/13|title=The iPhone 5s Review|publisher=[[AnandTech]]|first=Anand|last=Lal Shimpi|date=September 17, 2013|access-date=September 19, 2013|author-link=Anand Lal Shimpi|archive-date=September 21, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130921014048/http://www.anandtech.com/show/7335/the-iphone-5s-review/13|url-status=live}}&lt;/ref&gt; IGN saytınan Skott Lou da onıń 64-bitli processorı haqqında joqarı baha berdi, &quot;ol HTC One hám Samsung Galaxy S4 ten processor quwatında ádewir alda, grafikada 32% ke shekem hám CPU testlerinde 38% ke joǵarı kórsetkishlerge iye.&quot; Apple dıń 64-bitli A7 processorınıń debyuti básekiles Android smartfon óndiriwshilerin, ásirese Qualcomm kompaniyasın hayran qaldırdı, óytkeni olardıń óz 64-bitli sistema-chipi 2015-jılǵa shekem shıǵarılmaǵan edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.imore.com/apples-64-bit-a7-chip-hit-us-gut-says-qualcomm-employee|title=Apple's 64-bit A7 chip &quot;hit us in the gut,&quot; says Qualcomm employee|date=December 17, 2013 |access-date=March 24, 2016|archive-date=April 9, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160409142523/http://www.imore.com/apples-64-bit-a7-chip-hit-us-gut-says-qualcomm-employee|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/ewanspence/2015/04/27/apple-iphone-5s-qualcomm-snapdragon-810/#6f5fd9ae1d6c|title=Apple Checkmates Qualcomm, The 64-bit Move That Weakened Android|first=Ewan|last=Spence|website=[[Forbes]] |access-date=September 1, 2017|archive-date=October 17, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171017204147/https://www.forbes.com/sites/ewanspence/2015/04/27/apple-iphone-5s-qualcomm-snapdragon-810/#6f5fd9ae1d6c|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Kópshilik sınshılar sol waqıtta shıǵarılǵan iPhone 5c ke qaraǵanda iPhone 5s ti usınıs etti. 5c óndiriliwi toqtatılǵan iPhone 5 penen derlik birdey qurılmaǵa iye bolǵanın, iPhone 5s jańa 64-bitli A7 processorı arqasında ádewir jaqsılanǵan ónimlilik/funkciyalarǵa, sonday-aq qosımsha yad ornına iye edi, hámmesi iPhone 5c ke salıstırǵanda salıstırmalı túrde az qosımsha bahaǵa (2014-jıldıń mart ayında $650 hám $550). Bul ásirese iOS 8 shıqqanda hám iPhone 5s hám iPhone 5c ekewi de sáykesinshe iPhone qatarınıń orta hám tómengi segmentine kóshirilgende anıq boldı; iPhone 5s te ele de 16 yamasa 32 GB (14.9 yamasa 29.8 GiB) yad ornı bar edi, al iPhone 5c iOS 8 di ornatqannan keyin paydalanıwshıǵa tek 4.9 GB yad ornı qalatuǵın 8 GB yad penen sheklengen edi. Sonıń menen bir qatarda, 5c diń polikarbonatlı sırtqı korpusı aralas baha aldı hám iPhone 5 tiń alyuminiy/shiyshe korpusına salıstırǵanda bahanı tómenletiw maqsetindegi tómenlew dep qabıl etildi; 5s sońǵı dizayndı saqlap qaldı hám qosımsha altın reńi arqasında jáne de sıpayı kórindi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.gottabemobile.com/2014/09/23/iphone-5c-the-iphone-that-isnt-worth-buying-for-0/|title=iPhone 5c: The iPhone That Isn't Worth Buying for $0|author=Xavier Lanier|work=Gotta Be Mobile|date=September 24, 2014 |access-date=March 21, 2016|archive-date=September 24, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140924015153/http://www.gottabemobile.com/2014/09/23/iphone-5c-the-iphone-that-isnt-worth-buying-for-0/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;readwrite1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://readwrite.com/2014/03/18/iphone-5c-price-8gb|title=The 8&amp;nbsp;GB iPhone 5c Is Still Not The Budget iPhone You Are Looking For|date=March 18, 2014|access-date=March 21, 2016|archive-date=April 7, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160407214450/http://readwrite.com/2014/03/18/iphone-5c-price-8gb/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2015-16-jıllarǵa kelip, ele de ádewir sandaǵı tutınıwshılar iPhone 5s tiń 4-dyuymlik ekran ólshemin qáleytuǵın edi, ol iPhone 6 dan keyin hám iPhone 6s ten aldın eń kóp tarqalǵan iPhone bolıp qaldı. Apple óz baspasóz jıynalısında 2015-jılı 30 million 4-dyuymlik iPhone satqanın ayttı, hátte bul úlgi 2014-jıldıń sentyabr ayında qayta dizaynlanǵan úlkenirek 4.7/5.5-dyuymlik iPhone 6 hám 6 Plus modelleri tárepinen almastırılǵan bolsa da. Bunnan tısqarı, 5/5s dizaynı &quot;uzaq waqıt dawamında Apple telefon dizaynınıń altın balaları hám ulıwma telefonlar ushın etalon&quot; dep esaplanǵan (5s tiń altın jalatıwı 5 tiń ózi joqarı bahalanǵan kórinisine premium sezim qosqan), al kelesi 6 hám 6S dizaynı sınshılar tárepinen az maqtalǵan óytkeni &quot;azǵana qátelik bar sıyaqlı, tap siz tayǵaq $650 tuwalet sabının uslap turǵanday sezim beredi&quot;. iPhone 5 &quot;alyuminiy hám shiysheniń birgelikte islewine tiykarlanǵan náziklik&quot; dep táriyiplengen. &quot;Ol ıqsham, biraq sonda da mazmunlı seziletuǵın edi, bul tek ólshemi menen mazmunlı seziletuǵın iPhone 6 dan ayırmashılıǵı jaǵınan. Onnan basqa, 6 nıń hámme jerde ushırasatuǵın domalaqlanǵan múyeshlerinen ayırmashılı, iPhone 5 sol waqıttaǵı bazardaǵı basqa hesh nársege uqsamaytuǵın edi&quot;. Degen menen, iPhone 5/5s dizaynı ólshemin úlkeytiwge qolaysız edi, al iPhone 6/6S bolsa ekran ólshemleriniń úlkeyiwine qarap tutınıwshılar tendenciyasına jaqsı qolaylasa aldı hám 6/6S Plus fablet modellerin payda etti. Apple iPhone 5s ti islep shıǵarıwdan toqtatqanda, onı birinshi áwlad iPhone SE ke almastırdı, ol sırtqı kórinisi jaǵınan 5s ke derlik birdey kórinse de, SE niń ishki apparatlıq támiynatı anaǵurlım jaqsılanǵan edi.&lt;ref name=&quot;wired.com&quot;&gt;{{cite magazine|url=https://www.wired.com/2016/03/iphone-se-smaller-phone/|title=With the iPhone SE, Apple Returns to a Masterpiece of Design|date=March 22, 2016|magazine=WIRED|access-date=April 1, 2016|archive-date=December 21, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161221060945/https://www.wired.com/2016/03/iphone-se-smaller-phone/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Kommerciyalıq qabıllaw ===
iPhone 5s hám 5c birinshi úsh kún ishinde toǵız millionnan aslam danada satıldı, bul birinshi hápte aqırı smartfon satıwları rekordın ornattı, bunda 5s úsh ese kóp satıldı 5c den. Satıwlardıń birinshi kúninen keyin, AQSHdaǵı barlıq iPhonelardıń 1% i iPhone 5S, al 0.3% i iPhone 5C boldı.&lt;ref name=&quot;cnet iP5S/C sales 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/8301-13579_3-57604127-37/iphone-5s-activations-more-than-triple-those-of-5c-says-report|title=iPhone 5s activations more than triple those of 5c, says report|publisher=[[CBS Interactive]]|work=[[CNET]]|first=Lance|last=Whitney|date=September 23, 2013|access-date=September 23, 2013|archive-date=October 1, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131001124311/http://news.cnet.com/8301-13579_3-57604127-37/iphone-5s-activations-more-than-triple-those-of-5c-says-report/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Piper Jaffray kompaniyasınıń Djin Munsteri Besinshi gúzardaǵı Apple dúkanınıń aldındaǵı qatarda shıǵarılǵan kúni 1,417 adam turǵanın xabarladı, bul 2010-jılı [[iPhone 4]] ushın 1,300 hám 2008-jılı [[iPhone 3G]] ushın 549 adamnan kóp boldı.&lt;ref name=&quot;fifthavenueline&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2013/09/20/apples-iphone-5s-and-5c-launch-draws-big-crowds-including-biggest-ever-line-at-nyc-flagship-store|title=Apple's iPhone 5s And 5c Launch Draws Big Crowds, Including Biggest Ever Line At NYC Flagship Store|publisher=[[AOL]]|work=[[TechCrunch]]|first=Darrell|last=Etherington|date=September 20, 2013|access-date=September 21, 2013|archive-date=September 21, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130921073914/http://techcrunch.com/2013/09/20/apples-iphone-5s-and-5c-launch-draws-big-crowds-including-biggest-ever-line-at-nyc-flagship-store/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bul Appledıń eki modeldi bir waqıtta shıǵarǵan birinshi jaǵdayı edi. Qıtayda da birinshi kúngi satıwlar rekordlı nátiyjege úles qostı.&lt;ref name=&quot;reuters China day 1 sales 1&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-apple-iphone-idUSBRE98J0LD20130923|title=Apple polishes forecast after selling 9 million new iPhones|agency=[[Thomson Reuters]]|work=[[Reuters]]|first1=Poornima|last1=Gupta|last2=Saba|first2=Jennifer|date=September 23, 2013|access-date=September 24, 2013|archive-date=June 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220613103828/https://www.reuters.com/article/us-apple-iphone-idUSBRE98J0LD20130923|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Satıwǵa shıǵarılǵan kúni iPhone 5s dáslep satıw baslanǵan barlıq ellerdegi kópshilik dúkanlarda úlken jetispewshilikler haqqında xabarlar keldi.&lt;ref name=&quot;NBC shortages 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.nbcnews.com/technology/iphone-5s-goes-sale-shortages-already-loom-4B11210474|title=As iPhone 5s goes on sale, shortages already loom|publisher=[[NBCUniversal]]|work=[[NBC News]]|first=Wilson|last=Rothman|date=September 21, 2013|access-date=September 29, 2013|archive-date=September 24, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130924081954/http://www.nbcnews.com/technology/iphone-5s-goes-sale-shortages-already-loom-4B11210474|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Pútkil dúnya boyınsha Apple dúkanlarınıń sırtında qatarda turǵan kóp sanlı tutınıwshılar barlıq 5s modelleriniń qattı jetispewshiligi sebepli, ásirese altın model ayrıqsha qıtshılıqta bolǵanlıqtan, qattı qıynaldı.&lt;ref name=&quot;metro disappointed queuers 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://metro.co.uk/2013/09/20/its-here-iphone-5s-sold-out-within-minutes-in-first-day-of-trading-4060394|title=t's here! iPhone 5s sold out within minutes in first day of trading|publisher=[[Associated Newspapers]]|work=[[Metro (British newspaper)|The Metro]]|first=Natasha|last=Culzac|date=September 20, 2013|access-date=October 1, 2013|archive-date=September 25, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130925133645/http://metro.co.uk/2013/09/20/its-here-iphone-5s-sold-out-within-minutes-in-first-day-of-trading-4060394/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bul jaǵday AQSHta satıwlar baslanǵan kúnnen keyin jaqsılansa da, basqa ellerde jetkilikli qayta toltırıwlar ámelge asırılmaǵanı haqqında xabarlar berildi.&lt;ref name=&quot;CNET restocks low 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/8301-13579_3-57603757-37/iphone-5s-5c-hunters-hit-up-nyc-but-64gb-gold-is-elusive|title=iPhone 5s, 5c hunters hit up NYC, but 64&amp;nbsp;GB gold is elusive|publisher=[[CBS Interactive]]|work=[[CNET]]|first=Shara|last=Tibken|date=September 20, 2013|access-date=September 29, 2013|archive-date=October 3, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131003045559/http://news.cnet.com/8301-13579_3-57603757-37/iphone-5s-5c-hunters-hit-up-nyc-but-64gb-gold-is-elusive/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ayırım kommentatorlar Appledıń dáslepki shıǵarılıwdı qalay basqarǵanına gúman bildirdi, óytkeni iPhone 5s ushın onlayn aldın-ala buyırtpalar usınılmaǵan, bul fizikalıq dúkanlardıń aldında kóp sanlı adamlardıń qatarda turıwına alıp kelgen, al qatardaǵı kópshilik adamlarǵa telefon jetpey qalǵan.&lt;ref name=&quot;AT 5s anger 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/apple/2013/09/im-not-leaving-without-a-gold-one-tales-from-the-iphone-5s-line|title=&quot;I'm not leaving without a gold one!&quot; Tales from the iPhone 5s line|publisher=[[Condé Nast Publications]]|work=[[Ars Technica]]|first=Lee|last=Hutchinson|date=September 20, 2013|access-date=October 1, 2013|archive-date=October 2, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131002095912/http://arstechnica.com/apple/2013/09/im-not-leaving-without-a-gold-one-tales-from-the-iphone-5s-line/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; AQSHta Apple onlayn rezervaciyalaw sistemasın usındı, solay tutınıwshılar jergilikli Apple dúkanlarında bar modellerdi tekserip, alıp ketiw ushın buyırtpa bere aldı.&lt;ref name=&quot;verge store pickups 1&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.theverge.com/2013/9/28/4779832/apple-reportedly-planning-in-store-pickup-iphone-5s|title=Apple reportedly cutting iPhone 5s wait times with in-store pickup|publisher=[[Vox Media]]|work=[[The Verge (website)|The Verge]]|first=Chris|last=Welch|date=September 28, 2013|access-date=October 1, 2013|archive-date=September 30, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130930210325/http://www.theverge.com/2013/9/28/4779832/apple-reportedly-planning-in-store-pickup-iphone-5s|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Satıw baslanǵan kúni onlayn buyırtpalar da jetispeytuǵın edi, barlıq model ólshemleri hám reńleri boyınsha jetkiziw waqtı barlıq ellerde onlayn buyırtpalar baslanǵannan keyin bir neshe saat ishinde &quot;7-10 jumıs kúni&quot;nen &quot;oktyabr ayı&quot;na ózgerdi.&lt;ref name=&quot;tuaw ship times 1&quot;&gt;{{Web deregi | url=http://www.tuaw.com/2013/09/22/iphone-5s-ships-times-get-pushed-back-to-october | title=iPhone 5s ship times get pushed back to October | publisher=[[AOL]] | work=[[The Unofficial Apple Weblog]] | date=September 22, 2013 | access-date=October 1, 2013 | last=Grothaus | first=Michael | archive-date=September 27, 2013 | archive-url=https://web.archive.org/web/20130927202630/http://www.tuaw.com/2013/09/22/iphone-5s-ships-times-get-pushed-back-to-october/ | url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;macrumors ship times 1&quot;&gt;{{Web deregi | url=http://www.macrumors.com/2013/09/21/iphone-5s-shipping-estimates-slip-to-october | title=iPhone 5s Shipping Estimates Slip to October | publisher=[[Apple community#MacRumors|MacRumors]] | date=September 21, 2013 | access-date=October 1, 2013 | last=Clover | first=Juli | archive-date=October 4, 2013 | archive-url=https://web.archive.org/web/20131004214051/http://www.macrumors.com/2013/09/21/iphone-5s-shipping-estimates-slip-to-october | url-status=live }}&lt;/ref&gt;

AQSHta 2013-jıldıń sentyabr ayında iPhone 5s AT&amp;T, Sprint, Verizon hám T-Mobile operatorlarında eń kóp satılǵan telefon boldı, iPhone 5c hám Samsung Galaxy S4 ti artta qaldırdı. Consumer Intelligence Research Partners maǵlıwmatlarına muwapıq, iPhone 5s sentyabrdegi shıǵarılıwı waqtında 5c den eki ese kóp satıldı, bul Apple kompaniyasınıń bas direktorı Tim Kuktıń joqarı klass smartfonlar bazarı tolıw noqatına jetpegeni haqqındaǵı pikirin tastıyıqladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://allthingsd.com/20131014/iphone-5s-outselling-iphone-5c-two-to-one|title=iPhone 5s Outselling iPhone 5c Two to One|publisher=[[Dow Jones &amp; Company]]|access-date=October 16, 2013|archive-date=October 15, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131015235624/http://allthingsd.com/20131014/iphone-5s-outselling-iphone-5c-two-to-one/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Kommentatorlar 5c di talaptıń tómenlewin bildiretuǵın jetkiziw shınjırınıń qısqarıwı sebepli sátsizlik dep esaplasa da, 5s úlken tabıs dep qabıl etildi. Apple satıw qatnasın aldın-ala boljay almaǵanın moyınladı, bul 5c diń artıqsha zapas jıynalıwına hám 5s tiń jetispewshiligine ákeldi.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.cnn.com/2013/10/17/tech/mobile/iphone-5c-flop|title=Is Apple's iPhone 5c a flop?|publisher=[[Time Warner]]|work=[[CNN]]|first=Doug|last=Gross|date=October 18, 2013|access-date=October 18, 2013|archive-date=October 18, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131018023547/http://www.cnn.com/2013/10/17/tech/mobile/iphone-5c-flop/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

iPhone 5s shıqqannan altı ay ótken soń, 2014-jıldıń 25-martında, Apple iPhone brendiniń satıwları 500 million danadan asqanın járiyaladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://bestmobs.com/apple-iphone-crosses-half-billion-in-sales|title=Apple iPhone crosses half-billion in sales – BestMobs News|publisher=Bestmobs.com|date=March 26, 2014|access-date=June 17, 2014|archive-date=July 27, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140727132143/http://bestmobs.com/apple-iphone-crosses-half-billion-in-sales/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2014-jıldıń may ayına kelip, bazarda segiz ay bolǵanına qaramastan, iPhone 5s jańa shıqqan Samsung Galaxy S5 ti 40% ke ozıp ketti, 7 million iPhone 5s hám 5 million Galaxy S5 satıldı. Galaxy S5 tiń iPhone 5s ti eń kóp satılatuǵın orınnan shıǵara almawı Samsung Mobile ushın úlken qıyınshılıq boldı, óytkeni aldıńǵı Samsung Galaxy SIII hám Samsung Galaxy S4, olardıń shıǵarılıwınıń birinshi kvartalında sáykesinshe [[iPhone 4s]] hám [[iPhone 5]] ten kóbirek satılǵan edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://bgr.com/2014/07/16/galaxy-s5-vs-iphone-5s-sales-may/|title=Ouch: Eight-month-old iPhone 5s outsold the Galaxy S5 in its first full month of sales|first=Zach|last=Epstein|date=July 16, 2014|access-date=March 21, 2016|archive-date=April 8, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160408055100/http://bgr.com/2014/07/16/galaxy-s5-vs-iphone-5s-sales-may/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Touch ID tásiri ===
ZDNet jurnalınan Adrian Kingsli-Xyus&lt;ref name=&quot;zdnet touchid 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/iphone-5s-with-touch-id-is-a-big-win-for-byod-security/|title=iPhone 5s with Touch ID is a big win for BYOD security|publisher=[[CBS Interactive]]|work=[[ZDNet]]|first=Adrian|last=Kingsley-Hughes|date=September 10, 2013|access-date=September 10, 2013|archive-date=September 15, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130915125838/http://www.zdnet.com/apples-touch-id-is-a-big-win-for-byod-security-7000020499/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám Nyu-Yorkten Kevin Ruz sıyaqlı bir qatar texnologiya jurnalistleri iPhone 5s tiń barmaq izi skanerlew funkciyası ápiwayı paydalanıwshılar arasında bul texnologiyanıń parollerdiń alternativi sıpatında qollanılıwına járdem bere alatuǵının ayttı (ásirese &quot;óz qurılmańızdı alıp keliń&quot; scenariylerinde), sebebi barmaq izine tiykarlanǵan autentifikaciya sistemaları tek kárxana ortalıqlarında keńirek qollanılıp kelgen. Degen menen, biometriya injeneri Djeppi Parcalenıń izertlewlerine&lt;ref name=&quot;fingerprint sensor durability 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.invasivecode.com/weblog/will-a-fingerprint-sensor-be-apples-next-hit/|title=Will a fingerprint sensor be Apple's next hit?|publisher=invasivecode|date=August 10, 2013|access-date=August 10, 2013|archive-date=May 16, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150516195609/http://invasivecode.com/weblog/will-a-fingerprint-sensor-be-apples-next-hit/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; tiykarlanıp, Ruz CMOS sensorı waqıt ótiwi menen anıq emes bolıp qalıwı hám tozıwı múmkin ekenin, eger Apple bul jaǵdaydıń aldın alıw ushın sensordı arnawlı jobalamaǵan bolsa, dedi.&lt;ref name=&quot;nymag touchid happen 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://nymag.com/daily/intelligencer/2013/09/will-apples-touch-id-make-fingerprints-happen.html|title=Will the New iPhone's 'Touch ID' Feature Finally Make Fingerprint Scanning Happen?|publisher=[[New York (magazine)|New York Magazine]]|date=September 10, 2013|access-date=September 10, 2013|archive-date=September 13, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130913012735/http://nymag.com/daily/intelligencer/2013/09/will-apples-touch-id-make-fingerprints-happen.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt; AQSH Kompyuter avariyalarına tayarlıq komandasınıń izertlewshisi Brent Kennedi paydalanıwshılarǵa sistemanıń aldap islengen barmaq izin durıs qabıl etpey alatuǵınına gúman bolǵanlıqtan, bul texnologiyaǵa dárhal iseniwdi másláhát etpedi.&lt;ref name=&quot;forbes touchid 1&quot;&gt;{{Web deregi | url=https://www.forbes.com/sites/andygreenberg/2013/09/10/apples-new-iphones-touch-id-makes-fingerprint-scans-easy-but-dont-ditch-your-passcode-yet | title=Apple's New iPhone 'Touch ID' Makes Fingerprint Scans Easy, But Don't Ditch Passcodes Yet | work=[[Forbes]] | date=September 10, 2013 | access-date=September 10, 2013 | author=Greenberg, Andy | archive-date=January 14, 2018 | archive-url=https://web.archive.org/web/20180114180937/https://www.forbes.com/sites/andygreenberg/2013/09/10/apples-new-iphones-touch-id-makes-fingerprint-scans-easy-but-dont-ditch-your-passcode-yet/ | url-status=live }}&lt;/ref&gt;

iPhone 5s shıqqannan keyin, Germaniyanıń Chaos Computer Club toparı 2013-jıldıń 21-sentyabrinde Apple dıń jańa Touch ID barmaq izi sensorın &quot;ápiwayı kúndelikli qurallar&quot; járdeminde aylanıp ótkenin járiyaladı. Topar qáwipsizlik sistemasın shiyshe betinen barmaq izin súwretke túsiriw hám sol alınǵan súwret penen sensorǵa basılıp qurılmaǵa kiriw ushın qollanılatuǵın lateks barmaq modelin islew arqalı jeńgenin túsindirdi. Topardıń sózshisi: &quot;Bizler bul aqırında adamlardıń barmaq izi biometrikası haqqındaǵı illyuziyaların joq qıladı dep úmitleniwdemiz. Ózgerte almaytuǵın hám hár kúni hámme jerde qaldıratuǵın nárseni qáwipsizlik belgisi retinde qollanıw áshkara aqmaqlıq.&quot; Degen menen, 2013-jılı Amerikalı smartfon paydalanıwshılarınıń 39% i smartfonın qorǵaw ushın hesh qanday qáwipsizlik ilajların qollanbaǵan.&lt;ref&gt;{{Web deregi |author=Motorola il iDEN |url=http://www.intomobile.com/2013/05/03/39-smartphone-users-dont-take-most-basic-security-measures/ |title=39% of smartphone users don't take the most basic security measures |publisher=Intomobile.com |date=May 3, 2013 |access-date=October 21, 2013 |archive-date=October 21, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131021192844/http://www.intomobile.com/2013/05/03/39-smartphone-users-dont-take-most-basic-security-measures/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt; Basqalar da Chaos Computer Club tıń usılın sınap kórgen, biraq paydalanıwshı tolıq barmaq iziniń joqarı sapalı fotokóshirmesin, arnawlı ximiyalıq zatlardı hám qımbat úskenelerdi qollanıwı kerek bolǵanlıqtan hám aldaw procesi belgili waqıt talap etiwi sebepli, bul ápiwayı process emes eken degen juwmaqqa kelgen.&lt;ref name=&quot;lookout touch ID bypass&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://blog.lookout.com/iphone-6-touchid-hack|title=Why I hacked TouchID (again) and still think it's awesome|last=Rogers|first=Marc|date=September 23, 2014|website=blog.lookout.com|access-date=May 25, 2017|archive-date=July 3, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170703080525/https://blog.lookout.com/iphone-6-touchid-hack|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Mashqalalar ===
iPhone 5s apparatlıq támiynatında ol shıǵarılǵannan keyin bir neshe mashqalalar ushırastı. Eń keń tarqalǵan mashqala - telefonnıń dárejeligin ólsheytuǵın sensorı tárepinen kórsetilgen múyesh bir neshe gradusqa almasqan, bul giroskop, kompas hám akselerometrdiń anıq emes islewine alıp kelgen. Esabatlar bul apparatlıq támiynatınan kelip shıqqan mashqala ekenin tastıyıqlaǵan.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gizmodo.com/the-iphone-5s-motion-sensors-are-totally-screwed-up-1440286727|title=The iPhone 5s Motion Sensors Are Totally Screwed Up|publisher=[[Gawker Media]]|work=[[Gizmodo]]|first=Mario|last=Aguilar|date=October 3, 2013|access-date=October 15, 2013|archive-date=October 14, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131014072943/http://gizmodo.com/the-iphone-5s-motion-sensors-are-totally-screwed-up-1440286727|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite magazine|url=https://www.wired.com/gadgetlab/2013/10/iphone-5s-ios-7-issues|title=7 Known Issues With the iPhone 5s and iOS 7 — And How to Deal With Them|publisher=[[Condé Nast Publications]]|magazine=[[Wired (magazine)|Wired]]|first=Christina|last=Bonnington|date=October 4, 2013|access-date=October 14, 2013|archive-date=October 15, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131015010443/http://www.wired.com/gadgetlab/2013/10/iphone-5s-ios-7-issues|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ayırım adamlar kók ekran menen isten shıǵıw hám qayta baslanıw, telefon silkingende quwat túymesinen shaqıldaǵan dawıs shıǵıwı, qattı qızıp ketiwi, mikrofonnıń islemewi hám iTunes dúkanınan satıp alıwlar ushın Touch ID dıń islemewi sıyaqlı basqa mashqalalarǵa da ushıraǵan. Bul mashqalalardıń ayırımları programmalıq támiynat jańalanıwları arqalı sheshilgen.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.digitaltrends.com/mobile/iphone-5s-problems|title=iPhone 5s Problems and How to Fix Them (Even the Blue Screen of Death)|work=[[Digital Trends]]|first=Simon|last=Hill|date=October 10, 2013|access-date=October 14, 2013|archive-date=October 14, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131014061850/http://www.digitaltrends.com/mobile/iphone-5s-problems/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== Derekler ==
{{Derekler}}
__BÖLİDİMÖNDEMEW__

[[Kategoriya:IPhone]]</text>
      <sha1>p0xa3aokxj9bblbw3wf32hak8lfkgg7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikipedia:Redaktorlawlar sanı boyınsha Wikipediashılar dizimi</title>
    <ns>4</ns>
    <id>23879</id>
    <revision>
      <id>123611</id>
      <parentid>123323</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T12:01:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jembot</username>
        <id>4424</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Maǵlıwmatlar jańalandı</comment>
      <origin>123611</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8153" sha1="rjgnr0yexnml7tkk9r7ts58j94tbyju" xml:space="preserve">{{/begin|50}}
|-
| 1 || [[User:Qaraqalpaqpan|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Qaraqalpaqpan&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Qaraqalpaqpan|{{formatnum:17813}}]] || {{Permissions|Qaraqalpaqpan}}
|-
| 2 || [[User:Janabaevazizbek|Janabaevazizbek]] || [[Special:Contributions/Janabaevazizbek|{{formatnum:17234}}]] || {{Permissions|Janabaevazizbek}}
|-
| 3 || [[User:Inosham|Inosham]] || [[Special:Contributions/Inosham|{{formatnum:3925}}]] || {{Permissions|Inosham}}
|-
| 4 || [[User:Frhdkazan|Frhdkazan]] || [[Special:Contributions/Frhdkazan|{{formatnum:3469}}]] || {{Permissions|Frhdkazan}}
|-
| 5 || [[User:Abdullaeva Shaxnoza-Banu|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Abdullaeva Shaxnoza-Banu&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Abdullaeva Shaxnoza-Banu|{{formatnum:3374}}]] || {{Permissions|Abdullaeva Shaxnoza-Banu}}
|-
| 6 || [[User:Srajatdin Usnatdinov|Srajatdin Usnatdinov]] || [[Special:Contributions/Srajatdin Usnatdinov|{{formatnum:3134}}]] || {{Permissions|Srajatdin Usnatdinov}}
|-
| 7 || [[User:Bekan88|Bekan88]] || [[Special:Contributions/Bekan88|{{formatnum:2284}}]] || {{Permissions|Bekan88}}
|-
| 8 || [[User:Рахман3|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Рахман3&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Рахман3|{{formatnum:2150}}]] || {{Permissions|Рахман3}}
|-
| 9 || [[User:Doniyor Yóldoshev|Doniyor Yóldoshev]] || [[Special:Contributions/Doniyor Yóldoshev|{{formatnum:1929}}]] || {{Permissions|Doniyor Yóldoshev}}
|-
| 10 || [[User:PirjanovNurlan|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;PirjanovNurlan&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/PirjanovNurlan|{{formatnum:1553}}]] || {{Permissions|PirjanovNurlan}}
|-
| 11 || [[User:Rabiga Shabatova|Rabiga Shabatova]] || [[Special:Contributions/Rabiga Shabatova|{{formatnum:1392}}]] || {{Permissions|Rabiga Shabatova}}
|-
| 12 || [[User:Anas1712|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Anas1712&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Anas1712|{{formatnum:1155}}]] || {{Permissions|Anas1712}}
|-
| 13 || [[User:Qarahat|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Qarahat&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Qarahat|{{formatnum:1104}}]] || {{Permissions|Qarahat}}
|-
| 14 || [[User:Gozzalina|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Gozzalina&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Gozzalina|{{formatnum:1043}}]] || {{Permissions|Gozzalina}}
|-
| 15 || [[User:Makenzis|Makenzis]] || [[Special:Contributions/Makenzis|{{formatnum:787}}]] || {{Permissions|Makenzis}}
|-
| 16 || [[User:Kuwanishbek|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Kuwanishbek&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Kuwanishbek|{{formatnum:778}}]] || {{Permissions|Kuwanishbek}}
|-
| 17 || [[User:AlefZet|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;AlefZet&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/AlefZet|{{formatnum:678}}]] || {{Permissions|AlefZet}}
|-
| 18 || [[User:Aysabirlijol|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Aysabirlijol&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Aysabirlijol|{{formatnum:624}}]] || {{Permissions|Aysabirlijol}}
|-
| 19 || [[User:Umarxon III|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Umarxon III&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Umarxon III|{{formatnum:615}}]] || {{Permissions|Umarxon III}}
|-
| 20 || [[User:Baurzhanuly|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Baurzhanuly&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Baurzhanuly|{{formatnum:538}}]] || {{Permissions|Baurzhanuly}}
|-
| 21 || [[User:Biypona|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Biypona&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Biypona|{{formatnum:517}}]] || {{Permissions|Biypona}}
|-
| 22 || [[User:Bazarbaeva Eleonora|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Bazarbaeva Eleonora&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Bazarbaeva Eleonora|{{formatnum:433}}]] || {{Permissions|Bazarbaeva Eleonora}}
|-
| 23 || [[User:QRNKS|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;QRNKS&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/QRNKS|{{formatnum:413}}]] || {{Permissions|QRNKS}}
|-
| 24 || [[User:Mrshaxas|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Mrshaxas&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Mrshaxas|{{formatnum:404}}]] || {{Permissions|Mrshaxas}}
|-
| 25 || [[User:Pathoschild|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Pathoschild&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Pathoschild|{{formatnum:399}}]] || {{Permissions|Pathoschild}}
|-
| 26 || [[User:Minorax|Minorax]] || [[Special:Contributions/Minorax|{{formatnum:353}}]] || {{Permissions|Minorax}}
|-
| 27 || [[User:Muxammedqudaynazarov|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Muxammedqudaynazarov&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Muxammedqudaynazarov|{{formatnum:352}}]] || {{Permissions|Muxammedqudaynazarov}}
|-
| 28 || [[User:Begdullaman|Begdullaman]] || [[Special:Contributions/Begdullaman|{{formatnum:318}}]] || {{Permissions|Begdullaman}}
|-
| 29 || [[User:Nurlibek Urgenichbaev|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Nurlibek Urgenichbaev&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Nurlibek Urgenichbaev|{{formatnum:297}}]] || {{Permissions|Nurlibek Urgenichbaev}}
|-
| 30 || [[User:Qareken Balasi|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Qareken Balasi&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Qareken Balasi|{{formatnum:285}}]] || {{Permissions|Qareken Balasi}}
|-
| 31 || [[User:BEGJIGIT|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;BEGJIGIT&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/BEGJIGIT|{{formatnum:252}}]] || {{Permissions|BEGJIGIT}}
|-
| 32 || [[User:Saxibjamal Esemuratova|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Saxibjamal Esemuratova&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Saxibjamal Esemuratova|{{formatnum:239}}]] || {{Permissions|Saxibjamal Esemuratova}}
|-
| 33 || [[User:Pirnazarova|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Pirnazarova&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Pirnazarova|{{formatnum:221}}]] || {{Permissions|Pirnazarova}}
|-
| 34 || [[User:Holder|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Holder&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Holder|{{formatnum:218}}]] || {{Permissions|Holder}}
|-
| 35 || [[User:Miracle0302|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Miracle0302&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Miracle0302|{{formatnum:213}}]] || {{Permissions|Miracle0302}}
|-
| 36 || [[User:Begjigit|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Begjigit&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Begjigit|{{formatnum:208}}]] || {{Permissions|Begjigit}}
|-
| 37 || [[User:Kmoksy|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Kmoksy&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Kmoksy|{{formatnum:207}}]] || {{Permissions|Kmoksy}}
|-
| 38 || [[User:ДолбоЯщер|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;ДолбоЯщер&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/ДолбоЯщер|{{formatnum:192}}]] || {{Permissions|ДолбоЯщер}}
|-
| 39 || [[User:NurkaArzay|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;NurkaArzay&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/NurkaArzay|{{formatnum:173}}]] || {{Permissions|NurkaArzay}}
|-
| 40 || [[User:Gúlxan Medetbekovna|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Gúlxan Medetbekovna&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Gúlxan Medetbekovna|{{formatnum:168}}]] || {{Permissions|Gúlxan Medetbekovna}}
|-
| 41 || [[User:Bakhit|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Bakhit&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Bakhit|{{formatnum:164}}]] || {{Permissions|Bakhit}}
|-
| 42 || [[User:Melek jurnalist|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Melek jurnalist&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Melek jurnalist|{{formatnum:155}}]] || {{Permissions|Melek jurnalist}}
|-
| 43 || [[User:DARIO SEVERI|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;DARIO SEVERI&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/DARIO SEVERI|{{formatnum:148}}]] || {{Permissions|DARIO SEVERI}}
|-
| 44 || [[User:Jannazarova Sh|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Jannazarova Sh&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Jannazarova Sh|{{formatnum:136}}]] || {{Permissions|Jannazarova Sh}}
|-
| 45 || [[User:Jámiy|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Jámiy&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Jámiy|{{formatnum:133}}]] || {{Permissions|Jámiy}}
|-
| 46 || [[User:Romaine|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Romaine&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Romaine|{{formatnum:128}}]] || {{Permissions|Romaine}}
|-
| 47 || [[User:Kagansky|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Kagansky&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Kagansky|{{formatnum:124}}]] || {{Permissions|Kagansky}}
|-
| 48 || [[User:Munavvaroy|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Munavvaroy&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Munavvaroy|{{formatnum:123}}]] || {{Permissions|Munavvaroy}}
|-
| 49 || [[User:Purodha|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Purodha&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Purodha|{{formatnum:121}}]] || {{Permissions|Purodha}}
|-
| 50 || [[User:Maqmud Abdujaparov|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Maqmud Abdujaparov&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Maqmud Abdujaparov|{{formatnum:112}}]] || {{Permissions|Maqmud Abdujaparov}}
{{/end}}</text>
      <sha1>rjgnr0yexnml7tkk9r7ts58j94tbyju</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kalimai shahadat</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23929</id>
    <revision>
      <id>123874</id>
      <parentid>106643</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T11:44:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inosham</username>
        <id>10264</id>
      </contributor>
      <origin>123874</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4683" sha1="qw506b4kcpg4qf3zb8ml7gdh2o0bhqf" xml:space="preserve">{{Islam dini}}
[[File:Shahadah-1.svg|210px|thumb|Kalimai shahadat]]
'''Kalimai shahadat''' ({{lang-ar|الشَّهَادَةُ}} ''«aš-šahādatu»''; {{IPA-ar|aʃʃahaːdatʊ|lang|as-shahadah.ogg}}, {{lang-kaa|gúwalıq sózleri}}), '''tashahhud''' – [[islam]] dinindegi bes tiykarģı ruknnen birinshisi - iymannıń tiykarı. Oǵan muwapıq, «Allahtan basqa ilah joq. Muhammed Onıń rasulı (elshisi)», degen sózdi til menen aytıp, kewil menen tastıyqlaw shárt esaplanadı. Dáslepki islamnan baslap musılmanlar kalimai shahadattı aytıw arqalı basqalardan, dáslep kóp qudaylı májusiylerden ajıralıp turǵan. Kalimai shahadat ibadattıń tiykarǵı sózleri esaplanadı, namazda qayta-qayta oqıladı&lt;ref&gt;[[ÓzME]]. Birinshi tom. Tashkent, 2000-jıl&lt;/ref&gt;.

== Gúwalıqlar ==
[[Kalimai shahadat]]ta usılay delingen&lt;ref name=&quot;Ruthven2004&quot;&gt;{{cite book|author=Malise Ruthven|title=Historical Atlas of Islam|url=https://books.google.com/books?id=wT1xGHPyMA8C&amp;pg=PA14|date=January 2004|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-01385-8|page=14|access-date=12 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150925052609/https://books.google.com/books?id=wT1xGHPyMA8C&amp;pg=PA14|archive-date=25 September 2015|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Martín&quot;&gt;{{cite book|author=Richard C. Martín|title=Encyclopedia of Islam &amp; the Muslim World|url=https://books.google.com/books?id=xL9YAwAAQBAJ&amp;pg=PA723|publisher=Granite Hill Publishers|isbn=978-0-02-865603-8|page=723}}{{Óli silteme|date=November 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Denny2006&quot;&gt;{{cite book|author=Frederick Mathewson Denny|title=An Introduction to Islam|url=https://books.google.com/books?id=yU3uAAAAMAAJ&amp;q=%22There+is+no+deity+but+God,+Muhammad+is+the+Messenger+of+God.%22+Shahada|year=2006|publisher=Pearson Prentice Hall|isbn=978-0-13-183563-4|page=409|access-date=11 September 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20180805215947/https://books.google.com/books?id=yU3uAAAAMAAJ&amp;q=%22There+is+no+deity+but+God,+Muhammad+is+the+Messenger+of+God.%22+Shahada&amp;dq=%22There+is+no+deity+but+God,+Muhammad+is+the+Messenger+of+God.%22+Shahada&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=1LqzVLSHIoqtU6TNgKAB&amp;ved=0CDoQ6AEwBjgU|archive-date=5 August 2018|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal | last =Mohammad | first =Noor| title =The Doctrine of Jihad: An Introduction| journal = Journal of Law and Religion| volume =3 | issue = 2| pages =381–397 | date =1985 | jstor = 1051182| doi =10.2307/1051182 | s2cid =159793899}}&lt;/ref&gt;:
&lt;!--
«Quday» sózin «Allah» sózine maqala talqılawında dáliyllemegenińizshe ózgertpeń. «Quday» sózi arabsha «Allah» sóziniń tuwrıdan-tuwrı awdarması sıpatında qollanılǵan.
--&gt;

{{Qosıq awdarması|lang=ar|italicsoff=y|{{Script/Arabic|لَا إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّٰهُ}}
|{{Sózbe-sóz awdarması|[[Allah|Onnan]] basqa quday joq}}}}

{{Qosıq awdarması|lang=ar|italicsoff=y|{{Script/Arabic|مُحَمَّدٌ رَسُولُ ٱللَّٰهِ}}|{{Sózbe-sóz awdarması|[[Muhammed]] [[Allah|Onıń]] rasulı (elshisi)}}}}

Joqarıdaǵı eki gáp, ádette, tolıq formanı beretuǵın sóz dizbegi ''«ašhadu ʾan»'' ({{Sózbe-sóz awdarması|men gúwalıq beremen}}) sıpatında qollanıladı:

{{Qosıq awdarması|lang=ar|italicsoff=y|{{Script/Arabic|أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّٰهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ ٱللَّٰهِ}}|{{Sózbe-sóz awdarması|Gúwalıq beremen, Allahtan basqa ilah joq hám gúwalıq beremen, Muhammed (s.a.w) onıń bendesi hám elshisi.}}&lt;br /&gt;{{small|{{Audio|Shahadah.ogg|Kalimai shahadat}}}}}}

Oqılıwı: «Ashhadu alla ilaha illall'ahu wa ashhadu anna Muhammadan abduhu wa rosuluh»&lt;ref&gt;{{Web deregi |url=https://www.google.com/search?q=Kalimai+Shahodat |bet=Kalimai Shahadat |arxivurl=https://www.google.com/search?q=Kalimai+shahadat+teksti&amp;oq=&amp;gs_lcrp=EgZjaHJvbWUqIQgCEAAYQhjlAhjqAhiKAxi3AxjEAxjUAxiABBiLBBiKBTIGCAAQRRg6MgcIARAAGNQFMiEIAhAAGEIY5QIY6gIYigMYtwMYxAMY1AMYgAQYiwQYigUyIQgDEAAYQhjlAhjqAhiKAxi3AxjEAxjUAxiABBiLBBiKBTIhCAQQABhCGOUCGOoCGIoDGLcDGMQDGNQDGIAEGIsEGIoFMiEIBRAAGEIY5QIY6gIYigMYtwMYxAMY1AMYgAQYiwQYigUyIQgGEAAYQhjlAhjqAhiKAxi3AxjEAxjUAxiABBiLBBiKBTIhCAcQABhCGOUCGOoCGIoDGLcDGMQDGNQDGIAEGIsEGIoFMiEICBAAGEIY5QIY6gIYigMYtwMYxAMY1AMYgAQYiwQYigUyIQgJEAAYQhjlAhjqAhiKAxi3AxjEAxjUAxiABBiLBBiKBTIMCAoQIxgnGOoCGIsEMgwICxAjGCcY6gIYiwQyDAgMECMYJxjqAhiLBDIMCA0QIxgnGOoCGIsEMgwIDhAjGCcY6gIYiwTSAQYtMWowajSoAg6wAgE&amp;client=ms-android-vivo-rvo2&amp;sourceid=chrome-mobile&amp;ie=UTF-8 |arxivsáne=10.03.2013 |sáne=17.07.2024 |qaralǵan sáne=17.07.2024}}&lt;/ref&gt;

== Derekler ==
{{derekler}}</text>
      <sha1>qw506b4kcpg4qf3zb8ml7gdh2o0bhqf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Karl VI (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24680</id>
    <revision>
      <id>123870</id>
      <parentid>119860</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T09:12:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Derekler */</comment>
      <origin>123870</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14915" sha1="6gogl3g38ajhzg2ex4t0nmdx4kj9zv3" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Karl VI
| negizgi atı          = {{lang-de|Karl VI.}}
| súwret               = Workshop of Jacob van Schuppen - Portrait of Emperor Karl VI.png
| súwret uzınlıǵı      =
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = [[Muqaddes Rim imperiyası imperatorlarınıń dizimi|Muqaddes Rim imperiyası imperatorı]]
| bayraq               = Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg
| bayraq2              = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1711|1711-jıl]] [[12-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1740|1740-jıl]] [[20-oktyabr]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Iosif I (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Iosif I]]
| keyingi isker        = [[Karl VII (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Karl VII]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Avstriya ercgercogı
| bayraq_2             = Civil ensign of Austria-Hungary (1786-1869).svg
| bayraq2_2            = Gules a fess argent.svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1711|1711-jıl]] [[17-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1740|1740-jıl]] [[20-oktyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Iosif I (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Iosif I]]
| keyingi isker_2      = [[Mariya Tereziya]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1685|1685-jıl]] [[1-oktyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1740|1740-jıl]] [[20-oktyabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = Elizaveta Kristina Braunshveyg-Volfenbyuttellı
| balaları             = [[Mariya Tereziya]], [[Mariya Anna Avstriyalı (1718-1744)|Mariya Anna]]
| ákesi                = [[Leopold I (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold I]]
| anası                = [[Eleonora Neyburglı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 = [[katolik shirkewi]]
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Karl VI.jpg
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Karl VI''' ({{lang-de|Karl 6.}}; [[1685|1685-jıl]] [[1-oktyabr]], [[Vena]] — [[1740|1740-jıl]] [[20-oktyabr]]) — [[1711|1711-jıl]] [[17-aprel|17-aprelden]] [[Muqaddes Rim imperiyası]] [[Muqaddes Rim imperiyası imperatorlarınıń dizimi.|imperatorı]], [[1711|1711-jıl]] [[17-aprel|17-aprelden]] Chexiya patshası ('''Karel II''' atı menen taxtǵa otirǵan), [[1711|1711-jıl]] [[17-aprel|17-aprelden]] Vengriya patshası ('''Karl III''' atı menen taxtǵa otirǵan) hám Ispaniya taxtına dawager ('''Karl III''' sıpatında).

Imperator taxtın XVI-XVII ásirlerde derlik úzliksiz túrde Gabsburglar úyınıń kishi shaqabı - Ferdinand I hám Anna Yagellonnıń áwladları iyelegen.

[[Gabsburglar]] dinastiyasınıń tuwridan-tuwri erkekler tárepiden boyinsha aqırǵi wákili, ekinshi shaqapsha tiykarshısı [[Franc I Stefan]] bolip, shaqapshanıń rásmiy atı Gabsburg-Lotaringiya úyı bolǵan.

== Ispaniya tajına dawagerlik ==
[[Vena]] qalasında tuwılǵan. Imperator [[Leopold I (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold I]] hám Eleonora Pfalc-Noyburglınıń ekinshi balası.

Gabsburg dinastiyası ispan bóliminıń joq bolǵan waqtı ([[1700]]), Karl Ispaniya taxtına talabandi boldı. 1703-jılı Venada «Karl III Ispaniyalı» dep jariyalanǵannan soń, ol 1704-jılı Ispaniyaǵa bardı, kataloniyalıqlardıń járdemi menen [[Barselona]] hám [[Valensiya|Valensiyanı]] qolǵa kirgizdi, 1706-jılı Barselona qamalına shidam berdi. 1710-jıldıń sentyabrinde Avstriyadan kelgen kúshli qosımsha kúshler járdeminde hám graf Shtarembergtıń jetiskenliklerinen paydalanıp [[Madrid|Madridke]] kiriwge eristi.

== Húkimdarlıǵı ==
1711-jıldıń 17-aprelinde onıń aǵası Muqaddes Rim imperiyasınıń imperatorı [[Iosif I (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Iosif I]] qaytıs boldı, hám Karl, onıń german jerlerinıń miyrasxorı sıpatında, Germaniyaǵa qayttı; 1711-jıldıń dekabrinde ol imperator tajın aldı&lt;ref&gt;Mascov. «Einleitung zu den Geschichten des Teutschen Reichs bis zum Absterben Kaiser Carls VI». Leipzig, 1763.&lt;/ref&gt;. Awqamlasları tárepinen taslap ketilgen hám imperiya ámeldarları tárepinen ázzi qollap-quwatlanǵan Karl 1714-jılı Franciya menen Rashtatt pitimıne qol qoyıwǵa májbúr boldı, sol pitimge muwapıq oģan Neapol, Milan hám Ispan Niderlandları ótken.

Túrkiya menen urıs tabıslıraq bardı. Shahzada Evgeniy basshılıǵında avstriya áskerlerı Petervardeyn hám Belgrad janında sheshiwshi jeńislerge eristi. 1718-jılǵı Passarovic pitimi boyınsha Avstriya Temesh banatın, Belgrad penen birge Arqa Serbiyanı, Bosniya hám Valaxiyanıń bir bólegin qolǵa kirgizdi.

Ispan xanzadası Elizaveta Farneze hám onıń súyikli adamı Xulio Alberoniydıń háreket jobasına baylanıslı, 1718-jılı tórt mámlekettıń - Franciya, Angliya, Gollandiya hám imperator menen awqam dúzildi; ispanlar Avstriyanıń Italiyadaǵı huqıqların maqullawǵa májbúr boldı, sol waqıtta Karl Savoyadan Siciliya atawın Sardiniyaǵa tiyimli túrde almastırdı.

== Pragmatikalıq sankciya ==
Óz miyrasxorları ushın Avstriya miyrasın bólinbegen halda saqlaw ushın, Karl 1713-jıldıń 19-aprelinde «&lt;nowiki/&gt;[[Pragmatikalıq sankciya (1713)|pragmatikalıq sankciyanı]]&lt;nowiki/&gt;» shıǵardı, bul erkek miyrasxorlar bolmaǵan jaǵdayda pútkil monarxiyanı Karldıń qız tárepten bolǵan urpaǵina beriwdi názerde tutqan edi. Bul waqıtta Karldıń ele balaları joq edi; úsh jıldan soń onıń ulı tuwıldı, biraq ol tez arada qaytıs boldı, sonnan keyin tek qızları tuwıldı. Dáslep kóplegen mámleketler pragmatikalıq sankciyanı qollap-quwatlawǵa tayyar emes edi. Tek 1725-jılı Karl Ispaniyanıń kelisimın alıwǵa eristi, sonnan keyin oǵan hám Ispaniyaǵa qarsı dúzilgen Gerrengauzen shártnamasına baylanıslı, ol 1726-jıldıń avgust ayında Rossiyanı óz tárepine tartıp aldı hám 1726-jılǵı Vustergauzen shártnaması arqalı Prussiyanı onıń Herrengauzen awqamlasınan shetletti, sol arqalı Prussiyanıń Berg qalasına bolǵan huqıqtı tan aldı.

Basqa tárepten, Franciya hám Angliya Gollandiya, Daniya hám Shveciyanı óz tárepine tartıp aldı. Suasson kongressı kelisimge erispedi; Ispaniya Franciya tárepine ótti. Siyasiy kelispewshiliklerge ekonomikalıq kelispewshilikler de qosıldı. Ostendende tiykarlanǵan Shıǵıs sawda kompaniyası Karl tárepinen kúshli qollap-quwatlandı, sebebi ol sawda hám sanaattıń rawajlanıwına qattı qızıǵatın edi — bul bolsa okean sawdasın óz monopoliyası dep esaplaǵan teńiz mámleketlerinıń jaqtırmawinıń artıwına alıp keldi. Kernewli jaǵday bir neshe jıl dawam etti; aqırında 1731-jılı kelisim dúzilip, buǵan kóre Angliya hám Gollandiya tárepinen pragmatikalıq sankciya Ostende sawda kompaniyasın joq etiw esabına kepillikke alındı.

== Derekler ==
[[Kategoriya:Muqaddes Rim imperiyası imperatorları]]</text>
      <sha1>6gogl3g38ajhzg2ex4t0nmdx4kj9zv3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Karl VII (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24827</id>
    <revision>
      <id>123867</id>
      <parentid>118232</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T09:10:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123867</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11066" sha1="ag13zpu3z5lysdqxldjw27x1nfdg5up" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Karll VII
| negizgi atı          = {{lang-de|Karl VII Albrecht}}
| súwret               = Georg Desmarées - Kurfürst Karl Albrecht als Kaiser Karl VII. (1697-1745) - 4457 - Bavarian State Painting Collections.jpg
| súwret uzınlıǵı      =
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = [[Muqaddes Rim imperiyası imperatorları dizimı|Muqaddes Rim imperiyası imperatorı]]
| bayraq               = Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg
| bayraq2              = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1742|1742-jıl]] [[24-yanvar]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1745|1745-jıl]] [[20-yanvar]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Karl VI (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Karl VI]]
| keyingi isker        = [[Franc I Stefan]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Chexiya patshası
| bayraq_2             = Flag of Bohemia.svg
| bayraq2_2            = Bohemia Arms.svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1741|1741-jıl]] [[7-dekabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1743|1743-jıl]] [[12-may]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl VI (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Karl VI]]
| keyingi isker_2      = [[Mariya Tereziya]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bavaraiya kurfyurstı 
| bayraq_3             = Banner of Palatinate-Neuburg (3^2).svg
| bayraq2_3            = Wappen Kurpfalz.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = Karl Albrext
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1726|1726-jıl]] [[26-fevral]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1745|1745-jıl]] [[20-yanvar]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Maksimilian II (Bavariya kurfyurstı)|Maksimilian II Emanuil]]
| keyingi isker_3      = [[Maksimilian III (Bavariya kurfyurstı)|Maksimilian III Iosif]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = 
| tuwılǵan sánesi      = [[1697|1697-jıl]] [[6-avgust]]
| tuwılǵan ornı        = [[Bryussel]] [[Ispaniya Niderlandiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1745|1745-jıl]] [[20-yanvar]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya kurfyurshiligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Vittelsbaxlar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             = [[Mariya Antoniya Bavariyalı]], [[Maksimilian III (Bavariya kurfyurstı)|Maksimilian III]], [[Mariya Anna Yozefa Bavariyalı]], [[Mariya Yozefa Bavariyalı]], [[Tereza Benedikta Bavariyalı]], Franc-Lyudvig fon Holsten, Mariya Yozefina fon Hogenfel hám Yozef Luis Bavariyalı
| ákesi                = [[Maksimilian II (Bavariya kurfyurstı)|Maksimilian II]]
| anası                = Tereza Kunegunda Sobeskiy
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 = [[katolicizm]]
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signature of Charles VII, Holy Roman Emperor.svg
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Karl VII Albrext''' ({{lang-de|Karl VII. Albrecht}}; [[1697|1697-jıl]] [[6-avgust]], [[Bryussel]] — [[1745|1745-jıl]] [[20-yanvar]], [[Myunxen]]) — [[1726|1726-jıl]] [[26-fevral|26-fevraldan]] baslap Bavariya kurfyurstı ('''Karl Albrext''' atı menen). [[Avstriya miyrasxorlıǵı ushın urıs]] dáwirinde Chexiya patshası ([[1741|1741-jıl]] [[7-dekabr|7-dekabrden]]) hám [[Muqaddes Rim imperiyası]] [[Muqaddes Rim imperiyası imperatorları dizimı|imperatorı]] ([[1742|1742-jıl]] [[24-yanvar|24-yanvardan]]).

[[Kategoriya:Muqaddes Rim imperiyası imperatorı]]</text>
      <sha1>ag13zpu3z5lysdqxldjw27x1nfdg5up</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123868</id>
      <parentid>123867</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T09:11:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123868</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11069" sha1="ckiak3xfqwcl5g3dzpqzenlkbro9zpg" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Karll VII
| negizgi atı          = {{lang-de|Karl VII Albrecht}}
| súwret               = Georg Desmarées - Kurfürst Karl Albrecht als Kaiser Karl VII. (1697-1745) - 4457 - Bavarian State Painting Collections.jpg
| súwret uzınlıǵı      =
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = [[Muqaddes Rim imperiyası imperatorları dizimı|Muqaddes Rim imperiyası imperatorı]]
| bayraq               = Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg
| bayraq2              = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1742|1742-jıl]] [[24-yanvar]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1745|1745-jıl]] [[20-yanvar]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Karl VI (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Karl VI]]
| keyingi isker        = [[Franc I Stefan]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Chexiya patshası
| bayraq_2             = Flag of Bohemia.svg
| bayraq2_2            = Bohemia Arms.svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1741|1741-jıl]] [[7-dekabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1743|1743-jıl]] [[12-may]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl VI (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Karl VI]]
| keyingi isker_2      = [[Mariya Tereziya]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bavaraiya kurfyurstı 
| bayraq_3             = Banner of Palatinate-Neuburg (3^2).svg
| bayraq2_3            = Wappen Kurpfalz.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = Karl Albrext
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1726|1726-jıl]] [[26-fevral]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1745|1745-jıl]] [[20-yanvar]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Maksimilian II (Bavariya kurfyurstı)|Maksimilian II Emanuil]]
| keyingi isker_3      = [[Maksimilian III (Bavariya kurfyurstı)|Maksimilian III Iosif]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = 
| tuwılǵan sánesi      = [[1697|1697-jıl]] [[6-avgust]]
| tuwılǵan ornı        = [[Bryussel]] [[Ispaniya Niderlandiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1745|1745-jıl]] [[20-yanvar]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya kurfyurshiligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Vittelsbaxlar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             = [[Mariya Antoniya Bavariyalı]], [[Maksimilian III (Bavariya kurfyurstı)|Maksimilian III]], [[Mariya Anna Yozefa Bavariyalı]], [[Mariya Yozefa Bavariyalı]], [[Tereza Benedikta Bavariyalı]], Franc-Lyudvig fon Holsten, Mariya Yozefina fon Hogenfel hám Yozef Luis Bavariyalı
| ákesi                = [[Maksimilian II (Bavariya kurfyurstı)|Maksimilian II]]
| anası                = Tereza Kunegunda Sobeskiy
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 = [[katolicizm]]
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signature of Charles VII, Holy Roman Emperor.svg
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Karl VII Albrext''' ({{lang-de|Karl VII. Albrecht}}; [[1697|1697-jıl]] [[6-avgust]], [[Bryussel]] — [[1745|1745-jıl]] [[20-yanvar]], [[Myunxen]]) — [[1726|1726-jıl]] [[26-fevral|26-fevraldan]] baslap Bavariya kurfyurstı ('''Karl Albrext''' atı menen). [[Avstriya miyrasxorlıǵı ushın urıs]] dáwirinde Chexiya patshası ([[1741|1741-jıl]] [[7-dekabr|7-dekabrden]]) hám [[Muqaddes Rim imperiyası]] [[Muqaddes Rim imperiyası imperatorları dizimı|imperatorı]] ([[1742|1742-jıl]] [[24-yanvar|24-yanvardan]]).

[[Kategoriya:Muqaddes Rim imperiyası imperatorları]]</text>
      <sha1>ckiak3xfqwcl5g3dzpqzenlkbro9zpg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Leopold I (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24844</id>
    <revision>
      <id>123869</id>
      <parentid>118400</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T09:11:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123869</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11636" sha1="m6uno8wiwfm0t9ggxn9h8y1xc6vtvca" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Leopold I
| negizgi atı          = {{lang-de|Leopold I.}}
| súwret               = Portret van Leopold I, keizer van Duitsland, RP-P-1886-A-11121.jpg
| súwret uzınlıǵı      =
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = [[Muqaddes Rim imperiyası imperatorları dizimı|Muqaddes Rim imperiyası imperatorı]]
| bayraq               = Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg
| bayraq2              = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1658|1658-jıl]] [[18-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1705|1705-jıl]] [[5-may]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Ferdinand III (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Ferdinand III]]
| keyingi isker        = [[Iosif I (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Iosif I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Chexiya patshası
| bayraq_2             = Flag of Bohemia.svg
| bayraq2_2            = Bohemia Arms.svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1654|1654-jıl]] [[9-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1705|1705-jıl]] [[5-may]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand IV Gabsburg|Ferdinand IV]]
| keyingi isker_2      = [[Iosif I (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Iosif I]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Vengriya patshası
| bayraq_3             = Arpadflagga hungary.svg
| bayraq2_3            = Blason louis II de Hongrie.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1655|1655-jıl]] [[22-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1705|1705-jıl]] [[5-may]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Ferdinand IV Gabsburg|Ferdinand IV]]
| keyingi isker_3      = [[Iosif I (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Iosif I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1640|1640-jıl]] [[9-iyun]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1705|1705-jıl]] [[5-may]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of Counts of Habsbourg.svg|22px]] [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-hayalı'': [[Margarita Tereza Ispaniyalı]]&lt;br&gt;''2-hayalı'': [[Klavdiya Felicita Avstriyalı]]&lt;br&gt;''3-hayalı'': [[Eleonora Neyburglı]]
| balaları             = ''1-nekeden'': Ferdinand Vencel, [[Mariya Antoniya Avstriyalı|Mariya Antoniya]], Iogann Leopold, Mariya Anna&lt;br&gt;''2-nekeden'': Anna Mariya, Mariya Jozefa&lt;br&gt;''3-nekeden'': [[Iosif I (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Iosif I]], Mariya Elizaveta, [[Mariya Anna Avstriyalı (Portugaliya xanzadası)|Mariya Anna]], Mariya Tereza, [[Karl VI (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Karl VI]], Mariya Yozefa, Mariya Magdalina
| ákesi                = [[Ferdinand III (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Ferdinand III]]
| anası                = [[Mariya Anna Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 = katolik shirkewi 
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Leopold I signature.jpg
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Leopold I''' ({{lang-de|Leopold I.}}; [[1640|1640-jıl]] [[9-iyun]] — [[1705|1705-jıl]] [[5-may]]) — [[1658|1658-jıl]] [[18-iyul|18-iyuldan]] [[Muqaddes Rim imperiyası imperatorları dizimı|Muqaddes Rim imperiyası imperatorı]], [[1655|1655-jıl]] [[27-iyun|27-iyunnan]] Vengriya patshası, [[1656|1656-jıl]] [[14-sentyabr|14-sentyabrdan]] Chexiya patshası, imperator [[Ferdinand III (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Ferdinand III]] hám [[Mariya Anna Ispaniyalı|Mariya Anna Ispaniyalınıń]] ekinshi balası.

Leopold I nıń húkimdarlıq dáwiri [[Lyudovik XIV]] penen Evropada gegemonlıq ushın keskin qarsılaslıq menen belgilenedi. Onıń húkimdarlıǵı dáwirinde [[Osmaniyler imperiyası|túrkler]] Venanı qamal etpesten, [[Vengriya|Vengriyanı]] olardan azat etiw baslandı. Uliwma alǵanda, Leopold [[Vestfal pitimi|Vestfal pitiminen]] keyin qulaw aldında turǵan imperiyanı bekkemlewge eristi.

[[Kategoriya:Muqaddes Rim imperiyası imperatorları]]</text>
      <sha1>m6uno8wiwfm0t9ggxn9h8y1xc6vtvca</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kilimandjaro</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24861</id>
    <revision>
      <id>123876</id>
      <parentid>120321</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T11:51:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inosham</username>
        <id>10264</id>
      </contributor>
      <origin>123876</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13036" sha1="69690zybapcqjg05vdimrq9fasvkkhs" xml:space="preserve">{{Taw
| atı = Kilimandjaro 
| súwret = Kilimanjaro from Amboseli.jpg
| Súwrettiń túsindirmesi = Amboseli milliy baģınan Kilimanjaro, Keniya.
| Basqa atı =Kilimandjaro tawı 
| Jaylasıwı = Kilimandjaro rayonı, [[Tanzaniya]]
| Koordinatası = {{Coord|03|04|33|S|37|21|12|E|type:mountain_region:TZ-09_scale:100000|format=dms|display=inline}}
| Taw dizbegi = 
| Biyikligi = 5,895 m (19,341 ft)&lt;ref&gt;/&quot;XPATS International&quot;/&lt;/ref&gt;
| Eni = 5,510 km (3,420 mi) 
| Shıńı = Ultra
| Geologiyalıq jası = 
| Dáslepki kóteriliwi = 
| Kislorodtıń dáslepki shıǵıwı =
| Eń qolaylı jol = 
}}
'''Kilimandjaro tawı''' ({{IPA-en|ˌkɪlɪmənˈdʒɑːroʊ}}&lt;ref&gt;{{Cite dictionary |url=http://www.lexico.com/definition/Kilimanjaro,+Mount |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20150716000000/http://www.lexico.com/definition/Kilimanjaro,+Mount |url-status=dead |archive-date=2015-07-16 |beti=Kilimanjaro, Mount |sózlik=[[Lexico|Oxford Dictionaries]] UK English Dictionary |publisher=[[Oxford University Press]]}} {{Cite web |url=http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/english/Kilimanjaro-Mount |title=Kilimanjaro, Mount |publisher=Lexico |access-date=25 August 2014 |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20150709041225/http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/english/Kilimanjaro-Mount |arxiv-sáne=9 July 2015  }}&lt;/ref&gt;) — [[Tanzaniya|Tanzanyadaǵı]] háreketsiz vulkan. [[Afrika]]daǵı hám dúnyadaǵı teńiz qáddinen joqarı turǵan eń biyik taw bolıp, teńiz qáddinen 5895 m (19,341 ft) hám plato ultanınan 4900 m (16,100 ft) biyiklikte jaylasqan. Sonday-aq, Shıģıs yarım shardaǵı eń biyik vulkan hám topografiyalıq kórinisi boyinsha Jer sharında tórtinshi orında turatuǵın eń biyik shoqqı.

Kilimandjaronıń qubla hám shıģıs janbawırları 1963-jılı Yulius Nyerere tárepinen biykar etilgenge shekem Chagga korollikleriniń jeri bolıp xızmet etken. Kilimandjaro atınıń kelip shıǵıwı hám mánisi belgisiz, biraq «ullılıq tawı» yamasa «basıp bolmaytuǵın» degen mánisti ańlatıwı múmkin. Klassikalıq dereklerde táriyiplengen bolsa da, nemis missioneri [[Yoxannes Rebmanni]] 1848-jılı tawdıń bar ekenligi haqqında xabar bergen birinshi evropalı sıpatında tán alınadı. Evropalılardıń birneshe háreketlerinen keyin Gans Meyer 1889-jılı Kilimandjaronıń eń joqarı shoqqısına jetip bardı.

Taw 1973-jılı Kilimandjaro milliy parki quramına kirgizilgen. «Jeti shıń»nıń biri sıpatında, Kilimandjaro piyada hám órmelep shıǵıw ushın úlken mánzil esaplanadı. Tawdıń eń biyik shıńı bolǵan [[Uhuru]] shıńına barıw ushın jeti jol bar. Texnikalıq jaqtan usı sıyaqlı tawlar sıyaqlı qıyın bolmasa da, Kilimandjaronıń biyikligi biyiklik keselligi ushın qáwip tuwdıradı.

[[Shıǵıs Afrika]] jarıǵınan payda bolǵan birneshe tawlardıń biri Kilimandjaro 2 million jıldan aslam waqıt aldın vulkan háreketinen payda bolǵan. Onıń janbawırlarında taw toǵayları hám bultlı toǵaylar bar. Birneshe túrler Kilimandjaro tawı endemi bolıp esaplanıp, olar arasında gigant jer bawırlawshı Dendrosenecio kilimandjarı da bar. Taw úlken muz qalpaģına hám [[Afrika]]daǵı eń úlken muzlıqlarǵa, sonday-aq, [[Credner]], [[Furtveng|Furtvengler]] hám [[Rebmann]] muzlıqlarına iye. Bul muz qalpaqshası tez qısqarıp barmaqta, onıń 80% ten aslamı XX ásirde joytılǵan. Qalpaq XXI ásir ortalarına barıp pútkilley joq boladı.

== Toponomikası ==
Kilimandjaro atamasınıń kelip shıǵıwı hám mánisi tartıslı. Kilimandjaro aymaǵındaǵı chagga xalqı bul tawdıń atına iye bolmasa da, onıń eki shıńın [[Kipoo]] hám [[Kimawenze]] dep ataydı. Shıńlardıń atları - ádette [[Kibo]] hám [[Mavensi]] dep beriledi. Kibodaǵı qarǵa baylanıslı «daqlı» hám [[Mavensi]] shıńı sebepli «sınǵan tóbe» mánisin ańlatadı. [[Chagga]]nıń «Kilimandjaro» tawına órmelep shıǵıwǵa bolmaydı. Bul bolsa ''kilemanjaare'' yamasa ''kilemajyaro'' dep atawınan kelip shıqqan bolıwı múmkin hám sayaxatshılar bunı onıń atı sıpatında nadurıs túsinedi. Atama kichagga tiliniń etimologiyasındaǵı kileme, «jeńetuǵın nárse» yamasa kilelema, «qıyınlasqan yamasa múmkin bolmaǵan nárse»ge tiykarlanadı. Jaro qus yamasa kárwan ''jyaro'' sózlerinen kelip shıqqan{{Sfn|Hutchinson|1965|p=65}}.

1860-jılda Iogann Lyudvig Krapf suaxılılar Kilimandjaro atın qollanǵanın hám bul «ullılıq tawı» yáki «kárwanlar tawı» degen mánisti ańlatıwın jazǵan, ''njaro'' «ullılıq» yáki ''jaro'' «kárwanlar» dep awdarmalanǵan{{Sfn|Hutchinson|1965|p=65}}. 1885-jılda [[shotlandiyalı]] izertlewshi [[Jozef Tomson]] alternativ sıpatında «aq taw»dı, ''njaro'' bolsa aq reńdi bildiriwin xabarlaǵan{{Sfn|Hutchinson|1965|p=65}}{{Sfn|Krapf|Ravenstein|1860|p=255}}. [[Suaxili tili|Suaxili tili]]niń bul etimologiyalıq jandasıwı sın pikirge alınadı, sebebi kilima mlima (taw)nıń kishireytilgen kórinisi bolıp{{Sfn|Hutchinson|1965|p=65}}{{Sfn|Thomson|1887}} , tiykarınan «tóbelik» degen mánisti ańlatadı. Biraq, mlima eki shoqqınıń atı [[Kipoo]] hám [[Kimawenze]] menen shatastırıw arqalı kilima retinde nadurıs kórsetilgen bolıwı múmkin{{Sfn|Hutchinson|1965|p=65}}.

Krapf 1849-jılı Wakamba baslıǵı menen saparı haqqında aytıp ótedi, ol tawdı Kima jajeu, yaǵnıy «aq taw» dep ataǵan. Jáne bir túsinik, jyaro tawdı buzǵınshılardan qorǵawshı quday yamasa qudayǵa tiyisli bolıwı múmkin.

XIX ásirdiń 80-jıllarında taw [[Germaniya]]nıń [[Shıǵıs Afrika]]sınıń bir bólimine aylandı hám nemis tilinde Kilima-Ndscharo dep atalǵan. 1889-jılı Xans Meyer Kibodaģı eń joqarı shıńģa erisip, Kaiser Vilgelm ushın Kaiser-[[Vilgelm-Spitze]] dep atadı. [[Zanzibar revolyuciyası]] hám 1964-jılı [[Tanzaniya]] dúzilgennen keyin, shoqqı [[Uhuru shoqqısı]] dep ózgertildi: [[suaxili tili]]ndegi «Azatlıq shıńı»&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=http://www.alpinejournal.org.uk/Contents/Contents_1965_files/AJ%201965%20320-330%20Dangar%20Alpine%20Notes.pdf|title=Dangar Alpine Notes|author=Dangar, D. F. O.|journal=The Alpine Journal|year=1965|volume=70|issue=310–311|page=328|access-date=2012-11-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=Further Notes on the Kibo Inner Crater and Glaciers of Kilimanjaro and Mount Kenya|journal=The Geographical Journal|volume=106|issue=5/6|author=Spink|year=1945}}&lt;/ref&gt;.

[[Fayl:Kilimanjaro_from_Amboseli.jpg|solğa|nobaý|Kilimandjaro, 2012-jıl mart]]

=== Muzlıqlar ===
[[Fayl:Kilimanjaro_dymamics2.jpg|alt=|nobaý|1912-2018-jıllarda Kilimanjaro muzlıqlarınıń sheginiwi.]]
Kibo muz qalpaǵı Kilimandjaronıń az bólsheklengen, úlken massiv taw bolıp, qar sızıǵınan joqarı kóterilgeni sebepli payda bolǵan&lt;ref name=&quot;AnAscentOfKilimanjaro&quot;/&gt;. Qalpaq tarqalıp, shetlerinde ayırım muzlıqlarǵa bólinedi. Muz qalpaǵınıń oraylıq bólimi Kibo krateriniń bar bolıwı sebepli úziliske ushıraǵan. Joqarı muzlıqlar hám muz maydanları úlken gorizontal qozģalıslardı kórsetpeydi, sebebi olardıń qalınlıǵı úlken deformaciyanıń aldın aladı.
[[Fayl:Kibo-großer_Gletscher(big_glacier).jpg|solğa|nobaý|2005-jılı Rebmann muzlıǵınıń vertikal diywalı, fonında 70 km (43 mi) uzaqlıqtaǵı Meru tawı]]
[[Fayl:Kilimanjaro_sunrise_at_GillmanPoint(1).jpg|nobaý|Vertikal muzlıq shegarasınıń diywalı 1998-jılı quyashtıń shıǵıwında Gilman noqatınan krater sheńberinde kóringen.]]

== Hawa-rayı ==
Kilimanjaro klimatına tawdıń biyikligi, ekvatorial sawda samalları menen joqarı biyikliktegi qarsı samallarınıń bir waqıtta tásir etiwine múmkinshilik beretuģın hám tawdıń jekkelengen jaylasıwı tásir etedi. Kilimanjaroda kúndiz joqarıģa, al túnde tómenge qaray esiwshi samallar bar, bul rejim tawdıń arqa tárepine qaraǵanda qubla tárepinde kúshlirek boladı. Tegislik bolǵan qubla qaptallar uzınıraq bolıp, atmosferaģa kúshlirek tásir kórsetedi&lt;ref name=&quot;AnAscentOfKilimanjaro&quot;&gt;{{Cite journal|title=An Ascent of Kilimanjaro|last=Gillman|first=C.}}&lt;/ref&gt;. 

Kilimandjaroda eki túrli jawın-shashın máwsimi bar, birinshisi mart-may aylarında, ekinshisi noyabr aylarında boladı. Arqa janbawırlardıń jawın-shashın muǵdarı qubla janbawırlardıń jawın-shashın muǵdarına salıstırǵanda bir qansha az boladı. Tómengi qubla janbawırı jılına 800 den 900 ge shekem (31 den 35 ge shekem), 1500 m biyiklikte 1500 den 2000 mm ge shekem (59 den 79 ge shekem) kóteriledi hám toǵay poyasında 2000 den 2300 m ge shekem (6600 den 7500 ge shekem) 3000 mm den bir bólegi asadı. Alp zonasında jıllıq jawın-shashın muģdarı 200 mm ge shekem kemeyedi.

Shıń aymaǵında ortasha temperatura shama menen −7 °C (19 °F). Arqa muz maydanında (NIF) túndegi bet temperaturası ortasha −9 °C (16 °F) qa shekem tómenleydi, kúndiz ortasha eń joqarı temperatura −4 °C (25 °F) boladı. Keskin radiaciyalıq suwıw túnde NIF -15 °C den -27 °C ga shekem suwıwı múmkin.

Qar jawıwı jıldıń qálegen máwsiminde júz beriwi múmkin, biraq tiykarınan [[Tanzaniya]]nıń arqa tárepindegi eki jawınlı máwsim menen baylanıslı. Shıń aymaǵında jawın-shashın, tiykarınan, jılına 250 den 500 mm ge shekem (9,8 den 19,7 dyuymǵa shekem) qar hám graupel túrinde boladı hám kúnler yamasa jıllar dawamında ózgerip turadı.

=== Hawa-rayı zonası ===
* Toǵaylıq / Tómengi janbawır:, {{Convert|800|to|1800|m|abbr=on|ft}}
* Jawınlı toǵay: {{Convert|1800|to|2800|m|abbr=on|ft}}
* Heather / Moorland: {{Convert|2800|to|4000|m|abbr=on|ft}}
* Alp shóli: {{Convert|4000|to|5000|m|abbr=on|ft}}
* Arktika: {{Convert|5000|to|5895|m|abbr=on}}.&lt;ref name=&quot;Information about Mt Kilimanjaro&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://ascendtanzania.com/mount-kilimanjaro-climbing|bet=Information about Mt Kilimanjaro|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190103210837/https://ascendtanzania.com/mount-kilimanjaro-climbing|arxivsáne=2019-01-03|til=en-US|jumıs=Kiliwarrior Expeditions – Climb Kilimanjaro and become a Kiliwarrior!|qaralǵan sáne=2019-01-03}}&lt;/ref&gt;

[[Fayl:Портеры_на_Килиманджаро_-_тяжёлый_подъём.jpg|nobaý|Kilimandjaroda taw júk tasıwshıları]]
«Kilimandjaro» milliy parki 2013-jılı 51 million AQSh dolları muģdarında dáramat keltirdi: 285 Tanzaniyalı milliy parkler arasında ekinshi orındı iyeledi. [[Tanzaniya]] milliy parkler basqarmasınıń xabar beriwinshe, parkte 2011—2012-byudjet jılı dawamında 57 456 turist dizimge alınǵan, olardan 16 425 adam tawǵa shıqqan; parktiń basqarıw rejesi boyınsha jıllıq quwatlılıǵı 28 470 adamdı quraydı. Tawǵa shıǵıwshılar 2007-jılı 11 000 ǵa shamalas gid, júk tasıwshı hám aspaz ushın turaqlı emes hám máwsimlik jumıs orınların jaratqan. [[Tanzaniya]] húkimeti Kilimandjaro milliy parkin turistlik orın sıpatında tanılıwı sebepli barıw múmkinshiligin jaqsılaw maqsetinde jol infrastrukturasına investiciya kirgizdi. [[Tanzaniya]]da ''Kilimandjaro xalıqaralıq aeroportı'' áhmiyetli transport uzeli esaplanadı&lt;ref name=&quot;Reno&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theeastafrican.co.ke/business/Kilimanjaro-airport-upgrade-to-double-its-capacity-/-/2560/2975796/-/tq738cz/-/index.html|bet=Kilimanjaro airport upgrade to double its capacity|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220417200220/https://www.theeastafrican.co.ke/business/Kilimanjaro-airport-upgrade-to-double-its-capacity-/-/2560/2975796/-/tq738cz/-/index.html|arxivsáne=17 April 2022|avtor=Ihucha|at=Adam|sáne=28 November 2015|qaralǵan sáne=5 April 2020}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}

==== Kitaplar ====
{{Refbegin}}
*{{cite book|last1=Krapf|first1=Johann Ludwig|last2=Ravenstein|first2=Ernest George|title=Travels, Researches, and Missionary Labours, During an Eighteen Years' Residence in Eastern Africa: Together with Journeys to Jagga, Usambara, Ukambani, Shoa, Abessinia and Khartum, and a Coasting Voyage from Nombaz to Cape Delgado |url=https://books.google.com/books?id=z78NAAAAQAAJ&amp;pg=PA255 |year=1860 |publisher=Trübner hám Company, Paternoster Row|archive-url=https://web.archive.org/web/20170216033256/https://books.google.com/books?id=z78NAAAAQAAJ&amp;pg=PA255 |archive-date=16 February 2017|url-status=live }}
*{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=9PETAAAAIAAJ&amp;pg=PA116 |title=''Through Masai land: a journey of exploration among the snowclad volcanic mountains and strange tribes of eastern equatorial Africa'', authored by Johann Ludwig Krapf and Ernest George Ravenstein, Low, Marston, Searle, &amp; Rivington, London, 1887 |access-date=2016-10-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170223170259/https://books.google.com/books?id=9PETAAAAIAAJ&amp;pg=PA116 |archive-date=2017-02-23 |url-status=live |last1=Thomson |first1=Joseph |year=1887 }}
{{refend}}

[[Kategoriya:Tawlar]]
[[Kategoriya:Tanzaniyadaǵı tawlar]]
[[Kategoriya:Jeti shıń]]</text>
      <sha1>69690zybapcqjg05vdimrq9fasvkkhs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123877</id>
      <parentid>123876</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T11:52:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inosham</username>
        <id>10264</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>123877</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13037" sha1="hr42ko3zchxne2oj59f4owwk93nztxc" xml:space="preserve">{{Taw
| atı = Kilimandjaro 
| súwret = Kilimanjaro from Amboseli.jpg
| Súwrettiń túsindirmesi = Amboseli milliy baģınan Kilimanjaro, Keniya.
| Basqa atı =Kilimandjaro tawı 
| Jaylasıwı = Kilimandjaro rayonı, [[Tanzaniya]]
| Koordinatası = {{Coord|03|04|33|S|37|21|12|E|type:mountain_region:TZ-09_scale:100000|format=dms|display=inline}}
| Taw dizbegi = 
| Biyikligi = 5,895 m (19,341 ft)&lt;ref&gt;/&quot;XPATS International&quot;/&lt;/ref&gt;
| Eni = 5,510 km (3,420 mi) 
| Shıńı = Ultra
| Geologiyalıq jası = 
| Dáslepki kóteriliwi = 
| Kislorodtıń dáslepki shıǵıwı =
| Eń qolaylı jol = 
}}
'''Kilimandjaro tawı''' ({{IPA-en|ˌkɪlɪmənˈdʒɑːroʊ}}&lt;ref&gt;{{Cite dictionary |url=http://www.lexico.com/definition/Kilimanjaro,+Mount |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20150716000000/http://www.lexico.com/definition/Kilimanjaro,+Mount |url-status=dead |archive-date=2015-07-16 |beti=Kilimanjaro, Mount |sózlik=[[Lexico|Oxford Dictionaries]] UK English Dictionary |publisher=[[Oxford University Press]]}} {{Cite web |url=http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/english/Kilimanjaro-Mount |title=Kilimanjaro, Mount |publisher=Lexico |access-date=25 August 2014 |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20150709041225/http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/english/Kilimanjaro-Mount |arxiv-sáne=9 July 2015  }}&lt;/ref&gt;) — [[Tanzaniya|Tanzaniyadaǵı]] háreketsiz vulkan. [[Afrika]]daǵı hám dúnyadaǵı teńiz qáddinen joqarı turǵan eń biyik taw bolıp, teńiz qáddinen 5895 m (19,341 ft) hám plato ultanınan 4900 m (16,100 ft) biyiklikte jaylasqan. Sonday-aq, Shıģıs yarım shardaǵı eń biyik vulkan hám topografiyalıq kórinisi boyinsha Jer sharında tórtinshi orında turatuǵın eń biyik shoqqı.

Kilimandjaronıń qubla hám shıģıs janbawırları 1963-jılı Yulius Nyerere tárepinen biykar etilgenge shekem Chagga korollikleriniń jeri bolıp xızmet etken. Kilimandjaro atınıń kelip shıǵıwı hám mánisi belgisiz, biraq «ullılıq tawı» yamasa «basıp bolmaytuǵın» degen mánisti ańlatıwı múmkin. Klassikalıq dereklerde táriyiplengen bolsa da, nemis missioneri [[Yoxannes Rebmanni]] 1848-jılı tawdıń bar ekenligi haqqında xabar bergen birinshi evropalı sıpatında tán alınadı. Evropalılardıń birneshe háreketlerinen keyin Gans Meyer 1889-jılı Kilimandjaronıń eń joqarı shoqqısına jetip bardı.

Taw 1973-jılı Kilimandjaro milliy parki quramına kirgizilgen. «Jeti shıń»nıń biri sıpatında, Kilimandjaro piyada hám órmelep shıǵıw ushın úlken mánzil esaplanadı. Tawdıń eń biyik shıńı bolǵan [[Uhuru]] shıńına barıw ushın jeti jol bar. Texnikalıq jaqtan usı sıyaqlı tawlar sıyaqlı qıyın bolmasa da, Kilimandjaronıń biyikligi biyiklik keselligi ushın qáwip tuwdıradı.

[[Shıǵıs Afrika]] jarıǵınan payda bolǵan birneshe tawlardıń biri Kilimandjaro 2 million jıldan aslam waqıt aldın vulkan háreketinen payda bolǵan. Onıń janbawırlarında taw toǵayları hám bultlı toǵaylar bar. Birneshe túrler Kilimandjaro tawı endemi bolıp esaplanıp, olar arasında gigant jer bawırlawshı Dendrosenecio kilimandjarı da bar. Taw úlken muz qalpaģına hám [[Afrika]]daǵı eń úlken muzlıqlarǵa, sonday-aq, [[Credner]], [[Furtveng|Furtvengler]] hám [[Rebmann]] muzlıqlarına iye. Bul muz qalpaqshası tez qısqarıp barmaqta, onıń 80% ten aslamı XX ásirde joytılǵan. Qalpaq XXI ásir ortalarına barıp pútkilley joq boladı.

== Toponomikası ==
Kilimandjaro atamasınıń kelip shıǵıwı hám mánisi tartıslı. Kilimandjaro aymaǵındaǵı chagga xalqı bul tawdıń atına iye bolmasa da, onıń eki shıńın [[Kipoo]] hám [[Kimawenze]] dep ataydı. Shıńlardıń atları - ádette [[Kibo]] hám [[Mavensi]] dep beriledi. Kibodaǵı qarǵa baylanıslı «daqlı» hám [[Mavensi]] shıńı sebepli «sınǵan tóbe» mánisin ańlatadı. [[Chagga]]nıń «Kilimandjaro» tawına órmelep shıǵıwǵa bolmaydı. Bul bolsa ''kilemanjaare'' yamasa ''kilemajyaro'' dep atawınan kelip shıqqan bolıwı múmkin hám sayaxatshılar bunı onıń atı sıpatında nadurıs túsinedi. Atama kichagga tiliniń etimologiyasındaǵı kileme, «jeńetuǵın nárse» yamasa kilelema, «qıyınlasqan yamasa múmkin bolmaǵan nárse»ge tiykarlanadı. Jaro qus yamasa kárwan ''jyaro'' sózlerinen kelip shıqqan{{Sfn|Hutchinson|1965|p=65}}.

1860-jılda Iogann Lyudvig Krapf suaxılılar Kilimandjaro atın qollanǵanın hám bul «ullılıq tawı» yáki «kárwanlar tawı» degen mánisti ańlatıwın jazǵan, ''njaro'' «ullılıq» yáki ''jaro'' «kárwanlar» dep awdarmalanǵan{{Sfn|Hutchinson|1965|p=65}}. 1885-jılda [[shotlandiyalı]] izertlewshi [[Jozef Tomson]] alternativ sıpatında «aq taw»dı, ''njaro'' bolsa aq reńdi bildiriwin xabarlaǵan{{Sfn|Hutchinson|1965|p=65}}{{Sfn|Krapf|Ravenstein|1860|p=255}}. [[Suaxili tili|Suaxili tili]]niń bul etimologiyalıq jandasıwı sın pikirge alınadı, sebebi kilima mlima (taw)nıń kishireytilgen kórinisi bolıp{{Sfn|Hutchinson|1965|p=65}}{{Sfn|Thomson|1887}} , tiykarınan «tóbelik» degen mánisti ańlatadı. Biraq, mlima eki shoqqınıń atı [[Kipoo]] hám [[Kimawenze]] menen shatastırıw arqalı kilima retinde nadurıs kórsetilgen bolıwı múmkin{{Sfn|Hutchinson|1965|p=65}}.

Krapf 1849-jılı Wakamba baslıǵı menen saparı haqqında aytıp ótedi, ol tawdı Kima jajeu, yaǵnıy «aq taw» dep ataǵan. Jáne bir túsinik, jyaro tawdı buzǵınshılardan qorǵawshı quday yamasa qudayǵa tiyisli bolıwı múmkin.

XIX ásirdiń 80-jıllarında taw [[Germaniya]]nıń [[Shıǵıs Afrika]]sınıń bir bólimine aylandı hám nemis tilinde Kilima-Ndscharo dep atalǵan. 1889-jılı Xans Meyer Kibodaģı eń joqarı shıńģa erisip, Kaiser Vilgelm ushın Kaiser-[[Vilgelm-Spitze]] dep atadı. [[Zanzibar revolyuciyası]] hám 1964-jılı [[Tanzaniya]] dúzilgennen keyin, shoqqı [[Uhuru shoqqısı]] dep ózgertildi: [[suaxili tili]]ndegi «Azatlıq shıńı»&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=http://www.alpinejournal.org.uk/Contents/Contents_1965_files/AJ%201965%20320-330%20Dangar%20Alpine%20Notes.pdf|title=Dangar Alpine Notes|author=Dangar, D. F. O.|journal=The Alpine Journal|year=1965|volume=70|issue=310–311|page=328|access-date=2012-11-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=Further Notes on the Kibo Inner Crater and Glaciers of Kilimanjaro and Mount Kenya|journal=The Geographical Journal|volume=106|issue=5/6|author=Spink|year=1945}}&lt;/ref&gt;.

[[Fayl:Kilimanjaro_from_Amboseli.jpg|solğa|nobaý|Kilimandjaro, 2012-jıl mart]]

=== Muzlıqlar ===
[[Fayl:Kilimanjaro_dymamics2.jpg|alt=|nobaý|1912-2018-jıllarda Kilimanjaro muzlıqlarınıń sheginiwi.]]
Kibo muz qalpaǵı Kilimandjaronıń az bólsheklengen, úlken massiv taw bolıp, qar sızıǵınan joqarı kóterilgeni sebepli payda bolǵan&lt;ref name=&quot;AnAscentOfKilimanjaro&quot;/&gt;. Qalpaq tarqalıp, shetlerinde ayırım muzlıqlarǵa bólinedi. Muz qalpaǵınıń oraylıq bólimi Kibo krateriniń bar bolıwı sebepli úziliske ushıraǵan. Joqarı muzlıqlar hám muz maydanları úlken gorizontal qozģalıslardı kórsetpeydi, sebebi olardıń qalınlıǵı úlken deformaciyanıń aldın aladı.
[[Fayl:Kibo-großer_Gletscher(big_glacier).jpg|solğa|nobaý|2005-jılı Rebmann muzlıǵınıń vertikal diywalı, fonında 70 km (43 mi) uzaqlıqtaǵı Meru tawı]]
[[Fayl:Kilimanjaro_sunrise_at_GillmanPoint(1).jpg|nobaý|Vertikal muzlıq shegarasınıń diywalı 1998-jılı quyashtıń shıǵıwında Gilman noqatınan krater sheńberinde kóringen.]]

== Hawa-rayı ==
Kilimanjaro klimatına tawdıń biyikligi, ekvatorial sawda samalları menen joqarı biyikliktegi qarsı samallarınıń bir waqıtta tásir etiwine múmkinshilik beretuģın hám tawdıń jekkelengen jaylasıwı tásir etedi. Kilimanjaroda kúndiz joqarıģa, al túnde tómenge qaray esiwshi samallar bar, bul rejim tawdıń arqa tárepine qaraǵanda qubla tárepinde kúshlirek boladı. Tegislik bolǵan qubla qaptallar uzınıraq bolıp, atmosferaģa kúshlirek tásir kórsetedi&lt;ref name=&quot;AnAscentOfKilimanjaro&quot;&gt;{{Cite journal|title=An Ascent of Kilimanjaro|last=Gillman|first=C.}}&lt;/ref&gt;. 

Kilimandjaroda eki túrli jawın-shashın máwsimi bar, birinshisi mart-may aylarında, ekinshisi noyabr aylarında boladı. Arqa janbawırlardıń jawın-shashın muǵdarı qubla janbawırlardıń jawın-shashın muǵdarına salıstırǵanda bir qansha az boladı. Tómengi qubla janbawırı jılına 800 den 900 ge shekem (31 den 35 ge shekem), 1500 m biyiklikte 1500 den 2000 mm ge shekem (59 den 79 ge shekem) kóteriledi hám toǵay poyasında 2000 den 2300 m ge shekem (6600 den 7500 ge shekem) 3000 mm den bir bólegi asadı. Alp zonasında jıllıq jawın-shashın muģdarı 200 mm ge shekem kemeyedi.

Shıń aymaǵında ortasha temperatura shama menen −7 °C (19 °F). Arqa muz maydanında (NIF) túndegi bet temperaturası ortasha −9 °C (16 °F) qa shekem tómenleydi, kúndiz ortasha eń joqarı temperatura −4 °C (25 °F) boladı. Keskin radiaciyalıq suwıw túnde NIF -15 °C den -27 °C ga shekem suwıwı múmkin.

Qar jawıwı jıldıń qálegen máwsiminde júz beriwi múmkin, biraq tiykarınan [[Tanzaniya]]nıń arqa tárepindegi eki jawınlı máwsim menen baylanıslı. Shıń aymaǵında jawın-shashın, tiykarınan, jılına 250 den 500 mm ge shekem (9,8 den 19,7 dyuymǵa shekem) qar hám graupel túrinde boladı hám kúnler yamasa jıllar dawamında ózgerip turadı.

=== Hawa-rayı zonası ===
* Toǵaylıq / Tómengi janbawır:, {{Convert|800|to|1800|m|abbr=on|ft}}
* Jawınlı toǵay: {{Convert|1800|to|2800|m|abbr=on|ft}}
* Heather / Moorland: {{Convert|2800|to|4000|m|abbr=on|ft}}
* Alp shóli: {{Convert|4000|to|5000|m|abbr=on|ft}}
* Arktika: {{Convert|5000|to|5895|m|abbr=on}}.&lt;ref name=&quot;Information about Mt Kilimanjaro&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://ascendtanzania.com/mount-kilimanjaro-climbing|bet=Information about Mt Kilimanjaro|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190103210837/https://ascendtanzania.com/mount-kilimanjaro-climbing|arxivsáne=2019-01-03|til=en-US|jumıs=Kiliwarrior Expeditions – Climb Kilimanjaro and become a Kiliwarrior!|qaralǵan sáne=2019-01-03}}&lt;/ref&gt;

[[Fayl:Портеры_на_Килиманджаро_-_тяжёлый_подъём.jpg|nobaý|Kilimandjaroda taw júk tasıwshıları]]
«Kilimandjaro» milliy parki 2013-jılı 51 million AQSh dolları muģdarında dáramat keltirdi: 285 Tanzaniyalı milliy parkler arasında ekinshi orındı iyeledi. [[Tanzaniya]] milliy parkler basqarmasınıń xabar beriwinshe, parkte 2011—2012-byudjet jılı dawamında 57 456 turist dizimge alınǵan, olardan 16 425 adam tawǵa shıqqan; parktiń basqarıw rejesi boyınsha jıllıq quwatlılıǵı 28 470 adamdı quraydı. Tawǵa shıǵıwshılar 2007-jılı 11 000 ǵa shamalas gid, júk tasıwshı hám aspaz ushın turaqlı emes hám máwsimlik jumıs orınların jaratqan. [[Tanzaniya]] húkimeti Kilimandjaro milliy parkin turistlik orın sıpatında tanılıwı sebepli barıw múmkinshiligin jaqsılaw maqsetinde jol infrastrukturasına investiciya kirgizdi. [[Tanzaniya]]da ''Kilimandjaro xalıqaralıq aeroportı'' áhmiyetli transport uzeli esaplanadı&lt;ref name=&quot;Reno&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theeastafrican.co.ke/business/Kilimanjaro-airport-upgrade-to-double-its-capacity-/-/2560/2975796/-/tq738cz/-/index.html|bet=Kilimanjaro airport upgrade to double its capacity|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220417200220/https://www.theeastafrican.co.ke/business/Kilimanjaro-airport-upgrade-to-double-its-capacity-/-/2560/2975796/-/tq738cz/-/index.html|arxivsáne=17 April 2022|avtor=Ihucha|at=Adam|sáne=28 November 2015|qaralǵan sáne=5 April 2020}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}

==== Kitaplar ====
{{Refbegin}}
*{{cite book|last1=Krapf|first1=Johann Ludwig|last2=Ravenstein|first2=Ernest George|title=Travels, Researches, and Missionary Labours, During an Eighteen Years' Residence in Eastern Africa: Together with Journeys to Jagga, Usambara, Ukambani, Shoa, Abessinia and Khartum, and a Coasting Voyage from Nombaz to Cape Delgado |url=https://books.google.com/books?id=z78NAAAAQAAJ&amp;pg=PA255 |year=1860 |publisher=Trübner hám Company, Paternoster Row|archive-url=https://web.archive.org/web/20170216033256/https://books.google.com/books?id=z78NAAAAQAAJ&amp;pg=PA255 |archive-date=16 February 2017|url-status=live }}
*{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=9PETAAAAIAAJ&amp;pg=PA116 |title=''Through Masai land: a journey of exploration among the snowclad volcanic mountains and strange tribes of eastern equatorial Africa'', authored by Johann Ludwig Krapf and Ernest George Ravenstein, Low, Marston, Searle, &amp; Rivington, London, 1887 |access-date=2016-10-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170223170259/https://books.google.com/books?id=9PETAAAAIAAJ&amp;pg=PA116 |archive-date=2017-02-23 |url-status=live |last1=Thomson |first1=Joseph |year=1887 }}
{{refend}}

[[Kategoriya:Tawlar]]
[[Kategoriya:Tanzaniyadaǵı tawlar]]
[[Kategoriya:Jeti shıń]]</text>
      <sha1>hr42ko3zchxne2oj59f4owwk93nztxc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123878</id>
      <parentid>123877</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T11:52:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inosham</username>
        <id>10264</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Toponomikası */</comment>
      <origin>123878</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13049" sha1="av3s1veo1epciif8p9k6gj44fh9frhi" xml:space="preserve">{{Taw
| atı = Kilimandjaro 
| súwret = Kilimanjaro from Amboseli.jpg
| Súwrettiń túsindirmesi = Amboseli milliy baģınan Kilimanjaro, Keniya.
| Basqa atı =Kilimandjaro tawı 
| Jaylasıwı = Kilimandjaro rayonı, [[Tanzaniya]]
| Koordinatası = {{Coord|03|04|33|S|37|21|12|E|type:mountain_region:TZ-09_scale:100000|format=dms|display=inline}}
| Taw dizbegi = 
| Biyikligi = 5,895 m (19,341 ft)&lt;ref&gt;/&quot;XPATS International&quot;/&lt;/ref&gt;
| Eni = 5,510 km (3,420 mi) 
| Shıńı = Ultra
| Geologiyalıq jası = 
| Dáslepki kóteriliwi = 
| Kislorodtıń dáslepki shıǵıwı =
| Eń qolaylı jol = 
}}
'''Kilimandjaro tawı''' ({{IPA-en|ˌkɪlɪmənˈdʒɑːroʊ}}&lt;ref&gt;{{Cite dictionary |url=http://www.lexico.com/definition/Kilimanjaro,+Mount |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20150716000000/http://www.lexico.com/definition/Kilimanjaro,+Mount |url-status=dead |archive-date=2015-07-16 |beti=Kilimanjaro, Mount |sózlik=[[Lexico|Oxford Dictionaries]] UK English Dictionary |publisher=[[Oxford University Press]]}} {{Cite web |url=http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/english/Kilimanjaro-Mount |title=Kilimanjaro, Mount |publisher=Lexico |access-date=25 August 2014 |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20150709041225/http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/english/Kilimanjaro-Mount |arxiv-sáne=9 July 2015  }}&lt;/ref&gt;) — [[Tanzaniya|Tanzaniyadaǵı]] háreketsiz vulkan. [[Afrika]]daǵı hám dúnyadaǵı teńiz qáddinen joqarı turǵan eń biyik taw bolıp, teńiz qáddinen 5895 m (19,341 ft) hám plato ultanınan 4900 m (16,100 ft) biyiklikte jaylasqan. Sonday-aq, Shıģıs yarım shardaǵı eń biyik vulkan hám topografiyalıq kórinisi boyinsha Jer sharında tórtinshi orında turatuǵın eń biyik shoqqı.

Kilimandjaronıń qubla hám shıģıs janbawırları 1963-jılı Yulius Nyerere tárepinen biykar etilgenge shekem Chagga korollikleriniń jeri bolıp xızmet etken. Kilimandjaro atınıń kelip shıǵıwı hám mánisi belgisiz, biraq «ullılıq tawı» yamasa «basıp bolmaytuǵın» degen mánisti ańlatıwı múmkin. Klassikalıq dereklerde táriyiplengen bolsa da, nemis missioneri [[Yoxannes Rebmanni]] 1848-jılı tawdıń bar ekenligi haqqında xabar bergen birinshi evropalı sıpatında tán alınadı. Evropalılardıń birneshe háreketlerinen keyin Gans Meyer 1889-jılı Kilimandjaronıń eń joqarı shoqqısına jetip bardı.

Taw 1973-jılı Kilimandjaro milliy parki quramına kirgizilgen. «Jeti shıń»nıń biri sıpatında, Kilimandjaro piyada hám órmelep shıǵıw ushın úlken mánzil esaplanadı. Tawdıń eń biyik shıńı bolǵan [[Uhuru]] shıńına barıw ushın jeti jol bar. Texnikalıq jaqtan usı sıyaqlı tawlar sıyaqlı qıyın bolmasa da, Kilimandjaronıń biyikligi biyiklik keselligi ushın qáwip tuwdıradı.

[[Shıǵıs Afrika]] jarıǵınan payda bolǵan birneshe tawlardıń biri Kilimandjaro 2 million jıldan aslam waqıt aldın vulkan háreketinen payda bolǵan. Onıń janbawırlarında taw toǵayları hám bultlı toǵaylar bar. Birneshe túrler Kilimandjaro tawı endemi bolıp esaplanıp, olar arasında gigant jer bawırlawshı Dendrosenecio kilimandjarı da bar. Taw úlken muz qalpaģına hám [[Afrika]]daǵı eń úlken muzlıqlarǵa, sonday-aq, [[Credner]], [[Furtveng|Furtvengler]] hám [[Rebmann]] muzlıqlarına iye. Bul muz qalpaqshası tez qısqarıp barmaqta, onıń 80% ten aslamı XX ásirde joytılǵan. Qalpaq XXI ásir ortalarına barıp pútkilley joq boladı.

== Toponomikası ==
Kilimandjaro atamasınıń kelip shıǵıwı hám mánisi tartıslı. Kilimandjaro aymaǵındaǵı chagga xalqı bul tawdıń atına iye bolmasa da, onıń eki shıńın [[Kipoo]] hám [[Kimawenze]] dep ataydı. Shıńlardıń atları - ádette [[Kibo]] hám [[Mavensi]] dep beriledi. Kibodaǵı qarǵa baylanıslı «daqlı» hám [[Mavensi]] shıńı sebepli «sınǵan tóbe» mánisin ańlatadı. [[Chagga]]nıń «Kilimandjaro» tawına órmelep shıǵıwǵa bolmaydı. Bul bolsa ''kilemanjaare'' yamasa ''kilemajyaro'' dep atawınan kelip shıqqan bolıwı múmkin hám sayaxatshılar bunı onıń atı sıpatında nadurıs túsinedi. Atama kichagga tiliniń etimologiyasındaǵı kileme, «jeńetuǵın nárse» yamasa kilelema, «qıyınlasqan yamasa múmkin bolmaǵan nárse»ge tiykarlanadı. Jaro qus yamasa kárwan ''jyaro'' sózlerinen kelip shıqqan{{Sfn|Hutchinson|1965|p=65}}.

1860-jılda Iogann Lyudvig Krapf suaxılılar Kilimandjaro atın qollanǵanın hám bul «ullılıq tawı» yáki «kárwanlar tawı» degen mánisti ańlatıwın jazǵan, ''njaro'' «ullılıq» yáki ''jaro'' «kárwanlar» dep awdarmalanǵan{{Sfn|Hutchinson|1965|p=65}}. 1885-jılda [[Shotlandiya|shotlandiyalı]] izertlewshi [[Jozef Tomson]] alternativ sıpatında «aq taw»dı, ''njaro'' bolsa aq reńdi bildiriwin xabarlaǵan{{Sfn|Hutchinson|1965|p=65}}{{Sfn|Krapf|Ravenstein|1860|p=255}}. [[Suaxili tili|Suaxili tili]]niń bul etimologiyalıq jandasıwı sın pikirge alınadı, sebebi kilima mlima (taw)nıń kishireytilgen kórinisi bolıp{{Sfn|Hutchinson|1965|p=65}}{{Sfn|Thomson|1887}} , tiykarınan «tóbelik» degen mánisti ańlatadı. Biraq, mlima eki shoqqınıń atı [[Kipoo]] hám [[Kimawenze]] menen shatastırıw arqalı kilima retinde nadurıs kórsetilgen bolıwı múmkin{{Sfn|Hutchinson|1965|p=65}}.

Krapf 1849-jılı Wakamba baslıǵı menen saparı haqqında aytıp ótedi, ol tawdı Kima jajeu, yaǵnıy «aq taw» dep ataǵan. Jáne bir túsinik, jyaro tawdı buzǵınshılardan qorǵawshı quday yamasa qudayǵa tiyisli bolıwı múmkin.

XIX ásirdiń 80-jıllarında taw [[Germaniya]]nıń [[Shıǵıs Afrika]]sınıń bir bólimine aylandı hám nemis tilinde Kilima-Ndscharo dep atalǵan. 1889-jılı Xans Meyer Kibodaģı eń joqarı shıńģa erisip, Kaiser Vilgelm ushın Kaiser-[[Vilgelm-Spitze]] dep atadı. [[Zanzibar revolyuciyası]] hám 1964-jılı [[Tanzaniya]] dúzilgennen keyin, shoqqı [[Uhuru shoqqısı]] dep ózgertildi: [[suaxili tili]]ndegi «Azatlıq shıńı»&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=http://www.alpinejournal.org.uk/Contents/Contents_1965_files/AJ%201965%20320-330%20Dangar%20Alpine%20Notes.pdf|title=Dangar Alpine Notes|author=Dangar, D. F. O.|journal=The Alpine Journal|year=1965|volume=70|issue=310–311|page=328|access-date=2012-11-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=Further Notes on the Kibo Inner Crater and Glaciers of Kilimanjaro and Mount Kenya|journal=The Geographical Journal|volume=106|issue=5/6|author=Spink|year=1945}}&lt;/ref&gt;.

[[Fayl:Kilimanjaro_from_Amboseli.jpg|solğa|nobaý|Kilimandjaro, 2012-jıl mart]]

=== Muzlıqlar ===
[[Fayl:Kilimanjaro_dymamics2.jpg|alt=|nobaý|1912-2018-jıllarda Kilimanjaro muzlıqlarınıń sheginiwi.]]
Kibo muz qalpaǵı Kilimandjaronıń az bólsheklengen, úlken massiv taw bolıp, qar sızıǵınan joqarı kóterilgeni sebepli payda bolǵan&lt;ref name=&quot;AnAscentOfKilimanjaro&quot;/&gt;. Qalpaq tarqalıp, shetlerinde ayırım muzlıqlarǵa bólinedi. Muz qalpaǵınıń oraylıq bólimi Kibo krateriniń bar bolıwı sebepli úziliske ushıraǵan. Joqarı muzlıqlar hám muz maydanları úlken gorizontal qozģalıslardı kórsetpeydi, sebebi olardıń qalınlıǵı úlken deformaciyanıń aldın aladı.
[[Fayl:Kibo-großer_Gletscher(big_glacier).jpg|solğa|nobaý|2005-jılı Rebmann muzlıǵınıń vertikal diywalı, fonında 70 km (43 mi) uzaqlıqtaǵı Meru tawı]]
[[Fayl:Kilimanjaro_sunrise_at_GillmanPoint(1).jpg|nobaý|Vertikal muzlıq shegarasınıń diywalı 1998-jılı quyashtıń shıǵıwında Gilman noqatınan krater sheńberinde kóringen.]]

== Hawa-rayı ==
Kilimanjaro klimatına tawdıń biyikligi, ekvatorial sawda samalları menen joqarı biyikliktegi qarsı samallarınıń bir waqıtta tásir etiwine múmkinshilik beretuģın hám tawdıń jekkelengen jaylasıwı tásir etedi. Kilimanjaroda kúndiz joqarıģa, al túnde tómenge qaray esiwshi samallar bar, bul rejim tawdıń arqa tárepine qaraǵanda qubla tárepinde kúshlirek boladı. Tegislik bolǵan qubla qaptallar uzınıraq bolıp, atmosferaģa kúshlirek tásir kórsetedi&lt;ref name=&quot;AnAscentOfKilimanjaro&quot;&gt;{{Cite journal|title=An Ascent of Kilimanjaro|last=Gillman|first=C.}}&lt;/ref&gt;. 

Kilimandjaroda eki túrli jawın-shashın máwsimi bar, birinshisi mart-may aylarında, ekinshisi noyabr aylarında boladı. Arqa janbawırlardıń jawın-shashın muǵdarı qubla janbawırlardıń jawın-shashın muǵdarına salıstırǵanda bir qansha az boladı. Tómengi qubla janbawırı jılına 800 den 900 ge shekem (31 den 35 ge shekem), 1500 m biyiklikte 1500 den 2000 mm ge shekem (59 den 79 ge shekem) kóteriledi hám toǵay poyasında 2000 den 2300 m ge shekem (6600 den 7500 ge shekem) 3000 mm den bir bólegi asadı. Alp zonasında jıllıq jawın-shashın muģdarı 200 mm ge shekem kemeyedi.

Shıń aymaǵında ortasha temperatura shama menen −7 °C (19 °F). Arqa muz maydanında (NIF) túndegi bet temperaturası ortasha −9 °C (16 °F) qa shekem tómenleydi, kúndiz ortasha eń joqarı temperatura −4 °C (25 °F) boladı. Keskin radiaciyalıq suwıw túnde NIF -15 °C den -27 °C ga shekem suwıwı múmkin.

Qar jawıwı jıldıń qálegen máwsiminde júz beriwi múmkin, biraq tiykarınan [[Tanzaniya]]nıń arqa tárepindegi eki jawınlı máwsim menen baylanıslı. Shıń aymaǵında jawın-shashın, tiykarınan, jılına 250 den 500 mm ge shekem (9,8 den 19,7 dyuymǵa shekem) qar hám graupel túrinde boladı hám kúnler yamasa jıllar dawamında ózgerip turadı.

=== Hawa-rayı zonası ===
* Toǵaylıq / Tómengi janbawır:, {{Convert|800|to|1800|m|abbr=on|ft}}
* Jawınlı toǵay: {{Convert|1800|to|2800|m|abbr=on|ft}}
* Heather / Moorland: {{Convert|2800|to|4000|m|abbr=on|ft}}
* Alp shóli: {{Convert|4000|to|5000|m|abbr=on|ft}}
* Arktika: {{Convert|5000|to|5895|m|abbr=on}}.&lt;ref name=&quot;Information about Mt Kilimanjaro&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://ascendtanzania.com/mount-kilimanjaro-climbing|bet=Information about Mt Kilimanjaro|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190103210837/https://ascendtanzania.com/mount-kilimanjaro-climbing|arxivsáne=2019-01-03|til=en-US|jumıs=Kiliwarrior Expeditions – Climb Kilimanjaro and become a Kiliwarrior!|qaralǵan sáne=2019-01-03}}&lt;/ref&gt;

[[Fayl:Портеры_на_Килиманджаро_-_тяжёлый_подъём.jpg|nobaý|Kilimandjaroda taw júk tasıwshıları]]
«Kilimandjaro» milliy parki 2013-jılı 51 million AQSh dolları muģdarında dáramat keltirdi: 285 Tanzaniyalı milliy parkler arasında ekinshi orındı iyeledi. [[Tanzaniya]] milliy parkler basqarmasınıń xabar beriwinshe, parkte 2011—2012-byudjet jılı dawamında 57 456 turist dizimge alınǵan, olardan 16 425 adam tawǵa shıqqan; parktiń basqarıw rejesi boyınsha jıllıq quwatlılıǵı 28 470 adamdı quraydı. Tawǵa shıǵıwshılar 2007-jılı 11 000 ǵa shamalas gid, júk tasıwshı hám aspaz ushın turaqlı emes hám máwsimlik jumıs orınların jaratqan. [[Tanzaniya]] húkimeti Kilimandjaro milliy parkin turistlik orın sıpatında tanılıwı sebepli barıw múmkinshiligin jaqsılaw maqsetinde jol infrastrukturasına investiciya kirgizdi. [[Tanzaniya]]da ''Kilimandjaro xalıqaralıq aeroportı'' áhmiyetli transport uzeli esaplanadı&lt;ref name=&quot;Reno&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theeastafrican.co.ke/business/Kilimanjaro-airport-upgrade-to-double-its-capacity-/-/2560/2975796/-/tq738cz/-/index.html|bet=Kilimanjaro airport upgrade to double its capacity|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220417200220/https://www.theeastafrican.co.ke/business/Kilimanjaro-airport-upgrade-to-double-its-capacity-/-/2560/2975796/-/tq738cz/-/index.html|arxivsáne=17 April 2022|avtor=Ihucha|at=Adam|sáne=28 November 2015|qaralǵan sáne=5 April 2020}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}

==== Kitaplar ====
{{Refbegin}}
*{{cite book|last1=Krapf|first1=Johann Ludwig|last2=Ravenstein|first2=Ernest George|title=Travels, Researches, and Missionary Labours, During an Eighteen Years' Residence in Eastern Africa: Together with Journeys to Jagga, Usambara, Ukambani, Shoa, Abessinia and Khartum, and a Coasting Voyage from Nombaz to Cape Delgado |url=https://books.google.com/books?id=z78NAAAAQAAJ&amp;pg=PA255 |year=1860 |publisher=Trübner hám Company, Paternoster Row|archive-url=https://web.archive.org/web/20170216033256/https://books.google.com/books?id=z78NAAAAQAAJ&amp;pg=PA255 |archive-date=16 February 2017|url-status=live }}
*{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=9PETAAAAIAAJ&amp;pg=PA116 |title=''Through Masai land: a journey of exploration among the snowclad volcanic mountains and strange tribes of eastern equatorial Africa'', authored by Johann Ludwig Krapf and Ernest George Ravenstein, Low, Marston, Searle, &amp; Rivington, London, 1887 |access-date=2016-10-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170223170259/https://books.google.com/books?id=9PETAAAAIAAJ&amp;pg=PA116 |archive-date=2017-02-23 |url-status=live |last1=Thomson |first1=Joseph |year=1887 }}
{{refend}}

[[Kategoriya:Tawlar]]
[[Kategoriya:Tanzaniyadaǵı tawlar]]
[[Kategoriya:Jeti shıń]]</text>
      <sha1>av3s1veo1epciif8p9k6gj44fh9frhi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Data Transfer Project</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24873</id>
    <revision>
      <id>123737</id>
      <parentid>121697</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:11:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123737</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3530" sha1="749sq0nu3bb97hn6xpq481nwlcis9c1" xml:space="preserve">
'''Data Transfer Project (DTP)''' – bul bir neshe onlayn platformalar arasında maǵlıwmatlardı kóshiriw imkaniyatın beretuǵın [[ashıq kodlı]] baslama. Joybar 2018-jıl 20-iyul kúni [[Google]] tárepinen iske qosıldı hám usınıldı, hám házirgi waqıtta [[Facebook]], [[Microsoft]], [[Twitter]],&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5google.com/guides/data-transfer-project/|bet=Data Transfer Project {{!}} 9to5Google|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=July 20, 2018}}&lt;/ref&gt; hám [[Apple Inc.|Apple]] menen birgelikte jumıs islep atır.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/7/30/20746868/apple-data-transfer-project-google-microsoft-twitter|bet=Apple joins Google, Facebook, and Twitter in data-sharing project|avtor=Brandom|at=Russell|sáne=July 30, 2019|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=July 30, 2019}}&lt;/ref&gt;

== Tariyxı ==
Joybar 2017-jılı Google Data Liberation Front tárepinen shólkemlestirilgen bolıp, jeke adamlarǵa ózleriniń onlayn maǵlıwmatların júklep alıw hám qayta júklewdi talap etpesten, hár túrli platformalar arasında kóshiriwge imkaniyat beretuǵın platformanı usınıwǵa maqset etken. Ekosistema onlayn platformalar tárepinen járiyalanǵan hár túrli API-lar arqalı hár túrli fayllardı shıǵarıp alıw hám basqa platformalar menen úylesimli bolıwı ushın usınday kodlardı awdarıw arqalı ámelge asırıladı. Oǵan uqsas, Data Transfer Project házirgi waqıtta Google Takeout hám Facebook-taǵı uqsas programma (bunı «Access your information» dep ataydı) sheńberinde qollanılıp, eki jeke maǵlıwmatlardı júklep alıw xızmetleriniń bir-biri menen úylesimli bolıwına imkaniyat beredi. Bul maǵlıwmatlardı eki platformadan ańsatlıq penen kóshiriwge múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/7/30/20746868/apple-data-transfer-project-google-microsoft-twitter|bet=Apple joins Google, Facebook, and Twitter in data-sharing project|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210208022307/https://www.theverge.com/2019/7/30/20746868/apple-data-transfer-project-google-microsoft-twitter|arxivsáne=February 8, 2021|avtor=Brandom|at=Russell|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=February 19, 2021}}&lt;/ref&gt;

2018-jıl 20-iyul kúni qospa joybar járiyalandı. [[GitHub]]-qa júklengen [[derek kodı]] tiykarınan Google hám Microsoft injenerleri tárepinen jazılǵan.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://venturebeat.com/2018/07/20/facebook-google-microsoft-and-twitter-launch-the-data-transfer-project/|title=Facebook, Google, Microsoft, and Twitter launch the Data Transfer Project|date=July 20, 2018|work=VentureBeat|access-date=July 20, 2018|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

2019-jıl 30-iyul kúni Apple joybarǵa qosılatuǵının járiyaladı, bul [[iCloud]]-ta maǵlıwmatlardı kóshiriw imkaniyatın beredi.

== Ámelge asırıwlar ==
2019-jıl 2-dekabr kúni Facebook paydalanıwshılarǵa foto hám videolardı [[Google Photos]]-qa kóshiriw imkaniyatın járiyaladı, bul dáslep tek ǵana ayırım ellerde ashıq bolǵan. Bul keyingi aylarda keńeydi, hám 2020-jıl 4-iyun kúni Facebook bul funkciyanıń tolıq globallıq isley baslaǵanın járiyaladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://about.fb.com/news/2019/12/data-portability-photo-transfer-tool/|bet=Driving Innovation in Data Portability With a New Photo Transfer Tool|sáne=December 2, 2019|til=en-US|jumıs=About Facebook|qaralǵan sáne=June 5, 2020}}&lt;/ref&gt;

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Google]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>749sq0nu3bb97hn6xpq481nwlcis9c1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>IOS 8</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24902</id>
    <revision>
      <id>123740</id>
      <parentid>119549</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:13:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123740</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63174" sha1="1sm7styb37168qugjgez0ampbpns24j" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width: 22em;&quot;
|-
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold; background-color: #E9E9E9;&quot; | iOS 8
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | iOS operaciyalıq sistemasınıń versiyası
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | [[File:IOS_8_logo.png|100px]]
|-
! Islep shıǵarıwshı
| [[Apple Inc.]]
|-
! Derek modeli
| [[Menshikli programmalıq támiynat|Jabıq]], [[Ashıq kodlı programmalıq támiynat|ashıq kodlı]] komponentler menen
|-
! Dáslepki shıǵarılıwı
| [[17-sentyabr]], [[2014]]
|-
! Sońǵı versiyası
| 8.4.1 (12H321) / 13-avgust, 2015
|-
! Jańalaw usılı
| Baǵdarlama jańalawı
|-
! Paket basqarıwshısı
| [[App Store]]
|-
! Platformaları
| [[iPhone]], iPod Touch, iPad
|-
! Yadro túri
| Gibrid (XNU)
|-
! Licenziyası
| Biypul programmalıq támiynat komponentlerin esapqa almaǵanda patentlengen EULA
|-
! Aldıńǵısı
| [[iOS 7]]
|-
! Keyingisi
| [[iOS 9]]
|-
! Rásmiy veb-saytı
| iOS 8 - [https://web.archive.org/web/20150905181128/http://www.apple.com/ios/ Apple] (Wayback Machine arxivinde, 5-sentyabr 2015)
|-
! Sloganı
| Eń úlken iOS relizi
|-
! Qollaw statusı
| Eski, qollanılmaydı. Endi qáwipsizlik jańalawların almaydı, sebebi iOS 8 di qollaytuǵın barlıq iPhone, iPad hám iPod Touch quralları iOS 9 dı qollaydı. iPhone 4 ti qollawdı toqtattı.
|}
'''iOS 8''' bul [[Apple Inc.]] kompaniyası tárepinen islep shıǵarılǵan [[iOS]] [[Mobil operaciyalıq sistema|mobil operaciyalıq sistemasınıń]] segizinshi úlken relizi bolıp, [[iOS 7]] sistemasınıń miyrasxorı esaplanadı. Ol kompaniyanıń 2014-jıl 2-iyun kúni ótkerilgen [[Dúnya júzlik Baǵdarlamashılar Konferenciyası|Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyasında]] (Worldwide Developers Conference) járiyalandı hám 2014-jıl 17-sentyabrde shıǵarıldı. Onıń ornın 2015-jıl 16-sentyabrde [[iOS 9]] iyeledi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/9/9/9245073/apple-ios-9-download-release-date-iphone-upgrade|bet=iOS 9 will be released on September 16th|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161025164014/http://www.theverge.com/2015/9/9/9245073/apple-ios-9-download-release-date-iphone-upgrade|arxivsáne=October 25, 2016|avtor=Brandom|at=Russell|sáne=September 9, 2015|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 30, 2016}}&lt;/ref&gt;

iOS 8 operaciyalıq sistemaǵa áhmiyetli ózgerisler kirgizdi. Onda qosımshalar arasında baylanıs ushın programmalastırıw interfeysi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/6/2/5773080/ios-8-apps-can-talk-to-each-other|bet=iOS 8 apps can talk to each other|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220409211618/https://www.theverge.com/2014/6/2/5773080/ios-8-apps-can-talk-to-each-other|arxivsáne=April 9, 2022|avtor=Byford|at=Sam|sáne=2014-06-02|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-10-14}}&lt;/ref&gt; hám «Continuity» dep atalǵan kross-platformalı (Mac, [[iPhone]] hám iPad) sisteması usınıldı. Bul sistema hár túrli ónim kategoriyalarındaǵı qurılmalar arasında baylanıs ornatıwǵa, mısalı, Mac hám iPad arqalı qońırawlarǵa juwap beriw hám SMS xabarlarǵa juwap jazıw imkaniyatın beredi. Continuity sisteması «Handoff» funkciyasın óz ishine aladı, bul funkciya paydalanıwshılarǵa bir qurılmada baslaǵan tapsırmanı basqa qurılmada dawam ettiriwge múmkinshilik beredi. Basqa ózgerisler qatarına Spotlight Suggestions izlew nátiyjeleri funkciyası qosıldı, ol burınǵıdan da tolıǵıraq nátiyjelerdi usınadı; Family Sharing (Shańaraq penen bólisiw) funkciyası arqalı shańaraq aǵzaları óz akkauntların birlestirip, kontent penen bólise aladı, bul jerde bir ata-ana administrator sıpatında ruqsatlardı basqaradı; QuickType funkciyası bar jańartılǵan klaviatura kontekstke tán sóz usınısların beredi; hám Extensibility (Keńeytiw imkaniyatı) funkciyası qosımshalar arasında kontent penen ańsat bólisiwge múmkinshilik jaratadı. Úshinshi tárep baǵdarlamashıları óz qosımshaların operaciyalıq sistemaǵa tereńirek integraciyalaw ushın qosımsha funkciyalarǵa iye boldı, sonıń ishinde Xabarlandırıw orayındaǵı (Notification Center) vidjetlerdi qollap-quwatlaw hám paydalanıwshılar standart iOS klaviaturasın almastıra alatuǵın klaviaturalardı jaratıw imkaniyatı bar.

Bul relizdegi qosımsha jańalanıwlarına tómendegiler kirdi: hár qıylı fitnes qosımshalarınan maǵlıwmatlardı toplawǵa, sonday-aq ayrıqsha jaǵdaylar ushın qulplanǵan ekranda qoljetimli Medicinalıq ID (Medical ID) jaratıwǵa imkaniyat beretuǵın jańa Health (Densawlıq) qosımshası; Photos (Fotosúwretler) qosımshasında [[iCloud]] Photo Library (iCloud foto kitapxanası) qollap-quwatlanıwı, bul fotosúwretlerdi sinxronizaciyalawǵa hám bultta saqlawǵa múmkinshilik beredi; hám iCloud Drive, bul paydalanıwshılarǵa fayllardı bultta saqlawǵa hám olardı hár qıylı qurılmalarda kóriwge múmkinshilik beredi. iOS 8.4 versiyasında Apple óziniń Music (Muzıka) qosımshasın Apple Music dep atalatuǵın aǵımlı xızmet hám Apple Music 1 dep atalatuǵın 24 saatlıq radiostanciya menen jańarttı.

iOS 8 jaqsı qabıl etildi. Sınshılar Continuity hám Extensibility funkciyaların túrli qosımshalar hám qurılmalar arasında ańsat basqarıw hám óz-ara baylanıstı támiyinleytuǵın tiykarǵı funkciyalar sıpatında maqtadı. Olar sonday-aq QuickType klaviaturasınıń sóz usınısların unattı hám Spotlight Suggestions funkciyasın iPhonedı «hámme nárse ushın derlik portativ izlew portalına» aylandırǵanı ushın ayrıqsha atap ótti. Degen menen, sın pikir bildiriwshiler iOS 8 sistemasınıń tolıq potencialı tek úshinshi tárep baǵdarlamashıları óz qosımshaların jańa funkciyalardı, ásirese Xabarlandırıw orayındaǵı vidjetlerdi qollap-quwatlaw ushın integraciyalaǵannan keyin ǵana ámelge asatuǵının atap ótti.

Shıǵarılǵannan keyin shama menen bir hápte ótkennen soń, iOS 8 iOS paydalanıw úlesiniń 46% iyeledi. 2014-jıl oktyabr ayında qabıl etiw dárejesi «toqtap qalǵanı» hám aldıńǵı ayǵa salıstırǵanda tek «bir procentlik punktke» artqanı haqqında xabar etildi. Bul jaǵday jańalanıwdı ornatıw ushın úlken muǵdardaǵı bos yad ornınıń talap etiliwi menen baylanıslı boldı, bul ásirese 8 yamasa 16 gigabayt maksimal saqlaw ornı menen satılǵan iPhonelar ushın qıyınshılıq tuwdırdı. Keyingi dekabr ayında iOS 8 paydalanıw úlesiniń 63% iyeledi, bul oktyabr ayındaǵı ólshemge salıstırǵanda áhmiyetli 16% ósiw boldı.

== Tariyxı ==

=== Járiyalanıwı hám dáslepki shıǵarılıwı ===
iOS 8 kompaniyanıń 2014-jıl 2-iyun kúni ótkerilgen [[Dúnya júzlik Baǵdarlamashılar Konferenciyası|Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyasında]] (Worldwide Developers Conference) járiyalandı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/06/02/apple-introduces-ios-8/|bet=Apple Introduces iOS 8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221234329/https://techcrunch.com/2014/06/02/apple-introduces-ios-8/|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Crook|at=Jordan|sáne=June 2, 2014|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt; birinshi beta versiyası konferenciya qatnasıwshılarına tiykarǵı prezentaciyadan keyin usınıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/6/2/5772600/ios-8-features-and-release-date|bet=Apple announces iOS 8 with widgets and OS X Continuity|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190531164027/https://www.theverge.com/2014/6/2/5772600/ios-8-features-and-release-date|arxivsáne=May 31, 2019|avtor=Savov|at=Vlad|sáne=June 2, 2014|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt;

iOS 8 rásmiy túrde 2014-jıl 17-sentyabrde shıǵarıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2014/09/09/apple-releases-ios-8-gm-ahead-of-sep-17-public-release/|bet=Apple releases iOS 8 GM ahead of Sep. 17 public release|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190513193910/https://9to5mac.com/2014/09/09/apple-releases-ios-8-gm-ahead-of-sep-17-public-release/|arxivsáne=May 13, 2019|avtor=Hall|at=Zac|sáne=September 9, 2014|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt;
[[File:IOS_8.4.1_iPad_Air_2.png|oñğa|nobaý|iPad Air 2 qurılmasındaǵı tiykarǵı ekran]]

== Sistema ózgeshelikleri ==

=== Dawamlılıq ===
iOS 8 sisteması «Continuity» dep atalatuǵın kross-platformalı (Mac, iPhone hám iPad) sistemasın usındı. Bul sistema hár qıylı ónim kategoriyalarındaǵı qurılmalar arasında baylanıs ornatıwǵa múmkinshilik beredi. Continuity iPad hám Mac ushın telefon qońırawları funkciyasın támiyinleydi, bunda qońırawlar iPhone arqalı ekinshi dárejeli qurılmaǵa baǵdarlanadı. Soń ekinshi dárejeli qurılma dinamik telefon xızmetin atqaradı. Bul sonday-aq iPad hám Mac ushın SMS qollap-quwatlawın alıp keledi, bul aldınǵı versiyalardaǵı iMessage funkciyasınıń keńeytilgen túri bolıp tabıladı.&lt;ref name=&quot;Continuity&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/14/09/17/how-to-use-ios-8-continuity-between-your-iphone-ipad-for-calls-texts-apps-more|bet=How to use iOS 8 Continuity between your iPhone &amp; iPad for calls, texts, apps &amp; more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180911191808/http://appleinsider.com/articles/14/09/17/how-to-use-ios-8-continuity-between-your-iphone-ipad-for-calls-texts-apps-more|arxivsáne=September 11, 2018|avtor=Hughes|at=Neil|sáne=September 17, 2014|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=December 22, 2016}}&lt;/ref&gt;

Continuity sistemasına «Handoff» dep atalatuǵın funkciya qosılǵan. Bul funkciya paydalanıwshılarǵa bir qurılmada baslaǵan tapsırmanı basqa qurılmada dawam ettiriwge múmkinshilik beredi, mısalı, iPhoneda elektron xattı jazıwdı baslap, onı iPadta dawam ettirip, Macta jiberiwden aldın tamamlaw. Handoff hám Continuity funkciyaların qollap-quwatlaw ushın Mac kompyuterlerinde OS X Yosemite operaciyalıq sistemasınıń&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/apples-new-hand-off-brings-proximity-awareness/|bet=Apple's Handoff brings proximity awareness to your devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190419031818/https://www.cnet.com/news/apples-new-hand-off-brings-proximity-awareness/|arxivsáne=April 19, 2019|avtor=Whitney|at=Lance|sáne=June 2, 2014|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 22, 2016}}&lt;/ref&gt; (ol 2014-jıl oktyabr ayında shıǵarılǵan&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/10/16/6978157/mac-os-x-yosemite-release-mac-app-store-october-16th|bet=OS X Yosemite will be available today from the Mac App Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190713095936/https://www.theverge.com/2014/10/16/6978157/mac-os-x-yosemite-release-mac-app-store-october-16th|arxivsáne=July 13, 2019|avtor=Kastrenakes|at=Jacob|sáne=October 16, 2014|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 22, 2016}}&lt;/ref&gt;) hám Bluetooth Low Energy texnologiyasınıń qollap-quwatlanıwı talap etiledi.

=== Spotlight ===
iOS 8 sisteması Spotlight Suggestions dep atalatuǵın jańa izlew funkciyasın usındı. Bul funkciya kóp sanlı veb-saytlar hám xızmetler menen integraciyalanıp, burınǵıdan da tolıqıraq izlew nátiyjelerin kórsetedi, sonıń ishinde Wikipedia maqalalarınan úzindiler, jergilikli jańalıqlar, qurılmada ornatılǵan qosımshalarǵa tez kiriw, iTunes kontenti, filmlerdiń kórsetiw waqıtları, jaqın jerdegi orınlar hám hár qıylı veb-saytlardan alınǵan informaciya. Spotlight Suggestions iOS tiykarǵı ekranında hám Safari veb-brauzeriniń izlew qatarında qoljetimli.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://bgr.com/2014/06/03/yosemite-and-ios-8-spotlight-search-features/|bet=Here's one major new Yosemite and iOS 8 feature that got overlooked|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170426211210/http://bgr.com/2014/06/03/yosemite-and-ios-8-spotlight-search-features/|arxivsáne=April 26, 2017|avtor=Smith|at=Chris|sáne=June 3, 2014|jumıs=[[Boy Genius Report|BGR]]|baspaxana=[[Penske Media Corporation]]|qaralǵan sáne=December 22, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2014/06/02/hands-on-with-spotlight-suggestions-in-ios-8-video/|bet=Hands-on with Spotlight Suggestions in iOS 8 (Video)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161222153827/https://9to5mac.com/2014/06/02/hands-on-with-spotlight-suggestions-in-ios-8-video/|arxivsáne=December 22, 2016|avtor=Esposito|at=Dom|sáne=June 2, 2014|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=December 22, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Xabarlandırıwlar ===
Tómenge túsiriletuǵın Xabarlandırıw orayı (Notification Center) endi vidjet funkciyasın qollap-quwatlaytuǵın etip qayta dizaynlandı. Úshinshi tárep baǵdarlamashıları óz qosımshalarına vidjet qollap-quwatlawın qosa aladı, bul paydalanıwshılarǵa hár bir tiyisli qosımshanı ashpastan-aq Xabarlandırıw orayında informaciya kóriwge múmkinshilik beredi. Paydalanıwshılar hár qanday waqıtta vidjetlerdi qosıwı, orınların awıstırıwı yamasa óshiriwi múmkin. Vidjetlerge mısal retinde hawa rayın kórsetetuǵın Weather (Hawa rayı) qosımshasın hám aldaǵı waqıyalardı kórsetetuǵın Calendar (Kalendar) qosımshasın keltiriwge boladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/2686117/get-to-know-ios-8-customize-your-notification-center-with-handy-new-widgets.html|bet=Get to know iOS 8: Customize your Notification Center with handy new widgets|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161222152655/http://www.macworld.com/article/2686117/get-to-know-ios-8-customize-your-notification-center-with-handy-new-widgets.html|arxivsáne=December 22, 2016|avtor=Walter|at=Derek|sáne=September 19, 2014|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=December 22, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.co.uk/how-to/iosapps/ios-notification-centre-tips-3529660/|bet=How to use iOS 8 Notification Centre|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161207040805/http://www.macworld.co.uk/how-to/iosapps/ios-notification-centre-tips-3529660/|arxivsáne=December 7, 2016|avtor=Paris|at=Steve|sáne=November 26, 2014|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=December 22, 2016}}&lt;/ref&gt;

Xabarlandırıwlar endi interaktiv bolıp, paydalanıwshılarǵa xabar tez tómenge túsiwshi kóriniste payda bolǵanda oǵan juwap beriwge yamasa Xabarlandırıw orayı arqalı xabarlandırıwǵa ámel etiwge múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://bgr.com/2014/06/02/ios-8-actionable-notifications/|bet=The most important new feature on iOS 8: Actionable notifications|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161230230653/http://bgr.com/2014/06/02/ios-8-actionable-notifications/|arxivsáne=December 30, 2016|avtor=Siegal|at=Jacob|sáne=June 2, 2014|jumıs=[[Boy Genius Report|BGR]]|baspaxana=[[Penske Media Corporation]]|qaralǵan sáne=December 30, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.imore.com/interactive-notifications-ios-8-explained|bet=Interactive notifications in iOS 8: Explained|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161231074740/http://www.imore.com/interactive-notifications-ios-8-explained|arxivsáne=December 31, 2016|avtor=Ritchie|at=Rene|sáne=June 24, 2014|jumıs=[[iMore]]|qaralǵan sáne=December 30, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Klaviatura ===
iOS 8 sisteması QuickType dep atalatuǵın jańa intellektual tekst teriw funkciyasın óz ishine aladı. Bul funkciya paydalanıwshı tekst tergende klaviaturanıń joqarı bóleginde sóz usınısların kórsetedi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/using-ios-8s-quicktype-keyboard/|bet=Using iOS 8's QuickType keyboard|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161223201927/https://www.cnet.com/how-to/using-ios-8s-quicktype-keyboard/|arxivsáne=December 23, 2016|avtor=Cipriani|at=Jason|sáne=September 19, 2014|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 23, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.co.uk/how-to/iphone/using-quicktype-swype-in-ios-8-3534355/|bet=How to use keyboards in iOS 8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161224030442/http://www.macworld.co.uk/how-to/iphone/using-quicktype-swype-in-ios-8-3534355/|arxivsáne=December 24, 2016|avtor=Hattersley|at=Lucy|sáne=September 3, 2014|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=December 23, 2016}}&lt;/ref&gt;

Apple endi úshinshi tárep baǵdarlamashılarına paydalanıwshılar standart iOS klaviaturasın almastıra alatuǵın klaviatura qosımshaların jaratıwǵa ruqsat beredi. Qosımsha qáwipsizlik ushın Apple «Tolıq kiriwge ruqsat beriw» (Allow Full Access) dep atalatuǵın baslawdı qostı. Bul baslaw klaviaturaǵa óz qosımshasınıń «qumırsqa uyasınan» (app sandbox) tısqarı háreket etiwge, mısalı, klaviatura maǵlıwmatların bultqa sinxronizaciyalawǵa múmkinshilik beredi (minnetli emes).&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/10/04/everything-you-need-to-know-about-ios-8-keyboard-permissions-but-were-afraid-to-ask/|bet=Everything You Need To Know About iOS 8 Keyboard Permissions (But Were Afraid To Ask)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161223201827/https://techcrunch.com/2014/10/04/everything-you-need-to-know-about-ios-8-keyboard-permissions-but-were-afraid-to-ask/|arxivsáne=December 23, 2016|avtor=Lomas|at=Natasha|sáne=October 4, 2014|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=December 23, 2016}}&lt;/ref&gt; Úshinshi tárep klaviaturalarına dawıs penen tekst teriw ushın Siri-dı paydalanıwǵa ruqsat etilmeydi hám ayırım qáwipsiz tekst maydanları kirgiziwge jol qoymaydı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/gordonkelly/2014/09/22/ios-8-the-best-apple-keyboard-replacements/|bet=iOS 8: The Best Apple Keyboard Replacements|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161223205005/http://www.forbes.com/sites/gordonkelly/2014/09/22/ios-8-the-best-apple-keyboard-replacements/|arxivsáne=December 23, 2016|avtor=Kelly|at=Gordon|sáne=September 22, 2014|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=December 23, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Family Sharing (Shańaraq penen bólisiw) ===
iOS 8 sisteması Family Sharing funkciyasın usındı. Bul funkciya 6 adamǵa shekem birgelki iTunes akkauntların dizimnen ótkeriwge hám olardı bir-birine baylanıstırıwǵa imkaniyat beredi, bul jerde bir ata-ana administrator bolıp, ulıwma tájiriybeni basqaradı. Bir akkauntta ámelge asırılǵan satıp alıwlar basqa shańaraq aǵzaları menen bólisiliwi múmkin, biraq 13 jasqa tolmaǵan balalar tárepinen ámelge asırılǵan satıp alıwlar ata-ananıń ruqsatın talap etedi. Eresekler tárepinen ámelge asırılǵan satıp alıwlar balalarǵa ulıwma kórsetilmeydi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/anthonykosner/2014/06/14/apples-new-family-plan-makes-it-easy-to-solve-the-itunes-identity-crisis/|bet=Apple's New Family Plan Makes It Easy To Solve The iTunes Identity Crisis|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161110093918/http://www.forbes.com/sites/anthonykosner/2014/06/14/apples-new-family-plan-makes-it-easy-to-solve-the-itunes-identity-crisis/|arxivsáne=November 10, 2016|avtor=Kosner|at=Andrew|sáne=June 14, 2014|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=December 26, 2016}}&lt;/ref&gt;

Family Sharing sonday-aq qosımshalarǵa da keńeyedi, hár bir shańaraq aǵzasınıń Photos (Fotosúwretler) qosımshasında avtomatlı túrde Shared album (Bólisilgen albom) jaratıladı. Bul hámmege fotosúwretlerdi, videolardı hám pikirlerdi ulıwmalıq orınǵa qosıwǵa imkaniyat beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/icloud/family-sharing/|bet=Family Sharing. Bring harmony to your family's digital life.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161228085926/http://www.apple.com/icloud/family-sharing/|arxivsáne=December 28, 2016|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=December 26, 2016}}&lt;/ref&gt; Ask to Buy (Satıp alıwdı soraw) funkciyası hár kimge App Store, iTunes Store hám iBooks Store dúkanlarındaǵı zatlardı, sonday-aq qosımsha ishindegi satıp alıwlar hám [[iCloud]] saqlaǵıshın satıp alıwdı sorawǵa múmkinshilik beredi, bul jerde administrator satıp alıwdı maqullaw yamasa biykar etiw imkaniyatına iye boladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT201089|bet=Request and make purchases with Ask to Buy|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161226145100/https://support.apple.com/en-us/HT201089|arxivsáne=December 26, 2016|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=December 26, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Kóp wazıypalılıq (Multitasking) ===
Kóp wazıypalılıq ekranı jaqında qońıraw etilgen hám tańlanǵan baylanıslardıń dizimin kórsetedi. Bul funkciyanı Baslawlar (Settings) bóliminde óshirip qoyıwǵa boladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2014/09/28/ios-8-how-to-customize-and-disable-the-contacts-section-in-the-multitasking-interface/|bet=iOS 8 How-to: Customize and disable the contacts section in the multitasking interface|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161226145803/https://9to5mac.com/2014/09/28/ios-8-how-to-customize-and-disable-the-contacts-section-in-the-multitasking-interface/|arxivsáne=December 26, 2016|avtor=Guarino|at=Sarah|sáne=September 28, 2014|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=December 26, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.imore.com/how-use-multitasking-contacts-ios-8|bet=How to use multitasking contacts in iOS 8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161226215532/http://www.imore.com/how-use-multitasking-contacts-ios-8|arxivsáne=December 26, 2016|avtor=Kazmucha|at=Allyson|sáne=October 9, 2014|jumıs=[[iMore]]|qaralǵan sáne=December 26, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Basqalar ===
iOS 8 Evropadaǵı paydalanıwshılar ushın Parametrler (Settings) bóliminde qosımsha maǵlıwmatlar roumingi opciyasın óz ishine aladı, bul sırt elde maǵlıwmatlardan paydalanıwdı kóbirek qadaǵalawǵa múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.cultofmac.com/288360/europeans-new-roaming-options/|bet=Europeans get new roaming options in iOS 8 beta 4|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140726164212/http://www.cultofmac.com/288360/europeans-new-roaming-options/|arxivsáne=July 26, 2014|avtor=Bell|at=Killian|sáne=July 22, 2014|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=December 27, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://bgr.com/2014/07/22/ios-8-beta-4-features-eu-internet/|bet=iOS 8 beta 4 comes with special roaming setting for Europe|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161228031719/http://bgr.com/2014/07/22/ios-8-beta-4-features-eu-internet/|arxivsáne=December 28, 2016|avtor=Smith|at=Chris|sáne=July 22, 2014|jumıs=[[Boy Genius Report|BGR]]|baspaxana=[[Penske Media Corporation]]|qaralǵan sáne=December 27, 2016}}&lt;/ref&gt;

Siri jeke dawıs járdemshisi endi Shazam integraciyasına iye. Siri-ge «Bul qanday qosıq?» (What song is this?) dep soraw berseńiz, ol qaysı qosıq atqarılıp atırǵanın anıqlaydı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/uk/how-to/siri-can-now-name-that-tune-via-ios-8/|bet=Shazam-powered Siri can now name that tune in iOS 8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161227203418/https://www.cnet.com/uk/how-to/siri-can-now-name-that-tune-via-ios-8/|arxivsáne=December 27, 2016|avtor=Whitney|at=Lance|sáne=September 18, 2014|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 27, 2016}}&lt;/ref&gt;

Wi-Fi arqalı mobillik telefon qońırawların ámelge asırıw ushın Wi-Fi calling (Wi-Fi arqalı qońıraw) funkciyası qosıldı. Sonnan keyin mobil operatorlar óz xızmetlerinde Voice-over-Wi-Fi (Wi-Fi arqalı dawıs) funkciyasın iske qosıwı múmkin.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/09/12/att-wifi-calling-2015/|bet=AT&amp;T To Get iPhone 6-Friendly Wi-Fi Calling In 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161227200629/https://techcrunch.com/2014/09/12/att-wifi-calling-2015/|arxivsáne=December 27, 2016|avtor=Kumparak|at=Greg|sáne=September 12, 2014|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=December 27, 2016}}&lt;/ref&gt;

== Qosımsha funkciyaları ==

=== Photos (Fotosúwretler) hám Camera (Kamera) ===

==== Kamera qosımshası ====
Camera qosımshası eki jańa funkciyaǵa iye boldı: time-lapse (waqıt aralıǵı menen súwretke alıw) hám self-timer (avtomat taymer). Time-lapse funkciyası kadrlardı ádettegi film chastotalarına qaraǵanda qısqa intervallar menen jazıp aladı hám olardı filmge aylandırıp, waqıyalardı tezletilgen túrde kórsetedi. Self-timer paydalanıwshıǵa fotosúwretti avtomatlı túrde alıwdan aldın úsh sekundlıq yamasa on sekundlıq keri sandı usınadı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.cultofmac.com/293717/ios-8-gives-photos-app-superpowers/|bet=iOS 8 gives the Photos app superpowers|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161222153510/http://www.cultofmac.com/293717/ios-8-gives-photos-app-superpowers/|arxivsáne=December 22, 2016|avtor=Sorrel|at=Charlie|sáne=September 18, 2014|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=December 22, 2016}}&lt;/ref&gt; iPad-lar endi panoramalıq rejimde súwretke túsire aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/roundup/ios-8-features|bet=iOS 8: New Features|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170115084549/http://www.macrumors.com/roundup/ios-8-features/|arxivsáne=January 15, 2017|sáne=September 28, 2015|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=December 29, 2016}}&lt;/ref&gt;

==== iCloud Photo Library (iCloud foto kitapxanası) ====
iOS 8 Photos (Fotosúwretler) qosımshasına iCloud Photo Library qollap-quwatlawın qostı, bul hár qıylı Apple qurılmaları arasında fotosúwretlerdi sinxronizaciyalawǵa múmkinshilik beredi. Fotosúwretler hám videolar tolıq ajıratımlılıqta hám túpnusqa formatlarında rezerv kóshirmelendi. Bul funkciya tolıq ólshemli súwretlerdiń ornına tómen sapalı versiyalarınıń qurılmada keshleniwi múmkin ekenligin ańlattı, bul sheklengen saqlaw ornı bar modellerde áhmiyetli dárejede yad ornın únemlewi múmkin edi.&lt;ref name=&quot;iMore Photos explained&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.imore.com/photos-ios-8-explained|bet=Photos in iOS 8: Explained|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161222153800/http://www.imore.com/photos-ios-8-explained|arxivsáne=December 22, 2016|avtor=Ritchie|at=Rene|sáne=August 15, 2014|jumıs=[[iMore]]|qaralǵan sáne=December 22, 2016}}&lt;/ref&gt;

==== Izlew ====
Photos (Fotosúwretler) qosımshası jaqsıraq izlew funkciyasına iye boldı, onda hár qıylı izlew kategoriyaları, sonıń ishinde Nearby (Jaqın jerde), One Year Ago (Bir jıl burın), Favorites (Tańlanǵanlar) hám Home (Úy) opciyaları bar, olar fotosúwrettiń túsirilgen geoornalasıwına hám sánesine tiykarlanadı.

==== Redaktorlaw ====
Sonıń menen bir qatarda, Photos (Fotosúwretler) qosımshası dál redaktorlaw qurallarına iye boldı, sonıń ishinde jaqsılanǵan burıw; bir basıw arqalı avtomatlı jaqsılaw quralları; hám tereńirek reńlerdi dúzetiw, mısalı, jaqtılıq, kontrast, ekspoziciya hám kóleńkeler. Sonday-aq, fotosúwretti óshirmesten jasırıw opciyası da bar.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://mashable.com/2014/10/02/ios-8-hidden-features/|bet=14 Hidden Tricks and Tools in iOS 8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170308045848/http://mashable.com/2014/10/02/ios-8-hidden-features/|arxivsáne=March 8, 2017|avtor=Murphy|at=Samantha|sáne=October 2, 2014|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=2017-03-07}}&lt;/ref&gt;

==== Keńeytpeler (Extensions) ====
Apple iOS 8 sistemasına Extensibility (Keńeytiw imkaniyatı) dep atalatuǵın funkciyanı qostı. Bul úshinshi tárep qosımshalarınıń filtrleri hám effektlerine tikkeley standart Photos (Fotosúwretler) qosımshasındaǵı menyu arqalı kiriwge múmkinshilik beredi, burın bolsa effektlerdi qollanıw ushın fotosúwretlerdi hár bir tiyisli qosımsha arqalı import hám eksport etiw kerek edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.imore.com/inter-app-photo-and-video-editing-ios-8-explained|bet=Inter-app photo and video editing in iOS 8: Explained|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161222153525/http://www.imore.com/inter-app-photo-and-video-editing-ios-8-explained|arxivsáne=December 22, 2016|avtor=Ritchie|at=Rene|sáne=July 7, 2014|jumıs=[[iMore]]|qaralǵan sáne=December 22, 2016}}&lt;/ref&gt;

==== Camera Roll (Kamera oramı) ====
iOS 8 diń dáslepki relizinde Apple Photos (Fotosúwretler) qosımshasınan «Camera Roll» (Kamera oramı) funkciyasın alıp tasladı. Camera Roll qurılmadaǵı barlıq fotosúwretlerdiń ulıwma kórinisi edi, biraq onıń ornın paydalanıwshınıń fotosúwretlerdi qanshelli jaqında túsirgenine qaray kórsetetuǵın «Recently Added» (Jaqında qosılǵanlar) foto kórinisi iyeledi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://bgr.com/2014/09/23/ios-8-camera-roll/|bet=This might just be the most annoying new feature in iOS 8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170116151047/http://bgr.com/2014/09/23/ios-8-camera-roll/|arxivsáne=January 16, 2017|avtor=Smith|at=Chris|sáne=September 23, 2014|jumıs=BGR|qaralǵan sáne=January 13, 2017}}&lt;/ref&gt;

«Recently Added» (Jaqında qosılǵanlar) albomı menen almastırılǵanına qaramastan, Camera Roll (Kamera oramı) funkciyasınıń alıp taslanıwı paydalanıwshılardıń narazılıǵın keltirip shıǵardı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.businessinsider.com/iphone-users-freaking-out-after-apple-removed-camera-roll-2014-9|bet=iPhone Users Are Freaking Out After Apple Removed 'Camera Roll' And Made It Harder To Delete Photos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170105083149/http://www.businessinsider.com/iphone-users-freaking-out-after-apple-removed-camera-roll-2014-9|arxivsáne=January 5, 2017|avtor=Cook|at=James|sáne=September 22, 2014|jumıs=[[Business Insider]]|baspaxana=[[Axel Springer SE]]|qaralǵan sáne=January 8, 2017}}&lt;/ref&gt; sonlıqtan Apple bul funkciyanı iOS 8.1 jańalanıwında qaytardı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/apple-to-bring-back-camera-roll-with-ios-8-1/|bet=Miss the camera roll? Apple iOS 8.1 to bring it back|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170104234728/https://www.cnet.com/news/apple-to-bring-back-camera-roll-with-ios-8-1/|arxivsáne=January 4, 2017|avtor=Kerr|at=Dara|sáne=October 16, 2014|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=January 8, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Xabarlar ===
iOS 8 de Messages (Xabarlar) qosımshası toparlıq sáwbetlesiwler ushın jańa funkciyalarǵa iye boldı, sonıń ishinde sáwbetlesiw xabarlandırıwların óshiretuǵın Do Not Disturb (Kesent etpeń) rejimi, sonday-aq qatnasıwshılardı chattan óshiriw imkaniyatı. Jańa Tap to Talk (Sóylesiw ushın basıń) chat tuymesi paydalanıwshılarǵa alıwshıǵa tez dawıslı pikirlerdi jiberiwge, al Record (Jazıp alıw) túymesi qısqa videolardı jazıp alıwǵa múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.idownloadblog.com/2014/06/02/ios-8-improves-group-messaging-on-imessage/|bet=iOS 8 improves messaging on iMessage|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170210223744/http://www.idownloadblog.com/2014/06/02/ios-8-improves-group-messaging-on-imessage/|arxivsáne=February 10, 2017|avtor=Rossignol|at=Joe|sáne=June 2, 2014|jumıs=iDownloadBlog|qaralǵan sáne=December 24, 2016}}&lt;/ref&gt;

Eki Apple paydalanıwshısı arasındaǵı óz-ara baylanıs ushın Messages (Xabarlar) qosımshası paydalanıwshılarǵa 2 minutlıq jaramlılıq múddeti menen qısqa súwret, video yamasa audio kliplerdi jiberiwge múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://lifehacker.com/how-to-use-all-of-messages-new-features-in-ios-8-1635030388|bet=How to Use All of Messages' New Features in iOS 8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170103002531/http://lifehacker.com/how-to-use-all-of-messages-new-features-in-ios-8-1635030388|arxivsáne=January 3, 2017|avtor=Klosowski|at=Thorin|sáne=September 17, 2014|jumıs=[[Lifehacker]]|baspaxana=[[Univision Communications]]|qaralǵan sáne=January 8, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://ios.wonderhowto.com/how-to/11-hidden-features-ios-8s-new-messages-app-for-iphone-ipad-0155476/|bet=11 Hidden Features in iOS 8's New Messages App for iPhone &amp; iPad|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161219171824/http://ios.wonderhowto.com/how-to/11-hidden-features-ios-8s-new-messages-app-for-iphone-ipad-0155476/|arxivsáne=December 19, 2016|avtor=Aguilar|at=Nelson|sáne=June 16, 2014|jumıs=iOS Gadget Hacks Blog|qaralǵan sáne=January 8, 2017}}&lt;/ref&gt;

Parametrler qosımshasında paydalanıwshı belgili bir waqıttan keyin xabarlardı avtomatlı túrde óshiriw opciyasına iye.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/technology/2014/nov/07/-sp-apple-ios-8-25-tips|bet=25 hidden features from iOS 8, Apple's new operating system|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170328023157/https://www.theguardian.com/technology/2014/nov/07/-sp-apple-ios-8-25-tips|arxivsáne=March 28, 2017|avtor=Tufnell|at=Nicholas|sáne=November 7, 2014|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=March 27, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Safari ===
Safari veb-brauzerinde baǵdarlamashılar endi Safari Password Sharing (Safari parol bólisiw) ushın qollap-quwatlawdı qosa aladı. Bul olarǵa ózlerine tiyisli saytlar hám qosımshalar arasında login maǵlıwmatların bólisiwge múmkinshilik beredi, bul potencial túrde paydalanıwshılardıń óz qosımshaları hám xızmetleri ushın login maǵlıwmatların teriw sanın azaytadı. Brauzer sonday-aq WebGL grafikalıq API ushın qollap-quwatlawdı qosadı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/apple/2014/09/ios-8-thoroughly-reviewed/7/|bet=iOS 8, thoroughly reviewed|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161112074255/http://arstechnica.com/apple/2014/09/ios-8-thoroughly-reviewed/7/|arxivsáne=November 12, 2016|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=September 17, 2014|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=December 24, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== iCloud Drive ===
Fayl menedjerge uqsas stilde, iCloud Drive bul fayl xosting xızmeti bolıp, Parametrler (Settings) bóliminde iske qosılǵannan keyin, paydalanıwshılarǵa hár qanday túrdegi fayldı qosımshada saqlawǵa múmkinshilik beredi hám media basqa iOS qurılmalarına, sonday-aq Mac kompyuterlerine sinxronizaciyalanadı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.techrepublic.com/article/pro-tip-how-to-use-icloud-drive-in-ios-8/|bet=Pro tip: How to use iCloud Drive in iOS 8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161226145608/http://www.techrepublic.com/article/pro-tip-how-to-use-icloud-drive-in-ios-8/|arxivsáne=December 26, 2016|avtor=Bohon|at=Cory|sáne=October 22, 2014|jumıs=[[TechRepublic]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 26, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== App Store ===
iOS 8 de Apple [[App Store]] dúkanın jańarttı, onda qosımshalardı tabıwdı jaqsılaytuǵın «Explore» (Izertlew) qosımsha beti, «Search» (Izlew) qosımsha betinde trendtegi izlewler hám baǵdarlamashılarǵa bir neshe qosımshanı bir jeńillikli paketke birlestiriw imkaniyatı payda boldı. Jańa «preview» (aldın ala kóriw) videoları baǵdarlamashılarǵa qosımshanıń funkciyasın vizual túrde kórsetiwge múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2014/06/02/new-app-store-bundles-betas/|bet=Apple to Enhance App Store with 'Explore' Tab, App Bundles, Beta Testing, and More|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161004150033/http://www.macrumors.com/2014/06/02/new-app-store-bundles-betas/|arxivsáne=October 4, 2016|avtor=Sumra|at=Husain|sáne=June 2, 2014|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=July 20, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Densawlıq ===
HealthKit – bul baǵdarlamashılarǵa jańa Health (Densawlıq) qosımshası menen integraciyalanatuǵın qosımshalar jaratıwǵa múmkinshilik beretuǵın xızmet. Health (Densawlıq) qosımshası tiykarınan paydalanıwshınıń qurılmasında ornatılǵan fitnes qosımshalarınan maǵlıwmatlardı toplaydı, tek paydalanıwshınıń iPhone-ındaǵı háreket processorı arqalı baqlanatuǵın basqıshlar hám kóterilgen qabatlar buǵan kirmeydi. Paydalanıwshılar óz medicinalıq tariyxın Medical ID (Medicinalıq ID) ge kirgize aladı, ol ayrıqsha jaǵdaylarda qulplanǵan ekranda qoljetimli boladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/apple-health-app-how-to-set-up-import/|bet=The complete guide to the iPhone's Health app|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161226145322/https://www.cnet.com/how-to/apple-health-app-how-to-set-up-import/|arxivsáne=December 26, 2016|avtor=Profis|at=Sharon|sáne=October 13, 2014|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 26, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== HomeKit ===
HomeKit – bul [[Freymvork|baǵdarlamalıq támiynat freymvorkı]] bolıp, ol qollanıwshılarǵa iPhone telefonların aqıllı úy ásbapların konfiguraciyalaw, olar menen baylanısıw hám basqarıw ushın paydalanıwǵa imkaniyat beredi. HomeKit xızmetinde bólmeler, elementler hám háreketlerdi jobalastırıw arqalı paydalanıwshılar Siri arqalı ápiwayı dawıslıq diktovka yamasa qosımshalar arqalı úyde avtomatlıq háreketlerdi iske qosa aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.imore.com/homekit-ios-8-explained|bet=HomeKit in iOS 8: Explained|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161226145924/http://www.imore.com/homekit-ios-8-explained|arxivsáne=December 26, 2016|avtor=Ritchie|at=Rene|sáne=August 27, 2014|jumıs=[[iMore]]|qaralǵan sáne=December 26, 2016}}&lt;/ref&gt;

HomeKit qollap-quwatlaytuǵın qurılmalar óndiriwshileri licenziya satıp alıwı kerek,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/homekit/|bet=Working with HomeKit|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170105043219/https://developer.apple.com/homekit/|arxivsáne=January 5, 2017|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=December 26, 2016}}&lt;/ref&gt; hám barlıq HomeKit ónimleri shifrlaw ko-processorına iye bolıwı talap etiledi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://fortune.com/2015/06/09/ceo-apple-homekit-mess/|bet=What one startup CEO learned from handling Apple's HomeKit mess|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170202111815/http://fortune.com/2015/06/09/ceo-apple-homekit-mess/|arxivsáne=February 2, 2017|avtor=Higginbotham|at=Stacey|sáne=June 10, 2015|jumıs=[[Fortune (magazine)|Fortune]]|baspaxana=[[Time Inc.]]|qaralǵan sáne=December 26, 2016}}&lt;/ref&gt; HomeKit-ti qollap-quwatlamaytuǵın úskenelerdi «shlyuz» ónimi, mısalı, sol qurılmalar hám HomeKit xızmeti arasında baylanıs ornatıwshı xab arqalı paydalanıwǵa boladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/1/8/7510647/first-homekit-devices-confirm-apple-tvs-role-in-home-automation|bet=First HomeKit devices confirm Apple TV's limited role in home automation|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161222082055/http://www.theverge.com/2015/1/8/7510647/first-homekit-devices-confirm-apple-tvs-role-in-home-automation|arxivsáne=December 22, 2016|avtor=Ricker|at=Thomas|sáne=January 8, 2015|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 26, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Passbook ===
iOS 8 degi Passbook qosımshası Apple Pay, cifrlı tólem xızmetin qollap-quwatlaw ushın jańalandı, ol iOS 8.1 shıǵıwı menen iPhone 6 hám 6 Plus telefonlarında qoljetimli boldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/14/10/20/how-to-set-up-apple-pay-on-an-iphone-6-or-6-plus-running-ios-81-and-where-you-can-use-it-right-now|bet=How to set up Apple Pay on an iPhone 6 or 6 Plus running iOS 8.1, and where you can use it right now|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161229171930/http://appleinsider.com/articles/14/10/20/how-to-set-up-apple-pay-on-an-iphone-6-or-6-plus-running-ios-81-and-where-you-can-use-it-right-now|arxivsáne=December 29, 2016|avtor=Hughes|at=Neil|sáne=October 20, 2014|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=December 29, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Muzıka ===
Jańa muzıka aǵımlaw xızmeti, Apple Music, iOS 8.4 jańalanıwında engizildi. Ol jazılıwshılarǵa talap boyınsha sheksiz sandaǵı qosıqlardı tıńlawǵa imkaniyat beredi. Muzıka xızmetiniń shıǵıwı menen iOS-taǵı standart Muzıka qosımshası Apple Music, sonday-aq 24 saatlıq tіkeley efir radiostanciyası Beats 1 di óz ishine alıw ushın vizuallıq hám funkcionallıq jaqtan jańartıldı.&lt;ref name=&quot;Apple Music&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2015/06/30/apple-releases-ios-8-4-with-apple-music/|bet=Apple Releases iOS 8.4 With Apple Music, Beats 1, and Revamped Music App|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221235157/http://www.macrumors.com/2015/06/30/apple-releases-ios-8-4-with-apple-music/|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Clover|at=Juli|sáne=June 30, 2015|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Esletpeler ===
Esletpeler qosımshası qalıń, kursiv yamasa astı sızılǵan tekstti qollap-quwatlaytuǵın bay tekstti redakciyalaw imkaniyatına hám súwretti qollap-quwatlawǵa iye boldı, bul paydalanıwshılarǵa qosımshaǵa foto súwretlerdi jaylastırıwǵa imkaniyat berdi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/2358643/20-ios-8-features-apple-didnt-talk-about.html|bet=20-plus iOS 8 features Apple didn't talk about|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170106010758/http://www.macworld.com/article/2358643/20-ios-8-features-apple-didnt-talk-about.html|arxivsáne=January 6, 2017|avtor=Caldwell|at=Serenity|sáne=June 3, 2014|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=January 8, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.igeeksblog.com/how-to-format-text-and-add-pictures-in-notes-app-in-ios-8/|title=How To Format Text And Add Pictures in Notes App in iOS 8 on iPhone and iPad|last=Padhiyar|first=Jignesh|date=January 29, 2015|access-date=January 13, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Hawa rayı ===
Hawa rayı qosımshası endi [[Yahoo!]] ornına The Weather Channel den hawa rayı maǵlıwmatların paydalanadı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.recode.net/2014/6/20/11628186/as-weather-channel-blows-yahoo-off-apples-upcoming-ios-8-app-storms|bet=As Weather Channel Blows Yahoo Off Apple's Upcoming iOS 8, App Storms Ahead for Mayer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170109183844/http://www.recode.net/2014/6/20/11628186/as-weather-channel-blows-yahoo-off-apples-upcoming-ios-8-app-storms|arxivsáne=January 9, 2017|avtor=Swisher|at=Kara|sáne=June 20, 2014|jumıs=[[Recode]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=January 8, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2014/06/20/why-apple-switched-from-yahoo-to-weather-channel-for-weather-data-in-ios-8/|bet=Why Apple switched from Yahoo to Weather Channel for Weather data in iOS 8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170106011236/https://9to5mac.com/2014/06/20/why-apple-switched-from-yahoo-to-weather-channel-for-weather-data-in-ios-8/|arxivsáne=January 6, 2017|avtor=Kahn|at=Jordan|sáne=June 20, 2014|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=January 8, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2014/06/03/ios-8-new-weather-app/|bet=iOS 8 Ditches Yahoo Weather for Content From The Weather Channel|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170220092351/https://www.macrumors.com/2014/06/03/ios-8-new-weather-app/|arxivsáne=February 20, 2017|avtor=Clover|at=Juli|sáne=June 3, 2014|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=February 19, 2017}}&lt;/ref&gt; Qosımsha sonday-aq paydalanıwshı interfeysinde biraz ózgerislerge iye boldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/14/06/20/weather-channel-providing-apple-more-detailed-data-for-ios-8-weather-app-than-yahoo-did|bet=Weather Channel providing Apple more detailed data for iOS 8 Weather app than Yahoo did|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170106011359/http://appleinsider.com/articles/14/06/20/weather-channel-providing-apple-more-detailed-data-for-ios-8-weather-app-than-yahoo-did|arxivsáne=January 6, 2017|avtor=Hughes|at=Neil|sáne=June 20, 2014|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=January 8, 2017}}&lt;/ref&gt; 2019-jıl mart ayında Yahoo! iOS 7 hám odan aldınǵı versiyalardaǵı Hawa rayı qosımshasın qollap-quwatlawdı toqtattı.

=== Keńesler ===
iOS 8 jańa «Keńesler» qosımshasın qostı, ol hár hápte sayın iOS taǵı funkciyalar haqqında keńesler hám qısqasha informaciya kórsetedi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2014/07/21/ios-8-beta-4-tidbits/|bet=iOS 8 Beta 4 Tidbits: Tips App, Control Center Redesign, New Display Options|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170108002015/http://www.macrumors.com/2014/07/21/ios-8-beta-4-tidbits/|arxivsáne=January 8, 2017|avtor=Clover|at=Juli|sáne=July 21, 2014|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=January 8, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Touch ID ===
iOS 8 Touch ID di úshinshi tárep qosımshalarında paydalanıwǵa imkaniyat beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/14/09/17/apple-opens-touch-id-to-third-party-applications-with-ios-8|bet=Apple opens Touch ID to third-party applications with iOS 8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170219112010/http://appleinsider.com/articles/14/09/17/apple-opens-touch-id-to-third-party-applications-with-ios-8|arxivsáne=February 19, 2017|avtor=Hughes|at=Neil|sáne=September 17, 2014|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=February 18, 2017}}&lt;/ref&gt;

== Qabıllaw ==
iOS 8 unamlı pikirlerge iye boldı. Engadget tán Bred Molen Continuity funkciyasın bir neshe Apple qurılmaları bar paydalanıwshılar ushın úlken alǵa ilgerlew dep atap ótti. Ol sonday-aq qosımshalardıń maǵlıwmat almasıwına imkaniyat beretuǵın Keńeytiw funkciyasın maqtadı hám úshinshi tárep klaviaturaların qollap-quwatlaǵanın unattı. Biraq, Molen jańa kirgizilgen funkciyalardıń ayırımları – Family Sharing, Continuity hám iCloud Drive – jumıs islewi ushın Apple ekosistemasına tereńirek kiriwdi talap etetuǵının atap ótti. Ol ásirese ámeliy xabarlandırıwlardı hám Xabarlandırıwlar orayındaǵı úshinshi tárep vidjetlerin qollap-quwatlaǵanın unattı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2014/09/16/ios-8-review/|bet=iOS 8 review: Some overdue updates, but well worth the wait|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161230232059/https://www.engadget.com/2014/09/16/ios-8-review/|arxivsáne=December 30, 2016|avtor=Molen|at=Brad|sáne=September 16, 2014|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=December 30, 2016}}&lt;/ref&gt; The Guardian jurnalisti Charlz Artur Keńeytiwdi, sonday-aq iOS klaviaturasındaǵı jańa QuickType sóz usınısları funkciyasın unattı. Ol ádepki qosımshalardı tańlaw imkaniyatınıń joqlıǵın sınǵa aldı, sonday-aq Parametrler menyusiniń túsiniksiz hám intuitiv emesligin sınǵa aldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/technology/2014/sep/17/ios-8-review-iphone-ipad-apple|bet=iOS 8 review: the iPhone and iPad get customised, extended and deepened|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161229173026/https://www.theguardian.com/technology/2014/sep/17/ios-8-review-iphone-ipad-apple|arxivsáne=December 29, 2016|avtor=Arthur|at=Charles|sáne=September 17, 2014|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=December 30, 2016}}&lt;/ref&gt;

TechCrunch tán Darrell Eterington iMessage degi jaqsılanıwlardı maqtap, bılay dep jazdı: «Men ushın eń jaqsısı toparlıq sóylesiwlerdi únsizlendiriw hám olardan shıǵıp ketiw imkaniyatı boldı, bul toparlıq iMessage sóylesiwleri engizilgennen berli men ushın qattı jetispegen nárse». Ol Fotolardaǵı jańa izlew hám redakciyalaw funkciyaların, sonday-aq klaviaturadaǵı QuickType funkciyasın unattı, biraq ásirese Spotlight Suggestions di «iOS 8 diń eń jaqsı funkciyalarınıń biri, hátte ol kishi xızmet qosımshası bolsa da» dep atap ótti, hám «ol siziń iPhone-ıńızdı barlıq nárse ushın derlik kóshpeli izlew portalına aylandıradı» dep atap ótti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/09/16/ios-8-review/|bet=iOS 8 Review: Refinements And Relaxed Limitations Add Up For A Better Experience|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161230233157/https://techcrunch.com/2014/09/16/ios-8-review/|arxivsáne=December 30, 2016|avtor=Etherington|at=Darrell|sáne=September 16, 2014|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=December 30, 2016}}&lt;/ref&gt; The Next Web jurnalisti Martin Brayant «bul jerde áhmiyetli rawajlanıwlar ele alda» dep jazdı, hám «Apple ne islewge bolatuǵını haqqında demonstraciyalardı qostı, biraq úshinshi tárep baǵdarlamashıları jańa funkciyalardı óz qosımshalarına basqıshpa-basqısh engizgen sayın, sistemanıń haqıyqıy kúshi kelesi kúnlerde, háptelerde hám aylarda ámelge asadı» dep qostı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2014/09/17/ios-8-review/|bet=iOS 8 review: The real advances here are yet to come|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160509053647/http://thenextweb.com/apple/2014/09/17/ios-8-review/|arxivsáne=May 9, 2016|avtor=Bryant|at=Martin|sáne=September 17, 2014|jumıs=The Next Web|qaralǵan sáne=December 30, 2016}}&lt;/ref&gt;

2014-jıl 23-sentyabrde, iOS 8 shıqqannan keyin «shama menen bir hápte ótkennen soń», iOS 8 di paydalanıwshılardıń qabıllaw dárejesi 46% ke jetti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2014/09/23/ios-8-adoption-46/|bet=Apple's App Store Usage Numbers Suggest 46% Adoption Rate for iOS 8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170219093832/https://www.macrumors.com/2014/09/23/ios-8-adoption-46/|arxivsáne=February 19, 2017|avtor=Padilla|at=Richard|sáne=September 23, 2014|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=February 18, 2017}}&lt;/ref&gt; 2014-jıl oktyabr ayında Ars Technica xızmetkeri Endryu Kanningem iOS 8 di paydalanıwshılardıń qabıllaw dárejesi «toqtap qalǵanın», aldınǵı sentyabrdegi 46% kórsetkishinen tek «bir procent punktke» óskenligin xabarladı. Kanningem bunı «hawa arqalı» jańalawdıń ornatıw ushın 5 gigabayttı talap etkeni, 8 gigabaytlıq hám 16 gigabaytlıq qurılmalardan paydalanıwshılar ushın qıyınshılıq tuwdırǵan «shamadan tıs úlken muǵdar» dep atadı. Basqa alternativa sıpatında Apple jańalawdı óz iTunes baǵdarlaması arqalı usındı, biraq Kanningem «iTunes arqalı baylanısıw búgingi kúnde bir neshe jıl aldınǵıǵa qaraǵanda ele de qıyın boladı, sebebi Apple sońǵı úsh jıl dawamında adamlarǵa óz iDevice qurılmaların kompyuterlerinen ǵárezsiz paydalanıwdı úyretti» dep atap ótti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/apple/2014/10/theres-more-than-one-reason-why-ios-8s-growth-has-stalled/|bet=There's more than one reason why iOS 8's growth has stalled|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170219172258/https://arstechnica.com/apple/2014/10/theres-more-than-one-reason-why-ios-8s-growth-has-stalled/|arxivsáne=February 19, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=October 9, 2014|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=February 18, 2017}}&lt;/ref&gt; Dekabr ayında Ars Technica dan jańa esabat iOS 8 di paydalanıwshılardıń sanı 63% ke óskenligin, «belgili 16 procentke» óskenligin bildirdi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/apple/2014/12/apple-dashboard-says-ios-8-now-runs-on-about-two-thirds-of-devices/|bet=Apple dashboard says iOS 8 now runs on about two-thirds of devices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170219172302/https://arstechnica.com/apple/2014/12/apple-dashboard-says-ios-8-now-runs-on-about-two-thirds-of-devices/|arxivsáne=February 19, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=December 10, 2014|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=February 18, 2017}}&lt;/ref&gt;

== Máseleler ==

=== Qosımshanıń buzılıw dárejesi ===
Apteligent (burınǵı Crittercism) tárepinen ótkerilgen izertlewge qaraǵanda, olardıń testlerinde qosımshalardıń toqtap qalıw dárejesi iOS 8 de 3.56% ti quraǵan, bul iOS 7.1 degi 2% ten joqarı bolǵan.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.networkworld.com/article/929866/crashing-apples-ios-8-party.html|bet=Crashing Apple's iOS 8 party|arxivurl=https://web.archive.org/web/20231208193658/https://www.networkworld.com/article/929866/crashing-apples-ios-8-party.html|arxivsáne=December 8, 2023|avtor=Brown|at=Bob|sáne=September 22, 2014|jumıs=Network World|qaralǵan sáne=December 27, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== 8.0.1 jańalawındaǵı máseleler ===
2014-jıl sentyabr ayında iOS 8.0.1 jańalawı iPhone 6 daǵı Touch ID hám ayırım úlgilerdegi uyalı tarmaq baylanısı menen áhmiyetli máselelerdi keltirip shıǵardı. Apple jábirlengen paydalanıwshılarǵa 8.0.2 versiyası tayar bolǵansha dáslepki iOS 8 relizin qayta ornatıwdı usındı.&lt;ref name=&quot;8.0.1 broke - The Verge&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2014/9/24/6839235/apple-ios-8-0-1-released|bet=Apple pulls iOS 8.0.1 after users report major problems with update|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221234750/http://www.theverge.com/2014/9/24/6839235/apple-ios-8-0-1-released|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Welch|at=Chris|sáne=September 24, 2014|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;8.0.1 broke - Engadget&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2014/09/25/apple-iphone-ios-8-update/|bet=Apple explains how to fix its busted iOS 8 update, new one coming soon|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161222001414/https://www.engadget.com/2014/09/25/apple-iphone-ios-8-update/|arxivsáne=December 22, 2016|avtor=Smith|at=Mat|sáne=September 25, 2014|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;8.0.1 broke - Ars Technica&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/apple/2014/09/apple-releases-ios-8-0-1-with-healthkit-keyboard-iphone-6-fixes/|bet=iOS 8.0.1 disabling cellular and TouchID on some phones [Updated]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161010080603/http://arstechnica.com/apple/2014/09/apple-releases-ios-8-0-1-with-healthkit-keyboard-iphone-6-fixes/|arxivsáne=October 10, 2016|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=September 24, 2014|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt;

iOS 8.0.2 8.0.1 den bir kún keyin shıǵarıldı, hám 8.0.1 jańalawı payda etken máselelerdi dúzetti.&lt;ref name=&quot;8.0.2&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/2687761/apple-quickly-issues-ios-8-0-2-update.html|bet=Apple quickly issues iOS 8.0.2 update|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161222081626/http://www.macworld.com/article/2687761/apple-quickly-issues-ios-8-0-2-update.html|arxivsáne=December 22, 2016|avtor=Breen|at=Christopher|sáne=September 25, 2014|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Hár túrli qáteler ===
Forbes Wi-Fi hám batareya,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/gordonkelly/2014/09/22/ios-8-wifi-and-battery-life-problems/|bet=iOS 8 Hit By WiFi And Battery Life Complaints|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161227204320/http://www.forbes.com/sites/gordonkelly/2014/09/22/ios-8-wifi-and-battery-life-problems/|arxivsáne=December 27, 2016|avtor=Kelly|at=Gordon|sáne=September 22, 2014|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=December 27, 2016}}&lt;/ref&gt; Bluetooth,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/gordonkelly/2014/10/02/ios-8-bluetooth-problems/|bet=iOS 8 Troubles Continue. iPhones Hit By Bluetooth Problems|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161227205314/http://www.forbes.com/sites/gordonkelly/2014/10/02/ios-8-bluetooth-problems/|arxivsáne=December 27, 2016|avtor=Kelly|at=Gordon|sáne=October 2, 2014|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=December 27, 2016}}&lt;/ref&gt; hám kalendar&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/gordonkelly/2015/01/23/apple-ios-8-gmt-bug/|bet=Apple's iOS 8 Crisis Continues With Controversial New Bug|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161227204709/http://www.forbes.com/sites/gordonkelly/2015/01/23/apple-ios-8-gmt-bug/|arxivsáne=December 27, 2016|avtor=Kelly|at=Gordon|sáne=January 23, 2015|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=December 27, 2016}}&lt;/ref&gt; ǵa baylanıslı iOS 8 degi mashqalalarǵa baǵdarlanǵan bir neshe maqala jariyaladı.

=== «Natiyjeli kúsh» tekstli xabardıń toqtap qalıwı ===
2015-jıl may ayında ǵalaba xabar quralları belgili bir tańbalar hám arab háripleriniń kombinaciyası bar tekstli xabardı qabıllaw Messages qosımshasınıń toqtap qalıwına hám iPhone nıń qayta júkleniwine sebep bolǵan qáte haqqında xabarladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2015/05/26/ios-bug-crashing-iphones-with-text-message/|bet=New iOS Bug Crashing iPhones Simply by Receiving a Text Message [Includes Fix]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170102180610/http://www.macrumors.com/2015/05/26/ios-bug-crashing-iphones-with-text-message/|arxivsáne=January 2, 2017|avtor=Clover|at=Juli|sáne=May 26, 2015|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=December 27, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/this-single-text-message-is-crashing-people-s-iphones-here-s-the-fix-1295019|bet=This single text message is crashing people's iPhones - here's the fix|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161125142204/http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/this-single-text-message-is-crashing-people-s-iphones-here-s-the-fix-1295019|arxivsáne=November 25, 2016|avtor=Peckham|at=James|sáne=May 27, 2015|jumıs=[[TechRadar]]|baspaxana=[[Future plc]]|qaralǵan sáne=December 27, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2015/05/26/ios-messages-crash-bug/|bet=iOS bug causes Messages to crash, iPhone to reboot when a certain text is received|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161227201225/https://9to5mac.com/2015/05/26/ios-messages-crash-bug/|arxivsáne=December 27, 2016|avtor=Miller|at=Chance|sáne=May 26, 2015|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=December 27, 2016}}&lt;/ref&gt;

«Natiyjeli kúsh» dep atalǵan bul qáte,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/amitchowdhry/2015/05/29/apple-effective-power-bug/|bet=Apple Acknowledges Disastrous iPhone Messages Bug, Suggests This Temporary Fix|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190714042044/https://www.forbes.com/sites/amitchowdhry/2015/05/29/apple-effective-power-bug/|arxivsáne=July 14, 2019|avtor=Chowdhry|at=Amit|sáne=May 29, 2015|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=December 27, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/iphone-effective-power-bug-how-to-be-safe-from-ios-flaw-that-lets-people-crash-iphone-with-text-10280801.html|bet=iPhone 'effective power' text: how to be safe from iOS bug that lets people crash your phone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190714042041/https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/iphone-effective-power-bug-how-to-be-safe-from-ios-flaw-that-lets-people-crash-iphone-with-text-10280801.html|arxivsáne=July 14, 2019|avtor=Griffin|at=Andrew|sáne=May 28, 2015|jumıs=[[The Independent]]|qaralǵan sáne=December 27, 2016}}&lt;/ref&gt; eger xabar qulıplanǵan ekranda kórinse, qurılmanı úziliksiz qayta júklewi múmkin edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/amitchowdhry/2015/05/27/new-apple-ios-bug-causes-reboots-and-messages-app-crashes|bet=New Apple iOS Bug Causes Shut Downs And App Crashes, But There Is A Fix|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161228040330/http://www.forbes.com/sites/amitchowdhry/2015/05/27/new-apple-ios-bug-causes-reboots-and-messages-app-crashes/|arxivsáne=December 28, 2016|avtor=Chowdhry|at=Amit|sáne=May 27, 2015|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=December 27, 2016}}&lt;/ref&gt;

Bul kemshilik basqalardıń telefonların qasaqana toqtap qalıwǵa májbúrlew arqalı trolling maqsetinde paydalanıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.telegraph.co.uk/technology/apple/11633176/This-text-will-make-your-friends-iPhone-crash-if-you-send-it-to-them-heres-how-to-protect-your-own-phone.html|bet=This 'effective power' text will make your friend's iPhone crash if you send it to them - here's how to protect your own phone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170104191737/http://www.telegraph.co.uk/technology/apple/11633176/This-text-will-make-your-friends-iPhone-crash-if-you-send-it-to-them-heres-how-to-protect-your-own-phone.html|arxivsáne=January 4, 2017|avtor=Horton|at=Helena|sáne=May 29, 2015|jumıs=[[The Daily Telegraph]]|qaralǵan sáne=December 27, 2016}}&lt;/ref&gt;

Qáte 2015-jıl iyun ayında shıǵarılǵan iOS 8.4 jańalanıwında dúzetildi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/apple/2015/06/apple-releases-ios-8-4-with-new-music-app-fix-for-crashing-bug/|bet=Apple releases iOS 8.4 with new Music app, fix for crashing bug|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161219001541/http://arstechnica.com/apple/2015/06/apple-releases-ios-8-4-with-new-music-app-fix-for-crashing-bug/|arxivsáne=December 19, 2016|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=June 30, 2015|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=December 27, 2016}}&lt;/ref&gt;

Qurılma iOS 8 ge jańalanǵannan keyin, onı qayta iOS 7 ge qaytarıw múmkin emes.

== Aldawshılıq ==

=== «Apple Wave» mikrotolqınlı zaryadlaw ===
2014-jıl sentyabr ayında iOS 8 diń «Wave» dep atalǵan aldawshılıq sıpatındaǵı Apple reklaması [[Twitter]] de tarqaldı, ol paydalanıwshılarǵa iPhone telefonların mikrotolqınlı peshte qızdırıw arqalı qayta zaryadlawǵa wáde bergen. Bul funkciya bolmaǵan, hám ǵalaba xabar quralları kóp sanlı adamlardıń Twitter degi reklamada súwretlengen proceduranı orınlaw arqalı iPhone telefonların joq etkenin xabarlaǵanın keltirdi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/ios-8-hoax-claims-you-can-charge-your-iphone-in-the-microwave-using-new-operating-system-s-wave-9743281.html|bet=iPhone 'Wave': iOS 8 hoax claims you can charge your iPhone in the microwave - you can't|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170317190512/http://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/ios-8-hoax-claims-you-can-charge-your-iphone-in-the-microwave-using-new-operating-system-s-wave-9743281.html|arxivsáne=March 17, 2017|avtor=Paton|at=Callum|sáne=September 20, 2014|jumıs=[[The Independent]]|qaralǵan sáne=February 16, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.escapistmagazine.com/news/view/137568-Wave-Hoax-Tells-iPhone-Users-to-Microwave-Their-Phones|bet=Wave Hoax Tricks Gullible iPhone Users Into Microwaving Their Phones|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170921120752/http://www.escapistmagazine.com/news/view/137568-Wave-Hoax-Tells-iPhone-Users-to-Microwave-Their-Phones|arxivsáne=September 21, 2017|avtor=Bogos|at=Steven|sáne=September 21, 2014|jumıs=[[The Escapist (magazine)|The Escapist]]|baspaxana=[[Defy Media]]|qaralǵan sáne=February 16, 2017}}&lt;/ref&gt; Bul aldawshılıq anonim súwret taxtası hám forum saytı bolǵan 4chan nan kelip shıqqan.

== Derekler ==
{{Derekler}}
__BÖLİDİMÖNDEMEW__
[[Kategoriya:IOS]]</text>
      <sha1>1sm7styb37168qugjgez0ampbpns24j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>IOS 9</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24914</id>
    <revision>
      <id>123742</id>
      <parentid>119550</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:14:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123742</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="89563" sha1="dbn6sx2p1ho444kq253m7cq60weqg9l" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em&quot;
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center; font-size: 125%; font-weight: bold; background: #E9E9E9;&quot; | iOS 9
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center; padding: 0px;&quot; | iOS operaciyalıq sistemasınıń versiyası
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center;&quot; | [[Fayl:IOS_9_Logo.png|100px]]
|-
! Islep shıǵarıwshı
| [[Apple Inc.]]
|-
! Dereklik modeli
| [[Menshikli programmalıq támiynat|Jabıq]], [[Ashıq kodlı programmalıq támiynat|ashıq kodlı]] komponentler menen
|-
! Dáslepki shıǵarılıwı
| [[16-sentyabr]], [[2015]]
|-
! Sońǵı versiyası
| 9.3.6 (13G37) / 22-iyul, 2019
|-
! Jańalaw usılı
| Programmalıq támiynat jańalawı
|-
! Paket basqarıwshısı
| App Store
|-
! Platformalar
| iPhone, iPod Touch, iPad
|-
! Yadro túri
| Gibrid (XNU)
|-
! Licenziya
| Ashıq kodlı komponentlerdi esapqa almaǵanda menshikli EULA
|-
! Aldıńǵısı
| [[iOS 8]]
|-
! Keyingisi
| [[iOS 10]]
|-
! Rásmiy veb-saytı
| [https://web.archive.org/web/20160906075542/https://www.apple.com/ios/ iOS 9 – Apple] (arxivlengen)
|-
! Uranı
| Eń rawajlanǵan mobil tájiriybe. Endi jáne de kóbirek.
|-
! Qollaw statusı
| Eskirgen, qollanılmaydı
|}
'''iOS 9''' – bul [[Apple Inc.]] tárepinen islep shıǵılǵan [[iOS]] [[Mobil operaciyalıq sistema|mobil operaciyalıq sistemasınıń]] toǵızınshı úlken relizi, [[iOS 8]] diń miyrasxorı bolıp tabıladı. Ol 2015-jıl 8-iyunda kompaniyanıń [[Dúnya júzlik Baǵdarlamashılar Konferenciyası|Dúnyajúzlik baǵdarlamashılar konferenciyasında]] járiyalandı hám 2015-jıl 16-sentyabrde shıǵarıldı. Onıń ornın 2016-jıl 13-sentyabrde [[iOS 10]] bastı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2016/09/13/apple-releases-ios-10/|bet=Apple Releases iOS 10 With Redesigned Lock Screen, New Messages Features, Third-Party Siri, and More|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161228010133/http://www.macrumors.com/2016/09/13/apple-releases-ios-10/|arxivsáne=December 28, 2016|avtor=Clover|at=Juli|sáne=September 13, 2016|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=December 30, 2016}}&lt;/ref&gt;

iOS 9 ornatılǵan qosımshalarǵa kóp funkciyalıq jańalanıwlardı óz ishine aldı. Eń áhmiyetlisi, Notes qosımshası hár qıylı qurallar menen eskizler súwretlew, súwret qoyıw, veb-sayt siltemeleri hám kartadaǵı orınlar ushın kórnekli vizuallıq kórinis hám de jetilistirilgen dizimlerdi formatlaw imkaniyatlarına iye boldı; pútkilley jańa Apple News qosımshası hár túrli dereklerden maqalalardı biriktiredi; hám Apple Maps jámiyetlik transporttı qollap-quwatlaw funkciyasın aldı, biraq, iske túsirilgen waqıtta bul funkciya sheklengen sandaǵı orınlarda ámel etti. Úlken jańa sistemalıq jańalanıwlar proaktivlilikti óz ishine aladı, onda Siri hám jetilistirilgen izlew birlestirilip, operaciyalıq sistemanı informaciyaǵa (mısalı, waqıt hám orın sıyaqlı) kontekstlik jaqtan kóbirek xabardar etedi hám paydalanıwshıǵa informaciyanı aldın-ala usına aladı. Izlew ushın proaktiv intellekt hawa-rayı, sport, jańalıqlar hám basqalardı qamtıǵan tez nátiyjelerdi vidjet sıyaqlı formatta kórsete aladı. iOS 9 sonday-aq iPad ushın kóp wazıypalılıqtıń bir neshe túrin qostı. iOS 9.3 versiyasında Apple Night Shift (Túńgi rejim) rejimin qostı, bul qurılma displeyiniń reńin jıllıraq, «kók jaqtılıq» azıraq bolǵan túske ózgertip, paydalanıwshılardıń kóz densawlıǵına unamsız tásirlerdi azaytıwǵa járdem beredi. Qosımsha, iOS 9 iPhone 6s telefonlarındaǵı sensorlı displey texnologiyasına tiykarlanǵan Quick Actions (Tez háreketler) hám Peek and Pop sıyaqlı jańa paydalanıwshı tájiriybesi funkciyaların alıp keldi. Quick Actions - bul tiykarǵı ekrandaǵı qosımsha belgilerindegi qısqa jollar. Paydalanıwshılar aldın-ala kórilgen kontentti tolıq kóriniske kirgizbesten («Pop») aldın, aǵımdaǵı ekrannan shıqpastan kontentti aldın-ala kóre aladı («Peek»).

iOS 9 unamlı bahalandı. Sınshılar belsendilikti hám Siri di Xabarlandırıw Orayın barlıq informaciya ushın oraylıq orınǵa aylandırǵanı ushın, sonday-aq keleshektegi jańalanıwlardıń funkcionallıqtı jaqsılaw potencialı ushın maqtadı. iPad ushın jańa kóp wazıypalılıq funkciyaları, sonday-aq Notes qosımshasındaǵı súwret salıw hám foto qoyıw funkciyaları da maqtawǵa ılayıq boldı. Biraq, Apple News qosımshası jaqsı kórinisli maqalalardıń azlıǵı ushın, al Apple Maps bolsa jámiyetlik transporttı qollap-quwatlawdıń sheklengen geografiyalıq qoljetimliligi ushın sınǵa alındı.

Shıǵarılǵannan keyin bes kún ótkennen soń, Apple iOS 9 «belsendi» iOS qurılmalarınıń 50% ten aslamına ornatılǵanın járiyaladı, bunı Apple «jańa operaciyalıq sistema ushın eń tez qabıllaw dárejesi» dep sıpatladı.

iOS 9 klassikalıq «slayder» háreketin qollanatuǵın iOS tıń sońǵı versiyası bolıp tabıladı. iOS 10 shıǵıwı menen Apple «Búgin» (Today view) kórinisin engizdi, oǵan bloklanǵan ekranda ońǵa ısırıw arqalı kiriw múmkin boldı. Apple iOS 10 da «ısırıp ashıw» funkciyasın alıp tasladı, sebebi paydalanıwshılar telefondı ekrandı ısırıw arqalı ashpaqshı bolǵanda, telefondı ashıwdıń ornına, bul olardı jańa «Búgin» kórinisine alıp baratuǵın bolǵanlıqtan aljasıwlarǵa alıp keletuǵın edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://bgr.com/tech/ios-10-swipe-unlock-press-home/|bet=Apple has replaced 'slide to unlock' with something really dumb|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211017104907/https://bgr.com/tech/ios-10-swipe-unlock-press-home/|arxivsáne=October 17, 2021|avtor=Smith|at=Chris|sáne=2016-06-14|til=en-US|jumıs=BGR|qaralǵan sáne=2022-05-08}}&lt;/ref&gt;
iOS 9 - bul [[iPhone 4s]], iPad 2 hám iPad (3-áwlad) sıyaqlı 30 kontaktlı dok-konnektorı bar qurılmalar menen úylesimli iOS tıń sońǵı versiyası. Bul sonday-aq iPad Mini (1-áwlad) hám sońǵı 32-bitlik iPod Touch, yaǵnıy iPod Touch (5-áwlad)tı qollap-quwatlaytuǵın iOS tıń sońǵı versiyası. iOS 9 dıń miyrasxorı, iOS 10, A5 yamasa A5X chipleri bar qurılmalardı qollap-quwatlawdı toqtatadı.

== Sholıw ==
[[File:IOS_9.3_iPad_Pro.png|oñğa|nobaý|274x274 nükte|iOS 9.3 tiń 9,7 dyuymlik iPad Pro (1-áwlad) tiykarǵı ekranı]]
iOS 9 2015-jıl 8-iyunda Apple kompaniyasınıń Dúnyajúzlik baǵdarlamashılar konferenciyasında usınıldı, birinshi beta-versiyası tiykarǵı bayanattan keyin dizimnen ótken baǵdarlamashılar ushın qoljetimli etildi, al jámiyetlik beta-versiyası iyul ayında usınıldı.&lt;ref name=&quot;Announce&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/6/8/8730557/apple-ios9-release-wwdc-2015|bet=Apple announces iOS 9, release later this year|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170206023203/http://www.theverge.com/2015/6/8/8730557/apple-ios9-release-wwdc-2015|arxivsáne=February 6, 2017|avtor=Seifert|at=Dan|sáne=June 8, 2015|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/ios-9-beta-users-can-sign-up-for-beta-scheme-to-get-new-iphone-operating-system-in-july-10306392.html|bet=iOS 9 beta: users can sign up for beta scheme to get new iPhone operating system in July|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160729221113/http://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/ios-9-beta-users-can-sign-up-for-beta-scheme-to-get-new-iphone-operating-system-in-july-10306392.html|arxivsáne=July 29, 2016|avtor=Griffin|at=Andrew|sáne=June 8, 2015|jumıs=[[The Independent]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.telegraph.co.uk/technology/apple/11662734/iOS-9-everything-we-know-after-WWDC-2015.html|bet=iOS 9: what we've learnt from WWDC 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304051528/http://www.telegraph.co.uk/technology/apple/11662734/iOS-9-everything-we-know-after-WWDC-2015.html|arxivsáne=March 4, 2016|avtor=Curtis|at=Sophie|sáne=June 9, 2015|jumıs=[[The Daily Telegraph]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

Bul keń jámiyetshiliktiń iOS tıń jańa versiyaların rásmiy shıǵarılıwınan aldın sınap kóriw imkaniyatına iye bolǵan birinshi jaǵday edi. Apple kompaniyasınıń Internet Programmalıq Támiynatı hám Xızmetleri boyınsha aǵa vice-prezidenti Eddi Kyudiń Fast Company ge aytıwınsha, jámiyetlik beta-baǵdarlaması «Kartalar sebepli» baslanǵan, bul kompaniyanıń dáslepki kúnlerinde áhmiyetli mashqalalarǵa ushıraǵan Apple Maps qosımshasınıń iske qosılıwına baylanıslı edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.fastcompany.com/3062090/tim-cooks-apple/playing-the-long-game-inside-tim-cooks-apple|bet=Playing The Long Game Inside Tim Cook's Apple|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170414121749/https://www.fastcompany.com/3062090/tim-cooks-apple/playing-the-long-game-inside-tim-cooks-apple|arxivsáne=April 14, 2017|avtor=Tetzeli|at=Rick|sáne=August 8, 2016|jumıs=[[Fast Company (magazine)|Fast Company]]|baspaxana=Mansueto Ventures|qaralǵan sáne=July 5, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/8/8/12401638/apple-created-ios-beta-because-maps|bet=Apple created the iOS public beta because its Maps app was so bad|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161113052020/http://www.theverge.com/2016/8/8/12401638/apple-created-ios-beta-because-maps|arxivsáne=November 13, 2016|avtor=Welch|at=Chris|sáne=August 8, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=July 5, 2017}}&lt;/ref&gt;

iOS 9 rásmiy túrde 2015-jıl 16-sentyabrde shıǵarıldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/9/9/9245073/apple-ios-9-download-release-date-iphone-upgrade|bet=iOS 9 will be released on September 16th|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161025164014/http://www.theverge.com/2015/9/9/9245073/apple-ios-9-download-release-date-iphone-upgrade|arxivsáne=October 25, 2016|avtor=Brandom|at=Russell|sáne=September 9, 2015|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=November 10, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/ios-9-release-sept-16/|bet=iOS 9 to be released Sept. 16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161111061155/https://www.cnet.com/news/ios-9-release-sept-16/|arxivsáne=November 11, 2016|avtor=German|at=Kent|sáne=September 9, 2015|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=November 10, 2016}}&lt;/ref&gt;

== Sistema ózgeshelikleri ==

=== 3D Touch ===
iPhone 6s hám iPhone 6s Plus telefonlarında iOS 9 ǵa 3D Touch dep atalatuǵın sensorlı displey imkaniyatı kirgizilgen. Ol ayırım Apple MacBook kompyuterleriniń trekpadında ushırasatuǵın Force Touch qa uqsaydı. 3D Touch imkaniyatın qollap-quwatlaytuǵın qosımshalarǵa Tez háreketler hám qısqa jollar qosılǵan bolıp, olar qosımsha belgishesine biraz qattıraq basıw arqalı iske túsedi. Ol sonday-aq Peek hám Pop dep atalatuǵın háreketlerdi usınadı, bul paydalanıwshılarǵa qalqıp turıwshı aynada hár qanday kontentti aldın-ala kóriw («Peek») ushın bekkem uslap turıwǵa múmkinshilik beredi, sońınnan, qálewi boyınsha, kontentti tolıq kóriniske kirgiziw («Pop») ushın qosımsha basım túsiredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/how-to/iphone-6s-3d-touch/|bet=How to Use 3D Touch on iPhone 6s and 6s Plus|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161121223000/http://www.macrumors.com/how-to/iphone-6s-3d-touch/|arxivsáne=November 21, 2016|avtor=Gil|at=Lory|sáne=October 30, 2015|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

iPhone 6S tegi Taptic Engine paydalanıwshılar ekrandı qattıraq basqan sayın taktillik (sezimlik) juwap beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.ibtimes.co.uk/iphone-6s-iphone-6s-plus-first-look-hands-3d-touch-1519139|bet=iPhone 6s and iPhone 6s Plus first look: Hands-on with 3D Touch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161228061256/http://www.ibtimes.co.uk/iphone-6s-iphone-6s-plus-first-look-hands-3d-touch-1519139|arxivsáne=December 28, 2016|avtor=Arthur|at=Charles|sáne=September 9, 2015|jumıs=[[International Business Times]]|baspaxana=[[IBT Media]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Batareya ===
iOS 9 batareyanı únemlewshi eki áhmiyetli jańalanıw menen keledi. Telefon ekranı tómen qaratıp qoyılǵanda, xabarlandırıwlar kelgende ekran janbaydı. Apple sonday-aq Tómen Energiya Jumsaw Rejimin (Low Power Mode) qostı, bul fon xızmetleri hám animaciyalarǵa jumsalatuǵın energiya muǵdarın ózgertedi. Mısalı, Tómen Energiya Jumsaw Rejimi waqtında fonlıq qosımshalardı jańalaw hám push elektron pochta xızmetleri toqtatıladı. Telefon batareyasınıń dárejesi 20% ke jetkende, paydalanıwshılarǵa avtomatlı túrde Tómen Energiya Jumsaw Rejimin isletiw usınıs etiledi, bul ekrannıń joqarǵı qatarındaǵı status panelindegi batareya belgisiniń reńin sarıǵa ózgertedi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/how-to-use-low-power-mode-on-ios-9/|bet=How to use low-power mode on iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221090254/https://www.cnet.com/how-to/how-to-use-low-power-mode-on-ios-9/|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Cipriani|at=Jason|sáne=July 16, 2015|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; Batareya dárejesi 80% ten asqanda, Tómen Energiya Jumsaw Rejimi avtomatlı túrde óshedi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://bgr.com/2015/09/29/ios-9-batter-life-trick-low-power-mode/|bet=This obvious iOS 9 trick helps your iPhone battery last much longer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171013013454/http://bgr.com/2015/09/29/ios-9-batter-life-trick-low-power-mode/|arxivsáne=October 13, 2017|avtor=Smith|at=Chris|sáne=September 29, 2015|jumıs=[[Boy Genius Report|BGR]]|baspaxana=[[Penske Media Corporation]]|qaralǵan sáne=October 12, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Dizayn ===
San Francisco, jańa sistema shrifti, iOS tıń sistemalı shrifti sıpatında Helvetica Neue di almastırdı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.wired.com/2015/06/apple-abandoned-worlds-beloved-typeface/|bet=Why Apple Abandoned the World's Most Beloved Typeface|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150613012051/http://www.wired.com/2015/06/apple-abandoned-worlds-beloved-typeface/|arxivsáne=June 13, 2015|avtor=Stinson|at=Liz|sáne=June 9, 2015|jumıs=[[Wired (website)|Wired]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=January 8, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://mashable.com/2015/09/16/apple-ios-9-font|bet=All hail Apple's new iOS 9 font, San Francisco|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170109183948/http://mashable.com/2015/09/16/apple-ios-9-font/|arxivsáne=January 9, 2017|avtor=Strange|at=Adario|sáne=September 17, 2015|jumıs=[[Mashable]]|qaralǵan sáne=January 8, 2017}}&lt;/ref&gt;

iOS 9 Xabarlandırıw Orayına hár qanday jalǵanǵan Bluetooth qurılmasınıń batareyasınıń xızmet múddetin hám zaryadlaw statusın kórsetetuǵın jańa batareya vidjetin qostı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://theappfactor.com/how-to-add-ios-9-battery-widget-to-notification-center/|bet=How to add the iOS 9 battery widget to Notification Center|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161228032819/https://theappfactor.com/how-to-add-ios-9-battery-widget-to-notification-center/|arxivsáne=December 28, 2016|avtor=Kazmucha|at=Allyson|sáne=September 18, 2015|jumıs=The App Factor|qaralǵan sáne=December 28, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.tekrevue.com/tip/ios-9-battery-widget-notification-center/|bet=New in iOS 9: Track iPhone Accessory Battery Life in Notification Center|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161228032923/https://www.tekrevue.com/tip/ios-9-battery-widget-notification-center/|arxivsáne=December 28, 2016|avtor=Tanous|at=Jim|sáne=September 28, 2015|jumıs=TekRevue|qaralǵan sáne=December 28, 2016}}&lt;/ref&gt;

Shift tuymesi belsendi emes bolǵanda, aldınǵı iOS versiyalarındaǵıday barlıq háriplerdiń bas hárip penen kórsetiliwiniń ornına, klaviaturada kishi háripler kórsetiledi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2015/06/08/ios-9-shift-key/|bet=Here's how Apple finally fixed the shift key in iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160923011117/https://9to5mac.com/2015/06/08/ios-9-shift-key/|arxivsáne=September 23, 2016|avtor=Beasley|at=Mike|sáne=June 8, 2015|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Ornatıw ===
iOS 9, iOS 8 ge qaraǵanda kishirek jańalanıw bolıp, iOS 8 ushın 4.58 GB orın talap etilse, bul tek 1.3 GB orın talap etedi.&lt;ref name=&quot;Installation&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2015/06/23/ios-9-app-delete-reinstall-os-update-feature/|bet=iOS 9 Includes New Auto App Delete/Reinstall Feature for OS Updates on Devices With Insufficient Space|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170103003255/http://www.macrumors.com/2015/06/23/ios-9-app-delete-reinstall-os-update-feature/|arxivsáne=January 3, 2017|avtor=Clover|at=Juli|sáne=June 23, 2015|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=January 8, 2017}}&lt;/ref&gt; Qosımsha, iOS 9 jańalanıwdıń ornatılıwına ruqsat beriw ushın qosımshalardı waqıtsha óshiriw imkaniyatın óz ishine aladı. Jańalanıw ornatılǵannan keyin, qosımshalar App Store dan avtomatlı túrde qayta ornatıladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/6/23/8834059/apple-ios-9-can-temporarily-delete-apps-before-updates|bet=iOS 9 can temporarily delete apps to make room for software updates|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170130003249/http://www.theverge.com/2015/6/23/8834059/apple-ios-9-can-temporarily-delete-apps-before-updates|arxivsáne=January 30, 2017|avtor=Welch|at=Chris|sáne=June 23, 2015|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=January 8, 2017}}&lt;/ref&gt; iOS 9 sonday-aq «qosımshanı ıqshamlaw» (app thinning) funkciyasına iye, onda pútkil qosımshanıń ornına hár bir jeke qurılmada qosımshalardı isletiw ushın tek zárúr bolǵan aktivler ǵana júklep alınadı, bul potencial túrde orındı únemleydi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.trustedreviews.com/news/apple-fixes-flaw-that-prevented-ios-9-app-thinning|bet=Apple fixes flaw that prevented iOS 9 app-thinning|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160125204526/http://www.trustedreviews.com/news/apple-fixes-flaw-that-prevented-ios-9-app-thinning|arxivsáne=January 25, 2016|avtor=Smith|at=Chris|sáne=October 6, 2015|jumıs=TrustedReviews|qaralǵan sáne=February 1, 2017}}&lt;/ref&gt; Mısalı, jańa «qosımshanı ıqshamlaw» texnologiyası menen, paydalanıwshı jańa iPhone 6S telefonına jańa qosımshanı júklep alǵanda, júklep alınǵan maǵlıwmat tek sol qurılma ushın zárúr bolǵan súwretler hám maǵlıwmatlardı ǵana óz ishine aladı, sonlıqtan qurılmada qollanılmaytuǵın súwretler hám maǵlıwmatlar ushın orın talap etilmeydi.

=== Kóp wazıypalılıq ===
Birinshi ret, iOS 9 ónimdarlıqtı arttırıw ushın iPad qa bir qatar funkciyalardı qosadı. Bularǵa OS X El Capitan daǵı tájiriybege uqsas, jetilistirilgen kóp wazıypalılıq ushın Slide Over, Split Screen (Bólingen Ekran) hám Picture in Picture (Súwret ishinde súwret) kiredi. Slide Over paydalanıwshıǵa displeydiń oń shetinen ısırıw arqalı ekinshi qosımshanı tartıp kirgiziwge múmkinshilik beredi. Bul qosımsha ekrannıń 1/3 bólegin iyelep, ekrannıń oń tárepine jaylasadı, al fonda belsendi emes qaldırılǵan tolıq ekranlı qosımsha menen óz-ara baylanıs waqtınsha toqtatıladı. Bul funkciya paydalanıwshılarǵa tez wazıypalardı orınlawǵa, sońınnan qosımshanı qayta jabıwǵa múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/how-to-use-the-ipads-new-slide-over-feature-in-ios-9/|bet=How to use the iPad's new 'slide-over' feature in iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160814023017/http://www.cnet.com/how-to/how-to-use-the-ipads-new-slide-over-feature-in-ios-9/|arxivsáne=August 14, 2016|avtor=Cipriani|at=Jason|sáne=August 28, 2015|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;MacRumors Multitasking&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2015/09/16/ios-9-split-screen-multitasking-ipad/|bet=Inside iOS 9: Split-Screen Multitasking for the iPad|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161229060035/http://www.macrumors.com/2015/09/16/ios-9-split-screen-multitasking-ipad/|arxivsáne=December 29, 2016|avtor=Clover|at=Juli|sáne=September 16, 2015|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

Eger paydalanıwshı Slide Over aynasınıń janındaǵı uslaǵıshtı bassa yamasa aynanı ekrannıń shep tárepine qaray keńeytse, paydalanıwshı Split Screen (Bólingen Ekran) rejimine ótedi, bul olarǵa eki qosımsha menen bir waqıtta 50/50 proporciyasında qatar islesiwge múmkinshilik beredi. Paydalanıwshılar Slide Over rejiminde de, Split Screen kórinisinde de hár bir qosımshanıń joqarǵı bólegindegi uslaǵıshtı tómen tartıp, dizimnen basqa qosımshanı tańlaw arqalı ámeldegisin almastıra aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/get-to-know-the-ipads-new-split-view-feature-in-ios-9/|bet=Get to know the iPad's new 'split-view' feature in iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170222021122/https://www.cnet.com/how-to/get-to-know-the-ipads-new-split-view-feature-in-ios-9/|arxivsáne=February 22, 2017|avtor=Cipriani|at=Jason|sáne=September 11, 2015|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

«Súwret ishinde súwret» (Picture in Picture) rejimi paydalanıwshılarǵa FaceTime qońırawların yamasa qollap-quwatlanatuǵın videolardı kishirek aynaǵa kishireytiwge hám iPad ta basqa wazıypalardı orınlaw waqtında olardı kóriwdi dawam ettiriwge múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/how-to-use-ios-9s-picture-in-picture-feature-with-youtube/|bet=How to use iOS 9's picture-in-picture feature with YouTube|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170225035309/https://www.cnet.com/how-to/how-to-use-ios-9s-picture-in-picture-feature-with-youtube/|arxivsáne=February 25, 2017|avtor=Cipriani|at=Jason|sáne=January 14, 2016|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

Bólingen ekran (Split Screen) kóp wazıypalılıq funkciyası tek iPad Air 2, iPad mini 4, hám iPad Pro ushın qoljetimli, al Slide Over hám «Súwret ishinde súwret» funkciyaları iPad Air, iPad Air 2, iPad mini 2 hám onnan keyingi jańaları, hám iPad Pro ushın qoljetimli.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.iphonehacks.com/2015/09/ipad-support-ios-9-split-view-slide-over-picture-in-picture.html|bet=Here are the iPads that will support iOS 9's Split View, Slide Over and Picture-in-Picture features|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161220202425/http://www.iphonehacks.com/2015/09/ipad-support-ios-9-split-view-slide-over-picture-in-picture.html|arxivsáne=December 20, 2016|avtor=Pandey|at=Rajesh|sáne=September 15, 2015|jumıs=iPhoneHacks.com|qaralǵan sáne=December 19, 2016}}&lt;/ref&gt;

Banner xabarlandırıwları basılıp, basqa qosımshanıń ashılıwına sebep bolǵanda, ekrannıń joqarǵı shep múyeshine paydalanıwshını aldınǵı qosımshaǵa qaytaratuǵın artqa qaytıw tuymesi qosılǵan.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/15/08/09/how-to-use-the-new-back-button-in-ios-9|bet=How to use the new back button in iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170406110541/http://appleinsider.com/articles/15/08/09/how-to-use-the-new-back-button-in-ios-9|arxivsáne=April 6, 2017|avtor=Oliver|at=Sam|sáne=August 9, 2015|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=April 6, 2017}}&lt;/ref&gt;

iPhone da iOS 9 qosımsha almastırǵıshınıń kórinisin iOS 8 degi qatar kórinisten kartaǵa uqsas kóriniske ózgertti.

=== Night Shift ===
Night Shift (Túńgi rejim) – bul iOS 9.3 te usınılǵan displey rejimi. Bul rejim qurılma displeyiniń reńlerin jıllıraq etedi, bul [[Microsoft Windows]] hám Apple macOS kompyuterleri ushın belgili baǵdarlama bolǵan F.lux qa uqsaydı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2016/01/11/apple-ios-9-3-night-shift/|bet=Apple Introduces New 'Night Shift' Feature in iOS 9.3|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161028063833/http://www.macrumors.com/2016/01/11/apple-ios-9-3-night-shift/|arxivsáne=October 28, 2016|avtor=Clover|at=Juli|sáne=January 11, 2016|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/16/03/22/why-apples-night-shift-in-ios-93-will-help-you-get-a-better-nights-sleep|bet=Why Apple's Night Shift in iOS 9.3 will help you get a better night's sleep|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161225221935/http://appleinsider.com/articles/16/03/22/why-apples-night-shift-in-ios-93-will-help-you-get-a-better-nights-sleep|arxivsáne=December 25, 2016|sáne=March 22, 2016|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; Iske qosılǵanda, ol funkciyanı qashan qosıw yamasa óshiriwdi belgilew ushın qurılmanıń saatı hám geografiyalıq ornalasıwın qollanadı. Zárúrlik boyınsha, paydalanıwshı qol menen keste ornata aladı yamasa ulıwma keste ornatpawı da múmkin. Qolaylı kiriw ushın Basqarıw Orayında jańa Night Shift almastırǵıshı bar. Night Shift parametrleri «Parametrler» (Settings) qosımshasında «Displey hám Jaqtılıq» (Display and Brightness) bóliminde jaylasqan, hám funkciyanı isletiw hám keste ornatıwdan tısqarı, paydalanıwshı displeydiń jılılıǵın da sazlay aladı.&lt;ref name=&quot;About Night Shift&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/how-to/use-ios-9-3-night-shift-mode/|bet=How to Use Night Shift Mode in iOS 9.3|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161120081201/http://www.macrumors.com/how-to/use-ios-9-3-night-shift-mode/|arxivsáne=November 20, 2016|avtor=Clover|at=Juli|sáne=January 14, 2016|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

2016-jıl mart ayında iOS 9.3 te usınılǵanına qaramastan, eki aydan keyin iOS 9.3.2 shıqqanǵa shekem Night Shift hám Tómen Energiya Jumsaw Rejimin bir waqıtta qollanıw múmkin emes edi.&lt;ref name=&quot;Night Shift and Low Power Mode&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2016/05/16/apple-releases-ios-9-3-2/|bet=Apple Releases iOS 9.3.2 With Support for Simultaneous Night Shift/Low Power Mode Usage|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161117213604/http://www.macrumors.com/2016/05/16/apple-releases-ios-9-3-2/|arxivsáne=November 17, 2016|avtor=Clover|at=Juli|sáne=May 16, 2016|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; Night Shift tek Apple A7 yamasa onnan jańa chiplerde ushırasatuǵın 64 bitlik processordı talap etedi, bul [[iPhone 4s]], [[iPhone 5]], [[iPhone 5c]], iPad 2, iPad 3, iPad 4, birinshi áwlad iPad Mini, hám 5-áwlad iPod Touch sıyaqlı eskirek iOS qurılmalarınıń Night Shift rejimin almaytuǵının ańlatadı.

=== Ónimdarlıq ===
iOS 9 Metal API keńeytilgen qollanılıwı sebepli ónimdarlıq hám tezlik jaqsılanıwların óz ishine aladı. Metal [[iOS 8]] de usınılǵan edi hám burın tek oyın baǵdarlamashıları ushın sheklengen edi. iOS 9 da Metal dı qollanıw onıń kópshilik tiykarǵı paydalanıwshı interfeysi elementleri hám grafikasın basqarıwına múmkinshilik beriw ushın keńeytilgen.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.ibtimes.co.uk/9-reasons-why-ios-9-will-make-your-old-iphone-feel-like-new-1519281|bet=9 reasons why iOS 9 will make your old iPhone feel like new|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170420090946/http://www.ibtimes.co.uk/9-reasons-why-ios-9-will-make-your-old-iphone-feel-like-new-1519281|arxivsáne=April 20, 2017|avtor=McClelland|at=David|sáne=September 10, 2015|jumıs=[[International Business Times]]|baspaxana=[[IBT Media]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Belsendilik ===
Intellekt – iOS 9 dıń tiykarǵı imkaniyatlarınıń biri bolıp, ol jańadan birlestirilgen Siri hám Izlewden (burın Spotlight dep atalǵan), sonday-aq pútkil operaciyalıq sistemadaǵı «proaktivlikten» ibarat. iOS endi kontekstlik informaciyadan (mısalı, waqıt hám orın) kóbirek xabardar bolıp, paydalanıwshıǵa olardıń waqıtı hám kúsh-ǵayratın únemlew ushın aldın-ala kerek bolıwı múmkin nárselerdi proaktiv túrde usınadı. Teriw waqtında, Izlew funkciyası da Siri interfeysinde usınılǵanǵa uqsas, tez juwaplardı bir qaraǵanda kórinetuǵın, vidjetke uqsas formatta kórsetiw ushın jetilistirildi. Izlew ámeldegi hawa rayın, sport esapların, jańalıqlardı hám basqalardı kórsete aladı. Proaktiv usınısları bar Izlew ekranına xabarlandırıwlar aynasın tómen tartıw arqalı, Safari veb-brauzerinde izlew qatarı arqalı, yamasa tiykarǵı ekranda shepke qaray ısırıw arqalı kiriwge boladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/apple/2015/09/ios-9-thoroughly-reviewed/5/#h5|bet=iOS 9, thoroughly reviewed|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221000039/http://arstechnica.com/apple/2015/09/ios-9-thoroughly-reviewed/5/#h5|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=September 16, 2015|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

Intellekt sonday-aq qosımshalarǵa da tarqaladı. Mısalı, Mail qosımshasında, eger xabar mazmunında tiyisli maǵlıwmatlar tabılsa, waqıyalar avtomatlı túrde Kalendarǵa qosılıwı múmkin, hám xabardı jazıw waqtında múmkin bolǵan qosımsha alıwshılar usınıs etiledi. Siri sonday-aq tiykarǵı tuymeni basıp turıw arqalı iske qosılǵanda, ekranda ne bar ekenligin biledi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://money.cnn.com/gallery/technology/2015/06/09/9-best-ios-9-features|bet=9 things you'll love about iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304201101/http://money.cnn.com/gallery/technology/2015/06/09/9-best-ios-9-features/|arxivsáne=March 4, 2016|avtor=Goldman|at=David|sáne=June 9, 2015|baspaxana=[[CNN]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Qáwipsizlik ===
iOS 9 bir neshe qáwipsizlik jaqsılanıwların usınadı. Ol standart retinde 6 tańbalı parol kodın (aldınǵı 4 cifrlı standarttan eki cifrǵa artıq) usınadı, sonday-aq eki faktorlı autentifikaciyanı qollap-quwatlaydı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/apple-ibm-passcode-security-six-digits-event-september-9/|bet=Apple just relieved a big security headache for work iPhones|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304111616/http://www.zdnet.com/article/apple-ibm-passcode-security-six-digits-event-september-9/|arxivsáne=March 4, 2016|avtor=Whittaker|at=Zack|sáne=September 10, 2015|jumıs=[[ZDNet]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://nakedsecurity.sophos.com/2015/06/10/ios-9-enhances-two-factor-authentication-introduces-6-digit-passcodes/|bet=iOS 9 enhances two factor authentication, introduces 6-digit passcodes|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161210013132/https://nakedsecurity.sophos.com/2015/06/10/ios-9-enhances-two-factor-authentication-introduces-6-digit-passcodes/|arxivsáne=December 10, 2016|avtor=Munson|at=Lee|sáne=June 10, 2015|jumıs=Naked Security|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; 6 tańbalı parol kodları álleqayda qáwipsizirek boldı, sebebi 4 tańbalı parol kodları ushın tek 10 000 múmkin bolǵan kombinaciya bolsa, endi 1 million múmkin bolǵan parol kod kombinaciyası payda boldı.

2015-jıl sentyabrdegi iOS 9 dıń dáslepki relizi aldınǵı iOS versiyalarındaǵı qáwipsizlik mashqalasın dúzetti, onda «kemshilik AirDrop paydalanıwshısınıń diapazonındaǵı hár qanday adamǵa maqsetli qurılmaǵa zıyanlı baǵdarlama ornatıwǵa hám jábirleniwshi kiriwshi AirDrop faylın biykar etse de, eksployttiń islewi ushın iOS sazlawların ózgertiwge múmkinshilik beretuǵın edi».&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/thomasbrewster/2015/09/16/airdrop-ios-vulnerability/|bet=One Great Reason To Update To iOS 9 – A Nasty Silent AirDrop Attack Is In Town|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170215221433/http://www.forbes.com/sites/thomasbrewster/2015/09/16/airdrop-ios-vulnerability/|arxivsáne=February 15, 2017|avtor=Fox-Brewster|at=Thomas|sáne=September 16, 2015|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/apple-airdrop-flaw-leaves-users-vulnerable-to-exploit/|bet=Apple iOS 9 fixes serious AirDrop vulnerability|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221090252/https://www.cnet.com/news/apple-airdrop-flaw-leaves-users-vulnerable-to-exploit/|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Osborne|at=Charlie|sáne=September 17, 2015|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Parametrler ===
iOS 9 daǵı «Parametrler» (Settings) qosımshası parametrler hám opciyalardı tabıwdı ańsatlastıratuǵın jańa izlew qatarın óz ishine aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/2985017/ios/settings-in-ios-9-every-notable-change-you-need-to-know.html|bet=Settings in iOS 9: Every notable change you need to know|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161127171601/http://www.macworld.com/article/2985017/ios/settings-in-ios-9-every-notable-change-you-need-to-know.html|arxivsáne=November 27, 2016|avtor=Ochs|at=Susie|sáne=September 21, 2015|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.iphonehacks.com/2015/10/how-to-search-settings-on-iphone-ipad-in-ios-9.html|bet=How to search Settings on iPhone or iPad in iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171206201105/http://www.iphonehacks.com/2015/10/how-to-search-settings-on-iphone-ipad-in-ios-9.html|arxivsáne=December 6, 2017|avtor=Obaizamomwan|at=Osas|sáne=October 7, 2015|jumıs=iPhoneHacks.com|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/9/18/9352327/new-ios-9-features-iphone-tips-tricks-guide|bet=The best iOS 9 features you don't know about yet|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170109180831/http://www.theverge.com/2015/9/18/9352327/new-ios-9-features-iphone-tips-tricks-guide|arxivsáne=January 9, 2017|sáne=September 18, 2015|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 26, 2017}}&lt;/ref&gt; Paydalanıwshıda sonday-aq xabarlandırıwlardı olardıń qaysı qosımshadan kelgenine qaray toparlaw,&lt;ref name=&quot;Forbes 25&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/gordonkelly/2015/09/19/apple-ios-9-secrets/|bet=Apple iOS 9 Has 25 Great Secret Features|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170415105224/https://www.forbes.com/sites/gordonkelly/2015/09/19/apple-ios-9-secrets/|arxivsáne=April 15, 2017|avtor=Kelly|at=Gordon|sáne=September 19, 2015|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=April 15, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/15/09/22/ios-9-tips-display-notification-center-alerts-individually-by-time|bet=iOS 9 tips: Free Notification Center alerts from app groupings|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170415200417/http://appleinsider.com/articles/15/09/22/ios-9-tips-display-notification-center-alerts-individually-by-time|arxivsáne=April 15, 2017|avtor=Edwards|at=Marty|sáne=September 22, 2015|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=April 15, 2017}}&lt;/ref&gt; hám «Biykar etiw ushın silkiw» (Shake to Undo) funkciyasın qosıw yamasa óshiriw imkaniyatı bar.&lt;ref name=&quot;Redmond 45&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.redmondpie.com/the-hidden-ios-9-features-apple-didnt-tell-you-about/|bet=The 45 Hidden iOS 9 Features Apple Didn't Tell You About|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170415104427/http://www.redmondpie.com/the-hidden-ios-9-features-apple-didnt-tell-you-about/|arxivsáne=April 15, 2017|avtor=Ghani|at=Uzair|sáne=June 16, 2015|jumıs=Redmond Pie|qaralǵan sáne=April 15, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Basqa ózgerisler ===
iPad ta klaviaturada eki barmaq penen súyrew kursordı ádettegi trekpad sıyaqlı erkin jıljıtıp, kursordı jaylastırıwdı hám tekstti belgilewdi ańsatlastıradı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.co.uk/feature/ipad/everything-you-need-know-about-ios-9-on-ipad-3621941/|bet=Complete guide to iOS 9 Multitasking on the iPad|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170106151212/http://www.macworld.co.uk/feature/ipad/everything-you-need-know-about-ios-9-on-ipad-3621941/|arxivsáne=January 6, 2017|avtor=Macro|at=Ashleigh|sáne=September 14, 2015|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; Klaviaturadan trekpadqa ótiw funkciyası iPhone 6S hám 6S Plus telefonlarına da keńeytilgen, onda paydalanıwshılar trekpadtı isletiw ushın klaviaturanı 3D Touch (kúsh penen basıw) arqalı basa aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/15/10/11/how-to-use-ios-9s-keyboard-as-a-trackpad-with-3d-touch-on-iphone-6s-|bet=How to use iOS 9's keyboard as a trackpad with 3D Touch on iPhone 6s|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221090520/http://appleinsider.com/articles/15/10/11/how-to-use-ios-9s-keyboard-as-a-trackpad-with-3d-touch-on-iphone-6s-|arxivsáne=December 21, 2016|sáne=October 11, 2015|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; Sonday-aq iPad ta kesiw, kóshiriw, qoyıw, biykar etiw hám qayta orınlaw funkciyaları ushın qısqa qatarlar paneli qosılǵan,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.imore.com/how-use-shortcut-bar-ipad|bet=How to use the keyboard shortcut bar on iPad|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161207193111/http://www.imore.com/how-use-shortcut-bar-ipad|arxivsáne=December 7, 2016|avtor=Filipowicz|at=Luke|sáne=March 28, 2016|jumıs=[[iMore]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; hám papkalar iPhone daǵı 9 benen salıstırǵanda hár bette 16 qosımshanı 4x4 tártibinde kórsetedi,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/15/07/08/ipad-home-screen-folders-now-display-16-apps-per-page-in-apples-new-ios-9-beta-3|bet=Inside iOS 9: iPad home screen folders now display 16 apps per page|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170320052107/http://appleinsider.com/articles/15/07/08/ipad-home-screen-folders-now-display-16-apps-per-page-in-apples-new-ios-9-beta-3|arxivsáne=March 20, 2017|avtor=Hughes|at=Neil|sáne=July 8, 2015|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=March 19, 2017}}&lt;/ref&gt; bul bir papkada barlıǵı 240 qosımshaǵa shekem bolıwına múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2015/07/08/new-folders-ios-9/|bet=iOS 9 lets you store 105 more apps per folder on the iPad|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171015150809/https://9to5mac.com/2015/07/08/new-folders-ios-9/|arxivsáne=October 15, 2017|avtor=Miller|at=Chance|sáne=July 8, 2015|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=October 15, 2017}}&lt;/ref&gt;

iOS 9 Wi-Fi Assist funkciyasın usındı – bul (standart boyınsha qosılǵan) múmkinshilik Wi-Fi baylanısı turaqsız bolǵanda telefondı avtomatlı túrde mobil maǵlıwmatlarǵa almastıradı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2015/09/28/ios-9-wifi-assist/|bet=iOS 9's WiFi Assist is killing your data plan|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170105083132/https://www.engadget.com/2015/09/28/ios-9-wifi-assist/|arxivsáne=January 5, 2017|avtor=Baldwin|at=Roberto|sáne=September 28, 2015|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=January 8, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://bgr.com/2015/09/28/ios-9-features-wi-fi-assist/|bet=There's a great new iOS 9 feature you might have to turn off right now|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161226093541/http://bgr.com/2015/09/28/ios-9-features-wi-fi-assist/|arxivsáne=December 26, 2016|avtor=Smith|at=Chris|sáne=September 28, 2015|jumıs=[[Boy Genius Report|BGR]]|baspaxana=[[Penske Media Corporation]]|qaralǵan sáne=January 8, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/technology/2015/sep/30/ignore-the-haters-wi-fi-assist-is-ios-9|bet=Ignore the haters: Wi-Fi Assist is the best new feature in iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161013111413/https://www.theguardian.com/technology/2015/sep/30/ignore-the-haters-wi-fi-assist-is-ios-9|arxivsáne=October 13, 2016|avtor=Hern|at=Alex|sáne=September 30, 2015|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=January 8, 2017}}&lt;/ref&gt;

Paydalanıwshıǵa ushıw informaciyası usınılǵan hár qanday waqıtta, paydalanıwshı sol ushıw ushın aldın-ala kóriwdi kóriw ushın siltemeni basa aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://mashable.com/2015/09/17/ios-9-hidden-features/|bet=12 hidden features in iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170324160947/http://mashable.com/2015/09/17/ios-9-hidden-features/|arxivsáne=March 24, 2017|avtor=Bell|at=Karissa|sáne=September 17, 2015|jumıs=[[Mashable]]|qaralǵan sáne=March 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/15/08/12/apple-brings-native-flight-tracking-support-to-ios-9-and-os-x-el-capitan|bet=Apple brings native flight tracking support to iOS 9 and OS X El Capitan|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170329211804/http://appleinsider.com/articles/15/08/12/apple-brings-native-flight-tracking-support-to-ios-9-and-os-x-el-capitan|arxivsáne=March 29, 2017|sáne=August 12, 2015|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=June 10, 2017}}&lt;/ref&gt;

== Qosımshalardıń ózgeshelikleri ==

=== iBooks ===
iOS 9.3 hám keyingi versiyalarında Safari yamasa iTunes arqalı iBooks qosımshasına saqlanǵan PDF fayllar [[iCloud]] penen sinxronlastırılıwı múmkin.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2016/01/11/ios-9-3-gallery-night-shift-new-3d-touch-features-notes-touch-id-more/|bet=iOS 9.3 Gallery &amp; Feature List: Night Shift, New 3D Touch features, updated Health app, Notes Touch ID, more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170128213424/https://9to5mac.com/2016/01/11/ios-9-3-gallery-night-shift-new-3d-touch-features-notes-touch-id-more/|arxivsáne=January 28, 2017|avtor=Gurman|at=Mark|sáne=January 11, 2016|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== iCloud ===
iOS 9 tiykarǵı ekranda iCloud Drive qosımshasın qosatuǵın parametrge iye. iCloud Drive paydalanıwshıǵa iCloud ta fayllar hám papkalardı saqlawǵa hám kórip shıǵıwǵa múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2015/06/08/dedicated-icloud-drive-app/|bet=Dedicated iCloud Drive App Included Within Settings of iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170226131147/https://www.macrumors.com/2015/06/08/dedicated-icloud-drive-app/|arxivsáne=February 26, 2017|avtor=Broussard|at=Mitchel|sáne=June 8, 2015|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=December 29, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/6/9/8750365/icloud-drive-app-ios-9|bet=iOS 9 has a hidden iCloud Drive app|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161229171431/http://www.theverge.com/2015/6/9/8750365/icloud-drive-app-ios-9|arxivsáne=December 29, 2016|avtor=Byford|at=Sam|sáne=June 9, 2015|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 29, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2015/06/08/icloud-drive-app/|bet=iCloud Drive gets its own app on iOS 9, but it's hidden by default|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161229171718/https://9to5mac.com/2015/06/08/icloud-drive-app/|arxivsáne=December 29, 2016|avtor=Beasley|at=Mike|sáne=June 8, 2015|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=December 29, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Densawlıq ===
iOS 8 de usınılǵan Health (Densawlıq) qosımshası iPhone da albomlıq (landshaft) rejimge iye boldı. Ol sonday-aq reproduktivlik densawlıq, ultrafiolet nurlanıwı, suwdı qabıl etiw hám háreketsiz jaǵday maǵlıwmatlarınıń túrlerin qollap-quwatlawdı qostı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/15/06/09/apples-expands-healthkit-in-ios-9-to-track-uv-exposure-water-intake-sexual-activity-ovulation|bet=Apple expands HealthKit in iOS 9 to track sexual activity, ovulation, UV exposure, water intake|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170209235235/http://appleinsider.com/articles/15/06/09/apples-expands-healthkit-in-ios-9-to-track-uv-exposure-water-intake-sexual-activity-ovulation|arxivsáne=February 9, 2017|avtor=Hughes|at=Neil|sáne=June 9, 2015|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=February 18, 2017}}&lt;/ref&gt;

iOS 9.3 te ol sonday-aq Apple Watch tan uyqı, shınıǵıw hám salmaqtı baqlap baradı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/technology/2016/mar/21/ios-93-better-sleep-health-app-and-fingerprint-locking-for-notes|bet=iOS 9.3 now available with Night Shift mode to help you sleep|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170218234639/https://www.theguardian.com/technology/2016/mar/21/ios-93-better-sleep-health-app-and-fingerprint-locking-for-notes|arxivsáne=February 18, 2017|avtor=Gibbs|at=Samuel|sáne=March 21, 2016|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=February 18, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Xabarlar ===
Xabarlar endi paydalanıwshıǵa tekstti izlewge hám sol tekstti belgilewge (hám aylandırıwǵa) múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.foxnews.com/tech/2015/09/17/10-more-hidden-features-in-ios.html|bet=10 more hidden features in iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170327081731/http://www.foxnews.com/tech/2015/09/17/10-more-hidden-features-in-ios.html|arxivsáne=March 27, 2017|avtor=Epstein|at=Zach|sáne=September 17, 2015|jumıs=[[Fox News]]|baspaxana=[[Fox Entertainment Group]]|qaralǵan sáne=March 26, 2017}}&lt;/ref&gt;

=== Kartalar ===
Apple Maps Baltimor, [[Berlin]], [[Chikago]], [[London]], [[Los-Andjeles]], [[Mexiko]], [[Nyu-York]], [[Parij]], Filadelfiya, [[San Francisco|San-Francisko]], [[Toronto]], hám Vashington (Kolumbiya Okrugi) ushın, sonday-aq «Qıtaydaǵı 300 den aslam orın» ushın jámiyetlik transport baǵdarların qollap-quwatlawdı qosadı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/2932429/ios/apple-maps-in-ios-9-adds-public-transit-local-business-search.html|bet=Apple Maps in iOS 9 adds public transit, local business search|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160817191150/http://www.macworld.com/article/2932429/ios/apple-maps-in-ios-9-adds-public-transit-local-business-search.html|arxivsáne=August 17, 2016|avtor=Tabini|at=Marco|sáne=June 8, 2015|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

Maps qosımshası endi jaqsılanǵan orın maǵlıwmatlarına iye, sonıń ishinde paydalanıwshıǵa jaqın jerdegi dúkanlardı, restoranlardı hám ishimlik ishetuǵın orınlardı usınıs etetuǵın «Jaqın átirapta» (Nearby) funkciyası bar. Awqat usınatuǵın orınlar ushın paydalanıwshılar qanday túrdegi awqattı qáleytuǵının anıq kórsete aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/2952647/ios/hands-on-with-maps-in-ios-9-introducing-public-transit-and-more-accurate-data.html|bet=Hands-on with Maps in iOS 9: Introducing public transit and more accurate data|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161010080659/http://www.macworld.com/article/2952647/ios/hands-on-with-maps-in-ios-9-introducing-public-transit-and-more-accurate-data.html|arxivsáne=October 10, 2016|avtor=McGarry|at=Caitlin|sáne=September 16, 2015|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2015/09/16/ios-9-apple-maps-transit-nearby/|bet=Inside iOS 9: Apple Maps Gains Transit Mode and Nearby Search|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161022065148/http://www.macrumors.com/2015/09/16/ios-9-apple-maps-transit-nearby/|arxivsáne=October 22, 2016|avtor=Rossignol|at=Joe|sáne=September 16, 2015|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Jańalıqlar ===
iOS 9 jańa Apple News qosımshasın (Newsstand qosımshasın almastırıwshı) óz ishine aladı, ol hár túrli dereklerden jańalıqlardı Flipboard sıyaqlı uqsas stilde jıynaydı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/get-started-with-ios-9s-news-app/|bet=Get started with iOS 9's News app|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160812235332/http://www.cnet.com/how-to/get-started-with-ios-9s-news-app/|arxivsáne=August 12, 2016|avtor=Cipriani|at=Jason|sáne=September 11, 2015|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; Qosımsha «tez júklenetuǵın hám maǵlıwmat beriwshi animaciyalarǵa hám tolıq qaplawshı súwretlerge iye mobil formatındaǵı maketke» iye. Qosımsha, News Safari veb-brauzerinen [[RSS]] lentaların qollap-quwatlaydı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2015/07/08/ios-9-beta-3-tidbits/|bet=iOS 9 Beta 3 Tidbits: 4x4 Folders on iPad, Screenshot and Selfie Folders, News App, and More|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161022174821/http://www.macrumors.com/2015/07/08/ios-9-beta-3-tidbits/|arxivsáne=October 22, 2016|avtor=Clover|at=Juli|sáne=July 8, 2015|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; Shıǵarılǵan waqıtta, News qosımshası tek [[Amerika Qurama Shtatları|Amerika Qurama Shtatlarında]] qoljetimli boldı, biraq ol iOS 9.1 jańalanıwı menen Ullı Britaniya hám Avstraliyaǵa keńeytildi.&lt;ref name=&quot;Apple News in UK and Australia&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2015/10/21/apple-releases-ios-9-1/|bet=Apple Releases iOS 9.1 With New Emoji, Live Photos Improvements|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160912045820/http://www.macrumors.com/2015/10/21/apple-releases-ios-9-1/|arxivsáne=September 12, 2016|avtor=Clover|at=Juli|sáne=October 21, 2015|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

2016-jıldıń mart ayında Apple News platformasın barlıq jańalıqlar agentliklerine, sonıń ishinde ǵárezsiz blogerlerge de ashtı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2016/03/16/apple-news-opens-up/|bet=Apple opens its iOS News app to all publishers|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160911000054/https://techcrunch.com/2016/03/16/apple-news-opens-up/|arxivsáne=September 11, 2016|avtor=Shu|at=Catherine|sáne=March 16, 2016|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.vanityfair.com/news/2016/03/apple-news-opens-to-publishers|bet=Apple just opened its News app in a big way|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161018045330/http://www.vanityfair.com/news/2016/03/apple-news-opens-to-publishers|arxivsáne=October 18, 2016|avtor=Fox|at=Emily Jane|sáne=March 15, 2016|jumıs=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Eskertpeler ===
Notes qosımshası iOS 9 da bir qatar jaqsılanıwlar aldı, sonıń ishinde dúziw sızıqlar ushın sızǵısh sıyaqlı hár túrli qurallar menen súwretler salıw imkaniyatı bar. Súwretler de qosılıwı múmkin, al veb-saytlarǵa hám Kartadaǵı orınlarǵa siltemeler esletpelerge qosılǵanda anaǵurlım belgili, vizual kóriniske iye boladı. iPad ta hám iPhone da albom rejiminde, Notes súwret salıw ushın hár túrli reń opciyalarına, sonday-aq óshirgishke iye. Belgilengen, markerlengen, sızıqshalı hám nomerlengen dizimlerdi qosqanda, keńeytilgen formatlaw opciyaları.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/15/06/12/inside-ios-9-apples-notes-app-is-greatly-enhanced-with-drawings-lists-pictures-links-more|bet=Inside iOS 9: Apple's Notes app is greatly enhanced with drawings, lists, pictures, links &amp; more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161116155337/http://appleinsider.com/articles/15/06/12/inside-ios-9-apples-notes-app-is-greatly-enhanced-with-drawings-lists-pictures-links-more/|arxivsáne=November 16, 2016|avtor=Hughes|at=Neil|sáne=June 12, 2015|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/2947866/ios/meet-the-new-notes-ios-9s-feature-packed-evernote-rival.html|bet=Meet the new Notes, iOS 9's feature-packed Evernote rival|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170129041137/http://www.macworld.com/article/2947866/ios/meet-the-new-notes-ios-9s-feature-packed-evernote-rival.html|arxivsáne=January 29, 2017|avtor=McGarry|at=Caitlin|sáne=September 16, 2015|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

Qosımsha sonday-aq [[iCloud]] tı qollap-quwatlaydı hám papkalardı ańsat jaratıwǵa imkaniyat beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/products/apple-ios-9/review/|bet=Apple iOS 9 review|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170422034938/https://www.cnet.com/products/apple-ios-9/review/|arxivsáne=April 22, 2017|avtor=Ralph|at=Nate|sáne=September 16, 2015|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=April 21, 2017}}&lt;/ref&gt;

iOS 9.3 te kirgizilgen qáwipsiz esletpeler funkciyası,&lt;ref name=&quot;1970 Bug Fix and new Notes app&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2016/03/21/apple-releases-ios-9-3/|bet=Apple Releases iOS 9.3 With Night Shift, New Quick Actions, App Improvements, '1970' Bug Fix and More|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161027173442/http://www.macrumors.com/2016/03/21/apple-releases-ios-9-3/|arxivsáne=October 27, 2016|avtor=Clover|at=Juli|sáne=March 21, 2016|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; iOS paydalanıwshısına óz esletpelerin parol yamasa Touch ID menen qorǵawǵa múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/how-to-secure-the-notes-app-on-ios-9-3/|bet=How to secure the Notes app on iOS 9.3|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161220222811/https://www.cnet.com/how-to/how-to-secure-the-notes-app-on-ios-9-3/|arxivsáne=December 20, 2016|avtor=Cipriani|at=Jason|sáne=March 21, 2016|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 19, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Fotosúwretler ===
iOS 9 daǵı Photos qosımshası fotosúwret kóriwshide jaqsılanǵan slayder sızıǵın, «Ekran kóshirmeleri» hám «Selfiler» albomların hám bir neshe fotosúwretti jekelep óshirmesten ańsat uslap turıw hám tańlaw imkaniyatın óz ishine aldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/ios-9-to-have-special-photo-albums-for-screenshots-and-selfies-10376996.html|bet=iOS 9 to have special photo albums for screenshots and selfies|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170216070122/http://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/ios-9-to-have-special-photo-albums-for-screenshots-and-selfies-10376996.html|arxivsáne=February 16, 2017|avtor=Griffin|at=Andrew|sáne=July 9, 2015|jumıs=[[The Independent]]|qaralǵan sáne=March 26, 2017}}&lt;/ref&gt; Ol sonday-aq paydalanıwshıǵa jańa Jasırıw opciyası arqalı jasırın materialdı jasırıwǵa múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://fieldguide.gizmodo.com/23-things-you-can-do-in-ios-9-that-you-couldnt-do-in-io-1731300214|bet=23 Things You Can Do in iOS 9 That You Couldn't Do in iOS 8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170204044132/http://fieldguide.gizmodo.com/23-things-you-can-do-in-ios-9-that-you-couldnt-do-in-io-1731300214|arxivsáne=February 4, 2017|avtor=Nield|at=David|sáne=September 17, 2015|jumıs=[[Gizmodo]]|qaralǵan sáne=March 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.igeeksblog.com/how-to-hide-multiple-photos-videos-on-iphone-or-ipad-in-ios-9/|bet=How to Hide Multiple Photos/Videos on iPhone or iPad in iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170327080258/https://www.igeeksblog.com/how-to-hide-multiple-photos-videos-on-iphone-or-ipad-in-ios-9/|arxivsáne=March 27, 2017|avtor=Padhiyar|at=Jignesh|jumıs=iGeeksBlog|qaralǵan sáne=March 26, 2017}}&lt;/ref&gt; Qosımsha sonday-aq paydalanıwshıǵa video oynatılıp atırǵanda úlkeytiw ushın shımshıp úlkeytuwge múmkinshilik beredi.

=== Safari ===
iOS 9 shıǵarılıwı menen Safari veb-brauzeri úshinshi tárep kontentin bloklawshı qosımshalarǵa ruqsat beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/2984483/ios/hands-on-with-content-blocking-safari-extensions-in-ios-9.html|bet=Hands-on with content blocking Safari extensions in iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161222190647/http://www.macworld.com/article/2984483/ios/hands-on-with-content-blocking-safari-extensions-in-ios-9.html|arxivsáne=December 22, 2016|avtor=Fleishman|at=Glenn|sáne=September 17, 2015|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/2986298/ios/how-to-enable-safari-ad-blockers-in-ios-9.html|bet=How to enable Safari ad-blockers in iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221091117/http://www.macworld.com/article/2986298/ios/how-to-enable-safari-ad-blockers-in-ios-9.html|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Raymundo|at=Oscar|sáne=September 28, 2015|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; Safari sonday-aq paydalanıwshılarǵa Oqıw rejiminiń kórinisin hárip hám fon reńi opciyaları menen sazlawǵa múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/customize-the-appearance-of-safaris-reader-mode-on-ios-9/|bet=Customize the appearance of Safari's Reader mode on iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170415104115/https://www.cnet.com/how-to/customize-the-appearance-of-safaris-reader-mode-on-ios-9/|arxivsáne=April 15, 2017|avtor=Cipriani|at=Jason|sáne=September 3, 2015|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=April 15, 2017}}&lt;/ref&gt;

iOS 9 shıǵarılǵannan bir neshe kún ótkennen soń, reklamanı bloklawshı programmalıq támiynat [[App Store]] da birinshi orınlarǵa shıqtı, Peace qosımshasınıń baǵdarlamashısı Marko Armenttiń aytıwınsha, «veb-reklama hám minez-qulıqtı baqlaw qadaǵalawdan shıǵıp ketti. Olar qabıl etilmeytuǵın dárejede qorqınıshlı, hawlıqtırǵısh, biyzar etetuǵın hám qáwipsiz emes, hám olar qáwipli tezlik penen jamanlasıp baratır».&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/ad-blockers-top-apple-charts-as-ios-9-debuts/|bet=Ad blockers top Apple charts as iOS 9 debuts|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160906053530/http://www.cnet.com/news/ad-blockers-top-apple-charts-as-ios-9-debuts/|arxivsáne=September 6, 2016|avtor=Whitney|at=Lance|sáne=September 17, 2015|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/ad-blockers-help-some-and-hurt-others-top-apple-ios-app-pulled-for-being-too-blunt/|bet=Ad blockers help some and hurt others: Top Apple iOS app pulled for being too blunt|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160807184900/http://www.zdnet.com/article/ad-blockers-help-some-and-hurt-others-top-apple-ios-app-pulled-for-being-too-blunt/|arxivsáne=August 7, 2016|avtor=Miller|at=Matthew|sáne=September 19, 2015|jumıs=[[ZDNet]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Watch ===
Apple Watch qosımshası tek Watch dep ózgertildi.

=== Shıjlan ===
Passbook qosımshası iOS 9 da Wallet (shıjlan) dep ózgertildi hám dúkannıń sadıqlıq kartaları, sıylıq kartaları, Discover kredit/debet kartaları hám Ullı Britaniyada Apple Pay ushın qollap-quwatlaw sıyaqlı kóplegen jańa ózgerislerdi óz ishine aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/ios-9-wallet-using-the-shortcut-loyalty-cards-and-more-1305062|bet=iOS 9 Wallet: Using the shortcut, loyalty cards and more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161127153807/http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/ios-9-wallet-using-the-shortcut-loyalty-cards-and-more-1305062|arxivsáne=November 27, 2016|avtor=Bookwalter|at=J.R.|sáne=September 24, 2015|jumıs=[[TechRadar]]|baspaxana=[[Future plc]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; Wallet qosımshasına sonday-aq qulplanǵan ekrannan da kiriwge boladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/how-to-access-your-wallet-from-the-lock-screen-on-ios-9/|bet=How to access your Wallet from the lock screen on iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160816080448/http://www.cnet.com/how-to/how-to-access-your-wallet-from-the-lock-screen-on-ios-9/|arxivsáne=August 16, 2016|avtor=Cipriani|at=Jason|sáne=July 20, 2015|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

== Baǵdarlamashı API ları ==
iOS 9.3 te «Muzıka API» baǵdarlamashılarǵa qosımshalardı Apple Music aǵımlıq xızmetine integraciyalawǵa múmkinshilik beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2016/04/28/apple-music-new-api-ios-9-3/|bet=Apple Promotes New Apple Music API Introduced in iOS 9.3|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170321093736/https://www.macrumors.com/2016/04/28/apple-music-new-api-ios-9-3/|arxivsáne=March 21, 2017|avtor=Clover|at=Juli|sáne=April 28, 2016|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=June 11, 2017}}&lt;/ref&gt;

== Qabıl etiliwi ==
iOS 9 kóbinese unamlı pikirler aldı. The Verge xızmetkeri Den Seyfert Proactivity hám Siri daǵı jaqsılanıwlardı maqtap, xabarlandırıwlar ashılatuǵın menyusinde paydalanıwshıǵa kerek bolǵan kópshilik, hátte barlıq informaciyanıń bar ekenligin atap ótti. Ol Google dıń Google Now hám Microsoft tıń Cortana jeke járdemshilerine uqsas xızmetlerdi, geyde nátiyjelerge erisiwdiń «jaqsıraq hám hár túrli usılları» menen usınıs etetuǵının kórsetse de, iOS taǵı jaqsılanıwlar «keleshekte bunnan da kóp imkaniyatlar ushın tiykar jaratadı» dep atap ótti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/9/16/9336351/apple-ios-9-review-iphone-release|bet=Apple iOS 9 review|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170110075530/http://www.theverge.com/2015/9/16/9336351/apple-ios-9-review-iphone-release|arxivsáne=January 10, 2017|avtor=Seifert|at=Dan|sáne=September 16, 2015|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; Engadget xızmetkeri Kris Velasko «kishi, oylastırılǵan» dizayn ózgerislerin unattı, biraq iPad ushın jańa kóp wazıypalılıq funkciyalarına, atap aytqanda Bólingen Ekrandı «ájayıp kishkene funkciya» dep atap, qattı tásirlendi. Degen menen, ol Apple News taǵı jaqsı kórinisli maqalalardıń az sanın sınǵa alıp, «siz ayırım maqalalardıń qalay isleniwinde ayırmashılıqtı bayqaysız – kópshiligi tek ǵana ústinde basılımnıń logotipi bar aq fondaǵı formatlanǵan tekst» dep jazdı hám sonday-aq, Apple Maps ta shıǵarılǵan waqıtta jámiyetlik transport baǵdarların qollap-quwatlaytuǵın orınlardıń sheklengen sanın atap ótti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2015/09/22/ios-9-review/|bet=iOS 9 review: Making the basics work even better|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161027185055/https://www.engadget.com/2015/09/22/ios-9-review/|arxivsáne=October 27, 2016|avtor=Velazco|at=Chris|sáne=September 22, 2015|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; TechRadar xızmetkeri Mett Svider Siri hám Proactivity dizimleri «bekkem» ekenligin jazdı hám xabarlandırıwlardıń qosımsha boyınsha emes, xronologiyalıq tártipte sortlanıwın unattı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.techradar.com/reviews/pc-mac/software/operating-systems/ios-9-1300933/review|bet=iOS 9 review|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221091003/http://www.techradar.com/reviews/pc-mac/software/operating-systems/ios-9-1300933/review|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Swider|at=Matt|sáne=September 19, 2015|jumıs=[[TechRadar]]|baspaxana=[[Future plc]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; The Guardian xızmetkeri Semyuel Gibbs Notes taǵı súwret salıw hám fotosúwret kirgiziw, Telefon arqalı elektron xatlardaǵı belgisiz nomerlerdi anıqlaw hám naushniklerdi qosqanda Siri diń Music qosımshasın avtomat túrde iske túsiriwi sıyaqlı ornatılǵan qosımshalardaǵı ózgerislerdi joqarı bahaladı. Ol sonday-aq klaviaturadaǵı jańalanıwlardı maqtap, onı «paydalanıw ushın ádewir ańsat» dep atadı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/technology/2015/sep/15/apple-ios-9-review-iphone-ipad-software-better-battery-life-multitasking-siri|bet=iOS 9 review: an upgrade to jump for, or skip?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161024231613/https://www.theguardian.com/technology/2015/sep/15/apple-ios-9-review-iphone-ipad-software-better-battery-life-multitasking-siri|arxivsáne=October 24, 2016|avtor=Gibbs|at=Samuel|sáne=September 15, 2015|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

Apple iOS 9 benen [[iPhone 4s]] ti ástenletiwi múmkin degen ayıplawlar boyınsha sud isine ushıradı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://mashable.com/2015/12/31/iphone-4s-ios-9-lawsuit/#eXy9FfemJPqJ|bet=Apple faces $5 million lawsuit over allegedly slowing the iPhone 4S with iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160621002805/http://mashable.com/2015/12/31/iphone-4s-ios-9-lawsuit/#eXy9FfemJPqJ|arxivsáne=June 21, 2016|avtor=Wong|at=Raymond|sáne=December 31, 2015|jumıs=[[Mashable]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/15/12/29/lawsuit-seeks-more-than-5m-from-apple-for-allegedly-slowing-older-iphones-with-ios-9-upgrade|bet=Lawsuit seeks more than $5M from Apple for slowing older iPhones with iOS 9 upgrade|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161213202538/http://appleinsider.com/articles/15/12/29/lawsuit-seeks-more-than-5m-from-apple-for-allegedly-slowing-older-iphones-with-ios-9-upgrade|arxivsáne=December 13, 2016|avtor=Campbell|at=Mikey|sáne=December 29, 2015|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;[jańalaw kerek]

On September 21, 2015, Apple announced that iOS 9 had been installed on more than 50% of &quot;active&quot; iOS devices, as measured by the [[App Store]]. According to Apple, this was &quot;the fastest adoption rate ever for a new operating system&quot;.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/apple/2015/09/apple-ios-9-on-more-than-half-of-all-devices-fastest-adoption-rate-ever/|bet=Apple: iOS 9 on more than half of all devices, fastest adoption rate ever|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170107035326/http://arstechnica.com/apple/2015/09/apple-ios-9-on-more-than-half-of-all-devices-fastest-adoption-rate-ever/|arxivsáne=January 7, 2017|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=September 21, 2015|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/apple-touts-ios-9-adoption-rate-of-more-than-50/|bet=Apple: Latest iPhone, iPad software surpasses 50 percent adoption|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221093346/https://www.cnet.com/news/apple-touts-ios-9-adoption-rate-of-more-than-50/|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Whitney|at=Lance|sáne=September 21, 2015|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

== Máseleler ==

=== «53-qáte» qurılmanı islemey qaldırıw máselesi ===
2016-jıldıń fevral ayında xabar tarqatıwshı agentlikler, úshinshi tárep tárepinen ońlanǵan komponentleri (ásirese Touch ID barmaq izin tanıp biliw sensorı) bar belgili bir qurılmada iOS 9-ǵa jańalanǵan paydalanıwshılardıń telefonları paydalanıwǵa jaramsız bolıp qalǵanın xabarladı. «53-qáte» dep atalǵan bul másele,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/jaymcgregor/2016/02/05/iphone-6-killing-error-53-highlights-big-ios-9-problem|bet=iPhone 6 Killing 'Error 53' Highlights Big iOS 9 Problem|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161222085520/http://www.forbes.com/sites/jaymcgregor/2016/02/05/iphone-6-killing-error-53-highlights-big-ios-9-problem/|arxivsáne=December 22, 2016|avtor=McGregor|at=Jay|sáne=February 5, 2016|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/money/2016/feb/05/error-53-apple-iphone-software-update-handset-worthless-third-party-repair|bet='Error 53' fury mounts as Apple software update threatens to kill your iPhone 6|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161222040915/https://www.theguardian.com/money/2016/feb/05/error-53-apple-iphone-software-update-handset-worthless-third-party-repair|arxivsáne=December 22, 2016|avtor=Brignall|at=Miles|sáne=February 5, 2016|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; iFixIt kompaniyasınıń aytıwınsha, tek [[IPhone 6|iPhone 6 hám 6 Plus]] qurılmalarına tiyisli edi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://ifixit.org/blog/7889/whats-up-with-error-53/|bet=What's Up With Error 53?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161122143259/http://ifixit.org/blog/7889/whats-up-with-error-53/|arxivsáne=November 22, 2016|avtor=Wiens|at=Kyle|sáne=February 5, 2016|jumıs=[[iFixIt]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; Apple bılay dep málimledi:&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2016/02/05/apple-iphone-error-53/|bet=Apple says the iPhone-breaking Error 53 is a security measure|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161022180457/https://www.engadget.com/2016/02/05/apple-iphone-error-53/|arxivsáne=October 22, 2016|avtor=Velazco|at=Chris|sáne=February 5, 2016|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;blockquote&gt;
«Biz barmaq izi maǵlıwmatların Touch ID sensorı menen birgelki juplasqan qáwipsiz qorshaw arqalı qorǵaymız. iPhone Apple tárepinen wákil xızmet kórsetiwshi yamasa Apple usaqlap satıw dúkanı tárepinen Touch ID sensorına tásir etetuǵın ózgerisler ushın xızmet kórsetilgende, juplaw qayta tastıyıqlanadı. ... Bul tekseriw qurılma hám Touch ID menen baylanıslı iOS funkciyalarınıń qáwipsiz qalıwın támiyinleydi. Bul birgelki juplasıwsız, zıyankes Touch ID sensorı almastırılıp, qáwipsiz qorshawǵa kiriw múmkinshiligin alıwı múmkin. iOS juplasıwdıń ámelge aspaǵanın anıqlaǵanda, qurılmanıń qáwipsiz qalıwı ushın Apple Pay kirgizilgen Touch ID óshirip qoyıladı.»
&lt;/blockquote&gt;Apple máseleni sheshiw ushın fevral ayınıń aqırında iOS 9.2.1 diń jańa versiyasın shıǵardı.&lt;ref name=&quot;9.2.1 error 53 fixed&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2016/02/18/apple-apologizes-and-updates-ios-to-restore-iphones-disabled-by-error-53/|bet=Apple Apologizes And Updates iOS To Restore iPhones Disabled By Error 53|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161223144111/https://techcrunch.com/2016/02/18/apple-apologizes-and-updates-ios-to-restore-iphones-disabled-by-error-53/|arxivsáne=December 23, 2016|avtor=Panzarino|at=Matthew|sáne=February 28, 2016|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Sáneni qayta júklew máselesi ===
2016-jıl fevral ayında 64 bitlik qurılmalardı jaramsız awhalǵa keltiriwi múmkin bolǵan qáte tabıldı. Sáneni 1970-jıl 1-yanvarǵa ornatıw arqalı payda bolatuǵın bul qáte, batareya tawsılǵansha yamasa waqıt sazlawı 1-yanvardan ótkenshe qurılmanıń qayta júkleniw procesinde turıp qalıwına sebep bolatuǵın edi. Uqsas qáte 32 bitlik qurılmalarǵa da tiyisli, onda batareya 0% zaryadtı kórsetetuǵın edi hám Wi-Fi óshiriledi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/technology/2016/feb/12/setting-the-date-to-1-january-1970-will-brick-your-iphone-ipad-or-ipod-touch|bet=Setting the date to 1 January 1970 will brick your iPhone, iPad or iPod touch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221152315/https://www.theguardian.com/technology/2016/feb/12/setting-the-date-to-1-january-1970-will-brick-your-iphone-ipad-or-ipod-touch|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Gibbs|at=Samuel|sáne=February 12, 2016|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt; 2016-jıl 21-martta shıǵarılǵan iOS 9.3 bul máseleni sheshti.

=== 9.7 dyuymlik iPad Pro qátesi ===
2016-jıl may ayında Apple iOS 9.3.2 ni shıǵardı. Jańalawdan keyin onıń ayırım 9.7 dyuymlik iPad Pro lardı «iTunes ke jalǵań» xabarı hám iTunes te planshetti qayta tiklew múmkin emesligi tuwralı «Error 56» xabarı menen toqtatıp taslaǵanı haqqında xabarlar payda boldı.&lt;ref name=&quot;9.7-inch iPad Pro bricked&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2016/05/16/ios-9-3-2-bricking-some-9-7-ipad-pros/|bet=iOS 9.3.2 Bricking Some 9.7-inch iPad Pro Devices With 'Error 56' Message [Updated]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221090713/http://www.macrumors.com/2016/05/16/ios-9-3-2-bricking-some-9-7-ipad-pros/|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Clover|at=Juli|sáne=May 16, 2016|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/apple/2016/06/apple-pulls-ios-9-3-2-update-for-9-7-inch-ipad-pro-after-reports-of-bricking/|bet=After bricking saga, Apple re-posts iOS 9.3.2 update for 9.7-inch iPad Pro [Updated]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221000357/http://arstechnica.com/apple/2016/06/apple-pulls-ios-9-3-2-update-for-9-7-inch-ipad-pro-after-reports-of-bricking/|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Cunningham|at=Andrew|sáne=June 2, 2016|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

Apple 2016-jıl iyun ayında versiyanıń qayta shıǵarılıwı máseleni sheshkenshe, 9.7 dyuymlik iPad Pro ushın 9.3.2 jańalanıwın waqıtsha toqtattı.&lt;ref name=&quot;Bricking issue fixed&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2016/06/02/apple-releases-ios-9-3-2-for-9-7-ipad-pro/|bet=Apple Releases Updated Version of iOS 9.3.2 for 9.7-Inch iPad Pro|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161120001734/http://www.macrumors.com/2016/06/02/apple-releases-ios-9-3-2-for-9-7-ipad-pro/|arxivsáne=November 20, 2016|avtor=Clover|at=Juli|sáne=June 2, 2016|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=December 20, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== iBooks toqtap qalıwı ===
2016-jıl iyul ayında iOS 9.3.3 tiń shıǵarılıwınan keyin iBooks dúkanınıń isten shıqqanı haqqında xabarlar payda boldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/gordonkelly/2016/07/22/apple-ios-9-3-3-ibooks-ipads/|bet=Apple iOS 9.3.3 Has A Nasty Surprise|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161222121510/http://www.forbes.com/sites/gordonkelly/2016/07/22/apple-ios-9-3-3-ibooks-ipads/|arxivsáne=December 22, 2016|avtor=Kelly|at=Gordon|sáne=July 22, 2016|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt; Degen menen, Apple avgust ayında waqıttıń sáykes keliwi ekenin hám iBooks qosımshasınıń toqtap qalıwı programmalıq támiynat jańalanıwı emes, al server máselesiniń nátiyjesi ekenin túsindirdi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/gordonkelly/2016/08/01/apple-ios-9-3-3-server-problems/|bet=Apple Confirms Problem Around iOS 9.3.3|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161107175202/http://www.forbes.com/sites/gordonkelly/2016/08/01/apple-ios-9-3-3-server-problems/|arxivsáne=November 7, 2016|avtor=Kelly|at=Gordon|sáne=August 1, 2016|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Shpionlıq programma hújimi ===
2016-jıl avgust ayında iOS 9.3.5 shıǵarılıwı úsh kritikalıq qáwipsizlik kemshiligin dúzetti. Bul kemshilikler jasırın túrde djeylbreykti (operaciyalıq sistema sheklewlerin alıp taslawdı) isletip, «Pegasus» dep atalatuǵın shpionlıq programmanı zıyanlı túrde ornatıw ushın paydalanılıwı múmkin edi. Pegasus tekst xabarların, elektron pochtalardı uslap alıp oqıwı, qońırawlardı baqlawı, telefonnıń ornalasıwın anıqlawı, mikrofondı aktivlestiriwi hám iMessage, [[Gmail]], Viber, [[Facebook]], [[WhatsApp]], [[Telegram]] hám [[Skype]] sıyaqlı (biraq olar menen sheklenbegen) qosımshalardan informaciya jıynay aladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/thomasbrewster/2016/08/25/everything-we-know-about-nso-group-the-professional-spies-who-hacked-iphones-with-a-single-text/|bet=Everything We Know About NSO Group: The Professional Spies Who Hacked iPhones With A Single Text|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170110135726/http://www.forbes.com/sites/thomasbrewster/2016/08/25/everything-we-know-about-nso-group-the-professional-spies-who-hacked-iphones-with-a-single-text/|arxivsáne=January 10, 2017|avtor=Fox-Brewster|at=Thomas|sáne=August 25, 2016|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt;

Kemshiliklerdiń tabılıwı 9.3.5 jańalanıwı shıǵarılıwınan 10 kún aldın bolǵan. [[Birlesken Arab Ámirlikleri|Arab]] adam huqıqları qorǵawshısı Axmed Mansur gúmanlı siltemesi bar gúmanlı tekst xabarın aldı hám onı Citizen Lab qa jiberdi. Lookout penen birgelikte alıp barılǵan tergew, eger Mansur siltemeni bassa, onıń telefonı djeylbreyk etilip, oǵan shpionlıq programma ornatılatuǵının anıqladı. Citizen Lab bul hújimdi «nızamlı uslap alıw» ushın Pegasus tı húkimetlerge satatuǵın NSO Group dep atalatuǵın Izrail baqlaw kompaniyası menen baylanıstırdı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.vice.com/en/article/government-hackers-iphone-hacking-jailbreak-nso-group/|bet=Government Hackers Caught Using Unprecedented iPhone Spy Tool|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200903100656/https://www.vice.com/en_us/article/3da5qj/government-hackers-iphone-hacking-jailbreak-nso-group|arxivsáne=September 3, 2020|avtor=Franceschi-Bicchierai|at=Lorenzo|sáne=August 25, 2016|til=en-US|jumıs=Vice|qaralǵan sáne=June 4, 2019}}&lt;/ref&gt;

Máseleniń qanshelli keń tarqalǵanı haqqında Lookout óz blogında bılay dep túsindirdi: «Biz bul shpionlıq programmanıń kod ishindegi ayırım kórsetkishlerge tiykarlanıp, ádewir waqıt dawamında erkin aylanısta bolǵanına isenemiz» hám kodtıń «&lt;nowiki/&gt;[[iOS 7]] ge shekemgi mánisleri bar yadrolıq kartalaw kestesiniń» belgilerin kórsetetuǵının atap ótti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://blog.lookout.com/blog/2016/08/25/trident-pegasus/|bet=Sophisticated, persistent mobile attack against high-value targets on iOS|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161217041121/https://blog.lookout.com/blog/2016/08/25/trident-pegasus/|arxivsáne=December 17, 2016|sáne=August 25, 2016|jumıs=Lookout|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt;

Shpionlıq programma haqqındaǵı jańalıqlar ǵalaba xabar qurallarında áhmiyetli dárejede itibarǵa alındı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2016/08/26/technology/apple-software-vulnerability-ios-patch.html|bet=IPhone Users Urged to Update Software After Security Flaws Are Found|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161220110442/http://www.nytimes.com/2016/08/26/technology/apple-software-vulnerability-ios-patch.html|arxivsáne=December 20, 2016|avtor=Perlroth|at=Nicole|sáne=August 25, 2016|jumıs=[[The New York Times]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.businessinsider.com/pegasus-nso-group-iphone-2016-8|bet=Inside 'Pegasus,' the impossible-to-detect software that hacks your iPhone|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221162145/http://www.businessinsider.com/pegasus-nso-group-iphone-2016-8|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Szoldra|at=Paul|sáne=August 26, 2016|jumıs=[[Business Insider]]|baspaxana=[[Axel Springer SE]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://variety.com/2016/digital/news/iphone-hack-pegasus-malware-security-ios-update-1201845700/|bet=This App Can Tell if an iPhone Was Hacked With Latest Pegasus Spy Malware|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221162858/http://variety.com/2016/digital/news/iphone-hack-pegasus-malware-security-ios-update-1201845700/|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Roettgers|at=Janko|sáne=August 26, 2016|jumıs=[[Variety (magazine)|Variety]]|baspaxana=[[Penske Media Corporation]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.wired.com/2016/08/hacking-group-selling-ios-vulnerabilities-state-actors/|bet=A Hacking Group Is Selling iPhone Spyware to Governments|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221163133/https://www.wired.com/2016/08/hacking-group-selling-ios-vulnerabilities-state-actors/|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Newman|at=Lily Hay|sáne=August 25, 2016|jumıs=[[Wired (website)|Wired]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.usatoday.com/story/tech/2016/08/25/apple-issues-security-update-prevent-iphone-spyware/89347242/|bet=Apple issues security update to prevent iPhone spyware|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160830100432/http://www.usatoday.com/story/tech/2016/08/25/apple-issues-security-update-prevent-iphone-spyware/89347242/|arxivsáne=August 30, 2016|avtor=Swartz|at=Jon|sáne=August 26, 2016|jumıs=[[USA Today]]|baspaxana=[[Gannett Company]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt; atap aytqanda, onıń burın bolmaǵan «eń quramalı» smartfon hújimi dep atalıwı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/entry/what-is-the-pegasus-iphone-spyware-and-why-was-it-so-dangerous_uk_57c0043fe4b0ba22a4d3f930|bet=What Is The &quot;Pegasus&quot; iPhone Spyware And Why Was It So Dangerous?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221232824/http://www.huffingtonpost.co.uk/entry/what-is-the-pegasus-iphone-spyware-and-why-was-it-so-dangerous_uk_57c0043fe4b0ba22a4d3f930|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Tamblyn|at=Thomas|sáne=August 26, 2016|jumıs=[[The Huffington Post]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.ibtimes.co.in/meet-pegasus-most-sophisticated-spyware-that-hacks-iphones-how-serious-was-it-691467|bet=Meet Pegasus, the most-sophisticated spyware that hacks iPhones: How serious was it?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221162549/http://www.ibtimes.co.in/meet-pegasus-most-sophisticated-spyware-that-hacks-iphones-how-serious-was-it-691467|arxivsáne=December 21, 2016|avtor=Khan|at=Sami|sáne=August 27, 2016|jumıs=[[International Business Times]]|baspaxana=[[IBT Media]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt; hám iPhone tariyxında birinshi ret aralıqtan djeylbreyk eksploytiniń anıqlanıwı sebepli boldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/8/25/12646656/iphone-vulnerability-ios-patch-remote-jailbreak|bet=A serious attack on the iPhone was just seen in use for the first time|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161116145320/http://www.theverge.com/2016/8/25/12646656/iphone-vulnerability-ios-patch-remote-jailbreak|arxivsáne=November 16, 2016|avtor=Brandom|at=Russell|sáne=August 25, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 21, 2016}}&lt;/ref&gt;

=== «Broadpwn» Wi-Fi kemshiligi ===
2017-jıl iyul ayında 1 milliard iOS hám Android qurılmalarına tásir etetuǵın kritikalıq Wi-Fi qáwipsizlik kemshiligi haqqında informaciya járiyalandı. «Broadpwn» dep atalǵan bul másele hújimshige jaqın aradaǵı hálsiz qurılmalardı aralıqtan basqarıwǵa hám tásirlengen qurılmalardı «jalǵan kiriw noqatlarına» aylandırıwǵa imkaniyat beredi, bul bolsa infekciyanıń basqa jaqın aralıqtaǵı qurılmalarǵa jáne de tarqalıwına alıp keledi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.wired.com/story/broadpwn-wi-fi-vulnerability-ios-android/|bet=How a bug in an obscure chip exposed a billion smartphones to hackers|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170918234540/https://www.wired.com/story/broadpwn-wi-fi-vulnerability-ios-android|arxivsáne=September 18, 2017|avtor=Greenberg|at=Andy|sáne=July 27, 2017|jumıs=[[Wired (website)|Wired]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=October 12, 2017}}&lt;/ref&gt; Apple bul másele boyınsha qáwipsizlik jamawın iOS 10.3.3 jańalanıwınıń bir bólegi sıpatında shıǵardı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/17/07/20/apples-ios-1033-update-protects-against-broadpwn-wi-fi-exploit|bet=Apple's iOS 10.3.3 update protects against 'Broadpwn' Wi-Fi exploit|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171013013705/http://appleinsider.com/articles/17/07/20/apples-ios-1033-update-protects-against-broadpwn-wi-fi-exploit|arxivsáne=October 13, 2017|avtor=Fingas|at=Roger|sáne=July 20, 2017|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=October 12, 2017}}&lt;/ref&gt; biraq iOS 9 da islep turǵan eski qurılmalar, sonıń ishinde iPad 2, 3-áwlad iPad, [[iPhone 4s]], birinshi áwlad iPad Mini hám 5-áwlad iPod Touch jańalawsız qaldı, bul iPad 2, 3-áwlad iPad hám birinshi áwlad iPad Mini diń mekteplerdegi qáwipsizligine baylanıslı qáweterlerdi payda etti.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.sirius.co.nz/thousands-of-ipad-2-tablets-are-ticking-timebombs/|bet=Thousands of iPad 2 tablets in schools just became ticking timebombs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190119182158/https://www.sirius.co.nz/thousands-of-ipad-2-tablets-are-ticking-timebombs/|arxivsáne=January 19, 2019|avtor=Walters|at=Andrew|sáne=August 1, 2017|baspaxana=Sirius Information Services [New Zealand]}}&lt;/ref&gt;

=== iPhone 4s sud isi ===
2015-jıl 22-dekabrde Apple iPhone 4s ti iOS 9 jańalanıwı menen isten shıǵarǵanı ushın toparlıq shaǵım menen júzlesti, ayırım adamlar hátte iOS 9 olardıń qurılmaların jaramsız awhalǵa keltirgenin ayttı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techtimes.com/articles/120915/20160103/apple-facing-lawsuit-for-allegedly-forcing-people-to-buy-newer-models-by-slowing-down-iphone-4s-with-ios-9.htm|bet=Apple Facing Lawsuit For Allegedly Forcing People To Buy Newer Models By Slowing Down iPhone 4s with iOS 9|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201108114627/http://www.techtimes.com/articles/120915/20160103/apple-facing-lawsuit-for-allegedly-forcing-people-to-buy-newer-models-by-slowing-down-iphone-4s-with-ios-9.htm|arxivsáne=November 8, 2020|jumıs=TechTimes|qaralǵan sáne=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cultofmac.com/404282/5-million-lawsuit-asks-did-ios-9-cripple-iphone-4s-devices/|bet=$5 million lawsuit asks: Did iOS 9 cripple iPhone 4s devices?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201108142001/https://www.cultofmac.com/404282/5-million-lawsuit-asks-did-ios-9-cripple-iphone-4s-devices/|arxivsáne=November 8, 2020|sáne=December 30, 2015|jumıs=Cult Of Mac|qaralǵan sáne=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt; 4s tek 512MB [[Operativ yad|operativ yadqa]] (RAM) iye edi,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.gsmarena.com/apple_iphone_4s-4212.php|bet=Apple iPhone 4S|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200329215441/https://www.gsmarena.com/apple_iphone_4s-4212.php|arxivsáne=March 29, 2020|sáne=April 14, 2020|jumıs=GSMArena|qaralǵan sáne=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt; sonlıqtan ol iOS 9 jańalanıwın kótere almadı. 2022-jılı kelisimge erisildi, soǵan muwapıq, Nyu-York yamasa Nyu-Djerside jasap atırıp, iPhone 4s ke iOS 9 dı júklep alǵan paydalanıwshılar Apple tárepinen tólengen 20 000 000 AQSH dolları muǵdarındaǵı fondtan hár biri 15 AQSH dollarınan alıwı múmkin boldı.&lt;ref name=&quot;Macworld-20220505&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.macworld.com/article/698021/iphone-4s-ios-9-class-actions-lawsuit-settlement.html|bet=If you downloaded iOS 9 on an iPhone 4s, you may be entitled to a refund check|avtor=Michael Simon|sáne=2022-05-05|jumıs=Macworld|qaralǵan sáne=2023-12-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theledger.com/story/business/columns/2022/06/03/gadget-daddy-end-really-near-7-year-old-iphone-4-s-lawsuit/7481109001/|bet=Gadget Daddy: Apple offers $20M in 7-year-old iPhone 4S lawsuit. But is the end really near?|avtor=Lonnie Brown|sáne=2022-06-03|jumıs=The Ledger|qaralǵan sáne=2023-12-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.docketalarm.com/cases/New_York_Eastern_District_Court/1--15-cv-07381/Lerman_v._Apple_Inc/173/|bet=Memorandum and Order, ''Lerman et al. v. Apple Inc.'', 15-CV-7381 (LB)|sáne=2022-10-04|baspaxana=United States District Court, Eastern District of New York|qaralǵan sáne=2023-12-16}}&lt;/ref&gt;

=== Aktivlestiriw qátesi menen toqtap qalıw máselesi ===
Shama menen 2018-jıldıń basında, A9 chipi bar iOS 9 da islep turǵan qurılmaları bar ayırım paydalanıwshılar hár qanday kútpegen waqıtta payda bolatuǵın «Aktivlestiriw qátesi» ekranına ushıraǵanın xabarladı. Bul qáte ekranınan shıǵıwǵa urınıw paydalanıwshını tek sol ekranǵa qaytaratuǵın edi, eger olar óz qurılmasın iTunes tegi eń sońǵı iOS versiyasına qayta tiklemese (bul eger qurılmada kontent bolsa, maǵlıwmat joǵalıwı múmkin ekenin ańlatadı, sebebi qurılmanı qayta tiklew ondaǵı barlıq nárseni óshiredi). Bul qáte házirgi kúnde de A9 qurılmalarında iOS 9 dı isletip atırǵan belgili bir paydalanıwshılar ushın saqlanıp qalmaqta hám onıń sebebi házirshe belgisiz.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.youtube.com/watch?v=UxaCUugPoRY|bet=Older iPhones Bricked For Being Too Outdated - Locking Users From Their Data|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230110090423/https://www.youtube.com/watch?v=UxaCUugPoRY|arxivsáne=January 10, 2023|jumıs=YouTube|qaralǵan sáne=January 9, 2023}}&lt;/ref&gt; 2025-jıl may ayına kelip, Apple bul másele boyınsha hesh qanday ashıq málimleme bermedi.

== Derekler ==
{{Derekler}}
__BÖLİDİMÖNDEMEW__
[[Kategoriya:IOS]]</text>
      <sha1>dbn6sx2p1ho444kq253m7cq60weqg9l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Google Photos</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25351</id>
    <revision>
      <id>123745</id>
      <parentid>121688</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:16:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123745</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46760" sha1="q3lb19iduub3jd8lqakhr3c05xl0nno" xml:space="preserve">'''Google Photos''' — bul [[Google]] tárepinen islep shıǵılǵan foto súwretlerdi bólisiw hám saqlaw xızmeti. Ol 2015-jılı may ayında járiyalandı hám kompaniyanıń burınǵı [[Sociallıq tarmaq|sociallıq tarmaǵı]] Google+-ten bólinip shıqtı.

Google Photos 15 gigabaytlıq biypul saqlaw ornın Google Drive hám [[Gmail]] sıyaqlı basqa Google xızmetleri menen bólisedi. Paydalanıwshılar óz foto súwretleri menen videoların eki sapa parametriniń birinde júkley aladı: túpnusqa yamasa qısılǵan (foto súwretler 16 megapikselge shekem hám videolar 1080p rezolyuciyasına shekem), bul biypul saqlaw dárejesine esaplanadı (2021-jıl 1-iyunǵa shekem júklengen qısılǵan elementler, sonday-aq sol sánege shekem shıǵarılǵan Pixel telefonları arqalı júklengen elementler sheksiz)&lt;ref name=&quot;KeywordStorage&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://blog.google/products/photos/storage-changes/|bet=Updating Google Photos' storage policy to build for the future|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201111220306/https://blog.google/products/photos/storage-changes/|arxivsáne=November 11, 2020|sáne=2020-11-11|til=en-us|jumıs=Google|qaralǵan sáne=2021-05-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2021/08/17/the-pixel-5a-wont-have-unlimited-high-quality-google-photos-backups/|bet=The Pixel 5a won't have unlimited high-quality Google Photos backups|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210817160922/https://www.androidpolice.com/2021/08/17/the-pixel-5a-wont-have-unlimited-high-quality-google-photos-backups/|arxivsáne=August 17, 2021|avtor=Hager|at=Ryne|sáne=2021-08-17|til=en|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=2023-03-05}}&lt;/ref&gt;. Paydalanıwshılar pullı [[Google One]] jazılıwları arqalı óz saqlaw ornın keńeyte aladı.

Xızmet foto súwretlerdi avtomat túrde analizlep, hár túrli vizuallıq ózgesheliklerdi hám temalardı anıqlaydı. Paydalanıwshılar foto súwretlerden hár qanday nárseni izley aladı, xızmet úsh tiykarǵı kategoriya boyınsha nátiyjelerdi qaytaradı: Adamlar, Orınlar hám Nárseler. Google Photos-tıń kompyuter kóriwi betlerdi tanıydı (tek adamlardıń ǵana emes, al úy haywanlarınıń da), uqsasların birge toparlastıradı (bul funkciya qupıyalıq haqqındaǵı nızamlar sebepli belgili bir mámleketlerde ǵana qoljetimli); geografiyalıq belgili orınlardı (mısalı, [[Eyfel minarası]]); hám tuwılǵan kúnler, imaratlar, haywanlar, awqat hám basqalardı óz ishine alǵan temalardı tanıydı.

Photos xızmetindegi [[Mashinalıq oqıtıw|mashinalıq oqıtıwdıń]] hár túrli formaları foto súwret mazmunın tanıwǵa, albomlardı avtomat túrde jaratıwǵa, uqsas foto súwretlerdi tez videolarǵa animaciyalawǵa, áhmiyetli waqıtlarda esletpelerdi shıǵarıwǵa hám foto súwretler menen videolardıń sapasın jaqsılawǵa múmkinshilik beredi. 2017-jılı mayda Google Google Photos-qa bir neshe jańalanıwlardı járiyaladı, sonıń ishinde foto súwretlerdi bólisiw ushın esletpeler hám usınıslar, eki paydalanıwshı arasında bólisilgen foto kitapxanalar hám fizikalıq albomlar bar. Photos avtomat túrde bet, orın, sayaxat yamasa basqa ayırmashılıqlarǵa tiykarlanıp toplamlardı usınadı.

Google Photos 2015-jılı Google+-ten ajıratılǵannan keyin sınshılar tárepinen joqarı bahalandı. Sınshılar jańalanǵan Photos xızmetin tanıw texnologiyası, izlewi, qosımshaları hám júkleniw waqtı ushın maqtadı. Soǵan qaramastan, [[Google paydalanıwshısınıń qupıyalıq máseleleri|qupıyalıqqa baylanıslı]] alańlawshılıqlar, sonıń ishinde Googledıń xızmetti qurıwdaǵı motivaciyası, sonday-aq onıń húkimetler menen qatnası hám Googledan paydalanıwshınıń pútkil foto tariyxın tapsırıwdı talap etiwi múmkin bolǵan potencial nızamlar haqqında sóz boldı. Google Photos paydalanıwshılar tárepinen kúshli qabıl etildi. Ol bes aydan keyin 100 million, bir jıldan keyin 200 million, eki jıldan keyin 500 million paydalanıwshıǵa jetti hám 2019-jılı, baslanǵısh iske qosılıwınan tórt jıl ótkennen soń 1 milliard paydalanıwshı belgisinen astı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/7/24/20708328/google-photos-users-gallery-go-1-billion|bet=Google Photos passes the 1 billion users mark|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191203203829/https://www.theverge.com/2019/7/24/20708328/google-photos-users-gallery-go-1-billion|arxivsáne=December 3, 2019|avtor=Porter|at=Jon|sáne=2019-07-24|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-11-11}}&lt;/ref&gt;. Googledıń 2020-jılǵı maǵlıwmatına sáykes, hár hápte xızmetke shama menen 28 milliard foto súwret hám video júklenedi, hám xızmette barlıǵı 4 trillionnan aslam foto súwret saqlanadı.
[[Fayl:Google_Photos_icon_(2015-2020).svg|nobaý|150x150 nükte|2015-jıldan 2020-jılǵa shekemgi logotip]]

== Tariyxı ==
Google Photos – bul burın kompaniyanıń sociallıq tarmaǵı Google+-ke ornatılǵan foto ózgeshelikleriniń óz aldına miyrasxorı&lt;ref name=&quot;Announcement&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/5/28/8678629/google-photos-app-announced|bet=Google announces unlimited picture and video storage with new Photos app|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150601005223/http://www.theverge.com/2015/5/28/8678629/google-photos-app-announced|arxivsáne=June 1, 2015|avtor=Kastrenakes|at=Jacob|sáne=May 14, 2005|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=February 6, 2017}}&lt;/ref&gt;. Google bul sociallıq tarmaqtı Facebook penen básekilesiw ushın iske qosqan, biraq xızmet sociallıq tarmaq hám foto bólisiw ushın Facebook sıyaqlı ataqlı bola almadı. Google+ [[Facebook]]-tan kúshlirek bolǵan foto saqlaw hám shólkemlestiriw quralların usındı, biraq Google+-te onı qollanıw ushın paydalanıwshılar bazası jetispedi&lt;ref name=&quot;The Verge: hands&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/5/28/8673471/google-photos-hands-on-cloud-storage-io-2015|bet=Hands-on with Google's new Photos service|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170201233136/http://www.theverge.com/2015/5/28/8673471/google-photos-hands-on-cloud-storage-io-2015|arxivsáne=February 1, 2017|avtor=Lowensohn|at=Josh|sáne=May 28, 2015|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=February 4, 2017}}&lt;/ref&gt;. Sociallıq tarmaqtan ayırılıw arqalı Photos xızmeti óz associaciyasın bólisiw platformasınan jeke kitapxana platformasına ózgertti&lt;ref name=&quot;Recode review&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.recode.net/2015/6/2/11563182/the-new-google-photos-free-at-last-and-very-smart|bet=The New Google Photos: Free at Last, and Very Smart|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170205100302/https://www.recode.net/2015/6/2/11563182/the-new-google-photos-free-at-last-and-very-smart|arxivsáne=February 5, 2017|avtor=Mossberg|at=Walt|sáne=June 2, 2015|jumıs=[[Recode]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=February 6, 2017}}&lt;/ref&gt;.

2015-jılı dekabrde Google Google Photos-qa bólisilgen albomlardı qostı. Paydalanıwshılar foto súwretler menen videolardı bir albomǵa jıynap, soń albomdı basqa Google Photos paydalanıwshıları menen bólisedi. Qabıl etip alıwshı «óz foto súwretleri menen videoların qosıw ushın qosıla aladı, sonday-aq jańa súwretler qosılǵanda xabarlandırıwlar aladı». Paydalanıwshılar sonday-aq, bólisilgen albomlardaǵı foto súwretler menen videolardı ózleriniń jeke kollekciyasına qosıw ushın saqlay aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://blog.google/products/photos/shared-memories-made-easy-with-google/|bet=Shared memories made easy with Google Photos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170206185223/https://blog.google/products/photos/shared-memories-made-easy-with-google/|arxivsáne=February 6, 2017|avtor=Gallagher|at=James|sáne=December 10, 2015|jumıs=The Keyword Google Blog|qaralǵan sáne=February 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/12/10/9873520/google-photos-shared-albums-vs-apple|bet=Google Photos' new shared albums aren't designed for a social world|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312062341/http://www.theverge.com/2015/12/10/9873520/google-photos-shared-albums-vs-apple|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Boehret|at=Katherine|sáne=December 10, 2015|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=February 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2015/12/10/google-photos-get-easy-to-use-shared-albums/|bet=Google Photos Gets Easy-To-Use Shared Albums|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170206185610/https://techcrunch.com/2015/12/10/google-photos-get-easy-to-use-shared-albums/|arxivsáne=February 6, 2017|avtor=Olanoff|at=Drew|sáne=December 10, 2015|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=February 6, 2017}}&lt;/ref&gt;. iOS ishindegi jergilikli Photos xızmetinen ayırmashılıǵı, Google Photos Android hám iOS platformaları arasında hám ekewiniń ortasında tolıq rezolyuciyada bólisiwge ruqsat beredi.

2016-jıl 12-fevralda Google Picasa stol ústi qosımshası 2016-jıl 15-martta toqtatılatuǵının, onnan keyin 2016-jıl 1-mayda Picasa Web Albums xızmetiniń jabılatuǵının járiyaladı. Google Picasa-nı toqtatıwdıń tiykarǵı sebebi, ol óz kúsh-ǵayratın «tolıǵı menen bir foto xızmetine» – kross-platformalı, vebke tiykarlanǵan Google Photos-qa jumsawdı qálegeni ekenin ayttı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://googlephotos.blogspot.no/2016/02/moving-on-from-picasa.html|bet=Moving on from Picasa|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161028031115/http://googlephotos.blogspot.no/2016/02/moving-on-from-picasa.html|arxivsáne=October 28, 2016|avtor=Sabharwal|at=Anil|sáne=February 12, 2016|jumıs=Official Google Picasa Blog|qaralǵan sáne=February 4, 2017}}&lt;/ref&gt;.

2016-jılı iyunda Google Photostı avtomat túrde jaratılatuǵın albomlardı qosıw ushın jańaladı. Bir ilajdan yamasa sayaxattan keyin, Photos ayırım foto súwretlerdi birge toparlap, olar menen birge geografiyalıq sayaxattı kórsetiw ushın kartalar hám anıq orınlar ushın orın belgileri menen birge albom jaratıwdı usınadı. Paydalanıwshılar sonday-aq, foto súwretlerdi súwretlew ushın tekstli jazıwlar qosa aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://blog.google/products/photos/smarter-photo-albums-without-work/|bet=Smarter photo albums, without the work|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170311181427/https://blog.google/products/photos/smarter-photo-albums-without-work/|arxivsáne=March 11, 2017|avtor=Halleux|at=Francois de|sáne=March 22, 2016|jumıs=The Keyword Google Blog|qaralǵan sáne=February 12, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2016/03/22/google-photos-gets-smarter-automatically-creates-albums-with-your-best-photos/|bet=Google Photos gets smarter, automatically creates albums with your best photos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170213002123/https://techcrunch.com/2016/03/22/google-photos-gets-smarter-automatically-creates-albums-with-your-best-photos/|arxivsáne=February 13, 2017|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=March 22, 2016|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=February 12, 2017}}&lt;/ref&gt;. Oktyabr ayında Google bir neshe áhmiyetli jańalanıwlardı járiyaladı; Google Photos endi paydalanıwshılardıń sońǵı foto súwretlerinde anıqlanǵan adamlar menen eski esletpelerdi shıǵaradı; paydalanıwshı jaqında belgili bir temada kóp súwret alǵanda, ol geyde foto súwretlerdiń bir bólimin kórsetedi; ol endi videolardan hám foto súwretlerden animaciyalar isleydi (foto animaciyalar basınan berli bar), videolarda uzınıraq videolardan alınǵan qısqa úzindiler menen aralasqan belgili foto súwretlerdi kórsetedi; hám ol endi qıya yamasa tóńkerilgen foto súwretlerdi anıqlawǵa háreket etedi hám paydalanıwshıdan basqa baǵdardı qabıl etiwdi yamasa biykarlawdı soraydı. Usı barlıq ózgeshelikler ushın Google [[Mashinalıq oqıtıw|mashinalıq oqıtıwdıń]] jumıs isleytuǵının, paydalanıwshınıń hesh qanday qatnasıwı talap etilmeytuǵının aytadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://blog.google/products/photos/turn-frown-upside-down-suggested-rotations-and-more/|bet=Turn that frown upside down, with suggested rotations and more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170109184110/https://blog.google/products/photos/turn-frown-upside-down-suggested-rotations-and-more/|arxivsáne=January 9, 2017|avtor=Novikoff|at=Tim|sáne=October 12, 2016|jumıs=The Keyword Google Blog|qaralǵan sáne=January 11, 2017}}&lt;/ref&gt;.

Noyabrde Google paydalanıwshılarǵa basıp shıǵarılǵan foto súwretlerdi xızmetke skanerlew ushın óz aldına qosımsha – PhotoScan-dı shıǵardı. iOS hám Android ushın shıǵarılǵan qosımsha skanerlew procesin qollanadı, onda paydalanıwshılar óz kamerasın basıp shıǵarılǵan súwrettiń ústindegi tórt noqatqa oraylastırıwı kerek, sonda programmalıq támiynat foto súwretlerdi eń az kemshilikler menen joqarı rezolyuciyalı cifrlı súwretke birlestire aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://blog.google/products/photos/now-your-photos-look-better-ever-even-those-dusty-old-prints/|bet=Now your photos look better than ever — even those dusty old prints|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170109183936/https://blog.google/products/photos/now-your-photos-look-better-ever-even-those-dusty-old-prints/|arxivsáne=January 9, 2017|avtor=Cui|at=Jingyu|sáne=November 15, 2016|jumıs=The Keyword Google Blog|qaralǵan sáne=January 11, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/11/15/13625378/google-photoscan-app-photos-scan|bet=Google PhotoScan turns your prints into high-quality digital images|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161223044134/http://www.theverge.com/2016/11/15/13625378/google-photoscan-app-photos-scan|arxivsáne=December 23, 2016|avtor=Newton|at=Casey|sáne=November 15, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=January 11, 2017}}&lt;/ref&gt;. Sol aydıń aqırında Google «Tereń kók» slayder ózgesheligin qostı, bul paydalanıwshılarǵa súwret sapasın tómenletpesten yamasa foto súwretlerdegi basqa obektlerdiń yamasa elementlerdiń reńlerin bilmesten ózgertip qoymastan, aspannıń reńin hám qanıqlıǵın ózgertiwge múmkinshilik beredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/tldr/2016/11/17/13664078/google-photos-update-editor-deep-blue-color|bet=Google has added an eraser for bleak skies in Photos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161223035804/http://www.theverge.com/tldr/2016/11/17/13664078/google-photos-update-editor-deep-blue-color|arxivsáne=December 23, 2016|avtor=Savov|at=Vlad|sáne=November 17, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=January 11, 2017}}&lt;/ref&gt;.

2017-jıldıń fevral ayında Google Android qosımshasındaǵı «Albomlar» bólimin úsh bólek bólimge bólip jańaladı; birewi telefonnıń kamera jazbaları ushın, sortlaw opciyaları menen (mısalı, adamlar yamasa orın boyınsha); ekinshisi basqa qosımshalarda túsirilgen súwretler ushın; al úshinshisi haqıyqıy súwret albomları ushın&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/2/2/14489380/google-photos-android-album-tab-redesign|bet=Google Photos on Android gets a redesigned 'albums' tab|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170213001229/http://www.theverge.com/2017/2/2/14489380/google-photos-android-album-tab-redesign|arxivsáne=February 13, 2017|avtor=Kastrenakes|at=Jacob|sáne=February 2, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=February 12, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2017/02/02/google-photos-v2-8-rearranges-albums-and-device-folders-prepares-for-nearby-sharing-and-auto-stories-apk-teardown-download/|bet=Google Photos v2.8 rearranges Albums and Device Folders, prepares for Nearby sharing and Auto-stories [APK Teardown + Download]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170213002518/http://www.androidpolice.com/2017/02/02/google-photos-v2-8-rearranges-albums-and-device-folders-prepares-for-nearby-sharing-and-auto-stories-apk-teardown-download/|arxivsáne=February 13, 2017|avtor=Toombs|at=Cody|sáne=February 2, 2017|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=February 12, 2017}}&lt;/ref&gt;. Mart ayında Google xızmetke avtomat aq balanstı retlew funkciyasın qostı. Android qosımshası hám veb-sayt bul funkciyanı birinshi bolıp aldı, keyinirek iOS qosımshasına da qosıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/3/3/14800062/google-photos-auto-white-balance-android|bet=Google adds auto white balance to constantly improving Photos app|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170312050507/http://www.theverge.com/2017/3/3/14800062/google-photos-auto-white-balance-android|arxivsáne=March 12, 2017|avtor=Savov|at=Vlad|sáne=March 3, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 10, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2017/03/03/google-photos-automatically-fixes-your-pictures-white-balance/|bet=Google Photos automatically fixes your pictures' white balance|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170308081953/https://www.engadget.com/2017/03/03/google-photos-automatically-fixes-your-pictures-white-balance/|arxivsáne=March 8, 2017|avtor=Smith|at=Mat|sáne=March 3, 2017|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=March 10, 2017}}&lt;/ref&gt;. Mart ayınıń aqırında xızmetke engizilgen jańalanıwlar áste mobil tarmaqlarda dárhal kóriw ushın súwretlerdi «jeńil aldın ala kóriw» sapasında júklewge, al keyinirek joqarı sapalı nusqasın tezirek Wi-Fi arqalı júklewge múmkinshilik berdi. Bul funkciya súwretlerdi bólisiwge de qollanıladı, onda tómen ajıratımlılıqtaǵı súwret jiberilip, keyin joqarı sapalı nusqası menen jańalanadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://blog.google/topics/internet-access/google-brazil-building-more-inclusive-internet-everyone-everywhere/|bet=Google for Brazil: Building a more inclusive internet for everyone, everywhere|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170322212512/https://blog.google/topics/internet-access/google-brazil-building-more-inclusive-internet-everyone-everywhere/|arxivsáne=March 22, 2017|avtor=Queiroz|at=Mario|sáne=March 22, 2017|jumıs=The Keyword Google Blog|qaralǵan sáne=March 22, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/3/22/15024736/google-allo-duo-photos-updates-announced|bet=Google announces app updates to Allo, Duo, and Photos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170322194021/http://www.theverge.com/2017/3/22/15024736/google-allo-duo-photos-updates-announced|arxivsáne=March 22, 2017|avtor=Erlick|at=Nikki|sáne=March 22, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=March 22, 2017}}&lt;/ref&gt;. Aprel ayında Google video turaqlandırıw funkciyasın qostı. Bul funkciya dáslepki videonı qayta jazbaw ushın onıń kóshirmesin jaratadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/4/13/15275648/google-photos-video-stabilization-new-feature|bet=Google Photos can now stabilize all your shaky phone camera videos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170414065736/http://www.theverge.com/2017/4/13/15275648/google-photos-video-stabilization-new-feature|arxivsáne=April 14, 2017|avtor=Welch|at=Chris|sáne=April 13, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=April 14, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2017/04/13/google-photos-video-stabilization-gets-demoed-proves-impressive/|bet=Google Photos' video stabilization gets demoed, proves impressive|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170414062402/http://www.androidpolice.com/2017/04/13/google-photos-video-stabilization-gets-demoed-proves-impressive/|arxivsáne=April 14, 2017|avtor=Gao|at=Richard|sáne=April 13, 2017|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=April 14, 2017}}&lt;/ref&gt;.

2017-jıldıń may ayında Google, Google Photos ushın bir qatar jańalanıwlardı járiyaladı. «Usınılǵan bólisiw» paydalanıwshılarǵa túsirilgen súwretlerdi keyin bólisiwdi esletedi, sonday-aq betlerge tiykarlanıp súwretlerdi toparlastıradı hám betti tanıw tiykarında alıwshılardı usınadı. «Bólisilgen kitapxanalar» eki paydalanıwshıǵa barlıq súwretler yamasa súwretlerdiń belgili kategoriyaları ushın oraylıq saqlaw ornın bólisiwge múmkinshilik beredi. «Foto kitaplar» - bul súwretlerdiń fizikalıq jıynaqları bolıp, jumsaq yamasa qattı muqabalı albomlar túrinde usınıladı, bunda Photos bet, orın, sayaxat yamasa basqa ayırmashılıqlarǵa tiykarlanıp jıynaqlardı avtomat túrde usınadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.androidpolice.com/2017/05/17/photo-books-suggested-sharing-shared-libraries-google-photos-utilize-machine-learning-group-photos-together/|bet=Suggested Sharing, Photo Books, and Shared Libraries in Google Photos utilize machine learning to group photos together|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170517205227/http://www.androidpolice.com/2017/05/17/photo-books-suggested-sharing-shared-libraries-google-photos-utilize-machine-learning-group-photos-together/|arxivsáne=May 17, 2017|avtor=Gao|at=Richard|sáne=May 17, 2017|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=May 17, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/5/17/15650096/google-photos-new-features-shared-libraries-printed-books-io-2017|bet=The big picture|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170517190729/https://www.theverge.com/2017/5/17/15650096/google-photos-new-features-shared-libraries-printed-books-io-2017|arxivsáne=May 17, 2017|avtor=Newton|at=Casey|sáne=May 17, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=May 17, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2017/05/updates-to-google-photos-ensure-youll-actually-see-those-party-photos-youre-in/|bet=Updates to Google Photos ensure you'll actually see those party photos you're in|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170517184125/https://arstechnica.com/gadgets/2017/05/updates-to-google-photos-ensure-youll-actually-see-those-party-photos-youre-in/|arxivsáne=May 17, 2017|avtor=Palladino|at=Valentina|sáne=May 17, 2017|jumıs=[[Ars Technica]]|baspaxana=[[Condé Nast]]|qaralǵan sáne=May 17, 2017}}&lt;/ref&gt;. Aydıń aqırına kelip Google paydalanıwshılarǵa súwretlerdi óshirmey, tiykarǵı waqıt sızıǵı kórinisinen jasırıwǵa múmkinshilik beretuǵın «Arxiv» funkciyasın engizdi. Arxivlengen mazmun ele de tiyisli albomlarda hám izlewde payda boladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2017/05/24/google-photos-archive/|bet=Google Photos rolling out Archive feature to hide images in the main feed|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170711200501/https://9to5google.com/2017/05/24/google-photos-archive/|arxivsáne=July 11, 2017|avtor=Li|at=Abner|sáne=May 24, 2017|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=May 25, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2017/05/24/google-photos-adds-an-archive-button-to-declutter-your-stream/|bet=Google Photos adds an archive button to declutter your stream|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170525182706/https://www.engadget.com/2017/05/24/google-photos-adds-an-archive-button-to-declutter-your-stream/|arxivsáne=May 25, 2017|avtor=Dalton|at=Andrew|sáne=May 24, 2017|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=May 25, 2017}}&lt;/ref&gt;. Iyun ayında may ayında járiyalanǵan jańa bólisiw funkciyaları paydalanıwshılarǵa en jaya basladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/6/28/15886932/google-photos-automatic-sharing-feature-rolling-out|bet=Google Photos' new sharing features are starting to roll out|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171029164915/https://www.theverge.com/2017/6/28/15886932/google-photos-automatic-sharing-feature-rolling-out|arxivsáne=October 29, 2017|avtor=Kastrenakes|at=Jacob|sáne=June 28, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=June 28, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/06/28/google-photos-adds-smarter-sharing-suggestions-and-shared-libraries/|bet=Google Photos adds smarter sharing, suggestions and shared libraries|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170628191709/https://techcrunch.com/2017/06/28/google-photos-adds-smarter-sharing-suggestions-and-shared-libraries/|arxivsáne=June 28, 2017|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=June 28, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=June 28, 2017}}&lt;/ref&gt;.

2018-jıldıń dekabr ayında Google paydalanıwshılardıń jeke Google Photos Live albomında saqlay alatuǵın súwretler hám videolar sanın eki ese kóbeytti. Bul san 10,000 nan 20,000 ǵa kóbeydi, bul bólisilgen albomlardıń sıyımlılıǵına teń&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.google.com/photos/answer/6128849|bet=Create and edit photo albums – Computer – Google Photos Help|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201001091820/https://support.google.com/photos/answer/6128849|arxivsáne=October 1, 2020|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2018-12-20}}&lt;/ref&gt;.

2019-jıldıń sentyabr ayında Google Photos Instagram hám Facebook taǵı Stories funkciyasına uqsas «Estelikler» dep atalatuǵın jańa [[Sociallıq media|sociallıq mediaǵa]] uqsas funkciyanı engizdi, ol ótken súwretlerdi ayırıp kórsetip, paydalanıwshılarǵa nostalgiyalıq sezim beredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2019/09/12/google-photos-adds-a-time-traveling-version-of-stories-plus-more-sharing-and-printing-options/|bet=Google Photos adds a time-traveling version of Stories, plus more sharing and printing options|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210516171759/https://techcrunch.com/2019/09/12/google-photos-adds-a-time-traveling-version-of-stories-plus-more-sharing-and-printing-options/|arxivsáne=May 16, 2021|sáne=September 12, 2019|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=2019-09-12}}&lt;/ref&gt;.

2020-jıldıń 25-iyunında Google Photos mobil hám veb qosımshalarǵa úlken qayta dizayn engizdi, oǵan jańa, ápiwayılastırılǵan logotip qosıp berildi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/paulmonckton/2020/06/25/google-photos-feature-update-memories-map/|bet=Google Photos Implements Massive Design Changes|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200705003323/https://www.forbes.com/sites/paulmonckton/2020/06/25/google-photos-feature-update-memories-map/|arxivsáne=July 5, 2020|avtor=Monckton|at=Paul|til=en|jumıs=Forbes|qaralǵan sáne=2020-07-04}}&lt;/ref&gt;.

2024-jıldıń mart ayında The New York Times gazetası Google Photos Izrail qorǵanıw kúshleriniń baqlaw bólimi bolǵan 8200-bólim tárepinen Gaza urısı waqtında Gazadaǵı palestinalılardı baqlaw ushın betti tanıw baǵdarlamasında qollanılǵanın xabarladı. Barlaw xızmetkerleri Times gazetasına bul bólimniń xızmetke belgili betler bazasın júklep, onıń izlew funkciyaların adamlardı anıqlaw ushın paydalanatuǵının ayttı. Google wákili bul xızmet biypul ekenin hám «súwretlerdegi belgisiz adamlardıń tulǵasın anıqlamaytuǵının» bildirdi.

== Ózgeshelikleri ==
Xızmettiń [[Android]] hám [[iOS]] operaciyalıq sistemaları ushın qosımshaları hám veb-saytı bar. Paydalanıwshılar óz foto súwretlerin bultlı xızmetke rezerv kóshirmesin isleydi, ol olardıń barlıq qurılmaları ushın qoljetimli boladı.

Photos xızmeti súwretlerdi analizleydi hám toparlarǵa shólkemlestiredi hám plyajlar, aspan sızıqları yamasa «Torontodaǵı boran» sıyaqlı ózgesheliklerdi anıqlay aladı. Qosımshanıń izlew aynasınan paydalanıwshılarǵa úsh tiykarǵı kategoriyadaǵı foto toparları ushın potencial izlewler kórsetiledi: Adamlar, Orınlar hám Nárseler. Xızmet uqsas betler ushın foto súwretlerdi analizleydi hám olardı Adamlar kategoriyasında birge toparlaydı. Ol sonday-aq, jası ósken sayın betlerdi baqlap bara aladı. Orınlar kategoriyası geoteging maǵlıwmatların qollanadı, biraq sonday-aq, tiykarǵı belgili orınlardı (mısalı, [[Eyfel minarası]] bar foto súwretler) analizlew arqalı eski súwretlerdegi orınlardı da anıqlay aladı&lt;ref name=&quot;Recode review&quot; /&gt;. Nárseler kategoriyası foto súwretlerdi olardıń teması boyınsha qayta isleydi: tuwılǵan kúnler, imaratlar, pıshıqlar, koncertler, awqat, pitkeriw kesheleri, plakatlar, skrinshotlar hám t.b. Paydalanıwshılar kategoriyalawdaǵı qátelerdi qoldan óshiriwi múmkin. Google Lens te xızmetke integraciyalanǵan&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2021/04/11/google-lens-photos-web/|bet=Google Lens comes to desktop web w/ Google Photos OCR|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210516172730/https://9to5google.com/2021/04/11/google-lens-photos-web/|arxivsáne=May 16, 2021|avtor=Li|at=Abner|sáne=2021-04-11|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=2021-05-16}}&lt;/ref&gt;.

Bólisilgen súwretlerdi qabıl etip alıwshılar qosımshanı júklep almay-aq veb-galereyalardı kóre aladı. Paydalanıwshılar slayderlerdi qollanıw ornına, xızmettiń foto súwretti redaktorlaw parametrlerin retlestiriw ushın barmaqların ekran boylap ısıra aladı. Súwretlerdi sociallıq tarmaqlar (Google+, Facebook, [[Twitter]]) hám basqa xızmetler menen ańsat bólisiwge boladı. Qosımsha Google Photos paydalanıwshıları da, paydalanıwshı emesler de kire alatuǵın veb-siltemelerdi jaratadı.

2020-jılı foto súwret orınlarınıń temperaturalıq kartasın kórsetetuǵın jańa funkciya qosıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/6/25/21301932/google-photos-redesign-map-view-memories-search|bet=Google Photos gets a map view as part of a big new redesign|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201116012425/https://www.theverge.com/2020/6/25/21301932/google-photos-redesign-map-view-memories-search|arxivsáne=November 16, 2020|avtor=Newton|at=Casey|sáne=2020-06-25|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2020-11-11}}&lt;/ref&gt;.

=== Sheshilmegen máseleler ===
Maǵlıwmatlardı bólisiw hám eksportlaw boyınsha máseleler bar, mısalı, súwretlerdi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://issuetracker.google.com/issues/110343547|bet=Google Issue Tracker|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220302181256/https://issuetracker.google.com/issues/110343547|arxivsáne=March 2, 2022|qaralǵan sáne=May 22, 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://issuetracker.google.com/issues/112096115|bet=Google Issue Tracker|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220504180221/https://issuetracker.google.com/issues/112096115|arxivsáne=May 4, 2022|qaralǵan sáne=May 22, 2022}}&lt;/ref&gt; hám videolardı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://issuetracker.google.com/issues/113672044|bet=Google Issue Tracker|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220302181255/https://issuetracker.google.com/issues/113672044|arxivsáne=March 2, 2022|qaralǵan sáne=May 22, 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Google Issue Tracker&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://issuetracker.google.com/issues/80149160|bet=Google Issue Tracker|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220531131430/https://issuetracker.google.com/issues/80149160|arxivsáne=May 31, 2022|qaralǵan sáne=May 22, 2022}}&lt;/ref&gt; olardıń dáslepki sapasında yamasa barlıq dáslepki maǵlıwmatları menen, ásirese GPS ornalasıw informaciyası menen júklep alıw múmkinshiligi joq. Hátte Google Takeout funkciyası arqalı júklep alıw da dáslepki informaciyanıń bir bóleginiń joǵalıwına alıp keledi. Eger paydalanıwshı joǵalǵan maǵlıwmat bóleklerin talap etetuǵın funkciyalardı paydalanıwdı dawam ettiriwdi qálese, bul potencial túrde vendorǵa baylanıp qalıwǵa alıp keliwi múmkin.

== Saqlaw ornı ==
Google Photosta úsh saqlaw parametri bar: «Saqlaw ornın únemlewshi» (burınǵı «Joqarı sapalı»), «Túpnusqa sapası» hám «Ekspress sapası» (belgili bir orınlarda qoljetimli emes). Saqlaw ornın únemlewshi 16 megapikselge shekemgi foto súwretler hám 1080p rezolyuciyasına shekemgi videolar ushın foto hám video saqlawdı óz ishine aladı (2015-jılı ortasha [[smartfon]] paydalanıwshıları ushın maksimal rezolyuciyalar). Túpnusqa sapası foto súwretler menen videolardıń túpnusqa rezolyuciyasın hám sapasın saqlaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.google.com/photos/answer/6314648|bet=Reduce the size of your photos &amp; videos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170819085757/https://support.google.com/photos/answer/6314648|arxivsáne=August 19, 2017|jumıs=Google Photos Help|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=February 6, 2017}}&lt;/ref&gt;. Ekspress sapası 3 megapikselge shekemgi foto súwretler hám 480p rezolyuciyasına shekemgi videolar ushın foto hám video saqlawdı óz ishine aladı.

Google Pixel telefonlarınıń birinshi úsh áwladı ushın Google Photos «Túpnusqa sapasında» sheksiz saqlawdı biypul usınadı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.androidcentral.com/how-google-pixel-unlimited-photo-backup-works|title=How the Google Pixel's unlimited photo and video backup works|date=2016-12-13|access-date=2018-11-02|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.google.com/photos/answer/6220791?co=GENIE.Platform%3DAndroid&amp;hl=en&amp;oco=1|bet=Choose the upload size of your photos and videos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191016180736/https://support.google.com/photos/answer/6220791?co=GENIE.Platform%253DAndroid&amp;hl=en&amp;oco=1|arxivsáne=2019-10-16|jumıs=Google Photos Help|baspaxana=Google Inc.|qaralǵan sáne=2019-10-16}}&lt;/ref&gt;. Túpnusqa Pixel-de bul usınısqa sheklewler bolmaǵan, al Pixel 2 hám 3 tek 2021-jıl 16-yanvarǵa hám 2022-jıl 31-yanvarǵa shekem alınǵan foto súwretler menen videolar ushın «Túpnusqa sapasında» sheksiz saqlawdı usınǵan, al sol sánelerden keyin alınǵan barlıq foto súwretler menen videolar ornına «Saqlaw ornın únemlewshi» rejiminde júklengen. Pixel 3a hám onnan keyingileri «Túpnusqa sapasında» sheksiz saqlawdı usınbaydı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.google.com/googleone/answer/6220791?co=GENIE.Platform%3DAndroid&amp;oco=1#storage|bet=Choose the upload size of your photos and videos – Android – Google One Help|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191219183215/https://support.google.com/googleone/answer/6220791?co=GENIE.Platform%3DAndroid&amp;oco=1#storage|arxivsáne=December 19, 2019|jumıs=Google Support|qaralǵan sáne=21 October 2019}}&lt;/ref&gt; al Pixel 4, Pixel 4a, Pixel 4a (5G) hám Pixel 5 ornına jańa aǵzalarǵa 100 GB [[Google One]] jobası ushın 3 aylıq sınaq múddetin usınadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/10/15/20915594/google-pixel-4-xl-no-unlimited-photo-uploads-free-original-quality-backups|bet=Google Pixel 4 buyers won't get unlimited photo uploads at original quality|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191022072300/https://www.theverge.com/2019/10/15/20915594/google-pixel-4-xl-no-unlimited-photo-uploads-free-original-quality-backups|arxivsáne=October 22, 2019|avtor=Welch|at=Chris|sáne=15 October 2019|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=October 21, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.androidpolice.com/2020/09/30/new-pixel-buyers-get-3-months-of-stadia-pro-youtube-premium-google-one-and-play-pass-for-free/|bet=New Pixel buyers get 3 free months of Stadia Pro, YouTube Premium, Google One, and Play Pass|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201112191003/https://www.androidpolice.com/2020/09/30/new-pixel-buyers-get-3-months-of-stadia-pro-youtube-premium-google-one-and-play-pass-for-free/|arxivsáne=November 12, 2020|sáne=2020-09-30|til=en-US|jumıs=Android Police|qaralǵan sáne=2020-11-11}}&lt;/ref&gt;.

2020-jılı noyabrde Google Photos saqlaw ornına degen talaptıń artıwına baylanıslı 2021-jıl 1-iyunnan baslap «Joqarı sapalı» yamasa «Ekspress sapalı» rejiminde júklengen foto súwretler ushın biypul sheksiz saqlaw usınısın toqtatatuǵının járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2020/11/11/21560810/google-photos-unlimited-cap-free-uploads-15gb-ending|bet=Google Photos will end its free unlimited storage on June 1st, 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201116104901/https://www.theverge.com/2020/11/11/21560810/google-photos-unlimited-cap-free-uploads-15gb-ending|arxivsáne=November 16, 2020|sáne=2020-11-11|qaralǵan sáne=2020-11-13}}&lt;/ref&gt;. 2021-jıl 1-iyunda Google Photos «Joqarı sapalı» atamasın «Saqlaw ornın únemlewshi» dep ózgertti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.google.com/photos/answer/6220791#zippy=,storage-saver-previously-named-high-quality|bet=Choose the upload size of your photos &amp; videos – Computer – Google Photos Help|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181119222529/https://support.google.com/photos/answer/6220791#zippy=,storage-saver-previously-named-high-quality|arxivsáne=November 19, 2018|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2021-12-10}}&lt;/ref&gt;. Bul qádem Googledıń reklamaǵa tiykarlanǵan tabısqa baylanıslılıǵın azaytıw hám jazılıwlardı kóbeytiw háreketiniń bir bólegi edi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.fastcompany.com/90579872/google-photos-no-unlimited-storage|bet=The end of unlimited Google Photos storage is part of a bigger pivot|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201204200536/https://www.fastcompany.com/90579872/google-photos-no-unlimited-storage|arxivsáne=December 4, 2020|avtor=Newman|at=Jared|sáne=2020-11-28|til=en-US|jumıs=[[Fast Company]]|qaralǵan sáne=2020-12-06}}&lt;/ref&gt;. Házirgi foto súwretlerge bul tásir etpeydi, al jańa foto súwretler paydalanıwshınıń Google Drive, [[Gmail]] hám Google Photos arasında bólisilgen saqlaw kvotasına esaplanadı. Pixel 5-ke shekemgi Google Pixel smartfonlarınıń iyeleri bul ózgeristen tısqarı qaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.google.com/photos/answer/10100180|bet=Storage changes for Google Photos – Google Photos Help|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201111221702/https://support.google.com/photos/answer/10100180|arxivsáne=November 11, 2020|jumıs=support.google.com|qaralǵan sáne=2020-11-11}}&lt;/ref&gt;.

== Ósiwi ==
2015-jılı oktyabrde, xızmet iske qosılǵannan bes ay ótkennen soń, Google Google Photostıń 100 million paydalanıwshısı bar ekenin, olar 3.72 petabayt foto súwret hám video júklegenin járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://blog.google/products/photos/11-things-to-know-about-google-photos/|bet=11 things to know about Google Photos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170206185159/https://blog.google/products/photos/11-things-to-know-about-google-photos/|arxivsáne=February 6, 2017|avtor=Perry|at=Chris|sáne=October 20, 2015|jumıs=The Keyword Google Blog|qaralǵan sáne=February 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.androidcentral.com/google-photos-reaches-100-million-monthly-active-users|bet=Google Photos reaches 100 million monthly active users|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170310234130/http://www.androidcentral.com/google-photos-reaches-100-million-monthly-active-users|arxivsáne=March 10, 2017|avtor=Thorp-Lancaster|at=Dan|sáne=October 20, 2015|jumıs=Android Central|qaralǵan sáne=February 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.recode.net/2015/10/20/11619786/with-100-million-monthly-users-google-is-ready-to-talk-about-numbers|bet=With 100 Million Monthly Users, Google Is Ready to Talk About Numbers With Google Photos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170206185631/http://www.recode.net/2015/10/20/11619786/with-100-million-monthly-users-google-is-ready-to-talk-about-numbers|arxivsáne=February 6, 2017|avtor=Bergen|at=Mark|sáne=October 20, 2015|jumıs=[[Recode]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=February 6, 2017}}&lt;/ref&gt;.

2016-jılı mayda, Google Photos shıǵarılǵannan bir jıl ótkennen soń, Google xızmettiń ayına 200 millionnan aslam belsendi paydalanıwshısı bar ekenin járiyaladı. Ol ashqan basqa statistikalıq maǵlıwmatlar keminde 13.7 petabayt foto/video júklengenin, 2 trillion belgi qoyılǵanın (solardıń 24 milliardı selfi bolǵan), hám paydalanıwshı kontentine tiykarlanıp 1.6 milliard animaciya, kollaj hám effekt jaratılǵanın kórsetti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://blog.google/products/photos/google-photos-one-year-200-million/|bet=Google Photos: One year, 200 million users, and a whole lot of selfies|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170106191323/https://blog.google/products/photos/google-photos-one-year-200-million/|arxivsáne=January 6, 2017|avtor=Sabharwal|at=Anil|sáne=May 27, 2016|jumıs=The Keyword Google Blog|qaralǵan sáne=February 4, 2017}}&lt;/ref&gt;.

2017-jılı may ayında Google Google Photostıń 500 millionnan aslam paydalanıwshısı bar ekenin,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://venturebeat.com/2017/05/17/google-photos-passes-500-million-users/|bet=Google Photos passes 500 million users|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170517173202/https://venturebeat.com/2017/05/17/google-photos-passes-500-million-users/|arxivsáne=May 17, 2017|avtor=Yeung|at=Ken|sáne=May 17, 2017|jumıs=[[VentureBeat]]|qaralǵan sáne=May 17, 2017}}&lt;/ref&gt; olar hár kúni 1.2 milliardtan aslam foto súwret júkleytuǵının járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/05/17/google-has-2-billion-users-on-android-500m-on-google-photos/|bet=Google has 2 billion users on Android, 500M on Google Photos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170518044311/https://techcrunch.com/2017/05/17/google-has-2-billion-users-on-android-500m-on-google-photos/|arxivsáne=May 18, 2017|avtor=Matney|at=Lucas|sáne=May 17, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=May 17, 2017}}&lt;/ref&gt;.

2020-jılı noyabrde Google Google Photosta 4 trillionnan aslam foto súwret saqlanatuǵının hám hár hápte 28 milliard jańa foto súwret hám video júklenetuǵının járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://blog.google/products/photos/storage-changes/|bet=Updating Google Photos' storage policy to build for the future|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201112003929/https://blog.google/products/photos/storage-changes/|arxivsáne=November 12, 2020|avtor=Ben-Yair|at=Shimrit|sáne=November 11, 2020|jumıs=The Keyword Google Blog|qaralǵan sáne=November 12, 2020}}&lt;/ref&gt;.

== Qabıl etiliwi ==
2015-jılı may ayında Google Photos shıǵarılǵanda, sınshılar bul xızmet óz túrindegi eń jaqsılarınıń biri ekenin jazdı&lt;ref name=&quot;CNET review&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.cnet.com/products/google-photos/2/|bet=Google Photos review|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150608044628/http://www.cnet.com/products/google-photos/2/|arxivsáne=June 8, 2015|avtor=Mitroff|at=Sarah|sáne=June 3, 2015|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=February 6, 2017}}&lt;/ref&gt;. Recode-tan Uolt Mossberg bul xızmetti Amazon (Amazon Drive), [[Apple Inc.|Apple]] ([[iCloud]]), Dropbox hám [[Microsoft]] (OneDrive) sıyaqlı básekileslerine qarsı bultlı foto saqlawdaǵı eń jaqsısı dep járiyaladı. The Verge-ten Djeykob Kastrenakes bul reliz Googledı foto saqlaw bazarında úlken básekileske aylandırǵanın hám onıń baha strukturası foto saqlaw ushın aqsha tólew ideyasın eskirgenin jazdı. CNET-ten Sara Mitroff hám Linn La xızmettiń telefon hám planshet qosımshalarınıń ayrıqsha jaqsı ekenin, hám Google Photos [[Yahoo!|Yahoodıń]] Flickr-ına qaraǵanda anaǵurlım jeńillestirilgen dizaynǵa hám Apple-dıń [[iCloud]] foto xızmetine qaraǵanda kóbirek shólkemlestiriw ózgesheliklerine iye ekenin jazdı.

Kastrenakes xızmettiń 2015-jıl may ayındaǵı relizin Google óziniń Google+ sociallıq tarmaǵınıń «eń jaqsı ózgesheliklerin» bólip shıǵarıp atırǵanınıń dálili sıpatında súwretledi. Ol Photos xızmeti «bárhama zor» bolǵanın ayttı hám paydalanıwshılar xızmetti «jańa sociallıq tarmaqqa dizimnen ótpesten» qollana alatuǵının unattı. Mossberg bul relizdi «keńnen itibarsız qaldırılǵan sociallıq tarmaqta» «nátiyjeli jasırın» bolǵan foto ózgeshelikleri ushın «azatlıq kúni» dep súwretledi. The Verge-ten Djosh Louenson súwretlegendey, xızmettiń strategiyası barlıq maǵlıwmatlardı Google serverlerine jaylastırıw boldı, sonda olarǵa universal túrde kiriwge boladı.

Mossbergke xızmettiń izlew funkciyası unadı, ol «Massachusets» dep izlew «demde kóp sandaǵı temalardıń foto súwretlerin shıǵardı» dep jazdı. Louenson xızmettiń tezligin hám aqıllılıǵın, ásirese shólkemlestirilmegen foto súwretlerdi sortlaw qábiletin, sonday-aq foto súwretlerdiń júkleniw waqtın, izlew tezligin hám ápiwayı foto redaktorlaw quralların atap ótti. Kastrenakes xızmettiń jańa súwret analizin sol aydıń basında Flickr tárepinen járiyalanǵan texnologiya menen salıstırdı. Mossberg betti toparlaw ózgesheligi «tańqalarlıq dárejede anıq» dep oyladı, biraq oǵan temaǵa tiykarlanǵan toparlaw kóbirek tásir etti. Ol «qayıqlar» dep izlewdiń Keyp-Kodtaǵı balıqshı qayıqların da, [[Veneciya|Veneciyadaǵı]] gondolalardı da tapqanına hayran qaldı, biraq professional foto súwrettiń skrinshot sıpatında dizimge alınıwı sıyaqlı qátelerdi de atap ótti.

PC Magazine-niń jurnalisti Djon S. Dvorak xızmettiń qupıyalıǵına baylanıslı alańladı. Ol ásirese Google xızmetti qurıwdaǵı motivaciyasına, kompaniyanıń házirgi húkimetler menen qatnaslarına hám soraw boyınsha Googledan paydalanıwshınıń pútkil foto tariyxın beriwdi talap etetuǵın potencial nızamlarǵa uwayımladı. Dvorak bunday scenariydi basqalardı «ishki kiyimińizdi tintiwge» shaqırıw menen salıstırdı. Ol xızmettiń sinxronlaw funkciyaların sınǵa aldı hám sortlanbaǵan «tegis maǵlıwmatlar bazası» ornına súwretler papkaların maqul kórdi. Dvorak sonday-aq, kompaniyanıń Google Reader-di qápelimde biykarlawın esapqa alıp, xızmettiń animaciyalaw ushın foto súwretlerdiń jaman tańlawın hám uzaq múddetlilik kepillikleriniń joqlıǵın atap ótti. Aqırında ol paydalanıwshılarǵa onıń ornına portativ qattı diskten paydalanıwdı usındı, ol onı qáwipsizirek hám arzan dep esapladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://uk.pcmag.com/photo-management-sharing-products/42427/opinion/google-photos-is-too-creepy|bet=Google Photos Is Too Creepy|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170205100652/http://uk.pcmag.com/photo-management-sharing-products/42427/opinion/google-photos-is-too-creepy|arxivsáne=February 5, 2017|avtor=Dvorak|at=John C.|sáne=June 1, 2015|jumıs=[[PC Magazine]]|baspaxana=[[Ziff Davis]]|qaralǵan sáne=February 4, 2017}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Google xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>q3lb19iduub3jd8lqakhr3c05xl0nno</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Google Search</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25364</id>
    <revision>
      <id>123687</id>
      <parentid>123290</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T15:46:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>9299</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>123687</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="114462" sha1="n323in69pl4azs3rshako5d56fasx4e" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em&quot;
! colspan=&quot;2&quot; class=&quot;fn org&quot; style=&quot;text-align: center; font-size: 125%; font-weight: bold; background-color: #E6E6FA&quot;|Google Search
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center&quot;|[[Fayl:Google_Favicon_2025.svg|150px]]&lt;br/&gt;2025-jıldıń may ayınan baslap jańa [[Google logotibi]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center&quot;|[[Fayl:Google_Search_screenshot_in_2025_(EN).png|250px]]&lt;br/&gt;2025-jıldıń 24-may sánesindegi Google Search kompyuter kórinisi
|-
! Sayt túri
| Veb-izlew sisteması
|-
! Tiller
| 149 til
|-
! Iyesi
| [[Google]]
|-
! Tabıs deregi
| [[Google Ads]]
|-
! URL
| google.com
|-
! IPv6 qollaw
| Awa
|-
! Kommerciyalıq
| Awa
|-
! Dizimnen ótiw
| Minnetli emes
|-
! Iske qosılǵan waqtı
| 
* 1995; (dáslepki prototip)
* 1997; (sońǵı iske qosılıwı)
|-
! Házirgi statusı
| Onlayn
|-
! [[Programmalastırıw tili|Jazılǵan tili]]
|
* [[Python (Programmalastırıw tili)|Python]]
* [[C]]
* [[C++]]
|}

'''Google Search''' (sonday-aq ápiwayı túrde '''Google''' yaki '''Google.com''' retinde de belgili) — bul [[Google]] tárepinen basqarılatuǵın izlew sisteması. Ol paydalanıwshılarǵa gilt sózlerdi yaki sóz dizbeklerin kirgiziw arqalı [[World Wide Web|internetten]] informaciya izlewge múmkinshilik beredi. Google Search [[Veb-sayt|veb-saytlardı]] izlew sorawınıń sáykesligine qarap analizlew hám dárejelew ushın [[Algoritm|algoritmlerden]] paydalanadı. Ol dúnya júzi boyınsha eń keń tarqalǵan izlew sisteması bolıp esaplanadı.

Google izlew dúnyadaǵı eń kóp kiriletuǵın veb-sayt. 2025-jılǵa kelip, Google izlew dúnya júzilik izlew sistemaları bazarınıń 90% úlesine iye&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gs.statcounter.com/search-engine-market-share|bet=Search Engine Market Share Worldwide|til=en|jumıs=StatCounter Global Stats|qaralǵan sáne=2025-04-08}}&lt;/ref&gt;. Similarweb usınǵan maǵlıwmatlarǵa sáykes, Googledıń aylıq dúnya júzilik trafiginiń shama menen 24.84% [[Amerika Qurama Shtatları|AQSHtan]], 5.51% [[Hindstan|Hindstannan]], 4.7% [[Braziliya|Braziliyadan]], 3.78% [[Ullı Britaniya|Ullı Britaniyadan]] hám 5.28% [[Yaponiya|Yaponiyadan]] keledi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.similarweb.com/website/google.com/#geography|bet=google.com|jumıs=similarweb.com}}&lt;/ref&gt;.

Google qaytaratuǵın izlew nátiyjeleriniń tártibinıń bir bólimi «PageRank» dep atalatuǵın basımlıq dárejesi sistemasına tiykarlanǵan. Google izlew sonday-aq belgilerden paydalanıp, belgili bir izlew háreketin kirgiziw, shıǵarıp taslaw, anıqlaw yaki talap etiw ushın kóplegen sáykes izlew variantların usınadı hám ushıwlar statusı hám posılkalardı baqlaw, hawa rayı boljawları, valyuta, ólshem birlikleri hám waqıt ózgertiwleri, sóz mánileri hám taǵı basqa da arnawlı interaktiv tájiriybelerdi usınadı.

Google izlewdiń tiykarǵı maqseti - súwretler yaki maǵlıwmatlar bazasında saqlanǵan maǵlıwmatlardan ayırmashılıǵı, veb-serverler tárepinen usınılǵan ashıq qoljetimli hújjetlerden tekst izlew bolıp tabıladı. Ol dáslep 1996-jılı Larri Peydj, Sergey Brin hám Skott Xassan tárepinen islep shıǵılǵan&lt;ref name=&quot;vanityfair&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.vanityfair.com/news/2018/07/valley-of-genius-excerpt-google|bet=Brin, Page, and Mayer on the Accidental Birth of the Company that Changed Everything|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190704184309/https://www.vanityfair.com/news/2018/07/valley-of-genius-excerpt-google|arxivsáne=July 4, 2019|avtor=Fisher|at=Adam|sáne=July 10, 2018|jumıs=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|qaralǵan sáne=August 23, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=McHugh |first=Josh |date=January 1, 2003 |title=Google vs. Evil |url=https://www.wired.com/2003/01/google-10/ |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |access-date=August 24, 2019}}&lt;/ref&gt;. Izlew sisteması sonday-aq Syuzan Voycickiydiń Menlo-Parktegi úyiniń garajında ornatılǵan edi. 2011-jılı Google terilgen emes, al aytılǵan sózlerdi izlew ushın «Google Dawıslı Izlew» xızmetin engizdi. 2012-jılı Google Knowledge Graph dep atalǵan semantikalıq izlew funkciyasın engizdi.

Izlew sózleriniń jiyiligin analizlew ekonomikalıq, sociallıq hám densawlıq tendenciyaların kórsetiwi múmkin&lt;ref name=&quot;Pulse&quot;&gt;{{Cite book|last=Hubbard|first=Douglas|title=Pulse: The New Science of Harnessing Internet Buzz to Track Threats and Opportunities|publisher=John Wiley &amp; Sons|year=2011}}&lt;/ref&gt;. Googleda izlew sózleriniń qollanılıw jiyiligi haqqındaǵı maǵlıwmatlardı Google Trends arqalı ashıq túrde soraw múmkin hám olardıń [[gripp]] epidemiyaları hám jumıssızlıq dárejeleri menen baylanıslı ekenligi kórsetilgen, sonday-aq bul maǵlıwmatlar dástúriy esabat beriw usılları hám sorawnamalarǵa qaraǵanda tezirek informaciya beredi. 2016-jıldıń ortasınan baslap, Googledıń izlew sisteması [[Tereń oqıtıw|tereń neyron tarmaqlarına]] súyene basladı&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |title=Soon We Won't Program Computers. We'll Train Them Like Dogs |url=https://www.wired.com/2016/05/the-end-of-code/ |magazine=Wired |access-date=May 30, 2018}}&lt;/ref&gt;.

2024-jıldıń avgust ayında, AQSHtıń Virginiya shtatındaǵı sudya Google kompaniyasınıń Internet izlew hám izlew reklaması boyınsha nızamsız monopoliyaǵa iye ekenligin anıqladı&lt;ref&gt;{{Cite news|last1=Barakat|first1=Matthew|last2=Liedtke|first2=Michale|date=August 5, 2024|title=Google illegally maintains monopoly over internet search, judge rules|url=https://apnews.com/article/google-antitrust-search-engine-verdict-apple-319a61f20fb11510097845a30abaefd8|accessdate=August 6, 2024|publisher=Associated Press}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;The Economist&quot;&gt;{{Cite news|title=A court says Google is a monopolist. Now what?|url=https://www.economist.com/business/2024/08/06/a-court-says-google-is-a-monopolist-now-what|accessdate=2024-11-18}}&lt;/ref&gt;. Sud Google kompaniyasınıń óziniń názerde tutılǵan izlew sisteması etip belgilew ushın telefon óndiriwshilerge hám brauzer baǵdarlamashılarına úlken muǵdarda aqsha tólew arqalı bazardaǵı ústemligin saqlap qalǵanın anıqladı. 2025-jıldıń aprel ayında, Ádillik ministrligi tárepinen talap etilgen qaysı sharalardıń Googledıń nızamsız monopoliyasın saplastırıw ushın qollanılatuǵının anıqlaw boyınsha sud processi baslandı, bul sharalarǵa kompaniyanı bóliw hám onıń óz maǵlıwmatların jasalma intellekt tarawında ústemlikti qolǵa alıw ushın paydalanıwdı aldın alıw kiredi&lt;ref&gt;{{Cite news|last1=Montoya|first1=Karina|title=DOJ Sets Record Straight of What's Needed to Dismantle Google's Search Monopoly|url=https://www.techpolicy.press/doj-sets-record-straight-of-whats-needed-to-dismantle-googles-search-monopoly/|accessdate=2025-04-24|publisher=Tech Policy Press|date=2025-03-13}}&lt;/ref&gt;.

== Izlewdi indekslew ==
Google [[Veb-bet|veb-betlerden]] júzlegen terabayt informaciyanı indeksleydi&lt;ref name=&quot;Seeker indexing&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.seeker.com/how-much-of-the-internet-is-hidden-1792697912.html|bet=How Much of the Internet Is Hidden?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210015629/https://www.seeker.com/how-much-of-the-internet-is-hidden-1792697912.html|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Dominguez|at=Trace|sáne=September 2, 2015|jumıs=[[Seeker (media company)|Seeker]]|baspaxana=[[Group Nine Media]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;. 2024-jılǵa shekem,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2024/2/2/24058985/google-search-cache-feature-discontinued|bet=Google Search's cache links are officially being retired|sáne=2 February 2024|jumıs=[[The Verge]]}}&lt;/ref&gt; Google sonday-aq kompyuter paydalanıwshılarına izlew nátiyjeleriniń keshlengen nusqalarına siltemeler berip kelgen, bul nusqalar izlew sisteması tárepinen soraw etilgen [[Veb-sayt|veb-sayttıń]] eń sońǵı indekslewinen payda bolǵan&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.google.com/websearch/answer/1687222|bet=View web pages cached in Google Search Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171218164019/https://support.google.com/websearch/answer/1687222|arxivsáne=December 18, 2017|jumıs=Google Search Help|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;.Bunnan tısqarı, Google bazı bir fayl túrlerin de indeksleydi, bul paydalanıwshılarǵa PDF, Word hújjetleri, Excel kesteleri, PowerPoint prezentaciyaları, ayırım Flash multimedia mazmunı hám ápiwayı tekst faylların kórsete aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.lifewire.com/use-google-to-find-open-files-3482196|bet=How to Use Google to Find and Open Files Online|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210015614/https://www.lifewire.com/use-google-to-find-open-files-3482196|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Boswell|at=Wendy|sáne=November 1, 2017|jumıs=[[Lifewire]]|baspaxana=[[Dotdash]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;. Paydalanıwshılar sonday-aq izlew nátiyjelerinde ashıq hám pornografiyalıq mazmunnıń payda bolıwın aldın alıwǵa baǵdarlanǵan filtrlew texnologiyası «SafeSearch» ti iske túsire aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.google.com/websearch/answer/510|bet=Block explicit results on Google using SafeSearch|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180406005408/https://support.google.com/websearch/answer/510|arxivsáne=April 6, 2018|jumıs=Google Search Help|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;.

Google izlewiniń úlken indeksine qaramastan, derekler ulıwma Google tek pútkil Internettiń 5% ten kemin indeksleytuǵının, al qalǵan bólegi onıń izlew qurallarınıń járdeminde kiriw múmkin bolmaǵan tereń torǵa tiyisli ekenin boljaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tennessean.com/story/money/tech/2014/05/02/jj-rosen-popular-search-engines-skim-surface/8636081/|bet=The Internet you can't Google|avtor=Rosen|at=JJ|sáne=May 3, 2014|jumıs=[[The Tennessean]]|baspaxana=[[Gannett Company]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Sherman|first=Chris|date=May 22, 2008|title=The Invisible Web: Uncovering Sources Search Engines Can't See|publisher=[[University of Illinois at Urbana–Champaign]]}}&lt;/ref&gt;.

2012-jılı Google kóshirmelikte ayıplanǵan saytlardıń dárejesin tómenletiw ushın óziniń izlew indekslew quralların ózgertti&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Albanesius |first=Chloe |date=August 10, 2012 |title=Google to Demote Sites With 'High Number' of Copyright Complaints |url=http://uk.pcmag.com/search-products/61328/news/google-to-demote-sites-with-high-number-of-copyright-complai |magazine=[[PC Magazine]] |publisher=[[Ziff Davis]] |access-date=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;. 2016-jıldıń oktyabr ayında Google kompaniyasınıń veb-master trendlerin analizlewshi Geri Illes izlew sistemasınıń mobil qurılmalar ushın arnalǵan ayırım, tiykarǵı veb-indeksti dúzetuǵının, al kompyuterler ushın ekinshi dárejeli, onsha jańalanbaytuǵın indeks bolatuǵının járiyaladı. Bul ózgeris mobil qollanıwdıń turaqlı ósiwine hám veb-baǵdarlamashılardı óz veb-saytlarınıń mobil qurılmalarǵa ılayıqlı nusqasın islep shıǵıwǵa túrtki bolıwǵa juwap boldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://nordic.businessinsider.com/google-changing-index-splitting-into-desktop-and-mobile-2016-10|bet=Google is splitting its search index to target 'stripped down' mobile websites|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171209204115/http://nordic.businessinsider.com/google-changing-index-splitting-into-desktop-and-mobile-2016-10|arxivsáne=December 9, 2017|avtor=Roberts|at=Hannah|sáne=October 27, 2016|jumıs=[[Business Insider]]|baspaxana=[[Axel Springer SE]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;. 2017-jıldıń dekabr ayında Google bul ózgeristi engiziwdi basladı, bul waqıtqa kelip kóplegen veb-saytlar ushın bunı álleqashan ámelge asırǵan edi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/12/20/googles-mobile-first-search-index-has-rolled-out-to-a-handful-of-sites/|bet=Google's mobile-first search index has rolled out to a handful of sites|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171220160026/https://techcrunch.com/2017/12/20/googles-mobile-first-search-index-has-rolled-out-to-a-handful-of-sites/|arxivsáne=December 20, 2017|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=December 20, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 21, 2017}}&lt;/ref&gt;.

=== «Caffeine» izlew arxitekturasın jańalaw ===
2009-jıldıń avgust ayında Google veb-baǵdarlamashılardı «Caffeine» dep atalǵan jańa izlew arxitekturasın sınap kóriwge hám óz pikirlerin bildiriwge shaqırdı. Jańa arxitektura paydalanıwshı interfeysinde kózge túsken ózgerisler bermedi, biraq tezlikti ádewir arttırdı hám jańa «ishki» indekslew infrastrukturasın qostı. Bul qádem ayırım ortalıqlarda [[Microsoft]] kompaniyasınıń jaqında óziniń izlew xızmetiniń jańalanǵan nusqasın Bing degen at penen shıǵarıwına, sonday-aq «esaplaw bilimine» tiykarlanǵan Wolfram Alpha jańa izlew sistemasınıń iske qosılıwına juwap retinde qabıl etildi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/caffeine-googles-new-search-index-23823|bet=Google Caffeine: Google's New Search Engine Index|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071617/https://searchengineland.com/caffeine-googles-new-search-index-23823|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Fox|at=Vanessa|sáne=August 10, 2009|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;. Google 2010-jıldıń 8-iyun kúni «Caffeine» joybarınıń tamamlanǵanın járiyalap, indeksin turaqlı jańalawdıń arqasında nátiyjelerdiń 50% ge jańaraq bolǵanın málimledi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/googles-new-indexing-infrastructure-caffeine-now-live-43891|bet=Google's New Indexing Infrastructure &quot;Caffeine&quot; Now Live|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071639/https://searchengineland.com/googles-new-indexing-infrastructure-caffeine-now-live-43891|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Fox|at=Vanessa|sáne=June 8, 2010|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;.

«Caffeine» menen birge Google óziniń artqı táreptegi indekslew sistemasın MapReduce-ten kompaniyanıń bólistirilgen maǵlıwmatlar bazası platforması [[Bigtable]]-ge kóshirdi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2010/09/09/google_caffeine_explained|bet=Google search index splits with MapReduce|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210020001/https://www.theregister.co.uk/2010/09/09/google_caffeine_explained|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Metz|at=Cade|sáne=September 9, 2010|jumıs=[[The Register]]|baspaxana=Situation Publishing|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2009/08/14/google_caffeine_truth/|bet=Google Caffeine: What it really is|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171223224328/http://www.theregister.co.uk/2009/08/14/google_caffeine_truth|arxivsáne=December 23, 2017|avtor=Metz|at=Cade|sáne=August 14, 2009|jumıs=[[The Register]]|baspaxana=Situation Publishing|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;.

=== «Medic» izlew algoritmin jańalaw ===
2018-jıldıń avgust ayında Google kompaniyasınan Danny Sullivan keń kólemli tiykarǵı algoritm jańalanıwın járiyaladı. Search Engine Watch hám Search Engine Land sıyaqlı taraw jetekshileri tárepinen júrgizilgen házirgi analizge muwapıq, bul jańalanıw paydalanıwshıǵa qolaysız hám jaqsı tájiriybe usınbaytuǵın medicinalıq hám densawlıqqa baylanıslı veb-saytlardı tómenletiwge baǵdarlanǵan edi. Usı sebepli taraw qánigeleri onı «Medic» dep atadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/googles-august-first-core-algorithm-update-who-did-it-impact-and-how-much-303538|bet=Google's Aug. 1 core algorithm update: Who did it impact, and how much|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180823174248/https://searchengineland.com/googles-august-first-core-algorithm-update-who-did-it-impact-and-how-much-303538|arxivsáne=August 23, 2018|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=August 9, 2018|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=August 23, 2018}}&lt;/ref&gt;.

Google YMYL (Your Money or Your Life - Siziń aqshańız yamasa ómirińiz) betleri ushın júdá joqarı standartlardı belgileydi. Bunıń sebebi, nadurıs informaciya paydalanıwshılarǵa finanslıq, fizikalıq yamasa emocionallıq tásir etiwi múmkin. Sonlıqtan, bul jańalanıw ásirese tómen sapalı mazmunǵa hám jalǵan maǵlıwmatlarǵa iye YMYL betlerin kózlewge aldı. Nátiyjede, algoritm basqalarǵa qaraǵanda densawlıq hám medicinaǵa baylanıslı veb-saytlarǵa kóbirek baǵdarlandı. Degen menen, basqa tarawlardaǵı kóplegen veb-saytlar da unamsız tásirge ushıradı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.seroundtable.com/google-medic-update-26177.html|bet=Google Medic Update: Google's Core Search Update Had Big Impact On Health/Medical Sites|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190321033704/https://www.seroundtable.com/google-medic-update-26177.html|arxivsáne=March 21, 2019|sáne=August 8, 2018|jumıs=seroundtable.com|qaralǵan sáne=March 11, 2019}}&lt;/ref&gt;.

== Izlew nátiyjeleri ==

=== Nátiyjelerdi reytinglew ===
2012-jılǵa kelip, ol kúnine 3.5 milliardtan aslam izlewdi qayta islegen&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.internetlivestats.com/google-search-statistics/|bet=Google Search Statistics - Internet Live Stats|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150204095944/http://www.internetlivestats.com/google-search-statistics/|arxivsáne=February 4, 2015|til=en|jumıs=www.internetlivestats.com|qaralǵan sáne=April 9, 2021}}&lt;/ref&gt;. 2013-jılı Evropa Komissiyası Google Search tutınıwshılardıń mútájlikleri ushın eń jaqsı nátiyje ornına Google kompaniyasınıń óz ónimlerine artıqmashılıq bergenin anıqladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.ft.com/intl/cms/s/0/c308b656-a124-11e2-bae1-00144feabdc0.html|bet=Google favours 'in-house' search results|arxivurl=https://ghostarchive.org/archive/20221210/http://www.ft.com/intl/cms/s/0/c308b656-a124-11e2-bae1-00144feabdc0.html|arxivsáne=December 10, 2022|avtor=Barker|at=Alex|sáne=April 9, 2013|jumıs=Financial Times|qaralǵan sáne=January 26, 2014}}&lt;/ref&gt;. 2015-jıldıń fevral ayında Google mobil izlew [[Algoritm|algoritmine]] úlken ózgeris kirgizip, basqa [[Veb-sayt|veb-saytlarǵa]] qaraǵanda mobil qolaylı saytlarǵa artıqmashılıq beriwdi járiyaladı. Google izlewleriniń shama menen 60 procenti mobil telefonlardan keledi. Google paydalanıwshılardıń joqarı sapalı veb-saytlarǵa kiriw múmkinshiligine iye bolıwın qáleydi. Mobil qolaylı interfeyske iye emes veb-saytlar tómenirek reytingke iye boladı hám bul jańalanıwdıń reytinglerde úlken ózgerislerge alıp keliwi kútilmekte. Óz veb-saytların sáykes túrde jańalamaǵan biznesler ádettegi veb-sayt trafiginiń tómenlewin kóriwi múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.businessinsider.com/google-mobilegeddon-2015-4|bet=Google is making a giant change this week that could crush millions of small businesses|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161007045504/http://www.businessinsider.com/google-mobilegeddon-2015-4|arxivsáne=October 7, 2016|avtor=D'Onfro|at=Jillian|sáne=April 19, 2015|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=November 5, 2016}}&lt;/ref&gt;.

=== PageRank ===
Googledıń kóteriliwi kóbinese PageRank dep atalatuǵın patentlengen [[Algoritm|algoritmge]] baylanıslı boldı, ol berilgen izlew sóz dizbegine sáykes keletuǵın veb-betterdi reytinglewge járdem beredi. Google Stanford izertlew joybarı bolǵan waqıtta, ol BackRub dep atalǵan edi, sebebi texnologiya sayttıń áhmiyetliligin anıqlaw ushın keri baylanıslardı tekseredi. Bir waqıtları Googleǵa qaraǵanda kóbirek keń tarqalǵan kóplegen izlew sistemaları tárepinen qollanılǵan, izlew nátiyjelerin reytinglew ushın gilt sózlerge tiykarlanǵan basqa usıllar bette izlew terminleriniń qansha ret ushırasatuǵının yamasa hár bir nátiyjeli bette izlew terminleriniń qanshelli kúshli baylanısqanın tekseretuǵın edi. Bunıń ornına PageRank algoritmi adamlar tárepinen jaratılǵan baylanıslardı analizlep, kóplegen áhmiyetli betterden baylanısqan veb-better de áhmiyetli dep esaplaydı. Algoritm betler ushın rekursiv ball esaplaydı, olarǵa sіlteme bergen basqa betlerdiń salmaqlı jıyındısına tiykarlanıp. PageRanktiń áhmiyetlilik haqqındaǵı adamlardıń túsinikleri menen jaqsı baylanısqan dep esaplanadı. PageRankke qosımsha túrde, Google jıllar dawamında nátiyje betlerin reytinglew ushın kóplegen basqa qupıya kriteriylerdi qostı. Bul 250 den aslam hár qıylı kórsetkishlerden turatuǵını xabar etiledi,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.google.com/corporate/tech.html|bet=Corporate Information: Technology Overview|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100210175913/http://www.google.com/corporate/tech.html|arxivsáne=February 10, 2010|qaralǵan sáne=November 15, 2009}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Levy |first=Steven |date=February 22, 2010 |title=Exclusive: How Google's Algorithm Rules the Web |url=https://www.wired.com/magazine/2010/02/ff_google_algorithm/ |magazine=Wired |publisher=Wired.com |volume=17 |issue=12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110416062117/http://www.wired.com/magazine/2010/02/ff_google_algorithm/ |archive-date=April 16, 2011}}&lt;/ref&gt; olardıń anıq maǵlıwmatları aldawshılar tárepinen jaratılǵan qıyınshılıqlardan saqlanıw hám Googledıń dúnya júzi boyınsha básekilesleri ústinen artıqmashılıǵın saqlap qalıwı ushın qupıya saqlanadı.

PageRank 1996-jılı Robin Li tárepinen RankDex ushın islep shıǵılǵan uqsas bet-reyting hám sayt-bahalaw algoritminen tásir alǵan. Larri Peydjdiń 1998-jılı patentlegen PageRank-i Lidiń burınǵı patentine silteme kirgizedi. Keyinirek, Li 2000-jılı Qıtay izlew sisteması Baidudı dúzdi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://patents.google.com/patent/US6285999|bet=Method for node ranking in a linked database|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151015185034/http://www.google.com/patents/US6285999|arxivsáne=October 15, 2015|baspaxana=Google Patents|qaralǵan sáne=October 19, 2015}}&lt;/ref&gt;.

Googledıń Izlew algoritminiń keleshektegi baǵdarınıń potencial belgisi sıpatında, Googledıń sol waqıttaǵı bas atqarıwshı direktorı Erik Shmidt 2007-jılı Financial Times penen bolǵan intervyusinde bılay dedi: «Maqset - Google paydalanıwshılarına 'Erteń ne islewim kerek?' hám 'Qanday jumıstı alıwım kerek?' sıyaqlı sorawlardı beriw múmkinshiligin jaratıw». Shmidt bunı 2010-jılı The Wall Street Journal menen bolǵan sáwbetinde tastıyıqladı: «Menińshe, kópshilik adamlar Googledıń ózleriniń sorawlarına juwap beriwin qálemeydi, olar Googledıń ózlerine bunnan keyin ne islew kerekligin aytıwın qáleydi».

=== Google optimizaciyası ===
Google eń keń tarqalǵan izlew sisteması bolǵanlıqtan, kóplegen veb-baǵdarlamashılar óz veb-saytlarınıń Google reytinglerine tásir etiwge háreket etedi. Google hám basqa izlew sistemalarında saytlardıń reytingin joqarılatıwǵa járdem beriwshi konsultantlar industriyası payda boldı. Izlew sistemasın optimizaciyalaw dep atalatuǵın bul taraw, izlew sisteması nátiyjelerindegi nusqalardı anıqlawǵa hám soń klientlerdiń saytlarına kóbirek izlewshilerdi tartıw ushın reytingti jaqsılaw metodologiyasın islep shıǵıwǵa háreket etedi. Izlew sistemasın optimizaciyalaw «bette» faktorlardı (máselen, tiykarǵı tekst, titul elementleri, H1 atama elementleri hám súwret alt atribut mánisleri) hám Betten tıs optimizaciya faktorların (máselen, baylanıs teksti hám PageRank) óz ishine aladı. Ulıwma ideya - maqsetli gilt sózlerdi hár qıylı jerlerde «bette», ásirese titul elementinde hám tiykarǵı tekstte (esap: bettiń joqarısında bolsa, gilt sózdiń kózge túsiwi hám sonlıqtan reytingi joqarı boladı dep boljanadı) qosıw arqalı Googledıń relevantlıq algoritmine tásir etiw bolıp tabıladı.  Biraq, gilt sózdiń júdá kóp qollanılıwı bettiń Googledıń spamdı tekseriw algoritmleri ushın gúmanlı kóriniwine alıp keledi. Google nızamlı optimizaciya konsultantlarınan paydalanǵanda óz reytinglerin kóteriwdi qáleytuǵın veb-sayt iyeleri ushın kórsetpeler járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.google.com/webmasters/guidelines.html|bet=Google Webmaster Guidelines|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090109073316/http://www.google.com./webmasters/guidelines.html|arxivsáne=January 9, 2009|qaralǵan sáne=November 15, 2009}}&lt;/ref&gt;. Gipoteza qoyılǵan hám ol tuwralı kóplegen shaǵımlar bolǵan bir kompaniyanıń iyesiniń pikiri boyınsha, jaǵımsız reklama, mısalı, kóplegen tutınıwshı shaǵımları, Google izlewinde bet reytingin jaqsı pikirler sıyaqlı joqarılatıwǵa xızmet etiwi múmkin. The New York Times maqalasında kóterilgen ayrıqsha másele, ol DecorMyEyes kompaniyasına baylanıslı edi, kóp ótpey Google algoritmindegi jasırın dúzetiw arqalı sheshildi. Googledıń aytıwınsha, joqarı reytingke alıp kelgen nárse DecorMyEyes haqqında jiyi járiyalanǵan tutınıwshı shaǵımları emes, al kompaniyaǵa qarsı huqıqıy háreketler sıyaqlı oǵan tásir etken waqıyalar haqqında jańalıqlar veb-saytlarındaǵı maǵlıwmatlar edi. Google Search Console qaytalanatuǵın yamasa avtorlıq huqıq mazmunın paydalanatuǵın veb-saytlardı tekseriwge járdem beredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://googleblog.blogspot.com/2010/12/being-bad-to-your-customers-is-bad-for.html|bet=Blogspot.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121019115129/http://googleblog.blogspot.com/2010/12/being-bad-to-your-customers-is-bad-for.html|arxivsáne=October 19, 2012|baspaxana=Googleblog.blogspot.com|qaralǵan sáne=August 4, 2012}}&lt;/ref&gt;.

=== «Hummingbird» izlew algoritmin jańalaw ===
2013-jılı Google óziniń izlew algoritmin «Hummingbird» (Kolibri) menen ádewir jańaladı. Onıń atı kolibri qusınıń tezligi hám dálliginen kelip shıqqan&lt;ref name=&quot;What it means for SEO&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.entrepreneur.com/article/229926|bet=What Google 'Hummingbird' Means for Your SEO Strategy|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220624221717/https://www.entrepreneur.com/article/229926|arxivsáne=June 24, 2022|avtor=Elran|at=Asher|sáne=November 15, 2013|jumıs=[[Entrepreneur (magazine)|Entrepreneur]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}&lt;/ref&gt;. Bul ózgeris 2013-jıldıń 26-sentyabrinde járiyalandı, biraq ol bir ay burın qollanıla baslaǵan edi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-hummingbird-172816|bet=FAQ: All About The New Google &quot;Hummingbird&quot; Algorithm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181223110045/https://searchengineland.com/google-hummingbird-172816|arxivsáne=December 23, 2018|avtor=Sullivan|at=Danny|sáne=September 26, 2013|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}&lt;/ref&gt;. «Hummingbird» ayırım gilt sózlerge qaraǵanda tábiyiy til sorawlarına, kontekst hám mániske kóbirek itibar beredi. Ol jáne de veb-sayttıń ayırım betlerindegi mazmundı tereńirek izertleydi hám paydalanıwshılardı tek veb-sayttıń bas betine emes, al eń qolaylı betke tikkeley jeteklew uqıplılıǵın jaqsıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.huffingtonpost.com/don-dodds/an-seo-guide-to-the-google_b_4104521.html|bet=An SEO Guide to the Google Hummingbird Update|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160604072816/http://www.huffingtonpost.com/don-dodds/an-seo-guide-to-the-google_b_4104521.html|arxivsáne=June 4, 2016|avtor=Dodds|at=Don|sáne=December 16, 2013|jumıs=[[HuffPost]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}&lt;/ref&gt;. Bul jańalaw Google izlewinde jıllar dawamındaǵı eń áhmiyetli ózgeris boldı, «adam» izlew óz-ara tásirleri&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.bbc.com/news/business-24292897|bet=Google unveils major upgrade to search algorithm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220626025853/https://www.bbc.com/news/business-24292897|arxivsáne=June 26, 2022|avtor=Taylor|at=Richard|sáne=September 26, 2013|jumıs=[[BBC News]]|baspaxana=[[BBC]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}&lt;/ref&gt; hám sóylesiw hám mániske ádewir kóbirek itibar qaratıldı. Solay etip, veb-baǵdarlamashılar hám jazıwshılar óz saytların májbúriy gilt sózler emes, al tábiyiy jazıw menen optimallastırıwǵa hám sayt ishindegi navigaciya ushın texnikalıq veb-islep shıǵıwdan nátiyjeli paydalanıwǵa shaqırıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/adapting-googles-2013-algorithm-shake-ups-navigate-win-todays-seo-188427|bet=A Complete Guide To The Essentials Of Post-Hummingbird SEO|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220628010329/https://searchengineland.com/adapting-googles-2013-algorithm-shake-ups-navigate-win-todays-seo-188427|arxivsáne=June 28, 2022|avtor=Marentis|at=Chris|sáne=April 11, 2014|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}&lt;/ref&gt;.

=== Izlew nátiyjeleriniń sapası ===
2023-jılı, United States v. Google LLC (2020) antimonopoliya isiniń bir bólegi sıpatında ashıq etilgen Google ishki hújjetlerine tiykarlanıp, texnologiya jurnalistleri Google Searchtiń «shamadan tıs úlkeyip ketken hám shekten tıs monetizaciyalanǵan»&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2023/09/google-search-size-usefulness-decline/675409/|bet=The Tragedy of Google Search|avtor=Warzel|at=Charlie|sáne=22 September 2023|jumıs=The Atlantic|qaralǵan sáne=2023-11-07}}&lt;/ref&gt; ekenin hám izlew sorawlarınıń «semantikalıq sáykesligi» sapaǵa qaraǵanda reklama paydasın birinshi orınǵa qoyǵanın ayttı. Wired jurnalı Google shaǵım etkennen keyin Megan Greydiń maqalasın qaytarıp aldı, al avtor «Sudta aytılǵanınday, «Merkuriy joybarınıń maqseti kommerciyalıq sorawlardı kóbeytiw edi»» degen pikirin qaytaladı.

2024-jıldıń mart ayında Google óziniń tiykarǵı izlew algoritmine hám spamdı anıqlawǵa úlken jańalaw kirgizgenin járiyaladı, bul barlıq spam nátiyjeleriniń 40 procentin joq qılıwı kútilmekte&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-released-massive-search-quality-improvements-with-march-2024-core-update-and-multiple-spam-updates-438144|bet=Google releasing massive search quality enhancements in March 2024 core update and multiple spam updates|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=March 5, 2024|jumıs=Search Engine Land}}&lt;/ref&gt;. 20-mart kúni spamǵa qarsı jańalawdıń tolıq engizilgeni tastıyıqlandı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-march-2024-spam-update-done-rolling-out-438505|bet=Google March 2024 spam update done rolling out|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=20 March 2024|jumıs=Search Engine Land}}&lt;/ref&gt;.

=== Satıp alıw izlewi ===
2024-jıldıń 10-sentyabr kúni Evropa Ádillik Sudı Google kompaniyasınıń óziniń satıp alıw izlew xızmetine artıqmashılıq bergeni nızamsız monopoliya ekenin anıqladı hám kompaniya 2,4 milliard evro tólewden qashıp qutıla almaytuǵının bildirdi. Evropa Ádillik Sudı Google kompaniyasınıń básekiles satıp alıw izlew xızmetlerine qatnasın «kemsitiwshi» hám Cifrlı bazarlar haqqındaǵı nızamdı buzıwshı dep atadı&lt;ref name=&quot;europeanshopping&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.politico.eu/article/google-loses-court-battle-over-first-eu-antitrust-fine/|title=Google loses EU court battle over €2.4B antitrust fine|first=Edith|last=Hancock|publisher=Politico|date=September 10, 2024|accessdate=September 10, 2024}}&lt;/ref&gt;.

== Interfeys ==

=== Bet dúzilisi ===
Izlew betiniń joqarǵı bóliminde shama menen nátiyje sanı hám útirden keyingi eki belgi menen juwap beriw waqtı kórsetiledi. Izlew nátiyjelerinde hár bir nátiyje ushın bet atamaları hám URL mánzilleri, sáneler hám aldın ala kóriw tekst úzindisi payda boladı. Veb-izlew nátiyjeleri menen birge súwretler, jańalıqlar hám videolar bólimleri de payda bolıwı múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.google.com/search?q=test|bet=test|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211005142245/https://www.google.com/search?q=test|arxivsáne=October 5, 2021|jumıs=Google Search|qaralǵan sáne=October 5, 2021}}&lt;/ref&gt;. Aldın ala kóriw tekst úzindisiniń uzınlıǵı 2015 hám 2017-jıllarda sınalǵan&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.thesempost.com/google-testing-huge-7-line-snippets-in-search-results/|bet=Google Testing Huge 7-Line Snippets in Search Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211017090307/http://www.thesempost.com/google-testing-huge-7-line-snippets-in-search-results/|arxivsáne=October 17, 2021|avtor=Slegg|at=Jennifer|sáne=November 2, 2015|jumıs=The SEM Post|qaralǵan sáne=October 5, 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-officially-increases-length-snippets-search-results-287596|bet=Google officially increases length of snippets in search results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211005144210/https://searchengineland.com/google-officially-increases-length-snippets-search-results-287596|arxivsáne=October 5, 2021|sáne=December 1, 2017|til=en|jumıs=Search Engine Land|qaralǵan sáne=October 5, 2021}}&lt;/ref&gt;.

=== Universal izlew ===
«Universal izlew» Google tárepinen 2007-jıldıń 16-may kúni hár túrli izlew túrleriniń nátiyjelerin bir jerge biriktiriw ideyası sıpatında iske qosıldı. Universal izlewden aldın, standart Google izlewi tek veb-saytlarǵa siltemelerden ibarat bolatuǵın edi. Biraq, universal izlew veb-saytlar, jańalıqlar, súwretler, kartalar, bloglar, videolar hám basqa da kóp dereklerdi óz ishine aladı, hám bulardıń hámmesi bir izlew nátiyjeleri betinde kórsetiledi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://venturebeat.com/2007/05/16/googles-move-to-universal-search/|bet=Google's move to &quot;universal search&quot;|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071603/https://venturebeat.com/2007/05/16/googles-move-to-universal-search/|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Marshall|at=Matt|sáne=May 16, 2007|jumıs=[[VentureBeat]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-20-google-universal-search-11232|bet=Google Launches &quot;Universal Search&quot; &amp; Blended Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071528/https://searchengineland.com/google-20-google-universal-search-11232|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Sullivan|at=Danny|sáne=May 16, 2007|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;. Sol waqıttaǵı izlew ónimleri hám paydalanıwshı tájiriybesi boyınsha vice-prezident Marissa Mayer universal izlewdiń maqsetin bılay súwretledi: «Biz dástúriy túrde hár qıylı izlew múlklerimizdi ayırıp turǵan diywallardı buzıwǵa hám úlken kólemdegi informaciyanı ápiwayı bir izlew nátiyjeleri toplamına biriktiriwge háreket etip atırmız»&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.no/2007/05/universal-search-best-answer-is-still.html|bet=Universal search: The best answer is still the best answer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210071719/https://googleblog.blogspot.no/2007/05/universal-search-best-answer-is-still.html|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Mayer|avtorsilteme=Marissa Mayer|at=Marissa|sáne=May 16, 2007|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;.

2017-jıldıń iyun ayında Google óziniń izlew nátiyjelerin jumıs orınları haqqındaǵı maǵlıwmatlardı qamtıw ushın keńeytti. Maǵlıwmatlar hár qıylı iri jumıs taxtalarınan jıynaladı hám kompaniya bas betlerin analizlew arqalı toplanadı. Dáslep tek inglis tilinde jumıs islegen bul funkciya hár bir paydalanıwshıǵa ılayıqlı jumıslardı tabıwdı ápiwayılastırıwdı maqset etedi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/06/20/google-launches-its-ai-powered-jobs-search-engine/|bet=Google launches its AI-powered jobs search engine|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170621174144/https://techcrunch.com/2017/06/20/google-launches-its-ai-powered-jobs-search-engine/|arxivsáne=June 21, 2017|avtor=Lardinois|at=Frederic|sáne=June 20, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=June 22, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/google-for-jobs-is-ready-to-help-your-employment-search/|bet=Google for Jobs is ready to help your employment search|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170620152758/https://www.cnet.com/news/google-for-jobs-is-ready-to-help-your-employment-search/|arxivsáne=June 20, 2017|avtor=Gebhart|at=Andrew|sáne=June 20, 2017|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=June 22, 2017}}&lt;/ref&gt;.

=== Bay úzindiler ===
2009-jıldıń may ayında Google veb-saytlardıń mikroformatların analizlep, izlew nátiyjeleri betlerin «Bay úzindiler» menen toltıratuǵının járiyaladı. Bunday úzindiler nátiyjeler haqqında qosımsha maǵlıwmatlardı óz ishine aladı, mısalı, restoranlar ushın pikirlerdi hám jeke adamlar ushın sociallıq media akkauntların kórsetedi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-search-now-supports-microformats-and-adds-rich-snippets-to-search-results-19055|bet=Google Search Now Supports Microformats and Adds &quot;Rich Snippets&quot; to Search Results|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171209204028/https://searchengineland.com/google-search-now-supports-microformats-and-adds-rich-snippets-to-search-results-19055|arxivsáne=December 9, 2017|avtor=Fox|at=Vanessa|sáne=May 12, 2009|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;.

2016-jıldıń may ayında Google «Bay úzindiler» formatın keńeytip, «Bay kartochkalar»dı usındı. Olar úzindiler sıyaqlı nátiyjeler haqqında kóbirek informaciya beredi, biraq olardı mobil veb-sayttıń joqarǵı bóliminde jıljıtıw múmkin bolǵan karusel formatında kórsetedi&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Schwartz|first=Barry|date=May 17, 2016|title=Google launches rich cards for movie and recipe websites|url=https://searchengineland.com/google-launches-rich-cards-movies-recipe-websites-249771|accessdate=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;. Dáslep tek AQSHtaǵı kino hám recept veb-saytları menen sheklengen bul funkciya 2017-jılı pútkil dúnya júzi boylap keńeytildi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://searchengineland.com/google-expands-rich-cards-worldwide-272178|bet=Google quietly expands rich cards worldwide|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171209204125/https://searchengineland.com/google-expands-rich-cards-worldwide-272178|arxivsáne=December 9, 2017|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=March 29, 2017|jumıs=[[Search Engine Land]]|qaralǵan sáne=December 9, 2017}}&lt;/ref&gt;.

=== Bilimler Grafı ===
Bilimler Grafı - bul Google tárepinen hár qıylı dereklerden jıynalǵan informaciya menen óziniń izlew sistemasınıń nátiyjelerin jaqsılaw ushın paydalanılatuǵın bilimler bazası&lt;ref name=&quot;Introducing the Knowledge Graph&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.no/2012/05/introducing-knowledge-graph-things-not.html|bet=Introducing the Knowledge Graph: things, not strings|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210231958/https://googleblog.blogspot.no/2012/05/introducing-knowledge-graph-things-not.html|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Singhal|avtorsilteme=Amit Singhal|at=Amit|sáne=May 16, 2012|jumıs=Official Google Blog|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}&lt;/ref&gt;. Bul informaciya paydalanıwshılarǵa izlew nátiyjeleriniń oń tárepindegi qutıda kórsetiledi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.google.com/business/answer/6331288|bet=Your business information in the Knowledge Panel|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170420050102/https://support.google.com/business/answer/6331288|arxivsáne=April 20, 2017|jumıs=Google My Business Help|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}&lt;/ref&gt;. Bilimler Grafı qutıları Google izlew sistemasına 2012-jıldıń may ayında qosıldı, dáslep Amerika Qurama Shtatlarında baslanıp, jıl aqırına shekem xalıqaralıq keńeyiwge erisildi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/how-google-is-taking-the-knowledge-graph-global/|bet=How Google is taking the Knowledge Graph global|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171210232139/https://www.cnet.com/news/how-google-is-taking-the-knowledge-graph-global/|arxivsáne=December 10, 2017|avtor=Newton|at=Casey|sáne=December 14, 2012|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}&lt;/ref&gt;. Bilimler Grafı qamtıytuǵın informaciya iske túsirilgennen keyin ádewir ósti, jeti ay ishinde dáslepki kóleminen úsh ese kóbeydi,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/news/googles-knowledge-graph-tripled-in-size-in-seven-months/|bet=Google's Knowledge Graph tripled in size in seven months|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180829175357/https://www.cnet.com/news/googles-knowledge-graph-tripled-in-size-in-seven-months/|arxivsáne=August 29, 2018|avtor=Newton|at=Casey|sáne=December 4, 2012|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}&lt;/ref&gt; hám 2016-jıldıń may ayında Google qayta islegen ayına 100 milliard izlewdiń «shama menen úshten birine» juwap bere alatuǵın boldı. Bul informaciya kóbinese Google Assistant&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2016/05/18/google-unveils-google-assistant-a-big-upgrade-to-google-now/|bet=Google unveils Google Assistant, a virtual assistant that's a big upgrade to Google Now|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210126003811/https://techcrunch.com/2016/05/18/google-unveils-google-assistant-a-big-upgrade-to-google-now/|arxivsáne=January 26, 2021|avtor=Lynley|at=Matthew|sáne=May 18, 2016|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}&lt;/ref&gt; hám Google Home izlewlerinde awızeki juwap retinde paydalanıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/5/18/11688376/google-home-speaker-announced-virtual-assistant-io-2016|bet=Google Home: a speaker to finally take on the Amazon Echo|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171215024340/https://www.theverge.com/2016/5/18/11688376/google-home-speaker-announced-virtual-assistant-io-2016|arxivsáne=December 15, 2017|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=May 18, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 10, 2017}}&lt;/ref&gt;. Bilimler Grafı derek kórsetpey juwaplar bergeni ushın sınǵa alınǵan&lt;ref name=&quot;Knowledge Graph TWP&quot;&gt;{{Cite news}}&lt;/ref&gt;.

=== Google Bilim Paneli ===
Google Bilim Paneli - bul Google izlew sistemasınıń nátiyje betlerine birlestirilgen, jeke adamlar, shólkemler, orınlar yamasa obektler haqqında strukturalanǵan ulıwma maǵlıwmattı izlew interfeysiniń ishinde tikkeley kórsetiwge arnalǵan funkciya. Bul funkciya Googledıń Bilimler Grafı - subektler haqqındaǵı informaciyanı shólkemlestiretuǵın hám baylanıstıratuǵın, paydalanıwshılarǵa sáykes mazmundı tabıw hám usınıwdı jaqsılaytuǵın maǵlıwmatlar bazasınan paydalanadı.

Bilim Panelindegi mazmun [[Wikipedia|Wikipediya]] hám basqa da strukturalanǵan maǵlıwmatlar bazaları sıyaqlı hár qıylı dereklerden alınadı, bul kórsetilgen informaciyanıń durıs hám kontekstke sáykes bolıwın támiyinleydi. Mısalı, belgili jámiyetlik isker haqqında soraw jiberiw biografiyalıq maǵlıwmatlar, tuwılǵan sánesi hám sociallıq media profillerine yamasa rásmiy veb-saytlarǵa siltemeler sıyaqlı tiykarǵı maǵlıwmatlardı kórsetetuǵın Bilim Panelin isletip jiberiwi múmkin.

Google Bilim Paneliniń tiykarǵı maqseti paydalanıwshılarǵa dárhal, faktlı juwaplar beriw, kóp sandaǵı veb-betlerdi keń kólemde izertlew zárúrligin azaytıw bolıp tabıladı.

=== Jeke qosımsha bet ===
2017-jıldıń may ayında Google izlew sistemasında jańa «Jeke» qosımsha betin iske qostı, bul paydalanıwshılarǵa ózleriniń [[Google Akkaunt|Google akkauntlarındaǵı]] hár qıylı xızmetlerdegi mazmundı, sonıń ishinde [[Gmail|Gmaildegi]] xatlardı hám [[Google Photos|Google Photostaǵı]] súwretlerdi izlewge múmkinshilik beredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/5/26/15701778/google-personal-tab-search-results-gmail-photos-images-maps-news-filter|bet=Google adds new Personal tab to search results to show Gmail and Photos content|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170526215945/https://www.theverge.com/2017/5/26/15701778/google-personal-tab-search-results-gmail-photos-images-maps-news-filter|arxivsáne=May 26, 2017|avtor=Gartenberg|at=Chaim|sáne=May 26, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=May 27, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.androidauthority.com/google-search-personal-results-775676/|bet=New Personal tab in Google Search will show results from Photos, Gmail, and more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171215221410/https://www.androidauthority.com/google-search-personal-results-775676/|arxivsáne=December 15, 2017|avtor=Westenberg|at=Jimmy|sáne=May 28, 2017|jumıs=Android Authority|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}&lt;/ref&gt;.

=== Google Discover ===
Google Discover, burın Google Feed dep atalǵan, maqalalar, videolar hám basqa da jańalıqlarǵa baylanıslı mazmunnıń jekelestirilgen aǵımı bolıp tabıladı. Bul aǵım paydalanıwshılardıń Google menen óz-ara tásiri tiykarında yamasa olar tikkeley qızıǵıwshılıq bildirgen temalar boyınsha qızıqlı temalardı kórsetetuǵın «kartochkalar jıynaǵınan» ibarat. Kartochkalar «jańalıqlar haqqındaǵı maqalalarǵa siltemelerdi, YouTube videoların, sport nátiyjelerin, awqat receptlerin hám Google sizdi usı waqıtta qızıqtırıwı múmkin dep esaplaǵan basqa da mazmundı» óz ishine aladı. Paydalanıwshılar jáne de Googleǵa belgili bir temalar menen qızıqpaytuǵınlıǵın bildirip, keleshekte usınday jańalanıwlardı kórmewdi támiyinley aladı.

Google Discover 2016-jıldıń dekabr ayında iske qosıldı hám 2017-jıldıń iyul ayında úlken jańalanıwdı aldı. 2018-jıldıń sentyabr ayında jáne bir úlken jańalanıw shıǵarıldı, bunda qosımshanıń atı Google Feed-ten Google Discover-ge ózgertildi, dizaynı jańalandı hám qosımsha funkciyalar qosıldı.

Discover-di Google qosımshasındaǵı qosımsha bette hám ayırım Android qurılmalarınıń bas betinde shepke jıljıtıw arqalı tabıwǵa boladı. 2019-jıldan baslap, Google dúnya júzi boyınsha siyasiy kampaniyalarǵa adamlardı dawıs beriwge májbúrlew ushın reklama baǵdarlawǵa ruqsat bermeydi.

=== JI sholıwları ===
2023-jıldıń may ayında ótkerilgen Google I/O ilajında Google Search Generative Experience (SGE) atlı eksperimental funkciyanı tanıstırdı. Bul funkciya [[Google Labs]] arqalı jetkilikli bolıp, izlew sorawlarına juwap retinde [[jasalma intellekt]] penen payda etilgen qısqasha mazmundı beriwge arnalǵan&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/5/10/23717120/google-search-ai-results-generated-experience-io|bet=The AI takeover of Google Search starts now|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230510175211/https://www.theverge.com/2023/5/10/23717120/google-search-ai-results-generated-experience-io|arxivsáne=May 10, 2023|avtor=Pierce|at=David|sáne=May 10, 2023|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=September 12, 2023}}&lt;/ref&gt;. Bul Googledıń [[ChatGPT]]-dıń iske qosılıwı menen payda bolǵan [[generativ jasalma intellekt]] texnologiyasınıń tańqalarlıq ósiwine qarsı turıw ushın keń kólemli háreketleriniń bir bólegi edi, sebebi bul Google Search ushın potencial qáwip tuwdırıp, Google basshıların uwayımǵa salǵan edi&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Levy |first=Steven |author-link=Steven Levy |date=September 11, 2023 |title=Sundar Pichai on Google;s AI, Microsoft's AI, OpenAI, and ... Did We Mention AI? |url=https://www.wired.com/story/sundar-pichai-google-ai-microsoft-openai/ |url-status=live |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20230911124432/https://www.wired.com/story/sundar-pichai-google-ai-microsoft-openai/ |archive-date=September 11, 2023 |access-date=September 12, 2023 |url-access=limited}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/10/12/23913337/google-ai-powered-search-sge-images-written-drafts|bet=Google's AI-powered search experience can now generate images|arxivurl=https://web.archive.org/web/20231012160056/https://www.theverge.com/2023/10/12/23913337/google-ai-powered-search-sge-images-written-drafts|arxivsáne=October 12, 2023|avtor=Peters|at=Jay|sáne=October 12, 2023|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=October 15, 2023}}&lt;/ref&gt;. Google oktyabr ayında súwretlerdi payda etiw múmkinshiligin qostı. 2024-jılǵı I/O ilajında bul funkciya jańalandı hám AI Overviews dep qayta ataldı&lt;ref name=&quot;VergeOverviews&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2024/5/14/24155321/google-search-ai-results-page-gemini-overview|bet=Google is redesigning its search engine — and it's AI all the way down|arxivurl=https://web.archive.org/web/20240514204340/https://www.theverge.com/2024/5/14/24155321/google-search-ai-results-page-gemini-overview|arxivsáne=May 14, 2024|avtor=Pierce|at=David|sáne=May 14, 2024|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=May 14, 2024}}&lt;/ref&gt;.
[[Fayl:AI_Overviews_result_for_&quot;cheese_not_sticking_to_pizza&quot;,_May_24,_2024.jpg|alt=&quot;cheese not sticking to pizza&quot;|nobaý|«Irimshik piccaǵa jabıspaydı» máselesine AI Overview-dıń dáslepki juwabı]]
AI Overviews 2024-jıldıń may ayında Qurama Shtatlardaǵı paydalanıwshılarǵa usınıldı. Bul funkciya óziniń usınıwınıń dáslepki háptelerinde ásbaptıń qáteleri internette virusli túrde tarqalǵannan keyin jámiyetlik sınǵa ushıradı. Oǵan paydalanıwshılarǵa piccaǵa jelim qosıwdı yamasa tas jewdi usınıs etiw&lt;ref name=&quot;BBCMcMahon&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.bbc.com/news/articles/cd11gzejgz4o|bet=Glue pizza and eat rocks: Google AI search errors go viral|avtor=McMahon|at=Liv|sáne=25 May 2024|jumıs=BBC}}&lt;/ref&gt; kiredi. Google bul virusli qátelerdi «ayrım mısallar» dep sıpatladı, AI Overviews-tiń kópshilik jaǵdaylarda durıs informaciya beretuǵının ayttı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2024/05/24/technology/google-ai-overview-search.html|bet=Google's A.I. Search Errors Cause a Furor Online|avtor=Grant|at=Nico|sáne=24 May 2024|jumıs=New York Times}}&lt;/ref&gt;. AI Overviews usınılǵannan eki hápteden keyin, Google texnikalıq ózgerisler kirgizdi hám funkciyanı qısqarttı, ayırım densawlıqqa baylanıslı sorawlar ushın onıń qollanılıwın toqtattı hám sociallıq tarmaqlardaǵı postlarǵa tiykarlanıwın sheklep qoydı&lt;ref&gt;{{Cite news|last=De Vynck|first=Gerrit|date=May 30, 2024|title=Google scales back AI search answers after it told users to eat glue|url=https://www.washingtonpost.com/technology/2024/05/30/google-halt-ai-search/|accessdate=May 31, 2024}}&lt;/ref&gt;. Scientific American bul sistemanı ekologiyalıq tiykarda sınǵa aldı, sebebi bunday izlew ádettegige qaraǵanda 30 ese kóbirek energiya jumsaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.scientificamerican.com/article/what-do-googles-ai-answers-cost-the-environment/|bet=What Do Google's AI Answers Cost the Environment?|avtor=Parshall|at=Allison|til=en|jumıs=Scientific American}}&lt;/ref&gt;. Sonday-aq, ol hár qıylı dereklerden alınǵan informaciyanı jıynaǵanı ushın da sınǵa alındı, bul adamlardıń tolıq maqalalar hám veb-saytlardı kóriw itimallıǵın azaytadı. 2024-jıldıń may ayında járiyalanǵanda, News/Media Alliance bas direktorı Daniel Koffi bılay degen: «Bul biziń trafigimiz ushın apatlı boladı, sebebi Google tárepinen paydalanıwshı sorawların jánede qanaatlandırıw ushın reklama etilgen, bul biziń kontentimizdi monetizaciyalaw ushın saytqa ótiwge de az sebep qaldıradı»&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnn.com/2024/05/15/media/google-gemini-ai-search-news-outlet-impact/index.html|bet=News publishers sound alarm on Google's new AI-infused search, warn of 'catastrophic' impacts {{!}} CNN Business|avtor=Darcy|at=Oliver|sáne=2024-05-15|til=en|jumıs=CNN|qaralǵan sáne=2024-11-03}}&lt;/ref&gt;.

2024-jıldıń avgust ayında AI Overviews Ullı Britaniya, Hindstan, Yaponiya, Indoneziya, Meksika hám Braziliyada jergilikli til qollawı menen usınıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://mashable.com/article/new-google-ai-overview-format-ease-publisher-concerns|bet=The new Google AI Overview layout is a small win for publishers|avtor=Mauran|at=Cecily|sáne=2024-08-15|til=en|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=2024-11-03}}&lt;/ref&gt;. 2024-jıl 28-oktyabrde AI Overviews Avstraliya hám Jańa Zelandiyanı qosqanda jáne 100 mámleketke en jaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://mashable.com/article/google-ai-overview-launch-worldwide-global|bet=Google's AI Overview is rolling out worldwide|avtor=Yeo|at=Amanda|sáne=2024-10-28|til=en|jumıs=Mashable|qaralǵan sáne=2024-11-03}}&lt;/ref&gt;.

=== JI rejimi ===
2025-jıldıń mart ayında Google óziniń Izlew platformasında test «JI rejimin» engizdi, bul paydalanıwshılarǵa quramalı, kóp bólimli sorawlardı kirgiziwge hám keń kólemli, JI tárepinen dóretilgen juwaplardı alıwǵa múmkinshilik beredi. Bul funkciya Googledıń rawajlanǵan Gemini 2.0 modelin qollanadı, ol sistemanıń pikir júritiw qábiletin jaqsılaydı hám tekst, súwretler hám dawıstı qosqanda kóp modallı kirislerdi qollaydı.

Dáslep, JI rejimi Qurama Shtatlardaǵı Google One AI Premium abonentleri ushın ashıq bolıp, oǵan Search Labs platforması arqalı kiriwge boladı. Bul basqıshlı usınıwǵa Googleǵa paydalanıwshılardıń pikirlerin jıynawǵa hám keńirek shıǵarılıw aldın funkciyanı jetilistiriwge múmkinshilik beredi.

JI rejimin engiziw Googledıń rawajlanǵan JI texnologiyaların óz xızmetlerine birlestiriw boyınsha dawamlı háreketlerin kórsetedi, bul paydalanıwshılarǵa intuitivlik hám nátiyjeli izlew tájiriybesin beriwge baǵdarlanǵan&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2025/03/05/google-searchs-new-ai-mode-lets-users-ask-complex-multi-part-questions/|bet=Google Search's new 'AI Mode' lets users ask complex, multi-part questions|avtor=Malik|at=Aisha|sáne=2025-03-05|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=2025-03-07}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/google-ai-mode-search-gemini-results-chatgpt-overviews-2025-3|bet=Google's new AI Mode is a huge leap away from search as we know it|avtor=Langley|at=Hugh|til=en-US|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=2025-03-07}}&lt;/ref&gt;.

=== Qayta dizaynlaw ===
[[Fayl:Product_Sans_typeface_sample.svg|oñğa|nobaý|Product Sans, Googledıń 2015-jıldan berli shrifti]]
2011-jıldıń iyun ayınıń aqırında Google Google+ sociallıq qurallarınıń qollanılıwın arttırıw maqsetinde Google bas betine jańa kórinis engizdi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.portlandseo.net/google-redesign-backs-social-effort/|bet=Google Redesign Backs Social Effort|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171201182305/http://www.portlandseo.net/google-redesign-backs-social-effort/|arxivsáne=December 1, 2017|avtor=Beato|at=Augusto|jumıs=Portland SEO|qaralǵan sáne=July 1, 2011}}&lt;/ref&gt;.

Tiykarǵı ózgerislerdiń biri klassikalıq navigaciya panelin qara tústegi panel menen almastırıw boldı. Googledıń cifrlı dóretiwshilik direktorı Kris Viggins bılay túsindiredi: «Bizler sizlerge jańa hám jaqsılanǵan Google tájiriybesin beriw boyınsha joybar ústinde islep atırmız, hám kelesi bir neshe ay dawamında sizler biziń kórinisimiz hám sezimimizdegi kóbirek jańalanıwlardı kóresiz.»&lt;ref&gt;{{Cite news|date=June 29, 2011|title=Google redesigns its homepage|url=http://latimesblogs.latimes.com/technology/2011/06/google-redesigns-its-homepage-with-new-black-bar-up-top-google-social-network.html|accessdate=August 4, 2012}}&lt;/ref&gt; Jańa navigaciya paneli sóylewshi azshılıq tárepinen unamsız qabıl etildi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.google.com/support/forum/p/Web+Search/thread?tid=7ddbf7a4c8fa04a9&amp;hl=en|bet=Google support forum, one of many threads on being unable to switch off the black navigation bar|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111224132612/http://www.google.com/support/forum/p/Web+Search/thread?tid=7ddbf7a4c8fa04a9&amp;hl=en|arxivsáne=December 24, 2011|qaralǵan sáne=August 4, 2012}}&lt;/ref&gt;.

2013-jıldıń noyabr ayında Google paydalanıwshı tájiriybesin jaqsılaw maqsetinde izlew nátiyjelerinde kórsetiletuǵın reklamalar ushın sarı belgilerdi sınaqtan ótkeriwdi basladı. Sarı tús penen ajıratılǵan hám hár bir qáwender siltemesiniń shep tárepine tegislengen jańa belgiler paydalanıwshılarǵa organikalıq hám qáwender nátiyjelerin ajıratıwǵa kómeklesedi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.techmw.com/google-ads-wolf-lambs-skin/|bet=Google ads: The wolf is out of the lamb's skin|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131202081946/http://www.techmw.com/google-ads-wolf-lambs-skin/|arxivsáne=December 2, 2013|baspaxana=www.techmw.com|qaralǵan sáne=December 2, 2013}}&lt;/ref&gt;.

2016-jıldıń 15-dekabrinde Google modulli mobil paydalanıwshı interfeysine uqsas jańa kompyuter izlew interfeysin iske qostı. Mobil dizayn izlew funkciyaların qutılarda kórsetetuǵın kesteli dizaynnan ibarat. Ol izlew nátiyjeleri betiniń oń tárepinde payda bolatuǵın kompyuter Bilimler Grafiginiń ornın eliklew arqalı isleydi, bul ajıratılǵan elementler kóbinese Twitter karusellerin, «Adamlar jáne de izleydi» hám «Eń áhmiyetli jańalıqlar» (vertikal hám gorizontal dizayn) modullerin óz ishine aladı. Jergilikli Toplam hám Juwap Qutısı Google SERP-tiń usı usılda kórsetilgen dáslepki funkciyalarınıń ekewi edi, biraq bul jańa dúzilis Google nátiyjeleri ushın burın kórilmegen dárejedegi dizayn izbe-izligin jaratadı&lt;ref name=&quot;ab&quot;&gt;{{Cite news|last=Schwartz, Barry|date=December 6, 2016|title=Google begins rolling out a new desktop search user interface|url=http://searchengineland.com/google-begins-rolling-new-desktop-search-user-interface-264889|access-date=December 6, 2016}}&lt;/ref&gt;.

=== Smartfon qosımshaları ===
Google [[Android]] hám [[iOS]] qurılmaları ushın «Google Izlew» mobil qosımshasın usınadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.google.com/search|bet=Google Search|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100528010431/http://www.google.com/search|arxivsáne=May 28, 2010|qaralǵan sáne=May 30, 2018}}&lt;/ref&gt;. Mobil qosımshalar tek Google Discover hám «Toplamlar» funkciyasın óz ishine aladı, onda paydalanıwshı súwretler, betbelgiler yamasa karta orınları sıyaqlı hár qanday izlew nátiyjesin keyin qaraw ushın toparlarǵa saqlay aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2020/01/22/googles-collections-feature-now-pushes-people-to-save-recipes-products-using-a-i/|bet=Google's Collections feature now pushes people to save recipes &amp; products, using AI|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210714125739/https://techcrunch.com/2020/01/22/googles-collections-feature-now-pushes-people-to-save-recipes-products-using-a-i/|arxivsáne=July 14, 2021|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=January 22, 2020|jumıs=TechCrunch|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=July 14, 2021}}&lt;/ref&gt;. Android qurılmaları 2016-jıldıń dekabr ayında Google Now-ǵa baylanıslı dep qabıl etilgen lentanıń aldın ala kórinisi menen tanıstı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/12/6/13852402/google-news-feed-search-app-android|bet=Google is putting a news feed in Android's home screen|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216091203/https://www.theverge.com/2016/12/6/13852402/google-news-feed-search-app-android|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Bohn|at=Dieter|sáne=December 6, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}&lt;/ref&gt; al 2017-jıldıń iyul ayında ol Android hám iOS-ta rásmiy túrde iske qosıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2017/7/19/15994156/google-feed-personalized-news-stream-android-ios-app|bet=Google introduces the feed, a personalized stream of news on iOS and Android|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216091144/https://www.theverge.com/2017/7/19/15994156/google-feed-personalized-news-stream-android-ios-app|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Newton|at=Casey|sáne=July 19, 2017|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/07/19/google-feed/|bet=Google introduces the feed, a news stream of your evolving interests|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216034613/https://techcrunch.com/2017/07/19/google-feed/|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Matney|at=Lucas|sáne=July 19, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}&lt;/ref&gt;.

2016-jıldıń aprel ayında Google Android platformasındaǵı Izlew qosımshasın «Trendler» funkciyası menen jańaladı; ataqlılıǵı artıp baratırǵan izlew sorawları ádettegi soraw avtotoltırıw menen birge avtotoltırıw qutısında payda bola basladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.seroundtable.com/google-testing-trending-in-search-auto-complete-21955.html|bet=Google Testing Trending In Search Auto-Complete|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216034628/https://www.seroundtable.com/google-testing-trending-in-search-auto-complete-21955.html|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=April 19, 2016|jumıs=Search Engine Roundtable|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}&lt;/ref&gt;. Bul jańalaw paydalanıwshılardıń qızıǵıwshılıqları yamasa maqsetlerine baylanıslı emes izlew sorawların xoshametlegeni sebepli úlken narazılıq tuwdırdı, bul kompaniyanı bas tartıw múmkinshiligi menen jańalanıw shıǵarıwǵa májbúr etti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.seroundtable.com/opt-out-trending-searches-google-22522.html|bet=You Can Now Opt Out Of Trending Searches In The Google Search App|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216091218/https://www.seroundtable.com/opt-out-trending-searches-google-22522.html|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Schwartz|at=Barry|sáne=August 11, 2016|jumıs=Search Engine Roundtable|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}&lt;/ref&gt;. 2017-jıldıń sentyabr ayında iOS platformasındaǵı Google Izlew qosımshası usınday funkcionallıq penen jańalandı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2017/09/01/googles-search-app-on-ios-gets-a-twitter-like-trends-feature-faster-instant-answers/|bet=Google's Search app on iOS gets a Twitter-like Trends feature, faster Instant Answers|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171216091212/https://techcrunch.com/2017/09/01/googles-search-app-on-ios-gets-a-twitter-like-trends-feature-faster-instant-answers/|arxivsáne=December 16, 2017|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=September 1, 2017|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[Oath Inc.]]|qaralǵan sáne=December 15, 2017}}&lt;/ref&gt;.

2017-jıldıń dekabr ayında Google bir neshe tilde fizikalıq jaqtan kishirek hám tómenirek texnikalıq sıpatlamalarǵa iye qurılmalarda Google Izlewdi paydalanıw múmkinshiligin beriwge arnalǵan «Google Go» qosımshasın shıǵardı. «Hindstan ushın birinshi gezekte» ónimler hám funkciyalardı joybarlaw haqqındaǵı Google blog jazbasında bul qosımsha «[Hindstan hám Indoneziyada] birinshi márte onlayn bolıp atırǵan millionlaǵan adamlar ushın arnawlı islengen» dep túsindiriledi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://blog.google/technology/next-billion-users/building-india-first-products-and-features/|bet=Google for India: Building India-first products and features|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220205150826/https://blog.google/technology/next-billion-users/building-india-first-products-and-features/|arxivsáne=February 5, 2022|sáne=December 5, 2017|til=en-us|jumıs=Google|qaralǵan sáne=February 5, 2022}}&lt;/ref&gt;. 

== Izlewdi ámelge asırıw ==

[[File:Google Search with definition from Wikipedia on the right side.png|thumb|upright=1.36|Kóplegen izlew sózleri ushın anıqlama baylanısı berilgen.]]

Google Search bir qatar jergilikli veb-saytlardan ibarat. Olardıń eń úlkeni, google.com saytı, dúnyadaǵı eń kóp kiriletuǵın veb-sayt bolıp tabıladı&lt;ref name=&quot;alexarank&quot;&gt;{{Cite web |title=Top 500 |url=https://www.alexa.com/topsites |publisher=[[Alexa Internet]] |access-date=November 8, 2020 |archive-date=February 3, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210203120227/https://www.alexa.com/topsites |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;. Onıń ayırım ózgesheliklerine sózlik sózlerin qosqanda kópshilik izlewler ushın anıqlama baylanısı, izlewińiz boyınsha alǵan nátiyjelerińiz sanı, basqa izlewlerge sіltemeler (mısalı, Google qáte jazılǵan dep esaplaǵan sózler ushın, ol usınılǵan imlasın qollanıp izlew nátiyjelerine sіlteme beredi), nátiyjelerdi belgili bir sáneler aralıǵına sheklew múmkinshiligi&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Perry |first=Alex |date=April 10, 2019 |title=Google makes it way easier to search by date |url=https://mashable.com/article/google-search-by-date |access-date=March 2, 2022 |website=Mashable |language=en |archive-date=March 2, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220302195856/https://mashable.com/article/google-search-by-date |url-status=live }}&lt;/ref&gt; hám basqa da kóplegen qásiyetler kiredi.

=== Izlew sintaksisi ===
Google izlew ádettegi tekst sıyaqlı, sonday-aq ayırım gilt sózlerdi de qabıl etedi&lt;ref name=&quot;How to search&quot;&gt;{{Cite web |title=How to search on Google |url=https://support.google.com/websearch/answer/134479 |access-date=December 9, 2017 |website=Google Search Help |archive-date=December 5, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171205130532/https://support.google.com/websearch/answer/134479 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;. Ol avtomatik túrde kórinip turǵan qáte jazıwlardı dúzetedi (sonnıń menen birge dáslepki jazılıwın tańlaw múmkin bolǵan alternativa sıpatında usınıp), hám bas háriplerdiń jazılıwına qaramastan birdey nátiyjelerdi beredi. Kóbirek jekelestirilgen nátiyjeler ushın, tómendegilerdi qosqanda, biraq olar menen sheklenbesten, keń kólemli operatorlardı qollanıwǵa boladı:&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Refine web searches |url=https://support.google.com/websearch/answer/2466433 |access-date=December 9, 2017 |website=Google Search Help |archive-date=October 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171011040039/https://support.google.com/websearch/answer/2466433 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Boswell |first=Wendy |date=October 5, 2017 |title=Advanced Google Search Shortcuts |url=https://www.lifewire.com/advanced-google-search-3482174 |access-date=December 9, 2017 |website=[[Lifewire]] |publisher=[[Dotdash]] |archive-date=January 7, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180107213428/https://www.lifewire.com/advanced-google-search-3482174 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
* &lt;code&gt;OR&lt;/code&gt; yamasa &lt;code&gt;|&lt;/code&gt;  – Eki uqsas sorawlardıń birewin óz ishine alǵan veb-betlerdi izlew, mısalı marathon OR race
* &lt;code&gt;AND&lt;/code&gt;  – Eki uqsas sorawlardı óz ishine alǵan veb-betlerdi izlew, mısalı marathon AND runner
* &lt;code&gt;-&lt;/code&gt; (minus belgisi) – Sóz yamasa sóz dizbegin alıp taslaw, mısalı «apple -tree» «tree» sózi qollanılmaǵan jerlerdi izleydi
* &lt;code&gt;&quot;&quot;&lt;/code&gt; – Sóz yamasa sóz dizbegin májbúriy túrde kirgiziw, mısalı “tallest building”
* &lt;code&gt;*&lt;/code&gt; – Soraw kontekstinde hár qanday almastırıwshı sózlerge ruqsat beriwshi orın belgisi, mısalı «largest * in the world»
* &lt;code&gt;..&lt;/code&gt; – Sanlar aralıǵında izlew, mısalı «camera $50..$100»
* &lt;code&gt;site:&lt;/code&gt; – Belgili bir veb-sayt ishinde izlew, mısalı «site:youtube.com»
* &lt;code&gt;define:&lt;/code&gt; – Sóz yamasa sóz dizbeginiń anıqlamaların izlew, mısalı «define:phrase»
* &lt;code&gt;stocks:&lt;/code&gt; – Investiciyalardıń akciya bahasın kóriw, mısalı «stocks:googl»
* &lt;code&gt;related:&lt;/code&gt; – Belgili bir URL adreslerine baylanıslı veb-betlerdi tabıw, mısalı «related:www.wikipedia.org»
* &lt;code&gt;cache:&lt;/code&gt; – Keshlengen betler ishinde izlew sózlerin ajıratıp kórsetedi, mısalı «cache:www.google.com xxx» «xxx» sózi ajıratıp kórsetilgen keshlengen mazmundı kórsetedi.
* &lt;code&gt;( )&lt;/code&gt;  – Operatorlardı hám izlewlerdi gruppalastırıw, mısalı (marathon OR race) AND shoes
* &lt;code&gt;filetype:&lt;/code&gt;  yamasa &lt;code&gt;ext:&lt;/code&gt; – Belgili bir fayl túrlerin izlew, mısalı filetype:gif
* &lt;code&gt;before:&lt;/code&gt;  – Belgili bir sáneden aldınǵı nárselerdi izlew, mısalı spacex before:2020-08-11
* &lt;code&gt;after:&lt;/code&gt;  – Belgili bir sáneden keyingi nárselerdi izlew, mısalı iphone after:2007-06-29
* &lt;code&gt;@&lt;/code&gt; – Sociallıq tarmaqlarda belgili bir sózdi izlew, mısalı «@twitter»
Google jáne de arnawlı operatorlardı este saqlawdı talap etpeytuǵın qosımsha funkciyalarǵa kiriw ushın veb-interfeysli Google Keńeytilgen Izlew betin usınadı&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.google.com/advanced_search |title=Google Advanced Search |access-date=June 9, 2022 |website=Google |archive-date=June 8, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220608214053/https://www.google.com/advanced_search |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

Basqa izlew sistemalarınan ayırmashılıǵı, anıq sóz dizbeklerin izlegende, Google Search tek bir qatardaǵı sózlerdi esapqa aladı.

==== Sorawdı keńeytiw ====
Google jiberiwshi sorawlarǵa sorawdı keńeytiw usılın qollanadı, paydalanıwshılar haqıyqatında jibergen sorawlarǵa qaraǵanda «aqıllıraq» dep esaplaytuǵın nátiyjelerdi beriw ushın texnikalardı paydalanadı. Bul texnika bir neshe basqıshlardı óz ishine aladı, sonıń ishinde:&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Smarty |first=Ann |date=October 31, 2008 |title=What is Google Query Expansion? Cases and Examples |url=https://www.searchenginejournal.com/what-is-google-query-expansion-cases-and-examples/7924/ |access-date=December 9, 2017 |website=Search Engine Journal |archive-date=December 10, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171210015717/https://www.searchenginejournal.com/what-is-google-query-expansion-cases-and-examples/7924/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
* Sóz túbirin tabıw – Geypara sózler qısqartılıwı múmkin, sonda basqa uqsas terminler de nátiyjelerde tabıladı, mısalı «awdarmashı» sózi «awdarma» sózin de izleydi
* Abbreviaturalar – Qısqartpalardı izlew tolıq ataması boyınsha da nátiyjelerdi kórsetiwi múmkin, mısalı «NATO» sózi «Arqa Atlantika Shártnama Shólkemi» ushın nátiyjelerdi kórsetedi
* Qáte jazılǵan sózler – Google kóbinese qáte jazılǵan sózler ushın durıs imlanı usınıs etedi
* Sinonimler – Kópshilik jaǵdaylarda sóz sóz dizbeginde yamasa gápte nadurıs qollanılǵanda, Google izlew durıs sinonim tiykarında nátiyjelerdi kórsetedi
* Awdarmalar – Izlew sisteması geypara jaǵdaylarda belgili sózler ushın basqa tildegi nátiyjelerdi usınıs ete aladı
* Sózlerdi esapqa almaw – Geypara izlew sorawlarında artıqmash yamasa áhmiyetsiz sózler bolǵanda, Google izlew ápiwayı túrde bul belgili sózlerdi sorawdan alıp taslaydı
* Jaylasqan orınǵa sezgirlik – Google paydalanıwshılardıń geografiyalıq ornın esapqa alıp, kóbirek sáykes keletuǵın nátiyjelerdi beriwi múmkin.

[[File:A screenshot of suggestions by Google Search when &quot;wikip&quot; is typed.png|thumb|«wikip» terilgende Google izlewdiń usınısları kórsetilgen skrinshot]]

2008-jılı Google paydalanıwshılarǵa terip atırǵan waqıtta izlew qatarınıń astında avtomatik túrde toltırılǵan izlew usınısları dizimin beriwdi basladı, dáslep hár bir dizimge kirgizilgen izlew usınısı ushın shama menen nátiyje sanın aldın ala kóriw múmkinshiligi menen&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Sullivan |first=Danny |date=August 25, 2008 |title=Google.com Finally Gets Google Suggest Feature |url=https://searchengineland.com/googlecom-finally-gets-google-suggest-feature-14626 |access-date=December 9, 2017 |website=[[Search Engine Land]] |archive-date=December 10, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171210071530/https://searchengineland.com/googlecom-finally-gets-google-suggest-feature-14626 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

=== «Ózimdi baxıtlı sezemen» ===
Google bas betinde «Ózimdi baxıtlı sezemen» dep atalǵan túyme bar. Bul funkciya dáslep paydalanıwshılarǵa óz izlew sorawın teriw, túymeni basıw hám izlew nátiyjeleri betin aylanıp ótip, birden birinshi nátiyjege ótiw imkaniyatın bergen. Izlew qutısın bos qaldırıp, bul túymeni basıw [[Google Doodle|Google Doodles]] arxivin ashadı&lt;ref&gt;{{Cite web |date=April 12, 2016 |title=What Does The I'm Feeling Lucky Button On Google Search Do? |url=https://fossbytes.com/what-does-the-im-feeling-lucky-button-on-google-search-do/ |access-date=March 2, 2022 |website=Fossbytes |language=en-US |archive-date=February 5, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230205064253/https://fossbytes.com/what-does-the-im-feeling-lucky-button-on-google-search-do/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;. 2010-jılı Google Instant járiyalanıwı menen, paydalanıwshılar sorawın terip atırǵan waqıtta avtomatik túrde sáykes nátiyjelerdi dárhal kórsetetuǵın funkciya, «Ózimdi baxıtlı sezemen» túymesi joǵalıp ketti, paydalanıwshılardan «Ózimdi baxıtlı sezemen» funkciyasın paydalanıwdı dawam etiw ushın izlew sazlawları arqalı Instant nátiyjelerin óshirip qoyıwdı talap etti&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Karch |first=Marziah |date=November 25, 2017 |title=How to Use Google's &quot;I'm Feeling Lucky&quot; Button |url=https://www.lifewire.com/im-feeling-lucky-button-1616813 |access-date=December 9, 2017 |website=[[Lifewire]] |publisher=[[Dotdash]] |archive-date=December 10, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171210071809/https://www.lifewire.com/im-feeling-lucky-button-1616813 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;. 2012-jılı «Ózimdi baxıtlı sezemen» Google xızmetleriniń reklaması sıpatında ózgertildi; paydalanıwshılar kompyuter tıshqanshasın túyme ústine alıp barǵanda, ol aylanadı hám emociyanı kórsetedi (mısalı, «Ózimdi hayran qalǵanday sezemen» yamasa «Ózimdi zamanagóy sezemen»), hám basılǵanda, paydalanıwshılardı sol emociyaǵa baylanıslı Google xızmetine alıp baradı&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Paul |first=Ian |date=August 24, 2012 |title=Google Changes 'I'm Feeling Lucky' Button |url=https://www.pcworld.com/article/261363/google_changes_im_feeling_lucky_button.html |access-date=December 9, 2017 |website=[[PC World]] |publisher=[[International Data Group]] |archive-date=August 31, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170831065633/http://www.pcworld.com/article/261363/google_changes_im_feeling_lucky_button.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

Veb-sayttıń reklama qunın anıqlawǵa járdem beretuǵın «Rapt» firmasınıń wákili Tom Chavez 2007-jılı bul túymeniń qollanılıwı sebepli Google jılına 110 million dollar tabıstan ayırıladı dep bahalaǵan, sebebi bul túyme izlew nátiyjeleri betindegi reklamalardı aylanıp ótedi&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Newman |first=Brendan |author-link=Brendan Francis Newnam |date=November 19, 2007 |title=Are you feeling lucky? Google is |url=https://www.marketplace.org/2007/11/19/world/are-you-feeling-lucky-google |access-date=December 9, 2017 |website=[[Marketplace (radio program)|Marketplace]] |publisher=[[American Public Media]] |archive-date=October 20, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171020191045/https://www.marketplace.org/2007/11/19/world/are-you-feeling-lucky-google |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

=== Arnawlı interaktiv funkciyalar ===
Google izlewiniń tiykarǵı tekstke tiykarlanǵan izlew mashinası funkciyasınan tısqarı, ol bir qansha tez, interaktiv funkciyalardı da usınadı. Olar tómendegilerdi óz ishine aladı, biraq olar menen sheklenbeydi:&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Reporters |first=Telegraph |date=August 17, 2017 |title=15 fun Google Easter eggs |work=[[The Daily Telegraph]] |url=https://www.telegraph.co.uk/technology/0/15-fun-google-easter-eggs/ |url-status=live |url-access=subscription |access-date=December 9, 2017 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/technology/0/15-fun-google-easter-eggs/ |archive-date=January 10, 2022}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Klosowski |first=Thorin |date=September 6, 2012 |title=20 Google Search Shortcuts to Hone Your Google-Fu |url=https://lifehacker.com/5940946/20-google-search-shortcuts-to-hone-your-google-fu |access-date=December 9, 2017 |website=[[Lifehacker]] |publisher=[[Univision Communications]] |archive-date=December 10, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171210071739/https://lifehacker.com/5940946/20-google-search-shortcuts-to-hone-your-google-fu |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Graziano |first=Dan |date=August 9, 2013 |title=How to get the most out of Google search |url=https://www.cnet.com/how-to/how-to-get-the-most-out-of-google-search/ |access-date=December 9, 2017 |website=[[CNET]] |publisher=[[CBS Interactive]] |archive-date=December 10, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171210015810/https://www.cnet.com/how-to/how-to-get-the-most-out-of-google-search/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
* Kalkulyator
* Waqıt zonası, valyuta hám ólshem birliklerin túrlendiriw
* Sózlerdi awdarıw
* Ushıwlar statusı
* Jergilikli film kórsetiwleri
* Hawa rayı boljawları
* Xalıq sanı hám jumıssızlıq kórsetkishleri
* Posılkalardı qadaǵalaw
* Sóz mánisleri
* Metronom
* Asıq taslaw
* «Do a barrel roll» (izlew beti aylanadı)
* «Askew» (nátiyjeler qıysıq kórinedi)

=== «OK Google» sóylesiw arqalı izlew ===
2013-jıldıń may ayında Google kompaniyasınıń baǵdarlamashılar konferenciyası, Google I/O barısında, kompaniya Google Chrome hám ChromeOS paydalanıwshıları brauzerde «OK Google» dep aytıw arqalı dawıslı izlewdi baslay alatuǵının járiyaladı, bunda hesh qanday túyme basıwdı talap etpeydi. Juwap alǵannan keyin, paydalanıwshılar qosımsha, kontekstli sorawlar beriwi múmkin; mısalı, dáslep «OK Google, bul hápteniń aqırında Santa-Kruzda kún ashıq bola ma?» dep soraw, dawıslı juwap alıw hám keyin «ol jerge deyin qansha aralıq?» dep juwap beriw&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Warman |first=Matt |date=May 16, 2013 |title='OK Google' - 'conversational search' is coming soon |work=[[The Daily Telegraph]] |url=https://www.telegraph.co.uk/technology/google/10060868/OK-Google-conversational-search-is-coming-soon.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=December 9, 2017 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/technology/google/10060868/OK-Google-conversational-search-is-coming-soon.html |archive-date=January 10, 2022}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Robertson |first=Adi |date=May 15, 2013 |title=Google adds button-free voice search in Chrome: just say 'OK Google' |url=https://www.theverge.com/2013/5/15/4333510/google-announces-no-interface-voice-search |access-date=December 9, 2017 |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |archive-date=December 10, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171210015625/https://www.theverge.com/2013/5/15/4333510/google-announces-no-interface-voice-search |url-status=live }}&lt;/ref&gt;. Bir hápteden soń dawıslı izlew funkciyası menen Chrome brauzeriniń jańalanıwı iske tústi, biraq ol «OK Google» dawıslı aktivlestiriwi ornına mikrofon belgisin basıwdı talap etti&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Lee |first=Jessica |date=May 23, 2013 |title=Google Talks Back: Conversational Search Available on New Version of Chrome |url=https://searchenginewatch.com/sew/news/2270336/google-talks-back-conversational-search-available-on-new-version-of-chrome |access-date=December 9, 2017 |website=Search Engine Watch |archive-date=December 10, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171210175711/https://searchenginewatch.com/sew/news/2270336/google-talks-back-conversational-search-available-on-new-version-of-chrome |url-status=live }}&lt;/ref&gt;. Kóp ótpey Google kompaniyası Chrome brauzeri ushın keńeytpe shıǵardı, onı tamamlanbaǵan islep shıǵıw belgisi sıpatında «beta» dep atadı&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Albanesius |first=Chloe |date=November 27, 2013 |title='OK Google' Voice Search Lands on Chrome |url=http://uk.pcmag.com/browsers-reviews-and/8301/news/ok-google-voice-search-lands-on-chrome |access-date=December 9, 2017 |magazine=[[PC Magazine]] |publisher=[[Ziff Davis]]}}&lt;/ref&gt;. 2014-jıldıń may ayında kompaniya «OK Google» funkciyasın brauzerdiń ózine rásmiy túrde qostı;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Protalinski |first=Emil |date=May 20, 2014 |title=Chrome 35 launches with 'OK Google' voice search, more control over touch input, new APIs and JavaScript features |url=https://thenextweb.com/google/2014/05/20/chrome-35-launches-developer-control-touch-input-new-apis-javascript-features/ |access-date=December 9, 2017 |website=The Next Web |archive-date=December 10, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171210020102/https://thenextweb.com/google/2014/05/20/chrome-35-launches-developer-control-touch-input-new-apis-javascript-features/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt; olar onı 2015-jıldıń oktyabr ayında tómen qollanılıwına baylanıslı alıp tasladı, biraq aktivlestiriw ushın mikrofon belgisi saqlanıp qaldı&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Protalinski |first=Emil |date=October 16, 2015 |title=Google removes 'OK Google' voice search from Chrome |url=https://venturebeat.com/2015/10/16/google-removes-ok-google-voice-search-from-chrome/ |access-date=December 9, 2017 |website=[[VentureBeat]] |archive-date=December 10, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171210020236/https://venturebeat.com/2015/10/16/google-removes-ok-google-voice-search-from-chrome/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;. 2016-jıldıń may ayında mobil qurılmalarda izlew sorawlarınıń 20% dawıs arqalı ámelge asırıldı&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Shahani |first=Aarti |date=May 18, 2016 |title=With New Products, Google Flexes Muscles To Competitors, Regulators |url=https://www.npr.org/sections/alltechconsidered/2016/05/18/478562619/with-new-products-google-flexes-muscles-to-competitors-regulators |access-date=December 15, 2017 |website=[[NPR]] |archive-date=December 16, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171216034640/https://www.npr.org/sections/alltechconsidered/2016/05/18/478562619/with-new-products-google-flexes-muscles-to-competitors-regulators |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

== Operaciyalar ==

=== Izlew ónimleri ===
Google veb-betlerdi izlew quralınan tısqarı, súwretlerdi, Usenet jańalıqlar toparların, jańalıqlar veb-saytların, videolardı (Google Videos), jergilikli jaylasıwdı, kartalardı hám onlayn satılatuǵın zatlardı izlew xızmetlerin de usınadı. Google Videos dúnya júzilik tarmaqtan video kliplerdi izlewge múmkinshilik beredi&lt;ref name=&quot;:0g&quot;&gt;{{Cite web |last=Sullivan |first=Danny |date=August 5, 2010 |title=Let's Celebrate Google's Biggest Failures! |url=https://searchengineland.com/lets-celebrate-googles-biggest-failures-48165 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190405045443/https://searchengineland.com/lets-celebrate-googles-biggest-failures-48165 |archive-date=April 5, 2019 |access-date=April 5, 2019 |website=Search Engine Land}}&lt;/ref&gt;. Bul xızmet Google Video dep atalǵan, Google kompaniyasınıń toqtatılǵan video xosting xızmetinen rawajlanıp shıqqan, ol da veb-tarmaqtan video kliplerdi izlewge múmkinshilik bergen.

2012-jılı Google 30 trillionnan aslam veb-betti indeksledi hám ayına 100 milliard soraw qabıl etti&lt;ref&gt;{{Cite web |date=August 8, 2012 |title=Google: 100 Billion Searches Per Month, Search To Integrate Gmail, Launching Enhanced Search App For iOS |url=http://searchengineland.com/google-search-press-129925 |access-date=February 18, 2013 |publisher=Searchengineland.com |archive-date=March 3, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130303134243/http://searchengineland.com/google-search-press-129925 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;. Ol jáne de indekslegen mazmunnıń kóp bólegin keshleydi. Google basqa da qurallardı hám xızmetlerdi isletedi, olardıń qatarına [[Google News]], [[Google Shopping]], [[Google Maps]], Google Custom Search, Google Earth, [[Google Docs]], Picasa (toqtatılǵan), Panoramio (toqtatılǵan), [[YouTube]], Google Translate, Google Blog Search hám Google Desktop Search (toqtatılǵan&lt;ref name=&quot;spring-clean&quot;&gt;{{Cite web |last=Alan Eustace |date=September 2, 2011 |title=A fall spring-clean |url=http://googleblog.blogspot.com/2011/09/fall-spring-clean.html |access-date=October 1, 2020 |archive-date=September 7, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110907013015/http://googleblog.blogspot.com/2011/09/fall-spring-clean.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) kiredi.

Google kompaniyasınan tikkeley izlew menen baylanıslı bolmaǵan ónimler de bar. Mısalı, [[Gmail]] - bul veb-pochta qollanbası, biraq onıń quramında izlew múmkinshilikleri de bar; Google Browser Sync hesh qanday izlew múmkinshiliklerin usınbaydı, degenmen ol siziń internette waqtıńızdı shólkemlestiriwge baǵdarlanǵan.

=== Energiya jumsalıwı ===
2009-jılı Google kompaniyası bir izlew sorawı ulıwma shama menen 1 kDj yamasa 0.0003 kVt•saat energiya talap etetuǵının málimledi,&lt;ref&gt;[http://googleblog.blogspot.com/2009/01/powering-google-search.html Blogspot.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090729054622/http://googleblog.blogspot.com/2009/01/powering-google-search.html |date=July 29, 2009 }}, Powering a Google search&lt;/ref&gt; bul bir litr suwdıń temperaturasın 0.24 °C kóteriw ushın jetkilikli. Jasıl izlew sisteması Ecosia maǵlıwmatlarına muwapıq, izlew sistemaları ushın sanaat standartı bir izlewge shama menen 0.2 gramm CO2 shıǵarılıwı dep esaplanadı&lt;ref&gt;[https://ecosia.zendesk.com/hc/en-us/articles/201531072-How-does-Ecosia-neutralize-a-search-s-CO2-emissions-] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190328125253/https://ecosia.zendesk.com/hc/en-us/articles/201531072-How-does-Ecosia-neutralize-a-search-s-CO2-emissions-|date=March 28, 2019}} How does Ecosia neutralize a search's CO2 emissions?&lt;/ref&gt;. Google kompaniyasınıń sekundına 40,000 izlewi sekundına 8 kg CO2 yamasa jılına 252 million kilogramnan aslam CO2 shıǵarılıwına alıp keledi&lt;ref&gt;[http://www.internetlivestats.com/google-search-statistics/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150204095944/http://www.internetlivestats.com/google-search-statistics/|date=February 4, 2015}} Google Search Statistics&lt;/ref&gt;.

=== Google Doodles ===
Ayırım jaǵdaylarda, Google veb-betindegi logotip arnawlı versiyaǵa ózgeredi, ol «Google Doodle» dep ataladı. Bul logotipti óz ishine alǵan súwret, sızılma, animaciya yamasa interaktiv oyın bolıp tabıladı. Ádette bul arnawlı waqıya yamasa kún ushın islenedi, biraq olardıń hámmesi de keń belgili emes&lt;ref&gt;[https://doodles.google/about/ About Google Doodles] . Google.com. Retrieved on November 29, 2013.&lt;/ref&gt;. Doodle ústine basıw arqalı sol tema boyınsha Google izlew nátiyjelerine ótiw múmkin. Birinshi Doodle 1998-jılı Burning Man festivalına arnalǵan edi,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Hwang, Dennis |date=June 8, 2004 |title=Oodles of Doodles |url=http://googleblog.blogspot.com/2004/06/oodles-of-doodles.html |access-date=July 19, 2006 |publisher=[[Google]] (corporate blog) |archive-date=December 2, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101202033119/http://googleblog.blogspot.com/2004/06/oodles-of-doodles.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=History of Doodles |url=https://www.google.com/doodle4google/history.html |access-date=October 5, 2010 |publisher=Google, Inc. |archive-date=February 5, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140205205345/http://www.google.com/doodle4google/history.html |url-status=deviated }}&lt;/ref&gt; al basqaları Albert Eynshteyn sıyaqlı belgili adamlardıń tuwılǵan kúnlerine, Lego bloklarınıń 50 jıllıǵı sıyaqlı tariyxıy waqıyalarǵa hám Valentin kúni sıyaqlı bayramlarǵa arnalıp islep shıǵılǵan&lt;ref&gt;{{Cite web |date=February 14, 2007 |title=valentine07 |website=Google |url=https://www.google.com/logos/valentine07.gif |access-date=April 6, 2007 |archive-date=March 7, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070307235522/http://www.google.com/logos/valentine07.gif |url-status=live }}&lt;/ref&gt;. Ayırım Google Doodles ápiwayı izlewden tısqarı interaktivlikke iye, mısalı, 2010-jıl 21-mayda payda bolǵan ataqlı «Google Pac-Man» versiyası.

== Sın ==

=== Qupıyalıq ===
Google paydalanıwshılardıń mashinalarına artıqmashılıqlardı saqlaw ushın uzaq múddetli cookies faylların jaylastırǵanı ushın sınǵa alınǵan, bul taktika olarǵa paydalanıwshınıń izlew sózlerin qadaǵalaw hám maǵlıwmatlardı bir jıldan artıq saqlaw imkaniyatın beredi&lt;ref name=&quot;ac&quot;&gt;{{Cite magazine |last=Caddy, Becca |date=March 20, 2017 |title=Google tracks everything you do: here's how to delete it |magazine=Wired |url=https://www.wired.co.uk/article/google-history-search-tracking-data-how-to-delete |access-date=March 20, 2017 |url-status=live |archive-url= https://web.archive.org/web/20170324030045/https://www.wired.co.uk/article/google-history-search-tracking-data-how-to-delete |archive-date= Mar 24, 2017 }}&lt;/ref&gt;.

2012-jıldan baslap, Google Inc. húkimetlik kommerciyalıq hám IT xızmetlerin bloklawdan shetlep ótiw ushın óziniń kópshilik klientlerine shifrlanǵan baylanıslardı global túrde engizdi&lt;ref&gt;{{Cite news |date=March 12, 2014 |title=Google is encrypting search globally. That's bad for the NSA and China's censors |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/news/the-switch/wp/2014/03/12/google-is-encrypting-search-worldwide-thats-bad-for-the-nsa-and-china/?noredirect=on |url-access=subscription |author1=Craig Timberg |author2=JIa Lynn Yang |access-date=July 7, 2018 |archive-date=December 3, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181203054419/https://www.washingtonpost.com/news/the-switch/wp/2014/03/12/google-is-encrypting-search-worldwide-thats-bad-for-the-nsa-and-china/?noredirect=on |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

=== Indekslew haqqında shaǵımlar ===
2003-jılı The New York Times Google indekslewine shaǵım etti, Googledıń óz saytındaǵı mazmundı keshlewi usı mazmunǵa bolǵan avtorlıq huqıqtı buzdı dep ayıpladı&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Olsen |first=Stefanie |date=July 9, 2003 |title=Google cache raises copyright concerns |url=http://news.cnet.com/2100-1038_3-1024234.html |access-date=June 13, 2010 |website=[[CNET]] |publisher=[[CBS Interactive]] |archive-date=May 10, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110510075319/http://news.cnet.com/2100-1038_3-1024234.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;. Field v. Google hám Parker v. Google islerinde AQSHtıń Nevada shtatınıń rayonlıq sudı Google paydasına qarar shıǵardı.

=== 2009-jıldıń yanvar ayındaǵı zıyanlı baǵdarlama qátesi ===
Google, eger sayt fonda zıyanlı programmalıq támiynattı ornatatuǵını yaki basqasha jasırın háreket etetuǵını belgili bolsa, izlew nátiyjelerin «Bul sayt kompyuterińizge zıyan keltiriwi múmkin» degen xabar menen belgileydi. Shama menen 40 minut dawamında, 2009-jıldıń 31-yanvarında barlıq izlew nátiyjeleri qátelik penen zıyanlı dep belgilengen hám sonlıqtan olardı basıw múmkin emes edi; onıń ornına eskertiw xabarı kórsetildi hám paydalanıwshı soraǵan URL adresin qoldan kirgiziwi talap etildi. Bul qáte adam qátesi sebepli júz bergen&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Krebs |first=Brian |date=January 31, 2009 |title=Google: This Internet May Harm Your Computer |newspaper=The Washington Post |url=http://voices.washingtonpost.com/securityfix/2009/01/google_this_internet_will_harm.html?hpid=news-col-blog |access-date=January 31, 2009 |archive-date=November 30, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111130155700/http://voices.washingtonpost.com/securityfix/2009/01/google_this_internet_will_harm.html?hpid=news-col-blog |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;googleblog&quot;&gt;{{Cite web |last=Mayer |first=Marissa |date=January 31, 2009 |title=This site may harm your computer on every search result?!?! |url=http://googleblog.blogspot.com/2009/01/this-site-may-harm-your-computer-on.html |access-date=January 31, 2009 |website=Official Google Blog |archive-date=February 2, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090202063204/http://googleblog.blogspot.com/2009/01/this-site-may-harm-your-computer-on.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;stopbadware&quot;&gt;{{Cite web |last=Weinstein |first=Maxim |date=January 31, 2009 |title=Google glitch causes confusion |url=http://blog.stopbadware.org/2009/01/31/google-glitch-causes-confusion |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100708013913/http://blog.stopbadware.org/2009/01/31/google-glitch-causes-confusion |archive-date=July 8, 2010 |access-date=May 10, 2010 |publisher=StopBadware }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Cooper |first=Russ |date=January 31, 2009 |title=Serious problems with Google search |url=http://securityblog.verizonbusiness.com/2009/01/31/serious-problems-with-google-search/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110717193934/http://securityblog.verizonbusiness.com/2009/01/31/serious-problems-with-google-search/ |archive-date=July 17, 2011 |access-date=May 10, 2010 |publisher=Verizon Business Security Blog}}&lt;/ref&gt;. «/» URL adresi (barlıq URL adreslerine keńeytiletuǵın) qátelik penen zıyanlı úlgiler faylına qosılǵan&lt;ref name=&quot;googleblog&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;stopbadware&quot; /&gt;.

=== Izlew nátiyjeleriniń múmkin bolǵan nadurıs qollanılıwı ===
2007-jılı bir topar izertlewshiler paydalanıwshılardıń informaciya tabıw ushın tek Google Izlewge súyeniw tendenciyasın bayqadı. Olar bılay dep jazdı: «Google interfeysi menen paydalanıwshıda izlew nátiyjeleri qandayda bir tolıqlıqtı ańlatadı degen tásir payda boladı. ... Shınında da, eger basqa izertlew quralların da birlestirse kóriwge bolatuǵın nárselerdiń tek kishkene bólegin ǵana kóredi.»&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Maurer |first1=H. |last2=Balke |first2=Tilo |last3=Kappe |first3=Frank |last4=Kulathuramaiyer |first4=Narayanan |last5=Weber |first5=Stefan |last6=Zaka |first6=Bilal |date=September 30, 2007 |title=Report on dangers and opportunities posed by large search engines, particularly Google |url=http://www.iicm.tugraz.at/iicm_papers/dangers_google.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20091229105054/http://www.iicm.tugraz.at/iicm_papers/dangers_google.pdf |archive-date=December 29, 2009 |access-date=June 13, 2017 |website=[[Graz University of Technology]]}}&lt;/ref&gt;.

=== FTC shtrafları ===
2012-jılı AQSH Federal Sawda Komissiyası Google kompaniyasın Apple kompaniyasınıń Safari veb-brauzeri paydalanıwshılarınıń qupıyalıǵın buzbaw boyınsha kelisimin buzǵanı ushın 22,5 million AQSH dolları muǵdarında shtraf óndirip aldı&lt;ref&gt;[http://www.aljazeera.com//news/americas/2012/08/201289172541616218.html &quot;Google fined over Safari privacy violation&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120811210329/http://www.aljazeera.com/news/americas/2012/08/201289172541616218.html |date=August 11, 2012 }}. ''Al Jazeera'', August 10, 2012.&lt;/ref&gt;. FTC jáne de Google kompaniyasınıń óz izlew nátiyjelerinde óz xızmetlerine artıqmashılıq beriwi monopoliyaǵa qarsı nızamlardı buzıp atırǵanın teksiriwdi dawam etti&lt;ref&gt;Bailey, Brandon. [http://www.mercurynews.com/business/ci_21967140/googles-review-by-ftc-nearing-critical-point &quot;Google's review by FTC nearing critical point&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130122074658/http://www.mercurynews.com/business/ci_21967140/googles-review-by-ftc-nearing-critical-point |date=January 22, 2013 }}. ''Mercury News'', November 9, 2012.&lt;/ref&gt;.

=== Apple kompaniyasına tólemler ===
2023-jıldıń noyabr ayında Google kompaniyasına qarsı dawam etip atırǵan monopoliyaǵa qarsı sud processi barısında Chikago universitetiniń ekonomika professorı Google kompaniyasınıń paydalanıwshılar Google xızmetine Safari brauzeri arqalı kirgen waqıtta payda bolǵan barlıq izlew reklama túsiminiń 36 procentin Apple kompaniyasına tóleytuǵının anıqladı. Safari paydalanıwshılarınan alınǵan túsim qupıya saqlanǵan, biraq 36 procent kórsetkishi onıń on milliardlaǵan dollar bolıwı múmkin ekenin kórsetedi.

Apple hám Google kompaniyaları ózleriniń izlew sisteması boyınsha kelisiminiń anıq shártlerin ashıp beriw olardıń básekileslik jaǵdaylarına zıyan keltiretuǵının ayttı. Biraq, sud bul informaciyanıń monopoliyaǵa qarsı iste áhmiyetli ekenin hám onı ashıp beriwdi buyırdı. Bul ashılıw Google kompaniyasınıń izlew sistemaları bazarındaǵı ústemligi hám onıń Apple menen kelisimleriniń básekileslikke qarsı potencial tásirleri haqqında táshiwishler payda etti.&lt;ref&gt;{{cite news |last=Nylen |first=Leah |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-11-13/apple-gets-36-of-google-revenue-from-search-deal-witness-says |title=Apple Gets 36% of Google Revenue in Search Deal, Expert Says |work=Bloomberg News |date=2023-11-13 |accessdate=2023-11-14 }}&lt;/ref&gt;

== Toqtatılǵan funkciyalar ==

=== Shet tillerdegi betlerdi awdarıw ===
2013-jıldıń may ayına shekem Google Search izlew sorawların basqa tillerge awdarıw funkciyasın usınǵan edi. Googledıń wákili Search Engine Land ke: «Funkciyalardı alıp taslaw bárhama qıyın, biraq biz hár bir sheshim hám onıń paydalanıwshılarımızǵa tásiri haqqında júdá kóp oylanamız. Tilekke qarsı, bul funkciya hesh qashan kóp qollanılmadı» dep ayttı&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Schwartz |first=Barry |date=May 20, 2013 |title=Google Drops &quot;Translated Foreign Pages&quot; Search Option Due To Lack Of Use |url=https://searchengineland.com/google-drops-translated-foreign-pages-search-option-due-to-lack-of-use-160157 |access-date=December 15, 2017 |website=[[Search Engine Land]] |archive-date=October 17, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171017042951/https://searchengineland.com/google-drops-translated-foreign-pages-search-option-due-to-lack-of-use-160157 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

=== Tez izlew ===
Tez izlew 2010-jıldıń sentyabr ayında paydalanıwshı izlew sorawın teriw barısında usınılǵan nátiyjelerdi kórsetetuǵın funkciya retinde járiyalandı, dáslep tek ayırım ellerde yaki dizimnen ótken paydalanıwshılar ushın&lt;ref&gt;{{Cite web |date=September 8, 2010 |title=Google Instant Search: The Complete User's Guide |url=https://searchengineland.com/google-instant-complete-users-guide-50136 |access-date=October 5, 2021 |website=Search Engine Land |language=en |quote=Google Instant only works for searchers in the US or who are logged in to a Google account in selected countries outside the US |archive-date=October 20, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211020125043/https://searchengineland.com/google-instant-complete-users-guide-50136 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;. Jańa sistemanıń tiykarǵı artıqmashılıǵı waqıttı únemlew qábileti boldı, sol waqıttaǵı izlew ónimleri hám paydalanıwshı tájiriybesi boyınsha vice-prezident Marissa Mayer bul funkciyanıń hár bir izlewde 2-5 sekund únemleytuǵının málimledi hám «Bul dáslep kóp kórinbewi múmkin, biraq ol jıynalıp baradı. Google Instant penen biz paydalanıwshılarımızǵa hár ótken sekundta 11 saat únemleymiz dep esaplaymız!» dep túsindirme berdi&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Mayer |first=Marissa |author-link=Marissa Mayer |date=September 8, 2010 |title=Search: now faster than the speed of type |url=https://googleblog.blogspot.no/2010/09/search-now-faster-than-speed-of-type.html |access-date=December 15, 2017 |website=Official Google Blog |archive-date=December 15, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171215221553/https://googleblog.blogspot.no/2010/09/search-now-faster-than-speed-of-type.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;. Search Engine Land-ten Mett Van Vagner: «Jeke ózim, Google Instant maǵan unaydı hám menińshe, ol izlewdiń islew usılınıń tábiyiy rawajlanıwın kórsetedi» dep jazdı, hám de Googledıń jámiyetshilik penen baylanıs tarawındaǵı háreketlerin maqtap: «Tek bir baspasóz konferenciyası hám bir neshe jaqsı jaylastırılǵan intervyu menen Google bul salıstırmalı túrde kishi tezlik jaqsılanıwın dıqqat tartatuǵın bas bet jańalıǵına aylandırdı» dep jazdı&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Wagner |first=Matt Van |date=September 20, 2010 |title=How Google Saved $100 Million By Launching Google Instant |url=https://searchengineland.com/how-google-saved-100-million-by-launching-google-instant-51270 |access-date=December 15, 2017 |website=[[Search Engine Land]] |archive-date=October 19, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171019111500/https://searchengineland.com/how-google-saved-100-million-by-launching-google-instant-51270 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;. Bul jańalanıw jáne de kompaniyanıń Google Searchtiń tiykarǵı texnologiyasın [[HTML|HTMLden]] [[Ajax (programmalastırıw)|AJAXqa]] ózgertkeni menen de belgili boldı&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gomes |first=Ben |date=September 9, 2010 |title=Google Instant, behind the scenes |url=https://googleblog.blogspot.no/2010/09/google-instant-behind-scenes.html |access-date=December 15, 2017 |website=Official Google Blog |archive-date=December 15, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171215221508/https://googleblog.blogspot.no/2010/09/google-instant-behind-scenes.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

Tez izlew funkciyasın qálemegenler ushın onı Googledıń «tańlawlar» menyusı arqalı óshirip qoyıw múmkin edi&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Pash |first=Adam |date=September 8, 2010 |title=How to Turn Off Google Instant Search |url=https://lifehacker.com/5633004/how-to-turn-off-google-instant-search |access-date=December 15, 2017 |website=[[Lifehacker]] |publisher=[[Univision Communications]] |archive-date=December 16, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171216034557/https://lifehacker.com/5633004/how-to-turn-off-google-instant-search |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

2600: The Hacker Quarterly basılımı Google Instant usınılǵan nátiyjelerdi kórsetpeytuǵın sózlerdiń dizimin dúzdi, oǵan baylanıslı Googledıń wákili Mashableǵa tómendegi málimlemeni berdi:&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Axon |first=Samuel |date=September 28, 2010 |title=Which Words Does Google Instant Blacklist? |url=http://mashable.com/2010/09/28/google-instant-blacklist/ |access-date=December 15, 2017 |website=[[Mashable]] |publisher=[[Ziff Davis]] |archive-date=December 15, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171215221427/http://mashable.com/2010/09/28/google-instant-blacklist/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

{{Blockquote|«Belgili bir tema boyınsha izlew sorawların kórmewińizdiń bir neshe sebepleri bar. Basqa nárseler menen birge, biz pornografiya, zorlıq-zombılıq hám jekkóriwshilik sózleri ushın sheklewlerdiń tar toplamın qollanamız. Avtotoltırıwdan sorawlardı alıp taslaw qıyın másele ekenin hám onıń ayırım sóz hám sóz dizbeklerin qara dizimge kirgiziwden ápiwayı emes ekenin atap ótiw áhmiyetli.

Izlewde biz kúnine bir milliardtan aslam soraw alamız. Usıǵan baylanıslı, biz alıp taslawǵa algoritmlik tásildi qollanamız, hám izlew algoritmlerimiz sıyaqlı, bular da kemshiliksiz emes. Biz Avtotoltırıwdaǵı alıp taslawlarǵa kózqarasımızdı jaqsılaw ústinde jumıs islewdi dawam etemiz hám paydalanıwshılarımızdıń pikirlerin dıqqat penen tıńlap atırmız.»

«Biziń algoritmlerimiz tek ǵana ayrıqsha sózlerge emes, al sol sózlerge tiykarlanǵan quramalı sorawlarǵa hám barlıq tillerge de itibar beredi. Mısalı, eger orıs tilinde jaman sóz bolsa, biz orıssha sózdiń inglis tiline transliteraciyasın óz ishine alǵan quramalı sózdi alıp taslawımız múmkin. Biz sonday-aq berilgen sorawlar boyınsha izlew nátiyjeleriniń ózin de qaraymız. Mısalı, eger belgili bir soraw boyınsha nátiyjeler pornografiyalıq bolıp kórinse, biziń algoritmlerimiz sol sorawdı Avtotoltırıwdan alıp taslawı múmkin, hátte eger sorawdıń ózi biziń qaǵıydalarımızdı buzbasa da. Bul sistema jetilisken de, dárhal isleytuǵın da emes, hám biz onı jaqsılaw ushın jumıs islewdi dawam etemiz.»}}

2017-jıldıń 26-iyulında Google Instant nátiyjelerin alıp tasladı, sebebi mobil qurılmalarda izlewler sanı kóbeyip baratırǵan edi, onda izlew menen óz-ara tásir, sonday-aq ekran ólshemleri kompyuterden ádewir parıq qıladı&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Schwartz |first=Barry |date=July 26, 2017 |title=Google has dropped Google Instant Search |url=https://searchengineland.com/google-dropped-google-instant-search-279674 |access-date=December 15, 2017 |website=[[Search Engine Land]] |archive-date=December 15, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171215221323/https://searchengineland.com/google-dropped-google-instant-search-279674 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Statt |first=Nick |date=July 26, 2017 |title=Google will stop showing search results as you type because it makes no sense on mobile |url=https://www.theverge.com/2017/7/26/16034844/google-kills-off-instant-search-for-mobile-consistency |access-date=December 15, 2017 |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |archive-date=December 15, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171215221633/https://www.theverge.com/2017/7/26/16034844/google-kills-off-instant-search-for-mobile-consistency |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

=== Instant aldın ala kóriw ===
«Instant aldın ala kóriw» izlew nátiyjeleriniń veb-betleriniń skrinshotların olardı ashpastan aldın ala kóriwge múmkinshilik berdi. Bul funkciya 2010-jıldıń noyabr ayında kompyuter veb-saytına kirgizilgen hám 2013-jıldıń aprel ayında tómen paydalanıw sebepli alıp taslanǵan&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Singel |first=Ryan |date=November 9, 2010 |title=Google Gives Searchers 'Instant Previews' of Result Pages |url=https://www.wired.com/2010/11/google-instant-previews/ |magazine=Wired |access-date=October 5, 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=April 25, 2013 |title=Google Drops Instant Previews Over Low Usage |url=https://www.seroundtable.com/google-instant-previews-gone-16699.html |access-date=October 5, 2021 |website=seroundtable.com |archive-date=October 5, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211005135530/https://www.seroundtable.com/google-instant-previews-gone-16699.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

=== Arnawlı shifrlanǵan izlew beti ===
Hár túrli izlew sistemaları shifrlanǵan veb-izlew múmkinshiliklerin usınadı. 2010-jıldıń may ayında Google SSL-shifrlanǵan veb-izlewdi iske qostı&lt;ref name=&quot;sslsearch01&quot;&gt;{{Cite web |date=May 2010 |title=SSL Search: Features – Web Search Help |url=https://www.google.com/support/websearch/bin/answer.py?answer=173733&amp;hl=en |access-date=July 7, 2010 |website=Web Search Help |archive-date=May 24, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100524223335/http://www.google.com/support/websearch/bin/answer.py?answer=173733&amp;hl=en |url-status=live }}&lt;/ref&gt;. Shifrlanǵan izlewge &lt;code&gt;encrypted.google.com&lt;/code&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Encrypted.google.com |url=http://encrypted.google.com |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131229012329/https://encrypted.google.com/ |archive-date=December 29, 2013 |access-date=August 4, 2012 }}&lt;/ref&gt; adresi arqalı kiriw múmkin edi. Biraq, búgingi kúnde veb-izlew ádettegidey Transport Layer Security (TLS) arqalı shifrlanadı, sonlıqtan eger veb-brauzer TLS ti qollap-quwatlasa, hár bir izlew sorawı avtomatik túrde shifrlanadı&lt;ref&gt;{{Cite magazine |date=March 13, 2014 |title=Google Will Start Encrypting Your Searches |magazine=[[Time (magazine)|Time]] |url=https://time.com/23495/google-search-encryption/ |access-date=February 6, 2017}}&lt;/ref&gt;. Google óziniń qollap-quwatlaw veb-saytında encrypted.google.com adresi 2018-jıldıń 30-aprelinde óshiriletuǵının járiyaladı, onıń sebebi retinde barlıq Google ónimleri hám kópshilik jańa brauzerler HTTPS jalǵanıwların paydalanatuǵının kórsetti&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Encrypted.google.com is going away |url=https://support.google.com/websearch/answer/7631341?hl=en |access-date=May 18, 2018 |publisher=Google Inc. |archive-date=March 27, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180327083733/https://support.google.com/websearch/answer/7631341?hl=en |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

=== Real waqıt rejimindegi izlew ===
Google real waqıt rejimindegi izlew - bul Google izlewdiń bir ózgesheligi bolıp, onda izlew nátiyjeleri geyde [[Twitter]], [[Facebook]], [[Blog|bloglar]] hám jańalıqlar veb-saytları sıyaqlı dereklerden alınǵan real waqıt rejimindegi informaciyanı da óz ishine alatuǵın edi&lt;ref name=&quot;mashablelaunch&quot;&gt;[http://mashable.com/2009/12/07/google-real-time-search/ &quot;Google launches Real-Time Search&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210126003736/http://mashable.com/2009/12/07/google-real-time-search/ |date=January 26, 2021 }}. Mashable. Retrieved July 12, 2010.&lt;/ref&gt;. Bul ózgeshelik 2009-jıldıń 7-dekabrinde iske qosıldı&lt;ref&gt;[http://googleblog.blogspot.com/2009/12/relevance-meets-real-time-web.html &quot;Relevance meets the real-time web&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190407221454/http://googleblog.blogspot.com/2009/12/relevance-meets-real-time-web.html |date=April 7, 2019 }}. Google. Retrieved July 12, 2010.&lt;/ref&gt; hám Twitter menen kelisim múddeti pitkennen keyin 2011-jıldıń 2-iyulında toqtatıldı&lt;ref&gt;{{Cite web |date=July 4, 2011 |title=As Deal With Twitter Expires, Google Realtime Search Goes Offline |url=http://searchengineland.com/as-deal-with-twitter-expires-google-realtime-search-goes-offline-84175 |access-date=March 3, 2014 |publisher=Searchengineland.com |archive-date=November 11, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131111144417/http://searchengineland.com/as-deal-with-twitter-expires-google-realtime-search-goes-offline-84175 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;. Real waqıt rejimindegi izlew 2010-jıldıń 24-fevralınan baslap Facebook status jańalanıwların da óz ishine aldı&lt;ref&gt;[https://techcrunch.com/2010/02/24/google-facebook-status-updates/ &quot;Google Real-Time Search Now Includes A Fraction Of Facebook Status Updates&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191031120411/https://techcrunch.com/2010/02/24/google-facebook-status-updates/ |date=October 31, 2019 }}. TechCrunch. Retrieved July 12, 2010.&lt;/ref&gt;. Real waqıt rejimindegi izlewge uqsas ózgeshelik Microsoft kompaniyasınıń Bing izlew sistemasında álleqashan bar bolıp, ol Twitter hám Facebook tan alınǵan nátiyjelerdi kórsetetuǵın edi&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20120706224106/http://www.pcworld.com/article/183984/googles_realtime_search_ready_to_challenge_bing.html &quot;Google's Real-Time Search Ready to Challenge Bing&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120706224106/http://www.pcworld.com/article/183984/googles_realtime_search_ready_to_challenge_bing.html |date=July 6, 2012 }}. ''PC World''. Retrieved July 12, 2010.&lt;/ref&gt;. Sistemanıń interfeysi tiykarǵı bólimde tikkeley, tómenge qaray «aǵıp» turǵan postlardı kórsetetuǵın edi (onı toqtatıw yamasa qayta baslaw múmkin edi), al belgili bir izlew sózi yamasa xeshtegti óz ishine alǵan postlardıń jiyiligin kórsetetuǵın diagramma bettiń oń múyeshinde, eń kóp qayta járiyalanǵan postlar hám sırtqı siltemeler diziminiń ústinde jaylasqan edi. Xeshteg izlew siltemeleri de qollap-quwatlanatuǵın edi, sonday-aq Twitter de jaylastırılǵan «reklamalanǵan» tvitler (turaqlı túrde aǵımnıń ústinde jaylasqan) hám qayta tvitlengen súwret yamasa video siltemeleriniń miniatyuraları da bar edi.

2011-jıldıń yanvar ayında real waqıt rejimindegi izlew nátiyjeleri menen birge postlardıń geolokaciya siltemeleri de qoljetimli boldı. Sonıń menen birge, sindikaciyalanǵan yamasa qısqartılǵan siltemelerdi óz ishine alǵan postlar silteme: soraw opciyası arqalı izleniwi múmkin boldı. 2011-jıldıń iyul ayında real waqıt rejimindegi izlewge kiriwdiń ilajı bolmadı, Google qaptal panelindegi Real waqıt siltemesi joǵalıp, onıń burınǵı URL adresine Google tárepinen jaratılǵan arnawlı 404 qáte beti payda boldı. Google dáslep bul úzilistiń waqıtsha ekenin hám Google+ ti iske qosıw menen baylanıslı ekenin ayttı;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Quotes delayed at least 15 min |date=December 31, 1999 |title=Business news: Financial, stock &amp; investing news online - MSN Money |url=http://money.msn.com/business-news/article.aspx?feed=AP&amp;date=20110704&amp;id=13857152 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110402225750/http://money.msn.com/business-news/article.aspx?feed=AP |archive-date=April 2, 2011 |access-date=March 3, 2014 |publisher=Money.msn.com}}&lt;/ref&gt; keyinirek olar bunıń tvitlerge kiriw múmkinshiligin beriw ushın Twitter menen dúzilgen kommerciyalıq kelisimniń múddeti pitkenine baylanıslı ekenin málim etti&lt;ref&gt;{{Cite web |date=July 3, 2011 |title=Google Realtime Search Goes Missing |url=http://searchengineland.com/google-realtime-search-goes-missing-84130 |access-date=March 3, 2014 |publisher=Searchengineland.com |archive-date=February 14, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140214110310/http://searchengineland.com/google-realtime-search-goes-missing-84130 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Google xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>n323in69pl4azs3rshako5d56fasx4e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mısır kampaniyası</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25434</id>
    <revision>
      <id>123777</id>
      <parentid>123197</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T02:06:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123777</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9639" sha1="95shfkyxswscnze011trgdqq2tqn087" xml:space="preserve">{{Qurallı soqlıǵısıw infoqutısı
 |soqlıǵısıw ataması    = Mısır kampaniyası 
 |bólim       = [[Ekinshi koaliciya urısı]]
 |súwret       = Napoleon-Gérome.jpg
 |súwret ataması = Jan-Leon Jerom. Bonapart Mısırda ({{1863|1863-jıl}})
 |sáne        = [[1798|1798-jıl]] [[1-iyul]] — [[1801|1801-jıl]] [[2-sentyabr]] (3 jıl, 2 ay hám 1 kún)
 |orın        = [[Jaqın Shıǵıs]]: &lt;br&gt;[[Mısır]], [[Palestina (Region)|Palestina]]
 |sebep       = Direktoriyanıń Britaniya sawda qúdiretine tosqınlıq etiw hám Ost-Indiya jolın tosıw haqqındaǵı qararı
 |nátiyje      = Angliya-Osmaniyler koaliciyasınıń jeńisi&lt;br&gt;
* Mısırda mamluklar húkimdarlıǵınıń tamamlanıwı
* Franko-Osmaniyler awqamınıń rásmiy tamamlanıwı
* Siriyaǵa Franciya ekspediciyasınıń qulawı
* Mısırda Franciya hákimshiliginiń táslim boliwi hám Franciya áskerleriniń watanına evakuaciya etiliwi
 |statusı     = 
 |ózgerisler  = 
 |qarsılas1   = [[Fayl:Flag of Great Britain (1707–1800).svg|21px]] [[Britaniya imperiyası]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Ottoman Empire (eight pointed star).svg|21px]] [[Osmaniyler imperiyası]]
* [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire (also used in Egypt).svg|21px]] Mısır eyaletı
* [[Fayl:Tunisian flag till 1831.svg|21px]] Tunis eyaletı
* [[Fayl:Flag of Algerian Land forces (Odjak of Algiers).svg|21px]] Aljir eyaletı 
 |qarsılas2   = [[Fayl:Flag of France.svg|21px]] Franciya
 |qarsılas3   = 
 |qarsılas4   = 
 |komandir1   = Goracio Nelson
 |komandir2   = [[Napoleon I Bonapart |Napoleon Bonapart]]
 |komandir3   = Sidney Smit
 |komandir4   = 
 |kúshler1     = [[Fayl:Flag of Great Britain (1707–1800).svg|21px]] 30 000&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Ottoman Empire (eight pointed star).svg|21px]] 220 000
 |kúshler2     = 45 000 ásker&lt;br&gt;10 000 teńizshi&lt;br&gt;13 jónelisli keme&lt;br&gt;14 fregat
 |kúshler3     =  
 |kúshler4     = 
 |shıǵınlar1   = 
 |shıǵınlar2   = 
 |shıǵınlar3   = 
 |shıǵınlar4   = 
 |ulıwma shıǵınlar     = 
 |puqaralıq shıǵınlar = 
 |commons    = 
 |eskertiw     = 
}}
'''Mısır kampaniyası''' ({{lang-fr|expédition d’Égypte}}) — [[1798]]—[[1801|1801-jılları]] [[Napoleon I Bonapart|Napoleon Bonapart]] baslaması hám tikkeley basshılıǵında ámelge asırılǵan, tiykarǵı maqseti [[Mısır eyaletı|Mısırdı]] basıp alıwǵa urınıw bolǵan urıs.

1796-1797-jıllardaǵı [[Italiya kampaniyası (1796-1797)|Italiya kampaniyasınıń]] ájayıp tabıslarınan keyin júzege kelgen tınıshlıq general Bonaparttıń siyasiy rejelerine sáykes kelmedi. Dáslepki jenislerden keyin Napoleon ǵárezsiz rolge dawagerlik ete basladı. Oǵan millettiń kóz aldında tań qaldıratuǵın hám onı armiyanıń súyikli qaharmanına aylandıratuǵın jáne bir qatar jeńisli waqıyalar kerek edi. Ol [[Britaniya imperiyası|Angliyanıń]] Hindstan menen baylanısın bekkemlew ushın Mısırdı basıp alıw ushın ekspediciya rejesin islep shıqtı hám [[Direktoriya|Direktoriyanı]] Franciyanıń [[Qızıl teńiz|Qızıl teńizde]] koloniyaǵa iye bolıwı zárúrligine ańsat isendirdi, ol jerden Hindstanǵa eń qısqa jol menen barıw múmkin edi. Bonaparttıń ataǵınan qorqqan Direktoriya húkimeti oniń [[Parij|Parijdegi]] qatnasınan qutılıwǵa qarar etti hám Italiya armiyası hám flotın oniń ıqtıyarına tapsırdı. Ekspediciya ideyası francuz [[Burjuaziya|burjuaziyasınıń]] [[Aziya]] hám [[Arqa Afrika|Arqa Afrikada]] óz tásirin jedel ornatqan inglis burjuaziyası menen básekilesiw tilegi menen baylanıslı edi.

== Ekspediciyanı rejelestiriw ==
[[Fayl:Strategic Situation of Europe 1798.jpg|thumb|left|300px|1798-jılı Evropadaǵı strategiyalıq jaǵday]]

[[Avstriya ercgercoglıgı|Avstriya]] hám [[Prussiya]] menen pitimge qol qoyılǵannan keyin, tek [[Ullı Britaniya]] Franciya menen urıs jaǵdayında edi. Materikte áskeriy háreketlerge tayarlıq kóriw menen bir waqıtta [[Direktoriya]] Ullı Britaniyaǵa qarsı áskeriy kampaniya ótkeriwdi rejelestirdi. Francuz flotınıń salıstırmalı ázziligi úlken armiyanı Shıǵıs yaki Batis Hindstanga qáwipsiz alıp bariwǵa múmkinshilik bermedi. Solay etip, tańlaw [[Irlandiya|Irlandiyada]] (jergilikli xalıq inglislerge qarsı háreketlerdi quwanıshlı túrde qollap-quwatlaǵan bolar edi) hám [[Osmaniyler imperiyası]] aymaqlarınde, itimal, keleshekte awqamlas Franciya magaradjaları menen birlesiw ushın Hindstanǵa atlanıs júrgiziw arasında edi. Aqırında, Mısır paydasına tańlaw islendi.

Mısır huqıqıy jaqtan Osmaniyler imperiyasına boysınǵan, biraq ámelde ǵárezsiz siyasat júrgizgen. Túrkiya diplomatiyalıq kanallar arqalı Franciyaǵa Mısırǵa qarsı hár qanday francuz háreketine tilekles ekenin bildirdi. Onıń ústine Franciyanıń [[Korfu]] atawın basıp alıwı hám Franciyanıń [[Neapol patshalıǵı]] menen paydalı kelisimlerge qol qoyıwı menen Angliya [[Jer orta teńizi|Jer orta teńizindegi]] barlıq turaqlı teńiz bazalarınan ayırıldı. [[1798|1798-jıldıń]] basında Napoleon Franciyanıń arqa hám batis jaǵaların razvedka etti. Demonstraciyalıq háreketler tabıslı ótti: Ullı Britaniya Irlandiyada desant túsiriwge tayarlıq kórilip atırǵanına isenimli edi, sonıń ushın inglis flotı [[Gibraltar]] hám Franciyanıń arqa portların qamal etiw menen bánt bolıp, francuzlarǵa Jer orta teńizi arqalı Mısırǵa joldi ashıq qaldırdı.

== Ekspediciyanıń baslanıwı hám Maltanıń basıp alınıwı ==
Tayarlıq 1798-jılı mart ayında baslandı hám Angliyanı olardıń tiykarǵı maqsetleri haqqında aljastırıw ushın Irlandiyaǵa qonıwǵa tayarlıq kórip atırǵanı haqqında mısh-mıshlar tarqaldı. Ekspediciya armiyası quramına 24 mıń piyada ásker, 4 mıń atlı ásker hám 300 at (qalǵan atlardı Mısırdan satıp alıw gózlengen), 16 artilleriya rotası, 8 sapyorlar, minalawshılar hám jumisshilar rotası, 4 park rotası; jámi 32300 adam tayınlanǵan. Áskerler 5 diviziyadan (generallar Kleber, Deze, Rene, Menu hám Bona) ibarat edi. Shtab baslıǵı — Bertye; brigada generalları arasında Lann, Myurat, Davu hám bas komandir shtabında Jyuno, [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] hám basqalar bar edi. Bul áskerlerdi tasıw ushın ulıwma suw sıyımlılıǵı 47,3 mıń tonna bolǵan 309 keme tayarlandı. (58 Marselde, 72 Tulonda, 73 Genuyada, 56 Chivita-Vekkiyada hám 50 Korsikada). Ekspediciyanı qorǵaw ushın admiral Bryues basshılıǵındaǵı 55 kemeden ibarat flotiliya gózelengen edi (13 liniyalı keme, 6 fregat, 1 korvet, 9 fleyta, 8 brig hám pochta kemeleri, 4 mortira hám 12 kanoner qayıǵı hám 2 felyuk). Tulon hám Marselde turǵan áskerlerdiń tiykarģı bólimi áskeriy kemelerde jaylastırılıwı kerek edi. Flotiliya ekipaji 10 mıń teńizshiden ibarat edi. Ekspediciyada áyyemgi mámleketti úyreniw maqsetinde ilimpazlar, izertlewshiler, injenerler, texnikler hám xudojniklerden ibarat úlken komissiya (jámi 167 adam) qatnastı.

10-may kúni Bonapart áskerlerge múrájáát penen shiqtı. «Soldatlar, sizler francuz armiyasınıń qanatlarınan birin payda etesiz. Siz tawlarda hám tegisliklerde urıstıńız, qalalardı qamal ettińiz, endi teńizde urıstı sınap kóriwińiz kerek. Siz bir neshe ret eliklegen, biraq ele tolıq teńlese almaǵan Rim legionları karfagenlilerdi dáslep usi teńizde, keyin bolsa Zama dalalarında jeńdi. Olar bárqulla jeńiske erisken, sebebi olar márt, shıdamlı, tártipli hám awızbirshilikli bolǵan. Soldatlar, sizlerge Evropa kóz tigip tur. Aldında ullı keleshek, urıslar, qáwip-qáterler hám mashaqatlardı jeńip ótiw tur. Siz watanıńızdıń mápi, xalıqtıń baxıt-ıǵbalı hám óz abırayıńız ushın hár qashanǵıdan da kóbirek jumıs isleysiz».

Inglis admirali Jervis 2-mayda kontr-admiral Nelsondi 3 liniya kemesi, 2 fregat hám 1 korvetten ibarat eskadra menen razvedka etiw ushin Tulonǵa jiberdi. Biraq tap sol kúni Jerviske Londonnan kúshli járdem kúshlerin jiberiw haqqında jasırın xat jiberildi, bwl járdem kúshleri jetip keliwi menen oǵan dárhal Jer orta teńizine 12 liniya kemesinen ibarat eskadranı tiyisli muǵdardaǵı fregatlar menen jiberiw hám oǵan komandirlik etiwdi admiral Nelsonǵa tapsırıw haqqında kórsetpe berildi. Eskadraǵa Neapol, Siciliya, Moreya, Portugaliya hám Irlandiyaǵa tayınlanıwı múmkin bolǵan Tulon flotin toqtatıw buyırıldı. Livornodaǵı konsuldıń pikirine qaramastan, Mısır haqqındaǵı pikir instrukciyaǵa kirgizilmedi. 25-mayda Jervis Nelsonǵa 11 teńiz kemesinen járdem jiberdi hám onıń menen admirallıq kórsetpelerine qosımsha ráwishte ózinen awızsha buyrıq berdi — Jer Orta teńizinde hám hátte Qara teńizde dushpandı baqlaw.

Bul arada Nelson óziniń az sanlı otryadı menen 9-mayda Gibraltardan shıqtı, 17-mayda Tulon janında boldı hám Bryus jibergen razvedchikti qolǵa aldı, onnan francuz flotınıń sostavı haqqında bilip aldı. 19-may kúni arqa-batıs boranı Nelsondı jaǵıstan uzaqlastırdı hám 21-mayǵa ótetuǵın túnde onıń flagman kemesi Vangard fok machtası hám eki stenkasın joǵalttı; bul Nelsondı Sardiniya jaǵısına túsiwge májbúr etti hám 22-may kúni ol San-Petro qoltıǵına jetip keldi. Flagman kemesin joytıp alǵan Nelsonnıń fregatları, awır jaraqatlar onı Angliya portlarınan birinde baspana izlewge májbúr etti, dep oylap, admiral belgilegen jerdi taslap, onı izlep ketti.

[[Fayl:Abukirpath.jpg|thumb|300px|Mısır ekspediciyasınıń ótiwi waqtında dushpan eskadralarınıń manyovri]]</text>
      <sha1>95shfkyxswscnze011trgdqq2tqn087</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123778</id>
      <parentid>123777</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T02:07:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123778</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9659" sha1="a25afxwfgfgce7b1ecunsv0txf0mq8u" xml:space="preserve">{{Qurallı soqlıǵısıw infoqutısı
 |soqlıǵısıw ataması    = Mısır kampaniyası 
 |bólim       = [[Ekinshi koaliciya urısı]]
 |súwret       = Napoleon-Gérome.jpg
 |súwret ataması = Jan-Leon Jerom. Bonapart Mısırda ({{1863|1863-jıl}})
 |sáne        = [[1798|1798-jıl]] [[1-iyul]] — [[1801|1801-jıl]] [[2-sentyabr]] (3 jıl, 2 ay hám 1 kún)
 |orın        = [[Jaqın Shıǵıs]]: &lt;br&gt;[[Mısır]], [[Palestina (Region)|Palestina]]
 |sebep       = Direktoriyanıń Britaniya sawda qúdiretine tosqınlıq etiw hám Ost-Indiya jolın tosıw haqqındaǵı qararı
 |nátiyje      = Angliya-Osmaniyler koaliciyasınıń jeńisi&lt;br&gt;
* Mısırda mamluklar húkimdarlıǵınıń tamamlanıwı
* Franko-Osmaniyler awqamınıń rásmiy tamamlanıwı
* Siriyaǵa Franciya ekspediciyasınıń qulawı
* Mısırda Franciya hákimshiliginiń táslim boliwi hám Franciya áskerleriniń watanına evakuaciya etiliwi
 |statusı     = 
 |ózgerisler  = 
 |qarsılas1   = [[Fayl:Flag of Great Britain (1707–1800).svg|21px]] [[Britaniya imperiyası]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Ottoman Empire (eight pointed star).svg|21px]] [[Osmaniyler imperiyası]]
* [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire (also used in Egypt).svg|21px]] Mısır eyaletı
* [[Fayl:Tunisian flag till 1831.svg|21px]] Tunis eyaletı
* [[Fayl:Flag of Algerian Land forces (Odjak of Algiers).svg|21px]] Aljir eyaletı 
 |qarsılas2   = [[Fayl:Flag of France.svg|21px]] Franciya
 |qarsılas3   = 
 |qarsılas4   = 
 |komandir1   = Goracio Nelson
 |komandir2   = [[Napoleon I Bonapart |Napoleon Bonapart]]
 |komandir3   = Sidney Smit
 |komandir4   = 
 |kúshler1     = [[Fayl:Flag of Great Britain (1707–1800).svg|21px]] 30 000&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Ottoman Empire (eight pointed star).svg|21px]] 220 000
 |kúshler2     = 45 000 ásker&lt;br&gt;10 000 teńizshi&lt;br&gt;13 jónelisli keme&lt;br&gt;14 fregat
 |kúshler3     =  
 |kúshler4     = 
 |shıǵınlar1   = 
 |shıǵınlar2   = 
 |shıǵınlar3   = 
 |shıǵınlar4   = 
 |ulıwma shıǵınlar     = 
 |puqaralıq shıǵınlar = 
 |commons    = 
 |eskertiw     = 
}}
'''Mısır kampaniyası''' ({{lang-fr|expédition d’Égypte}}) — [[1798]]—[[1801|1801-jılları]] [[Napoleon I Bonapart|Napoleon Bonapart]] baslaması hám tikkeley basshılıǵında ámelge asırılǵan, tiykarǵı maqseti [[Mısır eyaletı|Mısırdı]] basıp alıwǵa urınıw bolǵan urıs.

1796-1797-jıllardaǵı [[Italiya kampaniyası (1796-1797)|Italiya kampaniyasınıń]] ájayıp tabıslarınan keyin júzege kelgen tınıshlıq general Bonaparttıń siyasiy rejelerine sáykes kelmedi. Dáslepki jenislerden keyin Napoleon ǵárezsiz rolge dawagerlik ete basladı. Oǵan millettiń kóz aldında tań qaldıratuǵın hám onı armiyanıń súyikli qaharmanına aylandıratuǵın jáne bir qatar jeńisli waqıyalar kerek edi. Ol [[Britaniya imperiyası|Angliyanıń]] Hindstan menen baylanısın bekkemlew ushın Mısırdı basıp alıw ushın ekspediciya rejesin islep shıqtı hám [[Direktoriya|Direktoriyanı]] Franciyanıń [[Qızıl teńiz|Qızıl teńizde]] koloniyaǵa iye bolıwı zárúrligine ańsat isendirdi, ol jerden Hindstanǵa eń qısqa jol menen barıw múmkin edi. Bonaparttıń ataǵınan qorqqan Direktoriya húkimeti oniń [[Parij|Parijdegi]] qatnasınan qutılıwǵa qarar etti hám Italiya armiyası hám flotın oniń ıqtıyarına tapsırdı. Ekspediciya ideyası francuz [[Burjuaziya|burjuaziyasınıń]] [[Aziya]] hám [[Arqa Afrika|Arqa Afrikada]] óz tásirin jedel ornatqan inglis burjuaziyası menen básekilesiw tilegi menen baylanıslı edi.

== Ekspediciyanı rejelestiriw ==
[[Fayl:Strategic Situation of Europe 1798.jpg|thumb|left|300px|1798-jılı Evropadaǵı strategiyalıq jaǵday]]

[[Avstriya ercgercoglıgı|Avstriya]] hám [[Prussiya]] menen pitimge qol qoyılǵannan keyin, tek [[Ullı Britaniya]] Franciya menen urıs jaǵdayında edi. Materikte áskeriy háreketlerge tayarlıq kóriw menen bir waqıtta [[Direktoriya]] Ullı Britaniyaǵa qarsı áskeriy kampaniya ótkeriwdi rejelestirdi. Francuz flotınıń salıstırmalı ázziligi úlken armiyanı Shıǵıs yaki Batis Hindstanga qáwipsiz alıp bariwǵa múmkinshilik bermedi. Solay etip, tańlaw [[Irlandiya|Irlandiyada]] (jergilikli xalıq inglislerge qarsı háreketlerdi quwanıshlı túrde qollap-quwatlaǵan bolar edi) hám [[Osmaniyler imperiyası]] aymaqlarınde, itimal, keleshekte awqamlas Franciya magaradjaları menen birlesiw ushın Hindstanǵa atlanıs júrgiziw arasında edi. Aqırında, Mısır paydasına tańlaw islendi.

Mısır huqıqıy jaqtan Osmaniyler imperiyasına boysınǵan, biraq ámelde ǵárezsiz siyasat júrgizgen. Túrkiya diplomatiyalıq kanallar arqalı Franciyaǵa Mısırǵa qarsı hár qanday francuz háreketine tilekles ekenin bildirdi. Onıń ústine Franciyanıń [[Korfu]] atawın basıp alıwı hám Franciyanıń [[Neapol patshalıǵı]] menen paydalı kelisimlerge qol qoyıwı menen Angliya [[Jer orta teńizi|Jer orta teńizindegi]] barlıq turaqlı teńiz bazalarınan ayırıldı. [[1798|1798-jıldıń]] basında Napoleon Franciyanıń arqa hám batis jaǵaların razvedka etti. Demonstraciyalıq háreketler tabıslı ótti: Ullı Britaniya Irlandiyada desant túsiriwge tayarlıq kórilip atırǵanına isenimli edi, sonıń ushın inglis flotı [[Gibraltar]] hám Franciyanıń arqa portların qamal etiw menen bánt bolıp, francuzlarǵa Jer orta teńizi arqalı Mısırǵa joldi ashıq qaldırdı.

== Ekspediciyanıń baslanıwı hám Maltanıń basıp alınıwı ==
Tayarlıq 1798-jılı mart ayında baslandı hám Angliyanı olardıń tiykarǵı maqsetleri haqqında aljastırıw ushın Irlandiyaǵa qonıwǵa tayarlıq kórip atırǵanı haqqında mısh-mıshlar tarqaldı. Ekspediciya armiyası quramına 24 mıń piyada ásker, 4 mıń atlı ásker hám 300 at (qalǵan atlardı Mısırdan satıp alıw gózlengen), 16 artilleriya rotası, 8 sapyorlar, minalawshılar hám jumisshilar rotası, 4 park rotası; jámi 32300 adam tayınlanǵan. Áskerler 5 diviziyadan (generallar Kleber, Deze, Rene, Menu hám Bona) ibarat edi. Shtab baslıǵı — Bertye; brigada generalları arasında Lann, Myurat, [[Lui Nikola Davu|Davu]] hám bas komandir shtabında Jyuno, [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] hám basqalar bar edi. Bul áskerlerdi tasıw ushın ulıwma suw sıyımlılıǵı 47,3 mıń tonna bolǵan 309 keme tayarlandı. (58 Marselde, 72 Tulonda, 73 Genuyada, 56 Chivita-Vekkiyada hám 50 Korsikada). Ekspediciyanı qorǵaw ushın admiral Bryues basshılıǵındaǵı 55 kemeden ibarat flotiliya gózelengen edi (13 liniyalı keme, 6 fregat, 1 korvet, 9 fleyta, 8 brig hám pochta kemeleri, 4 mortira hám 12 kanoner qayıǵı hám 2 felyuk). Tulon hám Marselde turǵan áskerlerdiń tiykarģı bólimi áskeriy kemelerde jaylastırılıwı kerek edi. Flotiliya ekipaji 10 mıń teńizshiden ibarat edi. Ekspediciyada áyyemgi mámleketti úyreniw maqsetinde ilimpazlar, izertlewshiler, injenerler, texnikler hám xudojniklerden ibarat úlken komissiya (jámi 167 adam) qatnastı.

10-may kúni Bonapart áskerlerge múrájáát penen shiqtı. «Soldatlar, sizler francuz armiyasınıń qanatlarınan birin payda etesiz. Siz tawlarda hám tegisliklerde urıstıńız, qalalardı qamal ettińiz, endi teńizde urıstı sınap kóriwińiz kerek. Siz bir neshe ret eliklegen, biraq ele tolıq teńlese almaǵan Rim legionları karfagenlilerdi dáslep usi teńizde, keyin bolsa Zama dalalarında jeńdi. Olar bárqulla jeńiske erisken, sebebi olar márt, shıdamlı, tártipli hám awızbirshilikli bolǵan. Soldatlar, sizlerge Evropa kóz tigip tur. Aldında ullı keleshek, urıslar, qáwip-qáterler hám mashaqatlardı jeńip ótiw tur. Siz watanıńızdıń mápi, xalıqtıń baxıt-ıǵbalı hám óz abırayıńız ushın hár qashanǵıdan da kóbirek jumıs isleysiz».

Inglis admirali Jervis 2-mayda kontr-admiral Nelsondi 3 liniya kemesi, 2 fregat hám 1 korvetten ibarat eskadra menen razvedka etiw ushin Tulonǵa jiberdi. Biraq tap sol kúni Jerviske Londonnan kúshli járdem kúshlerin jiberiw haqqında jasırın xat jiberildi, bwl járdem kúshleri jetip keliwi menen oǵan dárhal Jer orta teńizine 12 liniya kemesinen ibarat eskadranı tiyisli muǵdardaǵı fregatlar menen jiberiw hám oǵan komandirlik etiwdi admiral Nelsonǵa tapsırıw haqqında kórsetpe berildi. Eskadraǵa Neapol, Siciliya, Moreya, Portugaliya hám Irlandiyaǵa tayınlanıwı múmkin bolǵan Tulon flotin toqtatıw buyırıldı. Livornodaǵı konsuldıń pikirine qaramastan, Mısır haqqındaǵı pikir instrukciyaǵa kirgizilmedi. 25-mayda Jervis Nelsonǵa 11 teńiz kemesinen járdem jiberdi hám onıń menen admirallıq kórsetpelerine qosımsha ráwishte ózinen awızsha buyrıq berdi — Jer Orta teńizinde hám hátte Qara teńizde dushpandı baqlaw.

Bul arada Nelson óziniń az sanlı otryadı menen 9-mayda Gibraltardan shıqtı, 17-mayda Tulon janında boldı hám Bryus jibergen razvedchikti qolǵa aldı, onnan francuz flotınıń sostavı haqqında bilip aldı. 19-may kúni arqa-batıs boranı Nelsondı jaǵıstan uzaqlastırdı hám 21-mayǵa ótetuǵın túnde onıń flagman kemesi Vangard fok machtası hám eki stenkasın joǵalttı; bul Nelsondı Sardiniya jaǵısına túsiwge májbúr etti hám 22-may kúni ol San-Petro qoltıǵına jetip keldi. Flagman kemesin joytıp alǵan Nelsonnıń fregatları, awır jaraqatlar onı Angliya portlarınan birinde baspana izlewge májbúr etti, dep oylap, admiral belgilegen jerdi taslap, onı izlep ketti.

[[Fayl:Abukirpath.jpg|thumb|300px|Mısır ekspediciyasınıń ótiwi waqtında dushpan eskadralarınıń manyovri]]</text>
      <sha1>a25afxwfgfgce7b1ecunsv0txf0mq8u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123779</id>
      <parentid>123778</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T02:07:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123779</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9677" sha1="712d40toofa24y3xwoinrcn9klevqg0" xml:space="preserve">{{Qurallı soqlıǵısıw infoqutısı
 |soqlıǵısıw ataması    = Mısır kampaniyası 
 |bólim       = [[Ekinshi koaliciya urısı]]
 |súwret       = Napoleon-Gérome.jpg
 |súwret ataması = Jan-Leon Jerom. Bonapart Mısırda ({{1863|1863-jıl}})
 |sáne        = [[1798|1798-jıl]] [[1-iyul]] — [[1801|1801-jıl]] [[2-sentyabr]] (3 jıl, 2 ay hám 1 kún)
 |orın        = [[Jaqın Shıǵıs]]: &lt;br&gt;[[Mısır]], [[Palestina (Region)|Palestina]]
 |sebep       = Direktoriyanıń Britaniya sawda qúdiretine tosqınlıq etiw hám Ost-Indiya jolın tosıw haqqındaǵı qararı
 |nátiyje      = Angliya-Osmaniyler koaliciyasınıń jeńisi&lt;br&gt;
* Mısırda mamluklar húkimdarlıǵınıń tamamlanıwı
* Franko-Osmaniyler awqamınıń rásmiy tamamlanıwı
* Siriyaǵa Franciya ekspediciyasınıń qulawı
* Mısırda Franciya hákimshiliginiń táslim boliwi hám Franciya áskerleriniń watanına evakuaciya etiliwi
 |statusı     = 
 |ózgerisler  = 
 |qarsılas1   = [[Fayl:Flag of Great Britain (1707–1800).svg|21px]] [[Britaniya imperiyası]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Ottoman Empire (eight pointed star).svg|21px]] [[Osmaniyler imperiyası]]
* [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire (also used in Egypt).svg|21px]] Mısır eyaletı
* [[Fayl:Tunisian flag till 1831.svg|21px]] Tunis eyaletı
* [[Fayl:Flag of Algerian Land forces (Odjak of Algiers).svg|21px]] Aljir eyaletı 
 |qarsılas2   = [[Fayl:Flag of France.svg|21px]] Franciya
 |qarsılas3   = 
 |qarsılas4   = 
 |komandir1   = Goracio Nelson
 |komandir2   = [[Napoleon I Bonapart |Napoleon Bonapart]]
 |komandir3   = Sidney Smit
 |komandir4   = 
 |kúshler1     = [[Fayl:Flag of Great Britain (1707–1800).svg|21px]] 30 000&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Ottoman Empire (eight pointed star).svg|21px]] 220 000
 |kúshler2     = 45 000 ásker&lt;br&gt;10 000 teńizshi&lt;br&gt;13 jónelisli keme&lt;br&gt;14 fregat
 |kúshler3     =  
 |kúshler4     = 
 |shıǵınlar1   = 
 |shıǵınlar2   = 
 |shıǵınlar3   = 
 |shıǵınlar4   = 
 |ulıwma shıǵınlar     = 
 |puqaralıq shıǵınlar = 
 |commons    = 
 |eskertiw     = 
}}
'''Mısır kampaniyası''' ({{lang-fr|expédition d’Égypte}}) — [[1798]]—[[1801|1801-jılları]] [[Napoleon I Bonapart|Napoleon Bonapart]] baslaması hám tikkeley basshılıǵında ámelge asırılǵan, tiykarǵı maqseti [[Mısır eyaletı|Mısırdı]] basıp alıwǵa urınıw bolǵan urıs.

1796-1797-jıllardaǵı [[Italiya kampaniyası (1796-1797)|Italiya kampaniyasınıń]] ájayıp tabıslarınan keyin júzege kelgen tınıshlıq general Bonaparttıń siyasiy rejelerine sáykes kelmedi. Dáslepki jenislerden keyin Napoleon ǵárezsiz rolge dawagerlik ete basladı. Oǵan millettiń kóz aldında tań qaldıratuǵın hám onı armiyanıń súyikli qaharmanına aylandıratuǵın jáne bir qatar jeńisli waqıyalar kerek edi. Ol [[Britaniya imperiyası|Angliyanıń]] Hindstan menen baylanısın bekkemlew ushın Mısırdı basıp alıw ushın ekspediciya rejesin islep shıqtı hám [[Direktoriya|Direktoriyanı]] Franciyanıń [[Qızıl teńiz|Qızıl teńizde]] koloniyaǵa iye bolıwı zárúrligine ańsat isendirdi, ol jerden Hindstanǵa eń qısqa jol menen barıw múmkin edi. Bonaparttıń ataǵınan qorqqan Direktoriya húkimeti oniń [[Parij|Parijdegi]] qatnasınan qutılıwǵa qarar etti hám Italiya armiyası hám flotın oniń ıqtıyarına tapsırdı. Ekspediciya ideyası francuz [[Burjuaziya|burjuaziyasınıń]] [[Aziya]] hám [[Arqa Afrika|Arqa Afrikada]] óz tásirin jedel ornatqan inglis burjuaziyası menen básekilesiw tilegi menen baylanıslı edi.

== Ekspediciyanı rejelestiriw ==
[[Fayl:Strategic Situation of Europe 1798.jpg|thumb|left|300px|1798-jılı Evropadaǵı strategiyalıq jaǵday]]

[[Avstriya ercgercoglıgı|Avstriya]] hám [[Prussiya]] menen pitimge qol qoyılǵannan keyin, tek [[Ullı Britaniya]] Franciya menen urıs jaǵdayında edi. Materikte áskeriy háreketlerge tayarlıq kóriw menen bir waqıtta [[Direktoriya]] Ullı Britaniyaǵa qarsı áskeriy kampaniya ótkeriwdi rejelestirdi. Francuz flotınıń salıstırmalı ázziligi úlken armiyanı Shıǵıs yaki Batis Hindstanga qáwipsiz alıp bariwǵa múmkinshilik bermedi. Solay etip, tańlaw [[Irlandiya|Irlandiyada]] (jergilikli xalıq inglislerge qarsı háreketlerdi quwanıshlı túrde qollap-quwatlaǵan bolar edi) hám [[Osmaniyler imperiyası]] aymaqlarınde, itimal, keleshekte awqamlas Franciya magaradjaları menen birlesiw ushın Hindstanǵa atlanıs júrgiziw arasında edi. Aqırında, Mısır paydasına tańlaw islendi.

Mısır huqıqıy jaqtan Osmaniyler imperiyasına boysınǵan, biraq ámelde ǵárezsiz siyasat júrgizgen. Túrkiya diplomatiyalıq kanallar arqalı Franciyaǵa Mısırǵa qarsı hár qanday francuz háreketine tilekles ekenin bildirdi. Onıń ústine Franciyanıń [[Korfu]] atawın basıp alıwı hám Franciyanıń [[Neapol patshalıǵı]] menen paydalı kelisimlerge qol qoyıwı menen Angliya [[Jer orta teńizi|Jer orta teńizindegi]] barlıq turaqlı teńiz bazalarınan ayırıldı. [[1798|1798-jıldıń]] basında Napoleon Franciyanıń arqa hám batis jaǵaların razvedka etti. Demonstraciyalıq háreketler tabıslı ótti: Ullı Britaniya Irlandiyada desant túsiriwge tayarlıq kórilip atırǵanına isenimli edi, sonıń ushın inglis flotı [[Gibraltar]] hám Franciyanıń arqa portların qamal etiw menen bánt bolıp, francuzlarǵa Jer orta teńizi arqalı Mısırǵa joldi ashıq qaldırdı.

== Ekspediciyanıń baslanıwı hám Maltanıń basıp alınıwı ==
Tayarlıq 1798-jılı mart ayında baslandı hám Angliyanı olardıń tiykarǵı maqsetleri haqqında aljastırıw ushın Irlandiyaǵa qonıwǵa tayarlıq kórip atırǵanı haqqında mısh-mıshlar tarqaldı. Ekspediciya armiyası quramına 24 mıń piyada ásker, 4 mıń atlı ásker hám 300 at (qalǵan atlardı Mısırdan satıp alıw gózlengen), 16 artilleriya rotası, 8 sapyorlar, minalawshılar hám jumisshilar rotası, 4 park rotası; jámi 32300 adam tayınlanǵan. Áskerler 5 diviziyadan (generallar Kleber, Deze, Rene, Menu hám Bona) ibarat edi. Shtab baslıǵı — Bertye; brigada generalları arasında Lann, [[Ioaxim Myurat|Myurat]], [[Lui Nikola Davu|Davu]] hám bas komandir shtabında Jyuno, [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] hám basqalar bar edi. Bul áskerlerdi tasıw ushın ulıwma suw sıyımlılıǵı 47,3 mıń tonna bolǵan 309 keme tayarlandı. (58 Marselde, 72 Tulonda, 73 Genuyada, 56 Chivita-Vekkiyada hám 50 Korsikada). Ekspediciyanı qorǵaw ushın admiral Bryues basshılıǵındaǵı 55 kemeden ibarat flotiliya gózelengen edi (13 liniyalı keme, 6 fregat, 1 korvet, 9 fleyta, 8 brig hám pochta kemeleri, 4 mortira hám 12 kanoner qayıǵı hám 2 felyuk). Tulon hám Marselde turǵan áskerlerdiń tiykarģı bólimi áskeriy kemelerde jaylastırılıwı kerek edi. Flotiliya ekipaji 10 mıń teńizshiden ibarat edi. Ekspediciyada áyyemgi mámleketti úyreniw maqsetinde ilimpazlar, izertlewshiler, injenerler, texnikler hám xudojniklerden ibarat úlken komissiya (jámi 167 adam) qatnastı.

10-may kúni Bonapart áskerlerge múrájáát penen shiqtı. «Soldatlar, sizler francuz armiyasınıń qanatlarınan birin payda etesiz. Siz tawlarda hám tegisliklerde urıstıńız, qalalardı qamal ettińiz, endi teńizde urıstı sınap kóriwińiz kerek. Siz bir neshe ret eliklegen, biraq ele tolıq teńlese almaǵan Rim legionları karfagenlilerdi dáslep usi teńizde, keyin bolsa Zama dalalarında jeńdi. Olar bárqulla jeńiske erisken, sebebi olar márt, shıdamlı, tártipli hám awızbirshilikli bolǵan. Soldatlar, sizlerge Evropa kóz tigip tur. Aldında ullı keleshek, urıslar, qáwip-qáterler hám mashaqatlardı jeńip ótiw tur. Siz watanıńızdıń mápi, xalıqtıń baxıt-ıǵbalı hám óz abırayıńız ushın hár qashanǵıdan da kóbirek jumıs isleysiz».

Inglis admirali Jervis 2-mayda kontr-admiral Nelsondi 3 liniya kemesi, 2 fregat hám 1 korvetten ibarat eskadra menen razvedka etiw ushin Tulonǵa jiberdi. Biraq tap sol kúni Jerviske Londonnan kúshli járdem kúshlerin jiberiw haqqında jasırın xat jiberildi, bwl járdem kúshleri jetip keliwi menen oǵan dárhal Jer orta teńizine 12 liniya kemesinen ibarat eskadranı tiyisli muǵdardaǵı fregatlar menen jiberiw hám oǵan komandirlik etiwdi admiral Nelsonǵa tapsırıw haqqında kórsetpe berildi. Eskadraǵa Neapol, Siciliya, Moreya, Portugaliya hám Irlandiyaǵa tayınlanıwı múmkin bolǵan Tulon flotin toqtatıw buyırıldı. Livornodaǵı konsuldıń pikirine qaramastan, Mısır haqqındaǵı pikir instrukciyaǵa kirgizilmedi. 25-mayda Jervis Nelsonǵa 11 teńiz kemesinen járdem jiberdi hám onıń menen admirallıq kórsetpelerine qosımsha ráwishte ózinen awızsha buyrıq berdi — Jer Orta teńizinde hám hátte Qara teńizde dushpandı baqlaw.

Bul arada Nelson óziniń az sanlı otryadı menen 9-mayda Gibraltardan shıqtı, 17-mayda Tulon janında boldı hám Bryus jibergen razvedchikti qolǵa aldı, onnan francuz flotınıń sostavı haqqında bilip aldı. 19-may kúni arqa-batıs boranı Nelsondı jaǵıstan uzaqlastırdı hám 21-mayǵa ótetuǵın túnde onıń flagman kemesi Vangard fok machtası hám eki stenkasın joǵalttı; bul Nelsondı Sardiniya jaǵısına túsiwge májbúr etti hám 22-may kúni ol San-Petro qoltıǵına jetip keldi. Flagman kemesin joytıp alǵan Nelsonnıń fregatları, awır jaraqatlar onı Angliya portlarınan birinde baspana izlewge májbúr etti, dep oylap, admiral belgilegen jerdi taslap, onı izlep ketti.

[[Fayl:Abukirpath.jpg|thumb|300px|Mısır ekspediciyasınıń ótiwi waqtında dushpan eskadralarınıń manyovri]]</text>
      <sha1>712d40toofa24y3xwoinrcn9klevqg0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Apple Arcade</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25437</id>
    <revision>
      <id>123741</id>
      <parentid>123112</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:13:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123741</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15340" sha1="2au0hw41h82m7zkygbhqp1hs1nkdcm7" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em&quot;
|+ Apple Arcade
|-
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | [[Fayl:Apple-arcade-logo.svg|250px]]
|-
! [[Programmist (Baǵdarlamashı)|Baǵdarlamashı(lar)]]
| [[Apple Inc.]]
|-
! Túri
| video oyınlarǵa jazılıw xızmeti
|-
! '''Dáslepki shıǵarılıwı'''
| [[2019|2019-jıl]], [[19-sentyabr]]
|-
! Platforma(lar)
| [[iPhone]], iPad, iPod Touch, Mac, Apple TV, Apple Vision Pro
|-
! Operaciyalıq sistema(lar)
| iOS 13 yamasa keyingi, iPadOS 13 yamasa keyingi, macOS Catalina yamasa keyingi, tvOS 13 yamasa keyingi, VisionOS
|-
! Statusı
| Belsendi
|-
! Bahalaw modeli
| Ayına 6.99 AQSH dolları yamasa jılına 49.99 AQSH dolları
|-
! [[Veb-sayt]]
| apple.com/apple-arcade/
|}
'''Apple Arcade''' — bul [[Apple Inc.]] kompaniyası tárepinen usınılatuǵın video oyınlarǵa jazılıw xızmeti. Ol [[iOS 13]], visionOS, tvOS 13, iPadOS 13 hám macOS Catalina yamasa onnan keyingi versiyalarda isleytuǵın qurılmalarda [[App Store|App Storenıń]] arnawlı qosımsha beti arqalı qoljetimli&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.smh.com.au/technology/video-games/apple-arcade-how-to-jump-in-and-start-playing-20190920-p52t9y.html|bet=Apple Arcade: how to jump in and start playing|avtor=Biggs|at=Tim|sáne=2019-09-20|til=en|jumıs=[[The Sydney Morning Herald]]|qaralǵan sáne=2020-11-06}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite news|last=Needleman|first=Sarah E.|date=2019-09-10|title=Apple Wants Gamers to Hit 'Subscribe' With Apple Arcade|language=en-US|url=https://www.wsj.com/articles/apple-wants-gamers-to-hit-subscribe-with-apple-arcade-11568153508|access-date=2020-11-06}}&lt;/ref&gt;. Xızmet 2019-jıl 19-sentyabrde iske túsirildi&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.swinburne.edu.au/news/2019/09/apple-arcade-and-google-stadia-aim-to-offer-frictionless-game-streaming-if-your-nbn-plan-can-handle-it/|bet=Apple and Google to offer frictionless gaming, if your NBN plan can handle it|avtor=Conway|at=Steven|sáne=2019-09-17|til=en-AU|jumıs=[[Swinburne University of Technology]]|qaralǵan sáne=2020-11-06}}&lt;/ref&gt;.

Ol qosımsha ishindegi satıp alıwlar hám reklamalar sıyaqlı ámeliyatlardı óz ishine almaytuǵın video oyınlardı usınadı. Xızmettegi oyınlardıń kópshiligi indi-oyınlar yamasa burınnan bar mobil oyınlar bolıp esaplanadı.

== Ózgeshelikleri ==
Xızmettegi barlıq oyınlar reklamasız, qosımsha ishindegi satıp alıwlarsız, maǵlıwmatlardı baqlaw processlerisiz hám internet baylanısısız oynawǵa boladı. Jazılıwshılar «Shańaraq penen bólisiw» arqalı bes adamǵa shekem kiriw imkaniyatın bólise aladı hám xızmetti Apple One paketi arqalı da satıp alıwǵa boladı. Jeke jazılıwlar da, Apple One paketi de bir aylıq biypul sınaq múddetin usınadı hám onı qálegen waqıtta biykar etiwge boladı.

Xızmettegi oyınlar Game Center hám [[iCloud]] penen integraciyalanǵan bolıp, bul oyınlarǵa jetiskenlikler hám jetekshiler taqtası sıyaqlı sociallıq funkciyalardı engiziwge, sonday-aq birdey iCloud akkauntına jalǵanǵanda qurılmalar arasında maǵlıwmatlardı jetkerip beriwge imkaniyat beredi. Appledıń óz ónimlerinen tısqarı, kóp oyınlar DualShock 4, DualSense hám Xbox sımsız kontrolleri sıyaqlı úshinshi tárep kontrollerleri menen úylesimli, al iOS 16 nıń shıǵıwı menen Joy-Con hám Nintendo Switch Pro Controller ushın qollap-quwatlaw qosıldı. Keńeytpe retinde, Nintendo Classics xızmeti menen qollanıw ushın retro Nintendo hám Sega konsolleriniń geympadlarına eliklegen kontrollerler de iOS 16 menen qollap-quwatlanadı. Apple TVde ayırım Apple Arcade oyınları tikkeley kontrollerlerdi talap etedi.

Xızmettegi ayırım oyınlardıń Apple Arcade te bolmaǵan oyın versiyalarında watchOS qollap-quwatlawı bolsa da, mısalı, Lifeline,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://time.com/3850243/lifeline-apple-watch/|bet=This Is the Best Game on the Apple Watch|avtor=Matt Vella|sáne=7 May 2015|baspaxana=[[Time.com]]|qaralǵan sáne=31 July 2024}}&lt;/ref&gt; Apple Arcade ke kirgizilgen birde-bir oyın versiyasında watchOS qollap-quwatlawı joq.

== Tariyxı ==
Apple Arcade 2019-jılı mart ayında Appledıń keleshektegi túrli xızmetlerin kórsetetuǵın Apple ilajında járiyalandı. Ol 2019-jılı sentyabrde 71 oyın menen iske túsip, Apple bul sannıń 2020-jılǵa shekem 100 den asatuǵının bildirdi. Qosımshalar keminde 14 tildi qollap-quwatlaydı hám 150 den aslam mámlekette qoljetimli&lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;{{Cite journal|author=Knowlton|date=2020|title=Apple arcade gives educators choices: The subscription service allows many game options for a relatively low price|url=https://www.slj.com/?detailStory=apple-arcade-offers-educators-options}}&lt;/ref&gt;. Belgili oyınlar qatarına Sneaky Sasquatch, What the Golf?, Sayonara Wild Hearts, Rayman Mini, Exit the Gungeon hám Lego Brawls kiredi&lt;ref name=&quot;Khan&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.ign.com/articles/2019/09/19/a-comprehensive-list-of-apple-arcade-launch-games|bet=A Comprehensive List Of Apple Arcade Launch Games|arxivurl=https://web.archive.org/web/20250409042150/https://www.ign.com/articles/2019/09/19/a-comprehensive-list-of-apple-arcade-launch-games|arxivsáne=2025-04-09|avtor=Khan|at=Imran|sáne=2019-09-19|til=en|jumıs=[[IGN]]|qaralǵan sáne=2025-04-09}}&lt;/ref&gt;.

Apple menen Arcade oyınların jaratıw ushın sheriklik etken belgili baspashılar hám baǵdarlamashılar qatarına Capcom, Sega, Bandai Namco Entertainment, Konami, Devolver Digital hám Annapurna Interactive kiredi. Baǵdarlamashılar eksklyuziv kelisimler sebepli ózleriniń Apple Arcade oyınların basqa mobil platformalarda shıǵara almaydı, biraq oyınların konsolde yamasa jeke kompyuterlerde shıǵarıwǵa ruqsat etiledi. Apple oyın ónimdarlıǵı kórsetkishlerin baǵdarlamashılar menen bólispeydi, tek oyınnıń Apple Arcade platformasına qabıl etilgen-etilmegenin ǵana málim etedi.

Platforma ishinde oyınlardı olardıń ideyasına, janrına, qıyınlıq dárejesine hám t.b. tiykarlanıp uqsas oyınlardı toparlaytuǵın bir neshe kategoriya bar. Ayırım kategoriyalarǵa «bastan ótken waqıya», «bas qatırma» hám «bilimlendiriw» kiredi. Sonday-aq, «kúndelikli oyın usınısları» dep atalatuǵın kategoriya da bar, ol tutınıwshınıń júklep alıw hám oynaw tariyxına tiykarlanıp tańlanǵan oyınlar jıynaǵın usınadı.

2020-jılı iyun ayında Bloomberg Appledıń keleshektegi ayırım Arcade oyınları menen shártnamasın biykar etkenin hám jazılıwshılardı saqlap qalıw ushın kúshlirek qızıǵıwshılıq tuwdıratuǵın oyınlardı izlew strategiyasına ótkenligin xabarladı. Sonday-aq, Apple burınǵı Arcade sheriklerin qaytıp kelip, Appledıń jańa strategiyasına sáykes keletuǵın oyınlardı islep shıǵıwǵa mirát etkeni atap ótildi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-06-30/apple-cancels-arcade-games-in-strategy-shift-to-keep-subscribers|bet=Apple Cancels Some Arcade Games in Strategy Shift To Keep Subscribers|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200630204407/https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-06-30/apple-cancels-arcade-games-in-strategy-shift-to-keep-subscribers|arxivsáne=June 30, 2020|avtor=Gurman|at=Mark|sáne=June 30, 2020|jumıs=[[Bloomberg News]]|qaralǵan sáne=2021-07-12}}&lt;/ref&gt;.

2021-jıl 2-aprelde Apple bir qatar jańa oyınlardı shıǵardı hám xızmetke «Máńgilik klassika» hám «App Storenıń eń jaqsıları»n qosatuǵının járiyaladı. Olar App Store da burınnan bar bolǵan, qosımsha ishindegi satıp alıwlar hám reklamaları alıp taslanǵan, qosımsha atınıń aqırında «+» belgisi menen belgilengen ataqlı oyınlardıń versiyaları. Xızmetke qosılǵan belgili oyınlar qatarına Fruit Ninja Classic+, Monument Valley+ hám Threes!+ kiredi&lt;ref&gt;{{Cite press release |title=Apple Arcade launches its biggest expansion yet, growing its award-winning catalog to more than 180 games |date=April 2, 2021 |publisher=Apple Newsroom |url=https://www.apple.com/newsroom/2021/04/apple-arcade-expands-its-award-winning-catalog-to-more-than-180-games/ |location=Cupertino, California |access-date=July 11, 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techradar.com/au/news/apple-arcade-adds-30-new-games-including-fantasian-monument-valley-and-chess|bet=Huge Apple Arcade update: classic games and all-new must-plays join the service|avtor=Hector|at=Hamish|sáne=July 1, 2021|til=en|jumıs=[[TechRadar]]|qaralǵan sáne=2022-07-11}}&lt;/ref&gt;. Tek Apple Arcade ushın islep shıǵılǵan oyınlardan ayırmashılıǵı, bul oyınlar tek iOS hám iPadOS qurılmaları ushın qoljetimli hám olar mikrotranzakciyalarsız yamasa júklep alınatuǵın kontent ushın qosımsha ishindegi satıp alıwlarsız baslanǵısh oyınlardıń kóp ózgerissiz versiyaları bolıp esaplanadı.

Iske túsirilgennen bir neshe jıl ótkennen keyin, xızmet baǵdarlamashılarǵa tólemlerdiń qızıǵıwshılıqqa tiykarlanǵan sisteması ushın ádewir sınǵa ushıradı, bul az ataqlı video oyınlardıń olardıń baǵdarlamashıları tárepinen erkin túrde alıp taslanıwına sebepshi boldı. Bul ayırım eksklyuziv oyınlardıń joǵalǵan mediaǵa aylanıwına alıp keldi, al sınshılar arasında shańaraq auditoriyasına itibar qaratıwdıń kúsheygeni bayqaldı. Apple Arcade basshısı Aleks Rofman oyınshılar sanı az oyınlar «ayma-ay oyınshılar bazasın ósire almaǵanlıqtan» alıp taslanıwı kerek bolsa da, olar ele de «jaratıwshılıq, innovaciyalıq ideyaları bar indi-studiyalar ushın múmkinshilik» ekenin atap ótti, bul Appledıń ǵárezsiz oyın studiyalarına jaman qatnasta bolıwı hám islep shıǵıw processindegi belgisiz sandaǵı oyınlardı biykar etiwi haqqındaǵı xabarlarǵa qarama-qarsı keledi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://mobilegamer.biz/inside-apple-arcade-axed-games-declining-payouts-disillusioned-studios-and-an-uncertain-future/|bet=Inside Apple Arcade: axed games, declining payouts, disillusioned studios – and an uncertain future|avtor=Long|at=Neil|sáne=2024-02-26|til=en-GB|jumıs=Mobilegamer.biz|qaralǵan sáne=2024-09-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Stuart|first=Keith|date=2024-04-23|title=‘Games are more important to Apple than ever’: what’s next for Apple Arcade?|url=https://www.theguardian.com/games/2024/apr/23/apple-arcade-future-alex-rofman-interview|access-date=2024-09-17|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;.

== Qabıl etiliwi ==
CNETtiń pikirinshe, «Hár bir oyın platforması adamlardıń haqıyqatında oynaǵısı keletuǵın oyınlarınıń bar-joqlıǵına baylanıslı kóteriledi yamasa qulaydı. Apple Arcade katalogınıń keńligi, turaqlı jańa shıǵarılımlar hám jańalanıwlar menen bekkemlengen, tańqalarlıq. Onda kóp túrli oyınlar bar — sırlı oyınlar, shańaraq oyınları, bas qatırma oyınları, nostalgiyalıq oyınlar hám t.b.»&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/tech/gaming/apple-arcade-still-the-best-mobile-game-subscription/|bet=Apple Arcade: Still the Best Mobile Game Subscription|til=en|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=2023-06-17}}&lt;/ref&gt;

TechRadarda Devid Lamb bılay dep jazdı: «Úmit sol, Arcade oyınları, ulıwma alǵanda, xızmettiń ózi sıyaqlı, platformaǵa jazılǵan Apple járdemi arqasında ajıralıp turadı. Baǵdarlamashılar óz oyınların Arcade ke qosıwǵa keliskende, kompaniya jaratıwshılarǵa ózleri qálegen oyınlardı jaratıw ushın dem alıw imkaniyatın beriw ushın belgisiz dárejede finanslıq qollap-quwatlawdı wáde etedi.»&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techradar.com/reviews/apple-arcade|bet=Apple Arcade review|avtor=Lumb|at=David|sáne=2019-12-16|til=en|jumıs=TechRadar|qaralǵan sáne=2023-06-17}}&lt;/ref&gt;

Lifewire ge silteme berip, xudojnik hám baǵdarlamashı Tayron Evans Klark Lifewire ge bılay dedi: «Men jeke ózim Apple Arcade ke kóbirek tartılaman, sebebi olarda tańlaw ushın oyınlardıń keń assortimenti bar,» «Nintendo nıń Switch Game Store da oyınlardıń sanı sheklengen, hám olardıń kópshiligi tiykarınan Mario, Zelda, Pokemon t.b. personajlarǵa baylanıslı Nintendo brendleri. Al, Apple Arcade te bolsa, hár kim ushın bir nárse bar.»&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.lifewire.com/what-is-apple-arcade-trying-to-be-5120816|bet=What Is Apple Arcade Trying To Be?|avtor=Sorrel|at=Charlie|sáne=April 6, 2021|til=en|jumıs=Lifewire|qaralǵan sáne=2023-06-17}}&lt;/ref&gt;

PC Magazine nen Djordan Minor bılay dep jazdı: «Sol sebepli, mobil oyınlardıń potencialına isenetuǵın adam retinde, Apple Arcade tiń iske túsiwi sonshelli quwanıshlı boldı. Ayına 5 dollarǵa Apple sizge iPhone, iPad, Mac hám Apple TVde haqıyqıy kontroller menen baylanısıp, 200 ge shamalas premium oyınlardan ibarat tez ósip baratırǵan kitapxanaǵa kiriw imkaniyatın beredi. Bul oyınlardıń hesh biri óz dizaynın jaramsız F2P mexanikaları menen kelisimge kelmeydi, hám bul tarawda bunı kóriw sonshelli jaǵımlı.»&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.pcmag.com/picks/the-best-apple-arcade-games|bet=The 29 Best Apple Arcade Games for 2023|avtor=Minor|at=Jordan|sáne=March 3, 2023|til=en|jumıs=PCMAG|qaralǵan sáne=2023-06-17}}&lt;/ref&gt;

== Tabıs ==
2018-jılı App Storedaǵı premium oyınlar 476 million AQSH dolları tabıs keltirdi, al biypul oynalatuǵın oyınlar 21,3 milliard AQSH dollar tabıs keltirdi. Sonday-aq, App Storedaǵı premium qosımshalardıń sanı 2014-jılǵı App Store oyınlarınıń ulıwma sanınıń 21,6% inen 2018-jılı 9,3% ke shekem tústi.[9] Ayrım analitikler bul Apple Arcade tiń rawajlanıwı hám shólkemlestiriliwine úles qosatuǵın faktor dep esaplaydı, tutınıwshılar jeke premium oyınlardı satıp alıwǵa qaraǵanda, bir qatar premium qosımshalarǵa kiriw ushın jazılıw haqısın tólewge kóbirek intalanadı degen ekonomikalıq kózqaras penen&lt;ref&gt;{{Cite journal|author=Carroni|date=2018|title=Superstars in Two-Sided Markets: Exclusives or Not?|url=https://ideas.repec.org/jmp/2019/pma2756.pdf}}&lt;/ref&gt;. Basqaları bolsa Apple Arcade Apple ushın jáne bir tabıs deregi ekenin hám oǵan [[Google Play Pass]] hám Xbox Game Pass sıyaqlı basqa video oyınlarǵa jazılıw xızmetleri menen básekilesiwge imkaniyat beretuǵının atap ótedi.

Apple Apple Arcade ti iske qosıw ushın 500 million dollar jumsadı. Apple qosımsha baǵdarlamashılarına platforma ushın video oyınlar jaratıw ushın aldın-ala tólem tóleydi hám islep shıǵıw processinde ayırım baǵdarlamashılar menen sáykes keledi.

Baǵdarlamashılarǵa tólemler basında paydalı bolǵanı menen, Apple Arcade tiń aldın-ala tólemleri hám hár bir oyın ushın bonus aqshası 2020-jıldıń oktyabr ayınan baslap azayıp baslaǵanı hám sonnan berli dawam etip atırǵanı xabarlanǵan&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://mobilegamer.biz/inside-apple-arcade-axed-games-declining-payouts-disillusioned-studios-and-an-uncertain-future/|bet=Inside Apple Arcade: axed games, declining payouts, disillusioned studios – and an uncertain future|avtor=Long|at=Neil|sáne=2024-02-26|til=en-GB|jumıs=Mobilegamer.biz|qaralǵan sáne=2024-03-07}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>2au0hw41h82m7zkygbhqp1hs1nkdcm7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Apple akkauntı</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25441</id>
    <revision>
      <id>123731</id>
      <parentid>123116</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:07:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123731</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18703" sha1="jou0bo517opqhrwutwstio7b8jnhogc" xml:space="preserve">'''Apple akkauntı''' (burın Apple ID dep atalǵan) — bul [[Apple Inc.|Appledıń]] óz qurılmaları hám [[Programmalıq támiynat|programmalıq támiynatı]] ushın [[Paydalanıwshı (esaplaw texnikası)|paydalanıwshı]] akkauntı. Apple akkauntları paydalanıwshınıń jeke maǵlıwmatların hám parametrlerin óz ishine aladı, hám Apple akkauntı Apple qurılmasına kiriw ushın qollanılǵanda, qurılma avtomat túrde Apple akkauntına baylanıslı maǵlıwmatlar hám parametrlerdi paydalanadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/apple-id|bet=Apple ID - Official Apple Support|jumıs=support.apple.com|qaralǵan sáne=2022-12-31}}&lt;/ref&gt;.

== Qollanılıwı ==

=== Akkaunt jaratıw ===
Apple akkauntın tiyisli veb-saytqa kiriw arqalı jaratıwǵa boladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://account.apple.com/|bet=Manage your Apple Account|jumıs=Apple|qaralǵan sáne=October 3, 2024}}&lt;/ref&gt;.

2024-jıl dekabr ayınan baslap, Apple qáwipsizlik sorawların qollanbastan shıǵardı hám jańadan jaratılǵan akkauntta [[App Store|iTunes &amp; App Store]] funkcionallıǵın aktivlestiriw ushın eki faktorlı autentifikaciyanı májbúriy etti — bul process iOS 13.4 (iPhone yamasa iPod Touch ushın), iPadOS 13.4, macOS 10.15.4 yamasa onnan keyingi versiyası bar qurılmanı talap etedi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/guide/ipod-touch/iphd709a3c46/ios|bet=Manage two-factor authentication for your Apple ID from iPod touch}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/guide/ipad/ipaddb29e19b/ipados|bet=Keep your Apple Account secure on iPad}}&lt;/ref&gt;.

=== Modifikaciya ===
Paydalanıwshılar «Akkauntıńızdı basqarıw» siltemesin tańlaw arqalı Meniń Apple akkauntım betinde óz parollerin yamasa jeke informaciyasın ózgerte aladı. Paydalanıwshınıń bir Apple ónimin paydalanıp atırǵanda Apple akkauntına kirgizgen ózgerisleri,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://mobiletoday.it/|bet=Apple plans to launch 'entirely new phone'|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150615174546/http://mobiletoday.it/|arxivsáne=2015-06-15|qaralǵan sáne=2015-06-12}}&lt;/ref&gt; paydalanıwshınıń sol Apple akkauntın qollanǵan basqa qosımshalar (mısalı, onlayn Apple Store, [[iCloud]], yamasa Photos) tárepinen de tanıladı&lt;ref name=&quot;Support HT2204&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://support.apple.com/kb/HT2204|bet=Change your Apple ID password|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140228010537/http://support.apple.com/kb/HT2204|arxivsáne=2014-02-28|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=2013-09-14}}&lt;/ref&gt;. Apple usınılǵan elektron pochta adresine tastıyıqlaw xabarın jiberedi, hám paydalanıwshıdan ózgerislerdi tastıyıqlaw ushın tastıyıqlaw xatındaǵı URLdı basıwı talap etiledi. Ózgerislerdi tastıyıqlaǵannan keyin, paydalanıwshılardan keyingi ret Apple akkauntın satıp alıw ushın, mısalı, App Store nı paydalanǵanda, óz informaciyasın tastıyıqlawı soralıwı múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/102606|bet=Get a verification code and sign in with two-factor authentication|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=2025-05-17}}&lt;/ref&gt;.

=== Bir neshe Apple akkauntı ===
Paydalanıwshılar dúkannan satıp alıwlar hám [[iCloud]] saqlaǵıshı hám basqa maqsetler ushın hár qıylı Apple akkauntların qollanbawı múmkin. Oǵan bárqulla birden artıq Apple akkauntın paydalanıwǵa májbúr bolǵanlıqtan qıyınshılıqlarǵa ushıraǵan kópshilik MobileMe paydalanıwshıları kiredi, sebebi MobileMe xızmetine jazılǵanda sol waqıtta jaratılıp atırǵan me.com elektron pochta adresin paydalanıp jańa Apple akkauntı avtomatlı túrde jaratılǵan, bul paydalanıwshılardıń aldıńǵı Apple akkauntınıń elektron pochta adresin ózleriniń me.com elektron pochta adresine ózgerte almawın bildiredi, hám bul bárqulla solay bolıp qalǵan. Apple hár túrli akkauntlardı birlestiriwge ruqsat bermeydi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/8301-13506_3-20107333-17/apple-to-let-multiple-apple-ids-merge-report-says/|bet=Apple to let multiple Apple IDs merge, report says|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111109021043/http://news.cnet.com/8301-13506_3-20107333-17/apple-to-let-multiple-apple-ids-merge-report-says/|arxivsáne=9 November 2011|sáne=16 September 2011|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=22 March 2013}}&lt;/ref&gt;. Biraq, eger bir akkaunt óshirilse (kópshilik jaǵdaylarda, aldawshılıq tranzakciyaları yamasa basqa da unamsız paydalanıw háreketleri yamasa qáwipsizlik sebeplerine baylanıslı), tiykarǵı akkauntqa baylanıslı basqa da akkauntlar óshiriledi, hám paydalanıwshı zıyanlanǵan akkaunt qulpı ashılǵanǵa shekem jańa akkauntlar jarata almaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/newsroom/2022/06/app-store-stopped-nearly-one-point-five-billion-in-fraudulent-transactions-in-2021/|bet=App Store stopped nearly $1.5 billion in fraudulent transactions in 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220601165839/https://www.apple.com/newsroom/2022/06/app-store-stopped-nearly-one-point-five-billion-in-fraudulent-transactions-in-2021/|arxivsáne=2022-06-01|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=2022-06-01}}&lt;/ref&gt;.

=== Apple onlayn dúkanı ===
Appledan buyırtpa beriw ushın Apple akkauntı talap etilmeydi. Apple satıp alıwshılarǵa Miyman arqalı tólem funkciyasın paydalanıp, Apple akkauntısız onlayn dúkanında buyırtpa beriwge imkaniyat beredi. Apple akkauntı da, Miyman arqalı tólem funkciyası da klientke esap-fakturalar sıyaqlı buyırtpa informaciyasına kiriwge, buyırtpa statusın tekseriwge hám jetkerip beriw paketin baqlawǵa imkaniyat beredi. Biraq, Apple akkauntları paydalanıwshılarǵa ózleriniń Apple onlayn dúkanı tájiriybesin jekelestiriwge imkaniyat beredi. Paydalanıwshılar satıp alıwǵa qızıqqan zatların saqlay aladı; buyırtpa beriwge derlik tayar bolsa, sebetti saqlay aladı; tólem processin tezletiw ushın jetkerip beriw hám tólem mákan jayların hám tólem informaciyasın saqlay aladı; Apple veb-saytında 1-Click buyırtpasın paydalana aladı hám Apple sıylıq kartalarınıń balansın teksere aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://store.apple.com/us/help/your_account#benefits|bet=Benefits of an Apple ID|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150706091905/http://store.apple.com/us/help/your_account#benefits|arxivsáne=2015-07-06|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=2013-09-14}}&lt;/ref&gt;.

=== iCloud ===
[[iCloud]] paydalanıwshılarǵa muzıka hám [[iOS]] qosımshaları sıyaqlı maǵlıwmatlardı [[iOS 5]] yamasa onnan keyingi versiyada isleytuǵın iOS qa tiykarlanǵan qurılmalar,&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT202659|bet=Where can I use my Apple ID?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170610201950/https://support.apple.com/en-us/ht202659|arxivsáne=2017-06-10|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=2017-01-05}}&lt;/ref&gt; hám OS X 10.7.2 Lion yamasa onnan keyingi versiyada, yamasa [[Microsoft Windows|Microsoft Windowsta]] (Windows Vista service pack 2 yamasa onnan keyingi versiya) isleytuǵın [[Jeke kompyuter|jeke kompyuterler]] sıyaqlı bir neshe qurılmaǵa júklep alıw ushın aralıqtan kompyuter serverlerinde saqlawǵa imkaniyat beredi,&lt;ref name=&quot;sysrequirements&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://support.apple.com/kb/HT4759?viewlocale=en_US&amp;locale=en_US|bet=System Requirements for ICloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140530142922/http://support.apple.com/kb/HT4759?viewlocale=en_US&amp;locale=en_US|arxivsáne=May 30, 2014|qaralǵan sáne=June 30, 2012}}&lt;/ref&gt; iCloud Appledıń MobileMe xızmetin almastırıp,&lt;ref name=&quot;fromto&quot;&gt;{{Jurnal deregi |date=May 31, 2011 |title=4th Time a Charm for Apple? From iDisk to.Mac to MobileMe to iCloud |url=https://www.wired.com/epicenter/2011/05/icloud-apple |url-status=live |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20110611151105/http://www.wired.com/epicenter/2011/05/icloud-apple |archive-date=June 11, 2011 |access-date=June 13, 2011}}&lt;/ref&gt; elektron pochta, kontaktlar, kalendarlar, bet belgiler, esletpeler, eske salǵıshlar (isleniwi kerek bolǵan isler dizimi), iWork hújjetleri, súwretler hám basqa maǵlıwmatlar ushın maǵlıwmatlardı sinxronlaw orayı retinde xızmet etedi. Xızmet sonday-aq paydalanıwshılarǵa óz iOS qurılmaların qol menen iTunes arqalı emes, al iCloudqa sımsız túrde rezerv kóshirmesin alıwǵa imkaniyat beredi.

Hár bir Apple akkauntı 5 GB biypul saqlaǵısh penen keledi. Kóbirek saqlaǵısh iCloud+ jazılıwı menen qoljetimli&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.computerworld.com/article/2476176/mac-os-x-how-to-avoid-paying-apple-for-extra-icloud-storage.html|bet=How to avoid paying Apple for extra iCloud storage|avtor=Evans|at=Jonny|sáne=2022-05-19|til=en|jumıs=Computerworld|qaralǵan sáne=2023-09-19}}&lt;/ref&gt;.

== Qáwipsizlik ==
Apple akkauntı — bul keminde segiz belgiden ibarat paydalanıwshı tárepinen ornatılǵan parol menen qorǵalǵan, jaramlı elektron pochta mánzili&lt;ref name=&quot;Support HT201303&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT201303|bet=Security and your Apple ID|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190824040019/https://support.apple.com/en-us/HT201303|arxivsáne=August 24, 2019|sáne=May 19, 2018|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=August 24, 2019}}&lt;/ref&gt;. Apple paydalanıwshı usınǵan elektron pochta mánziline tastıyıqlaw xatın jiberedi, hám paydalanıwshıdan akkaunttı aktivlestiriw ushın tastıyıqlaw xatındaǵı URLdı basıwı talap etiledi. Kredit kartasın kórsetpesten Apple akkauntın jaratıwǵa boladı&lt;ref name=&quot;Support HT204034&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT204034|bet=Create or use an Apple ID without a payment method|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141010114925/http://support.apple.com/kb/ht2534|arxivsáne=2014-10-10|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=2013-09-14}}&lt;/ref&gt;.

2013-jılı mart ayında Apple, Apple akkauntı ushın eki faktorlı autentifikaciyanı iske qostı. Bul funkciya autentifikaciya ushın ekinshi tastıyıqlaw basqıshı talap etilgende, Apple akkauntına baylanıslı isenimli qurılmaǵa tórt sanlı pin-kod jiberiw ushın «Meniń qurılmamdı tap» xızmetin qollanadı&lt;ref&gt;{{Cite news|date=21 March 2013|title=Apple Strengthens iCloud Security With 2-Step Authentication|work=[[The New York Times]]|url=http://bits.blogs.nytimes.com/2013/03/21/two-step-verification-apple/|access-date=22 March 2013}}&lt;/ref&gt;.

2019-jılı 9-iyunda Apple, Apple akkauntına tiykarlanǵan «Sign In with Apple» dep atalatuǵın birden-bir kiriw provayderin usındı. OAuth 2.0 hám OpenID Connect ke tiykarlanǵan bul sistema basqa sociallıq kiriw xızmetlerine qupıyalılıqqa baǵdarlanǵan alternativa retinde islep shıǵılǵan bolıp, xızmetke jiberiletuǵın jeke informaciya muǵdarın azaytadı hám paydalanıwshınıń Apple akkauntınıń elektron pochtasına qayta jiberiletuǵın bir mártelik elektron pochta mánzillerin qollanıwǵa imkaniyat beredi&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |title=App Makers Are Mixed on 'Sign In With Apple' |url=https://www.wired.com/story/sign-in-with-apple-mixed-reactions/ |url-status=live |magazine=Wired |language=en |issn=1059-1028 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200304155258/https://www.wired.com/story/sign-in-with-apple-mixed-reactions/ |archive-date=2020-03-04 |access-date=2020-05-05}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2019/06/07/answers-to-your-burning-questions-about-how-sign-in-with-apple-works/|bet=Answers to your burning questions about how 'Sign In with Apple' works|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191127121635/https://techcrunch.com/2019/06/07/answers-to-your-burning-questions-about-how-sign-in-with-apple-works/|arxivsáne=November 27, 2019|avtor=Perez|at=Sarah|baspaxana=[[TechCrunch]]|qaralǵan sáne=June 13, 2019}}&lt;/ref&gt;.

=== Qayta tiklew ===
Eger parol bir neshe ret nadurıs kirgizilse, Apple akkauntı qáwipsizlik sebeplerine baylanıslı óshiriliwi múmkin. Akkaunt óshirilgende paydalanıwshıǵa xabar teksti arqalı eskertiledi&lt;ref name=&quot;Support HT204106&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT204106|bet=If your Apple ID is locked or disabled|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141018024515/http://support.apple.com/kb/ts2446|arxivsáne=2014-10-18|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=2013-09-14}}&lt;/ref&gt;. Apple akkauntları hám parollerin iForgot ta akkaunttıń qáwipsizlik sorawlarına juwap beriw arqalı yamasa iCloud qosılǵan hám qulpı ashıw parol kodı ornatılǵan isenimli qurılmadan qayta ornatıw arqalı tiklewge boladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT201487|bet=If you forgot your Apple ID password|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220216004003/https://support.apple.com/en-us/HT201487|arxivsáne=2022-02-16|qaralǵan sáne=2022-02-17}}&lt;/ref&gt;. Qáwipsizlik sebeplerine baylanıslı, eger Qayta tiklew gilti yamasa Eki basqıshlı tekseriw (Eki faktorlı autentifikaciya emes) qosılǵan bolsa, Apple Apple akkauntınıń parolin qayta ornatpaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT204152|bet=Two-step verification for Apple ID|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211212143825/https://support.apple.com/en-us/HT204152|arxivsáne=2021-12-12|qaralǵan sáne=2021-12-04}}&lt;/ref&gt;. Bul qáwipsizlik funkciyaları qosılǵanda paroldi qayta ornatıw ushın Qayta tiklew gilti de, keminde bir isenimli qurılma da talap etiledi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT208072|bet=How to generate a recovery key|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201215165148/https://support.apple.com/en-us/HT208072|arxivsáne=2020-12-15|qaralǵan sáne=2020-12-10}}&lt;/ref&gt;.

==== Óshirilgen akkauntlar ====
Taǵı bir qátelik — bul «Siziń Apple akkauntıńız óshirilgen» degen xabardıń anıq sebebi kórsetilmesten shıǵıwı. Bul toqtatıwdıń sebebi, eń itimalı Apple media xızmetleriniń shártleri hám qaǵıydaların buzıw (yaǵnıy, aldawshılıq hám basqa da jalǵan háreketler sebepli) bolıp tabıladı hám paroldi qayta ornatıw onı tazalamaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://discussions.apple.com/thread/253430231|bet=Apple permanently disabled my account for App Store and iTunes...|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211204122324/https://discussions.apple.com/thread/253430231|arxivsáne=2021-12-04|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=2021-12-03}}&lt;/ref&gt;. Bul iOS qurılmalarında, sonday-aq Mac hám JK larda da júz bergeni xabarlanǵan. Apple akkauntın qayta kórip shıǵıwdı www.apple.com/support/itunes adresindegi iTunes Store qollap-quwatlaw xızmetine xabarlasıp sorawǵa boladı. 2021-jıl avgust ayına kelip, sistemanıń anıqlıǵı sebepli, Apple akkauntların óshiriw haqqındaǵı qararlar siyrek biykar etiledi, sebebi sistemanıń qanday da bir Apple akkauntın nadurıs óshiriw itimallıǵı jılına bir trillionnan birden az (eń itimalı, Apple usınǵan, biraq keyinirek toqtatılǵan qáwipsizlik funkciyası CSAM anıqlawı sebepli)&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/child-safety/pdf/Expanded_Protections_for_Children_Frequently_Asked_Questions.pdf|bet=Expanded Protections for Children: Frequently Asked Questions|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210819221953/https://www.apple.com/child-safety/pdf/Expanded_Protections_for_Children_Frequently_Asked_Questions.pdf|arxivsáne=2021-08-19|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=2021-08-21}}&lt;/ref&gt;.

Joqarıdaǵı eki jaǵdayda da, paydalanıwshınıń profili iMessage yamasa FaceTime da hesh kimge kórinbeydi, hám olar kire almaydı. Másele belgilengen waqıt ishinde (kópshilik jaǵdaylarda shama menen 14–30 kún) sheshiliwi kerek. Eger Apple akkauntı óshirilgennen berli kóp waqıt ótken bolsa, ol máńgilikke óshiriledi hám paydalanıwshı onı endi asha almaydı da, jańa Apple akkauntların jarata da almaydı.

=== Shifrlaw ===
Hár bir iCloud avtomatlı túrde standart maǵlıwmat qorǵanıwına iye. Barlıq maǵlıwmatlar shifrlanadı, hám shifrlaw giltleri akkaunttı qayta tiklewge járdemlesiw ushın Apple maǵlıwmatlar oraylarında qáwipsiz saqlanadı. Tek belgili bir maǵlıwmatlar ǵana bastan-ayaq shifrlanadı, sonıń ishinde iCloud Mail, Photos hám densawlıq maǵlıwmatları. Ulıwma alǵanda, on tórt xızmet tolıǵı menen shifrlanǵan.

Sonıń menen birge, Apple iCloud ushın Keńeytilgen maǵlıwmatlar qorǵanıwın usınadı, ol siyasatshılar, jurnalistler hám iCloud akkauntlarında áhmiyetli maǵlıwmatları bar basqa adamlar auditoriyasına baǵdarlanǵan. Sonıń menen jigirma úsh xızmet tolıǵı menen shifrlanadı. Eger kimde-kim Keńeytilgen maǵlıwmatlar qorǵanıwı bar akkauntqa kiriwdi joǵaltsa, akkaunttı qayta tiklew qıyınlasadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT202303|bet=iCloud data security overview|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=2023-01-20}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==
Birden-bir paydalanıwshı identifikatorı engizilgenge shekem Apple klientleri túrli xızmetler ushın óz aldına akkauntlardı paydalandı. Mısalı, iTunes Store hám Apple qollap-quwatlaw jámiyetshiligi ushın bólek loginler talap etildi.

Apple ekosistemasınıń ósiwi hám App Store hám iCloud sıyaqlı jańa xızmetlerdiń engiziliwi menen paydalanıwshı tájiriybesin ápiwayılastırıw ushın oraylastırılǵan akkauntqa bolǵan zárúrlik ayqın boldı.

Bul zárúrlikti sheshiw ushın Apple-ID engizildi. Ol paydalanıwshılarǵa bir ret kirip, kóp sanlı Apple xızmetlerine kiriwge imkaniyat berdi. Bul basqısh paydalanıwshı ushın qolaylılıqqa hám Apple ekosistemasınıń úlken integraciyasına áhmiyetli úles qostı.

Waqıt ótiwi menen Apple-ID turaqlı rawajlanıp bardı. Eki faktorlı autentifikaciya sıyaqlı qosımsha funkciyalardı engiziw arqalı qáwipsizlikti arttırıwǵa ayrıqsha itibar qaratıldı.

2024-jılı dekabrde Apple akkaunt qáwipsizligine baylanıslı áhmiyetli qarar qabıl etti. Jańadan jaratılǵan akkauntlar ushın dástúriy qáwipsizlik sorawları alıp taslandı. Sonıń menen birge, iTunes Store hám App Store funkciyaların aktivlestiriw ushın eki faktorlı autentifikaciya májbúriy etildi.

Jaqında Apple-ID Apple akkauntı dep rebrending etildi. Bul at ózgerisi barlıq Apple xızmetlerine kiriw hám barlıq Apple qurılmaların basqarıw ushın akkaunttıń oraylıq rolin anıǵıraq kórsetiwge baǵdarlanǵan.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>jou0bo517opqhrwutwstio7b8jnhogc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Franciya-Rossiya urısı</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25467</id>
    <revision>
      <id>123612</id>
      <parentid>123551</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T12:27:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123612</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14261" sha1="spir0na18zfhqofs1nt4pcjpt3ay4vh" xml:space="preserve">{{Qurallı soqlıǵısıw infoqutısı
 |soqlıǵısıw ataması    = Franciya-Rossiya urısı
 |bólim       = [[Napoleon urısları]]
 |súwret       = French invasion of Russia collage.jpg
 |súwret ataması = Joqarı shepten saat strelkası baǵıtında: «Borodino sawashı» (L.-F.Lejyon); «Napoleon Moskva janıwında» (A.Adam); «Mishel Ney Kovno sawashında» (O. Raffe); «1812-jılı» (I.M.Pryanishnikov)
 |sáne        = [[1812|1812-jıl]] [[24-iyun]] — [[26-dekabr]] (6 ay hám 2 kún)
 |orın        = [[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Rossiya imperiyası]]
 |sebep       = 
 |nátiyje      = [[Rossiya imperiyası|Rossiya imperiyasınıń]] jeńisi
 |statusı     = 
 |ózgerisler  = 
 |qarsılas1   = [[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Birinshi Franciya imperiyası|Franciya imperiyası]]&lt;br&gt;'''Vassalları:'''&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg|21px]] [[Italiya patshaliǵi (1805—1814)|Italiya patshaliǵi]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Naples (1811).svg|21px]] [[Neapol patshaliǵi]]&lt;br&gt;[[Fayl:Bandera de España 1808-1813.svg|21px]] [[Bonapartistler Ispaniyası|Ispaniya patshaliǵi]]&lt;br&gt;[[Fayl:Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg|21px]] [[Reyn awqamı]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Duchy of Warsaw.svg|21px]] [[Varshava gercogligi]]&lt;br&gt;[[Fayl:Early Swiss cross.svg|21px]] [[Shveycariya]]&lt;br&gt;[[Fayl:Wappen-Fürstenzug29 crop.svg|21px]] Litva knyazligi (1812-jıl 1-iyuldan)&lt;br&gt;'''Awqamlaslar:'''&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Habsburg Monarchy.svg|21px]] [[Avstriya imperiyası]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|21px]] [[Prussiya (patshaliq)|Prussiya patshaliǵi]]
 |qarsılas2   = [[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Rossiya imperiyası]]
----
''Finanslıq járdem menen:''&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the United Kingdom (3-5).svg|21px]] [[Britaniya imperiyası]]
 |qarsılas3   = 
 |qarsılas4   = 
 |komandir1   = [[Fayl:Imperial Standard of Napoléon I.svg|21px]] [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Lui Nikola Davu]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Jak Makdonald]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Mishel Ney]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Klod-Viktor Perren]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Nikola Udino]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg|21px]] [[Ejen de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Naples (1811).svg|21px]] [[Ioaxim Myurat]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Westphalia.svg|21px]] [[Jerom Bonapart]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Duchy of Warsaw.svg|21px]] [[Yuzef Ponyatovskiy]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Habsburg Monarchy.svg|21px]] [[Karl Filipp cu Shvarcenberg]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|21px]] [[Lyudvig York]]
 |komandir2   = [[Fayl:Russian Imperial Standart 1730.png|21px]] [[Aleksandr I]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Mixail Kutuzov]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Mixail Bogdanovich Barklay-de-Tolli]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Pyotr Bagratyon]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Aleksandr Tormasov]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Pyotr Vitgenshteyn]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Mixail Miloradovich]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Matvey Platov]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Pavel Chichagov]]
 |komandir3   = 
 |komandir4   = 
 |kúshler1     = 610 — 685 mıń ásker&lt;br&gt;1390 qural
 |kúshler2     = 700 mıń ásker&lt;br&gt;1600 qural&lt;br&gt;
 |kúshler3     =  
 |kúshler4     = 
 |shıǵınlar1   = 340 — 400 mıń qurban bolǵanlar&lt;br&gt;100 — 200 mıń tutqınlar&lt;br&gt;1000 — 1200 qurallar&lt;br&gt;'''Ulıwma qaytımsız shıǵınlar:'''&lt;br&gt;550 — 610 mıń
 |shıǵınlar2   = 150 — 210 mıń qurban bolǵanlar&lt;br&gt;150 — 300 mıń jaradarlar hám suwıq urǵanlar&lt;br&gt;'''Ulıwma shıǵınlar:'''&lt;br&gt; 350 — 500 mıń
 |shıǵınlar3   = 
 |shıǵınlar4   = 
 |ulıwma shıǵınlar     = 
 |puqaralıq shıǵınlar = 
 |commons    = 
 |eskertiw     = 
}}
'''Franciya-Rossiya urısı''' ({{lang-ru|Отечественная война}}), francuz tariyxshılıǵında — ''1812-jılǵı Rossiya kampaniyası'' ({{lang-fr|Campagne de Russie 1812}}) — [[Rossiya imperiyası|Rossiya]] hám [[Birinshi Franciya imperiyası|Birinshi Franciya imperiyaları]] ortasında [[1812|1812-jıl]] [[24-iyun|24-iyunnan]] [[26-dekabr|26-dekabrge]] shekem Rossiya aymaǵında júz bergen áskeriy qarama-qarsılıq. Revolyuciyadan aldınǵı Rossiya tariyxtanıwında Napoleon armiyasınıń kóp milletli quramına baylanıslı dástúriy túrde «on eki tildiń basqınshılıǵı» dep atalǵan&lt;ref&gt;[[s:ЭСБЕ/Отечественная война 1812 года|ЭСБЕ/Отечественная война 1812 года]]{{Wayback|url=[[s:ЭСБЕ/Отечественная война 1812 года]] |date=20211009052626 }} — т. XXII (1897)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Копылов Н. А''. [https://cyberleninka.ru/article/n/nashestvie-dvunadesyati-yazykov-voyna-1812-goda-glazami-soldat-inostrantsev-velikoy-armii/viewer «Нашествие двунадесяти языков»: война 1812 года глазами солдат-иностранцев Великой армии] {{Wayback|url=https://cyberleninka.ru/article/n/nashestvie-dvunadesyati-yazykov-voyna-1812-goda-glazami-soldat-inostrantsev-velikoy-armii/viewer |date=20211009052625 }} — 2012&lt;/ref&gt;.

Urıstıń sebepleri Rossiya imperiyasınıń [[Kontinental blokada|kontinent qamalın]] aktiv qollap-quwatlawdan bas tartıwı bolıp, onda Napoleon [[Ullı Britaniya hám Irlandiya Birlesken patshaliǵi|Ullı Britaniyaǵa]] qarsı tiykarǵı qural sipatında kórgen, sonday-aq, Napoleonnıń Evropa mámleketlerine qarata Rossiya máplerin esapqa almaǵan siyasatı edi.

«1812-jıldaǵı operaciyalar kólemi derlik aqılǵa sıymaytuǵın dárejede edi hám joǵaltıwlar — áskeriy hám puqaralıq, francuz basqınshıları hám rus qorǵawshıları — XX ásirde izbe-iz júz bergen eki jer júzilik urısta misli kórilmegen úlken joǵaltıwlarǵa qaramastan, búgingi kúnde de qorqınıshlı»&lt;ref&gt;''Chandler D. G.'' Foreword // Britten Austin P. 1812: The March on Moscow. London, 1993. P. 7.&lt;/ref&gt;.

Urıstıń birinshi basqıshında (1812-jıl iyunnan sentyabrge shekem) rus armiyası sawashlar menen [[Rossiya imperiyası|Rossiya]] shegaralarınan [[Moskva|Moskvaǵa]] shekem sheginedi hám Moskva janında [[Borodino sawashı|Borodino sawashın]] beredi.

Urıstıń ekinshi basqıshınıń baslanıwında (1812-jıl oktyabrden dekabrge shekem) Napoleon armiyası manyovr júrgizip, uris bolmaǵan aymaqlarda qısqı kvartiralarǵa shıǵıwǵa umtıldı, keyin bolsa Rossiya shegaralarına shekem shegindi, rus armiyası, ashlıq hám suwıqlar onı quwip bardı.

Urıs Napoleon armiyasınıń derlik tolıq joq etiliwi, Rossiya aymaǵınıń azat etiliwi hám 1813-jılı uris háreketleri Varshava gercogligi hám [[Germaniya awqamı|Germaniya]] jerlerine kóshiriliwi menen tamamlandı. Rossiya tariyxshısı N. A. Troickiy Napoleon armiyasınıń jeńiliwiniń sebepleri qatarında urista uliwma xalıqlıq qatnasıw hám rus armiyasınıń qaharmanlıǵın, Franciya armiyasınıń Rossiyanıń úlken aymaqlarında hám tábiyiy-klimat sharayatlarında áskeriy háreketlerge tayar emesligin, rus bas komandiri [[Mixail Kutuzov|M. I. Kutuzov]] hám basqa rus armiyası generallarınıń sárkardalıq qábiletlerin kórsetedi.

== Qarama-qarsılıq tariyxı ==
1789-1799-jılları Franciyada [[Ullı francuz revolyuciyası]] bolip ótti, keyin [[Napoleon I Bonapart|Napoleon Bonaparttıń]] hákimiyatqa keliwi menen juwmaqlandı. Birneshe iri monarxiya Evropa mámleketlerınıń (Rossiya hám [[Ullı Britaniya hám Irlandiya Birlesken patshalıǵı.|Ullı Britaniyanıń]] da) reakciyası dáslep Burbon monarxiyasın tiklewdi maqset etken, biraq keyin ala [[Evropa|Evropada]] francuz ekspansiyasınıń keyingi tarqalıwın toqtatıw ushın qorǵanıw qásiyetine iye bolǵan bir qatar [[Franciyaǵa qarsı koaliciyalar|Franciyaǵa qarsı koaliciyalardı]] jaratıw edi. [[Tórtinshi koaliciya urısı|Tórtinshi koaliciya]] urısı Rossiya ushın [[1807|1807-jıl]] 14-iyunde [[Fridland sawashı|Fridland sawashında]] rus áskerlerınıń jeńiliwi menen juwmaqlandı. Imperator [[Aleksandr I]] Napoleon menen [[Tilzit pitimı|Tilzit pitimın]] dúzdi, oǵan muwapıq Ullı Britaniyanıń [[Kontinental blokada|kontinental blokadasına]] qosılıw minnetlemesin aldı, bul Rossiyanıń ekonomikalıq hám siyasiy máplerine qarsı edi. Rus dvoryanları hám armiyasınıń pikirinshe, pitim shártleri mámleket ushın qorlıqlı hám masqara edi. Rus húkimeti Tilzit shártnaması hám onnan keyingi jıllardan Napoleon menen bolajaq gúres ushın kúsh toplawda paydalandı{{sfn|Бескровный|1962|с=117—118}}.

Tilzit pitimı hám Erfurt kongressı juwmaqlarına bola, Rossiya 1808-jılı Shveciyadan Finlyandiyanı tartıp aldı hám basqa bir qatar aymaqlıq qosıp aliwlardı ámelge asırdı; pútkil Evropanı boysındırıw ushın Napoleonnıń qolın bosattı{{Sfn|Богданович|1859—1860|loc=Т. 1, с. 5, 11}}. Francuz armiyaları tiykarınan Avstriya múlkleri esabınan ámelge asırılǵan bir qatar annekciyalardan keyin ([[Besinshi koaliciya urısı|Besinshi koaliciya urısına]] qarań) Rossiya imperiyası shegaralarına jaqınlastı{{Sfn|Тарле|1957—1962|loc=Т. 7, с. 446, 448}}.

=== Urıstıń sebepleri ===
==== Franciya tárepinen ====
1807-jıldan keyin Napoleonnıń tiykarǵı hám tiykarında jalǵız dushpanı [[Ullı Britaniya hám Irlandiya Birlesken patshalıǵı|Ullı Britaniya]] bolip qaldı. Ullı Britaniya Franciyanıń Amerika hám Hindstandaǵı [[Franciya koloniyaları|koloniyaların]] basıp aldı{{sfn|Черкасов|1983|с=26}} hám francuz sawdasına tosqınlıq etti. Angliya teńizde ústemlik etkenin esapqa alsaq, Napoleonnıń ogan qarsı gúresiwdegi birden-bir haqıyqıy quralı [[kontinental blokada]] bolip, onıń nátiyjeliligi basqa Evropa mámleketlerinıń sankciyalarǵa ámel etiw tilegine baylanıslı edi. Napoleon [[Aleksandr I]] den kontinental qamalın jáne de izbe-iz ámelge asırıwdı qatań talap etti, biraq Rossiyanıń tiykarǵı sawda sherigi menen qatnasıqlardı úziwdi qálemewine dus keldi{{sfn|Подмазо|2003|с=}}.

1810-jılda Rossiya húkimeti [[Neytralitet|biytárep mámleketler]] menen erkin sawdanı jolǵa qoydı, bul bolsa Rossiyaǵa Ullı Britaniya menen dáldalshılar arqalı sawda etiw imkanın berdi hám tosıq tarifın qabıl etti, bul bolsa tiykarınan import etiletuǵın francuz tovarları ushin bajıxana stavkaların asırdı{{sfn|Бескровный, Вопросы истории|1962|с=50—60}}. Bul jaǵday Franciya húkimetiniń ashıwın qozdırdı&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.museum.ru/1812/library/vernet/part34.html|title=История Наполеона. Глава XXXIV. Разрыв с Россией|author=Гораций Верне.|accessdate=2012-06-03|deadlink=no|archive-date=2012-10-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023211910/http://www.museum.ru/1812/library/vernet/part34.html}}, originalına q. {{kitap deregi|автор={{iw|Лоран, Поль-Матье|Paul-Mathieu Laurent|fr|Paul-Mathieu Laurent}}.|title=Chapitre XXXV|заглавие=Histoire de Napoléon|ссылка=https://books.google.fr/books?id=vVkvoxx1AU8C|место=Paris|издательство=J. J. Dubochet|год=1840|pages=537—538}}&lt;/ref&gt;.

Napoleon miyrasxor monarx emes edi hám sonıń ushın ol [[Dinastiyalıq neke|Evropanıń ullı monarxiya úylerinıń birinıń wákili menen neke]] arqalı taj kiyiwdiń nızamlılıǵın tastıyıqlawdı qáledi. 1808-jılı Rossiya patshalıq úyine Napoleon hám Aleksandr I nıń qarındası Ullı knyaginya [[Ekaterina Pavlovna|Ekaterina]] ortasında neke usınısı kirgizildi; usınıs Ekaterinanıń Saksen-Koburg shaxzadası penen atastırılǵanlıǵı sebepli biykar etildi. 1810-jılı Napoleonǵa ekinshi márte, bul saparı basqa ullı knyaginya —  14 jasar [[Anna Pavlovna|Anna]] (keyinrek Niderlandiya xanzadası) menen nekeden waz keshildi{{sfn|Троицкий|1994|с=185}}. Sol jılı Napoleon [[Avstriya imperiyası|Avstriya]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı malika [[Mariya-Luiza Avstriyalı|Luiza Avstriyalıǵa]] úylendi. Tariyxshı Ye. V. Tarlenıń sózlerine qaraǵanda, «Avstriya nekesi» Napoleon ushın «eger Rossiya menen jáne urıs júrgiziwge tuwrı keletuǵın jaǵdayda front artındaǵı eń úlken támiynat edi»{{Sfn|Тарле|1957—1962|loc=Т. 7, с. 446}}. Aleksandr I tárepinen Napoleonǵa eki mártebe biykarlaw hám Napoleonnıń Avstriya malikası menen nekesi rus-francuz qatnasıqlarında isenim krizisın keltirip shıǵardı hám olardı keskin jamanlastırdı{{sfn|Троицкий|1994|с=187}}.

1811-jıldıń basında [[Polsha patshaliǵi|Polshanıń]] qayta tikleniwinen qáwiplengen Rossiya bir neshe diviziyalardı Varshava gercogligi shegaralarına tarttı, bul Napoleon tárepinen gercoglıqqa qáwip sıpatında qabıl etildi&lt;ref&gt;''[[Лависс, Эрнест|Лависс Э.]], [[Рамбо, Альфред Никола|Рамбо А.]]'' [[s:Страница:История XIX века. 2 том (1800-1815)(Лависс, Рамбо 1907).djvu/166|История XIX века. Т. 2. (1800—1815). С. 154—155]]&lt;/ref&gt;.

1811-jılı Napoleon Varshavadaǵı elshisi abbat de Pradtqa: «Bes jildan keyin men pútkil dúnyanıń húkimdarı bolaman. Tek Rossiya qaladı, — men onı ezip taslayman...»&lt;ref&gt;{{kitap deregi|ссылка=https://books.google.ru/books?id=atATAAAAQAAJ|автор=Pradt de.|заглавие=Histoire de l’ambassade dans le grand duché de Varsovie en 1812|год=1815|место=P.|издательство=Chez Pillet|pages=24}}, цит. по: {{cite web|url=http://www.russianresources.lt/archive/Vilnius/Kudrin_2.html|title=Вильна в 1812 году|author=Федот Кудринский|date=1912|archiveurl=https://www.webcitation.org/6A4CqFgoD?url=http://www.russianresources.lt/archive/Vilnius/Kudrin_2.html|archivedate=2012-08-20|accessdate=2012-08-20|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
[[Kategoriya: Napoleon urısları]]
[[Kategoriya:XIX ásir urısları]]</text>
      <sha1>spir0na18zfhqofs1nt4pcjpt3ay4vh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123613</id>
      <parentid>123612</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T12:28:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123613</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14265" sha1="s3b3ei7vcxthxyadmf4o6ks8tgmclza" xml:space="preserve">{{Qurallı soqlıǵısıw infoqutısı
 |soqlıǵısıw ataması    = Franciya-Rossiya urısı
 |bólim       = [[Napoleon urısları]]
 |súwret       = French invasion of Russia collage.jpg
 |súwret ataması = Joqarı shepten saat strelkası baǵıtında: «Borodino sawashı» (L.-F.Lejyon); «Napoleon Moskva janıwında» (A.Adam); «Mishel Ney Kovno sawashında» (O. Raffe); «1812-jılı» (I.M.Pryanishnikov)
 |sáne        = [[1812|1812-jıl]] [[24-iyun]] — [[26-dekabr]] (6 ay hám 2 kún)
 |orın        = [[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Rossiya imperiyası]]
 |sebep       = 
 |nátiyje      = [[Rossiya imperiyası|Rossiya imperiyasınıń]] jeńisi
 |statusı     = 
 |ózgerisler  = 
 |qarsılas1   = [[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Birinshi Franciya imperiyası|Franciya imperiyası]]&lt;br&gt;'''Vassalları:'''&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg|21px]] [[Italiya patshaliǵi (1805—1814)|Italiya patshaliǵi]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Naples (1811).svg|21px]] [[Neapol patshaliǵi]]&lt;br&gt;[[Fayl:Bandera de España 1808-1813.svg|21px]] [[Bonapartistler Ispaniyası|Ispaniya patshaliǵi]]&lt;br&gt;[[Fayl:Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg|21px]] [[Reyn awqamı]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Duchy of Warsaw.svg|21px]] [[Varshava gercogligi]]&lt;br&gt;[[Fayl:Early Swiss cross.svg|21px]] [[Shveycariya]]&lt;br&gt;[[Fayl:Wappen-Fürstenzug29 crop.svg|21px]] Litva knyazligi (1812-jıl 1-iyuldan)&lt;br&gt;'''Awqamlaslar:'''&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Habsburg Monarchy.svg|21px]] [[Avstriya imperiyası]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|21px]] [[Prussiya (patshaliq)|Prussiya patshaliǵi]]
 |qarsılas2   = [[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Rossiya imperiyası]]
----
''Finanslıq járdem menen:''&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the United Kingdom (3-5).svg|21px]] [[Britaniya imperiyası]]
 |qarsılas3   = 
 |qarsılas4   = 
 |komandir1   = [[Fayl:Imperial Standard of Napoléon I.svg|21px]] [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Lui Nikola Davu]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Jak Makdonald]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Mishel Ney]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Klod-Viktor Perren]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Nikola Udino]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg|21px]] [[Ejen de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Naples (1811).svg|21px]] [[Ioaxim Myurat]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Westphalia.svg|21px]] [[Jerom Bonapart]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Duchy of Warsaw.svg|21px]] [[Yuzef Ponyatovskiy]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Habsburg Monarchy.svg|21px]] [[Karl Filipp cu Shvarcenberg]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|21px]] [[Lyudvig York]]
 |komandir2   = [[Fayl:Russian Imperial Standart 1730.png|21px]] [[Aleksandr I]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Mixail Kutuzov]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Mixail Bogdanovich Barklay-de-Tolli]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Pyotr Bagratyon]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Aleksandr Tormasov]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Pyotr Vitgenshteyn]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Mixail Miloradovich]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Matvey Platov]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Pavel Chichagov]]
 |komandir3   = 
 |komandir4   = 
 |kúshler1     = 610 — 685 mıń ásker&lt;br&gt;1390 qural
 |kúshler2     = 700 mıń ásker&lt;br&gt;1600 qural&lt;br&gt;
 |kúshler3     =  
 |kúshler4     = 
 |shıǵınlar1   = 340 — 400 mıń qurban bolǵanlar&lt;br&gt;100 — 200 mıń tutqınlar&lt;br&gt;1000 — 1200 qurallar&lt;br&gt;'''Ulıwma qaytımsız shıǵınlar:'''&lt;br&gt;550 — 610 mıń
 |shıǵınlar2   = 150 — 210 mıń qurban bolǵanlar&lt;br&gt;150 — 300 mıń jaradarlar hám suwıq urǵanlar&lt;br&gt;'''Ulıwma shıǵınlar:'''&lt;br&gt; 350 — 500 mıń
 |shıǵınlar3   = 
 |shıǵınlar4   = 
 |ulıwma shıǵınlar     = 
 |puqaralıq shıǵınlar = 
 |commons    = 
 |eskertiw     = 
}}
'''Franciya-Rossiya urısı''' ({{lang-ru|Отечественная война}}), francuz tariyxshılıǵında — ''1812-jılǵı Rossiya kampaniyası'' ({{lang-fr|Campagne de Russie 1812}}) — [[Rossiya imperiyası|Rossiya]] hám [[Birinshi Franciya imperiyası|Birinshi Franciya imperiyaları]] ortasında [[1812|1812-jıl]] [[24-iyun|24-iyunnan]] [[26-dekabr|26-dekabrge]] shekem Rossiya aymaǵında júz bergen áskeriy qarama-qarsılıq. Revolyuciyadan aldınǵı Rossiya tariyxtanıwında Napoleon armiyasınıń kóp milletli quramına baylanıslı dástúriy túrde «on eki tildiń basqınshılıǵı» dep atalǵan&lt;ref&gt;[[s:ЭСБЕ/Отечественная война 1812 года|ЭСБЕ/Отечественная война 1812 года]]{{Wayback|url=[[s:ЭСБЕ/Отечественная война 1812 года]] |date=20211009052626 }} — т. XXII (1897)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Копылов Н. А''. [https://cyberleninka.ru/article/n/nashestvie-dvunadesyati-yazykov-voyna-1812-goda-glazami-soldat-inostrantsev-velikoy-armii/viewer «Нашествие двунадесяти языков»: война 1812 года глазами солдат-иностранцев Великой армии] {{Wayback|url=https://cyberleninka.ru/article/n/nashestvie-dvunadesyati-yazykov-voyna-1812-goda-glazami-soldat-inostrantsev-velikoy-armii/viewer |date=20211009052625 }} — 2012&lt;/ref&gt;.

Urıstıń sebepleri Rossiya imperiyasınıń [[Kontinental blokada|kontinent qamalın]] aktiv qollap-quwatlawdan bas tartıwı bolıp, onda Napoleon [[Ullı Britaniya hám Irlandiya Birlesken patshaliǵi|Ullı Britaniyaǵa]] qarsı tiykarǵı qural sipatında kórgen, sonday-aq, Napoleonnıń Evropa mámleketlerine qarata Rossiya máplerin esapqa almaǵan siyasatı edi.

«1812-jıldaǵı operaciyalar kólemi derlik aqılǵa sıymaytuǵın dárejede edi hám joǵaltıwlar — áskeriy hám puqaralıq, francuz basqınshıları hám rus qorǵawshıları — XX ásirde izbe-iz júz bergen eki jer júzilik urısta misli kórilmegen úlken joǵaltıwlarǵa qaramastan, búgingi kúnde de qorqınıshlı»&lt;ref&gt;''Chandler D. G.'' Foreword // Britten Austin P. 1812: The March on Moscow. London, 1993. P. 7.&lt;/ref&gt;.

Urıstıń birinshi basqıshında (1812-jıl iyunnan sentyabrge shekem) rus armiyası sawashlar menen [[Rossiya imperiyası|Rossiya]] shegaralarınan [[Moskva|Moskvaǵa]] shekem sheginedi hám Moskva janında [[Borodino sawashı|Borodino sawashın]] beredi.

Urıstıń ekinshi basqıshınıń baslanıwında (1812-jıl oktyabrden dekabrge shekem) Napoleon armiyası manyovr júrgizip, uris bolmaǵan aymaqlarda qısqı kvartiralarǵa shıǵıwǵa umtıldı, keyin bolsa Rossiya shegaralarına shekem shegindi, rus armiyası, ashlıq hám suwıqlar onı quwip bardı.

Urıs Napoleon armiyasınıń derlik tolıq joq etiliwi, Rossiya aymaǵınıń azat etiliwi hám 1813-jılı uris háreketleri Varshava gercogligi hám [[Germaniya awqamı|Germaniya]] jerlerine kóshiriliwi menen tamamlandı. Rossiya tariyxshısı N. A. Troickiy Napoleon armiyasınıń jeńiliwiniń sebepleri qatarında urista uliwma xalıqlıq qatnasıw hám rus armiyasınıń qaharmanlıǵın, Franciya armiyasınıń Rossiyanıń úlken aymaqlarında hám tábiyiy-klimat sharayatlarında áskeriy háreketlerge tayar emesligin, rus bas komandiri [[Mixail Kutuzov|M. I. Kutuzov]] hám basqa rus armiyası generallarınıń sárkardalıq qábiletlerin kórsetedi.

== Qarama-qarsılıq tariyxı ==
1789-1799-jılları Franciyada [[Ullı francuz revolyuciyası]] bolip ótti, keyin [[Napoleon I Bonapart|Napoleon Bonaparttıń]] hákimiyatqa keliwi menen juwmaqlandı. Birneshe iri monarxiya Evropa mámleketlerınıń (Rossiya hám [[Ullı Britaniya hám Irlandiya Birlesken patshalıǵı.|Ullı Britaniyanıń]] da) reakciyası dáslep Burbon monarxiyasın tiklewdi maqset etken, biraq keyin ala [[Evropa|Evropada]] francuz ekspansiyasınıń keyingi tarqalıwın toqtatıw ushın qorǵanıw qásiyetine iye bolǵan bir qatar [[Franciyaǵa qarsı koaliciyalar|Franciyaǵa qarsı koaliciyalardı]] jaratıw edi. [[Tórtinshi koaliciya urısı|Tórtinshi koaliciya]] urısı Rossiya ushın [[1807|1807-jıl]] 14-iyunde [[Fridland sawashı|Fridland sawashında]] rus áskerlerınıń jeńiliwi menen juwmaqlandı. Imperator [[Aleksandr I]] Napoleon menen [[Tilzit pitimı|Tilzit pitimın]] dúzdi, oǵan muwapıq Ullı Britaniyanıń [[Kontinental blokada|kontinental blokadasına]] qosılıw minnetlemesin aldı, bul Rossiyanıń ekonomikalıq hám siyasiy máplerine qarsı edi. Rus dvoryanları hám armiyasınıń pikirinshe, pitim shártleri mámleket ushın qorlıqlı hám masqara edi. Rus húkimeti Tilzit shártnaması hám onnan keyingi jıllardan Napoleon menen bolajaq gúres ushın kúsh toplawda paydalandı{{sfn|Бескровный|1962|с=117—118}}.

Tilzit pitimı hám Erfurt kongressı juwmaqlarına bola, Rossiya 1808-jılı Shveciyadan Finlyandiyanı tartıp aldı hám basqa bir qatar aymaqlıq qosıp aliwlardı ámelge asırdı; pútkil Evropanı boysındırıw ushın Napoleonnıń qolın bosattı{{Sfn|Богданович|1859—1860|loc=Т. 1, с. 5, 11}}. Francuz armiyaları tiykarınan Avstriya múlkleri esabınan ámelge asırılǵan bir qatar annekciyalardan keyin ([[Besinshi koaliciya urısı|Besinshi koaliciya urısına]] qarań) Rossiya imperiyası shegaralarına jaqınlastı{{Sfn|Тарле|1957—1962|loc=Т. 7, с. 446, 448}}.

=== Urıstıń sebepleri ===
==== Franciya tárepinen ====
1807-jıldan keyin Napoleonnıń tiykarǵı hám tiykarında jalǵız dushpanı [[Ullı Britaniya hám Irlandiya Birlesken patshalıǵı|Ullı Britaniya]] bolip qaldı. Ullı Britaniya Franciyanıń Amerika hám Hindstandaǵı [[Franciya koloniyaları|koloniyaların]] basıp aldı{{sfn|Черкасов|1983|с=26}} hám francuz sawdasına tosqınlıq etti. Angliya teńizde ústemlik etkenin esapqa alsaq, Napoleonnıń ogan qarsı gúresiwdegi birden-bir haqıyqıy quralı [[kontinental blokada]] bolip, onıń nátiyjeliligi basqa Evropa mámleketlerinıń sankciyalarǵa ámel etiw tilegine baylanıslı edi. Napoleon [[Aleksandr I]] den kontinental qamalın jáne de izbe-iz ámelge asırıwdı qatań talap etti, biraq Rossiyanıń tiykarǵı sawda sherigi menen qatnasıqlardı úziwdi qálemewine dus keldi{{sfn|Подмазо|2003|с=}}.

1810-jılda Rossiya húkimeti [[Neytralitet|biytárep mámleketler]] menen erkin sawdanı jolǵa qoydı, bul bolsa Rossiyaǵa Ullı Britaniya menen dáldalshılar arqalı sawda etiw imkanın berdi hám tosıq tarifın qabıl etti, bul bolsa tiykarınan import etiletuǵın francuz tovarları ushin bajıxana stavkaların asırdı{{sfn|Бескровный, Вопросы истории|1962|с=50—60}}. Bul jaǵday Franciya húkimetiniń ashıwın qozdırdı&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.museum.ru/1812/library/vernet/part34.html|title=История Наполеона. Глава XXXIV. Разрыв с Россией|author=Гораций Верне.|accessdate=2012-06-03|deadlink=no|archive-date=2012-10-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023211910/http://www.museum.ru/1812/library/vernet/part34.html}}, originalına q. {{kitap deregi|автор={{iw|Лоран, Поль-Матье|Paul-Mathieu Laurent|fr|Paul-Mathieu Laurent}}.|title=Chapitre XXXV|заглавие=Histoire de Napoléon|ссылка=https://books.google.fr/books?id=vVkvoxx1AU8C|место=Paris|издательство=J. J. Dubochet|год=1840|pages=537—538}}&lt;/ref&gt;.

Napoleon miyrasxor monarx emes edi hám sonıń ushın ol [[Dinastiyalıq neke|Evropanıń ullı monarxiya úylerinıń birinıń wákili menen neke]] arqalı taj kiyiwdiń nızamlılıǵın tastıyıqlawdı qáledi. 1808-jılı Rossiya patshalıq úyine Napoleon hám Aleksandr I nıń qarındası Ullı knyaginya [[Ekaterina Pavlovna|Ekaterina]] ortasında neke usınısı kirgizildi; usınıs Ekaterinanıń Saksen-Koburg shaxzadası penen atastırılǵanlıǵı sebepli biykar etildi. 1810-jılı Napoleonǵa ekinshi márte, bul saparı basqa ullı knyaginya —  14 jasar [[Anna Pavlovna|Anna]] (keyinrek Niderlandiya xanzadası) menen nekeden waz keshildi{{sfn|Троицкий|1994|с=185}}. Sol jılı Napoleon [[Avstriya imperiyası|Avstriya]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı malika [[Mariya-Luiza Avstriyalı|Luiza Avstriyalıǵa]] úylendi. Tariyxshı Ye. V. Tarlenıń sózlerine qaraǵanda, «Avstriya nekesi» Napoleon ushın «eger Rossiya menen jáne urıs júrgiziwge tuwrı keletuǵın jaǵdayda front artındaǵı eń úlken támiynat edi»{{Sfn|Тарле|1957—1962|loc=Т. 7, с. 446}}. Aleksandr I tárepinen Napoleonǵa eki mártebe biykarlaw hám Napoleonnıń Avstriya malikası menen nekesi rus-francuz qatnasıqlarında isenim krizisın keltirip shıǵardı hám olardı keskin jamanlastırdı{{sfn|Троицкий|1994|с=187}}.

1811-jıldıń basında [[Polsha patshaliǵi|Polshanıń]] qayta tikleniwinen qáwiplengen Rossiya bir neshe diviziyalardı [[Varshava gercogligi]] shegaralarına tarttı, bul Napoleon tárepinen gercoglıqqa qáwip sıpatında qabıl etildi&lt;ref&gt;''[[Лависс, Эрнест|Лависс Э.]], [[Рамбо, Альфред Никола|Рамбо А.]]'' [[s:Страница:История XIX века. 2 том (1800-1815)(Лависс, Рамбо 1907).djvu/166|История XIX века. Т. 2. (1800—1815). С. 154—155]]&lt;/ref&gt;.

1811-jılı Napoleon Varshavadaǵı elshisi abbat de Pradtqa: «Bes jildan keyin men pútkil dúnyanıń húkimdarı bolaman. Tek Rossiya qaladı, — men onı ezip taslayman...»&lt;ref&gt;{{kitap deregi|ссылка=https://books.google.ru/books?id=atATAAAAQAAJ|автор=Pradt de.|заглавие=Histoire de l’ambassade dans le grand duché de Varsovie en 1812|год=1815|место=P.|издательство=Chez Pillet|pages=24}}, цит. по: {{cite web|url=http://www.russianresources.lt/archive/Vilnius/Kudrin_2.html|title=Вильна в 1812 году|author=Федот Кудринский|date=1912|archiveurl=https://www.webcitation.org/6A4CqFgoD?url=http://www.russianresources.lt/archive/Vilnius/Kudrin_2.html|archivedate=2012-08-20|accessdate=2012-08-20|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
[[Kategoriya: Napoleon urısları]]
[[Kategoriya:XIX ásir urısları]]</text>
      <sha1>s3b3ei7vcxthxyadmf4o6ks8tgmclza</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123614</id>
      <parentid>123613</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T12:32:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123614</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14263" sha1="56wdlr2e8njy31zua7aw80mas5bu8z4" xml:space="preserve">{{Qurallı soqlıǵısıw infoqutısı
 |soqlıǵısıw ataması    = Franciya-Rossiya urısı
 |bólim       = [[Napoleon urısları]]
 |súwret       = French invasion of Russia collage.jpg
 |súwret ataması = Joqarı shepten saat strelkası baǵıtında: «Borodino sawashı» (L.-F.Lejyon); «Napoleon Moskva janıwında» (A.Adam); «Mishel Ney Kovno sawashında» (O. Raffe); «1812-jılı» (I.M.Pryanishnikov)
 |sáne        = [[1812|1812-jıl]] [[24-iyun]] — [[26-dekabr]] (6 ay hám 2 kún)
 |orın        = [[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Rossiya imperiyası]]
 |sebep       = 
 |nátiyje      = [[Rossiya imperiyası|Rossiya imperiyasınıń]] jeńisi
 |statusı     = 
 |ózgerisler  = 
 |qarsılas1   = [[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Birinshi Franciya imperiyası|Franciya imperiyası]]&lt;br&gt;'''Vassalları:'''&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg|21px]] [[Italiya patshaliǵi (1805—1814)|Italiya patshaliǵi]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Naples (1811).svg|21px]] [[Neapol patshaliǵi]]&lt;br&gt;[[Fayl:Bandera de España 1808-1813.svg|21px]] [[Bonapartistler Ispaniyası|Ispaniya patshaliǵi]]&lt;br&gt;[[Fayl:Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg|21px]] [[Reyn awqamı]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Duchy of Warsaw.svg|21px]] [[Varshava gercogligi]]&lt;br&gt;[[Fayl:Early Swiss cross.svg|21px]] [[Shveycariya]]&lt;br&gt;[[Fayl:Wappen-Fürstenzug29 crop.svg|21px]] Litva knyazligi (1812-jıl 1-iyuldan)&lt;br&gt;'''Awqamlaslar:'''&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Habsburg Monarchy.svg|21px]] [[Avstriya imperiyası]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|21px]] [[Prussiya (patshaliq)|Prussiya patshaliǵi]]
 |qarsılas2   = [[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Rossiya imperiyası]]
----
''Finanslıq járdem menen:''&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the United Kingdom (3-5).svg|21px]] [[Britaniya imperiyası]]
 |qarsılas3   = 
 |qarsılas4   = 
 |komandir1   = [[Fayl:Imperial Standard of Napoléon I.svg|21px]] [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Lui Nikola Davu]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Jak Makdonald]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Mishel Ney]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Klod-Viktor Perren]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Nikola Udino]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg|21px]] [[Ejen de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Naples (1811).svg|21px]] [[Ioaxim Myurat]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Westphalia.svg|21px]] [[Jerom Bonapart]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Duchy of Warsaw.svg|21px]] [[Yuzef Ponyatovskiy]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Habsburg Monarchy.svg|21px]] [[Karl Filipp cu Shvarcenberg]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|21px]] [[Lyudvig York]]
 |komandir2   = [[Fayl:Russian Imperial Standart 1730.png|21px]] [[Aleksandr I]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Mixail Kutuzov]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Mixail Bogdanovich Barklay-de-Tolli]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Pyotr Bagratyon]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Aleksandr Tormasov]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Pyotr Vitgenshteyn]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Mixail Miloradovich]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Matvey Platov]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Pavel Chichagov]]
 |komandir3   = 
 |komandir4   = 
 |kúshler1     = 610 — 685 mıń ásker&lt;br&gt;1390 qural
 |kúshler2     = 700 mıń ásker&lt;br&gt;1600 qural&lt;br&gt;
 |kúshler3     =  
 |kúshler4     = 
 |shıǵınlar1   = 340 — 400 mıń qurban bolǵanlar&lt;br&gt;100 — 200 mıń tutqınlar&lt;br&gt;1000 — 1200 qurallar&lt;br&gt;'''Ulıwma qaytımsız shıǵınlar:'''&lt;br&gt;550 — 610 mıń
 |shıǵınlar2   = 150 — 210 mıń qurban bolǵanlar&lt;br&gt;150 — 300 mıń jaradarlar hám suwıq urǵanlar&lt;br&gt;'''Ulıwma shıǵınlar:'''&lt;br&gt; 350 — 500 mıń
 |shıǵınlar3   = 
 |shıǵınlar4   = 
 |ulıwma shıǵınlar     = 
 |puqaralıq shıǵınlar = 
 |commons    = 
 |eskertiw     = 
}}
'''Franciya-Rossiya urısı''' ({{lang-ru|Отечественная война}}), francuz tariyxshılıǵında — ''1812-jılǵı Rossiya kampaniyası'' ({{lang-fr|Campagne de Russie 1812}}) — [[Rossiya imperiyası|Rossiya]] hám [[Birinshi Franciya imperiyası|Birinshi Franciya imperiyaları]] ortasında [[1812|1812-jıl]] [[24-iyun|24-iyunnan]] [[26-dekabr|26-dekabrge]] shekem Rossiya aymaǵında júz bergen áskeriy qarama-qarsılıq. Revolyuciyadan aldınǵı Rossiya tariyxtanıwında Napoleon armiyasınıń kóp milletli quramına baylanıslı dástúriy túrde «on eki tildiń basqınshılıǵı» dep atalǵan&lt;ref&gt;[[s:ЭСБЕ/Отечественная война 1812 года|ЭСБЕ/Отечественная война 1812 года]]{{Wayback|url=[[s:ЭСБЕ/Отечественная война 1812 года]] |date=20211009052626 }} — т. XXII (1897)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Копылов Н. А''. [https://cyberleninka.ru/article/n/nashestvie-dvunadesyati-yazykov-voyna-1812-goda-glazami-soldat-inostrantsev-velikoy-armii/viewer «Нашествие двунадесяти языков»: война 1812 года глазами солдат-иностранцев Великой армии] {{Wayback|url=https://cyberleninka.ru/article/n/nashestvie-dvunadesyati-yazykov-voyna-1812-goda-glazami-soldat-inostrantsev-velikoy-armii/viewer |date=20211009052625 }} — 2012&lt;/ref&gt;.

Urıstıń sebepleri Rossiya imperiyasınıń [[Kontinental blokada|kontinent qamalın]] aktiv qollap-quwatlawdan bas tartıwı bolıp, onda Napoleon [[Ullı Britaniya hám Irlandiya Birlesken patshaliǵi|Ullı Britaniyaǵa]] qarsı tiykarǵı qural sipatında kórgen, sonday-aq, Napoleonnıń Evropa mámleketlerine qarata Rossiya máplerin esapqa almaǵan siyasatı edi.

«1812-jıldaǵı operaciyalar kólemi derlik aqılǵa sıymaytuǵın dárejede edi hám joǵaltıwlar — áskeriy hám puqaralıq, francuz basqınshıları hám rus qorǵawshıları — XX ásirde izbe-iz júz bergen eki jer júzilik urısta misli kórilmegen úlken joǵaltıwlarǵa qaramastan, búgingi kúnde de qorqınıshlı»&lt;ref&gt;''Chandler D. G.'' Foreword // Britten Austin P. 1812: The March on Moscow. London, 1993. P. 7.&lt;/ref&gt;.

Urıstıń birinshi basqıshında (1812-jıl iyunnan sentyabrge shekem) rus armiyası sawashlar menen [[Rossiya imperiyası|Rossiya]] shegaralarınan [[Moskva|Moskvaǵa]] shekem sheginedi hám Moskva janında [[Borodino sawashı|Borodino sawashın]] beredi.

Urıstıń ekinshi basqıshınıń baslanıwında (1812-jıl oktyabrden dekabrge shekem) Napoleon armiyası manyovr júrgizip, uris bolmaǵan aymaqlarda qısqı kvartiralarǵa shıǵıwǵa umtıldı, keyin bolsa Rossiya shegaralarına shekem shegindi, rus armiyası, ashlıq hám suwıqlar onı quwip bardı.

Urıs Napoleon armiyasınıń derlik tolıq joq etiliwi, Rossiya aymaǵınıń azat etiliwi hám 1813-jılı uris háreketleri Varshava gercogligi hám [[Germaniya awqamı|Germaniya]] jerlerine kóshiriliwi menen tamamlandı. Rossiya tariyxshısı N. A. Troickiy Napoleon armiyasınıń jeńiliwiniń sebepleri qatarında urista uliwma xalıqlıq qatnasıw hám rus armiyasınıń qaharmanlıǵın, Franciya armiyasınıń Rossiyanıń úlken aymaqlarında hám tábiyiy-klimat sharayatlarında áskeriy háreketlerge tayar emesligin, rus bas komandiri [[Mixail Kutuzov|M. I. Kutuzov]] hám basqa rus armiyası generallarınıń sárkardalıq qábiletlerin kórsetedi.

== Qarama-qarsılıq tariyxı ==
1789-1799-jılları Franciyada [[Ullı francuz revolyuciyası]] bolip ótti, keyin [[Napoleon I Bonapart|Napoleon Bonaparttıń]] hákimiyatqa keliwi menen juwmaqlandı. Birneshe iri monarxiya Evropa mámleketlerınıń (Rossiya hám [[Ullı Britaniya hám Irlandiya Birlesken patshalıǵı.|Ullı Britaniyanıń]] da) reakciyası dáslep Burbon monarxiyasın tiklewdi maqset etken, biraq keyin ala [[Evropa|Evropada]] francuz ekspansiyasınıń keyingi tarqalıwın toqtatıw ushın qorǵanıw qásiyetine iye bolǵan bir qatar [[Franciyaǵa qarsı koaliciyalar|Franciyaǵa qarsı koaliciyalardı]] jaratıw edi. [[Tórtinshi koaliciya urısı|Tórtinshi koaliciya]] urısı Rossiya ushın [[1807|1807-jıl]] 14-iyunde [[Fridland sawashı|Fridland sawashında]] rus áskerlerınıń jeńiliwi menen juwmaqlandı. Imperator [[Aleksandr I]] Napoleon menen [[Tilzit pitimi|Tilzit pitimin]] dúzdi, oǵan muwapıq Ullı Britaniyanıń [[Kontinental blokada|kontinental blokadasına]] qosılıw minnetlemesin aldı, bul Rossiyanıń ekonomikalıq hám siyasiy máplerine qarsı edi. Rus dvoryanları hám armiyasınıń pikirinshe, pitim shártleri mámleket ushın qorlıqlı hám masqara edi. Rus húkimeti Tilzit shártnaması hám onnan keyingi jıllardan Napoleon menen bolajaq gúres ushın kúsh toplawda paydalandı{{sfn|Бескровный|1962|с=117—118}}.

Tilzit pitimı hám Erfurt kongressı juwmaqlarına bola, Rossiya 1808-jılı Shveciyadan Finlyandiyanı tartıp aldı hám basqa bir qatar aymaqlıq qosıp aliwlardı ámelge asırdı; pútkil Evropanı boysındırıw ushın Napoleonnıń qolın bosattı{{Sfn|Богданович|1859—1860|loc=Т. 1, с. 5, 11}}. Francuz armiyaları tiykarınan Avstriya múlkleri esabınan ámelge asırılǵan bir qatar annekciyalardan keyin ([[Besinshi koaliciya urısı|Besinshi koaliciya urısına]] qarań) Rossiya imperiyası shegaralarına jaqınlastı{{Sfn|Тарле|1957—1962|loc=Т. 7, с. 446, 448}}.

=== Urıstıń sebepleri ===
==== Franciya tárepinen ====
1807-jıldan keyin Napoleonnıń tiykarǵı hám tiykarında jalǵız dushpanı [[Ullı Britaniya hám Irlandiya Birlesken patshalıǵı|Ullı Britaniya]] bolip qaldı. Ullı Britaniya Franciyanıń Amerika hám Hindstandaǵı [[Franciya koloniyaları|koloniyaların]] basıp aldı{{sfn|Черкасов|1983|с=26}} hám francuz sawdasına tosqınlıq etti. Angliya teńizde ústemlik etkenin esapqa alsaq, Napoleonnıń ogan qarsı gúresiwdegi birden-bir haqıyqıy quralı [[kontinental blokada]] bolip, onıń nátiyjeliligi basqa Evropa mámleketlerinıń sankciyalarǵa ámel etiw tilegine baylanıslı edi. Napoleon [[Aleksandr I]] den kontinental qamalın jáne de izbe-iz ámelge asırıwdı qatań talap etti, biraq Rossiyanıń tiykarǵı sawda sherigi menen qatnasıqlardı úziwdi qálemewine dus keldi{{sfn|Подмазо|2003|с=}}.

1810-jılda Rossiya húkimeti [[Neytralitet|biytárep mámleketler]] menen erkin sawdanı jolǵa qoydı, bul bolsa Rossiyaǵa Ullı Britaniya menen dáldalshılar arqalı sawda etiw imkanın berdi hám tosıq tarifın qabıl etti, bul bolsa tiykarınan import etiletuǵın francuz tovarları ushin bajıxana stavkaların asırdı{{sfn|Бескровный, Вопросы истории|1962|с=50—60}}. Bul jaǵday Franciya húkimetiniń ashıwın qozdırdı&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.museum.ru/1812/library/vernet/part34.html|title=История Наполеона. Глава XXXIV. Разрыв с Россией|author=Гораций Верне.|accessdate=2012-06-03|deadlink=no|archive-date=2012-10-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023211910/http://www.museum.ru/1812/library/vernet/part34.html}}, originalına q. {{kitap deregi|автор={{iw|Лоран, Поль-Матье|Paul-Mathieu Laurent|fr|Paul-Mathieu Laurent}}.|title=Chapitre XXXV|заглавие=Histoire de Napoléon|ссылка=https://books.google.fr/books?id=vVkvoxx1AU8C|место=Paris|издательство=J. J. Dubochet|год=1840|pages=537—538}}&lt;/ref&gt;.

Napoleon miyrasxor monarx emes edi hám sonıń ushın ol [[Dinastiyalıq neke|Evropanıń ullı monarxiya úylerinıń birinıń wákili menen neke]] arqalı taj kiyiwdiń nızamlılıǵın tastıyıqlawdı qáledi. 1808-jılı Rossiya patshalıq úyine Napoleon hám Aleksandr I nıń qarındası Ullı knyaginya [[Ekaterina Pavlovna|Ekaterina]] ortasında neke usınısı kirgizildi; usınıs Ekaterinanıń Saksen-Koburg shaxzadası penen atastırılǵanlıǵı sebepli biykar etildi. 1810-jılı Napoleonǵa ekinshi márte, bul saparı basqa ullı knyaginya —  14 jasar [[Anna Pavlovna|Anna]] (keyinrek Niderlandiya xanzadası) menen nekeden waz keshildi{{sfn|Троицкий|1994|с=185}}. Sol jılı Napoleon [[Avstriya imperiyası|Avstriya]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı malika [[Mariya-Luiza Avstriyalı|Luiza Avstriyalıǵa]] úylendi. Tariyxshı Ye. V. Tarlenıń sózlerine qaraǵanda, «Avstriya nekesi» Napoleon ushın «eger Rossiya menen jáne urıs júrgiziwge tuwrı keletuǵın jaǵdayda front artındaǵı eń úlken támiynat edi»{{Sfn|Тарле|1957—1962|loc=Т. 7, с. 446}}. Aleksandr I tárepinen Napoleonǵa eki mártebe biykarlaw hám Napoleonnıń Avstriya malikası menen nekesi rus-francuz qatnasıqlarında isenim krizisın keltirip shıǵardı hám olardı keskin jamanlastırdı{{sfn|Троицкий|1994|с=187}}.

1811-jıldıń basında [[Polsha patshaliǵi|Polshanıń]] qayta tikleniwinen qáwiplengen Rossiya bir neshe diviziyalardı [[Varshava gercogligi]] shegaralarına tarttı, bul Napoleon tárepinen gercoglıqqa qáwip sıpatında qabıl etildi&lt;ref&gt;''[[Лависс, Эрнест|Лависс Э.]], [[Рамбо, Альфред Никола|Рамбо А.]]'' [[s:Страница:История XIX века. 2 том (1800-1815)(Лависс, Рамбо 1907).djvu/166|История XIX века. Т. 2. (1800—1815). С. 154—155]]&lt;/ref&gt;.

1811-jılı Napoleon Varshavadaǵı elshisi abbat de Pradtqa: «Bes jildan keyin men pútkil dúnyanıń húkimdarı bolaman. Tek Rossiya qaladı, — men onı ezip taslayman...»&lt;ref&gt;{{kitap deregi|ссылка=https://books.google.ru/books?id=atATAAAAQAAJ|автор=Pradt de.|заглавие=Histoire de l’ambassade dans le grand duché de Varsovie en 1812|год=1815|место=P.|издательство=Chez Pillet|pages=24}}, цит. по: {{cite web|url=http://www.russianresources.lt/archive/Vilnius/Kudrin_2.html|title=Вильна в 1812 году|author=Федот Кудринский|date=1912|archiveurl=https://www.webcitation.org/6A4CqFgoD?url=http://www.russianresources.lt/archive/Vilnius/Kudrin_2.html|archivedate=2012-08-20|accessdate=2012-08-20|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
[[Kategoriya: Napoleon urısları]]
[[Kategoriya:XIX ásir urısları]]</text>
      <sha1>56wdlr2e8njy31zua7aw80mas5bu8z4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123676</id>
      <parentid>123614</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T15:02:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123676</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15361" sha1="m5p18n9obm933anroz9ga9385walq6b" xml:space="preserve">{{Qurallı soqlıǵısıw infoqutısı
 |soqlıǵısıw ataması    = Franciya-Rossiya urısı
 |bólim       = [[Napoleon urısları]]
 |súwret       = French invasion of Russia collage.jpg
 |súwret ataması = Joqarı shepten saat strelkası baǵıtında: «Borodino sawashı» (L.-F.Lejyon); «Napoleon Moskva janıwında» (A.Adam); «Mishel Ney Kovno sawashında» (O. Raffe); «1812-jılı» (I.M.Pryanishnikov)
 |sáne        = [[1812|1812-jıl]] [[24-iyun]] — [[26-dekabr]] (6 ay hám 2 kún)
 |orın        = [[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Rossiya imperiyası]]
 |sebep       = 
 |nátiyje      = [[Rossiya imperiyası|Rossiya imperiyasınıń]] jeńisi
 |statusı     = 
 |ózgerisler  = 
 |qarsılas1   = [[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Birinshi Franciya imperiyası|Franciya imperiyası]]&lt;br&gt;'''Vassalları:'''&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg|21px]] [[Italiya patshaliǵi (1805—1814)|Italiya patshaliǵi]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Naples (1811).svg|21px]] [[Neapol patshaliǵi]]&lt;br&gt;[[Fayl:Bandera de España 1808-1813.svg|21px]] [[Bonapartistler Ispaniyası|Ispaniya patshaliǵi]]&lt;br&gt;[[Fayl:Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg|21px]] [[Reyn awqamı]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Duchy of Warsaw.svg|21px]] [[Varshava gercogligi]]&lt;br&gt;[[Fayl:Early Swiss cross.svg|21px]] [[Shveycariya]]&lt;br&gt;[[Fayl:Wappen-Fürstenzug29 crop.svg|21px]] Litva knyazligi (1812-jıl 1-iyuldan)&lt;br&gt;'''Awqamlaslar:'''&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Habsburg Monarchy.svg|21px]] [[Avstriya imperiyası]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|21px]] [[Prussiya (patshaliq)|Prussiya patshaliǵi]]
 |qarsılas2   = [[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Rossiya imperiyası]]
----
''Finanslıq járdem menen:''&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the United Kingdom (3-5).svg|21px]] [[Britaniya imperiyası]]&lt;ref&gt;{{Статья|ссылка=https://www.elibrary.ru/item.asp?id=41555366|автор=Куницын А. А., [[Орлов, Александр Анатольевич (историк)|Орлов А. А.]]|заглавие=«Лепта прядильщиц». Денежная помощь британцев россиянам после Отечественной войны 1812 года|год=2019|издание=Историческая экспертиза|выпуск=2|страницы=172—187}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Статья|ссылка=http://www.reenactor.ru/ARH/PDF/Nosova_00.pdf|автор=Носова Г. В.|заглавие=К вопросу об английской финансовой помощи России в 1812г.|год=2007|издание=Отечественная война 1812 года и российская провинция в событиях, человеческих судьбах и музейных коллекциях|archivedate=2021-04-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210411193342/http://www.reenactor.ru/ARH/PDF/Nosova_00.pdf}}&lt;/ref&gt;
 |qarsılas3   = 
 |qarsılas4   = 
 |komandir1   = [[Fayl:Imperial Standard of Napoléon I.svg|21px]] [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Lui Nikola Davu]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Jak Makdonald]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Mishel Ney]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Klod-Viktor Perren]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of France.svg|21px]] [[Nikola Udino]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg|21px]] [[Ejen de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Naples (1811).svg|21px]] [[Ioaxim Myurat]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Westphalia.svg|21px]] [[Jerom Bonapart]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Duchy of Warsaw.svg|21px]] [[Yuzef Ponyatovskiy]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Habsburg Monarchy.svg|21px]] [[Karl Filipp cu Shvarcenberg]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|21px]] [[Lyudvig York]]
 |komandir2   = [[Fayl:Russian Imperial Standart 1730.png|21px]] [[Aleksandr I]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Mixail Kutuzov]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Mixail Bogdanovich Barklay-de-Tolli]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Pyotr Bagratyon]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Aleksandr Tormasov]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Pyotr Vitgenshteyn]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Mixail Miloradovich]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Matvey Platov]]&lt;br&gt;[[Fayl:Flag of Russia.svg|21px]] [[Pavel Chichagov]]
 |komandir3   = 
 |komandir4   = 
 |kúshler1     = 610 — 685 mıń ásker&lt;br&gt;1390 qural
 |kúshler2     = 700 mıń ásker&lt;br&gt;1600 qural&lt;br&gt;
 |kúshler3     =  
 |kúshler4     = 
 |shıǵınlar1   = 340 — 400 mıń qurban bolǵanlar&lt;br&gt;100 — 200 mıń tutqınlar&lt;br&gt;1000 — 1200 qurallar&lt;br&gt;'''Ulıwma qaytımsız shıǵınlar:'''&lt;br&gt;550 — 610 mıń
 |shıǵınlar2   = 150 — 210 mıń qurban bolǵanlar&lt;br&gt;150 — 300 mıń jaradarlar hám suwıq urǵanlar&lt;br&gt;'''Ulıwma shıǵınlar:'''&lt;br&gt; 350 — 500 mıń
 |shıǵınlar3   = 
 |shıǵınlar4   = 
 |ulıwma shıǵınlar     = 
 |puqaralıq shıǵınlar = 
 |commons    = 
 |eskertiw     = 
}}
'''Franciya-Rossiya urısı''' ({{lang-ru|Отечественная война}}), francuz tariyxshılıǵında — ''1812-jılǵı Rossiya kampaniyası'' ({{lang-fr|Campagne de Russie 1812}}) — [[Rossiya imperiyası|Rossiya]] hám [[Birinshi Franciya imperiyası|Birinshi Franciya imperiyaları]] ortasında [[1812|1812-jıl]] [[24-iyun|24-iyunnan]] [[26-dekabr|26-dekabrge]] shekem Rossiya aymaǵında júz bergen áskeriy qarama-qarsılıq. Revolyuciyadan aldınǵı Rossiya tariyxtanıwında Napoleon armiyasınıń kóp milletli quramına baylanıslı dástúriy túrde «on eki tildiń basqınshılıǵı» dep atalǵan&lt;ref&gt;[[s:ЭСБЕ/Отечественная война 1812 года|ЭСБЕ/Отечественная война 1812 года]]{{Wayback|url=[[s:ЭСБЕ/Отечественная война 1812 года]] |date=20211009052626 }} — т. XXII (1897)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Копылов Н. А''. [https://cyberleninka.ru/article/n/nashestvie-dvunadesyati-yazykov-voyna-1812-goda-glazami-soldat-inostrantsev-velikoy-armii/viewer «Нашествие двунадесяти языков»: война 1812 года глазами солдат-иностранцев Великой армии] {{Wayback|url=https://cyberleninka.ru/article/n/nashestvie-dvunadesyati-yazykov-voyna-1812-goda-glazami-soldat-inostrantsev-velikoy-armii/viewer |date=20211009052625 }} — 2012&lt;/ref&gt;.

Urıstıń sebepleri Rossiya imperiyasınıń [[Kontinental blokada|kontinent qamalın]] aktiv qollap-quwatlawdan bas tartıwı bolıp, onda Napoleon [[Ullı Britaniya hám Irlandiya Birlesken patshaliǵi|Ullı Britaniyaǵa]] qarsı tiykarǵı qural sipatında kórgen, sonday-aq, Napoleonnıń Evropa mámleketlerine qarata Rossiya máplerin esapqa almaǵan siyasatı edi.

«1812-jıldaǵı operaciyalar kólemi derlik aqılǵa sıymaytuǵın dárejede edi hám joǵaltıwlar — áskeriy hám puqaralıq, francuz basqınshıları hám rus qorǵawshıları — XX ásirde izbe-iz júz bergen eki jer júzilik urısta misli kórilmegen úlken joǵaltıwlarǵa qaramastan, búgingi kúnde de qorqınıshlı»&lt;ref&gt;''Chandler D. G.'' Foreword // Britten Austin P. 1812: The March on Moscow. London, 1993. P. 7.&lt;/ref&gt;.

Urıstıń birinshi basqıshında (1812-jıl iyunnan sentyabrge shekem) rus armiyası sawashlar menen [[Rossiya imperiyası|Rossiya]] shegaralarınan [[Moskva|Moskvaǵa]] shekem sheginedi hám Moskva janında [[Borodino sawashı|Borodino sawashın]] beredi.

Urıstıń ekinshi basqıshınıń baslanıwında (1812-jıl oktyabrden dekabrge shekem) Napoleon armiyası manyovr júrgizip, uris bolmaǵan aymaqlarda qısqı kvartiralarǵa shıǵıwǵa umtıldı, keyin bolsa Rossiya shegaralarına shekem shegindi, rus armiyası, ashlıq hám suwıqlar onı quwip bardı.

Urıs Napoleon armiyasınıń derlik tolıq joq etiliwi, Rossiya aymaǵınıń azat etiliwi hám 1813-jılı uris háreketleri Varshava gercogligi hám [[Germaniya awqamı|Germaniya]] jerlerine kóshiriliwi menen tamamlandı. Rossiya tariyxshısı N. A. Troickiy Napoleon armiyasınıń jeńiliwiniń sebepleri qatarında urista uliwma xalıqlıq qatnasıw hám rus armiyasınıń qaharmanlıǵın, Franciya armiyasınıń Rossiyanıń úlken aymaqlarında hám tábiyiy-klimat sharayatlarında áskeriy háreketlerge tayar emesligin, rus bas komandiri [[Mixail Kutuzov|M. I. Kutuzov]] hám basqa rus armiyası generallarınıń sárkardalıq qábiletlerin kórsetedi.

== Qarama-qarsılıq tariyxı ==
1789-1799-jılları Franciyada [[Ullı francuz revolyuciyası]] bolip ótti, keyin [[Napoleon I Bonapart|Napoleon Bonaparttıń]] hákimiyatqa keliwi menen juwmaqlandı. Birneshe iri monarxiya Evropa mámleketlerınıń (Rossiya hám [[Ullı Britaniya hám Irlandiya Birlesken patshalıǵı.|Ullı Britaniyanıń]] da) reakciyası dáslep Burbon monarxiyasın tiklewdi maqset etken, biraq keyin ala [[Evropa|Evropada]] francuz ekspansiyasınıń keyingi tarqalıwın toqtatıw ushın qorǵanıw qásiyetine iye bolǵan bir qatar [[Franciyaǵa qarsı koaliciyalar|Franciyaǵa qarsı koaliciyalardı]] jaratıw edi. [[Tórtinshi koaliciya urısı|Tórtinshi koaliciya]] urısı Rossiya ushın [[1807|1807-jıl]] 14-iyunde [[Fridland sawashı|Fridland sawashında]] rus áskerlerınıń jeńiliwi menen juwmaqlandı. Imperator [[Aleksandr I]] Napoleon menen [[Tilzit pitimi|Tilzit pitimin]] dúzdi, oǵan muwapıq Ullı Britaniyanıń [[Kontinental blokada|kontinental blokadasına]] qosılıw minnetlemesin aldı, bul Rossiyanıń ekonomikalıq hám siyasiy máplerine qarsı edi. Rus dvoryanları hám armiyasınıń pikirinshe, pitim shártleri mámleket ushın qorlıqlı hám masqara edi. Rus húkimeti Tilzit shártnaması hám onnan keyingi jıllardan Napoleon menen bolajaq gúres ushın kúsh toplawda paydalandı{{sfn|Бескровный|1962|с=117—118}}.

Tilzit pitimı hám Erfurt kongressı juwmaqlarına bola, Rossiya 1808-jılı Shveciyadan Finlyandiyanı tartıp aldı hám basqa bir qatar aymaqlıq qosıp aliwlardı ámelge asırdı; pútkil Evropanı boysındırıw ushın Napoleonnıń qolın bosattı{{Sfn|Богданович|1859—1860|loc=Т. 1, с. 5, 11}}. Francuz armiyaları tiykarınan Avstriya múlkleri esabınan ámelge asırılǵan bir qatar annekciyalardan keyin ([[Besinshi koaliciya urısı|Besinshi koaliciya urısına]] qarań) Rossiya imperiyası shegaralarına jaqınlastı{{Sfn|Тарле|1957—1962|loc=Т. 7, с. 446, 448}}.

=== Urıstıń sebepleri ===
==== Franciya tárepinen ====
1807-jıldan keyin Napoleonnıń tiykarǵı hám tiykarında jalǵız dushpanı [[Ullı Britaniya hám Irlandiya Birlesken patshalıǵı|Ullı Britaniya]] bolip qaldı. Ullı Britaniya Franciyanıń Amerika hám Hindstandaǵı [[Franciya koloniyaları|koloniyaların]] basıp aldı{{sfn|Черкасов|1983|с=26}} hám francuz sawdasına tosqınlıq etti. Angliya teńizde ústemlik etkenin esapqa alsaq, Napoleonnıń ogan qarsı gúresiwdegi birden-bir haqıyqıy quralı [[kontinental blokada]] bolip, onıń nátiyjeliligi basqa Evropa mámleketlerinıń sankciyalarǵa ámel etiw tilegine baylanıslı edi. Napoleon [[Aleksandr I]] den kontinental qamalın jáne de izbe-iz ámelge asırıwdı qatań talap etti, biraq Rossiyanıń tiykarǵı sawda sherigi menen qatnasıqlardı úziwdi qálemewine dus keldi{{sfn|Подмазо|2003|с=}}.

1810-jılda Rossiya húkimeti [[Neytralitet|biytárep mámleketler]] menen erkin sawdanı jolǵa qoydı, bul bolsa Rossiyaǵa Ullı Britaniya menen dáldalshılar arqalı sawda etiw imkanın berdi hám tosıq tarifın qabıl etti, bul bolsa tiykarınan import etiletuǵın francuz tovarları ushin bajıxana stavkaların asırdı{{sfn|Бескровный, Вопросы истории|1962|с=50—60}}. Bul jaǵday Franciya húkimetiniń ashıwın qozdırdı&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.museum.ru/1812/library/vernet/part34.html|title=История Наполеона. Глава XXXIV. Разрыв с Россией|author=Гораций Верне.|accessdate=2012-06-03|deadlink=no|archive-date=2012-10-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023211910/http://www.museum.ru/1812/library/vernet/part34.html}}, originalına q. {{kitap deregi|автор={{iw|Лоран, Поль-Матье|Paul-Mathieu Laurent|fr|Paul-Mathieu Laurent}}.|title=Chapitre XXXV|заглавие=Histoire de Napoléon|ссылка=https://books.google.fr/books?id=vVkvoxx1AU8C|место=Paris|издательство=J. J. Dubochet|год=1840|pages=537—538}}&lt;/ref&gt;.

Napoleon miyrasxor monarx emes edi hám sonıń ushın ol [[Dinastiyalıq neke|Evropanıń ullı monarxiya úylerinıń birinıń wákili menen neke]] arqalı taj kiyiwdiń nızamlılıǵın tastıyıqlawdı qáledi. 1808-jılı Rossiya patshalıq úyine Napoleon hám Aleksandr I nıń qarındası Ullı knyaginya [[Ekaterina Pavlovna|Ekaterina]] ortasında neke usınısı kirgizildi; usınıs Ekaterinanıń Saksen-Koburg shaxzadası penen atastırılǵanlıǵı sebepli biykar etildi. 1810-jılı Napoleonǵa ekinshi márte, bul saparı basqa ullı knyaginya —  14 jasar [[Anna Pavlovna|Anna]] (keyinrek Niderlandiya xanzadası) menen nekeden waz keshildi{{sfn|Троицкий|1994|с=185}}. Sol jılı Napoleon [[Avstriya imperiyası|Avstriya]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı malika [[Mariya-Luiza Avstriyalı|Luiza Avstriyalıǵa]] úylendi. Tariyxshı Ye. V. Tarlenıń sózlerine qaraǵanda, «Avstriya nekesi» Napoleon ushın «eger Rossiya menen jáne urıs júrgiziwge tuwrı keletuǵın jaǵdayda front artındaǵı eń úlken támiynat edi»{{Sfn|Тарле|1957—1962|loc=Т. 7, с. 446}}. Aleksandr I tárepinen Napoleonǵa eki mártebe biykarlaw hám Napoleonnıń Avstriya malikası menen nekesi rus-francuz qatnasıqlarında isenim krizisın keltirip shıǵardı hám olardı keskin jamanlastırdı{{sfn|Троицкий|1994|с=187}}.

1811-jıldıń basında [[Polsha patshaliǵi|Polshanıń]] qayta tikleniwinen qáwiplengen Rossiya bir neshe diviziyalardı [[Varshava gercogligi]] shegaralarına tarttı, bul Napoleon tárepinen gercoglıqqa qáwip sıpatında qabıl etildi&lt;ref&gt;''[[Лависс, Эрнест|Лависс Э.]], [[Рамбо, Альфред Никола|Рамбо А.]]'' [[s:Страница:История XIX века. 2 том (1800-1815)(Лависс, Рамбо 1907).djvu/166|История XIX века. Т. 2. (1800—1815). С. 154—155]]&lt;/ref&gt;.

1811-jılı Napoleon Varshavadaǵı elshisi abbat de Pradtqa: «Bes jildan keyin men pútkil dúnyanıń húkimdarı bolaman. Tek Rossiya qaladı, — men onı ezip taslayman...»&lt;ref&gt;{{kitap deregi|ссылка=https://books.google.ru/books?id=atATAAAAQAAJ|автор=Pradt de.|заглавие=Histoire de l’ambassade dans le grand duché de Varsovie en 1812|год=1815|место=P.|издательство=Chez Pillet|pages=24}}, цит. по: {{cite web|url=http://www.russianresources.lt/archive/Vilnius/Kudrin_2.html|title=Вильна в 1812 году|author=Федот Кудринский|date=1912|archiveurl=https://www.webcitation.org/6A4CqFgoD?url=http://www.russianresources.lt/archive/Vilnius/Kudrin_2.html|archivedate=2012-08-20|accessdate=2012-08-20|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
[[Kategoriya: Napoleon urısları]]
[[Kategoriya:XIX ásir urısları]]</text>
      <sha1>m5p18n9obm933anroz9ga9385walq6b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>CloudKit</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25469</id>
    <revision>
      <id>123732</id>
      <parentid>123282</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:08:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123732</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3079" sha1="3hnf67xd3zkr7hck59e268vl0l5hnt4" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em&quot;
|+ CloudKit
|-
! [[Programmist (Baǵdarlamashı)|Baǵdarlamashı(lar)]]
| [[Apple Inc.|Apple]]
|-
! Maqsetli platforma(lar)
| [[macOS]], [[iOS]], [[iPadOS]], [[watchOS]], [[tvOS]], Web
|-
! Format(lar)
| API, [[Freymvork]]
|-
! Statusı
| Belsendі
|-
! [[Veb-sayt|Veb-saytı]]
| [https://developer.apple.com/icloud/cloudkit/ Apple Developer saytındaǵı CloudKit]
|}

[[Fayl:T34_8_cloudkit_dashboard.png|nobaý|250x250 nükte|CloudKit Basqarıw paneli]]
'''CloudKit''' — bul [[macOS]], [[iOS]], [[iPadOS]], [[watchOS]] hám [[tvOS]] ushın integraciyalanǵan API bolıp, ol xızmet sıpatındaǵı backend (BaaS) funkciyasın atqaradı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://cloudtimes.org/2014/06/05/apples-cloudkit-is-the-mbaas-answer-to-aws-and-azure-cloud-services/|bet=Apple's CloudKit is the MBaaS Answer to AWS and Azure Cloud Services {{!}} CloudTimes|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160216045941/http://cloudtimes.org/2014/06/05/apples-cloudkit-is-the-mbaas-answer-to-aws-and-azure-cloud-services/|arxivsáne=2016-02-16|avtor=Kar|at=Saroj|qaralǵan sáne=2016-02-09}}&lt;/ref&gt;. CloudKit – bul sol [[Operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemalarda]] hám vebte [[ICloud|iCloudtıń]] islewin támiyinleytuǵın [[freymvork]]&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/icloud/|bet=iCloud for Developers|jumıs=Apple Developer|baspaxana=Apple|qaralǵan sáne=9 February 2016}}&lt;/ref&gt;.

== Xızmetler ==
Qosımsha baǵdarlamashıları iOS hám macOS qosımshalarınan Appledıń [[iCloud]] serverlerine integraciyalanǵan kiriw ushın CloudKit ten paydalana aladı. Bul freymvork autentifikaciya, jeke maǵlıwmatlar bazası, ǵalabalıq maǵlıwmatlar bazası hám strukturalanǵan aktivlerdi saqlaw xızmetlerin usınıp, baǵdarlamashılarǵa klient táreptegi islep shıǵıwǵa itibar qaratıwǵa múmkinshilik beredi. Ol iCloud Storage hám iCloud Photo Library ushın tiykar bolıp tabıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.xamarin.com/guides/ios/platform_features/intro_to_cloudkit/|bet=Introduction to CloudKit|jumıs=Xamarin Developer|baspaxana=Xamarin|qaralǵan sáne=9 February 2016}}&lt;/ref&gt;.

CloudKit sonday-aq [[iCloud]] Storage-qa kiriw ushın bir neshe API usınadı, ol jerde paydalanıwshı maǵlıwmatlardı hám fayllardı saqlay aladı, nátiyjede olar basqa qurılmalardan ańsat qoljetimli boladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://nshipster.com/cloudkit/|bet=What is CloudKit?|sáne=29 June 2015|jumıs=Nshipster.com|qaralǵan sáne=2016-03-26}}&lt;/ref&gt;.

== Qabıl etiliwi ==
Baǵdarlamashılar bul freymvorktıń «dástúrli maǵlıwmatlar bazaları, fayl saqlaw hám paydalanıwshı autentifikaciyası sistemaları sıyaqlı artqı tárep veb-xızmetlerin almastıratuǵının» aytadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://nshipster.com/cloudkit/|bet=Cloudkit|avtor=Liu|at=Croath|sáne=29 June 2015|jumıs=nhipster.com|qaralǵan sáne=3 March 2016}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>3hnf67xd3zkr7hck59e268vl0l5hnt4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Apple Card</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25474</id>
    <revision>
      <id>123743</id>
      <parentid>123288</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:15:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123743</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22697" sha1="edir97sq8a1wge1x9a4vsbebfkytbqj" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vcard&quot;
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:125%; font-weight:bold; background-color: #E9E9E9;&quot; | Apple Card
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | [[File:Apple_Card.svg|150px]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | [[File:Apple_Card.png|200px]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | ''Fizikalıq Apple Card mısalı''
|-
! Jaylasqan jeri
| [[Amerika Qurama Shtatları]]
|-
! Iske qosılǵan waqtı
| [[20-avgust]], [[2019|2019-jıl]]
|-
! Texnologiyası
|
* Kredit kartası
* Kontaktsiz tólem
* [[Apple Pay]]
|-
! Operator
|
* [[Apple Inc.]] (baǵdarlamashı)
* Goldman Sachs (shıǵarıwshı bank)
* Mastercard (tólew tarmaǵı)
|-
! Veb-saytı
| [https://www.apple.com/apple-card/ applecard.com]
|}

'''Apple Card''' — bul [[Apple Inc.]] tárepinen jaratılǵan hám Goldman Sachs tárepinen shıǵarılǵan kredit karta bolıp, tiykarınan [[iPhone]], [[iPad]], [[Apple Watch]] yamasa [[Mac]] sıyaqlı Apple qurılmasında [[Apple Pay]] menen paydalanıw ushın arnalǵan&lt;ref name=&quot;Apple Support HT208531&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT208531|bet=Apple Pay is compatible with these devices|sáne=August 12, 2019|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=August 22, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Apple Support HT209225&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT209225|bet=How to use Apple Card|sáne=August 20, 2019|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=August 22, 2019}}&lt;/ref&gt;. Apple Card tek ǵana [[Amerika Qurama Shtatları|Amerika Qurama Shtatlarında]] qoljetimli, 2024-jıldıń basındaǵı maǵlıwmatlarǵa muwapıq, onıń 12 million karta iyesi bar&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT209257#requiredinformation|bet=How to apply for Apple Card}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Forbes&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/ronshevlin/2022/04/10/breakout-apples-plan-to-pump-up-apple-card-and-apple-pay-and-win-the-payments-war/|bet='Breakout': Apple's Plan To Pump Up Apple Card And Apple Pay And Win The Payments War|avtor=Shevlin|at=Ron|sáne=April 10, 2022|jumıs=[[Forbes]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite press release |url=https://www.apple.com/newsroom/2024/01/apple-card-is-helping-cardholders-live-healthier-financial-lives/ |title=Apple Card is helping cardholders live healthier financial lives |date=January 30, 2024 |publisher=[[Apple Inc.|Apple]]}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==
2019-jılı 6-avgustta Apple Card rásmiy túrde iske túsirilmesinen aldın elektron pochta arqalı xabarlandırıwlarǵa jazılǵan tosınnan tańlap alınǵan paydalanıwshılarǵa dáslepki kóriw ushın mirátnamalar jiberile basladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/8/6/20756048/apple-card-availability-sign-up-cancel-apr-iphone-goldman-sachs|bet=The Apple Card starts rolling out today|avtor=Patel|at=Nilay|sáne=August 6, 2019|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=August 20, 2019}}&lt;/ref&gt;. Ol Amerika Qurama Shtatlarında 2019-jılı 20-avgustta shıǵarıldı&lt;ref name=&quot;applecard-launch&quot;&gt;{{Cite press release |title=Apple Card launches today for all US customers |url=https://www.apple.com/newsroom/2019/08/apple-card-launches-today-for-all-us-customers |access-date=August 20, 2019}}&lt;/ref&gt;. Iske qosılǵan waqıtta qosımsha karta iyeleri hám birlesken esaplar qollap-quwatlanbadı&lt;ref name=&quot;in-depth-tc&quot;&gt;{{Cite news|date=March 28, 2019|title=How Apple Card works|publisher=[[TechCrunch]]|url=https://www.macrumors.com/guide/apple-card|access-date=April 8, 2019}}&lt;/ref&gt;.

Karta tutınıwshılar ushın qolaylı bir qatar ózgesheliklerge iye, sonıń ishinde haqı alınbaydı, paydalanıwshılardı qarızdı boldırmawǵa yamasa onı tezirek tólewge shaqıratuǵın programmalıq támiynat, uqsas kartalar ushın tarawdaǵı eń tómen procent stavkaları hám múmkin bolǵanınsha kóbirek iPhone paydalanıwshıların tastıyıqlaw minnetlemesi bar. Bul ózgeshelikler bank ushın qáwipli dep esaplanadı hám [[Apple Inc.|Appledıń]] uzaq waqıttan berli sherigi bolǵan Barclays, sonday-aq Citigroup, JPMorgan Chase hám Synchrony sıyaqlı tutınıwshılıq kredit kartaları boyınsha tásir etiwshi basqa banklerdiń Appledıń usınısınan bas tartıwına alıp keldi&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2019/05/28/goldman-rival-pulled-out-of-apple-card-on-fears-it-was-money-loser.html|bet=A Goldman Sachs rival pulled out of the Apple Card deal on fears it will be a money loser|avtor=Son|at=Hugh|sáne=May 28, 2019|til=en|jumıs=CNBC|qaralǵan sáne=July 2, 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2019/08/14/goldman-sachs-may-lose-money-on-the-apple-card-in-the-next-recession.html|bet=Goldman Sachs may lose money on the Apple Card in the next recession, Nomura says|avtor=Son|at=Hugh|sáne=August 14, 2019|til=en|jumıs=CNBC|qaralǵan sáne=July 2, 2022}}&lt;/ref&gt;. Goldman Sachs kelisim shártlerin qorǵap, olar «bul sheriklikten júdá quwanıshlı ekenin» hám «klientti birinshi orınǵa qoyıw arqalı tutınıwshı finansın ózgertiwge» umtılıp atırǵanın ayttı.

Apple Card 2019-jılı 25-martta Apple arnawlı ilajında járiyalandı. Tariyxıy jaqtan keleshektegi apparatlıq támiynattı járiyalaw platforması bolıp xızmet etken aldıńǵı arnawlı ilajlardan ayırmashılıǵı, bul ilaj jańa internet programmalıq támiynatı hám xızmetlerine baǵdarlanǵan edi. Ilajda járiyalanǵan basqa xızmetler qatarına [[Apple TV+]], [[Apple News|Apple News+]] hám [[Apple Arcade]] kiredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.nbcnews.com/tech/apple/apple-event-credit-card-news-subscription-service-signal-new-direction-n986996|bet=Apple event: TV, news and video game services signal new direction for iPhone maker|avtor=Arkin|at=Daniel|sáne=March 25, 2019|jumıs=[[NBC News]]|qaralǵan sáne=March 26, 2019}}&lt;/ref&gt;.

2021-jılı 20-aprelde Apple birlesken esaplar hám qosımsha karta iyelerin kirgizetuǵının járiyaladı. Bul ózgeshelikler Apple Card Family brendi astında usınıldı. 18 jastan úlken jeke adamlar esaptıń ortaq iyeleri bola aladı, al 13 jastan úlken jeke adamlar qosımsha karta iyeleri bola aladı. Bes adamǵa shekem qosımsha karta iyesi yamasa ortaq iye bolıwı múmkin&lt;ref&gt;{{Cite press release |title=Apple introduces Apple Card Family, enabling people to share Apple Card and build credit together |url=https://www.apple.com/newsroom/2021/04/apple-introduces-apple-card-family-enabling-people-to-share-apple-card-and-build-credit-together/ |language=en-US |access-date=April 24, 2021}}&lt;/ref&gt;.

2023-jıldıń yanvar ayında Bloomberg agentligi Goldman Sachs kompaniyasınıń bul karta sebepli 1 milliard dollar zıyan kórgenin xabarladı.

2023-jılı 17-aprelde Apple, Apple Card paydalanıwshılarına Goldman Sachs tárepinen qollap-quwatlanatuǵın joqarı tabıs jıynawshı esap usına basladı&lt;ref&gt;{{Cite press release |title=Apple Card's new high-yield Savings account is now available, offering a 4.15 percent APY |url=https://www.apple.com/newsroom/2023/04/apple-cards-new-high-yield-savings-account-is-now-available-offering-a-4-point-15-percent-apy/ |publisher=Apple Inc. |access-date=17 April 2023}}&lt;/ref&gt;.
The Wall Street Journal 2023-jıldıń iyun ayında Goldman Sachs kompaniyasınıń American Express penen sóylesiwlerge kiriskenin, American Express-tiń Goldman ornına sheriklikti óz qolına alıw múmkinshiligin úyrenip atırǵanın xabarladı.

== Dizimnen ótiw ==
[[Fayl:Apple_credit_card14_07_57_638000.jpeg|nobaý|Fizikalıq Apple Card tıń arqa tárepi Goldman Sachs hám Mastercard logotiplerin kórsetedi.]]

=== Dárhal shıǵarıw ===
Paydalanıwshılar Apple Card ushın tikkeley Wallet qosımshasınan arza beriwi múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT209257|bet=How to apply for Apple Card|sáne=May 30, 2023|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2019/03/25/apple-unveils-new-credit-card-the-apple-card.html|bet=Apple unveils new credit-card: the Apple Card|avtor=Son|at=Hugh|sáne=March 25, 2019|baspaxana=[[CNBC]]|qaralǵan sáne=March 25, 2019}}&lt;/ref&gt;. Tastıyıqlanǵannan keyin, cifrlı Apple Card paydalanıwshınıń barlıq qurılmalarında dárhal qoljetimli boladı. Paydalanıwshılar sonday-aq kontaktsız tólemlerdi qabıl etpeytuǵın orınlarda paydalanıw ushın fizikalıq kartaǵa buyırtpa bere aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/when-will-apple-titanium-card-be-available-release-date-2019-3|bet=Here's when the new titanium Apple Card will be available, and how you can sign up|avtor=Leskin|at=Paige|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=April 7, 2020}}&lt;/ref&gt;.

Fizikalıq kartanıń aldıńǵı betinde nomerler kórsetilmegen; onıń ornına, paydalanıwshılar Apple Pay-di qabıl etpeytuǵın veb-saytlar hám qosımshalar ushın 16 belgili virtual karta nomerin aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2019/08/15/how-to-find-your-apple-card-number.html|bet=The Apple Card has no numbers on it — here's how to find them to buy stuff online|avtor=Haselton|at=Todd|sáne=August 15, 2019|til=en|jumıs=CNBC|qaralǵan sáne=April 7, 2020}}&lt;/ref&gt;. Apple Card maǵlıwmatları paydalanıwshınıń [[iCloud]] Keychain-inde qoljetimli hám onlayn formalarǵa avtomatik túrde toltırılıwı múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/how-to-set-up-autofill-on-mac|bet=How to set up autofill on a Mac computer in Safari, so you don't have to type in your information each time|avtor=Delfino|at=Devon|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=April 7, 2020}}&lt;/ref&gt;.

=== Titan karta ===
Apple kompaniyası Apple Pay kontaktsız tólemi qabıl etilmeytuǵın orınlarda satıp alıwlar ushın titan Apple Card-ın islep shıqtı&lt;ref name=&quot;Apple Card PR&quot;&gt;{{Cite press release |title=Introducing Apple Card, a new kind of credit card created by Apple |date=March 25, 2019 |url=https://www.apple.com/newsroom/2019/03/introducing-apple-card-a-new-kind-of-credit-card-created-by-apple/ |access-date=March 26, 2019 |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20190325174956/https://www.apple.com/newsroom/2019/03/introducing-apple-card-a-new-kind-of-credit-card-created-by-apple/ |archive-date=March 25, 2019}}&lt;/ref&gt;. Kartadaǵı logotipler oyıp jazılǵan, al karta iyesiniń atı kartaǵa lazer menen oyıp túsirilgen&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT210399|bet=About the titanium Apple Card|sáne=October 18, 2019|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=January 28, 2020}}&lt;/ref&gt;. Kartada karta nomeri, CVV qáwipsizlik kodı, jaramlılıq múddeti yamasa qol qoyıw belgisi basılmaǵan.

Jetkerip berilgende, iPhone XS hám onnan joqarı qurılmalarǵa iye paydalanıwshılar fizikalıq kartanı kartanıń qaplamasında jasırılǵan NFC belgisine telefonın jaqınlastırıw arqalı aktivlestire aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2019/03/27/apple-card-activation-ios/|bet=Here's how the physical Apple Card will be activated on iOS [U]|avtor=Rambo|at=Guilherme|sáne=March 27, 2019|baspaxana=[[9to5Mac]]|qaralǵan sáne=July 18, 2019}}&lt;/ref&gt;. iPhone X yamasa onnan tómen qurılmalarǵa iye paydalanıwshılar telefonın kartaǵa tiygizbesten aldın Wallet qosımshasın ashıwı kerek&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT209434|bet=Request and use your titanium Apple Card|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=August 20, 2019}}&lt;/ref&gt;.

== Ózgeshelikleri ==

=== Kesbek ===
Fizikalıq karta arqalı ámelge asırılǵan ádettegi satıp alıwlar 1%, Apple Pay arqalı islengen satıp alıwlar 2%, al Apple Store hám tańlanǵan sheriklerdegi satıp alıwlar 3% kesbek ákeledi. Saykes satıp alıwlar ushın kesbek tutınıwshınıń Apple Cash esabına túsiriledi, yamasa tutınıwshınıń Apple Card jıynawshı esabına túsiriledi, yamasa esabat kredit retinde qollanıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT209227|bet=Daily Cash with Apple Card|sáne=June 6, 2023|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2019/08/15/how-apple-card-daily-cash-works.html|bet=Here's how the Apple Card's 'Daily Cash' works|avtor=White|at=Alexandria|sáne=August 15, 2019|til=en|jumıs=CNBC|qaralǵan sáne=April 7, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techradar.com/news/apple-card-launches-as-a-new-type-of-credit-card-on-your-iphone|bet=Apple Card launches as a new type of credit card on your iPhone|avtor=McCann|at=John|sáne=March 25, 2019|jumıs=[[TechRadar]]|qaralǵan sáne=March 27, 2019}}&lt;/ref&gt;.

=== Tólemler ===
Apple Card keshigiw, shet el operaciyaları, qaytarılǵan tólem yamasa jıllıq kredit karta tólemlerin almaydı, biraq balans saqlanǵanda procent tólemlerin hám satıwshıǵa júklenetuǵın intercheyndj tólemlerin payda etedi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thewirecutter.com/money/credit-cards/apple-credit-card-review/|bet=Apple Card Review: Actually Owning It Changed Our Minds|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191213011739/https://thewirecutter.com/money/credit-cards/apple-credit-card-review/|arxivsáne=December 13, 2019|sáne=December 11, 2019|jumıs=[[Wirecutter (website)|Wirecutter]]}}&lt;/ref&gt;.

=== Apple Card jıynawshı esabı ===
2023-jılı 17-aprelde iske qosılǵan, ol Apple Card iyelerine hám ortaq iyelerine ózleriniń Kúndelikli Kesbeklerin salıw ushın 4.15% jıynawshı esap ashıwǵa múmkinshilik beredi, hesh qanday tólemsiz hám minimal balanssız.

=== Kartanı basqarıw ===
Wallet shıjlan qosımshası Apple Card operaciyaların kategoriya boyınsha toplaydı hám háptelik hám aylıq iskerlik juwmaqların usınadı. Apple Maps satıwshı ushın reńli kodlanǵan kategoriyanı, kartadaǵı orındı hám baylanıs maǵlıwmatların usınıw ushın qollanıladı (eger bar bolsa)&lt;ref name=&quot;How It Works&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/apple-card/how-it-works/|bet=Apple Card - How It Works|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190722085154/https://www.apple.com/apple-card/how-it-works/|arxivsáne=July 22, 2019|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=July 18, 2019}}&lt;/ref&gt;.

Apple iOS 17.4 versiyasında paydalanıwshılarǵa byudjetti basqarıw ushın úshinshi tárep byudjet qosımshalarına operaciya maǵlıwmatlarına kiriwge ruqsat beriw funkciyasın qostı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2024/03/05/apple-card-ios-17-4-budget-apps/|bet=iOS 17.4 Lets Budget Apps Read Real-Time Apple Card Transaction Info|avtor=Clover|at=Juli|sáne=March 5, 2024|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=2024-03-05}}&lt;/ref&gt;.

=== Qupıyalılıq hám qáwipsizlik ===
Hár bir qurılma ushın unikal karta nomeri jaratıladı hám Apple Pay tárepinen operaciyalardı hám qurılmadaǵı kriptografiyalıq funkciyalardı basqarıw ushın qollanılatuǵın qáwipsiz elementte saqlanadı. Hár bir operaciya óziniń bir retlik dinamikalıq qáwipsizlik kodın paydalanadı hám Face ID, Touch ID,&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Matsakis |first=Louise |date=March 25, 2019 |title=Apple Enters the Credit Card Market With—Yep—Apple Card |url=https://www.wired.com/story/apple-credit-card-apple-pay/ |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |access-date=March 26, 2019}}&lt;/ref&gt; yamasa kirisiw kodı menen tastıyıqlanadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT203027|bet=Apple Pay security and privacy overview|sáne=July 12, 2019|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=August 21, 2019}}&lt;/ref&gt;.

Apple Cash sıyaqlı, Apple Card ushın operaciyalar tariyxı [[iCloud]] arqalı qurılmalarda saqlanadı hám sinxronlastırıladı hám tek rásmiy esap iyesi ǵana kóre alatuǵınday etip shifrlanadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://qz.com/1580194/the-apple-credit-cards-most-original-feature-is-privacy/|bet=The most original thing about Apple's credit card isn't its app, fees, or laser-etched titanium|avtor=Detrixhe|at=John|sáne=March 25, 2019|jumıs=[[Quartz (publication)|Quartz]]|qaralǵan sáne=March 26, 2019}}&lt;/ref&gt;. Apple Card-qa arza beriw ushın paydalanıwshınıń [[Apple akkauntı|Apple ID]] akkauntında eki faktorlı autentifikaciya iske qosılǵan bolıwı kerek&lt;ref name=&quot;Apple Support HT209218&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT209218|bet=How your Apple Card application is evaluated|sáne=August 20, 2019|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=August 22, 2019}}&lt;/ref&gt;.

== Sheriklikler ==
Apple Card-tıń dáslepki AQSHtaǵı shıǵarılıwı ushın Goldman Sachs shıǵarıwshı bank rolin atqardı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2019/08/14/goldman-sachs-apple-card-losses/|bet=Report: Goldman Sachs spending $350 to acquire each new Apple Card user, could see losses in a recession|sáne=August 14, 2019|baspaxana=[[9to5Mac]]|qaralǵan sáne=August 22, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Apple and Goldman Sachs launch their credit card|url=https://www.economist.com/finance-and-economics/2019/08/24/apple-and-goldman-sachs-launch-their-credit-card|access-date=August 22, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Statt 2019&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/tldr/2019/8/21/20827303/apple-card-titanium-goldman-sachs-iphone-users-cleaning-warning-discoloration|bet=Apple warns you may permanently discolor your Apple Card if it's stored in leather|avtor=Statt|at=Nick|sáne=August 21, 2019|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=August 22, 2019}}&lt;/ref&gt; al Mastercard tólem tarmaǵı retinde xızmet etti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/apple-card-credit-pay-iphone-wallet-details-cost-goldman-sachs-a8839276.html|bet=Apple just released a stunning new credit card|arxivurl=https://ghostarchive.org/archive/20220508/https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/apple-card-credit-pay-iphone-wallet-details-cost-goldman-sachs-a8839276.html|arxivsáne=May 8, 2022|avtor=Griffin|at=Andrew|sáne=March 25, 2019|jumıs=[[The Independent]]|qaralǵan sáne=March 25, 2019}}&lt;/ref&gt;. Biraq, Goldman Apple Card-tı óz ishine alǵan tutınıwshılıq kredit beriw biznesinen shıǵıwdı jobalastırdı, bul JPMorgan Chase hám Synchrony Financial sıyaqlı kóp úlken banklerdiń Applege sheriklikti óz qolına alıw qızıǵıwshılıǵın bildiriwine alıp keldi&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Goldman Sachs faces rocky exit from Apple credit card partnership|url=https://www.reuters.com/business/finance/goldman-sachs-faces-rocky-exit-apple-credit-card-partnership-2023-12-18/|access-date=2 April 2025|date=18 December 2023}}&lt;/ref&gt;. 2025-jıldıń aprel ayında VISA, Mastercard-tıń ornına Apple Card-tıń shıǵarıwshısı bolıw ushın 100 million dollar aldınnan tólem usındı&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Visa Offers Apple Roughly $100 Million to Take Over Credit Card From Mastercard|url=https://www.wsj.com/finance/banking/apple-card-visa-mastercard-deal-3ce762da?mod=lead_feature_below_a_pos2|access-date=2 April 2025|date=1 April 2025}}&lt;/ref&gt;.

== Qabıl etiliwi ==
2020-jıldıń mart ayında shama menen 3.1 million amerikalı Apple Card iyesi boldı. Bul san 2022-jıldıń basında 6.7 million karta iyesine, al 2024-jıldıń basında 12 millionǵa jetti. On Apple Card paydalanıwshısınıń altawı onı óziniń tiykarǵı kredit kartası retinde paydalanadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/ronshevlin/2020/03/09/if-tim-cook-wont-tell-the-world-how-the-apple-card-is-doing-i-will/|bet=If Tim Cook Won't Tell The World How The Apple Card Is Doing, I Will|avtor=Shevlin|at=Ron|sáne=March 9, 2020|til=en|jumıs=Forbes|qaralǵan sáne=March 12, 2020}}&lt;/ref&gt;.

2019-jılı 1-oktyabrde MarketWatch Goldman Sachs kompaniyasınıń tólemlerdi kredit maǵlıwmatların beriwshi agentliklerge xabarlamay atırǵanı haqqında maqala járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.marketwatch.com/story/apple-and-goldman-sachs-arent-reporting-apple-card-information-to-credit-bureaus-2019-10-15|bet=Apple and Goldman Sachs don't report Apple Card information to credit bureaus|avtor=Passy|at=Jacob|til=en-US|jumıs=MarketWatch|qaralǵan sáne=January 24, 2020}}&lt;/ref&gt;.  Maqalada Apple hám Goldman Sachs kartanı islep shıǵıwǵa asıqqanı hám kompaniyalar bul máseleni waqıt ótiwi menen sheshetuǵını aytılǵan.

2019-jılı 7-noyabrde Devid Haynemayer Hansson [[Twitter]]-de óziniń hayalına qaraǵanda kredit reytingi jaqsı bolıwına qaramastan, oǵan 20 ese kóp kredit limiti berilgenin jazdı. Ol Goldman Sachs-tı tulǵanıń kredit limitin anıqlaw ushın [[Algoritm|algoritmlerdi]] qollanıw arqalı genderlik diskriminaciyada ayıpladı&lt;ref name=&quot;Hansson&quot;&gt;{{Cite news|date=November 9, 2019|title=Goldman faces probe after entrepreneur slams Apple Card algorithm in tweets|publisher=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-goldman-sachs-probe/goldman-faces-probe-after-entrepreneur-slams-apple-card-algorithm-in-tweets-idUSKBN1XK00L|access-date=November 10, 2019}}&lt;/ref&gt;. Appledıń tiykarshılarınıń biri Stiv Voznyak ta ózine hayalına usınılǵan limitten on ese kóp kredit limiti berilgenin tvit etti&lt;ref&gt;{{Cite news|date=November 10, 2019|title=Steve Wozniak joins critics who think Apple Card algorithm might have a major flaw – gender bias|publisher=BGR|url=https://bgr.com/2019/11/10/apple-card-gender-discrimination-goldman-sachs-steve-wozniak/|access-date=November 10, 2019}}&lt;/ref&gt;. Hanssonnıń tvitlerine juwap retinde, Nyu-York Shtatı Finanslıq Xızmetler Departamenti Goldman Sachs-tıń ámeliyatı boyınsha tekseriw basladı.

2021-jılı 23-martta Nyu-York Shtatı Finanslıq Xızmetler Departamenti Apple Card haqqındaǵı tutınıwshılar shaǵımların teksergennen keyingi juwmaqların bayanlaytuǵın esabat járiyaladı. Tekseriw bir neshe mıń betlik jazbalardı hám Goldman Sachs Bank hám Applediń jazba juwapların úyreniwdi, gúwalar hám Apple Card arza beriwshileri menen sáwbetlesiwdi, sonday-aq Apple Card ushın Nyu-York shtatınıń shama menen 400,000 arza beriwshisiniń kredit beriw maǵlıwmatların analizlewdi óz ishine aldı, biraq ádil kredit beriw nızamı boyınsha arza beriwshilerge qarsı nızamǵa qarsı diskriminaciya dálillerin anıqlamadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.dfs.ny.gov/system/files/documents/2021/03/rpt_202103_apple_card_investigation.pdf|bet=Report on Apple Card Investigation|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210323203409/https://www.dfs.ny.gov/system/files/documents/2021/03/rpt_202103_apple_card_investigation.pdf|arxivsáne=March 23, 2021|sáne=March 23, 2021|jumıs=New York State Department of Financial Services|qaralǵan sáne=April 11, 2021}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>edir97sq8a1wge1x9a4vsbebfkytbqj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Family Sharing</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25496</id>
    <revision>
      <id>123734</id>
      <parentid>123404</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:10:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123734</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4796" sha1="9psb024j1qpixx691mql9g1c2ggxne2" xml:space="preserve">'''Family Sharing''' — bul 2014-jıldıń iyun ayında [[Apple Inc.]] tárepinen [[iOS 8]]-de usınılǵan xızmet bolıp, ol Apple dúkanlarınan satıp alınǵan zatlardı bólisiwge múmkinshilik beredi&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.pocket-lint.com/parenting/news/apple/129972-what-is-apple-s-family-sharing-feature-for-ios-8-and-why-should-you-care|bet=What is Apple's Family Sharing feature and what is shared?|avtor=Pocket-lint|sáne=2019-08-21|til=en-gb|jumıs=Pocket-lint|qaralǵan sáne=2020-02-10}}&lt;/ref&gt;. Bir toparǵa altı aǵza App Store, iTunes Store hám [[Apple Books|Apple Books Store]] dúkanlarınan satıp alıwlar, Apple Music shańaraqlıq jazılıwı, Apple News+ jazılıwı hám [[iCloud]] saqlaw jobasın bólise aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/how-to/if-youre-not-using-apple-family-sharing-youre-wasting-money/|bet=Save money. Use Apple Family Sharing|avtor=Cipriani|at=Jason|til=en|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=2020-02-10}}&lt;/ref&gt;. Shańaraq aǵzaları sonday-aq fotoalbom, kalendar hám esletpelerdi bólise aladı hám bir-biriniń joǵalǵan qurılmaların tabıwǵa járdem bere aladı. Appleǵa tiyisli bolmaǵan dereklerden satıp alınǵan yamasa júklep alınǵan zatlardı Shańaraq penen Bólisiw arqalı bólisiw múmkin emes. Shańaraq penen Bólisiw funkciyasın iOS 8 yamasa onnan keyingi versiyası bar iPhone, iPad yamasa iPod touch qurılmalarında, OS X Yosemite (versiya 10.10) yamasa onnan keyingi versiyası hám iTunes 12 bar Mac kompyuterinde, yamasa Windows ushın [[iCloud]] ornatılǵan JK-de paydalanıwǵa boladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.peachpit.com/articles/article.aspx?p=2320215|bet=10 Things to Know Before Enabling Apple's Family Sharing {{!}} 1: You need iOS 8 and OS X Yosemite. {{!}} Peachpit|jumıs=www.peachpit.com|qaralǵan sáne=2020-02-10}}&lt;/ref&gt;.

Bir úlken adam topardıń «shólkemlestiriwshisi» retinde háreket etedi hám shańaraq toparınıń sazlawların basqaradı, al topar ushın barlıq tólemler shólkemlestiriwshiniń kredit kartası arqalı ámelge asırıladı. Hár bir aǵza toparǵa qosılǵanda, Shańaraq penen Bólisiw funkciyası olardıń qurılmalarında avtomatik túrde sazlanadı. Shólkemlestiriwshi bir aǵzanı bala sıpatında belgiley aladı, onıń satıp alıwların ata-ana maqullawın talap etetuǵın etip sazlawǵa boladı. Eger bir aǵza topar menen bólisiw ushın kóbirek xızmetler qosıwdı qálese, shólkemlestiriwshi Shańaraq penen Bólisiw sazlawların hár qanday waqıtta jańalay aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macworld.com/article/3391414/family-sharing-is-broken-but-apple-could-easily-fix-it.html|bet=Family Sharing is broken, but Apple could easily fix it|sáne=2019-05-03|til=en|jumıs=Macworld|qaralǵan sáne=2020-02-10}}&lt;/ref&gt;.

Aǵzalar keyin shólkemlestiriwshi tárepinen baylanıstırılatuǵın unikal [[Apple akkauntı|Apple ID]]-lerin dizimnen ótkere aladı. Bir akkauntta islengen satıp alıwlardı basqa shańaraq toparınıń aǵzaları menen bólisiwge boladı. Bala aǵzalar tárepinen islenetuǵın satıp alıwlar yamasa biypul júklep alıwlar shólkemlestiriwshiniń maqullawın talap etiwi múmkin, al úlkenlerdiń satıp alıwları bala aǵzalarǵa kórsetilmeydi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/anthonykosner/2014/06/14/apples-new-family-plan-makes-it-easy-to-solve-the-itunes-identity-crisis/|bet=Apple's New Family Plan Makes It Easy To Solve The iTunes Identity Crisis|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161110093918/http://www.forbes.com/sites/anthonykosner/2014/06/14/apples-new-family-plan-makes-it-easy-to-solve-the-itunes-identity-crisis/|arxivsáne=November 10, 2016|avtor=Kosner|at=Andrew|sáne=June 14, 2014|jumıs=[[Forbes]]|qaralǵan sáne=December 26, 2016}}&lt;/ref&gt;.

Shańaraq penen Bólisiw qosımshalarǵa da keńeyedi. Mısalı, hár bir shańaraq aǵzasınıń Súwretler qosımshasında ulıwma albom avtomatik túrde jaratıladı, bul hár kimge ulıwma orınǵa súwretler, videolar hám pikirler qosıwǵa múmkinshilik beredi. «Satıp Alıwǵa Soraw» funkciyası hár kimge App Store, iTunes Store hám [[Apple Books|Apple Books Store]] dúkanlarınan zatlar satıp alıwdı, sonday-aq qosımsha ishindegi satıp alıwlardı hám [[iCloud]] saqlaw ornın sorawǵa múmkinshilik beredi, bunda administrator satıp alıwdı maqullaw yamasa biykarlaw imkaniyatına iye boladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tapsmart.com/tips-and-tricks/guide-how-apples-ask-to-buy-system-works-request-make-purchases/|bet=Guide: How Apple's Ask To Buy system works – request &amp; make purchases|sáne=2016-05-04|til=en-US|jumıs=TapSmart|qaralǵan sáne=2020-02-10}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>9psb024j1qpixx691mql9g1c2ggxne2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Find My</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25497</id>
    <revision>
      <id>123735</id>
      <parentid>123406</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:10:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123735</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12974" sha1="qcmzlmk91c1n1q1un0z47n0xboo6ibi" xml:space="preserve">
'''Find My''' — bul [[Apple Inc.]] tárepinen islep shıǵarılǵan aktivlerdi baqlaw xızmeti bolıp,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/explore/find-my|bet=Find My - Official Apple Support|jumıs=support.apple.com|qaralǵan sáne=October 9, 2019}}&lt;/ref&gt; ol paydalanıwshılarǵa jalǵanǵan [[iCloud]] akkauntı arqalı [[iOS]], [[iPadOS]], [[macOS]], [[watchOS]], [[visionOS]] qurılmalarınıń, [[AirPods]], [[AirTags]] hám bir qatar qollap-quwatlanatuǵın úshinshi tárep aksessuarlarınıń jaylasqan ornın baqlawǵa múmkinshilik beredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/guide/find-my-network-accessory-program/|bet=Everything You Need to Know About Apple's Find My Network Accessory Program|til=en|jumıs=MacRumors|qaralǵan sáne=April 21, 2021}}&lt;/ref&gt;. Paydalanıwshılar sonday-aq ózleriniń tiykarǵı qurılmasınıń geografiyalıq ornın basqalarǵa kórsete aladı hám óz ornın bólisiwdi tańlaǵan basqalardıń jaylasqan ornın kóre aladı. Find My 2019-jılı 19-sentyabrde [[iOS 13]] penen birge shıǵarıldı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2019/09/10/ios-13-official-release-date/|bet=Apple announces iOS 13 release date of September 19|avtor=Potuck|at=Michael|sáne=September 10, 2019|til=en-US|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=November 7, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2019/09/19/apple-releases-ios-13/|bet=Apple Releases iOS 13 With System-Wide Dark Mode, Privacy Updates, Revamped Photos App, Find My App, New Maps Features and More|avtor=Clover|at=Juli|sáne=September 19, 2019|til=en|jumıs=www.macrumors.com|qaralǵan sáne=November 7, 2019}}&lt;/ref&gt; ol burınǵı Find My iPhone (Mac kompyuterlerinde Find My Mac dep atalǵan) hám Find My Friends funkciyaların bir qosımshaǵa birlestirdi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/6/3/18647146/apple-find-my-app-tracker-friends-iphone-wwdc-2019|bet=Apple's new Find My app will find your devices even if they're offline|avtor=Carman|at=Ashley|sáne=June 3, 2019|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=November 7, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2019/06/03/everything-apple-announced-at-wwdc-2019.html|bet=Here's everything Apple just announced: iOS 13, Mac Pro and more|avtor=Feiner|at=Lauren|sáne=June 3, 2019|til=en|jumıs=CNBC|qaralǵan sáne=November 7, 2019}}&lt;/ref&gt;. watchOS-ta, Find My úsh túrli qosımshaǵa bólingen: Qurılmalardı Tabıw, Adamlardı Tabıw hám Zatlardı Tabıw.

iOS-ta shıǵarılǵannan keyin, Find My 2019-jılı 24-sentyabrde [[iPadOS]] 13.1-de&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2019/09/24/ipados-now-available/|bet=Apple releases iPadOS 13.1 featuring Dark Mode, new Home Screen and multitasking, Arcade, and more|avtor=Mayo|at=Benjamin|sáne=September 24, 2019|til=en-US|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=November 7, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2019/09/24/apple-releases-ipados-13-1/|bet=Apple Releases iPadOS With New Home Screen, Multitasking Improvements, Apple Pencil Updates and More|avtor=Clover|at=Juli|sáne=September 24, 2019|til=en|jumıs=www.macrumors.com|qaralǵan sáne=November 7, 2019}}&lt;/ref&gt; hám 2019-jılı 7-oktyabrde macOS 10.15-te shıǵarıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2019/10/07/apple-releases-macos-catalina/|bet=Apple Releases macOS Catalina With Find My, Screen Time, and No More iTunes|avtor=Clover|at=Juli|sáne=October 7, 2019|til=en|jumıs=www.macrumors.com|qaralǵan sáne=November 7, 2019}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==
Dáslepki «Find My iPhone» qosımshası 2009-jılı 10-iyunda járiyalandı hám 2010-jıldıń iyun ayında [[iPhone OS 3]] penen birge shıǵarıldı. Sol waqıtta ol Appledıń MobileMe xızmetine tólemli jazılıwdı talap etti&lt;ref name=&quot;MR FMI 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2009/06/08/iphone-os-3-0-launching-june-17th|bet=iPhone OS 3.0 Launching June 17th - MMS, Tethering in Some Countries|avtor=Slivka|at=Eric|sáne=June 8, 2010|baspaxana=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=January 17, 2011}}&lt;/ref&gt;. Ol 2010-jılı 22-noyabrde [[IOS 4|iOS 4.2.1]] jańalanıwı menen biypul etildi, biraq tek 2010-jılı shıǵarılǵan qurılmalar ushın ǵana&lt;ref name=&quot;FMIP-now-free&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1155878/findmyiphone.html|bet=Apple makes Find My iPhone free for some iOS 4.2 users|avtor=Snell|at=Jason|sáne=Nov 22, 2010|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group|IDG]]|qaralǵan sáne=July 2, 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Find My iPhone is now free... by 9to5Mac&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://9to5mac.com/2010/11/22/find-my-iphone-is-now-free-as-in-the-beer-you-drank-to-lose-it/|bet=Find My iPhone is now free|avtor=Weintraub|at=Seth|sáne=November 22, 2010|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=November 8, 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Find My iPhone App of the Week by Techland, Time&quot;&gt;{{Jurnal deregi |last=Aamoth, Doug |date=November 23, 2010 |title=Find My iPhone &quot;App of the Week&quot; – Techland – Time |url=https://techland.time.com/2010/11/23/app-of-the-week-find-my-iphone/ |magazine=Time |access-date=November 8, 2012}}&lt;/ref&gt;. 2011-jıldıń oktyabr ayında [[iCloud]] shıǵarılıwı menen bul xızmet barlıq paydalanıwshılar ushın biypul boldı. «Find My Mac» dep atalǵan Mac versiyası OS X 10.7 Lion-ǵa qosıldı&lt;ref name=&quot;Find My Mac Coming in OS X Lion by 9to5Mac&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://9to5mac.com/2011/02/26/find-my-mac-coming-in-10-7-lion/|bet=Find My Mac Coming in OS X Lion|avtor=Gurman|at=Mark|sáne=February 26, 2011|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=November 8, 2012}}&lt;/ref&gt;.

«Find My Friends» 2011-jılı 4-oktyabrde, [[Stiv Djobs|Stiv Djobstıń]] óliminen bir kún aldın járiyalandı hám 2011-jılı 12-oktyabrde, [[iOS 5]] shıǵıwınan bir neshe saat aldın shıǵarıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://9to5mac.com/2011/10/12/find-my-friends-app-goes-live-ahead-of-ios-5-release/|bet=Find My Friends app goes live ahead of iOS 5 release &amp;#124; 9to5Mac &amp;#124; Apple Intelligence|avtor=Christian Zibreg|sáne=12 October 2011|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=October 13, 2011}}&lt;/ref&gt;. 2015-jıldıń oktyabr ayında Find My Friends veb-brauzerden doslardıń ornın kóriw ushın iCloud.com saytına qosıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.imore.com/find-my-friends-pops-icloudcom|bet=Find My Friends pops up on iCloud.com|baspaxana=[[Apple community#iMore|iMore]]|qaralǵan sáne=2016-01-28}}&lt;/ref&gt;.

iOS 9-da Find My iPhone hám Find My Friends ekewi de integraciyalanǵan qosımshalarǵa aylandı, sonlıqtan olardı qurılmalardan óshirip taslaw múmkin emes edi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/15/06/10/find-my-iphone-friends-become-built-in-apps-in-apples-first-ios-9-beta-cannot-be-uninstalled|bet=Find My iPhone, Friends become built-in apps in Apple's first iOS 9 beta, cannot be uninstalled|avtor=Hughes|at=Neil|sáne=June 10, 2015|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=8 February 2016}}&lt;/ref&gt;. iOS 13 hám macOS 10.15 Catalina shıǵarılıwı menen Find My iPhone hám Find My Friends funkciyaları bir qosımshaǵa biriktirildi, ol ápiwayı ǵana Find My dep ataldı.

== Ózgeshelikleri ==

=== Adamlar ===
Find My paydalanıwshılarǵa óz qurılmasınıń jaylasqan ornın [[iOS]], iPadOS yamasa macOS qurılması bar kontaktlarǵa bir saatqa, kúnniń aqırına shekem yamasa sheksiz bólisiwge múmkinshilik beredi. Bólisilgennen keyin, basqalar adamnıń qurılmasınıń anıq jaylasqan ornın kartada kóre aladı hám sol adamnıń jaylasqan ornına baǵdarlardı alıwı múmkin. Xabarlar sazlanıwı múmkin, olar paydalanıwshını birewdiń belgili bir orınnan ketkeni yamasa kelgeni haqqında eskertedi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-au/guide/ipad/ipad4c370380/ipados|bet=Get notified when a friend's location changes in Find My on iPad|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=April 21, 2021}}&lt;/ref&gt;.

=== Qurılmalar ===
Paydalanıwshılar ózleriniń Apple qurılmalarınıń jaylasqan ornın taba aladı hám qurılmada maksimal dawısta ses oynata aladı. Qurılma sonday-aq joǵalǵan dep belgilenewi múmkin, bul qurılmanı kirisiw kodı menen qulıplaydı hám Apple shıjlanı sıyaqlı áhmiyetli funkciyalardı toqtatıp qoyadı. Joǵalǵan rejim sonday-aq paydalanıwshıǵa qurılmanıń qulıplaw ekranında xabar hám baylanıs informaciyasın qaldırıwǵa múmkinshilik beredi.

Paydalanıwshı sonday-aq qurılmanı óshiriwdi, barlıq kontent hám sazlawlardı óshirip taslawdı tańlay aladı, bul qurılmada áhmiyetli informaciya bolsa paydalı; degen menen, bul háreket orınlanǵannan keyin qurılmanıń ornın tabıw múmkin emes boladı. Óshiriw tamamlanǵannan keyin, xabar ele de kórsetiliwi múmkin hám qurılma aktivaciya menen qulıplanǵan boladı. Bul birewdiń qurılmanı paydalanıwın yamasa satıwın qıyınlastıradı. Find My-dı óshiriw, [[iCloud]]-tan shıǵıw, qurılmanı óshiriw yamasa aktivaciya qulpınan keyin qurılmanı qayta aktivlestiriw ushın Apple ID kirisiw kodı talap etiledi.

iOS 15-ten baslap, Apple quwat rezervi funkciyası arqalı iPhone 11 yamasa onnan keyingi modellerdiń batareyası nominal túrde tawsılǵannan keyin 5 saatqa shekem, yamasa paydalanıwshı tárepinen qoldan óshirilgen bolsa (iPhone SE modellerinen tısqarı) 24 saatqa shekem jaylasqan ornın tabıw funkciyasın qostı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.idownloadblog.com/2022/01/13/apple-power-reserve-guide/|bet=What is Power Reserve on Apple devices? How does it work? What's it good for?|avtor=Zibreg|at=Christian|sáne=2022-01-13|til=en-US|jumıs=iDownloadBlog.com|qaralǵan sáne=2023-11-04}}&lt;/ref&gt;.

Urlıq hám joǵaltıw qamtıwı bar [[AppleCare+]] penen qorǵalǵan urlanǵan yamasa joǵalǵan iPhone ushın talapnama beriwge huqıqlı bolıw ushın paydalanıwshınıń qurılmasında Find My aktiv bolıwı kerek&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/support/products/iphone/|bet=AppleCare Products - iPhone|til=en-US|jumıs=Apple|qaralǵan sáne=2023-07-10}}&lt;/ref&gt;.

=== Elementler ===
iOS 14.3 shıǵarılıwı menen Find My tarmaǵı qosımsha qurılmalar baǵdarlamasın qollap-quwatlaytuǵın úshinshi tárep Bluetooth elementleri hám aksessuarları da bólek «Elementler» tabında baqlanıwı múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://tidbits.com/2019/06/21/how-apples-new-find-my-service-locates-missing-hardware-thats-offline/|bet=How Apple's New Find My Service Locates Missing Hardware That's Offline|sáne=June 21, 2019|til=en|jumıs=TidBITS|qaralǵan sáne=April 21, 2021}}&lt;/ref&gt;. Eger bir nárse joǵalsa, biraq Bluetooth diapazonınan sırtta bolsa, qosımsha jaqın jerde basqa [[iOS]], iPadOS yamasa macOS qurılması payda bolǵanǵa shekem sońǵı belgili ornın kórsetedi. Appledıń óz qurılmalarına uqsas, úshinshi tárep zatları da «joǵalǵan rejimge» qoyılıwı múmkin, bul basqalardıń qurılmaǵa jalǵanıwınıń aldın aladı. Joǵalǵan zatlar Find My qosımshası ishinen anıqlanıwı múmkin, bul paydalanıwshıǵa joǵalǵan zattıń iyesinen xabardı yamasa baylanıs informaciyasın kóriwge múmkinshilik beredi.

AirTags sonday-aq joǵalǵan zatlardı tabıw ushın ultra-keń polosalı texnologiyanı qollanadı (eger izlew ushın qollanılıp atırǵan Apple qurılması onı qollap-quwatlasa).

== Qupıyalılıq máseleleri ==

=== Doslar ===
Find My, sonday-aq onıń aldınǵı Find My Friends qosımshası, paydalanıwshınıń jaylasqan ornın xabarlamastan baqlawdan kelip shıǵatuǵın qupıyalılıq máselelerin payda etti. Bir neshe qáwipsizlik ózgeshelikleri paydalanıwshınıń óz jaylasqan ornın tek ózi tańlaǵan adamlar menen ǵana bólisiwin hám hár qanday waqıtta ruqsattı qaytarıp ala alıwın támiyinleydi. «Doslar» tek kiriw sorawın qabıl etken paydalanıwshılardı ǵana baqlay aladı. Paydalanıwshı hár qanday waqıtta bir adamdı kiriw huqıqınan alıp taslay aladı yamasa baqlawdı waqıtsha ete aladı&lt;ref&gt;{{Cite news|date=2011-10-31|title=Everything You Need to Know About the Evil, Useful Find My Friends App [FAQ]|url=https://www.cultofmac.com/127030/everything-you-need-to-know-about-the-evil-useful-find-my-friends-faq/|access-date=2018-10-31}}&lt;/ref&gt;.

=== Úshinshi tárepler ===
Zatlardı baqlaw funkciyasınıń kirgiziliwi, qurılmanı birewdiń zattarına AirTag jaylastırıw arqalı onıń xabarısız baqlaw ushın qollanılıwı múmkin degen qáweterdi payda etti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2022/3/1/22947917/airtags-privacy-security-stalking-solutions|bet=AirTags are dangerous — here's how Apple could fix them|avtor=Song|at=Victoria|sáne=2022-03-01|til=en-US|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2023-06-05}}&lt;/ref&gt;. Izine túsiwdiń aldın alıw ushın Apple, eger olar belgili bir qurılma tárepinen baqlanıp atırǵan bolsa, paydalanıwshılardı eskertetuǵın xabarlandırıwlardı kirgizdi.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>qcmzlmk91c1n1q1un0z47n0xboo6ibi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mishel Ney</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25504</id>
    <revision>
      <id>123615</id>
      <timestamp>2025-07-01T13:57:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>Taza bet jaratıldı: «'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — Mishel Ne; 1769-jıl 10-yanvar, Zarlui — 1815-jıl 7-dekabr, Parij) — Napoleon urısları dáwiriniń eń belgili marshallarınan biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). Napoleon onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.»</comment>
      <origin>123615</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="389" sha1="lnv51s9eyy41vurfs5hh9qligakolq1" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — Mishel Ne; 1769-jıl 10-yanvar, Zarlui — 1815-jıl 7-dekabr, Parij) — Napoleon urısları dáwiriniń eń belgili marshallarınan biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). Napoleon onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.</text>
      <sha1>lnv51s9eyy41vurfs5hh9qligakolq1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123616</id>
      <parentid>123615</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T13:57:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123616</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="393" sha1="kox3l0sdgtex4a95c6j1m0xo29nbzmx" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; 1769-jıl 10-yanvar, Zarlui — 1815-jıl 7-dekabr, Parij) — Napoleon urısları dáwiriniń eń belgili marshallarınan biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). Napoleon onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.</text>
      <sha1>kox3l0sdgtex4a95c6j1m0xo29nbzmx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123617</id>
      <parentid>123616</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T13:57:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123617</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="402" sha1="rqj6jmw5u0ueznqnjbh5uz298evu8h9" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] 10-yanvar, Zarlui — 1815-jıl 7-dekabr, Parij) — Napoleon urısları dáwiriniń eń belgili marshallarınan biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). Napoleon onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.</text>
      <sha1>rqj6jmw5u0ueznqnjbh5uz298evu8h9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123618</id>
      <parentid>123617</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T13:58:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123618</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="406" sha1="krtcdga8kb1sxbp3xmzs9g3ntnn1qyc" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], Zarlui — 1815-jıl 7-dekabr, Parij) — Napoleon urısları dáwiriniń eń belgili marshallarınan biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). Napoleon onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.</text>
      <sha1>krtcdga8kb1sxbp3xmzs9g3ntnn1qyc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123619</id>
      <parentid>123618</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T13:58:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123619</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="410" sha1="cwhp1dae9st1wnb9vuv8vwhf30rou0o" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — 1815-jıl 7-dekabr, Parij) — Napoleon urısları dáwiriniń eń belgili marshallarınan biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). Napoleon onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.</text>
      <sha1>cwhp1dae9st1wnb9vuv8vwhf30rou0o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123620</id>
      <parentid>123619</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T13:58:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123620</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="419" sha1="e37k7sbo3fzhczsj680cue8d850i1kx" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] 7-dekabr, Parij) — Napoleon urısları dáwiriniń eń belgili marshallarınan biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). Napoleon onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.</text>
      <sha1>e37k7sbo3fzhczsj680cue8d850i1kx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123621</id>
      <parentid>123620</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T13:58:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123621</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="423" sha1="a6p4b3c3rmv5ya4xbe1jcp85dgpxqwn" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], Parij) — Napoleon urısları dáwiriniń eń belgili marshallarınan biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). Napoleon onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.</text>
      <sha1>a6p4b3c3rmv5ya4xbe1jcp85dgpxqwn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123622</id>
      <parentid>123621</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T13:58:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123622</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="427" sha1="48y097ed5kx1ng0rv67o3na6oqvwnaf" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — Napoleon urısları dáwiriniń eń belgili marshallarınan biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). Napoleon onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.</text>
      <sha1>48y097ed5kx1ng0rv67o3na6oqvwnaf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123623</id>
      <parentid>123622</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T13:58:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123623</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="431" sha1="sn2d07yez1w6vzmkqf3p1qqujdat0sr" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili marshallarınan biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). Napoleon onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.</text>
      <sha1>sn2d07yez1w6vzmkqf3p1qqujdat0sr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123624</id>
      <parentid>123623</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T13:59:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123624</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="466" sha1="ef1pfo5tk6xg1p7gobu30ouj85eaoik" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). Napoleon onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.</text>
      <sha1>ef1pfo5tk6xg1p7gobu30ouj85eaoik</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123625</id>
      <parentid>123624</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:00:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123625</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="490" sha1="4xflh4dw9r5rmfk1febj7tr2tefn8z3" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.</text>
      <sha1>4xflh4dw9r5rmfk1febj7tr2tefn8z3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123626</id>
      <parentid>123625</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:01:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123626</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="525" sha1="59cjsl9bb6dnkhg1j4ma8xirbpyw9dn" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==</text>
      <sha1>59cjsl9bb6dnkhg1j4ma8xirbpyw9dn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123627</id>
      <parentid>123626</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:02:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Karyerasınıń baslanıwı */</comment>
      <origin>123627</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="637" sha1="igvtzfijm894zw9xn3tg6f1vmv44gkh" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]</text>
      <sha1>igvtzfijm894zw9xn3tg6f1vmv44gkh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123628</id>
      <parentid>123627</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:03:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Karyerasınıń baslanıwı */</comment>
      <origin>123628</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="859" sha1="gsqav4mwvrqffjlugpuhl06ytl4n09a" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.</text>
      <sha1>gsqav4mwvrqffjlugpuhl06ytl4n09a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123629</id>
      <parentid>123628</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:03:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123629</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="961" sha1="lvepu51ceevox4rqrr7tv4tq63495ay" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.</text>
      <sha1>lvepu51ceevox4rqrr7tv4tq63495ay</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123630</id>
      <parentid>123629</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:04:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Karyerasınıń baslanıwı */</comment>
      <origin>123630</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1135" sha1="nqpcfwaaqvzsf24fdmcahgxhutkvh7e" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.

1788-jılı ápiwayı asker sıpatında gusarlar polkı quramına kirip, Franciyanıń revolyuciyalıq urıslarında qatnasqan, Maync qalasın qamal etiwde jaradar bolǵan.</text>
      <sha1>nqpcfwaaqvzsf24fdmcahgxhutkvh7e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123631</id>
      <parentid>123630</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:05:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Karyerasınıń baslanıwı */</comment>
      <origin>123631</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1385" sha1="c1nxjmfktbthawjmcfi0of9l5e2jn8q" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.

1788-jılı ápiwayı asker sıpatında gusarlar polkı quramına kirip, Franciyanıń revolyuciyalıq urıslarında qatnasqan, Maync qalasın qamal etiwde jaradar bolǵan.

1796-jılı avgustta kavaleriyada brigada generalı boldı. 1797-jıl 17-aprelde Noyvidtegi sawashta Ney avstriyalılar tárepinen tutqınǵa tústi hám sol jıldıń may ayında avstriyalı generalǵa almastırıw nátiyjesinde armiyaǵa qayttı.</text>
      <sha1>c1nxjmfktbthawjmcfi0of9l5e2jn8q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123632</id>
      <parentid>123631</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:06:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Karyerasınıń baslanıwı */</comment>
      <origin>123632</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1594" sha1="pqm1etydwlpce52z8jm428i2qk7v869" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.

1788-jılı ápiwayı asker sıpatında gusarlar polkı quramına kirip, Franciyanıń revolyuciyalıq urıslarında qatnasqan, Maync qalasın qamal etiwde jaradar bolǵan.

1796-jılı avgustta kavaleriyada brigada generalı boldı. 1797-jıl 17-aprelde Noyvidtegi sawashta Ney avstriyalılar tárepinen tutqınǵa tústi hám sol jıldıń may ayında avstriyalı generalǵa almastırıw nátiyjesinde armiyaǵa qayttı.

1799-jılı martta diviziya generalı dárejesine kóterildi. Sol jıldıń aqırında Shveycariyaǵa Massenanıń járdemi ushın jiberilgende Vintertur janında sanı hám pánjesinen awır jaraqatlanǵan.</text>
      <sha1>pqm1etydwlpce52z8jm428i2qk7v869</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123633</id>
      <parentid>123632</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:07:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123633</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1879" sha1="dpay1v3ztqjz3smfb2xh0zwb88bh9wz" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.

1788-jılı ápiwayı asker sıpatında gusarlar polkı quramına kirip, Franciyanıń revolyuciyalıq urıslarında qatnasqan, Maync qalasın qamal etiwde jaradar bolǵan.

1796-jılı avgustta kavaleriyada brigada generalı boldı. 1797-jıl 17-aprelde Noyvidtegi sawashta Ney avstriyalılar tárepinen tutqınǵa tústi hám sol jıldıń may ayında avstriyalı generalǵa almastırıw nátiyjesinde armiyaǵa qayttı.

1799-jılı martta diviziya generalı dárejesine kóterildi. Sol jıldıń aqırında Shveycariyaǵa Massenanıń járdemi ushın jiberilgende Vintertur janında sanı hám pánjesinen awır jaraqatlanǵan.

1800-jılı Gogelinden húkimeti dáwirinde ózin kórsetedi. Lunevil pitiminen keyin Bonapart onı atlı áskerlerdıń general-inspektorı etip tayınladı. 1802-jılı Ney Shveycariyada elshi bolip, ol jerde 1803-jıl 19-fevralda pitim shártnaması hám mediativ aktler ótkerdi.</text>
      <sha1>dpay1v3ztqjz3smfb2xh0zwb88bh9wz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123634</id>
      <parentid>123633</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:07:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Karyerasınıń baslanıwı */</comment>
      <origin>123634</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1907" sha1="lo3lt9td3386e6fu2kk8xo2ryxw8bjp" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.

1788-jılı ápiwayı asker sıpatında gusarlar polkı quramına kirip, Franciyanıń revolyuciyalıq urıslarında qatnasqan, Maync qalasın qamal etiwde jaradar bolǵan.

1796-jılı avgustta kavaleriyada brigada generalı boldı. 1797-jıl 17-aprelde Noyvidtegi sawashta Ney avstriyalılar tárepinen tutqınǵa tústi hám sol jıldıń may ayında avstriyalı generalǵa almastırıw nátiyjesinde armiyaǵa qayttı.

1799-jılı martta diviziya generalı dárejesine kóterildi. Sol jıldıń aqırında Shveycariyaǵa Massenanıń járdemi ushın jiberilgende Vintertur janında sanı hám pánjesinen awır jaraqatlanǵan.

1800-jılı Gogelinden húkimeti dáwirinde ózin kórsetedi. Lunevil pitiminen keyin Bonapart onı atlı áskerlerdıń general-inspektorı etip tayınladı. 1802-jılı Ney Shveycariyada elshi bolip, ol jerde 1803-jıl 19-fevralda pitim shártnaması hám mediativ aktler ótkerdi.

== Tiykarǵı sawashlar ==</text>
      <sha1>lo3lt9td3386e6fu2kk8xo2ryxw8bjp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123635</id>
      <parentid>123634</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:08:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* = Tiykarǵı sawashlar */</comment>
      <origin>123635</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2171" sha1="fn656j1cguimqfquesqhgidgucmm034" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.

1788-jılı ápiwayı asker sıpatında gusarlar polkı quramına kirip, Franciyanıń revolyuciyalıq urıslarında qatnasqan, Maync qalasın qamal etiwde jaradar bolǵan.

1796-jılı avgustta kavaleriyada brigada generalı boldı. 1797-jıl 17-aprelde Noyvidtegi sawashta Ney avstriyalılar tárepinen tutqınǵa tústi hám sol jıldıń may ayında avstriyalı generalǵa almastırıw nátiyjesinde armiyaǵa qayttı.

1799-jılı martta diviziya generalı dárejesine kóterildi. Sol jıldıń aqırında Shveycariyaǵa Massenanıń járdemi ushın jiberilgende Vintertur janında sanı hám pánjesinen awır jaraqatlanǵan.

1800-jılı Gogelinden húkimeti dáwirinde ózin kórsetedi. Lunevil pitiminen keyin Bonapart onı atlı áskerlerdıń general-inspektorı etip tayınladı. 1802-jılı Ney Shveycariyada elshi bolip, ol jerde 1803-jıl 19-fevralda pitim shártnaması hám mediativ aktler ótkerdi.

== Tiykarǵı sawashlar =
Imperiya járiyalanıwı waqtında marshallıq tayaǵın alǵan Ney 1805-jılı Avstriya menen bolǵan urısta Gyuncburgta ercgercog Ferdinandtı jeńdi hám 14-oktyabrde Elxingen bastionlarına hújim etip, avstriyalılardı Ulmnıń boysınıwına májbúr etti.</text>
      <sha1>fn656j1cguimqfquesqhgidgucmm034</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123636</id>
      <parentid>123635</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:09:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* = Tiykarǵı sawashlar */</comment>
      <origin>123636</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2432" sha1="fz3qnk2f12xsh9w36faocija8oqk6px" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.

1788-jılı ápiwayı asker sıpatında gusarlar polkı quramına kirip, Franciyanıń revolyuciyalıq urıslarında qatnasqan, Maync qalasın qamal etiwde jaradar bolǵan.

1796-jılı avgustta kavaleriyada brigada generalı boldı. 1797-jıl 17-aprelde Noyvidtegi sawashta Ney avstriyalılar tárepinen tutqınǵa tústi hám sol jıldıń may ayında avstriyalı generalǵa almastırıw nátiyjesinde armiyaǵa qayttı.

1799-jılı martta diviziya generalı dárejesine kóterildi. Sol jıldıń aqırında Shveycariyaǵa Massenanıń járdemi ushın jiberilgende Vintertur janında sanı hám pánjesinen awır jaraqatlanǵan.

1800-jılı Gogelinden húkimeti dáwirinde ózin kórsetedi. Lunevil pitiminen keyin Bonapart onı atlı áskerlerdıń general-inspektorı etip tayınladı. 1802-jılı Ney Shveycariyada elshi bolip, ol jerde 1803-jıl 19-fevralda pitim shártnaması hám mediativ aktler ótkerdi.

== Tiykarǵı sawashlar =
Imperiya járiyalanıwı waqtında marshallıq tayaǵın alǵan Ney 1805-jılı Avstriya menen bolǵan urısta Gyuncburgta ercgercog Ferdinandtı jeńdi hám 14-oktyabrde Elxingen bastionlarına hújim etip, avstriyalılardı Ulmnıń boysınıwına májbúr etti. Yena janındaǵı sawashta ol prusslardıń jeńiliwin tamamladı, keyin Erfurt hám Magdeburgti beriliwge májbúr etti; 1807-jılı Fridlandtaǵı sawashtıń táǵdirin sheship, bul jerde le brave de braves - batırlardıń batırı degen ataqqa iye boldı.</text>
      <sha1>fz3qnk2f12xsh9w36faocija8oqk6px</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123637</id>
      <parentid>123636</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:10:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* = Tiykarǵı sawashlar */</comment>
      <origin>123637</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2428" sha1="lrfavlljuh9241yvk15vgc4e6d074x5" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.

1788-jılı ápiwayı asker sıpatında gusarlar polkı quramına kirip, Franciyanıń revolyuciyalıq urıslarında qatnasqan, Maync qalasın qamal etiwde jaradar bolǵan.

1796-jılı avgustta kavaleriyada brigada generalı boldı. 1797-jıl 17-aprelde Noyvidtegi sawashta Ney avstriyalılar tárepinen tutqınǵa tústi hám sol jıldıń may ayında avstriyalı generalǵa almastırıw nátiyjesinde armiyaǵa qayttı.

1799-jılı martta diviziya generalı dárejesine kóterildi. Sol jıldıń aqırında Shveycariyaǵa Massenanıń járdemi ushın jiberilgende Vintertur janında sanı hám pánjesinen awır jaraqatlanǵan.

1800-jılı Gogelinden húkimeti dáwirinde ózin kórsetedi. Lunevil pitiminen keyin Bonapart onı atlı áskerlerdıń general-inspektorı etip tayınladı. 1802-jılı Ney Shveycariyada elshi bolip, ol jerde 1803-jıl 19-fevralda pitim shártnaması hám mediativ aktler ótkerdi.

== Tiykarǵı sawashlar =
Imperiya járiyalanıwı waqtında marshallıq tayaǵın alǵan Ney 1805-jılı Avstriya menen bolǵan urısta Gyuncburgta ercgercog Ferdinandtı jeńdi hám 14-oktyabrde Elxingen bastionlarına hújim etip, avstriyalılardı Ulmnıń boysınıwına májbúr etti. Yena janındaǵı sawashta ol prusslardıń jeńiliwin tamamladı, keyin Erfurt hám Magdeburgti beriliwge májbúr etti; 1807-jılı Fridlandtaǵı sawashtıń táǵdirin sheship, bul jerde le brave de braves - mártlerdiń márti degen ataqqa iye boldı.</text>
      <sha1>lrfavlljuh9241yvk15vgc4e6d074x5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123638</id>
      <parentid>123637</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:10:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Tiykarǵı sawashlar */</comment>
      <origin>123638</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2429" sha1="rp5eylxrnc10cmqsx5x8bu9015udmfp" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.

1788-jılı ápiwayı asker sıpatında gusarlar polkı quramına kirip, Franciyanıń revolyuciyalıq urıslarında qatnasqan, Maync qalasın qamal etiwde jaradar bolǵan.

1796-jılı avgustta kavaleriyada brigada generalı boldı. 1797-jıl 17-aprelde Noyvidtegi sawashta Ney avstriyalılar tárepinen tutqınǵa tústi hám sol jıldıń may ayında avstriyalı generalǵa almastırıw nátiyjesinde armiyaǵa qayttı.

1799-jılı martta diviziya generalı dárejesine kóterildi. Sol jıldıń aqırında Shveycariyaǵa Massenanıń járdemi ushın jiberilgende Vintertur janında sanı hám pánjesinen awır jaraqatlanǵan.

1800-jılı Gogelinden húkimeti dáwirinde ózin kórsetedi. Lunevil pitiminen keyin Bonapart onı atlı áskerlerdıń general-inspektorı etip tayınladı. 1802-jılı Ney Shveycariyada elshi bolip, ol jerde 1803-jıl 19-fevralda pitim shártnaması hám mediativ aktler ótkerdi.

== Tiykarǵı sawashlar ==
Imperiya járiyalanıwı waqtında marshallıq tayaǵın alǵan Ney 1805-jılı Avstriya menen bolǵan urısta Gyuncburgta ercgercog Ferdinandtı jeńdi hám 14-oktyabrde Elxingen bastionlarına hújim etip, avstriyalılardı Ulmnıń boysınıwına májbúr etti. Yena janındaǵı sawashta ol prusslardıń jeńiliwin tamamladı, keyin Erfurt hám Magdeburgti beriliwge májbúr etti; 1807-jılı Fridlandtaǵı sawashtıń táǵdirin sheship, bul jerde le brave de braves - mártlerdiń márti degen ataqqa iye boldı.</text>
      <sha1>rp5eylxrnc10cmqsx5x8bu9015udmfp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123639</id>
      <parentid>123638</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:11:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Tiykarǵı sawashlar */</comment>
      <origin>123639</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2761" sha1="kdltmwo808evph0emepyr5o8dbt74vk" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.

1788-jılı ápiwayı asker sıpatında gusarlar polkı quramına kirip, Franciyanıń revolyuciyalıq urıslarında qatnasqan, Maync qalasın qamal etiwde jaradar bolǵan.

1796-jılı avgustta kavaleriyada brigada generalı boldı. 1797-jıl 17-aprelde Noyvidtegi sawashta Ney avstriyalılar tárepinen tutqınǵa tústi hám sol jıldıń may ayında avstriyalı generalǵa almastırıw nátiyjesinde armiyaǵa qayttı.

1799-jılı martta diviziya generalı dárejesine kóterildi. Sol jıldıń aqırında Shveycariyaǵa Massenanıń járdemi ushın jiberilgende Vintertur janında sanı hám pánjesinen awır jaraqatlanǵan.

1800-jılı Gogelinden húkimeti dáwirinde ózin kórsetedi. Lunevil pitiminen keyin Bonapart onı atlı áskerlerdıń general-inspektorı etip tayınladı. 1802-jılı Ney Shveycariyada elshi bolip, ol jerde 1803-jıl 19-fevralda pitim shártnaması hám mediativ aktler ótkerdi.

== Tiykarǵı sawashlar ==
Imperiya járiyalanıwı waqtında marshallıq tayaǵın alǵan Ney 1805-jılı Avstriya menen bolǵan urısta Gyuncburgta ercgercog Ferdinandtı jeńdi hám 14-oktyabrde Elxingen bastionlarına hújim etip, avstriyalılardı Ulmnıń boysınıwına májbúr etti. Yena janındaǵı sawashta ol prusslardıń jeńiliwin tamamladı, keyin Erfurt hám Magdeburgti beriliwge májbúr etti; 1807-jılı Fridlandtaǵı sawashtıń táǵdirin sheship, bul jerde le brave de braves - mártlerdiń márti degen ataqqa iye boldı. Ispaniyada 1808-jıldan baslap sawashlarda ózin kórsetedi. 1809-jılı 3-yanvarda Kakabelos janındaǵı sawashta marshaldıń dostı general Kolber qaytıs boldı, ol haqqında Ney bılay degen edi: «Kolber aldınǵı postlarda bolǵanda men tınısh uyıqlayman»&lt;ref&gt;Jurnal «Tariyx imperiyası». 2002. № 3, С.31.&lt;/ref&gt;.</text>
      <sha1>kdltmwo808evph0emepyr5o8dbt74vk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123640</id>
      <parentid>123639</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:13:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123640</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2893" sha1="a8jkg9psgmh9yfinr43srv81d02gany" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.

1788-jılı ápiwayı asker sıpatında gusarlar polkı quramına kirip, Franciyanıń revolyuciyalıq urıslarında qatnasqan, Maync qalasın qamal etiwde jaradar bolǵan.

1796-jılı avgustta kavaleriyada brigada generalı boldı. 1797-jıl 17-aprelde Noyvidtegi sawashta Ney avstriyalılar tárepinen tutqınǵa tústi hám sol jıldıń may ayında avstriyalı generalǵa almastırıw nátiyjesinde armiyaǵa qayttı.

1799-jılı martta diviziya generalı dárejesine kóterildi. Sol jıldıń aqırında Shveycariyaǵa Massenanıń járdemi ushın jiberilgende Vintertur janında sanı hám pánjesinen awır jaraqatlanǵan.

1800-jılı Gogelinden húkimeti dáwirinde ózin kórsetedi. Lunevil pitiminen keyin Bonapart onı atlı áskerlerdıń general-inspektorı etip tayınladı. 1802-jılı Ney Shveycariyada elshi bolip, ol jerde 1803-jıl 19-fevralda pitim shártnaması hám mediativ aktler ótkerdi.

== Tiykarǵı sawashlar ==
Imperiya járiyalanıwı waqtında marshallıq tayaǵın alǵan Ney 1805-jılı Avstriya menen bolǵan urısta Gyuncburgta ercgercog Ferdinandtı jeńdi hám 14-oktyabrde Elxingen bastionlarına hújim etip, avstriyalılardı Ulmnıń boysınıwına májbúr etti. Yena janındaǵı sawashta ol prusslardıń jeńiliwin tamamladı, keyin Erfurt hám Magdeburgti beriliwge májbúr etti; 1807-jılı Fridlandtaǵı sawashtıń táǵdirin sheship, bul jerde le brave de braves - mártlerdiń márti degen ataqqa iye boldı. Ispaniyada 1808-jıldan baslap sawashlarda ózin kórsetedi. 1809-jılı 3-yanvarda Kakabelos janındaǵı sawashta marshaldıń dostı general Kolber qaytıs boldı, ol haqqında Ney bılay degen edi: «Kolber aldınǵı postlarda bolǵanda men tınısh uyıqlayman»&lt;ref&gt;Jurnal «Tariyx imperiyası». 2002. № 3, С.31.&lt;/ref&gt;. 1811-jılı bas komandir Massen menen atlanıs rejesi ústinde kelispewshilik shıǵadı hám Franciyaǵa qaytadı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>a8jkg9psgmh9yfinr43srv81d02gany</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123641</id>
      <parentid>123640</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:13:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123641</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2925" sha1="52ywaqm4ogz76dqrvkiwsiutoc2j74s" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.

1788-jılı ápiwayı asker sıpatında gusarlar polkı quramına kirip, Franciyanıń revolyuciyalıq urıslarında qatnasqan, Maync qalasın qamal etiwde jaradar bolǵan.

1796-jılı avgustta kavaleriyada brigada generalı boldı. 1797-jıl 17-aprelde Noyvidtegi sawashta Ney avstriyalılar tárepinen tutqınǵa tústi hám sol jıldıń may ayında avstriyalı generalǵa almastırıw nátiyjesinde armiyaǵa qayttı.

1799-jılı martta diviziya generalı dárejesine kóterildi. Sol jıldıń aqırında Shveycariyaǵa Massenanıń járdemi ushın jiberilgende Vintertur janında sanı hám pánjesinen awır jaraqatlanǵan.

1800-jılı Gogelinden húkimeti dáwirinde ózin kórsetedi. Lunevil pitiminen keyin Bonapart onı atlı áskerlerdıń general-inspektorı etip tayınladı. 1802-jılı Ney Shveycariyada elshi bolip, ol jerde 1803-jıl 19-fevralda pitim shártnaması hám mediativ aktler ótkerdi.

== Tiykarǵı sawashlar ==
Imperiya járiyalanıwı waqtında marshallıq tayaǵın alǵan Ney 1805-jılı Avstriya menen bolǵan [[Úshinshi koaliciya urısı|urısta]] Gyuncburgta ercgercog Ferdinandtı jeńdi hám 14-oktyabrde Elxingen bastionlarına hújim etip, avstriyalılardı Ulmnıń boysınıwına májbúr etti. Yena janındaǵı sawashta ol prusslardıń jeńiliwin tamamladı, keyin Erfurt hám Magdeburgti beriliwge májbúr etti; 1807-jılı Fridlandtaǵı sawashtıń táǵdirin sheship, bul jerde le brave de braves - mártlerdiń márti degen ataqqa iye boldı. Ispaniyada 1808-jıldan baslap sawashlarda ózin kórsetedi. 1809-jılı 3-yanvarda Kakabelos janındaǵı sawashta marshaldıń dostı general Kolber qaytıs boldı, ol haqqında Ney bılay degen edi: «Kolber aldınǵı postlarda bolǵanda men tınısh uyıqlayman»&lt;ref&gt;Jurnal «Tariyx imperiyası». 2002. № 3, С.31.&lt;/ref&gt;. 1811-jılı bas komandir Massen menen atlanıs rejesi ústinde kelispewshilik shıǵadı hám Franciyaǵa qaytadı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>52ywaqm4ogz76dqrvkiwsiutoc2j74s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123642</id>
      <parentid>123641</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:13:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123642</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2950" sha1="iax7fmion74797j6z0i68uzeg0xzipt" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.

1788-jılı ápiwayı asker sıpatında gusarlar polkı quramına kirip, Franciyanıń revolyuciyalıq urıslarında qatnasqan, Maync qalasın qamal etiwde jaradar bolǵan.

1796-jılı avgustta kavaleriyada brigada generalı boldı. 1797-jıl 17-aprelde Noyvidtegi sawashta Ney avstriyalılar tárepinen tutqınǵa tústi hám sol jıldıń may ayında avstriyalı generalǵa almastırıw nátiyjesinde armiyaǵa qayttı.

1799-jılı martta diviziya generalı dárejesine kóterildi. Sol jıldıń aqırında Shveycariyaǵa Massenanıń járdemi ushın jiberilgende Vintertur janında sanı hám pánjesinen awır jaraqatlanǵan.

1800-jılı Gogelinden húkimeti dáwirinde ózin kórsetedi. Lunevil pitiminen keyin Bonapart onı atlı áskerlerdıń general-inspektorı etip tayınladı. 1802-jılı Ney Shveycariyada elshi bolip, ol jerde 1803-jıl 19-fevralda pitim shártnaması hám mediativ aktler ótkerdi.

== Tiykarǵı sawashlar ==
Imperiya járiyalanıwı waqtında marshallıq tayaǵın alǵan Ney 1805-jılı [[Avstriya imperiyası|Avstriya]] menen bolǵan [[Úshinshi koaliciya urısı|urısta]] Gyuncburgta ercgercog Ferdinandtı jeńdi hám 14-oktyabrde Elxingen bastionlarına hújim etip, avstriyalılardı Ulmnıń boysınıwına májbúr etti. Yena janındaǵı sawashta ol prusslardıń jeńiliwin tamamladı, keyin Erfurt hám Magdeburgti beriliwge májbúr etti; 1807-jılı Fridlandtaǵı sawashtıń táǵdirin sheship, bul jerde le brave de braves - mártlerdiń márti degen ataqqa iye boldı. Ispaniyada 1808-jıldan baslap sawashlarda ózin kórsetedi. 1809-jılı 3-yanvarda Kakabelos janındaǵı sawashta marshaldıń dostı general Kolber qaytıs boldı, ol haqqında Ney bılay degen edi: «Kolber aldınǵı postlarda bolǵanda men tınısh uyıqlayman»&lt;ref&gt;Jurnal «Tariyx imperiyası». 2002. № 3, С.31.&lt;/ref&gt;. 1811-jılı bas komandir Massen menen atlanıs rejesi ústinde kelispewshilik shıǵadı hám Franciyaǵa qaytadı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>iax7fmion74797j6z0i68uzeg0xzipt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123643</id>
      <parentid>123642</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:14:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123643</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2972" sha1="5wbll31jq7ll4ypjj2s0w1wfygph594" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.

1788-jılı ápiwayı asker sıpatında gusarlar polkı quramına kirip, Franciyanıń revolyuciyalıq urıslarında qatnasqan, Maync qalasın qamal etiwde jaradar bolǵan.

1796-jılı avgustta kavaleriyada brigada generalı boldı. 1797-jıl 17-aprelde Noyvidtegi sawashta Ney avstriyalılar tárepinen tutqınǵa tústi hám sol jıldıń may ayında avstriyalı generalǵa almastırıw nátiyjesinde armiyaǵa qayttı.

1799-jılı martta diviziya generalı dárejesine kóterildi. Sol jıldıń aqırında Shveycariyaǵa Massenanıń járdemi ushın jiberilgende Vintertur janında sanı hám pánjesinen awır jaraqatlanǵan.

1800-jılı Gogelinden húkimeti dáwirinde ózin kórsetedi. Lunevil pitiminen keyin Bonapart onı atlı áskerlerdıń general-inspektorı etip tayınladı. 1802-jılı Ney Shveycariyada elshi bolip, ol jerde 1803-jıl 19-fevralda pitim shártnaması hám mediativ aktler ótkerdi.

== Tiykarǵı sawashlar ==
Imperiya járiyalanıwı waqtında marshallıq tayaǵın alǵan Ney 1805-jılı [[Avstriya imperiyası|Avstriya]] menen bolǵan [[Úshinshi koaliciya urısı|urısta]] Gyuncburgta ercgercog Ferdinandtı jeńdi hám 14-oktyabrde Elxingen bastionlarına hújim etip, avstriyalılardı Ulmnıń boysınıwına májbúr etti. Yena janındaǵı sawashta ol prusslardıń jeńiliwin tamamladı, keyin Erfurt hám Magdeburgti beriliwge májbúr etti; 1807-jılı [[Fridland sawashı|Fridlandtaǵı sawashtıń]] táǵdirin sheship, bul jerde le brave de braves - mártlerdiń márti degen ataqqa iye boldı. Ispaniyada 1808-jıldan baslap sawashlarda ózin kórsetedi. 1809-jılı 3-yanvarda Kakabelos janındaǵı sawashta marshaldıń dostı general Kolber qaytıs boldı, ol haqqında Ney bılay degen edi: «Kolber aldınǵı postlarda bolǵanda men tınısh uyıqlayman»&lt;ref&gt;Jurnal «Tariyx imperiyası». 2002. № 3, С.31.&lt;/ref&gt;. 1811-jılı bas komandir Massen menen atlanıs rejesi ústinde kelispewshilik shıǵadı hám Franciyaǵa qaytadı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>5wbll31jq7ll4ypjj2s0w1wfygph594</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123644</id>
      <parentid>123643</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:14:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123644</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2985" sha1="8xx0meafhl09aa0ixtjtw5gpfdixqu8" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.

1788-jılı ápiwayı asker sıpatında gusarlar polkı quramına kirip, Franciyanıń revolyuciyalıq urıslarında qatnasqan, Maync qalasın qamal etiwde jaradar bolǵan.

1796-jılı avgustta kavaleriyada brigada generalı boldı. 1797-jıl 17-aprelde Noyvidtegi sawashta Ney avstriyalılar tárepinen tutqınǵa tústi hám sol jıldıń may ayında avstriyalı generalǵa almastırıw nátiyjesinde armiyaǵa qayttı.

1799-jılı martta diviziya generalı dárejesine kóterildi. Sol jıldıń aqırında Shveycariyaǵa Massenanıń járdemi ushın jiberilgende Vintertur janında sanı hám pánjesinen awır jaraqatlanǵan.

1800-jılı Gogelinden húkimeti dáwirinde ózin kórsetedi. Lunevil pitiminen keyin Bonapart onı atlı áskerlerdıń general-inspektorı etip tayınladı. 1802-jılı Ney Shveycariyada elshi bolip, ol jerde 1803-jıl 19-fevralda pitim shártnaması hám mediativ aktler ótkerdi.

== Tiykarǵı sawashlar ==
Imperiya járiyalanıwı waqtında marshallıq tayaǵın alǵan Ney 1805-jılı [[Avstriya imperiyası|Avstriya]] menen bolǵan [[Úshinshi koaliciya urısı|urısta]] Gyuncburgta ercgercog Ferdinandtı jeńdi hám 14-oktyabrde Elxingen bastionlarına hújim etip, avstriyalılardı Ulmnıń boysınıwına májbúr etti. Yena janındaǵı sawashta ol prusslardıń jeńiliwin tamamladı, keyin Erfurt hám Magdeburgti beriliwge májbúr etti; 1807-jılı [[Fridland sawashı|Fridlandtaǵı sawashtıń]] táǵdirin sheship, bul jerde le brave de braves - mártlerdiń márti degen ataqqa iye boldı. [[Ispaniya|Ispaniyada]] 1808-jıldan baslap sawashlarda ózin kórsetedi. 1809-jılı 3-yanvarda Kakabelos janındaǵı sawashta marshaldıń dostı general Kolber qaytıs boldı, ol haqqında Ney bılay degen edi: «Kolber aldınǵı postlarda bolǵanda men tınısh uyıqlayman»&lt;ref&gt;Jurnal «Tariyx imperiyası». 2002. № 3, С.31.&lt;/ref&gt;. 1811-jılı bas komandir Massen menen atlanıs rejesi ústinde kelispewshilik shıǵadı hám Franciyaǵa qaytadı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>8xx0meafhl09aa0ixtjtw5gpfdixqu8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123645</id>
      <parentid>123644</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:15:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123645</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2989" sha1="4bkuadgroiy5ygnx54fc8lzqgwurb7g" xml:space="preserve">'''Mishel Ney''' ({{lang-fr|Michel Ney}}; durıs aytılıwı — ''Mishel Ne''; [[1769|1769-jıl]] [[10-yanvar]], [[Zarlui]] — [[1815|1815-jıl]] [[7-dekabr]], [[Parij]]) — [[Napoleon urısları]] dáwiriniń eń belgili [[Imperiyanıń ullı oficerleri|marshallarınan]] biri, Elxingen gercogi ({{lang-fr|duc d'Elchingen}}) hám Moskvorec knyazı ({{lang-fr|prince de la Moskowa}}). [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] onı «le Brave des Braves» — «mártlerdiń márti» dep ataǵan.

== Karyerasınıń baslanıwı ==
[[Fayl:Michel Ney (1792).jpg|orta|мини|249px|Mishel Ney 1792-jılı 4-gusar polkınıń kishi leytenantı]]

Mishel Ney 1769-jıldıń 10-yanvarında tiykarınan nemec tilles xalıq jasaytuǵın Franciyanıń Zarlui anklavında tuwıldı. Ol Bondar Per Ney (1738-1826) hám Margaret Grevelinger shańaraǵında ekinshi ul boldı.

Kolledjdi pitkergennen keyin notariusta xatker, soń quyıw zavodında qadaǵalawshı bolıp isledi.

1788-jılı ápiwayı asker sıpatında gusarlar polkı quramına kirip, Franciyanıń revolyuciyalıq urıslarında qatnasqan, Maync qalasın qamal etiwde jaradar bolǵan.

1796-jılı avgustta kavaleriyada brigada generalı boldı. 1797-jıl 17-aprelde Noyvidtegi sawashta Ney avstriyalılar tárepinen tutqınǵa tústi hám sol jıldıń may ayında avstriyalı generalǵa almastırıw nátiyjesinde armiyaǵa qayttı.

1799-jılı martta diviziya generalı dárejesine kóterildi. Sol jıldıń aqırında Shveycariyaǵa Massenanıń járdemi ushın jiberilgende Vintertur janında sanı hám pánjesinen awır jaraqatlanǵan.

1800-jılı Gogelinden húkimeti dáwirinde ózin kórsetedi. Lunevil pitiminen keyin Bonapart onı atlı áskerlerdıń general-inspektorı etip tayınladı. 1802-jılı Ney Shveycariyada elshi bolip, ol jerde 1803-jıl 19-fevralda pitim shártnaması hám mediativ aktler ótkerdi.

== Tiykarǵı sawashlar ==
Imperiya járiyalanıwı waqtında marshallıq tayaǵın alǵan Ney 1805-jılı [[Avstriya imperiyası|Avstriya]] menen bolǵan [[Úshinshi koaliciya urısı|urısta]] Gyuncburgta ercgercog Ferdinandtı jeńdi hám 14-oktyabrde Elxingen bastionlarına hújim etip, avstriyalılardı Ulmnıń boysınıwına májbúr etti. Yena janındaǵı sawashta ol prusslardıń jeńiliwin tamamladı, keyin Erfurt hám Magdeburgti beriliwge májbúr etti; 1807-jılı [[Fridland sawashı|Fridlandtaǵı sawashtıń]] táǵdirin sheship, bul jerde le brave de braves - mártlerdiń márti degen ataqqa iye boldı. [[Ispaniya|Ispaniyada]] 1808-jıldan baslap sawashlarda ózin kórsetedi. 1809-jılı 3-yanvarda [[Kakabelos]] janındaǵı sawashta marshaldıń dostı general Kolber qaytıs boldı, ol haqqında Ney bılay degen edi: «Kolber aldınǵı postlarda bolǵanda men tınısh uyıqlayman»&lt;ref&gt;Jurnal «Tariyx imperiyası». 2002. № 3, С.31.&lt;/ref&gt;. 1811-jılı bas komandir Massen menen atlanıs rejesi ústinde kelispewshilik shıǵadı hám Franciyaǵa qaytadı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>4bkuadgroiy5ygnx54fc8lzqgwurb7g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Klod-Viktor Perren</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25505</id>
    <revision>
      <id>123646</id>
      <timestamp>2025-07-01T14:22:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>Taza bet jaratıldı: «'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).»</comment>
      <origin>123646</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="381" sha1="qf7a0saubaezs5c8bdfksa201duy8md" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).</text>
      <sha1>qf7a0saubaezs5c8bdfksa201duy8md</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123647</id>
      <parentid>123646</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:22:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123647</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="402" sha1="h72cd5v55qqq1mgg8n3bz491gxsytih" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==</text>
      <sha1>h72cd5v55qqq1mgg8n3bz491gxsytih</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123648</id>
      <parentid>123647</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:23:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123648</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="582" sha1="hanfk561d4j7xv7bpk4gorii7va6m3i" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde Drom departamenti 3-batalonınıń volontyorı boldı.</text>
      <sha1>hanfk561d4j7xv7bpk4gorii7va6m3i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123649</id>
      <parentid>123648</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:23:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123649</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="750" sha1="b4t3rr8obbk5j3qisiuez5fben0lu40" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde Drom departamenti 3-batalonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.</text>
      <sha1>b4t3rr8obbk5j3qisiuez5fben0lu40</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123650</id>
      <parentid>123649</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:24:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123650</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="870" sha1="k9k2bv4pm5tgl0knv1cf5bxviivy5mc" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde Drom departamenti 3-batalonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]</text>
      <sha1>k9k2bv4pm5tgl0knv1cf5bxviivy5mc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123651</id>
      <parentid>123650</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:25:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123651</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="972" sha1="cs8co7tz647jmkafl7eawtbf4gtt128" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde Drom departamenti 3-batalonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

Tulondı alıwda qatnasqan (1793), sol jerde Napoleon (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.</text>
      <sha1>cs8co7tz647jmkafl7eawtbf4gtt128</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123652</id>
      <parentid>123651</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:25:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123652</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1046" sha1="59g73338p197rijg0m3mehdja4zb5wk" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde Drom departamenti 3-batalonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

Tulondı alıwda qatnasqan (1793), sol jerde Napoleon (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri waqtında Ankonanı iyeleydi.</text>
      <sha1>59g73338p197rijg0m3mehdja4zb5wk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123653</id>
      <parentid>123652</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:26:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123653</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1226" sha1="5co11xak9sh8mlecdms63uqda6p8e6c" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde Drom departamenti 3-batalonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

Tulondı alıwda qatnasqan (1793), sol jerde Napoleon (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri waqtında Ankonanı iyeleydi.

Keyingi urıslarda Montebello (1800), Marengo, Yena hám Fridland urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.</text>
      <sha1>5co11xak9sh8mlecdms63uqda6p8e6c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123654</id>
      <parentid>123653</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:27:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123654</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1387" sha1="qcx1hjax1tbzzbzp7lvmw5l0d721v14" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde Drom departamenti 3-batalonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

Tulondı alıwda qatnasqan (1793), sol jerde Napoleon (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri waqtında Ankonanı iyeleydi.

Keyingi urıslarda Montebello (1800), Marengo, Yena hám Fridland urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları Batava respublikası áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.</text>
      <sha1>qcx1hjax1tbzzbzp7lvmw5l0d721v14</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123655</id>
      <parentid>123654</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:27:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123655</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1501" sha1="93syrsk2nufzfgxajcd30gtxvax8czr" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde Drom departamenti 3-batalonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

Tulondı alıwda qatnasqan (1793), sol jerde Napoleon (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri waqtında Ankonanı iyeleydi.

Keyingi urıslarda Montebello (1800), Marengo, Yena hám Fridland urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları Batava respublikası áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. Dancigtı qamal etti.</text>
      <sha1>93syrsk2nufzfgxajcd30gtxvax8czr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123656</id>
      <parentid>123655</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:27:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123656</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1606" sha1="q02s7x5syjr4sldjgkgzwhqpgugiv7u" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde Drom departamenti 3-batalonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

Tulondı alıwda qatnasqan (1793), sol jerde Napoleon (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri waqtında Ankonanı iyeleydi.

Keyingi urıslarda Montebello (1800), Marengo, Yena hám Fridland urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları Batava respublikası áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. Dancigtı qamal etti.

1808-jılı Ispaniyada háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.</text>
      <sha1>q02s7x5syjr4sldjgkgzwhqpgugiv7u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123657</id>
      <parentid>123656</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:28:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123657</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1729" sha1="4cd8xn5com1md2o5sc55jvau72aex7u" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde Drom departamenti 3-batalonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

Tulondı alıwda qatnasqan (1793), sol jerde Napoleon (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri waqtında Ankonanı iyeleydi.

Keyingi urıslarda Montebello (1800), Marengo, Yena hám Fridland urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları Batava respublikası áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. Dancigtı qamal etti.

1808-jılı Ispaniyada háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.</text>
      <sha1>4cd8xn5com1md2o5sc55jvau72aex7u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123658</id>
      <parentid>123657</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:29:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123658</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1940" sha1="blcre3m104d6ozmgvme0vejbp722bg6" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde Drom departamenti 3-batalonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

Tulondı alıwda qatnasqan (1793), sol jerde Napoleon (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri waqtında Ankonanı iyeleydi.

Keyingi urıslarda Montebello (1800), Marengo, Yena hám Fridland urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları Batava respublikası áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. Dancigtı qamal etti.

1808-jılı Ispaniyada háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

1814-jılǵı urısta awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.</text>
      <sha1>blcre3m104d6ozmgvme0vejbp722bg6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123659</id>
      <parentid>123658</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:30:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123659</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2265" sha1="31f3qcrdtraqq8glg23x2s73u1o9ms3" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde Drom departamenti 3-batalonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

Tulondı alıwda qatnasqan (1793), sol jerde Napoleon (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri waqtında Ankonanı iyeleydi.

Keyingi urıslarda Montebello (1800), Marengo, Yena hám Fridland urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları Batava respublikası áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. Dancigtı qamal etti.

1808-jılı Ispaniyada háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

1814-jılǵı urısta awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.</text>
      <sha1>31f3qcrdtraqq8glg23x2s73u1o9ms3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123660</id>
      <parentid>123659</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:31:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123660</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2288" sha1="0tkvy19aug0br52gylx9xfigsxv5oa8" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde [[Drom (departament)|Drom]] departamenti 3-batalonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

Tulondı alıwda qatnasqan (1793), sol jerde Napoleon (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri waqtında Ankonanı iyeleydi.

Keyingi urıslarda Montebello (1800), Marengo, Yena hám Fridland urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları Batava respublikası áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. Dancigtı qamal etti.

1808-jılı Ispaniyada háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

1814-jılǵı urısta awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.</text>
      <sha1>0tkvy19aug0br52gylx9xfigsxv5oa8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123661</id>
      <parentid>123660</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:31:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123661</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2289" sha1="scas3u39z7v547kbqgrnqgeqrewxgsk" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde [[Drom (departament)|Drom]] departamenti 3-batalyonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

Tulondı alıwda qatnasqan (1793), sol jerde Napoleon (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri waqtında Ankonanı iyeleydi.

Keyingi urıslarda Montebello (1800), Marengo, Yena hám Fridland urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları Batava respublikası áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. Dancigtı qamal etti.

1808-jılı Ispaniyada háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

1814-jılǵı urısta awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.</text>
      <sha1>scas3u39z7v547kbqgrnqgeqrewxgsk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123662</id>
      <parentid>123661</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:31:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123662</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2307" sha1="eth6dbhih4z43v2bbkxex91vatrha0h" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde [[Drom (departament)|Drom]] departamenti 3-batalyonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

[[Tulon qamalı|Tulondı alıwda]] qatnasqan (1793), sol jerde Napoleon (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri waqtında Ankonanı iyeleydi.

Keyingi urıslarda Montebello (1800), Marengo, Yena hám Fridland urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları Batava respublikası áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. Dancigtı qamal etti.

1808-jılı Ispaniyada háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

1814-jılǵı urısta awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.</text>
      <sha1>eth6dbhih4z43v2bbkxex91vatrha0h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123663</id>
      <parentid>123662</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:32:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123663</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2341" sha1="4g0tdmyiy86q9a04nd9l8y89qwjw1am" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde [[Drom (departament)|Drom]] departamenti 3-batalyonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

[[Tulon qamalı|Tulondı alıwda]] qatnasqan (1793), sol jerde Napoleon (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

[[Birinshi Italiya kampaniyası|1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri]] waqtında Ankonanı iyeleydi.

Keyingi urıslarda Montebello (1800), Marengo, Yena hám Fridland urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları Batava respublikası áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. Dancigtı qamal etti.

1808-jılı Ispaniyada háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

1814-jılǵı urısta awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.</text>
      <sha1>4g0tdmyiy86q9a04nd9l8y89qwjw1am</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123664</id>
      <parentid>123663</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:32:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123664</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2365" sha1="tg8t3tt22s3k41oj5gfpmn3f4x07bmx" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde [[Drom (departament)|Drom]] departamenti 3-batalyonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

[[Tulon qamalı|Tulondı alıwda]] qatnasqan (1793), sol jerde [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

[[Birinshi Italiya kampaniyası|1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri]] waqtında Ankonanı iyeleydi.

Keyingi urıslarda Montebello (1800), Marengo, Yena hám Fridland urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları Batava respublikası áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. Dancigtı qamal etti.

1808-jılı Ispaniyada háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

1814-jılǵı urısta awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.</text>
      <sha1>tg8t3tt22s3k41oj5gfpmn3f4x07bmx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123665</id>
      <parentid>123664</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:33:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123665</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2376" sha1="8zaks0y9mxsjnvc7v2ats0mmep93y8a" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde [[Drom (departament)|Drom]] departamenti 3-batalyonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

[[Tulon qamalı|Tulondı alıwda]] qatnasqan (1793), sol jerde [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

[[Birinshi Italiya kampaniyası|1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri]] waqtında [[Ankona|Ankonanı]] iyeleydi.

Keyingi urıslarda Montebello (1800), Marengo, Yena hám Fridland urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları Batava respublikası áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. Dancigtı qamal etti.

1808-jılı Ispaniyada háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

1814-jılǵı urısta awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.</text>
      <sha1>8zaks0y9mxsjnvc7v2ats0mmep93y8a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123666</id>
      <parentid>123665</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:33:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123666</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2407" sha1="ir0qbb9vi9e70rk3qq12mx9phd86mrf" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde [[Drom (departament)|Drom]] departamenti 3-batalyonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

[[Tulon qamalı|Tulondı alıwda]] qatnasqan (1793), sol jerde [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

[[Birinshi Italiya kampaniyası|1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri]] waqtında [[Ankona|Ankonanı]] iyeleydi.

Keyingi urıslarda [[Montebello sawashı (1800)|Montebello]] (1800), Marengo, Yena hám Fridland urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları Batava respublikası áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. Dancigtı qamal etti.

1808-jılı Ispaniyada háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

1814-jılǵı urısta awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.</text>
      <sha1>ir0qbb9vi9e70rk3qq12mx9phd86mrf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123667</id>
      <parentid>123666</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:33:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123667</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2435" sha1="bj64fx2t33w1e7pz6c07bjg17nthfx5" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde [[Drom (departament)|Drom]] departamenti 3-batalyonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

[[Tulon qamalı|Tulondı alıwda]] qatnasqan (1793), sol jerde [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

[[Birinshi Italiya kampaniyası|1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri]] waqtında [[Ankona|Ankonanı]] iyeleydi.

Keyingi urıslarda [[Montebello sawashı (1800)|Montebello]] (1800), [[Marengo sawashı (1800)|Marengo]], Yena hám Fridland urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları Batava respublikası áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. Dancigtı qamal etti.

1808-jılı Ispaniyada háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

1814-jılǵı urısta awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.</text>
      <sha1>bj64fx2t33w1e7pz6c07bjg17nthfx5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123668</id>
      <parentid>123667</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:34:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123668</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2457" sha1="80pzqp4wz1igjr12kcb145wkaoa33bj" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde [[Drom (departament)|Drom]] departamenti 3-batalyonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

[[Tulon qamalı|Tulondı alıwda]] qatnasqan (1793), sol jerde [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

[[Birinshi Italiya kampaniyası|1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri]] waqtında [[Ankona|Ankonanı]] iyeleydi.

Keyingi urıslarda [[Montebello sawashı (1800)|Montebello]] (1800), [[Marengo sawashı (1800)|Marengo]], Yena hám [[Fridland sawashı|Fridland]] urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları Batava respublikası áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. Dancigtı qamal etti.

1808-jılı Ispaniyada háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

1814-jılǵı urısta awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.</text>
      <sha1>80pzqp4wz1igjr12kcb145wkaoa33bj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123669</id>
      <parentid>123668</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:34:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123669</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2494" sha1="4f3ablexnlkvz0uz1n1zvhh697s1hy8" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde [[Drom (departament)|Drom]] departamenti 3-batalyonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

[[Tulon qamalı|Tulondı alıwda]] qatnasqan (1793), sol jerde [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

[[Birinshi Italiya kampaniyası|1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri]] waqtında [[Ankona|Ankonanı]] iyeleydi.

Keyingi urıslarda [[Montebello sawashı (1800)|Montebello]] (1800), [[Marengo sawashı (1800)|Marengo]], [[Yena hám Auershtedt sawashları|Yena]] hám [[Fridland sawashı|Fridland]] urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları Batava respublikası áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. Dancigtı qamal etti.

1808-jılı Ispaniyada háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

1814-jılǵı urısta awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.</text>
      <sha1>4f3ablexnlkvz0uz1n1zvhh697s1hy8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123670</id>
      <parentid>123669</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:35:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123670</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2498" sha1="cuyjrpqb5on23ocuqayjyh45wvwz7rb" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde [[Drom (departament)|Drom]] departamenti 3-batalyonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

[[Tulon qamalı|Tulondı alıwda]] qatnasqan (1793), sol jerde [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

[[Birinshi Italiya kampaniyası|1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri]] waqtında [[Ankona|Ankonanı]] iyeleydi.

Keyingi urıslarda [[Montebello sawashı (1800)|Montebello]] (1800), [[Marengo sawashı (1800)|Marengo]], [[Yena hám Auershtedt sawashları|Yena]] hám [[Fridland sawashı|Fridland]] urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları [[Batava respublikası]] áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. Dancigtı qamal etti.

1808-jılı Ispaniyada háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

1814-jılǵı urısta awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.</text>
      <sha1>cuyjrpqb5on23ocuqayjyh45wvwz7rb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123671</id>
      <parentid>123670</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:35:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123671</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2509" sha1="g37tmp08cxt1lquqhxuroyk089ylfh3" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde [[Drom (departament)|Drom]] departamenti 3-batalyonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

[[Tulon qamalı|Tulondı alıwda]] qatnasqan (1793), sol jerde [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

[[Birinshi Italiya kampaniyası|1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri]] waqtında [[Ankona|Ankonanı]] iyeleydi.

Keyingi urıslarda [[Montebello sawashı (1800)|Montebello]] (1800), [[Marengo sawashı (1800)|Marengo]], [[Yena hám Auershtedt sawashları|Yena]] hám [[Fridland sawashı|Fridland]] urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları [[Batava respublikası]] áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. [[Gdansk|Dancigtı]] qamal etti.

1808-jılı Ispaniyada háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

1814-jılǵı urısta awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.</text>
      <sha1>g37tmp08cxt1lquqhxuroyk089ylfh3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123672</id>
      <parentid>123671</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:36:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123672</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2522" sha1="ewzwrj70e8abiuid6qyfg5zt57qqypp" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde [[Drom (departament)|Drom]] departamenti 3-batalyonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

[[Tulon qamalı|Tulondı alıwda]] qatnasqan (1793), sol jerde [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

[[Birinshi Italiya kampaniyası|1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri]] waqtında [[Ankona|Ankonanı]] iyeleydi.

Keyingi urıslarda [[Montebello sawashı (1800)|Montebello]] (1800), [[Marengo sawashı (1800)|Marengo]], [[Yena hám Auershtedt sawashları|Yena]] hám [[Fridland sawashı|Fridland]] urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları [[Batava respublikası]] áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. [[Gdansk|Dancigtı]] qamal etti.

1808-jılı [[Ispaniya|Ispaniyada]] háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

1814-jılǵı urısta awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.</text>
      <sha1>ewzwrj70e8abiuid6qyfg5zt57qqypp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123673</id>
      <parentid>123672</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:36:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123673</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2555" sha1="ppgxcoh0zpwstvf9tk1s2azrjq3v12p" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde [[Drom (departament)|Drom]] departamenti 3-batalyonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

[[Tulon qamalı|Tulondı alıwda]] qatnasqan (1793), sol jerde [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

[[Birinshi Italiya kampaniyası|1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri]] waqtında [[Ankona|Ankonanı]] iyeleydi.

Keyingi urıslarda [[Montebello sawashı (1800)|Montebello]] (1800), [[Marengo sawashı (1800)|Marengo]], [[Yena hám Auershtedt sawashları|Yena]] hám [[Fridland sawashı|Fridland]] urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları [[Batava respublikası]] áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. [[Gdansk|Dancigtı]] qamal etti.

1808-jılı [[Ispaniya|Ispaniyada]] háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı Rossiyaǵa atlanısta qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

[[Altınshı koaliciya urısı|1814-jılǵı urısta]] awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.</text>
      <sha1>ppgxcoh0zpwstvf9tk1s2azrjq3v12p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123674</id>
      <parentid>123673</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:36:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123674</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2584" sha1="7fvgoywgeudl8jvs46dzk4pdf32ae2w" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde [[Drom (departament)|Drom]] departamenti 3-batalyonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

[[Tulon qamalı|Tulondı alıwda]] qatnasqan (1793), sol jerde [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

[[Birinshi Italiya kampaniyası|1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri]] waqtında [[Ankona|Ankonanı]] iyeleydi.

Keyingi urıslarda [[Montebello sawashı (1800)|Montebello]] (1800), [[Marengo sawashı (1800)|Marengo]], [[Yena hám Auershtedt sawashları|Yena]] hám [[Fridland sawashı|Fridland]] urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları [[Batava respublikası]] áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. [[Gdansk|Dancigtı]] qamal etti.

1808-jılı [[Ispaniya|Ispaniyada]] háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı [[Franciya-Rossiya urısı|Rossiyaǵa atlanısta]] qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

[[Altınshı koaliciya urısı|1814-jılǵı urısta]] awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.</text>
      <sha1>7fvgoywgeudl8jvs46dzk4pdf32ae2w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123675</id>
      <parentid>123674</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T14:46:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123675</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2600" sha1="4duy0ts4gs4u7yppkxj9fdqof56av5k" xml:space="preserve">'''Klod-Viktor Perren''' ({{lang-fr|Claude-Victor Perrin}}; 1764-jıl 7-dekabr — 1841-jıl 1-mart) — Imperiya marshalı (1807), Belluno gercogi (1808), Franciya áskeriy ministrı (1821-1823). Marshal Viktor laqabı menen tanılǵan ({{lang-fr|Beau Soleil}} — «ájayıp quyash»&lt;ref&gt;''Peter Young''. Napoleon’s marshals. Osprey Publishing, 1973. С. 148.{{ref-en}}&lt;/ref&gt;).

== Biografiyası ==
Notarius balası. Xizmetke 15 jasında kirgen, 1781-jılı Grenobl artilleriya polkınıń barabanshısı bolǵan. Oktyabrde [[Drom (departament)|Drom]] departamenti 3-batalyonınıń volontyorı boldı.

Respublika armiyasında tezlik penen ósip, unter-oficer (1792-jıldıń bası) hám brigada generalı (1793-jıldıń 20-dekabrinde berilgen) dárejesine kóterildi.
[[Fayl:Marechal-Victor.jpg|thumb|left|156px|&lt;center&gt;Klod-Viktor Perren jaslıǵında. Súwretshi Jorj Ruje. &lt;/center&gt;]]

[[Tulon qamalı|Tulondı alıwda]] qatnasqan (1793), sol jerde [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] (ol waqıtta ele kapitan edi) menen tanısqan.

[[Birinshi Italiya kampaniyası|1796-1797-jıllardaǵı Italiya júrisleri]] waqtında [[Ankona|Ankonanı]] iyeleydi.

Keyingi urıslarda [[Montebello sawashı (1800)|Montebello]] (1800), [[Marengo sawashı (1800)|Marengo]], [[Yena hám Auershtedt sawashları|Yena]] hám [[Fridland sawashı|Fridland]] urıslarında jeńiske erisiwge járdem berdi. Bul sońǵı sawash ushın Perren marshallıq tayaqshasın aldı.

1800-1804-jılları [[Batava respublikası]] áskerlerınıń sárkardası bolǵan. Keyin diplomatiyalıq xızmette — Franciyanıń Daniyadaǵı elshisi bolǵan.

1806-jılı qaytadan hárekettegi armiyada, 5-korpus shtabı baslıǵı etip tayınlandı. [[Gdansk|Dancigtı]] qamal etti.

1808-jılı [[Ispaniya|Ispaniyada]] háreket etip, Ukles, Medelin hám Espinos-de-los-Monteroslarda jeńiske eristi.

1812-jılı [[Franciya-Rossiya urısı|Rossiyaǵa atlanısta]] qatnastı.

1813-jılı Drezden, Leypcig hám Ganaudaǵı sawashlarda ózin kórsetedi.

[[Altınshı koaliciya urısı|1814-jılǵı urısta]] awır jaralanǵan.

Montrou sawashına keshigiwi sebepli Napoleon korpus komandirliginen shetletilip, Jerar menen almastırıldı.

Parij pitiminen keyin Perren Burbonlar tárepine ótti.

«Júz kún» dep atalıwshı dáwirde Lyudovik XVIII izinen Gentke baradı hám ol jerden qaytıp kelgennen keyin Franciya perine aylandırıladı.

1821-jılı áskeriy ministr lawazımın iyeledi, biraq Ispaniya kampaniyası baslanıwı (1823) dawamında bul lawazımın taslap, Angulem gercogi izinen Ispaniyaǵa ketti.

== Derekler ==</text>
      <sha1>4duy0ts4gs4u7yppkxj9fdqof56av5k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mixail Kutuzov</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25506</id>
    <revision>
      <id>123699</id>
      <timestamp>2025-07-01T16:50:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>Taza bet jaratıldı: «'''Mixail Illarionovich Golenishev-Kutuzov''' ({{lang-ru|Михаи́л Илларио́нович Голени́щев-Куту́зов}}; 1745-jıl 16-sentyabr, Sankt-Peterburg — 1813-jıl 28-aprel, [[Boleslavec|Bunclau]]) — rus áskerbasısı, mámleketlik ǵayratker hám diplomat, Golenishev-Kutuzovlar áwladınan general-feldmarshal.»</comment>
      <origin>123699</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="344" sha1="dg30vausuk50yrsbm6zx3twgbjxh414" xml:space="preserve">'''Mixail Illarionovich Golenishev-Kutuzov''' ({{lang-ru|Михаи́л Илларио́нович Голени́щев-Куту́зов}}; 1745-jıl 16-sentyabr, Sankt-Peterburg — 1813-jıl 28-aprel, [[Boleslavec|Bunclau]]) — rus áskerbasısı, mámleketlik ǵayratker hám diplomat, Golenishev-Kutuzovlar áwladınan general-feldmarshal.</text>
      <sha1>dg30vausuk50yrsbm6zx3twgbjxh414</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123700</id>
      <parentid>123699</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:51:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123700</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="371" sha1="r0hqyukc3i73460wmedkaifn6ez6z16" xml:space="preserve">'''Mixail Illarionovich Golenishev-Kutuzov''' ({{lang-ru|Михаи́л Илларио́нович Голени́щев-Куту́зов}}; 1745-jıl 16-sentyabr, Sankt-Peterburg — 1813-jıl 28-aprel, [[Boleslavec|Bunclau]]) — rus áskerbasısı, mámleketlik ǵayratker hám diplomat, Golenishev-Kutuzovlar áwladınan general-feldmarshal.

== Xızmet baslanıwı ==</text>
      <sha1>r0hqyukc3i73460wmedkaifn6ez6z16</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123701</id>
      <parentid>123700</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:53:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Xızmet baslanıwı */</comment>
      <origin>123701</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2159" sha1="fydjvc6ttl5xgnykyw39em2smoorzge" xml:space="preserve">'''Mixail Illarionovich Golenishev-Kutuzov''' ({{lang-ru|Михаи́л Илларио́нович Голени́щев-Куту́зов}}; 1745-jıl 16-sentyabr, Sankt-Peterburg — 1813-jıl 28-aprel, [[Boleslavec|Bunclau]]) — rus áskerbasısı, mámleketlik ǵayratker hám diplomat, Golenishev-Kutuzovlar áwladınan general-feldmarshal.

== Xızmet baslanıwı ==
General-poruchik Illarion Matveevich Golenishev-Kutuzovtıń (1717-1784) hám onıń hayalı, 1728-jılı tuwılǵan Anna Illarionovnanıń balası. Arxiv hújjetlerine qaraǵanda onıń ákesi octavkadaǵı kapitan Bedrinskiy bolǵan.

Sońǵı waqıtlarǵa shekem Kutuzovtıń qábirine jazılǵan 1745-jıldı tuwılǵan jılı dep esaplaw qabıl etilgen edi. Biraq 1769, 1785, 1791-jıllardaǵı bir qatar formulyar dizimlerde hám jeke xatlardaǵı maǵlıwmatlar onıń tuwılǵan jılı 1747-jılǵa tiyisli bolıwı múmkinligin kórsetedi&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot;&gt;{{cite news|title=Историки: Кутузов родился на два года позже, чем принято считать|url=http://tass.ru/nauka/2382945|accessdate=2015-11-09|agency=ТАСС|date=2015-10-27|archivedate=2015-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151104102415/http://tass.ru/nauka/2382945}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |title=Аттестат М. И. Кутузова за 1761 г. |access-date=2007-03-12 |archive-date=2007-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070930060036/http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. M. I. Kutuzovtıń sońǵı ómir bayanlarında tap 1747-jıl tuwılǵan dep kórsetiledi&lt;ref&gt;''Абрамов Е. П.'' [http://www.rusimfonia.ru/abramov.html Биография М. И. Кутузова] {{Wayback|url=http://www.rusimfonia.ru/abramov.html |date=20090125174127 }}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki II. Голенищевы-Кутузовы и их родственники] {{Wayback|url=http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki |date=20131011125939 }}. Опочка.&lt;/ref&gt;.</text>
      <sha1>fydjvc6ttl5xgnykyw39em2smoorzge</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123702</id>
      <parentid>123701</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:54:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123702</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2633" sha1="2c71q3k3uu6g5p2pskkhuyk05zjkt38" xml:space="preserve">'''Mixail Illarionovich Golenishev-Kutuzov''' ({{lang-ru|Михаи́л Илларио́нович Голени́щев-Куту́зов}}; 1745-jıl 16-sentyabr, Sankt-Peterburg — 1813-jıl 28-aprel, [[Boleslavec|Bunclau]]) — rus áskerbasısı, mámleketlik ǵayratker hám diplomat, Golenishev-Kutuzovlar áwladınan general-feldmarshal.

== Xızmet baslanıwı ==
General-poruchik Illarion Matveevich Golenishev-Kutuzovtıń (1717-1784) hám onıń hayalı, 1728-jılı tuwılǵan Anna Illarionovnanıń balası. Arxiv hújjetlerine qaraǵanda onıń ákesi octavkadaǵı kapitan Bedrinskiy bolǵan.

Sońǵı waqıtlarǵa shekem Kutuzovtıń qábirine jazılǵan 1745-jıldı tuwılǵan jılı dep esaplaw qabıl etilgen edi. Biraq 1769, 1785, 1791-jıllardaǵı bir qatar formulyar dizimlerde hám jeke xatlardaǵı maǵlıwmatlar onıń tuwılǵan jılı 1747-jılǵa tiyisli bolıwı múmkinligin kórsetedi&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot;&gt;{{cite news|title=Историки: Кутузов родился на два года позже, чем принято считать|url=http://tass.ru/nauka/2382945|accessdate=2015-11-09|agency=ТАСС|date=2015-10-27|archivedate=2015-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151104102415/http://tass.ru/nauka/2382945}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |title=Аттестат М. И. Кутузова за 1761 г. |access-date=2007-03-12 |archive-date=2007-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070930060036/http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. M. I. Kutuzovtıń sońǵı ómir bayanlarında tap 1747-jıl tuwılǵan dep kórsetiledi&lt;ref&gt;''Абрамов Е. П.'' [http://www.rusimfonia.ru/abramov.html Биография М. И. Кутузова] {{Wayback|url=http://www.rusimfonia.ru/abramov.html |date=20090125174127 }}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki II. Голенищевы-Кутузовы и их родственники] {{Wayback|url=http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki |date=20131011125939 }}. Опочка.&lt;/ref&gt;.

Mixail jeti jasınan úyinde oqıydı, 1759-jılı iyulda atası artilleriya iliminen sabaq bergen artilleriya hám injenerlik dvoryanlar mektebine jiberiledi. Sol jıldıń dekabrinde-aq Kutuzov ant beriw hám aylıq tayınlaw menen 1-klass konduktor dárejesin aldı. Qábiletli jigit oficerlerdi oqıtıwǵa tartıldı. Onıń attestatında «francuz hám nemec tillerinde sóyleydi hám ádewir jaqsı awdaradı, latın tilinde avtordı túsinedi» dep jazılǵan edi.</text>
      <sha1>2c71q3k3uu6g5p2pskkhuyk05zjkt38</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123703</id>
      <parentid>123702</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:56:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Xızmet baslanıwı */</comment>
      <origin>123703</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2934" sha1="8f5k4om4462c3kjysnvyuhqilchugew" xml:space="preserve">'''Mixail Illarionovich Golenishev-Kutuzov''' ({{lang-ru|Михаи́л Илларио́нович Голени́щев-Куту́зов}}; 1745-jıl 16-sentyabr, Sankt-Peterburg — 1813-jıl 28-aprel, [[Boleslavec|Bunclau]]) — rus áskerbasısı, mámleketlik ǵayratker hám diplomat, Golenishev-Kutuzovlar áwladınan general-feldmarshal.

== Xızmet baslanıwı ==
General-poruchik Illarion Matveevich Golenishev-Kutuzovtıń (1717-1784) hám onıń hayalı, 1728-jılı tuwılǵan Anna Illarionovnanıń balası. Arxiv hújjetlerine qaraǵanda onıń ákesi octavkadaǵı kapitan Bedrinskiy bolǵan.

Sońǵı waqıtlarǵa shekem Kutuzovtıń qábirine jazılǵan 1745-jıldı tuwılǵan jılı dep esaplaw qabıl etilgen edi. Biraq 1769, 1785, 1791-jıllardaǵı bir qatar formulyar dizimlerde hám jeke xatlardaǵı maǵlıwmatlar onıń tuwılǵan jılı 1747-jılǵa tiyisli bolıwı múmkinligin kórsetedi&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot;&gt;{{cite news|title=Историки: Кутузов родился на два года позже, чем принято считать|url=http://tass.ru/nauka/2382945|accessdate=2015-11-09|agency=ТАСС|date=2015-10-27|archivedate=2015-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151104102415/http://tass.ru/nauka/2382945}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |title=Аттестат М. И. Кутузова за 1761 г. |access-date=2007-03-12 |archive-date=2007-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070930060036/http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. M. I. Kutuzovtıń sońǵı ómir bayanlarında tap 1747-jıl tuwılǵan dep kórsetiledi&lt;ref&gt;''Абрамов Е. П.'' [http://www.rusimfonia.ru/abramov.html Биография М. И. Кутузова] {{Wayback|url=http://www.rusimfonia.ru/abramov.html |date=20090125174127 }}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki II. Голенищевы-Кутузовы и их родственники] {{Wayback|url=http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki |date=20131011125939 }}. Опочка.&lt;/ref&gt;.

Mixail jeti jasınan úyinde oqıydı, 1759-jılı iyulda atası artilleriya iliminen sabaq bergen artilleriya hám injenerlik dvoryanlar mektebine jiberiledi. Sol jıldıń dekabrinde-aq Kutuzov ant beriw hám aylıq tayınlaw menen 1-klass konduktor dárejesin aldı. Qábiletli jigit oficerlerdi oqıtıwǵa tartıldı. Onıń attestatında «francuz hám nemec tillerinde sóyleydi hám ádewir jaqsı awdaradı, latın tilinde avtordı túsinedi» dep jazılǵan edi.

1761-jılı fevralda Mixail mektepti pitkerdi hám graf Shuvalovtıń usınısı boyınsha injener-praporshik ataǵı menen mektepte tárbiyalanıwshılarǵa matematikadan sabaq beriw ushın qaldırıldı. Bes aydan soń Revel general-gubernatorı shaxzada Golshteyn-Beklı fligel-adyutantı boldı.</text>
      <sha1>8f5k4om4462c3kjysnvyuhqilchugew</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123704</id>
      <parentid>123703</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:57:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123704</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3192" sha1="bo6oz7berpz8mi8yq48lxex7st2cntm" xml:space="preserve">'''Mixail Illarionovich Golenishev-Kutuzov''' ({{lang-ru|Михаи́л Илларио́нович Голени́щев-Куту́зов}}; 1745-jıl 16-sentyabr, Sankt-Peterburg — 1813-jıl 28-aprel, [[Boleslavec|Bunclau]]) — rus áskerbasısı, mámleketlik ǵayratker hám diplomat, Golenishev-Kutuzovlar áwladınan general-feldmarshal.

== Xızmet baslanıwı ==
General-poruchik Illarion Matveevich Golenishev-Kutuzovtıń (1717-1784) hám onıń hayalı, 1728-jılı tuwılǵan Anna Illarionovnanıń balası. Arxiv hújjetlerine qaraǵanda onıń ákesi octavkadaǵı kapitan Bedrinskiy bolǵan.

Sońǵı waqıtlarǵa shekem Kutuzovtıń qábirine jazılǵan 1745-jıldı tuwılǵan jılı dep esaplaw qabıl etilgen edi. Biraq 1769, 1785, 1791-jıllardaǵı bir qatar formulyar dizimlerde hám jeke xatlardaǵı maǵlıwmatlar onıń tuwılǵan jılı 1747-jılǵa tiyisli bolıwı múmkinligin kórsetedi&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot;&gt;{{cite news|title=Историки: Кутузов родился на два года позже, чем принято считать|url=http://tass.ru/nauka/2382945|accessdate=2015-11-09|agency=ТАСС|date=2015-10-27|archivedate=2015-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151104102415/http://tass.ru/nauka/2382945}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |title=Аттестат М. И. Кутузова за 1761 г. |access-date=2007-03-12 |archive-date=2007-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070930060036/http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. M. I. Kutuzovtıń sońǵı ómir bayanlarında tap 1747-jıl tuwılǵan dep kórsetiledi&lt;ref&gt;''Абрамов Е. П.'' [http://www.rusimfonia.ru/abramov.html Биография М. И. Кутузова] {{Wayback|url=http://www.rusimfonia.ru/abramov.html |date=20090125174127 }}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki II. Голенищевы-Кутузовы и их родственники] {{Wayback|url=http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki |date=20131011125939 }}. Опочка.&lt;/ref&gt;.

Mixail jeti jasınan úyinde oqıydı, 1759-jılı iyulda atası artilleriya iliminen sabaq bergen artilleriya hám injenerlik dvoryanlar mektebine jiberiledi. Sol jıldıń dekabrinde-aq Kutuzov ant beriw hám aylıq tayınlaw menen 1-klass konduktor dárejesin aldı. Qábiletli jigit oficerlerdi oqıtıwǵa tartıldı. Onıń attestatında «francuz hám nemec tillerinde sóyleydi hám ádewir jaqsı awdaradı, latın tilinde avtordı túsinedi» dep jazılǵan edi.

1761-jılı fevralda Mixail mektepti pitkerdi hám graf Shuvalovtıń usınısı boyınsha injener-praporshik ataǵı menen mektepte tárbiyalanıwshılarǵa matematikadan sabaq beriw ushın qaldırıldı. Bes aydan soń Revel general-gubernatorı shaxzada Golshteyn-Beklı fligel-adyutantı boldı.

Golshteyn-Beklı kancelyariyasın epshillik penen basqarıp, 1762-jılı tez arada kapitan dárejesin alıwǵa eristi. Sol jılı Astraxan piyada áskerler polkınıń rota komandiri etip tayınlandı, bul waqıtta polkovnik A. V. Suvorov komandirlik etti.</text>
      <sha1>bo6oz7berpz8mi8yq48lxex7st2cntm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123705</id>
      <parentid>123704</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:58:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123705</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3392" sha1="n24s2m0il4hu07vbqfupey5i1xx281u" xml:space="preserve">'''Mixail Illarionovich Golenishev-Kutuzov''' ({{lang-ru|Михаи́л Илларио́нович Голени́щев-Куту́зов}}; 1745-jıl 16-sentyabr, Sankt-Peterburg — 1813-jıl 28-aprel, [[Boleslavec|Bunclau]]) — rus áskerbasısı, mámleketlik ǵayratker hám diplomat, Golenishev-Kutuzovlar áwladınan general-feldmarshal.

== Xızmet baslanıwı ==
General-poruchik Illarion Matveevich Golenishev-Kutuzovtıń (1717-1784) hám onıń hayalı, 1728-jılı tuwılǵan Anna Illarionovnanıń balası. Arxiv hújjetlerine qaraǵanda onıń ákesi octavkadaǵı kapitan Bedrinskiy bolǵan.

Sońǵı waqıtlarǵa shekem Kutuzovtıń qábirine jazılǵan 1745-jıldı tuwılǵan jılı dep esaplaw qabıl etilgen edi. Biraq 1769, 1785, 1791-jıllardaǵı bir qatar formulyar dizimlerde hám jeke xatlardaǵı maǵlıwmatlar onıń tuwılǵan jılı 1747-jılǵa tiyisli bolıwı múmkinligin kórsetedi&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot;&gt;{{cite news|title=Историки: Кутузов родился на два года позже, чем принято считать|url=http://tass.ru/nauka/2382945|accessdate=2015-11-09|agency=ТАСС|date=2015-10-27|archivedate=2015-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151104102415/http://tass.ru/nauka/2382945}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |title=Аттестат М. И. Кутузова за 1761 г. |access-date=2007-03-12 |archive-date=2007-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070930060036/http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. M. I. Kutuzovtıń sońǵı ómir bayanlarında tap 1747-jıl tuwılǵan dep kórsetiledi&lt;ref&gt;''Абрамов Е. П.'' [http://www.rusimfonia.ru/abramov.html Биография М. И. Кутузова] {{Wayback|url=http://www.rusimfonia.ru/abramov.html |date=20090125174127 }}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki II. Голенищевы-Кутузовы и их родственники] {{Wayback|url=http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki |date=20131011125939 }}. Опочка.&lt;/ref&gt;.

Mixail jeti jasınan úyinde oqıydı, 1759-jılı iyulda atası artilleriya iliminen sabaq bergen artilleriya hám injenerlik dvoryanlar mektebine jiberiledi. Sol jıldıń dekabrinde-aq Kutuzov ant beriw hám aylıq tayınlaw menen 1-klass konduktor dárejesin aldı. Qábiletli jigit oficerlerdi oqıtıwǵa tartıldı. Onıń attestatında «francuz hám nemec tillerinde sóyleydi hám ádewir jaqsı awdaradı, latın tilinde avtordı túsinedi» dep jazılǵan edi.

1761-jılı fevralda Mixail mektepti pitkerdi hám graf Shuvalovtıń usınısı boyınsha injener-praporshik ataǵı menen mektepte tárbiyalanıwshılarǵa matematikadan sabaq beriw ushın qaldırıldı. Bes aydan soń Revel general-gubernatorı shaxzada Golshteyn-Beklı fligel-adyutantı boldı.

Golshteyn-Beklı kancelyariyasın epshillik penen basqarıp, 1762-jılı tez arada kapitan dárejesin alıwǵa eristi. Sol jılı Astraxan piyada áskerler polkınıń rota komandiri etip tayınlandı, bul waqıtta polkovnik A. V. Suvorov komandirlik etti.

1764-jıldan Polshadaǵı rus áskerlerınıń sárkardası general-poruchik I. I. Veymarn qaramaǵında bolǵan, Polsha konfederatlarına qarsı háreket etken kishi otryadlarǵa komandirlik etken.</text>
      <sha1>n24s2m0il4hu07vbqfupey5i1xx281u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123706</id>
      <parentid>123705</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:59:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Xızmet baslanıwı */</comment>
      <origin>123706</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3555" sha1="kwx8anu1iyivjpljd96ald3rzr4gkeo" xml:space="preserve">'''Mixail Illarionovich Golenishev-Kutuzov''' ({{lang-ru|Михаи́л Илларио́нович Голени́щев-Куту́зов}}; 1745-jıl 16-sentyabr, Sankt-Peterburg — 1813-jıl 28-aprel, [[Boleslavec|Bunclau]]) — rus áskerbasısı, mámleketlik ǵayratker hám diplomat, Golenishev-Kutuzovlar áwladınan general-feldmarshal.

== Xızmet baslanıwı ==
General-poruchik Illarion Matveevich Golenishev-Kutuzovtıń (1717-1784) hám onıń hayalı, 1728-jılı tuwılǵan Anna Illarionovnanıń balası. Arxiv hújjetlerine qaraǵanda onıń ákesi octavkadaǵı kapitan Bedrinskiy bolǵan.

Sońǵı waqıtlarǵa shekem Kutuzovtıń qábirine jazılǵan 1745-jıldı tuwılǵan jılı dep esaplaw qabıl etilgen edi. Biraq 1769, 1785, 1791-jıllardaǵı bir qatar formulyar dizimlerde hám jeke xatlardaǵı maǵlıwmatlar onıń tuwılǵan jılı 1747-jılǵa tiyisli bolıwı múmkinligin kórsetedi&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot;&gt;{{cite news|title=Историки: Кутузов родился на два года позже, чем принято считать|url=http://tass.ru/nauka/2382945|accessdate=2015-11-09|agency=ТАСС|date=2015-10-27|archivedate=2015-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151104102415/http://tass.ru/nauka/2382945}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |title=Аттестат М. И. Кутузова за 1761 г. |access-date=2007-03-12 |archive-date=2007-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070930060036/http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. M. I. Kutuzovtıń sońǵı ómir bayanlarında tap 1747-jıl tuwılǵan dep kórsetiledi&lt;ref&gt;''Абрамов Е. П.'' [http://www.rusimfonia.ru/abramov.html Биография М. И. Кутузова] {{Wayback|url=http://www.rusimfonia.ru/abramov.html |date=20090125174127 }}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki II. Голенищевы-Кутузовы и их родственники] {{Wayback|url=http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki |date=20131011125939 }}. Опочка.&lt;/ref&gt;.

Mixail jeti jasınan úyinde oqıydı, 1759-jılı iyulda atası artilleriya iliminen sabaq bergen artilleriya hám injenerlik dvoryanlar mektebine jiberiledi. Sol jıldıń dekabrinde-aq Kutuzov ant beriw hám aylıq tayınlaw menen 1-klass konduktor dárejesin aldı. Qábiletli jigit oficerlerdi oqıtıwǵa tartıldı. Onıń attestatında «francuz hám nemec tillerinde sóyleydi hám ádewir jaqsı awdaradı, latın tilinde avtordı túsinedi» dep jazılǵan edi.

1761-jılı fevralda Mixail mektepti pitkerdi hám graf Shuvalovtıń usınısı boyınsha injener-praporshik ataǵı menen mektepte tárbiyalanıwshılarǵa matematikadan sabaq beriw ushın qaldırıldı. Bes aydan soń Revel general-gubernatorı shaxzada Golshteyn-Beklı fligel-adyutantı boldı.

Golshteyn-Beklı kancelyariyasın epshillik penen basqarıp, 1762-jılı tez arada kapitan dárejesin alıwǵa eristi. Sol jılı Astraxan piyada áskerler polkınıń rota komandiri etip tayınlandı, bul waqıtta polkovnik A. V. Suvorov komandirlik etti.

1764-jıldan Polshadaǵı rus áskerlerınıń sárkardası general-poruchik I. I. Veymarn qaramaǵında bolǵan, Polsha konfederatlarına qarsı háreket etken kishi otryadlarǵa komandirlik etken.

1770-jılı qublada turǵan general-feldmarshal P. A. Rumyancevtıń birinshi armiyasına ótkizildi hám 1768-jılı baslanǵan Turkiya menen urısta qatnastı.</text>
      <sha1>kwx8anu1iyivjpljd96ald3rzr4gkeo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123707</id>
      <parentid>123706</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T16:59:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123707</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3571" sha1="ackelc4qz5l2y6km2plsaocxj1xddy1" xml:space="preserve">'''Mixail Illarionovich Golenishev-Kutuzov''' ({{lang-ru|Михаи́л Илларио́нович Голени́щев-Куту́зов}}; 1745-jıl 16-sentyabr, Sankt-Peterburg — 1813-jıl 28-aprel, [[Boleslavec|Bunclau]]) — rus áskerbasısı, mámleketlik ǵayratker hám diplomat, Golenishev-Kutuzovlar áwladınan general-feldmarshal.

== Xızmet baslanıwı ==
General-poruchik Illarion Matveevich Golenishev-Kutuzovtıń (1717-1784) hám onıń hayalı, 1728-jılı tuwılǵan Anna Illarionovnanıń balası. Arxiv hújjetlerine qaraǵanda onıń ákesi octavkadaǵı kapitan Bedrinskiy bolǵan.

Sońǵı waqıtlarǵa shekem Kutuzovtıń qábirine jazılǵan 1745-jıldı tuwılǵan jılı dep esaplaw qabıl etilgen edi. Biraq 1769, 1785, 1791-jıllardaǵı bir qatar formulyar dizimlerde hám jeke xatlardaǵı maǵlıwmatlar onıń tuwılǵan jılı 1747-jılǵa tiyisli bolıwı múmkinligin kórsetedi&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot;&gt;{{cite news|title=Историки: Кутузов родился на два года позже, чем принято считать|url=http://tass.ru/nauka/2382945|accessdate=2015-11-09|agency=ТАСС|date=2015-10-27|archivedate=2015-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151104102415/http://tass.ru/nauka/2382945}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |title=Аттестат М. И. Кутузова за 1761 г. |access-date=2007-03-12 |archive-date=2007-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070930060036/http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. M. I. Kutuzovtıń sońǵı ómir bayanlarında tap 1747-jıl tuwılǵan dep kórsetiledi&lt;ref&gt;''Абрамов Е. П.'' [http://www.rusimfonia.ru/abramov.html Биография М. И. Кутузова] {{Wayback|url=http://www.rusimfonia.ru/abramov.html |date=20090125174127 }}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki II. Голенищевы-Кутузовы и их родственники] {{Wayback|url=http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki |date=20131011125939 }}. Опочка.&lt;/ref&gt;.

Mixail jeti jasınan úyinde oqıydı, 1759-jılı iyulda atası artilleriya iliminen sabaq bergen artilleriya hám injenerlik dvoryanlar mektebine jiberiledi. Sol jıldıń dekabrinde-aq Kutuzov ant beriw hám aylıq tayınlaw menen 1-klass konduktor dárejesin aldı. Qábiletli jigit oficerlerdi oqıtıwǵa tartıldı. Onıń attestatında «francuz hám nemec tillerinde sóyleydi hám ádewir jaqsı awdaradı, latın tilinde avtordı túsinedi» dep jazılǵan edi.

1761-jılı fevralda Mixail mektepti pitkerdi hám graf Shuvalovtıń usınısı boyınsha injener-praporshik ataǵı menen mektepte tárbiyalanıwshılarǵa matematikadan sabaq beriw ushın qaldırıldı. Bes aydan soń Revel general-gubernatorı shaxzada Golshteyn-Beklı fligel-adyutantı boldı.

Golshteyn-Beklı kancelyariyasın epshillik penen basqarıp, 1762-jılı tez arada kapitan dárejesin alıwǵa eristi. Sol jılı Astraxan piyada áskerler polkınıń rota komandiri etip tayınlandı, bul waqıtta polkovnik A. V. Suvorov komandirlik etti.

1764-jıldan Polshadaǵı rus áskerlerınıń sárkardası general-poruchik I. I. Veymarn qaramaǵında bolǵan, Polsha konfederatlarına qarsı háreket etken kishi otryadlarǵa komandirlik etken.

1770-jılı qublada turǵan general-feldmarshal P. A. Rumyancevtıń birinshi armiyasına ótkizildi hám 1768-jılı baslanǵan Turkiya menen urısta qatnastı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>ackelc4qz5l2y6km2plsaocxj1xddy1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123708</id>
      <parentid>123707</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T17:00:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123708</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3580" sha1="rix8mawttkr3s3w9mbfom10ct41gzcp" xml:space="preserve">'''Mixail Illarionovich Golenishev-Kutuzov''' ({{lang-ru|Михаи́л Илларио́нович Голени́щев-Куту́зов}}; [[1745|1745-jıl]] 16-sentyabr, Sankt-Peterburg — 1813-jıl 28-aprel, [[Boleslavec|Bunclau]]) — rus áskerbasısı, mámleketlik ǵayratker hám diplomat, Golenishev-Kutuzovlar áwladınan general-feldmarshal.

== Xızmet baslanıwı ==
General-poruchik Illarion Matveevich Golenishev-Kutuzovtıń (1717-1784) hám onıń hayalı, 1728-jılı tuwılǵan Anna Illarionovnanıń balası. Arxiv hújjetlerine qaraǵanda onıń ákesi octavkadaǵı kapitan Bedrinskiy bolǵan.

Sońǵı waqıtlarǵa shekem Kutuzovtıń qábirine jazılǵan 1745-jıldı tuwılǵan jılı dep esaplaw qabıl etilgen edi. Biraq 1769, 1785, 1791-jıllardaǵı bir qatar formulyar dizimlerde hám jeke xatlardaǵı maǵlıwmatlar onıń tuwılǵan jılı 1747-jılǵa tiyisli bolıwı múmkinligin kórsetedi&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot;&gt;{{cite news|title=Историки: Кутузов родился на два года позже, чем принято считать|url=http://tass.ru/nauka/2382945|accessdate=2015-11-09|agency=ТАСС|date=2015-10-27|archivedate=2015-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151104102415/http://tass.ru/nauka/2382945}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |title=Аттестат М. И. Кутузова за 1761 г. |access-date=2007-03-12 |archive-date=2007-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070930060036/http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. M. I. Kutuzovtıń sońǵı ómir bayanlarında tap 1747-jıl tuwılǵan dep kórsetiledi&lt;ref&gt;''Абрамов Е. П.'' [http://www.rusimfonia.ru/abramov.html Биография М. И. Кутузова] {{Wayback|url=http://www.rusimfonia.ru/abramov.html |date=20090125174127 }}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki II. Голенищевы-Кутузовы и их родственники] {{Wayback|url=http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki |date=20131011125939 }}. Опочка.&lt;/ref&gt;.

Mixail jeti jasınan úyinde oqıydı, 1759-jılı iyulda atası artilleriya iliminen sabaq bergen artilleriya hám injenerlik dvoryanlar mektebine jiberiledi. Sol jıldıń dekabrinde-aq Kutuzov ant beriw hám aylıq tayınlaw menen 1-klass konduktor dárejesin aldı. Qábiletli jigit oficerlerdi oqıtıwǵa tartıldı. Onıń attestatında «francuz hám nemec tillerinde sóyleydi hám ádewir jaqsı awdaradı, latın tilinde avtordı túsinedi» dep jazılǵan edi.

1761-jılı fevralda Mixail mektepti pitkerdi hám graf Shuvalovtıń usınısı boyınsha injener-praporshik ataǵı menen mektepte tárbiyalanıwshılarǵa matematikadan sabaq beriw ushın qaldırıldı. Bes aydan soń Revel general-gubernatorı shaxzada Golshteyn-Beklı fligel-adyutantı boldı.

Golshteyn-Beklı kancelyariyasın epshillik penen basqarıp, 1762-jılı tez arada kapitan dárejesin alıwǵa eristi. Sol jılı Astraxan piyada áskerler polkınıń rota komandiri etip tayınlandı, bul waqıtta polkovnik A. V. Suvorov komandirlik etti.

1764-jıldan Polshadaǵı rus áskerlerınıń sárkardası general-poruchik I. I. Veymarn qaramaǵında bolǵan, Polsha konfederatlarına qarsı háreket etken kishi otryadlarǵa komandirlik etken.

1770-jılı qublada turǵan general-feldmarshal P. A. Rumyancevtıń birinshi armiyasına ótkizildi hám 1768-jılı baslanǵan Turkiya menen urısta qatnastı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>rix8mawttkr3s3w9mbfom10ct41gzcp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123709</id>
      <parentid>123708</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T17:01:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123709</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3584" sha1="d11a52paiyz0myd6ozulr97fqlhrdv7" xml:space="preserve">'''Mixail Illarionovich Golenishev-Kutuzov''' ({{lang-ru|Михаи́л Илларио́нович Голени́щев-Куту́зов}}; [[1745|1745-jıl]] [[16-sentyabr]], Sankt-Peterburg — 1813-jıl 28-aprel, [[Boleslavec|Bunclau]]) — rus áskerbasısı, mámleketlik ǵayratker hám diplomat, Golenishev-Kutuzovlar áwladınan general-feldmarshal.

== Xızmet baslanıwı ==
General-poruchik Illarion Matveevich Golenishev-Kutuzovtıń (1717-1784) hám onıń hayalı, 1728-jılı tuwılǵan Anna Illarionovnanıń balası. Arxiv hújjetlerine qaraǵanda onıń ákesi octavkadaǵı kapitan Bedrinskiy bolǵan.

Sońǵı waqıtlarǵa shekem Kutuzovtıń qábirine jazılǵan 1745-jıldı tuwılǵan jılı dep esaplaw qabıl etilgen edi. Biraq 1769, 1785, 1791-jıllardaǵı bir qatar formulyar dizimlerde hám jeke xatlardaǵı maǵlıwmatlar onıń tuwılǵan jılı 1747-jılǵa tiyisli bolıwı múmkinligin kórsetedi&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot;&gt;{{cite news|title=Историки: Кутузов родился на два года позже, чем принято считать|url=http://tass.ru/nauka/2382945|accessdate=2015-11-09|agency=ТАСС|date=2015-10-27|archivedate=2015-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151104102415/http://tass.ru/nauka/2382945}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |title=Аттестат М. И. Кутузова за 1761 г. |access-date=2007-03-12 |archive-date=2007-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070930060036/http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. M. I. Kutuzovtıń sońǵı ómir bayanlarında tap 1747-jıl tuwılǵan dep kórsetiledi&lt;ref&gt;''Абрамов Е. П.'' [http://www.rusimfonia.ru/abramov.html Биография М. И. Кутузова] {{Wayback|url=http://www.rusimfonia.ru/abramov.html |date=20090125174127 }}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki II. Голенищевы-Кутузовы и их родственники] {{Wayback|url=http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki |date=20131011125939 }}. Опочка.&lt;/ref&gt;.

Mixail jeti jasınan úyinde oqıydı, 1759-jılı iyulda atası artilleriya iliminen sabaq bergen artilleriya hám injenerlik dvoryanlar mektebine jiberiledi. Sol jıldıń dekabrinde-aq Kutuzov ant beriw hám aylıq tayınlaw menen 1-klass konduktor dárejesin aldı. Qábiletli jigit oficerlerdi oqıtıwǵa tartıldı. Onıń attestatında «francuz hám nemec tillerinde sóyleydi hám ádewir jaqsı awdaradı, latın tilinde avtordı túsinedi» dep jazılǵan edi.

1761-jılı fevralda Mixail mektepti pitkerdi hám graf Shuvalovtıń usınısı boyınsha injener-praporshik ataǵı menen mektepte tárbiyalanıwshılarǵa matematikadan sabaq beriw ushın qaldırıldı. Bes aydan soń Revel general-gubernatorı shaxzada Golshteyn-Beklı fligel-adyutantı boldı.

Golshteyn-Beklı kancelyariyasın epshillik penen basqarıp, 1762-jılı tez arada kapitan dárejesin alıwǵa eristi. Sol jılı Astraxan piyada áskerler polkınıń rota komandiri etip tayınlandı, bul waqıtta polkovnik A. V. Suvorov komandirlik etti.

1764-jıldan Polshadaǵı rus áskerlerınıń sárkardası general-poruchik I. I. Veymarn qaramaǵında bolǵan, Polsha konfederatlarına qarsı háreket etken kishi otryadlarǵa komandirlik etken.

1770-jılı qublada turǵan general-feldmarshal P. A. Rumyancevtıń birinshi armiyasına ótkizildi hám 1768-jılı baslanǵan Turkiya menen urısta qatnastı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>d11a52paiyz0myd6ozulr97fqlhrdv7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123710</id>
      <parentid>123709</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T17:01:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123710</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3588" sha1="n33pi8rbv3gabhtu8zyonahzuyskynp" xml:space="preserve">'''Mixail Illarionovich Golenishev-Kutuzov''' ({{lang-ru|Михаи́л Илларио́нович Голени́щев-Куту́зов}}; [[1745|1745-jıl]] [[16-sentyabr]], [[Sankt-Peterburg]] — 1813-jıl 28-aprel, [[Boleslavec|Bunclau]]) — rus áskerbasısı, mámleketlik ǵayratker hám diplomat, Golenishev-Kutuzovlar áwladınan general-feldmarshal.

== Xızmet baslanıwı ==
General-poruchik Illarion Matveevich Golenishev-Kutuzovtıń (1717-1784) hám onıń hayalı, 1728-jılı tuwılǵan Anna Illarionovnanıń balası. Arxiv hújjetlerine qaraǵanda onıń ákesi octavkadaǵı kapitan Bedrinskiy bolǵan.

Sońǵı waqıtlarǵa shekem Kutuzovtıń qábirine jazılǵan 1745-jıldı tuwılǵan jılı dep esaplaw qabıl etilgen edi. Biraq 1769, 1785, 1791-jıllardaǵı bir qatar formulyar dizimlerde hám jeke xatlardaǵı maǵlıwmatlar onıń tuwılǵan jılı 1747-jılǵa tiyisli bolıwı múmkinligin kórsetedi&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot;&gt;{{cite news|title=Историки: Кутузов родился на два года позже, чем принято считать|url=http://tass.ru/nauka/2382945|accessdate=2015-11-09|agency=ТАСС|date=2015-10-27|archivedate=2015-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151104102415/http://tass.ru/nauka/2382945}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |title=Аттестат М. И. Кутузова за 1761 г. |access-date=2007-03-12 |archive-date=2007-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070930060036/http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. M. I. Kutuzovtıń sońǵı ómir bayanlarında tap 1747-jıl tuwılǵan dep kórsetiledi&lt;ref&gt;''Абрамов Е. П.'' [http://www.rusimfonia.ru/abramov.html Биография М. И. Кутузова] {{Wayback|url=http://www.rusimfonia.ru/abramov.html |date=20090125174127 }}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki II. Голенищевы-Кутузовы и их родственники] {{Wayback|url=http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki |date=20131011125939 }}. Опочка.&lt;/ref&gt;.

Mixail jeti jasınan úyinde oqıydı, 1759-jılı iyulda atası artilleriya iliminen sabaq bergen artilleriya hám injenerlik dvoryanlar mektebine jiberiledi. Sol jıldıń dekabrinde-aq Kutuzov ant beriw hám aylıq tayınlaw menen 1-klass konduktor dárejesin aldı. Qábiletli jigit oficerlerdi oqıtıwǵa tartıldı. Onıń attestatında «francuz hám nemec tillerinde sóyleydi hám ádewir jaqsı awdaradı, latın tilinde avtordı túsinedi» dep jazılǵan edi.

1761-jılı fevralda Mixail mektepti pitkerdi hám graf Shuvalovtıń usınısı boyınsha injener-praporshik ataǵı menen mektepte tárbiyalanıwshılarǵa matematikadan sabaq beriw ushın qaldırıldı. Bes aydan soń Revel general-gubernatorı shaxzada Golshteyn-Beklı fligel-adyutantı boldı.

Golshteyn-Beklı kancelyariyasın epshillik penen basqarıp, 1762-jılı tez arada kapitan dárejesin alıwǵa eristi. Sol jılı Astraxan piyada áskerler polkınıń rota komandiri etip tayınlandı, bul waqıtta polkovnik A. V. Suvorov komandirlik etti.

1764-jıldan Polshadaǵı rus áskerlerınıń sárkardası general-poruchik I. I. Veymarn qaramaǵında bolǵan, Polsha konfederatlarına qarsı háreket etken kishi otryadlarǵa komandirlik etken.

1770-jılı qublada turǵan general-feldmarshal P. A. Rumyancevtıń birinshi armiyasına ótkizildi hám 1768-jılı baslanǵan Turkiya menen urısta qatnastı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>n33pi8rbv3gabhtu8zyonahzuyskynp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123711</id>
      <parentid>123710</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T17:01:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123711</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3597" sha1="3uc0fwtq3hh3dlq91powlxfz0eh5yq4" xml:space="preserve">'''Mixail Illarionovich Golenishev-Kutuzov''' ({{lang-ru|Михаи́л Илларио́нович Голени́щев-Куту́зов}}; [[1745|1745-jıl]] [[16-sentyabr]], [[Sankt-Peterburg]] — [[1813|1813-jıl]] 28-aprel, [[Boleslavec|Bunclau]]) — rus áskerbasısı, mámleketlik ǵayratker hám diplomat, Golenishev-Kutuzovlar áwladınan general-feldmarshal.

== Xızmet baslanıwı ==
General-poruchik Illarion Matveevich Golenishev-Kutuzovtıń (1717-1784) hám onıń hayalı, 1728-jılı tuwılǵan Anna Illarionovnanıń balası. Arxiv hújjetlerine qaraǵanda onıń ákesi octavkadaǵı kapitan Bedrinskiy bolǵan.

Sońǵı waqıtlarǵa shekem Kutuzovtıń qábirine jazılǵan 1745-jıldı tuwılǵan jılı dep esaplaw qabıl etilgen edi. Biraq 1769, 1785, 1791-jıllardaǵı bir qatar formulyar dizimlerde hám jeke xatlardaǵı maǵlıwmatlar onıń tuwılǵan jılı 1747-jılǵa tiyisli bolıwı múmkinligin kórsetedi&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot;&gt;{{cite news|title=Историки: Кутузов родился на два года позже, чем принято считать|url=http://tass.ru/nauka/2382945|accessdate=2015-11-09|agency=ТАСС|date=2015-10-27|archivedate=2015-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151104102415/http://tass.ru/nauka/2382945}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |title=Аттестат М. И. Кутузова за 1761 г. |access-date=2007-03-12 |archive-date=2007-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070930060036/http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. M. I. Kutuzovtıń sońǵı ómir bayanlarında tap 1747-jıl tuwılǵan dep kórsetiledi&lt;ref&gt;''Абрамов Е. П.'' [http://www.rusimfonia.ru/abramov.html Биография М. И. Кутузова] {{Wayback|url=http://www.rusimfonia.ru/abramov.html |date=20090125174127 }}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki II. Голенищевы-Кутузовы и их родственники] {{Wayback|url=http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki |date=20131011125939 }}. Опочка.&lt;/ref&gt;.

Mixail jeti jasınan úyinde oqıydı, 1759-jılı iyulda atası artilleriya iliminen sabaq bergen artilleriya hám injenerlik dvoryanlar mektebine jiberiledi. Sol jıldıń dekabrinde-aq Kutuzov ant beriw hám aylıq tayınlaw menen 1-klass konduktor dárejesin aldı. Qábiletli jigit oficerlerdi oqıtıwǵa tartıldı. Onıń attestatında «francuz hám nemec tillerinde sóyleydi hám ádewir jaqsı awdaradı, latın tilinde avtordı túsinedi» dep jazılǵan edi.

1761-jılı fevralda Mixail mektepti pitkerdi hám graf Shuvalovtıń usınısı boyınsha injener-praporshik ataǵı menen mektepte tárbiyalanıwshılarǵa matematikadan sabaq beriw ushın qaldırıldı. Bes aydan soń Revel general-gubernatorı shaxzada Golshteyn-Beklı fligel-adyutantı boldı.

Golshteyn-Beklı kancelyariyasın epshillik penen basqarıp, 1762-jılı tez arada kapitan dárejesin alıwǵa eristi. Sol jılı Astraxan piyada áskerler polkınıń rota komandiri etip tayınlandı, bul waqıtta polkovnik A. V. Suvorov komandirlik etti.

1764-jıldan Polshadaǵı rus áskerlerınıń sárkardası general-poruchik I. I. Veymarn qaramaǵında bolǵan, Polsha konfederatlarına qarsı háreket etken kishi otryadlarǵa komandirlik etken.

1770-jılı qublada turǵan general-feldmarshal P. A. Rumyancevtıń birinshi armiyasına ótkizildi hám 1768-jılı baslanǵan Turkiya menen urısta qatnastı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>3uc0fwtq3hh3dlq91powlxfz0eh5yq4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123712</id>
      <parentid>123711</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T17:01:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123712</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3601" sha1="hjj19pgp1fi1z69tra4gjlp3rj218fs" xml:space="preserve">'''Mixail Illarionovich Golenishev-Kutuzov''' ({{lang-ru|Михаи́л Илларио́нович Голени́щев-Куту́зов}}; [[1745|1745-jıl]] [[16-sentyabr]], [[Sankt-Peterburg]] — [[1813|1813-jıl]] [[28-aprel]], [[Boleslavec|Bunclau]]) — rus áskerbasısı, mámleketlik ǵayratker hám diplomat, Golenishev-Kutuzovlar áwladınan general-feldmarshal.

== Xızmet baslanıwı ==
General-poruchik Illarion Matveevich Golenishev-Kutuzovtıń (1717-1784) hám onıń hayalı, 1728-jılı tuwılǵan Anna Illarionovnanıń balası. Arxiv hújjetlerine qaraǵanda onıń ákesi octavkadaǵı kapitan Bedrinskiy bolǵan.

Sońǵı waqıtlarǵa shekem Kutuzovtıń qábirine jazılǵan 1745-jıldı tuwılǵan jılı dep esaplaw qabıl etilgen edi. Biraq 1769, 1785, 1791-jıllardaǵı bir qatar formulyar dizimlerde hám jeke xatlardaǵı maǵlıwmatlar onıń tuwılǵan jılı 1747-jılǵa tiyisli bolıwı múmkinligin kórsetedi&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot;&gt;{{cite news|title=Историки: Кутузов родился на два года позже, чем принято считать|url=http://tass.ru/nauka/2382945|accessdate=2015-11-09|agency=ТАСС|date=2015-10-27|archivedate=2015-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151104102415/http://tass.ru/nauka/2382945}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |title=Аттестат М. И. Кутузова за 1761 г. |access-date=2007-03-12 |archive-date=2007-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070930060036/http://www.hrono.ru/libris/lib_r/1761kutuz.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. M. I. Kutuzovtıń sońǵı ómir bayanlarında tap 1747-jıl tuwılǵan dep kórsetiledi&lt;ref&gt;''Абрамов Е. П.'' [http://www.rusimfonia.ru/abramov.html Биография М. И. Кутузова] {{Wayback|url=http://www.rusimfonia.ru/abramov.html |date=20090125174127 }}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki II. Голенищевы-Кутузовы и их родственники] {{Wayback|url=http://opochka.ru/content/ii-golenishchevy-kutuzovy-i-ih-rodstvenniki |date=20131011125939 }}. Опочка.&lt;/ref&gt;.

Mixail jeti jasınan úyinde oqıydı, 1759-jılı iyulda atası artilleriya iliminen sabaq bergen artilleriya hám injenerlik dvoryanlar mektebine jiberiledi. Sol jıldıń dekabrinde-aq Kutuzov ant beriw hám aylıq tayınlaw menen 1-klass konduktor dárejesin aldı. Qábiletli jigit oficerlerdi oqıtıwǵa tartıldı. Onıń attestatında «francuz hám nemec tillerinde sóyleydi hám ádewir jaqsı awdaradı, latın tilinde avtordı túsinedi» dep jazılǵan edi.

1761-jılı fevralda Mixail mektepti pitkerdi hám graf Shuvalovtıń usınısı boyınsha injener-praporshik ataǵı menen mektepte tárbiyalanıwshılarǵa matematikadan sabaq beriw ushın qaldırıldı. Bes aydan soń Revel general-gubernatorı shaxzada Golshteyn-Beklı fligel-adyutantı boldı.

Golshteyn-Beklı kancelyariyasın epshillik penen basqarıp, 1762-jılı tez arada kapitan dárejesin alıwǵa eristi. Sol jılı Astraxan piyada áskerler polkınıń rota komandiri etip tayınlandı, bul waqıtta polkovnik A. V. Suvorov komandirlik etti.

1764-jıldan Polshadaǵı rus áskerlerınıń sárkardası general-poruchik I. I. Veymarn qaramaǵında bolǵan, Polsha konfederatlarına qarsı háreket etken kishi otryadlarǵa komandirlik etken.

1770-jılı qublada turǵan general-feldmarshal P. A. Rumyancevtıń birinshi armiyasına ótkizildi hám 1768-jılı baslanǵan Turkiya menen urısta qatnastı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>hjj19pgp1fi1z69tra4gjlp3rj218fs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Reklama beriwshilerge arnalǵan identifikator</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25507</id>
    <revision>
      <id>123713</id>
      <timestamp>2025-07-01T17:09:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:en:Special:Redirect/revision/1242251506|Identifier for Advertisers]]» betinen awdarılıp jaratıldı</comment>
      <origin>123713</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11602" sha1="c38iene6novl3n2bwkgp9ljnh69abj4" xml:space="preserve">
[[Apple Inc.|Apple]] kompaniyasınıń '''Reklama beriwshilerge arnalǵan identifikatorı (IDFA)''' — bul Apple hár bir qurılmaǵa jaratatuǵın hám belgileytuǵın unikal tosınnan saylanǵan qurılma identifikatorı. Ol reklama beriwshiler tárepinen jekelestirilgen [[Reklama|reklamalardı]] jetkeriw hám reklamanı qayta baǵdarlaw ushın reklama óz-ara tásirlerin anıqlaw maqsetinde qollanılıwına arnalǵan&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=Evaluating The Impact of Privacy Regulation on E-Commerce Firms: Evidence from Apple's App Tracking Transparency|url=https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4717752}}&lt;/ref&gt;. [[Paydalanıwshı (esaplaw texnikası)|Paydalanıwshılar]] «Reklamanı Baqlawdı Sheklew» parametri arqalı IDFA-dan bas tarta aladı (shama menen 20% paydalanıwshı usılay etedi)&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.adjust.com/glossary/idfa/|bet=Identifier for Advertisers (IDFA) {{!}} Meaning|til=en|jumıs=www.adjust.com|baspaxana=Adjust GmbH|qaralǵan sáne=2020-12-25|citata=roughly 20% of iOS users cannot be tracked using the IDFA because they have enabled LAT.}}&lt;/ref&gt;.

iOS 14.5, iPadOS 14.5 hám tvOS 14.5 versiyalarınan baslap, qosımshalar onı sorawdan aldın paydalanıwshılarǵa IDFA bólisiwine keliń degen yamasa bas tartıw haqqında sheshim qabıllaw usınıladı. Bul tańlawdı Sazlawlar bóliminde ózgertiwge boladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/22403523/ios-14-5-tracking-consent-app-transparency-how-to|bet=How to use iOS 14.5's new app tracking blocker|avtor=Krasnoff|at=Barbara|sáne=2021-04-26|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-04-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/app-store/user-privacy-and-data-use/|bet=User Privacy and Data Use|til=en|jumıs=Apple Developer|qaralǵan sáne=2021-04-26}}&lt;/ref&gt;. 2021-jıldıń may ayında Verizon-ǵa tiyisli reklama analitika kompaniyası Flurry Analytics, AQSH paydalanıwshılarınıń 96%-i IDFA bólisiwinen bas tartqanın xabarladı&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2021/05/96-of-us-users-opt-out-of-app-tracking-in-ios-14-5-analytics-find/|bet=96% of US users opt out of app tracking in iOS 14.5, analytics find|avtor=Axon|at=Samuel|sáne=2021-05-07|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2021-05-08}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==

=== Reklamanı baqlawdı sheklew ===
iOS 10-da Apple reklama tarmaqları tárepinen baqlanıwdı qálemeytuǵın paydalanıwshılar ushın «Reklamanı Baqlawdı Sheklew» parametrin engizdi. Eger bul parametr iske qosılsa, sistema sol qurılma ushın standart nollerden ibarat identifikator qaytaradı. 2020-jıldıń dekabr ayına kelip, shama menen 20% paydalanıwshı bul parametrdi iske qosadı dep esaplanadı.

=== Qosımshalar arqalı baqlawdıń ashıqlıǵı ===
2020-jılı 3-sentyabrde Apple IDFA-ǵa kiriwdi sheklew hám veb-saytlar menen qosımshalardan IDFA-ǵa kiriw ruqsatın almastan aldın paydalanıwshılardan anıq ruqsat alıwdı talap etiw jobaların járiyaladı. 2021-jıldıń yanvar ayınan baslap, paydalanıwshılar hám baǵdarlamashılar iOS 14 beta versiyasın ornatıw arqalı bul ózgeristi sınaqtan ótkize aldı&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/1/28/22253366/apple-app-tracking-transparency-opt-in-requirement-beta-launch|bet=Apple's next iOS 14 beta will begin forcing developers to ask for permission to track you|avtor=Statt|at=Nick|sáne=2021-01-28|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-01-29}}&lt;/ref&gt;.

2020-jıldıń iyul ayında Facebook bul ashıqlıq talabı olardıń reklama baǵdarlawına zıyan keltiriwi múmkinligin bildirdi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2020/07/30/facebook-says-apples-ios-14-changes-could-hurt-its-ad-targeting.html|bet=Facebook says Apple's iOS 14 changes could hurt its ad targeting|avtor=Rodriguez|at=Salvador|sáne=2020-07-30|til=en|jumıs=CNBC|qaralǵan sáne=2020-07-31}}&lt;/ref&gt;. Facebook bul ózgerisler «[olardıń baqlawın] iOS 14-te sonshelli nátiyjesiz etip qoyıwı múmkin, hátte onı iOS 14-te usınıwdıń mánisi bolmay qaladı» hám [[Facebook]], [[WhatsApp]], [[Instagram]], Messenger hám basqa da iOS 14-tegi Facebook qosımshaları iOS 14-te IDFA-nı jıynamaytuǵının ayttı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/tech-policy/2020/08/ios-14-privacy-settings-will-tank-ad-targeting-business-facebook-warns/|bet=iOS 14 privacy settings will tank ad targeting business, Facebook warns|avtor=Cox|at=Kate|sáne=2020-08-26|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2020-08-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Wagner|first=Kurt|date=2020-08-26|title=Facebook Says Apple's Changes to iOS Will Dramatically Hurt Ads|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-08-26/facebook-says-apple-s-changes-to-ios-will-dramatically-hurt-ads|access-date=2020-09-08}}&lt;/ref&gt;.

Sentyabrdiń basında Apple bul sheklewlerdi 2021-jıldıń basına shekem keyinge qaldırdı&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|last=Statt|first=Nick|date=3 September 2020|title=Apple delays privacy feature that would let iPhone owners keep ad tracking at bay|url=https://www.theverge.com/2020/9/3/21420176/apple-ios-14-tracking-permission-rule-developers-delay|access-date=16 September 2020}}&lt;/ref&gt;.

2020-jıldıń dekabr ayında Mozilla Foundation Applediń IDFA-ǵa kiriwdi sheklewin qollap-quwatlaytuǵının bildirdi hám paydalanıwshılardan «[Appledıń] tutınıwshılar qupıyalılıǵın qorǵawǵa degen isenimin kúsheytiwge járdem beriw» ushın peticiyaǵa qol qoyıwdı soradı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2020/12/14/mozilla-urges-support-for-apple-anti-tracking/|bet=Mozilla Urges Users to Support Apple's Planned Anti-Tracking Changes: 'A Huge Win for Consumers'|til=en|jumıs=MacRumors|qaralǵan sáne=2020-12-17}}&lt;/ref&gt;.

2020-jılı 15-dekabrde Facebook Applege qarsı «Kishi Biznesler ushın sóyle» kampaniyasın basladı. Bul kampaniyada Facebook gazetalarda tolıq betli reklamalardı satıp aldı hám Facebooktıń kishi bizneslerge járdem beriwge urınıp atırǵanı tuwralı veb-bet jarattı. Bul kampaniya Facebooktıń óz ishinde de tartıslı boldı, sebebi ayırım xızmetkerler Facebook «adamlardıń artına ǵamxorlıq penen jasırınıp, jamanlıqtı aqlawǵa háreket etedi» dep oyladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.buzzfeednews.com/article/craigsilverman/facebook-apple-fight-self-serving|bet=Facebook Says It's Standing Up Against Apple For Small Businesses. Some Of Its Employees Don't Believe It.|til=en|jumıs=BuzzFeed News|qaralǵan sáne=2020-12-25}}&lt;/ref&gt;.

2021-jılı 27-yanvarda [[Google]] jańa talap kúshine kirgende, Googledıń «bir neshe» qosımshası IDFA jıynawdı toqtatatuǵının járiyaladı (hám usılayınsha qosımshalar paydalanıwshı iskerligin baqlawǵa ruqsat soraw xabarın kórsetiwden qashadı)&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2021/01/27/google-to-stop-collecting-idfas-in-ios-apps/|bet=Google to Stop Collecting Advertising Identifiers in iOS Apps in Response to iOS 14's Upcoming Tracking Prompt|til=en|jumıs=MacRumors|qaralǵan sáne=2021-01-28}}&lt;/ref&gt;.

2021-jıldıń fevral ayında Post-IDFA alyansı 600 klientti soraw etip, olardıń 38.5%-i Qosımshalar arqalı Baqlawdıń Ashıqlıǵı sorawında «awa» degendi basıw arqalı baqlawǵa ruqsat beriwdi jobalastırıp atırǵanın belgiledi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://noidfanoproblem.com/app-marketers/almost-2-in-5-consumers-say-theyll-provide-idfa-access/|bet=Almost 2 in 5 consumers say they'll provide IDFA access|sáne=2021-03-16|til=en-US|jumıs=No IDFA? No Problem|qaralǵan sáne=2021-05-20}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://appleinsider.com/articles/21/05/19/advertisers-flee-to-android-as-majority-of-ios-users-opt-out-of-ad-tracking|bet=Advertisers flee to Android as majority of iOS users opt out of ad tracking|til=en|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=2021-05-20}}&lt;/ref&gt;.

2021-jılı 18-martta Facebook óz poziciyasın ózgertti. Facebook CEO-sı [[Mark Cukerberg]] bul ózgerisler hátte Facebook poziciyasın kúsheytiwi múmkinligin málimledi, «eger Apple ózgerisleri kóbirek bizneslerdi óz platformalarında kóbirek sawda júrgiziwge úgitley alsa, olar ushın óz maǵlıwmatların paydalanıp [Facebook] platformalarınan sırtında ónimlerin qáleytuǵın klientlerdi tabıw qıyınlasadı»&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2021/03/as-apple-app-tracking-change-nears-chinese-tech-firms-fight-back/|bet=Zuckerberg: Facebook could be in &quot;stronger position&quot; after Apple tracking change|avtor=Axon|at=Samuel|sáne=2021-03-19|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2021-03-19}}&lt;/ref&gt;.

2021-jılı 1-aprelde Apple App Store Adjust SDK-nı qollanatuǵın hám qurılma «barmaq izi» arqalı Qosımshalar arqalı Baqlawdıń Ashıqlıǵı qaǵıydaların aylanıp ótiwge urınǵan qosımshalardı qabıllawdan bas tarttı (paydalanıwshını baqlaw ushın unikal identifikator jaratıw maqsetinde qurılma hám paydalanıw maǵlıwmatların jıynaw).[1][2] 2-aprelde Adjust qátelikli kodtı alıp tasladı hám qosımsha baǵdarlamashıları jańa Adjust SDK versiyasına jańalanǵannan keyin App Store tekseriwinen ótiwi múmkin boldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://github.com/adjust/ios_sdk/pull/526|bet=Version 4.28.0 by nonelse · Pull Request #526 · adjust/ios_sdk|til=en|jumıs=GitHub|qaralǵan sáne=2021-04-04}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2021/04/01/apple-rejecting-app-updates-tracking-transparency/|bet=Apple Now Rejecting App Updates That Defy iOS 14.5 App Tracking Transparency Rules|til=en|jumıs=MacRumors|qaralǵan sáne=2021-04-04}}&lt;/ref&gt;.

2021-jıldıń may ayında Verizonǵa tiyisli reklama analitika kompaniyası Flurry, AQSH paydalanıwshılarınıń 96%-i IDFA bólisiwinen bas tartqanın xabarladı. AQSH paydalanıwshılarınıń shama menen 3%-i IDFA bólisiwin sistema boyınsha sheklegen.

=== Reklama ID bólisiwine shártsiz sheklewler ===
Apple ayırım [[Apple akkauntı|Apple ID]] akkauntları ushın Apple IDFA bólisiwin shártsiz óshirip qoyadı. Bul jaǵdayda qosımshalar ruqsat soraw xabarın kórsetpeydi hám Sazlawlardaǵı «Qosımshalarǵa Baqlawdı Sorawǵa Ruqsat Beriw» punkti kúlreń túste boladı. Eger Apple ID tómendegidey bolsa sheklewler qollanıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2021/04/28/allow-apps-to-request-to-track-grayed-out/|bet=Apple Explains Why 'Allow Apps to Request to Track' May Be Grayed Out on iOS 14.5|til=en|jumıs=MacRumors|qaralǵan sáne=2021-04-29}}&lt;/ref&gt;.

* bala akkauntı dep klassifikaciyalanǵan bolsa (mısalı, paydalanıwshınıń esaplanǵan jası 18 jastan kishi bolsa), yamasa
* bilimlendiriw mákemesi yamasa baqlawdı shekleytuǵın shólkem tárepinen basqarılsa, yamasa
* 3 kúnnen az waqıt burın jaratılǵan bolsa.

== Aylanıp ótiw háreketleri ==
2021-jıldıń mart ayında Qıtay Reklama Associaciyası Applediń jańa IDFA sheklewlerin aylanıp ótiw usılı sıpatında CAID dep atalatuǵın qurılma «barmaq izi» sistemasın qollap-quwatlaytuǵının járiyaladı&lt;ref name=&quot;CAID-Ars&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2021/03/chinas-tech-giants-test-way-around-apples-new-privacy-rules/|bet=TikTok wants to keep tracking iPhone users with state-backed workaround|avtor=McGee|at=Patrick|sáne=2021-03-16|til=en-us|jumıs=[[Ars Technica]]|qaralǵan sáne=2021-03-28}}&lt;/ref&gt;. Bul sistemanı sınaqtan ótkizip atırǵan kompaniyalar qatarında ByteDance hám Tencent bar dep xabarlandı.

== Derekler ==

[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]</text>
      <sha1>c38iene6novl3n2bwkgp9ljnh69abj4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123714</id>
      <parentid>123713</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T17:10:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123714</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11637" sha1="8xjnqy2kctg9j8eadeir4e6nibabo77" xml:space="preserve">
[[Apple Inc.|Apple]] kompaniyasınıń '''Reklama beriwshilerge arnalǵan identifikatorı (IDFA)''' — bul Apple hár bir qurılmaǵa jaratatuǵın hám belgileytuǵın unikal tosınnan saylanǵan qurılma identifikatorı. Ol reklama beriwshiler tárepinen jekelestirilgen [[Reklama|reklamalardı]] jetkeriw hám reklamanı qayta baǵdarlaw ushın reklama óz-ara tásirlerin anıqlaw maqsetinde qollanılıwına arnalǵan&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=Evaluating The Impact of Privacy Regulation on E-Commerce Firms: Evidence from Apple's App Tracking Transparency|url=https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4717752}}&lt;/ref&gt;. [[Paydalanıwshı (esaplaw texnikası)|Paydalanıwshılar]] «Reklamanı Baqlawdı Sheklew» parametri arqalı IDFA-dan bas tarta aladı (shama menen 20% paydalanıwshı usılay etedi)&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.adjust.com/glossary/idfa/|bet=Identifier for Advertisers (IDFA) {{!}} Meaning|til=en|jumıs=www.adjust.com|baspaxana=Adjust GmbH|qaralǵan sáne=2020-12-25|citata=roughly 20% of iOS users cannot be tracked using the IDFA because they have enabled LAT.}}&lt;/ref&gt;.

iOS 14.5, iPadOS 14.5 hám tvOS 14.5 versiyalarınan baslap, qosımshalar onı sorawdan aldın paydalanıwshılarǵa IDFA bólisiwine keliń degen yamasa bas tartıw haqqında sheshim qabıllaw usınıladı. Bul tańlawdı Sazlawlar bóliminde ózgertiwge boladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/22403523/ios-14-5-tracking-consent-app-transparency-how-to|bet=How to use iOS 14.5's new app tracking blocker|avtor=Krasnoff|at=Barbara|sáne=2021-04-26|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-04-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/app-store/user-privacy-and-data-use/|bet=User Privacy and Data Use|til=en|jumıs=Apple Developer|qaralǵan sáne=2021-04-26}}&lt;/ref&gt;. 2021-jıldıń may ayında Verizon-ǵa tiyisli reklama analitika kompaniyası Flurry Analytics, AQSH paydalanıwshılarınıń 96%-i IDFA bólisiwinen bas tartqanın xabarladı&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2021/05/96-of-us-users-opt-out-of-app-tracking-in-ios-14-5-analytics-find/|bet=96% of US users opt out of app tracking in iOS 14.5, analytics find|avtor=Axon|at=Samuel|sáne=2021-05-07|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2021-05-08}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==

=== Reklamanı baqlawdı sheklew ===
iOS 10-da Apple reklama tarmaqları tárepinen baqlanıwdı qálemeytuǵın paydalanıwshılar ushın «Reklamanı Baqlawdı Sheklew» parametrin engizdi. Eger bul parametr iske qosılsa, sistema sol qurılma ushın standart nollerden ibarat identifikator qaytaradı. 2020-jıldıń dekabr ayına kelip, shama menen 20% paydalanıwshı bul parametrdi iske qosadı dep esaplanadı.

=== Qosımshalar arqalı baqlawdıń ashıqlıǵı ===
2020-jılı 3-sentyabrde Apple IDFA-ǵa kiriwdi sheklew hám veb-saytlar menen qosımshalardan IDFA-ǵa kiriw ruqsatın almastan aldın paydalanıwshılardan anıq ruqsat alıwdı talap etiw jobaların járiyaladı. 2021-jıldıń yanvar ayınan baslap, paydalanıwshılar hám baǵdarlamashılar iOS 14 beta versiyasın ornatıw arqalı bul ózgeristi sınaqtan ótkize aldı&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/1/28/22253366/apple-app-tracking-transparency-opt-in-requirement-beta-launch|bet=Apple's next iOS 14 beta will begin forcing developers to ask for permission to track you|avtor=Statt|at=Nick|sáne=2021-01-28|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-01-29}}&lt;/ref&gt;.

2020-jıldıń iyul ayında Facebook bul ashıqlıq talabı olardıń reklama baǵdarlawına zıyan keltiriwi múmkinligin bildirdi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2020/07/30/facebook-says-apples-ios-14-changes-could-hurt-its-ad-targeting.html|bet=Facebook says Apple's iOS 14 changes could hurt its ad targeting|avtor=Rodriguez|at=Salvador|sáne=2020-07-30|til=en|jumıs=CNBC|qaralǵan sáne=2020-07-31}}&lt;/ref&gt;. Facebook bul ózgerisler «[olardıń baqlawın] iOS 14-te sonshelli nátiyjesiz etip qoyıwı múmkin, hátte onı iOS 14-te usınıwdıń mánisi bolmay qaladı» hám [[Facebook]], [[WhatsApp]], [[Instagram]], Messenger hám basqa da iOS 14-tegi Facebook qosımshaları iOS 14-te IDFA-nı jıynamaytuǵının ayttı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/tech-policy/2020/08/ios-14-privacy-settings-will-tank-ad-targeting-business-facebook-warns/|bet=iOS 14 privacy settings will tank ad targeting business, Facebook warns|avtor=Cox|at=Kate|sáne=2020-08-26|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2020-08-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Wagner|first=Kurt|date=2020-08-26|title=Facebook Says Apple's Changes to iOS Will Dramatically Hurt Ads|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-08-26/facebook-says-apple-s-changes-to-ios-will-dramatically-hurt-ads|access-date=2020-09-08}}&lt;/ref&gt;.

Sentyabrdiń basında Apple bul sheklewlerdi 2021-jıldıń basına shekem keyinge qaldırdı&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|last=Statt|first=Nick|date=3 September 2020|title=Apple delays privacy feature that would let iPhone owners keep ad tracking at bay|url=https://www.theverge.com/2020/9/3/21420176/apple-ios-14-tracking-permission-rule-developers-delay|access-date=16 September 2020}}&lt;/ref&gt;.

2020-jıldıń dekabr ayında Mozilla Foundation Applediń IDFA-ǵa kiriwdi sheklewin qollap-quwatlaytuǵının bildirdi hám paydalanıwshılardan «[Appledıń] tutınıwshılar qupıyalılıǵın qorǵawǵa degen isenimin kúsheytiwge járdem beriw» ushın peticiyaǵa qol qoyıwdı soradı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2020/12/14/mozilla-urges-support-for-apple-anti-tracking/|bet=Mozilla Urges Users to Support Apple's Planned Anti-Tracking Changes: 'A Huge Win for Consumers'|til=en|jumıs=MacRumors|qaralǵan sáne=2020-12-17}}&lt;/ref&gt;.

2020-jılı 15-dekabrde Facebook Applege qarsı «Kishi Biznesler ushın sóyle» kampaniyasın basladı. Bul kampaniyada Facebook gazetalarda tolıq betli reklamalardı satıp aldı hám Facebooktıń kishi bizneslerge járdem beriwge urınıp atırǵanı tuwralı veb-bet jarattı. Bul kampaniya Facebooktıń óz ishinde de tartıslı boldı, sebebi ayırım xızmetkerler Facebook «adamlardıń artına ǵamxorlıq penen jasırınıp, jamanlıqtı aqlawǵa háreket etedi» dep oyladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.buzzfeednews.com/article/craigsilverman/facebook-apple-fight-self-serving|bet=Facebook Says It's Standing Up Against Apple For Small Businesses. Some Of Its Employees Don't Believe It.|til=en|jumıs=BuzzFeed News|qaralǵan sáne=2020-12-25}}&lt;/ref&gt;.

2021-jılı 27-yanvarda [[Google]] jańa talap kúshine kirgende, Googledıń «bir neshe» qosımshası IDFA jıynawdı toqtatatuǵının járiyaladı (hám usılayınsha qosımshalar paydalanıwshı iskerligin baqlawǵa ruqsat soraw xabarın kórsetiwden qashadı)&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2021/01/27/google-to-stop-collecting-idfas-in-ios-apps/|bet=Google to Stop Collecting Advertising Identifiers in iOS Apps in Response to iOS 14's Upcoming Tracking Prompt|til=en|jumıs=MacRumors|qaralǵan sáne=2021-01-28}}&lt;/ref&gt;.

2021-jıldıń fevral ayında Post-IDFA alyansı 600 klientti soraw etip, olardıń 38.5%-i Qosımshalar arqalı Baqlawdıń Ashıqlıǵı sorawında «awa» degendi basıw arqalı baqlawǵa ruqsat beriwdi jobalastırıp atırǵanın belgiledi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://noidfanoproblem.com/app-marketers/almost-2-in-5-consumers-say-theyll-provide-idfa-access/|bet=Almost 2 in 5 consumers say they'll provide IDFA access|sáne=2021-03-16|til=en-US|jumıs=No IDFA? No Problem|qaralǵan sáne=2021-05-20}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://appleinsider.com/articles/21/05/19/advertisers-flee-to-android-as-majority-of-ios-users-opt-out-of-ad-tracking|bet=Advertisers flee to Android as majority of iOS users opt out of ad tracking|til=en|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=2021-05-20}}&lt;/ref&gt;.

2021-jılı 18-martta Facebook óz poziciyasın ózgertti. Facebook CEO-sı [[Mark Cukerberg]] bul ózgerisler hátte Facebook poziciyasın kúsheytiwi múmkinligin málimledi, «eger Apple ózgerisleri kóbirek bizneslerdi óz platformalarında kóbirek sawda júrgiziwge úgitley alsa, olar ushın óz maǵlıwmatların paydalanıp [Facebook] platformalarınan sırtında ónimlerin qáleytuǵın klientlerdi tabıw qıyınlasadı»&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2021/03/as-apple-app-tracking-change-nears-chinese-tech-firms-fight-back/|bet=Zuckerberg: Facebook could be in &quot;stronger position&quot; after Apple tracking change|avtor=Axon|at=Samuel|sáne=2021-03-19|til=en-us|jumıs=Ars Technica|qaralǵan sáne=2021-03-19}}&lt;/ref&gt;.

2021-jılı 1-aprelde Apple App Store Adjust SDK-nı qollanatuǵın hám qurılma «barmaq izi» arqalı Qosımshalar arqalı Baqlawdıń Ashıqlıǵı qaǵıydaların aylanıp ótiwge urınǵan qosımshalardı qabıllawdan bas tarttı (paydalanıwshını baqlaw ushın unikal identifikator jaratıw maqsetinde qurılma hám paydalanıw maǵlıwmatların jıynaw).[1][2] 2-aprelde Adjust qátelikli kodtı alıp tasladı hám qosımsha baǵdarlamashıları jańa Adjust SDK versiyasına jańalanǵannan keyin App Store tekseriwinen ótiwi múmkin boldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://github.com/adjust/ios_sdk/pull/526|bet=Version 4.28.0 by nonelse · Pull Request #526 · adjust/ios_sdk|til=en|jumıs=GitHub|qaralǵan sáne=2021-04-04}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2021/04/01/apple-rejecting-app-updates-tracking-transparency/|bet=Apple Now Rejecting App Updates That Defy iOS 14.5 App Tracking Transparency Rules|til=en|jumıs=MacRumors|qaralǵan sáne=2021-04-04}}&lt;/ref&gt;.

2021-jıldıń may ayında Verizonǵa tiyisli reklama analitika kompaniyası Flurry, AQSH paydalanıwshılarınıń 96%-i IDFA bólisiwinen bas tartqanın xabarladı. AQSH paydalanıwshılarınıń shama menen 3%-i IDFA bólisiwin sistema boyınsha sheklegen.

=== Reklama ID bólisiwine shártsiz sheklewler ===
Apple ayırım [[Apple akkauntı|Apple ID]] akkauntları ushın Apple IDFA bólisiwin shártsiz óshirip qoyadı. Bul jaǵdayda qosımshalar ruqsat soraw xabarın kórsetpeydi hám Sazlawlardaǵı «Qosımshalarǵa Baqlawdı Sorawǵa Ruqsat Beriw» punkti kúlreń túste boladı. Eger Apple ID tómendegidey bolsa sheklewler qollanıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2021/04/28/allow-apps-to-request-to-track-grayed-out/|bet=Apple Explains Why 'Allow Apps to Request to Track' May Be Grayed Out on iOS 14.5|til=en|jumıs=MacRumors|qaralǵan sáne=2021-04-29}}&lt;/ref&gt;.

* bala akkauntı dep klassifikaciyalanǵan bolsa (mısalı, paydalanıwshınıń esaplanǵan jası 18 jastan kishi bolsa), yamasa
* bilimlendiriw mákemesi yamasa baqlawdı shekleytuǵın shólkem tárepinen basqarılsa, yamasa
* 3 kúnnen az waqıt burın jaratılǵan bolsa.

== Aylanıp ótiw háreketleri ==
2021-jıldıń mart ayında Qıtay Reklama Associaciyası Applediń jańa IDFA sheklewlerin aylanıp ótiw usılı sıpatında CAID dep atalatuǵın qurılma «barmaq izi» sistemasın qollap-quwatlaytuǵının járiyaladı&lt;ref name=&quot;CAID-Ars&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2021/03/chinas-tech-giants-test-way-around-apples-new-privacy-rules/|bet=TikTok wants to keep tracking iPhone users with state-backed workaround|avtor=McGee|at=Patrick|sáne=2021-03-16|til=en-us|jumıs=[[Ars Technica]]|qaralǵan sáne=2021-03-28}}&lt;/ref&gt;. Bul sistemanı sınaqtan ótkizip atırǵan kompaniyalar qatarında ByteDance hám Tencent bar dep xabarlandı.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>8xjnqy2kctg9j8eadeir4e6nibabo77</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>IOS qosımshaların tastıyıqlaw</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25508</id>
    <revision>
      <id>123715</id>
      <timestamp>2025-07-01T17:10:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:en:Special:Redirect/revision/1283811789|IOS app approvals]]» betinen awdarılıp jaratıldı</comment>
      <origin>123715</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9376" sha1="p4y2fzktv09a2bqmvk4gfwz6s5vk4qe" xml:space="preserve">[[iOS]] ushın mobil qosımshalarǵa arnalǵan arzalar, [[App Store]] dúkanında járiyalanbastan aldın, SDK kelisiminde kórsetilgenindey, [[Apple Inc.|Appledıń]] App Review toparı tárepinen tiykarǵı isenimlilik testlewi hám basqa analiz ushın tastıyıqlawdan ótiwi kerek. Eger qosımshalar biykarlansa, olar avtor tárepinen qosımshanı jeke [[IPhone|iPhonelarǵa]] licenziyalaw ushın Apple kompaniyasına qoldan soraw jiberiw arqalı ele de jeke tártipte tarqatılıwı múmkin,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2008/09/15/podcaster-app-distributed-via-ad-hoc-after-apple-rejection/|bet=Podcaster app distributed via Ad Hoc after Apple rejection|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090210183903/http://www.tuaw.com/2008/09/15/podcaster-app-distributed-via-ad-hoc-after-apple-rejection|arxivsáne=2009-02-10|avtor=Sande|at=Steven|sáne=2008-09-15|baspaxana=Tuaw.com|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt; degen menen, Apple keyinirek avtorlardıń bul múmkinshiligin alıp taslawı múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2008/09/23/podcaster-dev-cant-provision-any-more-licenses/|bet=Podcaster dev can't provision any more licenses|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100213040700/http://www.tuaw.com/2008/09/23/podcaster-dev-cant-provision-any-more-licenses/|arxivsáne=2010-02-13|avtor=Palmer|at=Robert|sáne=2008-09-23|baspaxana=Tuaw.com|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt;.

Informaciyanı járiya etpew tuwralı kelisimler baǵdarlamashılarǵa bárqulla ózleriniń biykarlaw xabarlarınıń mazmunın járiyalawdı qadaǵan etken, biraq Apple házir óziniń biykarlaw xatlarına anıq áshkaralamaw eskertpesin belgilep basladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2008/09/23/apple-extends-non-disclosure-to-app-store-rejection-letters/|bet=Apple Extends Non-Disclosure to App Store Rejection Letters|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100116132708/http://www.macrumors.com/2008/09/23/apple-extends-non-disclosure-to-app-store-rejection-letters/|arxivsáne=16 January 2010 &lt;!--DASHBot--&gt;|sáne=2008-09-23|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt;. Keyinirek Apple NDA-nı «ol baǵdarlamashılarǵa júdá kóp awırlıq saldı»&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2008/10/01/apple-drops-iphone-non-disclosure-agreement-nda/|bet=Apple Drops iPhone Non Disclosure Agreement (NDA)|sáne=2008-10-01|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt; dep aytıp ózgertti, biraq olar biykarlaw xabarların járiyalawdı qadaǵan etiw haqqındaǵı qararın biykar etpedi. Ayırım qosımshalar baǵdarlamashınıń sorawı boyınsha aymaqqa tán App Store dúkanlarınan sırtta qoljetimli emes&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://forums.eye.fi/viewtopic.php?f=17&amp;t=829|bet=Eye-Fi Forums • View topic - Outside US|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090315073756/http://forums.eye.fi/viewtopic.php?f=17&amp;t=829|arxivsáne=2009-03-15|baspaxana=Forums.eye.fi|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt;.

Sonıń menen bir qatarda, Apple programma baǵdarlamashılarınıń biriniń shaǵımlarınan keyin (VLC media pleyeri), App Storenıń xızmet kórsetiw shártleri GPLǵa sáykes kelmeytuǵının shaǵım etip, GNU General Public License (GPL) astında licenziyalanǵan programmalıq támiynattı App Storedan alıp tasladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.pcmag.com/archive/apple-pulls-vlc-player-from-app-store-due-to-gpl-259139|bet=Apple Pulls VLC Player from App Store Due to GPL|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210126024343/https://www.pcmag.com/archive/apple-pulls-vlc-player-from-app-store-due-to-gpl-259139|arxivsáne=26 January 2021|avtor=David Murphy|sáne=8 January 2011|jumıs=[[PCMag]]|qaralǵan sáne=8 January 2011}}&lt;/ref&gt;.

== Funkcional sheklewler ==
Arza beriwshiler tiykarınan Apple qosımshaların qaytalaǵanı ushın, mısalı, hesh qanday qosımsha funkciyasız yamasa paydasız elektron pochta interfeysin usınǵanı ushın,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2008/09/22/apple-rejects-another-app-for-duplicating-functionality/|bet=Apple rejects another app for duplicating functionality|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100413143657/http://www.tuaw.com/2008/09/22/apple-rejects-another-app-for-duplicating-functionality/|arxivsáne=2010-04-13|avtor=Palmer|at=Robert|sáne=2008-09-22|baspaxana=Tuaw.com|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt; yamasa integraciyalanǵan SMS qosımshası menen birdey elementlerge iye bolǵanı ushın&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://blog.syncode.com.au/2009/07/21/itweetreply-1-1-rejected/|bet=Syncode - Blog – iTweetReply 1.1 Rejected|arxivurl=https://web.archive.org/web/20091025212558/http://blog.syncode.com.au/2009/07/21/itweetreply-1-1-rejected/|arxivsáne=25 October 2009|baspaxana=Blog.syncode.com.au|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt; biykarlanǵan. Qosımshalar sonıń menen birge iTunestıń funkciyasın qaytalaǵanı ushın da biykarlanǵan&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://almerica.blogspot.com/2008/09/podcaster-rejeceted-because-it.html|bet=Almerica's Blog About Technology and Other Interesting Stuff: Podcaster rejeceted because it duplicates iTunes functionality|arxivurl=https://web.archive.org/web/20091115133413/http://almerica.blogspot.com/2008/09/podcaster-rejeceted-because-it.html|arxivsáne=15 November 2009 &lt;!--DASHBot--&gt;|sáne=2008-09-11|baspaxana=Almerica.blogspot.com|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt;. Eger qosımshalar tek «sheklengen paydalılıqqa» iye bolsa, olar biykarlanıwı múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/iphone/2008/09/04/apple-rejecting-applications-based-on-limited-utility/|bet=MacRumors iPhone Blog: Apple Rejecting Apps Based on 'Limited Utility'|arxivurl=https://web.archive.org/web/20091115133412/http://www.macrumors.com/iphone/2008/09/04/apple-rejecting-applications-based-on-limited-utility/|arxivsáne=15 November 2009 &lt;!--DASHBot--&gt;|sáne=2008-09-04|baspaxana=Macrumors.com|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt;. Ayırım esabatlar qurallar panelleri ekrannıń tómengi bóliminde jaylasıwı kerek ekenin hám vibraciya funkciyası tek eskertiwler ushın ǵana paydalanılıwı kerek ekenin kórsetedi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2008/08/08/dear-auntie-tuaw-appstore-rejection/|bet=Dear Auntie TUAW: AppStore Rejection|arxivurl=https://web.archive.org/web/20091205155918/http://www.tuaw.com/2008/08/08/dear-auntie-tuaw-appstore-rejection/|arxivsáne=5 December 2009 &lt;!--DASHBot--&gt;|avtor=Sadun|at=Erica|sáne=2008-08-08|baspaxana=Tuaw.com|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt;.

== Tastıyıqlaw procesi ==
2008-jıldıń iyul ayında iske qosılǵan App Store birinshi ayında kúnine shama menen 1 million dollar qosımsha satıwlarınan tabıs taptı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macworld.com/article/134960/2008/08/appstore.html|bet=AppStore}}&lt;/ref&gt;. Qosımshalardı App Store dúkanına kirgiziw ushın baǵdarlamashılar óz qosımshasın jiberip, Appledıń maqullawın yamasa biykarlawın kútiwi kerek edi. Biykarlanǵan qosımshalarǵa ne ushın biykarlanǵanı haqqında pikir berilip, olardı ózgertip, qayta jiberiwge bolatuǵın edi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2008/08/07/thoughts-on-the-iphone-app-store-review-process/|bet=Thoughts on the iPhone App Review Process|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150219065158/http://www.tuaw.com/2008/08/07/thoughts-on-the-iphone-app-store-review-process|arxivsáne=2015-02-19|qaralǵan sáne=2011-01-28}}&lt;/ref&gt;.

Apple App Store ushın maqullaw procesi waqıt ótiwi menen baǵdarlamashılarǵa beriletuǵın pikir hám qosımshalardıń maqullanıw waqtınıń keshigiwi boyınsha ózgerip turdı. 2009-jıldıń iyul ayında arza bir neshe hápteni alıwı múmkin edi. Apple 2009-jıldıń aqırında processti ańsatlastırdı hám ayırım qosımshalar bir neshe kún ishinde qayta islendi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2010/01/09/apples-new-years-resolution-get-apps-through-approval-faster/|bet=Apple's New Years Resolution|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150131122602/http://www.tuaw.com/2010/01/09/apples-new-years-resolution-get-apps-through-approval-faster/|arxivsáne=2015-01-31|qaralǵan sáne=2011-01-28}}&lt;/ref&gt;. Sonıń menen birge, 2009-jıldıń dekabr ayında App Store tek ǵana «Tastıyıqlawdı kútip atır» hám «Tastıyıqlandı» yamasa «Biykarlandı» dep kórsetiw ornına, baǵdarlamashılarǵa tastıyıqlaw procesi haqqında tolıq pikir bere basladı.

2010-jılı iPad qosımshaların tastıyıqlaw procesi aldın iPhone qosımshaları ushın bolǵan háptelerge uqsas, uzaq bolıwı múmkin edi. 2010-jıldıń iyun ayında [[Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası|WWDC]] 2010-da [[Stiv Djobs]] qosımshalardıń 95%-i 7 jumıs kúni ishinde qayta islenetuǵının ayttı. Appledıń baǵdarlamashı portalına sáykes, 2014-jıldıń 3-iyulına kelip, jańa hám jańalanǵan qosımshalardıń 98%-i 5 jumıs kúni ishinde qayta islendi.

2024-jılǵa kelip, qosımshanı tekseriw waqıtları ádewir qısqardı, qosımsha orta esap penen 12 saattan az waqıt ishinde tekseriledi hám qosımshalardıń 90%-i 24 saattan az waqıt ishinde tekseriledi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://webtoapp.design/blog/time-to-publish-apps|bet=How Long it Takes to Publish an App - Insights From 238 Apps|jumıs=webtoapp.design|qaralǵan sáne=2024-05-11}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==

[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]</text>
      <sha1>p4y2fzktv09a2bqmvk4gfwz6s5vk4qe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123716</id>
      <parentid>123715</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T17:11:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123716</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9411" sha1="d8ommph9nhnstikjwaqpu9qqgx2l244" xml:space="preserve">[[iOS]] ushın mobil qosımshalarǵa arnalǵan arzalar, [[App Store]] dúkanında járiyalanbastan aldın, SDK kelisiminde kórsetilgenindey, [[Apple Inc.|Appledıń]] App Review toparı tárepinen tiykarǵı isenimlilik testlewi hám basqa analiz ushın tastıyıqlawdan ótiwi kerek. Eger qosımshalar biykarlansa, olar avtor tárepinen qosımshanı jeke [[IPhone|iPhonelarǵa]] licenziyalaw ushın Apple kompaniyasına qoldan soraw jiberiw arqalı ele de jeke tártipte tarqatılıwı múmkin,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2008/09/15/podcaster-app-distributed-via-ad-hoc-after-apple-rejection/|bet=Podcaster app distributed via Ad Hoc after Apple rejection|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090210183903/http://www.tuaw.com/2008/09/15/podcaster-app-distributed-via-ad-hoc-after-apple-rejection|arxivsáne=2009-02-10|avtor=Sande|at=Steven|sáne=2008-09-15|baspaxana=Tuaw.com|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt; degen menen, Apple keyinirek avtorlardıń bul múmkinshiligin alıp taslawı múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2008/09/23/podcaster-dev-cant-provision-any-more-licenses/|bet=Podcaster dev can't provision any more licenses|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100213040700/http://www.tuaw.com/2008/09/23/podcaster-dev-cant-provision-any-more-licenses/|arxivsáne=2010-02-13|avtor=Palmer|at=Robert|sáne=2008-09-23|baspaxana=Tuaw.com|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt;.

Informaciyanı járiya etpew tuwralı kelisimler baǵdarlamashılarǵa bárqulla ózleriniń biykarlaw xabarlarınıń mazmunın járiyalawdı qadaǵan etken, biraq Apple házir óziniń biykarlaw xatlarına anıq áshkaralamaw eskertpesin belgilep basladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2008/09/23/apple-extends-non-disclosure-to-app-store-rejection-letters/|bet=Apple Extends Non-Disclosure to App Store Rejection Letters|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100116132708/http://www.macrumors.com/2008/09/23/apple-extends-non-disclosure-to-app-store-rejection-letters/|arxivsáne=16 January 2010 &lt;!--DASHBot--&gt;|sáne=2008-09-23|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt;. Keyinirek Apple NDA-nı «ol baǵdarlamashılarǵa júdá kóp awırlıq saldı»&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2008/10/01/apple-drops-iphone-non-disclosure-agreement-nda/|bet=Apple Drops iPhone Non Disclosure Agreement (NDA)|sáne=2008-10-01|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt; dep aytıp ózgertti, biraq olar biykarlaw xabarların járiyalawdı qadaǵan etiw haqqındaǵı qararın biykar etpedi. Ayırım qosımshalar baǵdarlamashınıń sorawı boyınsha aymaqqa tán App Store dúkanlarınan sırtta qoljetimli emes&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://forums.eye.fi/viewtopic.php?f=17&amp;t=829|bet=Eye-Fi Forums • View topic - Outside US|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090315073756/http://forums.eye.fi/viewtopic.php?f=17&amp;t=829|arxivsáne=2009-03-15|baspaxana=Forums.eye.fi|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt;.

Sonıń menen bir qatarda, Apple programma baǵdarlamashılarınıń biriniń shaǵımlarınan keyin (VLC media pleyeri), App Storenıń xızmet kórsetiw shártleri GPLǵa sáykes kelmeytuǵının shaǵım etip, GNU General Public License (GPL) astında licenziyalanǵan programmalıq támiynattı App Storedan alıp tasladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.pcmag.com/archive/apple-pulls-vlc-player-from-app-store-due-to-gpl-259139|bet=Apple Pulls VLC Player from App Store Due to GPL|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210126024343/https://www.pcmag.com/archive/apple-pulls-vlc-player-from-app-store-due-to-gpl-259139|arxivsáne=26 January 2021|avtor=David Murphy|sáne=8 January 2011|jumıs=[[PCMag]]|qaralǵan sáne=8 January 2011}}&lt;/ref&gt;.

== Funkcional sheklewler ==
Arza beriwshiler tiykarınan Apple qosımshaların qaytalaǵanı ushın, mısalı, hesh qanday qosımsha funkciyasız yamasa paydasız elektron pochta interfeysin usınǵanı ushın,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2008/09/22/apple-rejects-another-app-for-duplicating-functionality/|bet=Apple rejects another app for duplicating functionality|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100413143657/http://www.tuaw.com/2008/09/22/apple-rejects-another-app-for-duplicating-functionality/|arxivsáne=2010-04-13|avtor=Palmer|at=Robert|sáne=2008-09-22|baspaxana=Tuaw.com|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt; yamasa integraciyalanǵan SMS qosımshası menen birdey elementlerge iye bolǵanı ushın&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://blog.syncode.com.au/2009/07/21/itweetreply-1-1-rejected/|bet=Syncode - Blog – iTweetReply 1.1 Rejected|arxivurl=https://web.archive.org/web/20091025212558/http://blog.syncode.com.au/2009/07/21/itweetreply-1-1-rejected/|arxivsáne=25 October 2009|baspaxana=Blog.syncode.com.au|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt; biykarlanǵan. Qosımshalar sonıń menen birge iTunestıń funkciyasın qaytalaǵanı ushın da biykarlanǵan&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://almerica.blogspot.com/2008/09/podcaster-rejeceted-because-it.html|bet=Almerica's Blog About Technology and Other Interesting Stuff: Podcaster rejeceted because it duplicates iTunes functionality|arxivurl=https://web.archive.org/web/20091115133413/http://almerica.blogspot.com/2008/09/podcaster-rejeceted-because-it.html|arxivsáne=15 November 2009 &lt;!--DASHBot--&gt;|sáne=2008-09-11|baspaxana=Almerica.blogspot.com|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt;. Eger qosımshalar tek «sheklengen paydalılıqqa» iye bolsa, olar biykarlanıwı múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/iphone/2008/09/04/apple-rejecting-applications-based-on-limited-utility/|bet=MacRumors iPhone Blog: Apple Rejecting Apps Based on 'Limited Utility'|arxivurl=https://web.archive.org/web/20091115133412/http://www.macrumors.com/iphone/2008/09/04/apple-rejecting-applications-based-on-limited-utility/|arxivsáne=15 November 2009 &lt;!--DASHBot--&gt;|sáne=2008-09-04|baspaxana=Macrumors.com|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt;. Ayırım esabatlar qurallar panelleri ekrannıń tómengi bóliminde jaylasıwı kerek ekenin hám vibraciya funkciyası tek eskertiwler ushın ǵana paydalanılıwı kerek ekenin kórsetedi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2008/08/08/dear-auntie-tuaw-appstore-rejection/|bet=Dear Auntie TUAW: AppStore Rejection|arxivurl=https://web.archive.org/web/20091205155918/http://www.tuaw.com/2008/08/08/dear-auntie-tuaw-appstore-rejection/|arxivsáne=5 December 2009 &lt;!--DASHBot--&gt;|avtor=Sadun|at=Erica|sáne=2008-08-08|baspaxana=Tuaw.com|qaralǵan sáne=2009-12-02}}&lt;/ref&gt;.

== Tastıyıqlaw procesi ==
2008-jıldıń iyul ayında iske qosılǵan App Store birinshi ayında kúnine shama menen 1 million dollar qosımsha satıwlarınan tabıs taptı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macworld.com/article/134960/2008/08/appstore.html|bet=AppStore}}&lt;/ref&gt;. Qosımshalardı App Store dúkanına kirgiziw ushın baǵdarlamashılar óz qosımshasın jiberip, Appledıń maqullawın yamasa biykarlawın kútiwi kerek edi. Biykarlanǵan qosımshalarǵa ne ushın biykarlanǵanı haqqında pikir berilip, olardı ózgertip, qayta jiberiwge bolatuǵın edi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2008/08/07/thoughts-on-the-iphone-app-store-review-process/|bet=Thoughts on the iPhone App Review Process|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150219065158/http://www.tuaw.com/2008/08/07/thoughts-on-the-iphone-app-store-review-process|arxivsáne=2015-02-19|qaralǵan sáne=2011-01-28}}&lt;/ref&gt;.

Apple App Store ushın maqullaw procesi waqıt ótiwi menen baǵdarlamashılarǵa beriletuǵın pikir hám qosımshalardıń maqullanıw waqtınıń keshigiwi boyınsha ózgerip turdı. 2009-jıldıń iyul ayında arza bir neshe hápteni alıwı múmkin edi. Apple 2009-jıldıń aqırında processti ańsatlastırdı hám ayırım qosımshalar bir neshe kún ishinde qayta islendi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2010/01/09/apples-new-years-resolution-get-apps-through-approval-faster/|bet=Apple's New Years Resolution|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150131122602/http://www.tuaw.com/2010/01/09/apples-new-years-resolution-get-apps-through-approval-faster/|arxivsáne=2015-01-31|qaralǵan sáne=2011-01-28}}&lt;/ref&gt;. Sonıń menen birge, 2009-jıldıń dekabr ayında App Store tek ǵana «Tastıyıqlawdı kútip atır» hám «Tastıyıqlandı» yamasa «Biykarlandı» dep kórsetiw ornına, baǵdarlamashılarǵa tastıyıqlaw procesi haqqında tolıq pikir bere basladı.

2010-jılı iPad qosımshaların tastıyıqlaw procesi aldın iPhone qosımshaları ushın bolǵan háptelerge uqsas, uzaq bolıwı múmkin edi. 2010-jıldıń iyun ayında [[Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası|WWDC]] 2010-da [[Stiv Djobs]] qosımshalardıń 95%-i 7 jumıs kúni ishinde qayta islenetuǵının ayttı. Appledıń baǵdarlamashı portalına sáykes, 2014-jıldıń 3-iyulına kelip, jańa hám jańalanǵan qosımshalardıń 98%-i 5 jumıs kúni ishinde qayta islendi.

2024-jılǵa kelip, qosımshanı tekseriw waqıtları ádewir qısqardı, qosımsha orta esap penen 12 saattan az waqıt ishinde tekseriledi hám qosımshalardıń 90%-i 24 saattan az waqıt ishinde tekseriledi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://webtoapp.design/blog/time-to-publish-apps|bet=How Long it Takes to Publish an App - Insights From 238 Apps|jumıs=webtoapp.design|qaralǵan sáne=2024-05-11}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>d8ommph9nhnstikjwaqpu9qqgx2l244</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>IReview</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25509</id>
    <revision>
      <id>123717</id>
      <timestamp>2025-07-01T17:11:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:en:Special:Redirect/revision/1216596849|IReview]]» betinen awdarılıp jaratıldı</comment>
      <origin>123717</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2418" sha1="7t1rudnmx152j9h82ur62f12cso3i3l" xml:space="preserve">'''iReview''' — bul Apple Computer (házirgi [[Apple Inc.]]) tárepinen usınılǵan, [[internet]] kontentine sholıwlarǵa arnalǵan xızmet edi. [[San-Francisko|San-Franciskoda]] ótkerilgen 2000-jılǵı Macworld konferenciyasında Apple bas direktorı [[Stiv Djobs]] bul xızmetti iTools penen birge tanıstırdı. iTools – Appledıń házirgi iCloud jazılıw xızmetiniń biypul aldıńǵı xızmeti edi.

iReview – bul mıńlaǵan jańa kompyuter iyeleriniń tosattan Internetke kiriw múmkinshiligine iye bolıwına alıp kelgen iMactıń kommerciyalıq tabısına juwap retinde payda bolǵan edi. Xızmettiń tiykarǵı maqseti jańa paydalanıwshılarǵa Dúnya júzilik internettegi veb-saytlar haqqında tolıq sholıwlar ushın orın beriw edi. iReview Apple veb-saytına jańa «kladkalı» jaylasıwdıń bir bólimi sıpatında integraciyalandı hám iCards, iTools, onlayn dúkan, QuickTime hám onlayn qollap-quwatlaw menen bir qatarda arnawlı kladkaǵa iye boldı. Keliwshi iReview kladkasın basqanında, olar qızıǵıwshılıq oyatıwı múmkin bolǵan temalar boyınsha arnawlı sholıwlar ushın 15 kategoriya veb-saytlardıń birin tańlay alatuǵın edi. Hár bir dáslepki sholıw Apple xızmetkerleri tárepinen járiyalanıp, olar sayt haqqında óz pikirlerin, tolıq sholıw hám ulıwma bahalawın beretuǵın edi. iReview keliwshileri de saytlardıń ózlerine sholıw jaza alatuǵın hám baha bere alatuǵın edi. Paydalanıwshılar sholıwlardı kóriwdi bahalawlar boyınsha yamasa ápiwayı izlewler arqalı shólkemlestire alatuǵın edi.

== Biykar etiliwi ==
2001-jıldıń fevral ayında Apple iReview xızmetin biykar etti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1021418/ireview.html|bet=iReview disappears quietly|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140320040345/http://www.macworld.com/article/1021418/ireview.html|arxivsáne=20 March 2014|avtor=Gibson|at=Brad|sáne=24 February 2001|jumıs=Macworld|qaralǵan sáne=19 March 2014}}&lt;/ref&gt;.  Onıń trafik jarata almawı ádette kóp veb-paydalanıwshılardıń xızmet haqqında xabarsızlıǵı, sistemanıń ashıqlıǵı sezilmewi hám kóp adamlar saytlardıń ózlerine kirip tez pikir payda ete alatuǵın bolǵanda, basqalardıń veb-saytlar haqqındaǵı pikirlerin oqıwǵa waqıt jumsamaytuǵın degen ideya menen baylanıstırıladı.

== Derekler ==

[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]</text>
      <sha1>7t1rudnmx152j9h82ur62f12cso3i3l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123718</id>
      <parentid>123717</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T17:12:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123718</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2453" sha1="92qleeg14886au2v0w0bp1328ceckzx" xml:space="preserve">'''iReview''' — bul Apple Computer (házirgi [[Apple Inc.]]) tárepinen usınılǵan, [[internet]] kontentine sholıwlarǵa arnalǵan xızmet edi. [[San-Francisko|San-Franciskoda]] ótkerilgen 2000-jılǵı Macworld konferenciyasında Apple bas direktorı [[Stiv Djobs]] bul xızmetti iTools penen birge tanıstırdı. iTools – Appledıń házirgi iCloud jazılıw xızmetiniń biypul aldıńǵı xızmeti edi.

iReview – bul mıńlaǵan jańa kompyuter iyeleriniń tosattan Internetke kiriw múmkinshiligine iye bolıwına alıp kelgen iMactıń kommerciyalıq tabısına juwap retinde payda bolǵan edi. Xızmettiń tiykarǵı maqseti jańa paydalanıwshılarǵa Dúnya júzilik internettegi veb-saytlar haqqında tolıq sholıwlar ushın orın beriw edi. iReview Apple veb-saytına jańa «kladkalı» jaylasıwdıń bir bólimi sıpatında integraciyalandı hám iCards, iTools, onlayn dúkan, QuickTime hám onlayn qollap-quwatlaw menen bir qatarda arnawlı kladkaǵa iye boldı. Keliwshi iReview kladkasın basqanında, olar qızıǵıwshılıq oyatıwı múmkin bolǵan temalar boyınsha arnawlı sholıwlar ushın 15 kategoriya veb-saytlardıń birin tańlay alatuǵın edi. Hár bir dáslepki sholıw Apple xızmetkerleri tárepinen járiyalanıp, olar sayt haqqında óz pikirlerin, tolıq sholıw hám ulıwma bahalawın beretuǵın edi. iReview keliwshileri de saytlardıń ózlerine sholıw jaza alatuǵın hám baha bere alatuǵın edi. Paydalanıwshılar sholıwlardı kóriwdi bahalawlar boyınsha yamasa ápiwayı izlewler arqalı shólkemlestire alatuǵın edi.

== Biykar etiliwi ==
2001-jıldıń fevral ayında Apple iReview xızmetin biykar etti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1021418/ireview.html|bet=iReview disappears quietly|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140320040345/http://www.macworld.com/article/1021418/ireview.html|arxivsáne=20 March 2014|avtor=Gibson|at=Brad|sáne=24 February 2001|jumıs=Macworld|qaralǵan sáne=19 March 2014}}&lt;/ref&gt;.  Onıń trafik jarata almawı ádette kóp veb-paydalanıwshılardıń xızmet haqqında xabarsızlıǵı, sistemanıń ashıqlıǵı sezilmewi hám kóp adamlar saytlardıń ózlerine kirip tez pikir payda ete alatuǵın bolǵanda, basqalardıń veb-saytlar haqqındaǵı pikirlerin oqıwǵa waqıt jumsamaytuǵın degen ideya menen baylanıstırıladı.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>92qleeg14886au2v0w0bp1328ceckzx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123736</id>
      <parentid>123718</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T20:10:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123736</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2457" sha1="k9biyg4vkeumjmi1ok7cp3jsckscdg3" xml:space="preserve">'''iReview''' — bul Apple Computer (házirgi [[Apple Inc.]]) tárepinen usınılǵan, [[internet]] kontentine sholıwlarǵa arnalǵan xızmet edi. [[San-Francisko|San-Franciskoda]] ótkerilgen 2000-jılǵı Macworld konferenciyasında Apple bas direktorı [[Stiv Djobs]] bul xızmetti iTools penen birge tanıstırdı. iTools – Appledıń házirgi [[iCloud]] jazılıw xızmetiniń biypul aldıńǵı xızmeti edi.

iReview – bul mıńlaǵan jańa kompyuter iyeleriniń tosattan Internetke kiriw múmkinshiligine iye bolıwına alıp kelgen iMactıń kommerciyalıq tabısına juwap retinde payda bolǵan edi. Xızmettiń tiykarǵı maqseti jańa paydalanıwshılarǵa Dúnya júzilik internettegi veb-saytlar haqqında tolıq sholıwlar ushın orın beriw edi. iReview Apple veb-saytına jańa «kladkalı» jaylasıwdıń bir bólimi sıpatında integraciyalandı hám iCards, iTools, onlayn dúkan, QuickTime hám onlayn qollap-quwatlaw menen bir qatarda arnawlı kladkaǵa iye boldı. Keliwshi iReview kladkasın basqanında, olar qızıǵıwshılıq oyatıwı múmkin bolǵan temalar boyınsha arnawlı sholıwlar ushın 15 kategoriya veb-saytlardıń birin tańlay alatuǵın edi. Hár bir dáslepki sholıw Apple xızmetkerleri tárepinen járiyalanıp, olar sayt haqqında óz pikirlerin, tolıq sholıw hám ulıwma bahalawın beretuǵın edi. iReview keliwshileri de saytlardıń ózlerine sholıw jaza alatuǵın hám baha bere alatuǵın edi. Paydalanıwshılar sholıwlardı kóriwdi bahalawlar boyınsha yamasa ápiwayı izlewler arqalı shólkemlestire alatuǵın edi.

== Biykar etiliwi ==
2001-jıldıń fevral ayında Apple iReview xızmetin biykar etti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1021418/ireview.html|bet=iReview disappears quietly|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140320040345/http://www.macworld.com/article/1021418/ireview.html|arxivsáne=20 March 2014|avtor=Gibson|at=Brad|sáne=24 February 2001|jumıs=Macworld|qaralǵan sáne=19 March 2014}}&lt;/ref&gt;.  Onıń trafik jarata almawı ádette kóp veb-paydalanıwshılardıń xızmet haqqında xabarsızlıǵı, sistemanıń ashıqlıǵı sezilmewi hám kóp adamlar saytlardıń ózlerine kirip tez pikir payda ete alatuǵın bolǵanda, basqalardıń veb-saytlar haqqındaǵı pikirlerin oqıwǵa waqıt jumsamaytuǵın degen ideya menen baylanıstırıladı.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>k9biyg4vkeumjmi1ok7cp3jsckscdg3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>IAd</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25510</id>
    <revision>
      <id>123719</id>
      <timestamp>2025-07-01T17:13:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:en:Special:Redirect/revision/1297935498|IAd]]» betinen awdarılıp jaratıldı</comment>
      <origin>123719</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8250" sha1="cp8r14n9fs1x6vmp3doeuq5kqrj1g3f" xml:space="preserve">'''iAd''' — bul [[Apple Inc.]] tárepinen óziniń [[iPhone]], [[iPod Touch]] hám [[iPad]] mobil qurılmalar toparı ushın islep shıǵarılǵan mobil reklama platforması bolıp, ol úshinshi tárep baǵdarlamashılarına reklamalardı óz qosımshalarına tikkeley jaylastırıwǵa múmkinshilik berdi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://variety.com/2010/film/news/apple-unveils-iad-1118017445/|bet=Apple unveils iAd|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230328112300/https://variety.com/2010/film/news/apple-unveils-iad-1118017445/|arxivsáne=March 28, 2023|avtor=Graser|at=Marc|sáne=2010-04-08|til=en-US|jumıs=Variety|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;. iAd Appledıń [[iOS 4]] [[Mobil operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemasınıń]] bir bólimi edi. Platforma 2010-jılı iske qosılıp, 2016-jılı toqtatıldı.

== Tariyxı ==
iAd 2010-jılı 8-aprelde [[iOS 4]]-ti tanıstırıw ilajında járiyalandı&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Stone|first=Brad|title=Apple Edges Into Selling of App Ads|url=https://www.nytimes.com/2010/04/09/technology/09apple.html|access-date=2025-06-29|work=The New York Times}}&lt;/ref&gt;. Ol keyinirek 2010-jılı 1-iyulda shıǵarıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/newsroom/2010/06/07Apple-to-Debut-iAds-on-July-1/|bet=Apple to Debut iAds on July 1|til=en-US|jumıs=Apple Newsroom|qaralǵan sáne=2025-06-29}}&lt;/ref&gt;. Apple tárepinen xosting etilgen hám satılǵan iAd platforması Googledıń [[AdMob]] mobil reklama xızmeti menen básekilesiwi kútilgen edi&lt;ref name=&quot;PC Mag&quot;&gt;{{Cite news|last=Ulanoff|first=Lance|title=Apple iAd Platform: A Case of the Rich Getting Richer|work=PCMag|url=https://www.pcmag.com/article2/0,2817,2362512,00.asp|access-date=April 21, 2010}}&lt;/ref&gt;.

[[AdMob|AdMobqa]] uqsas, iAd [[iOS]] [[App Store]] dúkanında satılatuǵın qosımshalarǵa reklamalardı integraciyalawdı ańsatlastırdı&lt;ref name=&quot;CNET&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/culture/apple-strikes-back-at-google-with-iad/|bet=Apple strikes back at Google with iAd|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100411110525/http://news.cnet.com/8301-30684_3-20002079-265.html|arxivsáne=April 11, 2010|avtor=Krazit|at=Tom|sáne=April 8, 2010|jumıs=CNet|qaralǵan sáne=April 21, 2010}}&lt;/ref&gt;. Eger paydalanıwshı iAd bannerin bassa, basqa reklamalardan ayırmashılıǵı, paydalanıwshını Safari veb-brauzerine jiberiw ornına, qosımsha ishinde tolıq ekranlı reklama payda bolatuǵın edi. Reklamalar basqa reklama xızmetlerine qaraǵanda kóbirek interaktiv bolıwı wáde etildi hám paydalanıwshılar olardı hár qanday waqıtta jaba alıp, qosımshada qalǵan jerine qayta alatuǵın edi. Appledıń burınǵı bas direktorı [[Stiv Djobs]] dáslep Appledıń reklama tabısınıń 40%-in alıp qalıwın, bul ózi «taraw standartı» dep ataǵan kórsetkishke sáykes keletuǵının ayttı, al qalǵan 60% baǵdarlamashılarǵa beriletuǵın boldı. Keyinirek baǵdarlamashılarǵa tólenetuǵın summa 70%-ke shekem arttırıldı. iAd biypul qosımshalarǵa da payda keltiriwi kútilgen edi&lt;ref name=&quot;Ars Technica&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2010/04/apple-announces-multitasking-and-more-for-iphone-os-40/|bet=Multitasking (finally), iAd, and more coming in iOS 4.0|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170820032924/https://arstechnica.com/gadgets/2010/04/apple-announces-multitasking-and-more-for-iphone-os-40/|arxivsáne=August 20, 2017|avtor=Foresman|at=Chris|sáne=April 8, 2010|baspaxana=Ars Technica|qaralǵan sáne=April 21, 2010}}&lt;/ref&gt;. iAd Qosımshalar Tarmaǵı 2016-jıldıń 30-iyunınan baslap toqtatıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/1/15/10777496/apple-iad-app-shutdown-june-30th-confirmation|bet=Apple confirms it's backing away from iAd on June 30th|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221208142829/https://www.theverge.com/2016/1/15/10777496/apple-iad-app-shutdown-june-30th-confirmation|arxivsáne=December 8, 2022|avtor=Statt|at=Nick|sáne=2016-01-15|til=en-US|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;.

== Xronologiya ==

* 2010-jıl, mart – mobil reklamaǵa qánigelesken Quattro Wireless kompaniyasın satıp alıw.
* 2010-jıl, 8-aprel – iAd dáslepki ret járiyalandı.
* 2010-jıl, 1-iyul – tek ǵana iPhone/iPod touch ushın [[iOS]] 4.0-da iAd iske qosıldı.
* 2010-jıl, noyabr – iPad ushın iOS 4.2.1-de iAd reklamaların kórsete basladı.
* 2010-jıl, dekabr – [[Ullı Britaniya]] hám [[Franciya|Franciyada]] iske qosıldı.
* 2011-jıl, yanvar – [[Germaniya|Germaniyada]] iske qosıldı.
* 2011-jıl, fevral – kishirek reklamashılardı tartıw ushın minimal reklama shártnamasın 500,000 dollarǵa shekem tómenletti.
* 2011-jıl, 8-iyul – minimal reklama shártnamasın 300,000 dollarǵa shekem tómenletti. Bul básekileske ótip ketken bir neshe iri klientlerdi qaytarıwǵa baylanıslı boldı. Atap aytqanda, Citigroup hám amerikalı satıwshı JC Penney Company.
* 2012-jıl, fevral – minimal reklama shártnaması muǵdarın 100,000 dollarǵa shekem tómenletti. Bul [[Google]] menen nátiyjeli básekilesiw ushın islendi.
* 2012-jıl, aprel – baǵdarlamashılardıń reklama tabısınan alatuǵın úlesi 70%-ke shekem arttırıldı&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/tech/mobile/apple-increases-developer-iad-revenue-to-70-percent/|bet=Apple increases developer iAd revenue to 70 percent|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221206121411/http://www.cnet.com/tech/mobile/apple-increases-developer-iad-revenue-to-70-percent/|arxivsáne=December 6, 2022|avtor=Aimonetti|at=Joe|til=en|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;.
* 2013-jıl, iyun – minimal reklama muǵdarın 50 dollarǵa shekem tómenletti. Bul tómen toltırıw kórsetkishleri sebepli islengen dep boljandı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/iad-price-falls-to-50-2013-6|bet=The Price Of Running A Campaign On Apple's Fancy Ad System Has Dropped From $1 Million To $50|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160428222405/http://www.businessinsider.com/iad-price-falls-to-50-2013-6|arxivsáne=April 28, 2016|avtor=Edwards|at=Jim|til=en-US|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;.
* 2016-jıl, yanvar – Apple iAd Qosımshalar Tarmaǵı (iAd emes, tek qosımshańızdı reklama etiw komponenti) 2016-jıldıń 30-iyunınan baslap toqtatılatuǵının járiyaladı. Apple iAd satıw toparın tarqatıp jiberdi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.buzzfeednews.com/article/johnpaczkowski/apple-iad|bet=Apple To Disband iAd Sales Team|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230124034359/https://www.buzzfeednews.com/article/johnpaczkowski/apple-iad|arxivsáne=January 24, 2023|avtor=Paczkowski|at=John|sáne=January 13, 2016|til=en|jumıs=BuzzFeed News|qaralǵan sáne=2023-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://fortune.com/2016/01/13/apple-iad-shift/|bet=Why Apple Is Killing Off its Advertising Business|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210726174740/https://fortune.com/2016/01/13/apple-iad-shift/|arxivsáne=July 26, 2021|til=en|jumıs=Fortune|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/apple-ending-iad-direct-sales-2016-1|bet=Apple follows Microsoft out of the advertising business|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220828151937/https://www.businessinsider.com/apple-ending-iad-direct-sales-2016-1|arxivsáne=August 28, 2022|avtor=Rosoff|at=Matt|til=en-US|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;.
* 2016-jıl, iyun – Kompaniyanıń iPhone, iPod Touch hám iPad qurılmaları ushın reklama baǵdarlamashı platforması iAd Qosımshalar Tarmaǵı rásmiy túrde jabıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.adweek.com/news/technology/iad-shuts-down-apple-may-be-about-get-shot-advertising-redemption-172319|bet=As iAd Shuts Down, Apple May Be About to Get a Shot of Advertising Redemption|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160703080208/http://www.adweek.com/news/technology/iad-shuts-down-apple-may-be-about-get-shot-advertising-redemption-172319|arxivsáne=July 3, 2016|avtor=Heine|at=Christopher|sáne=30 June 2016|jumıs=Adweek|baspaxana=|qaralǵan sáne=7 July 2016}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==

[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
[[Kategoriya:IOS]]</text>
      <sha1>cp8r14n9fs1x6vmp3doeuq5kqrj1g3f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123720</id>
      <parentid>123719</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T17:13:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123720</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8285" sha1="4jiwbn4y6pgncv0epx1l7lu6ltj008q" xml:space="preserve">'''iAd''' — bul [[Apple Inc.]] tárepinen óziniń [[iPhone]], [[iPod Touch]] hám [[iPad]] mobil qurılmalar toparı ushın islep shıǵarılǵan mobil reklama platforması bolıp, ol úshinshi tárep baǵdarlamashılarına reklamalardı óz qosımshalarına tikkeley jaylastırıwǵa múmkinshilik berdi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://variety.com/2010/film/news/apple-unveils-iad-1118017445/|bet=Apple unveils iAd|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230328112300/https://variety.com/2010/film/news/apple-unveils-iad-1118017445/|arxivsáne=March 28, 2023|avtor=Graser|at=Marc|sáne=2010-04-08|til=en-US|jumıs=Variety|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;. iAd Appledıń [[iOS 4]] [[Mobil operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemasınıń]] bir bólimi edi. Platforma 2010-jılı iske qosılıp, 2016-jılı toqtatıldı.

== Tariyxı ==
iAd 2010-jılı 8-aprelde [[iOS 4]]-ti tanıstırıw ilajında járiyalandı&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Stone|first=Brad|title=Apple Edges Into Selling of App Ads|url=https://www.nytimes.com/2010/04/09/technology/09apple.html|access-date=2025-06-29|work=The New York Times}}&lt;/ref&gt;. Ol keyinirek 2010-jılı 1-iyulda shıǵarıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/newsroom/2010/06/07Apple-to-Debut-iAds-on-July-1/|bet=Apple to Debut iAds on July 1|til=en-US|jumıs=Apple Newsroom|qaralǵan sáne=2025-06-29}}&lt;/ref&gt;. Apple tárepinen xosting etilgen hám satılǵan iAd platforması Googledıń [[AdMob]] mobil reklama xızmeti menen básekilesiwi kútilgen edi&lt;ref name=&quot;PC Mag&quot;&gt;{{Cite news|last=Ulanoff|first=Lance|title=Apple iAd Platform: A Case of the Rich Getting Richer|work=PCMag|url=https://www.pcmag.com/article2/0,2817,2362512,00.asp|access-date=April 21, 2010}}&lt;/ref&gt;.

[[AdMob|AdMobqa]] uqsas, iAd [[iOS]] [[App Store]] dúkanında satılatuǵın qosımshalarǵa reklamalardı integraciyalawdı ańsatlastırdı&lt;ref name=&quot;CNET&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/culture/apple-strikes-back-at-google-with-iad/|bet=Apple strikes back at Google with iAd|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100411110525/http://news.cnet.com/8301-30684_3-20002079-265.html|arxivsáne=April 11, 2010|avtor=Krazit|at=Tom|sáne=April 8, 2010|jumıs=CNet|qaralǵan sáne=April 21, 2010}}&lt;/ref&gt;. Eger paydalanıwshı iAd bannerin bassa, basqa reklamalardan ayırmashılıǵı, paydalanıwshını Safari veb-brauzerine jiberiw ornına, qosımsha ishinde tolıq ekranlı reklama payda bolatuǵın edi. Reklamalar basqa reklama xızmetlerine qaraǵanda kóbirek interaktiv bolıwı wáde etildi hám paydalanıwshılar olardı hár qanday waqıtta jaba alıp, qosımshada qalǵan jerine qayta alatuǵın edi. Appledıń burınǵı bas direktorı [[Stiv Djobs]] dáslep Appledıń reklama tabısınıń 40%-in alıp qalıwın, bul ózi «taraw standartı» dep ataǵan kórsetkishke sáykes keletuǵının ayttı, al qalǵan 60% baǵdarlamashılarǵa beriletuǵın boldı. Keyinirek baǵdarlamashılarǵa tólenetuǵın summa 70%-ke shekem arttırıldı. iAd biypul qosımshalarǵa da payda keltiriwi kútilgen edi&lt;ref name=&quot;Ars Technica&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2010/04/apple-announces-multitasking-and-more-for-iphone-os-40/|bet=Multitasking (finally), iAd, and more coming in iOS 4.0|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170820032924/https://arstechnica.com/gadgets/2010/04/apple-announces-multitasking-and-more-for-iphone-os-40/|arxivsáne=August 20, 2017|avtor=Foresman|at=Chris|sáne=April 8, 2010|baspaxana=Ars Technica|qaralǵan sáne=April 21, 2010}}&lt;/ref&gt;. iAd Qosımshalar Tarmaǵı 2016-jıldıń 30-iyunınan baslap toqtatıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/1/15/10777496/apple-iad-app-shutdown-june-30th-confirmation|bet=Apple confirms it's backing away from iAd on June 30th|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221208142829/https://www.theverge.com/2016/1/15/10777496/apple-iad-app-shutdown-june-30th-confirmation|arxivsáne=December 8, 2022|avtor=Statt|at=Nick|sáne=2016-01-15|til=en-US|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;.

== Xronologiya ==

* 2010-jıl, mart – mobil reklamaǵa qánigelesken Quattro Wireless kompaniyasın satıp alıw.
* 2010-jıl, 8-aprel – iAd dáslepki ret járiyalandı.
* 2010-jıl, 1-iyul – tek ǵana iPhone/iPod touch ushın [[iOS]] 4.0-da iAd iske qosıldı.
* 2010-jıl, noyabr – iPad ushın iOS 4.2.1-de iAd reklamaların kórsete basladı.
* 2010-jıl, dekabr – [[Ullı Britaniya]] hám [[Franciya|Franciyada]] iske qosıldı.
* 2011-jıl, yanvar – [[Germaniya|Germaniyada]] iske qosıldı.
* 2011-jıl, fevral – kishirek reklamashılardı tartıw ushın minimal reklama shártnamasın 500,000 dollarǵa shekem tómenletti.
* 2011-jıl, 8-iyul – minimal reklama shártnamasın 300,000 dollarǵa shekem tómenletti. Bul básekileske ótip ketken bir neshe iri klientlerdi qaytarıwǵa baylanıslı boldı. Atap aytqanda, Citigroup hám amerikalı satıwshı JC Penney Company.
* 2012-jıl, fevral – minimal reklama shártnaması muǵdarın 100,000 dollarǵa shekem tómenletti. Bul [[Google]] menen nátiyjeli básekilesiw ushın islendi.
* 2012-jıl, aprel – baǵdarlamashılardıń reklama tabısınan alatuǵın úlesi 70%-ke shekem arttırıldı&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/tech/mobile/apple-increases-developer-iad-revenue-to-70-percent/|bet=Apple increases developer iAd revenue to 70 percent|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221206121411/http://www.cnet.com/tech/mobile/apple-increases-developer-iad-revenue-to-70-percent/|arxivsáne=December 6, 2022|avtor=Aimonetti|at=Joe|til=en|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;.
* 2013-jıl, iyun – minimal reklama muǵdarın 50 dollarǵa shekem tómenletti. Bul tómen toltırıw kórsetkishleri sebepli islengen dep boljandı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/iad-price-falls-to-50-2013-6|bet=The Price Of Running A Campaign On Apple's Fancy Ad System Has Dropped From $1 Million To $50|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160428222405/http://www.businessinsider.com/iad-price-falls-to-50-2013-6|arxivsáne=April 28, 2016|avtor=Edwards|at=Jim|til=en-US|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;.
* 2016-jıl, yanvar – Apple iAd Qosımshalar Tarmaǵı (iAd emes, tek qosımshańızdı reklama etiw komponenti) 2016-jıldıń 30-iyunınan baslap toqtatılatuǵının járiyaladı. Apple iAd satıw toparın tarqatıp jiberdi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.buzzfeednews.com/article/johnpaczkowski/apple-iad|bet=Apple To Disband iAd Sales Team|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230124034359/https://www.buzzfeednews.com/article/johnpaczkowski/apple-iad|arxivsáne=January 24, 2023|avtor=Paczkowski|at=John|sáne=January 13, 2016|til=en|jumıs=BuzzFeed News|qaralǵan sáne=2023-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://fortune.com/2016/01/13/apple-iad-shift/|bet=Why Apple Is Killing Off its Advertising Business|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210726174740/https://fortune.com/2016/01/13/apple-iad-shift/|arxivsáne=July 26, 2021|til=en|jumıs=Fortune|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/apple-ending-iad-direct-sales-2016-1|bet=Apple follows Microsoft out of the advertising business|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220828151937/https://www.businessinsider.com/apple-ending-iad-direct-sales-2016-1|arxivsáne=August 28, 2022|avtor=Rosoff|at=Matt|til=en-US|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;.
* 2016-jıl, iyun – Kompaniyanıń iPhone, iPod Touch hám iPad qurılmaları ushın reklama baǵdarlamashı platforması iAd Qosımshalar Tarmaǵı rásmiy túrde jabıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.adweek.com/news/technology/iad-shuts-down-apple-may-be-about-get-shot-advertising-redemption-172319|bet=As iAd Shuts Down, Apple May Be About to Get a Shot of Advertising Redemption|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160703080208/http://www.adweek.com/news/technology/iad-shuts-down-apple-may-be-about-get-shot-advertising-redemption-172319|arxivsáne=July 3, 2016|avtor=Heine|at=Christopher|sáne=30 June 2016|jumıs=Adweek|baspaxana=|qaralǵan sáne=7 July 2016}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
[[Kategoriya:IOS]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>4jiwbn4y6pgncv0epx1l7lu6ltj008q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123726</id>
      <parentid>123720</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T18:49:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123726</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8895" sha1="65jj8qi2i63r6tt7iwlup58417x6jn7" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em&quot;
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold;&quot;| iAd
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center&quot;|[[Fayl:IAd_Logo.png|50px]]
|-
! Ónim túri
|Mobil reklama
|-
! Iyesi
| [[Apple Inc.]]
|-
! Mámleket
| [[Amerika Qurama Shtatları]]
|-
! Engizildi
| [[2010|2010-jıl]], [[1-iyul]]
|-
! Toqtatılǵan
| [[2016|2016-jıl]], [[30-iyun]]
|-
! Bazar
| Dúnya júzi
|-
! [[Veb-sayt]]
| [https://web.archive.org/web/20160320135056/https://developer.apple.com/iad/ www.developer.apple.com/iad]
|}


'''iAd''' — bul [[Apple Inc.]] tárepinen óziniń [[iPhone]], [[iPod Touch]] hám [[iPad]] mobil qurılmalar toparı ushın islep shıǵarılǵan mobil reklama platforması bolıp, ol úshinshi tárep baǵdarlamashılarına reklamalardı óz qosımshalarına tikkeley jaylastırıwǵa múmkinshilik berdi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://variety.com/2010/film/news/apple-unveils-iad-1118017445/|bet=Apple unveils iAd|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230328112300/https://variety.com/2010/film/news/apple-unveils-iad-1118017445/|arxivsáne=March 28, 2023|avtor=Graser|at=Marc|sáne=2010-04-08|til=en-US|jumıs=Variety|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;. iAd Appledıń [[iOS 4]] [[Mobil operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemasınıń]] bir bólimi edi. Platforma 2010-jılı iske qosılıp, 2016-jılı toqtatıldı.

== Tariyxı ==
iAd 2010-jılı 8-aprelde [[iOS 4]]-ti tanıstırıw ilajında járiyalandı&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Stone|first=Brad|title=Apple Edges Into Selling of App Ads|url=https://www.nytimes.com/2010/04/09/technology/09apple.html|access-date=2025-06-29|work=The New York Times}}&lt;/ref&gt;. Ol keyinirek 2010-jılı 1-iyulda shıǵarıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/newsroom/2010/06/07Apple-to-Debut-iAds-on-July-1/|bet=Apple to Debut iAds on July 1|til=en-US|jumıs=Apple Newsroom|qaralǵan sáne=2025-06-29}}&lt;/ref&gt;. Apple tárepinen xosting etilgen hám satılǵan iAd platforması Googledıń [[AdMob]] mobil reklama xızmeti menen básekilesiwi kútilgen edi&lt;ref name=&quot;PC Mag&quot;&gt;{{Cite news|last=Ulanoff|first=Lance|title=Apple iAd Platform: A Case of the Rich Getting Richer|work=PCMag|url=https://www.pcmag.com/article2/0,2817,2362512,00.asp|access-date=April 21, 2010}}&lt;/ref&gt;.

[[AdMob|AdMobqa]] uqsas, iAd [[iOS]] [[App Store]] dúkanında satılatuǵın qosımshalarǵa reklamalardı integraciyalawdı ańsatlastırdı&lt;ref name=&quot;CNET&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/culture/apple-strikes-back-at-google-with-iad/|bet=Apple strikes back at Google with iAd|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100411110525/http://news.cnet.com/8301-30684_3-20002079-265.html|arxivsáne=April 11, 2010|avtor=Krazit|at=Tom|sáne=April 8, 2010|jumıs=CNet|qaralǵan sáne=April 21, 2010}}&lt;/ref&gt;. Eger paydalanıwshı iAd bannerin bassa, basqa reklamalardan ayırmashılıǵı, paydalanıwshını Safari veb-brauzerine jiberiw ornına, qosımsha ishinde tolıq ekranlı reklama payda bolatuǵın edi. Reklamalar basqa reklama xızmetlerine qaraǵanda kóbirek interaktiv bolıwı wáde etildi hám paydalanıwshılar olardı hár qanday waqıtta jaba alıp, qosımshada qalǵan jerine qayta alatuǵın edi. Appledıń burınǵı bas direktorı [[Stiv Djobs]] dáslep Appledıń reklama tabısınıń 40%-in alıp qalıwın, bul ózi «taraw standartı» dep ataǵan kórsetkishke sáykes keletuǵının ayttı, al qalǵan 60% baǵdarlamashılarǵa beriletuǵın boldı. Keyinirek baǵdarlamashılarǵa tólenetuǵın summa 70%-ke shekem arttırıldı. iAd biypul qosımshalarǵa da payda keltiriwi kútilgen edi&lt;ref name=&quot;Ars Technica&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://arstechnica.com/gadgets/2010/04/apple-announces-multitasking-and-more-for-iphone-os-40/|bet=Multitasking (finally), iAd, and more coming in iOS 4.0|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170820032924/https://arstechnica.com/gadgets/2010/04/apple-announces-multitasking-and-more-for-iphone-os-40/|arxivsáne=August 20, 2017|avtor=Foresman|at=Chris|sáne=April 8, 2010|baspaxana=Ars Technica|qaralǵan sáne=April 21, 2010}}&lt;/ref&gt;. iAd Qosımshalar Tarmaǵı 2016-jıldıń 30-iyunınan baslap toqtatıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/1/15/10777496/apple-iad-app-shutdown-june-30th-confirmation|bet=Apple confirms it's backing away from iAd on June 30th|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221208142829/https://www.theverge.com/2016/1/15/10777496/apple-iad-app-shutdown-june-30th-confirmation|arxivsáne=December 8, 2022|avtor=Statt|at=Nick|sáne=2016-01-15|til=en-US|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;.

== Xronologiya ==

* 2010-jıl, mart – mobil reklamaǵa qánigelesken Quattro Wireless kompaniyasın satıp alıw.
* 2010-jıl, 8-aprel – iAd dáslepki ret járiyalandı.
* 2010-jıl, 1-iyul – tek ǵana iPhone/iPod touch ushın [[iOS]] 4.0-da iAd iske qosıldı.
* 2010-jıl, noyabr – iPad ushın iOS 4.2.1-de iAd reklamaların kórsete basladı.
* 2010-jıl, dekabr – [[Ullı Britaniya]] hám [[Franciya|Franciyada]] iske qosıldı.
* 2011-jıl, yanvar – [[Germaniya|Germaniyada]] iske qosıldı.
* 2011-jıl, fevral – kishirek reklamashılardı tartıw ushın minimal reklama shártnamasın 500,000 dollarǵa shekem tómenletti.
* 2011-jıl, 8-iyul – minimal reklama shártnamasın 300,000 dollarǵa shekem tómenletti. Bul básekileske ótip ketken bir neshe iri klientlerdi qaytarıwǵa baylanıslı boldı. Atap aytqanda, Citigroup hám amerikalı satıwshı JC Penney Company.
* 2012-jıl, fevral – minimal reklama shártnaması muǵdarın 100,000 dollarǵa shekem tómenletti. Bul [[Google]] menen nátiyjeli básekilesiw ushın islendi.
* 2012-jıl, aprel – baǵdarlamashılardıń reklama tabısınan alatuǵın úlesi 70%-ke shekem arttırıldı&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/tech/mobile/apple-increases-developer-iad-revenue-to-70-percent/|bet=Apple increases developer iAd revenue to 70 percent|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221206121411/http://www.cnet.com/tech/mobile/apple-increases-developer-iad-revenue-to-70-percent/|arxivsáne=December 6, 2022|avtor=Aimonetti|at=Joe|til=en|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;.
* 2013-jıl, iyun – minimal reklama muǵdarın 50 dollarǵa shekem tómenletti. Bul tómen toltırıw kórsetkishleri sebepli islengen dep boljandı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/iad-price-falls-to-50-2013-6|bet=The Price Of Running A Campaign On Apple's Fancy Ad System Has Dropped From $1 Million To $50|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160428222405/http://www.businessinsider.com/iad-price-falls-to-50-2013-6|arxivsáne=April 28, 2016|avtor=Edwards|at=Jim|til=en-US|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;.
* 2016-jıl, yanvar – Apple iAd Qosımshalar Tarmaǵı (iAd emes, tek qosımshańızdı reklama etiw komponenti) 2016-jıldıń 30-iyunınan baslap toqtatılatuǵının járiyaladı. Apple iAd satıw toparın tarqatıp jiberdi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.buzzfeednews.com/article/johnpaczkowski/apple-iad|bet=Apple To Disband iAd Sales Team|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230124034359/https://www.buzzfeednews.com/article/johnpaczkowski/apple-iad|arxivsáne=January 24, 2023|avtor=Paczkowski|at=John|sáne=January 13, 2016|til=en|jumıs=BuzzFeed News|qaralǵan sáne=2023-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://fortune.com/2016/01/13/apple-iad-shift/|bet=Why Apple Is Killing Off its Advertising Business|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210726174740/https://fortune.com/2016/01/13/apple-iad-shift/|arxivsáne=July 26, 2021|til=en|jumıs=Fortune|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/apple-ending-iad-direct-sales-2016-1|bet=Apple follows Microsoft out of the advertising business|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220828151937/https://www.businessinsider.com/apple-ending-iad-direct-sales-2016-1|arxivsáne=August 28, 2022|avtor=Rosoff|at=Matt|til=en-US|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=2023-03-28}}&lt;/ref&gt;.
* 2016-jıl, iyun – Kompaniyanıń iPhone, iPod Touch hám iPad qurılmaları ushın reklama baǵdarlamashı platforması iAd Qosımshalar Tarmaǵı rásmiy túrde jabıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.adweek.com/news/technology/iad-shuts-down-apple-may-be-about-get-shot-advertising-redemption-172319|bet=As iAd Shuts Down, Apple May Be About to Get a Shot of Advertising Redemption|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160703080208/http://www.adweek.com/news/technology/iad-shuts-down-apple-may-be-about-get-shot-advertising-redemption-172319|arxivsáne=July 3, 2016|avtor=Heine|at=Christopher|sáne=30 June 2016|jumıs=Adweek|baspaxana=|qaralǵan sáne=7 July 2016}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
[[Kategoriya:IOS]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>65jj8qi2i63r6tt7iwlup58417x6jn7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Genius Bar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25511</id>
    <revision>
      <id>123721</id>
      <timestamp>2025-07-01T17:14:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:en:Special:Redirect/revision/1295396159|Genius Bar]]» betinen awdarılıp jaratıldı</comment>
      <origin>123721</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13225" sha1="6xtsyo52nfj1r5x6zrs4xxnwuvqjqfy" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vcard&quot;
|+ class=&quot;infobox-title fn org&quot; id=&quot;4&quot; |Apple Genius Bar
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;infobox-image logo&quot; |[[File:Genius_Bar,_SoHo_Apple_Store,_September_2003.jpg|260x260 nükte]]&lt;div class=&quot;infobox-caption&quot;&gt;Apple Store SoHo, Nyu-Yorktegi Genius Bar, 2003-jıl&lt;/div&gt;
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding-right:0.6em;&quot; |Dúzilgen sánesi
| class=&quot;infobox-data note&quot; |19-may, 2001-jıl&lt;span style=&quot;display:none&quot;&gt;&amp;nbsp;(&lt;span class=&quot;bday dtstart published updated&quot;&gt;2001-05-19&lt;/span&gt;)&lt;/span&gt;
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding-right:0.6em;&quot; |&lt;div style=&quot;display: inline-block; line-height: 1.2em; padding: .1em 0; &quot;&gt;Bas shólkem&lt;/div&gt;
| class=&quot;infobox-data&quot; |[[Apple Inc.|Apple]]
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding-right:0.6em;&quot; |Veb-saytı
| class=&quot;infobox-data&quot; |&lt;span class=&quot;url&quot;&gt;[http://apple.com/retail/geniusbar apple.com/retail/geniusbar]&lt;/span&gt;
|}
'''Genius Bar''' — bul [[Apple Inc.]] tárepinen Apple dúkanları ishinde óz ónimleri hám xızmetlerin paydalanıwdı qollap-quwatlaw ushın usınılatuǵın texnikalıq qollap-quwatlaw xızmeti. Bul orınlar klientlerge Apple tárepinen arnawlı oqıtılǵan hám sertifikatlanǵan, xızmet kórsetiletuǵın ónimlerge baylanıslı bir neshe sertifikatlaw dárejesine iye bolǵan «Geniusler» (Danıshpanlar) tárepinen konsyerj stilindegi, júzbe-júz qollap-quwatlawdı usınadı. Apparatlıq támiynattı ońlawdı talap etetuǵın máseleler ushın, jumıstıń kóp bólegi klientler kútkenshe orında tamamlanıwı múmkin.

Apple dúkanlarındaǵı Genius Bar ekran hám litiy-ion batareyaların almastırıw ushın sol kúni xızmet kórsetiwdi usınadı. Eger ishki texnik zıyanlanǵan qurılmanı Apple ońlaw orayına jiberiwi kerek bolsa, kópshilik ońlanǵan yamasa almastırılǵan iPhonelar shama menen úsh kún ishinde qaytarıladı yamasa alıp ketiwge tayar boladı.

Burınǵı usaqlap satıw boyınsha joqarı vice-prezident Ron Djonson Genius Bar-dı kóbinese Apple dúkanınıń «júregi hám janı» dep ataytuǵın edi&lt;ref&gt;{{Cite news|author=IFO Apple Store|title=Analysts' Conference|url=http://www.ifoapplestore.com/stores/analyst_conf.html|date=2004-03-01|access-date=2006-10-13}}&lt;/ref&gt;.

== Dúkannıń jaylasıwı ==
Genius Bardıń jaylasıwı burınları keminde eki 15 yamasa 17 dyuymlik sol waqıttaǵı PowerBook yamasa MacBook Pro-dan ibarat bolıp, kóbinese «qalqıp turıwshı» tireklerde ornatılatuǵın edi. Xızmetkerler házir ońlaw ushın mashinalardı dizimge alıw ushın uqsas programmalıq támiynatı bar iPad-lardı qollanadı. iPod/iPhone nasazlıqların sheshiw ushın basqa noutbuklar da bolıwı múmkin, olar kóbinese «floaters» (qalqıwshılar) dep ataladı. Bar artındaǵı LCD ekranlarda járdem kútip otırǵan klientlerge keńesler beretuǵın cikl jaǵdayındaǵı videolar kórsetiledi. Bar aldında adamlar bir-biri menen yamasa xızmetkerler menen sóylesip otırıwı ushın orınlıqlar bar.

Genius Bar artında geyde kórinetuǵın «Qızıl Telefon» Apple ónimleri boyınsha qánigelerge tikkeley baylanıs edi, bul dúkan ishindegi xızmetkerler juwap bere almaytuǵın júdá quramalı máseleler hám sorawlarǵa múmkinshilik beretuǵın edi. 2009-jıldıń avgust ayınan baslap, bul telefon jańa Apple usaqlap satıw dúkanlarında ornatılmaydı hám basqalarında alıp taslanǵan&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gigaom.com/2009/08/12/five-apple-retail-flops/|bet=Five Apple Retail Flopps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160303212533/https://gigaom.com/2009/08/12/five-apple-retail-flops/|arxivsáne=3 March 2016|avtor=Ryan|at=Christopher|sáne=12 August 2009|qaralǵan sáne=3 March 2015|citata=In reality, many stores never used the red phone (after all, the idea was the Geniuses are supposed to be geniuses, right?) and it was simply relegated to a more iconic status as it sat on the counter. Eventually, the phones were removed.}}&lt;/ref&gt;.

== Xızmetkerler ==
[[Fayl:Apple_Genius_Bar_Regentstreet_London.jpg|nobaý|220x220 nükte|[[London|Londondaǵı]] jaylasıwı]]
Xızmetkerler sonday-aq AppleCare+ niń jergilikli wákilleri sıpatında da qaralıwı múmkin. Olar klientlerdiń Apple ónimleri menen baylanıslı máseleleri yamasa sorawları bolǵanda jeke qollap-quwatlaw usınadı. Genius Bar-da ámelge asırılatuǵın kópshilik xızmetler biypul. Kepillikke kirmeytuǵın xızmet (ońlawlar tamamlanǵanda klient tárepinen tólenedi) te turaqlı túrde ámelge asırıladı. Ayırım mámleketlerde Appledıń xızmet kórsetiw orayları bar, onda kóshpeli ońlawlar (mısalı, tosınnan zıyanlanıw sıyaqlı máseleler) belgilengen baha menen tamamlanıwı múmkin. Kópshilik kóshpeli kompyuter ońlawları hám barlıq stol kompyuterleri ońlawları dúkan ishinde ámelge asırılıp, bir keshede yamasa bir neshe kún ishinde tamamlanadı.

2009-jıldıń sentyabr ayında Shańaraq bólmesi qánigeleri iPod hám [[iPhone]] nasazlıqların sheshiw ushın biriktirildi. 2010-jılı shıqqannan keyin, iPad ushırasıwları da Shańaraq bólmesi qánigeleri qarawına kirdi. Apple házir eki Genius Bar gezekti uslap turadı: Mac hám Mobil Qurılma&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://news.softpedia.com/news/Apple-Creates-New-Job-Position-105709.shtml|bet=Apple Creates New Job Position}}&lt;/ref&gt;.

Úlkenirek qollap-quwatlaw toparların Genius Bar-da klientlerge xızmet kórsetiw máselelerin sheshetuǵın «Bas Genius» basqaradı. Bas Geniuske «Genius Admins» (Genius jetekshileri) járdemlesedi, olar administrativ hújjetlerdi basqaradı, Geniuslerdiń jumısın shólkemlestiredi hám klientler menen olardıń ońlawları haqqında baylanısadı.

== Genius oqıw studentiniń jumıs dápteri ==
Genius oqıw studentiniń jumıs dápteri – bul Geniusler dep atalatuǵın Apple dúkanı texnikalıq qollap-quwatlaw xızmetkerleri ushın Appledıń xızmetkerlerdi oqıtıw qollanbası&lt;ref name=&quot;Gizmodo&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://gizmodo.com/5938323/how-to-be-a-genius-this-is-apples-secret-employee-training-manual|bet=How To Be a Genius: This Is Apple's Secret Employee Training Manual|avtor=Biddle|at=Sam|sáne=28 August 2012|baspaxana=Gizmodo.com|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;. Qollanbada ónim satıw aqırǵı maqseti átirapında qurılǵan túrli marketing texnikaları bar. Oqıtıwdaǵı xızmetkerlerge úyretiletuǵın tiykarǵı qaǵıydalardıń biri – «Apple dúkanındaǵı hár bir adam satıw biznesinde»&lt;ref name=&quot;Mashable&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://mashable.com/2012/08/30/apple-training-manual/|bet=Apple's Secret Employee Training Manual Revealed|avtor=Lee|at=Anita|sáne=30 August 2012|baspaxana=Mashable.com|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;.

Tiykarǵı satıw strategiyası mnemonikalıq qurılma menen juwmaqlanǵan: Jaqınlasıw, Soraw, Usınıw, Tıńlaw, Juwmaqlaw (Approach, Probe, Present, Listen, End – APPLE). Klientlerdiń máseleleri bolǵanda, qollanbada belgili juwap «Úsh F»: Sezdim, Sezdińiz, Taptım (Feel, Felt, Found) texnikası&lt;ref name=&quot;Buffalo&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.technobuffalo.com/companies/apple/apple-genius-training-manual-leaked-reveals-manipulation-tactics/|bet=Apple Genius Training Manual Leaked, Reveals Manipulation Tactics|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120902202626/http://www.technobuffalo.com/companies/apple/apple-genius-training-manual-leaked-reveals-manipulation-tactics/|arxivsáne=2 September 2012|avtor=Lee|at=Adriana|baspaxana=TechnoBuffalo.com|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;.
Hár bir Genius eki háptelik oqıwǵa qatnasıwı kerek, ol «Diagnostikalıq Xızmetlerdi Paydalanıw» hám «Empatiyanıń Kúshi» sıyaqlı túrli baǵdarlamalardı májbúrleydi.
Geniuslerde sonıń menen birge qollanbada anıq túrde qadaǵan etilgen sózler dizimi de bar; «bomba», «awdarıldı» hám «qatıp qaldı» sıyaqlı sózlerdiń ornına «juwap bermeydi» yamasa «kútilmegende toqtaydı» dep almastırılıwı kerek&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com.au/news/unearthed-apples-secret-employee-manual-reveals-sales-tactics-and-prohibited-words-70238/|bet=Unearthed: Apple's secret employee manual reveals sales tactics and prohibited words|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120910085619/http://www.macworld.com.au/news/unearthed-apples-secret-employee-manual-reveals-sales-tactics-and-prohibited-words-70238/|arxivsáne=10 September 2012|baspaxana=Macworld Australia|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;. Qollanba sonıń menen birge xızmetkerlerge stol ústin baraban menen urıw yamasa qoldı moyınnıń artına qoyıw sıyaqlı emocional belgilerdi oqıwdı úyretedi, bul klienttiń zerikkenin yamasa ashıwlanǵanın bildiriwi múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.complex.com/tech/2012/08/banned-words-and-managed-emotions-leaked-manual-spills-apple-genius-secrets|bet=Banned Words And Managed Emotions: Leaked Manual Spills Apple Genius Secrets|avtor=Ugwu|at=Reggie|baspaxana=Complex.com|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;. Genius rolinde bolmaǵan xızmetkerler bul qollanbanı almaydı yamasa bul oqıwdan ótpeydi.

Qollanba 2012-jıldıń avgust ayında bir nusqası sırtqa shıǵıp, Gizmodonıń joqarı lawazımlı xızmetkeri Sem Biddldiń qolına túskenge shekem jaqsı saqlanǵan sır edi. Ol bılay dep pikir bildirdi: «Bul Applediń ishine tereń kózqaras: psixologiyalıq sheberlik, qadaǵan etilgen sózler, rol oynaw – siz burın ondaydı hesh qashan kórmegensiz»&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/carminegallo/2012/08/30/apples-secret-employee-training-manual-reinvents-customer-service-in-seven-ways/|bet=Apple's Secret Employee Training Manual Reinvents Customer Service in Seven Ways|avtor=Gallo|at=Carmine|jumıs=Forbes|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;. Christian Science Monitor basılımınıń maqalası qollanbanıń mazmunın «realitetti buzıw maydanı» ideyası menen baylanıstırdı, bul Appledıń klientlerdi tartıwdaǵı nátiyjeliligi ushın qollanılatuǵın termin.

== Tarawlar/bólimler ==
Házirgi waqıtta Apple texnikalıq qollap-quwatlaw ushın Genius Bar-dı usınadı hám azıraq texnikalıq sorawlarǵa juwap beriw ushın barlıq waqıtta qoljetimli bolǵan Creatives – programmalıq támiynat trenerleri bar.

Jıllar dawamında Apple Genius Bar-dı tolıqtıratuǵın xızmet hám qollap-quwatlaw usınıw usılların sınap kórdi. Geybir mısallar, házir hámmesi jabılǵan:

* '''The Studio'''-da «trenerler» xızmet etedi, olar klientlerge iLife, iWork, Final Cut Pro hám Aperture sıyaqlı kóplegen Apple tutınıwshı hám pro qosımshaları haqqındaǵı sorawlarǵa juwap beredi. Úshinshi tárep qosımshaları rásmiy túrde qollap-quwatlanbaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.apple.com/retail/thestudio/|bet=Apple Store - The Studio|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060719234954/http://www.apple.com/retail/thestudio/|arxivsáne=2006-07-19|sáne=2006-07-19|qaralǵan sáne=2023-07-09}}&lt;/ref&gt;.
* '''The iPod Bar''' iPod-qa baylanıslı sorawları bar klientlerdi bóliw ushın xızmet etedi, bul Genius Bar-ǵa Macintoshqa tán sorawları bar klientlerge itibar qaratıwǵa múmkinshilik beredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gizmodo.com/ipod-bar-japan-great-service-but-the-cocktails-need-wo-139631|bet=iPod Bar Japan: Great Service But The Cocktails Need Work|sáne=2005-11-28|til=en|jumıs=Gizmodo|qaralǵan sáne=2023-07-09}}&lt;/ref&gt;.

Pro Labs hám Open Lab [[Nyu-York]] qalasınıń Batıs 14-kóshesindegi Apple dúkanınıń ashılıwı menen usınıldı, Pro Labs sonıń menen birge Avstraliyanıń Sidney hám [[Qıtay|Qıtaydıń]] Pudong Apple dúkanlarında da usınıladı. Open Lab házirge shekem tek Batıs 14-kóshesindegi orında ǵana usınıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleretail.itechit.com/prolabs/us/?idStore=226|bet=Apple Retail Store - Retail Pro Lab|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071208220136/http://appleretail.itechit.com/prolabs/us/?idStore=226|arxivsáne=2007-12-08|sáne=2007-12-08|qaralǵan sáne=2023-07-09}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/retail/west14thstreet/|bet=West 14th Street - Apple Store|til=en-US|jumıs=Apple|qaralǵan sáne=2023-07-09}}&lt;/ref&gt;.

* '''Pro Labs''' segiz saatlıq oqıwdan ibarat bolıp, tórt eki saatlıq sessiyalar seriyasına bólingen. The Studio sıyaqlı, bul sessiyalar Appledıń «Pro Apps» dep atalatuǵın Aperture hám Final Cut Pro sıyaqlı qosımshalarına, sonday-aq Photoshop sıyaqlı basqa úshinshi tárep qosımshalarına baǵdarlanǵan, biraq olar The Studio-daǵı sessiyalarǵa qaraǵanda ádewir tereńirek hám baǵdarlı.
* '''Open Lab''' klientlerge túrli qosımshalar boyınsha birinshi kelgenge birinshi xızmet kórsetiw járdemin usınadı, Genius Bar-dıń dáslepki kúnlerine uqsas, biraq Genius Bar-dıń apparatlıq támiynatqa itibar qaratıwına qarsı, bul jerde programmalıq támiynatqa ayrıqsha itibar beriledi.

Apple sonıń menen birge óziniń iTunes qosımshasındaǵı funkciyalardı da «Genius» dep brendlestirdi, olar paydalanıwshınıń baqlanǵan talǵamına tiykarlanıp muzıkalıq usınıslar beredi.

== Derekler ==

[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]</text>
      <sha1>6xtsyo52nfj1r5x6zrs4xxnwuvqjqfy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123722</id>
      <parentid>123721</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T17:14:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123722</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13260" sha1="c78wijeej04lt8th6bgzneb0dg0snjz" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vcard&quot;
|+ class=&quot;infobox-title fn org&quot; id=&quot;4&quot; |Apple Genius Bar
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;infobox-image logo&quot; |[[File:Genius_Bar,_SoHo_Apple_Store,_September_2003.jpg|260x260 nükte]]&lt;div class=&quot;infobox-caption&quot;&gt;Apple Store SoHo, Nyu-Yorktegi Genius Bar, 2003-jıl&lt;/div&gt;
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding-right:0.6em;&quot; |Dúzilgen sánesi
| class=&quot;infobox-data note&quot; |19-may, 2001-jıl&lt;span style=&quot;display:none&quot;&gt;&amp;nbsp;(&lt;span class=&quot;bday dtstart published updated&quot;&gt;2001-05-19&lt;/span&gt;)&lt;/span&gt;
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding-right:0.6em;&quot; |&lt;div style=&quot;display: inline-block; line-height: 1.2em; padding: .1em 0; &quot;&gt;Bas shólkem&lt;/div&gt;
| class=&quot;infobox-data&quot; |[[Apple Inc.|Apple]]
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding-right:0.6em;&quot; |Veb-saytı
| class=&quot;infobox-data&quot; |&lt;span class=&quot;url&quot;&gt;[http://apple.com/retail/geniusbar apple.com/retail/geniusbar]&lt;/span&gt;
|}
'''Genius Bar''' — bul [[Apple Inc.]] tárepinen Apple dúkanları ishinde óz ónimleri hám xızmetlerin paydalanıwdı qollap-quwatlaw ushın usınılatuǵın texnikalıq qollap-quwatlaw xızmeti. Bul orınlar klientlerge Apple tárepinen arnawlı oqıtılǵan hám sertifikatlanǵan, xızmet kórsetiletuǵın ónimlerge baylanıslı bir neshe sertifikatlaw dárejesine iye bolǵan «Geniusler» (Danıshpanlar) tárepinen konsyerj stilindegi, júzbe-júz qollap-quwatlawdı usınadı. Apparatlıq támiynattı ońlawdı talap etetuǵın máseleler ushın, jumıstıń kóp bólegi klientler kútkenshe orında tamamlanıwı múmkin.

Apple dúkanlarındaǵı Genius Bar ekran hám litiy-ion batareyaların almastırıw ushın sol kúni xızmet kórsetiwdi usınadı. Eger ishki texnik zıyanlanǵan qurılmanı Apple ońlaw orayına jiberiwi kerek bolsa, kópshilik ońlanǵan yamasa almastırılǵan iPhonelar shama menen úsh kún ishinde qaytarıladı yamasa alıp ketiwge tayar boladı.

Burınǵı usaqlap satıw boyınsha joqarı vice-prezident Ron Djonson Genius Bar-dı kóbinese Apple dúkanınıń «júregi hám janı» dep ataytuǵın edi&lt;ref&gt;{{Cite news|author=IFO Apple Store|title=Analysts' Conference|url=http://www.ifoapplestore.com/stores/analyst_conf.html|date=2004-03-01|access-date=2006-10-13}}&lt;/ref&gt;.

== Dúkannıń jaylasıwı ==
Genius Bardıń jaylasıwı burınları keminde eki 15 yamasa 17 dyuymlik sol waqıttaǵı PowerBook yamasa MacBook Pro-dan ibarat bolıp, kóbinese «qalqıp turıwshı» tireklerde ornatılatuǵın edi. Xızmetkerler házir ońlaw ushın mashinalardı dizimge alıw ushın uqsas programmalıq támiynatı bar iPad-lardı qollanadı. iPod/iPhone nasazlıqların sheshiw ushın basqa noutbuklar da bolıwı múmkin, olar kóbinese «floaters» (qalqıwshılar) dep ataladı. Bar artındaǵı LCD ekranlarda járdem kútip otırǵan klientlerge keńesler beretuǵın cikl jaǵdayındaǵı videolar kórsetiledi. Bar aldında adamlar bir-biri menen yamasa xızmetkerler menen sóylesip otırıwı ushın orınlıqlar bar.

Genius Bar artında geyde kórinetuǵın «Qızıl Telefon» Apple ónimleri boyınsha qánigelerge tikkeley baylanıs edi, bul dúkan ishindegi xızmetkerler juwap bere almaytuǵın júdá quramalı máseleler hám sorawlarǵa múmkinshilik beretuǵın edi. 2009-jıldıń avgust ayınan baslap, bul telefon jańa Apple usaqlap satıw dúkanlarında ornatılmaydı hám basqalarında alıp taslanǵan&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gigaom.com/2009/08/12/five-apple-retail-flops/|bet=Five Apple Retail Flopps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160303212533/https://gigaom.com/2009/08/12/five-apple-retail-flops/|arxivsáne=3 March 2016|avtor=Ryan|at=Christopher|sáne=12 August 2009|qaralǵan sáne=3 March 2015|citata=In reality, many stores never used the red phone (after all, the idea was the Geniuses are supposed to be geniuses, right?) and it was simply relegated to a more iconic status as it sat on the counter. Eventually, the phones were removed.}}&lt;/ref&gt;.

== Xızmetkerler ==
[[Fayl:Apple_Genius_Bar_Regentstreet_London.jpg|nobaý|220x220 nükte|[[London|Londondaǵı]] jaylasıwı]]
Xızmetkerler sonday-aq AppleCare+ niń jergilikli wákilleri sıpatında da qaralıwı múmkin. Olar klientlerdiń Apple ónimleri menen baylanıslı máseleleri yamasa sorawları bolǵanda jeke qollap-quwatlaw usınadı. Genius Bar-da ámelge asırılatuǵın kópshilik xızmetler biypul. Kepillikke kirmeytuǵın xızmet (ońlawlar tamamlanǵanda klient tárepinen tólenedi) te turaqlı túrde ámelge asırıladı. Ayırım mámleketlerde Appledıń xızmet kórsetiw orayları bar, onda kóshpeli ońlawlar (mısalı, tosınnan zıyanlanıw sıyaqlı máseleler) belgilengen baha menen tamamlanıwı múmkin. Kópshilik kóshpeli kompyuter ońlawları hám barlıq stol kompyuterleri ońlawları dúkan ishinde ámelge asırılıp, bir keshede yamasa bir neshe kún ishinde tamamlanadı.

2009-jıldıń sentyabr ayında Shańaraq bólmesi qánigeleri iPod hám [[iPhone]] nasazlıqların sheshiw ushın biriktirildi. 2010-jılı shıqqannan keyin, iPad ushırasıwları da Shańaraq bólmesi qánigeleri qarawına kirdi. Apple házir eki Genius Bar gezekti uslap turadı: Mac hám Mobil Qurılma&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://news.softpedia.com/news/Apple-Creates-New-Job-Position-105709.shtml|bet=Apple Creates New Job Position}}&lt;/ref&gt;.

Úlkenirek qollap-quwatlaw toparların Genius Bar-da klientlerge xızmet kórsetiw máselelerin sheshetuǵın «Bas Genius» basqaradı. Bas Geniuske «Genius Admins» (Genius jetekshileri) járdemlesedi, olar administrativ hújjetlerdi basqaradı, Geniuslerdiń jumısın shólkemlestiredi hám klientler menen olardıń ońlawları haqqında baylanısadı.

== Genius oqıw studentiniń jumıs dápteri ==
Genius oqıw studentiniń jumıs dápteri – bul Geniusler dep atalatuǵın Apple dúkanı texnikalıq qollap-quwatlaw xızmetkerleri ushın Appledıń xızmetkerlerdi oqıtıw qollanbası&lt;ref name=&quot;Gizmodo&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://gizmodo.com/5938323/how-to-be-a-genius-this-is-apples-secret-employee-training-manual|bet=How To Be a Genius: This Is Apple's Secret Employee Training Manual|avtor=Biddle|at=Sam|sáne=28 August 2012|baspaxana=Gizmodo.com|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;. Qollanbada ónim satıw aqırǵı maqseti átirapında qurılǵan túrli marketing texnikaları bar. Oqıtıwdaǵı xızmetkerlerge úyretiletuǵın tiykarǵı qaǵıydalardıń biri – «Apple dúkanındaǵı hár bir adam satıw biznesinde»&lt;ref name=&quot;Mashable&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://mashable.com/2012/08/30/apple-training-manual/|bet=Apple's Secret Employee Training Manual Revealed|avtor=Lee|at=Anita|sáne=30 August 2012|baspaxana=Mashable.com|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;.

Tiykarǵı satıw strategiyası mnemonikalıq qurılma menen juwmaqlanǵan: Jaqınlasıw, Soraw, Usınıw, Tıńlaw, Juwmaqlaw (Approach, Probe, Present, Listen, End – APPLE). Klientlerdiń máseleleri bolǵanda, qollanbada belgili juwap «Úsh F»: Sezdim, Sezdińiz, Taptım (Feel, Felt, Found) texnikası&lt;ref name=&quot;Buffalo&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.technobuffalo.com/companies/apple/apple-genius-training-manual-leaked-reveals-manipulation-tactics/|bet=Apple Genius Training Manual Leaked, Reveals Manipulation Tactics|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120902202626/http://www.technobuffalo.com/companies/apple/apple-genius-training-manual-leaked-reveals-manipulation-tactics/|arxivsáne=2 September 2012|avtor=Lee|at=Adriana|baspaxana=TechnoBuffalo.com|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;.
Hár bir Genius eki háptelik oqıwǵa qatnasıwı kerek, ol «Diagnostikalıq Xızmetlerdi Paydalanıw» hám «Empatiyanıń Kúshi» sıyaqlı túrli baǵdarlamalardı májbúrleydi.
Geniuslerde sonıń menen birge qollanbada anıq túrde qadaǵan etilgen sózler dizimi de bar; «bomba», «awdarıldı» hám «qatıp qaldı» sıyaqlı sózlerdiń ornına «juwap bermeydi» yamasa «kútilmegende toqtaydı» dep almastırılıwı kerek&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com.au/news/unearthed-apples-secret-employee-manual-reveals-sales-tactics-and-prohibited-words-70238/|bet=Unearthed: Apple's secret employee manual reveals sales tactics and prohibited words|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120910085619/http://www.macworld.com.au/news/unearthed-apples-secret-employee-manual-reveals-sales-tactics-and-prohibited-words-70238/|arxivsáne=10 September 2012|baspaxana=Macworld Australia|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;. Qollanba sonıń menen birge xızmetkerlerge stol ústin baraban menen urıw yamasa qoldı moyınnıń artına qoyıw sıyaqlı emocional belgilerdi oqıwdı úyretedi, bul klienttiń zerikkenin yamasa ashıwlanǵanın bildiriwi múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.complex.com/tech/2012/08/banned-words-and-managed-emotions-leaked-manual-spills-apple-genius-secrets|bet=Banned Words And Managed Emotions: Leaked Manual Spills Apple Genius Secrets|avtor=Ugwu|at=Reggie|baspaxana=Complex.com|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;. Genius rolinde bolmaǵan xızmetkerler bul qollanbanı almaydı yamasa bul oqıwdan ótpeydi.

Qollanba 2012-jıldıń avgust ayında bir nusqası sırtqa shıǵıp, Gizmodonıń joqarı lawazımlı xızmetkeri Sem Biddldiń qolına túskenge shekem jaqsı saqlanǵan sır edi. Ol bılay dep pikir bildirdi: «Bul Applediń ishine tereń kózqaras: psixologiyalıq sheberlik, qadaǵan etilgen sózler, rol oynaw – siz burın ondaydı hesh qashan kórmegensiz»&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/carminegallo/2012/08/30/apples-secret-employee-training-manual-reinvents-customer-service-in-seven-ways/|bet=Apple's Secret Employee Training Manual Reinvents Customer Service in Seven Ways|avtor=Gallo|at=Carmine|jumıs=Forbes|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;. Christian Science Monitor basılımınıń maqalası qollanbanıń mazmunın «realitetti buzıw maydanı» ideyası menen baylanıstırdı, bul Appledıń klientlerdi tartıwdaǵı nátiyjeliligi ushın qollanılatuǵın termin.

== Tarawlar/bólimler ==
Házirgi waqıtta Apple texnikalıq qollap-quwatlaw ushın Genius Bar-dı usınadı hám azıraq texnikalıq sorawlarǵa juwap beriw ushın barlıq waqıtta qoljetimli bolǵan Creatives – programmalıq támiynat trenerleri bar.

Jıllar dawamında Apple Genius Bar-dı tolıqtıratuǵın xızmet hám qollap-quwatlaw usınıw usılların sınap kórdi. Geybir mısallar, házir hámmesi jabılǵan:

* '''The Studio'''-da «trenerler» xızmet etedi, olar klientlerge iLife, iWork, Final Cut Pro hám Aperture sıyaqlı kóplegen Apple tutınıwshı hám pro qosımshaları haqqındaǵı sorawlarǵa juwap beredi. Úshinshi tárep qosımshaları rásmiy túrde qollap-quwatlanbaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.apple.com/retail/thestudio/|bet=Apple Store - The Studio|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060719234954/http://www.apple.com/retail/thestudio/|arxivsáne=2006-07-19|sáne=2006-07-19|qaralǵan sáne=2023-07-09}}&lt;/ref&gt;.
* '''The iPod Bar''' iPod-qa baylanıslı sorawları bar klientlerdi bóliw ushın xızmet etedi, bul Genius Bar-ǵa Macintoshqa tán sorawları bar klientlerge itibar qaratıwǵa múmkinshilik beredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gizmodo.com/ipod-bar-japan-great-service-but-the-cocktails-need-wo-139631|bet=iPod Bar Japan: Great Service But The Cocktails Need Work|sáne=2005-11-28|til=en|jumıs=Gizmodo|qaralǵan sáne=2023-07-09}}&lt;/ref&gt;.

Pro Labs hám Open Lab [[Nyu-York]] qalasınıń Batıs 14-kóshesindegi Apple dúkanınıń ashılıwı menen usınıldı, Pro Labs sonıń menen birge Avstraliyanıń Sidney hám [[Qıtay|Qıtaydıń]] Pudong Apple dúkanlarında da usınıladı. Open Lab házirge shekem tek Batıs 14-kóshesindegi orında ǵana usınıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleretail.itechit.com/prolabs/us/?idStore=226|bet=Apple Retail Store - Retail Pro Lab|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071208220136/http://appleretail.itechit.com/prolabs/us/?idStore=226|arxivsáne=2007-12-08|sáne=2007-12-08|qaralǵan sáne=2023-07-09}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/retail/west14thstreet/|bet=West 14th Street - Apple Store|til=en-US|jumıs=Apple|qaralǵan sáne=2023-07-09}}&lt;/ref&gt;.

* '''Pro Labs''' segiz saatlıq oqıwdan ibarat bolıp, tórt eki saatlıq sessiyalar seriyasına bólingen. The Studio sıyaqlı, bul sessiyalar Appledıń «Pro Apps» dep atalatuǵın Aperture hám Final Cut Pro sıyaqlı qosımshalarına, sonday-aq Photoshop sıyaqlı basqa úshinshi tárep qosımshalarına baǵdarlanǵan, biraq olar The Studio-daǵı sessiyalarǵa qaraǵanda ádewir tereńirek hám baǵdarlı.
* '''Open Lab''' klientlerge túrli qosımshalar boyınsha birinshi kelgenge birinshi xızmet kórsetiw járdemin usınadı, Genius Bar-dıń dáslepki kúnlerine uqsas, biraq Genius Bar-dıń apparatlıq támiynatqa itibar qaratıwına qarsı, bul jerde programmalıq támiynatqa ayrıqsha itibar beriledi.

Apple sonıń menen birge óziniń iTunes qosımshasındaǵı funkciyalardı da «Genius» dep brendlestirdi, olar paydalanıwshınıń baqlanǵan talǵamına tiykarlanıp muzıkalıq usınıslar beredi.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>c78wijeej04lt8th6bgzneb0dg0snjz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ICloud</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25512</id>
    <revision>
      <id>123723</id>
      <timestamp>2025-07-01T17:15:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:en:Special:Redirect/revision/1297146617|ICloud]]» betinen awdarılıp jaratıldı</comment>
      <origin>123723</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44558" sha1="bkg73t3f9pbttgutevejpec0z4ew28q" xml:space="preserve">'''iCloud''' — bul [[Apple Inc.]] kompaniyasınıń jeke bultlı xızmeti. 2011-jılı 12-oktyabrde iske qosılǵan iCloud paydalanıwshılarǵa qurılmalar arasında maǵlıwmatlardı, sonıń ishinde [[Apple Mail]], [[Calendar (Apple)|Apple Calendar]], [[Photos (Apple)|Apple Photos]], [[Notes (Apple)|Apple Notes]], kontaktlar, sazlawlar, rezerv kóshirmeler hám fayllardı saqlawǵa hám sinxronlastırıwǵa, basqa [[Paydalanıwshı (esaplaw texnikası)|paydalanıwshılar]] menen birge islesiwge hám [[Find My]] arqalı aktivlerdi baqlawǵa múmkinshilik beredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/guide/icloud/overview-of-apps-and-features-that-use-icloud-mm203ae070a2/1.0/icloud/1.0|bet=Apps and features that use iCloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203247/https://support.apple.com/guide/icloud/overview-of-apps-and-features-that-use-icloud-mm203ae070a2/1.0/icloud/1.0|arxivsáne=January 17, 2023|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=January 6, 2023}}&lt;/ref&gt;. iCloudtıń klient qosımshası [[iOS]], [[iPadOS]], [[watchOS]], [[tvOS]], [[macOS]] hám [[visionOS]] [[Operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemalarına]] integraciyalanǵan hám [[Microsoft Windows]] ushın da qoljetimli. iCloudqa qosımsha túrde sheklengen [[Veb-qosımsha|veb-interfeys]] arqalı da kiriwge boladı.

iCloud paydalanıwshılarǵa 5 GB biypul saqlaw ornın usınadı, onı qosımsha tólemli jobalar arqalı 12 TB-qa shekem keńeytiwge boladı; barlıq tólemli jobalar qosımsha funkciyalar usınatuǵın iCloud+-tı óz ishine aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/guide/icloud/about-icloud-storage-mm3d17a80e23/1.0/icloud/1.0|bet=What you can do with iCloud storage|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203240/https://support.apple.com/guide/icloud/about-icloud-storage-mm3d17a80e23/1.0/icloud/1.0|arxivsáne=January 17, 2023|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=January 6, 2023}}&lt;/ref&gt;. Barlıq iCloud maǵlıwmatları ushın 2022-jıldan baslap, aqırınan aqırına shekem shifrlaw múmkinshiligi bar, biraq Kalendar, Kontaktlar hám Pochta bunnan tısqarı, sebebi olar úshinshi tárep qosımshaları (CalDAV, CardDAV, IMAP) menen úylesimlilik ushın eski sinxronizaciya texnologiyalarına súyenedi&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Jurnal deregi |last=Newman |first=Lily Hay |title=Apple Expands End-to-End Encryption to iCloud Backups |url=https://www.wired.com/story/apple-end-to-end-encryption-icloud-backups/ |url-status=live |magazine=Wired |language=en-US |issn=1059-1028 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230117203226/https://www.wired.com/story/apple-end-to-end-encryption-icloud-backups/ |archive-date=January 17, 2023 |access-date=December 7, 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.macg.co/macos/2023/01/la-version-finale-de-macos-132-est-disponible-avec-plusieurs-fonctions-de-securite-134305|bet=La version finale de macOS 13.2 est disponible avec plusieurs fonctions de sécurité|sáne=January 23, 2023|til=fr|jumıs=MacGeneration|qaralǵan sáne=January 23, 2023}}&lt;/ref&gt;. 2018-jılǵı maǵlıwmatlarǵa sáykes, xızmettiń shama menen 850 million paydalanıwshısı bolǵan, bul 2016-jılǵı 782 million paydalanıwshıdan kóp&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/16/02/12/apple-music-passes-11m-subscribers-as-icloud-hits-782m-users|bet=Apple Music passes 11M subscribers as iCloud hits 782M users|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160420080013/http://appleinsider.com/articles/16/02/12/apple-music-passes-11m-subscribers-as-icloud-hits-782m-users|arxivsáne=April 20, 2016|sáne=February 12, 2016|qaralǵan sáne=April 29, 2016}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==
iCloud 2011-jılı 31-mayda baspasóz relizinde járiyalandı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.theguardian.com/technology/blog/2011/may/31/steve-jobs-icloud-lion-ios5|bet=Steve Jobs to unveil 'iCloud', Mac OS X Lion and iOS 5 at WWDC|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203232/https://www.theguardian.com/technology/blog/2011/may/31/steve-jobs-icloud-lion-ios5|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=May 31, 2011|til=en|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;. 2011-jılı 6-iyunda [[Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası|WWDC]] 2011 tiykarǵı bayanatı waqtında [[Stiv Djobs]] iCloud keńnen «sátsizlik» retinde tanılǵan MobileMe-di almastıratuǵının járiyaladı,&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Chen |first=Brian X. |title=4th Time a Charm for Apple? From iDisk to .Mac to MobileMe to iCloud |url=https://www.wired.com/2011/05/icloud-apple/ |url-status=live |magazine=Wired |language=en-US |issn=1059-1028 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120427193757/http://www.wired.com/epicenter/2011/05/icloud-apple |archive-date=April 27, 2012 |access-date=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt; bul fakttı Stiv Djobs járiyalaw waqtında tán alǵan edi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://allthingsd.com/20110608/icloud-the-mother-of-all-halos/|bet=iCloud: The Mother of All Halos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203247/https://allthingsd.com/20110608/icloud-the-mother-of-all-halos/|arxivsáne=January 17, 2023|til=en-US|jumıs=AllThingsD|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;. iCloud 2011-jılı 12-oktyabrde shıǵarıldı, al MobileMe 2012-jılı 30-iyunda toqtatıldı. Burınǵı MobileMe paydalanıwshıları ózleriniń @mac.com hám @me.com elektron pochta adreslerin jańa @icloud.com adresleriniń laqap atları retinde saqlap qala aldı. Aldıńǵı versiyalar burın MobileMe-niń bir bólimi Back to My Mac funkciyasın óz ishine alǵan&lt;ref name=&quot;b2mm&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/mobileme/transition.html|bet=Transition from MobileMe to iCloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120729022511/http://www.apple.com/mobileme/transition.html|arxivsáne=July 29, 2012|sáne=October 12, 2011|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=October 12, 2011}}&lt;/ref&gt;. Bul xızmet paydalanıwshılarǵa kompyuterler arasında noqattan-noqatqa jalǵanıwların jaratıwǵa múmkinshilik berdi. Ol 2019-jılı 1-iyulda toqtatıldı.

iCloud iske túsirilgennen keyin bir hápteniń ishinde 20 million paydalanıwshıǵa iye boldı&lt;ref name=&quot;20m users&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/8301-13506_3-20121323-17/big-mo-in-one-week-apple-icloud-hits-20m-users-25m-use-ios-5|bet=Big mo: In one week, Apple iCloud hits 20M users; 25M use iOS 5|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131224025034/http://news.cnet.com/8301-13506_3-20121323-17/big-mo-in-one-week-apple-icloud-hits-20m-users-25m-use-ios-5/|arxivsáne=December 24, 2013|sáne=October 17, 2011|baspaxana=[[CNET]]|qaralǵan sáne=October 18, 2011}}&lt;/ref&gt;. Ol dáslep qátelikler, ásirese Core Data sinxronizaciyası menen baylanıslı sınǵa ushıradı&lt;ref name=&quot;verge broken icloud&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2013/3/26/4148628/why-doesnt-icloud-just-work|bet=Apple's broken promise: why doesn't iCloud 'just work'?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203242/https://www.theverge.com/2013/3/26/4148628/why-doesnt-icloud-just-work|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Hamburger|at=Ellis|sáne=March 26, 2013|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=May 31, 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;TNW broken icloud&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2013/03/27/which-icloud-actually-sucks|bet=A tale of two iClouds|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203251/https://thenextweb.com/news/which-icloud-actually-sucks|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Panzarino|at=Matthew|sáne=March 27, 2013|baspaxana=The Next Web|qaralǵan sáne=May 31, 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;more core data fix?&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.imore.com/debug-12-icloud-core-data-sync|bet=Debug 12: iCloud and Core Data sync|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203234/https://www.imore.com/debug-12-icloud-core-data-sync|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Richie|at=Rene|sáne=April 5, 2013|baspaxana=[[Apple community#iMore|iMore]]|qaralǵan sáne=July 2, 2013}}&lt;/ref&gt;. Bul máseleler [[iOS 7]] hám OS X Mavericks-te sheshildi&lt;ref name=&quot;apple new core data&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.youtube.com/watch?v=BTTBxyR-XsI|bet=WWDC 2013: What's New in Core Data and iCloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203323/https://www.youtube.com/watch?v=BTTBxyR-XsI|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Gillett|at=Nick|sáne=June 25, 2013|jumıs=[[YouTube]]|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=July 2, 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;iCloud and Core Data&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.objc.io/issues/10-syncing-data/icloud-core-data/|bet=iCloud and Core Data|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203238/https://www.objc.io/issues/10-syncing-data/icloud-core-data/|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Bischoff|at=Matthew|sáne=March 1, 2014|baspaxana=[[objc.io]]|qaralǵan sáne=July 6, 2015}}&lt;/ref&gt;.

Iske túsirilgende, iCloud tolıq emes túrde Amazon Web Services hám Microsoft Azure platformalarında xosting etilgen. 2016-jılı Apple Azure-ni Google Cloud Platform menen almastırdı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/apple-may-no-longer-be-using-microsofts-azure/|bet=Apple may no longer be using Microsoft's Azure|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203303/https://www.zdnet.com/article/apple-may-no-longer-be-using-microsofts-azure/|arxivsáne=January 17, 2023|til=en|jumıs=ZDNET|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;. 2021-jılı The Information basılımı Appledıń Google bultında 8 million TB maǵlıwmat saqlap atırǵanın hám sol jılı 300 million dollar jumsaw jolında ekenin xabarladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theinformation.com/articles/apples-spending-on-google-cloud-storage-on-track-to-soar-50-this-year|bet=Apple's Spending on Google Cloud Storage On Track to Soar 50% This Year|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203234/https://www.theinformation.com/articles/apples-spending-on-google-cloud-storage-on-track-to-soar-50-this-year|arxivsáne=January 17, 2023|jumıs=The Information|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;. Apple sonıń menen birge óziniń maǵlıwmatlar orayların da basqaradı, sonıń ishinde Arqa Karolina shtatınıń Meyden qalasındaǵı orayı da bar&lt;ref name=&quot;reg DC 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2011/06/09/apple_maiden_data_center|bet=Apple Maiden data center|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203232/https://www.theregister.com/2011/06/09/apple_maiden_data_center|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=June 9, 2011|jumıs=[[The Register]]|qaralǵan sáne=February 2, 2013}}&lt;/ref&gt;.

2019-jıldıń iyun ayında iCloud Microsoft Store arqalı Windows 10-ǵa engizildi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://blogs.windows.com/windowsexperience/2019/06/11/apples-all-new-icloud-for-windows-app-now-available-in-the-microsoft-store/|bet=Apple's all-new iCloud for Windows app, now available in the Microsoft Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203237/https://blogs.windows.com/windowsexperience/2019/06/11/apples-all-new-icloud-for-windows-app-now-available-in-the-microsoft-store/|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Sardo|at=Giorgio|sáne=June 11, 2019|til=en-US|jumıs=Windows Experience Blog|qaralǵan sáne=June 12, 2019}}&lt;/ref&gt;.

2021-jıldıń iyun ayında Apple iCloud+-tı usındı, ol xızmetlerdiń tólemli paydalanıwshılarına Private Relay, Hide My Email hám Custom Email Domain funkciyaların qostı, sonday-aq HomeKit Secure Video arqalı qosılǵan kameralardan alınǵan videolar ushın sheksiz saqlaw ornı shegarasın da qostı.

2022-jıldıń mart ayında Apple maǵlıwmatlardı Appleǵa tiyisli bolmaǵan serverlerde saqlaw arqalı paydalanıwshılardı jańılıstırǵanı haqqındaǵı toparlıq sud isin sheshti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macworld.com/article/626014/icloud-storage-class-action-lawsuit-settlement.html|bet=If you pay for extra iCloud storage, you may have a refund coming|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203255/https://www.macworld.com/article/626014/icloud-storage-class-action-lawsuit-settlement.html|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Simon|at=Michael|sáne=March 25, 2022|til=en|jumıs=Macworld|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/personal-finance/apples-14-8-million-icloud-settlement-when-will-my-money-arrive/|bet=Apple's $14.8 Million iCloud Settlement: When Will My Money Arrive?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203314/https://www.cnet.com/personal-finance/apples-14-8-million-icloud-settlement-when-will-my-money-arrive/|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Avery|at=Dan|sáne=September 7, 2022|til=en|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Ózgeshelikleri ==
iCloud – bul biypul xızmet hám ol 5 GB bultlı saqlaw ornı menen keledi. Paydalanıwshılar qosımsha 2 TB-qa shekem (yamasa qosımsha 2 TB saqlaw ornın satıp alǵan Apple One Premier jobasınıń paydalanıwshıları ushın 4 TB-qa shekem) saqlaw ornı ushın iCloud+-qa jazılıwı múmkin.

iCloudtıń ayırım ózgesheliklerine tek iOS, iPadOS, watchOS, tvOS hám macOS-qa integraciyalanǵan qosımshalar arqalı ǵana emes, al iCloud.com saytında da kiriwge boladı. Olarǵa tómendegiler kiredi:

* iCloud Mail, Push email-di, veb-pochta interfeysin hám úshinshi tárep klientlerine IMAP sinxronizaciyasın qollap-quwatlaytuǵın biypul elektron pochta adresi (@icloud.com);
* Kontaktlar hám kalendar sinxronizaciyası hám kalendar bólisiw funkciyaları, sonday-aq CardDAV hám CalDAV-tı qollap-quwatlaw;
* iCloud Drive, bultlı saqlaw hám sinxronizaciya funkciyası;
* iCloud Photos, súwretlerdi tolıq anıqlıqta saqlaydı hám sinxronlaydı;
* Pages, Keynote hám Numbers, jergilikli qosımshalarda da, vebte de real waqıtta birge islesiwge múmkinshilik beredi;
* Jazıwlar hám Esletpeler sinxronizaciyası hám vebte jazıwlar menen esletpelerdi redaktorlaw hám jaratıw múmkinshiligi;
* iCloud Invites, cifrlı mirátnamalar jaratıwǵa hám basqarıwǵa múmkinshilik beredi;
* [[Find My]], paydalanıwshılarǵa ózleriniń Apple qurılmaların yamasa basqa Find My-ǵa qosılǵan qurılmaların tabıwǵa hám joǵalǵan Apple qurılmaların uzaqtan óshiriwge múmkinshilik beredi;

iCloud sonday-aq kóplegen Apple qosımshaları hám sistema funkciyaları ushın backend (artqı tárep) sıpatında da integraciyalanǵan, ol jerde ol paydalanıwshılardıń maǵlıwmatların hám sazlawların sinxronlastıra aladı. Oǵan tómendegiler kiredi:

* [[Apple Books]] (kitaplar, belgilewler, bet belgileri hám annotaciyalar);
* [[Apple Home]] (sazlawlar hám juplastırılǵan qurılmalar);
* [[Apple Music]] (iCloud Music Library dep atalatuǵın funkciya menen);
* [[Apple Wallet]] (biletler hám kredit kartaları);
* Telefon (qońırawlar tariyxı);
* Safari (bet belgileri hám tariyxtı sinxronizaciya etiw);
* [[Siri]] (sazlawlar hám Siri hám Diktovka menen bolǵan ótken óz-ara tásirler)

Úshinshi tárep iOS hám macOS qosımsha baǵdarlamashıları óz qosımshalarında iCloud API arqalı iCloud funkciyasın ámelge asıra aladı&lt;ref name=&quot;iCloud for devs&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/icloud|bet=iCloud for Developers|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304012435/https://developer.apple.com/icloud|arxivsáne=March 4, 2016|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=October 27, 2016}}&lt;/ref&gt;.

=== Rezerv kóshirme hám qayta tiklew ===
iCloud paydalanıwshılarǵa iOS 5 yamasa onnan keyingi versiyalarda isleytuǵın iOS qurılmalarındaǵı sazlawlardı hám maǵlıwmatlardı rezerv nusqalawǵa múmkinshilik beredi&lt;ref name=&quot;Backup and restore&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://support.apple.com/kb/HT4859|bet=iCloud: Backup and Restore Overview|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130424215035/http://support.apple.com/kb/HT4859|arxivsáne=April 24, 2013|sáne=February 17, 2014|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=October 30, 2012}}&lt;/ref&gt;. Rezerv nusqalanǵan maǵlıwmatlarǵa Kamera oramındaǵı (Camera Roll) súwretler hám videolar, qurılma sazlawları, qosımsha maǵlıwmatları, xabarlar (iMessage, SMS hám MMS), qońıraw dawısları hám Vizual dawıslı xabarlar kiredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-gb/HT207428|bet=What does iCloud back up?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200502122409/https://support.apple.com/en-gb/HT207428|arxivsáne=May 2, 2020|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=April 1, 2017}}&lt;/ref&gt;. Rezerv nusqalawlar qurılma qulıplanǵan hám Wi-Fi menen quwat deregine jalǵanǵan waqıtta kún sayın ámelge asırıladı. Hár qanday Apple qurılması nasaz islegende, qayta tiklew procesi dawamında, iCloud eger qurılma iCloudqa sinxronlanǵan hám rezerv nusqalanǵan bolsa, barlıq maǵlıwmatlardı qosımsha maǵlıwmatları menen birge qayta tiklewdi usınadı.

=== Find My ===
iOS hám iPadOS 13-ke shekem, [[Find My]]-ǵa birikpesten aldın, Find my iPhone hám Find My Friends maǵlıwmattı iCloudta saqlaytuǵın edi.

Find My paydalanıwshılarǵa jalǵanǵan iCloud akkauntı arqalı iOS, iPadOS, macOS, watchOS qurılmalarınıń, AirPods, AirTags hám bir qatar qollap-quwatlanatuǵın úshinshi tárep aksessuarlarınıń jaylasqan ornın baqlawǵa múmkinshilik beredi. Paydalanıwshı qurılmanıń shama menen jaylasqan ornın kartada kóre aladı (qátelik shegarasın kórsetetuǵın sheńber menen birge), qurılmada xabar kórsete aladı hám/yamasa ses oynata aladı (hátte ol únsiz rejimge qoyılǵan bolsa da) hám onıń ishindegilerin uzaqtan óshire aladı&lt;ref name=&quot;Apple FMI 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/icloud/features/find-my-iphone.html|bet=Apple - iCloud - Find your missing Apple device.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203249/https://www.apple.com/icloud/find-my/|arxivsáne=January 17, 2023|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=September 9, 2017}}&lt;/ref&gt;. Paydalanıwshılar sonday-aq ózleriniń GPS ornalasıwların Apple qurılmaları bar basqalarǵa bólise aladı hám óz jaylasıwın bólisiwdi tańlaǵan basqalardıń ornın kóre aladı.

iCloudtı paydalanatuǵın «Sońǵı Orındı Jiberiw» funkciyasın, batareya tómen bolǵanda qurılmanıń jaylasqan ornın Applege avtomatik túrde jiberiw ushın qosımsha túrde iske qosıwǵa boladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2014/06/03/ios-8-send-last-location/|bet=New 'Send Last Location to Apple' Feature Added to Find My iPhone in iOS 8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230106060638/https://www.macrumors.com/2014/06/03/ios-8-send-last-location/|arxivsáne=January 6, 2023|sáne=June 3, 2014|til=en|jumıs=MacRumors|qaralǵan sáne=January 6, 2023}}&lt;/ref&gt;.

=== iCloud Keychain ===
iCloud Keychain – bul Apple tárepinen islep shıǵarılǵan parollerdi basqarıwshı bolıp, ol qupıya sózlerdi qurılmalar arasında sinxronlaydı hám jańa akkauntlar jaratqanda qáwipsizlerin usınadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techrepublic.com/article/apples-icloud-keychain-the-smart-persons-guide/|bet=Apple's iCloud Keychain: The smart person's guide|avtor=Bohon|at=Cory|sáne=February 9, 2017|til=en|jumıs=TechRepublic|qaralǵan sáne=February 15, 2021}}&lt;/ref&gt;. Ol Safarige integraciyalanǵan hám iOS, iPadOS, macOS hám visionOS-taǵı basqa qosımshalardan da qoljetimli&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/109016|bet=Set up iCloud Keychain|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=2024-12-01}}&lt;/ref&gt;. Ol 2013-jılǵı WWDC-de járiyalandı hám 2013-jıldıń oktyabr ayında iOS 7.0.3 penen birge shıǵarıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techrepublic.com/article/apples-icloud-keychain-the-smart-persons-guide/#Why_iCloud_Keychain_matters|bet=Apple's iCloud Keychain: The smart person's guide|avtor=Bohon|at=Cory|sáne=2017-02-09|til=en-US|jumıs=TechRepublic|qaralǵan sáne=2024-12-01}}&lt;/ref&gt;.

iCloud Keychain rezerv nusqaları dástúriy iCloud rezerv nusqalarınan dástúrli qáwipsizlik kepilliklerin usınadı. Onıń sebebi, iCloud Keychain «aqırınan-aqırına shekem shifrlawdı» paydalanadı, yaǵnıy iCloud Keychain rezerv kóshirmeleri provayderdiń shifrlanbaǵan maǵlıwmatlarǵa kiriwine jol qoymaytuǵınday etip dúzilgen. Oǵan Appledıń maǵlıwmatlar oraylarında jaylasqan Apparatlıq Qáwipsizlik Moduline tiykarlanǵan jańa «giltler saqlawshısı» dizaynı arqalı ámelge asırıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/guide/security/secure-icloud-keychain-recovery-secdeb202947/1/web/1|bet=Secure iCloud Keychain recovery|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203302/https://support.apple.com/guide/security/secure-icloud-keychain-recovery-secdeb202947/1/web/1|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=February 18, 2021|til=en|jumıs=Apple.com|qaralǵan sáne=March 21, 2021}}&lt;/ref&gt;.

[[iOS 18]] hám iPadOS 18-de iCloud Keychain sazlawlar qosımshasındaǵı betten «Passwords» atlı jeke qosımshaǵa kóshirildi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/kateoflahertyuk/2024/09/20/ios-18-includes-a-new-passwords-app-heres-how-to-use-it/|bet=iOS 18 Includes A New Passwords App: Here's How To Use It|avtor=O'Flaherty|at=Kate|til=en|jumıs=Forbes|qaralǵan sáne=2024-12-01}}&lt;/ref&gt;. Passwords qosımshası iCloud Keychain hám Keychain qosımshası menen sinxronlanıwdı dawam etedi.

=== iTunes Match ===
iTunes Match 2011-jılı 14-noyabrde iske qosıldı. Ol dáslep tek AQSH paydalanıwshıları ushın ǵana qoljetimli boldı&lt;ref name=&quot;Apple IT Match 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/itunes/whats-new|bet=What's new in iTunes.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203235/https://www.apple.com/itunes/|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=November 14, 2011|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=November 14, 2011}}&lt;/ref&gt;. Jıllıq tólem ushın klientler ózleriniń iTunes muzıka kitapxanasındaǵı treklerdi, sonıń ishinde CD-lerden yamasa basqa dereklerden kóshirilgen treklerdi de, iTunes Storedaǵı trekler menen skanerlep sáykeslendire aladı, usılayınsha klientlerge sol treklerdi qayta satıp alıw kerek bolmaydı. Klientler 100,000-ǵa shekem treklerdi 256 kbit/s DRM-sız AAC fayl formatında júklep ala aladı, bul klientlerdiń iTunes kitapxanalarındaǵı hár qanday qollap-quwatlanatuǵın audio fayl formatlarına, sonıń ishinde ALAC hám MP3-ke sáykes keledi. Klientler sonday-aq ózleriniń dáslepki nusqaların kompyuterlerinde saqlap qalıw yamasa olardı iTunes Storedan alınǵan nusqalar menen almastırıw imkaniyatına iye&lt;ref name=&quot;MR IT Match 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2011/06/06/itunes-in-the-cloud-with-itunes-match-24-99year-matches-ripped-tunes-offers-them-in-the-cloud|bet=iTunes Match: $24.99/Year, Matches Ripped Tunes, Offers Them In The Cloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200501210413/https://www.macrumors.com/2011/06/06/itunes-in-the-cloud-with-itunes-match-24-99year-matches-ripped-tunes-offers-them-in-the-cloud/|arxivsáne=May 1, 2020|sáne=June 6, 2011|baspaxana=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=August 30, 2011}}&lt;/ref&gt;. iTunes Storeda bolmaǵan hár qanday muzıka klientlerdiń basqa qollap-quwatlanatuǵın qurılmalarına hám kompyuterlerine júklep alıw ushın júklenedi; bul klientlerdiń iCloud saqlaw ornınan orın almaydı. Joqarı sapalı joǵaltıwsız audio ALAC yamasa dáslepki qısılmaǵan PCM formatları, WAV hám AIFF-te saqlanǵan bunday trekler klientlerdiń iCloud saqlaw akkauntına júklenbesten aldın 256 kbit/s DRM-sız AAC formatına transkodlanadı, al jergilikli joqarı sapalı fayllar ózleriniń dáslepki formatında qaladı&lt;ref name=&quot;ALAC-encoding&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://support.apple.com/kb/HT4914|bet=iTunes Store: How to subscribe to iTunes Match|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210104063739/https://support.apple.com/en-us/HT204146|arxivsáne=January 4, 2021|sáne=January 16, 2012|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=July 6, 2012|citata=''Songs encoded in ALAC, WAV, or AIFF will be transcoded to a separate temporary AAC 256 kbps file locally, prior to uploading to iCloud. The original files will remain untouched.''}}&lt;/ref&gt;.

Eger paydalanıwshı iTunes Match xızmeti ushın tólewdi toqtatsa, hár qanday qurılmaǵa aldınnan júklep alınǵan treklerdiń DRM-sız AAC iTunes Store versiyalarınıń barlıq nusqaların saqlap qalıwǵa boladı,&lt;ref name=&quot;Apple IT Match 2&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/icloud/features|bet=iCloud Features: iTunes in the Cloud.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203236/https://www.apple.com/icloud/|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=November 14, 2011|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=November 14, 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;MacWorld UK 20111116&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/163658/2011/11/itunes_match_what_you_need_to_know.html|bet=iTunes Match: What you need to know|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120313051659/http://www.macworld.com/article/163658/2011/11/itunes_match_what_you_need_to_know.html|arxivsáne=March 13, 2012|avtor=Caldwell|at=Serenity|sáne=November 16, 2011|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group|IDG]]|qaralǵan sáne=December 16, 2011}}&lt;/ref&gt; yamasa iOS qurılmalarında, yaki kompyuterlerde.

[[iOS 7]] hám OS X Mavericks-ten baslap, iTunes Radio funkciyası qurılmalar arasında qoljetimli boladı, sonıń ishinde Muzıka qosımshası menen integraciyanı óz ishine aladı, bul kóshpeli iOS qurılmalarında da, Apple TVde de (2-áwladtan baslap), sonday-aq Macintosh hám Windows kompyuterlerindegi iTunes qosımshası ishinde de boladı. Ol iTunes Match xızmetine jazılǵanlar ushın reklamasız versiyada qosıladı hám házirgi waqıtta tek [[Amerika Qurama Shtatları|AQSH]] hám [[Avstraliya|Avstraliyada]] ǵana qoljetimli&lt;ref name=&quot;iTunes Radio Apple&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/itunes/itunes-radio|bet=Apple - iTunes Radio - Here where your music takes you.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130613120404/https://www.apple.com/itunes/itunes-radio|arxivsáne=June 13, 2013|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=June 15, 2013}}&lt;/ref&gt;.

Aǵımlı Genius shuffle funkciyası [[IOS|iOStıń]] házirgi versiyalarında qoljetimli emes, biraq Mac-tegi iTuneste qoljetimli.

2016-jılı 28-yanvarda reklamasız iTunes Radio toqtatıldı hám sonlıqtan endi iTunes Match-tıń bir bólimi emes.

2014-jılı 26-martqa kelip, iTunes Match 116 mámlekette, al iTunes in the Cloud 155 mámlekette qoljetimli&lt;ref name=&quot;iTunes Match availability&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://support.apple.com/kb/ht5085|bet=iTunes in the Cloud and iTunes Match Availability.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141029095506/http://support.apple.com/kb/HT5085|arxivsáne=October 29, 2014|sáne=August 14, 2013|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=August 23, 2013}}&lt;/ref&gt;.

=== iWork for iCloud ===
2013-jılǵı Apple [[Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası|Dúnyajúzilik Baǵdarlamashılar Konferenciyası]] (WWDC) tiykarǵı bayanatı waqtında, iWork for iCloud sol jılı keyinirek shıǵatuǵın iWork qosımshalarınıń jańa versiyası menen bir waqıtta shıǵarılıwı járiyalandı. Appledıń iWork toplamın quraytuǵın iOS hám macOS ushın úsh qosımsha (Pages, Numbers hám Keynote) veb-interfeyste qoljetimli etiledi (sáykesinshe Pages for iCloud, Numbers for iCloud hám Keynote for iCloud dep ataladı) hám hár bir paydalanıwshınıń iCloud Apple ID kirisiw belgisi astındaǵı iCloud veb-saytı arqalı kiriwge boladı. Olar sonday-aq paydalanıwshınıń iOS hám macOS versiyaları menen de, eger olar bar bolsa, jáne ózleriniń iCloud [[Apple akkauntı|Apple IDleri]] arqalı sinxronlasadı.

Bul paydalanıwshıǵa vebte, qollap-quwatlanatuǵın brauzerlerdiń birin paydalanıp hújjetlerdi redaktorlawǵa hám jaratıwǵa múmkinshilik beredi: Safari, Chrome hám Microsoft Edge&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/iwork/|bet=IWork|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070814024014/http://www.apple.com/iwork/|arxivsáne=August 14, 2007|qaralǵan sáne=June 14, 2021}}&lt;/ref&gt;. Bul sonı da ańlatadı, [[Microsoft Windows]] paydalanıwshıları endi [[Paydalanıwshı interfeysi|veb-interfeys]] arqalı – burın tek Apple qurılmalarında ǵana bolǵan – usı jergilikli hújjet redaktorlaw qurallarına kiriw imkaniyatına iye boladı.

=== Photo Stream ===
Photo Stream – bul tiykarǵı iCloud xızmeti menen birge támiyinlengen xızmet bolıp, ol paydalanıwshılarǵa sońǵı 1,000 súwretti iCloud serverlerinde 30 kúnge shekem biypul saqlawǵa múmkinshilik berdi. Photo Stream iske qosılǵan qurılmada súwretke túsirilgende, ol avtomatik túrde iCloud serverlerine júklenedi. Sol jerden, ol paydalanıwshınıń qalǵan Photo Stream iske qosılǵan qurılmalarında kóriw hám saqlaw ushın qoljetimli boladı. Súwret 30 kúnnen keyin yamasa paydalanıwshınıń aǵımında 1,001-súwret bolǵanda serverden avtomatik túrde óshiriledi. Mac yamasa [[Microsoft Windows|Windows]] stol kompyuterine ornatılǵan Photo Stream barlıq súwretlerdi sol qurılmada turaqlı saqlaw opciyasın óz ishine aladı. Xızmet sonıń menen birge Apple TV menen de integraciyalanǵan, bul paydalanıwshılarǵa ózleriniń sońǵı súwretlerin HDTV ekranında sımsız kóriwge múmkinshilik berdi&lt;ref name=&quot;IT PS 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://blog.infotrends.com/?p=4366#more-4366|bet=Apple's iCloud Connects People and their Photos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171213081921/http://blog.infotrends.com/?p=4366#more-4366|arxivsáne=December 13, 2017|sáne=June 8, 2011|baspaxana=InfoTrends InfoBlog|qaralǵan sáne=August 30, 2011}}&lt;/ref&gt;. 2023-jıldıń may ayında Apple Photo Stream xızmetiniń toqtatılatuǵının járiyaladı, júklewler 26-iyunda óshirildi, al xızmet 26-iyulda tolıq toqtatıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/5/30/23741976/apple-my-photo-stream-discontinued-july-2023|bet=Apple's original cloud photo sync service shuts down this summer|avtor=Porter|at=Jon|sáne=30 May 2023|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=4 June 2023}}&lt;/ref&gt;.

=== iCloud Photos ===
iCloud Photos – bul [[IOS|iOS 8.1]] yamasa onnan keyingi hám OS X Yosemite (versiya 10.10) yamasa onnan keyingi versiyalardaǵı funkciya, qosımsha veb-qosımshaǵa kiriw imkaniyatı bar. Xızmet paydalanıwshınıń barlıq súwretlerin saqlap, olardıń dáslepki anıqlılıǵın hám metamaǵlıwmatların saqlaydı. Paydalanıwshılar ózleriniń iCloud Súwretlerine qollap-quwatlanatuǵın qurılmalarda, eger bar bolsa jańa Súwretler qosımshası arqalı yamasa iCloud.com saytındaǵı iCloud Photos veb-qosımshası arqalı kire aladı, bul hár bir qurılmanıń súwretlerdi saqlaw ushın paydalanıwı kerek bolǵan jergilikli saqlaw ornı kólemin sheklewge járdem beredi (ásirese kishirek saqlaw sıyımlılıǵı bar qurılmalar ushın), qurılmada tómenirek anıqlıqtaǵı versiyalardı saqlap, paydalanıwshıǵa ayırım/barlıq jergilikli túrde joqarıraq anıqlıqta saqlaw imkaniyatın beredi.

=== Saqlaw ===
2011-jılı engizilgennen berli, hár bir akkauntta [[IOS 5|iOS 5.x]] yamasa onnan keyingi versiyasın paydalanatuǵın iOS qurılması yamasa OS X Lion 10.7 yamasa onnan keyingi versiyasın paydalanatuǵın Mac iyesi ushın 5 GB biypul saqlaw ornı bar. Paydalanıwshılar ulıwma 50 GB, 200 GB yamasa 2 TB qosımsha saqlaw ornı ushın aylıq tólem tóley aladı. 2023-jıldıń sentyabr ayınan baslap, 6 TB hám 12 TB saqlaw opciyaları qosıldı&lt;ref name=&quot;iCloud+ adds a 6TB and 12TB storage plan&quot;&gt;{{Cite news|date=12 September 2023|title=iCloud+ adds a 6TB and 12TB storage plan|url=https://techcrunch.com/2023/09/12/icloud-adds-a-6tb-and-12tb-storage-plan/|access-date=13 September 2023}}&lt;/ref&gt;. Saqlaw ornı kólemi hár bir iCloud [[Apple akkauntı|Apple ID]] ushın barlıq qurılmalar arasında bólinedi&lt;ref name=&quot;iCloud Storage Pricing&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://support.apple.com/en-us/HT201238|bet=iCloud Storage Pricing|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203235/https://support.apple.com/en-us/HT201238|arxivsáne=January 17, 2023|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=December 15, 2015}}&lt;/ref&gt;.

iCloudtıń bir neshe jergilikli funkciyaları hár bir paydalanıwshınıń iCloud saqlaw ornın paydalanadı, atap aytqanda, Rezerv kóshirme hám qayta tiklew hám de elektron pochta, Kontaktlar hám Kalendarlar. Mac-larda paydalanıwshılar sonday-aq kópshilik fayl túrlerin tek mashinada jergilikli saqlaw ornına, ózleriniń tańlaǵan iCloud papkalarına saqlay aladı. Photo Stream iCloud serverlerin paydalansa da, onı paydalanıw paydalanıwshınıń iCloud saqlaw ornınan alınbaydı. Bul sonday-aq iTunes Match muzıka kontenti ushın da durıs, hátte iTunes Store-da satılmaytuǵın hám iCloud saqlaw ornına júklenetuǵın muzıka ushın da, ol paydalanıwshınıń shegarasına qarsı esaplanbaydı. Basqa qosımshalar qosımsha saqlawdı paydalanıwshınıń iCloud saqlaw ornınan integraciyalawı múmkin.

Paydalanıwshınıń barlıq kontenti onıń iCloud saqlaw ornı kóleminiń bir bólimi retinde esaplanbaydı. Apple paydalanıwshınıń óz Apple ID akkauntı astında islegen hár bir satıp alıwın turaqlı túrde baqlap otıra aladı hám hár bir kontent bólegin paydalanıwshı menen baylanıstırıp, bul Apple serverlerinde hár bir Dúkan elementiniń tek bir nusqasın ǵana saqlaw kerek ekenin ańlatadı. iTunes Store (muzıka, muzıkalıq videolar, filmler, telekórsetiwler), [[Apple Books]] Store (kitaplar) yamasa [[App Store]] ([[iOS]] qosımshaları) dúkanlarınan satıp alınǵan zatlar ushın bul Apple iTunes in the Cloud dep ataytuǵın xızmetti paydalanadı, bul paydalanıwshıǵa avtomatik túrde yamasa qálegen bolsa qoldan, óziniń aldınǵı satıp alıwlarınıń hár qandayın Mac, JK yamasa iOS qurılmasına qayta júklep alıwǵa múmkinshilik beredi. Júklep alınǵan (yamasa aǵımlı, eger paydalanıwshı Internetke jalǵanǵan bolsa) iTunes Store kontentin usı barlıq qurılmalarda paydalanıwǵa boladı, biraq, Apple Books Store hám App Store kontenti Mac hám JK-lerge iOS qurılmalarına sinxronlastırıw ushın júklep alınıwı múmkin bolsa da, tek iOS hám Mac qurılmaları (hám olardıń tiyisli qosımshaları) kitaplardı oqıw ushın paydalanılıwı múmkin&lt;ref name=&quot;iBooks iOS and Mac&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/ibooks/|bet=Apple - Buy and read books on your Mac or iOS device with iBooks.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203739/https://www.apple.com/apple-books/|arxivsáne=January 17, 2023|qaralǵan sáne=July 21, 2014}}&lt;/ref&gt;. Tap sonday, Mac App Storedan satıp alınǵan macOS qosımshaları da olar satıp alınǵan [[Apple akkauntı|Apple IDge]] baylanıslı hám sol Apple ID-di paydalanıp hár qanday Mac-qa júklep alınıwı múmkin. Sonday-aq, paydalanıwshı hár qanday jańa qurılmanı dizimnen ótkizgende, aldın satıp alınǵan barlıq Dúkan kontenti Dúkan serverlerinen yamasa Dúkan emes kontent iCloud serverlerinen júklep alınıwı múmkin&lt;ref name=&quot;Apple open iCloud&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2011/06/06/icloud|bet=Apple opens iCloud to world+dog|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203746/https://www.theregister.com/2011/06/06/icloud|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Myslewski|at=Rik|sáne=June 6, 2011|jumıs=[[The Register]]|qaralǵan sáne=August 30, 2011}}&lt;/ref&gt;.

Appledan satıp alınbaǵan dereklerden alınǵan audiokitaplar hám olardıń metamaǵlıwmat maydanları Apple Books qosımshaları ishinde qurılmalar (macOS yamasa iOS) arasında sinxronlanbaydı, sonday-aq Appledan satıp alınbaǵan kitaplardıń (elektron kitap yamasa PDF formatında) metamaǵlıwmatları da sinxronlanbaydı. Appledan satıp alınǵan kontent penen Appledan satıp alınbaǵan kontent arasında ayırım media túrleri boyınsha sinxronizaciya sáykessizligi ele de iCloud paydalanıwshıları ushın kúshinde qalmaqta.

=== iCloud Drive ===
iCloud Drive – bul iCloudtıń fayl xosting xızmeti bolıp, ol [[iOS 8]], OS X Yosemite (versiya 10.10) yamasa Windows 7 hám onnan keyingi versiyalarda isleytuǵın qurılmalar arasında fayllardı sinxronlaydı, sonıń menen birge iCloud.com arqalı onlayn [[Veb-qosımsha|veb-qosımshaǵa]] kiriw múmkinshiligin de beredi. Paydalanıwshılar iCloud Driveqa hár qanday túrdegi fayldı (sonıń ishinde súwretler, videolar, hújjetler, muzıka hám basqa qosımshalardıń maǵlıwmatları) saqlay aladı hám oǵan hár qanday Mac, iPad, iPhone, iPod Touch yamasa [[Microsoft Windows|Windows]] JK-inen kire aladı, bunda hár bir fayldıń maksimal ólshemi 50 GB bolıwı múmkin (burın bul 15 GB edi). Bul paydalanıwshılarǵa jumısın bir qurılmada baslap, basqa qurılmada dawam ettiriwge múmkinshilik beredi&lt;ref name=&quot;Apple iCD info 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/ios/ios8/icloud-drive|bet=Apple - iOS 8 - iCloud Drive|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140908013045/https://www.apple.com/ios/ios8/icloud-drive/|arxivsáne=September 8, 2014|sáne=June 2, 2014|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=June 15, 2014}}&lt;/ref&gt;. Ádette, paydalanıwshılar burınǵıday 5 GB biypul saqlaw ornın aladı, biraq qoljetimli keńeytiletuǵın saqlaw jobalarınıń kólemi úlkeygen (házirgi dárejeler: 50 GB, 200 GB hám 2 TB) hám aldıńǵı MobileMe xızmetinde usınılǵan jıllıq tólem opciyalarınan aylıq jazılıw tólem opciyalarına ózgertilgen.

iOS 11-de iCloud Drive jańa Fayllar (Files) qosımshasına integraciyalandı, ol paydalanıwshılarǵa ózleriniń barlıq bultlı hám jergilikli qurılma ishindegi saqlaw orınlarına kiriw múmkinshiligin beredi, bul ǵárezsiz iCloud Drive qosımshasın almastırdı&lt;ref name=&quot;imore files app 1&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.imore.com/files-app|title=iOS 11's Files app FAQ: Everything you need to know!|work=iMore|access-date=June 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;imore icloud files app 2&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.imore.com/icloud-ios-11|title=iCloud in iOS 11 FAQ: Everything you need to know!|work=iMore|access-date=June 26, 2017}}&lt;/ref&gt;.

Kompyuter ilimpazı Malkolm Xolldıń aytıwınsha, belgili bir fayl túrleri iCloud Drive-tan avtomatik túrde shıǵarıladı hám júklenbeydi. Bul shıǵarıwlarǵa Aperture hám Photos kitapxanaları kiredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://apple.stackexchange.com/a/295929|bet=How to exclude a sub folder from iCloud drive in macOS Sierra?|avtor=Hall|at=Malcolm|sáne=August 21, 2017|til=en|jumıs=Ask Different|qaralǵan sáne=2023-02-19}}&lt;/ref&gt;. Paydalanıwshılar sonday-aq fayl yamasa papkalardıń atınıń aqırına .nosync qosımshasın qosıw arqalı olardı qoldan shıǵara aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macg.co/os-x/2018/11/astuce-empecher-un-fichier-ou-un-dossier-de-synchroniser-avec-icloud-104184|bet=Astuce : empêcher un fichier ou un dossier de synchroniser avec iCloud|avtor=Furno|at=Nicolas|sáne=November 5, 2018|til=fr|jumıs=MacGeneration|qaralǵan sáne=2023-02-19}}&lt;/ref&gt;.

=== Messages on iCloud ===
Messages on iCloud – bul iOS 11.4 hám macOS High Sierra 10.13.5 versiyalarındaǵı funkciya bolıp, ol paydalanıwshınıń barlıq iMessage hám SMS tekstlerin bultta saqlaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/in/icloud/|bet=iCloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203739/https://www.apple.com/in/icloud/|arxivsáne=January 17, 2023|til=en-IN|jumıs=Apple (India)|qaralǵan sáne=June 26, 2021}}&lt;/ref&gt;.

=== Private Relay ===

==== Arxitektura ====
iCloud Private Relay paydalanıwshınıń tulǵasın onıń veb-trafiginen ajıratıw ushın kóp basqıshlı arxitekturanı paydalanıw arqalı Safari-de kóriw ushın paydalanıwshı qupıyalılıǵın jaqsılaydı, bul birde-bir tárep, sonıń ishinde Apple da, paydalanıwshınıń kim ekenin de, onıń neni kórip atırǵanın da kóre almaytuǵının támiyinleydi&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/102602|bet=About iCloud Private Relay|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=2025-06-08}}&lt;/ref&gt;. 
Bul process eki bólek internet relayın óz ishine aladı:

# Kiriw Relayı (Apple): Paydalanıwshı bir veb-saytqa kirgende, onıń sorawı qurılmada shifrlanadı. Trafik birinshi bolıp Apple tárepinen basqarılatuǵın relayǵa jiberiledi. Bul relay paydalanıwshınıń IP adresin kóre aladı, biraq DNS sorawı shifrlanǵanlıqtan, olardıń qaysı veb-saytqa kirip atırǵanın kóre almaydı.
# Shıǵıw Relayı (Úshinshi tárep): Appledıń relayınan soraw Cloudflare yamasa Fastly sıyaqlı úshinshi tárep kontent jetkeriw tarmaǵı tárepinen basqarılatuǵın ekinshi relayǵa ótkiziledi. Bul shıǵıw relayı baratuǵın veb-sayttı kóre aladı, biraq paydalanıwshınıń dáslepki IP adresin kóre almaydı. Ol sorawdı veb-saytqa jiberiwden aldın waqıtsha IP adresin belgileydi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/icloud/docs/iCloud_Private_Relay_Overview_Dec2021.pdf|bet=iCloud Private Relay Overview: Learn how Private Relay protects users' privacy on the internet.|sáne=December 2021|jumıs=Apple|qaralǵan sáne=June 8, 2025}}&lt;/ref&gt;.

Bul qos relaylı dizayn – bul Internet Inzhenerlik Máseleleri Toparı (IETF) tárepinen standartlastırılǵan Oblivious HTTP dep atalatuǵın qupıyalılıqtı saqlawshı protokoldıń ámeliy orınlanıwı. Protokol sorawlardı óz dereginen ajıratıw ushın dúzilgen, usılayınsha paydalanıwshınıń tulǵasın baratuǵın serverden hám sorawdıń mazmunın tarmaq dáldallarınan qorǵaydı.

==== Qoljetimlilik ====
Appledıń aytıwınsha, «normativlik sebepler» kompaniyaǵa Private Relay-dı Qıtay, Belarus, Rossiya, Kolumbiya, Egipet, Qazaqstan, Saudiya Arabstanı, Qubla Afrika, Túrkmenstan, Uganda hám Filippinde iske qosıwǵa tosqınlıq etedi&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Apple's new 'private relay' feature will not be available in China|url=https://www.reuters.com/world/china/apples-new-private-relay-feature-will-not-be-available-china-2021-06-07/|access-date=2025-06-08|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macworld.com/article/348965/icloud-plus-private-relay-safari-vpn-ip-address-encryption-privacy.html|bet=iCloud+ Private Relay explained: Don't call it a VPN|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211217120426/https://www.macworld.com/article/348965/icloud-plus-private-relay-safari-vpn-ip-address-encryption-privacy.html|arxivsáne=December 17, 2021|til=en-US|jumıs=Macworld|qaralǵan sáne=June 26, 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2021/09/17/icloud-private-relay-disabled-russia/|bet=Apple Seemingly Adds Russia to List of Countries Where iCloud Private Relay Won't Be Available|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203740/https://www.macrumors.com/2021/09/17/icloud-private-relay-disabled-russia/|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=September 17, 2021|til=en-US|jumıs=Macworld|qaralǵan sáne=January 31, 2022}}&lt;/ref&gt;.

==== Wikipediaǵa tásiri ====
Dúnya júzindegi Wikipedia redaktorlarınıń 5% ke shekemgi bólegi Private Relay-dı paydalanıw sebepli unamsız tásirge ushırawı múmkin, sebebi Wikipedia bet vandalizmine qarsı gúresiw ushın IP adreslerdiń diapazonların bloklaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://meta.wikimedia.org/wiki/Apple_iCloud_Private_Relay|bet=Apple iCloud Private Relay - Meta|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203740/https://meta.wikimedia.org/wiki/Apple_iCloud_Private_Relay|arxivsáne=January 17, 2023|til=en|jumıs=meta.wikimedia.org|qaralǵan sáne=February 26, 2022}}&lt;/ref&gt;.

=== Elektron pochtamdı jasır ===
Hide My Email iCloud+ paydalanıwshıları ushın qoljetimli hám paydalanıwshılarǵa Mail hám Safari-de ózleriniń tiykarǵı elektron pochta adresine xabarlardı qayta jiberetuǵın waqıtsha Apple elektron pochta adreslerin jaratıwǵa múmkinshilik beredi&lt;ref name=&quot;apple.com&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/ios/ios-15-preview/features/|bet=IOS 15 - Features|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210611044959/https://www.apple.com/ios/ios-15-preview/features/|arxivsáne=June 11, 2021|qaralǵan sáne=June 14, 2021}}&lt;/ref&gt;.

=== Arnawlı elektron pochta domeni ===
Custom Email Domain, iCloud+ funkciyası, paydalanıwshılarǵa ózleriniń elektron pochta adresin arnawlı domen atı menen jekelestiriwge hám shańaraq aǵzaların ózleriniń iCloud Mail akkauntları menen sol domendi paydalanıwǵa shaqırıwǵa múmkinshilik beredi.


== Derekler ==

[[Kategoriya:IOS]]
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]</text>
      <sha1>bkg73t3f9pbttgutevejpec0z4ew28q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123724</id>
      <parentid>123723</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T17:16:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123724</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44586" sha1="nly21rqgm30bd4myq99mfbcl8jjts58" xml:space="preserve">'''iCloud''' — bul [[Apple Inc.]] kompaniyasınıń jeke bultlı xızmeti. 2011-jılı 12-oktyabrde iske qosılǵan iCloud paydalanıwshılarǵa qurılmalar arasında maǵlıwmatlardı, sonıń ishinde [[Apple Mail]], [[Calendar (Apple)|Apple Calendar]], [[Photos (Apple)|Apple Photos]], [[Notes (Apple)|Apple Notes]], kontaktlar, sazlawlar, rezerv kóshirmeler hám fayllardı saqlawǵa hám sinxronlastırıwǵa, basqa [[Paydalanıwshı (esaplaw texnikası)|paydalanıwshılar]] menen birge islesiwge hám [[Find My]] arqalı aktivlerdi baqlawǵa múmkinshilik beredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/guide/icloud/overview-of-apps-and-features-that-use-icloud-mm203ae070a2/1.0/icloud/1.0|bet=Apps and features that use iCloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203247/https://support.apple.com/guide/icloud/overview-of-apps-and-features-that-use-icloud-mm203ae070a2/1.0/icloud/1.0|arxivsáne=January 17, 2023|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=January 6, 2023}}&lt;/ref&gt;. iCloudtıń klient qosımshası [[iOS]], [[iPadOS]], [[watchOS]], [[tvOS]], [[macOS]] hám [[visionOS]] [[Operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemalarına]] integraciyalanǵan hám [[Microsoft Windows]] ushın da qoljetimli. iCloudqa qosımsha túrde sheklengen [[Veb-qosımsha|veb-interfeys]] arqalı da kiriwge boladı.

iCloud paydalanıwshılarǵa 5 GB biypul saqlaw ornın usınadı, onı qosımsha tólemli jobalar arqalı 12 TB-qa shekem keńeytiwge boladı; barlıq tólemli jobalar qosımsha funkciyalar usınatuǵın iCloud+-tı óz ishine aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/guide/icloud/about-icloud-storage-mm3d17a80e23/1.0/icloud/1.0|bet=What you can do with iCloud storage|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203240/https://support.apple.com/guide/icloud/about-icloud-storage-mm3d17a80e23/1.0/icloud/1.0|arxivsáne=January 17, 2023|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=January 6, 2023}}&lt;/ref&gt;. Barlıq iCloud maǵlıwmatları ushın 2022-jıldan baslap, aqırınan aqırına shekem shifrlaw múmkinshiligi bar, biraq Kalendar, Kontaktlar hám Pochta bunnan tısqarı, sebebi olar úshinshi tárep qosımshaları (CalDAV, CardDAV, IMAP) menen úylesimlilik ushın eski sinxronizaciya texnologiyalarına súyenedi&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Jurnal deregi |last=Newman |first=Lily Hay |title=Apple Expands End-to-End Encryption to iCloud Backups |url=https://www.wired.com/story/apple-end-to-end-encryption-icloud-backups/ |url-status=live |magazine=Wired |language=en-US |issn=1059-1028 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230117203226/https://www.wired.com/story/apple-end-to-end-encryption-icloud-backups/ |archive-date=January 17, 2023 |access-date=December 7, 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.macg.co/macos/2023/01/la-version-finale-de-macos-132-est-disponible-avec-plusieurs-fonctions-de-securite-134305|bet=La version finale de macOS 13.2 est disponible avec plusieurs fonctions de sécurité|sáne=January 23, 2023|til=fr|jumıs=MacGeneration|qaralǵan sáne=January 23, 2023}}&lt;/ref&gt;. 2018-jılǵı maǵlıwmatlarǵa sáykes, xızmettiń shama menen 850 million paydalanıwshısı bolǵan, bul 2016-jılǵı 782 million paydalanıwshıdan kóp&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/16/02/12/apple-music-passes-11m-subscribers-as-icloud-hits-782m-users|bet=Apple Music passes 11M subscribers as iCloud hits 782M users|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160420080013/http://appleinsider.com/articles/16/02/12/apple-music-passes-11m-subscribers-as-icloud-hits-782m-users|arxivsáne=April 20, 2016|sáne=February 12, 2016|qaralǵan sáne=April 29, 2016}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==
iCloud 2011-jılı 31-mayda baspasóz relizinde járiyalandı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.theguardian.com/technology/blog/2011/may/31/steve-jobs-icloud-lion-ios5|bet=Steve Jobs to unveil 'iCloud', Mac OS X Lion and iOS 5 at WWDC|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203232/https://www.theguardian.com/technology/blog/2011/may/31/steve-jobs-icloud-lion-ios5|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=May 31, 2011|til=en|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;. 2011-jılı 6-iyunda [[Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası|WWDC]] 2011 tiykarǵı bayanatı waqtında [[Stiv Djobs]] iCloud keńnen «sátsizlik» retinde tanılǵan MobileMe-di almastıratuǵının járiyaladı,&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Chen |first=Brian X. |title=4th Time a Charm for Apple? From iDisk to .Mac to MobileMe to iCloud |url=https://www.wired.com/2011/05/icloud-apple/ |url-status=live |magazine=Wired |language=en-US |issn=1059-1028 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120427193757/http://www.wired.com/epicenter/2011/05/icloud-apple |archive-date=April 27, 2012 |access-date=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt; bul fakttı Stiv Djobs járiyalaw waqtında tán alǵan edi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://allthingsd.com/20110608/icloud-the-mother-of-all-halos/|bet=iCloud: The Mother of All Halos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203247/https://allthingsd.com/20110608/icloud-the-mother-of-all-halos/|arxivsáne=January 17, 2023|til=en-US|jumıs=AllThingsD|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;. iCloud 2011-jılı 12-oktyabrde shıǵarıldı, al MobileMe 2012-jılı 30-iyunda toqtatıldı. Burınǵı MobileMe paydalanıwshıları ózleriniń @mac.com hám @me.com elektron pochta adreslerin jańa @icloud.com adresleriniń laqap atları retinde saqlap qala aldı. Aldıńǵı versiyalar burın MobileMe-niń bir bólimi Back to My Mac funkciyasın óz ishine alǵan&lt;ref name=&quot;b2mm&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/mobileme/transition.html|bet=Transition from MobileMe to iCloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120729022511/http://www.apple.com/mobileme/transition.html|arxivsáne=July 29, 2012|sáne=October 12, 2011|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=October 12, 2011}}&lt;/ref&gt;. Bul xızmet paydalanıwshılarǵa kompyuterler arasında noqattan-noqatqa jalǵanıwların jaratıwǵa múmkinshilik berdi. Ol 2019-jılı 1-iyulda toqtatıldı.

iCloud iske túsirilgennen keyin bir hápteniń ishinde 20 million paydalanıwshıǵa iye boldı&lt;ref name=&quot;20m users&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/8301-13506_3-20121323-17/big-mo-in-one-week-apple-icloud-hits-20m-users-25m-use-ios-5|bet=Big mo: In one week, Apple iCloud hits 20M users; 25M use iOS 5|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131224025034/http://news.cnet.com/8301-13506_3-20121323-17/big-mo-in-one-week-apple-icloud-hits-20m-users-25m-use-ios-5/|arxivsáne=December 24, 2013|sáne=October 17, 2011|baspaxana=[[CNET]]|qaralǵan sáne=October 18, 2011}}&lt;/ref&gt;. Ol dáslep qátelikler, ásirese Core Data sinxronizaciyası menen baylanıslı sınǵa ushıradı&lt;ref name=&quot;verge broken icloud&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2013/3/26/4148628/why-doesnt-icloud-just-work|bet=Apple's broken promise: why doesn't iCloud 'just work'?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203242/https://www.theverge.com/2013/3/26/4148628/why-doesnt-icloud-just-work|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Hamburger|at=Ellis|sáne=March 26, 2013|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=May 31, 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;TNW broken icloud&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2013/03/27/which-icloud-actually-sucks|bet=A tale of two iClouds|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203251/https://thenextweb.com/news/which-icloud-actually-sucks|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Panzarino|at=Matthew|sáne=March 27, 2013|baspaxana=The Next Web|qaralǵan sáne=May 31, 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;more core data fix?&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.imore.com/debug-12-icloud-core-data-sync|bet=Debug 12: iCloud and Core Data sync|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203234/https://www.imore.com/debug-12-icloud-core-data-sync|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Richie|at=Rene|sáne=April 5, 2013|baspaxana=[[Apple community#iMore|iMore]]|qaralǵan sáne=July 2, 2013}}&lt;/ref&gt;. Bul máseleler [[iOS 7]] hám OS X Mavericks-te sheshildi&lt;ref name=&quot;apple new core data&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.youtube.com/watch?v=BTTBxyR-XsI|bet=WWDC 2013: What's New in Core Data and iCloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203323/https://www.youtube.com/watch?v=BTTBxyR-XsI|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Gillett|at=Nick|sáne=June 25, 2013|jumıs=[[YouTube]]|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=July 2, 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;iCloud and Core Data&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.objc.io/issues/10-syncing-data/icloud-core-data/|bet=iCloud and Core Data|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203238/https://www.objc.io/issues/10-syncing-data/icloud-core-data/|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Bischoff|at=Matthew|sáne=March 1, 2014|baspaxana=[[objc.io]]|qaralǵan sáne=July 6, 2015}}&lt;/ref&gt;.

Iske túsirilgende, iCloud tolıq emes túrde Amazon Web Services hám Microsoft Azure platformalarında xosting etilgen. 2016-jılı Apple Azure-ni Google Cloud Platform menen almastırdı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/apple-may-no-longer-be-using-microsofts-azure/|bet=Apple may no longer be using Microsoft's Azure|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203303/https://www.zdnet.com/article/apple-may-no-longer-be-using-microsofts-azure/|arxivsáne=January 17, 2023|til=en|jumıs=ZDNET|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;. 2021-jılı The Information basılımı Appledıń Google bultında 8 million TB maǵlıwmat saqlap atırǵanın hám sol jılı 300 million dollar jumsaw jolında ekenin xabarladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theinformation.com/articles/apples-spending-on-google-cloud-storage-on-track-to-soar-50-this-year|bet=Apple's Spending on Google Cloud Storage On Track to Soar 50% This Year|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203234/https://www.theinformation.com/articles/apples-spending-on-google-cloud-storage-on-track-to-soar-50-this-year|arxivsáne=January 17, 2023|jumıs=The Information|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;. Apple sonıń menen birge óziniń maǵlıwmatlar orayların da basqaradı, sonıń ishinde Arqa Karolina shtatınıń Meyden qalasındaǵı orayı da bar&lt;ref name=&quot;reg DC 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2011/06/09/apple_maiden_data_center|bet=Apple Maiden data center|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203232/https://www.theregister.com/2011/06/09/apple_maiden_data_center|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=June 9, 2011|jumıs=[[The Register]]|qaralǵan sáne=February 2, 2013}}&lt;/ref&gt;.

2019-jıldıń iyun ayında iCloud Microsoft Store arqalı Windows 10-ǵa engizildi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://blogs.windows.com/windowsexperience/2019/06/11/apples-all-new-icloud-for-windows-app-now-available-in-the-microsoft-store/|bet=Apple's all-new iCloud for Windows app, now available in the Microsoft Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203237/https://blogs.windows.com/windowsexperience/2019/06/11/apples-all-new-icloud-for-windows-app-now-available-in-the-microsoft-store/|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Sardo|at=Giorgio|sáne=June 11, 2019|til=en-US|jumıs=Windows Experience Blog|qaralǵan sáne=June 12, 2019}}&lt;/ref&gt;.

2021-jıldıń iyun ayında Apple iCloud+-tı usındı, ol xızmetlerdiń tólemli paydalanıwshılarına Private Relay, Hide My Email hám Custom Email Domain funkciyaların qostı, sonday-aq HomeKit Secure Video arqalı qosılǵan kameralardan alınǵan videolar ushın sheksiz saqlaw ornı shegarasın da qostı.

2022-jıldıń mart ayında Apple maǵlıwmatlardı Appleǵa tiyisli bolmaǵan serverlerde saqlaw arqalı paydalanıwshılardı jańılıstırǵanı haqqındaǵı toparlıq sud isin sheshti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macworld.com/article/626014/icloud-storage-class-action-lawsuit-settlement.html|bet=If you pay for extra iCloud storage, you may have a refund coming|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203255/https://www.macworld.com/article/626014/icloud-storage-class-action-lawsuit-settlement.html|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Simon|at=Michael|sáne=March 25, 2022|til=en|jumıs=Macworld|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/personal-finance/apples-14-8-million-icloud-settlement-when-will-my-money-arrive/|bet=Apple's $14.8 Million iCloud Settlement: When Will My Money Arrive?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203314/https://www.cnet.com/personal-finance/apples-14-8-million-icloud-settlement-when-will-my-money-arrive/|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Avery|at=Dan|sáne=September 7, 2022|til=en|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Ózgeshelikleri ==
iCloud – bul biypul xızmet hám ol 5 GB bultlı saqlaw ornı menen keledi. Paydalanıwshılar qosımsha 2 TB-qa shekem (yamasa qosımsha 2 TB saqlaw ornın satıp alǵan Apple One Premier jobasınıń paydalanıwshıları ushın 4 TB-qa shekem) saqlaw ornı ushın iCloud+-qa jazılıwı múmkin.

iCloudtıń ayırım ózgesheliklerine tek iOS, iPadOS, watchOS, tvOS hám macOS-qa integraciyalanǵan qosımshalar arqalı ǵana emes, al iCloud.com saytında da kiriwge boladı. Olarǵa tómendegiler kiredi:

* iCloud Mail, Push email-di, veb-pochta interfeysin hám úshinshi tárep klientlerine IMAP sinxronizaciyasın qollap-quwatlaytuǵın biypul elektron pochta adresi (@icloud.com);
* Kontaktlar hám kalendar sinxronizaciyası hám kalendar bólisiw funkciyaları, sonday-aq CardDAV hám CalDAV-tı qollap-quwatlaw;
* iCloud Drive, bultlı saqlaw hám sinxronizaciya funkciyası;
* iCloud Photos, súwretlerdi tolıq anıqlıqta saqlaydı hám sinxronlaydı;
* Pages, Keynote hám Numbers, jergilikli qosımshalarda da, vebte de real waqıtta birge islesiwge múmkinshilik beredi;
* Jazıwlar hám Esletpeler sinxronizaciyası hám vebte jazıwlar menen esletpelerdi redaktorlaw hám jaratıw múmkinshiligi;
* iCloud Invites, cifrlı mirátnamalar jaratıwǵa hám basqarıwǵa múmkinshilik beredi;
* [[Find My]], paydalanıwshılarǵa ózleriniń Apple qurılmaların yamasa basqa Find My-ǵa qosılǵan qurılmaların tabıwǵa hám joǵalǵan Apple qurılmaların uzaqtan óshiriwge múmkinshilik beredi;

iCloud sonday-aq kóplegen Apple qosımshaları hám sistema funkciyaları ushın backend (artqı tárep) sıpatında da integraciyalanǵan, ol jerde ol paydalanıwshılardıń maǵlıwmatların hám sazlawların sinxronlastıra aladı. Oǵan tómendegiler kiredi:

* [[Apple Books]] (kitaplar, belgilewler, bet belgileri hám annotaciyalar);
* [[Apple Home]] (sazlawlar hám juplastırılǵan qurılmalar);
* [[Apple Music]] (iCloud Music Library dep atalatuǵın funkciya menen);
* [[Apple Wallet]] (biletler hám kredit kartaları);
* Telefon (qońırawlar tariyxı);
* Safari (bet belgileri hám tariyxtı sinxronizaciya etiw);
* [[Siri]] (sazlawlar hám Siri hám Diktovka menen bolǵan ótken óz-ara tásirler)

Úshinshi tárep iOS hám macOS qosımsha baǵdarlamashıları óz qosımshalarında iCloud API arqalı iCloud funkciyasın ámelge asıra aladı&lt;ref name=&quot;iCloud for devs&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/icloud|bet=iCloud for Developers|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304012435/https://developer.apple.com/icloud|arxivsáne=March 4, 2016|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=October 27, 2016}}&lt;/ref&gt;.

=== Rezerv kóshirme hám qayta tiklew ===
iCloud paydalanıwshılarǵa iOS 5 yamasa onnan keyingi versiyalarda isleytuǵın iOS qurılmalarındaǵı sazlawlardı hám maǵlıwmatlardı rezerv nusqalawǵa múmkinshilik beredi&lt;ref name=&quot;Backup and restore&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://support.apple.com/kb/HT4859|bet=iCloud: Backup and Restore Overview|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130424215035/http://support.apple.com/kb/HT4859|arxivsáne=April 24, 2013|sáne=February 17, 2014|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=October 30, 2012}}&lt;/ref&gt;. Rezerv nusqalanǵan maǵlıwmatlarǵa Kamera oramındaǵı (Camera Roll) súwretler hám videolar, qurılma sazlawları, qosımsha maǵlıwmatları, xabarlar (iMessage, SMS hám MMS), qońıraw dawısları hám Vizual dawıslı xabarlar kiredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-gb/HT207428|bet=What does iCloud back up?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200502122409/https://support.apple.com/en-gb/HT207428|arxivsáne=May 2, 2020|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=April 1, 2017}}&lt;/ref&gt;. Rezerv nusqalawlar qurılma qulıplanǵan hám Wi-Fi menen quwat deregine jalǵanǵan waqıtta kún sayın ámelge asırıladı. Hár qanday Apple qurılması nasaz islegende, qayta tiklew procesi dawamında, iCloud eger qurılma iCloudqa sinxronlanǵan hám rezerv nusqalanǵan bolsa, barlıq maǵlıwmatlardı qosımsha maǵlıwmatları menen birge qayta tiklewdi usınadı.

=== Find My ===
iOS hám iPadOS 13-ke shekem, [[Find My]]-ǵa birikpesten aldın, Find my iPhone hám Find My Friends maǵlıwmattı iCloudta saqlaytuǵın edi.

Find My paydalanıwshılarǵa jalǵanǵan iCloud akkauntı arqalı iOS, iPadOS, macOS, watchOS qurılmalarınıń, AirPods, AirTags hám bir qatar qollap-quwatlanatuǵın úshinshi tárep aksessuarlarınıń jaylasqan ornın baqlawǵa múmkinshilik beredi. Paydalanıwshı qurılmanıń shama menen jaylasqan ornın kartada kóre aladı (qátelik shegarasın kórsetetuǵın sheńber menen birge), qurılmada xabar kórsete aladı hám/yamasa ses oynata aladı (hátte ol únsiz rejimge qoyılǵan bolsa da) hám onıń ishindegilerin uzaqtan óshire aladı&lt;ref name=&quot;Apple FMI 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/icloud/features/find-my-iphone.html|bet=Apple - iCloud - Find your missing Apple device.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203249/https://www.apple.com/icloud/find-my/|arxivsáne=January 17, 2023|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=September 9, 2017}}&lt;/ref&gt;. Paydalanıwshılar sonday-aq ózleriniń GPS ornalasıwların Apple qurılmaları bar basqalarǵa bólise aladı hám óz jaylasıwın bólisiwdi tańlaǵan basqalardıń ornın kóre aladı.

iCloudtı paydalanatuǵın «Sońǵı Orındı Jiberiw» funkciyasın, batareya tómen bolǵanda qurılmanıń jaylasqan ornın Applege avtomatik túrde jiberiw ushın qosımsha túrde iske qosıwǵa boladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2014/06/03/ios-8-send-last-location/|bet=New 'Send Last Location to Apple' Feature Added to Find My iPhone in iOS 8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230106060638/https://www.macrumors.com/2014/06/03/ios-8-send-last-location/|arxivsáne=January 6, 2023|sáne=June 3, 2014|til=en|jumıs=MacRumors|qaralǵan sáne=January 6, 2023}}&lt;/ref&gt;.

=== iCloud Keychain ===
iCloud Keychain – bul Apple tárepinen islep shıǵarılǵan parollerdi basqarıwshı bolıp, ol qupıya sózlerdi qurılmalar arasında sinxronlaydı hám jańa akkauntlar jaratqanda qáwipsizlerin usınadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techrepublic.com/article/apples-icloud-keychain-the-smart-persons-guide/|bet=Apple's iCloud Keychain: The smart person's guide|avtor=Bohon|at=Cory|sáne=February 9, 2017|til=en|jumıs=TechRepublic|qaralǵan sáne=February 15, 2021}}&lt;/ref&gt;. Ol Safarige integraciyalanǵan hám iOS, iPadOS, macOS hám visionOS-taǵı basqa qosımshalardan da qoljetimli&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/109016|bet=Set up iCloud Keychain|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=2024-12-01}}&lt;/ref&gt;. Ol 2013-jılǵı WWDC-de járiyalandı hám 2013-jıldıń oktyabr ayında iOS 7.0.3 penen birge shıǵarıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techrepublic.com/article/apples-icloud-keychain-the-smart-persons-guide/#Why_iCloud_Keychain_matters|bet=Apple's iCloud Keychain: The smart person's guide|avtor=Bohon|at=Cory|sáne=2017-02-09|til=en-US|jumıs=TechRepublic|qaralǵan sáne=2024-12-01}}&lt;/ref&gt;.

iCloud Keychain rezerv nusqaları dástúriy iCloud rezerv nusqalarınan dástúrli qáwipsizlik kepilliklerin usınadı. Onıń sebebi, iCloud Keychain «aqırınan-aqırına shekem shifrlawdı» paydalanadı, yaǵnıy iCloud Keychain rezerv kóshirmeleri provayderdiń shifrlanbaǵan maǵlıwmatlarǵa kiriwine jol qoymaytuǵınday etip dúzilgen. Oǵan Appledıń maǵlıwmatlar oraylarında jaylasqan Apparatlıq Qáwipsizlik Moduline tiykarlanǵan jańa «giltler saqlawshısı» dizaynı arqalı ámelge asırıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/guide/security/secure-icloud-keychain-recovery-secdeb202947/1/web/1|bet=Secure iCloud Keychain recovery|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203302/https://support.apple.com/guide/security/secure-icloud-keychain-recovery-secdeb202947/1/web/1|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=February 18, 2021|til=en|jumıs=Apple.com|qaralǵan sáne=March 21, 2021}}&lt;/ref&gt;.

[[iOS 18]] hám iPadOS 18-de iCloud Keychain sazlawlar qosımshasındaǵı betten «Passwords» atlı jeke qosımshaǵa kóshirildi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/kateoflahertyuk/2024/09/20/ios-18-includes-a-new-passwords-app-heres-how-to-use-it/|bet=iOS 18 Includes A New Passwords App: Here's How To Use It|avtor=O'Flaherty|at=Kate|til=en|jumıs=Forbes|qaralǵan sáne=2024-12-01}}&lt;/ref&gt;. Passwords qosımshası iCloud Keychain hám Keychain qosımshası menen sinxronlanıwdı dawam etedi.

=== iTunes Match ===
iTunes Match 2011-jılı 14-noyabrde iske qosıldı. Ol dáslep tek AQSH paydalanıwshıları ushın ǵana qoljetimli boldı&lt;ref name=&quot;Apple IT Match 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/itunes/whats-new|bet=What's new in iTunes.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203235/https://www.apple.com/itunes/|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=November 14, 2011|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=November 14, 2011}}&lt;/ref&gt;. Jıllıq tólem ushın klientler ózleriniń iTunes muzıka kitapxanasındaǵı treklerdi, sonıń ishinde CD-lerden yamasa basqa dereklerden kóshirilgen treklerdi de, iTunes Storedaǵı trekler menen skanerlep sáykeslendire aladı, usılayınsha klientlerge sol treklerdi qayta satıp alıw kerek bolmaydı. Klientler 100,000-ǵa shekem treklerdi 256 kbit/s DRM-sız AAC fayl formatında júklep ala aladı, bul klientlerdiń iTunes kitapxanalarındaǵı hár qanday qollap-quwatlanatuǵın audio fayl formatlarına, sonıń ishinde ALAC hám MP3-ke sáykes keledi. Klientler sonday-aq ózleriniń dáslepki nusqaların kompyuterlerinde saqlap qalıw yamasa olardı iTunes Storedan alınǵan nusqalar menen almastırıw imkaniyatına iye&lt;ref name=&quot;MR IT Match 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2011/06/06/itunes-in-the-cloud-with-itunes-match-24-99year-matches-ripped-tunes-offers-them-in-the-cloud|bet=iTunes Match: $24.99/Year, Matches Ripped Tunes, Offers Them In The Cloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200501210413/https://www.macrumors.com/2011/06/06/itunes-in-the-cloud-with-itunes-match-24-99year-matches-ripped-tunes-offers-them-in-the-cloud/|arxivsáne=May 1, 2020|sáne=June 6, 2011|baspaxana=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=August 30, 2011}}&lt;/ref&gt;. iTunes Storeda bolmaǵan hár qanday muzıka klientlerdiń basqa qollap-quwatlanatuǵın qurılmalarına hám kompyuterlerine júklep alıw ushın júklenedi; bul klientlerdiń iCloud saqlaw ornınan orın almaydı. Joqarı sapalı joǵaltıwsız audio ALAC yamasa dáslepki qısılmaǵan PCM formatları, WAV hám AIFF-te saqlanǵan bunday trekler klientlerdiń iCloud saqlaw akkauntına júklenbesten aldın 256 kbit/s DRM-sız AAC formatına transkodlanadı, al jergilikli joqarı sapalı fayllar ózleriniń dáslepki formatında qaladı&lt;ref name=&quot;ALAC-encoding&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://support.apple.com/kb/HT4914|bet=iTunes Store: How to subscribe to iTunes Match|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210104063739/https://support.apple.com/en-us/HT204146|arxivsáne=January 4, 2021|sáne=January 16, 2012|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=July 6, 2012|citata=''Songs encoded in ALAC, WAV, or AIFF will be transcoded to a separate temporary AAC 256 kbps file locally, prior to uploading to iCloud. The original files will remain untouched.''}}&lt;/ref&gt;.

Eger paydalanıwshı iTunes Match xızmeti ushın tólewdi toqtatsa, hár qanday qurılmaǵa aldınnan júklep alınǵan treklerdiń DRM-sız AAC iTunes Store versiyalarınıń barlıq nusqaların saqlap qalıwǵa boladı,&lt;ref name=&quot;Apple IT Match 2&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/icloud/features|bet=iCloud Features: iTunes in the Cloud.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203236/https://www.apple.com/icloud/|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=November 14, 2011|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=November 14, 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;MacWorld UK 20111116&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/163658/2011/11/itunes_match_what_you_need_to_know.html|bet=iTunes Match: What you need to know|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120313051659/http://www.macworld.com/article/163658/2011/11/itunes_match_what_you_need_to_know.html|arxivsáne=March 13, 2012|avtor=Caldwell|at=Serenity|sáne=November 16, 2011|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group|IDG]]|qaralǵan sáne=December 16, 2011}}&lt;/ref&gt; yamasa iOS qurılmalarında, yaki kompyuterlerde.

[[iOS 7]] hám OS X Mavericks-ten baslap, iTunes Radio funkciyası qurılmalar arasında qoljetimli boladı, sonıń ishinde Muzıka qosımshası menen integraciyanı óz ishine aladı, bul kóshpeli iOS qurılmalarında da, Apple TVde de (2-áwladtan baslap), sonday-aq Macintosh hám Windows kompyuterlerindegi iTunes qosımshası ishinde de boladı. Ol iTunes Match xızmetine jazılǵanlar ushın reklamasız versiyada qosıladı hám házirgi waqıtta tek [[Amerika Qurama Shtatları|AQSH]] hám [[Avstraliya|Avstraliyada]] ǵana qoljetimli&lt;ref name=&quot;iTunes Radio Apple&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/itunes/itunes-radio|bet=Apple - iTunes Radio - Here where your music takes you.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130613120404/https://www.apple.com/itunes/itunes-radio|arxivsáne=June 13, 2013|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=June 15, 2013}}&lt;/ref&gt;.

Aǵımlı Genius shuffle funkciyası [[IOS|iOStıń]] házirgi versiyalarında qoljetimli emes, biraq Mac-tegi iTuneste qoljetimli.

2016-jılı 28-yanvarda reklamasız iTunes Radio toqtatıldı hám sonlıqtan endi iTunes Match-tıń bir bólimi emes.

2014-jılı 26-martqa kelip, iTunes Match 116 mámlekette, al iTunes in the Cloud 155 mámlekette qoljetimli&lt;ref name=&quot;iTunes Match availability&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://support.apple.com/kb/ht5085|bet=iTunes in the Cloud and iTunes Match Availability.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141029095506/http://support.apple.com/kb/HT5085|arxivsáne=October 29, 2014|sáne=August 14, 2013|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=August 23, 2013}}&lt;/ref&gt;.

=== iWork for iCloud ===
2013-jılǵı Apple [[Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası|Dúnyajúzilik Baǵdarlamashılar Konferenciyası]] (WWDC) tiykarǵı bayanatı waqtında, iWork for iCloud sol jılı keyinirek shıǵatuǵın iWork qosımshalarınıń jańa versiyası menen bir waqıtta shıǵarılıwı járiyalandı. Appledıń iWork toplamın quraytuǵın iOS hám macOS ushın úsh qosımsha (Pages, Numbers hám Keynote) veb-interfeyste qoljetimli etiledi (sáykesinshe Pages for iCloud, Numbers for iCloud hám Keynote for iCloud dep ataladı) hám hár bir paydalanıwshınıń iCloud Apple ID kirisiw belgisi astındaǵı iCloud veb-saytı arqalı kiriwge boladı. Olar sonday-aq paydalanıwshınıń iOS hám macOS versiyaları menen de, eger olar bar bolsa, jáne ózleriniń iCloud [[Apple akkauntı|Apple IDleri]] arqalı sinxronlasadı.

Bul paydalanıwshıǵa vebte, qollap-quwatlanatuǵın brauzerlerdiń birin paydalanıp hújjetlerdi redaktorlawǵa hám jaratıwǵa múmkinshilik beredi: Safari, Chrome hám Microsoft Edge&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/iwork/|bet=IWork|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070814024014/http://www.apple.com/iwork/|arxivsáne=August 14, 2007|qaralǵan sáne=June 14, 2021}}&lt;/ref&gt;. Bul sonı da ańlatadı, [[Microsoft Windows]] paydalanıwshıları endi [[Paydalanıwshı interfeysi|veb-interfeys]] arqalı – burın tek Apple qurılmalarında ǵana bolǵan – usı jergilikli hújjet redaktorlaw qurallarına kiriw imkaniyatına iye boladı.

=== Photo Stream ===
Photo Stream – bul tiykarǵı iCloud xızmeti menen birge támiyinlengen xızmet bolıp, ol paydalanıwshılarǵa sońǵı 1,000 súwretti iCloud serverlerinde 30 kúnge shekem biypul saqlawǵa múmkinshilik berdi. Photo Stream iske qosılǵan qurılmada súwretke túsirilgende, ol avtomatik túrde iCloud serverlerine júklenedi. Sol jerden, ol paydalanıwshınıń qalǵan Photo Stream iske qosılǵan qurılmalarında kóriw hám saqlaw ushın qoljetimli boladı. Súwret 30 kúnnen keyin yamasa paydalanıwshınıń aǵımında 1,001-súwret bolǵanda serverden avtomatik túrde óshiriledi. Mac yamasa [[Microsoft Windows|Windows]] stol kompyuterine ornatılǵan Photo Stream barlıq súwretlerdi sol qurılmada turaqlı saqlaw opciyasın óz ishine aladı. Xızmet sonıń menen birge Apple TV menen de integraciyalanǵan, bul paydalanıwshılarǵa ózleriniń sońǵı súwretlerin HDTV ekranında sımsız kóriwge múmkinshilik berdi&lt;ref name=&quot;IT PS 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://blog.infotrends.com/?p=4366#more-4366|bet=Apple's iCloud Connects People and their Photos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171213081921/http://blog.infotrends.com/?p=4366#more-4366|arxivsáne=December 13, 2017|sáne=June 8, 2011|baspaxana=InfoTrends InfoBlog|qaralǵan sáne=August 30, 2011}}&lt;/ref&gt;. 2023-jıldıń may ayında Apple Photo Stream xızmetiniń toqtatılatuǵının járiyaladı, júklewler 26-iyunda óshirildi, al xızmet 26-iyulda tolıq toqtatıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/5/30/23741976/apple-my-photo-stream-discontinued-july-2023|bet=Apple's original cloud photo sync service shuts down this summer|avtor=Porter|at=Jon|sáne=30 May 2023|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=4 June 2023}}&lt;/ref&gt;.

=== iCloud Photos ===
iCloud Photos – bul [[IOS|iOS 8.1]] yamasa onnan keyingi hám OS X Yosemite (versiya 10.10) yamasa onnan keyingi versiyalardaǵı funkciya, qosımsha veb-qosımshaǵa kiriw imkaniyatı bar. Xızmet paydalanıwshınıń barlıq súwretlerin saqlap, olardıń dáslepki anıqlılıǵın hám metamaǵlıwmatların saqlaydı. Paydalanıwshılar ózleriniń iCloud Súwretlerine qollap-quwatlanatuǵın qurılmalarda, eger bar bolsa jańa Súwretler qosımshası arqalı yamasa iCloud.com saytındaǵı iCloud Photos veb-qosımshası arqalı kire aladı, bul hár bir qurılmanıń súwretlerdi saqlaw ushın paydalanıwı kerek bolǵan jergilikli saqlaw ornı kólemin sheklewge járdem beredi (ásirese kishirek saqlaw sıyımlılıǵı bar qurılmalar ushın), qurılmada tómenirek anıqlıqtaǵı versiyalardı saqlap, paydalanıwshıǵa ayırım/barlıq jergilikli túrde joqarıraq anıqlıqta saqlaw imkaniyatın beredi.

=== Saqlaw ===
2011-jılı engizilgennen berli, hár bir akkauntta [[IOS 5|iOS 5.x]] yamasa onnan keyingi versiyasın paydalanatuǵın iOS qurılması yamasa OS X Lion 10.7 yamasa onnan keyingi versiyasın paydalanatuǵın Mac iyesi ushın 5 GB biypul saqlaw ornı bar. Paydalanıwshılar ulıwma 50 GB, 200 GB yamasa 2 TB qosımsha saqlaw ornı ushın aylıq tólem tóley aladı. 2023-jıldıń sentyabr ayınan baslap, 6 TB hám 12 TB saqlaw opciyaları qosıldı&lt;ref name=&quot;iCloud+ adds a 6TB and 12TB storage plan&quot;&gt;{{Cite news|date=12 September 2023|title=iCloud+ adds a 6TB and 12TB storage plan|url=https://techcrunch.com/2023/09/12/icloud-adds-a-6tb-and-12tb-storage-plan/|access-date=13 September 2023}}&lt;/ref&gt;. Saqlaw ornı kólemi hár bir iCloud [[Apple akkauntı|Apple ID]] ushın barlıq qurılmalar arasında bólinedi&lt;ref name=&quot;iCloud Storage Pricing&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://support.apple.com/en-us/HT201238|bet=iCloud Storage Pricing|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203235/https://support.apple.com/en-us/HT201238|arxivsáne=January 17, 2023|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=December 15, 2015}}&lt;/ref&gt;.

iCloudtıń bir neshe jergilikli funkciyaları hár bir paydalanıwshınıń iCloud saqlaw ornın paydalanadı, atap aytqanda, Rezerv kóshirme hám qayta tiklew hám de elektron pochta, Kontaktlar hám Kalendarlar. Mac-larda paydalanıwshılar sonday-aq kópshilik fayl túrlerin tek mashinada jergilikli saqlaw ornına, ózleriniń tańlaǵan iCloud papkalarına saqlay aladı. Photo Stream iCloud serverlerin paydalansa da, onı paydalanıw paydalanıwshınıń iCloud saqlaw ornınan alınbaydı. Bul sonday-aq iTunes Match muzıka kontenti ushın da durıs, hátte iTunes Store-da satılmaytuǵın hám iCloud saqlaw ornına júklenetuǵın muzıka ushın da, ol paydalanıwshınıń shegarasına qarsı esaplanbaydı. Basqa qosımshalar qosımsha saqlawdı paydalanıwshınıń iCloud saqlaw ornınan integraciyalawı múmkin.

Paydalanıwshınıń barlıq kontenti onıń iCloud saqlaw ornı kóleminiń bir bólimi retinde esaplanbaydı. Apple paydalanıwshınıń óz Apple ID akkauntı astında islegen hár bir satıp alıwın turaqlı túrde baqlap otıra aladı hám hár bir kontent bólegin paydalanıwshı menen baylanıstırıp, bul Apple serverlerinde hár bir Dúkan elementiniń tek bir nusqasın ǵana saqlaw kerek ekenin ańlatadı. iTunes Store (muzıka, muzıkalıq videolar, filmler, telekórsetiwler), [[Apple Books]] Store (kitaplar) yamasa [[App Store]] ([[iOS]] qosımshaları) dúkanlarınan satıp alınǵan zatlar ushın bul Apple iTunes in the Cloud dep ataytuǵın xızmetti paydalanadı, bul paydalanıwshıǵa avtomatik túrde yamasa qálegen bolsa qoldan, óziniń aldınǵı satıp alıwlarınıń hár qandayın Mac, JK yamasa iOS qurılmasına qayta júklep alıwǵa múmkinshilik beredi. Júklep alınǵan (yamasa aǵımlı, eger paydalanıwshı Internetke jalǵanǵan bolsa) iTunes Store kontentin usı barlıq qurılmalarda paydalanıwǵa boladı, biraq, Apple Books Store hám App Store kontenti Mac hám JK-lerge iOS qurılmalarına sinxronlastırıw ushın júklep alınıwı múmkin bolsa da, tek iOS hám Mac qurılmaları (hám olardıń tiyisli qosımshaları) kitaplardı oqıw ushın paydalanılıwı múmkin&lt;ref name=&quot;iBooks iOS and Mac&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/ibooks/|bet=Apple - Buy and read books on your Mac or iOS device with iBooks.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203739/https://www.apple.com/apple-books/|arxivsáne=January 17, 2023|qaralǵan sáne=July 21, 2014}}&lt;/ref&gt;. Tap sonday, Mac App Storedan satıp alınǵan macOS qosımshaları da olar satıp alınǵan [[Apple akkauntı|Apple IDge]] baylanıslı hám sol Apple ID-di paydalanıp hár qanday Mac-qa júklep alınıwı múmkin. Sonday-aq, paydalanıwshı hár qanday jańa qurılmanı dizimnen ótkizgende, aldın satıp alınǵan barlıq Dúkan kontenti Dúkan serverlerinen yamasa Dúkan emes kontent iCloud serverlerinen júklep alınıwı múmkin&lt;ref name=&quot;Apple open iCloud&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2011/06/06/icloud|bet=Apple opens iCloud to world+dog|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203746/https://www.theregister.com/2011/06/06/icloud|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Myslewski|at=Rik|sáne=June 6, 2011|jumıs=[[The Register]]|qaralǵan sáne=August 30, 2011}}&lt;/ref&gt;.

Appledan satıp alınbaǵan dereklerden alınǵan audiokitaplar hám olardıń metamaǵlıwmat maydanları Apple Books qosımshaları ishinde qurılmalar (macOS yamasa iOS) arasında sinxronlanbaydı, sonday-aq Appledan satıp alınbaǵan kitaplardıń (elektron kitap yamasa PDF formatında) metamaǵlıwmatları da sinxronlanbaydı. Appledan satıp alınǵan kontent penen Appledan satıp alınbaǵan kontent arasında ayırım media túrleri boyınsha sinxronizaciya sáykessizligi ele de iCloud paydalanıwshıları ushın kúshinde qalmaqta.

=== iCloud Drive ===
iCloud Drive – bul iCloudtıń fayl xosting xızmeti bolıp, ol [[iOS 8]], OS X Yosemite (versiya 10.10) yamasa Windows 7 hám onnan keyingi versiyalarda isleytuǵın qurılmalar arasında fayllardı sinxronlaydı, sonıń menen birge iCloud.com arqalı onlayn [[Veb-qosımsha|veb-qosımshaǵa]] kiriw múmkinshiligin de beredi. Paydalanıwshılar iCloud Driveqa hár qanday túrdegi fayldı (sonıń ishinde súwretler, videolar, hújjetler, muzıka hám basqa qosımshalardıń maǵlıwmatları) saqlay aladı hám oǵan hár qanday Mac, iPad, iPhone, iPod Touch yamasa [[Microsoft Windows|Windows]] JK-inen kire aladı, bunda hár bir fayldıń maksimal ólshemi 50 GB bolıwı múmkin (burın bul 15 GB edi). Bul paydalanıwshılarǵa jumısın bir qurılmada baslap, basqa qurılmada dawam ettiriwge múmkinshilik beredi&lt;ref name=&quot;Apple iCD info 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/ios/ios8/icloud-drive|bet=Apple - iOS 8 - iCloud Drive|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140908013045/https://www.apple.com/ios/ios8/icloud-drive/|arxivsáne=September 8, 2014|sáne=June 2, 2014|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=June 15, 2014}}&lt;/ref&gt;. Ádette, paydalanıwshılar burınǵıday 5 GB biypul saqlaw ornın aladı, biraq qoljetimli keńeytiletuǵın saqlaw jobalarınıń kólemi úlkeygen (házirgi dárejeler: 50 GB, 200 GB hám 2 TB) hám aldıńǵı MobileMe xızmetinde usınılǵan jıllıq tólem opciyalarınan aylıq jazılıw tólem opciyalarına ózgertilgen.

iOS 11-de iCloud Drive jańa Fayllar (Files) qosımshasına integraciyalandı, ol paydalanıwshılarǵa ózleriniń barlıq bultlı hám jergilikli qurılma ishindegi saqlaw orınlarına kiriw múmkinshiligin beredi, bul ǵárezsiz iCloud Drive qosımshasın almastırdı&lt;ref name=&quot;imore files app 1&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.imore.com/files-app|title=iOS 11's Files app FAQ: Everything you need to know!|work=iMore|access-date=June 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;imore icloud files app 2&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.imore.com/icloud-ios-11|title=iCloud in iOS 11 FAQ: Everything you need to know!|work=iMore|access-date=June 26, 2017}}&lt;/ref&gt;.

Kompyuter ilimpazı Malkolm Xolldıń aytıwınsha, belgili bir fayl túrleri iCloud Drive-tan avtomatik túrde shıǵarıladı hám júklenbeydi. Bul shıǵarıwlarǵa Aperture hám Photos kitapxanaları kiredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://apple.stackexchange.com/a/295929|bet=How to exclude a sub folder from iCloud drive in macOS Sierra?|avtor=Hall|at=Malcolm|sáne=August 21, 2017|til=en|jumıs=Ask Different|qaralǵan sáne=2023-02-19}}&lt;/ref&gt;. Paydalanıwshılar sonday-aq fayl yamasa papkalardıń atınıń aqırına .nosync qosımshasın qosıw arqalı olardı qoldan shıǵara aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macg.co/os-x/2018/11/astuce-empecher-un-fichier-ou-un-dossier-de-synchroniser-avec-icloud-104184|bet=Astuce : empêcher un fichier ou un dossier de synchroniser avec iCloud|avtor=Furno|at=Nicolas|sáne=November 5, 2018|til=fr|jumıs=MacGeneration|qaralǵan sáne=2023-02-19}}&lt;/ref&gt;.

=== Messages on iCloud ===
Messages on iCloud – bul iOS 11.4 hám macOS High Sierra 10.13.5 versiyalarındaǵı funkciya bolıp, ol paydalanıwshınıń barlıq iMessage hám SMS tekstlerin bultta saqlaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/in/icloud/|bet=iCloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203739/https://www.apple.com/in/icloud/|arxivsáne=January 17, 2023|til=en-IN|jumıs=Apple (India)|qaralǵan sáne=June 26, 2021}}&lt;/ref&gt;.

=== Private Relay ===

==== Arxitektura ====
iCloud Private Relay paydalanıwshınıń tulǵasın onıń veb-trafiginen ajıratıw ushın kóp basqıshlı arxitekturanı paydalanıw arqalı Safari-de kóriw ushın paydalanıwshı qupıyalılıǵın jaqsılaydı, bul birde-bir tárep, sonıń ishinde Apple da, paydalanıwshınıń kim ekenin de, onıń neni kórip atırǵanın da kóre almaytuǵının támiyinleydi&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/102602|bet=About iCloud Private Relay|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=2025-06-08}}&lt;/ref&gt;. 
Bul process eki bólek internet relayın óz ishine aladı:

# Kiriw Relayı (Apple): Paydalanıwshı bir veb-saytqa kirgende, onıń sorawı qurılmada shifrlanadı. Trafik birinshi bolıp Apple tárepinen basqarılatuǵın relayǵa jiberiledi. Bul relay paydalanıwshınıń IP adresin kóre aladı, biraq DNS sorawı shifrlanǵanlıqtan, olardıń qaysı veb-saytqa kirip atırǵanın kóre almaydı.
# Shıǵıw Relayı (Úshinshi tárep): Appledıń relayınan soraw Cloudflare yamasa Fastly sıyaqlı úshinshi tárep kontent jetkeriw tarmaǵı tárepinen basqarılatuǵın ekinshi relayǵa ótkiziledi. Bul shıǵıw relayı baratuǵın veb-sayttı kóre aladı, biraq paydalanıwshınıń dáslepki IP adresin kóre almaydı. Ol sorawdı veb-saytqa jiberiwden aldın waqıtsha IP adresin belgileydi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/icloud/docs/iCloud_Private_Relay_Overview_Dec2021.pdf|bet=iCloud Private Relay Overview: Learn how Private Relay protects users' privacy on the internet.|sáne=December 2021|jumıs=Apple|qaralǵan sáne=June 8, 2025}}&lt;/ref&gt;.

Bul qos relaylı dizayn – bul Internet Inzhenerlik Máseleleri Toparı (IETF) tárepinen standartlastırılǵan Oblivious HTTP dep atalatuǵın qupıyalılıqtı saqlawshı protokoldıń ámeliy orınlanıwı. Protokol sorawlardı óz dereginen ajıratıw ushın dúzilgen, usılayınsha paydalanıwshınıń tulǵasın baratuǵın serverden hám sorawdıń mazmunın tarmaq dáldallarınan qorǵaydı.

==== Qoljetimlilik ====
Appledıń aytıwınsha, «normativlik sebepler» kompaniyaǵa Private Relay-dı Qıtay, Belarus, Rossiya, Kolumbiya, Egipet, Qazaqstan, Saudiya Arabstanı, Qubla Afrika, Túrkmenstan, Uganda hám Filippinde iske qosıwǵa tosqınlıq etedi&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Apple's new 'private relay' feature will not be available in China|url=https://www.reuters.com/world/china/apples-new-private-relay-feature-will-not-be-available-china-2021-06-07/|access-date=2025-06-08|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macworld.com/article/348965/icloud-plus-private-relay-safari-vpn-ip-address-encryption-privacy.html|bet=iCloud+ Private Relay explained: Don't call it a VPN|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211217120426/https://www.macworld.com/article/348965/icloud-plus-private-relay-safari-vpn-ip-address-encryption-privacy.html|arxivsáne=December 17, 2021|til=en-US|jumıs=Macworld|qaralǵan sáne=June 26, 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2021/09/17/icloud-private-relay-disabled-russia/|bet=Apple Seemingly Adds Russia to List of Countries Where iCloud Private Relay Won't Be Available|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203740/https://www.macrumors.com/2021/09/17/icloud-private-relay-disabled-russia/|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=September 17, 2021|til=en-US|jumıs=Macworld|qaralǵan sáne=January 31, 2022}}&lt;/ref&gt;.

==== Wikipediaǵa tásiri ====
Dúnya júzindegi Wikipedia redaktorlarınıń 5% ke shekemgi bólegi Private Relay-dı paydalanıw sebepli unamsız tásirge ushırawı múmkin, sebebi Wikipedia bet vandalizmine qarsı gúresiw ushın IP adreslerdiń diapazonların bloklaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://meta.wikimedia.org/wiki/Apple_iCloud_Private_Relay|bet=Apple iCloud Private Relay - Meta|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203740/https://meta.wikimedia.org/wiki/Apple_iCloud_Private_Relay|arxivsáne=January 17, 2023|til=en|jumıs=meta.wikimedia.org|qaralǵan sáne=February 26, 2022}}&lt;/ref&gt;.

=== Elektron pochtamdı jasır ===
Hide My Email iCloud+ paydalanıwshıları ushın qoljetimli hám paydalanıwshılarǵa Mail hám Safari-de ózleriniń tiykarǵı elektron pochta adresine xabarlardı qayta jiberetuǵın waqıtsha Apple elektron pochta adreslerin jaratıwǵa múmkinshilik beredi&lt;ref name=&quot;apple.com&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/ios/ios-15-preview/features/|bet=IOS 15 - Features|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210611044959/https://www.apple.com/ios/ios-15-preview/features/|arxivsáne=June 11, 2021|qaralǵan sáne=June 14, 2021}}&lt;/ref&gt;.

=== Arnawlı elektron pochta domeni ===
Custom Email Domain, iCloud+ funkciyası, paydalanıwshılarǵa ózleriniń elektron pochta adresin arnawlı domen atı menen jekelestiriwge hám shańaraq aǵzaların ózleriniń iCloud Mail akkauntları menen sol domendi paydalanıwǵa shaqırıwǵa múmkinshilik beredi.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:IOS]]
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>nly21rqgm30bd4myq99mfbcl8jjts58</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123728</id>
      <parentid>123724</parentid>
      <timestamp>2025-07-01T19:00:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>123728</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45211" sha1="2i7fspobxyh83npcn14k4chn4qx7zst" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em&quot;
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold;&quot;| iCloud
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center&quot;|[[Fayl:ICloud_logo.svg|100px]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center&quot;|[[Fayl:ICloud.svg|130px]]
|-
! Xızmet túri
| Bultlı xızmet
|-
! Iske qosılǵan kúni
| [[2011|2011-jıl]], [[12-oktyabr]]
|-
! Status
| Belsendi
|-
! Aǵzaları
| 2018-jılǵı jaǵday boyınsha ~ 850 mln
|-
! Baha modeli
| biypul; qosımsha saqlaw ushın jazılıw
|-
! Veb-saytı
| [https://www.icloud.com/ icloud.com]
|}

'''iCloud''' — bul [[Apple Inc.]] kompaniyasınıń jeke bultlı xızmeti. 2011-jılı 12-oktyabrde iske qosılǵan iCloud paydalanıwshılarǵa qurılmalar arasında maǵlıwmatlardı, sonıń ishinde [[Apple Mail]], [[Calendar (Apple)|Apple Calendar]], [[Photos (Apple)|Apple Photos]], [[Notes (Apple)|Apple Notes]], kontaktlar, sazlawlar, rezerv kóshirmeler hám fayllardı saqlawǵa hám sinxronlastırıwǵa, basqa [[Paydalanıwshı (esaplaw texnikası)|paydalanıwshılar]] menen birge islesiwge hám [[Find My]] arqalı aktivlerdi baqlawǵa múmkinshilik beredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/guide/icloud/overview-of-apps-and-features-that-use-icloud-mm203ae070a2/1.0/icloud/1.0|bet=Apps and features that use iCloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203247/https://support.apple.com/guide/icloud/overview-of-apps-and-features-that-use-icloud-mm203ae070a2/1.0/icloud/1.0|arxivsáne=January 17, 2023|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=January 6, 2023}}&lt;/ref&gt;. iCloudtıń klient qosımshası [[iOS]], [[iPadOS]], [[watchOS]], [[tvOS]], [[macOS]] hám [[visionOS]] [[Operaciyalıq sistema|operaciyalıq sistemalarına]] integraciyalanǵan hám [[Microsoft Windows]] ushın da qoljetimli. iCloudqa qosımsha túrde sheklengen [[Veb-qosımsha|veb-interfeys]] arqalı da kiriwge boladı.

iCloud paydalanıwshılarǵa 5 GB biypul saqlaw ornın usınadı, onı qosımsha tólemli jobalar arqalı 12 TB-qa shekem keńeytiwge boladı; barlıq tólemli jobalar qosımsha funkciyalar usınatuǵın iCloud+-tı óz ishine aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/guide/icloud/about-icloud-storage-mm3d17a80e23/1.0/icloud/1.0|bet=What you can do with iCloud storage|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203240/https://support.apple.com/guide/icloud/about-icloud-storage-mm3d17a80e23/1.0/icloud/1.0|arxivsáne=January 17, 2023|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=January 6, 2023}}&lt;/ref&gt;. Barlıq iCloud maǵlıwmatları ushın 2022-jıldan baslap, aqırınan aqırına shekem shifrlaw múmkinshiligi bar, biraq Kalendar, Kontaktlar hám Pochta bunnan tısqarı, sebebi olar úshinshi tárep qosımshaları (CalDAV, CardDAV, IMAP) menen úylesimlilik ushın eski sinxronizaciya texnologiyalarına súyenedi&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Jurnal deregi |last=Newman |first=Lily Hay |title=Apple Expands End-to-End Encryption to iCloud Backups |url=https://www.wired.com/story/apple-end-to-end-encryption-icloud-backups/ |url-status=live |magazine=Wired |language=en-US |issn=1059-1028 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230117203226/https://www.wired.com/story/apple-end-to-end-encryption-icloud-backups/ |archive-date=January 17, 2023 |access-date=December 7, 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.macg.co/macos/2023/01/la-version-finale-de-macos-132-est-disponible-avec-plusieurs-fonctions-de-securite-134305|bet=La version finale de macOS 13.2 est disponible avec plusieurs fonctions de sécurité|sáne=January 23, 2023|til=fr|jumıs=MacGeneration|qaralǵan sáne=January 23, 2023}}&lt;/ref&gt;. 2018-jılǵı maǵlıwmatlarǵa sáykes, xızmettiń shama menen 850 million paydalanıwshısı bolǵan, bul 2016-jılǵı 782 million paydalanıwshıdan kóp&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/16/02/12/apple-music-passes-11m-subscribers-as-icloud-hits-782m-users|bet=Apple Music passes 11M subscribers as iCloud hits 782M users|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160420080013/http://appleinsider.com/articles/16/02/12/apple-music-passes-11m-subscribers-as-icloud-hits-782m-users|arxivsáne=April 20, 2016|sáne=February 12, 2016|qaralǵan sáne=April 29, 2016}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==
iCloud 2011-jılı 31-mayda baspasóz relizinde járiyalandı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.theguardian.com/technology/blog/2011/may/31/steve-jobs-icloud-lion-ios5|bet=Steve Jobs to unveil 'iCloud', Mac OS X Lion and iOS 5 at WWDC|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203232/https://www.theguardian.com/technology/blog/2011/may/31/steve-jobs-icloud-lion-ios5|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=May 31, 2011|til=en|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;. 2011-jılı 6-iyunda [[Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası|WWDC]] 2011 tiykarǵı bayanatı waqtında [[Stiv Djobs]] iCloud keńnen «sátsizlik» retinde tanılǵan MobileMe-di almastıratuǵının járiyaladı,&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Chen |first=Brian X. |title=4th Time a Charm for Apple? From iDisk to .Mac to MobileMe to iCloud |url=https://www.wired.com/2011/05/icloud-apple/ |url-status=live |magazine=Wired |language=en-US |issn=1059-1028 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120427193757/http://www.wired.com/epicenter/2011/05/icloud-apple |archive-date=April 27, 2012 |access-date=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt; bul fakttı Stiv Djobs járiyalaw waqtında tán alǵan edi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://allthingsd.com/20110608/icloud-the-mother-of-all-halos/|bet=iCloud: The Mother of All Halos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203247/https://allthingsd.com/20110608/icloud-the-mother-of-all-halos/|arxivsáne=January 17, 2023|til=en-US|jumıs=AllThingsD|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;. iCloud 2011-jılı 12-oktyabrde shıǵarıldı, al MobileMe 2012-jılı 30-iyunda toqtatıldı. Burınǵı MobileMe paydalanıwshıları ózleriniń @mac.com hám @me.com elektron pochta adreslerin jańa @icloud.com adresleriniń laqap atları retinde saqlap qala aldı. Aldıńǵı versiyalar burın MobileMe-niń bir bólimi Back to My Mac funkciyasın óz ishine alǵan&lt;ref name=&quot;b2mm&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/mobileme/transition.html|bet=Transition from MobileMe to iCloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120729022511/http://www.apple.com/mobileme/transition.html|arxivsáne=July 29, 2012|sáne=October 12, 2011|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=October 12, 2011}}&lt;/ref&gt;. Bul xızmet paydalanıwshılarǵa kompyuterler arasında noqattan-noqatqa jalǵanıwların jaratıwǵa múmkinshilik berdi. Ol 2019-jılı 1-iyulda toqtatıldı.

iCloud iske túsirilgennen keyin bir hápteniń ishinde 20 million paydalanıwshıǵa iye boldı&lt;ref name=&quot;20m users&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/8301-13506_3-20121323-17/big-mo-in-one-week-apple-icloud-hits-20m-users-25m-use-ios-5|bet=Big mo: In one week, Apple iCloud hits 20M users; 25M use iOS 5|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131224025034/http://news.cnet.com/8301-13506_3-20121323-17/big-mo-in-one-week-apple-icloud-hits-20m-users-25m-use-ios-5/|arxivsáne=December 24, 2013|sáne=October 17, 2011|baspaxana=[[CNET]]|qaralǵan sáne=October 18, 2011}}&lt;/ref&gt;. Ol dáslep qátelikler, ásirese Core Data sinxronizaciyası menen baylanıslı sınǵa ushıradı&lt;ref name=&quot;verge broken icloud&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2013/3/26/4148628/why-doesnt-icloud-just-work|bet=Apple's broken promise: why doesn't iCloud 'just work'?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203242/https://www.theverge.com/2013/3/26/4148628/why-doesnt-icloud-just-work|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Hamburger|at=Ellis|sáne=March 26, 2013|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=May 31, 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;TNW broken icloud&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2013/03/27/which-icloud-actually-sucks|bet=A tale of two iClouds|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203251/https://thenextweb.com/news/which-icloud-actually-sucks|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Panzarino|at=Matthew|sáne=March 27, 2013|baspaxana=The Next Web|qaralǵan sáne=May 31, 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;more core data fix?&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.imore.com/debug-12-icloud-core-data-sync|bet=Debug 12: iCloud and Core Data sync|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203234/https://www.imore.com/debug-12-icloud-core-data-sync|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Richie|at=Rene|sáne=April 5, 2013|baspaxana=[[Apple community#iMore|iMore]]|qaralǵan sáne=July 2, 2013}}&lt;/ref&gt;. Bul máseleler [[iOS 7]] hám OS X Mavericks-te sheshildi&lt;ref name=&quot;apple new core data&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.youtube.com/watch?v=BTTBxyR-XsI|bet=WWDC 2013: What's New in Core Data and iCloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203323/https://www.youtube.com/watch?v=BTTBxyR-XsI|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Gillett|at=Nick|sáne=June 25, 2013|jumıs=[[YouTube]]|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=July 2, 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;iCloud and Core Data&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.objc.io/issues/10-syncing-data/icloud-core-data/|bet=iCloud and Core Data|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203238/https://www.objc.io/issues/10-syncing-data/icloud-core-data/|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Bischoff|at=Matthew|sáne=March 1, 2014|baspaxana=[[objc.io]]|qaralǵan sáne=July 6, 2015}}&lt;/ref&gt;.

Iske túsirilgende, iCloud tolıq emes túrde Amazon Web Services hám Microsoft Azure platformalarında xosting etilgen. 2016-jılı Apple Azure-ni Google Cloud Platform menen almastırdı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/apple-may-no-longer-be-using-microsofts-azure/|bet=Apple may no longer be using Microsoft's Azure|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203303/https://www.zdnet.com/article/apple-may-no-longer-be-using-microsofts-azure/|arxivsáne=January 17, 2023|til=en|jumıs=ZDNET|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;. 2021-jılı The Information basılımı Appledıń Google bultında 8 million TB maǵlıwmat saqlap atırǵanın hám sol jılı 300 million dollar jumsaw jolında ekenin xabarladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theinformation.com/articles/apples-spending-on-google-cloud-storage-on-track-to-soar-50-this-year|bet=Apple's Spending on Google Cloud Storage On Track to Soar 50% This Year|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203234/https://www.theinformation.com/articles/apples-spending-on-google-cloud-storage-on-track-to-soar-50-this-year|arxivsáne=January 17, 2023|jumıs=The Information|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;. Apple sonıń menen birge óziniń maǵlıwmatlar orayların da basqaradı, sonıń ishinde Arqa Karolina shtatınıń Meyden qalasındaǵı orayı da bar&lt;ref name=&quot;reg DC 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2011/06/09/apple_maiden_data_center|bet=Apple Maiden data center|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203232/https://www.theregister.com/2011/06/09/apple_maiden_data_center|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=June 9, 2011|jumıs=[[The Register]]|qaralǵan sáne=February 2, 2013}}&lt;/ref&gt;.

2019-jıldıń iyun ayında iCloud Microsoft Store arqalı Windows 10-ǵa engizildi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://blogs.windows.com/windowsexperience/2019/06/11/apples-all-new-icloud-for-windows-app-now-available-in-the-microsoft-store/|bet=Apple's all-new iCloud for Windows app, now available in the Microsoft Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203237/https://blogs.windows.com/windowsexperience/2019/06/11/apples-all-new-icloud-for-windows-app-now-available-in-the-microsoft-store/|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Sardo|at=Giorgio|sáne=June 11, 2019|til=en-US|jumıs=Windows Experience Blog|qaralǵan sáne=June 12, 2019}}&lt;/ref&gt;.

2021-jıldıń iyun ayında Apple iCloud+-tı usındı, ol xızmetlerdiń tólemli paydalanıwshılarına Private Relay, Hide My Email hám Custom Email Domain funkciyaların qostı, sonday-aq HomeKit Secure Video arqalı qosılǵan kameralardan alınǵan videolar ushın sheksiz saqlaw ornı shegarasın da qostı.

2022-jıldıń mart ayında Apple maǵlıwmatlardı Appleǵa tiyisli bolmaǵan serverlerde saqlaw arqalı paydalanıwshılardı jańılıstırǵanı haqqındaǵı toparlıq sud isin sheshti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macworld.com/article/626014/icloud-storage-class-action-lawsuit-settlement.html|bet=If you pay for extra iCloud storage, you may have a refund coming|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203255/https://www.macworld.com/article/626014/icloud-storage-class-action-lawsuit-settlement.html|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Simon|at=Michael|sáne=March 25, 2022|til=en|jumıs=Macworld|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/personal-finance/apples-14-8-million-icloud-settlement-when-will-my-money-arrive/|bet=Apple's $14.8 Million iCloud Settlement: When Will My Money Arrive?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203314/https://www.cnet.com/personal-finance/apples-14-8-million-icloud-settlement-when-will-my-money-arrive/|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Avery|at=Dan|sáne=September 7, 2022|til=en|jumıs=CNET|qaralǵan sáne=October 26, 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Ózgeshelikleri ==
iCloud – bul biypul xızmet hám ol 5 GB bultlı saqlaw ornı menen keledi. Paydalanıwshılar qosımsha 2 TB-qa shekem (yamasa qosımsha 2 TB saqlaw ornın satıp alǵan Apple One Premier jobasınıń paydalanıwshıları ushın 4 TB-qa shekem) saqlaw ornı ushın iCloud+-qa jazılıwı múmkin.

iCloudtıń ayırım ózgesheliklerine tek iOS, iPadOS, watchOS, tvOS hám macOS-qa integraciyalanǵan qosımshalar arqalı ǵana emes, al iCloud.com saytında da kiriwge boladı. Olarǵa tómendegiler kiredi:

* iCloud Mail, Push email-di, veb-pochta interfeysin hám úshinshi tárep klientlerine IMAP sinxronizaciyasın qollap-quwatlaytuǵın biypul elektron pochta adresi (@icloud.com);
* Kontaktlar hám kalendar sinxronizaciyası hám kalendar bólisiw funkciyaları, sonday-aq CardDAV hám CalDAV-tı qollap-quwatlaw;
* iCloud Drive, bultlı saqlaw hám sinxronizaciya funkciyası;
* iCloud Photos, súwretlerdi tolıq anıqlıqta saqlaydı hám sinxronlaydı;
* Pages, Keynote hám Numbers, jergilikli qosımshalarda da, vebte de real waqıtta birge islesiwge múmkinshilik beredi;
* Jazıwlar hám Esletpeler sinxronizaciyası hám vebte jazıwlar menen esletpelerdi redaktorlaw hám jaratıw múmkinshiligi;
* iCloud Invites, cifrlı mirátnamalar jaratıwǵa hám basqarıwǵa múmkinshilik beredi;
* [[Find My]], paydalanıwshılarǵa ózleriniń Apple qurılmaların yamasa basqa Find My-ǵa qosılǵan qurılmaların tabıwǵa hám joǵalǵan Apple qurılmaların uzaqtan óshiriwge múmkinshilik beredi;

iCloud sonday-aq kóplegen Apple qosımshaları hám sistema funkciyaları ushın backend (artqı tárep) sıpatında da integraciyalanǵan, ol jerde ol paydalanıwshılardıń maǵlıwmatların hám sazlawların sinxronlastıra aladı. Oǵan tómendegiler kiredi:

* [[Apple Books]] (kitaplar, belgilewler, bet belgileri hám annotaciyalar);
* [[Apple Home]] (sazlawlar hám juplastırılǵan qurılmalar);
* [[Apple Music]] (iCloud Music Library dep atalatuǵın funkciya menen);
* [[Apple Wallet]] (biletler hám kredit kartaları);
* Telefon (qońırawlar tariyxı);
* Safari (bet belgileri hám tariyxtı sinxronizaciya etiw);
* [[Siri]] (sazlawlar hám Siri hám Diktovka menen bolǵan ótken óz-ara tásirler)

Úshinshi tárep iOS hám macOS qosımsha baǵdarlamashıları óz qosımshalarında iCloud API arqalı iCloud funkciyasın ámelge asıra aladı&lt;ref name=&quot;iCloud for devs&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/icloud|bet=iCloud for Developers|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304012435/https://developer.apple.com/icloud|arxivsáne=March 4, 2016|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=October 27, 2016}}&lt;/ref&gt;.

=== Rezerv kóshirme hám qayta tiklew ===
iCloud paydalanıwshılarǵa iOS 5 yamasa onnan keyingi versiyalarda isleytuǵın iOS qurılmalarındaǵı sazlawlardı hám maǵlıwmatlardı rezerv nusqalawǵa múmkinshilik beredi&lt;ref name=&quot;Backup and restore&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://support.apple.com/kb/HT4859|bet=iCloud: Backup and Restore Overview|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130424215035/http://support.apple.com/kb/HT4859|arxivsáne=April 24, 2013|sáne=February 17, 2014|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=October 30, 2012}}&lt;/ref&gt;. Rezerv nusqalanǵan maǵlıwmatlarǵa Kamera oramındaǵı (Camera Roll) súwretler hám videolar, qurılma sazlawları, qosımsha maǵlıwmatları, xabarlar (iMessage, SMS hám MMS), qońıraw dawısları hám Vizual dawıslı xabarlar kiredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-gb/HT207428|bet=What does iCloud back up?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200502122409/https://support.apple.com/en-gb/HT207428|arxivsáne=May 2, 2020|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=April 1, 2017}}&lt;/ref&gt;. Rezerv nusqalawlar qurılma qulıplanǵan hám Wi-Fi menen quwat deregine jalǵanǵan waqıtta kún sayın ámelge asırıladı. Hár qanday Apple qurılması nasaz islegende, qayta tiklew procesi dawamında, iCloud eger qurılma iCloudqa sinxronlanǵan hám rezerv nusqalanǵan bolsa, barlıq maǵlıwmatlardı qosımsha maǵlıwmatları menen birge qayta tiklewdi usınadı.

=== Find My ===
iOS hám iPadOS 13-ke shekem, [[Find My]]-ǵa birikpesten aldın, Find my iPhone hám Find My Friends maǵlıwmattı iCloudta saqlaytuǵın edi.

Find My paydalanıwshılarǵa jalǵanǵan iCloud akkauntı arqalı iOS, iPadOS, macOS, watchOS qurılmalarınıń, AirPods, AirTags hám bir qatar qollap-quwatlanatuǵın úshinshi tárep aksessuarlarınıń jaylasqan ornın baqlawǵa múmkinshilik beredi. Paydalanıwshı qurılmanıń shama menen jaylasqan ornın kartada kóre aladı (qátelik shegarasın kórsetetuǵın sheńber menen birge), qurılmada xabar kórsete aladı hám/yamasa ses oynata aladı (hátte ol únsiz rejimge qoyılǵan bolsa da) hám onıń ishindegilerin uzaqtan óshire aladı&lt;ref name=&quot;Apple FMI 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/icloud/features/find-my-iphone.html|bet=Apple - iCloud - Find your missing Apple device.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203249/https://www.apple.com/icloud/find-my/|arxivsáne=January 17, 2023|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=September 9, 2017}}&lt;/ref&gt;. Paydalanıwshılar sonday-aq ózleriniń GPS ornalasıwların Apple qurılmaları bar basqalarǵa bólise aladı hám óz jaylasıwın bólisiwdi tańlaǵan basqalardıń ornın kóre aladı.

iCloudtı paydalanatuǵın «Sońǵı Orındı Jiberiw» funkciyasın, batareya tómen bolǵanda qurılmanıń jaylasqan ornın Applege avtomatik túrde jiberiw ushın qosımsha túrde iske qosıwǵa boladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2014/06/03/ios-8-send-last-location/|bet=New 'Send Last Location to Apple' Feature Added to Find My iPhone in iOS 8|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230106060638/https://www.macrumors.com/2014/06/03/ios-8-send-last-location/|arxivsáne=January 6, 2023|sáne=June 3, 2014|til=en|jumıs=MacRumors|qaralǵan sáne=January 6, 2023}}&lt;/ref&gt;.

=== iCloud Keychain ===
iCloud Keychain – bul Apple tárepinen islep shıǵarılǵan parollerdi basqarıwshı bolıp, ol qupıya sózlerdi qurılmalar arasında sinxronlaydı hám jańa akkauntlar jaratqanda qáwipsizlerin usınadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techrepublic.com/article/apples-icloud-keychain-the-smart-persons-guide/|bet=Apple's iCloud Keychain: The smart person's guide|avtor=Bohon|at=Cory|sáne=February 9, 2017|til=en|jumıs=TechRepublic|qaralǵan sáne=February 15, 2021}}&lt;/ref&gt;. Ol Safarige integraciyalanǵan hám iOS, iPadOS, macOS hám visionOS-taǵı basqa qosımshalardan da qoljetimli&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/109016|bet=Set up iCloud Keychain|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=2024-12-01}}&lt;/ref&gt;. Ol 2013-jılǵı WWDC-de járiyalandı hám 2013-jıldıń oktyabr ayında iOS 7.0.3 penen birge shıǵarıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techrepublic.com/article/apples-icloud-keychain-the-smart-persons-guide/#Why_iCloud_Keychain_matters|bet=Apple's iCloud Keychain: The smart person's guide|avtor=Bohon|at=Cory|sáne=2017-02-09|til=en-US|jumıs=TechRepublic|qaralǵan sáne=2024-12-01}}&lt;/ref&gt;.

iCloud Keychain rezerv nusqaları dástúriy iCloud rezerv nusqalarınan dástúrli qáwipsizlik kepilliklerin usınadı. Onıń sebebi, iCloud Keychain «aqırınan-aqırına shekem shifrlawdı» paydalanadı, yaǵnıy iCloud Keychain rezerv kóshirmeleri provayderdiń shifrlanbaǵan maǵlıwmatlarǵa kiriwine jol qoymaytuǵınday etip dúzilgen. Oǵan Appledıń maǵlıwmatlar oraylarında jaylasqan Apparatlıq Qáwipsizlik Moduline tiykarlanǵan jańa «giltler saqlawshısı» dizaynı arqalı ámelge asırıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/guide/security/secure-icloud-keychain-recovery-secdeb202947/1/web/1|bet=Secure iCloud Keychain recovery|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203302/https://support.apple.com/guide/security/secure-icloud-keychain-recovery-secdeb202947/1/web/1|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=February 18, 2021|til=en|jumıs=Apple.com|qaralǵan sáne=March 21, 2021}}&lt;/ref&gt;.

[[iOS 18]] hám iPadOS 18-de iCloud Keychain sazlawlar qosımshasındaǵı betten «Passwords» atlı jeke qosımshaǵa kóshirildi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/kateoflahertyuk/2024/09/20/ios-18-includes-a-new-passwords-app-heres-how-to-use-it/|bet=iOS 18 Includes A New Passwords App: Here's How To Use It|avtor=O'Flaherty|at=Kate|til=en|jumıs=Forbes|qaralǵan sáne=2024-12-01}}&lt;/ref&gt;. Passwords qosımshası iCloud Keychain hám Keychain qosımshası menen sinxronlanıwdı dawam etedi.

=== iTunes Match ===
iTunes Match 2011-jılı 14-noyabrde iske qosıldı. Ol dáslep tek AQSH paydalanıwshıları ushın ǵana qoljetimli boldı&lt;ref name=&quot;Apple IT Match 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/itunes/whats-new|bet=What's new in iTunes.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203235/https://www.apple.com/itunes/|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=November 14, 2011|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=November 14, 2011}}&lt;/ref&gt;. Jıllıq tólem ushın klientler ózleriniń iTunes muzıka kitapxanasındaǵı treklerdi, sonıń ishinde CD-lerden yamasa basqa dereklerden kóshirilgen treklerdi de, iTunes Storedaǵı trekler menen skanerlep sáykeslendire aladı, usılayınsha klientlerge sol treklerdi qayta satıp alıw kerek bolmaydı. Klientler 100,000-ǵa shekem treklerdi 256 kbit/s DRM-sız AAC fayl formatında júklep ala aladı, bul klientlerdiń iTunes kitapxanalarındaǵı hár qanday qollap-quwatlanatuǵın audio fayl formatlarına, sonıń ishinde ALAC hám MP3-ke sáykes keledi. Klientler sonday-aq ózleriniń dáslepki nusqaların kompyuterlerinde saqlap qalıw yamasa olardı iTunes Storedan alınǵan nusqalar menen almastırıw imkaniyatına iye&lt;ref name=&quot;MR IT Match 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macrumors.com/2011/06/06/itunes-in-the-cloud-with-itunes-match-24-99year-matches-ripped-tunes-offers-them-in-the-cloud|bet=iTunes Match: $24.99/Year, Matches Ripped Tunes, Offers Them In The Cloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200501210413/https://www.macrumors.com/2011/06/06/itunes-in-the-cloud-with-itunes-match-24-99year-matches-ripped-tunes-offers-them-in-the-cloud/|arxivsáne=May 1, 2020|sáne=June 6, 2011|baspaxana=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=August 30, 2011}}&lt;/ref&gt;. iTunes Storeda bolmaǵan hár qanday muzıka klientlerdiń basqa qollap-quwatlanatuǵın qurılmalarına hám kompyuterlerine júklep alıw ushın júklenedi; bul klientlerdiń iCloud saqlaw ornınan orın almaydı. Joqarı sapalı joǵaltıwsız audio ALAC yamasa dáslepki qısılmaǵan PCM formatları, WAV hám AIFF-te saqlanǵan bunday trekler klientlerdiń iCloud saqlaw akkauntına júklenbesten aldın 256 kbit/s DRM-sız AAC formatına transkodlanadı, al jergilikli joqarı sapalı fayllar ózleriniń dáslepki formatında qaladı&lt;ref name=&quot;ALAC-encoding&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://support.apple.com/kb/HT4914|bet=iTunes Store: How to subscribe to iTunes Match|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210104063739/https://support.apple.com/en-us/HT204146|arxivsáne=January 4, 2021|sáne=January 16, 2012|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=July 6, 2012|citata=''Songs encoded in ALAC, WAV, or AIFF will be transcoded to a separate temporary AAC 256 kbps file locally, prior to uploading to iCloud. The original files will remain untouched.''}}&lt;/ref&gt;.

Eger paydalanıwshı iTunes Match xızmeti ushın tólewdi toqtatsa, hár qanday qurılmaǵa aldınnan júklep alınǵan treklerdiń DRM-sız AAC iTunes Store versiyalarınıń barlıq nusqaların saqlap qalıwǵa boladı,&lt;ref name=&quot;Apple IT Match 2&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/icloud/features|bet=iCloud Features: iTunes in the Cloud.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203236/https://www.apple.com/icloud/|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=November 14, 2011|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=November 14, 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;MacWorld UK 20111116&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/163658/2011/11/itunes_match_what_you_need_to_know.html|bet=iTunes Match: What you need to know|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120313051659/http://www.macworld.com/article/163658/2011/11/itunes_match_what_you_need_to_know.html|arxivsáne=March 13, 2012|avtor=Caldwell|at=Serenity|sáne=November 16, 2011|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group|IDG]]|qaralǵan sáne=December 16, 2011}}&lt;/ref&gt; yamasa iOS qurılmalarında, yaki kompyuterlerde.

[[iOS 7]] hám OS X Mavericks-ten baslap, iTunes Radio funkciyası qurılmalar arasında qoljetimli boladı, sonıń ishinde Muzıka qosımshası menen integraciyanı óz ishine aladı, bul kóshpeli iOS qurılmalarında da, Apple TVde de (2-áwladtan baslap), sonday-aq Macintosh hám Windows kompyuterlerindegi iTunes qosımshası ishinde de boladı. Ol iTunes Match xızmetine jazılǵanlar ushın reklamasız versiyada qosıladı hám házirgi waqıtta tek [[Amerika Qurama Shtatları|AQSH]] hám [[Avstraliya|Avstraliyada]] ǵana qoljetimli&lt;ref name=&quot;iTunes Radio Apple&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/itunes/itunes-radio|bet=Apple - iTunes Radio - Here where your music takes you.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130613120404/https://www.apple.com/itunes/itunes-radio|arxivsáne=June 13, 2013|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=June 15, 2013}}&lt;/ref&gt;.

Aǵımlı Genius shuffle funkciyası [[IOS|iOStıń]] házirgi versiyalarında qoljetimli emes, biraq Mac-tegi iTuneste qoljetimli.

2016-jılı 28-yanvarda reklamasız iTunes Radio toqtatıldı hám sonlıqtan endi iTunes Match-tıń bir bólimi emes.

2014-jılı 26-martqa kelip, iTunes Match 116 mámlekette, al iTunes in the Cloud 155 mámlekette qoljetimli&lt;ref name=&quot;iTunes Match availability&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://support.apple.com/kb/ht5085|bet=iTunes in the Cloud and iTunes Match Availability.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141029095506/http://support.apple.com/kb/HT5085|arxivsáne=October 29, 2014|sáne=August 14, 2013|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=August 23, 2013}}&lt;/ref&gt;.

=== iWork for iCloud ===
2013-jılǵı Apple [[Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası|Dúnyajúzilik Baǵdarlamashılar Konferenciyası]] (WWDC) tiykarǵı bayanatı waqtında, iWork for iCloud sol jılı keyinirek shıǵatuǵın iWork qosımshalarınıń jańa versiyası menen bir waqıtta shıǵarılıwı járiyalandı. Appledıń iWork toplamın quraytuǵın iOS hám macOS ushın úsh qosımsha (Pages, Numbers hám Keynote) veb-interfeyste qoljetimli etiledi (sáykesinshe Pages for iCloud, Numbers for iCloud hám Keynote for iCloud dep ataladı) hám hár bir paydalanıwshınıń iCloud Apple ID kirisiw belgisi astındaǵı iCloud veb-saytı arqalı kiriwge boladı. Olar sonday-aq paydalanıwshınıń iOS hám macOS versiyaları menen de, eger olar bar bolsa, jáne ózleriniń iCloud [[Apple akkauntı|Apple IDleri]] arqalı sinxronlasadı.

Bul paydalanıwshıǵa vebte, qollap-quwatlanatuǵın brauzerlerdiń birin paydalanıp hújjetlerdi redaktorlawǵa hám jaratıwǵa múmkinshilik beredi: Safari, Chrome hám Microsoft Edge&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/iwork/|bet=IWork|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070814024014/http://www.apple.com/iwork/|arxivsáne=August 14, 2007|qaralǵan sáne=June 14, 2021}}&lt;/ref&gt;. Bul sonı da ańlatadı, [[Microsoft Windows]] paydalanıwshıları endi [[Paydalanıwshı interfeysi|veb-interfeys]] arqalı – burın tek Apple qurılmalarında ǵana bolǵan – usı jergilikli hújjet redaktorlaw qurallarına kiriw imkaniyatına iye boladı.

=== Photo Stream ===
Photo Stream – bul tiykarǵı iCloud xızmeti menen birge támiyinlengen xızmet bolıp, ol paydalanıwshılarǵa sońǵı 1,000 súwretti iCloud serverlerinde 30 kúnge shekem biypul saqlawǵa múmkinshilik berdi. Photo Stream iske qosılǵan qurılmada súwretke túsirilgende, ol avtomatik túrde iCloud serverlerine júklenedi. Sol jerden, ol paydalanıwshınıń qalǵan Photo Stream iske qosılǵan qurılmalarında kóriw hám saqlaw ushın qoljetimli boladı. Súwret 30 kúnnen keyin yamasa paydalanıwshınıń aǵımında 1,001-súwret bolǵanda serverden avtomatik túrde óshiriledi. Mac yamasa [[Microsoft Windows|Windows]] stol kompyuterine ornatılǵan Photo Stream barlıq súwretlerdi sol qurılmada turaqlı saqlaw opciyasın óz ishine aladı. Xızmet sonıń menen birge Apple TV menen de integraciyalanǵan, bul paydalanıwshılarǵa ózleriniń sońǵı súwretlerin HDTV ekranında sımsız kóriwge múmkinshilik berdi&lt;ref name=&quot;IT PS 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://blog.infotrends.com/?p=4366#more-4366|bet=Apple's iCloud Connects People and their Photos|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171213081921/http://blog.infotrends.com/?p=4366#more-4366|arxivsáne=December 13, 2017|sáne=June 8, 2011|baspaxana=InfoTrends InfoBlog|qaralǵan sáne=August 30, 2011}}&lt;/ref&gt;. 2023-jıldıń may ayında Apple Photo Stream xızmetiniń toqtatılatuǵının járiyaladı, júklewler 26-iyunda óshirildi, al xızmet 26-iyulda tolıq toqtatıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2023/5/30/23741976/apple-my-photo-stream-discontinued-july-2023|bet=Apple's original cloud photo sync service shuts down this summer|avtor=Porter|at=Jon|sáne=30 May 2023|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=4 June 2023}}&lt;/ref&gt;.

=== iCloud Photos ===
iCloud Photos – bul [[IOS|iOS 8.1]] yamasa onnan keyingi hám OS X Yosemite (versiya 10.10) yamasa onnan keyingi versiyalardaǵı funkciya, qosımsha veb-qosımshaǵa kiriw imkaniyatı bar. Xızmet paydalanıwshınıń barlıq súwretlerin saqlap, olardıń dáslepki anıqlılıǵın hám metamaǵlıwmatların saqlaydı. Paydalanıwshılar ózleriniń iCloud Súwretlerine qollap-quwatlanatuǵın qurılmalarda, eger bar bolsa jańa Súwretler qosımshası arqalı yamasa iCloud.com saytındaǵı iCloud Photos veb-qosımshası arqalı kire aladı, bul hár bir qurılmanıń súwretlerdi saqlaw ushın paydalanıwı kerek bolǵan jergilikli saqlaw ornı kólemin sheklewge járdem beredi (ásirese kishirek saqlaw sıyımlılıǵı bar qurılmalar ushın), qurılmada tómenirek anıqlıqtaǵı versiyalardı saqlap, paydalanıwshıǵa ayırım/barlıq jergilikli túrde joqarıraq anıqlıqta saqlaw imkaniyatın beredi.

=== Saqlaw ===
2011-jılı engizilgennen berli, hár bir akkauntta [[IOS 5|iOS 5.x]] yamasa onnan keyingi versiyasın paydalanatuǵın iOS qurılması yamasa OS X Lion 10.7 yamasa onnan keyingi versiyasın paydalanatuǵın Mac iyesi ushın 5 GB biypul saqlaw ornı bar. Paydalanıwshılar ulıwma 50 GB, 200 GB yamasa 2 TB qosımsha saqlaw ornı ushın aylıq tólem tóley aladı. 2023-jıldıń sentyabr ayınan baslap, 6 TB hám 12 TB saqlaw opciyaları qosıldı&lt;ref name=&quot;iCloud+ adds a 6TB and 12TB storage plan&quot;&gt;{{Cite news|date=12 September 2023|title=iCloud+ adds a 6TB and 12TB storage plan|url=https://techcrunch.com/2023/09/12/icloud-adds-a-6tb-and-12tb-storage-plan/|access-date=13 September 2023}}&lt;/ref&gt;. Saqlaw ornı kólemi hár bir iCloud [[Apple akkauntı|Apple ID]] ushın barlıq qurılmalar arasında bólinedi&lt;ref name=&quot;iCloud Storage Pricing&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://support.apple.com/en-us/HT201238|bet=iCloud Storage Pricing|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203235/https://support.apple.com/en-us/HT201238|arxivsáne=January 17, 2023|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=December 15, 2015}}&lt;/ref&gt;.

iCloudtıń bir neshe jergilikli funkciyaları hár bir paydalanıwshınıń iCloud saqlaw ornın paydalanadı, atap aytqanda, Rezerv kóshirme hám qayta tiklew hám de elektron pochta, Kontaktlar hám Kalendarlar. Mac-larda paydalanıwshılar sonday-aq kópshilik fayl túrlerin tek mashinada jergilikli saqlaw ornına, ózleriniń tańlaǵan iCloud papkalarına saqlay aladı. Photo Stream iCloud serverlerin paydalansa da, onı paydalanıw paydalanıwshınıń iCloud saqlaw ornınan alınbaydı. Bul sonday-aq iTunes Match muzıka kontenti ushın da durıs, hátte iTunes Store-da satılmaytuǵın hám iCloud saqlaw ornına júklenetuǵın muzıka ushın da, ol paydalanıwshınıń shegarasına qarsı esaplanbaydı. Basqa qosımshalar qosımsha saqlawdı paydalanıwshınıń iCloud saqlaw ornınan integraciyalawı múmkin.

Paydalanıwshınıń barlıq kontenti onıń iCloud saqlaw ornı kóleminiń bir bólimi retinde esaplanbaydı. Apple paydalanıwshınıń óz Apple ID akkauntı astında islegen hár bir satıp alıwın turaqlı túrde baqlap otıra aladı hám hár bir kontent bólegin paydalanıwshı menen baylanıstırıp, bul Apple serverlerinde hár bir Dúkan elementiniń tek bir nusqasın ǵana saqlaw kerek ekenin ańlatadı. iTunes Store (muzıka, muzıkalıq videolar, filmler, telekórsetiwler), [[Apple Books]] Store (kitaplar) yamasa [[App Store]] ([[iOS]] qosımshaları) dúkanlarınan satıp alınǵan zatlar ushın bul Apple iTunes in the Cloud dep ataytuǵın xızmetti paydalanadı, bul paydalanıwshıǵa avtomatik túrde yamasa qálegen bolsa qoldan, óziniń aldınǵı satıp alıwlarınıń hár qandayın Mac, JK yamasa iOS qurılmasına qayta júklep alıwǵa múmkinshilik beredi. Júklep alınǵan (yamasa aǵımlı, eger paydalanıwshı Internetke jalǵanǵan bolsa) iTunes Store kontentin usı barlıq qurılmalarda paydalanıwǵa boladı, biraq, Apple Books Store hám App Store kontenti Mac hám JK-lerge iOS qurılmalarına sinxronlastırıw ushın júklep alınıwı múmkin bolsa da, tek iOS hám Mac qurılmaları (hám olardıń tiyisli qosımshaları) kitaplardı oqıw ushın paydalanılıwı múmkin&lt;ref name=&quot;iBooks iOS and Mac&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/ibooks/|bet=Apple - Buy and read books on your Mac or iOS device with iBooks.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203739/https://www.apple.com/apple-books/|arxivsáne=January 17, 2023|qaralǵan sáne=July 21, 2014}}&lt;/ref&gt;. Tap sonday, Mac App Storedan satıp alınǵan macOS qosımshaları da olar satıp alınǵan [[Apple akkauntı|Apple IDge]] baylanıslı hám sol Apple ID-di paydalanıp hár qanday Mac-qa júklep alınıwı múmkin. Sonday-aq, paydalanıwshı hár qanday jańa qurılmanı dizimnen ótkizgende, aldın satıp alınǵan barlıq Dúkan kontenti Dúkan serverlerinen yamasa Dúkan emes kontent iCloud serverlerinen júklep alınıwı múmkin&lt;ref name=&quot;Apple open iCloud&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theregister.co.uk/2011/06/06/icloud|bet=Apple opens iCloud to world+dog|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203746/https://www.theregister.com/2011/06/06/icloud|arxivsáne=January 17, 2023|avtor=Myslewski|at=Rik|sáne=June 6, 2011|jumıs=[[The Register]]|qaralǵan sáne=August 30, 2011}}&lt;/ref&gt;.

Appledan satıp alınbaǵan dereklerden alınǵan audiokitaplar hám olardıń metamaǵlıwmat maydanları Apple Books qosımshaları ishinde qurılmalar (macOS yamasa iOS) arasında sinxronlanbaydı, sonday-aq Appledan satıp alınbaǵan kitaplardıń (elektron kitap yamasa PDF formatında) metamaǵlıwmatları da sinxronlanbaydı. Appledan satıp alınǵan kontent penen Appledan satıp alınbaǵan kontent arasında ayırım media túrleri boyınsha sinxronizaciya sáykessizligi ele de iCloud paydalanıwshıları ushın kúshinde qalmaqta.

=== iCloud Drive ===
iCloud Drive – bul iCloudtıń fayl xosting xızmeti bolıp, ol [[iOS 8]], OS X Yosemite (versiya 10.10) yamasa Windows 7 hám onnan keyingi versiyalarda isleytuǵın qurılmalar arasında fayllardı sinxronlaydı, sonıń menen birge iCloud.com arqalı onlayn [[Veb-qosımsha|veb-qosımshaǵa]] kiriw múmkinshiligin de beredi. Paydalanıwshılar iCloud Driveqa hár qanday túrdegi fayldı (sonıń ishinde súwretler, videolar, hújjetler, muzıka hám basqa qosımshalardıń maǵlıwmatları) saqlay aladı hám oǵan hár qanday Mac, iPad, iPhone, iPod Touch yamasa [[Microsoft Windows|Windows]] JK-inen kire aladı, bunda hár bir fayldıń maksimal ólshemi 50 GB bolıwı múmkin (burın bul 15 GB edi). Bul paydalanıwshılarǵa jumısın bir qurılmada baslap, basqa qurılmada dawam ettiriwge múmkinshilik beredi&lt;ref name=&quot;Apple iCD info 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/ios/ios8/icloud-drive|bet=Apple - iOS 8 - iCloud Drive|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140908013045/https://www.apple.com/ios/ios8/icloud-drive/|arxivsáne=September 8, 2014|sáne=June 2, 2014|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=June 15, 2014}}&lt;/ref&gt;. Ádette, paydalanıwshılar burınǵıday 5 GB biypul saqlaw ornın aladı, biraq qoljetimli keńeytiletuǵın saqlaw jobalarınıń kólemi úlkeygen (házirgi dárejeler: 50 GB, 200 GB hám 2 TB) hám aldıńǵı MobileMe xızmetinde usınılǵan jıllıq tólem opciyalarınan aylıq jazılıw tólem opciyalarına ózgertilgen.

iOS 11-de iCloud Drive jańa Fayllar (Files) qosımshasına integraciyalandı, ol paydalanıwshılarǵa ózleriniń barlıq bultlı hám jergilikli qurılma ishindegi saqlaw orınlarına kiriw múmkinshiligin beredi, bul ǵárezsiz iCloud Drive qosımshasın almastırdı&lt;ref name=&quot;imore files app 1&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.imore.com/files-app|title=iOS 11's Files app FAQ: Everything you need to know!|work=iMore|access-date=June 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;imore icloud files app 2&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.imore.com/icloud-ios-11|title=iCloud in iOS 11 FAQ: Everything you need to know!|work=iMore|access-date=June 26, 2017}}&lt;/ref&gt;.

Kompyuter ilimpazı Malkolm Xolldıń aytıwınsha, belgili bir fayl túrleri iCloud Drive-tan avtomatik túrde shıǵarıladı hám júklenbeydi. Bul shıǵarıwlarǵa Aperture hám Photos kitapxanaları kiredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://apple.stackexchange.com/a/295929|bet=How to exclude a sub folder from iCloud drive in macOS Sierra?|avtor=Hall|at=Malcolm|sáne=August 21, 2017|til=en|jumıs=Ask Different|qaralǵan sáne=2023-02-19}}&lt;/ref&gt;. Paydalanıwshılar sonday-aq fayl yamasa papkalardıń atınıń aqırına .nosync qosımshasın qosıw arqalı olardı qoldan shıǵara aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macg.co/os-x/2018/11/astuce-empecher-un-fichier-ou-un-dossier-de-synchroniser-avec-icloud-104184|bet=Astuce : empêcher un fichier ou un dossier de synchroniser avec iCloud|avtor=Furno|at=Nicolas|sáne=November 5, 2018|til=fr|jumıs=MacGeneration|qaralǵan sáne=2023-02-19}}&lt;/ref&gt;.

=== Messages on iCloud ===
Messages on iCloud – bul iOS 11.4 hám macOS High Sierra 10.13.5 versiyalarındaǵı funkciya bolıp, ol paydalanıwshınıń barlıq iMessage hám SMS tekstlerin bultta saqlaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/in/icloud/|bet=iCloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203739/https://www.apple.com/in/icloud/|arxivsáne=January 17, 2023|til=en-IN|jumıs=Apple (India)|qaralǵan sáne=June 26, 2021}}&lt;/ref&gt;.

=== Private Relay ===

==== Arxitektura ====
iCloud Private Relay paydalanıwshınıń tulǵasın onıń veb-trafiginen ajıratıw ushın kóp basqıshlı arxitekturanı paydalanıw arqalı Safari-de kóriw ushın paydalanıwshı qupıyalılıǵın jaqsılaydı, bul birde-bir tárep, sonıń ishinde Apple da, paydalanıwshınıń kim ekenin de, onıń neni kórip atırǵanın da kóre almaytuǵının támiyinleydi&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/102602|bet=About iCloud Private Relay|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=2025-06-08}}&lt;/ref&gt;. 
Bul process eki bólek internet relayın óz ishine aladı:

# Kiriw Relayı (Apple): Paydalanıwshı bir veb-saytqa kirgende, onıń sorawı qurılmada shifrlanadı. Trafik birinshi bolıp Apple tárepinen basqarılatuǵın relayǵa jiberiledi. Bul relay paydalanıwshınıń IP adresin kóre aladı, biraq DNS sorawı shifrlanǵanlıqtan, olardıń qaysı veb-saytqa kirip atırǵanın kóre almaydı.
# Shıǵıw Relayı (Úshinshi tárep): Appledıń relayınan soraw Cloudflare yamasa Fastly sıyaqlı úshinshi tárep kontent jetkeriw tarmaǵı tárepinen basqarılatuǵın ekinshi relayǵa ótkiziledi. Bul shıǵıw relayı baratuǵın veb-sayttı kóre aladı, biraq paydalanıwshınıń dáslepki IP adresin kóre almaydı. Ol sorawdı veb-saytqa jiberiwden aldın waqıtsha IP adresin belgileydi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/icloud/docs/iCloud_Private_Relay_Overview_Dec2021.pdf|bet=iCloud Private Relay Overview: Learn how Private Relay protects users' privacy on the internet.|sáne=December 2021|jumıs=Apple|qaralǵan sáne=June 8, 2025}}&lt;/ref&gt;.

Bul qos relaylı dizayn – bul Internet Inzhenerlik Máseleleri Toparı (IETF) tárepinen standartlastırılǵan Oblivious HTTP dep atalatuǵın qupıyalılıqtı saqlawshı protokoldıń ámeliy orınlanıwı. Protokol sorawlardı óz dereginen ajıratıw ushın dúzilgen, usılayınsha paydalanıwshınıń tulǵasın baratuǵın serverden hám sorawdıń mazmunın tarmaq dáldallarınan qorǵaydı.

==== Qoljetimlilik ====
Appledıń aytıwınsha, «normativlik sebepler» kompaniyaǵa Private Relay-dı Qıtay, Belarus, Rossiya, Kolumbiya, Egipet, Qazaqstan, Saudiya Arabstanı, Qubla Afrika, Túrkmenstan, Uganda hám Filippinde iske qosıwǵa tosqınlıq etedi&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Apple's new 'private relay' feature will not be available in China|url=https://www.reuters.com/world/china/apples-new-private-relay-feature-will-not-be-available-china-2021-06-07/|access-date=2025-06-08|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macworld.com/article/348965/icloud-plus-private-relay-safari-vpn-ip-address-encryption-privacy.html|bet=iCloud+ Private Relay explained: Don't call it a VPN|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211217120426/https://www.macworld.com/article/348965/icloud-plus-private-relay-safari-vpn-ip-address-encryption-privacy.html|arxivsáne=December 17, 2021|til=en-US|jumıs=Macworld|qaralǵan sáne=June 26, 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2021/09/17/icloud-private-relay-disabled-russia/|bet=Apple Seemingly Adds Russia to List of Countries Where iCloud Private Relay Won't Be Available|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203740/https://www.macrumors.com/2021/09/17/icloud-private-relay-disabled-russia/|arxivsáne=January 17, 2023|sáne=September 17, 2021|til=en-US|jumıs=Macworld|qaralǵan sáne=January 31, 2022}}&lt;/ref&gt;.

==== Wikipediaǵa tásiri ====
Dúnya júzindegi Wikipedia redaktorlarınıń 5% ke shekemgi bólegi Private Relay-dı paydalanıw sebepli unamsız tásirge ushırawı múmkin, sebebi Wikipedia bet vandalizmine qarsı gúresiw ushın IP adreslerdiń diapazonların bloklaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://meta.wikimedia.org/wiki/Apple_iCloud_Private_Relay|bet=Apple iCloud Private Relay - Meta|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230117203740/https://meta.wikimedia.org/wiki/Apple_iCloud_Private_Relay|arxivsáne=January 17, 2023|til=en|jumıs=meta.wikimedia.org|qaralǵan sáne=February 26, 2022}}&lt;/ref&gt;.

=== Elektron pochtamdı jasır ===
Hide My Email iCloud+ paydalanıwshıları ushın qoljetimli hám paydalanıwshılarǵa Mail hám Safari-de ózleriniń tiykarǵı elektron pochta adresine xabarlardı qayta jiberetuǵın waqıtsha Apple elektron pochta adreslerin jaratıwǵa múmkinshilik beredi&lt;ref name=&quot;apple.com&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/ios/ios-15-preview/features/|bet=IOS 15 - Features|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210611044959/https://www.apple.com/ios/ios-15-preview/features/|arxivsáne=June 11, 2021|qaralǵan sáne=June 14, 2021}}&lt;/ref&gt;.

=== Arnawlı elektron pochta domeni ===
Custom Email Domain, iCloud+ funkciyası, paydalanıwshılarǵa ózleriniń elektron pochta adresin arnawlı domen atı menen jekelestiriwge hám shańaraq aǵzaların ózleriniń iCloud Mail akkauntları menen sol domendi paydalanıwǵa shaqırıwǵa múmkinshilik beredi.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:IOS]]
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>2i7fspobxyh83npcn14k4chn4qx7zst</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Úlgi:Potd/2025-07-02</title>
    <ns>10</ns>
    <id>25513</id>
    <revision>
      <id>123725</id>
      <timestamp>2025-07-01T18:20:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>4819</id>
      </contributor>
      <comment>Taza bet jaratıldı: «011 The lion king Tryggve in the Serengeti National Park Photo by Giles Laurent.jpg»</comment>
      <origin>123725</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="83" sha1="kj35ryryefla0sfczo22b2f7f6eokn0" xml:space="preserve">011 The lion king Tryggve in the Serengeti National Park Photo by Giles Laurent.jpg</text>
      <sha1>kj35ryryefla0sfczo22b2f7f6eokn0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Úlgi:Motd/2025-07-02</title>
    <ns>10</ns>
    <id>25514</id>
    <revision>
      <id>123727</id>
      <timestamp>2025-07-01T18:52:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>4819</id>
      </contributor>
      <comment>Taza bet jaratıldı: «WIKITONGUES- Anna speaking Bildts.webm»</comment>
      <origin>123727</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38" sha1="n3of4youd1qqvclq1pe2hbjof4ybw69" xml:space="preserve">WIKITONGUES- Anna speaking Bildts.webm</text>
      <sha1>n3of4youd1qqvclq1pe2hbjof4ybw69</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ejen de Bogarne</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25515</id>
    <revision>
      <id>123749</id>
      <timestamp>2025-07-02T01:46:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>Taza bet jaratıldı: «{{Mámleketlik isker infoqutısı | qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne  | negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}} | súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg | súwret uzınlıǵı      = 250px | súwret túsindirmesi  = | qatarlıq sanı        = | lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası | bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg | bayraq2...»</comment>
      <origin>123749</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11036" sha1="87s50dvx9i3xaewdltp5qrt8e3qu13p" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810-—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; 1781-jıl 3-sentyabr, Parij — 1824-jıl 21-fevral, Myunxen) — Napoleonnıń ógey balası, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).</text>
      <sha1>87s50dvx9i3xaewdltp5qrt8e3qu13p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123750</id>
      <parentid>123749</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:46:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123750</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11089" sha1="l2ne4fzmn4igyqno5tnapt6lspryf9z" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810-—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; 1781-jıl 3-sentyabr, Parij — 1824-jıl 21-fevral, Myunxen) — Napoleonnıń ógey balası, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).</text>
      <sha1>l2ne4fzmn4igyqno5tnapt6lspryf9z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123751</id>
      <parentid>123750</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:47:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123751</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11098" sha1="0kfof8a62bb5p5m3f8uksxvcozncidq" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810-—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] 3-sentyabr, Parij — 1824-jıl 21-fevral, Myunxen) — Napoleonnıń ógey balası, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).</text>
      <sha1>0kfof8a62bb5p5m3f8uksxvcozncidq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123752</id>
      <parentid>123751</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:47:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123752</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11102" sha1="fv5mq9nc0xz7irp3lrc5qfasrma5w4f" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810-—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], Parij — 1824-jıl 21-fevral, Myunxen) — Napoleonnıń ógey balası, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).</text>
      <sha1>fv5mq9nc0xz7irp3lrc5qfasrma5w4f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123753</id>
      <parentid>123752</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:47:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123753</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11106" sha1="o12riqxrquluzdrbw7unleoqc1fd39c" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810-—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — 1824-jıl 21-fevral, Myunxen) — Napoleonnıń ógey balası, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).</text>
      <sha1>o12riqxrquluzdrbw7unleoqc1fd39c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123754</id>
      <parentid>123753</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:47:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123754</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11115" sha1="fnsqnsss29zfu5hlnebwgzd1l0n4z3z" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810-—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] 21-fevral, Myunxen) — Napoleonnıń ógey balası, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).</text>
      <sha1>fnsqnsss29zfu5hlnebwgzd1l0n4z3z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123755</id>
      <parentid>123754</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:47:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123755</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11119" sha1="e8pgs4g6xd6griqrpdakqpzmq87974s" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810-—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], Myunxen) — Napoleonnıń ógey balası, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).</text>
      <sha1>e8pgs4g6xd6griqrpdakqpzmq87974s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123756</id>
      <parentid>123755</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:47:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123756</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11123" sha1="rsv1pbnz2zgb766y5k8rubvj6k9w460" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810-—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — Napoleonnıń ógey balası, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).</text>
      <sha1>rsv1pbnz2zgb766y5k8rubvj6k9w460</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123757</id>
      <parentid>123756</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:47:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123757</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11147" sha1="gtintyjmc399els1jvu00dh1x4c7lug" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810-—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).</text>
      <sha1>gtintyjmc399els1jvu00dh1x4c7lug</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123758</id>
      <parentid>123757</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:48:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123758</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11146" sha1="g18kdarz87q2hhn7l3fv4fq01m5vlmj" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).</text>
      <sha1>g18kdarz87q2hhn7l3fv4fq01m5vlmj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123759</id>
      <parentid>123758</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:49:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123759</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11273" sha1="jjjf955ul88k6knkghguddwp0afxmxk" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).</text>
      <sha1>jjjf955ul88k6knkghguddwp0afxmxk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123760</id>
      <parentid>123759</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:50:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123760</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11289" sha1="ovg72y0n6j7ys99mo8kckditr1ud8wx" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Derekler ==</text>
      <sha1>ovg72y0n6j7ys99mo8kckditr1ud8wx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123761</id>
      <parentid>123760</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:50:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123761</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11310" sha1="cl22l0wwl6b41p09kx5wdiggfv5uy9g" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Biografiyası ==

== Derekler ==</text>
      <sha1>cl22l0wwl6b41p09kx5wdiggfv5uy9g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123762</id>
      <parentid>123761</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:51:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123762</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11664" sha1="j0pe4cyfmgbharl5ppg9xpqietsgppb" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Biografiyası ==
1781-jılı 3-sentyabrde Parijde tuwılǵan. Napoleonnıń birinshi hayalı Jozefina de Bogarnenıń jalǵız balası. Onıń ákesi vikont Aleksandr de Bogarne revolyuciyalıq armiya generalı edi. Terror jıllarında onı nahaqtan satqınlıqta ayıplap, óltirip taslanǵan&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Богарнэ}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==</text>
      <sha1>j0pe4cyfmgbharl5ppg9xpqietsgppb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123763</id>
      <parentid>123762</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:52:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123763</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11797" sha1="4d9nap9u99jrgaruygtgrlf87ms6uw9" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Biografiyası ==
1781-jılı 3-sentyabrde Parijde tuwılǵan. Napoleonnıń birinshi hayalı Jozefina de Bogarnenıń jalǵız balası. Onıń ákesi vikont Aleksandr de Bogarne revolyuciyalıq armiya generalı edi. Terror jıllarında onı nahaqtan satqınlıqta ayıplap, óltirip taslanǵan&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Богарнэ}}&lt;/ref&gt;.

Anasınıń 1796-jılı Napoleon Bonapart penen nekesinen keyin ógey ákesi hám ájapası Gortenziya tárepinen asırap alındı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>4d9nap9u99jrgaruygtgrlf87ms6uw9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123764</id>
      <parentid>123763</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:52:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123764</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11964" sha1="6o0ys1msr3ej9z1fhwybc92ylbybcpk" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Biografiyası ==
1781-jılı 3-sentyabrde Parijde tuwılǵan. Napoleonnıń birinshi hayalı Jozefina de Bogarnenıń jalǵız balası. Onıń ákesi vikont Aleksandr de Bogarne revolyuciyalıq armiya generalı edi. Terror jıllarında onı nahaqtan satqınlıqta ayıplap, óltirip taslanǵan&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Богарнэ}}&lt;/ref&gt;.

Anasınıń 1796-jılı Napoleon Bonapart penen nekesinen keyin ógey ákesi hám ájapası Gortenziya tárepinen asırap alındı.

1805-jıl 1-fevralda Franciya imperiyası shahzadası, 1805-jıl 2-fevralda — Húrmetli legion ordeni, 1805-jıl 7-iyunde — Italiya vice-koroli ataqların aldı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>6o0ys1msr3ej9z1fhwybc92ylbybcpk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123765</id>
      <parentid>123764</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:53:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123765</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12334" sha1="bsw57i5dasnvpvoloa5g3far9a2sqef" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Biografiyası ==
1781-jılı 3-sentyabrde Parijde tuwılǵan. Napoleonnıń birinshi hayalı Jozefina de Bogarnenıń jalǵız balası. Onıń ákesi vikont Aleksandr de Bogarne revolyuciyalıq armiya generalı edi. Terror jıllarında onı nahaqtan satqınlıqta ayıplap, óltirip taslanǵan&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Богарнэ}}&lt;/ref&gt;.

Anasınıń 1796-jılı Napoleon Bonapart penen nekesinen keyin ógey ákesi hám ájapası Gortenziya tárepinen asırap alındı.

1805-jıl 1-fevralda Franciya imperiyası shahzadası, 1805-jıl 2-fevralda — Húrmetli legion ordeni, 1805-jıl 7-iyunde — Italiya vice-koroli ataqların aldı.

E. Bogarne 24 jasında Italiyanıń haqıyqıy húkimdarı (korol ataǵın Napoleonnıń ózi iyelegen) bolǵan. Biraq ol mámleketti jeterli dárejede bekkem basqara aldı: Puqaralıq kodeksin ámelge kirgizdi, armiyanı qayta shólkemlestirdi, mámleketti kanallar, bekinisler hám mektepler menen támiyinledi hám óz xalqınıń muhabbatı hám húrmetine eristi.

== Derekler ==</text>
      <sha1>bsw57i5dasnvpvoloa5g3far9a2sqef</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123766</id>
      <parentid>123765</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:54:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123766</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12661" sha1="j58ntje65kb1nypdsw4qygprs27apk2" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Biografiyası ==
1781-jılı 3-sentyabrde Parijde tuwılǵan. Napoleonnıń birinshi hayalı Jozefina de Bogarnenıń jalǵız balası. Onıń ákesi vikont Aleksandr de Bogarne revolyuciyalıq armiya generalı edi. Terror jıllarında onı nahaqtan satqınlıqta ayıplap, óltirip taslanǵan&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Богарнэ}}&lt;/ref&gt;.

Anasınıń 1796-jılı Napoleon Bonapart penen nekesinen keyin ógey ákesi hám ájapası Gortenziya tárepinen asırap alındı.

1805-jıl 1-fevralda Franciya imperiyası shahzadası, 1805-jıl 2-fevralda — Húrmetli legion ordeni, 1805-jıl 7-iyunde — Italiya vice-koroli ataqların aldı.

E. Bogarne 24 jasında Italiyanıń haqıyqıy húkimdarı (korol ataǵın Napoleonnıń ózi iyelegen) bolǵan. Biraq ol mámleketti jeterli dárejede bekkem basqara aldı: Puqaralıq kodeksin ámelge kirgizdi, armiyanı qayta shólkemlestirdi, mámleketti kanallar, bekinisler hám mektepler menen támiyinledi hám óz xalqınıń muhabbatı hám húrmetine eristi.

1805-jılı Temir taj ordeniniń úlken krestin hám Bavariya Áwliye Gubert ordeniniń úlken krestin aldı. Ol 1805-jıl 23-dekabrde Veneciyanı qorshap turǵan korpus bas sárkardası, 1806-jıl 3-yanvarda Italiya armiyası bas sárkardası, 1806-jıl 12-yanvarda Veneciya general-gubernatori lawazımlarına tayınlandı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>j58ntje65kb1nypdsw4qygprs27apk2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123767</id>
      <parentid>123766</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:55:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123767</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12974" sha1="sjhz5mx6c97igjyosr6kfvitktscg22" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Biografiyası ==
1781-jılı 3-sentyabrde Parijde tuwılǵan. Napoleonnıń birinshi hayalı Jozefina de Bogarnenıń jalǵız balası. Onıń ákesi vikont Aleksandr de Bogarne revolyuciyalıq armiya generalı edi. Terror jıllarında onı nahaqtan satqınlıqta ayıplap, óltirip taslanǵan&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Богарнэ}}&lt;/ref&gt;.

Anasınıń 1796-jılı Napoleon Bonapart penen nekesinen keyin ógey ákesi hám ájapası Gortenziya tárepinen asırap alındı.

1805-jıl 1-fevralda Franciya imperiyası shahzadası, 1805-jıl 2-fevralda — Húrmetli legion ordeni, 1805-jıl 7-iyunde — Italiya vice-koroli ataqların aldı.

E. Bogarne 24 jasında Italiyanıń haqıyqıy húkimdarı (korol ataǵın Napoleonnıń ózi iyelegen) bolǵan. Biraq ol mámleketti jeterli dárejede bekkem basqara aldı: Puqaralıq kodeksin ámelge kirgizdi, armiyanı qayta shólkemlestirdi, mámleketti kanallar, bekinisler hám mektepler menen támiyinledi hám óz xalqınıń muhabbatı hám húrmetine eristi.

1805-jılı Temir taj ordeniniń úlken krestin hám Bavariya Áwliye Gubert ordeniniń úlken krestin aldı. Ol 1805-jıl 23-dekabrde Veneciyanı qorshap turǵan korpus bas sárkardası, 1806-jıl 3-yanvarda Italiya armiyası bas sárkardası, 1806-jıl 12-yanvarda Veneciya general-gubernatori lawazımlarına tayınlandı.

Graf Lui-Filipp Segyur tárepinen tayarlanǵan Italiya vice-korolinıń taj kiydiriw máresimi 1805-jıl 26-mayda Milan soborında bolip ótti. Koronaciya kiyimleri ushın jasıl hám aq reńler tańlap alındı. Portretlerde súwretshiler A.Appiani hám F.Jerar bul sán-saltanatlı lipaslardı sáwlelendirdi.

== Derekler ==</text>
      <sha1>sjhz5mx6c97igjyosr6kfvitktscg22</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123768</id>
      <parentid>123767</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:59:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123768</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14031" sha1="j900yfi7iib9egvkgrnzg5mvndsz9x4" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Biografiyası ==
1781-jılı 3-sentyabrde Parijde tuwılǵan. Napoleonnıń birinshi hayalı Jozefina de Bogarnenıń jalǵız balası. Onıń ákesi vikont Aleksandr de Bogarne revolyuciyalıq armiya generalı edi. Terror jıllarında onı nahaqtan satqınlıqta ayıplap, óltirip taslanǵan&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Богарнэ}}&lt;/ref&gt;.

Anasınıń 1796-jılı Napoleon Bonapart penen nekesinen keyin ógey ákesi hám ájapası Gortenziya tárepinen asırap alındı.

1805-jıl 1-fevralda Franciya imperiyası shahzadası, 1805-jıl 2-fevralda — Húrmetli legion ordeni, 1805-jıl 7-iyunde — Italiya vice-koroli ataqların aldı.

E. Bogarne 24 jasında Italiyanıń haqıyqıy húkimdarı (korol ataǵın Napoleonnıń ózi iyelegen) bolǵan. Biraq ol mámleketti jeterli dárejede bekkem basqara aldı: Puqaralıq kodeksin ámelge kirgizdi, armiyanı qayta shólkemlestirdi, mámleketti kanallar, bekinisler hám mektepler menen támiyinledi hám óz xalqınıń muhabbatı hám húrmetine eristi.

1805-jılı Temir taj ordeniniń úlken krestin hám Bavariya Áwliye Gubert ordeniniń úlken krestin aldı. Ol 1805-jıl 23-dekabrde Veneciyanı qorshap turǵan korpus bas sárkardası, 1806-jıl 3-yanvarda Italiya armiyası bas sárkardası, 1806-jıl 12-yanvarda Veneciya general-gubernatori lawazımlarına tayınlandı.

Graf Lui-Filipp Segyur tárepinen tayarlanǵan Italiya vice-korolinıń taj kiydiriw máresimi 1805-jıl 26-mayda Milan soborında bolip ótti. Koronaciya kiyimleri ushın jasıl hám aq reńler tańlap alındı. Portretlerde súwretshiler A.Appiani hám F.Jerar bul sán-saltanatlı lipaslardı sáwlelendirdi. Ájayıp pishiw hám sheberlik penen orınlanıwdıń birigiwi kostyumnıń súwretshi Jan-Batist Izabe tárepinen usınılǵan hám imperatordıń ózi tárepinen tastıyıqlanǵan modellerden paydalanıp, Napoleon I nıń taj kiyimlerin tayarlaw boyınsha buyırtpalardı orınlaǵan saray kesteshi Piko ustaxanasında islengen dep boljawǵa imkaniyat beredi. Plashta Húrmetli legion hám Temir taj ordenleriniń juldızları tikilgen. (Shańaraq esteligi sıpatında kishi koronacion kostyum keyin ala Rossiyaǵa gercog Maksimilian Leyxtenberglı tárepinen alıp kelingen; házirgi waqitta ol Sankt-Peterburgtaǵı Ermitaj jıyınlarınıń bir bólegi bolip, Bas shtab imaratında kórsetilmekte&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |title=Восточное крыло Главного штаба, зал № 323|accessdate=2019-08-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190403083753/http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |archivedate=2019-04-03 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;).

== Derekler ==</text>
      <sha1>j900yfi7iib9egvkgrnzg5mvndsz9x4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123769</id>
      <parentid>123768</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:59:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123769</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14055" sha1="ka0t1q8vbb6o2cn0a80wn1ter223yig" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Biografiyası ==
1781-jılı 3-sentyabrde Parijde tuwılǵan. [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] birinshi hayalı Jozefina de Bogarnenıń jalǵız balası. Onıń ákesi vikont Aleksandr de Bogarne revolyuciyalıq armiya generalı edi. Terror jıllarında onı nahaqtan satqınlıqta ayıplap, óltirip taslanǵan&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Богарнэ}}&lt;/ref&gt;.

Anasınıń 1796-jılı Napoleon Bonapart penen nekesinen keyin ógey ákesi hám ájapası Gortenziya tárepinen asırap alındı.

1805-jıl 1-fevralda Franciya imperiyası shahzadası, 1805-jıl 2-fevralda — Húrmetli legion ordeni, 1805-jıl 7-iyunde — Italiya vice-koroli ataqların aldı.

E. Bogarne 24 jasında Italiyanıń haqıyqıy húkimdarı (korol ataǵın Napoleonnıń ózi iyelegen) bolǵan. Biraq ol mámleketti jeterli dárejede bekkem basqara aldı: Puqaralıq kodeksin ámelge kirgizdi, armiyanı qayta shólkemlestirdi, mámleketti kanallar, bekinisler hám mektepler menen támiyinledi hám óz xalqınıń muhabbatı hám húrmetine eristi.

1805-jılı Temir taj ordeniniń úlken krestin hám Bavariya Áwliye Gubert ordeniniń úlken krestin aldı. Ol 1805-jıl 23-dekabrde Veneciyanı qorshap turǵan korpus bas sárkardası, 1806-jıl 3-yanvarda Italiya armiyası bas sárkardası, 1806-jıl 12-yanvarda Veneciya general-gubernatori lawazımlarına tayınlandı.

Graf Lui-Filipp Segyur tárepinen tayarlanǵan Italiya vice-korolinıń taj kiydiriw máresimi 1805-jıl 26-mayda Milan soborında bolip ótti. Koronaciya kiyimleri ushın jasıl hám aq reńler tańlap alındı. Portretlerde súwretshiler A.Appiani hám F.Jerar bul sán-saltanatlı lipaslardı sáwlelendirdi. Ájayıp pishiw hám sheberlik penen orınlanıwdıń birigiwi kostyumnıń súwretshi Jan-Batist Izabe tárepinen usınılǵan hám imperatordıń ózi tárepinen tastıyıqlanǵan modellerden paydalanıp, Napoleon I nıń taj kiyimlerin tayarlaw boyınsha buyırtpalardı orınlaǵan saray kesteshi Piko ustaxanasında islengen dep boljawǵa imkaniyat beredi. Plashta Húrmetli legion hám Temir taj ordenleriniń juldızları tikilgen. (Shańaraq esteligi sıpatında kishi koronacion kostyum keyin ala Rossiyaǵa gercog Maksimilian Leyxtenberglı tárepinen alıp kelingen; házirgi waqitta ol Sankt-Peterburgtaǵı Ermitaj jıyınlarınıń bir bólegi bolip, Bas shtab imaratında kórsetilmekte&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |title=Восточное крыло Главного штаба, зал № 323|accessdate=2019-08-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190403083753/http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |archivedate=2019-04-03 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;).

== Derekler ==</text>
      <sha1>ka0t1q8vbb6o2cn0a80wn1ter223yig</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123770</id>
      <parentid>123769</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T01:59:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123770</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14065" sha1="dp5ksc9gto1md8q4wyo4v04f56mfhw3" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Biografiyası ==
1781-jılı 3-sentyabrde [[Parij|Parijde]] tuwılǵan. [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] birinshi hayalı Jozefina de Bogarnenıń jalǵız balası. Onıń ákesi vikont Aleksandr de Bogarne revolyuciyalıq armiya generalı edi. Terror jıllarında onı nahaqtan satqınlıqta ayıplap, óltirip taslanǵan&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Богарнэ}}&lt;/ref&gt;.

Anasınıń 1796-jılı Napoleon Bonapart penen nekesinen keyin ógey ákesi hám ájapası Gortenziya tárepinen asırap alındı.

1805-jıl 1-fevralda Franciya imperiyası shahzadası, 1805-jıl 2-fevralda — Húrmetli legion ordeni, 1805-jıl 7-iyunde — Italiya vice-koroli ataqların aldı.

E. Bogarne 24 jasında Italiyanıń haqıyqıy húkimdarı (korol ataǵın Napoleonnıń ózi iyelegen) bolǵan. Biraq ol mámleketti jeterli dárejede bekkem basqara aldı: Puqaralıq kodeksin ámelge kirgizdi, armiyanı qayta shólkemlestirdi, mámleketti kanallar, bekinisler hám mektepler menen támiyinledi hám óz xalqınıń muhabbatı hám húrmetine eristi.

1805-jılı Temir taj ordeniniń úlken krestin hám Bavariya Áwliye Gubert ordeniniń úlken krestin aldı. Ol 1805-jıl 23-dekabrde Veneciyanı qorshap turǵan korpus bas sárkardası, 1806-jıl 3-yanvarda Italiya armiyası bas sárkardası, 1806-jıl 12-yanvarda Veneciya general-gubernatori lawazımlarına tayınlandı.

Graf Lui-Filipp Segyur tárepinen tayarlanǵan Italiya vice-korolinıń taj kiydiriw máresimi 1805-jıl 26-mayda Milan soborında bolip ótti. Koronaciya kiyimleri ushın jasıl hám aq reńler tańlap alındı. Portretlerde súwretshiler A.Appiani hám F.Jerar bul sán-saltanatlı lipaslardı sáwlelendirdi. Ájayıp pishiw hám sheberlik penen orınlanıwdıń birigiwi kostyumnıń súwretshi Jan-Batist Izabe tárepinen usınılǵan hám imperatordıń ózi tárepinen tastıyıqlanǵan modellerden paydalanıp, Napoleon I nıń taj kiyimlerin tayarlaw boyınsha buyırtpalardı orınlaǵan saray kesteshi Piko ustaxanasında islengen dep boljawǵa imkaniyat beredi. Plashta Húrmetli legion hám Temir taj ordenleriniń juldızları tikilgen. (Shańaraq esteligi sıpatında kishi koronacion kostyum keyin ala Rossiyaǵa gercog Maksimilian Leyxtenberglı tárepinen alıp kelingen; házirgi waqitta ol Sankt-Peterburgtaǵı Ermitaj jıyınlarınıń bir bólegi bolip, Bas shtab imaratında kórsetilmekte&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |title=Восточное крыло Главного штаба, зал № 323|accessdate=2019-08-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190403083753/http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |archivedate=2019-04-03 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;).

== Derekler ==</text>
      <sha1>dp5ksc9gto1md8q4wyo4v04f56mfhw3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123771</id>
      <parentid>123770</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T02:02:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123771</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14089" sha1="38izkwoyoowll3s4xv6a11s1y2yb85v" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Biografiyası ==
1781-jılı 3-sentyabrde [[Parij|Parijde]] tuwılǵan. [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] birinshi hayalı [[Jozefina de Bogarne|Jozefina de Bogarnenıń]] jalǵız balası. Onıń ákesi vikont Aleksandr de Bogarne revolyuciyalıq armiya generalı edi. Terror jıllarında onı nahaqtan satqınlıqta ayıplap, óltirip taslanǵan&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Богарнэ}}&lt;/ref&gt;.

Anasınıń 1796-jılı Napoleon Bonapart penen nekesinen keyin ógey ákesi hám ájapası Gortenziya tárepinen asırap alındı.

1805-jıl 1-fevralda Franciya imperiyası shahzadası, 1805-jıl 2-fevralda — Húrmetli legion ordeni, 1805-jıl 7-iyunde — Italiya vice-koroli ataqların aldı.

E. Bogarne 24 jasında Italiyanıń haqıyqıy húkimdarı (korol ataǵın Napoleonnıń ózi iyelegen) bolǵan. Biraq ol mámleketti jeterli dárejede bekkem basqara aldı: Puqaralıq kodeksin ámelge kirgizdi, armiyanı qayta shólkemlestirdi, mámleketti kanallar, bekinisler hám mektepler menen támiyinledi hám óz xalqınıń muhabbatı hám húrmetine eristi.

1805-jılı Temir taj ordeniniń úlken krestin hám Bavariya Áwliye Gubert ordeniniń úlken krestin aldı. Ol 1805-jıl 23-dekabrde Veneciyanı qorshap turǵan korpus bas sárkardası, 1806-jıl 3-yanvarda Italiya armiyası bas sárkardası, 1806-jıl 12-yanvarda Veneciya general-gubernatori lawazımlarına tayınlandı.

Graf Lui-Filipp Segyur tárepinen tayarlanǵan Italiya vice-korolinıń taj kiydiriw máresimi 1805-jıl 26-mayda Milan soborında bolip ótti. Koronaciya kiyimleri ushın jasıl hám aq reńler tańlap alındı. Portretlerde súwretshiler A.Appiani hám F.Jerar bul sán-saltanatlı lipaslardı sáwlelendirdi. Ájayıp pishiw hám sheberlik penen orınlanıwdıń birigiwi kostyumnıń súwretshi Jan-Batist Izabe tárepinen usınılǵan hám imperatordıń ózi tárepinen tastıyıqlanǵan modellerden paydalanıp, Napoleon I nıń taj kiyimlerin tayarlaw boyınsha buyırtpalardı orınlaǵan saray kesteshi Piko ustaxanasında islengen dep boljawǵa imkaniyat beredi. Plashta Húrmetli legion hám Temir taj ordenleriniń juldızları tikilgen. (Shańaraq esteligi sıpatında kishi koronacion kostyum keyin ala Rossiyaǵa gercog Maksimilian Leyxtenberglı tárepinen alıp kelingen; házirgi waqitta ol Sankt-Peterburgtaǵı Ermitaj jıyınlarınıń bir bólegi bolip, Bas shtab imaratında kórsetilmekte&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |title=Восточное крыло Главного штаба, зал № 323|accessdate=2019-08-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190403083753/http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |archivedate=2019-04-03 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;).

== Derekler ==</text>
      <sha1>38izkwoyoowll3s4xv6a11s1y2yb85v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123772</id>
      <parentid>123771</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T02:02:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123772</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14093" sha1="9cyjy4xvjaq1xhlg97htca7npojxvo9" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Biografiyası ==
1781-jılı 3-sentyabrde [[Parij|Parijde]] tuwılǵan. [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] birinshi hayalı [[Jozefina de Bogarne|Jozefina de Bogarnenıń]] jalǵız balası. Onıń ákesi vikont [[Aleksandr de Bogarne]] revolyuciyalıq armiya generalı edi. Terror jıllarında onı nahaqtan satqınlıqta ayıplap, óltirip taslanǵan&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Богарнэ}}&lt;/ref&gt;.

Anasınıń 1796-jılı Napoleon Bonapart penen nekesinen keyin ógey ákesi hám ájapası Gortenziya tárepinen asırap alındı.

1805-jıl 1-fevralda Franciya imperiyası shahzadası, 1805-jıl 2-fevralda — Húrmetli legion ordeni, 1805-jıl 7-iyunde — Italiya vice-koroli ataqların aldı.

E. Bogarne 24 jasında Italiyanıń haqıyqıy húkimdarı (korol ataǵın Napoleonnıń ózi iyelegen) bolǵan. Biraq ol mámleketti jeterli dárejede bekkem basqara aldı: Puqaralıq kodeksin ámelge kirgizdi, armiyanı qayta shólkemlestirdi, mámleketti kanallar, bekinisler hám mektepler menen támiyinledi hám óz xalqınıń muhabbatı hám húrmetine eristi.

1805-jılı Temir taj ordeniniń úlken krestin hám Bavariya Áwliye Gubert ordeniniń úlken krestin aldı. Ol 1805-jıl 23-dekabrde Veneciyanı qorshap turǵan korpus bas sárkardası, 1806-jıl 3-yanvarda Italiya armiyası bas sárkardası, 1806-jıl 12-yanvarda Veneciya general-gubernatori lawazımlarına tayınlandı.

Graf Lui-Filipp Segyur tárepinen tayarlanǵan Italiya vice-korolinıń taj kiydiriw máresimi 1805-jıl 26-mayda Milan soborında bolip ótti. Koronaciya kiyimleri ushın jasıl hám aq reńler tańlap alındı. Portretlerde súwretshiler A.Appiani hám F.Jerar bul sán-saltanatlı lipaslardı sáwlelendirdi. Ájayıp pishiw hám sheberlik penen orınlanıwdıń birigiwi kostyumnıń súwretshi Jan-Batist Izabe tárepinen usınılǵan hám imperatordıń ózi tárepinen tastıyıqlanǵan modellerden paydalanıp, Napoleon I nıń taj kiyimlerin tayarlaw boyınsha buyırtpalardı orınlaǵan saray kesteshi Piko ustaxanasında islengen dep boljawǵa imkaniyat beredi. Plashta Húrmetli legion hám Temir taj ordenleriniń juldızları tikilgen. (Shańaraq esteligi sıpatında kishi koronacion kostyum keyin ala Rossiyaǵa gercog Maksimilian Leyxtenberglı tárepinen alıp kelingen; házirgi waqitta ol Sankt-Peterburgtaǵı Ermitaj jıyınlarınıń bir bólegi bolip, Bas shtab imaratında kórsetilmekte&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |title=Восточное крыло Главного штаба, зал № 323|accessdate=2019-08-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190403083753/http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |archivedate=2019-04-03 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;).

== Derekler ==</text>
      <sha1>9cyjy4xvjaq1xhlg97htca7npojxvo9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123773</id>
      <parentid>123772</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T02:02:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123773</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14116" sha1="jlwr3of3s4ypzb7oyj24a6vazfi4uei" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Biografiyası ==
1781-jılı 3-sentyabrde [[Parij|Parijde]] tuwılǵan. [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] birinshi hayalı [[Jozefina de Bogarne|Jozefina de Bogarnenıń]] jalǵız balası. Onıń ákesi vikont [[Aleksandr de Bogarne]] revolyuciyalıq armiya generalı edi. Terror jıllarında onı nahaqtan satqınlıqta ayıplap, óltirip taslanǵan&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Богарнэ}}&lt;/ref&gt;.

Anasınıń 1796-jılı Napoleon Bonapart penen nekesinen keyin ógey ákesi hám ájapası [[Gortenziya Bogarne|Gortenziya]] tárepinen asırap alındı.

1805-jıl 1-fevralda Franciya imperiyası shahzadası, 1805-jıl 2-fevralda — Húrmetli legion ordeni, 1805-jıl 7-iyunde — Italiya vice-koroli ataqların aldı.

E. Bogarne 24 jasında Italiyanıń haqıyqıy húkimdarı (korol ataǵın Napoleonnıń ózi iyelegen) bolǵan. Biraq ol mámleketti jeterli dárejede bekkem basqara aldı: Puqaralıq kodeksin ámelge kirgizdi, armiyanı qayta shólkemlestirdi, mámleketti kanallar, bekinisler hám mektepler menen támiyinledi hám óz xalqınıń muhabbatı hám húrmetine eristi.

1805-jılı Temir taj ordeniniń úlken krestin hám Bavariya Áwliye Gubert ordeniniń úlken krestin aldı. Ol 1805-jıl 23-dekabrde Veneciyanı qorshap turǵan korpus bas sárkardası, 1806-jıl 3-yanvarda Italiya armiyası bas sárkardası, 1806-jıl 12-yanvarda Veneciya general-gubernatori lawazımlarına tayınlandı.

Graf Lui-Filipp Segyur tárepinen tayarlanǵan Italiya vice-korolinıń taj kiydiriw máresimi 1805-jıl 26-mayda Milan soborında bolip ótti. Koronaciya kiyimleri ushın jasıl hám aq reńler tańlap alındı. Portretlerde súwretshiler A.Appiani hám F.Jerar bul sán-saltanatlı lipaslardı sáwlelendirdi. Ájayıp pishiw hám sheberlik penen orınlanıwdıń birigiwi kostyumnıń súwretshi Jan-Batist Izabe tárepinen usınılǵan hám imperatordıń ózi tárepinen tastıyıqlanǵan modellerden paydalanıp, Napoleon I nıń taj kiyimlerin tayarlaw boyınsha buyırtpalardı orınlaǵan saray kesteshi Piko ustaxanasında islengen dep boljawǵa imkaniyat beredi. Plashta Húrmetli legion hám Temir taj ordenleriniń juldızları tikilgen. (Shańaraq esteligi sıpatında kishi koronacion kostyum keyin ala Rossiyaǵa gercog Maksimilian Leyxtenberglı tárepinen alıp kelingen; házirgi waqitta ol Sankt-Peterburgtaǵı Ermitaj jıyınlarınıń bir bólegi bolip, Bas shtab imaratında kórsetilmekte&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |title=Восточное крыло Главного штаба, зал № 323|accessdate=2019-08-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190403083753/http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |archivedate=2019-04-03 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;).

== Derekler ==</text>
      <sha1>jlwr3of3s4ypzb7oyj24a6vazfi4uei</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123774</id>
      <parentid>123773</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T02:03:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123774</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14129" sha1="qm7kuicrynvbrg1bf8w10a71216ijq9" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Biografiyası ==
1781-jılı 3-sentyabrde [[Parij|Parijde]] tuwılǵan. [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] birinshi hayalı [[Jozefina de Bogarne|Jozefina de Bogarnenıń]] jalǵız balası. Onıń ákesi vikont [[Aleksandr de Bogarne]] revolyuciyalıq armiya generalı edi. Terror jıllarında onı nahaqtan satqınlıqta ayıplap, óltirip taslanǵan&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Богарнэ}}&lt;/ref&gt;.

Anasınıń 1796-jılı Napoleon Bonapart penen nekesinen keyin ógey ákesi hám ájapası [[Gortenziya Bogarne|Gortenziya]] tárepinen asırap alındı.

1805-jıl 1-fevralda Franciya imperiyası shahzadası, 1805-jıl 2-fevralda — Húrmetli legion ordeni, 1805-jıl 7-iyunde — Italiya vice-koroli ataqların aldı.

E. Bogarne 24 jasında Italiyanıń haqıyqıy húkimdarı (korol ataǵın Napoleonnıń ózi iyelegen) bolǵan. Biraq ol mámleketti jeterli dárejede bekkem basqara aldı: Puqaralıq kodeksin ámelge kirgizdi, armiyanı qayta shólkemlestirdi, mámleketti kanallar, bekinisler hám mektepler menen támiyinledi hám óz xalqınıń muhabbatı hám húrmetine eristi.

1805-jılı Temir taj ordeniniń úlken krestin hám Bavariya Áwliye Gubert ordeniniń úlken krestin aldı. Ol 1805-jıl 23-dekabrde [[Veneciya|Veneciyanı]] qorshap turǵan korpus bas sárkardası, 1806-jıl 3-yanvarda Italiya armiyası bas sárkardası, 1806-jıl 12-yanvarda Veneciya general-gubernatori lawazımlarına tayınlandı.

Graf Lui-Filipp Segyur tárepinen tayarlanǵan Italiya vice-korolinıń taj kiydiriw máresimi 1805-jıl 26-mayda Milan soborında bolip ótti. Koronaciya kiyimleri ushın jasıl hám aq reńler tańlap alındı. Portretlerde súwretshiler A.Appiani hám F.Jerar bul sán-saltanatlı lipaslardı sáwlelendirdi. Ájayıp pishiw hám sheberlik penen orınlanıwdıń birigiwi kostyumnıń súwretshi Jan-Batist Izabe tárepinen usınılǵan hám imperatordıń ózi tárepinen tastıyıqlanǵan modellerden paydalanıp, Napoleon I nıń taj kiyimlerin tayarlaw boyınsha buyırtpalardı orınlaǵan saray kesteshi Piko ustaxanasında islengen dep boljawǵa imkaniyat beredi. Plashta Húrmetli legion hám Temir taj ordenleriniń juldızları tikilgen. (Shańaraq esteligi sıpatında kishi koronacion kostyum keyin ala Rossiyaǵa gercog Maksimilian Leyxtenberglı tárepinen alıp kelingen; házirgi waqitta ol Sankt-Peterburgtaǵı Ermitaj jıyınlarınıń bir bólegi bolip, Bas shtab imaratında kórsetilmekte&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |title=Восточное крыло Главного штаба, зал № 323|accessdate=2019-08-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190403083753/http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |archivedate=2019-04-03 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;).

== Derekler ==</text>
      <sha1>qm7kuicrynvbrg1bf8w10a71216ijq9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123775</id>
      <parentid>123774</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T02:04:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123775</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14133" sha1="8vx7k6d13jqo1nz9thadxo3y0t8dhgn" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, Italiya vice-koroli, iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Biografiyası ==
1781-jılı 3-sentyabrde [[Parij|Parijde]] tuwılǵan. [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] birinshi hayalı [[Jozefina de Bogarne|Jozefina de Bogarnenıń]] jalǵız balası. Onıń ákesi vikont [[Aleksandr de Bogarne]] revolyuciyalıq armiya generalı edi. Terror jıllarında onı nahaqtan satqınlıqta ayıplap, óltirip taslanǵan&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Богарнэ}}&lt;/ref&gt;.

Anasınıń 1796-jılı Napoleon Bonapart penen nekesinen keyin ógey ákesi hám ájapası [[Gortenziya Bogarne|Gortenziya]] tárepinen asırap alındı.

1805-jıl 1-fevralda Franciya imperiyası shahzadası, 1805-jıl 2-fevralda — Húrmetli legion ordeni, 1805-jıl 7-iyunde — Italiya vice-koroli ataqların aldı.

E. Bogarne 24 jasında Italiyanıń haqıyqıy húkimdarı (korol ataǵın Napoleonnıń ózi iyelegen) bolǵan. Biraq ol mámleketti jeterli dárejede bekkem basqara aldı: Puqaralıq kodeksin ámelge kirgizdi, armiyanı qayta shólkemlestirdi, mámleketti kanallar, bekinisler hám mektepler menen támiyinledi hám óz xalqınıń muhabbatı hám húrmetine eristi.

1805-jılı Temir taj ordeniniń úlken krestin hám Bavariya Áwliye Gubert ordeniniń úlken krestin aldı. Ol 1805-jıl 23-dekabrde [[Veneciya|Veneciyanı]] qorshap turǵan korpus bas sárkardası, 1806-jıl 3-yanvarda Italiya armiyası bas sárkardası, 1806-jıl 12-yanvarda Veneciya general-gubernatori lawazımlarına tayınlandı.

Graf Lui-Filipp Segyur tárepinen tayarlanǵan Italiya vice-korolinıń taj kiydiriw máresimi 1805-jıl 26-mayda Milan soborında bolip ótti. Koronaciya kiyimleri ushın jasıl hám aq reńler tańlap alındı. Portretlerde súwretshiler A.Appiani hám F.Jerar bul sán-saltanatlı lipaslardı sáwlelendirdi. Ájayıp pishiw hám sheberlik penen orınlanıwdıń birigiwi kostyumnıń súwretshi Jan-Batist Izabe tárepinen usınılǵan hám imperatordıń ózi tárepinen tastıyıqlanǵan modellerden paydalanıp, Napoleon I nıń taj kiyimlerin tayarlaw boyınsha buyırtpalardı orınlaǵan saray kesteshi Piko ustaxanasında islengen dep boljawǵa imkaniyat beredi. Plashta Húrmetli legion hám Temir taj ordenleriniń juldızları tikilgen. (Shańaraq esteligi sıpatında kishi koronacion kostyum keyin ala Rossiyaǵa gercog [[Maksimilian Leyxtenberglı]] tárepinen alıp kelingen; házirgi waqitta ol Sankt-Peterburgtaǵı Ermitaj jıyınlarınıń bir bólegi bolip, Bas shtab imaratında kórsetilmekte&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |title=Восточное крыло Главного штаба, зал № 323|accessdate=2019-08-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190403083753/http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |archivedate=2019-04-03 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;).

== Derekler ==</text>
      <sha1>8vx7k6d13jqo1nz9thadxo3y0t8dhgn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123776</id>
      <parentid>123775</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T02:04:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123776</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14157" sha1="rpt4i9odny98sn0qxfw67x36behs720" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Ejen de Bogarne 
| negizgi atı          = {{lang-fr|Eugène de Beauharnais}}
| súwret               = Eugène de Beauharnais, vice-roi d'Italie (Stockholm, Oscar II Foundation).jpg
| súwret uzınlıǵı      = 250px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Leyxtenberg gercogi hám Eyxshett shahzadası
| bayraq               = Мали Лейхт 1817.svg
| bayraq2              =
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = 
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1817|1817-jıl]] [[14-noyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ogyust Bogarne]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Frankfurt ullı gercogı
| bayraq_2             = Banner of the Electorate of Mainz.svg
| bayraq2_2            = Coat of arms of the Grand Duchy of Frankfurt (1810–1813).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1813|1813-jıl]] [[28-oktyabr]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[3-noyabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi''
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Italiya vice-koroli
hám Veneciya shaxzadası (1807-jıldan)
| bayraq_3             = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg
| bayraq2_3            = Grand coat of arms of Eugène de Beauharnais as viceroy of Italy2.svg
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker_3      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = Reyn awqamı priması
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            = Commemorative Medal of the Rhine Confederation.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1813-jıl]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = [[Karl Teodor Dalberg]]
| keyingi isker_4      = joq
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Parij]], [[Franciya patshaliǵi]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]] (42 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Myunxen]], [[Bavariya patshaliǵi]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Bogarne]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = [[Avgusta Amaliya Bavariyalı]]
| balaları             = [[Jozefina Leyxtenberglı|Jozefina]] (1807—1876)&lt;br&gt;[[Evgeniya Leyxtenberglı|Evgeniya]] (1808—1847)&lt;br&gt;[[Ogyust Bogarne|Ogyust]] (1810—1835)&lt;br&gt;[[Ameliya Leyxtenberglı|Ameliya]] (1812—1873)&lt;br&gt;[[Teodelinda Leyxtenberglı|Teodelinda]] (1814—1857)&lt;br&gt;Karolina (1816)&lt;br&gt;[[Maksimilian Leyxtenberglı|Maksimilian]] (1817—1852)
| ákesi                = [[Aleksandr de Bogarne]]&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] (ógey ákesi)
| anası                = [[Jozefina de Bogarne]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Eugène de Beauharnais.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Ejen de Bogarne''' ({{lang-fr|Eugène Rose de Beauharnais}}; [[1781|1781-jıl]] [[3-sentyabr]], [[Parij]] — [[1824|1824-jıl]] [[21-fevral]], [[Myunxen]]) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] ógey balası&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ ЛГД&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Лейхтенбергский герцогский дом}}&lt;/ref&gt;, [[Italiya patshaliǵi|Italiya vice-koroli]], iri áskerbası, diviziya generalı (1804-jıl 17-oktyabrden), atlı saqshılar general-polkovnigi (1804-jıl 6-iyuldan 1805-jıl 1-fevralǵa shekem), imperator gvardiyası atlı saqshıları komandiri (1802-jıl 13-oktyabrden 1808-jıl 18-yanvarǵa shekem).

== Biografiyası ==
1781-jılı 3-sentyabrde [[Parij|Parijde]] tuwılǵan. [[Napoleon I Bonapart|Napoleonnıń]] birinshi hayalı [[Jozefina de Bogarne|Jozefina de Bogarnenıń]] jalǵız balası. Onıń ákesi vikont [[Aleksandr de Bogarne]] revolyuciyalıq armiya generalı edi. Terror jıllarında onı nahaqtan satqınlıqta ayıplap, óltirip taslanǵan&lt;ref name=&quot;Викитека ЭСБЕ&quot;&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Богарнэ}}&lt;/ref&gt;.

Anasınıń 1796-jılı Napoleon Bonapart penen nekesinen keyin ógey ákesi hám ájapası [[Gortenziya Bogarne|Gortenziya]] tárepinen asırap alındı.

1805-jıl 1-fevralda Franciya imperiyası shahzadası, 1805-jıl 2-fevralda — Húrmetli legion ordeni, 1805-jıl 7-iyunde — Italiya vice-koroli ataqların aldı.

E. Bogarne 24 jasında Italiyanıń haqıyqıy húkimdarı (korol ataǵın Napoleonnıń ózi iyelegen) bolǵan. Biraq ol mámleketti jeterli dárejede bekkem basqara aldı: Puqaralıq kodeksin ámelge kirgizdi, armiyanı qayta shólkemlestirdi, mámleketti kanallar, bekinisler hám mektepler menen támiyinledi hám óz xalqınıń muhabbatı hám húrmetine eristi.

1805-jılı Temir taj ordeniniń úlken krestin hám Bavariya Áwliye Gubert ordeniniń úlken krestin aldı. Ol 1805-jıl 23-dekabrde [[Veneciya|Veneciyanı]] qorshap turǵan korpus bas sárkardası, 1806-jıl 3-yanvarda Italiya armiyası bas sárkardası, 1806-jıl 12-yanvarda Veneciya general-gubernatori lawazımlarına tayınlandı.

Graf Lui-Filipp Segyur tárepinen tayarlanǵan Italiya vice-korolinıń taj kiydiriw máresimi 1805-jıl 26-mayda Milan soborında bolip ótti. Koronaciya kiyimleri ushın jasıl hám aq reńler tańlap alındı. Portretlerde súwretshiler A.Appiani hám F.Jerar bul sán-saltanatlı lipaslardı sáwlelendirdi. Ájayıp pishiw hám sheberlik penen orınlanıwdıń birigiwi kostyumnıń súwretshi Jan-Batist Izabe tárepinen usınılǵan hám imperatordıń ózi tárepinen tastıyıqlanǵan modellerden paydalanıp, Napoleon I nıń taj kiyimlerin tayarlaw boyınsha buyırtpalardı orınlaǵan saray kesteshi Piko ustaxanasında islengen dep boljawǵa imkaniyat beredi. Plashta Húrmetli legion hám Temir taj ordenleriniń juldızları tikilgen. (Shańaraq esteligi sıpatında kishi koronacion kostyum keyin ala Rossiyaǵa gercog [[Maksimilian Leyxtenberglı]] tárepinen alıp kelingen; házirgi waqitta ol Sankt-Peterburgtaǵı Ermitaj jıyınlarınıń bir bólegi bolip, Bas shtab imaratında kórsetilmekte&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |title=Восточное крыло Главного штаба, зал № 323|accessdate=2019-08-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190403083753/http://hermitagemuseum.org/3d/html/pwoa/staff/index.html#node64 |archivedate=2019-04-03 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;).

== Derekler ==</text>
      <sha1>rpt4i9odny98sn0qxfw67x36behs720</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mariya-Luiza Avstriyalı</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25516</id>
    <revision>
      <id>123780</id>
      <timestamp>2025-07-02T02:47:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>Taza bet jaratıldı: «{{Mámleketlik isker infoqutısı | qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı | negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}} | súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg | súwret uzınlıǵı      = 300px | súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar. | qatarlıq sanı        = | lawazım              = Franciya imperator hayalı | bayraq               = Flag_of_France.sv...»</comment>
      <origin>123780</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9407" sha1="k571ughx9py8pfdd4x3q1y0pb34vxud" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = Mariya Amaliya Neapollı (Franciya xanzadası sıpatında) 
Evgeniya de Montixo (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            =
| bayraq_2             =
| bayraq2_2            =
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    =
| lawazımnan ketiw sánesi_2  =
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      =
| keyingi isker_2      =
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      =
| tuwılǵan ornı        =
| qaytıs bolǵan sánesi =
| qaytıs bolǵan ornı   =
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          =
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                =
| anası                =
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}</text>
      <sha1>k571ughx9py8pfdd4x3q1y0pb34vxud</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123781</id>
      <parentid>123780</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T02:48:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123781</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9409" sha1="d6ark2aydq72p172v1ldorb5lbzknm4" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = Mariya Amaliya Neapollı (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;Evgeniya de Montixo (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            =
| bayraq_2             =
| bayraq2_2            =
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    =
| lawazımnan ketiw sánesi_2  =
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      =
| keyingi isker_2      =
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      =
| tuwılǵan ornı        =
| qaytıs bolǵan sánesi =
| qaytıs bolǵan ornı   =
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          =
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                =
| anası                =
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}</text>
      <sha1>d6ark2aydq72p172v1ldorb5lbzknm4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123782</id>
      <parentid>123781</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T02:48:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123782</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9417" sha1="dipzyy7ktdgxbt9yms3t2ppz34f5ebe" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            =
| bayraq_2             =
| bayraq2_2            =
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    =
| lawazımnan ketiw sánesi_2  =
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      =
| keyingi isker_2      =
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      =
| tuwılǵan ornı        =
| qaytıs bolǵan sánesi =
| qaytıs bolǵan ornı   =
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          =
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                =
| anası                =
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}</text>
      <sha1>dipzyy7ktdgxbt9yms3t2ppz34f5ebe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123783</id>
      <parentid>123782</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T02:52:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123783</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9815" sha1="15p7ahoz6nwyaayufat04v2c15kvex8" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          =
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                =
| anası                =
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}</text>
      <sha1>15p7ahoz6nwyaayufat04v2c15kvex8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123784</id>
      <parentid>123783</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:01:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123784</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10000" sha1="aocdmwmfrrx9v1i8spprjoiufyp137h" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:''Karl-Rene de Bombel
| balaları             =
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}</text>
      <sha1>aocdmwmfrrx9v1i8spprjoiufyp137h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123785</id>
      <parentid>123784</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:04:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123785</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10133" sha1="9tfrxnm9mdltjhra5ijm0nzftm77vzb" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}</text>
      <sha1>9tfrxnm9mdltjhra5ijm0nzftm77vzb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123786</id>
      <parentid>123785</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:08:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123786</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10622" sha1="sf7jdxnddntxte1qccpr84aaavqlx1f" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; 1791-jıl 12-dekabr, Vena — 1847-jıl 17-dekabr, Parma) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan Muqaddes Rim imperiyası imperatorı Franc II nıń qızı, Mariya-Antuanettanıń aqlıq qızı. Napoleon I nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.</text>
      <sha1>sf7jdxnddntxte1qccpr84aaavqlx1f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123787</id>
      <parentid>123786</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:08:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123787</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10631" sha1="aetjk9r9ory07389bvdm5d8msqetu72" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] 12-dekabr, Vena — 1847-jıl 17-dekabr, Parma) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan Muqaddes Rim imperiyası imperatorı Franc II nıń qızı, Mariya-Antuanettanıń aqlıq qızı. Napoleon I nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.</text>
      <sha1>aetjk9r9ory07389bvdm5d8msqetu72</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123788</id>
      <parentid>123787</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:08:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123788</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10635" sha1="0w7k9z3jhqbb9ld3bs1axw7ybvqul1p" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], Vena — 1847-jıl 17-dekabr, Parma) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan Muqaddes Rim imperiyası imperatorı Franc II nıń qızı, Mariya-Antuanettanıń aqlıq qızı. Napoleon I nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.</text>
      <sha1>0w7k9z3jhqbb9ld3bs1axw7ybvqul1p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123789</id>
      <parentid>123788</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:08:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123789</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10639" sha1="5md6sl37q36tpnc3wq8xwakwde8jbia" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — 1847-jıl 17-dekabr, Parma) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan Muqaddes Rim imperiyası imperatorı Franc II nıń qızı, Mariya-Antuanettanıń aqlıq qızı. Napoleon I nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.</text>
      <sha1>5md6sl37q36tpnc3wq8xwakwde8jbia</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123790</id>
      <parentid>123789</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:09:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123790</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10648" sha1="23o2d097bbjudzokqaiqe69jp2s2x65" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] 17-dekabr, Parma) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan Muqaddes Rim imperiyası imperatorı Franc II nıń qızı, Mariya-Antuanettanıń aqlıq qızı. Napoleon I nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.</text>
      <sha1>23o2d097bbjudzokqaiqe69jp2s2x65</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123791</id>
      <parentid>123790</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:09:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123791</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10652" sha1="fi08ewh6b5h079dnstbgad9lq6jz4vz" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], Parma) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan Muqaddes Rim imperiyası imperatorı Franc II nıń qızı, Mariya-Antuanettanıń aqlıq qızı. Napoleon I nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.</text>
      <sha1>fi08ewh6b5h079dnstbgad9lq6jz4vz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123792</id>
      <parentid>123791</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:09:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123792</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10656" sha1="m6xbihf8iuddmfbtdfnb737lvvloq6j" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan Muqaddes Rim imperiyası imperatorı Franc II nıń qızı, Mariya-Antuanettanıń aqlıq qızı. Napoleon I nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.</text>
      <sha1>m6xbihf8iuddmfbtdfnb737lvvloq6j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123793</id>
      <parentid>123792</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:09:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123793</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10660" sha1="mn7e761ixdiuj8dwnsodwmkuynnf1hs" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı Franc II nıń qızı, Mariya-Antuanettanıń aqlıq qızı. Napoleon I nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.</text>
      <sha1>mn7e761ixdiuj8dwnsodwmkuynnf1hs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123794</id>
      <parentid>123793</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:09:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123794</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10664" sha1="onp059i7kxp5wjranf5okt3mxw3hem9" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, Mariya-Antuanettanıń aqlıq qızı. Napoleon I nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.</text>
      <sha1>onp059i7kxp5wjranf5okt3mxw3hem9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123795</id>
      <parentid>123794</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:10:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123795</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10686" sha1="cu0cjtk949puxtzkgxqbzoosxf3a9je" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. Napoleon I nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.</text>
      <sha1>cu0cjtk949puxtzkgxqbzoosxf3a9je</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123796</id>
      <parentid>123795</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:10:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123796</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10710" sha1="19m9w8iolnkbjlqi1pr92bn3v41vmm6" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mari-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.</text>
      <sha1>19m9w8iolnkbjlqi1pr92bn3v41vmm6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123797</id>
      <parentid>123796</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:12:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123797</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10712" sha1="e1d3ibe3eo2u46h5blfe3o7j0gtto2l" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.</text>
      <sha1>e1d3ibe3eo2u46h5blfe3o7j0gtto2l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123798</id>
      <parentid>123797</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:16:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123798</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10912" sha1="haji1ygytv427oj9phrmlbd18jkvgi8" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>haji1ygytv427oj9phrmlbd18jkvgi8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123799</id>
      <parentid>123798</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:16:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123799</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10913" sha1="g9euw1814secqnvcz4btrl32qzh13ft" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>g9euw1814secqnvcz4btrl32qzh13ft</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123800</id>
      <parentid>123799</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:16:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123800</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10934" sha1="rsjmxe87vxp6v3oqdvhu11xfkoa0qth" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==

[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>rsjmxe87vxp6v3oqdvhu11xfkoa0qth</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123801</id>
      <parentid>123800</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:17:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123801</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11031" sha1="cpiedgzvor4z6modpqehcjf4tttsgfk" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator Franc II hám onıń ekinshi hayalı Mariya Tereza Burbon Neapollınıń úlken qızı.
[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>cpiedgzvor4z6modpqehcjf4tttsgfk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123802</id>
      <parentid>123801</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:30:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123802</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11157" sha1="s474mypr53uypmjoz4zobvd2mbdpamn" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator Franc II hám onıń ekinshi hayalı Mariya Tereza Burbon Neapollınıń úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>s474mypr53uypmjoz4zobvd2mbdpamn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123803</id>
      <parentid>123802</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:33:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123803</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11545" sha1="avx1zxtptqqwfofefkkwzzgdv9b6kg3" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator Franc II hám onıń ekinshi hayalı Mariya Tereza Burbon Neapollınıń úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon Jozefina Bogarne menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde Parijde kardinal Fesh penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi Shvarcenbergtiń balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.
[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>avx1zxtptqqwfofefkkwzzgdv9b6kg3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123804</id>
      <parentid>123803</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:33:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123804</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11649" sha1="jwi8yr91ydugw9x9356oo8et0xk9xnj" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator Franc II hám onıń ekinshi hayalı Mariya Tereza Burbon Neapollınıń úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon Jozefina Bogarne menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde Parijde kardinal Fesh penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi Shvarcenbergtiń balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan Napoleon atlı ul tuwıldı, imperator oǵan Rim patshası ataǵın berdi.
[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>jwi8yr91ydugw9x9356oo8et0xk9xnj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123805</id>
      <parentid>123804</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:35:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123805</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12369" sha1="488752rkz36h2cdqtrst4s95jr4acid" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator Franc II hám onıń ekinshi hayalı Mariya Tereza Burbon Neapollınıń úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon Jozefina Bogarne menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde Parijde kardinal Fesh penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi Shvarcenbergtiń balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan Napoleon atlı ul tuwıldı, imperator oǵan Rim patshası ataǵın berdi.

1812-jılı Mariya-Luiza Napoleon menen birge Drezdenǵa monarxlar syezdine baradı. Imperator Rossiyada urısıp atırǵan dáwirde ol Parijde regent bolip qaldı; 1813-1814-jılları da regentlikti saqlap qaldı. Parij iyeleniwinen aldın, imperator hayal 1814-jıl 29-martta balası menen Tyuilrini taslap, Bluaǵa kóship ótedi. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin olar Shenbrunda jasadı. Tariyxshı Andre Kastelo «Napoleonnıń balası» kitabında jazıwınsha, ol imperator menen ajırasqannan keyin balasınıń tárbiyasına kem-kem itibar berip, onı ákesinde kórgen. Sońınan ol Parmadan Venaǵa kelgen siyrek ushırasatuǵın xatlar menen bánt bolıp, onıń menen baylanıstan pútkilley qashqan.
[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>488752rkz36h2cdqtrst4s95jr4acid</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123806</id>
      <parentid>123805</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:36:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123806</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12887" sha1="hxtyy6y94hgyt698mrppe0b0r0gpy1i" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator Franc II hám onıń ekinshi hayalı Mariya Tereza Burbon Neapollınıń úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon Jozefina Bogarne menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde Parijde kardinal Fesh penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi Shvarcenbergtiń balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan Napoleon atlı ul tuwıldı, imperator oǵan Rim patshası ataǵın berdi.

1812-jılı Mariya-Luiza Napoleon menen birge Drezdenǵa monarxlar syezdine baradı. Imperator Rossiyada urısıp atırǵan dáwirde ol Parijde regent bolip qaldı; 1813-1814-jılları da regentlikti saqlap qaldı. Parij iyeleniwinen aldın, imperator hayal 1814-jıl 29-martta balası menen Tyuilrini taslap, Bluaǵa kóship ótedi. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin olar Shenbrunda jasadı. Tariyxshı Andre Kastelo «Napoleonnıń balası» kitabında jazıwınsha, ol imperator menen ajırasqannan keyin balasınıń tárbiyasına kem-kem itibar berip, onı ákesinde kórgen. Sońınan ol Parmadan Venaǵa kelgen siyrek ushırasatuǵın xatlar menen bánt bolıp, onıń menen baylanıstan pútkilley qashqan.

Onıń ober-gofmarshalı etip Avstriya generalı graf Adam Albert fon Neypperg tayınlandı, ol Napoleonnıń ólimine shekem onıń súyiklisine aylandı. 1817-jılı onnan Albertina atlı qız, 1819-jılı bolsa Vilgelm Albrext atlı ul tuwdı. Nekeden tıs balalardıń tuwılıwı kóp waqıtqa shekem hátte Avstriya imperatorı, Mariya-Luizanıń atasınan da jasırıp kelingen. Napoleon 1821-jılı qaytıs boldı hám Mariya-Luiza 1821-jılı 8-avgustta Neyperg penen morganatlıq turmıs qurıwına eristi.
[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>hxtyy6y94hgyt698mrppe0b0r0gpy1i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123807</id>
      <parentid>123806</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:37:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123807</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12983" sha1="6q85v8w0jmv637c8wbhp2xr645n15tg" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator Franc II hám onıń ekinshi hayalı Mariya Tereza Burbon Neapollınıń úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon Jozefina Bogarne menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde Parijde kardinal Fesh penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi Shvarcenbergtiń balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan Napoleon atlı ul tuwıldı, imperator oǵan Rim patshası ataǵın berdi.

1812-jılı Mariya-Luiza Napoleon menen birge Drezdenǵa monarxlar syezdine baradı. Imperator Rossiyada urısıp atırǵan dáwirde ol Parijde regent bolip qaldı; 1813-1814-jılları da regentlikti saqlap qaldı. Parij iyeleniwinen aldın, imperator hayal 1814-jıl 29-martta balası menen Tyuilrini taslap, Bluaǵa kóship ótedi. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin olar Shenbrunda jasadı. Tariyxshı Andre Kastelo «Napoleonnıń balası» kitabında jazıwınsha, ol imperator menen ajırasqannan keyin balasınıń tárbiyasına kem-kem itibar berip, onı ákesinde kórgen. Sońınan ol Parmadan Venaǵa kelgen siyrek ushırasatuǵın xatlar menen bánt bolıp, onıń menen baylanıstan pútkilley qashqan.

Onıń ober-gofmarshalı etip Avstriya generalı graf Adam Albert fon Neypperg tayınlandı, ol Napoleonnıń ólimine shekem onıń súyiklisine aylandı. 1817-jılı onnan Albertina atlı qız, 1819-jılı bolsa Vilgelm Albrext atlı ul tuwdı. Nekeden tıs balalardıń tuwılıwı kóp waqıtqa shekem hátte Avstriya imperatorı, Mariya-Luizanıń atasınan da jasırıp kelingen. Napoleon 1821-jılı qaytıs boldı hám Mariya-Luiza 1821-jılı 8-avgustta Neyperg penen morganatlıq turmıs qurıwına eristi.

[[Fayl:Maria Luigia of Austria, duchess of Parma.jpg|250px|thumb|left|Mariya-Luiza portretı]]
[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>6q85v8w0jmv637c8wbhp2xr645n15tg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123808</id>
      <parentid>123807</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:38:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123808</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13398" sha1="lejgl78qykkrtkth1m091jvfi40h41f" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator Franc II hám onıń ekinshi hayalı Mariya Tereza Burbon Neapollınıń úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon Jozefina Bogarne menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde Parijde kardinal Fesh penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi Shvarcenbergtiń balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan Napoleon atlı ul tuwıldı, imperator oǵan Rim patshası ataǵın berdi.

1812-jılı Mariya-Luiza Napoleon menen birge Drezdenǵa monarxlar syezdine baradı. Imperator Rossiyada urısıp atırǵan dáwirde ol Parijde regent bolip qaldı; 1813-1814-jılları da regentlikti saqlap qaldı. Parij iyeleniwinen aldın, imperator hayal 1814-jıl 29-martta balası menen Tyuilrini taslap, Bluaǵa kóship ótedi. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin olar Shenbrunda jasadı. Tariyxshı Andre Kastelo «Napoleonnıń balası» kitabında jazıwınsha, ol imperator menen ajırasqannan keyin balasınıń tárbiyasına kem-kem itibar berip, onı ákesinde kórgen. Sońınan ol Parmadan Venaǵa kelgen siyrek ushırasatuǵın xatlar menen bánt bolıp, onıń menen baylanıstan pútkilley qashqan.

Onıń ober-gofmarshalı etip Avstriya generalı graf Adam Albert fon Neypperg tayınlandı, ol Napoleonnıń ólimine shekem onıń súyiklisine aylandı. 1817-jılı onnan Albertina atlı qız, 1819-jılı bolsa Vilgelm Albrext atlı ul tuwdı. Nekeden tıs balalardıń tuwılıwı kóp waqıtqa shekem hátte Avstriya imperatorı, Mariya-Luizanıń atasınan da jasırıp kelingen. Napoleon 1821-jılı qaytıs boldı hám Mariya-Luiza 1821-jılı 8-avgustta Neyperg penen morganatlıq turmıs qurıwına eristi.

[[Fayl:Maria Luigia of Austria, duchess of Parma.jpg|250px|thumb|left|Mariya-Luiza portretı]]
1816-jılı Mariya-Luiza Fontenblo shártnaması tiykarında ózine imperator ataǵı menen berilgen Parma, Piachyenca hám Gvastallani basqarıwdı óz qolina aldı. Parmaǵa kóship kelip, ol jerde óziniń jeke úyine hám esapsız súyiklilerine iye boldı. Graf Neypperg óliminen son (1829-jıl 22-fevral) Mariya-Luiza graf Karl-Rene de Bombel (1834-jıl 17-fevral) penen jáne bir morganatlıq turmis qurdi.
[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>lejgl78qykkrtkth1m091jvfi40h41f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123809</id>
      <parentid>123808</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:39:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123809</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13608" sha1="d070jt101w46nxa1tvge6cws2fmma8n" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator Franc II hám onıń ekinshi hayalı Mariya Tereza Burbon Neapollınıń úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon Jozefina Bogarne menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde Parijde kardinal Fesh penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi Shvarcenbergtiń balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan Napoleon atlı ul tuwıldı, imperator oǵan Rim patshası ataǵın berdi.

1812-jılı Mariya-Luiza Napoleon menen birge Drezdenǵa monarxlar syezdine baradı. Imperator Rossiyada urısıp atırǵan dáwirde ol Parijde regent bolip qaldı; 1813-1814-jılları da regentlikti saqlap qaldı. Parij iyeleniwinen aldın, imperator hayal 1814-jıl 29-martta balası menen Tyuilrini taslap, Bluaǵa kóship ótedi. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin olar Shenbrunda jasadı. Tariyxshı Andre Kastelo «Napoleonnıń balası» kitabında jazıwınsha, ol imperator menen ajırasqannan keyin balasınıń tárbiyasına kem-kem itibar berip, onı ákesinde kórgen. Sońınan ol Parmadan Venaǵa kelgen siyrek ushırasatuǵın xatlar menen bánt bolıp, onıń menen baylanıstan pútkilley qashqan.

Onıń ober-gofmarshalı etip Avstriya generalı graf Adam Albert fon Neypperg tayınlandı, ol Napoleonnıń ólimine shekem onıń súyiklisine aylandı. 1817-jılı onnan Albertina atlı qız, 1819-jılı bolsa Vilgelm Albrext atlı ul tuwdı. Nekeden tıs balalardıń tuwılıwı kóp waqıtqa shekem hátte Avstriya imperatorı, Mariya-Luizanıń atasınan da jasırıp kelingen. Napoleon 1821-jılı qaytıs boldı hám Mariya-Luiza 1821-jılı 8-avgustta Neyperg penen morganatlıq turmıs qurıwına eristi.

[[Fayl:Maria Luigia of Austria, duchess of Parma.jpg|250px|thumb|left|Mariya-Luiza portretı]]
1816-jılı Mariya-Luiza Fontenblo shártnaması tiykarında ózine imperator ataǵı menen berilgen Parma, Piachyenca hám Gvastallani basqarıwdı óz qolina aldı. Parmaǵa kóship kelip, ol jerde óziniń jeke úyine hám esapsız súyiklilerine iye boldı. Graf Neypperg óliminen son (1829-jıl 22-fevral) Mariya-Luiza graf Karl-Rene de Bombel (1834-jıl 17-fevral) penen jáne bir morganatlıq turmis qurdi. Onıń dáwirinde Parmada kópirler, emlewxanalar, mektepler qurilǵan. 1821-jılı jana opera teatrınıń qurılısı baslandı. Mariya-Luiza kishkene gercoglıqtıń eń súyikli húkimdarı bolıp qaldı.

[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>d070jt101w46nxa1tvge6cws2fmma8n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123810</id>
      <parentid>123809</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:40:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Biografiyası */</comment>
      <origin>123810</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13722" sha1="kmsei90h3nz771uyuifyg8lejf2xyug" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator Franc II hám onıń ekinshi hayalı Mariya Tereza Burbon Neapollınıń úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon Jozefina Bogarne menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde Parijde kardinal Fesh penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi Shvarcenbergtiń balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan Napoleon atlı ul tuwıldı, imperator oǵan Rim patshası ataǵın berdi.

1812-jılı Mariya-Luiza Napoleon menen birge Drezdenǵa monarxlar syezdine baradı. Imperator Rossiyada urısıp atırǵan dáwirde ol Parijde regent bolip qaldı; 1813-1814-jılları da regentlikti saqlap qaldı. Parij iyeleniwinen aldın, imperator hayal 1814-jıl 29-martta balası menen Tyuilrini taslap, Bluaǵa kóship ótedi. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin olar Shenbrunda jasadı. Tariyxshı Andre Kastelo «Napoleonnıń balası» kitabında jazıwınsha, ol imperator menen ajırasqannan keyin balasınıń tárbiyasına kem-kem itibar berip, onı ákesinde kórgen. Sońınan ol Parmadan Venaǵa kelgen siyrek ushırasatuǵın xatlar menen bánt bolıp, onıń menen baylanıstan pútkilley qashqan.

Onıń ober-gofmarshalı etip Avstriya generalı graf Adam Albert fon Neypperg tayınlandı, ol Napoleonnıń ólimine shekem onıń súyiklisine aylandı. 1817-jılı onnan Albertina atlı qız, 1819-jılı bolsa Vilgelm Albrext atlı ul tuwdı. Nekeden tıs balalardıń tuwılıwı kóp waqıtqa shekem hátte Avstriya imperatorı, Mariya-Luizanıń atasınan da jasırıp kelingen. Napoleon 1821-jılı qaytıs boldı hám Mariya-Luiza 1821-jılı 8-avgustta Neyperg penen morganatlıq turmıs qurıwına eristi.

[[Fayl:Maria Luigia of Austria, duchess of Parma.jpg|250px|thumb|left|Mariya-Luiza portretı]]
1816-jılı Mariya-Luiza Fontenblo shártnaması tiykarında ózine imperator ataǵı menen berilgen Parma, Piachyenca hám Gvastallani basqarıwdı óz qolina aldı. Parmaǵa kóship kelip, ol jerde óziniń jeke úyine hám esapsız súyiklilerine iye boldı. Graf Neypperg óliminen son (1829-jıl 22-fevral) Mariya-Luiza graf Karl-Rene de Bombel (1834-jıl 17-fevral) penen jáne bir morganatlıq turmis qurdi. Onıń dáwirinde Parmada kópirler, emlewxanalar, mektepler qurilǵan. 1821-jılı jana opera teatrınıń qurılısı baslandı. Mariya-Luiza kishkene gercoglıqtıń eń súyikli húkimdarı bolıp qaldı.

Franciyanıń imperator hayalı 1847-jıl 17-dekabrde birinshi ómirlik joldasınan 26 jas ótip qaytıs boldı.

[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>kmsei90h3nz771uyuifyg8lejf2xyug</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123811</id>
      <parentid>123810</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:40:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123811</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13726" sha1="juj7beoi4s8kvw4cssgz7owrsz7aaw6" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator [[Franc II]] hám onıń ekinshi hayalı Mariya Tereza Burbon Neapollınıń úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon Jozefina Bogarne menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde Parijde kardinal Fesh penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi Shvarcenbergtiń balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan Napoleon atlı ul tuwıldı, imperator oǵan Rim patshası ataǵın berdi.

1812-jılı Mariya-Luiza Napoleon menen birge Drezdenǵa monarxlar syezdine baradı. Imperator Rossiyada urısıp atırǵan dáwirde ol Parijde regent bolip qaldı; 1813-1814-jılları da regentlikti saqlap qaldı. Parij iyeleniwinen aldın, imperator hayal 1814-jıl 29-martta balası menen Tyuilrini taslap, Bluaǵa kóship ótedi. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin olar Shenbrunda jasadı. Tariyxshı Andre Kastelo «Napoleonnıń balası» kitabında jazıwınsha, ol imperator menen ajırasqannan keyin balasınıń tárbiyasına kem-kem itibar berip, onı ákesinde kórgen. Sońınan ol Parmadan Venaǵa kelgen siyrek ushırasatuǵın xatlar menen bánt bolıp, onıń menen baylanıstan pútkilley qashqan.

Onıń ober-gofmarshalı etip Avstriya generalı graf Adam Albert fon Neypperg tayınlandı, ol Napoleonnıń ólimine shekem onıń súyiklisine aylandı. 1817-jılı onnan Albertina atlı qız, 1819-jılı bolsa Vilgelm Albrext atlı ul tuwdı. Nekeden tıs balalardıń tuwılıwı kóp waqıtqa shekem hátte Avstriya imperatorı, Mariya-Luizanıń atasınan da jasırıp kelingen. Napoleon 1821-jılı qaytıs boldı hám Mariya-Luiza 1821-jılı 8-avgustta Neyperg penen morganatlıq turmıs qurıwına eristi.

[[Fayl:Maria Luigia of Austria, duchess of Parma.jpg|250px|thumb|left|Mariya-Luiza portretı]]
1816-jılı Mariya-Luiza Fontenblo shártnaması tiykarında ózine imperator ataǵı menen berilgen Parma, Piachyenca hám Gvastallani basqarıwdı óz qolina aldı. Parmaǵa kóship kelip, ol jerde óziniń jeke úyine hám esapsız súyiklilerine iye boldı. Graf Neypperg óliminen son (1829-jıl 22-fevral) Mariya-Luiza graf Karl-Rene de Bombel (1834-jıl 17-fevral) penen jáne bir morganatlıq turmis qurdi. Onıń dáwirinde Parmada kópirler, emlewxanalar, mektepler qurilǵan. 1821-jılı jana opera teatrınıń qurılısı baslandı. Mariya-Luiza kishkene gercoglıqtıń eń súyikli húkimdarı bolıp qaldı.

Franciyanıń imperator hayalı 1847-jıl 17-dekabrde birinshi ómirlik joldasınan 26 jas ótip qaytıs boldı.

[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>juj7beoi4s8kvw4cssgz7owrsz7aaw6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123812</id>
      <parentid>123811</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:41:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123812</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13761" sha1="b0m20oes37ir2tvht1ba1sbdtl8uday" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator [[Franc II]] hám onıń ekinshi hayalı [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı|Mariya Tereza Burbon Neapollınıń]] úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon Jozefina Bogarne menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde Parijde kardinal Fesh penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi Shvarcenbergtiń balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan Napoleon atlı ul tuwıldı, imperator oǵan Rim patshası ataǵın berdi.

1812-jılı Mariya-Luiza Napoleon menen birge Drezdenǵa monarxlar syezdine baradı. Imperator Rossiyada urısıp atırǵan dáwirde ol Parijde regent bolip qaldı; 1813-1814-jılları da regentlikti saqlap qaldı. Parij iyeleniwinen aldın, imperator hayal 1814-jıl 29-martta balası menen Tyuilrini taslap, Bluaǵa kóship ótedi. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin olar Shenbrunda jasadı. Tariyxshı Andre Kastelo «Napoleonnıń balası» kitabında jazıwınsha, ol imperator menen ajırasqannan keyin balasınıń tárbiyasına kem-kem itibar berip, onı ákesinde kórgen. Sońınan ol Parmadan Venaǵa kelgen siyrek ushırasatuǵın xatlar menen bánt bolıp, onıń menen baylanıstan pútkilley qashqan.

Onıń ober-gofmarshalı etip Avstriya generalı graf Adam Albert fon Neypperg tayınlandı, ol Napoleonnıń ólimine shekem onıń súyiklisine aylandı. 1817-jılı onnan Albertina atlı qız, 1819-jılı bolsa Vilgelm Albrext atlı ul tuwdı. Nekeden tıs balalardıń tuwılıwı kóp waqıtqa shekem hátte Avstriya imperatorı, Mariya-Luizanıń atasınan da jasırıp kelingen. Napoleon 1821-jılı qaytıs boldı hám Mariya-Luiza 1821-jılı 8-avgustta Neyperg penen morganatlıq turmıs qurıwına eristi.

[[Fayl:Maria Luigia of Austria, duchess of Parma.jpg|250px|thumb|left|Mariya-Luiza portretı]]
1816-jılı Mariya-Luiza Fontenblo shártnaması tiykarında ózine imperator ataǵı menen berilgen Parma, Piachyenca hám Gvastallani basqarıwdı óz qolina aldı. Parmaǵa kóship kelip, ol jerde óziniń jeke úyine hám esapsız súyiklilerine iye boldı. Graf Neypperg óliminen son (1829-jıl 22-fevral) Mariya-Luiza graf Karl-Rene de Bombel (1834-jıl 17-fevral) penen jáne bir morganatlıq turmis qurdi. Onıń dáwirinde Parmada kópirler, emlewxanalar, mektepler qurilǵan. 1821-jılı jana opera teatrınıń qurılısı baslandı. Mariya-Luiza kishkene gercoglıqtıń eń súyikli húkimdarı bolıp qaldı.

Franciyanıń imperator hayalı 1847-jıl 17-dekabrde birinshi ómirlik joldasınan 26 jas ótip qaytıs boldı.

[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>b0m20oes37ir2tvht1ba1sbdtl8uday</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123813</id>
      <parentid>123812</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:41:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123813</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13785" sha1="l5vbehehnwj9jxvy14nfjgv6ah2rhty" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator [[Franc II]] hám onıń ekinshi hayalı [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı|Mariya Tereza Burbon Neapollınıń]] úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]] menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde Parijde kardinal Fesh penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi Shvarcenbergtiń balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan Napoleon atlı ul tuwıldı, imperator oǵan Rim patshası ataǵın berdi.

1812-jılı Mariya-Luiza Napoleon menen birge Drezdenǵa monarxlar syezdine baradı. Imperator Rossiyada urısıp atırǵan dáwirde ol Parijde regent bolip qaldı; 1813-1814-jılları da regentlikti saqlap qaldı. Parij iyeleniwinen aldın, imperator hayal 1814-jıl 29-martta balası menen Tyuilrini taslap, Bluaǵa kóship ótedi. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin olar Shenbrunda jasadı. Tariyxshı Andre Kastelo «Napoleonnıń balası» kitabında jazıwınsha, ol imperator menen ajırasqannan keyin balasınıń tárbiyasına kem-kem itibar berip, onı ákesinde kórgen. Sońınan ol Parmadan Venaǵa kelgen siyrek ushırasatuǵın xatlar menen bánt bolıp, onıń menen baylanıstan pútkilley qashqan.

Onıń ober-gofmarshalı etip Avstriya generalı graf Adam Albert fon Neypperg tayınlandı, ol Napoleonnıń ólimine shekem onıń súyiklisine aylandı. 1817-jılı onnan Albertina atlı qız, 1819-jılı bolsa Vilgelm Albrext atlı ul tuwdı. Nekeden tıs balalardıń tuwılıwı kóp waqıtqa shekem hátte Avstriya imperatorı, Mariya-Luizanıń atasınan da jasırıp kelingen. Napoleon 1821-jılı qaytıs boldı hám Mariya-Luiza 1821-jılı 8-avgustta Neyperg penen morganatlıq turmıs qurıwına eristi.

[[Fayl:Maria Luigia of Austria, duchess of Parma.jpg|250px|thumb|left|Mariya-Luiza portretı]]
1816-jılı Mariya-Luiza Fontenblo shártnaması tiykarında ózine imperator ataǵı menen berilgen Parma, Piachyenca hám Gvastallani basqarıwdı óz qolina aldı. Parmaǵa kóship kelip, ol jerde óziniń jeke úyine hám esapsız súyiklilerine iye boldı. Graf Neypperg óliminen son (1829-jıl 22-fevral) Mariya-Luiza graf Karl-Rene de Bombel (1834-jıl 17-fevral) penen jáne bir morganatlıq turmis qurdi. Onıń dáwirinde Parmada kópirler, emlewxanalar, mektepler qurilǵan. 1821-jılı jana opera teatrınıń qurılısı baslandı. Mariya-Luiza kishkene gercoglıqtıń eń súyikli húkimdarı bolıp qaldı.

Franciyanıń imperator hayalı 1847-jıl 17-dekabrde birinshi ómirlik joldasınan 26 jas ótip qaytıs boldı.

[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>l5vbehehnwj9jxvy14nfjgv6ah2rhty</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123814</id>
      <parentid>123813</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:41:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123814</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13800" sha1="a50y2lnhkenyddj0e8myfom7nb0nyri" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator [[Franc II]] hám onıń ekinshi hayalı [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı|Mariya Tereza Burbon Neapollınıń]] úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]] menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde Parijde kardinal [[Jozef Fesh|Fesh]] penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi Shvarcenbergtiń balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan Napoleon atlı ul tuwıldı, imperator oǵan Rim patshası ataǵın berdi.

1812-jılı Mariya-Luiza Napoleon menen birge Drezdenǵa monarxlar syezdine baradı. Imperator Rossiyada urısıp atırǵan dáwirde ol Parijde regent bolip qaldı; 1813-1814-jılları da regentlikti saqlap qaldı. Parij iyeleniwinen aldın, imperator hayal 1814-jıl 29-martta balası menen Tyuilrini taslap, Bluaǵa kóship ótedi. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin olar Shenbrunda jasadı. Tariyxshı Andre Kastelo «Napoleonnıń balası» kitabında jazıwınsha, ol imperator menen ajırasqannan keyin balasınıń tárbiyasına kem-kem itibar berip, onı ákesinde kórgen. Sońınan ol Parmadan Venaǵa kelgen siyrek ushırasatuǵın xatlar menen bánt bolıp, onıń menen baylanıstan pútkilley qashqan.

Onıń ober-gofmarshalı etip Avstriya generalı graf Adam Albert fon Neypperg tayınlandı, ol Napoleonnıń ólimine shekem onıń súyiklisine aylandı. 1817-jılı onnan Albertina atlı qız, 1819-jılı bolsa Vilgelm Albrext atlı ul tuwdı. Nekeden tıs balalardıń tuwılıwı kóp waqıtqa shekem hátte Avstriya imperatorı, Mariya-Luizanıń atasınan da jasırıp kelingen. Napoleon 1821-jılı qaytıs boldı hám Mariya-Luiza 1821-jılı 8-avgustta Neyperg penen morganatlıq turmıs qurıwına eristi.

[[Fayl:Maria Luigia of Austria, duchess of Parma.jpg|250px|thumb|left|Mariya-Luiza portretı]]
1816-jılı Mariya-Luiza Fontenblo shártnaması tiykarında ózine imperator ataǵı menen berilgen Parma, Piachyenca hám Gvastallani basqarıwdı óz qolina aldı. Parmaǵa kóship kelip, ol jerde óziniń jeke úyine hám esapsız súyiklilerine iye boldı. Graf Neypperg óliminen son (1829-jıl 22-fevral) Mariya-Luiza graf Karl-Rene de Bombel (1834-jıl 17-fevral) penen jáne bir morganatlıq turmis qurdi. Onıń dáwirinde Parmada kópirler, emlewxanalar, mektepler qurilǵan. 1821-jılı jana opera teatrınıń qurılısı baslandı. Mariya-Luiza kishkene gercoglıqtıń eń súyikli húkimdarı bolıp qaldı.

Franciyanıń imperator hayalı 1847-jıl 17-dekabrde birinshi ómirlik joldasınan 26 jas ótip qaytıs boldı.

[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>a50y2lnhkenyddj0e8myfom7nb0nyri</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123815</id>
      <parentid>123814</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:41:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123815</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13810" sha1="bt8zbulwrg7ahq2q4qsq4fkn75uiayf" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator [[Franc II]] hám onıń ekinshi hayalı [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı|Mariya Tereza Burbon Neapollınıń]] úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]] menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde [[Parij|Parijde]] kardinal [[Jozef Fesh|Fesh]] penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi Shvarcenbergtiń balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan Napoleon atlı ul tuwıldı, imperator oǵan Rim patshası ataǵın berdi.

1812-jılı Mariya-Luiza Napoleon menen birge Drezdenǵa monarxlar syezdine baradı. Imperator Rossiyada urısıp atırǵan dáwirde ol Parijde regent bolip qaldı; 1813-1814-jılları da regentlikti saqlap qaldı. Parij iyeleniwinen aldın, imperator hayal 1814-jıl 29-martta balası menen Tyuilrini taslap, Bluaǵa kóship ótedi. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin olar Shenbrunda jasadı. Tariyxshı Andre Kastelo «Napoleonnıń balası» kitabında jazıwınsha, ol imperator menen ajırasqannan keyin balasınıń tárbiyasına kem-kem itibar berip, onı ákesinde kórgen. Sońınan ol Parmadan Venaǵa kelgen siyrek ushırasatuǵın xatlar menen bánt bolıp, onıń menen baylanıstan pútkilley qashqan.

Onıń ober-gofmarshalı etip Avstriya generalı graf Adam Albert fon Neypperg tayınlandı, ol Napoleonnıń ólimine shekem onıń súyiklisine aylandı. 1817-jılı onnan Albertina atlı qız, 1819-jılı bolsa Vilgelm Albrext atlı ul tuwdı. Nekeden tıs balalardıń tuwılıwı kóp waqıtqa shekem hátte Avstriya imperatorı, Mariya-Luizanıń atasınan da jasırıp kelingen. Napoleon 1821-jılı qaytıs boldı hám Mariya-Luiza 1821-jılı 8-avgustta Neyperg penen morganatlıq turmıs qurıwına eristi.

[[Fayl:Maria Luigia of Austria, duchess of Parma.jpg|250px|thumb|left|Mariya-Luiza portretı]]
1816-jılı Mariya-Luiza Fontenblo shártnaması tiykarında ózine imperator ataǵı menen berilgen Parma, Piachyenca hám Gvastallani basqarıwdı óz qolina aldı. Parmaǵa kóship kelip, ol jerde óziniń jeke úyine hám esapsız súyiklilerine iye boldı. Graf Neypperg óliminen son (1829-jıl 22-fevral) Mariya-Luiza graf Karl-Rene de Bombel (1834-jıl 17-fevral) penen jáne bir morganatlıq turmis qurdi. Onıń dáwirinde Parmada kópirler, emlewxanalar, mektepler qurilǵan. 1821-jılı jana opera teatrınıń qurılısı baslandı. Mariya-Luiza kishkene gercoglıqtıń eń súyikli húkimdarı bolıp qaldı.

Franciyanıń imperator hayalı 1847-jıl 17-dekabrde birinshi ómirlik joldasınan 26 jas ótip qaytıs boldı.

[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>bt8zbulwrg7ahq2q4qsq4fkn75uiayf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123816</id>
      <parentid>123815</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:42:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123816</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13842" sha1="frtgr3zvlgr86sfwromdrsolvha7ibd" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator [[Franc II]] hám onıń ekinshi hayalı [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı|Mariya Tereza Burbon Neapollınıń]] úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]] menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde [[Parij|Parijde]] kardinal [[Jozef Fesh|Fesh]] penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi [[Kael Filipp cu Shvarcenberg|Shvarcenbergtiń]] balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan Napoleon atlı ul tuwıldı, imperator oǵan Rim patshası ataǵın berdi.

1812-jılı Mariya-Luiza Napoleon menen birge Drezdenǵa monarxlar syezdine baradı. Imperator Rossiyada urısıp atırǵan dáwirde ol Parijde regent bolip qaldı; 1813-1814-jılları da regentlikti saqlap qaldı. Parij iyeleniwinen aldın, imperator hayal 1814-jıl 29-martta balası menen Tyuilrini taslap, Bluaǵa kóship ótedi. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin olar Shenbrunda jasadı. Tariyxshı Andre Kastelo «Napoleonnıń balası» kitabında jazıwınsha, ol imperator menen ajırasqannan keyin balasınıń tárbiyasına kem-kem itibar berip, onı ákesinde kórgen. Sońınan ol Parmadan Venaǵa kelgen siyrek ushırasatuǵın xatlar menen bánt bolıp, onıń menen baylanıstan pútkilley qashqan.

Onıń ober-gofmarshalı etip Avstriya generalı graf Adam Albert fon Neypperg tayınlandı, ol Napoleonnıń ólimine shekem onıń súyiklisine aylandı. 1817-jılı onnan Albertina atlı qız, 1819-jılı bolsa Vilgelm Albrext atlı ul tuwdı. Nekeden tıs balalardıń tuwılıwı kóp waqıtqa shekem hátte Avstriya imperatorı, Mariya-Luizanıń atasınan da jasırıp kelingen. Napoleon 1821-jılı qaytıs boldı hám Mariya-Luiza 1821-jılı 8-avgustta Neyperg penen morganatlıq turmıs qurıwına eristi.

[[Fayl:Maria Luigia of Austria, duchess of Parma.jpg|250px|thumb|left|Mariya-Luiza portretı]]
1816-jılı Mariya-Luiza Fontenblo shártnaması tiykarında ózine imperator ataǵı menen berilgen Parma, Piachyenca hám Gvastallani basqarıwdı óz qolina aldı. Parmaǵa kóship kelip, ol jerde óziniń jeke úyine hám esapsız súyiklilerine iye boldı. Graf Neypperg óliminen son (1829-jıl 22-fevral) Mariya-Luiza graf Karl-Rene de Bombel (1834-jıl 17-fevral) penen jáne bir morganatlıq turmis qurdi. Onıń dáwirinde Parmada kópirler, emlewxanalar, mektepler qurilǵan. 1821-jılı jana opera teatrınıń qurılısı baslandı. Mariya-Luiza kishkene gercoglıqtıń eń súyikli húkimdarı bolıp qaldı.

Franciyanıń imperator hayalı 1847-jıl 17-dekabrde birinshi ómirlik joldasınan 26 jas ótip qaytıs boldı.

[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>frtgr3zvlgr86sfwromdrsolvha7ibd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123817</id>
      <parentid>123816</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:42:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123817</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13858" sha1="f26pmbinpp8u0q0o71fhmo1d0qkzown" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator [[Franc II]] hám onıń ekinshi hayalı [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı|Mariya Tereza Burbon Neapollınıń]] úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]] menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde [[Parij|Parijde]] kardinal [[Jozef Fesh|Fesh]] penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi [[Kael Filipp cu Shvarcenberg|Shvarcenbergtiń]] balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan [[Napoleon II|Napoleon]] atlı ul tuwıldı, imperator oǵan Rim patshası ataǵın berdi.

1812-jılı Mariya-Luiza Napoleon menen birge Drezdenǵa monarxlar syezdine baradı. Imperator Rossiyada urısıp atırǵan dáwirde ol Parijde regent bolip qaldı; 1813-1814-jılları da regentlikti saqlap qaldı. Parij iyeleniwinen aldın, imperator hayal 1814-jıl 29-martta balası menen Tyuilrini taslap, Bluaǵa kóship ótedi. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin olar Shenbrunda jasadı. Tariyxshı Andre Kastelo «Napoleonnıń balası» kitabında jazıwınsha, ol imperator menen ajırasqannan keyin balasınıń tárbiyasına kem-kem itibar berip, onı ákesinde kórgen. Sońınan ol Parmadan Venaǵa kelgen siyrek ushırasatuǵın xatlar menen bánt bolıp, onıń menen baylanıstan pútkilley qashqan.

Onıń ober-gofmarshalı etip Avstriya generalı graf Adam Albert fon Neypperg tayınlandı, ol Napoleonnıń ólimine shekem onıń súyiklisine aylandı. 1817-jılı onnan Albertina atlı qız, 1819-jılı bolsa Vilgelm Albrext atlı ul tuwdı. Nekeden tıs balalardıń tuwılıwı kóp waqıtqa shekem hátte Avstriya imperatorı, Mariya-Luizanıń atasınan da jasırıp kelingen. Napoleon 1821-jılı qaytıs boldı hám Mariya-Luiza 1821-jılı 8-avgustta Neyperg penen morganatlıq turmıs qurıwına eristi.

[[Fayl:Maria Luigia of Austria, duchess of Parma.jpg|250px|thumb|left|Mariya-Luiza portretı]]
1816-jılı Mariya-Luiza Fontenblo shártnaması tiykarında ózine imperator ataǵı menen berilgen Parma, Piachyenca hám Gvastallani basqarıwdı óz qolina aldı. Parmaǵa kóship kelip, ol jerde óziniń jeke úyine hám esapsız súyiklilerine iye boldı. Graf Neypperg óliminen son (1829-jıl 22-fevral) Mariya-Luiza graf Karl-Rene de Bombel (1834-jıl 17-fevral) penen jáne bir morganatlıq turmis qurdi. Onıń dáwirinde Parmada kópirler, emlewxanalar, mektepler qurilǵan. 1821-jılı jana opera teatrınıń qurılısı baslandı. Mariya-Luiza kishkene gercoglıqtıń eń súyikli húkimdarı bolıp qaldı.

Franciyanıń imperator hayalı 1847-jıl 17-dekabrde birinshi ómirlik joldasınan 26 jas ótip qaytıs boldı.

[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>f26pmbinpp8u0q0o71fhmo1d0qkzown</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123818</id>
      <parentid>123817</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:42:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123818</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13862" sha1="ehk4jql7aqk23b6pzfsox4a9szd2oa8" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator [[Franc II]] hám onıń ekinshi hayalı [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı|Mariya Tereza Burbon Neapollınıń]] úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]] menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde [[Parij|Parijde]] kardinal [[Jozef Fesh|Fesh]] penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi [[Kael Filipp cu Shvarcenberg|Shvarcenbergtiń]] balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan [[Napoleon II|Napoleon]] atlı ul tuwıldı, imperator oǵan [[Rim patshası]] ataǵın berdi.

1812-jılı Mariya-Luiza Napoleon menen birge Drezdenǵa monarxlar syezdine baradı. Imperator Rossiyada urısıp atırǵan dáwirde ol Parijde regent bolip qaldı; 1813-1814-jılları da regentlikti saqlap qaldı. Parij iyeleniwinen aldın, imperator hayal 1814-jıl 29-martta balası menen Tyuilrini taslap, Bluaǵa kóship ótedi. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin olar Shenbrunda jasadı. Tariyxshı Andre Kastelo «Napoleonnıń balası» kitabında jazıwınsha, ol imperator menen ajırasqannan keyin balasınıń tárbiyasına kem-kem itibar berip, onı ákesinde kórgen. Sońınan ol Parmadan Venaǵa kelgen siyrek ushırasatuǵın xatlar menen bánt bolıp, onıń menen baylanıstan pútkilley qashqan.

Onıń ober-gofmarshalı etip Avstriya generalı graf Adam Albert fon Neypperg tayınlandı, ol Napoleonnıń ólimine shekem onıń súyiklisine aylandı. 1817-jılı onnan Albertina atlı qız, 1819-jılı bolsa Vilgelm Albrext atlı ul tuwdı. Nekeden tıs balalardıń tuwılıwı kóp waqıtqa shekem hátte Avstriya imperatorı, Mariya-Luizanıń atasınan da jasırıp kelingen. Napoleon 1821-jılı qaytıs boldı hám Mariya-Luiza 1821-jılı 8-avgustta Neyperg penen morganatlıq turmıs qurıwına eristi.

[[Fayl:Maria Luigia of Austria, duchess of Parma.jpg|250px|thumb|left|Mariya-Luiza portretı]]
1816-jılı Mariya-Luiza Fontenblo shártnaması tiykarında ózine imperator ataǵı menen berilgen Parma, Piachyenca hám Gvastallani basqarıwdı óz qolina aldı. Parmaǵa kóship kelip, ol jerde óziniń jeke úyine hám esapsız súyiklilerine iye boldı. Graf Neypperg óliminen son (1829-jıl 22-fevral) Mariya-Luiza graf Karl-Rene de Bombel (1834-jıl 17-fevral) penen jáne bir morganatlıq turmis qurdi. Onıń dáwirinde Parmada kópirler, emlewxanalar, mektepler qurilǵan. 1821-jılı jana opera teatrınıń qurılısı baslandı. Mariya-Luiza kishkene gercoglıqtıń eń súyikli húkimdarı bolıp qaldı.

Franciyanıń imperator hayalı 1847-jıl 17-dekabrde birinshi ómirlik joldasınan 26 jas ótip qaytıs boldı.

[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>ehk4jql7aqk23b6pzfsox4a9szd2oa8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123819</id>
      <parentid>123818</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:43:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123819</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13891" sha1="4nkiqjdy2fz27zsg0to2mvq6p5dxpsf" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator [[Franc II]] hám onıń ekinshi hayalı [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı|Mariya Tereza Burbon Neapollınıń]] úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]] menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde [[Parij|Parijde]] kardinal [[Jozef Fesh|Fesh]] penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi [[Kael Filipp cu Shvarcenberg|Shvarcenbergtiń]] balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan [[Napoleon II|Napoleon]] atlı ul tuwıldı, imperator oǵan [[Rim patshası]] ataǵın berdi.

1812-jılı Mariya-Luiza Napoleon menen birge Drezdenǵa monarxlar syezdine baradı. Imperator [[Franciya-Rossiya urısı|Rossiyada urısıp atırǵan dáwirde]] ol Parijde regent bolip qaldı; 1813-1814-jılları da regentlikti saqlap qaldı. Parij iyeleniwinen aldın, imperator hayal 1814-jıl 29-martta balası menen Tyuilrini taslap, Bluaǵa kóship ótedi. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin olar Shenbrunda jasadı. Tariyxshı Andre Kastelo «Napoleonnıń balası» kitabında jazıwınsha, ol imperator menen ajırasqannan keyin balasınıń tárbiyasına kem-kem itibar berip, onı ákesinde kórgen. Sońınan ol Parmadan Venaǵa kelgen siyrek ushırasatuǵın xatlar menen bánt bolıp, onıń menen baylanıstan pútkilley qashqan.

Onıń ober-gofmarshalı etip Avstriya generalı graf Adam Albert fon Neypperg tayınlandı, ol Napoleonnıń ólimine shekem onıń súyiklisine aylandı. 1817-jılı onnan Albertina atlı qız, 1819-jılı bolsa Vilgelm Albrext atlı ul tuwdı. Nekeden tıs balalardıń tuwılıwı kóp waqıtqa shekem hátte Avstriya imperatorı, Mariya-Luizanıń atasınan da jasırıp kelingen. Napoleon 1821-jılı qaytıs boldı hám Mariya-Luiza 1821-jılı 8-avgustta Neyperg penen morganatlıq turmıs qurıwına eristi.

[[Fayl:Maria Luigia of Austria, duchess of Parma.jpg|250px|thumb|left|Mariya-Luiza portretı]]
1816-jılı Mariya-Luiza Fontenblo shártnaması tiykarında ózine imperator ataǵı menen berilgen Parma, Piachyenca hám Gvastallani basqarıwdı óz qolina aldı. Parmaǵa kóship kelip, ol jerde óziniń jeke úyine hám esapsız súyiklilerine iye boldı. Graf Neypperg óliminen son (1829-jıl 22-fevral) Mariya-Luiza graf Karl-Rene de Bombel (1834-jıl 17-fevral) penen jáne bir morganatlıq turmis qurdi. Onıń dáwirinde Parmada kópirler, emlewxanalar, mektepler qurilǵan. 1821-jılı jana opera teatrınıń qurılısı baslandı. Mariya-Luiza kishkene gercoglıqtıń eń súyikli húkimdarı bolıp qaldı.

Franciyanıń imperator hayalı 1847-jıl 17-dekabrde birinshi ómirlik joldasınan 26 jas ótip qaytıs boldı.

[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>4nkiqjdy2fz27zsg0to2mvq6p5dxpsf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123820</id>
      <parentid>123819</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T03:43:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123820</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13931" sha1="j8h1ivmemk067xiidb8ebwsuv25weng" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Mariya-Luiza Avstriyalı
| negizgi atı          = {{lang-fr|Marie-Louise d'Autriche}}&lt;br&gt;{{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}
| súwret               = L'impératriceMarie-Louise.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  = Mariya-Luiza portreti, Fransua Jerar.
| qatarlıq sanı        =
| lawazım              = Franciya imperator hayalı
| bayraq               = Flag_of_France.svg
| bayraq2              = Arms of the French Empire3.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      =
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1810|1810-jıl]] [[1-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]]
| keyingi isker        = [[Mariya Amaliya Neapollı]] (Franciya xanzadası sıpatında)&lt;br&gt;[[Evgeniya de Montixo]] (Franciya imperator hayalı sıpatında)
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = Parma gercoginyası
| bayraq_2             = Flag of the Duchy of Parma.svg
| bayraq2_2            = Ducal Coat of Arms of Parma (1748-1802).svg
| lawazımdaǵı atı_2    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Ferdinand I (Parma gercogı)|Ferdinand I]]
| keyingi isker_2      = [[Karl II (Parma gercogı)|Karl II]]
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            =
| bayraq_3             =
| bayraq2_3            =
| lawazımdaǵı atı_3    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    =
| lawazımnan ketiw sánesi_3  =
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      =
| keyingi isker_3      =
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            =
| bayraq_4             =
| bayraq2_4            =
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 =
| lawazımnan ketiw sánesi_4 =
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      =
| keyingi isker_4      =
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      = [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]]
| tuwılǵan ornı        = [[Vena]], [[Avstriya ercgercogligi]], [[Muqaddes Rim imperiyası]]
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]]
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Parma]], [[Italiya]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Gabsburglar]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = ''1-shı:'' [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]&lt;br&gt;''2-shı:'' Adam Albert fon Neypperg&lt;br&gt;''3-shı:'' Karl-Rene de Bombel
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''ulı:''' [[Napoleon II]]&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;'''qızı:''' Albertina&lt;br&gt;'''ulı:''' Vilgelm Albrext
| ákesi                = [[Franc II]]
| anası                = [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Signatur Marie-Louise von Österreich.PNG
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Mariya-Luiza Avstriyalı''' ({{lang-de|Marie-Louise von Österreich}}; [[1791|1791-jıl]] [[12-dekabr]], [[Vena]] — [[1847|1847-jıl]] [[17-dekabr]], [[Parma]]) — 1806-jılı Avstriya imperatorı bolǵan [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı [[Franc II]] nıń qızı, [[Mariya-Antuanetta|Mariya-Antuanettanıń]] aqlıq qızı. [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] nıń ekinshi zayıbı, 1810-1814-jılları Franciya imperator hayalı. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin — Parma, Piyachenca hám Gvastalla gercoginyası.

== Biografiyası ==
Imperator [[Franc II]] hám onıń ekinshi hayalı [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı|Mariya Tereza Burbon Neapollınıń]] úlken qızı.

[[Fayl:Napoleon Marie Louise Marriage1.jpeg|250px|thumb|left|Napoleon hám Mariya-Luizanıń nekesi. Súwretshi Jorj Ruje.]]
1809-jılǵı urıstan keyin Napoleon [[Jozefina de Bogarne|Jozefina Bogarne]] menen ajırasıp, Mariya-Luizanı ózine juptı etip tanladı hám 1810-jıl 1-aprelde [[Parij|Parijde]] kardinal [[Jozef Fesh|Fesh]] penen nekeden ótti. Zamanlasınıń aytıwınsha, Parij Mariya-Luizanıń keliwine «ya shadlıq, ya quwanısh» bildirmegen. Neke toyı Avstriya elshisi [[Kael Filipp cu Shvarcenberg|Shvarcenbergtiń]] balındaǵı qorqınıshlı órt penen tamamlandı.

1811-jılı Mariya-Luizadan [[Napoleon II|Napoleon]] atlı ul tuwıldı, imperator oǵan [[Rim patshası]] ataǵın berdi.

1812-jılı Mariya-Luiza Napoleon menen birge Drezdenǵa monarxlar syezdine baradı. Imperator [[Franciya-Rossiya urısı|Rossiyada urısıp atırǵan dáwirde]] ol Parijde regent bolip qaldı; 1813-1814-jılları da regentlikti saqlap qaldı. [[Parijdıń basıp alınıwı (1814)|Parij iyeleniwinen]] aldın, imperator hayal 1814-jıl 29-martta balası menen Tyuilrini taslap, Bluaǵa kóship ótedi. Napoleon octavkaǵa shıqqannan keyin olar Shenbrunda jasadı. Tariyxshı Andre Kastelo «Napoleonnıń balası» kitabında jazıwınsha, ol imperator menen ajırasqannan keyin balasınıń tárbiyasına kem-kem itibar berip, onı ákesinde kórgen. Sońınan ol Parmadan Venaǵa kelgen siyrek ushırasatuǵın xatlar menen bánt bolıp, onıń menen baylanıstan pútkilley qashqan.

Onıń ober-gofmarshalı etip Avstriya generalı graf Adam Albert fon Neypperg tayınlandı, ol Napoleonnıń ólimine shekem onıń súyiklisine aylandı. 1817-jılı onnan Albertina atlı qız, 1819-jılı bolsa Vilgelm Albrext atlı ul tuwdı. Nekeden tıs balalardıń tuwılıwı kóp waqıtqa shekem hátte Avstriya imperatorı, Mariya-Luizanıń atasınan da jasırıp kelingen. Napoleon 1821-jılı qaytıs boldı hám Mariya-Luiza 1821-jılı 8-avgustta Neyperg penen morganatlıq turmıs qurıwına eristi.

[[Fayl:Maria Luigia of Austria, duchess of Parma.jpg|250px|thumb|left|Mariya-Luiza portretı]]
1816-jılı Mariya-Luiza Fontenblo shártnaması tiykarında ózine imperator ataǵı menen berilgen Parma, Piachyenca hám Gvastallani basqarıwdı óz qolina aldı. Parmaǵa kóship kelip, ol jerde óziniń jeke úyine hám esapsız súyiklilerine iye boldı. Graf Neypperg óliminen son (1829-jıl 22-fevral) Mariya-Luiza graf Karl-Rene de Bombel (1834-jıl 17-fevral) penen jáne bir morganatlıq turmis qurdi. Onıń dáwirinde Parmada kópirler, emlewxanalar, mektepler qurilǵan. 1821-jılı jana opera teatrınıń qurılısı baslandı. Mariya-Luiza kishkene gercoglıqtıń eń súyikli húkimdarı bolıp qaldı.

Franciyanıń imperator hayalı 1847-jıl 17-dekabrde birinshi ómirlik joldasınan 26 jas ótip qaytıs boldı.

[[Kategoriya:Franciya imperator hayalları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringiyalılar]]
[[Kategoriya:Napoleon I shańaraǵı]]
[[Kategoriya:Avstriya ercgercogları]]
[[Kategoriya:Chexiya malikaları]]</text>
      <sha1>j8h1ivmemk067xiidb8ebwsuv25weng</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Úlgi:Potd/2025-07-03</title>
    <ns>10</ns>
    <id>25517</id>
    <revision>
      <id>123822</id>
      <timestamp>2025-07-02T05:56:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>4819</id>
      </contributor>
      <comment>Taza bet jaratıldı: «Real Monasterio de San Juan de la Peña, Huesca, España, 2023-01-05, DD 48-50 HDR.jpg»</comment>
      <origin>123822</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="86" sha1="4yptpsgh1ydov1x3mjy04nd3qftira4" xml:space="preserve">Real Monasterio de San Juan de la Peña, Huesca, España, 2023-01-05, DD 48-50 HDR.jpg</text>
      <sha1>4yptpsgh1ydov1x3mjy04nd3qftira4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Úlgi:Motd/2025-07-03</title>
    <ns>10</ns>
    <id>25518</id>
    <revision>
      <id>123823</id>
      <timestamp>2025-07-02T06:01:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>4819</id>
      </contributor>
      <comment>Taza bet jaratıldı: «Climate-Morrisjm-18May2023.ogg»</comment>
      <origin>123823</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" sha1="q0lkuw9fcg303btvo87ac9xyvqetzjv" xml:space="preserve">Climate-Morrisjm-18May2023.ogg</text>
      <sha1>q0lkuw9fcg303btvo87ac9xyvqetzjv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Franc II</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25519</id>
    <revision>
      <id>123832</id>
      <timestamp>2025-07-02T07:24:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>Taza bet jaratıldı: «{{Mámleketlik isker infoqutısı | qaraqalpaqsha atı    = Franc II | negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}} | súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg | súwret uzınlıǵı      = 300px | súwret túsindirmesi  = | qatarlıq sanı        = 1 | lawazım              = Avstriya imperatorı  | bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border | bayraq2              = Genealogical arms House of...»</comment>
      <origin>123832</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10354" sha1="7p62omr9rqdzpn06orqp6m0p9eirdux" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı =
| tuwılǵan sánesi      =
| tuwılǵan ornı        =
| qaytıs bolǵan sánesi =
| qaytıs bolǵan ornı   =
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          =
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                =
| anası                =
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}</text>
      <sha1>7p62omr9rqdzpn06orqp6m0p9eirdux</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123833</id>
      <parentid>123832</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T07:29:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123833</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10801" sha1="rl75b83zuej6yg53d0103x21vzf93jv" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyı|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}</text>
      <sha1>rl75b83zuej6yg53d0103x21vzf93jv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123834</id>
      <parentid>123833</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T07:47:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123834</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11131" sha1="40134285cjhei6a9o4nqhlqfn3up0jv" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; 1768-jıl 12-fevral, Florenciya — 1835-jıl 2-mart, Vena) — Muqaddes Rim imperiyasınıń aqırǵı imperatorı, Franc I atı menen Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshas (1792-jildan) Gabsburg-Lotaringiya úyinen.</text>
      <sha1>40134285cjhei6a9o4nqhlqfn3up0jv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123835</id>
      <parentid>123834</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T07:47:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123835</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11140" sha1="gjrgn4ycdqccug4drevyz626q19xfg4" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] 12-fevral, Florenciya — 1835-jıl 2-mart, Vena) — Muqaddes Rim imperiyasınıń aqırǵı imperatorı, Franc I atı menen Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshas (1792-jildan) Gabsburg-Lotaringiya úyinen.</text>
      <sha1>gjrgn4ycdqccug4drevyz626q19xfg4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123836</id>
      <parentid>123835</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T07:48:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123836</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11144" sha1="kyw9hz0hk9oreswii0e6m845s0rjwh2" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], Florenciya — 1835-jıl 2-mart, Vena) — Muqaddes Rim imperiyasınıń aqırǵı imperatorı, Franc I atı menen Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshas (1792-jildan) Gabsburg-Lotaringiya úyinen.</text>
      <sha1>kyw9hz0hk9oreswii0e6m845s0rjwh2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123837</id>
      <parentid>123836</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T07:48:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123837</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11148" sha1="guejztour3k7mk5l6z8z5uqbdg9u34p" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — 1835-jıl 2-mart, Vena) — Muqaddes Rim imperiyasınıń aqırǵı imperatorı, Franc I atı menen Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshas (1792-jildan) Gabsburg-Lotaringiya úyinen.</text>
      <sha1>guejztour3k7mk5l6z8z5uqbdg9u34p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123838</id>
      <parentid>123837</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T07:48:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123838</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11157" sha1="krlhvosmm7ess7bdwm4sd3al1nd0cpy" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — [[1835|1835-jıl]] 2-mart, Vena) — Muqaddes Rim imperiyasınıń aqırǵı imperatorı, Franc I atı menen Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshas (1792-jildan) Gabsburg-Lotaringiya úyinen.</text>
      <sha1>krlhvosmm7ess7bdwm4sd3al1nd0cpy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123839</id>
      <parentid>123838</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T07:48:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123839</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11161" sha1="m52owgfhwten3p9z2o9ql3i78y1b0p4" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]], Vena) — Muqaddes Rim imperiyasınıń aqırǵı imperatorı, Franc I atı menen Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshas (1792-jildan) Gabsburg-Lotaringiya úyinen.</text>
      <sha1>m52owgfhwten3p9z2o9ql3i78y1b0p4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123840</id>
      <parentid>123839</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T07:48:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123840</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11165" sha1="e0vzthyzb9duzs358u6g8n4ki2duxmz" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]], [[Vena]]) — Muqaddes Rim imperiyasınıń aqırǵı imperatorı, Franc I atı menen Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshas (1792-jildan) Gabsburg-Lotaringiya úyinen.</text>
      <sha1>e0vzthyzb9duzs358u6g8n4ki2duxmz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123841</id>
      <parentid>123840</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T07:48:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123841</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11194" sha1="djrz1qfu35pxcpb8whmpy8tresck47s" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]], [[Vena]]) — [[Muqaddes Rim imperiyası|Muqaddes Rim imperiyasınıń]] aqırǵı imperatorı, Franc I atı menen Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshas (1792-jildan) Gabsburg-Lotaringiya úyinen.</text>
      <sha1>djrz1qfu35pxcpb8whmpy8tresck47s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123842</id>
      <parentid>123841</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T07:49:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123842</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11200" sha1="ppgbgyyp8tgyu73pcq2ejx11r3gsm0l" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]], [[Vena]]) — [[Muqaddes Rim imperiyası|Muqaddes Rim imperiyasınıń]] aqırǵı imperatorı, '''Franc I''' atı menen Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshas (1792-jildan) Gabsburg-Lotaringiya úyinen.</text>
      <sha1>ppgbgyyp8tgyu73pcq2ejx11r3gsm0l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123843</id>
      <parentid>123842</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T07:49:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123843</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11204" sha1="bzx8l2r1b02aa9z2sl32v7imenne4po" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]], [[Vena]]) — [[Muqaddes Rim imperiyası|Muqaddes Rim imperiyasınıń]] aqırǵı imperatorı, '''Franc I''' atı menen — Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshas (1792-jildan) Gabsburg-Lotaringiya úyinen.</text>
      <sha1>bzx8l2r1b02aa9z2sl32v7imenne4po</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123844</id>
      <parentid>123843</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T07:49:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123844</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11234" sha1="5ug1joh0z2vozchycuj1rm38nmjnx58" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]], [[Vena]]) — [[Muqaddes Rim imperiyası|Muqaddes Rim imperiyasınıń]] aqırǵı imperatorı, '''Franc I''' atı menen — Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshas (1792-jildan) [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya]] úyinen.</text>
      <sha1>5ug1joh0z2vozchycuj1rm38nmjnx58</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123845</id>
      <parentid>123844</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T07:49:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123845</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11237" sha1="7r22vkzhc4h7jkok2qnqzn8bdav5rff" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      =
| balaları             =
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = 
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]], [[Vena]]) — [[Muqaddes Rim imperiyası|Muqaddes Rim imperiyasınıń]] aqırǵı imperatorı, '''Franc I''' atı menen — Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshası (1792-jildan), [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya]] úyinen.</text>
      <sha1>7r22vkzhc4h7jkok2qnqzn8bdav5rff</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123846</id>
      <parentid>123845</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T08:15:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123846</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11853" sha1="kddeb8uqbs2qub565albylztc2s6tdo" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = 1) [[Elizaveta Vyurtemberglı (1767—1790)|Elizaveta Vyurtemberglı]] (21.04.1767—18.02.1790)&lt;br&gt;2) [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]] (6.06.1772—13.04.1807)&lt;br&gt;3) [[Mariya Lyudovika Modenalı]] (14.12.1787—7.04.1816)&lt;br&gt;4) [[Karolina Avgusta Bavariyalı]] (8.02.1792—9.02.1873)
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;Lyudovika Elizaveta&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;[[Mariya-Luiza Avstriyalı|Mariya-Luiza]], [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]], [[Mariya Leopoldina Avstriyalı|Mariya Leopoldina]], [[Klementina Avstriyalı|Mariya Klementina]], Mariya Karolina, Franc Karl, Mariya Anna
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Francis_II_signature.jpg
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]], [[Vena]]) — [[Muqaddes Rim imperiyası|Muqaddes Rim imperiyasınıń]] aqırǵı imperatorı, '''Franc I''' atı menen — Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshası (1792-jildan), [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya]] úyinen.</text>
      <sha1>kddeb8uqbs2qub565albylztc2s6tdo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123847</id>
      <parentid>123846</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T08:16:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123847</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11889" sha1="465ep4cuij7nxgbpbu7btt4990jpxxd" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = 1) [[Elizaveta Vyurtemberglı (1767—1790)|Elizaveta Vyurtemberglı]] (21.04.1767—18.02.1790)&lt;br&gt;2) [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]] (6.06.1772—13.04.1807)&lt;br&gt;3) [[Mariya Lyudovika Modenalı]] (14.12.1787—7.04.1816)&lt;br&gt;4) [[Karolina Avgusta Bavariyalı]] (8.02.1792—9.02.1873)
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;Lyudovika Elizaveta&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;[[Mariya-Luiza Avstriyalı|Mariya-Luiza]], [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]], [[Mariya Leopoldina Avstriyalı|Mariya Leopoldina]], [[Klementina Avstriyalı|Mariya Klementina]], Mariya Karolina, Franc Karl, Mariya Anna
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Francis_II_signature.jpg
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]], [[Vena]]) — [[Muqaddes Rim imperiyası|Muqaddes Rim imperiyasınıń]] aqırǵı imperatorı, '''Franc I''' atı menen — Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshası (1792-jildan), [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya]] úyinen.

== Hákimiyatqa kelgenge shekem ==</text>
      <sha1>465ep4cuij7nxgbpbu7btt4990jpxxd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123848</id>
      <parentid>123847</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T08:21:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Hákimiyatqa kelgenge shekem */</comment>
      <origin>123848</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13571" sha1="mzdk35rjjnpvvj44def9294psu40pfc" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = 1) [[Elizaveta Vyurtemberglı (1767—1790)|Elizaveta Vyurtemberglı]] (21.04.1767—18.02.1790)&lt;br&gt;2) [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]] (6.06.1772—13.04.1807)&lt;br&gt;3) [[Mariya Lyudovika Modenalı]] (14.12.1787—7.04.1816)&lt;br&gt;4) [[Karolina Avgusta Bavariyalı]] (8.02.1792—9.02.1873)
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;Lyudovika Elizaveta&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;[[Mariya-Luiza Avstriyalı|Mariya-Luiza]], [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]], [[Mariya Leopoldina Avstriyalı|Mariya Leopoldina]], [[Klementina Avstriyalı|Mariya Klementina]], Mariya Karolina, Franc Karl, Mariya Anna
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Francis_II_signature.jpg
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]], [[Vena]]) — [[Muqaddes Rim imperiyası|Muqaddes Rim imperiyasınıń]] aqırǵı imperatorı, '''Franc I''' atı menen — Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshası (1792-jildan), [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya]] úyinen.

== Hákimiyatqa kelgenge shekem ==
Bolajaq imperator Leopold II hám Ispaniya patshası Karl III nıń qızı Mariya-Luiza Ispaniyalınıń balası.

Balalıǵın Florenciyada ótkergen, 1784-jıldan baslap Vena qalasında oqıw processine ózi basshılıq etken dayısı Iosif II sarayında tárbiyalanǵan. Onıń intizamlı rejimi Leopoldtıń keńpeyil Florenciya sarayına keskin qarama-qarsı edi. Biraq imperator onı uqıbı kem, júdá ójet jigit, ózimshil, ilimge onsha uqıbı joq, salqın esapqa súyenedi dep esapladı. Bul sıpatlardı Franctiń ustazları da tolıqtıradı: oqıw oǵan bárqulla ańsatqa túse bermeytuǵın edi. Jas ercgercog ózin-ózi ajıratıp tasladı, sebebi bul onı ózin-ózi támiyinlewge múmkinshilik berer edi, sebebi Iosif Franctiń «ózin-ózi basqara almaytuǵının, ózinshe pikirley almaytuǵının» sezdi. Solay bolsa da, Franc óz ájaǵasınan qorıqsa da, ogan júdá ırza edi.

1788-jılı Vyurtemberg malikası Elizaveta-Vilgelminaǵa úylendi.

Túrkler menen urısta jeke mártligin kórsetken; 1789-jılǵı atlanısta ol hátte bas komandir bolǵan, biraq atına ǵana; haqıyqatında oǵan feldmarshal Laudon basshılıq etken.

Iosif II qaytıs bolǵannan keyin (1790-jıl 20-fevral) atası Leopold Veneǵa kelgenge shekem (12-mart) Franc mámleket regenti edi; húkimet basında ele Kaunic turar edi. 1791-jılı ol Francuz revolyuciyasına qarsı háreketler rejesin islep shiqqan Pilnica húkimdarlar syezdinde qatnastı; bul jerde ol Prussiya taj shahzadası, keyinirek patsha Fridrix Vilgelm III menen jaqınnan baylanıstı. Óz omirindegi eń áhmiyetli waqıyalardıń barlıǵın kúndeliklerine tolıq jazıp baratuǵın ádeti bar edi.</text>
      <sha1>mzdk35rjjnpvvj44def9294psu40pfc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123849</id>
      <parentid>123848</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T08:21:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Hákimiyatqa kelgenge shekem */</comment>
      <origin>123849</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13647" sha1="r78gj4926fx93lfs8zjanqapxhusujc" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = 1) [[Elizaveta Vyurtemberglı (1767—1790)|Elizaveta Vyurtemberglı]] (21.04.1767—18.02.1790)&lt;br&gt;2) [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]] (6.06.1772—13.04.1807)&lt;br&gt;3) [[Mariya Lyudovika Modenalı]] (14.12.1787—7.04.1816)&lt;br&gt;4) [[Karolina Avgusta Bavariyalı]] (8.02.1792—9.02.1873)
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;Lyudovika Elizaveta&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;[[Mariya-Luiza Avstriyalı|Mariya-Luiza]], [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]], [[Mariya Leopoldina Avstriyalı|Mariya Leopoldina]], [[Klementina Avstriyalı|Mariya Klementina]], Mariya Karolina, Franc Karl, Mariya Anna
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Francis_II_signature.jpg
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]], [[Vena]]) — [[Muqaddes Rim imperiyası|Muqaddes Rim imperiyasınıń]] aqırǵı imperatorı, '''Franc I''' atı menen — Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshası (1792-jildan), [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya]] úyinen.

== Hákimiyatqa kelgenge shekem ==
Bolajaq imperator Leopold II hám Ispaniya patshası Karl III nıń qızı Mariya-Luiza Ispaniyalınıń balası.

Balalıǵın Florenciyada ótkergen, 1784-jıldan baslap Vena qalasında oqıw processine ózi basshılıq etken dayısı Iosif II sarayında tárbiyalanǵan. Onıń intizamlı rejimi Leopoldtıń keńpeyil Florenciya sarayına keskin qarama-qarsı edi. Biraq imperator onı uqıbı kem, júdá ójet jigit, ózimshil, ilimge onsha uqıbı joq, salqın esapqa súyenedi dep esapladı. Bul sıpatlardı Franctiń ustazları da tolıqtıradı: oqıw oǵan bárqulla ańsatqa túse bermeytuǵın edi. Jas ercgercog ózin-ózi ajıratıp tasladı, sebebi bul onı ózin-ózi támiyinlewge múmkinshilik berer edi, sebebi Iosif Franctiń «ózin-ózi basqara almaytuǵının, ózinshe pikirley almaytuǵının» sezdi. Solay bolsa da, Franc óz ájaǵasınan qorıqsa da, ogan júdá ırza edi.

1788-jılı Vyurtemberg malikası Elizaveta-Vilgelminaǵa úylendi.

Túrkler menen urısta jeke mártligin kórsetken; 1789-jılǵı atlanısta ol hátte bas komandir bolǵan, biraq atına ǵana; haqıyqatında oǵan feldmarshal Laudon basshılıq etken.

Iosif II qaytıs bolǵannan keyin (1790-jıl 20-fevral) atası Leopold Veneǵa kelgenge shekem (12-mart) Franc mámleket regenti edi; húkimet basında ele Kaunic turar edi. 1791-jılı ol Francuz revolyuciyasına qarsı háreketler rejesin islep shiqqan Pilnica húkimdarlar syezdinde qatnastı; bul jerde ol Prussiya taj shahzadası, keyinirek patsha Fridrix Vilgelm III menen jaqınnan baylanıstı. Óz omirindegi eń áhmiyetli waqıyalardıń barlıǵın kúndeliklerine tolıq jazıp baratuǵın ádeti bar edi.

== Revolyuciyalıq Franciyaǵa qarsı gúres hám Polshanıń bóliniwi ==</text>
      <sha1>r78gj4926fx93lfs8zjanqapxhusujc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123850</id>
      <parentid>123849</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T08:25:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Revolyuciyalıq Franciyaǵa qarsı gúres hám Polshanıń bóliniwi */</comment>
      <origin>123850</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15043" sha1="h985ky9jny4jyc5cpfmsvabrev11mew" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = 1) [[Elizaveta Vyurtemberglı (1767—1790)|Elizaveta Vyurtemberglı]] (21.04.1767—18.02.1790)&lt;br&gt;2) [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]] (6.06.1772—13.04.1807)&lt;br&gt;3) [[Mariya Lyudovika Modenalı]] (14.12.1787—7.04.1816)&lt;br&gt;4) [[Karolina Avgusta Bavariyalı]] (8.02.1792—9.02.1873)
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;Lyudovika Elizaveta&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;[[Mariya-Luiza Avstriyalı|Mariya-Luiza]], [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]], [[Mariya Leopoldina Avstriyalı|Mariya Leopoldina]], [[Klementina Avstriyalı|Mariya Klementina]], Mariya Karolina, Franc Karl, Mariya Anna
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Francis_II_signature.jpg
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]], [[Vena]]) — [[Muqaddes Rim imperiyası|Muqaddes Rim imperiyasınıń]] aqırǵı imperatorı, '''Franc I''' atı menen — Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshası (1792-jildan), [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya]] úyinen.

== Hákimiyatqa kelgenge shekem ==
Bolajaq imperator Leopold II hám Ispaniya patshası Karl III nıń qızı Mariya-Luiza Ispaniyalınıń balası.

Balalıǵın Florenciyada ótkergen, 1784-jıldan baslap Vena qalasında oqıw processine ózi basshılıq etken dayısı Iosif II sarayında tárbiyalanǵan. Onıń intizamlı rejimi Leopoldtıń keńpeyil Florenciya sarayına keskin qarama-qarsı edi. Biraq imperator onı uqıbı kem, júdá ójet jigit, ózimshil, ilimge onsha uqıbı joq, salqın esapqa súyenedi dep esapladı. Bul sıpatlardı Franctiń ustazları da tolıqtıradı: oqıw oǵan bárqulla ańsatqa túse bermeytuǵın edi. Jas ercgercog ózin-ózi ajıratıp tasladı, sebebi bul onı ózin-ózi támiyinlewge múmkinshilik berer edi, sebebi Iosif Franctiń «ózin-ózi basqara almaytuǵının, ózinshe pikirley almaytuǵının» sezdi. Solay bolsa da, Franc óz ájaǵasınan qorıqsa da, ogan júdá ırza edi.

1788-jılı Vyurtemberg malikası Elizaveta-Vilgelminaǵa úylendi.

Túrkler menen urısta jeke mártligin kórsetken; 1789-jılǵı atlanısta ol hátte bas komandir bolǵan, biraq atına ǵana; haqıyqatında oǵan feldmarshal Laudon basshılıq etken.

Iosif II qaytıs bolǵannan keyin (1790-jıl 20-fevral) atası Leopold Veneǵa kelgenge shekem (12-mart) Franc mámleket regenti edi; húkimet basında ele Kaunic turar edi. 1791-jılı ol Francuz revolyuciyasına qarsı háreketler rejesin islep shiqqan Pilnica húkimdarlar syezdinde qatnastı; bul jerde ol Prussiya taj shahzadası, keyinirek patsha Fridrix Vilgelm III menen jaqınnan baylanıstı. Óz omirindegi eń áhmiyetli waqıyalardıń barlıǵın kúndeliklerine tolıq jazıp baratuǵın ádeti bar edi.

== Revolyuciyalıq Franciyaǵa qarsı gúres hám Polshanıń bóliniwi ==
1792-jıl 1-martta Leopold II nıń ólimi oni Avstriya taxtına shiǵardı; sonnan keyin ol imperator etip saylandı hám 14-iyul kúni Frankfurt-Mayn qalasında taj kiygizildi; usı saltanatlar waqtında Franc ápiwayılıq hám únemlewge bolǵan úlken muhabbatın ashtı. Zamanlaslarınıń gúwalıq beriwinshe, imperator mámleket ǵamxorlıǵınıń kópshilik bólegin óz ministrlerine júklegen. Nızam shıǵarıw menen shuǵıllanıwdıń ornına Franc óziniń kúndeligine jazıwlar kirgizer edi, ótip baratırǵan kúnniń hesh bir maydanın itibardan shette qaldırmar edi.

Sonday-aq, Leopold II 1792-jıl fevralda Franciyaǵa qarsı Prussiya menen awqamlaslıq shártnamasın dúzdi; aprelde Franc urıstı basladı hám Avstriya hám Muqaddes Rim imperiyasınıń monarxı sıpatında, hátteki Prussiya Franciya menen Bazelde óz aldına pitim dúzgennen keyin de (1795-jıl 5-aprel) qatańlıq penen urıs alıp bardı. 1794-jılı Franc hárekettegi armiyaǵa barıp, Kato hám Landreside eki jeńiske eristi. 1794-jıl iyun ayında Túrne janındaǵı tartıslı sawashtan keyin, Franc Venaǵa qaytıp keldi. General Bonaparttıń Italiyadaǵı jenisleri Francti da Campoformioda (1797-jıl 17-oktyabr) paydasız pitim dúziwge májbúr etti, bul pitim boyinsha Avstriya Qubla Niderlandiya hám Lombardiyadan ayırıldı, biraq Veneciya, Istriya hám Dalmaciyanı aldı.</text>
      <sha1>h985ky9jny4jyc5cpfmsvabrev11mew</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123851</id>
      <parentid>123850</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T08:27:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Revolyuciyalıq Franciyaǵa qarsı gúres hám Polshanıń bóliniwi */</comment>
      <origin>123851</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15529" sha1="7mkfr57ny1qmcyihgnbuqpj0tkhrreu" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = 1) [[Elizaveta Vyurtemberglı (1767—1790)|Elizaveta Vyurtemberglı]] (21.04.1767—18.02.1790)&lt;br&gt;2) [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]] (6.06.1772—13.04.1807)&lt;br&gt;3) [[Mariya Lyudovika Modenalı]] (14.12.1787—7.04.1816)&lt;br&gt;4) [[Karolina Avgusta Bavariyalı]] (8.02.1792—9.02.1873)
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;Lyudovika Elizaveta&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;[[Mariya-Luiza Avstriyalı|Mariya-Luiza]], [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]], [[Mariya Leopoldina Avstriyalı|Mariya Leopoldina]], [[Klementina Avstriyalı|Mariya Klementina]], Mariya Karolina, Franc Karl, Mariya Anna
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Francis_II_signature.jpg
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]], [[Vena]]) — [[Muqaddes Rim imperiyası|Muqaddes Rim imperiyasınıń]] aqırǵı imperatorı, '''Franc I''' atı menen — Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshası (1792-jildan), [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya]] úyinen.

== Hákimiyatqa kelgenge shekem ==
Bolajaq imperator Leopold II hám Ispaniya patshası Karl III nıń qızı Mariya-Luiza Ispaniyalınıń balası.

Balalıǵın Florenciyada ótkergen, 1784-jıldan baslap Vena qalasında oqıw processine ózi basshılıq etken dayısı Iosif II sarayında tárbiyalanǵan. Onıń intizamlı rejimi Leopoldtıń keńpeyil Florenciya sarayına keskin qarama-qarsı edi. Biraq imperator onı uqıbı kem, júdá ójet jigit, ózimshil, ilimge onsha uqıbı joq, salqın esapqa súyenedi dep esapladı. Bul sıpatlardı Franctiń ustazları da tolıqtıradı: oqıw oǵan bárqulla ańsatqa túse bermeytuǵın edi. Jas ercgercog ózin-ózi ajıratıp tasladı, sebebi bul onı ózin-ózi támiyinlewge múmkinshilik berer edi, sebebi Iosif Franctiń «ózin-ózi basqara almaytuǵının, ózinshe pikirley almaytuǵının» sezdi. Solay bolsa da, Franc óz ájaǵasınan qorıqsa da, ogan júdá ırza edi.

1788-jılı Vyurtemberg malikası Elizaveta-Vilgelminaǵa úylendi.

Túrkler menen urısta jeke mártligin kórsetken; 1789-jılǵı atlanısta ol hátte bas komandir bolǵan, biraq atına ǵana; haqıyqatında oǵan feldmarshal Laudon basshılıq etken.

Iosif II qaytıs bolǵannan keyin (1790-jıl 20-fevral) atası Leopold Veneǵa kelgenge shekem (12-mart) Franc mámleket regenti edi; húkimet basında ele Kaunic turar edi. 1791-jılı ol Francuz revolyuciyasına qarsı háreketler rejesin islep shiqqan Pilnica húkimdarlar syezdinde qatnastı; bul jerde ol Prussiya taj shahzadası, keyinirek patsha Fridrix Vilgelm III menen jaqınnan baylanıstı. Óz omirindegi eń áhmiyetli waqıyalardıń barlıǵın kúndeliklerine tolıq jazıp baratuǵın ádeti bar edi.

== Revolyuciyalıq Franciyaǵa qarsı gúres hám Polshanıń bóliniwi ==
1792-jıl 1-martta Leopold II nıń ólimi oni Avstriya taxtına shiǵardı; sonnan keyin ol imperator etip saylandı hám 14-iyul kúni Frankfurt-Mayn qalasında taj kiygizildi; usı saltanatlar waqtında Franc ápiwayılıq hám únemlewge bolǵan úlken muhabbatın ashtı. Zamanlaslarınıń gúwalıq beriwinshe, imperator mámleket ǵamxorlıǵınıń kópshilik bólegin óz ministrlerine júklegen. Nızam shıǵarıw menen shuǵıllanıwdıń ornına Franc óziniń kúndeligine jazıwlar kirgizer edi, ótip baratırǵan kúnniń hesh bir maydanın itibardan shette qaldırmar edi.

Sonday-aq, Leopold II 1792-jıl fevralda Franciyaǵa qarsı Prussiya menen awqamlaslıq shártnamasın dúzdi; aprelde Franc urıstı basladı hám Avstriya hám Muqaddes Rim imperiyasınıń monarxı sıpatında, hátteki Prussiya Franciya menen Bazelde óz aldına pitim dúzgennen keyin de (1795-jıl 5-aprel) qatańlıq penen urıs alıp bardı. 1794-jılı Franc hárekettegi armiyaǵa barıp, Kato hám Landreside eki jeńiske eristi. 1794-jıl iyun ayında Túrne janındaǵı tartıslı sawashtan keyin, Franc Venaǵa qaytıp keldi. General Bonaparttıń Italiyadaǵı jenisleri Francti da Campoformioda (1797-jıl 17-oktyabr) paydasız pitim dúziwge májbúr etti, bul pitim boyinsha Avstriya Qubla Niderlandiya hám Lombardiyadan ayırıldı, biraq Veneciya, Istriya hám Dalmaciyanı aldı.

Rech Pospolitanı úshinshi bólınıwı waqtında (1795-jıl) Avstriya Krakov hám Plica, Visla hám Bug aralıǵındaǵı Kishi Polshanıń bir bólegin, Podlyashya hám Mazoviyanıń bir bólegin, uliwma maydanı 47 mıń km², xalqı 1,2 mln adamdı iyeledi.

1799-jılı Franciyaǵa qarsı ekinshi koaliciyaǵa (Rossiya hám Angliya menen) qosıldı, biraq Marengo hám Gogelindendegi jeńilisler oni Avstriya ushin júdá awır bolǵan Lyunevil pitimine kelisiwge májbúr etti.</text>
      <sha1>7mkfr57ny1qmcyihgnbuqpj0tkhrreu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123864</id>
      <parentid>123851</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T09:06:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Revolyuciyalıq Franciyaǵa qarsı gúres hám Polshanıń bóliniwi */</comment>
      <origin>123864</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15806" sha1="dkr341jewhzdgobyape54qwtm3ykveb" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = 1) [[Elizaveta Vyurtemberglı (1767—1790)|Elizaveta Vyurtemberglı]] (21.04.1767—18.02.1790)&lt;br&gt;2) [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]] (6.06.1772—13.04.1807)&lt;br&gt;3) [[Mariya Lyudovika Modenalı]] (14.12.1787—7.04.1816)&lt;br&gt;4) [[Karolina Avgusta Bavariyalı]] (8.02.1792—9.02.1873)
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;Lyudovika Elizaveta&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;[[Mariya-Luiza Avstriyalı|Mariya-Luiza]], [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]], [[Mariya Leopoldina Avstriyalı|Mariya Leopoldina]], [[Klementina Avstriyalı|Mariya Klementina]], Mariya Karolina, Franc Karl, Mariya Anna
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Francis_II_signature.jpg
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]], [[Vena]]) — [[Muqaddes Rim imperiyası|Muqaddes Rim imperiyasınıń]] aqırǵı imperatorı, '''Franc I''' atı menen — Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshası (1792-jildan), [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya]] úyinen.

== Hákimiyatqa kelgenge shekem ==
Bolajaq imperator Leopold II hám Ispaniya patshası Karl III nıń qızı Mariya-Luiza Ispaniyalınıń balası.

Balalıǵın Florenciyada ótkergen, 1784-jıldan baslap Vena qalasında oqıw processine ózi basshılıq etken dayısı Iosif II sarayında tárbiyalanǵan. Onıń intizamlı rejimi Leopoldtıń keńpeyil Florenciya sarayına keskin qarama-qarsı edi. Biraq imperator onı uqıbı kem, júdá ójet jigit, ózimshil, ilimge onsha uqıbı joq, salqın esapqa súyenedi dep esapladı. Bul sıpatlardı Franctiń ustazları da tolıqtıradı: oqıw oǵan bárqulla ańsatqa túse bermeytuǵın edi. Jas ercgercog ózin-ózi ajıratıp tasladı, sebebi bul onı ózin-ózi támiyinlewge múmkinshilik berer edi, sebebi Iosif Franctiń «ózin-ózi basqara almaytuǵının, ózinshe pikirley almaytuǵının» sezdi. Solay bolsa da, Franc óz ájaǵasınan qorıqsa da, ogan júdá ırza edi.

1788-jılı Vyurtemberg malikası Elizaveta-Vilgelminaǵa úylendi.

Túrkler menen urısta jeke mártligin kórsetken; 1789-jılǵı atlanısta ol hátte bas komandir bolǵan, biraq atına ǵana; haqıyqatında oǵan feldmarshal Laudon basshılıq etken.

Iosif II qaytıs bolǵannan keyin (1790-jıl 20-fevral) atası Leopold Veneǵa kelgenge shekem (12-mart) Franc mámleket regenti edi; húkimet basında ele Kaunic turar edi. 1791-jılı ol Francuz revolyuciyasına qarsı háreketler rejesin islep shiqqan Pilnica húkimdarlar syezdinde qatnastı; bul jerde ol Prussiya taj shahzadası, keyinirek patsha Fridrix Vilgelm III menen jaqınnan baylanıstı. Óz omirindegi eń áhmiyetli waqıyalardıń barlıǵın kúndeliklerine tolıq jazıp baratuǵın ádeti bar edi.

== Revolyuciyalıq Franciyaǵa qarsı gúres hám Polshanıń bóliniwi ==
1792-jıl 1-martta Leopold II nıń ólimi oni Avstriya taxtına shiǵardı; sonnan keyin ol imperator etip saylandı hám 14-iyul kúni Frankfurt-Mayn qalasında taj kiygizildi; usı saltanatlar waqtında Franc ápiwayılıq hám únemlewge bolǵan úlken muhabbatın ashtı. Zamanlaslarınıń gúwalıq beriwinshe, imperator mámleket ǵamxorlıǵınıń kópshilik bólegin óz ministrlerine júklegen. Nızam shıǵarıw menen shuǵıllanıwdıń ornına Franc óziniń kúndeligine jazıwlar kirgizer edi, ótip baratırǵan kúnniń hesh bir maydanın itibardan shette qaldırmar edi.

Sonday-aq, Leopold II 1792-jıl fevralda Franciyaǵa qarsı Prussiya menen awqamlaslıq shártnamasın dúzdi; aprelde Franc urıstı basladı hám Avstriya hám Muqaddes Rim imperiyasınıń monarxı sıpatında, hátteki Prussiya Franciya menen Bazelde óz aldına pitim dúzgennen keyin de (1795-jıl 5-aprel) qatańlıq penen urıs alıp bardı. 1794-jılı Franc hárekettegi armiyaǵa barıp, Kato hám Landreside eki jeńiske eristi. 1794-jıl iyun ayında Túrne janındaǵı tartıslı sawashtan keyin, Franc Venaǵa qaytıp keldi. General Bonaparttıń Italiyadaǵı jenisleri Francti da Campoformioda (1797-jıl 17-oktyabr) paydasız pitim dúziwge májbúr etti, bul pitim boyinsha Avstriya Qubla Niderlandiya hám Lombardiyadan ayırıldı, biraq Veneciya, Istriya hám Dalmaciyanı aldı.

Rech Pospolitanı úshinshi bólınıwı waqtında (1795-jıl) Avstriya Krakov hám Plica, Visla hám Bug aralıǵındaǵı Kishi Polshanıń bir bólegin, Podlyashya hám Mazoviyanıń bir bólegin, uliwma maydanı 47 mıń km², xalqı 1,2 mln adamdı iyeledi.

1799-jılı Franciyaǵa qarsı ekinshi koaliciyaǵa (Rossiya hám Angliya menen) qosıldı, biraq Marengo hám Gogelindendegi jeńilisler oni Avstriya ushin júdá awır bolǵan Lyunevil pitimine kelisiwge májbúr etti.

[[Kategoriya:Avstriya imperatorları]]
[[Kategoriya:Vengriya patshaları]]
[[Kategoriya:Chexiya patshaları]]
[[Kategoriya:Rim patshaları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringlılar]]
[[Kategoriya:XVIII ásir Evropa húkimdarları]]
[[Kategoriya:XIX ásir Evropa húkimdarları]]</text>
      <sha1>dkr341jewhzdgobyape54qwtm3ykveb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123865</id>
      <parentid>123864</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T09:08:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Revolyuciyalıq Franciyaǵa qarsı gúres hám Polshanıń bóliniwi */</comment>
      <origin>123865</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15861" sha1="m6iymn0csxcmd4noy93u7tbaj24vghm" xml:space="preserve">{{Mámleketlik isker infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı    = Franc II
| negizgi atı          = {{lang-de|Franz II}}
| súwret               = Kaiser Franz I von Österreich in Feldmarschallsuniform c1820.jpg
| súwret uzınlıǵı      = 300px
| súwret túsindirmesi  =
| qatarlıq sanı        = 1
| lawazım              = Avstriya imperatorı 
| bayraq               = Flag of the Habsburg Monarchy.svg{{!}}border
| bayraq2              = Genealogical arms House of Habsburg-Lorraine 1806.svg
| gerb                 =
| gerb2                =
| lawazımdaǵı atı      = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi     = [[1804|1804-jıl]] [[11-avgust]]
| lawazımnan ketiw sánesi    = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer              =
| prezident            =
| spiker               =
| senat baslıǵı        =
| vice-prezident       =
| gubernator           =
| vice-gubernator      =
| ministr              =
| premyer-ministr      =
| birinshi ministr     =
| monarx               =
| orınbasarı           =
| kancler              =
| parlament            =
| senat baslıǵı        =
| lider                =
| hákim                =
| hákim járdemshisi    =
| húkimdar             =
| húkimdar járdemshisi =
| járdemshisi          =
| waqıtsha             =
| qarsılas             =
| aldınǵı isker        = ''lawazım shólkemlestirildi''
| keyingi isker        = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı            = 
| keyingisi            = 
| taj kiygiziw sánesi  = 
| 1belgiatı            = 
| 1tekstatı            = 
| 2belgiatı            = 
| 2tekstatı            = 
| 3belgiatı            = 
| 3tekstatı            = 
| 4belgiatı            = 
| 4tekstatı            = 
| 5belgiatı            = 
| 5tekstatı            = 
| qatarlıq sanı_2      =
| lawazım_2            = [[Muqaddes Rim imperiyası]] imperatorı 
| bayraq_2             = Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg
| bayraq2_2            = Holy Roman Empire Arms-double head.svg
| lawazımdaǵı atı_2    = '''Franc II'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_2    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_2  = [[1806|1806-jıl]] [[6-avgust]]
| premyer_2            =
| prezident_2          =
| vice-prezident_2     =
| gubernator_2         =
| vice-gubernator_2    =
| ministr_2            =
| premyer-ministr_2    =
| birinshi ministr_2   =
| monarx_2             =
| orınbasarı_2         =
| kancler_2            =
| parlament_2          =
| senat baslıǵı_2      =
| lider_2              =
| hákim_2              =
| hákim járdemshisi_2  =
| húkimdar_2            =
| húkimdar járdemshisi_2 =
| járdemshisi_2          =
| waqıtsha_2            =
| qarsılas_2           =
| aldınǵı isker_2      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_2      = ''lawazım biykar etildi'' 
| aldınǵısı_2          = 
| keyingisi_2          = 
| taj kiygiziw sánesi_2 = 
| 1belgiatı_2          = 
| 1tekstatı_2          = 
| 2belgiatı_2          = 
| 2tekstatı_2          = 
| 3belgiatı_2          = 
| 3tekstatı_2          = 
| 4belgiatı_2          = 
| 4tekstatı_2          = 
| 5belgiatı_2          = 
| 5tekstatı_2          = 
| qatarlıq sanı_3      =
| lawazım_3            = Bogemiya, Vengriya, Xorvatiya, Slavoniya, Galiciya hám Lodomeriya patshası
| bayraq_3             = Coat of arms of the House of Luxembourg-Bohemia.svg
| bayraq2_3            = Insigne Hungaricum.svg
| lawazımdaǵı atı_3    = '''Franc I'''
| lawazımǵa kirisiw sánesi_3    = [[1792|1792-jıl]] [[5-iyul]]
| lawazımnan ketiw sánesi_3  = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_3            =
| prezident_3          =
| vice-prezident_3     =
| gubernator_3         =
| vice-gubernator_3    =
| ministr_3            =
| premyer-ministr_3    =
| birinshi ministr_3   =
| monarx_3             =
| orınbasarı_3         =
| kancler_3            =
| parlament_3          =
| lider_3              =
| hákim_3              =
| hákim járdemshisi_3  =
| húkimdar_3            =
| húkimdar járdemshisi_3 =
| járdemshisi_3         =
| waqıtsha_3           =
| qarsılas_3           =
| aldınǵı isker_3      = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| keyingi isker_3      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_3          = 
| keyingisi_3          = 
| taj kiygiziw sánesi_3 = 
| 1belgiatı_3          = 
| 1tekstatı_3          = 
| 2belgiatı_3          = 
| 2tekstatı_3          = 
| 3belgiatı_3          = 
| 3tekstatı_3          = 
| 4belgiatı_3          = 
| 4tekstatı_3          = 
| 5belgiatı_3          = 
| 5tekstatı_3          = 
| qatarlıq sanı_4      =
| lawazım_4            = [[Germaniya awqamı|Germaniya awqamınıń]] 1-shı prezidenti
| bayraq_4             = Flag of the German Confederation (war).svg{{!}}border
| bayraq2_4            = Wappen Deutscher Bund.svg
| lawazımdaǵı atı_4    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_4 = [[1815|1815-jıl]] [[8-iyun]]
| lawazımnan ketiw sánesi_4 = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]]
| premyer_4            =
| prezident_4          =
| vice-prezident_4     =
| gubernator_4         =
| vice-gubernator_4    =
| ministr_4            =
| premyer-ministr_4    =
| birinshi ministr_4   =
| monarx_4             =
| orınbasarı_4         =
| kancler_4            =
| parlament_4          =
| lider_4              =
| hákim_4              =       
| hákim járdemshisi_4  =
| húkimdar_4           =
| húkimdar járdemshisi_4 =
| járdemshisi_4        =
| waqıtsha_4           =
| qarsılas_4           =
| aldınǵı isker_4      = ''lawazım shólkemlestirildi''&lt;br&gt;[[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] [[Reyn awqamı|Reyn awqamınıń]] protektorı sıpatında 
| keyingi isker_4      = [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]]
| aldınǵısı_4          = 
| keyingisi_4          = 
| taj kiygiziw sánesi_4 = 
| 1belgiatı_4          = 
| 1tekstatı_4          = 
| 2belgiatı_4          = 
| 2tekstatı_4          =  
| 3belgiatı_4          = 
| 3tekstatı_4          = 
| 4belgiatı_4          = 
| 4tekstatı_4          = 
| 5belgiatı_4          = 
| 5tekstatı_4          = 
| qatarlıq sanı_5      =
| lawazım_5            =
| bayraq_5             =
| bayraq2_5            =
| lawazımdaǵı atı_5    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_5 =
| lawazımnan ketiw sánesi_5 =
| premyer_5            =
| prezident_5          =
| vice-prezident_5     =
| gubernator_5         =
| vice-gubernator_5    =
| ministr_5            =
| premyer-ministr_5    =
| birinshi ministr_5   =
| monarx_5             =
| orınbasarı_5         =
| kancler_5            =
| parlament_5          =
| lider_5              =
| hákim_5              =
| hákim járdemshisi_5  =
| húkimdar_5           =
| húkimdar járdemshisi_5 =
| járdemshisi_5        =   
| waqıtsha_5           =
| qarsılas_5           =
| aldınǵı isker_5      =
| keyingi isker_5      =
| aldınǵısı_5          = 
| keyingisi_5          =  
| taj kiygiziw sánesi_5 = 
| 1belgiatı_5          =  
| 1tekstatı_5          = 
| 2belgiatı_5          = 
| 2tekstatı_5          = 
| 3belgiatı_5          = 
| 3tekstatı_5          = 
| 4belgiatı_5          = 
| 4tekstatı_5          = 
| 5belgiatı_5          =  
| 5tekstatı_5          = 
| qatarlıq sanı_6      =
| lawazım_6            =
| bayraq_6             =
| bayraq2_6            =
| lawazımdaǵı atı_6    =
| lawazımǵa kirisiw sánesi_6 =
| lawazımnan ketiw sánesi_6 =
| premyer_6            =
| prezident_6          =
| vice-prezident_6     =
| gubernator_6         =
| vice-gubernator_6    =
| ministr_6            =
| premyer-ministr_6    =
| birinshi ministr_6   =
| monarx_6             =
| orınbasarı_6         =
| kancler_6            =
| parlament_6          =
| lider_6              =
| hákim_6              =
| hákim járdemshisi_6  =
| húkimdar_6           =
| húkimdar járdemshisi_6 =
| járdemshisi_6        = 
| waqıtsha_6           =
| qarsılas_6           =
| aldınǵı isker_6      =
| keyingi isker_6      =
| aldınǵısı_6          = 
| keyingisi_6          = 
| taj kiygiziw sánesi_6 = 
| 1belgiatı_6          = 
| 1tekstatı_6          = 
| 2belgiatı_6          = 
| 2tekstatı_6          = 
| 3belgiatı_6          = 
| 3tekstatı_6          = 
| 4belgiatı_6          =  
| 4tekstatı_6          = 
| 5belgiatı_6          = 
| 5tekstatı_6          =  
| aytılıwı             =
| tuwılǵan waqtındaǵı atı = Franc Iosif Karl
| tuwılǵan sánesi      = [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]]
| tuwılǵan ornı        = [[Florenciya]], Toskana
| qaytıs bolǵan sánesi = [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]] (67 jasta)
| qaytıs bolǵan ornı   = [[Vena]], [[Avstriya imperiyası]], [[Germaniya awqamı]]
| qaytıs bolıw sebebi  =
| jerlengen ornı       =
| dinastiyası          = [[Fayl:Arms of the House of Habsburg-Lorraine - Tripartite.svg|21px]] [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya dinastiyası]]
| puqaralıǵı           =
| milleti              =
| partiya              =
| basqa partiya        =
| boyı                 =
| ómirlik joldası      = 1) [[Elizaveta Vyurtemberglı (1767—1790)|Elizaveta Vyurtemberglı]] (21.04.1767—18.02.1790)&lt;br&gt;2) [[Mariya Tereza Burbon-Neapollı]] (6.06.1772—13.04.1807)&lt;br&gt;3) [[Mariya Lyudovika Modenalı]] (14.12.1787—7.04.1816)&lt;br&gt;4) [[Karolina Avgusta Bavariyalı]] (8.02.1792—9.02.1873)
| balaları             = ''1-shı nekeden:''&lt;br&gt;Lyudovika Elizaveta&lt;br&gt;''2-shı nekeden:''&lt;br&gt;[[Mariya-Luiza Avstriyalı|Mariya-Luiza]], [[Ferdinand I (Avstriya imperatorı)|Ferdinand I]], [[Mariya Leopoldina Avstriyalı|Mariya Leopoldina]], [[Klementina Avstriyalı|Mariya Klementina]], Mariya Karolina, Franc Karl, Mariya Anna
| ákesi                = [[Leopold II (Muqaddes Rim imperiyası imperatorı)|Leopold II]]
| anası                = [[Mariya-Luiza Ispaniyalı (imperator hayalı)|Mariya Luiza Ispaniyalı]]
| nekesiz zayıbı       =
| qatnasıqları         =
| tuwısqanları         =
| jasaw ornı           =
| dini                 =
| bilim alǵan jeri     =
| qánigeligi           =
| kásibi               =
| belgili isleri       =
| aylıǵı               =
| kabinet              =
| komitetler           =
| portfolio            =
| ilimiy ataǵı         =
| ataǵı                =
| maǵlıwmatı           =
| sıylıqları           =
| blanka1              =
| tekst1               =
| blanka2              =
| tekst2               =
| blanka3              =
| tekst3               =
| blanka4              =
| tekst4               =
| blanka5              =
| tekst5               =
| qolı                 = Francis_II_signature.jpg
| sayt                 =
| laqabı               =
| tiyisliligi          =
| armiya túri          =
| xızmet etken jılları =
|áskeriy sıylıqları    =
|áskeriy_blanka1       =
|áskeriy_tekst1        =
|áskeriy_blanka2       =
|áskeriy_tekst2        =
|áskeriy_blanka3       =
|áskeriy_tekst3        =
|áskeriy_blanka4       =
|áskeriy_tekst4        =
|áskeriy_blanka5       =
|áskeriy_tekst5        =
| modul                =
| modul2               =
| modul3               =
| modul4               =
| modul5               =
| túsindirmeler        =
| sáne                 =
| jıl                  =
| derek                =
}}
'''Franc II''' ('''Franc Iosif Karl''', {{lang-de|Franz Joseph Karl}}; [[1768|1768-jıl]] [[12-fevral]], [[Florenciya]] — [[1835|1835-jıl]] [[2-mart]], [[Vena]]) — [[Muqaddes Rim imperiyası|Muqaddes Rim imperiyasınıń]] aqırǵı imperatorı, '''Franc I''' atı menen — Avstriyanıń birinshi imperatorı (1804-jldan), Bogemiya hám Vengriya patshası (1792-jildan), [[Gabsburg-Lotaringiya úyi|Gabsburg-Lotaringiya]] úyinen.

== Hákimiyatqa kelgenge shekem ==
Bolajaq imperator Leopold II hám Ispaniya patshası Karl III nıń qızı Mariya-Luiza Ispaniyalınıń balası.

Balalıǵın Florenciyada ótkergen, 1784-jıldan baslap Vena qalasında oqıw processine ózi basshılıq etken dayısı Iosif II sarayında tárbiyalanǵan. Onıń intizamlı rejimi Leopoldtıń keńpeyil Florenciya sarayına keskin qarama-qarsı edi. Biraq imperator onı uqıbı kem, júdá ójet jigit, ózimshil, ilimge onsha uqıbı joq, salqın esapqa súyenedi dep esapladı. Bul sıpatlardı Franctiń ustazları da tolıqtıradı: oqıw oǵan bárqulla ańsatqa túse bermeytuǵın edi. Jas ercgercog ózin-ózi ajıratıp tasladı, sebebi bul onı ózin-ózi támiyinlewge múmkinshilik berer edi, sebebi Iosif Franctiń «ózin-ózi basqara almaytuǵının, ózinshe pikirley almaytuǵının» sezdi. Solay bolsa da, Franc óz ájaǵasınan qorıqsa da, ogan júdá ırza edi.

1788-jılı Vyurtemberg malikası Elizaveta-Vilgelminaǵa úylendi.

Túrkler menen urısta jeke mártligin kórsetken; 1789-jılǵı atlanısta ol hátte bas komandir bolǵan, biraq atına ǵana; haqıyqatında oǵan feldmarshal Laudon basshılıq etken.

Iosif II qaytıs bolǵannan keyin (1790-jıl 20-fevral) atası Leopold Veneǵa kelgenge shekem (12-mart) Franc mámleket regenti edi; húkimet basında ele Kaunic turar edi. 1791-jılı ol Francuz revolyuciyasına qarsı háreketler rejesin islep shiqqan Pilnica húkimdarlar syezdinde qatnastı; bul jerde ol Prussiya taj shahzadası, keyinirek patsha Fridrix Vilgelm III menen jaqınnan baylanıstı. Óz omirindegi eń áhmiyetli waqıyalardıń barlıǵın kúndeliklerine tolıq jazıp baratuǵın ádeti bar edi.

== Revolyuciyalıq Franciyaǵa qarsı gúres hám Polshanıń bóliniwi ==
1792-jıl 1-martta Leopold II nıń ólimi oni Avstriya taxtına shiǵardı; sonnan keyin ol imperator etip saylandı hám 14-iyul kúni Frankfurt-Mayn qalasında taj kiygizildi; usı saltanatlar waqtında Franc ápiwayılıq hám únemlewge bolǵan úlken muhabbatın ashtı. Zamanlaslarınıń gúwalıq beriwinshe, imperator mámleket ǵamxorlıǵınıń kópshilik bólegin óz ministrlerine júklegen. Nızam shıǵarıw menen shuǵıllanıwdıń ornına Franc óziniń kúndeligine jazıwlar kirgizer edi, ótip baratırǵan kúnniń hesh bir maydanın itibardan shette qaldırmar edi.

Sonday-aq, Leopold II 1792-jıl fevralda Franciyaǵa qarsı Prussiya menen awqamlaslıq shártnamasın dúzdi; aprelde Franc urıstı basladı hám Avstriya hám Muqaddes Rim imperiyasınıń monarxı sıpatında, hátteki Prussiya Franciya menen Bazelde óz aldına pitim dúzgennen keyin de (1795-jıl 5-aprel) qatańlıq penen urıs alıp bardı. 1794-jılı Franc hárekettegi armiyaǵa barıp, Kato hám Landreside eki jeńiske eristi. 1794-jıl iyun ayında Túrne janındaǵı tartıslı sawashtan keyin, Franc Venaǵa qaytıp keldi. General Bonaparttıń Italiyadaǵı jenisleri Francti da Campoformioda (1797-jıl 17-oktyabr) paydasız pitim dúziwge májbúr etti, bul pitim boyinsha Avstriya Qubla Niderlandiya hám Lombardiyadan ayırıldı, biraq Veneciya, Istriya hám Dalmaciyanı aldı.

Rech Pospolitanı úshinshi bólınıwı waqtında (1795-jıl) Avstriya Krakov hám Plica, Visla hám Bug aralıǵındaǵı Kishi Polshanıń bir bólegin, Podlyashya hám Mazoviyanıń bir bólegin, uliwma maydanı 47 mıń km², xalqı 1,2 mln adamdı iyeledi.

1799-jılı Franciyaǵa qarsı ekinshi koaliciyaǵa (Rossiya hám Angliya menen) qosıldı, biraq Marengo hám Gogelindendegi jeńilisler oni Avstriya ushin júdá awır bolǵan Lyunevil pitimine kelisiwge májbúr etti.

[[Kategoriya:Muqaddes Rim imperiyası imperatorları]]
[[Kategoriya:Avstriya imperatorları]]
[[Kategoriya:Vengriya patshaları]]
[[Kategoriya:Chexiya patshaları]]
[[Kategoriya:Rim patshaları]]
[[Kategoriya:Gabsburg-Lotaringlılar]]
[[Kategoriya:XVIII ásir Evropa húkimdarları]]
[[Kategoriya:XIX ásir Evropa húkimdarları]]</text>
      <sha1>m6iymn0csxcmd4noy93u7tbaj24vghm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Italiya patshaliǵi (1805—1814)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25520</id>
    <revision>
      <id>123852</id>
      <timestamp>2025-07-02T08:40:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>Taza bet jaratıldı: «'''Italiya patshaliǵi''' ({{lang-it| Regno d'Italia, Regno Italico}}; {{lang-fr|Royaume d'Italie}}) — Napoleon I dáwirinde Arqa Italiyadaǵı mámleket (1805-jıl 17-mart — 1814-jıl 11-aprel).  Italiya patshaliǵi 1805-jıl 17-martta Napoleon I Bonapart basshılıǵındaǵı Italiya respublikasınan dúzilgen. Jana payda bolǵan Italiya patshaliǵinda Napoleon patsha ataǵın, oniń ógey balası Evgeniy Bogarne bolsa patsha orınbasarı ataǵın aldı. 1805...»</comment>
      <origin>123852</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3206" sha1="hvfnl3woberu1kfzoblee8igjm5taei" xml:space="preserve">'''Italiya patshaliǵi''' ({{lang-it| Regno d'Italia, Regno Italico}}; {{lang-fr|Royaume d'Italie}}) — Napoleon I dáwirinde Arqa Italiyadaǵı mámleket (1805-jıl 17-mart — 1814-jıl 11-aprel).

Italiya patshaliǵi 1805-jıl 17-martta Napoleon I Bonapart basshılıǵındaǵı Italiya respublikasınan dúzilgen. Jana payda bolǵan Italiya patshaliǵinda Napoleon patsha ataǵın, oniń ógey balası Evgeniy Bogarne bolsa patsha orınbasarı ataǵın aldı. 1805-jıl 26-mayda Milan soborında Napoleonǵa Lombardiyanıń temir tajı kiygizıldı&lt;ref&gt;{{kitab deregi|ссылка=http://worldcat.org/oclc/44979703|автор=Gregory, Desmond, 1916-|title=Napoleon's Italy|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson University Press|isbn=0-8386-3884-8, 978-0-8386-3884-2}}&lt;/ref&gt;.

Patshaliq quramına Lombardiya, Veneciya, Moden gercogligi, Papa mámleketiniń bir bólimi (Ankona Rim yuridikciyasında qalıp, Franciya imperiyası tárepinen qosıp alındı), Sardiniya patshaliǵinıń bir bólimi hám Trentino-Alto-Adige kirdi. 1805-jıldan 1809-jılǵa shekem Italiya patshaliǵi quramına Istriya, Dalmaciya hám Kotor da kirgen. Bul aymaqlar 1809-jılı Illiriya wálayatları quramına kirgizilgen&lt;ref&gt;{{Kitab deregi|ссылка=https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y|автор=Desmond Gregory|title=Napoleon's Italy: Desmond Gregory|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson Univ Press|страниц=260|isbn=978-0-8386-3884-2|archivedate=2022-12-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221218093453/https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y}}&lt;/ref&gt;.

Tiykarında patshaliq Franciya imperiyasına boysındırıldı hám onın paydasına resurslar alıw, sonday-aq, koaliciyalıq urıslar waqtında Avstriya imperiyasına qarsı placdarm sıpatında paydalanıldı.

Napoleon I hákimiyattan waz keshkennen keyin Evgeniy Bogarne taxtqa ótiwge háreket etti, biraq Patshaliq Senatındaǵı oppoziciya hám Milandaǵı kóterilis (1814-jıl 20-aprel) onıń rejelerin buzdı. Evgeniy Milan qalasın basıp alǵan avstriyalılarǵa berilgen.

== Tariyxı ==
Birinshi Franciya imperiyası dúzilgennen keyin Napoleon Italiya respublikasın Patshalıq etip qayta dúzdi&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|title=Statuti Costituzionali del Regno d'Italia (1805 al 1810)|website=www.dircost.unito.it|access-date=2022-12-18|archive-date=2017-08-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20170817051400/http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Paytaxtı Langobard patshalǵiniń burınǵı paytaxtı Milan edi. Napoleon bir waqıttıń ózinde Franciya imperatori hám Italiya patshası edi. Oniń ógey balası Evgeniy Bogarne 1807-jılı patsha orınbasarı hám taxt miyrasxori boldi.

1812-jılǵı urısta Napoleonnıń jeńiliwi sebepli vice-patsha Bogarne Italiyanıı haqıyqıy húkimdarı edi hám 1813-1814-jıllardaǵı urıs dawamında Franciya menen jaqın baylanıslarǵa iye edi. Biraq 1814-jılǵı Parij pitimi hám Vena kongressinde urıstan aldınǵı shegaralardıń qayta tikleniwi menen Italiya patshaliǵi saplastırıldı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>hvfnl3woberu1kfzoblee8igjm5taei</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123853</id>
      <parentid>123852</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T08:41:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123853</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3206" sha1="cvfbpe5rtgl1e0otfzdi40w15mq0fnz" xml:space="preserve">'''Italiya patshaliǵi''' ({{lang-it| Regno d'Italia, Regno Italico}}; {{lang-fr|Royaume d'Italie}}) — Napoleon I dáwirinde Arqa Italiyadaǵı mámleket (1805-jıl 17-mart — 1814-jıl 11-aprel).

Italiya patshaliǵi 1805-jıl 17-martta Napoleon I Bonapart basshılıǵındaǵı Italiya respublikasınan dúzilgen. Jana payda bolǵan Italiya patshaliǵinda Napoleon patsha ataǵın, oniń ógey balası Evgeniy Bogarne bolsa patsha orınbasarı ataǵın aldı. 1805-jıl 26-mayda Milan soborında Napoleonǵa Lombardiyanıń temir tajı kiygizıldı&lt;ref&gt;{{kitap deregi|ссылка=http://worldcat.org/oclc/44979703|автор=Gregory, Desmond, 1916-|title=Napoleon's Italy|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson University Press|isbn=0-8386-3884-8, 978-0-8386-3884-2}}&lt;/ref&gt;.

Patshaliq quramına Lombardiya, Veneciya, Moden gercogligi, Papa mámleketiniń bir bólimi (Ankona Rim yuridikciyasında qalıp, Franciya imperiyası tárepinen qosıp alındı), Sardiniya patshaliǵinıń bir bólimi hám Trentino-Alto-Adige kirdi. 1805-jıldan 1809-jılǵa shekem Italiya patshaliǵi quramına Istriya, Dalmaciya hám Kotor da kirgen. Bul aymaqlar 1809-jılı Illiriya wálayatları quramına kirgizilgen&lt;ref&gt;{{Kitap deregi|ссылка=https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y|автор=Desmond Gregory|title=Napoleon's Italy: Desmond Gregory|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson Univ Press|страниц=260|isbn=978-0-8386-3884-2|archivedate=2022-12-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221218093453/https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y}}&lt;/ref&gt;.

Tiykarında patshaliq Franciya imperiyasına boysındırıldı hám onın paydasına resurslar alıw, sonday-aq, koaliciyalıq urıslar waqtında Avstriya imperiyasına qarsı placdarm sıpatında paydalanıldı.

Napoleon I hákimiyattan waz keshkennen keyin Evgeniy Bogarne taxtqa ótiwge háreket etti, biraq Patshaliq Senatındaǵı oppoziciya hám Milandaǵı kóterilis (1814-jıl 20-aprel) onıń rejelerin buzdı. Evgeniy Milan qalasın basıp alǵan avstriyalılarǵa berilgen.

== Tariyxı ==
Birinshi Franciya imperiyası dúzilgennen keyin Napoleon Italiya respublikasın Patshalıq etip qayta dúzdi&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|title=Statuti Costituzionali del Regno d'Italia (1805 al 1810)|website=www.dircost.unito.it|access-date=2022-12-18|archive-date=2017-08-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20170817051400/http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Paytaxtı Langobard patshalǵiniń burınǵı paytaxtı Milan edi. Napoleon bir waqıttıń ózinde Franciya imperatori hám Italiya patshası edi. Oniń ógey balası Evgeniy Bogarne 1807-jılı patsha orınbasarı hám taxt miyrasxori boldi.

1812-jılǵı urısta Napoleonnıń jeńiliwi sebepli vice-patsha Bogarne Italiyanıı haqıyqıy húkimdarı edi hám 1813-1814-jıllardaǵı urıs dawamında Franciya menen jaqın baylanıslarǵa iye edi. Biraq 1814-jılǵı Parij pitimi hám Vena kongressinde urıstan aldınǵı shegaralardıń qayta tikleniwi menen Italiya patshaliǵi saplastırıldı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>cvfbpe5rtgl1e0otfzdi40w15mq0fnz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123854</id>
      <parentid>123853</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T08:42:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123854</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3250" sha1="td8r7hjrtci2wuwzwwpvf2a7kmqsh4m" xml:space="preserve">'''Italiya patshaliǵi''' ({{lang-it| Regno d'Italia, Regno Italico}}; {{lang-fr|Royaume d'Italie}}) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] dáwirinde Arqa Italiyadaǵı mámleket (1805-jıl 17-mart — 1814-jıl 11-aprel).

Italiya patshaliǵi 1805-jıl 17-martta Napoleon I Bonapart basshılıǵındaǵı Italiya respublikasınan dúzilgen. Jana payda bolǵan Italiya patshaliǵinda Napoleon patsha ataǵın, oniń ógey balası [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] bolsa patsha orınbasarı ataǵın aldı. 1805-jıl 26-mayda Milan soborında Napoleonǵa Lombardiyanıń temir tajı kiygizıldı&lt;ref&gt;{{kitap deregi|ссылка=http://worldcat.org/oclc/44979703|автор=Gregory, Desmond, 1916-|title=Napoleon's Italy|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson University Press|isbn=0-8386-3884-8, 978-0-8386-3884-2}}&lt;/ref&gt;.

Patshaliq quramına Lombardiya, Veneciya, Moden gercogligi, Papa mámleketiniń bir bólimi (Ankona Rim yuridikciyasında qalıp, Franciya imperiyası tárepinen qosıp alındı), Sardiniya patshaliǵinıń bir bólimi hám Trentino-Alto-Adige kirdi. 1805-jıldan 1809-jılǵa shekem Italiya patshaliǵi quramına Istriya, Dalmaciya hám Kotor da kirgen. Bul aymaqlar 1809-jılı Illiriya wálayatları quramına kirgizilgen&lt;ref&gt;{{Kitap deregi|ссылка=https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y|автор=Desmond Gregory|title=Napoleon's Italy: Desmond Gregory|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson Univ Press|страниц=260|isbn=978-0-8386-3884-2|archivedate=2022-12-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221218093453/https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y}}&lt;/ref&gt;.

Tiykarında patshaliq Franciya imperiyasına boysındırıldı hám onın paydasına resurslar alıw, sonday-aq, koaliciyalıq urıslar waqtında Avstriya imperiyasına qarsı placdarm sıpatında paydalanıldı.

Napoleon I hákimiyattan waz keshkennen keyin Evgeniy Bogarne taxtqa ótiwge háreket etti, biraq Patshaliq Senatındaǵı oppoziciya hám Milandaǵı kóterilis (1814-jıl 20-aprel) onıń rejelerin buzdı. Evgeniy Milan qalasın basıp alǵan avstriyalılarǵa berilgen.

== Tariyxı ==
Birinshi Franciya imperiyası dúzilgennen keyin Napoleon Italiya respublikasın Patshalıq etip qayta dúzdi&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|title=Statuti Costituzionali del Regno d'Italia (1805 al 1810)|website=www.dircost.unito.it|access-date=2022-12-18|archive-date=2017-08-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20170817051400/http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Paytaxtı Langobard patshalǵiniń burınǵı paytaxtı Milan edi. Napoleon bir waqıttıń ózinde Franciya imperatori hám Italiya patshası edi. Oniń ógey balası Evgeniy Bogarne 1807-jılı patsha orınbasarı hám taxt miyrasxori boldi.

1812-jılǵı urısta Napoleonnıń jeńiliwi sebepli vice-patsha Bogarne Italiyanıı haqıyqıy húkimdarı edi hám 1813-1814-jıllardaǵı urıs dawamında Franciya menen jaqın baylanıslarǵa iye edi. Biraq 1814-jılǵı Parij pitimi hám Vena kongressinde urıstan aldınǵı shegaralardıń qayta tikleniwi menen Italiya patshaliǵi saplastırıldı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>td8r7hjrtci2wuwzwwpvf2a7kmqsh4m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123855</id>
      <parentid>123854</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T08:43:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123855</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3254" sha1="r9pmayxejtcdg4kubhzdi938o94foui" xml:space="preserve">'''Italiya patshaliǵi''' ({{lang-it| Regno d'Italia, Regno Italico}}; {{lang-fr|Royaume d'Italie}}) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] dáwirinde Arqa Italiyadaǵı mámleket (1805-jıl 17-mart — 1814-jıl 11-aprel).

Italiya patshaliǵi 1805-jıl 17-martta Napoleon I Bonapart basshılıǵındaǵı Italiya respublikasınan dúzilgen. Jana payda bolǵan Italiya patshaliǵinda Napoleon patsha ataǵın, oniń ógey balası [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] bolsa patsha orınbasarı ataǵın aldı. 1805-jıl 26-mayda Milan soborında Napoleonǵa Lombardiyanıń temir tajı kiygizıldı&lt;ref&gt;{{kitap deregi|ссылка=http://worldcat.org/oclc/44979703|автор=Gregory, Desmond, 1916-|title=Napoleon's Italy|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson University Press|isbn=0-8386-3884-8, 978-0-8386-3884-2}}&lt;/ref&gt;.

Patshaliq quramına Lombardiya, Veneciya, Moden gercogligi, Papa mámleketiniń bir bólimi (Ankona Rim yuridikciyasında qalıp, Franciya imperiyası tárepinen qosıp alındı), Sardiniya patshaliǵinıń bir bólimi hám Trentino-Alto-Adige kirdi. 1805-jıldan 1809-jılǵa shekem Italiya patshaliǵi quramına Istriya, Dalmaciya hám Kotor da kirgen. Bul aymaqlar 1809-jılı Illiriya wálayatları quramına kirgizilgen&lt;ref&gt;{{Kitap deregi|ссылка=https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y|автор=Desmond Gregory|title=Napoleon's Italy: Desmond Gregory|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson Univ Press|страниц=260|isbn=978-0-8386-3884-2|archivedate=2022-12-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221218093453/https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y}}&lt;/ref&gt;.

Tiykarında patshaliq Franciya imperiyasına boysındırıldı hám onın paydasına resurslar alıw, sonday-aq, koaliciyalıq urıslar waqtında Avstriya imperiyasına qarsı placdarm sıpatında paydalanıldı.

Napoleon I hákimiyattan waz keshkennen keyin Evgeniy Bogarne taxtqa ótiwge háreket etti, biraq Patshaliq Senatındaǵı oppoziciya hám Milandaǵı kóterilis (1814-jıl 20-aprel) onıń rejelerin buzdı. Evgeniy Milan qalasın basıp alǵan avstriyalılarǵa berilgen.

== Tariyxı ==
Birinshi Franciya imperiyası dúzilgennen keyin Napoleon Italiya respublikasın Patshalıq etip qayta dúzdi&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|title=Statuti Costituzionali del Regno d'Italia (1805 al 1810)|website=www.dircost.unito.it|access-date=2022-12-18|archive-date=2017-08-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20170817051400/http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Paytaxtı Langobard patshalǵiniń burınǵı paytaxtı [[Milan]] edi. Napoleon bir waqıttıń ózinde Franciya imperatori hám Italiya patshası edi. Oniń ógey balası Evgeniy Bogarne 1807-jılı patsha orınbasarı hám taxt miyrasxori boldi.

1812-jılǵı urısta Napoleonnıń jeńiliwi sebepli vice-patsha Bogarne Italiyanıı haqıyqıy húkimdarı edi hám 1813-1814-jıllardaǵı urıs dawamında Franciya menen jaqın baylanıslarǵa iye edi. Biraq 1814-jılǵı Parij pitimi hám Vena kongressinde urıstan aldınǵı shegaralardıń qayta tikleniwi menen Italiya patshaliǵi saplastırıldı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>r9pmayxejtcdg4kubhzdi938o94foui</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123856</id>
      <parentid>123855</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T08:43:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Tariyxı */</comment>
      <origin>123856</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3278" sha1="r3gv6e128z7uc9426rcaeyudqizona5" xml:space="preserve">'''Italiya patshaliǵi''' ({{lang-it| Regno d'Italia, Regno Italico}}; {{lang-fr|Royaume d'Italie}}) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] dáwirinde Arqa Italiyadaǵı mámleket (1805-jıl 17-mart — 1814-jıl 11-aprel).

Italiya patshaliǵi 1805-jıl 17-martta Napoleon I Bonapart basshılıǵındaǵı Italiya respublikasınan dúzilgen. Jana payda bolǵan Italiya patshaliǵinda Napoleon patsha ataǵın, oniń ógey balası [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] bolsa patsha orınbasarı ataǵın aldı. 1805-jıl 26-mayda Milan soborında Napoleonǵa Lombardiyanıń temir tajı kiygizıldı&lt;ref&gt;{{kitap deregi|ссылка=http://worldcat.org/oclc/44979703|автор=Gregory, Desmond, 1916-|title=Napoleon's Italy|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson University Press|isbn=0-8386-3884-8, 978-0-8386-3884-2}}&lt;/ref&gt;.

Patshaliq quramına Lombardiya, Veneciya, Moden gercogligi, Papa mámleketiniń bir bólimi (Ankona Rim yuridikciyasında qalıp, Franciya imperiyası tárepinen qosıp alındı), Sardiniya patshaliǵinıń bir bólimi hám Trentino-Alto-Adige kirdi. 1805-jıldan 1809-jılǵa shekem Italiya patshaliǵi quramına Istriya, Dalmaciya hám Kotor da kirgen. Bul aymaqlar 1809-jılı Illiriya wálayatları quramına kirgizilgen&lt;ref&gt;{{Kitap deregi|ссылка=https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y|автор=Desmond Gregory|title=Napoleon's Italy: Desmond Gregory|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson Univ Press|страниц=260|isbn=978-0-8386-3884-2|archivedate=2022-12-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221218093453/https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y}}&lt;/ref&gt;.

Tiykarında patshaliq Franciya imperiyasına boysındırıldı hám onın paydasına resurslar alıw, sonday-aq, koaliciyalıq urıslar waqtında Avstriya imperiyasına qarsı placdarm sıpatında paydalanıldı.

Napoleon I hákimiyattan waz keshkennen keyin Evgeniy Bogarne taxtqa ótiwge háreket etti, biraq Patshaliq Senatındaǵı oppoziciya hám Milandaǵı kóterilis (1814-jıl 20-aprel) onıń rejelerin buzdı. Evgeniy Milan qalasın basıp alǵan avstriyalılarǵa berilgen.

== Tariyxı ==
Birinshi Franciya imperiyası dúzilgennen keyin [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] Italiya respublikasın Patshalıq etip qayta dúzdi&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|title=Statuti Costituzionali del Regno d'Italia (1805 al 1810)|website=www.dircost.unito.it|access-date=2022-12-18|archive-date=2017-08-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20170817051400/http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Paytaxtı Langobard patshalǵiniń burınǵı paytaxtı [[Milan]] edi. Napoleon bir waqıttıń ózinde Franciya imperatori hám Italiya patshası edi. Oniń ógey balası Evgeniy Bogarne 1807-jılı patsha orınbasarı hám taxt miyrasxori boldi.

1812-jılǵı urısta Napoleonnıń jeńiliwi sebepli vice-patsha Bogarne Italiyanıı haqıyqıy húkimdarı edi hám 1813-1814-jıllardaǵı urıs dawamında Franciya menen jaqın baylanıslarǵa iye edi. Biraq 1814-jılǵı Parij pitimi hám Vena kongressinde urıstan aldınǵı shegaralardıń qayta tikleniwi menen Italiya patshaliǵi saplastırıldı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>r3gv6e128z7uc9426rcaeyudqizona5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123857</id>
      <parentid>123856</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T08:43:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Tariyxı */</comment>
      <origin>123857</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3298" sha1="po87la9mjavdjasi78gzjpvtel2ufhr" xml:space="preserve">'''Italiya patshaliǵi''' ({{lang-it| Regno d'Italia, Regno Italico}}; {{lang-fr|Royaume d'Italie}}) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] dáwirinde Arqa Italiyadaǵı mámleket (1805-jıl 17-mart — 1814-jıl 11-aprel).

Italiya patshaliǵi 1805-jıl 17-martta Napoleon I Bonapart basshılıǵındaǵı Italiya respublikasınan dúzilgen. Jana payda bolǵan Italiya patshaliǵinda Napoleon patsha ataǵın, oniń ógey balası [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] bolsa patsha orınbasarı ataǵın aldı. 1805-jıl 26-mayda Milan soborında Napoleonǵa Lombardiyanıń temir tajı kiygizıldı&lt;ref&gt;{{kitap deregi|ссылка=http://worldcat.org/oclc/44979703|автор=Gregory, Desmond, 1916-|title=Napoleon's Italy|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson University Press|isbn=0-8386-3884-8, 978-0-8386-3884-2}}&lt;/ref&gt;.

Patshaliq quramına Lombardiya, Veneciya, Moden gercogligi, Papa mámleketiniń bir bólimi (Ankona Rim yuridikciyasında qalıp, Franciya imperiyası tárepinen qosıp alındı), Sardiniya patshaliǵinıń bir bólimi hám Trentino-Alto-Adige kirdi. 1805-jıldan 1809-jılǵa shekem Italiya patshaliǵi quramına Istriya, Dalmaciya hám Kotor da kirgen. Bul aymaqlar 1809-jılı Illiriya wálayatları quramına kirgizilgen&lt;ref&gt;{{Kitap deregi|ссылка=https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y|автор=Desmond Gregory|title=Napoleon's Italy: Desmond Gregory|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson Univ Press|страниц=260|isbn=978-0-8386-3884-2|archivedate=2022-12-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221218093453/https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y}}&lt;/ref&gt;.

Tiykarında patshaliq Franciya imperiyasına boysındırıldı hám onın paydasına resurslar alıw, sonday-aq, koaliciyalıq urıslar waqtında Avstriya imperiyasına qarsı placdarm sıpatında paydalanıldı.

Napoleon I hákimiyattan waz keshkennen keyin Evgeniy Bogarne taxtqa ótiwge háreket etti, biraq Patshaliq Senatındaǵı oppoziciya hám Milandaǵı kóterilis (1814-jıl 20-aprel) onıń rejelerin buzdı. Evgeniy Milan qalasın basıp alǵan avstriyalılarǵa berilgen.

== Tariyxı ==
Birinshi Franciya imperiyası dúzilgennen keyin [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] Italiya respublikasın Patshalıq etip qayta dúzdi&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|title=Statuti Costituzionali del Regno d'Italia (1805 al 1810)|website=www.dircost.unito.it|access-date=2022-12-18|archive-date=2017-08-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20170817051400/http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Paytaxtı Langobard patshalǵiniń burınǵı paytaxtı [[Milan]] edi. Napoleon bir waqıttıń ózinde Franciya imperatori hám Italiya patshası edi. Oniń ógey balası [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] 1807-jılı patsha orınbasarı hám taxt miyrasxori boldi.

1812-jılǵı urısta Napoleonnıń jeńiliwi sebepli vice-patsha Bogarne Italiyanıı haqıyqıy húkimdarı edi hám 1813-1814-jıllardaǵı urıs dawamında Franciya menen jaqın baylanıslarǵa iye edi. Biraq 1814-jılǵı Parij pitimi hám Vena kongressinde urıstan aldınǵı shegaralardıń qayta tikleniwi menen Italiya patshaliǵi saplastırıldı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>po87la9mjavdjasi78gzjpvtel2ufhr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123858</id>
      <parentid>123857</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T08:46:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123858</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7770" sha1="mowicd5y0inxof4w7zm929xwb4vozym" xml:space="preserve">{{Tariyxıy mámleket infoqutısı
 |atı                     = Italiya patshaliǵi
 |negizgi atı                 = {{lang-it| Regno d'Italia}}&lt;br&gt;{{lang-fr|Royaume d'Italie}}
 |jaǵdayı                   = Franciyanıń vassal patshaliǵi
 |gimn                  = 
 |bayraq                   = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy (1805-1814).svg
 |bayraq_túsindirmesi             = 
 |gerb                     = Great Coat of Arms of the Kingdom of Italy (Napoleonic).svg
 |gerb_túsindirmesi               = 
 |karta                   = Kingdom of Italy (Napoleonic).svg
 |ólshemi                  = 250px
 |túsindirmesi                    = 
 &lt;!-- |type_before              = eger bul kórsetkish úlgide bar bolsa,
ol jaǵdayda derlik mınanı kórsetiw kerek: «Mámleket tiykarın salıwshılar»,
bolmasa onı óshiriń, avtomatikalıq túrde kórsetiledi: «Ótmishtegiler».--&gt;
 |p1                       = Italiya respublikası (1802-1805)
 |flag_p1                  = Flag of the Italian Republic (1802).svg
 |p2                       = 
 |flag_p2                  = 
 |p3                       = 
 |flag_p3                  = 
 |p4                       = 
 |flag_p4                  = 
 |shólkemlestirildi            = 
 |saplastırıldı             = 
 &lt;!-- |type_after               = eger bul kórsetkish úlgide bar bolsa,
ol jaǵdayda derlik mınanı kórsetiw kerek: «Saplastırılǵannan keyingi mámleketler…»,
bolmasa onı óshiriń, avtomatikalıq túrde kórsetiledi: «Miyrasxorlar».--&gt;
 |s1                       = 
 |flag_s1                  = 
 |s2                       = 
 |flag_s2                  = 
 |s3                       = 
 |flag_s3                  = 
 |s4                       = 
 |flag_s4                  = 
 |uranı                   = 
 |paytaxtı                 = 
 |qalaları               = 
 |tili                     = 
 |valyutası                = 
 |qosımsha_kórsetkish     = 
 |kórsetkish_quramı       = 
 |maydanı                  = 
 |xalqı                  = 
 |basqarıw_forması         = 
 |dinastiya                   = 
 |húkimdarlar_lawazımı        = 
 |húkimdar1                 = 
 |húkimdar1_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı2       = &lt;!--keyingi hukmdor unvoni oʻzgarganda ishlatiladi--&gt;
 |húkimdar2                 = 
 |húkimdar2_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı3       = 
 |húkimdar3                 = 
 |húkimdar3_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı4       = 
 |húkimdar4                 = 
 |húkimdar4_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı5       = 
 |húkimdar5                 = 
 |húkimdar5_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı6       = 
 |húkimdar6                 = 
 |húkimdar6_jılı            = 
 |dini                     = 
 |qosımsha_kórsetkish1    = 
 |kórsetkish_quramı1      = 
 |Basqısh1                 = 
 |Sáne1                    = 
 |Jıl1                     = 
 |Basqısh2                 = 
 |Sáne2                    = 
 |Jıl2                     = 
 |Basqısh3                 = 
 |Sáne3                    = 
 |Jıl3                     = 
 |Basqısh4                 = 
 |Sáne4                    = 
 |Jıl4                     = 
 |Basqısh5                 = 
 |Sáne5                    = 
 |Jıl5                     = 
 |Basqısh6                 = 
 |Sáne6                    = 
 |Jıl6                     = 
 |Basqısh7                 = 
 |Sáne7                    = 
 |Jıl7                     = 
 |Basqısh8                 = 
 |Sáne8                    = 
 |Jıl8                     = 
 |Basqısh9                 = 
 |Sáne9                    = 
 |Jıl9                     = 
 |Basqısh10                = 
 |Sáne10                   = 
 |Jı10                    = 
 |Basqısh11                = 
 |Sáne11                   = 
 |Jıl11                    = 
 |qosımsha_kórsetkish2    = 
 |kórsetkish_quramı2      = 
 |shekem                    = 
 |sh1                       = 
 |sh2                       = 
 |sh3                       = 
 |sh4                       = 
 |sh5                       = 
 |sh6                       = 
 |sh7                       = 
 |keyin                    = 
 |k1                       = 
 |k2                       = 
 |k3                       = 
 |k4                       = 
 |k5                       = 
 |k6                       = 
 |k7                       = 
 |esletpe                    = 
}}
'''Italiya patshaliǵi''' ({{lang-it| Regno d'Italia, Regno Italico}}; {{lang-fr|Royaume d'Italie}}) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] dáwirinde Arqa Italiyadaǵı mámleket (1805-jıl 17-mart — 1814-jıl 11-aprel).

Italiya patshaliǵi 1805-jıl 17-martta Napoleon I Bonapart basshılıǵındaǵı Italiya respublikasınan dúzilgen. Jana payda bolǵan Italiya patshaliǵinda Napoleon patsha ataǵın, oniń ógey balası [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] bolsa patsha orınbasarı ataǵın aldı. 1805-jıl 26-mayda Milan soborında Napoleonǵa Lombardiyanıń temir tajı kiygizıldı&lt;ref&gt;{{kitap deregi|ссылка=http://worldcat.org/oclc/44979703|автор=Gregory, Desmond, 1916-|title=Napoleon's Italy|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson University Press|isbn=0-8386-3884-8, 978-0-8386-3884-2}}&lt;/ref&gt;.

Patshaliq quramına Lombardiya, Veneciya, Moden gercogligi, Papa mámleketiniń bir bólimi (Ankona Rim yuridikciyasında qalıp, Franciya imperiyası tárepinen qosıp alındı), Sardiniya patshaliǵinıń bir bólimi hám Trentino-Alto-Adige kirdi. 1805-jıldan 1809-jılǵa shekem Italiya patshaliǵi quramına Istriya, Dalmaciya hám Kotor da kirgen. Bul aymaqlar 1809-jılı Illiriya wálayatları quramına kirgizilgen&lt;ref&gt;{{Kitap deregi|ссылка=https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y|автор=Desmond Gregory|title=Napoleon's Italy: Desmond Gregory|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson Univ Press|страниц=260|isbn=978-0-8386-3884-2|archivedate=2022-12-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221218093453/https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y}}&lt;/ref&gt;.

Tiykarında patshaliq Franciya imperiyasına boysındırıldı hám onın paydasına resurslar alıw, sonday-aq, koaliciyalıq urıslar waqtında Avstriya imperiyasına qarsı placdarm sıpatında paydalanıldı.

Napoleon I hákimiyattan waz keshkennen keyin Evgeniy Bogarne taxtqa ótiwge háreket etti, biraq Patshaliq Senatındaǵı oppoziciya hám Milandaǵı kóterilis (1814-jıl 20-aprel) onıń rejelerin buzdı. Evgeniy Milan qalasın basıp alǵan avstriyalılarǵa berilgen.

== Tariyxı ==
Birinshi Franciya imperiyası dúzilgennen keyin [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] Italiya respublikasın Patshalıq etip qayta dúzdi&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|title=Statuti Costituzionali del Regno d'Italia (1805 al 1810)|website=www.dircost.unito.it|access-date=2022-12-18|archive-date=2017-08-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20170817051400/http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Paytaxtı Langobard patshalǵiniń burınǵı paytaxtı [[Milan]] edi. Napoleon bir waqıttıń ózinde Franciya imperatori hám Italiya patshası edi. Oniń ógey balası [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] 1807-jılı patsha orınbasarı hám taxt miyrasxori boldi.

1812-jılǵı urısta Napoleonnıń jeńiliwi sebepli vice-patsha Bogarne Italiyanıı haqıyqıy húkimdarı edi hám 1813-1814-jıllardaǵı urıs dawamında Franciya menen jaqın baylanıslarǵa iye edi. Biraq 1814-jılǵı Parij pitimi hám Vena kongressinde urıstan aldınǵı shegaralardıń qayta tikleniwi menen Italiya patshaliǵi saplastırıldı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>mowicd5y0inxof4w7zm929xwb4vozym</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123859</id>
      <parentid>123858</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T08:48:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123859</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7831" sha1="dl1czj68enva6jiou61bgpyf2onq09y" xml:space="preserve">{{Tariyxıy mámleket infoqutısı
 |atı                     = Italiya patshaliǵi
 |negizgi atı                 = {{lang-it| Regno d'Italia}}&lt;br&gt;{{lang-fr|Royaume d'Italie}}
 |jaǵdayı                   = Franciyanıń vassal patshaliǵi
 |gimn                  = 
 |bayraq                   = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy (1805-1814).svg
 |bayraq_túsindirmesi             = 
 |gerb                     = Great Coat of Arms of the Kingdom of Italy (Napoleonic).svg
 |gerb_túsindirmesi               = 
 |karta                   = Kingdom of Italy (Napoleonic).svg
 |ólshemi                  = 300px
 |túsindirmesi                    = 
 &lt;!-- |type_before              = eger bul kórsetkish úlgide bar bolsa,
ol jaǵdayda derlik mınanı kórsetiw kerek: «Mámleket tiykarın salıwshılar»,
bolmasa onı óshiriń, avtomatikalıq túrde kórsetiledi: «Ótmishtegiler».--&gt;
 |p1                       = Italiya respublikası (1802-1805)
 |flag_p1                  = Flag of the Italian Republic (1802).svg
 |p2                       = 
 |flag_p2                  = 
 |p3                       = 
 |flag_p3                  = 
 |p4                       = 
 |flag_p4                  = 
 |shólkemlestirildi            = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
 |saplastırıldı             = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
 &lt;!-- |type_after               = eger bul kórsetkish úlgide bar bolsa,
ol jaǵdayda derlik mınanı kórsetiw kerek: «Saplastırılǵannan keyingi mámleketler…»,
bolmasa onı óshiriń, avtomatikalıq túrde kórsetiledi: «Miyrasxorlar».--&gt;
 |s1                       = 
 |flag_s1                  = 
 |s2                       = 
 |flag_s2                  = 
 |s3                       = 
 |flag_s3                  = 
 |s4                       = 
 |flag_s4                  = 
 |uranı                   = 
 |paytaxtı                 = 
 |qalaları               = 
 |tili                     = 
 |valyutası                = 
 |qosımsha_kórsetkish     = 
 |kórsetkish_quramı       = 
 |maydanı                  = 
 |xalqı                  = 
 |basqarıw_forması         = 
 |dinastiya                   = 
 |húkimdarlar_lawazımı        = 
 |húkimdar1                 = 
 |húkimdar1_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı2       = &lt;!--keyingi hukmdor unvoni oʻzgarganda ishlatiladi--&gt;
 |húkimdar2                 = 
 |húkimdar2_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı3       = 
 |húkimdar3                 = 
 |húkimdar3_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı4       = 
 |húkimdar4                 = 
 |húkimdar4_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı5       = 
 |húkimdar5                 = 
 |húkimdar5_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı6       = 
 |húkimdar6                 = 
 |húkimdar6_jılı            = 
 |dini                     = 
 |qosımsha_kórsetkish1    = 
 |kórsetkish_quramı1      = 
 |Basqısh1                 = 
 |Sáne1                    = 
 |Jıl1                     = 
 |Basqısh2                 = 
 |Sáne2                    = 
 |Jıl2                     = 
 |Basqısh3                 = 
 |Sáne3                    = 
 |Jıl3                     = 
 |Basqısh4                 = 
 |Sáne4                    = 
 |Jıl4                     = 
 |Basqısh5                 = 
 |Sáne5                    = 
 |Jıl5                     = 
 |Basqısh6                 = 
 |Sáne6                    = 
 |Jıl6                     = 
 |Basqısh7                 = 
 |Sáne7                    = 
 |Jıl7                     = 
 |Basqısh8                 = 
 |Sáne8                    = 
 |Jıl8                     = 
 |Basqısh9                 = 
 |Sáne9                    = 
 |Jıl9                     = 
 |Basqısh10                = 
 |Sáne10                   = 
 |Jı10                    = 
 |Basqısh11                = 
 |Sáne11                   = 
 |Jıl11                    = 
 |qosımsha_kórsetkish2    = 
 |kórsetkish_quramı2      = 
 |shekem                    = 
 |sh1                       = 
 |sh2                       = 
 |sh3                       = 
 |sh4                       = 
 |sh5                       = 
 |sh6                       = 
 |sh7                       = 
 |keyin                    = 
 |k1                       = 
 |k2                       = 
 |k3                       = 
 |k4                       = 
 |k5                       = 
 |k6                       = 
 |k7                       = 
 |esletpe                    = 
}}
'''Italiya patshaliǵi''' ({{lang-it| Regno d'Italia, Regno Italico}}; {{lang-fr|Royaume d'Italie}}) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] dáwirinde Arqa Italiyadaǵı mámleket (1805-jıl 17-mart — 1814-jıl 11-aprel).

Italiya patshaliǵi 1805-jıl 17-martta Napoleon I Bonapart basshılıǵındaǵı Italiya respublikasınan dúzilgen. Jana payda bolǵan Italiya patshaliǵinda Napoleon patsha ataǵın, oniń ógey balası [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] bolsa patsha orınbasarı ataǵın aldı. 1805-jıl 26-mayda Milan soborında Napoleonǵa Lombardiyanıń temir tajı kiygizıldı&lt;ref&gt;{{kitap deregi|ссылка=http://worldcat.org/oclc/44979703|автор=Gregory, Desmond, 1916-|title=Napoleon's Italy|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson University Press|isbn=0-8386-3884-8, 978-0-8386-3884-2}}&lt;/ref&gt;.

Patshaliq quramına Lombardiya, Veneciya, Moden gercogligi, Papa mámleketiniń bir bólimi (Ankona Rim yuridikciyasında qalıp, Franciya imperiyası tárepinen qosıp alındı), Sardiniya patshaliǵinıń bir bólimi hám Trentino-Alto-Adige kirdi. 1805-jıldan 1809-jılǵa shekem Italiya patshaliǵi quramına Istriya, Dalmaciya hám Kotor da kirgen. Bul aymaqlar 1809-jılı Illiriya wálayatları quramına kirgizilgen&lt;ref&gt;{{Kitap deregi|ссылка=https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y|автор=Desmond Gregory|title=Napoleon's Italy: Desmond Gregory|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson Univ Press|страниц=260|isbn=978-0-8386-3884-2|archivedate=2022-12-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221218093453/https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y}}&lt;/ref&gt;.

Tiykarında patshaliq Franciya imperiyasına boysındırıldı hám onın paydasına resurslar alıw, sonday-aq, koaliciyalıq urıslar waqtında Avstriya imperiyasına qarsı placdarm sıpatında paydalanıldı.

Napoleon I hákimiyattan waz keshkennen keyin Evgeniy Bogarne taxtqa ótiwge háreket etti, biraq Patshaliq Senatındaǵı oppoziciya hám Milandaǵı kóterilis (1814-jıl 20-aprel) onıń rejelerin buzdı. Evgeniy Milan qalasın basıp alǵan avstriyalılarǵa berilgen.

== Tariyxı ==
Birinshi Franciya imperiyası dúzilgennen keyin [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] Italiya respublikasın Patshalıq etip qayta dúzdi&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|title=Statuti Costituzionali del Regno d'Italia (1805 al 1810)|website=www.dircost.unito.it|access-date=2022-12-18|archive-date=2017-08-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20170817051400/http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Paytaxtı Langobard patshalǵiniń burınǵı paytaxtı [[Milan]] edi. Napoleon bir waqıttıń ózinde Franciya imperatori hám Italiya patshası edi. Oniń ógey balası [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] 1807-jılı patsha orınbasarı hám taxt miyrasxori boldi.

1812-jılǵı urısta Napoleonnıń jeńiliwi sebepli vice-patsha Bogarne Italiyanıı haqıyqıy húkimdarı edi hám 1813-1814-jıllardaǵı urıs dawamında Franciya menen jaqın baylanıslarǵa iye edi. Biraq 1814-jılǵı Parij pitimi hám Vena kongressinde urıstan aldınǵı shegaralardıń qayta tikleniwi menen Italiya patshaliǵi saplastırıldı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>dl1czj68enva6jiou61bgpyf2onq09y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123860</id>
      <parentid>123859</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T08:49:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123860</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7926" sha1="60cfgonbdcfc28azzuuv1yf6prqaeij" xml:space="preserve">{{Tariyxıy mámleket infoqutısı
 |atı                     = Italiya patshaliǵi
 |negizgi atı                 = {{lang-it| Regno d'Italia}}&lt;br&gt;{{lang-fr|Royaume d'Italie}}
 |jaǵdayı                   = Franciyanıń vassal patshaliǵi
 |gimn                  = 
 |bayraq                   = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy (1805-1814).svg
 |bayraq_túsindirmesi             = 
 |gerb                     = Great Coat of Arms of the Kingdom of Italy (Napoleonic).svg
 |gerb_túsindirmesi               = 
 |karta                   = Kingdom of Italy (Napoleonic).svg
 |ólshemi                  = 300px
 |túsindirmesi                    = 
 &lt;!-- |type_before              = eger bul kórsetkish úlgide bar bolsa,
ol jaǵdayda derlik mınanı kórsetiw kerek: «Mámleket tiykarın salıwshılar»,
bolmasa onı óshiriń, avtomatikalıq túrde kórsetiledi: «Ótmishtegiler».--&gt;
 |p1                       = Italiya respublikası (1802-1805)
 |flag_p1                  = Flag of the Italian Republic (1802).svg
 |p2                       = 
 |flag_p2                  = 
 |p3                       = 
 |flag_p3                  = 
 |p4                       = 
 |flag_p4                  = 
 |shólkemlestirildi            = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
 |saplastırıldı             = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
 &lt;!-- |type_after               = eger bul kórsetkish úlgide bar bolsa,
ol jaǵdayda derlik mınanı kórsetiw kerek: «Saplastırılǵannan keyingi mámleketler…»,
bolmasa onı óshiriń, avtomatikalıq túrde kórsetiledi: «Miyrasxorlar».--&gt;
 |s1                       = Lombardo-Veneciya patshaliǵi
 |flag_s1                  = Flag of Austria.svg
 |s2                       = Moden gercogligi
 |flag_s2                  = Flag of the Duchy of Modena.svg
 |s3                       = 
 |flag_s3                  = 
 |s4                       = 
 |flag_s4                  = 
 |uranı                   = 
 |paytaxtı                 = 
 |qalaları               = 
 |tili                     = 
 |valyutası                = 
 |qosımsha_kórsetkish     = 
 |kórsetkish_quramı       = 
 |maydanı                  = 
 |xalqı                  = 
 |basqarıw_forması         = 
 |dinastiya                   = 
 |húkimdarlar_lawazımı        = 
 |húkimdar1                 = 
 |húkimdar1_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı2       = &lt;!--keyingi hukmdor unvoni oʻzgarganda ishlatiladi--&gt;
 |húkimdar2                 = 
 |húkimdar2_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı3       = 
 |húkimdar3                 = 
 |húkimdar3_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı4       = 
 |húkimdar4                 = 
 |húkimdar4_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı5       = 
 |húkimdar5                 = 
 |húkimdar5_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı6       = 
 |húkimdar6                 = 
 |húkimdar6_jılı            = 
 |dini                     = 
 |qosımsha_kórsetkish1    = 
 |kórsetkish_quramı1      = 
 |Basqısh1                 = 
 |Sáne1                    = 
 |Jıl1                     = 
 |Basqısh2                 = 
 |Sáne2                    = 
 |Jıl2                     = 
 |Basqısh3                 = 
 |Sáne3                    = 
 |Jıl3                     = 
 |Basqısh4                 = 
 |Sáne4                    = 
 |Jıl4                     = 
 |Basqısh5                 = 
 |Sáne5                    = 
 |Jıl5                     = 
 |Basqısh6                 = 
 |Sáne6                    = 
 |Jıl6                     = 
 |Basqısh7                 = 
 |Sáne7                    = 
 |Jıl7                     = 
 |Basqısh8                 = 
 |Sáne8                    = 
 |Jıl8                     = 
 |Basqısh9                 = 
 |Sáne9                    = 
 |Jıl9                     = 
 |Basqısh10                = 
 |Sáne10                   = 
 |Jı10                    = 
 |Basqısh11                = 
 |Sáne11                   = 
 |Jıl11                    = 
 |qosımsha_kórsetkish2    = 
 |kórsetkish_quramı2      = 
 |shekem                    = 
 |sh1                       = 
 |sh2                       = 
 |sh3                       = 
 |sh4                       = 
 |sh5                       = 
 |sh6                       = 
 |sh7                       = 
 |keyin                    = 
 |k1                       = 
 |k2                       = 
 |k3                       = 
 |k4                       = 
 |k5                       = 
 |k6                       = 
 |k7                       = 
 |esletpe                    = 
}}
'''Italiya patshaliǵi''' ({{lang-it| Regno d'Italia, Regno Italico}}; {{lang-fr|Royaume d'Italie}}) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] dáwirinde Arqa Italiyadaǵı mámleket (1805-jıl 17-mart — 1814-jıl 11-aprel).

Italiya patshaliǵi 1805-jıl 17-martta Napoleon I Bonapart basshılıǵındaǵı Italiya respublikasınan dúzilgen. Jana payda bolǵan Italiya patshaliǵinda Napoleon patsha ataǵın, oniń ógey balası [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] bolsa patsha orınbasarı ataǵın aldı. 1805-jıl 26-mayda Milan soborında Napoleonǵa Lombardiyanıń temir tajı kiygizıldı&lt;ref&gt;{{kitap deregi|ссылка=http://worldcat.org/oclc/44979703|автор=Gregory, Desmond, 1916-|title=Napoleon's Italy|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson University Press|isbn=0-8386-3884-8, 978-0-8386-3884-2}}&lt;/ref&gt;.

Patshaliq quramına Lombardiya, Veneciya, Moden gercogligi, Papa mámleketiniń bir bólimi (Ankona Rim yuridikciyasında qalıp, Franciya imperiyası tárepinen qosıp alındı), Sardiniya patshaliǵinıń bir bólimi hám Trentino-Alto-Adige kirdi. 1805-jıldan 1809-jılǵa shekem Italiya patshaliǵi quramına Istriya, Dalmaciya hám Kotor da kirgen. Bul aymaqlar 1809-jılı Illiriya wálayatları quramına kirgizilgen&lt;ref&gt;{{Kitap deregi|ссылка=https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y|автор=Desmond Gregory|title=Napoleon's Italy: Desmond Gregory|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson Univ Press|страниц=260|isbn=978-0-8386-3884-2|archivedate=2022-12-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221218093453/https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y}}&lt;/ref&gt;.

Tiykarında patshaliq Franciya imperiyasına boysındırıldı hám onın paydasına resurslar alıw, sonday-aq, koaliciyalıq urıslar waqtında Avstriya imperiyasına qarsı placdarm sıpatında paydalanıldı.

Napoleon I hákimiyattan waz keshkennen keyin Evgeniy Bogarne taxtqa ótiwge háreket etti, biraq Patshaliq Senatındaǵı oppoziciya hám Milandaǵı kóterilis (1814-jıl 20-aprel) onıń rejelerin buzdı. Evgeniy Milan qalasın basıp alǵan avstriyalılarǵa berilgen.

== Tariyxı ==
Birinshi Franciya imperiyası dúzilgennen keyin [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] Italiya respublikasın Patshalıq etip qayta dúzdi&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|title=Statuti Costituzionali del Regno d'Italia (1805 al 1810)|website=www.dircost.unito.it|access-date=2022-12-18|archive-date=2017-08-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20170817051400/http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Paytaxtı Langobard patshalǵiniń burınǵı paytaxtı [[Milan]] edi. Napoleon bir waqıttıń ózinde Franciya imperatori hám Italiya patshası edi. Oniń ógey balası [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] 1807-jılı patsha orınbasarı hám taxt miyrasxori boldi.

1812-jılǵı urısta Napoleonnıń jeńiliwi sebepli vice-patsha Bogarne Italiyanıı haqıyqıy húkimdarı edi hám 1813-1814-jıllardaǵı urıs dawamında Franciya menen jaqın baylanıslarǵa iye edi. Biraq 1814-jılǵı Parij pitimi hám Vena kongressinde urıstan aldınǵı shegaralardıń qayta tikleniwi menen Italiya patshaliǵi saplastırıldı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>60cfgonbdcfc28azzuuv1yf6prqaeij</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123861</id>
      <parentid>123860</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T08:54:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123861</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8281" sha1="iwz64le03j1u5lgxkx2omop93mw7spt" xml:space="preserve">{{Tariyxıy mámleket infoqutısı
 |atı                     = Italiya patshaliǵi
 |negizgi atı                 = {{lang-it| Regno d'Italia}}&lt;br&gt;{{lang-fr|Royaume d'Italie}}
 |jaǵdayı                   = Franciyanıń vassal patshaliǵi
 |gimn                  = 
 |bayraq                   = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy (1805-1814).svg
 |bayraq_túsindirmesi             = 
 |gerb                     = Great Coat of Arms of the Kingdom of Italy (Napoleonic).svg
 |gerb_túsindirmesi               = 
 |karta                   = Kingdom of Italy (Napoleonic).svg
 |ólshemi                  = 300px
 |túsindirmesi                    = 
 &lt;!-- |type_before              = eger bul kórsetkish úlgide bar bolsa,
ol jaǵdayda derlik mınanı kórsetiw kerek: «Mámleket tiykarın salıwshılar»,
bolmasa onı óshiriń, avtomatikalıq túrde kórsetiledi: «Ótmishtegiler».--&gt;
 |p1                       = Italiya respublikası (1802-1805)
 |flag_p1                  = Flag of the Italian Republic (1802).svg
 |p2                       = 
 |flag_p2                  = 
 |p3                       = 
 |flag_p3                  = 
 |p4                       = 
 |flag_p4                  = 
 |shólkemlestirildi            = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
 |saplastırıldı             = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
 &lt;!-- |type_after               = eger bul kórsetkish úlgide bar bolsa,
ol jaǵdayda derlik mınanı kórsetiw kerek: «Saplastırılǵannan keyingi mámleketler…»,
bolmasa onı óshiriń, avtomatikalıq túrde kórsetiledi: «Miyrasxorlar».--&gt;
 |s1                       = Lombardo-Veneciya patshaliǵi
 |flag_s1                  = Flag of Austria.svg
 |s2                       = Moden gercogligi
 |flag_s2                  = Flag of the Duchy of Modena.svg
 |s3                       = 
 |flag_s3                  = 
 |s4                       = 
 |flag_s4                  = 
 |uranı                   = 
 |paytaxtı                 = [[Milan]]
 |qalaları               = 
 |tili                     = [[Italyan tili|italyan]] hám [[Francuz tili|francuz]]
 |valyutası                = Napoleonnıń italyan lirası
 |qosımsha_kórsetkish     = 
 |kórsetkish_quramı       = 
 |maydanı                  = 
 |xalqı                  = 
 |basqarıw_forması         = [[dualistlik monarxiya]
 |dinastiya                   = [[Bonapartlar]]
 |húkimdarlar_lawazımı        = &lt;center&gt;[[Fayl:Coat of arms of the Kingdom of Italy (1805-1814), round shield version.svg|55px]] &lt;br&gt;Patsha&lt;/center&gt;
 |húkimdar1                 = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
 |húkimdar1_jılı            = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]] – [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
 |húkimdarlar_lawazımı2       = &lt;center&gt;[[Vice-patsha]]&lt;/center&gt;
 |húkimdar2                 = [[Ejen de Bogarne|Ejen Bogarne]]
 |húkimdar2_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı3       = 
 |húkimdar3                 = 
 |húkimdar3_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı4       = 
 |húkimdar4                 = 
 |húkimdar4_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı5       = 
 |húkimdar5                 = 
 |húkimdar5_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı6       = 
 |húkimdar6                 = 
 |húkimdar6_jılı            = 
 |dini                     = 
 |qosımsha_kórsetkish1    = 
 |kórsetkish_quramı1      = 
 |Basqısh1                 = 
 |Sáne1                    = 
 |Jıl1                     = 
 |Basqısh2                 = 
 |Sáne2                    = 
 |Jıl2                     = 
 |Basqısh3                 = 
 |Sáne3                    = 
 |Jıl3                     = 
 |Basqısh4                 = 
 |Sáne4                    = 
 |Jıl4                     = 
 |Basqısh5                 = 
 |Sáne5                    = 
 |Jıl5                     = 
 |Basqısh6                 = 
 |Sáne6                    = 
 |Jıl6                     = 
 |Basqısh7                 = 
 |Sáne7                    = 
 |Jıl7                     = 
 |Basqısh8                 = 
 |Sáne8                    = 
 |Jıl8                     = 
 |Basqısh9                 = 
 |Sáne9                    = 
 |Jıl9                     = 
 |Basqısh10                = 
 |Sáne10                   = 
 |Jı10                    = 
 |Basqısh11                = 
 |Sáne11                   = 
 |Jıl11                    = 
 |qosımsha_kórsetkish2    = 
 |kórsetkish_quramı2      = 
 |shekem                    = 
 |sh1                       = 
 |sh2                       = 
 |sh3                       = 
 |sh4                       = 
 |sh5                       = 
 |sh6                       = 
 |sh7                       = 
 |keyin                    = 
 |k1                       = 
 |k2                       = 
 |k3                       = 
 |k4                       = 
 |k5                       = 
 |k6                       = 
 |k7                       = 
 |esletpe                    = 
}}
'''Italiya patshaliǵi''' ({{lang-it| Regno d'Italia, Regno Italico}}; {{lang-fr|Royaume d'Italie}}) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] dáwirinde Arqa Italiyadaǵı mámleket (1805-jıl 17-mart — 1814-jıl 11-aprel).

Italiya patshaliǵi 1805-jıl 17-martta Napoleon I Bonapart basshılıǵındaǵı Italiya respublikasınan dúzilgen. Jana payda bolǵan Italiya patshaliǵinda Napoleon patsha ataǵın, oniń ógey balası [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] bolsa patsha orınbasarı ataǵın aldı. 1805-jıl 26-mayda Milan soborında Napoleonǵa Lombardiyanıń temir tajı kiygizıldı&lt;ref&gt;{{kitap deregi|ссылка=http://worldcat.org/oclc/44979703|автор=Gregory, Desmond, 1916-|title=Napoleon's Italy|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson University Press|isbn=0-8386-3884-8, 978-0-8386-3884-2}}&lt;/ref&gt;.

Patshaliq quramına Lombardiya, Veneciya, Moden gercogligi, Papa mámleketiniń bir bólimi (Ankona Rim yuridikciyasında qalıp, Franciya imperiyası tárepinen qosıp alındı), Sardiniya patshaliǵinıń bir bólimi hám Trentino-Alto-Adige kirdi. 1805-jıldan 1809-jılǵa shekem Italiya patshaliǵi quramına Istriya, Dalmaciya hám Kotor da kirgen. Bul aymaqlar 1809-jılı Illiriya wálayatları quramına kirgizilgen&lt;ref&gt;{{Kitap deregi|ссылка=https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y|автор=Desmond Gregory|title=Napoleon's Italy: Desmond Gregory|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson Univ Press|страниц=260|isbn=978-0-8386-3884-2|archivedate=2022-12-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221218093453/https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y}}&lt;/ref&gt;.

Tiykarında patshaliq Franciya imperiyasına boysındırıldı hám onın paydasına resurslar alıw, sonday-aq, koaliciyalıq urıslar waqtında Avstriya imperiyasına qarsı placdarm sıpatında paydalanıldı.

Napoleon I hákimiyattan waz keshkennen keyin Evgeniy Bogarne taxtqa ótiwge háreket etti, biraq Patshaliq Senatındaǵı oppoziciya hám Milandaǵı kóterilis (1814-jıl 20-aprel) onıń rejelerin buzdı. Evgeniy Milan qalasın basıp alǵan avstriyalılarǵa berilgen.

== Tariyxı ==
Birinshi Franciya imperiyası dúzilgennen keyin [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] Italiya respublikasın Patshalıq etip qayta dúzdi&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|title=Statuti Costituzionali del Regno d'Italia (1805 al 1810)|website=www.dircost.unito.it|access-date=2022-12-18|archive-date=2017-08-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20170817051400/http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Paytaxtı Langobard patshalǵiniń burınǵı paytaxtı [[Milan]] edi. Napoleon bir waqıttıń ózinde Franciya imperatori hám Italiya patshası edi. Oniń ógey balası [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] 1807-jılı patsha orınbasarı hám taxt miyrasxori boldi.

1812-jılǵı urısta Napoleonnıń jeńiliwi sebepli vice-patsha Bogarne Italiyanıı haqıyqıy húkimdarı edi hám 1813-1814-jıllardaǵı urıs dawamında Franciya menen jaqın baylanıslarǵa iye edi. Biraq 1814-jılǵı Parij pitimi hám Vena kongressinde urıstan aldınǵı shegaralardıń qayta tikleniwi menen Italiya patshaliǵi saplastırıldı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>iwz64le03j1u5lgxkx2omop93mw7spt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>123862</id>
      <parentid>123861</parentid>
      <timestamp>2025-07-02T08:57:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <origin>123862</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8280" sha1="siyvw2976atxwqfsqrziukru9u49m7k" xml:space="preserve">{{Tariyxıy mámleket infoqutısı
 |atı                     = Italiya patshaliǵi
 |negizgi atı                 = {{lang-it| Regno d'Italia}}&lt;br&gt;{{lang-fr|Royaume d'Italie}}
 |jaǵdayı                   = Franciyanıń vassal patshaliǵi
 |gimn                  = 
 |bayraq                   = Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy (1805-1814).svg
 |bayraq_túsindirmesi             = 
 |gerb                     = Great Coat of Arms of the Kingdom of Italy (Napoleonic).svg
 |gerb_túsindirmesi               = 
 |karta                   = Kingdom of Italy (Napoleonic).svg
 |ólshemi                  = 300px
 |túsindirmesi                    = 
 &lt;!-- |type_before              = eger bul kórsetkish úlgide bar bolsa,
ol jaǵdayda derlik mınanı kórsetiw kerek: «Mámleket tiykarın salıwshılar»,
bolmasa onı óshiriń, avtomatikalıq túrde kórsetiledi: «Ótmishtegiler».--&gt;
 |p1                       = Italiya respublikası (1802-1805)
 |flag_p1                  = Flag of the Italian Republic (1802).svg
 |p2                       = 
 |flag_p2                  = 
 |p3                       = 
 |flag_p3                  = 
 |p4                       = 
 |flag_p4                  = 
 |shólkemlestirildi            = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]]
 |saplastırıldı             = [[1814|1814-jıl]] [[11-aprel]]
 &lt;!-- |type_after               = eger bul kórsetkish úlgide bar bolsa,
ol jaǵdayda derlik mınanı kórsetiw kerek: «Saplastırılǵannan keyingi mámleketler…»,
bolmasa onı óshiriń, avtomatikalıq túrde kórsetiledi: «Miyrasxorlar».--&gt;
 |s1                       = Lombardo-Veneciya patshaliǵi
 |flag_s1                  = Flag of Austria.svg
 |s2                       = Moden gercogligi
 |flag_s2                  = Flag of the Duchy of Modena.svg
 |s3                       = 
 |flag_s3                  = 
 |s4                       = 
 |flag_s4                  = 
 |uranı                   = 
 |paytaxtı                 = [[Milan]]
 |qalaları               = 
 |tili                     = [[Italyan tili|italyan]] hám [[Francuz tili|francuz]]
 |valyutası                = Napoleonnıń italyan lirası
 |qosımsha_kórsetkish     = 
 |kórsetkish_quramı       = 
 |maydanı                  = 
 |xalqı                  = 
 |basqarıw_forması         = [[dualistlik monarxiya]
 |dinastiya                   = [[Bonapartlar]]
 |húkimdarlar_lawazımı        = &lt;center&gt;[[Fayl:Coat of arms of the Kingdom of Italy (1805-1814), round shield version.svg|55px]]&lt;br&gt;Patsha&lt;/center&gt;
 |húkimdar1                 = [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]]
 |húkimdar1_jılı            = [[1805|1805-jıl]] [[17-mart]] – [[1814|1814-jıl]] [[6-aprel]]
 |húkimdarlar_lawazımı2       = &lt;center&gt;[[Vice-patsha]]&lt;/center&gt;
 |húkimdar2                 = [[Ejen de Bogarne|Ejen Bogarne]]
 |húkimdar2_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı3       = 
 |húkimdar3                 = 
 |húkimdar3_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı4       = 
 |húkimdar4                 = 
 |húkimdar4_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı5       = 
 |húkimdar5                 = 
 |húkimdar5_jılı            = 
 |húkimdarlar_lawazımı6       = 
 |húkimdar6                 = 
 |húkimdar6_jılı            = 
 |dini                     = 
 |qosımsha_kórsetkish1    = 
 |kórsetkish_quramı1      = 
 |Basqısh1                 = 
 |Sáne1                    = 
 |Jıl1                     = 
 |Basqısh2                 = 
 |Sáne2                    = 
 |Jıl2                     = 
 |Basqısh3                 = 
 |Sáne3                    = 
 |Jıl3                     = 
 |Basqısh4                 = 
 |Sáne4                    = 
 |Jıl4                     = 
 |Basqısh5                 = 
 |Sáne5                    = 
 |Jıl5                     = 
 |Basqısh6                 = 
 |Sáne6                    = 
 |Jıl6                     = 
 |Basqısh7                 = 
 |Sáne7                    = 
 |Jıl7                     = 
 |Basqısh8                 = 
 |Sáne8                    = 
 |Jıl8                     = 
 |Basqısh9                 = 
 |Sáne9                    = 
 |Jıl9                     = 
 |Basqısh10                = 
 |Sáne10                   = 
 |Jı10                    = 
 |Basqısh11                = 
 |Sáne11                   = 
 |Jıl11                    = 
 |qosımsha_kórsetkish2    = 
 |kórsetkish_quramı2      = 
 |shekem                    = 
 |sh1                       = 
 |sh2                       = 
 |sh3                       = 
 |sh4                       = 
 |sh5                       = 
 |sh6                       = 
 |sh7                       = 
 |keyin                    = 
 |k1                       = 
 |k2                       = 
 |k3                       = 
 |k4                       = 
 |k5                       = 
 |k6                       = 
 |k7                       = 
 |esletpe                    = 
}}
'''Italiya patshaliǵi''' ({{lang-it| Regno d'Italia, Regno Italico}}; {{lang-fr|Royaume d'Italie}}) — [[Napoleon I Bonapart|Napoleon I]] dáwirinde Arqa Italiyadaǵı mámleket (1805-jıl 17-mart — 1814-jıl 11-aprel).

Italiya patshaliǵi 1805-jıl 17-martta Napoleon I Bonapart basshılıǵındaǵı Italiya respublikasınan dúzilgen. Jana payda bolǵan Italiya patshaliǵinda Napoleon patsha ataǵın, oniń ógey balası [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] bolsa patsha orınbasarı ataǵın aldı. 1805-jıl 26-mayda Milan soborında Napoleonǵa Lombardiyanıń temir tajı kiygizıldı&lt;ref&gt;{{kitap deregi|ссылка=http://worldcat.org/oclc/44979703|автор=Gregory, Desmond, 1916-|title=Napoleon's Italy|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson University Press|isbn=0-8386-3884-8, 978-0-8386-3884-2}}&lt;/ref&gt;.

Patshaliq quramına Lombardiya, Veneciya, Moden gercogligi, Papa mámleketiniń bir bólimi (Ankona Rim yuridikciyasında qalıp, Franciya imperiyası tárepinen qosıp alındı), Sardiniya patshaliǵinıń bir bólimi hám Trentino-Alto-Adige kirdi. 1805-jıldan 1809-jılǵa shekem Italiya patshaliǵi quramına Istriya, Dalmaciya hám Kotor da kirgen. Bul aymaqlar 1809-jılı Illiriya wálayatları quramına kirgizilgen&lt;ref&gt;{{Kitap deregi|ссылка=https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y|автор=Desmond Gregory|title=Napoleon's Italy: Desmond Gregory|год=2001|издательство=Fairleigh Dickinson Univ Press|страниц=260|isbn=978-0-8386-3884-2|archivedate=2022-12-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221218093453/https://books.google.ru/books?id=-Wq8wtDN23oC&amp;redir_esc=y}}&lt;/ref&gt;.

Tiykarında patshaliq Franciya imperiyasına boysındırıldı hám onın paydasına resurslar alıw, sonday-aq, koaliciyalıq urıslar waqtında Avstriya imperiyasına qarsı placdarm sıpatında paydalanıldı.

Napoleon I hákimiyattan waz keshkennen keyin Evgeniy Bogarne taxtqa ótiwge háreket etti, biraq Patshaliq Senatındaǵı oppoziciya hám Milandaǵı kóterilis (1814-jıl 20-aprel) onıń rejelerin buzdı. Evgeniy Milan qalasın basıp alǵan avstriyalılarǵa berilgen.

== Tariyxı ==
Birinshi Franciya imperiyası dúzilgennen keyin [[Napoleon I Bonapart|Napoleon]] Italiya respublikasın Patshalıq etip qayta dúzdi&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|title=Statuti Costituzionali del Regno d'Italia (1805 al 1810)|website=www.dircost.unito.it|access-date=2022-12-18|archive-date=2017-08-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20170817051400/http://www.dircost.unito.it/cs/docs/regnoitali.htm|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Paytaxtı Langobard patshalǵiniń burınǵı paytaxtı [[Milan]] edi. Napoleon bir waqıttıń ózinde Franciya imperatori hám Italiya patshası edi. Oniń ógey balası [[Ejen de Bogarne|Evgeniy Bogarne]] 1807-jılı patsha orınbasarı hám taxt miyrasxori boldi.

1812-jılǵı urısta Napoleonnıń jeńiliwi sebepli vice-patsha Bogarne Italiyanıı haqıyqıy húkimdarı edi hám 1813-1814-jıllardaǵı urıs dawamında Franciya menen jaqın baylanıslarǵa iye edi. Biraq 1814-jılǵı Parij pitimi hám Vena kongressinde urıstan aldınǵı shegaralardıń qayta tikleniwi menen Italiya patshaliǵi saplastırıldı.

== Derekler ==</text>
      <sha1>siyvw2976atxwqfsqrziukru9u49m7k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Talqılaw:Italiya patshaliǵi (1805—1814)</title>
    <ns>1</ns>
    <id>25521</id>
    <revision>
      <id>123863</id>
      <timestamp>2025-07-02T08:59:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>/* Úlgini paydalanıwdaǵı qátelik */ taza bólim</comment>
      <origin>123863</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="269" sha1="as0ntisg6kuxnuw45zu6dspw51f6i4l" xml:space="preserve">== Úlgini paydalanıwdaǵı qátelik ==

Úlgi istemey qaldi. Qátelik bar bolsa, dúrislap jibere alasizba. [[Paydalanıwshı:Srajatdin Usnatdinov|Srajatdin Usnatdinov]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Srajatdin Usnatdinov|talqılaw]]) 08:59, 2025 j. iyuldıń 2 (UTC)</text>
      <sha1>as0ntisg6kuxnuw45zu6dspw51f6i4l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategoriya:Muqaddes Rim imperiyası imperatorları</title>
    <ns>14</ns>
    <id>25522</id>
    <revision>
      <id>123866</id>
      <timestamp>2025-07-02T09:09:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Srajatdin Usnatdinov</username>
        <id>12560</id>
      </contributor>
      <comment>Taza bet jaratıldı: «[[Kategoriya:Italiya húkimdarları]]»</comment>
      <origin>123866</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" sha1="p3xxrdngq4p74b81lrguyo30px7kjnu" xml:space="preserve">[[Kategoriya:Italiya húkimdarları]]</text>
      <sha1>p3xxrdngq4p74b81lrguyo30px7kjnu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Úlgi:IPA-ar</title>
    <ns>10</ns>
    <id>25523</id>
    <revision>
      <id>123873</id>
      <timestamp>2025-07-02T11:42:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inosham</username>
        <id>10264</id>
      </contributor>
      <comment>Taza bet jaratıldı: «&lt;onlyinclude&gt;&lt;small&gt;{{#switch: {{{2}}}  |IPA=IPA:&amp;#32;  |lang=arabsha:&amp;#32;  |pron=pronounced&amp;#32;  |=  |arabsha aytılıwı:&amp;#32; }}&lt;/small&gt;{{IPA|[[:en:Help:IPA/Arabic|[{{{1}}}]]]}}{{#if:{{{3|}}}  |{{IPA audio link|{{{3}}} }} }}&lt;/onlyinclude&gt;&lt;noinclude&gt;  {{Hújjet}} &lt;/noinclude&gt;»</comment>
      <origin>123873</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="280" sha1="l7cmxwtcqa2uv7o2ixf8lxbkeyso6qi" xml:space="preserve">&lt;onlyinclude&gt;&lt;small&gt;{{#switch: {{{2}}}
 |IPA=IPA:&amp;#32;
 |lang=arabsha:&amp;#32;
 |pron=pronounced&amp;#32;
 |=
 |arabsha aytılıwı:&amp;#32;
}}&lt;/small&gt;{{IPA|[[:en:Help:IPA/Arabic|[{{{1}}}]]]}}{{#if:{{{3|}}}
 |{{IPA audio link|{{{3}}} }}
}}&lt;/onlyinclude&gt;&lt;noinclude&gt;

{{Hújjet}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>l7cmxwtcqa2uv7o2ixf8lxbkeyso6qi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Úlgi:IPA-en</title>
    <ns>10</ns>
    <id>25524</id>
    <revision>
      <id>123875</id>
      <timestamp>2025-07-02T11:49:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inosham</username>
        <id>10264</id>
      </contributor>
      <comment>Taza bet jaratıldı: «&lt;onlyinclude&gt;&lt;small&gt;{{#switch: {{{2}}}  |IPA=IPA:&amp;#32;  |lang=inglisshe:&amp;#32;  |pron=pronounced&amp;#32;  |=  |inglisshe aytılıwı:&amp;#32; }}&lt;/small&gt;{{IPA|[[:en:Help:IPA/English|[{{{1}}}]]]}}{{#if:{{{3|}}}  |{{IPA audio link|{{{3}}} }} }}&lt;/onlyinclude&gt;&lt;noinclude&gt;  {{Hújjet}} &lt;/noinclude&gt;»</comment>
      <origin>123875</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="285" sha1="aeimxhxwgzps39xb2nzxue0ctdjuxjf" xml:space="preserve">&lt;onlyinclude&gt;&lt;small&gt;{{#switch: {{{2}}}
 |IPA=IPA:&amp;#32;
 |lang=inglisshe:&amp;#32;
 |pron=pronounced&amp;#32;
 |=
 |inglisshe aytılıwı:&amp;#32;
}}&lt;/small&gt;{{IPA|[[:en:Help:IPA/English|[{{{1}}}]]]}}{{#if:{{{3|}}}
 |{{IPA audio link|{{{3}}} }}
}}&lt;/onlyinclude&gt;&lt;noinclude&gt;

{{Hújjet}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>aeimxhxwgzps39xb2nzxue0ctdjuxjf</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>