Qaraqalpaq tili

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="kaa">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>kaawiki</dbname>
    <base>https://kaa.wikipedia.org/wiki/Bas_bet</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.8</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Arnawlı</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Talqılaw</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Paydalanıwshı</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Paydalanıwshı talqılawı</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikipedia talqılawı</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Fayl</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Fayl talqılawı</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki talqılawı</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Úlgi</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Úlgi talqılawı</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Járdem</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Járdem talqılawı</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategoriya</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Kategoriya talqılawı</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Portal</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Portal talqılawı</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="1728" case="first-letter">Event</namespace>
      <namespace key="1729" case="first-letter">Event talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Qaraqalpaq tili</title>
    <ns>0</ns>
    <id>311</id>
    <revision>
      <id>125245</id>
      <parentid>122653</parentid>
      <timestamp>2025-07-08T05:59:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JigildikBot</username>
        <id>14033</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Jazba kórinisi */</comment>
      <origin>125245</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21499" sha1="b3wezboo2zvoxgl2e90b350dn3rkegj" xml:space="preserve">{{Qaraqalpaq til infoqutısı}}
'''Qaraqalpaq tili''' — [[Qaraqalpaqstan|Qaraqalpaqstan Respublikasında]] jasawshı qaraqalpaq xalqınıń ana tili. Qaraqalpaq tili — Qaraqalpaqstan Respublikasınıń qorǵawında bolıp, bul haqqında arnawlı nızam shıǵarılǵan. Nızamda qaraqalpaq tili Qaraqalpaqstan Respublikasınıń pútkil aymaǵında mámleketlik til retinde qollanılıwına huqıq tiykarları belgilengen. Qaraqalpaq tiline mámleketlik til biyliginiń beriliwi respublikanıń aymaǵında jasawshı milletlerdiń hám xalıqlardıń óz ana tilin qollanıwda olardıń konstituciyalıq huqıqların sheklemeydi. Bul nızam jeke adamlardıń arasındaǵı qarım-qatnasıqlardıń, áskeriy bólimlerde, diniy hám dástúriy úrp-ádetlerdi belgilewde tillerdiń qollanılıwın qatań bir tártipke salıp taslamaydı. Qaraqalpaq tili — Qaraqalpaqstandaǵı qaraqalpaqlar sóylesetuǵın túrkiy til. Arqa-shıǵıs qaraqalpaq hám qubla-shıǵıs qaraqalpaq dialektlerine bólinedi. Ol [[noǵay tili|noǵay]], [[qazaq tili|qazaq]] hám [[ózbek tili|ózbek]] tilleri menen birge ósip, úsh tildiń de tásiri astında rawajlanǵan. Tipologiyalıq jaqtan, qaraqalpaq tili túrkiy tillerdiń qıpshaq bólimine tiyisli bolıp, noǵay jáne qazaq tili menen bekkem baylanıslı hám óz-ara túsinikli&lt;ref&gt;[[ethnologue:kaa|Karakalpak]] Etnolog. Alınǵan 12.03.2016&lt;/ref&gt;.

== Klassifikaciyası ==
Qaraqalpaq turkiy tillerdiń qıpshaq bólimine tiyisli bolıp, oǵan qazaq, bashqurt, tatar, qumıq, qarashay-balqar, noǵay hám qırǵız tilleri kiredi. Ózbek tiline jaqınlıǵı sebepli, qaraqalpaq tiliniń sózlik hám grammatikasınıń úlken bólegi ózbek tili tásirinde bolǵan. Túrkiy tillerdiń kópshiligi sıyaqlı qaraqalpaq tilinde de únleslik nızamı, aglutinativlik, grammatikalıq belgisi joq. Sóz tártibi ádette baslawısh-obyekt-feyl boladı. Qaraqalpaq tili shıǵısı boyınsha altay tilleri tuwısınıń túrkiy tiller toparına kiredi. Qaraqalpaq milletiniń payda bolıwı menen onıń tili de qáliplesti. Qaraqalpaq milleti yamasa qaraqalpaq ataması XIV–XVI ásirlerde Noǵaylı Ordasınıń tarqawı menen payda boldı.

== Geografiyalıq tarqalıwı ==
Qaraqalpaq tilinde, tiykarınan, Ózbekstan Qaraqalpaqstan Tolıq huqıqlı Respublikasında sóylesedi. Awǵanstanda 2000 ǵa jaqın xalıq hám Rossiya, Qazaqstan, Túrkiya hám dúnyanıń basqa bólimlerinde kishilew diasporalar qaraqalpaq tilinde sóylesedi.

=== Rásmiy mártebesi ===
Qaraqalpaq tili Qaraqalpaqstan Tolıq huqıqlı Respublikasında rásmiy mártebege iye. 1989-jılı 1-dekabrde Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń sessiyasında qaraqalpaq tiline mámleketlik til biyligi berildi. Qaraqalpaqstan Respublikasınıń mámleketlik til haqqındaǵı Nızamınıń 1-statyasında: „Qaraqalpaq tili Qaraqalpaqstan Respublikasınıń mámleketlik tili bolıp tabıladı. Qaraqalpaqstan Respublikası óziniń aymaǵında tilge baylanıslı barlıq máselelerdi sheshiw huqıqına iye‟,— dep kórsetilgen. Bul jaǵday til erkinligin, tillerdiń aldaǵı waqıtları keń rawajlanıwın támiyinleydi.

=== Dialektleri ===
Etnolog qaraqalpaq tiliniń eki dialektin ajıratıp kórsetedi: Arqa-Shıǵıs hám Qubla-Batıs. Menges [[Ferǵana Qaraqalpaqları]] sóylewi múmkin bolǵan úshinshi dialektti aytıp ótedi. Qubla-batıs dialektinde arqa-shıǵıs /ʃ/ (sh) ushın /tʃ/ (ch) bar. Qaraqalpaq milliy tiliniń payda bolıwı menen ádebiy tiliniń jazba túri de qáliplesti. Ádebiy tildiń jazba túriniń qáliplesiwi onıń ulıwma xalıqlıq awızeki sóylew túrine tiykarlanadı. Qaraqalpaq tiliniń ulıwma awızeki sóylew tili arqa hám qubla dialekt (jergilikli ózgeshelik) bolıp ekige bólinedi. Arqa dialektlik ózgesheliklerdi respublikamızdıń arqa rayonları, al qubla dialektlik ózgeshelikerdi [[Tórtkúl|Tórtkúl]], Ellikqala, [[Beruniy]], Amudarya rayonlarınıń aymaqların qamtıydı. 

Qońırat, Xojeli rayonları dialekti arqa dialektke kirse de óz ayırmashiliqlarına iye sebebi bul 2 rayonda Qaraqalpaqtan basqa túrkmen, qazaq hám ózbek milletleri azshılıq emes.

Mısalı Qońırat rayonında kese degen sózdi ayırım jerlerinde kase dep aytadı
Xojelide Jaqsı degen sózdi yaqshı, penen sózi benen aytılıwı.
Sh háribiniń Ch ǵa ózgeriwi de bar.
Al eń taza Qaraqalpaq tilinde sóyleytin rayon bul Shımbay Rayonı bolıp esaplanadı, Sebebi Shımbay rayonında qaraqalpaq tiline basqa tillerden sóz qosıp sóylemeydi.
Tórtkúl rayonı dialekti qubla dialektke kiretin bolıp qubla dialektte sóyleytin basqa rayonlardan óz ayırmashılıqlarına iye, Tórtkúl rayonınıń tórtten birin [[Túrkmen]]ler quraydı, sol sebepten túrkmen tiliniń bıraz elementleri bar.

Mısalı: Arqa dialekt: Kórdim

Qubla dialekt, Tórtkúl: Giurdim
Qaraqalpaq ádebiy tili usı eki ózgesheliktiń tiykarında, kóbirek arqa dialektlik ózgesheliklerdi qamtıw arqalı qáliplesti. Qaraqalpaq jazba tili XX ásirdiń basında-aq [[Orta Aziya]] xalıqları ushın ortaq shaǵatay jazıwı tiykarında payda boldı. Biraq bul jazba ádebiy til jergilikli xalıqtıń basım kópshiliginiń sawatsız bolıwına hám qaraqalpaq xalqınıń ulıwma xalıqlıq sóylew tilinin barlıq jergilikli ózgesheliklerin óz ishine qamtıy alıwına baylanıslı turaqlı ádebiy til retinde qáliplesken. Qaraqalpaq xalqınıń bul eski jazba tili qaraqalpaq ádebiy tiliniń eski jazıwı retinde úyreniledi. Jazba ádebiy til dep hár qanday ádebiyatlardıń, kórkem shıǵarma, jámiyetlik-siyasiy, ilimiy-texnikalıq, publicistikalıq, oqıw qurallarınıń hám t.b. jazıw arqalı iske asatuǵın ádebiyatlardıń tiline aytıladı.

Ádebiy tildiń jazba hám awızeki sóylew túrleri házirgi waqıtta radio hám telekórsetiwlerdiń, gazeta-jurnallardıń, mámleketlik mekemelerdiń, mádeniy orınlardıń áhmiyetli qatnas quralı retinde xızmet etedi. Ásirese bul jaǵday „Qaraqalpaqstan Respublikasınıń mámleketlik tili haqqındaǵı‟ Nızam qabıllanǵannan keyin jedel iske asırılmaqta. Sonlıqtan hár bir sawatlı hám mádeniyatlı insan ádebiy tildiń qádirine jetip, onın qaǵıydaların jazıw hám sóylewde durıs hám tilge bolǵan húrmetti arttıradı, sóylew mádeniyatlılıǵın támiyinleydi.

&quot;Qaraqalpaq haqqında sóz&quot;&lt;br&gt;

Qara taban, qara puqara &lt;br&gt;
Babam ǵaybar kisi bolǵan&lt;br&gt;
Kóńli aq qalpaǵı qara&lt;br&gt;
Jaw menen kóp isi bolǵan&lt;br&gt;

Attan qulap, atırǵanda&lt;br&gt;
Qan maydanda súyep onı&lt;br&gt;
«Bir wásiyat aytıp ket onda» &lt;br&gt;
Dep soraptı onnan ulı&lt;br&gt;

Wásiyat eken al sondaǵı&lt;br&gt;
Aytıp ketken urpaǵına&lt;br&gt;
«Tır jalańash qalsańdaǵı&lt;br&gt;
Bek bol, bala qalpaǵıńa!...»&lt;br&gt;

== Fonologiyası ==
[[File:Karakalpak_vowel_chart.svg|thumb|240px|Qaraqalpaq únlileri, Mengesten (1947:?)]]
Qaraqalpaq tilinde 25 dawıssız ses bar bolıp, ózge sózlerde tórt ayrıqsha bolmaǵan fonema úzliksiz qollanıladı. Jergilikli bolmaǵan dawıslar qawıs ishinde kórsetilgen. 
=== Dawıssız sesler ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
! &amp;nbsp;
! colspan=&quot;2&quot; | [[Erinlik dawıssız ses|Erinlik]]
! colspan=&quot;2&quot; | [[Alveolar consonant|Alveolar]]
! colspan=&quot;2&quot; | [[Tańlay dawıssız ses|Tańlay]]
! colspan=&quot;2&quot; | [[Velar consonant|Velar]]
! colspan=&quot;2&quot; | [[Uvular consonant|Uvular]]
! colspan=&quot;2&quot; | [[Glottal consonant|Glottal]]
|-
! [[Murınlıq dawıssız ses|Murınlıq]]
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | {{IPA link|m}}
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | {{IPA link|n}}
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | {{IPA link|ŋ}}
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
|-
! [[Plosive consonant|Plosive]]
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | {{IPA link|p}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | {{IPA link|b}}
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | {{IPA link|t}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | {{IPA link|d}}
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | {{IPA link|k}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | {{IPA link|ɡ}}
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | {{IPA link|q}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
|-
! [[Affricate]]
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | ({{IPA link|c}}) || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | ({{IPA link|t͡ʃ}}) || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
|-
! [[Fricative]]
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | ({{IPA link|f}}) || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | ({{IPA link|v}})
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | {{IPA link|s}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | {{IPA link|z}}
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | {{IPA link|ʃ}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | {{IPA link|ʒ}}
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | {{IPA link|x}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | {{IPA link|ɣ}}
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | {{IPA link|h}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
|-
! [[Rhotic consonant|Dirildewik]]
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | {{IPA link|r}}
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
|-
! [[Approximant]]
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | {{IPA link|l}}
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | {{IPA link|j}}
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | {{IPA link|w}}
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;border-right-width: 0;&quot; | &amp;nbsp; || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | &amp;nbsp;
|}

=== Dawıslı sesler ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
!rowspan=&quot;2&quot;|
!colspan=&quot;2&quot;| [[Front vowel|Front]]
!colspan=&quot;2&quot;| [[Back vowel|Back]]
|-
! {{small|spread}} || {{small|rounded}}
! {{small|spread}} || {{small|rounded}}
|-
![[Close vowel|Close]]
|{{IPA link|i}}
|{{IPA link|y}}
|{{IPA link|ɯ}}
|{{IPA link|u}}
|-
![[Mid vowel|Mid]]
|{{IPA link|e}}
|{{IPA link|œ}}
|
|{{IPA link|o}}
|-
![[Open vowel|Open]]
|{{IPA link|æ}}
|
|{{IPA link|a}}
|
|}
==== Ses únlesligi ====
Qaraqalpaq tilinde de basqa túrkiy tillerdegi sıyaqlı [[ses únlesligi]] bar. [[Rus tili|Rus]] yamasa basqa tillerden ózlestirilgen sózler ses únlesligi qaǵıydalarına ámel etpewi múmkin, biraq ádette tómendegi qaǵıydalar qollanıladı:
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
! colspan=&quot;1&quot; | Dawıslı
! colspan=&quot;1&quot; | Gúzetiliwi múmkin:
|-
| style=&quot;border-right-width: 1;&quot; | {{IPA|a}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | {{IPA|a, ɯ}}
|-
| style=&quot;border-right-width: 1;&quot; | {{IPA|æ}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | {{IPA|e, i}}
|-
| style=&quot;border-right-width: 1;&quot; | {{IPA|e}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | {{IPA|e, i}}
|-
| style=&quot;border-right-width: 1;&quot; | {{IPA|i}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | {{IPA|e, i}}
|-
| style=&quot;border-right-width: 1;&quot; | {{IPA|o}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | {{IPA|a, o, u, ɯ}}
|-
| style=&quot;border-right-width: 1;&quot; | {{IPA|œ}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | {{IPA|e, i, œ, y}}
|-
| style=&quot;border-right-width: 1;&quot; | {{IPA|u}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | {{IPA|a, o, u}}
|-
| style=&quot;border-right-width: 1;&quot; | {{IPA|y}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | {{IPA|e, œ, y}}
|-
| style=&quot;border-right-width: 1;&quot; | {{IPA|ɯ}} || style=&quot;border-left-width: 0;&quot; | {{IPA|a, ɯ}}
|}

== Jazba kórinisi ==
{{main|Latın jazıwına tiykarlanǵan qaraqalpaq álipbesi|Kirill jazıwına tiykarlanǵan qaraqalpaq álipbesi}}
1928-jılǵa deyin qaraqalpaq tilinde jazıw ushın arab álipbesi qollanılǵan. 1928 hám 1940-jıllar aralıǵında latın grafikası qollanılǵan, hám onnan keyin kirill grafikasına ótilgen. Ózbekstan Respublikasınıń ǵarezsizliginen keyin latın grafikasına qaytıwǵa qarar etildi hám házirgi waqıtta [[Qaraqalpaqstan]]da basqıshpa-basqısh ótiw ámelge asırılmaqta. Tómende úsh álipbe hám háriplerdiń Xalıqaralıq fonetikalıq álipbe (IPA)daǵı belgilewleri kórsetilgen. Latın álipbesinde sáwlelendirilmegen kirill háripleri juldızsha menen belgilengen. Jańa qaraqalpaq álipbesine sońǵı ózgertiwler 2016-jılda kiritilgen: apostroflı háripler ornına ótkir noqatlı háripler kiritilgen&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20171224041251/http://www.karsu.uz/index.php/kk/9-uncategorised/904-latyn-zhazy &quot;Латын жазыўына тийкарланған қарақалпақ әлипбеси&quot;.] ''Каракалпакский государственный университет им. Бердаха'' (Qaraqalpaq tilinde). Tiykarǵı nusqasınan arxivlendi 12-24-2017. Alınǵan 01-27-2018.&lt;/ref&gt;. Solay eken, jańa qaraqalpaq álipbesi de tap jańa qazaq hám ózbek álipbelerin ańlatıp ketedi, yaǵnıy ótkir háripler menen háreket etedi.

{| class=&quot;wide&quot; style=&quot;font-size:1.1em; text-align: center&quot;
|- style=&quot;font-size: 60%&quot;
!Latın grafikası&lt;br /&gt;1930-jıllar!!Kirill grafikası!!Házirgi&lt;br /&gt;latın grafikası!!IPA||&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;!!Latın grafikası&lt;br /&gt;1930-jıllar!!Kirill grafikası!!Házirgi&lt;br /&gt;latın grafikası!!IPA!!&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;!!Latın grafikası&lt;br /&gt;1930-jıllar!!Kirill grafikası!!Házirgi&lt;br /&gt;latın grafikası!!IPA
|-
|Aa||Аа||Aa||{{IPA|a}}||rowspan=&quot;14&quot;|&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;||Qq||Ққ||Qq||{{IPA|q}}||rowspan=&quot;14&quot;|&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;||Ff||Фф||Ff||{{IPA|f}}
|-
|Әә||Әә||Áá||{{IPA|æ}}||Ll||Лл||Ll||{{IPA|l}}||Xx||Хх||Xx||{{IPA|x}}
|-
|Bв||Бб||Bb||{{IPA|b}}||Mm||Мм||Mm||{{IPA|m}}||Hh||Ҳҳ||Hh||{{IPA|h}}
|-
|/||Вв||Vv||{{IPA|v}}||Nn||Нн||Nn||{{IPA|n}}|| ||Цц||Cc||{{IPA|t͡s}}
|-
|Gg||Гг||Gg||{{IPA|g}}||Ŋŋ||Ңң||Ńń||{{IPA|ŋ}}||Cc||Чч||Ch.ch||{{IPA|t͡ʃ}}
|-
|Ƣƣ||Ғғ||Ǵǵ||{{IPA|ɣ}}||Oo||Оо||Oo||{{IPA|o}}||Şş||Шш||Sh.sh||{{IPA|ʃ}}
|-
|Dd||Дд||Dd||{{IPA|d}}||Өө||Өө||Óó||{{IPA|œ}}||||Щщ||Sh.sh||{{IPA|ʃ}}
|-
|Ee||Ее||Ee||{{IPA|e}}||Pp||Пп||Pp||{{IPA|p}}|| ||Ъъ||&amp;nbsp;||&amp;nbsp;
|-
|||Ёё||''yo''||{{IPA|jo}}||Rr||Рр||Rr||{{IPA|r}}||Ьь||Ыы||Íı||{{IPA|ɯ}}
|-
|Çç&amp;Ƶƶ||Жж||Jj||{{IPA|d͡ʒ}} {{IPA|ʒ}}||Ss||Сс||Ss||{{IPA|s}}|| ||Ьь||&amp;nbsp;||&amp;nbsp;
|-
|Zz||Зз||Zz||{{IPA|z}}||Tt||Тт||Tt||{{IPA|t}}||Ee||Ээ||Ee||{{IPA|e}}
|-
|Ii||Ии||Ii||{{IPA|i}}||Uu||Уу||Uu||{{IPA|u}}|| ||Юю||''yu''||{{IPA|ju}}
|-
|Jj||Йй||Yy||{{IPA|j}}||Yy||Үү||Úú||{{IPA|y}}|| ||Яя||''ya''||{{IPA|ja}}
|-
|Kk||Кк||Kk||{{IPA|k}}||Vv||Ўў||Ww||{{IPA|w}}||&amp;nbsp;||&amp;nbsp;||&amp;nbsp;||
|}
2009-jılǵa shekem C Ts retinde, al I hám Í noqatlı hám noqatsız I retinde jazılǵan&lt;ref&gt;[http://www.transliteration.kpr.eu/kaa/ Karakalpak translitator] Qaraqalpaq kirill - (Eski / Jańa) latın transliteratorı&lt;/ref&gt;.

== Álipbesi ==
Qaraqalpaqlar tiykarınan Latın jazıwına tiykarlanǵan qaraqalpaq álipbesinen paydalanadı. ''Házirgi qaraqalpaq álipbesi:''
{| style=&quot;font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF&quot;
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | A a
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Á á
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | B b
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | D d
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | E e
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | F f
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | G g
|-
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ǵ ǵ
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | H h
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | X x
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Í ı
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | I i
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | J j
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | K k
|-
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Q q
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | L l
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | M m
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | N n
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ń ń
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | O o
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ó ó
|-
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | P p
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | R r
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | S s
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | T t
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | U u
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ú ú
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | V v
|-
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | W w
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Y y
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Z z
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | C c
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Sh sh
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ch ch
|}

''Sonday-aq, kirill álipbesi de paydalanıladı:''
{| style=&quot;font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF&quot;
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | А а
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ә ә
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Б б
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | В в
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Г г
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ғ ғ
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Д д
|-
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Е е
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ё ё
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ж ж
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | З з
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | И и
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Й й
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | К к
|-
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Қ қ
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Л л
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | М м
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Н н
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ң ң
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | О о
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ө ө
|-
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | П п
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Р р
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | С с
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Т т
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | У у
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ү ү
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ў ў
|-
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ф ф
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Х х
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ҳ ҳ
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ц ц
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ч ч
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ш ш
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Щ щ
|-
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | ъ
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ы ы
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | ь
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Э э
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Ю ю
| style=&quot;width:3em; text-align:center; padding: 3px;&quot; | Я я
|}

== Ádebiyatlar ==
* Baskakov N.A.. Karakalpakskiy yaznk, t. 1 - 2, M. - L., 19 5 1-52;
* Berdimuratov Ye., Házirgi zaman qaraqalpaq tiliniń leksikologiyası, Nókis, 1968;
* Baskakov N.A., Vvedeniye v izucheniye tyurskix yazmkov, 2-izd., M.. 1969; 
* Berdimuratov Ye.. Umarov A.. Bekimbetov P., Karakalpakskiy yazj (fonetika, morfologiya, sintaksis), Nókis. 1983.

== Derekler ==
{{Derekler}}

{{Sırtqı siltemeler}}

[[Kategoriya:Qaraqalpaq tili| ]]
[[Kategoriya:Tiller]]
[[Kategoriya:Evraziya tilleri]]
[[Kategoriya:Altay tilleri]]
[[Kategoriya:Túrkiy tiller]]
[[Kategoriya:Qıpshaq tilleri]]
[[Kategoriya:Qıpshaq-noǵay tilleri]]</text>
      <sha1>b3wezboo2zvoxgl2e90b350dn3rkegj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tólepbergen Qayıpbergenov</title>
    <ns>0</ns>
    <id>368</id>
    <revision>
      <id>125248</id>
      <parentid>116767</parentid>
      <timestamp>2025-07-08T06:05:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JigildikBot</username>
        <id>14033</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>125248</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17031" sha1="heyzgl230i13fkf3h2efjjhtkqhr3qm" xml:space="preserve">{{Jazıwshı infoqutısı
|qaraqalpaqsha atı        = Tólepbergen Qayıpbergenov
|negizgi atı              = 
|súwret                   = Tólepbergen Qayıpbergenov.jpg
|súwret eni               = 200
|súwret táriypi           = 
|tolıq atı                = Tólepbergen Qayıpbergenov
|tuwılǵan sánesi          = 07.05.1929
|tuwılǵan jeri            = [[Kegeyli rayonı]], {{bayraqlastırıw|Qaraqalpaq ASSR}}, {{bayraqlastırıw|Ózbek SSR}}, {{bayraqlastırıw|SSRA}}
|qaytıs bolǵan sánesi     = 14.09.2010
|qaytıs bolǵan jeri       = [[Nókis]], {{bayraqlastırıw|Qaraqalpaqstan}}, {{bayraqlastırıw|Ózbekstan}}
|puqaralıǵı               = {{bayraqlastırıw|SSRA}}, {{bayraqlastırıw|Ózbekstan}}
|milleti                  = [[qaraqalpaq]]
|dóretiwshilik túri       = [[jazıwshı]]
|oqıǵan jeri              = [[Qaraqalpaq mámleketlik pedagogika institutı]]
|dóretiwshilik jılları    = 1950–2010-jıllar
|baǵdarları               = [[proza]]
|ákesi                    = 
|anası                    = 
|ómirlik joldası          = 
|ómirlik joldasları       = 
|perzentleri              = 
|belgili pikirleri        = - Qaraqalpaqstandı sheksiz súyiwińizdiń sebebi nede?&lt;br&gt; - Ol birew-ǵoy!
|ataqları                 = [[Qaraqalpaqstan xalıq jazıwshısı]] (1974), {{Ózbekstan xalıq jazıwshısı}} 
|sıylıqları               = {{Ózbekstan Qaharmanı}}, {{Húrmet Belgisi ordeni}} (1979), {{Doslıq ordeni}}, {{El-jurt húrmeti ordeni}}, {{Shuhrat medalı}} «Qashǵariy» sıylıǵı (1995), «Sholoxov» sıylıǵı (2004), «Berdaq» sıylıǵı (1967) 
|sayt                     = 
|qolı                     = 
}}
'''Tólepbergen Qayıpbergenov''' —  [[Ózbekstan xalıq jazıwshısı|Ózbekstan]] hám [[Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq jazıwshısı|Qaraqalpaqstan xalıq jazıwshısı]], [[Ózbekstan Qaharmanı]].

[[1929]]-jılı 7-may sánesinde [[Kegeyli rayonı]]nıń Shortanbay awılında (házirgi [[Nókis rayonı|Nókis rayonı]]nıń sovxozında) kolxozshı diyqan shańaraǵında tuwılǵan.

1944-45 jılları bolajaq jazıwshı ele awıldaǵı mektepte oqıp júrgen jas bala waqıtlarında-aq uqıplı, ziyrek hám kóp oqıwdı qáleytuǵın quntlı oqıwshı sıpatında kózge tústi. Ózi 6,7-klasslarda oqıp júrip ol usı mekteptiń 2,4-klasslarına sabaq berdi.

[[1945]]-[[1947|47]] jılları ol Xójeli qalasındaǵı mektepke shekemgi tárbiya pedagogika bilim jurtında oqıydı. Onı pitkergennen keyin 1947-1950-jılları ózi tuwılǵan awılda muǵallim boladı hám sonıń menen birge óz ústinde úzliksiz isleydı, ádebiyat penen qızıǵa baslaydı, óz bilimin jetilistirip baradı.

[[1950]]-jılı Tólepbergen Qayıpbergenov [[Qaraqalpaq mámleketlik pedagogikalıq institutı]]nıń «Rus tili hám ádebiyatı» fakultetine oqıwǵa qabıl etiledi.

Tap usı waqıttan baslap onıń ádebiyatqa aralasıwı baslandı. Ol ádebiyat penen, jazıwshı – shayırlar menen jaqınnan tanısıp, olardan alǵan hám ózi turmısqa bayqaǵan tásirlerin qosıqqa aylantırıp jaza baslaydı.

[[1950]]-jılı onıń dóretiwshilik xızmeti baslanadı. Ol dáslep poemaǵa qızıǵa basladı. Al keyin proza janrına qızıǵıp ketedi.

[[1951]]-jılı onıń «Tilegim» atlı tuńǵısh qosıǵın respublikalıq «Jas Leninshi» gazetasında basılıp shıqtı. Jas shayır baspa sózge usılay qádem atladı. Usınnan baslap onıń qosıqları gazeta-jurnallarda kórine berdi.

[[1955]]-jılı jazıwshınıń prozaǵa bet burıwına tuwrı keledi. Bul jılı onıń «Pochtalyon kelgende» degen dáslepki gúrrińi «Jas Leninshi»de basıldı. Sonnan beri ol tiykarınan proza janrında islegen.

[[1955]]-jılı Tólepbergen Qayıpbergenov [[Qaraqalpaq Mámleketlik Pedagogikaliq Instituti|Qaraqalpaq Mámleketlik Pedagogikaliq Instituttı]] tabıslı pitkerip shıǵadi. Bul waqıtta ol jazıwshınıń isin ózine maqset etip alǵan, biraq ele ádebiyat maydanında onsha tanıla qoymaǵan jaslardan edi. «Ámiwdárya» jurnalında ádebiy xizmetker.

[[1955]]-[[1957|57]]-jılları Radio esitiriw komitetinde redaktorı.

[[1956]]-jılı Onıń birinshi povesti «Sekretar» degen at penen basılıp shıǵadi.

[[1956]]-[[1967|67]]-jıllar Bul jámiyetlik áhmiyetli jumıslardı atqarıw menen bir qatarda jazıwshı usı dáwir ishinde ádebiyat tarawında da ayrıqsha kúshli miynet etti. Onıń dóretiwshiliginiń eń jemisli bólegi mine usı jıllarǵa tuwrı keledi.

[[1957]]-[[1958|58]]-jılları [[Qaraqalpaqstan jaziwshilar awqami]]nda juwaplı xatkeri.

[[1958]]-[[1959|59]]-jılları radio esitiriw komitetinde baslıqtıń orın basarı

[[1959]]-[[1960|60]]-jılları «Jas Leninshi» gazetasında redaktorı

[[1960]]-[[1962|62]]-jılları Qaraqalpaq mámleketlık baspaxanasında direktorı.

[[1962]]-[[1964|64]]-jılları «Sovet Qaraqalpaqstanı» gazetasında redaktorı.

[[1963]]-jılı belgili jazıwshı Tólepbergen Qayıpbergenov altınshı ret shıǵarǵan Qaraqalpaqstan ASSR Joqarǵı Sovetine deputat bolıp saylaydı.

[[1964]]-[[1967|67]]-jılları Radio esittiriw hám televidenie komitetinde redaktorı.

[[1967]]-jılı eki kitaptan ibarat «Qaraqalpaq qızı» roman-dilogiyasi ushın Qaraqalpaqstan Mámleketlik «Berdaq» atındaǵı sıylıqtı.

[[1967]]-[[1980|80]]-jılları Qaraqalpaqstan baspa sóz komiteti baslıǵınıń orın
basarı.

[[1971]]-jılı «Muǵallimge raxmet» povesti ushın Ózbekstan Respublikası Mámleketlik «Hamza» atındaǵı, SSSR mámleketlik sıylıǵı, Qaraqalpaq hám xalıq aralıq «Qashqariy» sıylıqlar berildi.

[[1974]]-jılı Tólepbergen Qayıpbergenovqa «Qaraqalpaq xalıq jazıwshısı» degen ataq berildi.

[[1979]]-jılı «Húrmet belgisi» ordeni, hám qatar medallar menen siyliqlandi.

[[1980]]-jılı Qaraqalpaqstan jaziıwshılar awqamı baslıǵına saylanadı.

[[1980]]-jıldan baslap hár jılı Ózbekstan jazıwshılar awqamı baslıǵı orınbasarı lawazımlarına hámde sadıq SSSR jazıwshılar awqamı baslıq lawazımlarına saylanadı hám bárshe forumlarda shıǵıp sóylegen.

[[1982]]-jılı T. Qayıpbergenov menen Qaraqalpaqstanda birinshi márte sadıq SSSR ádebiyati kúnlerin ótkizildi.

[[1987]]-jıldan 1991-jılǵasha jámiyetshilik arasında Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi Baslıǵı orınbasarlıǵına saylandı.

[[1989]]-jılda Ózbekstan Respublikası Prezidenti Islam Kárimov pármanına muwapıq T. Qayıpbergenov Ózbekstan Respublikası Prezidenti Keńesi aǵzalıǵına tayınlanadı.

[[1995]] jıldan beri jamiyetshilik arasında Oraylıq Aziya xalıqlarınıń mádeniyatı qori basqarması baslıǵı lawazımında islep kelmekte.

[[1995]]-jılı «Qashqariy» atındaǵı xalıq aralıq sıylıǵınıń lauriyati.

[[2003]]-jılı ǵarezsizligimizdiń 12-jıllıǵı múnásebeti menen Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıq jazıwshısı Tólepbergen Qayıpbergenovqa, Ózbekstan Qahramanı ataǵı menen sıylıqlandı.

[[2004]]-jılı Tólepbergen Qayıpbergenov M. Sholoxov atındaǵı sıylıqtıń laureati.

Nókis hám Tashkent qalasında ózbek hám qaraqalpaq tillerinde basılıp atırǵan bir neshe gazeta jurnallar redakciya tóreshleri aǵzası.

2010-jılı sentyabrdıń 14-sánesinde dúnyadan ótti.

== Shıǵarmaları ==
T. Qayıpbergenovtıń kórkem dóretiwshilikke aralasqan dáslepki bes jılındaǵı dóretken shıǵarmaları kishi kólemli qosıqlardan ibarat boldı. Onıń bul dáwirde baspa kórgen «Tilegim» (1951), «Kelinshektiń quwanıshı» (1954), «Muǵallim» (1955) hám taǵı basqa bir qatar qosıqlarında jas shayırdıń tilek-oyları, ózi jasap atırǵan ómirge, onıń ayırım tarawlarına bolǵan kózqarası, watanǵa degen súyispenshilik sezimleri jırlandı. Bul shıǵarmalardıń ideyalıq-tematikalıq baǵdarı, mazmunı, óz aldına qoyǵan maqseti-paxta atızınıń qaharmanı, miynet súygish kelinshektiń oqıwdan injenerlik diplom alıp qaytqan kúyewi menen ushırasqandaǵı quwanıshın kórsetiw hám t.b. máseleler boldı. Mısalı, «Muǵallim» atlı qosıqta hújdanlı muǵallimniń biziń turmısımızdaǵı biyik hám húrmetli ornı kórsetip berildi.

T. Qayıpbergenov 50-jıllardıń ortalarında óziniń jazıwshılıq qádemin «Aljasıqtıń aqırı» (1954), «Arza» (1955), «Traktorshı» (1955), «Joldaǵı jánjel» (1955) sıyaqlı kishigirim gúrrińler jazıwdan basladı. Ol usı jıllardan 1956-jılǵa shekem bulardan basqa da «Isiń sózińdey emes», «Pochtalyon kelgende», «Ana ashıwı», «Eki kózli», «Kim ayıplı», «Maqset», «Pillekeshler», 
«Ókinish», «Tartıs», «Batıl qádem», «Aygúl» usaǵan gúrrińler jazdı hám olar óz waqtında sol jıllardaǵı gazeta-jurnallarda járiyalanıp barıldı. T. Qayıpbergenovtıń bul prozalıq shıǵarmaları 1961-jılı «Bloknot sóyleydi» degen at penen óz aldına kitap bolıp ta basılıp shıqtı.

=== Romanları ===
==== «Qaraqalpaq qızı» romanı ====
Feodalizm dáwirindegi hayal-qızlar turmısınıń awırmanlıǵı hám jańa dáwirdegi olardıń turmısındaǵı úlken ózgerisler jazıwshınıń «Qaraqalpaq qızı» romanındaǵı Jumagúldiń obrazında keńnen súwretlenedi. Romanınıń temasınan kórinip turǵanınday, bul shıǵarma hayal-qızlar turmısın keń epikalıq mazmunda ashıp beriwge baǵdarlanǵan. 

Romanda Jumagúldiń jaslıǵınan baslap, jámiyetlik islerge belsene qatnasıwǵa shekemgi aralıqtaǵı ómir jolı izbeiz súwretlenedi. Jazıwshı Jumagúldiń obrazı arqalı sol dáwirdegi qaraqalpaq hayal-qızlarınıń qıyın turmısın hám keń jámiyetten óz ornın tabıw jolındaǵı gúreslerin isenimli súwretlegen. Av tor waqıyalardı súwretlewde de, obraz dóretiwde de úlken jetiskenliklerge erisedi. 

Roman qaharmanı Jumagúl óz basınıń erkinligi menen 
baxıtlı turmısqa tınımsız miyneti, óziniń tabanlı gúresi, qıyınshılıńlarǵa tózimliligi hám qaysarlıǵı nátiyjesinde erisedi. Usı roman tiykarında Qaraqalpaq Mámleketlik teatrında saxnalıq shıǵarmalar qoyılǵan bolsa, Ózbek film studiyası tárepinen «Qaysar qız» kino-filmi jaratıldı.

=== Roman-esseleri ===
==== «O dúnyadaǵı atama xatlar» ====
Avtordıń «O dúnyadaǵı atama xatlar» (1992) shıǵarması 
xalqımız basına dónip turǵan ekologiyalıq apatshılıqtıń aldın alıw hám onnan qutılıw ideyasına arnaladı. Usınday dúnyalıq mashqalalarš súwretlewde jazıwshı o dúnyadaǵı atasına yaǵnıy káramatlı babalarına bılayınsha múrájáát etedi hám olar menen ruwxıy sáwbetlesedi: «Keshir, ata, seniń menen eń bolmasa xat arqalı tillespesem, hár qıylı oylardan basım jarılıp ketiwi sózsiz. Ózimniń hám xalqımnıń basına túsken ekologiya apatınan basımnıń ishi ot háwirli dártlerge tolıp turıptı. Erke aqlıǵım, ruwxımdı tınısh qoy. Tirilerdiń máselesin tiriler sheshedi ǵoy — derseń bálkim, tirilerge talay-talay ayttım, hátte pútkil álemge esitiletuǵın biyik minberlerden de ayttım. Házir barlıq tiriler tek tiriler sıpatında qıymıldap, óz ara shawqımlasqanı bolmasa, bári gereń! Sen oǵırı mehirli insan ediń, bálkim birinshi aqlıǵıńnıń zarın esitip o dúnyadaǵı adamlardı oyatarsań».

Usılayınsha kitaptıń kompoziciyalıq qurılısı hám syujeti qaraqalpaqlar hám olardıń mákan jayları, A ral hám Ámiw haqqında ilimiy jańalıqlar menen birge ele hesh kim oqımaǵan, esitpegen qızıqlı ápsanalardan, jáne de ekologiyalıq apatshılıq sebepli awırıwǵa shatılǵan mıńlaǵan nawqaslardıń biriniń monologlarınan turadı. Shıǵarmanıń syujetinde paydalanılǵan bay materiallardan qaraqalpaq xalqınıń ótmishi hám búgini, keleshegine tiyisli bolǵan áhmiyetli mashqalalardš… beti ashılıp baradı. Kitaptaǵı hár bir epizodtan, diolog hám monologlardan el qayǵısına qabırǵası qayısıp hásiret shekken adamlardıń qaytalanbas obrazları menen ruwxıy kelbetin kóz aldımızǵa janlı elesletemiz.

=== Povestleri ===
==== «Sekretar» povesti ====
«Sekretar» — T. Qayıpbergenovtıń tuńǵısh povesti bolıp tabıladı. Povest 1956-jılı «Qaraqalpaqstan ádebiyatı hám isskustvosı» jurnalınıń 2—3—4-sanlarında járiyalanıwdan-aq jámiyetshiliktiń dıqqatın ózine tarta basladı. Shıǵarma 1976-jılı Qaraqalpaqstan ASSR Ministrler Soveti menen Jazıwshılar awqamınıń povestler ushın járiyalanǵan konkursında birinshi sıylıqtı jeńip alıwǵa miyasar boldı. 1958-jılı bolsa Qaraqalpaq mámleketlik baspası tárepinen óz aldına kitap bolıp basılıp shıqtı. Povest 1959-jılı ózbek tilinde Tashkentte, 1975, 1985-jıllarda eki ret 
rus tilinde Moskvada daǵazalandı.

Povest, haqıyqatında da, usı janrdıń qaraqalpaq prozasında ósip rawajlanıp, kámalatqa keliw jollarınan derek berip turatuǵın eń qunlı liro-epikalıq shıǵarmalardan bolıp tabıladı. Bunı povesttiń bay mazmunı menen ıqsham formasına talqı islew arqalı anıq seziwge boladı.

Povest ekinshi jer júzlik urıs dáwirindegi jas óspirim mektep oqıwshılarınıń turmısın súwretlewge baǵıshlanǵan.

Jazıwshı ata-anaları, tuwǵan-tuwısqanları frontqa ketip, olardıń ornın bildirmey, bir jeńnen qol, bir jaǵadan bas shıǵarıp, pidákerlik miynet etip atırǵan usı jas óspirimlerdiń obrazın jasaw arqalı urıs dáwiriniń qıyınshılıǵın, sol dáwirdegi awır sharayatlar sebepli erte erjetken balalar psixologiyasın, olardıń Watan azatlıǵın tezletiw ushın tılda islegen qaharmanlıq miynetlerin isenimli hám kórkem etip ashıp bergen.

Povestte balalar sanasındaǵı bul jaqsı sıpatlardıń qáliplestiriwshileri sıpatında kolxoz belsendileriniń, mektep direktorı Tájenniń, Atamurattıń anası Orazgúldiń, kolxozshı Temirxan atanıń obrazları sátli jasalınǵan. Avtor bul obrazlar arqalı urıs dáwirindegi jámiyetlik ómirdi, adamlar arasındaǵı qarım-qatnastı, jas áwladlarǵa berilip atırǵan tálim-tárbiyanı kórsetip beriw menen birge, awıldaǵı ómir kórinisin bir tutaslıqta súwretlep beriwge de háreket etken.

Povesttegi bunday ideyalar turmıstan tuwǵan haqıyqıy konfliktlerdiń tábiyǵıy rawajlanıp, shiylenisiw shegine jetip, isenimli sheshiliwin tapqan jónelislerinde ayrıqsha bir sheberlik hám kórkemlik penen ashıp beriledi. Máselen, Atamurattıń ayırım menmenlik ádetlerin saplastırıw, Serjannıń ójetlikti qoyıw, Ámettiń ákesi Ataxannıń satqınlıǵına arlanıw payıtındaǵı ózin ózi jeńiw ushın alıp barǵan dramatizmge tolı ishki gúresleri usınday turmısshań konfliktlerdiń belgileri bolıp tabıladı. Ásirese bul jaǵday Ámet obrazınıń jasalıwında ayqın kózge taslanadı.

==== «Suwıq tamshı» povesti ====
Avtor dúnya xalıqları ádebiyatlarında keńnen taralǵan kórkem usıllardıń biri liro-psixologiyalıq súwretlew usılında «Suwıq tamshı» hám «Uyqısız túnler» povestlerin dóretti. Bul usıl povest qaharmanlarınıń basınan ótken waqıyalardı kóbinese olardıń ishki keshirmeleri, oy-tolǵanısları tiykarında kórkem súwretlewge baǵdarlanadı.

«Suwıq tamshı» povestiniń qaharmanı Kamal. Kamaldıń ákesi urısqa ketedi hám qaytıp kelmeydi. Onıń ákesi dushpan tárepke ótip ketken degen sóz taraydı. Bul sóz Kamaldıń júzin tómen qaratıp qoymastan, ol xalıqtıń arasında júriwge de qattı uyaladı. Jazıwshı Kamaldıń turmısındaǵı usı bir qıyın jaǵdaydı, onıń ishki keshirmeleri arqalı kórkem súwretleydi. Kamal shıǵarmada «satqınnıń balası» degen attan qutılıw ushın jan-táni menen hadal miynet etedi hám súygen qızı Ziyadanıń hadal muhabbatına hám xalıqtıń bekkem isenimine de erise aladı.

==== «Uyqısız túnler» povesti ====
«Uyqısız túnler» povestinde urısta júrgen qaraqalpaq jigiti orıs qızın órttiń ishinen alıp shıǵıp ólimnen qutqaradı hám onı balalar úyine tapsırıp Gúlzar Karakalpakova dep jazdıradı. Usı qız er jetip kámalǵa kelgennen keyin ózin ólimnen qutqarǵan áskerdi izlep Qaraqalpaqstanǵa keledi hám onıń menen ushırasıp óz minnetdarshılıǵın bildiredi. Bul jerden ómirlik joldas tapqan ol Qaraqalpaqstanda jasap qaladı. Bul shıǵarmalardaǵı Kamaldıń hám Gúlzardıń da ómir jolı qıyın hám mashaqatlı súwretlenedi. Jazıwshı álbette, buǵan olar ayıplı emes, urıs ayıplı degen juwmaqqa keledi hám urıstı qaralaydı.

=== «Muǵallımge raxmet» povesti ====
{{main|Muǵallimge raxmet}}

== Derekler ==
{{derekler}}

{{Tólepbergen Qayıpbergenov}}
{{Ózbekstan Qaharmanı sıylıǵın alǵan Qaraqalpaqstanlılar}}

{{DEFAULTSORT:Qayipbergenov, Tólepbergen}}
[[Kategoriya:Berdaq atındaǵı Qaraqalpaqstan Respublikası mámleketlik sıylıǵınıń laureatları]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaq ádebiyatı]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaq jazıwshıları]]</text>
      <sha1>heyzgl230i13fkf3h2efjjhtkqhr3qm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125249</id>
      <parentid>125248</parentid>
      <timestamp>2025-07-08T06:05:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JigildikBot</username>
        <id>14033</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* «Muǵallımge raxmet» povesti = */</comment>
      <origin>125249</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17030" sha1="qmsgpuel8r933dspuafn7guluf9g2zf" xml:space="preserve">{{Jazıwshı infoqutısı
|qaraqalpaqsha atı        = Tólepbergen Qayıpbergenov
|negizgi atı              = 
|súwret                   = Tólepbergen Qayıpbergenov.jpg
|súwret eni               = 200
|súwret táriypi           = 
|tolıq atı                = Tólepbergen Qayıpbergenov
|tuwılǵan sánesi          = 07.05.1929
|tuwılǵan jeri            = [[Kegeyli rayonı]], {{bayraqlastırıw|Qaraqalpaq ASSR}}, {{bayraqlastırıw|Ózbek SSR}}, {{bayraqlastırıw|SSRA}}
|qaytıs bolǵan sánesi     = 14.09.2010
|qaytıs bolǵan jeri       = [[Nókis]], {{bayraqlastırıw|Qaraqalpaqstan}}, {{bayraqlastırıw|Ózbekstan}}
|puqaralıǵı               = {{bayraqlastırıw|SSRA}}, {{bayraqlastırıw|Ózbekstan}}
|milleti                  = [[qaraqalpaq]]
|dóretiwshilik túri       = [[jazıwshı]]
|oqıǵan jeri              = [[Qaraqalpaq mámleketlik pedagogika institutı]]
|dóretiwshilik jılları    = 1950–2010-jıllar
|baǵdarları               = [[proza]]
|ákesi                    = 
|anası                    = 
|ómirlik joldası          = 
|ómirlik joldasları       = 
|perzentleri              = 
|belgili pikirleri        = - Qaraqalpaqstandı sheksiz súyiwińizdiń sebebi nede?&lt;br&gt; - Ol birew-ǵoy!
|ataqları                 = [[Qaraqalpaqstan xalıq jazıwshısı]] (1974), {{Ózbekstan xalıq jazıwshısı}} 
|sıylıqları               = {{Ózbekstan Qaharmanı}}, {{Húrmet Belgisi ordeni}} (1979), {{Doslıq ordeni}}, {{El-jurt húrmeti ordeni}}, {{Shuhrat medalı}} «Qashǵariy» sıylıǵı (1995), «Sholoxov» sıylıǵı (2004), «Berdaq» sıylıǵı (1967) 
|sayt                     = 
|qolı                     = 
}}
'''Tólepbergen Qayıpbergenov''' —  [[Ózbekstan xalıq jazıwshısı|Ózbekstan]] hám [[Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq jazıwshısı|Qaraqalpaqstan xalıq jazıwshısı]], [[Ózbekstan Qaharmanı]].

[[1929]]-jılı 7-may sánesinde [[Kegeyli rayonı]]nıń Shortanbay awılında (házirgi [[Nókis rayonı|Nókis rayonı]]nıń sovxozında) kolxozshı diyqan shańaraǵında tuwılǵan.

1944-45 jılları bolajaq jazıwshı ele awıldaǵı mektepte oqıp júrgen jas bala waqıtlarında-aq uqıplı, ziyrek hám kóp oqıwdı qáleytuǵın quntlı oqıwshı sıpatında kózge tústi. Ózi 6,7-klasslarda oqıp júrip ol usı mekteptiń 2,4-klasslarına sabaq berdi.

[[1945]]-[[1947|47]] jılları ol Xójeli qalasındaǵı mektepke shekemgi tárbiya pedagogika bilim jurtında oqıydı. Onı pitkergennen keyin 1947-1950-jılları ózi tuwılǵan awılda muǵallim boladı hám sonıń menen birge óz ústinde úzliksiz isleydı, ádebiyat penen qızıǵa baslaydı, óz bilimin jetilistirip baradı.

[[1950]]-jılı Tólepbergen Qayıpbergenov [[Qaraqalpaq mámleketlik pedagogikalıq institutı]]nıń «Rus tili hám ádebiyatı» fakultetine oqıwǵa qabıl etiledi.

Tap usı waqıttan baslap onıń ádebiyatqa aralasıwı baslandı. Ol ádebiyat penen, jazıwshı – shayırlar menen jaqınnan tanısıp, olardan alǵan hám ózi turmısqa bayqaǵan tásirlerin qosıqqa aylantırıp jaza baslaydı.

[[1950]]-jılı onıń dóretiwshilik xızmeti baslanadı. Ol dáslep poemaǵa qızıǵa basladı. Al keyin proza janrına qızıǵıp ketedi.

[[1951]]-jılı onıń «Tilegim» atlı tuńǵısh qosıǵın respublikalıq «Jas Leninshi» gazetasında basılıp shıqtı. Jas shayır baspa sózge usılay qádem atladı. Usınnan baslap onıń qosıqları gazeta-jurnallarda kórine berdi.

[[1955]]-jılı jazıwshınıń prozaǵa bet burıwına tuwrı keledi. Bul jılı onıń «Pochtalyon kelgende» degen dáslepki gúrrińi «Jas Leninshi»de basıldı. Sonnan beri ol tiykarınan proza janrında islegen.

[[1955]]-jılı Tólepbergen Qayıpbergenov [[Qaraqalpaq Mámleketlik Pedagogikaliq Instituti|Qaraqalpaq Mámleketlik Pedagogikaliq Instituttı]] tabıslı pitkerip shıǵadi. Bul waqıtta ol jazıwshınıń isin ózine maqset etip alǵan, biraq ele ádebiyat maydanında onsha tanıla qoymaǵan jaslardan edi. «Ámiwdárya» jurnalında ádebiy xizmetker.

[[1955]]-[[1957|57]]-jılları Radio esitiriw komitetinde redaktorı.

[[1956]]-jılı Onıń birinshi povesti «Sekretar» degen at penen basılıp shıǵadi.

[[1956]]-[[1967|67]]-jıllar Bul jámiyetlik áhmiyetli jumıslardı atqarıw menen bir qatarda jazıwshı usı dáwir ishinde ádebiyat tarawında da ayrıqsha kúshli miynet etti. Onıń dóretiwshiliginiń eń jemisli bólegi mine usı jıllarǵa tuwrı keledi.

[[1957]]-[[1958|58]]-jılları [[Qaraqalpaqstan jaziwshilar awqami]]nda juwaplı xatkeri.

[[1958]]-[[1959|59]]-jılları radio esitiriw komitetinde baslıqtıń orın basarı

[[1959]]-[[1960|60]]-jılları «Jas Leninshi» gazetasında redaktorı

[[1960]]-[[1962|62]]-jılları Qaraqalpaq mámleketlık baspaxanasında direktorı.

[[1962]]-[[1964|64]]-jılları «Sovet Qaraqalpaqstanı» gazetasında redaktorı.

[[1963]]-jılı belgili jazıwshı Tólepbergen Qayıpbergenov altınshı ret shıǵarǵan Qaraqalpaqstan ASSR Joqarǵı Sovetine deputat bolıp saylaydı.

[[1964]]-[[1967|67]]-jılları Radio esittiriw hám televidenie komitetinde redaktorı.

[[1967]]-jılı eki kitaptan ibarat «Qaraqalpaq qızı» roman-dilogiyasi ushın Qaraqalpaqstan Mámleketlik «Berdaq» atındaǵı sıylıqtı.

[[1967]]-[[1980|80]]-jılları Qaraqalpaqstan baspa sóz komiteti baslıǵınıń orın
basarı.

[[1971]]-jılı «Muǵallimge raxmet» povesti ushın Ózbekstan Respublikası Mámleketlik «Hamza» atındaǵı, SSSR mámleketlik sıylıǵı, Qaraqalpaq hám xalıq aralıq «Qashqariy» sıylıqlar berildi.

[[1974]]-jılı Tólepbergen Qayıpbergenovqa «Qaraqalpaq xalıq jazıwshısı» degen ataq berildi.

[[1979]]-jılı «Húrmet belgisi» ordeni, hám qatar medallar menen siyliqlandi.

[[1980]]-jılı Qaraqalpaqstan jaziıwshılar awqamı baslıǵına saylanadı.

[[1980]]-jıldan baslap hár jılı Ózbekstan jazıwshılar awqamı baslıǵı orınbasarı lawazımlarına hámde sadıq SSSR jazıwshılar awqamı baslıq lawazımlarına saylanadı hám bárshe forumlarda shıǵıp sóylegen.

[[1982]]-jılı T. Qayıpbergenov menen Qaraqalpaqstanda birinshi márte sadıq SSSR ádebiyati kúnlerin ótkizildi.

[[1987]]-jıldan 1991-jılǵasha jámiyetshilik arasında Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi Baslıǵı orınbasarlıǵına saylandı.

[[1989]]-jılda Ózbekstan Respublikası Prezidenti Islam Kárimov pármanına muwapıq T. Qayıpbergenov Ózbekstan Respublikası Prezidenti Keńesi aǵzalıǵına tayınlanadı.

[[1995]] jıldan beri jamiyetshilik arasında Oraylıq Aziya xalıqlarınıń mádeniyatı qori basqarması baslıǵı lawazımında islep kelmekte.

[[1995]]-jılı «Qashqariy» atındaǵı xalıq aralıq sıylıǵınıń lauriyati.

[[2003]]-jılı ǵarezsizligimizdiń 12-jıllıǵı múnásebeti menen Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıq jazıwshısı Tólepbergen Qayıpbergenovqa, Ózbekstan Qahramanı ataǵı menen sıylıqlandı.

[[2004]]-jılı Tólepbergen Qayıpbergenov M. Sholoxov atındaǵı sıylıqtıń laureati.

Nókis hám Tashkent qalasında ózbek hám qaraqalpaq tillerinde basılıp atırǵan bir neshe gazeta jurnallar redakciya tóreshleri aǵzası.

2010-jılı sentyabrdıń 14-sánesinde dúnyadan ótti.

== Shıǵarmaları ==
T. Qayıpbergenovtıń kórkem dóretiwshilikke aralasqan dáslepki bes jılındaǵı dóretken shıǵarmaları kishi kólemli qosıqlardan ibarat boldı. Onıń bul dáwirde baspa kórgen «Tilegim» (1951), «Kelinshektiń quwanıshı» (1954), «Muǵallim» (1955) hám taǵı basqa bir qatar qosıqlarında jas shayırdıń tilek-oyları, ózi jasap atırǵan ómirge, onıń ayırım tarawlarına bolǵan kózqarası, watanǵa degen súyispenshilik sezimleri jırlandı. Bul shıǵarmalardıń ideyalıq-tematikalıq baǵdarı, mazmunı, óz aldına qoyǵan maqseti-paxta atızınıń qaharmanı, miynet súygish kelinshektiń oqıwdan injenerlik diplom alıp qaytqan kúyewi menen ushırasqandaǵı quwanıshın kórsetiw hám t.b. máseleler boldı. Mısalı, «Muǵallim» atlı qosıqta hújdanlı muǵallimniń biziń turmısımızdaǵı biyik hám húrmetli ornı kórsetip berildi.

T. Qayıpbergenov 50-jıllardıń ortalarında óziniń jazıwshılıq qádemin «Aljasıqtıń aqırı» (1954), «Arza» (1955), «Traktorshı» (1955), «Joldaǵı jánjel» (1955) sıyaqlı kishigirim gúrrińler jazıwdan basladı. Ol usı jıllardan 1956-jılǵa shekem bulardan basqa da «Isiń sózińdey emes», «Pochtalyon kelgende», «Ana ashıwı», «Eki kózli», «Kim ayıplı», «Maqset», «Pillekeshler», 
«Ókinish», «Tartıs», «Batıl qádem», «Aygúl» usaǵan gúrrińler jazdı hám olar óz waqtında sol jıllardaǵı gazeta-jurnallarda járiyalanıp barıldı. T. Qayıpbergenovtıń bul prozalıq shıǵarmaları 1961-jılı «Bloknot sóyleydi» degen at penen óz aldına kitap bolıp ta basılıp shıqtı.

=== Romanları ===
==== «Qaraqalpaq qızı» romanı ====
Feodalizm dáwirindegi hayal-qızlar turmısınıń awırmanlıǵı hám jańa dáwirdegi olardıń turmısındaǵı úlken ózgerisler jazıwshınıń «Qaraqalpaq qızı» romanındaǵı Jumagúldiń obrazında keńnen súwretlenedi. Romanınıń temasınan kórinip turǵanınday, bul shıǵarma hayal-qızlar turmısın keń epikalıq mazmunda ashıp beriwge baǵdarlanǵan. 

Romanda Jumagúldiń jaslıǵınan baslap, jámiyetlik islerge belsene qatnasıwǵa shekemgi aralıqtaǵı ómir jolı izbeiz súwretlenedi. Jazıwshı Jumagúldiń obrazı arqalı sol dáwirdegi qaraqalpaq hayal-qızlarınıń qıyın turmısın hám keń jámiyetten óz ornın tabıw jolındaǵı gúreslerin isenimli súwretlegen. Av tor waqıyalardı súwretlewde de, obraz dóretiwde de úlken jetiskenliklerge erisedi. 

Roman qaharmanı Jumagúl óz basınıń erkinligi menen 
baxıtlı turmısqa tınımsız miyneti, óziniń tabanlı gúresi, qıyınshılıńlarǵa tózimliligi hám qaysarlıǵı nátiyjesinde erisedi. Usı roman tiykarında Qaraqalpaq Mámleketlik teatrında saxnalıq shıǵarmalar qoyılǵan bolsa, Ózbek film studiyası tárepinen «Qaysar qız» kino-filmi jaratıldı.

=== Roman-esseleri ===
==== «O dúnyadaǵı atama xatlar» ====
Avtordıń «O dúnyadaǵı atama xatlar» (1992) shıǵarması 
xalqımız basına dónip turǵan ekologiyalıq apatshılıqtıń aldın alıw hám onnan qutılıw ideyasına arnaladı. Usınday dúnyalıq mashqalalarš súwretlewde jazıwshı o dúnyadaǵı atasına yaǵnıy káramatlı babalarına bılayınsha múrájáát etedi hám olar menen ruwxıy sáwbetlesedi: «Keshir, ata, seniń menen eń bolmasa xat arqalı tillespesem, hár qıylı oylardan basım jarılıp ketiwi sózsiz. Ózimniń hám xalqımnıń basına túsken ekologiya apatınan basımnıń ishi ot háwirli dártlerge tolıp turıptı. Erke aqlıǵım, ruwxımdı tınısh qoy. Tirilerdiń máselesin tiriler sheshedi ǵoy — derseń bálkim, tirilerge talay-talay ayttım, hátte pútkil álemge esitiletuǵın biyik minberlerden de ayttım. Házir barlıq tiriler tek tiriler sıpatında qıymıldap, óz ara shawqımlasqanı bolmasa, bári gereń! Sen oǵırı mehirli insan ediń, bálkim birinshi aqlıǵıńnıń zarın esitip o dúnyadaǵı adamlardı oyatarsań».

Usılayınsha kitaptıń kompoziciyalıq qurılısı hám syujeti qaraqalpaqlar hám olardıń mákan jayları, A ral hám Ámiw haqqında ilimiy jańalıqlar menen birge ele hesh kim oqımaǵan, esitpegen qızıqlı ápsanalardan, jáne de ekologiyalıq apatshılıq sebepli awırıwǵa shatılǵan mıńlaǵan nawqaslardıń biriniń monologlarınan turadı. Shıǵarmanıń syujetinde paydalanılǵan bay materiallardan qaraqalpaq xalqınıń ótmishi hám búgini, keleshegine tiyisli bolǵan áhmiyetli mashqalalardš… beti ashılıp baradı. Kitaptaǵı hár bir epizodtan, diolog hám monologlardan el qayǵısına qabırǵası qayısıp hásiret shekken adamlardıń qaytalanbas obrazları menen ruwxıy kelbetin kóz aldımızǵa janlı elesletemiz.

=== Povestleri ===
==== «Sekretar» povesti ====
«Sekretar» — T. Qayıpbergenovtıń tuńǵısh povesti bolıp tabıladı. Povest 1956-jılı «Qaraqalpaqstan ádebiyatı hám isskustvosı» jurnalınıń 2—3—4-sanlarında járiyalanıwdan-aq jámiyetshiliktiń dıqqatın ózine tarta basladı. Shıǵarma 1976-jılı Qaraqalpaqstan ASSR Ministrler Soveti menen Jazıwshılar awqamınıń povestler ushın járiyalanǵan konkursında birinshi sıylıqtı jeńip alıwǵa miyasar boldı. 1958-jılı bolsa Qaraqalpaq mámleketlik baspası tárepinen óz aldına kitap bolıp basılıp shıqtı. Povest 1959-jılı ózbek tilinde Tashkentte, 1975, 1985-jıllarda eki ret 
rus tilinde Moskvada daǵazalandı.

Povest, haqıyqatında da, usı janrdıń qaraqalpaq prozasında ósip rawajlanıp, kámalatqa keliw jollarınan derek berip turatuǵın eń qunlı liro-epikalıq shıǵarmalardan bolıp tabıladı. Bunı povesttiń bay mazmunı menen ıqsham formasına talqı islew arqalı anıq seziwge boladı.

Povest ekinshi jer júzlik urıs dáwirindegi jas óspirim mektep oqıwshılarınıń turmısın súwretlewge baǵıshlanǵan.

Jazıwshı ata-anaları, tuwǵan-tuwısqanları frontqa ketip, olardıń ornın bildirmey, bir jeńnen qol, bir jaǵadan bas shıǵarıp, pidákerlik miynet etip atırǵan usı jas óspirimlerdiń obrazın jasaw arqalı urıs dáwiriniń qıyınshılıǵın, sol dáwirdegi awır sharayatlar sebepli erte erjetken balalar psixologiyasın, olardıń Watan azatlıǵın tezletiw ushın tılda islegen qaharmanlıq miynetlerin isenimli hám kórkem etip ashıp bergen.

Povestte balalar sanasındaǵı bul jaqsı sıpatlardıń qáliplestiriwshileri sıpatında kolxoz belsendileriniń, mektep direktorı Tájenniń, Atamurattıń anası Orazgúldiń, kolxozshı Temirxan atanıń obrazları sátli jasalınǵan. Avtor bul obrazlar arqalı urıs dáwirindegi jámiyetlik ómirdi, adamlar arasındaǵı qarım-qatnastı, jas áwladlarǵa berilip atırǵan tálim-tárbiyanı kórsetip beriw menen birge, awıldaǵı ómir kórinisin bir tutaslıqta súwretlep beriwge de háreket etken.

Povesttegi bunday ideyalar turmıstan tuwǵan haqıyqıy konfliktlerdiń tábiyǵıy rawajlanıp, shiylenisiw shegine jetip, isenimli sheshiliwin tapqan jónelislerinde ayrıqsha bir sheberlik hám kórkemlik penen ashıp beriledi. Máselen, Atamurattıń ayırım menmenlik ádetlerin saplastırıw, Serjannıń ójetlikti qoyıw, Ámettiń ákesi Ataxannıń satqınlıǵına arlanıw payıtındaǵı ózin ózi jeńiw ushın alıp barǵan dramatizmge tolı ishki gúresleri usınday turmısshań konfliktlerdiń belgileri bolıp tabıladı. Ásirese bul jaǵday Ámet obrazınıń jasalıwında ayqın kózge taslanadı.

==== «Suwıq tamshı» povesti ====
Avtor dúnya xalıqları ádebiyatlarında keńnen taralǵan kórkem usıllardıń biri liro-psixologiyalıq súwretlew usılında «Suwıq tamshı» hám «Uyqısız túnler» povestlerin dóretti. Bul usıl povest qaharmanlarınıń basınan ótken waqıyalardı kóbinese olardıń ishki keshirmeleri, oy-tolǵanısları tiykarında kórkem súwretlewge baǵdarlanadı.

«Suwıq tamshı» povestiniń qaharmanı Kamal. Kamaldıń ákesi urısqa ketedi hám qaytıp kelmeydi. Onıń ákesi dushpan tárepke ótip ketken degen sóz taraydı. Bul sóz Kamaldıń júzin tómen qaratıp qoymastan, ol xalıqtıń arasında júriwge de qattı uyaladı. Jazıwshı Kamaldıń turmısındaǵı usı bir qıyın jaǵdaydı, onıń ishki keshirmeleri arqalı kórkem súwretleydi. Kamal shıǵarmada «satqınnıń balası» degen attan qutılıw ushın jan-táni menen hadal miynet etedi hám súygen qızı Ziyadanıń hadal muhabbatına hám xalıqtıń bekkem isenimine de erise aladı.

==== «Uyqısız túnler» povesti ====
«Uyqısız túnler» povestinde urısta júrgen qaraqalpaq jigiti orıs qızın órttiń ishinen alıp shıǵıp ólimnen qutqaradı hám onı balalar úyine tapsırıp Gúlzar Karakalpakova dep jazdıradı. Usı qız er jetip kámalǵa kelgennen keyin ózin ólimnen qutqarǵan áskerdi izlep Qaraqalpaqstanǵa keledi hám onıń menen ushırasıp óz minnetdarshılıǵın bildiredi. Bul jerden ómirlik joldas tapqan ol Qaraqalpaqstanda jasap qaladı. Bul shıǵarmalardaǵı Kamaldıń hám Gúlzardıń da ómir jolı qıyın hám mashaqatlı súwretlenedi. Jazıwshı álbette, buǵan olar ayıplı emes, urıs ayıplı degen juwmaqqa keledi hám urıstı qaralaydı.

=== «Muǵallımge raxmet» povesti ===
{{main|Muǵallimge raxmet}}

== Derekler ==
{{derekler}}

{{Tólepbergen Qayıpbergenov}}
{{Ózbekstan Qaharmanı sıylıǵın alǵan Qaraqalpaqstanlılar}}

{{DEFAULTSORT:Qayipbergenov, Tólepbergen}}
[[Kategoriya:Berdaq atındaǵı Qaraqalpaqstan Respublikası mámleketlik sıylıǵınıń laureatları]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaq ádebiyatı]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaq jazıwshıları]]</text>
      <sha1>qmsgpuel8r933dspuafn7guluf9g2zf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125251</id>
      <parentid>125249</parentid>
      <timestamp>2025-07-08T06:14:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JigildikBot</username>
        <id>14033</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>125251</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17578" sha1="0l5ed7rl5t9hvf2mk9uhzxe2u3gupe4" xml:space="preserve">{{Jazıwshı infoqutısı
|qaraqalpaqsha atı        = Tólepbergen Qayıpbergenov
|negizgi atı              = 
|súwret                   = Tólepbergen Qayıpbergenov.jpg
|súwret eni               = 200
|súwret táriypi           = 
|tolıq atı                = Tólepbergen Qayıpbergenov
|tuwılǵan sánesi          = 07.05.1929
|tuwılǵan jeri            = [[Kegeyli rayonı]], {{bayraqlastırıw|Qaraqalpaq ASSR}}, {{bayraqlastırıw|Ózbek SSR}}, {{bayraqlastırıw|SSRA}}
|qaytıs bolǵan sánesi     = 14.09.2010
|qaytıs bolǵan jeri       = [[Nókis]], {{bayraqlastırıw|Qaraqalpaqstan}}, {{bayraqlastırıw|Ózbekstan}}
|puqaralıǵı               = {{bayraqlastırıw|SSRA}}, {{bayraqlastırıw|Ózbekstan}}
|milleti                  = [[qaraqalpaq]]
|dóretiwshilik túri       = [[jazıwshı]]
|oqıǵan jeri              = [[Qaraqalpaq mámleketlik pedagogika institutı]]
|dóretiwshilik jılları    = 1950–2010-jıllar
|baǵdarları               = [[proza]]
|ákesi                    = 
|anası                    = 
|ómirlik joldası          = 
|ómirlik joldasları       = 
|perzentleri              = 
|belgili pikirleri        = — Qaraqalpaqstandı sheksiz súyiwińizdiń sebebi nede?&lt;br&gt; — Ol birew-ǵoy!
|ataqları                 = [[Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq jazıwshısı|Qaraqalpaqstan xalıq jazıwshısı]] (1974), {{Ózbekstan xalıq jazıwshısı}} 
|sıylıqları               = {{Ózbekstan Qaharmanı}}, {{Húrmet Belgisi ordeni}} (1979), {{Doslıq ordeni}}, {{El-jurt húrmeti ordeni}}, {{Shuhrat medalı}} «Qashǵariy» sıylıǵı (1995), «Sholoxov» sıylıǵı (2004), [[Berdaq atındaǵı mámleketlik sıylıqtıń laureatları|Berdaq atındaǵı mámleketlik sıylıq]] (1967) 
|sayt                     = 
|qolı                     = 
}}
'''Tólepbergen Qayıpbergenov''' — ([[7-may]] [[1929|1929-jıl]], [[Kegeyli rayonı]], [[QQASSR]], [[ÓzSSR]], [[Sovet Socialistlik Respublikalar Awqamı|SSRA]] — [[14-sentyabr]] [[2010|2010-jıl]], [[Nókis]], [[Qaraqalpaqstan]], [[Ózbekstan]]) — [[qaraqalpaqlar|qaraqalpaq]] jazıwshısı, [[XX ásir]] qaraqalpaq ádebiyatınıń iri tulǵası, bayteregi. [[Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq jazıwshısı|Qaraqalpaqstan]] hám [[Ózbekstan xalıq jazıwshısı]]. [[Ózbekstan|Ózbekstan Qaharmanı]] ([[2003-jıl]]ı).

== Ómir bayanı hám miynet jolı ==
[[1929]]-jılı 7-may sánesinde [[Kegeyli rayonı]]nıń Shortanbay awılında (házirgi [[Nókis rayonı|Nókis rayonı]]nıń sovxozında) kolxozshı diyqan shańaraǵında tuwılǵan.

1944-45 jılları bolajaq jazıwshı ele awıldaǵı mektepte oqıp júrgen jas bala waqıtlarında-aq uqıplı, ziyrek hám kóp oqıwdı qáleytuǵın quntlı oqıwshı sıpatında kózge tústi. Ózi 6,7-klasslarda oqıp júrip ol usı mekteptiń 2,4-klasslarına sabaq berdi.

[[1945]]-[[1947|47]] jılları ol Xójeli qalasındaǵı mektepke shekemgi tárbiya pedagogika bilim jurtında oqıydı. Onı pitkergennen keyin 1947-1950-jılları ózi tuwılǵan awılda muǵallim boladı hám sonıń menen birge óz ústinde úzliksiz isleydı, ádebiyat penen qızıǵa baslaydı, óz bilimin jetilistirip baradı.

[[1950]]-jılı Tólepbergen Qayıpbergenov [[Qaraqalpaq mámleketlik pedagogikalıq institutı]]nıń «Rus tili hám ádebiyatı» fakultetine oqıwǵa qabıl etiledi.

Tap usı waqıttan baslap onıń ádebiyatqa aralasıwı baslandı. Ol ádebiyat penen, jazıwshı – shayırlar menen jaqınnan tanısıp, olardan alǵan hám ózi turmısqa bayqaǵan tásirlerin qosıqqa aylantırıp jaza baslaydı.

[[1950]]-jılı onıń dóretiwshilik xızmeti baslanadı. Ol dáslep poemaǵa qızıǵa basladı. Al keyin proza janrına qızıǵıp ketedi.

[[1951]]-jılı onıń «Tilegim» atlı tuńǵısh qosıǵın respublikalıq «Jas Leninshi» gazetasında basılıp shıqtı. Jas shayır baspa sózge usılay qádem atladı. Usınnan baslap onıń qosıqları gazeta-jurnallarda kórine berdi.

[[1955]]-jılı jazıwshınıń prozaǵa bet burıwına tuwrı keledi. Bul jılı onıń «Pochtalyon kelgende» degen dáslepki gúrrińi «Jas Leninshi»de basıldı. Sonnan beri ol tiykarınan proza janrında islegen.

[[1955]]-jılı Tólepbergen Qayıpbergenov [[Qaraqalpaq Mámleketlik Pedagogikaliq Instituti|Qaraqalpaq Mámleketlik Pedagogikaliq Instituttı]] tabıslı pitkerip shıǵadi. Bul waqıtta ol jazıwshınıń isin ózine maqset etip alǵan, biraq ele ádebiyat maydanında onsha tanıla qoymaǵan jaslardan edi. «Ámiwdárya» jurnalında ádebiy xizmetker.

[[1955]]-[[1957|57]]-jılları Radio esitiriw komitetinde redaktorı.

[[1956]]-jılı Onıń birinshi povesti «Sekretar» degen at penen basılıp shıǵadi.

[[1956]]-[[1967|67]]-jıllar Bul jámiyetlik áhmiyetli jumıslardı atqarıw menen bir qatarda jazıwshı usı dáwir ishinde ádebiyat tarawında da ayrıqsha kúshli miynet etti. Onıń dóretiwshiliginiń eń jemisli bólegi mine usı jıllarǵa tuwrı keledi.

[[1957]]-[[1958|58]]-jılları [[Qaraqalpaqstan jaziwshilar awqami]]nda juwaplı xatkeri.

[[1958]]-[[1959|59]]-jılları radio esitiriw komitetinde baslıqtıń orın basarı

[[1959]]-[[1960|60]]-jılları «Jas Leninshi» gazetasında redaktorı

[[1960]]-[[1962|62]]-jılları Qaraqalpaq mámleketlık baspaxanasında direktorı.

[[1962]]-[[1964|64]]-jılları «Sovet Qaraqalpaqstanı» gazetasında redaktorı.

[[1963]]-jılı belgili jazıwshı Tólepbergen Qayıpbergenov altınshı ret shıǵarǵan Qaraqalpaqstan ASSR Joqarǵı Sovetine deputat bolıp saylaydı.

[[1964]]-[[1967|67]]-jılları Radio esittiriw hám televidenie komitetinde redaktorı.

[[1967]]-jılı eki kitaptan ibarat «Qaraqalpaq qızı» roman-dilogiyasi ushın Qaraqalpaqstan Mámleketlik «Berdaq» atındaǵı sıylıqtı.

[[1967]]-[[1980|80]]-jılları Qaraqalpaqstan baspa sóz komiteti baslıǵınıń orın
basarı.

[[1971]]-jılı «Muǵallimge raxmet» povesti ushın Ózbekstan Respublikası Mámleketlik «Hamza» atındaǵı, SSSR mámleketlik sıylıǵı, Qaraqalpaq hám xalıq aralıq «Qashqariy» sıylıqlar berildi.

[[1974]]-jılı Tólepbergen Qayıpbergenovqa «Qaraqalpaq xalıq jazıwshısı» degen ataq berildi.

[[1979]]-jılı «Húrmet belgisi» ordeni, hám qatar medallar menen siyliqlandi.

[[1980]]-jılı Qaraqalpaqstan jaziıwshılar awqamı baslıǵına saylanadı.

[[1980]]-jıldan baslap hár jılı Ózbekstan jazıwshılar awqamı baslıǵı orınbasarı lawazımlarına hámde sadıq SSSR jazıwshılar awqamı baslıq lawazımlarına saylanadı hám bárshe forumlarda shıǵıp sóylegen.

[[1982]]-jılı T. Qayıpbergenov menen Qaraqalpaqstanda birinshi márte sadıq SSSR ádebiyati kúnlerin ótkizildi.

[[1987]]-jıldan 1991-jılǵasha jámiyetshilik arasında Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi Baslıǵı orınbasarlıǵına saylandı.

[[1989]]-jılda Ózbekstan Respublikası Prezidenti Islam Kárimov pármanına muwapıq T. Qayıpbergenov Ózbekstan Respublikası Prezidenti Keńesi aǵzalıǵına tayınlanadı.

[[1995]] jıldan beri jamiyetshilik arasında Oraylıq Aziya xalıqlarınıń mádeniyatı qori basqarması baslıǵı lawazımında islep kelmekte.

[[1995]]-jılı «Qashqariy» atındaǵı xalıq aralıq sıylıǵınıń lauriyati.

[[2003]]-jılı ǵarezsizligimizdiń 12-jıllıǵı múnásebeti menen Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıq jazıwshısı Tólepbergen Qayıpbergenovqa, Ózbekstan Qahramanı ataǵı menen sıylıqlandı.

[[2004]]-jılı Tólepbergen Qayıpbergenov M. Sholoxov atındaǵı sıylıqtıń laureati.

Nókis hám Tashkent qalasında ózbek hám qaraqalpaq tillerinde basılıp atırǵan bir neshe gazeta jurnallar redakciya tóreshleri aǵzası.

2010-jılı sentyabrdıń 14-sánesinde dúnyadan ótti.

== Dóretiwshiligi ==
T. Qayıpbergenovtıń kórkem dóretiwshilikke aralasqan dáslepki bes jılındaǵı dóretken shıǵarmaları kishi kólemli qosıqlardan ibarat boldı. Onıń bul dáwirde baspa kórgen «Tilegim» (1951), «Kelinshektiń quwanıshı» (1954), «Muǵallim» (1955) hám taǵı basqa bir qatar qosıqlarında jas shayırdıń tilek-oyları, ózi jasap atırǵan ómirge, onıń ayırım tarawlarına bolǵan kózqarası, watanǵa degen súyispenshilik sezimleri jırlandı. Bul shıǵarmalardıń ideyalıq-tematikalıq baǵdarı, mazmunı, óz aldına qoyǵan maqseti-paxta atızınıń qaharmanı, miynet súygish kelinshektiń oqıwdan injenerlik diplom alıp qaytqan kúyewi menen ushırasqandaǵı quwanıshın kórsetiw hám t.b. máseleler boldı. Mısalı, «Muǵallim» atlı qosıqta hújdanlı muǵallimniń biziń turmısımızdaǵı biyik hám húrmetli ornı kórsetip berildi.

T. Qayıpbergenov 50-jıllardıń ortalarında óziniń jazıwshılıq qádemin «Aljasıqtıń aqırı» (1954), «Arza» (1955), «Traktorshı» (1955), «Joldaǵı jánjel» (1955) sıyaqlı kishigirim gúrrińler jazıwdan basladı. Ol usı jıllardan 1956-jılǵa shekem bulardan basqa da «Isiń sózińdey emes», «Pochtalyon kelgende», «Ana ashıwı», «Eki kózli», «Kim ayıplı», «Maqset», «Pillekeshler», 
«Ókinish», «Tartıs», «Batıl qádem», «Aygúl» usaǵan gúrrińler jazdı hám olar óz waqtında sol jıllardaǵı gazeta-jurnallarda járiyalanıp barıldı. T. Qayıpbergenovtıń bul prozalıq shıǵarmaları 1961-jılı «Bloknot sóyleydi» degen at penen óz aldına kitap bolıp ta basılıp shıqtı.

=== Romanları ===
==== «Qaraqalpaq qızı» romanı ====
Feodalizm dáwirindegi hayal-qızlar turmısınıń awırmanlıǵı hám jańa dáwirdegi olardıń turmısındaǵı úlken ózgerisler jazıwshınıń «Qaraqalpaq qızı» romanındaǵı Jumagúldiń obrazında keńnen súwretlenedi. Romanınıń temasınan kórinip turǵanınday, bul shıǵarma hayal-qızlar turmısın keń epikalıq mazmunda ashıp beriwge baǵdarlanǵan. 

Romanda Jumagúldiń jaslıǵınan baslap, jámiyetlik islerge belsene qatnasıwǵa shekemgi aralıqtaǵı ómir jolı izbeiz súwretlenedi. Jazıwshı Jumagúldiń obrazı arqalı sol dáwirdegi qaraqalpaq hayal-qızlarınıń qıyın turmısın hám keń jámiyetten óz ornın tabıw jolındaǵı gúreslerin isenimli súwretlegen. Av tor waqıyalardı súwretlewde de, obraz dóretiwde de úlken jetiskenliklerge erisedi. 

Roman qaharmanı Jumagúl óz basınıń erkinligi menen 
baxıtlı turmısqa tınımsız miyneti, óziniń tabanlı gúresi, qıyınshılıńlarǵa tózimliligi hám qaysarlıǵı nátiyjesinde erisedi. Usı roman tiykarında Qaraqalpaq Mámleketlik teatrında saxnalıq shıǵarmalar qoyılǵan bolsa, Ózbek film studiyası tárepinen «Qaysar qız» kino-filmi jaratıldı.

=== Roman-esseleri ===
==== «O dúnyadaǵı atama xatlar» ====
Avtordıń «O dúnyadaǵı atama xatlar» (1992) shıǵarması 
xalqımız basına dónip turǵan ekologiyalıq apatshılıqtıń aldın alıw hám onnan qutılıw ideyasına arnaladı. Usınday dúnyalıq mashqalalarš súwretlewde jazıwshı o dúnyadaǵı atasına yaǵnıy káramatlı babalarına bılayınsha múrájáát etedi hám olar menen ruwxıy sáwbetlesedi: «Keshir, ata, seniń menen eń bolmasa xat arqalı tillespesem, hár qıylı oylardan basım jarılıp ketiwi sózsiz. Ózimniń hám xalqımnıń basına túsken ekologiya apatınan basımnıń ishi ot háwirli dártlerge tolıp turıptı. Erke aqlıǵım, ruwxımdı tınısh qoy. Tirilerdiń máselesin tiriler sheshedi ǵoy — derseń bálkim, tirilerge talay-talay ayttım, hátte pútkil álemge esitiletuǵın biyik minberlerden de ayttım. Házir barlıq tiriler tek tiriler sıpatında qıymıldap, óz ara shawqımlasqanı bolmasa, bári gereń! Sen oǵırı mehirli insan ediń, bálkim birinshi aqlıǵıńnıń zarın esitip o dúnyadaǵı adamlardı oyatarsań».

Usılayınsha kitaptıń kompoziciyalıq qurılısı hám syujeti qaraqalpaqlar hám olardıń mákan jayları, A ral hám Ámiw haqqında ilimiy jańalıqlar menen birge ele hesh kim oqımaǵan, esitpegen qızıqlı ápsanalardan, jáne de ekologiyalıq apatshılıq sebepli awırıwǵa shatılǵan mıńlaǵan nawqaslardıń biriniń monologlarınan turadı. Shıǵarmanıń syujetinde paydalanılǵan bay materiallardan qaraqalpaq xalqınıń ótmishi hám búgini, keleshegine tiyisli bolǵan áhmiyetli mashqalalardš… beti ashılıp baradı. Kitaptaǵı hár bir epizodtan, diolog hám monologlardan el qayǵısına qabırǵası qayısıp hásiret shekken adamlardıń qaytalanbas obrazları menen ruwxıy kelbetin kóz aldımızǵa janlı elesletemiz.

=== Povestleri ===
==== «Sekretar» povesti ====
«Sekretar» — T. Qayıpbergenovtıń tuńǵısh povesti bolıp tabıladı. Povest 1956-jılı «Qaraqalpaqstan ádebiyatı hám isskustvosı» jurnalınıń 2—3—4-sanlarında járiyalanıwdan-aq jámiyetshiliktiń dıqqatın ózine tarta basladı. Shıǵarma 1976-jılı Qaraqalpaqstan ASSR Ministrler Soveti menen Jazıwshılar awqamınıń povestler ushın járiyalanǵan konkursında birinshi sıylıqtı jeńip alıwǵa miyasar boldı. 1958-jılı bolsa Qaraqalpaq mámleketlik baspası tárepinen óz aldına kitap bolıp basılıp shıqtı. Povest 1959-jılı ózbek tilinde Tashkentte, 1975, 1985-jıllarda eki ret 
rus tilinde Moskvada daǵazalandı.

Povest, haqıyqatında da, usı janrdıń qaraqalpaq prozasında ósip rawajlanıp, kámalatqa keliw jollarınan derek berip turatuǵın eń qunlı liro-epikalıq shıǵarmalardan bolıp tabıladı. Bunı povesttiń bay mazmunı menen ıqsham formasına talqı islew arqalı anıq seziwge boladı.

Povest ekinshi jer júzlik urıs dáwirindegi jas óspirim mektep oqıwshılarınıń turmısın súwretlewge baǵıshlanǵan.

Jazıwshı ata-anaları, tuwǵan-tuwısqanları frontqa ketip, olardıń ornın bildirmey, bir jeńnen qol, bir jaǵadan bas shıǵarıp, pidákerlik miynet etip atırǵan usı jas óspirimlerdiń obrazın jasaw arqalı urıs dáwiriniń qıyınshılıǵın, sol dáwirdegi awır sharayatlar sebepli erte erjetken balalar psixologiyasın, olardıń Watan azatlıǵın tezletiw ushın tılda islegen qaharmanlıq miynetlerin isenimli hám kórkem etip ashıp bergen.

Povestte balalar sanasındaǵı bul jaqsı sıpatlardıń qáliplestiriwshileri sıpatında kolxoz belsendileriniń, mektep direktorı Tájenniń, Atamurattıń anası Orazgúldiń, kolxozshı Temirxan atanıń obrazları sátli jasalınǵan. Avtor bul obrazlar arqalı urıs dáwirindegi jámiyetlik ómirdi, adamlar arasındaǵı qarım-qatnastı, jas áwladlarǵa berilip atırǵan tálim-tárbiyanı kórsetip beriw menen birge, awıldaǵı ómir kórinisin bir tutaslıqta súwretlep beriwge de háreket etken.

Povesttegi bunday ideyalar turmıstan tuwǵan haqıyqıy konfliktlerdiń tábiyǵıy rawajlanıp, shiylenisiw shegine jetip, isenimli sheshiliwin tapqan jónelislerinde ayrıqsha bir sheberlik hám kórkemlik penen ashıp beriledi. Máselen, Atamurattıń ayırım menmenlik ádetlerin saplastırıw, Serjannıń ójetlikti qoyıw, Ámettiń ákesi Ataxannıń satqınlıǵına arlanıw payıtındaǵı ózin ózi jeńiw ushın alıp barǵan dramatizmge tolı ishki gúresleri usınday turmısshań konfliktlerdiń belgileri bolıp tabıladı. Ásirese bul jaǵday Ámet obrazınıń jasalıwında ayqın kózge taslanadı.

==== «Suwıq tamshı» povesti ====
Avtor dúnya xalıqları ádebiyatlarında keńnen taralǵan kórkem usıllardıń biri liro-psixologiyalıq súwretlew usılında «Suwıq tamshı» hám «Uyqısız túnler» povestlerin dóretti. Bul usıl povest qaharmanlarınıń basınan ótken waqıyalardı kóbinese olardıń ishki keshirmeleri, oy-tolǵanısları tiykarında kórkem súwretlewge baǵdarlanadı.

«Suwıq tamshı» povestiniń qaharmanı Kamal. Kamaldıń ákesi urısqa ketedi hám qaytıp kelmeydi. Onıń ákesi dushpan tárepke ótip ketken degen sóz taraydı. Bul sóz Kamaldıń júzin tómen qaratıp qoymastan, ol xalıqtıń arasında júriwge de qattı uyaladı. Jazıwshı Kamaldıń turmısındaǵı usı bir qıyın jaǵdaydı, onıń ishki keshirmeleri arqalı kórkem súwretleydi. Kamal shıǵarmada «satqınnıń balası» degen attan qutılıw ushın jan-táni menen hadal miynet etedi hám súygen qızı Ziyadanıń hadal muhabbatına hám xalıqtıń bekkem isenimine de erise aladı.

==== «Uyqısız túnler» povesti ====
«Uyqısız túnler» povestinde urısta júrgen qaraqalpaq jigiti orıs qızın órttiń ishinen alıp shıǵıp ólimnen qutqaradı hám onı balalar úyine tapsırıp Gúlzar Karakalpakova dep jazdıradı. Usı qız er jetip kámalǵa kelgennen keyin ózin ólimnen qutqarǵan áskerdi izlep Qaraqalpaqstanǵa keledi hám onıń menen ushırasıp óz minnetdarshılıǵın bildiredi. Bul jerden ómirlik joldas tapqan ol Qaraqalpaqstanda jasap qaladı. Bul shıǵarmalardaǵı Kamaldıń hám Gúlzardıń da ómir jolı qıyın hám mashaqatlı súwretlenedi. Jazıwshı álbette, buǵan olar ayıplı emes, urıs ayıplı degen juwmaqqa keledi hám urıstı qaralaydı.

=== «Muǵallımge raxmet» povesti ===
{{main|Muǵallimge raxmet}}

== Derekler ==
{{derekler}}

== Sırtqı siltemeler ==
{{Tólepbergen Qayıpbergenov}}
{{Ózbekstan Qaharmanı sıylıǵın alǵan Qaraqalpaqstanlılar}}
{{Sırtqı siltemeler}}

{{DEFAULTSORT:Qayipbergenov, Tólepbergen}}
[[Kategoriya:Berdaq atındaǵı Qaraqalpaqstan Respublikası mámleketlik sıylıǵınıń laureatları]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaq ádebiyatı]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaq jazıwshıları]]</text>
      <sha1>0l5ed7rl5t9hvf2mk9uhzxe2u3gupe4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125252</id>
      <parentid>125251</parentid>
      <timestamp>2025-07-08T06:15:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JigildikBot</username>
        <id>14033</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Kategoriya:Tólepbergen Qayıpbergenov|Tólepbergen Qayıpbergenov]]» kategoriyası qosıldı ([[WP:HOTCAT|HotCat]] quralınıń kómegi menen)</comment>
      <origin>125252</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17621" sha1="6je9neqb9lcfij7arhl3pv71k1kszbl" xml:space="preserve">{{Jazıwshı infoqutısı
|qaraqalpaqsha atı        = Tólepbergen Qayıpbergenov
|negizgi atı              = 
|súwret                   = Tólepbergen Qayıpbergenov.jpg
|súwret eni               = 200
|súwret táriypi           = 
|tolıq atı                = Tólepbergen Qayıpbergenov
|tuwılǵan sánesi          = 07.05.1929
|tuwılǵan jeri            = [[Kegeyli rayonı]], {{bayraqlastırıw|Qaraqalpaq ASSR}}, {{bayraqlastırıw|Ózbek SSR}}, {{bayraqlastırıw|SSRA}}
|qaytıs bolǵan sánesi     = 14.09.2010
|qaytıs bolǵan jeri       = [[Nókis]], {{bayraqlastırıw|Qaraqalpaqstan}}, {{bayraqlastırıw|Ózbekstan}}
|puqaralıǵı               = {{bayraqlastırıw|SSRA}}, {{bayraqlastırıw|Ózbekstan}}
|milleti                  = [[qaraqalpaq]]
|dóretiwshilik túri       = [[jazıwshı]]
|oqıǵan jeri              = [[Qaraqalpaq mámleketlik pedagogika institutı]]
|dóretiwshilik jılları    = 1950–2010-jıllar
|baǵdarları               = [[proza]]
|ákesi                    = 
|anası                    = 
|ómirlik joldası          = 
|ómirlik joldasları       = 
|perzentleri              = 
|belgili pikirleri        = — Qaraqalpaqstandı sheksiz súyiwińizdiń sebebi nede?&lt;br&gt; — Ol birew-ǵoy!
|ataqları                 = [[Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq jazıwshısı|Qaraqalpaqstan xalıq jazıwshısı]] (1974), {{Ózbekstan xalıq jazıwshısı}} 
|sıylıqları               = {{Ózbekstan Qaharmanı}}, {{Húrmet Belgisi ordeni}} (1979), {{Doslıq ordeni}}, {{El-jurt húrmeti ordeni}}, {{Shuhrat medalı}} «Qashǵariy» sıylıǵı (1995), «Sholoxov» sıylıǵı (2004), [[Berdaq atındaǵı mámleketlik sıylıqtıń laureatları|Berdaq atındaǵı mámleketlik sıylıq]] (1967) 
|sayt                     = 
|qolı                     = 
}}
'''Tólepbergen Qayıpbergenov''' — ([[7-may]] [[1929|1929-jıl]], [[Kegeyli rayonı]], [[QQASSR]], [[ÓzSSR]], [[Sovet Socialistlik Respublikalar Awqamı|SSRA]] — [[14-sentyabr]] [[2010|2010-jıl]], [[Nókis]], [[Qaraqalpaqstan]], [[Ózbekstan]]) — [[qaraqalpaqlar|qaraqalpaq]] jazıwshısı, [[XX ásir]] qaraqalpaq ádebiyatınıń iri tulǵası, bayteregi. [[Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq jazıwshısı|Qaraqalpaqstan]] hám [[Ózbekstan xalıq jazıwshısı]]. [[Ózbekstan|Ózbekstan Qaharmanı]] ([[2003-jıl]]ı).

== Ómir bayanı hám miynet jolı ==
[[1929]]-jılı 7-may sánesinde [[Kegeyli rayonı]]nıń Shortanbay awılında (házirgi [[Nókis rayonı|Nókis rayonı]]nıń sovxozında) kolxozshı diyqan shańaraǵında tuwılǵan.

1944-45 jılları bolajaq jazıwshı ele awıldaǵı mektepte oqıp júrgen jas bala waqıtlarında-aq uqıplı, ziyrek hám kóp oqıwdı qáleytuǵın quntlı oqıwshı sıpatında kózge tústi. Ózi 6,7-klasslarda oqıp júrip ol usı mekteptiń 2,4-klasslarına sabaq berdi.

[[1945]]-[[1947|47]] jılları ol Xójeli qalasındaǵı mektepke shekemgi tárbiya pedagogika bilim jurtında oqıydı. Onı pitkergennen keyin 1947-1950-jılları ózi tuwılǵan awılda muǵallim boladı hám sonıń menen birge óz ústinde úzliksiz isleydı, ádebiyat penen qızıǵa baslaydı, óz bilimin jetilistirip baradı.

[[1950]]-jılı Tólepbergen Qayıpbergenov [[Qaraqalpaq mámleketlik pedagogikalıq institutı]]nıń «Rus tili hám ádebiyatı» fakultetine oqıwǵa qabıl etiledi.

Tap usı waqıttan baslap onıń ádebiyatqa aralasıwı baslandı. Ol ádebiyat penen, jazıwshı – shayırlar menen jaqınnan tanısıp, olardan alǵan hám ózi turmısqa bayqaǵan tásirlerin qosıqqa aylantırıp jaza baslaydı.

[[1950]]-jılı onıń dóretiwshilik xızmeti baslanadı. Ol dáslep poemaǵa qızıǵa basladı. Al keyin proza janrına qızıǵıp ketedi.

[[1951]]-jılı onıń «Tilegim» atlı tuńǵısh qosıǵın respublikalıq «Jas Leninshi» gazetasında basılıp shıqtı. Jas shayır baspa sózge usılay qádem atladı. Usınnan baslap onıń qosıqları gazeta-jurnallarda kórine berdi.

[[1955]]-jılı jazıwshınıń prozaǵa bet burıwına tuwrı keledi. Bul jılı onıń «Pochtalyon kelgende» degen dáslepki gúrrińi «Jas Leninshi»de basıldı. Sonnan beri ol tiykarınan proza janrında islegen.

[[1955]]-jılı Tólepbergen Qayıpbergenov [[Qaraqalpaq Mámleketlik Pedagogikaliq Instituti|Qaraqalpaq Mámleketlik Pedagogikaliq Instituttı]] tabıslı pitkerip shıǵadi. Bul waqıtta ol jazıwshınıń isin ózine maqset etip alǵan, biraq ele ádebiyat maydanında onsha tanıla qoymaǵan jaslardan edi. «Ámiwdárya» jurnalında ádebiy xizmetker.

[[1955]]-[[1957|57]]-jılları Radio esitiriw komitetinde redaktorı.

[[1956]]-jılı Onıń birinshi povesti «Sekretar» degen at penen basılıp shıǵadi.

[[1956]]-[[1967|67]]-jıllar Bul jámiyetlik áhmiyetli jumıslardı atqarıw menen bir qatarda jazıwshı usı dáwir ishinde ádebiyat tarawında da ayrıqsha kúshli miynet etti. Onıń dóretiwshiliginiń eń jemisli bólegi mine usı jıllarǵa tuwrı keledi.

[[1957]]-[[1958|58]]-jılları [[Qaraqalpaqstan jaziwshilar awqami]]nda juwaplı xatkeri.

[[1958]]-[[1959|59]]-jılları radio esitiriw komitetinde baslıqtıń orın basarı

[[1959]]-[[1960|60]]-jılları «Jas Leninshi» gazetasında redaktorı

[[1960]]-[[1962|62]]-jılları Qaraqalpaq mámleketlık baspaxanasında direktorı.

[[1962]]-[[1964|64]]-jılları «Sovet Qaraqalpaqstanı» gazetasında redaktorı.

[[1963]]-jılı belgili jazıwshı Tólepbergen Qayıpbergenov altınshı ret shıǵarǵan Qaraqalpaqstan ASSR Joqarǵı Sovetine deputat bolıp saylaydı.

[[1964]]-[[1967|67]]-jılları Radio esittiriw hám televidenie komitetinde redaktorı.

[[1967]]-jılı eki kitaptan ibarat «Qaraqalpaq qızı» roman-dilogiyasi ushın Qaraqalpaqstan Mámleketlik «Berdaq» atındaǵı sıylıqtı.

[[1967]]-[[1980|80]]-jılları Qaraqalpaqstan baspa sóz komiteti baslıǵınıń orın
basarı.

[[1971]]-jılı «Muǵallimge raxmet» povesti ushın Ózbekstan Respublikası Mámleketlik «Hamza» atındaǵı, SSSR mámleketlik sıylıǵı, Qaraqalpaq hám xalıq aralıq «Qashqariy» sıylıqlar berildi.

[[1974]]-jılı Tólepbergen Qayıpbergenovqa «Qaraqalpaq xalıq jazıwshısı» degen ataq berildi.

[[1979]]-jılı «Húrmet belgisi» ordeni, hám qatar medallar menen siyliqlandi.

[[1980]]-jılı Qaraqalpaqstan jaziıwshılar awqamı baslıǵına saylanadı.

[[1980]]-jıldan baslap hár jılı Ózbekstan jazıwshılar awqamı baslıǵı orınbasarı lawazımlarına hámde sadıq SSSR jazıwshılar awqamı baslıq lawazımlarına saylanadı hám bárshe forumlarda shıǵıp sóylegen.

[[1982]]-jılı T. Qayıpbergenov menen Qaraqalpaqstanda birinshi márte sadıq SSSR ádebiyati kúnlerin ótkizildi.

[[1987]]-jıldan 1991-jılǵasha jámiyetshilik arasında Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi Baslıǵı orınbasarlıǵına saylandı.

[[1989]]-jılda Ózbekstan Respublikası Prezidenti Islam Kárimov pármanına muwapıq T. Qayıpbergenov Ózbekstan Respublikası Prezidenti Keńesi aǵzalıǵına tayınlanadı.

[[1995]] jıldan beri jamiyetshilik arasında Oraylıq Aziya xalıqlarınıń mádeniyatı qori basqarması baslıǵı lawazımında islep kelmekte.

[[1995]]-jılı «Qashqariy» atındaǵı xalıq aralıq sıylıǵınıń lauriyati.

[[2003]]-jılı ǵarezsizligimizdiń 12-jıllıǵı múnásebeti menen Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıq jazıwshısı Tólepbergen Qayıpbergenovqa, Ózbekstan Qahramanı ataǵı menen sıylıqlandı.

[[2004]]-jılı Tólepbergen Qayıpbergenov M. Sholoxov atındaǵı sıylıqtıń laureati.

Nókis hám Tashkent qalasında ózbek hám qaraqalpaq tillerinde basılıp atırǵan bir neshe gazeta jurnallar redakciya tóreshleri aǵzası.

2010-jılı sentyabrdıń 14-sánesinde dúnyadan ótti.

== Dóretiwshiligi ==
T. Qayıpbergenovtıń kórkem dóretiwshilikke aralasqan dáslepki bes jılındaǵı dóretken shıǵarmaları kishi kólemli qosıqlardan ibarat boldı. Onıń bul dáwirde baspa kórgen «Tilegim» (1951), «Kelinshektiń quwanıshı» (1954), «Muǵallim» (1955) hám taǵı basqa bir qatar qosıqlarında jas shayırdıń tilek-oyları, ózi jasap atırǵan ómirge, onıń ayırım tarawlarına bolǵan kózqarası, watanǵa degen súyispenshilik sezimleri jırlandı. Bul shıǵarmalardıń ideyalıq-tematikalıq baǵdarı, mazmunı, óz aldına qoyǵan maqseti-paxta atızınıń qaharmanı, miynet súygish kelinshektiń oqıwdan injenerlik diplom alıp qaytqan kúyewi menen ushırasqandaǵı quwanıshın kórsetiw hám t.b. máseleler boldı. Mısalı, «Muǵallim» atlı qosıqta hújdanlı muǵallimniń biziń turmısımızdaǵı biyik hám húrmetli ornı kórsetip berildi.

T. Qayıpbergenov 50-jıllardıń ortalarında óziniń jazıwshılıq qádemin «Aljasıqtıń aqırı» (1954), «Arza» (1955), «Traktorshı» (1955), «Joldaǵı jánjel» (1955) sıyaqlı kishigirim gúrrińler jazıwdan basladı. Ol usı jıllardan 1956-jılǵa shekem bulardan basqa da «Isiń sózińdey emes», «Pochtalyon kelgende», «Ana ashıwı», «Eki kózli», «Kim ayıplı», «Maqset», «Pillekeshler», 
«Ókinish», «Tartıs», «Batıl qádem», «Aygúl» usaǵan gúrrińler jazdı hám olar óz waqtında sol jıllardaǵı gazeta-jurnallarda járiyalanıp barıldı. T. Qayıpbergenovtıń bul prozalıq shıǵarmaları 1961-jılı «Bloknot sóyleydi» degen at penen óz aldına kitap bolıp ta basılıp shıqtı.

=== Romanları ===
==== «Qaraqalpaq qızı» romanı ====
Feodalizm dáwirindegi hayal-qızlar turmısınıń awırmanlıǵı hám jańa dáwirdegi olardıń turmısındaǵı úlken ózgerisler jazıwshınıń «Qaraqalpaq qızı» romanındaǵı Jumagúldiń obrazında keńnen súwretlenedi. Romanınıń temasınan kórinip turǵanınday, bul shıǵarma hayal-qızlar turmısın keń epikalıq mazmunda ashıp beriwge baǵdarlanǵan. 

Romanda Jumagúldiń jaslıǵınan baslap, jámiyetlik islerge belsene qatnasıwǵa shekemgi aralıqtaǵı ómir jolı izbeiz súwretlenedi. Jazıwshı Jumagúldiń obrazı arqalı sol dáwirdegi qaraqalpaq hayal-qızlarınıń qıyın turmısın hám keń jámiyetten óz ornın tabıw jolındaǵı gúreslerin isenimli súwretlegen. Av tor waqıyalardı súwretlewde de, obraz dóretiwde de úlken jetiskenliklerge erisedi. 

Roman qaharmanı Jumagúl óz basınıń erkinligi menen 
baxıtlı turmısqa tınımsız miyneti, óziniń tabanlı gúresi, qıyınshılıńlarǵa tózimliligi hám qaysarlıǵı nátiyjesinde erisedi. Usı roman tiykarında Qaraqalpaq Mámleketlik teatrında saxnalıq shıǵarmalar qoyılǵan bolsa, Ózbek film studiyası tárepinen «Qaysar qız» kino-filmi jaratıldı.

=== Roman-esseleri ===
==== «O dúnyadaǵı atama xatlar» ====
Avtordıń «O dúnyadaǵı atama xatlar» (1992) shıǵarması 
xalqımız basına dónip turǵan ekologiyalıq apatshılıqtıń aldın alıw hám onnan qutılıw ideyasına arnaladı. Usınday dúnyalıq mashqalalarš súwretlewde jazıwshı o dúnyadaǵı atasına yaǵnıy káramatlı babalarına bılayınsha múrájáát etedi hám olar menen ruwxıy sáwbetlesedi: «Keshir, ata, seniń menen eń bolmasa xat arqalı tillespesem, hár qıylı oylardan basım jarılıp ketiwi sózsiz. Ózimniń hám xalqımnıń basına túsken ekologiya apatınan basımnıń ishi ot háwirli dártlerge tolıp turıptı. Erke aqlıǵım, ruwxımdı tınısh qoy. Tirilerdiń máselesin tiriler sheshedi ǵoy — derseń bálkim, tirilerge talay-talay ayttım, hátte pútkil álemge esitiletuǵın biyik minberlerden de ayttım. Házir barlıq tiriler tek tiriler sıpatında qıymıldap, óz ara shawqımlasqanı bolmasa, bári gereń! Sen oǵırı mehirli insan ediń, bálkim birinshi aqlıǵıńnıń zarın esitip o dúnyadaǵı adamlardı oyatarsań».

Usılayınsha kitaptıń kompoziciyalıq qurılısı hám syujeti qaraqalpaqlar hám olardıń mákan jayları, A ral hám Ámiw haqqında ilimiy jańalıqlar menen birge ele hesh kim oqımaǵan, esitpegen qızıqlı ápsanalardan, jáne de ekologiyalıq apatshılıq sebepli awırıwǵa shatılǵan mıńlaǵan nawqaslardıń biriniń monologlarınan turadı. Shıǵarmanıń syujetinde paydalanılǵan bay materiallardan qaraqalpaq xalqınıń ótmishi hám búgini, keleshegine tiyisli bolǵan áhmiyetli mashqalalardš… beti ashılıp baradı. Kitaptaǵı hár bir epizodtan, diolog hám monologlardan el qayǵısına qabırǵası qayısıp hásiret shekken adamlardıń qaytalanbas obrazları menen ruwxıy kelbetin kóz aldımızǵa janlı elesletemiz.

=== Povestleri ===
==== «Sekretar» povesti ====
«Sekretar» — T. Qayıpbergenovtıń tuńǵısh povesti bolıp tabıladı. Povest 1956-jılı «Qaraqalpaqstan ádebiyatı hám isskustvosı» jurnalınıń 2—3—4-sanlarında járiyalanıwdan-aq jámiyetshiliktiń dıqqatın ózine tarta basladı. Shıǵarma 1976-jılı Qaraqalpaqstan ASSR Ministrler Soveti menen Jazıwshılar awqamınıń povestler ushın járiyalanǵan konkursında birinshi sıylıqtı jeńip alıwǵa miyasar boldı. 1958-jılı bolsa Qaraqalpaq mámleketlik baspası tárepinen óz aldına kitap bolıp basılıp shıqtı. Povest 1959-jılı ózbek tilinde Tashkentte, 1975, 1985-jıllarda eki ret 
rus tilinde Moskvada daǵazalandı.

Povest, haqıyqatında da, usı janrdıń qaraqalpaq prozasında ósip rawajlanıp, kámalatqa keliw jollarınan derek berip turatuǵın eń qunlı liro-epikalıq shıǵarmalardan bolıp tabıladı. Bunı povesttiń bay mazmunı menen ıqsham formasına talqı islew arqalı anıq seziwge boladı.

Povest ekinshi jer júzlik urıs dáwirindegi jas óspirim mektep oqıwshılarınıń turmısın súwretlewge baǵıshlanǵan.

Jazıwshı ata-anaları, tuwǵan-tuwısqanları frontqa ketip, olardıń ornın bildirmey, bir jeńnen qol, bir jaǵadan bas shıǵarıp, pidákerlik miynet etip atırǵan usı jas óspirimlerdiń obrazın jasaw arqalı urıs dáwiriniń qıyınshılıǵın, sol dáwirdegi awır sharayatlar sebepli erte erjetken balalar psixologiyasın, olardıń Watan azatlıǵın tezletiw ushın tılda islegen qaharmanlıq miynetlerin isenimli hám kórkem etip ashıp bergen.

Povestte balalar sanasındaǵı bul jaqsı sıpatlardıń qáliplestiriwshileri sıpatında kolxoz belsendileriniń, mektep direktorı Tájenniń, Atamurattıń anası Orazgúldiń, kolxozshı Temirxan atanıń obrazları sátli jasalınǵan. Avtor bul obrazlar arqalı urıs dáwirindegi jámiyetlik ómirdi, adamlar arasındaǵı qarım-qatnastı, jas áwladlarǵa berilip atırǵan tálim-tárbiyanı kórsetip beriw menen birge, awıldaǵı ómir kórinisin bir tutaslıqta súwretlep beriwge de háreket etken.

Povesttegi bunday ideyalar turmıstan tuwǵan haqıyqıy konfliktlerdiń tábiyǵıy rawajlanıp, shiylenisiw shegine jetip, isenimli sheshiliwin tapqan jónelislerinde ayrıqsha bir sheberlik hám kórkemlik penen ashıp beriledi. Máselen, Atamurattıń ayırım menmenlik ádetlerin saplastırıw, Serjannıń ójetlikti qoyıw, Ámettiń ákesi Ataxannıń satqınlıǵına arlanıw payıtındaǵı ózin ózi jeńiw ushın alıp barǵan dramatizmge tolı ishki gúresleri usınday turmısshań konfliktlerdiń belgileri bolıp tabıladı. Ásirese bul jaǵday Ámet obrazınıń jasalıwında ayqın kózge taslanadı.

==== «Suwıq tamshı» povesti ====
Avtor dúnya xalıqları ádebiyatlarında keńnen taralǵan kórkem usıllardıń biri liro-psixologiyalıq súwretlew usılında «Suwıq tamshı» hám «Uyqısız túnler» povestlerin dóretti. Bul usıl povest qaharmanlarınıń basınan ótken waqıyalardı kóbinese olardıń ishki keshirmeleri, oy-tolǵanısları tiykarında kórkem súwretlewge baǵdarlanadı.

«Suwıq tamshı» povestiniń qaharmanı Kamal. Kamaldıń ákesi urısqa ketedi hám qaytıp kelmeydi. Onıń ákesi dushpan tárepke ótip ketken degen sóz taraydı. Bul sóz Kamaldıń júzin tómen qaratıp qoymastan, ol xalıqtıń arasında júriwge de qattı uyaladı. Jazıwshı Kamaldıń turmısındaǵı usı bir qıyın jaǵdaydı, onıń ishki keshirmeleri arqalı kórkem súwretleydi. Kamal shıǵarmada «satqınnıń balası» degen attan qutılıw ushın jan-táni menen hadal miynet etedi hám súygen qızı Ziyadanıń hadal muhabbatına hám xalıqtıń bekkem isenimine de erise aladı.

==== «Uyqısız túnler» povesti ====
«Uyqısız túnler» povestinde urısta júrgen qaraqalpaq jigiti orıs qızın órttiń ishinen alıp shıǵıp ólimnen qutqaradı hám onı balalar úyine tapsırıp Gúlzar Karakalpakova dep jazdıradı. Usı qız er jetip kámalǵa kelgennen keyin ózin ólimnen qutqarǵan áskerdi izlep Qaraqalpaqstanǵa keledi hám onıń menen ushırasıp óz minnetdarshılıǵın bildiredi. Bul jerden ómirlik joldas tapqan ol Qaraqalpaqstanda jasap qaladı. Bul shıǵarmalardaǵı Kamaldıń hám Gúlzardıń da ómir jolı qıyın hám mashaqatlı súwretlenedi. Jazıwshı álbette, buǵan olar ayıplı emes, urıs ayıplı degen juwmaqqa keledi hám urıstı qaralaydı.

=== «Muǵallımge raxmet» povesti ===
{{main|Muǵallimge raxmet}}

== Derekler ==
{{derekler}}

== Sırtqı siltemeler ==
{{Tólepbergen Qayıpbergenov}}
{{Ózbekstan Qaharmanı sıylıǵın alǵan Qaraqalpaqstanlılar}}
{{Sırtqı siltemeler}}

{{DEFAULTSORT:Qayipbergenov, Tólepbergen}}
[[Kategoriya:Berdaq atındaǵı Qaraqalpaqstan Respublikası mámleketlik sıylıǵınıń laureatları]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaq ádebiyatı]]
[[Kategoriya:Qaraqalpaq jazıwshıları]]
[[Kategoriya:Tólepbergen Qayıpbergenov]]</text>
      <sha1>6je9neqb9lcfij7arhl3pv71k1kszbl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Úlgi:Main</title>
    <ns>10</ns>
    <id>440</id>
    <revision>
      <id>125246</id>
      <parentid>2105</parentid>
      <timestamp>2025-07-08T06:00:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JigildikBot</username>
        <id>14033</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>125246</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1020" sha1="lzcg1vorwfxg0ac6znhc6h4tp3o1dd8" xml:space="preserve">:&lt;div class=&quot;noprint relarticle mainarticle&quot;&gt;''Baslı maqala{{#if:{{{2|}}}|lar}}: [[{{{1}}}|{{{l1|{{{1}}}}}}]]{{#if:{{{2| }}}
 |{{#if:{{{3|}}}|,&amp;#32;|&amp;#32;and&amp;#32;}}[[{{{2}}}|{{{l2|{{{2}}}}}}]]}}{{#if:{{{3|}}}
 |{{#if:{{{4|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;and&amp;#32;}}[[{{{3}}}|{{{l3|{{{3}}}}}}]]}}{{#if:{{{4|}}}
 |{{#if:{{{5|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;and&amp;#32;}}[[{{{4}}}|{{{l4|{{{4}}}}}}]]}}{{#if:{{{5|}}}
 |{{#if:{{{6|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;and&amp;#32;}}[[{{{5}}}|{{{l5|{{{5}}}}}}]]}}{{#if:{{{6|}}}
 |{{#if:{{{7|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;and&amp;#32;}}[[{{{6}}}|{{{l6|{{{6}}}}}}]]}}{{#if:{{{7|}}}
 |{{#if:{{{8|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;and&amp;#32;}}[[{{{7}}}|{{{l7|{{{7}}}}}}]]}}{{#if:{{{8|}}}
 |{{#if:{{{9|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;and&amp;#32;}}[[{{{8}}}|{{{l8|{{{8}}}}}}]]}}{{#if:{{{9|}}}
 |{{#if:{{{10|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;and&amp;#32;}}[[{{{9}}}|{{{l9|{{{9}}}}}}]]}}{{#if:{{{10|}}}
 |, hám [[{{{10}}}|{{{l10|{{{10}}}}}}]]}}''{{#if:{{{11| }}}|&amp;#32; (too many parameters in &amp;#123;&amp;#123;[[Template:main|main]]&amp;#125;&amp;#125;)}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;
{{pp-template|small=yes}}
{{template doc}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>lzcg1vorwfxg0ac6znhc6h4tp3o1dd8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125247</id>
      <parentid>125246</parentid>
      <timestamp>2025-07-08T06:01:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JigildikBot</username>
        <id>14033</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>125247</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1028" sha1="b5wpis1u0qvbxsafspeohbiy3u9fd2u" xml:space="preserve">:&lt;div class=&quot;noprint relarticle mainarticle&quot;&gt;''Baslı maqala{{#if:{{{2|}}}|lar}}: [[{{{1}}}|{{{l1|{{{1}}}}}}]]{{#if:{{{2| }}}
 |{{#if:{{{3|}}}|,&amp;#32;|&amp;#32;hám&amp;#32;}}[[{{{2}}}|{{{l2|{{{2}}}}}}]]}}{{#if:{{{3|}}}
 |{{#if:{{{4|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;hám&amp;#32;}}[[{{{3}}}|{{{l3|{{{3}}}}}}]]}}{{#if:{{{4|}}}
 |{{#if:{{{5|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;hám&amp;#32;}}[[{{{4}}}|{{{l4|{{{4}}}}}}]]}}{{#if:{{{5|}}}
 |{{#if:{{{6|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;hám&amp;#32;}}[[{{{5}}}|{{{l5|{{{5}}}}}}]]}}{{#if:{{{6|}}}
 |{{#if:{{{7|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;hám&amp;#32;}}[[{{{6}}}|{{{l6|{{{6}}}}}}]]}}{{#if:{{{7|}}}
 |{{#if:{{{8|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;hám&amp;#32;}}[[{{{7}}}|{{{l7|{{{7}}}}}}]]}}{{#if:{{{8|}}}
 |{{#if:{{{9|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;hám&amp;#32;}}[[{{{8}}}|{{{l8|{{{8}}}}}}]]}}{{#if:{{{9|}}}
 |{{#if:{{{10|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;hám&amp;#32;}}[[{{{9}}}|{{{l9|{{{9}}}}}}]]}}{{#if:{{{10|}}}
 |, hám [[{{{10}}}|{{{l10|{{{10}}}}}}]]}}''{{#if:{{{11| }}}|&amp;#32; (too many parameters in &amp;#123;&amp;#123;[[Template:main|main]]&amp;#125;&amp;#125;)}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;
{{pp-template|small=yes}}
{{template doc}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>b5wpis1u0qvbxsafspeohbiy3u9fd2u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Apple Inc.</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1000</id>
    <revision>
      <id>125238</id>
      <parentid>124843</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T20:15:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125238</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="233928" sha1="mi5s5rok493fyvk6v24mxwqh4wr1emc" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;width: 22em; text-align: left;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center; font-size: 125%; font-weight: bold;&quot; class=&quot;fn org&quot; | Apple Inc.
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center;&quot; | [[Fayl:Apple_logo_black.svg|100px|Apple logotipi]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center;&quot; | 1998-jıldan berli qollanılıp kiyatırǵan Apple logotibi
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center;&quot; | [[Fayl:Aerial_view_of_Apple_Park_dllu.jpg|300px]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center;&quot; | [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya shtatınıń]] Kupertino qalasındaǵı kompaniyanıń bas keńsesi Apple Parktıń joqarıdan kórinisi
|-
| '''Burınǵı atamaları'''
|
*Apple Computer Company (1976–1977)
*Apple Computer, Inc. (1977–2007)
|-
| '''Kompaniya túri'''
| Ashıq akcionerlik jámiyet
|-
| '''Birjada sawda belgileri'''
| 
*Nasdaq: AAPL
*Nasdaq-100 komponenti
*DJIA komponenti
*S&amp;P 100 komponenti
*S&amp;P 500 komponenti
|-
| '''ISIN'''
| US0378331005
|-
| '''Tarawı'''
| 
*Tutınıwshı elektronikası
*Programmalıq támiynat xızmetleri
*Onlayn xızmetler
|-
| '''Dúzilgen sánesi'''
| [[1-aprel]], [[1976]]; Los-Altos, [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya]], [[Amerika Qurama Shtatları|AQSH]]
|-
| '''Tiykarın salǵanlar'''
|
*[[Stiv Djobs]]
*Stiv Voznyak
*Ronald Ueyn
|-
| '''Bas keńse'''
| 1 Apple Park Way, Kupertino, [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya]], [[Amerika Qurama Shtatları|AQSH]]
|-
| '''Dúkanlar sanı'''
| 535 [[Apple Store]] dúkanları (2025)
|-
| '''Xızmet kórsetiw aymaǵı'''
| Dúnya júzi boyınsha
|-
| '''Tiykarǵı tulǵalar'''
| 
*Tim Kuk (Bas direktor)
*Artur Levinson (direktorlar keńesiniń baslıǵı)
|-
| '''Ónimleri'''
|
*AirPods
*Apple TV
*Apple Watch
*iPad
*[[iPhone]]
*Mac
|-
| '''Xızmetleri'''
|
*[[App Store]]
*[[Apple Card]]
*[[Apple Music]]
*[[Apple Pay]]
*Apple TV+
*[[iCloud]]
|-
| '''Tabıs'''
| {{profit}} US$391 milliard (2024-finans jılı)
|-
| '''Operaciyalıq tabıs'''
| {{profit}} US$123 milliard (2024-finans jılı)
|-
| '''Taza tabıs'''
| {{decrease}} US$94 milliard (2024-finans jılı)
|-
| '''Barlıq aktivler'''
| {{profit}} US$365 milliard (2024-finans jılı)
|-
| '''Barlıq kapital'''
| {{decrease}} US$57 milliard (2024-finans jılı)
|-
| '''Xızmetkerler sanı'''
| 164,000 (2024-jıl)
|-
| '''[[Sıńar kompaniya|Sıńar kompaniyaları]]'''
| 
*Apple Studios
*Beats Electronics
*Beddit
*Braeburn Capital
*Claris
*Globalstar (20%)
|-
| '''ASN'''
| 714
|-
| '''Veb-saytı'''
| [https://www.apple.com apple.com]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;font-size: 85%;&quot; | Finans maǵlıwmatları 2024-jıldıń 28-sentyabrinde juwmaqlanǵan finans jılına tiyisli.
|}

'''Apple Inc.''' – Amerika kóp milletli korporaciyası hám texnologiya kompaniyası bolıp, onıń bas keńsesi [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya]] shtatınıń Kupertino qalasında, Silikon oypatlıǵında jaylasqan. Ol tiykarınan tutınıwshı elektronikası, [[programmalıq támiynat]] hám xızmetleri menen ataqlı. 1976-jılı [[Stiv Djobs]], Stiv Voznyak hám Ronald Ueyn tárepinen Apple Computer Company retinde shólkemlestirilgen, keyingi jılı Djobs hám Voznyak tárepinen Apple Computer, Inc. retinde dizimge alındı. 2007-jılı kompaniyanıń dıqqatı kompyuterlerden tutınıwshı elektronikasına keńeygenlikten, Apple Inc. dep qayta ataldı. Apple 2024-jılǵı finans jılında 391.04 milliard AQSH dolları tabıs penen eń iri texnologiya kompaniyası bolıp tabıladı.

Kompaniya Voznyaktıń Apple I jeke kompyuterin islep shıǵarıw hám satıw ushın shólkemlestirilgen. Onıń ekinshi kompyuteri, Apple II, dáslep kóplegen islep shıǵarılǵan mikrokompyuterlerdiń biri retinde eń kóp satılatuǵın ónimge aylandı. Apple 1983-jılı Lisa hám 1984-jılı Macintosh kompyuterlerin usındı, olar grafikalıq paydalanıwshı interfeysi hám tıshqanshanı qollanǵan dáslepki kompyuterlerdiń biri boldı. 1985-jılǵa kelip, kompaniya ishindegi mashqalalar sebepli Djobs NeXT kompaniyasın shólkemlestiriw ushın ketti, al Voznyak basqa joybarlarǵa ketti; Djon Skalli on jıldan aslam waqıt dawamında bas direktor lawazımın atqardı. 1990-jılları Apple jeke kompyuter sanaatında [[Microsoft Windows]] [[Operaciyalıq sistema|operaciyalıq sisteması]] hám [[Intel]] processorlı JK klonlarınıń arzan bahalı duopoliyasına salıstırǵanda ádewir bazar úlesin joǵalttı. 1997-jılı Apple bankrotlıqqa bir neshe hápte qalǵan edi. Sátsiz operaciyalıq sistema strategiyasın sheshiw ushın, ol NeXT kompaniyasın satıp aldı, bul Djobstı kompaniyaǵa qaytarıwǵa alıp keldi. Ol keyingi on jıl ishinde iMac, iPod, [[iPhone]] hám iPad qurılmaların úlken maqtawǵa ılayıq etip usınıw, sonday-aq [[iTunes Store]] dúkanın iske qosıw, «Basqasha oyla» reklama kampaniyasın baslaw hám [[Apple Store]] usaqlap satıw tarmaǵın ashıw arqalı Appledı qaytadan paydalılıqqa qaytardı. Bul háreketler Appledı shama menen 2010-jıldan baslap dúnyadaǵı eń qımbat brendlerdiń biri bolıwın támiyinledi. Djobs 2011-jılı densawlıǵına baylanıslı lawazımınan ketti hám eki aydan soń qaytıs boldı; onıń ornına bas direktor lawazımına Tim Kuk keldi.

Apple ónimler qatarına iPhone, iPad, Apple Watch, Mac hám Apple TV sıyaqlı kóshpeli hám úy apparatlıq támiynatı; [[iOS]], iPadOS hám macOS sıyaqlı operaciyalıq sistemalar; hám [[Apple Pay]], [[iCloud]], sonday-aq Apple Music hám Apple TV+ sıyaqlı multimediyalıq aǵımlı xızmetler kiredi. Apple Amerikadaǵı bes úlken informaciyalıq texnologiya kompaniyalarınıń biri bolıp tabıladı; kóbinese 2011-jıldan baslap,[b] Apple dúnyadaǵı bazar kapitalizaciyası boyınsha eń iri kompaniya bolıp kelgen, al 2023-jılǵa kelip, payda boyınsha eń iri óndiriwshi kompaniya, satılǵan birlikler boyınsha tórtinshi eń iri jeke kompyuter jetkiziwshi, eń iri planshet kompyuterler jetkiziwshi hám dúnyadaǵı eń iri mobil telefonlar jetkiziwshi bolıp tabıladı. Apple 2018-jılı bahası 1 trillion dollardan asqan birinshi AQSH akcionerlik kompaniyası boldı hám 2024-jıldıń dekabr ayına kelip, onıń bahası 3,74 trillion dollardan astı. Apple Nasdaq birjasındaǵı eń iri kompaniya bolıp, onda «AAPL» belgisi astında sawda isleydi.

Apple óz jallawshılarınıń miynet ámeliyatları, kásiplik awqamlar menen qarım-qatnası, ekologiyalıq ámeliyatları hám básekige qarsı ámeliyatlar menen materiallardı alıw usılların óz ishine alǵan biznes etikası boyınsha sınǵa ushıraǵan. Soǵan qaramastan, kompaniyanıń úlken qollap-quwatlawshılar toparı bar hám brend sadıqlıǵınıń joqarı dárejesinen paydalanadı.

== Tariyxı ==

=== 1976–1980: Shólkemlestiriw hám korporaciya bolıw ===
[[File:Apple Garage.jpg|thumb|left|1976-jılı Stiv Djobs hám Stiv Voznyak Kaliforniya shtatınıń Los-Altos qalasındaǵı Krist-drayvta jaylasqan Djobstıń ata-anasınıń úyinde Apple kompaniyasın birge shólkemlestirdi.{{Sfn|Linzmayer|2004|pages=6–8}} Voznyak kompaniyanıń garajda qurılǵanı haqqındaǵı keń tarqalǵan pikirdi «azǵana ápsana» dep atadı,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gibbs |first=Samuel |date=December 5, 2014 |title=Steve Wozniak: Apple starting in a garage is a myth |url=https://www.theguardian.com/technology/2014/dec/05/steve-wozniak-apple-starting-in-a-garage-is-a-myth |archive-url=https://web.archive.org/web/20150425011132/https://www.theguardian.com/technology/2014/dec/05/steve-wozniak-apple-starting-in-a-garage-is-a-myth |archive-date=April 25, 2015 |access-date=November 12, 2019 |website=[[The Guardian]]}}&lt;/ref&gt; biraq jataq bólme tarlıq etip baslaǵanda, olar ayırım jumısların garajǵa kóshirdi.&lt;ref name=&quot;Linzmayer01&quot;&gt;{{Cite news |last=Linzmayer |first=Owen W. |title=Apple Confidential: The Real Story of Apple Computer, Inc |work=The Denver Post |url=http://extras.denverpost.com/books/chap0411h.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120414125259/http://extras.denverpost.com/books/chap0411h.htm |archive-date=April 14, 2012}}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2019-08-04 Apple I computer.jpg|thumb|Apple I - bul Apple kompaniyasınıń dáslepki ónimi bolıp, Voznyak tárepinen islep shıǵarılǵan hám zárúr klaviatura, monitor, quwat blogı hám qosımsha korpussız jıynalǵan sxema taxtası túrinde satılǵan.]]
'''Apple Computer Company''' 1976-jılı 1-aprelde Stiv Djobs, Stiv Voznyak hám Ronald Ueyn tárepinen sheriklik retinde shólkemlestirildi.{{Sfn|Linzmayer|2004|pages=6–8}}&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Williams |first=Rhiannon |date=April 1, 2015 |title=Apple celebrates 39th year on April 1 |work=[[The Daily Telegraph|The Telegraph]] |url=https://www.telegraph.co.uk/technology/apple/11507451/Apple-celebrates-39th-year-on-April-1.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=July 9, 2017 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/technology/apple/11507451/Apple-celebrates-39th-year-on-April-1.html |archive-date=January 10, 2022}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt; Kompaniyanıń birinshi ónimi - Apple I kompyuteri bolıp, onı tolıǵı menen Voznyak dizayn islegen hám qoldan islegen.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=September 28, 2006 |title=Apple co-founder tells his side of the story |url=https://www.smh.com.au/news/laptops--desktops/wozniak-tells-his-side-of-the-story/2006/09/28/1159337270259.html |access-date=July 9, 2017 |website=[[The Sydney Morning Herald]] |archive-date=July 3, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170703154618/http://www.smh.com.au/news/laptops--desktops/wozniak-tells-his-side-of-the-story/2006/09/28/1159337270259.html |url-status=live}}; {{Cite news |title=A Chat with Computing Pioneer Steve Wozniak |url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=6167297 |website=[[NPR]] |date=September 29, 2006 |access-date=July 9, 2017 |archive-date=March 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190327091333/https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=6167297 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Onıń jaratılıwın qarjılandırıw ushın Djobs óziniń Volkswagen avtobusın, al Voznyak bolsa HP-65 kalkulyatorın sattı.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Isaacson |first=Walter |url=https://books.google.com/books?id=26ev_abfrU8C |title=Steve Jobs: The Exclusive Biography |date=October 24, 2011 |publisher=Little, Brown Book Group |isbn=978-0-7481-3132-7 |language=en}}&lt;/ref&gt; Ekewi de tolıq satıw bahasın almadı, biraq ulıwma 1,300 dollar (2024-jılǵa kelip 7,200 dollarǵa teń) tabıs taptı. Voznyak birinshi Apple I prototipin 1976-jıldıń iyul ayında Homebrew Computer Club-ta tanıstırdı.&lt;ref&gt;{{Harvnb|O'Grady|2009|pages=2–3}}; {{Cite web |title=The Homebrew Computer Club |url=http://www.computerhistory.org/revolution/personal-computers/17/312 |access-date=July 9, 2017 |publisher=[[Computer History Museum]] |archive-date=March 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190327102109/https://www.computerhistory.org/revolution/personal-computers/17/312 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple I oraylıq processor (CPU), yad (RAM) hám tiykarǵı tekstli-video chipleri bar tiykarǵı plata retinde satıldı – bul tolıq jeke kompyuter retinde bazarda ele usınılmaǵan tiykarǵı jıynaqlı koncepciyası edi.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Kahney |first=Leander |date=November 19, 2002 |title=Rebuilding an Apple From the Past |language=en-US |magazine=Wired |url=https://www.wired.com/2002/12/56426/ |access-date=November 7, 2022 |issn=1059-1028 |archive-date=November 7, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221107195134/https://www.wired.com/2002/12/56426/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ol dáslepki tanıstırılǵannan keyin tez arada 666.66 dollarǵa (2024-jılǵa kelip 3,700 dollarǵa teń) bahalandı.&lt;ref&gt;{{Cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/7091190.stm |work=[[BBC News]] |title=Building the digital age |access-date=January 19, 2008 |date=November 15, 2007 |archive-date=November 28, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171128173707/http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/7091190.stm |url-status=live}}; {{Cite web |title=Apple I |url=http://staging.computerhistory.org/exhibits/highlights/apple1.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20070326115844/http://staging.computerhistory.org/exhibits/highlights/apple1.shtml |archive-date=March 26, 2007 |access-date=January 19, 2008 |publisher=[[Computer History Museum]]}}; [https://web.archive.org/web/20170204212503/http://www.g4tv.com/gamemakers/episodes/3781/Apple_II.html Game Makers (TV Show)]: Apple II. Originally aired January 6, 2005; {{Cite web |url=http://www.macmothership.com/gallery/newads7/1976apple1.jpg |title=Picture of original ad featuring US666.66 price|access-date=January 21, 2008|archive-date=January 15, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200115222510/http://www.macmothership.com/gallery/newads7/1976apple1.jpg|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;iWoz&quot;&gt;{{Cite book |last1=Wozniak |first1=Steve |title=iWoz: Computer Geek to Cult Icon: How I Invented the Personal Computer, Co-Founded Apple, and Had Fun Doing It |title-link=iWoz: Computer Geek to Cult Icon: How I Invented the Personal Computer, Co-Founded Apple, and Had Fun Doing It |last2=Smith |first2=Gina |publisher=[[W. W. Norton &amp; Company]] |year=2006 |isbn=978-0-393-06143-7 |oclc=502898652 |author-link=Steve Wozniak |author-link2=Gina Smith (author)}}&lt;/ref&gt; Voznyak keyinirek 666 sanındaǵı haywannıń belgisiniń tosınnan ekenliginen xabarı bolmaǵanın hám bul bahanı «qaytalanatuǵın sanlardı» unatqanı ushın oylap tapqanın ayttı.&lt;ref name=&quot;VintageNews&quot;&gt;{{Cite news |last=Blazeski |first=Goran |date=November 25, 2017 |title=Apple-1, Steve Wozniak's hand-built creation, was Apple's first official product, priced at $666.66 |work=The Vintage News |url=https://www.thevintagenews.com/2017/11/25/apples-first-official-product-was-priced-at-666-66 |access-date=November 24, 2019 |archive-date=July 26, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200726090158/https://www.thevintagenews.com/2017/11/25/apples-first-official-product-was-priced-at-666-66/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

'''Apple Computer, Inc.''' 1977-jılı 3-yanvarda Kaliforniyanıń Kupertino qalasında rásmiy túrde dizimge alındı, bul waqıtta Ueyn kompaniyadan ketken edi, ol kompaniyanı birgelikte qurǵannan 12 kún ótkennen soń óz úlesin Djobs hám Voznyak-qa 800 dollarǵa satıp jibergen. Multimillioner Mayk Markkula Appledı dizimge alıw barısında Djobs hám Voznyak-qa zárúrli biznes tájiriybe hám 250,000 dollar (2024-jılǵı 1,297,000 dollarǵa teń) qarjı menen járdem berdi.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=January 6, 1998 |title=Apple chronology |url=https://money.cnn.com/1998/01/06/technology/apple_chrono |access-date=May 2, 2017 |publisher=[[CNNMoney]] |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525081036/http://money.cnn.com/1998/01/06/technology/apple_chrono/ |url-status=live}}; {{Cite web |first=Ben |last=Gilbert |title=Where are the first 10 Apple employees today? |url=http://www.businessinsider.com/the-first-10-apple-employees-2016-12 |website=[[Business Insider]] |date=December 26, 2016 |access-date=May 2, 2017 |archive-date=March 30, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190330085628/https://www.businessinsider.com/the-first-10-apple-employees-2016-12 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Jumıs islewdiń dáslepki bes jılında tabıs tez ósti, shama menen hár tórt ayda eki ese kóbeydi. 1977-jıldıń sentyabrinen 1980-jıldıń sentyabrine shekem jıllıq satıw kólemi 775,000 dollardan 118 million AQSH dollarına shekem ósti, bul ortasha jıllıq ósiw páti 533% degendi ańlatadı.&lt;ref&gt;[[Infinite Loop]] {{Cite book|author-link=Michael S. Malone|first=Michael S.|last=Malone|year=1999|title=Infinite loop: how the world's most insanely great computer company went insane|isbn=978-0-385-48684-2|oclc=971131326|url=https://archive.org/details/infiniteloophoww00malo|location=New York|publisher=Currency/Doubleday|page=157}}; {{Cite web|url=https://news.fastcompany.com/apples-sales-grew-150x-between-1977-1980-4001956|title=Apple's sales grew 150x between 1977–1980|archive-url=https://web.archive.org/web/20170525081616/https://news.fastcompany.com/apples-sales-grew-150x-between-1977-1980-4001956|archive-date=May 25, 2017|last=McCracken|first=Harry|date=April 1, 2016|access-date=May 2, 2017|website=[[Fast Company]]|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Sonday-aq Voznyak tárepinen dizayn islengen Apple II 1977-jılı 16-aprelde birinshi West Coast Computer Faire kórgizbesinde kórsetildi.{{Sfn|Linzmayer|2004|page=12}} Ol óziniń tiykarǵı básekilesi TRS-80 hám Commodore PET-ten simvollıq yacheykalarǵa tiykarlanǵan reńli grafikası hám ashıq arxitekturası menen ayırmashılıq qıladı. Apple I hám dáslepki Apple II modelleri saqlaw qurılması sıpatında ádettegi audio kassetalardı paydalanǵan, olar 1978-jılı 5+1⁄4 dyuymli disketa diskovodı hám Disk II dep atalǵan interfeys tárepinen almastırıldı.{{Sfn|Linzmayer|2004|pages=13–15}}&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Weyhrich |first=Steven |date=April 21, 2002 |title=Apple II History Chapter 4 |url=http://apple2history.org/history/ah04 |access-date=August 18, 2008 |archive-date=August 1, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100801191644/http://apple2history.org/history/ah04/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

[[File:Apple II Plus cropped.jpg|thumb|left|1977-jılı shıǵarılǵan hám tiykarınan Voznyak tárepinen dizayn islengen Apple II kompaniyanıń birinshi úlken tabısı boldı.]]
Apple II biznes dúnyasınıń birinshi «killer qosımshası» VisiCalc programması ushın stol ústi platforması sıpatında tańlandı. VisiCalc - bul 1979-jılı shıǵarılǵan elektron keste programması.{{Sfn|Linzmayer|2004|pages=13–15}} VisiCalc Apple II ushın biznes bazarın jarattı hám úy paydalanıwshılarına Apple II satıp alıwdıń qosımsha sebebin berdi: keńse menen úylesimlilik,{{Sfn|Linzmayer|2004|pages=13–15}} biraq Apple II bazar úlesi Atari, Commodore hám Tandy sıyaqlı básekilesler tárepinen islep shıǵarılǵan úy kompyuterlerinen artta qaldı.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Bagnall |first=Brian |title=On the Edge: The Spectacular Rise and Fall of Commodore |publisher=Variant Press |year=2005 |isbn=978-0-9738649-0-8 |pages=109–112}}; [http://www.jeremyreimer.com/total_share.html Personal Computer Market Share: 1975–2004] {{Webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120606003537/http://www.jeremyreimer.com/total_share.html |date=June 6, 2012}} The figures show Mac higher, but that is not a single model.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://arstechnica.com/features/2005/12/total-share/ |title=Total share: 30 years of personal computer market share figures |first=Jeremy |last=Reimer |date=December 15, 2005 |website=Ars Technica |accessdate=September 1, 2023|archive-date=June 7, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120607023023/http://arstechnica.com/features/2005/12/total-share/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

1980-jılı 12-dekabrde Apple tolıǵı menen elektron NASDAQ birjasında dáslepki jámiyetlik usınıs (IPO) penen shıqtı, hár bir akciyanı 22 dollardan (2022-jıldıń 3-sentyabrine shekemgi akciya bóliniwlerin esapqa alǵanda $.10) 4.6 million akciya sattı,&lt;ref name=&quot;Apple FAQ&quot;&gt;{{Cite web|url=https://investor.apple.com/faq/default.aspx|title=Frequently Asked Questions|archive-url=https://web.archive.org/web/20200312205405/https://investor.apple.com/faq/default.aspx|archive-date=March 12, 2020|publisher=Apple Inc.|access-date=January 19, 2020|url-status=live}}&lt;/ref&gt; bul 100 million dollardan artıq kapital jarattı, bul 1956-jıldan berli Ford Motor Company kompaniyasınan keyingi eń úlken IPO boldı&lt;ref name=&quot;EDNAAPLSTOCK&quot;&gt;{{Cite web |last=Deffree |first=Suzanne |date=December 12, 2018 |title=Apple IPO makes instant millionaires, December 12, 1980 |url=https://www.edn.com/electronics-blogs/edn-moments/4403276/Apple-IPO-makes-instant-millionaires--December-12--1980 |access-date=May 16, 2019 |archive-date=June 10, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190610002442/https://www.edn.com/electronics-blogs/edn-moments/4403276/Apple-IPO-makes-instant-millionaires--December-12--1980 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Kúnniń aqırına kelip, akciya bahası 29 dollarǵa&lt;ref name=&quot;DEDIPO&quot;&gt;{{Cite web |last=Dilger |first=Daniel Eran |date=December 12, 2013 |title=Apple, Inc. stock IPO created 300 millionaires 33 years ago today |url=http://appleinsider.com/articles/13/12/12/apple-inc-stock-ipo-created-300-millionaires-33-years-ago-today |access-date=April 18, 2017 |website=[[AppleInsider]] |archive-date=March 30, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190330102914/https://appleinsider.com/articles/13/12/12/apple-inc-stock-ipo-created-300-millionaires-33-years-ago-today |url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám bazar kapitalizaciyası 1.778 milliard dollarǵa&lt;ref name=&quot;EDNAAPLSTOCK&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;DEDIPO&quot; /&gt; jetip, Djobs hám Voznyak qosılǵan shama menen 300 millioner payda boldı.

=== 1980–1990: Macintosh penen jetiskenlik ===
[[File:Steve Jobs and Macintosh computer, January 1984, by Bernard Gotfryd - edited 2.jpg|thumb|1984-jılı [[Stiv Djobs]] Macintosh penen, integraciyalanǵan [[grafikalıq paydalanıwshı interfeysi]] hám tıshqanshası bar birinshi ǵalabalıq bazardaǵı jeke kompyuter menen.]]
1979-jıldıń dekabr ayında Stiv Djobs hám Djef Raskin qosılǵan Apple xızmetkerleri Xerox PARC-qa bardı, onda olar [[grafikalıq paydalanıwshı interfeysi]] (GUI) bar Xerox Alto-nı kórdi. Keyin Apple PARC texnologiyasına kiriw múmkinshiligi boyınsha kelisimge keldi, bul Apple kompaniyasına artıqmashlıqlı bahada akciyalardı satıp alıw múmkinshiligin berdi. Bul sapar Djobsqa Apple ónimlerinde GUI engiziwge tásir etti, Apple Lisa menen baslap. Ǵalabalıq bazarǵa shıǵarılǵan GUI kompyuteri retinde novator bolıwına qaramastan, Lisa joqarı bahası hám sheklengen programmalıq támiynat múmkinshilikleri sebepli kommerciyalıq sátsizlikke ushıradı.

Djobs, Lisa komandasınan shıǵarılǵanına ashıwlanıp, kompaniyanıń Macintosh bólimin óz qolına aldı. Voznyak hám Raskin Macintosh-tı Apple II sıyaqlı tekstke tiykarlanǵan interfeysi bar arzan kompyuter etip jobalastırǵan edi, biraq 1981-jılǵı samolyot apatı Voznyaktıń joybardan sheginiwine májbúr etti. Djobs tez arada Macintosh-tı Lisa-dan arzanıraq bolatuǵın grafikalıq sistema retinde qayta anıqladı, burınǵı bóliminiń bahasın tómenletip.&lt;ref name=&quot;TheVerge&quot;&gt;{{Cite web |date=June 27, 2013 |title=Steve Wozniak on Newton, Tesla, and why the original Macintosh was a 'lousy' product |url=https://www.theverge.com/2013/6/27/4468314/steve-wozniak-on-how-the-newton-changed-his-life |archive-url=https://web.archive.org/web/20160312014832/http://www.theverge.com/2013/6/27/4468314/steve-wozniak-on-how-the-newton-changed-his-life |archive-date=March 12, 2016 |access-date=June 25, 2018}}&lt;/ref&gt; Sonday-aq, Djobs sol waqıtta kompaniyanıń kópshilik tabısın keltirip atırǵan Apple II bólimine de jaqtırmay qaradı.&lt;ref name=&quot;rice19850415&quot; /&gt;

1984-jılı Apple Macintosh-tı iske qostı, ol [[programmalastırıw tili]] bolmaǵan birinshi jeke kompyuter edi.&lt;ref name=&quot;IsProgramingObsolete&quot;&gt;{{Cite web |last=Harvey |first=Brian |date=1994 |title=Is Programing Obsolete? |url=http://www.eecs.berkeley.edu/~bh/obsolete.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131005000323/http://www.eecs.berkeley.edu/~bh/obsolete.html |archive-date=October 5, 2013 |access-date=June 14, 2013 |publisher=Electrical Engineering and Computer Sciences, [[University of California, Berkeley]]}}&lt;/ref&gt; Onıń debyutı «1984» dep atalǵan, Ridli Skott tárepinen rejissyorlıq etilgen hám 1984-jıl 22-yanvarda Super Bowl XVIII-diń úshinshi shereginde kórsetilgen 1.5 million AQSH dollarlıq telereklama menen belgilendi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Friedman |first=Ted |title=Apple's 1984: The Introduction of the Macintosh in the Cultural History of Personal Computers |url=http://www.duke.edu/~tlove/mac.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121014051705/http://www.duke.edu/~tlove/mac.htm |archive-date=October 14, 2012}}&lt;/ref&gt; Bul Apple kompaniyasınıń tabısı ushın ayrıqsha waqıya dep bahalandı&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Maney |first=Kevin |date=January 28, 2004 |title=Apple's '1984' Super Bowl commercial still stands as watershed event |work=[[USA Today]] |url=https://usatoday30.usatoday.com/tech/columnist/kevinmaney/2004-01-28-maney_x.htm |access-date=April 18, 2017 |archive-date=March 13, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180313054828/https://usatoday30.usatoday.com/tech/columnist/kevinmaney/2004-01-28-maney_x.htm |url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám CNN tárepinen «shedevr»,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Leopold |first=Todd |date=February 3, 2006 |title=Why 2006 isn't like '1984' |url=https://edition.cnn.com/2006/SHOWBIZ/02/02/eye.ent.commercials/ |access-date=April 18, 2017 |publisher=[[CNN]] |archive-date=April 5, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140405133016/http://edition.cnn.com/2006/SHOWBIZ/02/02/eye.ent.commercials |url-status=live}}&lt;/ref&gt; al TV Guide tárepinen barlıq waqıtlardaǵı eń ullı telereklamalardıń biri dep tán alındı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=October 12, 1999 |title=The greatest commercials of all time |url=https://www.tvguide.com/tv/magazine/990628/ftr6.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/19991012071246/http://www.tvguide.com/tv/magazine/990628/ftr6.asp |archive-date=October 12, 1999 |access-date=April 18, 2017 |website=[[TV Guide]]}}; {{Cite web |first=Aaron |last=Taube |title=How The Greatest Super Bowl Ad Ever – Apple's '1984' – Almost Didn't Make It To Air |url=http://www.businessinsider.com/apple-super-bowl-retrospective-2014-1 |website=[[Business Insider]] |date=January 22, 2014 |access-date=April 18, 2017 |archive-date=March 30, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190330104642/https://www.businessinsider.com/apple-super-bowl-retrospective-2014-1 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Reklama Macintoshqa úlken qızıǵıwshılıq payda etti, hám dáslepki satıwlar jaqsı boldı, biraq úsh aydan keyin pikirler kele baslaǵanda satıwlar ádewir tómenley basladı. Djobs 128 kilobayt RAM talap etken edi, bul onıń tezligin hám programmalıq támiynatın sheklep, 1,000 dollar (2024-jılda 3,000 dollarǵa teń) bahaǵa umtılıwǵa alıp keldi. Macintosh 2,495 dollarǵa (2024-jılda 7,600 dollarǵa teń) satıldı, bul baha áste islewi sebepli sınshılar tárepinen qattı sınǵa alındı.&lt;ref&gt;{{Harvnb|Linzmayer|2004|page=98}}; {{Harvnb|Swaine|2014|pages=441–443}}; {{Cite book |last=Isaacson |first=Walter |title=Steve Jobs |title-link=Steve Jobs (book) |publisher=[[Simon and Schuster]] |year=2015 |isbn=978-1-5011-2762-5}} pp. 186–187; {{Cite book |first=Andy |last=Hertzfeld |year=2005 |title=Revolution in The Valley: The Insanely Great Story of How the Mac Was Made |publisher=O'Reilly Media |isbn=978-0-596-00719-5}}&lt;/ref&gt; 1985-jıldıń basında bul satıwlardıń tómenlewi Stiv Djobs penen eki jıl burın Pepsi kompaniyasınan Djobstıń «Siz ómirińizdiń qalǵan bólegin qant suwın satıwǵa arnaysız ba, yamasa meniń menen birge dúnyanı ózgertesiz be?»&lt;ref&gt;{{Harvnb|Linzmayer|2004|page=156}}; {{Harvnb|Isaacson|2015|pages=153–154}}&lt;/ref&gt; degen sózleri menen shaqırılǵan CEO Djon Skalli arasında biylik gúresin qozǵadı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gallo |first=Carmine |date=January 22, 2014 |title=How Steve Jobs And Bill Gates Inspired John Sculley To Pursue The 'Noble Cause |url=https://www.forbes.com/sites/carminegallo/2016/11/12/how-steve-jobs-and-bill-gates-inspired-john-sculley-to-pursue-the-noble-cause/#9eaee3232bd5 |access-date=March 31, 2019 |website=[[Forbes]] |archive-date=March 31, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190331065556/https://www.forbes.com/sites/carminegallo/2016/11/12/how-steve-jobs-and-bill-gates-inspired-john-sculley-to-pursue-the-noble-cause/#9eaee3232bd5 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Skalli Apple direktorlar keńesiniń bir awızdan qollawı menen Djobstı Macintosh bóliminiń basshısı lawazımınan bosattı.&lt;ref&gt;{{Cite book |last1=Schlender |first1=Brent |title=Becoming Steve Jobs: The Evolution of a Reckless Upstart into a Visionary Leader |last2=Tetzeli |first2=Rick |date=2016 |publisher=Crown Business; Reprint edition |isbn=978-0-385-34742-6 |ref={{harvid|Schlender|2016}} |pages=87–92}}; {{Harvnb|Linzmayer|2004|page=156}}&lt;/ref&gt;

Direktorlar keńesi Skallige Djobstı hám onıń sınaqtan ótpegen ónimlerge qımbat kirisiwlerdi baslaw múmkinshiligin sheklewdi tapsırdı. Skallidiń basqarıwına boysınıwdıń ornına, Djobs onı basshılıqtan shetletiwge urındı.{{Sfn|Linzmayer|2004|pages=156–157}} Jan-Lui Gasse Skallige Djobstıń direktorlar keńesinde awdarıspaq shólkemlestiriwge urınıp atırǵanın xabarladı hám shuǵıl jıynalısqa shaqırdı, onda Apple kompaniyasınıń atqarıwshı xızmetkerleri Skallidiń tárepin alıp, Djobstı barlıq operaciyalıq wazıypalardan bosattı.{{Sfn|Linzmayer|2004|pages=156–157}} Djobs 1985-jıldıń sentyabr ayında Apple kompaniyasınan ketti hám NeXT kompaniyasın shólkemlestiriw ushın bir neshe Apple xızmetkerlerin ózi menen birge alıp ketti.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Spector |first=G |date=September 24, 1985 |title=Apple's Jobs Starts New Firm, Targets Education Market |page=109 |work=[[PC Week]]}}&lt;/ref&gt; Voznyak ta 1985-jıldıń basında basqa joybarlar menen shuǵıllanıw ushın Apple kompaniyasındaǵı aktiv jumısınan ketken edi, Apple II bólimine kompaniyanıń qatnasına narazılıǵın bildirip hám kompaniya «sońǵı bes jıl dawamında nadurıs baǵıtta ketip atır» dep aytqan edi.&lt;ref name=&quot;rice19850415&quot;&gt;{{Cite news |last=Rice |first=Valerie |date=April 15, 1985 |title=Unrecognized Apple II Employees Exit |page=35 |work=[[InfoWorld]] |url=https://books.google.com/books?id=zC4EAAAAMBAJ&amp;pg=PA35 |access-date=November 6, 2017 |archive-date=March 1, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230301054845/https://books.google.com/books?id=zC4EAAAAMBAJ&amp;pg=PA35 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;wozemployee&quot;&gt;{{Cite news |date=January 3, 2018 |title=I Never Left Apple |language=en-US |work=Offally Woz |url=http://woz.org/letters/never-left-apple |access-date=October 2, 2018 |archive-date=October 2, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181002215223/http://woz.org/letters/never-left-apple/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |title=CNN.com Video |work=[[CNN]] |url=http://www.cnn.com/video/?/video/bestoftv/2011/08/25/exp.piers.wozniak.jobs.reaction.cnn |access-date=March 27, 2019 |archive-date=February 3, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140203113642/http://www.cnn.com/video/?%2Fvideo%2Fbestoftv%2F2011%2F08%2F25%2Fexp.piers.wozniak.jobs.reaction.cnn |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Voznyak Apple kompaniyasında wákil sıpatında jumıs islewin dawam etti, jılına shama menen 120,000 dollar kóleminde stipendiya alıp turdı.&lt;ref name=&quot;wozemployee&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;iWoz&quot; /&gt; Djobs hám Voznyak ketkennen keyin de Apple kompaniyasınıń akcionerleri bolıp qaldı.&lt;ref name=&quot;wozstock&quot;&gt;[http://www.fool.com/research/2000/features000302.htm Apple's ''Other'' Steve (Stock Research)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061019134707/http://www.fool.com/research/2000/features000302.htm|date=October 19, 2006}} March 2, 2000, [[The Motley Fool]].&lt;/ref&gt;

1985-jılı Djobs hám Voznyak ketkennen keyin, Skalli sol jılı yadı tórt ese kóp bolǵan Macintosh 512K kompyuterin shıǵardı hám birinshi aqılǵa muwapıq bahadaǵı PostScript lazer printeri LaserWriter'di tanıstırdı. Sonday-aq, PostScript tiliniń artıqmashılıqlarınan paydalanǵan dáslepki stol ústi baspa qosımshası PageMaker, Aldus Corporation tárepinen 1985-jıldıń iyul ayında shıǵarıldı.{{Sfn|Linzmayer|2004|pages=158–159}} Macintosh, LaserWriter hám PageMaker birikpesiniń stol ústi baspa bazarın jaratıwǵa sebepshi bolǵanı aytıladı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The History of Desktop Publishing |url=https://www.lifewire.com/when-was-desktop-publishing-invented-1073863 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210227131823/https://www.lifewire.com/when-was-desktop-publishing-invented-1073863 |archive-date=February 27, 2021 |access-date=April 30, 2007 |publisher=[[Lifewire]]}}&lt;/ref&gt;

Stol ústi baspa bazarındaǵı bul ústem poziciya&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Swaine |first=Michael |title=Fire in the Valley: The Birth and Death of the Personal Computer |publisher=Pragmatic Bookshelf |year=2014 |isbn=978-1-68050-352-4}} pp. 359–363&lt;/ref&gt; kompaniyaǵa joqarı bahalı segmentlerine itibar qaratıwǵa múmkinshilik berdi, bul «joqarı-oń siyasatı» dep atalıp, baha hám payda diagrammasındaǵı ornı menen baylanıslı edi. Joqarıraq baha noqatlarında satılatuǵın jańa modeller joqarı payda shegarasın usındı hám tájiriybeli paydalanıwshılar tezliktiń hár bir artıwın qabıl etkenlikten, ulıwma satıwlarǵa hesh qanday tásir etpegendey kórindi. Ayırımlar ózlerin bazardan shıǵarıp taslawı múmkin dep táshiwishlense de, 1980-jıllardıń ortasına kelip «joqarı-oń siyasatı» tolıq kúshke kirdi, bul Jan-Lui Gasseniń Macintosh II kompyuteriniń 55% payda shegine tiykarlanǵan «eliw bes yamasa ólim» uranına baylanıslı edi.&lt;ref name=&quot;insidestoryCarlton&quot;&gt;{{Cite book |last=Carlton |first=Jim |url=https://archive.org/details/appleinsidestory00carl |title=Apple: The inside story of intrigue, egomania, and business blunders |publisher=[[Random House]] |year=1997 |isbn=978-0-8129-2851-8 |location=New York}}&lt;/ref&gt;

Bul siyasat 1980-jıllardıń aqırında keri tásir ete basladı, sebebi IBM PC úylesimli kompyuterlerde Macintoshtıń ayırım funkciyalarına iye bolǵan, biraq ádewir arzan bahadaǵı stol ústi baspa programmaları payda boldı. Kompaniya stol ústi baspa bazarındaǵı ústem poziciyasınan ayrıldı hám Apple ónimlerin endi satıp ala almaytuǵın kóplegen dáslepki tutınıwshı bazasınan alıslap ketti. 1989-jılǵı Rojdestvo máwsimi kompaniya tariyxında birinshi ret satıwlardıń tómenlewi menen belgilendi, bul Apple akciyalarınıń bahasınıń 20% tómenlewine alıp keldi.&lt;ref name=&quot;insidestoryCarlton&quot; /&gt; Usı dáwir dawamında Skalli menen Gasse arasındaǵı qatnasıqlar jamanlastı, bul Skallidiń 1990-jıldıń yanvar ayında Maykl Spindlerdi bas operaciyalıq direktor etip tayınlaw arqalı Gasseni lawazımınan túsiriwine alıp keldi.{{Sfn|Linzmayer|2004|page=184–185}} Sol jılı Gasse kompaniyadan ketip, básekiles Be Inc. kompaniyasın shólkemlestiredi&lt;nowiki/&gt;[[Be Inc.|.]]{{Sfn|Linzmayer|2004|page=160}}

=== 1990–1997: Qulaw hám qayta shólkemlestiriw ===
[[File:Apple macintosh lcII.jpg|thumb|Macintosh LC II]]
Kompaniya strategiyasın ózgertti hám 1990-jıldıń oktyabr ayında úsh arzan modeldi usındı: Macintosh Classic, Macintosh LC hám Macintosh IIsi. Bulardıń hámmesi jıynalǵan talap sebepli ádewir satılıwlarǵa eristi.{{Sfn|Linzmayer|2004|page=128}} 1991-jılı Apple házirgi derlik barlıq zamanagóy noutbuklardıń formasın belgilep bergen dizaynı menen úlken tabısqa erisken PowerBooktı usındı. Sol jılı Apple System 7 di de usındı, bul Macintosh operaciyalıq sistemasınıń úlken jańalanıwı bolıp, interfeyske reńlerdi qostı hám jańa tarmaq imkaniyatların kirgizdi.

Arzan Maclerdiń hám PowerBooktıń tabısı kirislerdiń artıwına alıp keldi.&lt;ref name=&quot;lemsculley&quot;&gt;{{Cite web |last=Hormby |first=Thomas |date=February 22, 2006 |title=Growing Apple with the Macintosh: The Sculley years |url=http://lowendmac.com/orchard/06/john-sculley-years-apple.html |access-date=March 2, 2007 |website=[[Low End Mac]] |archive-date=March 25, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140325231124/http://lowendmac.com/orchard/06/john-sculley-years-apple.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bir qansha waqıt dawamında Apple júdá jaqsı islep, paydanı arttırıp jańa ónimlerdi usındı. MacAddict jurnalı 1989-jıllar menen 1991-jıllar arasındaǵı dáwirdi Macintoshtıń «birinshi altın dáwiri» dep atadı.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |date=January 2004 |title=MacAddict |url=https://archive.org/stream/MacAddict-089-200401/MacAddict-089-200401-BobKiwi-v1_djvu.txt |magazine=[[MacAddict]] |issue=89 |access-date=April 1, 2017}}&lt;/ref&gt;[[File:Apple PenLite prototype, 1992.jpg|thumb|PenLite - bul Appledıń 1992-jılı Mac OS ti planshetke alıp keliw ushın jaratılǵan birinshi planshet kompyuter prototipi. Ol Newton paydasına biykar etildi.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Exclusive: New pics of Apple's unreleased tablet prototype from 1992 – and the Mac that flew on the Space Shuttle |url=http://www.stuff.tv/news/exclusive-new-pics-apples-unreleased-tablet-prototype-1992-and-mac-flew-space-shuttle |access-date=April 14, 2016 |publisher=stuff.tv |archive-date=March 31, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190331081051/https://www.stuff.tv/news/exclusive-new-pics-apples-unreleased-tablet-prototype-1992-and-mac-flew-space-shuttle |url-status=live}}&lt;/ref&gt;]]
Arzan turmıslıq Maclerdiń, ásirese LC niń tabısı, qımbat mashinalardıń satılıwın kemeytti. Bunı sheshiw ushın basqarma bir neshe jańa brendlerdi kirgizdi, birdey mashinalardı hár túrli bahalarda, hár qıylı bazarlar ushın sattı: joqarı dárejeli Quadra seriyası, orta dárejeli Centris seriyası hám turmıslıq Performa seriyası. Bul kóp modeller arasında ádewir turmıslıq aljasıwlarǵa alıp keldi.&lt;ref name=&quot;vawperforma&quot;&gt;{{Cite web |title=Macintosh Performa |url=http://www.vectronicsappleworld.com/profiles/performa.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20130419164519/http://www.vectronicsappleworld.com/profiles/performa.html |archive-date=April 19, 2013 |access-date=November 29, 2010 |publisher=Vectronics Apple World}}&lt;/ref&gt;

1993-jılı Apple II seriyası toqtatıldı. Onı islep shıǵarıw qımbat edi, hám kompaniya onıń ele de arzan Macintosh modelleriniń satılıwın azaytıp atırǵanın sheshti. LC di shıǵarǵannan keyin, Apple baǵdarlamashılardı Apple II ornına Macintosh ushın qosımshalar jaratıwǵa shaqırdı hám satıwshılarǵa tutınıwshılardı Apple II den Macintosh qa qaray baǵdarlawǵa ruqsat berdi.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=July 10, 2002 |title=The Apple IIGS, Cont |url=http://apple2history.org/history/ah11.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080912044443/http://apple2history.org/history/ah11.html |archive-date=September 12, 2008 |access-date=July 8, 2017 |website=Apple II History}}&lt;/ref&gt; Apple IIe 1993-jılı toqtatıldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Edwards |first=Benj |date=January 18, 2013 |title=30 years of the Apple Lisa and the Apple IIe |url=https://www.macworld.com/article/2025408/30-years-of-the-apple-lisa-and-the-apple-iie.html |access-date=July 8, 2017 |website=[[Macworld]] |publisher=[[International Data Group]] |archive-date=August 19, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200819175606/https://www.macworld.com/article/2025408/30-years-of-the-apple-lisa-and-the-apple-iie.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Apple 1990-jıllar dawamında bir neshe sátsiz turmıslıq ónimlerdi sınap kórdi, sonıń ishinde QuickTake cifrlı kameraları, PowerCD kóshpeli CD audio pleerleri, kolonkalar, Pippin video oyın konsoli, eWorld onlayn xızmeti hám Apple Interactive Television Box bar. Djon Skallidiń real emes bazar boljawlarına tiykarlanǵan mashqalalı Newton planshet bólimine úlken resurslar jumsaldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Huddleston |first=Tom Jr. |date=January 12, 2021 |title=From Atari's 'Pong' console to the first CD player and Xbox: 10 of the biggest tech products to debut at Las Vegas' famous Consumer Electronics Show |url=https://www.cnbc.com/2021/01/12/biggest-tech-products-to-debut-at-ces-over-the-years.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210218151001/https://www.cnbc.com/2021/01/12/biggest-tech-products-to-debut-at-ces-over-the-years.html |archive-date=February 18, 2021 |access-date=May 10, 2021 |website=[[CNBC]] |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

Usı dáwir dawamında, Microsoft arzan jeke kompyuterlerge programmalıq támiynat jetkiziwge itibar qaratıp, [[Microsoft Windows|Windows]] penen bazar úlesin alıwdı dawam etti, al Apple qımbat bolsa da jaqsı injenerlik tájiriybe usındı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=1990–1995: Why the World Went Windows |url=http://www.roughlydrafted.com/RD/Q4.06/3EC02E78-FD4D-4CDF-92A0-9C4CBDFAB3D2.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104160236/http://www.roughlydrafted.com/RD/Q4.06/3EC02E78-FD4D-4CDF-92A0-9C4CBDFAB3D2.html |archive-date=January 4, 2012 |access-date=August 12, 2008 |website=Roughly Drafted}}&lt;/ref&gt; Apple joqarı payda normalarına isendi hám hesh qashan anıq juwap bergen joq; ol Apple Computer, Inc. v. Microsoft Corp. isinde Lisaǵa uqsas grafikalıq interfeys islep shıǵarǵanı ushın Microsofttı sudqa berdi''[[Apple Computer, Inc. v. Microsoft Corp.|.]]''&lt;ref name=&quot;lemms&quot;&gt;Hormby, Thomas. [http://lowendmac.com/orchard/06/apple-vs-microsoft.html The Apple vs. Microsoft GUI lawsuit] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080304145809/http://lowendmac.com/orchard/06/apple-vs-microsoft.html|date=March 4, 2008}}, ''[[Low End Mac]]'', August 25, 2006. Retrieved March 2, 2007.&lt;/ref&gt; Sud isleri jıllar dawamında sozıldı hám aqırında biykar etildi. Úlken ónim sátsizlikleri hám Windows qa bazar úlesiniń tez joǵalıwı Applediń abıroyına zıyan jetkerdi, hám 1993-jılı Skallidiń ornına Maykl Spindler bas direktor bolıp tayınlandı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Michael Spindler: The Peter Principle at Apple |url=http://lowendmac.com/orchard/06/michael-spindler-apple.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080908030156/http://lowendmac.com/orchard//06/michael-spindler-apple.html |archive-date=September 8, 2008 |access-date=August 12, 2008}}&lt;/ref&gt;
[[File:PowerMac 6100-66b.JPG|left|thumb|1994-jılı shıǵarılǵan Power Macintosh 6100, PowerPC processorlarına ótkennen keyingi Applediń birinshi jańa úy kompyuter modeli boldı.]]
Spindler basshılıǵında, Apple, [[IBM]] hám Motorola 1994-jılı jańa esaplaw platformasın (PowerPC Reference Platform yamasa PReP) jaratıw ushın AIM birlespesin dúzdi, onda IBM hám Motorola apparatlıq támiynatı Apple programmalıq támiynatı menen birlestirildi. AIM birlespesi PReP tiń ónimdarlıǵı hám Applediń programmalıq támiynatı PC di artta qaldırıp, usılayınsha Windowstıń ústemligine qarsı turadı dep úmit etti. Sol jılı Apple Motorola nıń PowerPC processorı menen jumıs isleytuǵın kóplegen kompyuterlerdiń birinshi bolǵan Power Macintosh-tı tanıstırdı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Power Macintosh 6100 |url=http://www.apple-history.com/body.php?page=gallery&amp;model=6100&amp;performa=off&amp;sort=date&amp;order=ASC&amp;range= |access-date=August 12, 2008 |archive-date=September 11, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911010221/http://www.apple-history.com/body.php?page=gallery |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Birlespeden soń, Apple Motorola hám basqa kompaniyalarǵa Macintosh klonların islewge ruqsat beriw ideyasına ashıq boldı. Keyingi eki jıl ishinde 75 túrli Macintosh klon modeli shıǵarıldı. Biraq, 1996-jılǵa kelip, Apple basshıları klonlar kompaniyanıń óz joqarı klasslı kompyuterleriniń satılıwın, yaǵnıy payda norması eń joqarı bolǵan ónimlerdiń satılıwın kemsitip atırǵanınan táshiwishlene basladı.{{sfn|Linzmayer|2004|pp=[https://books.google.com/books?id=mXnw5tM8QRwC&amp;pg=PA254 254–256]}}

1996-jılı Spindler ornına Gil Amelio bas direktor etip tayınlandı, ol korporativ qayta tiklewshi sıpatındaǵı abıroyı ushın jumısqa alınǵan edi. Amelio tereń ózgerisler engizdi, sonıń ishinde keń kólemli jumıstan bosatıwlar hám shıǵınlardı qısqartıw da bar edi.&lt;ref&gt;Chaffin, Bryan. [https://web.archive.org/web/20171128173134/https://www.macobserver.com/article/2001/02/06.13.shtml &quot;Former Apple CEO Gil Amelio Lands A New CEO Job | The Mac Observer&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171128173134/https://www.macobserver.com/article/2001/02/06.13.shtml |date=November 28, 2017 }}, The Mac Observer, February 6, 2001. Retrieved August 15, 2008.&lt;/ref&gt;

Bul dáwir jáne de Macintosh operaciyalıq sistemasın (MacOS) modernizaciyalawdıń kóplegen sátsiz háreketleri menen belgilendi. Dáslepki Macintosh operaciyalıq sisteması (System 1) kóp wazıypalılıq (bir waqıtta bir neshe qosımshalardı isletiw) ushın dúzilmegen edi. Kompaniya bunı System 5-te kooperativ kóp wazıypalı rejim engiziw arqalı dúzetiwge háreket etti, biraq jáne de zamanagóy usıldıń kerek ekenin sheshti.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=1990–1995: Hitting the Wall |url=http://www.roughlydrafted.com/RD/Home/B8DA34A3-333B-4204-BDF3-E74608998702.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080924063130/http://www.roughlydrafted.com/RD/Home/B8DA34A3-333B-4204-BDF3-E74608998702.html |archive-date=September 24, 2008 |access-date=August 14, 2008 |website=Roughly Drafted}}&lt;/ref&gt; Bul 1988-jılı Pink joybarına, sol jılı A/UX-ke, 1994-jılı Copland-qa alıp keldi hám 1996-jılı BeOS-tı satıp alıwdı bahaladı. Be menen sóylesiwler kompaniyanıń bas direktorı, burınǵı Apple basshısı Jan-Lui Gasse $300 million talap etkende toqtap qaldı, Apple bolsa $125 million usınǵan edi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Tom |first=Hormby |date=August 10, 2013 |title=The Rise and Fall of Apple's Gil Amelio |url=http://lowendmac.com/2013/the-rise-and-fall-of-apples-gil-amelio |access-date=March 28, 2015 |website=Low End Mac |publisher=Cobweb Publishing, Inc. |archive-date=March 29, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150329041618/http://lowendmac.com/2013/the-rise-and-fall-of-apples-gil-amelio/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bankrotlıqtan bir neshe hápte aldın,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Thompson |first=Ben |author-link=Ben Thompson (writer) |date=February 5, 2018 |title=Apple's Middle Age |url=https://stratechery.com/2018/apples-middle-age |access-date=March 31, 2019 |website=[[Stratechery]] |archive-date=March 31, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190331171319/https://stratechery.com/2018/apples-middle-age/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple direktorlar keńesi NeXTSTEP-ti maqul kórdi hám 1996-jıldıń aqırında NeXT-ti $400 millionǵa satıp aldı, Stiv Djobstı saqlap qaldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Kawamoto |first=Dawn |date=December 20, 1996 |title=Apple acquires Next, Jobs |url=https://www.cnet.com/tech/tech-industry/apple-acquires-next-jobs/ |access-date=October 26, 2022 |website=CNET |language=en |archive-date=June 6, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220606093742/https://www.cnet.com/tech/tech-industry/apple-acquires-next-jobs/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== 1997–2007: Paydaǵa qaytıw ===
NeXT kompaniyasın satıp alıw 1997-jılı 9-fevralda juwmaqlandı,&lt;ref name=&quot;archive&quot;&gt;{{Webarchive |url= https://web.archive.org/web/*/product.info.apple.com/pr/press.releases/1997/q2/970207.pr.rel.next.html |date=* |title=Apple Computer, Inc. Finalizes Acquisition of NeXT Software Inc.}}, ''Apple Inc.'', February 7, 1997. Retrieved June 25, 2006.&lt;/ref&gt; hám direktorlar keńesi Djobstı Applege keńesshi sıpatında qaytardı. 1997-jılı 9-iyulda Djobs direktorlar keńesinde awdarıspaq ámelge asırdı, nátiyjede Amelioda úsh jıl dawamında rekord tómen akciya bahası hám aqshalay joǵaltıwlar baqlaǵannan keyin jumıstan ketti. Keńes Djobstı waqıtsha bas direktor etip tayınladı hám ol dárhal ónim qatarın qayta kórip shıqtı. Djobs modellerdiń 70% in biykar etti, 3000 jumıs ornın qısqarttı hám kompyuter ónimleriniń tiykarǵı baǵdarların saqlap qaldı.&lt;ref name=&quot;Entrepreneur20111027&quot;&gt;{{Cite web |last=Fell |first=Jason |date=October 27, 2011 |title=How Steve Jobs Saved Apple |url=https://www.entrepreneur.com/article/220604 |access-date=January 24, 2022 |website=Entrepreneur |language=en |archive-date=January 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220124054654/https://www.entrepreneur.com/article/220604 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
 
Keleyingi ayda, 1997-jıldıń avgust ayında, Stiv Djobs Microsofttı Appleǵa 150 million dollar investiciya salıwǵa hám Mac ushın programmalıq támiynat islep shıǵıwdı dawam ettiriwge isendirdi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=Chrasekaran |first1=Rajiv |last2=Shannon |first2=Victoria |date=August 7, 1997 |title=Struggling Apple gets boost from Microsoft |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1997/08/07/struggling-apple-gets-boost-from-microsoft/41cfacec-5ec8-413b-a967-dd0f98a7c1e7/ |access-date=January 24, 2022 |archive-date=January 19, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230119143823/https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1997/08/07/struggling-apple-gets-boost-from-microsoft/41cfacec-5ec8-413b-a967-dd0f98a7c1e7/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bul Microsoft ushın «antimonopoliyalıq qorǵanıw siyasatı» dep qabıl etildi, sebebi kompaniya jaqında ǵana AQSH húkimeti menen monopoliyaǵa qarsı is boyınsha kelisimge kelgen edi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Young |first=Steve |date=August 8, 1997 |title=Apple bailout questioned |work=CNN Money |url=https://money.cnn.com/1997/08/08/technology/apple_microsoft_pkg/ |access-date=January 24, 2022 |archive-date=January 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220124054636/https://money.cnn.com/1997/08/08/technology/apple_microsoft_pkg/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sol waqıtları Djobs Applediń ishki kitapxanası hám arxivlerin Stenford universitetine berdi, bul arqalı ótmishke qaraǵanda házirgi waqıt hám keleshekke kóbirek itibar beriwdi názerde tuttı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=December 29, 2011 |title=Stanford archives offer look into Apple history |url=https://www.engadget.com/2011-12-29-stanford-archives-offer-look-into-apple-history.html |access-date=January 18, 2024 |website=Yahoo Finance |language=en-US |archive-date=January 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240118204645/https://www.engadget.com/2011-12-29-stanford-archives-offer-look-into-apple-history.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=December 29, 2011 |title=Apple's origins stored in secret Stanford archive |url=https://www.seattletimes.com/business/apples-origins-stored-in-secret-stanford-archive/ |access-date=January 18, 2024 |website=The Seattle Times |language=en-US |archive-date=January 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240118204645/https://www.seattletimes.com/business/apples-origins-stored-in-secret-stanford-archive/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ol Mac klon kelisimlerin toqtattı hám 1997-jıldıń sentyabr ayında eń iri klon óndiriwshi Power Computing kompaniyasın satıp aldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=February 18, 2012 |title=Power Computing Corporation |url=https://support.apple.com/kb/TA37306?locale=en_US |access-date=May 10, 2017 |website=Official Apple Support |publisher=Apple Inc. |archive-date=March 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325120812/https://support.apple.com/kb/TA37306?locale=en_US |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 1997-jılı 10-noyabrde [[Apple Store]] [[Veb-sayt|veb-saytı]] iske tústi, ol JK óndiriwshi Dell kompaniyasınıń tabıslı modeli sıyaqlı jańa buyırtpa boyınsha óndiriw modeline baylanıslı edi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Harreld |first=Heather |date=January 5, 1997 |title=Apple gains tech, agency customers in Next deal |url=http://www.fcw.com/print/3_1/news/64412-1.html?type=pf |archive-url=https://web.archive.org/web/20081206061012/http://www.fcw.com/print/3_1/news/64412-1.html?type=pf |archive-date=December 6, 2008 |access-date=August 15, 2008 |website=[[Federal Computer Week]]}}; {{Cite news |date=November 10, 1997 |title=Apple unveils new marketing strategy |work=[[Knight Ridder]]/[[Tribune News Service]] |url=http://www.accessmylibrary.com/coms2/summary_0286-5564882_ITM|url-status=dead|access-date=August 15, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081113132409/http://www.accessmylibrary.com/coms2/summary_0286-5564882_ITM|archive-date=November 13, 2008}}&lt;/ref&gt; Bul basqıshlar Djobs ushın paydalı boldı; onıń bas direktor sıpatındaǵı birinshi jılınıń aqırında kompaniya 309 million dollar payda taptı.&lt;ref name=&quot;Entrepreneur20111027&quot; /&gt;

{{Multiple image
| direction = horizontal
| total_width = 250
| image1 = IMac G3 Bondi Blue, three-quarters view.png
| caption1 = iMac
| image2 = Clamshell iBook G3.jpg
| caption2 = iBook
| image3 = Apple Yosemite.JPG
| caption3 = Power Macintosh G3
| image4 = Apple PowerBook G3 500 Pismo-2763.jpg
| caption4 = PowerBook G3
| perrow = 2 / 2
}}

1998-jılı 6-mayda Apple dáslepki Macintosh ti eske salatuǵın jańa hámmesi bir qurılmadaǵı kompyuterdi usındı: iMac. iMac úlken jetiskenlikke erisip, birinshi bes ayda 800,000 dana satıldı,&lt;ref name=&quot;800kimacs&quot;&gt;{{Cite web |last=Apple Canada Inc |date=January 5, 1999 |title=800,000 iMacs Sold in First 139 Days |url=http://www.ebooklyn.net/p/800000-imacs-sold-in-first-139-days.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141108074139/http://www.ebooklyn.net/p/800000-imacs-sold-in-first-139-days.html |archive-date=November 8, 2014 |access-date=January 26, 2008}}&lt;/ref&gt; hám 3+1⁄2 dyuymlik disketalar sıyaqlı eski texnologiyalardan bas tartıw, USB jalǵaǵıshın erte qabıllaw hám Ethernet hám telefon modemi arqalı internetke qosılıw múmkinshiligi («i» háribi iMac atamasında)&lt;ref name=&quot;Alyson Raletz&quot;&gt;{{Cite web |last=Raletz |first=Alyson |date=June 7, 2012 |title=Man who came up with iMac name tells what the 'i' stands for |url=http://www.bizjournals.com/kansascity/blog/2012/06/man-who-came-up-with-imac-name-tells.html?page=all |access-date=March 30, 2013 |website=Kansas City Business Journal |archive-date=November 6, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121106125948/http://www.bizjournals.com/kansascity/blog/2012/06/man-who-came-up-with-imac-name-tells.html?page=all |url-status=live}}&lt;/ref&gt; menen aldın ala ornatılıp keliwi arqalı sanaatta úlken ózgerislerge alıp keldi. Onıń kózge kóringen tamshı forması hám yarım móldir materialları Amelio tárepinen jumısqa alınǵan Djonatan Ayv tárepinen dizayn islengen edi, ol Djobs penen on jıldan aslam waqıt birge islesip, Apple ónimleriniń dizaynın qayta quradı.&lt;ref name=&quot;Time&quot;&gt;{{Cite magazine |last=John Arlidge |date=March 17, 2014 |title=Jonathan Ive Designs Tomorrow |magazine=Time |url=https://time.com/jonathan-ive-apple-interview/ |access-date=March 22, 2014 |archive-date=March 21, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140321233000/http://time.com/jonathan-ive-apple-interview/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Lev Grossman|Grossman, Lev]]. [https://web.archive.org/web/20070114062907/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1576854,00.html The Apple Of Your Ear], ''[[Time (magazine)|Time]]'', January 12, 2007. Retrieved February 1, 2007; Wilson, Greg. [https://web.archive.org/web/20080228235549/http://www.nydailynews.com/news/2007/01/14/2007-01-14_private_icreator_is_genius_behind_apples.html Private iCreator is genius behind Apple's polish], ''[[New York Daily News]]'', January 14, 2007. Retrieved February 1, 2007.&lt;/ref&gt;

Bir jıldan sál kóbirek waqıt ótkennen keyin, 1999-jılı 21-iyulda, Apple iBook atlı tutınıwshılar ushın noutbuktı usındı. Bul Djobstıń tek tórt ónim shıǵarıw strategiyasın juwmaqladı: professionallar ushın Power Macintosh G3 stol ústi kompyuteri hám PowerBook G3 noutbuginiń jetilistirilgen versiyaları, hám tutınıwshılar ushın iMac stol ústi kompyuteri hám iBook noutbugi. Djobs kishi ónim qatarı sapa hám innovaciyaǵa kóbirek itibar beriwge múmkinshilik beretuǵının ayttı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=July 26, 2019 |title=The one thing Steve Jobs did that turned around Apple |url=https://www.launchtomorrow.com/2019/07/the-one-thing-steve-jobs-did-that-turned-around-apple |access-date=January 24, 2022 |website=Launch Tomorrow |language=en-US |archive-date=March 30, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220330020730/https://www.launchtomorrow.com/2019/07/the-one-thing-steve-jobs-did-that-turned-around-apple |url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Sol waqıtları Apple professionallar hám tutınıwshılar ushın cifrlı media óndiriw programmalıq támiynatınıń portfelin jaratıw ushın kóplegen satıp alıwlardı ámelge asırdı. Apple Macromedia kompaniyasınıń Key Grip cifrlı video montajlaw programmalıq támiynat joybarın satıp aldı, ol 1999-jılı aprelde Final Cut Pro sıpatında iske túsirildi.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=October 25, 2006 |title=Why Apple Bounced Back |url=http://www.roughlydrafted.com/RD/Q4.06/8F4B780E-674F-4421-A44D-7B1EAE9C1BA6.html |access-date=November 8, 2014 |website=Roughly Drafted |archive-date=August 15, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180815205629/http://www.roughlydrafted.com/RD/Q4.06/8F4B780E-674F-4421-A44D-7B1EAE9C1BA6.html |url-status=live}}; {{Cite web |date=June 7, 2013 |title=A new beginning or swan song for Final Cut Pro X |url=http://www.grreporter.info/en/new_beginning_or_swan_song_final_cut_pro_x/9411 |access-date=November 8, 2014 |website=GR Reporter |publisher=GRRreporter Ltd |archive-date=April 2, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190402132734/http://www.grreporter.info/en/new_beginning_or_swan_song_final_cut_pro_x/9411 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Key Grip tiń islep shıǵılıwı jáne de Apple kompaniyasınıń 1999-jılı oktyabrde tutınıwshılar ushın video montajlaw ónimi iMovie di shıǵarıwına alıp keldi.&lt;ref name=&quot;Bell&quot;&gt;{{Cite web |last=Matt Bell, Mark Wherry |date=September 2002 |title=APPLE/EMAGIC TAKEOVER The Inside Story Of The Deal That Changed The Music World |url=http://www.soundonsound.com/sos/sep02/articles/emagic.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141108080250/https://www.soundonsound.com/sos/sep02/articles/emagic.asp |archive-date=November 8, 2014 |access-date=November 8, 2014 |website=Sound on Sound |publisher=SOS Publications Group}}&lt;/ref&gt; Apple 2000-jılı aprelde DVD avtorlıq programmalıq támiynatı DVDirector di islep shıqqan nemis kompaniyası Astarte ni satıp aldı, Apple onı professionallarǵa baǵdarlanǵan DVD Studio Pro etip qayta qapladı hám onıń texnologiyasın tutınıwshılar bazarı ushın iDVD di jaratıw ushın qayta paydalandı.&lt;ref name=&quot;Bell&quot; /&gt; 2000-jılı Apple Casady &amp; Greene kompaniyasınan SoundJam MP audio pleer programmalıq támiynatın satıp aldı. Apple baǵdarlamanı [[iTunes]] dep qayta atadı hám paydalanıwshı interfeysin ápiwayılastırıp, CD jazıw funkciyasın qostı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Seff |first=Jonathan |date=May 1, 2001 |title=The Song Is Over for SoundJam |url=https://www.macworld.com/article/1002145/11soundjam.html |access-date=December 16, 2017 |website=[[Macworld]] |publisher=[[International Data Group]] |archive-date=April 2, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190402152452/https://www.macworld.com/article/1002145/11soundjam.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2001-jılı Apple úsh xabarlandırıw menen baǵdarın ózgertti. Birinshi, 2001-jılı 24-martta, Apple jańa zamanagóy operaciyalıq sistema, Mac OS X tiń shıǵarılıwın járiyaladı. Bul 1990-jıllardıń basındaǵı bir neshe sátsiz urınıwlardan hám bir neshe jıllıq rawajlanıwdan keyin boldı. Mac OS X, [[Unix]] tiń turaqlılıǵı, isenimliligi hám qáwipsizligin qayta islengen paydalanıwshı interfeysiniń qolaylılıǵı menen biriktiriw ushın NeXTSTEP, OpenStep hám BSD Unix ke tiykarlanǵan. Ekinshi, 2001-jılı mayda, birinshi eki [[Apple Store]] usaqlap satıw orınları Virginiya hám Kaliforniyada ashıldı, kompaniya ónimleriniń jaqsılanǵan prezentaciyasın usındı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Apple Stores 2001–2003 |url=http://www.ifoapplestore.com/stores/chronology_2001-2003.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110927210608/http://www.ifoapplestore.com/stores/chronology_2001-2003.html |archive-date=September 27, 2011 |access-date=October 7, 2011 |publisher=IFO Apple Store}}&lt;/ref&gt; Sol waqıtta kóplegen dúkanlardıń sátsizlikke ushıraytuǵının boljaǵan edi, biraq olar úlken tabısqa erisip, pútkil dúnya boyınsha 500 den aslam dúkannıń birinshi boldı. Úshinshi, 2001-jılı 23-oktyabrde iPod kóshpeli cifrlı audio pleerdi debyut isledi. Ónim dáslep 2001-jılı 10-noyabrde satıwǵa shıqtı hám oǵada tabıslı boldı, altı jıl ishinde 100 millionnan aslam dana satıldı.&lt;ref&gt;[http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4625262.stm Apple enjoys ongoing iPod demand] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171128173200/http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4625262.stm|date=November 28, 2017}}, [[BBC News]], January 18, 2006. Retrieved April 27, 2007; Cantrell, Amanda. [https://money.cnn.com/2006/03/29/technology/apple_anniversary Apple's remarkable comeback story] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200915151355/https://money.cnn.com/2006/03/29/technology/apple_anniversary/|date=September 15, 2020}}, [[CNN]], March 29, 2006. Retrieved March 2, 2007.&lt;/ref&gt;[[File:ITunes Store Songs Sales.jpg|thumb|[[iTunes Store]] nızamlı muzıka júklep alıw industriyasın qáliplestiriwde júdá tabıslı boldı; diagramma 2003-jıldan 2010-jılǵa shekem satılǵan qosıqlar sanın kórsetedi.]]
2003-jılı [[iTunes Store]] bir qosıq ushın 99 cent bahasında muzıka júklep alıw hám iPod integraciyası menen iske qosıldı. Ol tez arada onlayn muzıka xızmetleri bazarında jetekshige aylandı, 2008-jıldıń 19-iyunına kelip 5 milliardtan aslam júklep alıwǵa eristi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Chacksfield |first=Marc |date=June 19, 2008 |title=iTunes hits 5 billion downloads |url=http://www.techradar.com/news/internet/itunes-hits-5-billion-downloads-397997 |access-date=May 24, 2017 |website=[[TechRadar]] |publisher=[[Future plc]] |archive-date=April 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403082332/https://www.techradar.com/news/internet/itunes-hits-5-billion-downloads-397997 |url-status=live}}; {{Cite web |last=Skillings |first=Jon |date=June 19, 2008 |title=Apple's iTunes hits 5 billion mark |url=https://www.cnet.com/news/apples-itunes-hits-5-billion-mark |access-date=May 24, 2017 |website=[[CNET]] |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525081517/https://www.cnet.com/news/apples-itunes-hits-5-billion-mark/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Eki jıldan soń, iTunes Store dúnyadaǵı eń iri muzıka usaqlap satıwshısına aylandı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=Griggs |first1=Brandon |last2=Leopold |first2=Todd |date=April 26, 2013 |title=How iTunes changed music, and the world |publisher=[[CNN]] |url=https://edition.cnn.com/2013/04/26/tech/web/itunes-10th-anniversary |access-date=May 24, 2017 |archive-date=December 3, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131203003319/http://edition.cnn.com/2013/04/26/tech/web/itunes-10th-anniversary |url-status=live}}; {{Cite web |last=Arthur |first=Charles |date=April 28, 2013 |title=iTunes is 10 years old today. Was it the best idea Apple ever had? |url=https://www.theguardian.com/technology/2013/apr/28/itunes-10-years-old-best-idea-apple-ever-had |access-date=May 24, 2017 |website=[[The Guardian]] |archive-date=April 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403082324/https://www.theguardian.com/technology/2013/apr/28/itunes-10-years-old-best-idea-apple-ever-had |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2002-jılı Apple Nothing Real kompaniyasın onıń rawajlanǵan cifrlı kompoziciya dúziw qosımshası Shake ushın,&lt;ref&gt;Chaffin, Bryan. [http://www.macobserver.com/article/2002/02/07.6.shtml &quot;Apple Shake: Apple Buys Nothing Real, A High End Compositing Software Maker&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171128173026/https://www.macobserver.com/article/2002/02/07.6.shtml |date=November 28, 2017 }}, ''The Mac Observer'', February 7, 2002. Retrieved August 15, 2008.&lt;/ref&gt; hám Emagic ti muzıkalıq ónimdarlıq qosımshası Logic ushın satıp aldı. Emagic ti satıp alıw Apple di muzıkalıq programmalıq támiynat kompaniyasına iye bolǵan birinshi kompyuter óndiriwshige aylandırdı. Bul satıp alıwdan soń Apple dıń turmıslıq dárejedegi GarageBand qosımshası rawajlandırıldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Deitrich |first=Andy |date=February 2, 2004 |title=Garage Band |url=https://arstechnica.com/features/2004/02/garageband |access-date=March 23, 2017 |website=[[Ars Technica]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324084409/https://arstechnica.com/features/2004/02/garageband/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sol jılı iPhoto nıń shıǵarılıwı iLife toplamın tolıqtırdı.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20151030021825/https://www.apple.com/pr/library/2002/01/07Apple-Introduces-iPhoto.html Apple Introduces iPhoto], Apple Inc., January 7, 2002. Retrieved October 30, 2015.&lt;/ref&gt;

[[File:MacBook Pro.jpg|thumb|left|MacBook Pro - Apple dıń 2006-jılı tanıstırılǵan [[Intel]] mikroprocessorı menen úskenelengen birinshi noutbugı.]]
2005-jıldıń 6-iyunında [[Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası|Dúnya júzilik baǵdarlamashılar konferenciyasınıń]] ashılıw sózinde Djobs Apple kompaniyasınıń PowerPC processorlarınan bas tartıp, 2006-jılı Mac kompyuterleriniń Intel processorlarına ótetuǵının járiyaladı. 2006-jıldıń 10-yanvarında jańa MacBook Pro hám iMac Intel kompaniyasınıń Core Duo processorın qollanǵan birinshi Apple kompyuterleri boldı. 2006-jıldıń 7-avgustına kelip, Apple pútkil Mac ónim qatarın Intel chiplerine ótkerdi - járiyalanǵan múddetten bir jıldan kóbirek erte.&lt;ref name=&quot;printel&quot;&gt;[https://www.apple.com/newsroom/2005/06/06Apple-to-Use-Intel-Microprocessors-Beginning-in-2006 Apple to Use Intel Microprocessors Beginning in 2006] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180130185804/https://www.apple.com/newsroom/2005/06/06Apple-to-Use-Intel-Microprocessors-Beginning-in-2006|date=January 30, 2018}}, Apple Inc., June 6, 2005. Retrieved March 2, 2007.&lt;/ref&gt; Ótiw dáwirinde Power Mac, iBook hám PowerBook brendleri toqtatıldı; Mac Pro, MacBook hám MacBook Pro olardıń ornın basıwshıları boldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Johnson |first=Bobbie |date=August 10, 2006 |title=Bye-bye Power Mac... hello Mac Pro |url=https://www.theguardian.com/technology/2006/aug/10/applemacs.guardianweeklytechnologysection |access-date=March 23, 2017 |website=[[The Guardian]] |archive-date=April 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403090703/https://www.theguardian.com/technology/2006/aug/10/applemacs.guardianweeklytechnologysection |url-status=live}}; {{Cite web |date=May 16, 2006 |title=Apple Unveils New MacBook Featuring Intel Core Duo Processors |url=https://www.apple.com/newsroom/2006/05/16Apple-Unveils-New-MacBook-Featuring-Intel-Core-Duo-Processors |publisher=Apple Inc. |access-date=November 6, 2017 |archive-date=November 7, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171107002431/https://www.apple.com/newsroom/2006/05/16Apple-Unveils-New-MacBook-Featuring-Intel-Core-Duo-Processors/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sonday-aq, Apple 2006-jılı paydalanıwshılarǵa ózleriniń Intel Mac kompyuterlerinde Mac OS X menen birge Windows XP yamasa Windows Vista operaciyalıq sistemaların ornatıwǵa járdem beriw ushın Boot Camp di tanıstırdı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Hesseldahl |first=Arik |date=April 5, 2006 |title=News Flash: Apple Introduces 'Boot Camp' To Run Windows XP on Macs |work=[[BusinessWeek]] |publisher=[[Bloomberg L.P.]] |url=https://www.bloomberg.com/bw/stories/2006-04-04/news-flash-apple-introduces-boot-camp-to-run-windows-xp-on-macs |access-date=August 18, 2008 |archive-date=March 4, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304001009/http://www.bloomberg.com/bw/stories/2006-04-04/news-flash-apple-introduces-boot-camp-to-run-windows-xp-on-macs |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Apple kompaniyasınıń bul dáwirdegi tabısı onıń akciya bahasınan kórinip turdı. 2003-jıldıń basınan 2006-jılǵa shekem, Apple akciyalarınıń bahası on eseden de kóbirek ósti, shama menen 6 dollardan (bólistirilgen) 80 dollardan aslamǵa jetti.&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Carter |first1=Shawn M. |last2=Martin |first2=Emmie |date=August 2, 2018 |title=If you invested $1,000 in Apple 10 years ago, here's how much you'd have now |url=https://www.cnbc.com/2018/08/02/if-you-invested-1000-dollars-in-apple-10-years-ago-youd-have-this-now.html |access-date=April 5, 2020 |website=CNBC |language=en |archive-date=April 3, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200403062834/https://www.cnbc.com/2018/08/02/if-you-invested-1000-dollars-in-apple-10-years-ago-youd-have-this-now.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple 2006-jıldıń yanvar ayında Dell kompaniyasınıń bazar kapitalizaciyasınan asıp ketkende,&lt;ref name=&quot;modell&quot;&gt;Gamet, Jeff (January 16, 2006). [https://web.archive.org/web/20171128173617/https://www.macobserver.com/stockwatch/2006/01/16.1.shtml Apple Passes Dell's Market Cap] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171128173617/https://www.macobserver.com/stockwatch/2006/01/16.1.shtml |date=November 28, 2017 }}, ''The MacObserver''. Retrieved March 2, 2007.&lt;/ref&gt; Djobs Apple xızmetkerlerine Dell kompaniyasınıń bas direktorı Maykl Delldiń óz sózlerin jutıwı kerek degen xabar jiberdi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Markoff |first=John |author-link=John Markoff |date=January 16, 2006 |title=Michael Dell Should Eat His Words, Apple Chief Suggests |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2006/01/16/technology/michael-dell-should-eat-his-words-apple-chief-suggests.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=April 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170318032151/http://www.nytimes.com/2006/01/16/technology/michael-dell-should-eat-his-words-apple-chief-suggests.html |archive-date=March 18, 2017}}&lt;/ref&gt; Toǵız jıl aldın, Dell eger ol Apple di basqarǵanda, «onı jawıp, akcionerlerge aqshaların qaytarıp beretuǵın edim» degen edi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Singh |first=Jai |date=October 6, 1997 |title=Dell: Apple should close shop |url=https://www.cnet.com/news/dell-apple-should-close-shop |access-date=March 23, 2017 |website=[[CNET]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324085458/https://www.cnet.com/news/dell-apple-should-close-shop/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== 2007–2011: Mobil qurılmalar menen jetiskenlikke erisiw ===
[[File:First iPhone Macworld 2007 DSCF1283.agr.jpg|thumb|Jańadan járiyalanǵan [[IPhone (1-áwlad)|birinshi áwlad iPhone]] 2007-jılǵı MacWorld kórgizbesinde kórsetildi.]]
2007-jıldıń 9-yanvarında Macworld Expo da óziniń tiykarǵı bayanatında, Djobs Apple Computer, Inc. kompaniyasınıń atın Apple Inc. dep ózgertilgenin járiyaladı, sebebi kompaniya óz dıqqatın kompyuterlerden tutınıwshı elektronikasına keńeytken edi.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=January 11, 2007 |title=Drop the Computer |newspaper=[[The Economist]] |publisher=[[Economist Group]] |url=https://www.economist.com/node/8521960 |access-date=May 24, 2017 |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525090817/http://www.economist.com/node/8521960 |url-status=live}}; {{Cite news |title=What's In A Name Change? Look At Apple |url=https://www.forbes.com/2007/01/25/apple-microsoft-motorola-ent-sales-cx_kw_0125wharton.html |website=[[Forbes]] |date=January 25, 2007 |access-date= May 24, 2017 |archive-date= April 3, 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190403110914/https://www.forbes.com/2007/01/25/apple-microsoft-motorola-ent-sales-cx_kw_0125wharton.html |url-status= live}}&lt;/ref&gt; Bul ilajda sonday-aq [[iPhone]]&lt;ref&gt;{{Cite web |date=January 9, 2007 |title=Apple Announces The iPhone |url=https://www.macrumors.com/2007/01/09/apple-announces-the-iphone |access-date=May 24, 2017 |website=[[MacRumors]] |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525081631/https://www.macrumors.com/2007/01/09/apple-announces-the-iphone/ |url-status=live}}; {{Cite news |first=Michael |last=Arrington |author-link= Michael Arrington |title=Apple Announces iPhone, Stock Soars |url=https://techcrunch.com/2007/01/09/apple-announces-iphone-stock-soars |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |date=January 9, 2007 |access-date= May 24, 2017 |archive-date= May 25, 2017 |archive-url= https://web.archive.org/web/20170525081220/https://techcrunch.com/2007/01/09/apple-announces-iphone-stock-soars/ |url-status= live}}&lt;/ref&gt; hám Apple TV&lt;ref&gt;{{Cite web |date=January 9, 2007 |title=Apple Announces Apple TV (Formerly 'iTV') |url=https://www.macrumors.com/2007/01/09/apple-announces-apple-tv-formerly-itv |access-date=May 24, 2017 |website=[[MacRumors]] |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525083813/https://www.macrumors.com/2007/01/09/apple-announces-apple-tv-formerly-itv/ |url-status=live}}; {{Cite web |date=January 9, 2007 |title=Apple TV Coming to Your Living Room |url=https://www.apple.com/newsroom/2007/01/09Apple-TV-Coming-to-Your-Living-Room |access-date=May 24, 2017 |publisher=Apple Inc. |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525090605/https://www.apple.com/newsroom/2007/01/09Apple-TV-Coming-to-Your-Living-Room/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; járiyalandı. Kompaniya satıwdıń dáslepki 30 saatında 270,000 birinshi áwlad iPhone ın sattı,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Miller |first=Paul |date=July 25, 2007 |title=Apple sold 270,000 iPhones in the first 30 hours |url=https://www.engadget.com/2007/07/25/apple-sold-270-000-iphones-in-the-first-30-hours |access-date=May 24, 2017 |website=[[Engadget]] |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525081023/https://www.engadget.com/2007/07/25/apple-sold-270-000-iphones-in-the-first-30-hours/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám bul qurılma «sanaat ushın oyınnıń qaǵıydaların ózgertken» dep ataldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Oyedele |first=Akin |date=March 21, 2016 |title=Here's how Apple shares do right after the new iPhone launches |url=http://www.businessinsider.com/apple-stock-after-iphone-launches-2016-3 |access-date=May 24, 2017 |website=[[Business Insider]] |archive-date=April 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403110155/https://www.businessinsider.com/apple-stock-after-iphone-launches-2016-3 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2007-jıldıń 6-fevralında Apple veb-saytında járiyalanǵan maqalada, Djobs Apple kompaniyası iTunes Store da muzıkanı cifrlı huqıqlardı basqarıw texnologiyasısız satıwǵa tayar ekenin jazdı, eger jazba studiyaları bul texnologiyadan bas tartıwǵa kelisim berse, bul treklerdi úshinshi tárep oynatqıshlarında oynatıwǵa múmkinshilik beretuǵın edi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Block |first=Ryan |author-link=Ryan Block |date=February 6, 2007 |title=A letter from Steve Jobs on DRM: let's get rid of it |url=https://www.engadget.com/2007/02/06/a-letter-from-steve-jobs-on-drm-lets-get-rid-of-it |access-date=March 23, 2017 |website=[[Engadget]] |publisher=[[AOL]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324084248/https://www.engadget.com/2007/02/06/a-letter-from-steve-jobs-on-drm-lets-get-rid-of-it/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2007-jıldıń 2-aprelinde Apple hám EMI birgelikte iTunes Store daǵı EMI katalogınan DRM texnologiyasın alıp taslawdı járiyaladı, bul 2007-jıldıń may ayınan baslap kúshke kirdi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Dalrymple |first=Jim |date=April 2, 2007 |title=Apple, EMI offer higher-quality DRM free downloads |url=https://www.macworld.com/article/57098/2007/04/drmfree.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104152526/http://www.macworld.com/article/57098/2007/04/drmfree.html |archive-date=January 4, 2012 |access-date=November 29, 2010 |website=[[Macworld]]}}&lt;/ref&gt; Basqa jazba studiyaları da sońında usılay isledi hám Apple 2009-jıldıń yanvar ayında iTunes Store daǵı barlıq qosıqlar FairPlay DRM siz jetkilikli ekenin xabarlaw arqalı járiyaladı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=January 6, 2009 |title=Changes Coming to the iTunes Store |url=https://www.apple.com/newsroom/2009/01/06Changes-Coming-to-the-iTunes-Store |access-date=March 23, 2014 |publisher=Apple Inc. |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525090607/https://www.apple.com/newsroom/2009/01/06Changes-Coming-to-the-iTunes-Store/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2008-jıldıń iyul ayında Apple iPhone hám iPod Touch ushın úshinshi tárep qosımshaların satıw ushın App Store nı iske qostı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Flandez |first=Raymund |date=August 5, 2008 |title=Programmers Jockey for iPhone Users at Apple Site |work=[[The Wall Street Journal]] |url=https://www.wsj.com/articles/SB121789232442511743 |url-access=subscription |access-date=August 16, 2008 |archive-date=April 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403110148/https://www.wsj.com/articles/SB121789232442511743 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bir ay ishinde dúkán 60 million qosımsha sattı hám ortasha kúnlik 1 million dollar tabıs aldı, Djobs 2008-jıldıń avgust ayında App Store Apple ushın milliard dollarlıq bizneske aylanıwı múmkin dep boljadı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=McLaughlin |first=Kevin |date=August 11, 2008 |title=Apple's Jobs Gushes Over App Store Success |url=http://www.crn.com/software/210002313 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100301213959/http://crn.com/software/210002313 |archive-date=March 1, 2010 |access-date=August 16, 2008 |publisher=The Channel Wire}}&lt;/ref&gt; 2008-jıldıń oktyabr ayına kelip, iPhone nıń keń tarqalǵanlıǵı sebepli Apple dúnyadaǵı úshinshi eń iri mobil telefon jetkerip beriwshi boldı.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Chen |first=Brian |date=October 21, 2008 |title=Jobs: Apple Is Third Largest Handset Supplier |url=https://www.wired.com/epicenter/2008/10/with-iphone-app |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |access-date=March 23, 2014 |archive-date=November 11, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111111185853/http://www.wired.com/epicenter/2008/10/with-iphone-app/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
[[File:IPod classic in dock.jpg|thumb|Dok-stanciyaǵa qosılǵan iPod Classic; Apple basqa óndiriwshiler menen birge arnawlı «iPod ushın islengen» dok-stanciyaların islep shıǵarıw ústinde islesti.]]
2009-jıldıń 14-yanvarında Djobs ishki xabarda 2009-jıldıń iyun ayınıń aqırına shekem Apple kompaniyasınan altı aylıq medicinalıq demalıs alatuǵının hám bul waqıttı óz densawlıǵına itibar beriwge jumsaytuǵının járiyaladı. Elektron xatta Djobs: «Meniń jeke densawlıǵıma bolǵan qızıǵıwshılıq tek men hám meniń shańaraǵım ushın ǵana emes, sonday-aq Apple daǵı hár bir adam ushın da dıqqattı bóliwshi faktor bolıp qalmaqta» dep ayttı hám bul úzilis kompaniyaǵa «ájayıp ónimlerdi jetkiziwge itibar qaratıwǵa» múmkinshilik beretuǵının túsindirdi.&lt;ref&gt;{{Cite press release |title=Apple Media Advisory |date=January 14, 2009 |publisher=Apple Inc. |url=https://www.apple.com/newsroom/2009/01/14Apple-Media-Advisory |last1=Jobs |first1=Steve |access-date=March 23, 2014 |author-link1=Steve Jobs |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525091217/https://www.apple.com/newsroom/2009/01/14Apple-Media-Advisory/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Djobstıń joqlıǵına qaramastan, Apple recessiya dáwirinde bayramnan tıs eń jaqsı kvartalın (2009-jılǵı birinshi kvartal) jazıp aldı, tabısı 8.16 milliard dollar hám paydası 1.21 milliard dollardı quradı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Apple Inc, Form 10-Q, Quarterly Report, Filing Date Apr 23, 2009 |url=http://edgar.secdatabase.com/2508/119312509085781/filing-main.htm |access-date=March 8, 2013 |publisher=secdatabase.com |archive-date=May 2, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130502065621/http://edgar.secdatabase.com/2508/119312509085781/filing-main.htm |url-status=live}}; {{Cite web |date=April 22, 2009 |title=Apple reports the best non-holiday quarter in its history |url=http://www.betanews.com/article/Apple-reports-the-best-nonholiday-quarter-in-its-history/1240433273 |access-date=November 22, 2010 |publisher=[[Betanews]] |archive-date=April 25, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090425074450/http://www.betanews.com/article/Apple-reports-the-best-nonholiday-quarter-in-its-history/1240433273 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Kóp jıllıq boljawlar hám bir neshe márte «aǵıwlar» haqqındaǵı gáp-sózlerden soń, Apple 2010-jıldıń 27-yanvarında iPad dep atalatuǵın úlken ekranlı, planshetke uqsas media qurılmanı kópshilikke usındı. iPad iPhone menen birdey sensorlı operaciyalıq sistemanı paydalandı hám barlıq iPhone qosımshaları iPad penen úylesimli boldı. Bul iPad-qa shıǵarılıw waqtında úlken qosımshalar katalogın berdi, degen menen onıń shıǵarılıwına shekem islep shıǵıw waqtı júdá az boldı. Sol jıldıń 3-aprelinde iPad AQSHta satıwǵa shıǵarıldı. Ol birinshi kúni 300,000 nan kóbirek, al birinshi hápteniń aqırına kelip 500,000 dana satıldı.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Apple iPad reaches 1 million sales faster than iPhone |language=en-US |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/article/us-apple-ipad/apple-ipad-reaches-1-million-sales-faster-than-iphone-idUSTRE64002T20100503 |access-date=September 10, 2018 |archive-date=April 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403110147/https://www.reuters.com/article/us-apple-ipad/apple-ipad-reaches-1-million-sales-faster-than-iphone-idUSTRE64002T20100503 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2010-jıldıń may ayında Appledıń bazar kapitalizaciyası 1989-jıldan berli birinshi márte básekilesi [[Microsoft|Microsofttan]] ozıp ketti.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=May 27, 2010 |title=Apple passes Microsoft to be biggest tech company |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/10168684.stm |url-status=live |access-date=May 29, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100529063247/http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/10168684.stm |archive-date=May 29, 2010}}&lt;/ref&gt;

2010-jıldıń iyun ayında Apple [[IPhone 4|iPhone 4-ti]] shıǵardı,&lt;ref&gt;{{Cite press release |title=Apple Presents iPhone 4 |publisher=Apple Inc. |url=https://www.apple.com/newsroom/2010/06/07Apple-Presents-iPhone-4 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110903135840/http://www.apple.com/pr/library/2010/06/07Apple-Presents-iPhone-4.html |archive-date=September 3, 2011}}; {{Cite news |last=Beaumont |first=Claudine |date=June 24, 2010 |title=Apple iPhone 4: Full review |language=en-GB |work=[[The Daily Telegraph|The Telegraph]] |url=https://www.telegraph.co.uk/technology/apple/7849655/Apple-iPhone-4-Full-review.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=September 10, 2018 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/technology/apple/7849655/Apple-iPhone-4-Full-review.html |archive-date=January 10, 2022 |issn=0307-1235}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt; ol FaceTime arqalı video qońırawlardı, kóp wazıypalıqtı hám telefonnıń antenna sisteması sıpatında ashıq turǵan tat baspaytuǵın polat ramkası bar jańa dizayndı usındı. Sol jıldıń keyinirek waqtında Apple jáne de iPod qatarın jańaladı, kóp sensorlı iPod Nano, FaceTime funkciyası bar iPod Touch hám aldıńǵı áwladlardıń basqarıw dóńgelegin qaytarǵan iPod Shuffle-dı tanıstırdı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Topolsky |first=Joshua |author-link=Joshua Topolsky |date=September 7, 2010 |title=iPod touch review (2010) |url=https://www.engadget.com/2010/09/07/ipod-touch-review-2010 |access-date=March 23, 2017 |website=[[Engadget]] |publisher=[[AOL]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324084759/https://www.engadget.com/2010/09/07/ipod-touch-review-2010/ |url-status=live}}; {{Cite press release |title=Apple Reinvents iPod nano With Multi-Touch Interface |date=September 1, 2010 |publisher=Apple Inc. |url=https://www.apple.com/newsroom/2010/09/01Apple-Reinvents-iPod-nano-With-Multi-Touch-Interface |access-date=November 11, 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20101115202127/http://www.apple.com/pr/library/2010/09/01ipodnano.html |archive-date=November 15, 2010}}; {{Cite web |last=Bell |first=Donald |date=September 7, 2010 |title=Apple iPod Shuffle 2010 (2&amp;nbsp;GB) review |url=https://www.cnet.com/reviews/apple-ipod-shuffle-2010-2gb-review |access-date=April 4, 2019 |website=[[CNet]] |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404032559/https://www.cnet.com/reviews/apple-ipod-shuffle-2010-2gb-review/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sonday-aq, ol filmler hám kórsetiwlerdi ijaraǵa alıwǵa múmkinshilik beretuǵın kishirek hám arzanıraq ekinshi áwlad Apple TV-nı da usındı.&lt;ref name=&quot;yahoo1&quot;&gt;{{Cite news |last1=Mintz |first1=Jessica |last2=Robertson |first2=Jordan |title=Apple unveils new TV box for renting movies, shows |work=[[Yahoo! News]] |publisher=[[Yahoo!]] |url=https://news.yahoo.com/s/ap/20100901/ap_on_hi_te/us_tec_apple |access-date=September 2, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100902211653/https://news.yahoo.com/s/ap/20100901/ap_on_hi_te/us_tec_apple |archive-date=September 2, 2010}}&lt;/ref&gt;

2011-jıldıń 17-yanvarında Djobs Apple-dıń ishki jazbasında óziniń densawlıǵına kóbirek dıqqat awdarıw ushın belgisiz múddetke jáne bir medicinalıq demalıs alatuǵının járiyaladı. Bas operaciyalıq direktor Tim Kuk Apple-daǵı Djobstıń kúndelikli jumısların óz moynına aldı, biraq Djobs ele de «úlken strategiyalıq sheshimlerge qatnasatuǵın» edi.&lt;ref name=&quot;JobsLeave2011&quot;&gt;{{Cite news |date=January 17, 2011 |title=Apple boss Steve Jobs takes 'medical leave' |work=[[BBC News]] |url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-12205173 |url-status=live |access-date=January 17, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110119050439/http://www.bbc.co.uk/news/technology-12205173 |archive-date=January 19, 2011}}&lt;/ref&gt; Apple dúnyadaǵı eń qunlı tutınıwshıǵa baǵdarlanǵan brendke aylandı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Indvik |first=Lauren |date=May 9, 2011 |title=Apple Now World's Most Valuable Brand |url=http://mashable.com/2011/05/09/apple-google-brandz-study |access-date=October 7, 2011 |website=[[Mashable]] |archive-date=April 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403110200/https://mashable.com/2011/05/09/apple-google-brandz-study/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2011-jıldıń iyun ayında Djobs kútilmegende saxnaǵa shıǵıp, muzıka, súwretler, fayllar hám programmalıq támiynat ushın onlayn saqlaw hám sinxronizaciyalaw xızmeti [[iCloud]]-tı tanıstırdı, ol Apple-dıń aldıńǵı kontentti sinxronizaciyalaw háreketi bolǵan [[MobileMe]]-niń ornın bastı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Helft |first=Miguel |date=June 6, 2011 |title=Apple Unveils a 'Cloud' Music and Storage Service |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2011/06/07/technology/07apple.html |url-access=limited |access-date=June 7, 2011 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220101/https://www.nytimes.com/2011/06/07/technology/07apple.html |archive-date=January 1, 2022}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt; Bul Djobstıń qaytıs bolıwınan aldın qatnasqan aqırǵı ónim tanıstırıwı boldı.

2011-jıldıń 24-avgustında Djobs Apple-dıń bas direktorı lawazımınan ketti.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Primack |first=Doug |title=Fallen Apple: Steve Jobs resigns |url=http://finance.fortune.cnn.com/2011/08/24/fallen-apple-steve-jobs-resigns |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110926040400/http://finance.fortune.cnn.com/2011/08/24/fallen-apple-steve-jobs-resigns |archive-date=September 26, 2011 |access-date=August 24, 2011 |website=[[Fortune (magazine)|Fortune]] |publisher=[[CNN]]}}&lt;/ref&gt; Onıń ornına Kuk keldi, al Djobs Apple-dıń baslıǵı boldı. Sol waqıtta Apple-dıń baslıǵı joq edi&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=Olivarez-Giles |first1=Nathan |last2=Suh Lauder |first2=Thomas |date=August 24, 2011 |title=What does Steve Jobs' chairman role mean for Apple? |work=Los Angeles Times |url=https://latimesblogs.latimes.com/technology/2011/08/steve-jobs-apple-chairman.html |access-date=April 11, 2020 |archive-date=April 11, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200411222157/https://latimesblogs.latimes.com/technology/2011/08/steve-jobs-apple-chairman.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám onıń ornına eki birge basqarıwshı direktor - Andrea Yung hám Artur D. Levinson&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Foresman |first=Chris |date=November 15, 2011 |title=Genentech's Levinson replaces Steve Jobs as Apple chairman |work=ars technica |url=https://arstechnica.com/gadgets/2011/11/genetechs-levinson-now-apple-chairman-disneys-iger-joins-the-board |access-date=April 11, 2020 |archive-date=April 11, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200411222157/https://arstechnica.com/gadgets/2011/11/genetechs-levinson-now-apple-chairman-disneys-iger-joins-the-board/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; bar edi, olar Djobstıń qaytıs bolıwınan soń noyabr ayında Levinson direktorlar keńesiniń baslıǵı bolıp tayınlanǵanǵa shekem usı lawazımlarda qaldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=August 25, 2011 |title=Meet Apple's Board of Directors |url=http://www.ethiopianreview.com/index/20113/?p=25598 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120928000035/http://www.ethiopianreview.com/index/20113/?p=25598 |archive-date=September 28, 2012 |access-date=October 7, 2011 |website=[[Ethiopian Review]]}}&lt;/ref&gt;

=== 2011–házirgi kúnge shekem: Djobstan keyingi dáwir, Tim Kuk ===
2011-jıldıń 5-oktyabr kúni Stiv Djobs qaytıs boldı, bul Apple kompaniyası ushın bir dáwirdiń juwmaqlanǵanın bildirdi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Griggs |first=Brandon |date=October 6, 2011 |title=Steve Jobs, Apple founder, dies |url=https://edition.cnn.com/2011/10/05/us/obit-steve-jobs/index.html |access-date=March 27, 2017 |publisher=[[CNN]] |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404121737/https://edition.cnn.com/2011/10/05/us/obit-steve-jobs/index.html |url-status=live}}; {{Cite web |first=Ken |last=Hess |title=October 5th, 2011. The day Apple died |url=https://www.zdnet.com/article/october-5th-2011-the-day-apple-died/ |website=[[ZDNet]] |date=October 5, 2011 |access-date=March 27, 2017 |archive-date=March 28, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170328105730/http://www.zdnet.com/article/october-5th-2011-the-day-apple-died/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple kompaniyasınıń keyingi úlken ónim járiyalawı 2012-jıldıń 19-yanvarında boldı. Sol kúni Nyu-York qalasında Apple kompaniyasınıń wákili Fil Shiller iOS ushın iBooks Textbooks hám Mac OS X ushın iBook Author programmalıq támiynatların tanıstırdı.&lt;ref&gt;{{Cite press release |title=Apple Reinvents Textbooks with iBooks 2 for iPad – New iBooks Author Lets Anyone Create Stunning iBooks Textbooks |date=January 19, 2012 |publisher=Apple Inc. |url=https://www.apple.com/newsroom/2012/01/19Apple-Reinvents-Textbooks-with-iBooks-2-for-iPad |access-date=February 22, 2012 |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525092914/https://www.apple.com/newsroom/2012/01/19Apple-Reinvents-Textbooks-with-iBooks-2-for-iPad/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; «Stiv Djobs» atlı biografiyasında Djobs sabaqlıq kitaplar industriyası menen bilimlendiriw tarawın qayta dúziwdi qálegenin aytqan edi.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Steve Jobs' Plans to Disrupt the Textbook Industry. How Disruptive Were They? |url=https://www.insidehighered.com/blogs/hack-higher-education/steve-jobs-plans-disrupt-textbook-industry-how-disruptive-were-they |access-date=November 10, 2017 |website=Inside Higher Ed |first1=Audrey |last1=Watters |date=November 7, 2011 |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404084144/https://www.insidehighered.com/blogs/hack-higher-education/steve-jobs-plans-disrupt-textbook-industry-how-disruptive-were-they |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2011-jıldan 2012-jılǵa shekem Apple kompaniyası [[iPhone 4s]]&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ziegler |first=Chris |date=October 4, 2011 |title=iPhone 4S announced, available October 14th starting at $199 |url=https://www.theverge.com/apple/2011/10/4/2470139/iphone-4s-announced-available-october-14th-starting-at-199 |access-date=March 23, 2017 |website=[[The Verge]] |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404084143/https://www.theverge.com/apple/2011/10/4/2470139/iphone-4s-announced-available-october-14th-starting-at-199 |url-status=live}}; {{Cite web |first=Ben |last=Parr |title=Apple Announces iPhone 4S |url=http://mashable.com/2011/10/04/apple-iphone-4s |website=[[Mashable]] |date=October 4, 2011 |access-date=March 23, 2017 |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324085238/http://mashable.com/2011/10/04/apple-iphone-4s/ |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; hám [[iPhone 5]],&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Savov |first=Vlad |date=September 12, 2012 |title=Apple announces 4-inch iPhone 5 with LTE, Lightning connector, September 21st release date |url=https://www.theverge.com/2012/9/12/3316830/iphone-5-release-date-specs-features-price-announcement |access-date=March 23, 2017 |website=[[The Verge]] |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404084145/https://www.theverge.com/2012/9/12/3316830/iphone-5-release-date-specs-features-price-announcement |url-status=live}}; {{Cite web |first=Anand Lal |last=Shimpi |title=Apple iPhone 5: Announced |url=http://www.anandtech.com/show/6280/apple-iphone-5-announced |website=[[AnandTech]] |publisher=[[Purch Group]] |date=September 12, 2012 |access-date=March 23, 2017 |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404084149/https://www.anandtech.com/show/6280/apple-iphone-5-announced |url-status=live}}&lt;/ref&gt; smartfonların shıǵardı. Bul smartfonlarda jaqsılanǵan kameralar, Siri atlı aqıllı programmalıq járdemshi hám [[iCloud]] arqalı bult texnologiyası menen sinxronlanǵan maǵlıwmatlar bar edi. Sonıń menen birge, Retina displeyli úshinshi hám tórtinshi áwlad iPad planshetleri&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052702304459804577281472610072322 |title=New iPad: a Million More Pixels Than HDTV |work=[[The Wall Street Journal]] |date=March 15, 2012 |access-date= March 15, 2012 |last=Mossberg |first=Walter |author-link= Walter Mossberg |url-access= subscription |archive-date= April 4, 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190404084143/https://www.wsj.com/articles/SB10001424052702304459804577281472610072322 |url-status= live}}; {{Cite web |last=Lowensohn |first=Josh |date=March 7, 2012 |title=Apple iPad live blog (Wednesday, March 7) |url=https://www.cnet.com/news/apple-ipad-live-blog-wednesday-march-7 |access-date=March 23, 2017 |website=[[CNET]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324092526/https://www.cnet.com/news/apple-ipad-live-blog-wednesday-march-7/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Lightning strikes again&quot; /&gt; hám iPad-tıń 9.7 dyuymlik ekranına qaraǵanda 7.9 dyuymlik ekranı bar iPad Mini de shıǵarıldı.&lt;ref name=&quot;mini&quot; /&gt; Bul ónimler úlken jetiskenlikke eristi. 2012-jıldıń 21-sentyabrinde shıǵarılǵan iPhone 5 eki millionnan aslam aldın ala buyırtpa menen Appledıń eń úlken iPhone shıǵarılıwı boldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Stein |first=Scott |date=October 5, 2012 |title=Apple iPhone 5 review |url=https://www.cnet.com/uk/products/apple-iphone-5/review |access-date=March 23, 2017 |website=[[CNET]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324095535/https://www.cnet.com/uk/products/apple-iphone-5/review/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Al 2012-jıldıń 3-noyabrinde shıǵarılǵan iPad Mini hám tórtinshi áwlad iPad-lardıń úsh kún ishinde úsh million dana satılıwı da ayrıqsha tabıs boldı.&lt;ref&gt;{{Cite press release |title=Apple Sells Three Million iPads in Three Days |date=November 5, 2012 |publisher=Apple Inc. |url=https://www.apple.com/newsroom/2012/11/05Apple-Sells-Three-Million-iPads-in-Three-Days |access-date=February 22, 2013 |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525092916/https://www.apple.com/newsroom/2012/11/05Apple-Sells-Three-Million-iPads-in-Three-Days/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple jáne de Retina displeyli úshinshi áwlad 13 dyuymlik MacBook Pro noutbugi menen jańa iMac hám Mac Mini kompyuterlerin de shıǵardı.&lt;ref name=&quot;Lightning strikes again&quot;&gt;{{Cite web |last=Wood |first=Molly |date=October 23, 2012 |title=The new 'new iPad': Lightning strikes again |url=https://www.cnet.com/news/the-new-new-ipad-lightning-strikes-again |access-date=March 23, 2017 |website=[[CNET]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324092517/https://www.cnet.com/news/the-new-new-ipad-lightning-strikes-again/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;mini&quot;&gt;{{Cite news |last=Dudley-Nicholson |first=Jennifer |date=October 24, 2012 |title=Apple unveils new iPad Mini, updated iPad and new Macs |work=Herald Sun |url=http://www.heraldsun.com.au/technology/apple-prepares-to-reveal-ipad-mini/story-fn7celvh-1226501774885 |url-status=dead |access-date=November 11, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130217023327/http://www.heraldsun.com.au/technology/apple-prepares-to-reveal-ipad-mini/story-fn7celvh-1226501774885 |archive-date=February 17, 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Brown |first=Rich |date=November 11, 2013 |title=Apple Mac Mini with Fusion Drive review |url=https://www.cnet.com/products/apple-mac-mini/review |access-date=March 23, 2017 |website=[[CNET]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324085503/https://www.cnet.com/products/apple-mac-mini/review/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2012-jıldıń 20-avgustında Apple kompaniyasınıń akciya bahasınıń kóteriliwi nátiyjesinde kompaniyanıń bazar kapitalizaciyası sol waqıttaǵı rekord bolǵan 624 milliard dollarǵa jetti. Bul [[Microsoft]] kompaniyası 1999-jılı ornatqan, inflyaciyaǵa dúzetiw kirgizilmegen bazar kapitalizaciyası rekordın jeńdi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Svensson |first=Peter |title=Apple Sets Record for Company Value at $624B |agency=[[Associated Press]] |url=http://hosted.ap.org/dynamic/stories/U/US_TEC_APPLE_BIGGEST_COMPANY?SITE=AP&amp;SECTION=HOME&amp;TEMPLATE=DEFAULT |url-status=dead |access-date=August 20, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120822164535/http://hosted.ap.org/dynamic/stories/U/US_TEC_APPLE_BIGGEST_COMPANY?SITE=AP&amp;SECTION=HOME&amp;TEMPLATE=DEFAULT |archive-date=August 22, 2012}}&lt;/ref&gt; 2012-jıldıń 24-avgustında AQSH sud tóreshisi Samsung kompaniyasınıń Apple kompaniyasına intellektual múlk shaǵımı boyınsha 1.05 milliard dollar (665 million funt sterling) zıyan kompensaciya tólewi kerekligin qarar etti.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=August 25, 2012 |title=Apple awarded $1bn in damages from Samsung in US court |work=[[BBC News]] |url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-19377261 |access-date=August 25, 2012 |archive-date=April 5, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190405222055/https://www.bbc.co.uk/news/technology-19377261 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Samsung bul qararǵa qarsı shaǵım berdi, nátiyjede zıyan kompensaciyası 450 million dollarǵa kemeytildi&lt;ref name=&quot;FOSS Patents&quot;&gt;{{Cite web |title=Judge strikes $450 million from $1 billion damages award in Apple v. Samsung: second trial needed |url=http://www.fosspatents.com/2013/03/judge-strikes-450-million-from-1.html |access-date=March 1, 2013 |publisher=FOSS Patents |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404084143/http://www.fosspatents.com/2013/03/judge-strikes-450-million-from-1.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám Samsungtıń jańa sud processi ótkeriw talabı qabıl etildi.&lt;ref name=&quot;FOSS Patents&quot; /&gt; 2012-jıldıń 10-noyabrinde Apple kompaniyası HTC kompaniyası menen global kelisimge kelgenin tastıyıqladı. Bul kelisim eki kompaniya arasındaǵı barlıq sóz etilip atırǵan sud shaǵımların jawıp, házirgi hám keleshektegi patentler boyınsha on jıllıq licenziya kelisimin dúzdi.&lt;ref&gt;{{Cite press release |title=HTC and Apple Settle Patent Dispute |date=November 10, 2012 |publisher=Apple Inc. |url=https://www.apple.com/newsroom/2012/11/11HTC-and-Apple-Settle-Patent-Dispute |access-date=February 22, 2013 |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525092921/https://www.apple.com/newsroom/2012/11/11HTC-and-Apple-Settle-Patent-Dispute/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Boljawlarǵa qaraǵanda, Apple bul HTC menen dúzilgen kelisimnen jılına 280 million AQSH dolları tabıs tabadı dep kútilmekte.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Reisinger |first=Don |date=November 12, 2012 |title=Apple predicted to generate up to $280 million a year in HTC deal |url=https://www.cnet.com/news/apple-predicted-to-generate-up-to-280-million-a-year-in-htc-deal |access-date=March 23, 2017 |website=[[CNET]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324173724/https://www.cnet.com/news/apple-predicted-to-generate-up-to-280-million-a-year-in-htc-deal/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2014-jıldıń may ayında Apple kompaniyası Dr. Dre hám Djimmi Ayovin-niń audio kompaniyası Beats Electronicsti - «Beats by Dr. Dre» qulaqlıq hám dinamik ónimleri qatarın islep shıǵarıwshı hám Beats Music muzıka aǵımlı xızmetin basqarıwshı kompaniyanı - 3 milliard AQSH dollarına satıp alıw niyetin tastıyıqladı. Sonday-aq, olardıń ónimlerin Appledıń usaqlap satıw dúkanları hám qayta satıwshıları arqalı satıw jobalandı. Ayovinniń pikirinshe, Beats bárqulla Apple menen «birge bolıwı» kerek edi, óytkeni kompaniya ózin Appledıń «mádeniyat penen texnologiyanı biriktiriwdegi teńsiz qábiletine» qarap úlgi alǵan edi. Bul satıp alıw Apple tariyxındaǵı eń úlken satıp alıw boldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Steele |first=Billy |date=May 28, 2014 |title=Apple acquires Beats Electronics for $3 billion |url=https://www.engadget.com/2014/05/28/apple-acquires-beats-electronics-for-3-billion |access-date=March 23, 2017 |website=[[Engadget]] |publisher=[[AOL]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324084801/https://www.engadget.com/2014/05/28/apple-acquires-beats-electronics-for-3-billion/ |url-status=live}}; {{Cite web |last=Welch |first=Chris |date=May 28, 2014 |title=Apple confirms it's buying Beats for $3 billion |url=https://www.theverge.com/2014/5/28/5700530/apple-confirms-beats-acquisition |access-date=March 23, 2017 |website=[[The Verge]] |archive-date=May 29, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140529051629/http://www.theverge.com/2014/5/28/5700530/apple-confirms-beats-acquisition |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

[[File:Apple Watch でチェックインしました！ 2015 (17187691969).jpg|thumb|Birinshi áwlad Apple Watch (2015)]]
2014-jıldıń 9-sentyabrinde ótkerilgen baspasóz ilajında Apple kompaniyası Apple Watch dep atalǵan aqıllı saattı tanıstırdı.&lt;ref name=&quot;verge-watchannounce&quot;&gt;{{Cite web |date=September 9, 2014 |title=Apple Watch announced: available for $349 early next year |url=https://www.theverge.com/2014/9/9/6125873/apple-watch-smartwatch-announced |access-date=July 15, 2015 |website=[[The Verge]] |archive-date=September 9, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140909183047/http://www.theverge.com/2014/9/9/6125873/apple-watch-smartwatch-announced |url-status=live}}; {{Cite web |date=September 9, 2014 |title=The Apple Watch is poised to dominate the market for digital fitness trackers |url=https://www.theverge.com/2014/9/9/6127839/apple-watch-healthkit-digital-health-fitness |access-date=July 15, 2015 |website=[[The Verge]] |archive-date=May 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220525110122/https://www.theverge.com/2014/9/9/6127839/apple-watch-healthkit-digital-health-fitness |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Dáslep, Apple bul qurılmanı sán buyımı&lt;ref name=&quot;wp-fashion&quot;&gt;{{Cite news |title=Apple Watch is competing as a fashion accessory, and that's a risky move |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/blogs/innovations/wp/2015/03/05/apple-watch-is-competing-as-a-fashion-accessory-and-thats-a-risky-move |access-date=July 15, 2015 |archive-date=July 16, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150716123229/http://www.washingtonpost.com/blogs/innovations/wp/2015/03/05/apple-watch-is-competing-as-a-fashion-accessory-and-thats-a-risky-move |url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám iPhoneǵa qosımsha sıpatında bazarǵa shıǵardı. Bul arqalı adamlardıń smartfonlarına qaraw jiyiligin azaytıw itibarǵa alınǵan edi.&lt;ref name=&quot;wired.com&quot;&gt;{{Cite magazine |title=iPhone Killer: The Secret History of the Apple Watch |url=https://www.wired.com/2015/04/the-apple-watch |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |access-date=January 31, 2022 |archive-date=June 18, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220618223947/https://www.wired.com/2015/04/the-apple-watch |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Waqıttıń ótiwi menen, kompaniya arnawlı fizikalıq aktivlik trekerleri menen básekilesiw maqsetinde saatta densawlıq hám fitneske baǵdarlanǵan funkciyalardı islep shıǵarıwǵa kóbirek itibar qarattı. 2016-jıldıń yanvar ayında Apple dúnya júzi boyınsha bir milliardtan aslam Apple qurılmasınıń belsendi qollanılıp atırǵanın járiyaladı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Statt |first=Nick |date=January 26, 2016 |title=1 billion Apple devices are in active use around the world |url=https://www.theverge.com/2016/1/26/10835748/apple-devices-active-1-billion-iphone-ipad-ios |access-date=May 24, 2017 |website=[[The Verge]] |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404084144/https://www.theverge.com/2016/1/26/10835748/apple-devices-active-1-billion-iphone-ipad-ios |url-status=live}}; {{Cite news |last=Rossignol |first=Joe |date=January 26, 2016 |title=Apple Now Has Over 1 Billion Active Devices Worldwide |work=[[MacRumors]] |url=https://www.macrumors.com/2016/01/26/apple-1-billion-active-device-installed-base |access-date=May 24, 2017 |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525083819/https://www.macrumors.com/2016/01/26/apple-1-billion-active-device-installed-base/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2016-jıldıń 6-iyunında Fortune jurnalı óziniń kompaniyalardı tabısqa erisiw boyınsha reytingke kirgizgen Fortune 500 dizimin járiyaladı. 2015-jıldıń fiskal jılı nátiyjeleri boyınsha Apple texnologiya kompaniyaları arasında birinshi orındı iyeledi.&lt;ref name=&quot;Top Tech Company&quot;&gt;{{Cite web |last=McBride |first=Sarah |date=June 6, 2016 |title=Apple leads Tech Industry in Fortune 500 |url=https://www.yahoo.com/tech/apple-top-tech-company-fortune-132100720.html |access-date=June 6, 2016 |website=[[Yahoo Tech]] |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525081107/https://www.yahoo.com/tech/apple-top-tech-company-fortune-132100720.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ulıwma esapta ol 233 milliard AQSH dolları tabısı menen úshinshi orındı iyeledi.&lt;ref name=&quot;Top Tech Company&quot; /&gt; Bul aldıńǵı jılǵı dizimdegiden eki orın joqarılaǵanın kórsetedi.&lt;ref name=&quot;Top Tech Company&quot; /&gt;

2017-jıldıń iyun ayında Apple HomePod dep atalǵan óziniń aqıllı dinamigin járiyaladı. Bul ónim Sonos, Google Home hám Amazon Echo menen básekilesiwge baǵdarlanǵan edi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Gartenberg |first=Chaim |date=June 5, 2017 |title=Apple announces HomePod speaker to take on Sonos |work=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |url=https://www.theverge.com/2017/6/5/15732144/apple-homepod-speaker-announced-siri-price-release-date-wwdc-2017 |access-date=December 14, 2017 |archive-date=June 5, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170605203335/https://www.theverge.com/2017/6/5/15732144/apple-homepod-speaker-announced-siri-price-release-date-wwdc-2017 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sol jıldıń aqırına kelip TechCrunch basılımı Apple kompaniyasınıń Shazam kompaniyasın satıp alıp atırǵanı haqqında xabar berdi. Shazam óz ónimlerin [[Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası|WWDC]] konferenciyasında tanıstırǵan hám muzıka, televidenie, kino hám reklama tanıw texnologiyalarına qánigelesken kompaniya edi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=Lunden |first1=Ingrid |last2=Roof |first2=Katie |date=December 8, 2017 |title=Sources: Apple is acquiring music recognition app Shazam |work=[[TechCrunch]] |publisher=[[Oath Inc.]] |url=https://techcrunch.com/2017/12/08/sources-apple-is-acquiring-music-recognition-app-shazam |access-date=December 14, 2017 |archive-date=December 14, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171214023447/https://techcrunch.com/2017/12/08/sources-apple-is-acquiring-music-recognition-app-shazam/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bir neshe kúnnen soń bul satıp alıw tastıyıqlandı. Xabarlarǵa qaraǵanda, Apple bul kompaniyanı shama menen 400 million AQSH dollarına satıp alǵan. Media xabarlarında bul satıp alıwdıń [[Apple Music]] aǵımlı xızmetin kúsheytiw ushın maǵlıwmatlar hám qurallardı alıwǵa baǵdarlanǵan basqısh ekenligi aytıldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Singleton |first=Micah |date=December 11, 2017 |title=Apple confirms it has acquired Shazam |url=https://www.theverge.com/2017/12/11/16761984/apple-shazam-acquisition |access-date=December 14, 2017 |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404084143/https://www.theverge.com/2017/12/11/16761984/apple-shazam-acquisition |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bul satıp alıw 2018-jıldıń sentyabr ayında Evropa Awqamı tárepinen maqullandı.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=September 6, 2018 |title=EU clears Apple's purchase of song-recognition app Shazam |work=[[CNBC]] |url=https://www.cnbc.com/2018/09/06/the-associated-press-eu-clears-apples-purchase-of-song-recognition-app-shazam.html |url-status=dead |access-date=September 7, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180907144731/https://www.cnbc.com/2018/09/06/the-associated-press-eu-clears-apples-purchase-of-song-recognition-app-shazam.html |archive-date=September 7, 2018}}; {{Cite news |last=Welch |first=Chris |date=September 24, 2018 |title=Apple completes Shazam acquisition, will make app ad-free for everyone |work=[[The Verge]] |url=https://www.theverge.com/2018/9/24/17896350/apple-shazam-app-acquisition-complete-free |access-date=September 24, 2018 |archive-date=April 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404084143/https://www.theverge.com/2018/9/24/17896350/apple-shazam-app-acquisition-complete-free |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2017-jıldıń iyun ayında Apple kompaniyası Djeymi Erlixt hám Zak Van Amburgtı jańadan dúzilgen dúnyajúzlik video bólimin basqarıwǵa tayınladı. 2017-jıldıń noyabrinde Apple óziniń túpnusqa scenariyli baǵdarlamalarǵa tarmaqlanıp atırǵanın járiyaladı: Djennifer Eniston hám Riz Uizerspun baslı rollerde oynaytuǵın drama serialı hám Stiven Spilberg penen birge Amazing Stories antologiya serialın qayta islew.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Andreeva |first=Nellie |date=November 8, 2017 |title=Apple Gives Reese Witherspoon-Jennifer Aniston Morning Show Series 2-Season Order, Confirms 'Amazing Stories' Reboot |url=https://deadline.com/2017/11/apple-reese-witherspoon-jennifer-aniston-morning-show-series-2-season-order-amazing-stories-reboot-1202204293 |access-date=January 18, 2019 |website=[[Deadline Hollywood]] |language=en |archive-date=January 20, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190120044428/https://deadline.com/2017/11/apple-reese-witherspoon-jennifer-aniston-morning-show-series-2-season-order-amazing-stories-reboot-1202204293/ |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; 2018-jıldıń iyunında Apple Amerika Jazıwshılar gildiyasınıń minimal tiykarǵı kelisimine hám Opra Uinfri menen kóp jıllıq kontent boyınsha birge islesiw kelisimine qol qoydı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Robb |first=David |date=June 7, 2018 |title=Apple Signs WGA Contract As It Ramps Up Scripted Shows |url=https://deadline.com/2018/06/apple-signs-wga-contract-as-it-ramps-up-scripted-shows-1202405862 |access-date=January 18, 2019 |website=[[Deadline Hollywood]] |language=en |archive-date=March 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190327091242/https://deadline.com/2018/06/apple-signs-wga-contract-as-it-ramps-up-scripted-shows-1202405862/ |url-status=dead}}; {{Cite web |last=Andreeva |first=Nellie |date=June 15, 2018 |title=Oprah Winfrey Partners With Apple For Original Content |url=https://deadline.com/2018/06/oprah-winfrey-content-partnership-apple-for-original-programming-1202411370 |access-date=January 18, 2019 |website=[[Deadline Hollywood]] |language=en |archive-date=March 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190326025016/https://deadline.com/2018/06/oprah-winfrey-content-partnership-apple-for-original-programming-1202411370/ |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Túpnusqa seriallar ushın qosımsha birge islesiwler Sesame Workshop hám DHX Media hám onıń sıńar kompaniyası Peanuts Worldwide, sonday-aq túpnusqa filmler jaratıw ushın A24 penen birge islesiwdi óz ishine aladı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2=Denise |date=June 20, 2018 |title=Apple Teams With Sesame Workshop On Children's Programming Slate |url=https://deadline.com/2018/06/apple-sesame-workshop-childrens-programming-slate-live-action-animated-series-1202414268 |access-date=January 18, 2019 |website=[[Deadline Hollywood]] |language=en |archive-date=March 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190327090610/https://deadline.com/2018/06/apple-sesame-workshop-childrens-programming-slate-live-action-animated-series-1202414268/ |url-status=dead}}; {{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2=Denise |date=December 14, 2018 |title=Apple Makes 'Peanuts' Deal; DHX Media To Produce New Series, Specials &amp; Shorts With Classic Characters For Streamer |url=https://deadline.com/2018/12/apple-makes-peanuts-deal-dhx-media-to-produce-new-series-specials-shorts-with-classic-characters-for-streamer-1202520215 |access-date=January 18, 2019 |website=[[Deadline Hollywood]] |language=en |archive-date=February 1, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190201080858/https://deadline.com/2018/12/apple-makes-peanuts-deal-dhx-media-to-produce-new-series-specials-shorts-with-classic-characters-for-streamer-1202520215/ |url-status=dead}}; {{Cite web |last1=Hipes |first1=Patrick |last2=Andreeva |first2=Nellie |date=November 15, 2018 |title=Apple Inks Deal With A24 For Multiple Films As Part Of Push Into Movies |url=https://deadline.com/2018/11/apple-original-movies-a24-slate-deal-1202502828 |access-date=January 18, 2019 |website=[[Deadline Hollywood]] |language=en |archive-date=November 17, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181117104937/https://deadline.com/2018/11/apple-original-movies-a24-slate-deal-1202502828/ |url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

2017-jıldıń sentyabrindegi Apple arnawlı ilajında AirPower sımsız zaryadlaw qurılması iPhone X, iPhone 8 hám Watch Series 3 penen birge járiyalandı. AirPower bir waqıtta bir neshe qurılmanı sımsız zaryadlaw ushın arnalǵan edi. Dáslep 2018-jıldıń basında shıǵarılıwı kerek bolsa da, AirPower 2019-jıldıń martında biykar etildi, bul Kuktıń basshılıǵındaǵı birinshi qurılma biykar etiliwi boldı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Gurman |first=Mark |author-link=Mark Gurman (journalist) |date=March 29, 2019 |title=Apple Cancels Plan for AirPower Wireless Charger |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-03-29/apple-cancels-anticipated-airpower-wireless-charging-accessory |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210805050713/https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-03-29/apple-cancels-anticipated-airpower-wireless-charging-accessory |archive-date=August 5, 2021 |access-date=August 25, 2022 |work=Bloomberg.com}}; {{Cite web |last=Panzarino |first=Matthew |date=March 29, 2019 |title=Apple cancels AirPower product, citing inability to meet its high standards for hardware |url=https://techcrunch.com/2019/03/29/apple-cancels-airpower-product-citing-inability-to-meet-its-high-standards-for-hardware/ |access-date=August 25, 2022 |website=TechCrunch |archive-date=March 29, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190329231507/https://techcrunch.com/2019/03/29/apple-cancels-airpower-product-citing-inability-to-meet-its-high-standards-for-hardware/ |url-status=live}}; {{Cite magazine |last=Goode |first=Lauren |date=March 29, 2019 |title=RIP AirPower: Apple Kills Its Elusive Wireless Charging Pad |url=https://www.wired.com/story/apple-kills-airpower |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220825111224/https://www.wired.com/story/apple-kills-airpower/ |archive-date=August 25, 2022 |magazine=Wired |issn=1059-1028 |accessdate=August 25, 2022}}&lt;/ref&gt; 2020-jıldıń 19-avgustında Apple akciyalarınıń bahası qısqa waqıtqa 467,77 dollardan asıp ketti, bul onı bazar kapitalizaciyası 2 trillion AQSH dollarına jetken birinshi AQSH kompaniyasına aylandırdı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Bursztynsky |first=Jessica |date=August 19, 2020 |title=Apple becomes first U.S. company to reach a $2 trillion market cap |url=https://www.cnbc.com/2020/08/19/apple-reaches-2-trillion-market-cap.html |access-date=August 19, 2020 |website=CNBC |language=en |archive-date=July 21, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220721003235/https://www.cnbc.com/2020/08/19/apple-reaches-2-trillion-market-cap.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

[[File:Macbook Air M1 Silver PNG.png|thumb|left|MacBook Air M1 (2020), Apple kompaniyasınıń Intel x86 processorınan ARM processorlarına ótiwinen keyingi birinshi noutbuk kompyuteri]]
2020-jıldıń 22-iyunında óziniń jıllıq WWDC bayanatında Apple Intel processorlarınan bas tartıp, Mac kompyuterleriniń kompaniya tárepinen islep shıǵılǵan processorlarǵa ótetuǵının járiyaladı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Warren |first=Tom |date=June 22, 2020 |title=Apple announces it will switch to its own processors for future Macs |work=[[The Verge]] |url=https://www.theverge.com/2020/6/22/21295475/apple-mac-processors-arm-silicon-chips-wwdc-2020 |access-date=June 22, 2020 |archive-date=June 22, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200622192505/https://www.theverge.com/2020/6/22/21295475/apple-mac-processors-arm-silicon-chips-wwdc-2020 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bul járiyalaw taraw analitikleri tárepinen kútilgen edi hám Apple processorları menen úskenelengen Mac kompyuterleriniń házirgi Intelge tiykarlanǵan modellerge salıstırǵanda úlken ónimdarlıq artımshılıqlarına iye bolatuǵını atap ótildi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Haselton |first=Todd |date=June 22, 2020 |title=Apple will stop using Intel chips in all Macs by 2021, top analyst says |work=[[CNBC]] |url=https://www.cnbc.com/2020/06/22/new-macbook-pro-and-imac-coming-with-arm-chips-instead-of-intel---kuo.html |access-date=June 22, 2020 |archive-date=June 1, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220601092329/https://www.cnbc.com/2020/06/22/new-macbook-pro-and-imac-coming-with-arm-chips-instead-of-intel---kuo.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2020-jıldıń 10-noyabrinde MacBook Air, MacBook Pro hám Mac Mini Apple tárepinen joybarlanǵan processor - Apple M1 menen jumıs isleytuǵın birinshi Mac kompyuterleri boldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=November 2, 2020 |title=Apple announces 'One More Thing' event for November 10th |url=https://www.theverge.com/2020/11/2/21546136/apple-event-date-time-november-10th-one-more-thing-arm-mac-silicon |access-date=November 2, 2020 |website=The Verge |archive-date=June 2, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220602162103/https://www.theverge.com/2020/11/2/21546136/apple-event-date-time-november-10th-one-more-thing-arm-mac-silicon |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2022-jıldıń aprel ayında Samsung Electro-Mechanics kompaniyasınıń LG Innotek ornına Apple kompaniyasınıń M2 chipin islep shıǵıwda birge islesetuǵını haqqında xabar berildi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=McDaniel |first=Allison |date=April 21, 2022 |title=Apple's M2 chip nears as Samsung beats LG as processor packaging partner |url=https://9to5mac.com/2022/04/21/apple-m2-chip-samsung |access-date=April 27, 2022 |website=9to5Mac |language=en-US |archive-date=April 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220422080359/https://9to5mac.com/2022/04/21/apple-m2-chip-samsung/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Baǵdarlamashı jazbaları tórt túrli M2 chipi menen keminde toǵız Mac modeli sınalıp atırǵanın kórsetti.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=April 14, 2022 |title=Apple tests several new Macs with next-generation M2 chips – Bloomberg News |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/technology/apple-tests-several-new-macs-with-next-generation-m2-chips-bloomberg-news-2022-04-14 |access-date=April 27, 2022 |archive-date=April 27, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220427123652/https://www.reuters.com/technology/apple-tests-several-new-macs-with-next-generation-m2-chips-bloomberg-news-2022-04-14/ |url-status=live}}; {{Cite web |last=Clark |first=Mitchell |date=April 14, 2022 |title=Apple's M2 chips and the computers they'll power detailed in new leak |url=https://www.theverge.com/2022/4/14/23026073/apple-m2-silicon-macbook-air-pro-mac-mini-rumors |access-date=April 27, 2022 |website=The Verge |language=en |archive-date=June 2, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220602195315/https://www.theverge.com/2022/4/14/23026073/apple-m2-silicon-macbook-air-pro-mac-mini-rumors |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

The Wall Street Journal basılımınıń xabar beriwinshe, Apple kompaniyasınıń óz chiplerin islep shıǵıw boyınsha háreketleri oǵan COVID-19 pandemiyası dáwirinde payda bolǵan yarım ótkizgishler jetispewshiligi menen jaqsıraq gúresiwge járdem berdi, bul bolsa 2020 hám 2021-jıllarda M1 tiykarındaǵı Mac kompyuterleriniń satılıwınıń anaǵurlım ósiwi menen paydanıń artıwına alıp keldi. Bul jáne de Tesla, Amazon hám [[Meta Platforms]] sıyaqlı kompaniyalardı usınday joldan barıwǵa ruwxlandırdı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Higgins |first=Tim |date=April 16, 2022 |title=The Chips That Rebooted the Mac |language=en-US |work=[[The Wall Street Journal]] |url=https://www.wsj.com/articles/the-chips-that-rebooted-the-mac-11650081649 |access-date=April 27, 2022 |issn=0099-9660 |archive-date=July 29, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220729031056/https://www.wsj.com/articles/the-chips-that-rebooted-the-mac-11650081649 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2022-jıldıń aprel ayında Apple AQSHtaǵı hár bir adamǵa ońlaw qollanbaların kóriw hám ayırım jańa iPhone modelleri ushın almastırıw bóleklerin buyırtpa beriw imkaniyatın beretuǵın onlayn dúkan ashtı, biraq bul usıl menen rásmiy ońlaw arasındaǵı baha ayırmashılıǵı minimal boladı dep kútilmekte.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Brown |first=Dalvin |date=April 27, 2022 |title=Apple Opens Self-Repair Store With $300 iPhone Screens, 19-Cent Screws |url=https://www.wsj.com/articles/apple-opens-self-repair-store-with-300-iphone-screens-19-cent-screws-11651031828 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220801153719/https://www.wsj.com/articles/apple-opens-self-repair-store-with-300-iphone-screens-19-cent-screws-11651031828 |archive-date=August 1, 2022 |access-date=April 27, 2022 |work=[[The Wall Street Journal]] |language=en-US |issn=0099-9660}}; {{Cite web |last=Feiner |first=Lauren |date=April 27, 2022 |title=Apple now lets you buy parts so you can fix your iPhone yourself |url=https://www.cnbc.com/2022/04/27/apple-now-lets-you-buy-iphone-parts-so-you-can-fix-it-yourself.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220625155230/https://www.cnbc.com/2022/04/27/apple-now-lets-you-buy-iphone-parts-so-you-can-fix-it-yourself.html |archive-date=June 25, 2022 |access-date=April 27, 2022 |website=CNBC |language=en}}; {{Cite web |last=Porter |first=Jon |date=April 27, 2022 |title=Apple's DIY repair service is now available in the US |url=https://www.theverge.com/2022/4/27/23044301/apple-iphone-diy-repair-self-service-program-spare-parts-12-13 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220629180938/https://www.theverge.com/2022/4/27/23044301/apple-iphone-diy-repair-self-service-program-spare-parts-12-13 |archive-date=June 29, 2022 |access-date=April 27, 2022 |website=The Verge |language=en}}; {{Cite web |date=April 27, 2022 |title=Apple's Self Service Repair program is now open to iPhone owners in the US |url=https://www.engadget.com/apple-self-service-repair-release-date-122332505.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802150900/https://www.engadget.com/apple-self-service-repair-release-date-122332505.html |archive-date=August 2, 2022 |access-date=April 27, 2022 |website=Engadget |language=en-US}}; {{Cite web |date=April 27, 2022 |title=Apple opens Self Service Repair to US iPhone users |url=https://techcrunch.com/2022/04/27/apple-opens-self-service-repair-to-us-iphone-users/ |access-date=April 27, 2022 |website=TechCrunch |language=en-US |archive-date=April 27, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220427120236/https://techcrunch.com/2022/04/27/apple-opens-self-service-repair-to-us-iphone-users/ |url-status=live}}; {{Cite web |last=Sherr |first=Ian |title=Apple Launches Do-It-Yourself Repairs For iPhone 13, iPhone 12 and iPhone SE |url=https://www.cnet.com/tech/mobile/apple-launches-do-it-yourself-repairs-for-iphone-13-iphone-12-and-iphone-se |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220427120621/https://www.cnet.com/tech/mobile/apple-launches-do-it-yourself-repairs-for-iphone-13-iphone-12-and-iphone-se/ |archive-date=April 27, 2022 |access-date=April 27, 2022 |website=CNET |language=en}}; {{Cite web |title=Apple's Self-Service Repair Store Finally Launches |url=https://www.pcmag.com/news/apples-self-service-repair-store-finally-launches |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220613180932/https://www.pcmag.com/news/apples-self-service-repair-store-finally-launches |archive-date=June 13, 2022 |access-date=April 27, 2022 |website=PCMAG |date=April 27, 2022 |language=en}}&lt;/ref&gt;

2022-jıldıń may ayında birinshi ret 2017-jılı aytılǵan, virtual hám tolıqtırılǵan reallıq garnituraları ushın arnalǵan operaciyalıq sistema - RealityOS ushın sawda belgisi tapsırıldı. Bloomberg basılımınıń maǵlıwmatına sáykes, garnitura 2023-jılı shıǵıwı múmkin.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Porter |first=Jon |date=May 30, 2022 |title=Apple's RealityOS for rumored headset appears in trademark application |url=https://www.theverge.com/2022/5/30/23147213/realityos-os-ros-trademark-apple-virtual-augmented-reality-headset |access-date=May 30, 2022 |website=The Verge |archive-date=July 8, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220708040805/https://www.theverge.com/2022/5/30/23147213/realityos-os-ros-trademark-apple-virtual-augmented-reality-headset |url-status=live}}; {{Cite web |last1=Gurman |first1=Mark |author-link1=Mark Gurman (journalist) |last2=Mochizuki |first2=Takashi |last3=Wu |first3=Debby |date=January 14, 2022 |title=Apple's New VR/AR Headset Risks Being Delayed Until 2023 |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-14/apple-s-hotly-anticipated-headset-risks-being-delayed-until-2023?sref=ExbtjcSG |access-date=May 30, 2022 |website=Bloomberg |archive-date=April 19, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220419120240/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-14/apple-s-hotly-anticipated-headset-risks-being-delayed-until-2023?sref=ExbtjcSG |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Qosımsha insayderlik esabatlarda qurılmanıń tólemdi tastıyıqlaw hám akkauntlarǵa kiriw ushın kózdiń nurın skanerlewdi paydalanatuǵını aytıladı.&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Fingas |first1=Jon |title=Apple's mixed reality headset reportedly uses iris scanning for payments and sign-ins |url=https://www.engadget.com/apple-mixed-reality-headset-iris-scanning-153036223.html |website=Engadget |date=October 14, 2022 |access-date=October 19, 2022 |archive-date=October 19, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221019194454/https://www.engadget.com/apple-mixed-reality-headset-iris-scanning-153036223.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2022-jıldıń 18-iyunında Merilend shtatınıń Tauson qalasındaǵı [[Apple Store]] dúkanı AQSHtaǵı birinshi kásiplik awqam dúkanına aylandı, jumısshılar Xalıqaralıq mashina qurawshılar hám aerokosmos jumısshıları birlespesine qosılıw ushın dawıs berdi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=Lerman |first1=Rachel |last2=Gregg |first2=Aaron |last3=Somasundaram |first3=Praveena |date=June 19, 2022 |title=Apple Store workers approve union, the first in the U.S. |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/technology/2022/06/18/apple-union-vote |access-date=June 19, 2022 |archive-date=June 19, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220619003224/https://www.washingtonpost.com/technology/2022/06/18/apple-union-vote/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2022-jıldıń 7-iyulında Apple aldıńǵı Pegasus ashılıwlarına juwap retinde macOS 13 hám iOS 16 ǵa Lockdown Mode rejimin qostı; bul rejim joqarı qáwipli paydalanıwshılar ushın maqsetli nol kúnlik zıyanlı programmalıq támiynatlarǵa qarsı qáwipsizlik qorǵanıwın kúsheytedi.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=July 6, 2022 |title=Apple launches Lockdown Mode to block spyware attacks on at-risk users |publisher=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/technology-62069255 |access-date=July 7, 2022 |archive-date=July 28, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220728005310/https://www.bbc.com/news/technology-62069255 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Apple 2023-jıldıń mart ayında Apple Wallet paydalanıwshıları ushın 'Apple Pay Later' dep atalǵan házir satıp alıp, keyin tólew xızmetin iske qostı. Baǵdarlama paydalanıwshılarǵa onlayn yamasa qosımsha ishindegi satıp alıwlar ushın 50 dollardan 1000 dollarǵa shekem qarız alıwǵa hám olardı altı hápte dawamında tórt bólekke bólip, procentsiz hám qosımsha tólemsiz qaytarıw imkaniyatın beredi.&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Hunter |first1=Tatum |last2=Velazco |first2=Chris |date=March 28, 2023 |title=Now you can 'buy now, pay later' with Apple Wallet |url=https://www.washingtonpost.com/technology/2023/03/28/apple-buy-now-pay-later/ |newspaper=The Washington Post |access-date=March 29, 2023 |archive-date=March 29, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230329102346/https://www.washingtonpost.com/technology/2023/03/28/apple-buy-now-pay-later/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=De Avila |first=Joseph |date=March 28, 2023 |title=Apple Rolls Out Buy Now, Pay Later Plan |url=https://www.wsj.com/articles/apple-rolls-out-buy-now-pay-later-plan-640ae583 |newspaper=The Wall Street Journal |access-date=March 29, 2023 |archive-date=March 29, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230329053013/https://www.wsj.com/articles/apple-rolls-out-buy-now-pay-later-plan-640ae583 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2023-jıldıń noyabr ayında Apple AQSH Ádillik ministrliginiń Apple kompaniyasın jumısqa alıwda AQSH puqaralarına qarsı kemsitiw boldı degen isinde 25 million dollarlıq kelisimge keldi. Apple onlayn járiyalanbaǵan hám qaǵaz túrinde ótinish beriwdi talap etetuǵın jumıs orınların dúzdi, sol waqıtta usı jumıs orınların PERM baǵdarlaması boyınsha shet ellik jumısshılarǵa járiyaladı.&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Gurman |first1=Mark |author-link1=Mark Gurman (journalist) |date=November 9, 2023 |title=Apple Settles DOJ Case That It Discriminated Against US Workers |url=https://news.bloomberglaw.com/tech-and-telecom-law/apple-settles-doj-case-that-it-discriminated-against-us-workers |newspaper=Bloomberg News |access-date=November 27, 2023 |archive-date=November 27, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231127152701/https://news.bloomberglaw.com/tech-and-telecom-law/apple-settles-doj-case-that-it-discriminated-against-us-workers |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2024-jıldıń yanvar ayında Apple Evropa Awqamınıń básekilesiw nızamına boysınıwın, App Store hám basqa xızmetlerge 7-martta kúshke kiretuǵın úlken ózgerisler kirgiziletuǵının járiyaladı. Bul 27 mámleketten ibarat bloktaǵı iOS paydalanıwshılarına alternativ qosımshalar dúkanların hám qosımshalar ishinde alternativ tólem usılların paydalanıw imkaniyatın beredi. Bul Safari brauzerine Chrome yamasa Firefox sıyaqlı alternativ brauzerlerdi júklep alıw ushın menyu qosadı.&lt;ref&gt;{{Cite news |language=en |url=https://www.nytimes.com/2024/01/25/technology/apple-app-store-europe.html |title=Apple Overhauls App Store in Europe, in Response to New Digital Law |work=The New York Times |date=January 25, 2024 |access-date=January 29, 2024|archive-date=January 26, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240126040405/https://www.nytimes.com/2024/01/25/technology/apple-app-store-europe.html |last1=Satariano |first1=Adam |last2=Mickle |first2=Tripp}}&lt;/ref&gt;

2024-jıldıń iyun ayında Apple qurılmada jasalma intellekt imkaniyatların biriktiriw ushın Apple Intelligence ti tanıstırdı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Tilley |first=Aaron |title=Apple Introduces 'Apple Intelligence,' New OpenAI Partnership as AI Takes Center Stage |url=https://www.wsj.com/tech/ai/apple-wwdc-2024-ai-release-356c5303 |access-date=June 11, 2024 |work=WSJ |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

2024-jıldıń 1-noyabrinde Apple iPhone hám Mac ushın súwretti redaktorlaw qosımshaları menen tanılǵan Pixelmator kompaniyasın satıp alǵanın járiyaladı. Apple burın Pixelmator qosımshaların óz ónimleriniń prezentaciyalarında kórsetken edi, sonıń ishinde 2018-jılı mashinalıq oqıtıw hám jasalma intellektti innovaciyalıq paydalanǵanı ushın Pixelmator Pro nı jıldıń Mac qosımshası dep ataǵan edi. Járiyalanıwda Pixelmator satıp alınıwdan keyin onıń bar qosımshalarında áhmiyetli ózgerisler bolmaytuǵının bildirdi.&lt;ref&gt;{{cite news|last=Leswing |first=Kif |title=Apple to buy Pixelmator, the iPhone image editing app with AI features |date=1 November 2024 |url=https://www.cnbc.com/2024/11/01/apple-will-buy-pixelmator-iphone-image-editing-app-with-ai-features-.html |website=CNBC |access-date=3 November 2024}}&lt;/ref&gt;

2024-jıldıń 31-dekabrinde Kaliforniyanıń Oklend qalasındaǵı federal sudında Apple kompaniyasın Siri di qátelik penen aktivlestiriw arqalı jeke sáwbetlerdi nızamsız jazıp alıw hám olardı reklama beriwshiler qatarı úshinshi tárepler menen bólisiwde ayıplaǵan dáslepki kelisim tapsırıldı. Apple óziniń Siri járdemshisiniń paydalanıwshılar qupıyalıǵın buzǵanı boyınsha bul sudtı sheshiw ushın 95 million dollarlıq naq aqsha kelisimine kelisti. Apple qanday da bir nızam buzıwshılıqtı moyınlamasa da, isti kelisim menen juwmaqladı, bul arqalı zıyan kórgen paydalanıwshılarǵa hár bir qurılma ushın 20 dollarǵa shekem talap etiw imkaniyatı berildi. Advokatlar kelisim qorınan 28,5 million dollar kóleminde tólem talap etti.&lt;ref&gt;{{cite news|last=Stempel |first=Jonathan |title=Apple to pay $95 million to settle Siri privacy lawsuit |date=2 January 2025 |url=https://www.reuters.com/legal/apple-pay-95-million-settle-siri-privacy-lawsuit-2025-01-02/ |website=Reuters |access-date=4 January 2025}}&lt;/ref&gt;

== Ónimler ==
Kompaniyanıń qurılǵan waqtınan baslap 2000-jıllardıń basına shekem, Apple tiykarınan kompyuterler sattı, olar 1980-jıllardıń ortasınan baslap Macintosh dep ataldı. Sonnan keyin kompaniya óz ónim kategoriyaların keńeytip, házir óndiriwden shıǵarılǵan iPod (2001) penen baslap, keyinirek [[iPhone]] (2007) hám iPad (2010) sıyaqlı hár túrli portativ qurılmalardı qostı. Apple jáne de «Kiyiletuǵın buyımlar, Úy hám Aksessuarlar» dep kategoriyalanǵan bir qansha basqa ónimlerdi satadı, mısalı Apple Watch, Apple TV, AirPods, HomePod hám Apple Vision Pro.

Apple qurılmaları basqa Apple ónimleri menen birge qollanılǵanda bir pútin ekosistema jaratqanı ushın maqtawǵa ılayıq dep tabılǵan,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ricker |first=Thomas |date=2016-09-07 |title=Apple's greatest innovation is its ecosystem |url=https://www.theverge.com/2016/9/7/12828846/apple-s-greatest-product-is-its-ecosystem |access-date=2024-10-13 |website=The Verge |language=en-US}}&lt;/ref&gt; biraq básekiles qurılmalar menen birge qollanılǵanda sonday jaqsı islemegeni yaki kóp funkciyaları bolmaǵanı ushın sınǵa alınǵan hám onıń ornına kóbinese Apple tárepinen názerde tutılǵanday islewi ushın Apple dıń menshikli funkciyaları, programmalıq támiynatı hám xızmetlerine súyenedi, bul kózqaras kóbinese «diywallı baǵ» dep sıpatlanadı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Johnson |first=Allison |date=2024-04-27 |title=The walls of Apple's garden are tumbling down |url=https://www.theverge.com/24141929/apple-iphone-imessage-antitrust-dma-lock-in |access-date=2024-12-12 |website=The Verge |language=en}}&lt;/ref&gt; 2023-jılǵa kelip, dúnya júzi boyınsha 2 milliardtan aslam Apple qurılması belsendi qollanılıp atır.

=== Mac ===
{{Multiple image
| total_width       = 250
| image1            = M2 Macbook Air Midnight model - 1.jpg
| caption1          = M2 chipli MacBook Air
| image2            = M1 iMac blue model (cropped).jpg
| caption2          = M1 chipli iMac
| alt1              = Aǵash stolda turǵan túngi reńdegi MacBook Air.
| alt2              = Stolda turǵan kók reńli jińishke iMac.
}}

Mac, yaǵnıy Macintosh - 1999-jılǵa shekem onıń rásmiy atı - Apple kompaniyasınıń óziniń menshikli macOS operaciyalıq sistemasın qollanatuǵın jeke kompyuterler qatarı. Jeke kompyuterler Apple kompaniyasınıń dáslepki biznes baǵdarı bolǵan, biraq 2024-jıldıń aqırına kelip olar kompaniya tabısınıń tek segiz procentin quraydı.

Házirgi waqıtta óndirilip atırǵan altı Mac kompyuter toparı bar:
* iMac: Tutınıwshılarǵa arnalǵan hámmesi bir qurılmada jámlengen stol ústi kompyuteri, 1998-jılı islep shıǵarılǵan.
* Mac Mini: Tutınıwshılarǵa arnalǵan kishi kólemli stol ústi kompyuteri, 2005-jılı islep shıǵarılǵan.
* MacBook Pro: Kásiplik noutbuk, 2006-jılı islep shıǵarılǵan.
* Mac Pro: Kásiplik jumıs stanciyası, 2006-jılı islep shıǵarılǵan.
* MacBook Air: Tutınıwshılarǵa arnalǵan júdá juqa noutbuk, 2008-jılı islep shıǵarılǵan.
* Mac Studio: Kásiplik kishi kólemli jumıs stanciyası, 2022-jılı islep shıǵarılǵan.

Kóbinese qorshalǵan baǵ sıpatında táriyiplenetuǵın Mac kompyuterleri Apple silicon chiplerin paydalanadı, macOS operaciyalıq sistemasında isleydi hám Safari veb-brauzeri, úy filmlerin montajlaw ushın iMovie, muzıka dóretiw ushın GarageBand hám iWork ónimdarlıq toplamı sıyaqlı Apple programmalıq támiynatların óz ishine aladı. Apple jáne de kásiplik qosımshalardı satadı: video óndiris ushın Final Cut Pro, muzıkantlar hám prodyuserler ushın Logic Pro hám baǵdarlamashılar ushın Xcode. Apple sonday-aq Mac ushın hár túrli qosımsha qurılmalardı satadı, sonıń ishinde Pro Display XDR, Apple Studio Display, Magic Mouse, Magic Trackpad hám Magic Keyboard.

=== iPhone ===
[[File:IPhone 15 6.1&quot;.jpg|alt=|thumb|[[iPhone 15]] (shep tárepte) hám iPhone 15 Pro (oń tárepte)]]
iPhone - bul Apple kompaniyasınıń [[iOS]] operaciyalıq sistemasında isleytuǵın smartfonlar qatarı. Birinshi iPhone Stiv Djobs tárepinen 2007-jıl 9-yanvarda kópshilikke kórsetilgen edi. Sol waqıttan baslap hár jılı jańa iPhone modelleri shıǵarılmaqta. Ol islep shıǵarılǵanda, onıń kóp sensorlı ekranı mobil telefon industriyası ushın «revolyuciyalıq» hám «oyındı ózgertiwshi» dep táriyiplengen edi. Bul qurılma qosımsha ekonomikasın jaratıwda úlken úles qostı dep esaplanadı.

iOS - dúnyadaǵı eki tiykarǵı smartfon platformasınıń biri, Android penen birge. iPhone kompaniya ushın úlken tabıs alıp keldi hám Apple kompaniyasın dúnyadaǵı eń qımbat bahalanatuǵın ashıq akcionerlik jámiyetlerdiń birine aylandırıwǵa járdem berdi dep esaplanadı.&lt;ref&gt;{{cite web |last=Satariano |first=Adam |date=August 10, 2011 |title=Apple Surpasses Exxon as World's Most Valuable Company Before Retreating |url=https://www.bloomberg.com/news/2011-08-09/apple-rises-from-near-bankruptcy-to-become-most-valuable-company.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810082324/http://www.bloomberg.com/news/2011-08-09/apple-rises-from-near-bankruptcy-to-become-most-valuable-company.html |archive-date=August 10, 2011 |access-date=May 28, 2017 |work=[[Bloomberg News]]}}&lt;/ref&gt; 2024-jıldıń aqırına kelip, iPhone kompaniya tabısınıń derlik yarımın quraydı.

=== iPad ===
iPad - bul Apple kompaniyasınıń iPadOS operaciyalıq sistemasında isleytuǵın planshetler qatarı. Birinshi áwlad iPad 2010-jıl 27-yanvarda járiyalanǵan edi. iPad tiykarınan multimediya tutınıw, kórkem óner dóretiw, hújjetler ústinde islew, videokonferenciya ótkeriw hám oyınlar oynaw ushın bazarǵa shıǵarıladı. iPad qatarına bir neshe tiykarǵı iPad modelleri, kishirek iPad Mini, jetilistirilgen iPad Air hám joqarı dárejeli iPad Pro kiredi. Apple iPad ónimdarlıǵın turaqlı jaqsılap kelmekte, iPad Pro modeline Mac kompyuterlerindegi sıyaqlı M1 hám M2 chipleri ornatılǵan; biraq iPad házirgi waqıtqa shekem sheklengen operaciyalıq sisteması ushın sınǵa ushıramaqta.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Bohn |first=Dieter |date=May 19, 2021 |title=iPad Pro (2021) review: the best screen, but is that enough? |url=https://www.theverge.com/22442084/ipad-pro-2021-review-features-screen-mini-led-m1-processor |access-date=November 7, 2022 |website=The Verge |language=en-US |archive-date=November 5, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211105160939/https://www.theverge.com/22442084/ipad-pro-2021-review-features-screen-mini-led-m1-processor |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ivanov |first=Dzhoro |title=The M1 iPad Pro can run a desktop OS – Apple just won't let it |url=https://www.phonearena.com/news/The-M1-iPad-Pro-can-run-a-desktop-OS---Apple-just-wont-let-it_id142585 |access-date=November 7, 2022 |website=Phone Arena |date=September 18, 2022 |language=en-US |archive-date=November 7, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221107210123/https://www.phonearena.com/news/The-M1-iPad-Pro-can-run-a-desktop-OS---Apple-just-wont-let-it_id142585 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2020-jıldıń sentyabr ayına kelip, Apple 500 millionnan aslam iPad satqan, biraq satıwlar 2013-jılı eń joqarı kórsetkishke jetken.&lt;ref name=&quot;500m ipads&quot;&gt;{{Cite web |title=Apple has sold a total of 500 million iPads in the last 10 years |url=https://appleinsider.com/articles/20/09/15/apple-has-sold-a-total-of-500-million-ipads-in-the-last-10-years |access-date=September 21, 2020 |website=AppleInsider |date=September 15, 2020 |language=en |archive-date=January 30, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220130200317/https://appleinsider.com/articles/20/09/15/apple-has-sold-a-total-of-500-million-ipads-in-the-last-10-years |url-status=live}}; {{cite web |last=Fried |first=Ina |date=January 31, 2017 |title=iPad sales keep shrinking – down another 20 percent |url=https://www.recode.net/2017/1/31/14460952/apple-ipad-sales-still-falling|access-date=March 20, 2019 |website=[[Recode]]|archive-date=April 29, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190429144854/https://www.recode.net/2017/1/31/14460952/apple-ipad-sales-still-falling|url-status=live}}; {{cite news |date=March 23, 2017 |title='Clearance sale' shows Apple's iPad is over. It's done |work=[[The Register]] |url=https://www.theregister.co.uk/2017/03/23/clearance_sale_shows_the_ipad_is_over_its_done|access-date=March 20, 2019|archive-date=December 3, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203202632/https://www.theregister.co.uk/2017/03/23/clearance_sale_shows_the_ipad_is_over_its_done/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2020-jıldıń ekinshi kvartalına kelip, iPad ele de satılıw boyınsha eń kóp satılatuǵın planshet kompyuter bolıp qalmaqta,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Potuck |first=Michael |date=August 5, 2020 |title=Latest data suggests iPad sales hit highest growth rate in 6 years during Q2 |url=https://9to5mac.com/2020/08/05/latest-data-suggests-ipad-sales-hit-highest-growth-rate-in-6-years-during-q2 |access-date=September 21, 2020 |website=9to5Mac |language=en-US |archive-date=January 18, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210118135627/https://9to5mac.com/2020/08/05/latest-data-suggests-ipad-sales-hit-highest-growth-rate-in-6-years-during-q2/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám 2024-jıldıń aqırına kelip kompaniya tabısınıń jeti procentin quradı. Apple bir neshe iPad aksessuarların satadı, sonıń ishinde Apple Pencil, Smart Keyboard, Smart Keyboard Folio, Magic Keyboard hám bir qansha adapterler bar..

=== Basqa ónimler ===
{{Multiple image
| image1            = Apple AirPods Max 6.jpg
| caption1          = AirPods Max
| image2            = Apple Watch Ultra - 2.jpg
| caption2          = Apple Watch Ultra
| total_width       = 250
| perrow            = 2 / 2
}}

Apple «Kiyiletuǵın buyımlar, Úy hám Aksessuarlar» dep kategoriyalanǵan bir qansha basqa ónimlerdi de islep shıǵaradı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Leswing |first=Kif |date=January 28, 2020 |title=Apple's fastest-growing business segment, which includes AirPods and Watch, is now bigger than Mac |url=https://www.cnbc.com/2020/01/28/apple-wearables-home-and-accessories-segment-now-bigger-than-mac.html |access-date=October 19, 2022 |website=CNBC |language=en |archive-date=October 19, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221019225049/https://www.cnbc.com/2020/01/28/apple-wearables-home-and-accessories-segment-now-bigger-than-mac.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bul ónimlerge AirPods sımsız naushnikler qatarı, Apple TV cifrlı media pleerleri, Apple Watch aqıllı saatları, Beats naushnikleri, HomePod aqıllı dinamikleri hám Vision Pro aralas reallıq garniturası kiredi. 2024-jıldıń aqırına kelip, ónimlerdiń bul keń qatarı kompaniya tabısınıń on procentin quraydı.

=== Xızmetler ===
Apple keń kólemli xızmetler usınadı, sonıń ishinde App Store hám [[Apple News]] qosımshalarındaǵı reklama, AppleCare+ keńeytilgen kepillik jobası, iCloud+ bultqa tiykarlanǵan maǵlıwmat saqlaw xızmeti, Apple Card kredit kartası hám [[Apple Pay]] tólem platforması arqalı tólem xızmetleri, Apple Books, Apple Fitness+, [[Apple Music]], Apple News+, Apple TV+ hám [[iTunes Store]] sıyaqlı cifrlı kontent xızmetleri bar. 2024-jıldıń aqırına kelip, xızmetler kompaniya tabısınıń shama menen 26 procentin quraydı. 2019-jılı Apple óziniń xızmet tabısların keńeytiw ushın birlesken háreket isleytuǵının járiyaladı.&lt;ref name=&quot;AppleVideoRevenue2&quot;&gt;{{Cite news |last=Pullen |first=John Patrick |date=March 24, 2019 |title=Apple's Two-Word Plan for the Future of the Internet: Subscribe Now |work=[[Forbes]] |url=http://fortune.com/2019/03/24/watch-apple-event-live-stream-television-news-service |url-status=live |access-date=March 25, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190325135825/http://fortune.com/2019/03/24/watch-apple-event-live-stream-television-news-service |archive-date=March 25, 2019}}&lt;/ref&gt;

== Marketing ==

=== Brend jaratıw ===
[[File:Apple Computer Logo rainbow.svg|thumb|upright|Apple Inc. kompaniyasınıń birinshi rásmiy logotibi 1977-jıldan 1998-jılǵa shekem qollanılǵan.&lt;ref name=&quot;logo&quot;&gt;{{Cite web |title=Logo Evolution: How Top Brands Redesigned Logos and Boosted Conversion |url=https://www.vardot.com/blog/logo-evolution-how-top-brands-redesigned-emblems-and-boosted-conversion-721 |access-date=April 9, 2017 |website=Vardot |archive-date=March 29, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220329001610/https://www.vardot.com/en-us/ideas/blog/how-top-brands-redesigned-emblems-and-boosted-conversion |url-status=live}}&lt;/ref&gt;]]
Stiv Djobstıń aytıwınsha, kompaniyanıń atı onıń miywe menen awqatlanıw dietasında bolǵan waqtında alma baǵına barǵanınan ilhamlanǵan.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=October 20, 2011 |title=Steve Jobs bio says Apple CEO abhorred 'corrupt' execs |publisher=[[CBC News]] |url=https://www.cbc.ca/news/science/steve-jobs-chose-herbal-medicine-delayed-cancer-surgery-1.1124855 |access-date=October 21, 2011 |archive-date=September 9, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130909103558/http://www.cbc.ca/news/world/story/2011/10/20/steve-jobs-bio.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Appledıń birinshi logotibi, Ron Ueyn tárepinen dizayn islengen bolıp, onda ser Isaak Nyutonnıń alma tereginiń astında otırǵanı súwretlengen. Bul logotip derlik birden Rob Janoftıń «ayqulaq alması» logotibi menen almastırıldı, házir hámmege tanıs bolǵan tislengen almanıń ayqulaq reńli silueti.&lt;ref&gt;{{Cite news |url=http://www.wired.com/2003/09/apple-doin-the-logo-motion/ |title=Wired News: Apple Doin' the Logo-Motion |date=September 26, 2003 |access-date=December 3, 2023 |archive-date=December 3, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231203130321/https://www.wired.com/2003/09/apple-doin-the-logo-motion/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 

1999-jıl 27-avgustta&lt;ref name=&quot;web.archive.org&quot;&gt;{{Cite web |date=August 27, 1999 |title=Apple Computer |url=https://www.apple.com |archive-url=https://web.archive.org/web/19990827174523/http://www.apple.com |archive-date=August 27, 1999 |access-date=January 1, 2014}}&lt;/ref&gt; Apple rásmiy túrde ayqulaq sxemasın alıp taslap, aldıńǵı ayqulaq versiyasına forması boyınsha derlik uqsas bir reńli logotiplerdi qollanıwdı basladı. Bir reńli logotiptiń Aqua temasındaǵı nusqası 1998-jıldan 2003-jılǵa shekem, al shiyshe temasındaǵı versiyası 2007-jıldan 2013-jılǵa shekem qollanıldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Lost Apple Logos You've Never Seen |url=http://thebrainfever.com/apple/the-lost-apple-logos-you-ve-never-seen |publisher=thebrainfever}}&lt;/ref&gt;

Apple evangelistleri bir waqıtları kompaniya tárepinen belsendi túrde tartılǵan, biraq bul qubılıs álleqashan bekkem ornatılǵannan keyin boldı. Apple evangelisti Gay Kavasaki brend fanatizmin «tosattan ushırasqan nárse» dep ataǵan,&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=McConnell |first1=Ben |last2=Huba |first2=Jackie |title=The father of evangelism marketing |url=http://creatingcustomerevangelists.com/resources/evangelists/guy_kawasaki.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20030725064021/http://creatingcustomerevangelists.com/resources/evangelists/guy_kawasaki.asp |archive-date=July 25, 2003 |access-date=April 18, 2017 |website=Creating Customer Evangelists}}&lt;/ref&gt; al Ayv 2014-jılı «adamlardıń Apple ónimleri menen ayrıqsha jeke qatnası bar» dep málimledi.

Fortune jurnalı Apple kompaniyasın 2008-jılı Amerika Qurama Shtatlarındaǵı, al 2008-jıldan 2012-jılǵa shekem dúnya júzindegi eń húrmetke ılayıq kompaniya dep atadı.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Fisher |first=Anne |date=March 17, 2008 |title=America's Most Admired Companies |url=https://money.cnn.com/galleries/2008/fortune/0802/gallery.mostadmired_top20.fortune/index.html |magazine=[[Fortune (magazine)|Fortune]] |publisher=[[CNN]] |volume=157 |issue=5 |pages=65–67 |access-date=August 2, 2020 |archive-date=May 23, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220523090601/https://money.cnn.com/galleries/2008/fortune/0802/gallery.mostadmired_top20.fortune/index.html |url-status=live}}; {{Cite magazine |last=Colvin |first=Geoff |title=The World's Most Admired Companies 2009 |magazine=[[Fortune (magazine)|Fortune]] |publisher=[[CNN]] |volume=159 |issue=5 |page=76 |date=March 16, 2009 |url=https://money.cnn.com/magazines/fortune/mostadmired/2009/full_list |access-date=August 2, 2020 |archive-date=August 14, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200814123717/https://money.cnn.com/magazines/fortune/mostadmired/2009/full_list/ |url-status=live}}; {{Cite magazine |url=https://money.cnn.com/magazines/fortune/mostadmired/2010/snapshots/670.html |title=World's Most Admired Companies |magazine=[[Fortune (magazine)|Fortune]] |publisher=[[CNN]] |date=March 2010 |access-date=March 7, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100307092117/https://money.cnn.com/magazines/fortune/mostadmired/2010/snapshots/670.html |archive-date=March 7, 2010 |url-status=live}}; {{Cite magazine |url=https://money.cnn.com/magazines/fortune/mostadmired/2011/snapshots/670.html |title=World's Most Admired Companies |magazine=[[Fortune (magazine)|Fortune]] |publisher=[[CNN]] |date=November 2011 |access-date=November 10, 2011 |archive-date=June 27, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220627230421/https://money.cnn.com/magazines/fortune/mostadmired/2011/snapshots/670.html |url-status=live}}; {{Cite magazine |title=The World's Most Admired Companies |magazine=[[Fortune (magazine)|Fortune]] |date=March 19, 2012 |volume=165 |issue=4 |pages=139–140 |url=https://money.cnn.com/magazines/fortune/most-admired/2012/snapshots/670.html?iid=splwinners |access-date=August 2, 2020 |archive-date=June 23, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220623014503/https://money.cnn.com/magazines/fortune/most-admired/2012/snapshots/670.html?iid=splwinners |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2013-jıl 30-sentyabrde Apple Omnicom Grouptıń «Dúnyanıń eń jaqsı brendleri» esabatında Coca-Coladan ozıp, dúnyadaǵı eń qunlı brend boldı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Elliot |first=Stuart |date=September 29, 2013 |title=Apple Passes Coca-Cola as Most Valuable Brand |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2013/09/30/business/media/apple-passes-coca-cola-as-most-valuable-brand.html |url-access=limited |access-date=October 21, 2013 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220101/https://www.nytimes.com/2013/09/30/business/media/apple-passes-coca-cola-as-most-valuable-brand.html |archive-date=January 1, 2022}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt; Boston Consulting Group 2005-jıldan baslap hár jılı Appledı dúnyadaǵı eń innovaciyalıq brend dep bahalap kelmekte.&lt;ref&gt;[https://www.forbes.com/sites/susanadams/2013/09/27/is-apple-the-worlds-most-innovative-company-still Is Apple The World's Most Innovative Company (Still)?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170910005018/https://www.forbes.com/sites/susanadams/2013/09/27/is-apple-the-worlds-most-innovative-company-still/|date=September 10, 2017}}, ''[[Forbes]]'', September 27, 2013.&lt;/ref&gt; 2021-jıldıń yanvar ayına kelip, 1.65 milliard Apple ónimi belsendi qollanısta boldı.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=January 27, 2021 |title=Apple sees revenue growth accelerating after setting record for iPhone sales, China strength |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/us-apple-results-idUSKBN29W2TD |access-date=July 18, 2023 |archive-date=July 18, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230718201014/https://www.reuters.com/article/us-apple-results-idUSKBN29W2TD |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Apple Now Has 1.65 Billion Active Devices Worldwide |language=en |url=https://www.macrumors.com/2021/01/27/apple-active-devices-worldwide-january-2021 |access-date=January 27, 2021 |archive-date=January 27, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210127220139/https://www.macrumors.com/2021/01/27/apple-active-devices-worldwide-january-2021/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2023-jıldıń fevral ayında bul san 2 milliard qurılmadan asıp ketti.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=February 2, 2023 |title=Apple Now Has More Than Two Billion Active Devices Worldwide |url=https://www.macrumors.com/2023/02/02/apple-two-billion-active-devices/ |access-date=July 18, 2023 |website=MacRumors |language=en |archive-date=July 18, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230718194120/https://www.macrumors.com/2023/02/02/apple-two-billion-active-devices/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;TheVerge20230202&quot;&gt;{{Cite web |last=Shakir |first=Umar |date=February 2, 2023 |title=Apple surpasses 2 billion active devices |url=https://www.theverge.com/2023/2/2/23583501/apple-iphone-ipad-active-2-billion-devices-q1-2023 |access-date=July 18, 2023 |website=The Verge |language=en-US |archive-date=July 18, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230718194119/https://www.theverge.com/2023/2/2/23583501/apple-iphone-ipad-active-2-billion-devices-q1-2023 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2023-jılı Pútkil dúnya júzlik intellektual múlk shólkemi (WIPO) niń Madrid jıllıq sholıwında Apple Inc. kompaniyasınıń Madrid sisteması boyınsha toltırılǵan belgiler ótinishi dúnya boyınsha 10-orındı iyeledi, 2023-jıl dawamında 74 sawda belgisi ótinishi berilgen.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Madrid Yearly Review 2024 |url=https://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/wipo-pub-940-2024-en-madrid-yearly-review-2024.pdf |page=22}}&lt;/ref&gt;

Apple 2024-jılǵı Fortune 500 diziminde dúnya boyınsha 3-orındı iyeledi.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Fortune 500 |url=https://fortune.com/ranking/fortune500/ |access-date=2024-10-02 |website=Fortune |language=en}}&lt;/ref&gt;

=== Reklama ===
Appledıń birinshi uranı «Byte into an Apple» («Almanı tisle») 1970-jıllardıń aqırında payda boldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=December 10, 2007 |title=Apple Company |url=http://www.operating-system.org/betriebssystem/_english/fa-apple.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080921095608/http://www.operating-system.org/betriebssystem/_english/fa-apple.htm |archive-date=September 21, 2008 |access-date=August 18, 2008 |website=Operating System Documentation Project}}&lt;/ref&gt; 1997-jıldan 2002-jılǵa shekem «Think different» («Basqasha oyla») uranı reklama kampaniyalarında qollanıldı hám házirgi waqıtqa shekem Apple menen tıǵız baylanıslı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=October 6, 2005 |title=Apple Think Different Campaign |url=http://www.theinspirationroom.com/daily/2005/apple-think-different |access-date=August 12, 2008 |website=The Inspiration Room Daily |archive-date=August 19, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100819174102/http://theinspirationroom.com/daily/2005/apple-think-different/ |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Apple jáne de belgili ónim qatarları ushın arnawlı uranlarǵa iye - mısalı, 1998-jılı iMactı reklamalaw ushın «iThink, therefore iMac» («Men oylayman, demek men iMacpan») qollanılǵan,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=MacWorld New York: I think, therefore iMac |url=http://www.wap.org/tours/macworldny/ithink.html |access-date=August 13, 2008 |archive-date=May 21, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110521031031/http://wap.org/tours/macworldny/ithink.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; al iPhone reklamalarında «Say hello to iPhone» («iPhoneǵa sálem ayt») qollanılǵan.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=June 29, 2007 |title=Say hello to iPhone |url=http://billday.com/2007/06/29/say-hello-to-iphone |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080907003704/http://billday.com/2007/06/29/say-hello-to-iphone |archive-date=September 7, 2008 |access-date=August 13, 2008 |website=BillDay.com}}&lt;/ref&gt; «Hello» («Sálem») sózi dáslepki Macintosh, Newton, iMac («hello (again)» - «jáne sálem») hám iPodtı tanıstırıwda da qollanılǵan.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Manjoo |first=Farhad |date=January 11, 2002 |title=IMac: What's in a Design, Anyway? |url=https://www.wired.com/2002/01/imac-whats-in-a-design-anyway |url-status=live |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20140304092046/http://www.wired.com/science/discoveries/news/2002/01/49652 |archive-date=March 4, 2014 |access-date=February 15, 2010}}&lt;/ref&gt;

1984-jılı Macintoshtıń 1984-jılǵı Super Bowl reklaması menen tanıstırılıwınan baslap, zamanagóy «Get a Mac» reklamalarına shekem, Apple óz ónimlerin nátiyjeli reklamalaw hám marketing jumısların alıp barǵanı ushın tanılǵan. Biraq, keyingi kampaniyalardaǵı ayırım pikirler sınǵa ushıradı,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Williams |first=Ian |date=June 13, 2007 |title=UK watchdog clears Apple ads |url=http://www.computing.co.uk/vnunet/news/2192019/asa-clears-apple-ads |archive-url=https://archive.today/20080110012153/http://www.computing.co.uk/vnunet/news/2192019/asa-clears-apple-ads |archive-date=January 10, 2008 |access-date=April 18, 2017 |website=Computing |publisher=Incisive Media Ltd}}&lt;/ref&gt; ásirese 2005-jılǵı Power Mac reklamaları.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=June 11, 2004 |title=Apple Power Mac ads 'misleading' |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/3797261.stm |access-date=April 18, 2017 |archive-date=June 1, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130601142554/http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/3797261.stm |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple ónim reklamaları óziniń kózdi qamastıratuǵın grafikası hám este qalatuǵın saz-sáwbetleri menen úlken dıqqatqa iye boldı. Apple reklamalarına qosılǵan qosıqları arqalı ataqlılıǵın arttırǵan muzıkantlar arasında kanadalı qosıqshı Feist «1234» qosıǵı menen hám Yael Naim «New Soul» qosıǵı menen belgili.&lt;ref name=&quot;Daily News&quot;&gt;Farber, Jim. [http://www.nydailynews.com/entertainment/music/2008/03/11/2008-03-11_apple_ad_creates_recognition_for_yael_na.html Apple ad creates recognition for Yael Naim] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111011102630/http://www.nydailynews.com/entertainment/music/2008/03/11/2008-03-11_apple_ad_creates_recognition_for_yael_na.html|date=October 11, 2011}}, ''[[New York Daily News]]'', March 11, 2008.&lt;/ref&gt;

=== Dúkanlar ===
[[File:Apple store fifth avenue.jpg|thumb|Apple Fifth Avenue Nyu-York qalasındaǵı bas dúkan bolıp esaplanadı.]]
[[File:Apple Genius Bar Regentstreet London.jpg|thumb|2006-jılı tutınıwshılar Appledıń Regent Street dúkanındaǵı Genius Barǵa barıp atır.]]
Dáslepki Apple dúkanları 2001-jıldıń may ayında sol waqıttaǵı bas direktor Stiv Djobs tárepinen eki orında ashılǵan, dúkan ishindegi dúkan koncepciyasın ámelge asırıwǵa bir neshe jıl dawamında urınıp, biraq sátsizlikke ushıraǵannan keyin. Kompaniya ónimleriniń usaqlap satıw kórsetiliwin jaqsılaw zárúrligin sezip, ol 1997-jılı usaqlap satıw baǵdarlamasın qayta islep shıǵıw hám tutınıwshılar menen qarım-qatnastı jaqsılaw boyınsha jumıslardı basladı hám 2000-jılı Ron Djonsondı jumısqa aldı. Djobs 1997-jılı Appledıń onlayn dúkanın qayta iske qostı,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Fiegerman |first=Seth |date=May 16, 2014 |title=The Slow Evolution of Apple's Online Store |url=http://mashable.com/2014/05/16/apple-online-store-history |access-date=May 27, 2017 |website=[[Mashable]] |archive-date=July 1, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170701015357/http://mashable.com/2014/05/16/apple-online-store-history/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; al 2001-jılı dáslepki eki fizikalıq dúkandı ashtı.&lt;ref name=&quot;First stores&quot;&gt;{{Cite press release |title=Apple to Open 25 Retail Stores in 2001 |date=May 15, 2001 |publisher=Apple |url=https://www.apple.com/newsroom/2001/05/15Apple-to-Open-25-Retail-Stores-in-2001 |access-date=May 27, 2017 |archive-date=July 2, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170702110910/https://www.apple.com/newsroom/2001/05/15Apple-to-Open-25-Retail-Stores-in-2001/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Dáslep ǵalaba xabar quralları Appledıń sátsizlikke ushıraytuǵının boljadı, biraq onıń dúkanları júdá tabıslı boldı, jaqın átiraptaǵı básekiles dúkanlardıń satıw kórsetkishlerinen ozıp ketti hám úsh jıl ishinde jıllıq satıw kólemi 1 milliard AQSH dollarına jetti, usılayınsha tariyxtaǵı eń tez ósip atırǵan usaqlap satıwshıǵa aylandı.&lt;ref name=&quot;fortune-best-retailer&quot;&gt;{{Cite web|url=https://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune_archive/2007/03/19/8402321/index.htm|title=Apple: America's best retailer|last=Useem|first=Jerry|date=March 8, 2007|access-date=May 27, 2017|website=[[Fortune (magazine)|Fortune]]}}&lt;/ref&gt;

Jıllar dawamında Apple usaqlap satıw orınlarınıń sanın hám geografiyalıq qamtıw aymaǵın keńeytti, 2017-jıldıń dekabr ayına kelip dúnya júzi boyınsha 22 mámlekette 499 dúkanǵa iye boldı.&lt;ref name=&quot;storelist&quot;&gt;{{Cite web |title=Store List |url=https://www.apple.com/retail/storelist |access-date=December 5, 2017 |website=Apple Retail |publisher=Apple Inc. |archive-date=November 28, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171128172800/https://www.apple.com/retail/storelist/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ónimlerdiń joqarı satılıwı Apple kompaniyasın joqarı dárejeli usaqlap satıwshılar qatarına qostı, 2011-jılı dúnya júzi boyınsha satıw kólemi 16 milliard AQSH dollarınan astı. 2016-jıldıń may ayınan baslap Apple dúkanları áhmiyetli qayta dizaynlaw dáwirin basınan keshirdi. Bul qayta dizaynlaw Apple dúkanlarınıń fizikalıq ózgerislerin, mısalı ashıq keńislikler hám qayta brendlengen bólmelerdi, sonday-aq tutınıwshılar menen isbilermenler arasındaǵı óz-ara tásirdi jeńillestiriw ushın funkciyalardaǵı ózgerislerdi óz ishine aldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Webb |first=Alex |date=May 19, 2016 |title=Inside the New Apple Retail Store Design |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-05-19/why-apple-is-building-a-town-inside-its-stores |url-access=subscription |access-date=April 26, 2017 |publisher=[[Bloomberg L.P.]] |archive-date=April 27, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170427003823/https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-05-19/why-apple-is-building-a-town-inside-its-stores |url-status=live}}; {{Cite web |first=Nick |last=Statt |title=Apple just revealed the future of its retail stores |url=https://www.theverge.com/2016/5/19/11715726/apple-flagship-store-opening-san-francisco-photos |website=[[The Verge]] |date=May 19, 2016 |access-date=May 27, 2017 |archive-date=April 27, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170427003737/http://www.theverge.com/2016/5/19/11715726/apple-flagship-store-opening-san-francisco-photos |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Kóplegen Apple dúkanları sawda oraylarınıń ishinde jaylasqan, biraq Apple joqarı áhmiyetli orınlarda bir neshe óz aldına turǵan «bayraq» dúkanların da qurǵan.&lt;ref name=&quot;MacRumors stores&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.macrumors.com/roundup/apple-retail-stores|title=Apple Stores|archive-url=https://web.archive.org/web/20170527110627/https://www.macrumors.com/roundup/apple-retail-stores/|archive-date=May 27, 2017|access-date=May 27, 2017|website=[[MacRumors]]|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Kompaniya óz dúkanlarınıń dizaynı hám qurılısı ushın, ásirese shiyshe teksheler hám kublardıń qollanılıwı ushın dizayn patentlerin alǵan hám dizayn sıylıqlarına iye bolǵan.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Panzarino |first=Matthew |date=April 19, 2012 |title=Apple out to patent curved glass panels used in Shanghai Retail Store |url=https://thenextweb.com/apple/2012/04/19/apple-out-to-patent-curved-glass-panels-used-in-shanghai-retail-store |access-date=May 27, 2017 |website=[[The Next Web]] |archive-date=October 26, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171026054352/https://thenextweb.com/apple/2012/04/19/apple-out-to-patent-curved-glass-panels-used-in-shanghai-retail-store/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple dúkanlarınıń tabısı basqa da elektronika usaqlap satıwshılarına áhmiyetli tásir kórsetti, olar Apple dúkanlarındaǵı xızmet hám ónimlerdiń sapası joqarıraq dep qabıl etiliwi sebepli klientler, baqlaw hám paydanı joyıttı.&lt;ref&gt;{{Cite news |first=Stephen D. |last=Simpson |title=How Apple's fortunes affect other stocks |url=https://www.theglobeandmail.com/globe-investor/investment-ideas/how-apples-fortunes-affect-other-stocks/article4596866 |website=[[The Globe and Mail]] |publisher=[[The Woodbridge Company]] |date=October 8, 2012 |access-date=May 27, 2017 |archive-date=April 15, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160415153836/http://www.theglobeandmail.com/globe-investor/investment-ideas/how-apples-fortunes-affect-other-stocks/article4596866/ |url-status=live}}; {{Cite web |last=Crothers |first=Brooke |date=March 29, 2012 |title=Is Best Buy following CompUSA, Circuit City to certain doom? |url=https://www.cnet.com/news/is-best-buy-following-compusa-circuit-city-to-certain-doom |access-date=May 27, 2017 |website=[[CNET]] |archive-date=July 9, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160709072737/http://www.cnet.com/news/is-best-buy-following-compusa-circuit-city-to-certain-doom/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Brendtiń keń tanılǵanlıǵı sebepli, Apple kóp sanlı jumısqa kiriw ushın ótinish aladı, olardıń kópshiligi jas jumısshılardan keledi. Apple dúkanı xızmetkerleri ortashadan joqarı miynet haqı alsa da, bilim alıw hám medicinalıq xızmet ushın qarjılay járdem alsa da, hám ónim bahalarına jeńillikler berilse de, kásiplik ósiw jolları sheklengen yamasa joq.&lt;ref name=&quot;retail army&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2012/06/24/business/apple-store-workers-loyal-but-short-on-pay.html|title=Apple's Retail Army, Long on Loyalty but Short on Pay|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220101/https://www.nytimes.com/2012/06/24/business/apple-store-workers-loyal-but-short-on-pay.html|archive-date=January 1, 2022|last=Segal|first=David|date=June 23, 2012|access-date=May 27, 2017|url-access=limited|website=[[The New York Times]]}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt;

=== Bazar kúshi ===
2020-jıldıń 16-martında Franciya Apple kompaniyasına eki ulıwma satıwshı menen birge básekelesti basıp, ǵárezsiz qayta satıwshılarǵa kesent beriw arqalı bahalardı joqarı saqlaǵanı ushın 1.1 milliard evro ayıp pul saldı. Bul kelisim Franciya usaqlap satıw bazarınıń shama menen yarımında iPad hám jeke kompyuterler sıyaqlı Apple ónimleri ushın birdey bahalardı dúzdi. Francuz qadaǵalawshı uyımlarınıń aytıwınsha, bul asıra paydalanıwlar 2005-jıldan 2017-jılǵa shekem bolǵan, biraq 2012-jılı ǵárezsiz qayta satıwshı eBizcuss tárepinen berilgen shaǵım tiykarında birinshi ret anıqlanǵan.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Abboud |first=Leila |date=March 16, 2020 |title=France hits Apple with €1.1bn antitrust fine |work=[[Financial Times]] |url=https://www.ft.com/content/e9bb4da1-867a-40ba-abc0-4a63d3421e31 |url-status=live |url-access=subscription |access-date=March 16, 2020 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221210/https://www.ft.com/content/e9bb4da1-867a-40ba-abc0-4a63d3421e31 |archive-date=December 10, 2022}}&lt;/ref&gt;

2020-jıldıń 13-avgustında, ataqlı Fortnite oyınınıń jaratıwshısı Epic Games kompaniyası Apple hám [[Google]] kompaniyalarına qarsı sud isin qozǵadı, sebebi Fortnite oyını Apple hám Google dúkanlarınan alıp taslanǵan edi. Bul sud isleri Apple hám Google kompaniyaları oyındı bloklaǵannan keyin baslandı, sebebi oyın Apple hám Google salǵan tólemlerdi aylanıp ótetuǵın tuwrıdan-tuwrı tólem sistemasın engizgen edi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=Nicas |first1=Jack |last2=Browning |first2=Kellen |last3=Griffith |first3=Erin |date=August 13, 2020 |title=Fortnite Creator Sues Apple and Google After Ban From App Stores |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2020/08/13/technology/apple-fortnite-ban.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=August 13, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200813200127/https://www.nytimes.com/2020/08/13/technology/apple-fortnite-ban.html |archive-date=August 13, 2020}}&lt;/ref&gt; 2020-jıldıń sentyabr ayında Epic Games kompaniyası basqa on úsh kompaniya menen birge Ádil qosımshalar koaliciyasın dúzdi, bul koaliciya qosımshalardı qosımsha dúkanlarına kirgiziw shártlerin jaqsılawdı maqset etedi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Amadeo |first=Ron |date=September 24, 2020 |title=Epic, Spotify, and others take on Apple with &quot;Coalition for App Fairness&quot; |url=https://arstechnica.com/gadgets/2020/09/epic-spotify-and-others-take-on-apple-with-coalition-for-app-fairness |access-date=September 26, 2020 |website=Ars Technica |language=en-us |archive-date=September 26, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200926044427/https://arstechnica.com/gadgets/2020/09/epic-spotify-and-others-take-on-apple-with-coalition-for-app-fairness/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Keyinirek, 2020-jıldıń dekabr ayında, [[Facebook]] kompaniyası Epic kompaniyasına Apple-ge qarsı nızamlı gúresinde járdem beriwge kelisti, kompaniyaǵa materiallar hám hújjetler beriw arqalı járdemlesiwdi jobalastırdı. Biraq, Facebook kompaniyası sud isine tikkeley qatnaspaytuǵının bildirgen bolsa da, 2021-jılǵı sud procesine baylanıslı dálillerdi tabıwǵa járdem beriwge wáde berdi. Olardıń kelisiminen aldınǵı aylarda Facebook kompaniyası pullı qosımshalardıń bahaları hám jeke maǵlıwmatlardı qorǵaw qaǵıydalarınıń ózgeriwine baylanıslı Apple menen dawlasıp atırǵan edi.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Horwitz |first=Patience Haggin and Jeff |date=August 26, 2020 |title=Facebook Says Apple's New iPhone Update Will Disrupt Online Advertising |language=en-US |work=[[The Wall Street Journal]] |url=https://www.wsj.com/articles/facebook-says-apples-new-iphone-update-will-disrupt-online-advertising-11598458715 |access-date=December 25, 2020 |issn=0099-9660 |archive-date=December 20, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201220162451/https://www.wsj.com/articles/facebook-says-apples-new-iphone-update-will-disrupt-online-advertising-11598458715 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Facebook kompaniyasınıń reklama ónimleri boyınsha basshısı Dan Levi bılay dep pikir bildirdi: «Bul olar ushın haqıyqatında da jeke maǵlıwmatlardı qorǵaw haqqında emes, bul jekelestirilgen reklamalarǵa hújim hám onıń kishi biznes iyelerine keltiretuǵın aqıbetleri haqqında», - dep 2020-jıldıń dekabr ayında Facebook tárepinen hár túrli gazetalarǵa jaylastırılǵan tolıq betli reklamalar haqqında pikir bildirdi.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=December 17, 2020 |title=How Convincing is Facebook's Case Against Apple? |language=en |work=Bloomberg.com |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2020-12-17/how-convincing-is-facebook-s-case-against-apple |access-date=December 25, 2020 |archive-date=December 17, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201217121137/https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2020-12-17/how-convincing-is-facebook-s-case-against-apple |url-status=live}}; {{Cite news |last=Horwitz |first=Sarah E. Needleman and Jeff |date=December 16, 2020 |title=Facebook Wades Into 'Fortnite' Maker's Dispute With Apple |language=en-US |work=[[The Wall Street Journal]] |url=https://www.wsj.com/articles/facebook-looks-for-allies-in-privacy-battle-with-apple-11608138311 |access-date=December 25, 2020 |issn=0099-9660 |archive-date=March 28, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210328001211/https://www.wsj.com/articles/facebook-looks-for-allies-in-privacy-battle-with-apple-11608138311 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Jeke maǵlıwmatlardı qorǵaw ===
Apple kompaniyası jeke maǵlıwmatlardı qorǵaw tárepdarı sıpatında ashıq poziciyanı uslap, jeke maǵlıwmatlardı qorǵawǵa baǵdarlanǵan funkciyalar hám sazlawlardı óz konferenciyalarınıń, reklama kampaniyalarınıń hám jámiyetlik imidjiniń bir bólegi etip kelmekte.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Vincent |first=James |date=June 13, 2016 |title=Apple promises to deliver AI smarts without sacrificing your privacy |url=https://www.theverge.com/2016/6/13/11924080/apple-ai-on-device-privacy-wwdc-2016 |access-date=December 9, 2017 |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |archive-date=July 13, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230713024019/https://www.theverge.com/2016/6/13/11924080/apple-ai-on-device-privacy-wwdc-2016 |url-status=live}}; {{Cite web |last=Heisler |first=Yoni |date=May 22, 2017 |title=Apple is expertly trolling Android users with its new iPhone ads |url=http://bgr.com/2017/05/22/iphone-vs-android-switchers-ad-campaign |access-date=December 9, 2017 |website=[[Boy Genius Report|BGR]] |archive-date=December 14, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171214014228/http://bgr.com/2017/05/22/iphone-vs-android-switchers-ad-campaign/ |url-status=live}}; {{Cite journal |last=Greenberg |first=Andy |date=June 8, 2015 |title=Apple's latest selling point: how little it knows about you |url=https://www.wired.com/2015/06/apples-latest-selling-point-little-knows |journal=[[Wired (website)|Wired]] |access-date=December 9, 2017 |archive-date=March 28, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180328115215/https://www.wired.com/2015/06/apples-latest-selling-point-little-knows/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2014-jılı [[iOS 8]] mobil operaciyalıq sisteması menen kompaniya [[iOS]] qurılmalarınıń barlıq mazmunın paydalanıwshılardıń parolleri arqalı shifrlawdı basladı, bul kompaniyaǵa sol waqıtta huqıq qorǵaw organlarınıń usınday informaciyanı talap etiwshi sorawlarına juwap beriwdi múmkin emes etti.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Farivar |first=Cyrus |date=September 18, 2014 |title=Apple expands data encryption under iOS 8, making handover to cops moot |url=https://arstechnica.com/gadgets/2014/09/apple-expands-data-encryption-under-ios-8-making-handover-to-cops-moot |access-date=December 9, 2017 |website=[[Ars Technica]] |archive-date=December 13, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204234/https://arstechnica.com/gadgets/2014/09/apple-expands-data-encryption-under-ios-8-making-handover-to-cops-moot/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Bultlı saqlaw sheshimleriniń ataqlılıǵı artıwı menen, Apple 2016-jılı paydalanıwshınıń jergilikli qurılmasındaǵı súwretlerdegi bet maǵlıwmatların [[tereń oqıtıw]] skanerlewin ámelge asırıw hám mazmundı Apple kompaniyasınıń iCloud saqlaw sistemasına júklewden aldın shifrlaw usılın basladı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Hall |first=Zac |date=November 16, 2017 |title=Apple details how it performs on-device facial detection in latest machine learning journal entry |url=https://9to5mac.com/2017/11/16/apple-machine-learning-journal-facial-detection |access-date=December 9, 2017 |website=[[9to5Mac]] |archive-date=December 13, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204531/https://9to5mac.com/2017/11/16/apple-machine-learning-journal-facial-detection/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sonday-aq, ol «differencial jeke maǵlıwmatlardı qorǵaw» usılın engizdi, bul jeke paydalanıwshılardı anonimli saqlap kóp paydalanıwshılardan jámáátlik maǵlıwmatlardı jıynawdıń bir usılı bolıp, Wired jurnalı bunı «topar haqqında múmkin bolǵanınsha kóbirek, biraq ondaǵı hár bir adam haqqında ilajı barınsha azıraq biliwge urınıw» dep táriyiplegen.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Greenberg |first=Andy |date=June 13, 2016 |title=Apple's 'differential privacy' is about collecting your data – but not ''your'' data |url=https://www.wired.com/2016/06/apples-differential-privacy-collecting-data |journal=[[Wired (website)|Wired]] |access-date=December 9, 2017 |archive-date=December 13, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213210548/https://www.wired.com/2016/06/apples-differential-privacy-collecting-data/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Paydalanıwshılardan qatnasıwdı qáleytuǵın-qálemeytuǵını anıq soraladı hám olar óz qálewi boyınsha qatnasıwı yaki bas tartıwı múmkin.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Rossignol |first=Joe |date=December 6, 2017 |title=Here's How Apple Improves the iOS and Mac User Experience While Protecting Your Privacy |url=https://www.macrumors.com/2017/12/06/apple-differential-privacy-journal |access-date=December 9, 2017 |website=[[MacRumors]] |archive-date=December 10, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171210053953/https://www.macrumors.com/2017/12/06/apple-differential-privacy-journal/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Biraq, Apple kompaniyası paydalanıwshılardıń qurılmalarınıń iCloud rezerv kóshirmelerin beriw arqalı jınayatlardı tergew islerinde huqıq qorǵaw organlarına járdem bergen,&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Menn |first1=Joseph |date=January 21, 2020 |title=Exclusive: Apple dropped plan for encrypting backups after FBI complained – sources |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/us-apple-fbi-icloud-exclusive-idUSKBN1ZK1CT |access-date=April 15, 2020 |ref=iCloudBackupsArePlainText |archive-date=April 23, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200423192006/https://www.reuters.com/article/us-apple-fbi-icloud-exclusive-idUSKBN1ZK1CT |url-status=live}}; {{Cite web |last=Pagliery |first=Jose |date=February 22, 2016 |title=Apple promises privacy – but not on iCloud |url=https://money.cnn.com/2016/02/22/technology/apple-privacy-icloud/index.html |access-date=December 13, 2017 |website=[[CNN]] |archive-date=December 10, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171210143010/http://money.cnn.com/2016/02/22/technology/apple-privacy-icloud/index.html |url-status=live}}; {{Cite web |last=Cunningham |first=Andrew |date=February 24, 2016 |title=The case for using iTunes, not iCloud, to back up your iPhone |url=https://arstechnica.com/gadgets/2016/02/the-case-for-using-itunes-not-icloud-to-back-up-your-iphone |access-date=December 13, 2017 |website=[[Ars Technica]] |archive-date=December 14, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171214014102/https://arstechnica.com/gadgets/2016/02/the-case-for-using-itunes-not-icloud-to-back-up-your-iphone/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; hám kompaniyanıń jeke maǵlıwmatlardı qorǵawǵa bolǵan baǵdarı onıń jańa iPhone úlgilerinde biometrikalıq autentifikaciya texnologiyasın ilgeriletiw háreketleri sebepli gúman astına alınǵan, sebebi bul texnologiya AQSHta paroller menen birdey konstituciyalıq qorǵaw dárejesine iye emes.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Robertson |first=Adi |date=September 12, 2017 |title=Why Face ID won't give you the legal protection of a passcode |url=https://www.theverge.com/2017/9/12/16298192/apple-iphone-face-id-legal-security-fifth-amendment |access-date=December 13, 2017 |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |archive-date=May 7, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180507104714/https://www.theverge.com/2017/9/12/16298192/apple-iphone-face-id-legal-security-fifth-amendment |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Apple kompaniyasınıń iOS 14 ke jańalaw shıǵarıwı menen, iPhone, iPad hám iPod Touch qosımshalarınıń barlıq baǵdarlamashılarınan iPhone paydalanıwshılarınan olardı qadaǵalawǵa tikkeley ruqsat sorawı talap etildi. «App Tracking Transparency» dep atalǵan bul funkciya [[Facebook]] tárepinen qattı sınǵa ushıradı, sebebi onıń tiykarǵı biznes modeli paydalanıwshılar maǵlıwmatların qadaǵalaw hám bul maǵlıwmatlardı reklama beriwshiler menen bólisiw arqalı paydalanıwshılarǵa kóbirek sáykes reklamalardı kórsetiwge tiykarlanǵan, bul usıl ádette maqsetli reklama dep ataladı. Facebooktıń App Tracking Transparency ke qarsı tolıq betli gazeta reklamaların satıp alıw sıyaqlı ilajlarınan soń, Apple 2021-jıldıń basında jańalawdı shıǵardı. Verizon kompaniyasınıń sıńar kompaniyası Flurry Analytics alıp barǵan izertlew AQSHtaǵı iOS paydalanıwshılarınıń tek 4% i hám dúnya boyınsha 12% i qadaǵalawǵa ruqsat bergenin xabarladı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Aten |first=Jason |date=May 12, 2021 |title=Apple's App Tracking Transparency Update Is Turning Out to Be the Worst-Case Scenario for Facebook |url=https://www.inc.com/jason-aten/apples-privacy-update-is-turning-out-to-be-worst-case-scenario-for-facebook.html |access-date=May 12, 2021 |website=Inc.com |language=en |archive-date=May 12, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210512071734/https://www.inc.com/jason-aten/apples-privacy-update-is-turning-out-to-be-worst-case-scenario-for-facebook.html |url-status=live|postscript=; }} {{Cite web |title=New data shows how devastating Apple's new anti-tracking feature is for Facebook |url=https://www.msn.com/en-us/news/technology/new-data-shows-how-devastating-apple-e2-80-99s-new-anti-tracking-feature-is-for-facebook/ar-BB1gCVJc?ocid=BingNewsSearch |access-date=May 12, 2021 |website=MSN |agency=BGR |first1= Yoni |last1=Heisler |archive-date=May 12, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210512124835/https://www.msn.com/en-us/news/technology/new-data-shows-how-devastating-apple-e2-80-99s-new-anti-tracking-feature-is-for-facebook/ar-BB1gCVJc?ocid=BingNewsSearch |url-status=dead |postscript=; }} {{Cite web |date=May 8, 2021 |title=Too Bad, Zuck: Just 4% of U.S. iPhone Users Let Apps Track Them After iOS Update |first1= Alyse |last1=Stanley  |url=https://gizmodo.com/too-bad-zuck-just-4-of-u-s-iphone-users-let-apps-tra-1846851013 |access-date=May 12, 2021 |website=Gizmodo |language=en-us |archive-date=May 12, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210512124834/https://gizmodo.com/too-bad-zuck-just-4-of-u-s-iphone-users-let-apps-tra-1846851013 |url-status=live|postscript=; }} {{Cite web |last=Datti |first=Sharmishte |date=May 12, 2021 |title=Apple's App Tracking Transparency Becomes Facebook's Nightmare: Only 4% Allow Tracking |url=https://www.gizbot.com/mobile/news/apple-app-tracking-transparency-becomes-facebook-nightmare-only-4-percent-allow-tracking-074217.html |access-date=May 12, 2021 |website=Gizbot |language=en |archive-date=June 4, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210604024443/https://www.gizbot.com/mobile/news/apple-app-tracking-transparency-becomes-facebook-nightmare-only-4-percent-allow-tracking-074217.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

iOS 15 ti shıǵarıwdan aldın, Apple iOS hám Mac platformalarında balalarǵa qarsı jınısıy zorlıq materiallarına qarsı gúresiwdiń jańa usılların járiyaladı. Endi kishkentay iMessage paydalanıwshılarınıń ata-anaları, eger olardıń balaları jalańash súwretlerdi jiberse yaki alsa, xabardar etiledi. Sonıń menen birge, iCloud qa júklew ushın arnalǵan media fayllarda qurılmanıń ózinde xeshlew ámelge asırıladı hám xeshler huqıq qorǵaw organları tárepinen berilgen belgili zıyanlı súwretler dizimi menen salıstırıladı; eger jetkilikli sáykeslikler tabılsa, Apple eskertiledi hám biylik organlarına xabar beriledi. Jańa funkciyalar huqıq qorǵaw organları hám jábirleniwshilerdiń huqıqların qorǵawshılar tárepinen maqullawǵa eristi. Biraq, Electronic Frontier Foundation qosıp alǵanda, jeke turmıs qorǵawshıları jańa funkciyalardı basqınshılıq hám avtoritar húkimetler tárepinen ańsatlıq penen unamsız paydalanılıwı múmkin dep ayıpladı.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=August 5, 2021 |title=Apple to scan U.S. iPhones for images of child sexual abuse |url=https://apnews.com/article/technology-business-child-abuse-apple-inc-7fe2a09427d663cda8addfeeffc40196 |first1= Frank |last1=Bajak |first2=Barbara |last2=Ortutay |access-date=August 6, 2021 |website=AP NEWS |language=en |archive-date=August 5, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210805235943/https://apnews.com/article/technology-business-child-abuse-apple-inc-7fe2a09427d663cda8addfeeffc40196 |url-status=live|postscript=; }} {{Cite news |first1=India |last1=McKinney |first2=Erica |last2=Portnoy |date=August 5, 2021 |title=Apple's Plan to &quot;Think Different&quot; About Encryption Opens a Backdoor to Your Private Life |url=https://www.eff.org/deeplinks/2021/08/apples-plan-think-different-about-encryption-opens-backdoor-your-private-life |access-date=August 6, 2021 |website=Electronic Frontier Foundation |language=en |archive-date=October 18, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221018221139/https://www.eff.org/deeplinks/2021/08/apples-plan-think-different-about-encryption-opens-backdoor-your-private-life |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Irlandiyanıń Maǵlıwmatlardı Qorǵaw Komissiyası Apple kompaniyasınıń óz platformasında maqsetli reklamalar menen jeke maǵlıwmatlardı qalay qayta isleytuǵının tekseriwden keyin, kompaniyanıń Evropa Awqamınıń GDPR nızamına boysınıwın izertlew ushın jeke turmıs tekseriwin basladı.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=July 3, 2019 |title=Irish Regulator Opens Third Privacy Probe Into Apple |publisher=Gadgets360 |url=https://gadgets.ndtv.com/apps/news/apple-ireland-data-protection-commissioner-privacy-investigation-2063517 |agency=Reuters |access-date=July 24, 2019 |archive-date=July 24, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190724113326/https://gadgets.ndtv.com/apps/news/apple-ireland-data-protection-commissioner-privacy-investigation-2063517 |url-status=live|postscript=; }} {{Cite news |date=July 2, 2019 |title=Data Protection Commission opens privacy investigation into Apple |publisher=RTE |url=https://www.rte.ie/news/ireland/2019/0702/1059764-apple-privacy |access-date=July 24, 2019 |archive-date=July 24, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190724113325/https://www.rte.ie/news/ireland/2019/0702/1059764-apple-privacy/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2019-jıldıń dekabr ayında, qáwipsizlik izertlewshisi Brayan Krebs iPhone 11 Pro telefonında tiykarǵı ornalasıw xızmetleri qosılǵanda, barlıq jeke ornalasıw xızmetleri óshirilgen bolsa da, ekrannıń joqarǵı bóliminde ornalasıw xızmetleriniń qollanılıp atırǵanın bildiretuǵın kórsetkish belgisiniń kórinip turatuǵının anıqladı. Krebs bul jaǵdaydı eski modellerde qaytalay almadı hám Apple kompaniyasınan túsindirme soraǵanda, oǵan «Ornalasıw xızmetleri qosılǵan waqıtta status qatarında Ornalasıw xızmetleri belgishesiniń payda bolıwı kútilgen jaǵday. Bul belgishe Parametrlerde qosqıshı joq sistema xızmetleri ushın payda boladı» dep juwap berildi.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=December 3, 2019 |title=The iPhone 11 Pro's Location Data Puzzler |url=https://krebsonsecurity.com/2019/12/the-iphone-11-pros-location-data-puzzler/ |first=Brian |last=Krebs |access-date=March 2, 2024 |website=KrebsonSecurity |language=en-us |archive-date=March 2, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240302163635/https://krebsonsecurity.com/2019/12/the-iphone-11-pros-location-data-puzzler/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
Keyinirek Apple bul jaǵdaydı anıǵıraq túsindirip, bul háreket belgili ellerde ultra keń diapazonlı texnologiyalarǵa baylanıslı nızamlarǵa sáykes keliw ushın ekenin ayttı. Apple bul texnologiyanı iPhone 11 Pro-dan baslap iPhone-larǵa engize baslaǵan edi. Olar «ultra keń diapazonlı texnologiyalarǵa sáykeslik hám onıń ornalasıw maǵlıwmatların qollanıwı tolıǵı menen qurılmanıń ózinde ámelge asırıladı hám Apple paydalanıwshınıń ornalasıw maǵlıwmatların jıynamaydı» dep toqtalıp ótti. Guardian Firewall qáwipsizlik kompaniyasınıń basshısı Uill Strafach ornalasıw maǵlıwmatlarınıń sırtqı serverge jiberilgenine hesh qanday dálil joq ekenin tastıyıqladı. Apple bul funkciya ushın jańa qosqısh qosıwǵa wáde berdi hám keyingi iOS versiyalarında paydalanıwshılarǵa Basqarıw orayındaǵı ornalasıw xızmetleri kórsetkishin basıp, qurılmanıń ornalasıwın qaysı xızmettiń paydalanıp atırǵanın kóriw múmkinshiligin berdi.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=December 5, 2019 |title=Apple says its ultra wideband technology is why newer iPhones appear to share location data, even when the setting is disabled |url=https://techcrunch.com/2019/12/05/apple-ultra-wideband-newer-iphones-location/ |first=Zack |last=Whittaker |access-date=March 2, 2024 |website=[[TechCrunch]] |language=en-us |archive-date=March 2, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240302163635/https://techcrunch.com/2019/12/05/apple-ultra-wideband-newer-iphones-location/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Learn the meaning of the iPhone status icons |url=https://support.apple.com/guide/iphone/learn-the-meaning-of-the-status-icons-iphef7bb57dc/ios |access-date= March 2, 2024 |website=iPhone User Guide |language=en-us |archive-date= March 2, 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240302163635/https://support.apple.com/guide/iphone/learn-the-meaning-of-the-status-icons-iphef7bb57dc/ios |url-status= live}}&lt;/ref&gt;

Bloomberg News tiń 2022-jıldıń 30-martında járiyalanǵan esabatlarına muwapıq, Apple ózlerin huqıq qorǵaw organlarınıń wákilleri sıpatında kórsetken hám jalǵan hújjetlerden paydalanǵan xakerlerge telefon nomerleri, fizikalıq mánziller hám IP mánziller sıyaqlı maǵlıwmatlardı bergen. Huqıq qorǵaw organlarınıń sorawlarında geyde haqıyqıy yaki oydan shıǵarılǵan lawazımlı tulǵalardıń jalǵan qolları da bolǵan. Bul ayıplawlar haqqında soraǵanda, Apple wákili xabarshını kompaniyanıń huqıq qorǵaw organları ushın nızamlar bólimine jiberdi. Bul bólimde bılay delingen: «Biz hár bir maǵlıwmat sorawın nızam jaǵınan tekseremiz hám huqıq qorǵaw organlarınıń sorawların tastıyıqlaw hám qasaqanalıqtı anıqlaw ushın rawajlanǵan sistemalar hám processlerden paydalanamız.»&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Turton |first=William |date=March 30, 2022 |title=Apple and Meta Gave User Data to Hackers Who Used Forged Legal Requests |work=[[Yahoo! Finance]] |url=https://ca.finance.yahoo.com/news/apple-meta-gave-user-data-175918825.html |access-date=March 30, 2022 |archive-date=May 30, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220530182914/https://ca.finance.yahoo.com/news/apple-meta-gave-user-data-175918825.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== Korporativ isler ==

=== Biznes baǵdarları ===
Apple ushın tiykarǵı baǵdarlar, hár bir finans jılınıń 24-sentyabrde juwmaqlanıwı boyınsha:&lt;ref name=&quot;investor-relations&quot;&gt;{{Cite web |title=Investor Relations – Apple |url=https://investor.apple.com/investor-relations/default.aspx |access-date=November 13, 2023 |website=investor.apple.com |archive-date=May 4, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200504135459/https://investor.apple.com/investor-relations/default.aspx |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;sec-fillings&quot;&gt;{{Cite web |title=SEC Filings – Apple |url=https://investor.apple.com/sec-filings/default.aspx |access-date=November 13, 2023 |website=investor.apple.com |archive-date=November 11, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211111032600/https://investor.apple.com/sec-filings/default.aspx |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;
! rowspan=&quot;2&quot; |'''Finans jılı''' 
! colspan=&quot;6&quot; |'''Tabıs kórsetkishleri''' 
! colspan=&quot;2&quot; |'''Tabıstan tıs kórsetkishler''' 
! rowspan=&quot;2&quot; |'''Derek'''
|-
!'''Ulıwma tabıs''' 
'''(mlrd AQSH dolları)''' 
!'''iPhone tabısı''' 
'''(mlrd AQSH dolları)'''
!'''Mac tabısı''' 
'''(mlrd AQSH dolları)'''
!'''iPad tabısı''' 
'''(mlrd AQSH dolları)'''
!'''Kiyiletuǵın qurılmalar,''' 
'''Úy hám Aksessuarlar tabısı (mlrd AQSH dolları)'''
!'''Xızmetler tabısı (mlrd AQSH dolları)''' 
!'''Taza payda (mlrd AQSH dolları)''' 
!'''Xızmetkerler sanı (mıń, tolıq''' 
'''shtatlı ekvivalent)'''
|-
|2011
|108
|45.9
|21.7
|19.1
|11.9
|9.3
|25.9
|60.4
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2011 10-K |url=https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/64c7905f-0468-48d9-8f25-e6ec8f3b5e32.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231113212509/https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/64c7905f-0468-48d9-8f25-e6ec8f3b5e32.pdf |archive-date=November 13, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2012
|156
|78.6
|23.2
|30.9
|10.7
|12.8
|41.7
|72.8
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2012 10-K |url=https://d1lge852tjjqow.cloudfront.net/CIK-0000320193/da2b9499-7462-4333-bc37-75212f65699e.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231113212507/https://d1lge852tjjqow.cloudfront.net/CIK-0000320193/da2b9499-7462-4333-bc37-75212f65699e.pdf |archive-date=November 13, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2013
|170
|91.2
|21.4
|31.9
|10.1
|16.0
|37.0
|80.3
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2013 10-K |url=https://d1lge852tjjqow.cloudfront.net/CIK-0000320193/e3115d1d-4246-45ae-94f2-f8e3762d8e3e.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231109122616/http://d1lge852tjjqow.cloudfront.net/CIK-0000320193/e3115d1d-4246-45ae-94f2-f8e3762d8e3e.pdf |archive-date=November 9, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2014
|182
|101
|24.0
|30.2
|8.3
|18.0
|39.5
|92.6
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2014 10-K |url=https://d1lge852tjjqow.cloudfront.net/CIK-0000320193/61236a14-a4e7-4bb2-8130-ddc2c66c9678.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231113164631/https://d1lge852tjjqow.cloudfront.net/CIK-0000320193/61236a14-a4e7-4bb2-8130-ddc2c66c9678.pdf |archive-date=November 13, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2015
|233
|155
|25.4
|23.2
|10.0
|19.9
|53.3
|110
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2015 10-K |url=https://d1lge852tjjqow.cloudfront.net/CIK-0000320193/fae19475-b538-441b-ab15-0a311f161ebb.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231113164631/https://d1lge852tjjqow.cloudfront.net/CIK-0000320193/fae19475-b538-441b-ab15-0a311f161ebb.pdf |archive-date=November 13, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2016
|215
|136
|22.8
|20.6
|11.1
|24.3
|45.6
|116
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2016 10-K |url=https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/ffb58afc-aa5d-4b55-8d12-8e0937575a35.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231113164631/https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/ffb58afc-aa5d-4b55-8d12-8e0937575a35.pdf |archive-date=November 13, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2017
|229
|139
|25.5
|18.8
|12.8
|32.7
|48.3
|123
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2017 10-K |url=https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/ca6735cd-5ab7-4bb9-abf8-564739c3506b.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231113164632/https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/ca6735cd-5ab7-4bb9-abf8-564739c3506b.pdf |archive-date=November 13, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2018
|265
|164
|25.1
|18.3
|17.3
|39.7
|59.3
|132
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2018 10-K |url=https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/68027c6d-356d-46a4-a524-65d8ec05a1da.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190412094749/https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/68027c6d-356d-46a4-a524-65d8ec05a1da.pdf |archive-date=April 12, 2019 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2019
|260
|142
|25.7
|21.2
|24.4
|46.2
|55.2
|137
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2019 10-K |url=https://s2.q4cdn.com/470004039/files/doc_financials/2019/ar/_10-K-2019-(As-Filed).pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200505181714/https://s2.q4cdn.com/470004039/files/doc_financials/2019/ar/_10-K-2019-%28As-Filed%29.pdf |archive-date=May 5, 2020 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2020
|274
|137
|28.6
|23.7
|30.6
|53.7
|57.4
|147
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2020 10-K |url=https://s2.q4cdn.com/470004039/files/doc_financials/2020/ar/_10-K-2020-(As-Filed).pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231204044601/https://s2.q4cdn.com/470004039/files/doc_financials/2020/ar/_10-K-2020-(As-Filed).pdf |archive-date=December 4, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2021
|365
|191
|35.1
|31.8
|38.3
|68.4
|94.6
|154
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2021 10-K |url=https://s2.q4cdn.com/470004039/files/doc_financials/2021/q4/_10-K-2021-(As-Filed).pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231127162909/https://s2.q4cdn.com/470004039/files/doc_financials/2021/q4/_10-K-2021-(As-Filed).pdf |archive-date=November 27, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2022
|394
|205
|40.1
|29.2
|41.2
|78.1
|99.8
|164
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2022 10-K |url=https://s2.q4cdn.com/470004039/files/doc_financials/2022/q4/_10-K-2022-(As-Filed).pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231127162943/https://s2.q4cdn.com/470004039/files/doc_financials/2022/q4/_10-K-2022-(As-Filed).pdf |archive-date=November 27, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2023
|383
|200
|29.3
|28.3
|39.8
|85.2
|96.9
|161
|&lt;ref&gt;{{Cite web |title=2023 10-K |url=https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/faab4555-c69b-438a-aaf7-e09305f87ca3.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231127073643/https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/faab4555-c69b-438a-aaf7-e09305f87ca3.pdf |archive-date=November 27, 2023 |access-date=November 13, 2023 |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|-
|2024
|391
|201
|29.9
|26.6
|37.0
|96.1
|93.7
|164
|&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1 November 2024 |title=2024 10-K |url=https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0000320193/c87043b9-5d89-4717-9f49-c4f9663d0061.pdf |website=Apple}}&lt;/ref&gt;
|}

=== Basshılıq ===

==== Joqarı basqarıw ====
2025-jıldıń 3-yanvar jaǵdayına muwapıq, Apple Inc. basqarıwı tómendegilerdi óz ishine aladı:&lt;ref name=&quot;aaplLeadership&quot;&gt;{{Cite web |title=Apple Leadership |url=https://www.apple.com/leadership |access-date=January 3, 2025 |publisher=Apple Inc. |archive-date=January 4, 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250104061052/https://www.apple.com/leadership/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
* Tim Kuk (bas atqarıwshı direktor)
* Djeff Uilyams (bas operaciyalıq direktor)
* Kevan Parex (bas vice-prezident hám bas finans direktorı)
* Ketrin L. Adams (bas vice-prezident hám bas yurist)
* Eddi Kyu (bas vice-prezident – Internet Programmalıq támiynatı hám Xızmetleri)
* Kreyg Federigi (bas vice-prezident – Programmalıq támiynattı islep shıǵıw)
* Djon Djannandrea (bas vice-prezident – Mashinalıq oqıtıw hám Jasalma intellekt strategiyası)
* Deyrdre O'Brayen (bas vice-prezident – Usaqlap satıw + Adamlar)
* Djon Ternus (bas vice-prezident – Apparatlıq támiynattı islep shıǵıw)
* Greg Djozvyak (bas vice-prezident – Dúnya júzilik marketing)
* Djonni Srudji (bas vice-prezident – Apparatlıq texnologiyalar)
* Sabix Xan (bas vice-prezident – Operaciyalar)

==== Direktorlar keńesi ====
2023-jıldıń 20-yanvar jaǵdayına muwapıq, Apple Inc. direktorlar keńesi tómendegilerdi óz ishine aladı:&lt;ref name=&quot;aaplLeadership&quot; /&gt;
* Artur D. Levinson (basshı)
* Tim Kuk (atqarıwshı direktor hám bas atqarıwshı direktor)
* Djeyms A. Bell
* Aleks Gorski
* Andrea Yung
* Monika Lozano
* Ronald Shugar
* Syuzan Vagner

==== Aldıńǵı bas atqarıwshı direktorlar ====
# Maykl Skott (1977–1981)
# Mayk Markulla (1981–1983)
# Djon Skalli (1983–1993)
# Maykl Spindler (1993–1996)
# Gil Amelio (1996–1997)
# [[Stiv Djobs]] (1997–2011)

=== Iyelik ===
2024-jıldıń 30-dekabr jaǵdayına muwapıq, Apple kompaniyasınıń eń iri akcionerleri:&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Apple Inc. (AAPL) Stock Major Holders – Yahoo Finance |url=https://finance.yahoo.com/quote/AAPL/holders/ |access-date=March 6, 2024 |website=finance.yahoo.com |language=en-US |archive-date=June 3, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200603173427/https://finance.yahoo.com/quote/AAPL/holders/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

* The Vanguard Group (1,400,000,000 akciya, 9.29%)
* BlackRock (1,120,000,0000 akciya, 7.48%)
* State Street Corporation (595,500,000 akciya, 3.96%)
* Fidelity Investments (341,640,000 akciya, 2.27%)
* Geode Capital Management (340,160,000 akciya, 2.26%)
* Berkshire Hathaway (300,000,000 akciya, 2.00%)
* Morgan Stanley (238,260,000 akciya, 1.59%)
* T. Rowe Price (220,110,000 akciya, 1.47%)
* Norges Bank (187,160,000 akciya, 1.25%)
* JPMorgan Chase (183,010,000 akciya, 1.22%)

=== Korporativ mádeniyat ===
[[File:Steve Wozniak and Andy Hertzfeld 1985.jpg|thumb|Tiykarın salıwshılardıń biri Stiv Voznyak hám Macintosh injeneri Endi Xercfeld 1985-jılı Apple paydalanıwshılar toparı baylanıs klubına qatnastı.]]
[[File:Colleges with the most alumni at Apple.png|upright=1.25|thumb|right|Bul universitetler Apple xızmetkerlerine aylanǵan eń kóp pitkeriwshilerdi shıǵardı.]]
Apple 1970-jılları qurılǵan, dástúrli korporativ mádeniyat túsiniklerine qarsı shıqqan bir neshe júdá tabıslı kompaniyalardıń biri. Djobs kóbinese Apple Fortune 500 kompaniyasına aylanǵannan keyin de keńsede jalań ayaq júretuǵın edi. «1984» televiziyalıq reklaması waqtına kelip, Appledıń rásmiy emes mádeniyatı onı básekileslerinen ajıratıp turatuǵın tiykarǵı ózgeshelik bolıp qaldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Deutschman |first=Alan |date=October 11, 2000 |title=The once and future Steve Jobs |url=http://www.salon.com/technology/books/2000/10/11/jobs_excerpt |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20101202183854/http://www.salon.com/technology/books/2000/10/11/jobs_excerpt |archive-date=December 2, 2010 |access-date=November 22, 2010 |website=[[Salon.com]]}}&lt;/ref&gt; Fortune jurnalınıń 2011-jılǵı esabına sáykes, bul kóp milletli korporaciyadan góre startapqa uqsas korporativ mádeniyatqa alıp keldi.&lt;ref name=&quot;Fortune1&quot;&gt;{{Cite news |last=Lashinsky |first=Adam |date=August 25, 2011 |title=How Apple works: inside the world's largest startup |work=[[Fortune (magazine)|Fortune]] |publisher=[[CNN]] |url=http://tech.fortune.cnn.com/2011/08/25/how-apple-works-inside-the-worlds-biggest-startup |url-status=dead |access-date=November 14, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111113121932/http://tech.fortune.cnn.com/2011/08/25/how-apple-works-inside-the-worlds-biggest-startup |archive-date=November 13, 2011}}&lt;/ref&gt; 2017-jılǵı intervyude Voznyak jaslıǵında Star Trek-ti kóriw hám Star Trek konvenciyalarına qatnasıwdıń Appledı birge qurıwǵa ilham bergenin atap ótti.&lt;ref&gt;[https://www.huffingtonpost.com/entry/interview-steve-wozniak-on-sci-fi-comic-books-and_us_58f7e86de4b081380af51897 Huffingtonpost Interview: Steve Wozniak on Sci-Fi, Comic Books, and How Star Trek Shaped the Future] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170918211621/http://www.huffingtonpost.com/entry/interview-steve-wozniak-on-sci-fi-comic-books-and_us_58f7e86de4b081380af51897 |date=September 18, 2017 }}. April 19, 2017.&lt;/ref&gt;

Kompaniya ósip, hár túrli pikirdegi bas atqarıwshı direktorlar tárepinen basqarılǵanlıqtan, ayırım ǵalaba xabar quralları onıń dáslepki ayrım ózgesheliklerin joytqanın aytıp ótti.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Murphy |first=Margi |date=2018-07-31 |title=Has the Apple brand really lost its bite? |url=https://www.smh.com.au/business/companies/has-the-apple-brand-really-lost-its-bite-20180731-p4zujl.html |access-date=2024-10-12 |website=The Sydney Morning Herald |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Levy |first=Steven |date=2022-05-06 |title=Apple Has Lost Its Soul. But Who Cares? |url=https://www.wired.com/story/plaintext-apple-soul-who-cares/ |access-date=2024-10-12 |magazine=Wired |language=en-US |issn=1059-1028}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2021-10-04 |title=A decade after Steve Jobs's death, has Apple lost its magic? |url=https://economictimes.indiatimes.com/magazines/panache/a-decade-after-steve-jobss-death-has-apple-lost-its-magic/articleshow/86753764.cms?from=mdr |access-date=2024-10-12 |work=The Economic Times |issn=0013-0389}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Shirky |first=Clay |date=2022-05-01 |title=Apple Inc., 'After Steve' |url=https://www.nytimes.com/2022/05/01/books/review/after-steve-tripp-mickle.html |access-date=2024-10-12 |website=[[The New York Times]]}}&lt;/ref&gt; Soǵan qaramastan, ol óziniń jeke qábiletlerdi hám joqarı sapanı qollap-quwatlaw reputaciyasın saqlap qaldı, bul bolsa talantlı xızmetkerlerdi, ásirese Djobs qaytıp kelgennen keyin, isenimli túrde tarttı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Haden |first=Jeff |date=2023-03-09 |title=27 Years Ago, Steve Jobs Said the Best Employees Focus on Content, Not Process. Research Shows He Was Right |url=https://www.inc.com/jeff-haden/27-years-ago-steve-jobs-said-best-employees-focus-on-content-not-process-workplace-research-shows-he-was-right.html |access-date=2024-10-13 |website=[[Inc. (magazine)|Inc.]]}}&lt;/ref&gt; Kóplegen Apple xızmetkerleri Djobs qatnaspaǵan joybarlardıń basqalarǵa qaraǵanda kóbirek waqıt alatuǵının bildirgen.&lt;ref name=&quot;cultofmacwork&quot;&gt;{{Cite web |last=Brownlee |first=John |date=July 7, 2010 |title=What It's Like To Work At Apple |url=http://www.cultofmac.com/what-its-like-to-work-at-apple |website=[[Cult of Mac]] |access-date=November 10, 2010 |archive-date=July 25, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110725052719/http://www.cultofmac.com/what-its-like-to-work-at-apple |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Apple Fellows baǵdarlaması xızmetkerlerge jeke kompyuterler tarawındaǵı ayrıqsha texnikalıq yamasa basshılıq úlesleri ushın sıylıqlar beredi. Alıwshılar qatarına Bill Atkinson,&lt;ref name=&quot;hertzfeld&quot;&gt;[[Andy Hertzfeld|Hertzfeld, Andy]]. [http://www.folklore.org/StoryView.py?project=Macintosh&amp;story=Credit_Where_Due.txt Credit Where Due] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140326024714/http://www.folklore.org/StoryView.py?project=Macintosh|date=March 26, 2014}}, ''Folklore.org'', January 1983. Retrieved May 26, 2006.&lt;/ref&gt; Stiv Kaps,&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Newton Hall of Fame! |url=https://msu.edu/~luckie/hallofame.htm |newspaper=Technology at Msu |date=August 7, 2015 |access-date=March 26, 2019 |archive-date=March 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190326202443/https://msu.edu/~luckie/hallofame.htm |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Rod Xolt,&lt;ref name=&quot;hertzfeld&quot; /&gt; Alan Key,&lt;ref name=&quot;yoyow&quot;&gt;Eisenhart, Mary. [http://www.yoyow.com/marye/mtstories/kawasaki.html Fighting Back For Mac] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170525081647/http://www.yoyow.com/marye/mtstories/kawasaki.html |date=May 25, 2017 }}, ''MicroTimes'', 1997. Retrieved May 26, 2006.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Andy Hertzfeld|Hertzfeld, Andy]]. [http://www.folklore.org/StoryView.py?project=Macintosh&amp;story=Leave_Of_Absence.txt Leave of Absence] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140326024714/http://www.folklore.org/StoryView.py?project=Macintosh|date=March 26, 2014}}, ''Folklore.org'', March 1984. Retrieved May 26, 2006.&lt;/ref&gt; Gay Kavasaki,&lt;ref name=&quot;yoyow&quot; /&gt;&lt;ref&gt;Kawakami, John. [http://www.mactech.com/articles/mactech/Vol.11/11.09/Sep95Newsbits/index.html Apple Taps Guy Kawasaki For Apple Fellows Program] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170903042644/http://www.mactech.com/articles/mactech/Vol.11/11.09/Sep95Newsbits/index.html|date=September 3, 2017}}, ''[[MacTech]]'', September 1995. Retrieved May 26, 2006.&lt;/ref&gt; Al Alkorn,&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Montfort |first=Nick |title=Wired 4.10: Spawn of Atari |url=https://www.wired.com/wired/archive/4.10/atari.html |access-date=March 5, 2017 |archive-date=November 3, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121103195502/http://www.wired.com/wired/archive/4.10/atari.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Don Norman,&lt;ref name=&quot;yoyow&quot; /&gt; Rich Peydj,&lt;ref name=&quot;hertzfeld&quot; /&gt; Stiv Voznyak,&lt;ref name=&quot;hertzfeld&quot; /&gt; hám Fil Shiller kiredi.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Phil Schiller advances to Apple Fellow |url=https://www.apple.com/newsroom/2020/08/phil-schiller-advances-to-apple-fellow |access-date=August 9, 2020 |website=Apple Newsroom |language=en-US |archive-date=August 8, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200808213814/https://www.apple.com/newsroom/2020/08/phil-schiller-advances-to-apple-fellow/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Djobs xızmetkerlerdiń óz tarawınan tısqarı funkciyalarǵa tartılmaytuǵın qánigeler bolıwın maqset etken. Mısalı, Ron Djonson — 2011-jıldıń 1-noyabrine shekem Usaqlap satıw operaciyaları boyınsha bas vice-prezident — dúkan ornın tańlaw, dúkanda xızmet kórsetiw hám dúkan dúzilisine juwapker bolǵan, biraq óz dúkanlarındaǵı tovar qorına baqlaw júrgizbegen. Bul jumıstı jetkerip beriw sistemasın basqarıw tájiriybesine iye bolǵan Tim Kuk ámelge asırǵan.&lt;ref name=&quot;Lashinsky2011&quot;&gt;{{Cite news |last=Lashinsky |first=Adam |title=How Apple works: Inside the world's biggest startup – Fortune Tech |publisher=Tech.fortune.cnn.com |url=http://tech.fortune.cnn.com/2011/08/25/how-apple-works-inside-the-worlds-biggest-startup |url-status=dead |access-date=December 24, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120102064844/http://tech.fortune.cnn.com/2011/08/25/how-apple-works-inside-the-worlds-biggest-startup |archive-date=January 2, 2012}}&lt;/ref&gt; Apple juwapkershilikti qatań túrde ámelge asırıwı menen belgili. Hár bir joybardıń Apple jargonında «tikkeley juwapker adam» yamasa «DRI» bar.&lt;ref name=&quot;Fortune1&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last1=Lichty |first1=Ron |title=Managing the Unmanageable: Rules, Tools, and Insights for Managing Software |last2=Mantle |first2=Mickey |page=207}}&lt;/ref&gt; Basqa iri AQSH kompaniyalarınan ayırmashılıǵı, Apple basshılar ushın basqa bas atqarıwshı direktorlar paydalanatuǵın golf klubları yamasa kompaniya samolyotinen jeke paydalanıw sıyaqlı qosımsha tólemlerdi óz ishine almaytuǵın salıstırmalı túrde ápiwayı kompensaciya siyasatın usınadı. Kompaniya ádette hár eki jılda bir ret basshılarǵa akciya opcionların beredi.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=December 27, 2012 |title=Apple CEO gets modest 2012 pay after huge 2011 |url=http://www.ctvnews.ca/sci-tech/apple-ceo-gets-modest-2012-pay-after-huge-2011-1.1092906 |access-date=December 27, 2012 |archive-date=June 27, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230627232805/https://www.ctvnews.ca/sci-tech/apple-ceo-gets-modest-2012-pay-after-huge-2011-1.1092906 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

2015-jılı Apple kompaniyasında 110,000 tolıq shtatlı xızmetker bolǵan. Keyingi jılı bul san 116,000 ǵa jetken, bul aytarlıqtay jumısqa alıw páseyiwin kórsetedi, tiykarınan birinshi ret túsimniń tómenlewine baylanıslı. Apple óz xızmetkerleriniń neshewi usaqlap satıwda isleytuǵının anıq kórsetpeydi, biraq 2014-jılǵı SEC esabatında xızmetkerler bazasınıń shama menen yarımı ekenligi aytılǵan.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Leswing |first=Kif |date=October 27, 2016 |title=Apple added only 6,000 people last year – its slowest growth since 2009 |url=http://nordic.businessinsider.com/apple-hired-only-6000-people-fin-fy-2016-2016-10 |access-date=May 29, 2017 |website=[[Business Insider]] |archive-date=September 26, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180926130646/https://nordic.businessinsider.com/apple-hired-only-6000-people-fin-fy-2016-2016-10 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2017-jıldıń sentyabr ayında Apple 123,000 nan aslam tolıq shtatlı xızmetkeri bar ekenligin járiyaladı.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=November 3, 2017 |title=BRIEF-Apple says had 123,000 full-time employees as of Sept. 30 |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/article/brief-apple-says-had-123000-full-time-em/brief-apple-says-had-123000-full-time-employees-as-of-sept-30-idUSFWN1N914R |access-date=November 9, 2017 |archive-date=July 13, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230713025416/https://www.reuters.com/article/brief-apple-says-had-123000-full-time-em/brief-apple-says-had-123000-full-time-employees-as-of-sept-30-idUSFWN1N914R |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Apple kúshli korporativ qupıyalıq mádeniyatına iye hám Milliy qáwipsizlik agentligi, Federallıq tergew byurosı hám AQSH Qupıya xızmetinen kadrlar jıynaytuǵın informaciya aǵıp ketiwine qarsı Global qáwipsizlik komandasına iye.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Turton |first=William |date=June 20, 2017 |title=Leaked recording: Inside Apple's global war on leakers |url=https://theoutline.com/post/1766/leaked-recording-inside-apple-s-global-war-on-leakers |access-date=June 20, 2017 |website=[[The Outline (website)|The Outline]] |archive-date=September 20, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230920003844/https://theoutline.com/post/1766/leaked-recording-inside-apple-s-global-war-on-leakers |url-status=live}}; {{Cite web |first=Dani |last=Deahl |title=Internal Apple presentation on how to handle leaks gets leaked |url=https://www.theverge.com/2017/6/20/15837522/apple-internal-presentation-leaks |website=[[The Verge]] |date=June 20, 2017 |access-date=June 20, 2017 |archive-date=July 13, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230713023601/https://www.theverge.com/2017/6/20/15837522/apple-internal-presentation-leaks |url-status=live}}; {{Cite web |first=Benjamin |last=Mayo |title=Report details Apple's efforts to increase product secrecy, more leaks from Apple campus than supply chain in 2016 |url=https://9to5mac.com/2017/06/20/apple-product-secrecy-leaks-leaked-meeting |website=[[9to5Mac]] |date=June 20, 2017 |access-date=June 20, 2017 |archive-date=June 20, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170620225032/https://9to5mac.com/2017/06/20/apple-product-secrecy-leaks-leaked-meeting/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2017-jıldıń dekabr ayında Glassdoor Appledıń jumıs islew ushın 48-orındaǵı eń jaqsı orın ekenligin málimledi. Kompaniya dáslep 2009-jılı 19-orınǵa kirgen, 2012-jılı 10-orınǵa shekem kóterilgen hám keyingi jıllarda tómenlep barǵan.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Lovejoy |first=Ben |date=December 6, 2017 |title=Facebook named Glassdoor's 'best place to work' as Apple falls 48 places to No. 84 |url=https://9to5mac.com/2017/12/06/apple-glassdoor-rating-2017-2018 |access-date=December 14, 2017 |website=[[9to5Mac]] |archive-date=December 15, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171215110749/https://9to5mac.com/2017/12/06/apple-glassdoor-rating-2017-2018/ |url-status=live}}; {{Cite web |first=Joe |last=Rossignol |title=Apple Plummets to Lowest Ranking Ever in Glassdoor's Annual List of Best Places to Work |url=https://www.macrumors.com/2017/12/06/apple-drops-on-best-of-glassdoor |website=[[MacRumors]] |date=December 6, 2017 |access-date=December 14, 2017 |archive-date=December 15, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171215053427/https://www.macrumors.com/2017/12/06/apple-drops-on-best-of-glassdoor/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2023-jılı Bloomberg tiń Mark Gurman Appledıń Izertlew dizayn toparı (XDG) bar ekenligin ashtı, ol Apple Watch qa glyukozanı baqlaw funkciyasın qosıw ústinde jumıs alıp barǵan. Gurman XDG dı Alphabet tiń X «ay túsiretuǵın zavodı» menen salıstırdı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Gurman |first=Mark |author-link=Mark Gurman (journalist) |date=February 26, 2023 |title=Apple's Secret 'XDG' Team Is Working on More Than Just a Glucose Monitor |language=en |work=Bloomberg.com |url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-02-26/apple-aapl-exploratory-design-group-xdg-no-prick-glucose-tracker |access-date=February 28, 2023 |archive-date=February 28, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230228003203/https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-02-26/apple-aapl-exploratory-design-group-xdg-no-prick-glucose-tracker |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Keńseler ===
Apple Inc. kompaniyasınıń dúnya júzilik korporativ bas keńsesi Kaliforniyanıń Silikon oypatlıǵınıń ortasında, Kupertino qalasında jaylasqan Apple Park te ornalasqan. Bul jer átirapı bir mil (1.6 km) bolǵan úlken dóńgelek jer ústi imaratı. Imarat 2017-jıldıń aprel ayında ashılǵan hám 12,000 nan aslam xızmetkerdi jumıs penen támiyinleydi. Apple diń teń tiykarshısı Stiv Djobs Apple Park tiń biznes parkinen góre tábiyat qorǵawxanasına uqsawın qáledi hám 2011-jıldıń iyun ayında óziniń qaytıs bolıwınan aldınǵı aqırǵı jámiyetlik sózinde usı usınıstı beriw ushın Kupertino qala keńesine jeke ózi keldi.
[[File:Apple Headquarters in Cupertino.jpg|thumb|Dáslepki Apple Campus tiń kóshe mákan jayı: 1 Infinite Loop, Sunnyvale, California.]]
Apple sonday-aq Apple Campus ten (1 Infinite Loop mákan jayı menen de belgili) jumıs alıp baradı. Bul Kupertinoda jaylasqan altı imarattan ibarat kompleks bolıp, ulıwma maydanı 850,000 kvadrat fut (79,000 m²) di quraydı hám Apple Park ten shama menen 1 mil (1.6 km) qubla-batısta jaylasqan.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Simonson |first=Sharon |date=October 2, 2005 |title=Apple gobbles up Cupertino office space |url=http://sanjose.bizjournals.com/sanjose/stories/2005/10/03/story4.html |access-date=July 31, 2006 |archive-date=August 11, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100811164932/http://sanjose.bizjournals.com/sanjose/stories/2005/10/03/story4.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Apple Campus 1993-jılı ashılǵannan baslap 2017-jılı Apple Park ashılǵanǵa shekem kompaniyanıń bas keńsesi bolǵan. 1–6 Infinite Loop mákan jayında jaylasqan imaratlar oraylıq jasıl maydan átirapında dóńgelek formada jaylasqan bolıp, bul dizayn universitet dizaynına uqsas.

Apple Park hám Apple Campus ten tısqarı, Apple Kupertino qalası boylap jaylasqan qosımsha otız keńse imaratın iyeleydi. Buǵan aldınǵı úsh bas keńse de kiredi: 1977-jıldan 1978-jılǵa shekem Stephens Creek Three, 1978-jıldan 1982-jılǵa shekem Bandley One hám 1982-jıldan 1993-jılǵa shekem Mariani One.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Steeber |first=Michael |date=November 13, 2017 |title=Before the spaceship: A look back at the previous campuses that Apple called home |url=https://9to5mac.com/2017/11/13/apple-original-campus-headquarters |access-date=January 7, 2022 |website=9to5Mac |language=en-US |archive-date=January 8, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220108225101/https://9to5mac.com/2017/11/13/apple-original-campus-headquarters/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ulıwma alǵanda, Apple qaladaǵı bar bolǵan keńse maydanınıń derlik 40% in iyeleydi.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Simonson |first=Sharon |date=September 30, 2005 |title=Apple gobbles up Cupertino office space |url=http://sanjose.bizjournals.com/sanjose/stories/2005/10/03/story4.html?page=1 |access-date=May 11, 2010 |website=San Jose Business Journal |archive-date=March 20, 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060320204822/http://sanjose.bizjournals.com/sanjose/stories/2005/10/03/story4.html?page=1 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Apple kompaniyasınıń Evropa, Orta Shıǵıs hám Afrika (EMEA) boyınsha bas keńsesi Irlandiyanıń qublasında jaylasqan Kork qalasındaǵı Hollyhill kampusında ornalasqan.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Shead |first=Sam |title=We went to see Apple's European HQ in Ireland — here's what we found |url=https://www.businessinsider.com/apples-growing-irish-empire-in-pictures-2016-2 |access-date=January 7, 2022 |website=Business Insider |language=en-US |archive-date=January 7, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220107223809/https://www.businessinsider.com/apples-growing-irish-empire-in-pictures-2016-2 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 1980-jılı ashılǵan bul orayda 5,500 adam jumıs isleydi hám ol Apple kompaniyasınıń AQSHtan tısqarıdaǵı birinshi ornı bolǵan.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=October 6, 2011 |title=Irish Examiner Article |url=http://www.irishexaminer.com/ireland/kfgbsnsnmhoj/rss2 |access-date=April 21, 2012 |website=[[Irish Examiner]] |archive-date=July 11, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120711192309/http://www.irishexaminer.com/ireland/kfgbsnsnmhoj/rss2/ |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Appledıń xalıqaralıq satıw hám tarqatıw bólimleri Korktegi usı kampustan jumıs alıp baradı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Bloomberg Businessweek Profile of Apple Sales International |url=http://investing.businessweek.com/research/stocks/private/snapshot.asp?privcapId=26016763l |archive-url=https://web.archive.org/web/20130501232104/http://investing.businessweek.com/research/stocks/private/snapshot.asp?privcapId=26016763l |url-status=dead |archive-date=May 1, 2013 |access-date=April 18, 2012 |website=[[Bloomberg Businessweek]]}}{{Verify source|date=November 2017}}; {{Cite web |title=Apple's Irish website with contact information for Apple Distribution International at Cork |url=https://www.apple.com/ie/contact |access-date=April 18, 2012 |website=[[Apple.com]] |archive-date=April 14, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120414024251/http://www.apple.com/ie/contact/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Apple kompaniyasınıń Texas shtatınıń Ostin qalası janında eki kampusı bar: 2014-jılı ashılǵan 216,000 kvadrat futlıq (20,100 m²) kampusta Apple kremniyi ústinde jumıs alıp baratuǵın&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Goel |first=Vindu |date=November 20, 2016 |title=How Apple Empowers, and Employs, the American Working Class |url=https://www.nytimes.com/2016/11/21/technology/how-apple-empowers-and-employs-the-american-working-class.html |url-access=limited |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220101/https://www.nytimes.com/2016/11/21/technology/how-apple-empowers-and-employs-the-american-working-class.html |archive-date=January 1, 2022 |access-date=July 14, 2017 |website=[[The New York Times]]}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt; 500 injener jumıs isleydi hám 2021-jılı ashılǵan 1.1 million kvadrat futlıq (100,000 m²) kampusta 6,000 adam texnikalıq qollap-quwatlaw, jetkerip beriw sistemasın basqarıw, onlayn dúkan mazmunın saylaw hám Apple Maps maǵlıwmatların basqarıw boyınsha jumıs alıp baradı. Kompaniyanıń sonday-aq Bolder (Kolorado), Kalver-Siti (Kaliforniya), Gercliya (Izrail), London, Nyu-York, Pittsburg, San-Diego hám Sietlde de bir neshe júzlegen adamdı jumıs penen támiyinleytuǵın basqa da orınları bar.&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=Tsang |first1=Amie |last2=Satariano |first2=Adam |date=December 13, 2018 |title=Apple to Add $1 Billion Campus in Austin, Tex., in Broad U.S. Hiring Push |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2018/12/13/business/apple-austin-campus.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=January 7, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181213121245/https://www.nytimes.com/2018/12/13/business/apple-austin-campus.html |archive-date=December 13, 2018 |issn=0362-4331}}; {{Cite news |title=Apple CEO Tim Cook to inaugurate new Israeli headquarters next week |url=http://www.jpost.com/Israel-News/New-Tech/Apple-CEO-Tim-Cook-to-inaugurate-new-Israeli-headquarters-next-week-390866 |access-date=February 12, 2015 |website=[[The Jerusalem Post]] |archive-date=June 27, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230627235000/https://www.jpost.com/Israel-News/New-Tech/Apple-CEO-Tim-Cook-to-inaugurate-new-Israeli-headquarters-next-week-390866 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Sud isleri ===
Apple óz jumısın baslaǵannan berli hár túrli huqıqıy processler hám talaplarǵa qatnasıp kelgen.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Federal Court Cases Involving Apple, Inc |url=https://www.docketalarm.com/cases/AllNaturesOfSuit/Apple%2C%20Inc. |access-date=May 10, 2014 |publisher=Docket Alarm, Inc. |archive-date=July 6, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140706223129/https://www.docketalarm.com/cases/AllNaturesOfSuit/Apple%2C%20Inc./ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ásirese, Apple óziniń intellektual múlk huqıqların belsendi hám qatań túrde qorǵaytuǵını menen tanılǵan hám bunı ózi de járiyalaydı. Sud isleriniń ayırım mısalları - Apple Samsung qa qarsı, Apple Microsoft ke qarsı, Motorola Mobility Apple Inc. ke qarsı hám Apple Corps Apple Computer ge qarsı shaǵımlar. Sonday-aq, Apple kóp márte intellektual múlk huqıqların buzǵanı ushın ayıplanıwlarǵa qarsı ózin qorǵawǵa májbúr bolǵan. Olardıń kópshiligi sudlar tárepinen patent trolleri dep atalatuǵın qabıq kompaniyalar sıpatında biykar etilgen, sebebi nızamda kórsetilgen patentlerdiń haqıyqıy qollanılǵanına hesh qanday dálil tabılmaǵan.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Mullin |first=Joe |date=January 26, 2016 |title=Patent troll VirnetX wants jury to give it a half-billion dollars of Apple's cash |url=https://arstechnica.com/tech-policy/2016/01/virnetx-kicks-off-final-massive-patent-trolling-attempt-vs-apple |access-date=March 23, 2017 |website=[[Ars Technica]] |archive-date=March 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324173704/https://arstechnica.com/tech-policy/2016/01/virnetx-kicks-off-final-massive-patent-trolling-attempt-vs-apple/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2016-jıldıń 21-dekabrinde Nokia AQSH hám Germaniyada Appleǵa qarsı sud isin qozǵaǵanın járiyaladı. Bunda Nokia Apple ónimleriniń Nokia patentlerin buzıp atırǵanında ayıplaǵan.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Novet |first=Jordan |date=December 21, 2016 |title=Nokia sues Apple for patent infringement in the U.S. and Germany |url=https://venturebeat.com/2016/12/21/nokia-sues-apple-for-patent-infringement-in-the-u-s-and-germany |access-date=March 23, 2017 |website=[[VentureBeat]] |archive-date=May 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170511194947/https://venturebeat.com/2016/12/21/nokia-sues-apple-for-patent-infringement-in-the-u-s-and-germany/ |url-status=live}}; {{Cite news |last=Swartz |first=Jon |date=December 21, 2016 |title=Nokia sues Apple for patent infringement |work=[[USA Today]] |url=https://www.usatoday.com/story/tech/2016/12/21/nokia-sues-apple-patent-infringement/95709378 |access-date=March 23, 2017 |archive-date=May 25, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525081228/https://www.usatoday.com/story/tech/2016/12/21/nokia-sues-apple-patent-infringement/95709378/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Eń sońǵı waqıtta, 2017-jıldıń noyabr ayında, Amerika Qurama Shtatları Xalıqaralıq Sawda Komissiyası Apple kompaniyasınıń aralıqtan basqarıw texnologiyasına baylanıslı patent buzıwshılıq ayıplawları boyınsha tergew baslaǵanın járiyaladı; aralıqtan basqarıw programmalıq támiynatın islep shıǵaratuǵın Aqua Connect kompaniyası Apple óziniń eki patentin buzǵanında ayıpladı.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Orlowski |first=Andrew |date=November 15, 2017 |title=US trade cops agree to investigate Apple's 'embrace and extend |url=https://www.theregister.co.uk/2017/11/15/trade_cops_probe_apples_embrace_nextend |access-date=November 16, 2017 |website=[[The Register]] |archive-date=November 15, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171115212535/https://www.theregister.co.uk/2017/11/15/trade_cops_probe_apples_embrace_nextend/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Epic Games kompaniyası 2020-jıldıń avgust ayında Appleǵa qarsı AQSHtıń Arqa Kaliforniya rayonlıq sudında shaǵım qozǵadı. Bul shaǵım Appledıń iOS App Store daǵı is-háreketlerine baylanıslı edi.

2022-jıldıń yanvar ayında Ericsson kompaniyası 5G texnologiyası ushın royalti tólewge baylanıslı Appleǵa qarsı sud isin qozǵadı.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Mukherjee |first=Supantha |date=January 18, 2022 |title=Ericsson sues Apple again over 5G patent licensing |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/technology/ericsson-sues-apple-again-over-5g-patent-licensing-2022-01-18 |access-date=January 18, 2022 |archive-date=January 18, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220118112833/https://www.reuters.com/technology/ericsson-sues-apple-again-over-5g-patent-licensing-2022-01-18/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2024-jıldıń 24-iyun kúni Evropa Komissiyası Appledı «programma baǵdarlamashılarınıń tutınıwshılardı alternativ kanallarǵa usınıslar hám kontent ushın erkin baǵdarlawına» tosqınlıq qılıp, Cifrlı bazarlar haqqındaǵı nızamdı buzǵanı ushın ayıpladı.&lt;ref&gt;{{cite news| last= Brodkin| first= Jon| date= June 24, 2024| title= EU says Apple violated app developers' rights, could be fined 10% of revenue| url= https://arstechnica.com/tech-policy/2024/06/eu-says-apple-violated-app-developers-rights-could-be-fined-10-of-revenue/| work= arstechnica| access-date= June 25, 2024}}&lt;/ref&gt; 2025-jıldıń aprel ayında Apple ayıplı dep tabıldı hám Cifrlı bazarlar haqqındaǵı nızamdı buzǵanı ushın 500 million evro (570 million dollar) ayıp pul tólewge húkim shıǵarıldı.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EU Commission fines Apple, Meta over digital law breaches – DW – 04/23/2025 |url=https://www.dw.com/en/eu-commission-fines-apple-meta-over-digital-law-breaches/a-72317692 |access-date=2025-04-23 |website=dw.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

==Derekler==
{{Derekler}}
__BÖLİDİMÖNDEMEW__
[[Kategoriya:Apple Inc.]]</text>
      <sha1>mi5s5rok493fyvk6v24mxwqh4wr1emc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tehran</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3235</id>
    <revision>
      <id>125214</id>
      <parentid>70459</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T19:05:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ČarnaruskiVoin</username>
        <id>10208</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ČarnaruskiVoin atlı paydalanıwshı [[Tegeran]] betin [[Tehran]] betine kóshirdi: Tegeran bul orısshadan</comment>
      <origin>70459</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1635" sha1="di6l8t892zrjao3m0u5swje0018slwo" xml:space="preserve">[[File:Tehran skyline 2006.jpg|thumb|250px]]

'''Tehran'''- ({{lang-fa|تهران}}) Irannıń paytaxtı. Xalqı 7,088,287 mln. Tehran Irannıń  siyasiy, ekonomikaliq hám mádeniy, transport hám sawda orayı.

== Аtınıń kelip shıǵıwı ==
''Тeһrаn'' аtaması «Top», «аs» mánisin аńlatıwshı &lt;big&gt;ته&lt;/big&gt; (''тәһ'') hám «тау бите» mánisin ańlatıwshı &lt;big&gt;ران&lt;/big&gt; (''ран'') sózlerinen payda bolǵan. Theran atı Taxtapul sózinen kelip shıqqan. Sonday qılıp, ''Тehran'' sózi &quot;Taw bite аstındа&quot; ornalasqan dep aytıwǵa boladı. Qala [[Тоshаl]] tawına jaqın jaylasqan&lt;ref name=&quot;tehran-537&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.tehran.ir/Default.aspx?tabid=537|language=en-US|bet= تاريخچه تهران}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==
== Хalqı ==
[[Image:Elahiyeh.jpg|thumb|275px|]]
[[XVIII ásir]]de Тehrаnnıń хаlıq sаnı 100 mıń adamdı quraǵan. Xаlıq sаnı [[XX ásir]]de: 
{| border=&quot;0&quot; align=&quot;center&quot; rules=&quot;all&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;border: 1px solid #999; text-align: center; background-color:#FFFFFF; margin-left: auto; margin-right: auto&quot;
|+ '''Тehrannıń хalıq sаnınıń tariyxı'''
|-----
|
! [[1891]]
! [[1922]]
! [[1932]]
! [[1956]]
! [[1966]]
! [[1980]]
! [[1986]]
! [[1991]]
|-----
! style=&quot;text-align: left&quot; | Xalıq
| {{formatnum:160,000}}
| {{formatnum:210,000}}
| {{formatnum:249,504}}
| {{formatnum:1,512,082}}
| {{formatnum:2,719,730}}
| {{formatnum:5,361,335}}
| {{formatnum:6,042,584}}
| {{formatnum:6,475,527}}
|-----
|}    

== Siltemeler ==
&lt;references/&gt;

{{Aziya Paytaxtları}}

[[Kategoriya:Paytaxtlar]]
[[Kategoriya:Iran qalaları‎]]</text>
      <sha1>di6l8t892zrjao3m0u5swje0018slwo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Áhwaz</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4033</id>
    <revision>
      <id>125209</id>
      <parentid>115637</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T19:04:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ČarnaruskiVoin</username>
        <id>10208</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ČarnaruskiVoin atlı paydalanıwshı [[Axvaz]] betin [[Áhwaz]] betine kóshirdi</comment>
      <origin>115637</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="610" sha1="r30iu67c3f6yynh798rxzzh76e5uzfc" xml:space="preserve">'''Axvaz''' — [[Iran]]nıń qubla-batısında jaylasqan qala, [[Kuzestan wálayatı|Kuzestan]] wálayatı orayı. Korun dáryası boyındagi port, neft shıǵarılatuǵın iri kánler orayı. Xalqı sanı 580 mıń adam (1986). Tehranǵa baratuǵın neft quwırı Axvaz arqalı ótken. Tóqımashılıq, polat prokatı kárxanaları, universitetler bar. Zergerlik buyımları islep shiǵarıladı. 

== Gallereya==
&lt;gallery class=&quot;center&quot;&gt;
Iran - Khuzestan - Ahvaz - White Bridge &amp; Karoon River.jpg
Ahvaz White Bridge1.jpg
&lt;/gallery&gt;   

{{shala}} 

[[Kategoriya:Iran qalaları]]

== Derekler ==
{{derekler}}</text>
      <sha1>r30iu67c3f6yynh798rxzzh76e5uzfc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125213</id>
      <parentid>125209</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T19:05:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ČarnaruskiVoin</username>
        <id>10208</id>
      </contributor>
      <origin>125213</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="593" sha1="9rwcbb31ct0l35l2f9ym8luupsf8fih" xml:space="preserve">'''Áhwaz''' — [[Iran]]nıń qubla-batısında jaylasqan qala, [[Xuzıstan wálayatı]] orayı. Korun dáryası boyındagi port, neft shıǵarılatuǵın iri kánler orayı. Xalqı sanı 580 mıń adam (1986). Tehranǵa baratuǵın neft quwırı Áhwaz arqalı ótken. Tóqımashılıq, polat prokatı kárxanaları, universitetler bar. Zergerlik buyımları islep shiǵarıladı. 

== Gallereya==
&lt;gallery class=&quot;center&quot;&gt;
Iran - Khuzestan - Ahvaz - White Bridge &amp; Karoon River.jpg
Ahvaz White Bridge1.jpg
&lt;/gallery&gt;   

{{shala}} 

[[Kategoriya:Iran qalaları]]

== Derekler ==
{{derekler}}</text>
      <sha1>9rwcbb31ct0l35l2f9ym8luupsf8fih</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Paydalanıwshı talqılawı:Tulsi</title>
    <ns>3</ns>
    <id>6044</id>
    <revision>
      <id>125255</id>
      <parentid>45639</parentid>
      <timestamp>2025-07-08T10:34:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>WMFOffice</username>
        <id>5140</id>
      </contributor>
      <comment>This user has been globally banned</comment>
      <origin>125255</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="784" sha1="td0h2lt34ya6f86fqjpu6f2rec128f5" xml:space="preserve">__NOINDEX__ &lt;table style=&quot;border: 1px solid #aaa; margin: 4px 10%; border-collapse: collapse; background: #f9f9f9;&quot; class=&quot;plainlinks&quot; role=&quot;presentation&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td style=&quot;border:none; padding:2px 0 2px 0.9em;&quot;&gt;[[File:Wikimedia Foundation logo - vertical.svg|45px|alt=Wikimedia Foundation Logo]]&lt;/td&gt;&lt;td style=&quot;border:none; padding: 0.25em 0.9em; text-align:center;&quot;&gt;'''Consistent with the Terms of Use, {{#ifexpr:floor({{NAMESPACENUMBER}}/2)=1|{{BASEPAGENAME}}|this user}} has been banned by the Wikimedia Foundation from editing Wikimedia sites.''' &lt;br /&gt; Please address any questions to ca[[File:At sign.svg|x15px|middle|link=|alt=@]]wikimedia.org.&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt; {{#ifeq:{{NAMESPACENUMBER}}|3|[[Category:Opted-out of message delivery]]}}[[Category:Wikimedians banned by the WMF]]</text>
      <sha1>td0h2lt34ya6f86fqjpu6f2rec128f5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikipedia:Bot dárejesin soranıw</title>
    <ns>4</ns>
    <id>6158</id>
    <revision>
      <id>125250</id>
      <parentid>124705</parentid>
      <timestamp>2025-07-08T06:12:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Leaderboard</username>
        <id>13320</id>
      </contributor>
      <comment>new request</comment>
      <origin>125250</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4659" sha1="0cw19bg9g5rq2zsxm6lzhvrm2bgkicc" xml:space="preserve">{{Qısqartpa|[[WP:BDS]]}}
[[Wikipedia]]da janlı paydalanıwshılardan tısqarı [[Wikipedia:Botlar|botlar]] da redaktorlaw isleydi. Olar qolda isleniwi kóp waqıt talap etetuǵın bir túrdegi ózgerislerdi ámelge asıradı. Bunday ózgerislerge interwikiler qoyıw/ózgertiriw, toparlastırıw, bir tipdegi betler jaratıw kiredi.
{{Arxivler|
:* [[/Arxiv 2008-2011|Arxiv 2008-2011]]
}}

== Bot statusın alıw ushın mısal ==
&lt;pre&gt;
== [[Paydalanıwshı:Bot esabı|Bot esabı]] ==
Kommentariy
==== Qollap-quwatlawshı / Support ====
# {{Qollayman}} Kommentariy.  ~~~~

==== Qarsı / Oppose ====
# {{Qarsıman}} Kommentariy.  ~~~~
====  Nátiyje / Result ====
&lt;/pre&gt;

== Bot statusın soranıw ushın ótinishler ==
== [[Paydalanıwshı:Leaderbot|Leaderbot]] ==
Hi, I'm the operator of Leaderbot, which runs [[metawiki:Global reminder bot]] that reminds users when their temporary rights (like sysop) are due to expire. It is not clear to me whether I require explicit approval for this wiki and hence asking you here. I tried reading the bot page but Google Translate seemed to struggle with translating the page, so apologies if I have gotten something wrong. Thanks in advance, and please ping me in a response. [[Paydalanıwshı:Leaderboard|Leaderboard]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Leaderboard|talqılaw]]) 06:12, 2025 j. iyuldıń 8 (UTC)
==== Qollap-quwatlawshı / Support ====

==== Qarsı / Oppose ====

====  Nátiyje / Result ====

=== [[Paydalanıwshı:JigildikBot|JigildikBot]] ===
{{jańabot|JigildikBot}}
'''Bot iyesi''': {{userlinks-rights|Janabaevazizbek}}

'''Bot funkciyaları''': Betlerge tiykarǵı ózgerislerdi kirgiziw, betlerdegi orfografiyalıq qátelerdi dúzetiw, maqalalardı stillik jaqtan birdey qılıw hám t.b. soǵan usas wazıypalar.

'''Avtomatikalıq yaki qolda''': avtomatikalıq

'''[[Programmalastırıw tili|Programmalastırıw til(ler)i]]''': [[WP:AWB|AWB]] (házirshe)

'''Tolıǵıraq:''' Xalıq (paydalanıwshılar) arasında mına sózdiń durıs jazılıwı usınday shıǵar dep jazılǵan, biraq [[Qaraqalpaq tiliniń orfografiyalıq sózligi (2020)|orfografiyalıq sózlik]]ti ashqanda jazılıwı basqasha bolǵan sózler kaa.wiki saytında oǵada kóp. Solardan, muzika (durısı muzıka), wáláyat/wáláyát (durısı wálayat) taǵı basqa. Burınǵı imlalarda jazılǵan sózler de kóp ushırasadı.

Taǵı maqalalardıń ishki dúzilisin de stillik jaqtan birdey qılıp standartlastırıw lazım, mısalı, biz Sırtqı siltemeler retinde alıp júrgen punkt burınǵı paydalanıwshılar tárepinen Siltemeler formasında alınǵan.

Maqalalardıń birazında derek beriw .&lt;/ref&gt; formasında qollanılǵan (durısı &lt;/ref.). Úlgilerdegi inglis tilindegi parametrlerdi qaraqalpaqshalastırıw t.b.

Usı sıyaqlı kóplegen mayda jumıslardı islew maqsetinde [[Paydalanıwshı:JigildikBot|JigildikBot]]qa bot bayraǵın alıw ushın dawıs beriwińizdi soranaman. --[[Paydalanıwshı:Janabaevazizbek|Janabaevazizbek]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Janabaevazizbek|talqılaw]]) 09:45, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)

:Qollayman. [[Arnawlı:Paydalanıwshı úlesi/213.230.86.20|213.230.86.20]] 10:00, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
::Qollayman [[Arnawlı:Paydalanıwshı úlesi/185.139.139.222|185.139.139.222]] 15:24, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)

==== Qollap-quwatlawshı / Support ====
# {{Qollayman}} - [[Paydalanıwshı:Qarahat|Qarahat]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Qarahat|talqılaw]]) 10:31, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} - [[Paydalanıwshı:Inosham|Inosham]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Inosham|talqılaw]]) 09:54, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} - [[Paydalanıwshı:Rabiga Shabatova|Rabiga Shabatova]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Rabiga Shabatova|talqılaw]]) 10:07, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} - [[Paydalanıwshı:Srajatdin Usnatdinov|Srajatdin Usnatdinov]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Srajatdin Usnatdinov|talqılaw]]) 11:00, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} - [[Paydalanıwshı:Yusupov Maxset 7|Yusupov Maxset 7]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Yusupov Maxset 7|Yusupov Maxset 7|talqılaw]])
# {{Qollayman}} -[[Paydalanıwshı:Kuwanishbek|Kuwanishbek]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Kuwanishbek|talqılaw]]) 22:03, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} [[Paydalanıwshı:Gozzalina|Gozzalina]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Gozzalina|talqılaw]]) 18:34, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} [[Paydalanıwshı:Bekan88|Bekan88]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Bekan88|talqılaw]]) 19:54, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
==== Qarsı / Oppose ====
# {{Qarsıman}} - 

==== Biytárepler  ====
# {{Biytáreppen}} - 

==== Nátiyje ====</text>
      <sha1>0cw19bg9g5rq2zsxm6lzhvrm2bgkicc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125253</id>
      <parentid>125250</parentid>
      <timestamp>2025-07-08T06:18:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JigildikBot</username>
        <id>14033</id>
      </contributor>
      <comment>/* Leaderbot */ Juwap beriw</comment>
      <origin>125253</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4881" sha1="g1teonkzaubk8x8xmmiuzcaaaqmooht" xml:space="preserve">{{Qısqartpa|[[WP:BDS]]}}
[[Wikipedia]]da janlı paydalanıwshılardan tısqarı [[Wikipedia:Botlar|botlar]] da redaktorlaw isleydi. Olar qolda isleniwi kóp waqıt talap etetuǵın bir túrdegi ózgerislerdi ámelge asıradı. Bunday ózgerislerge interwikiler qoyıw/ózgertiriw, toparlastırıw, bir tipdegi betler jaratıw kiredi.
{{Arxivler|
:* [[/Arxiv 2008-2011|Arxiv 2008-2011]]
}}

== Bot statusın alıw ushın mısal ==
&lt;pre&gt;
== [[Paydalanıwshı:Bot esabı|Bot esabı]] ==
Kommentariy
==== Qollap-quwatlawshı / Support ====
# {{Qollayman}} Kommentariy.  ~~~~

==== Qarsı / Oppose ====
# {{Qarsıman}} Kommentariy.  ~~~~
====  Nátiyje / Result ====
&lt;/pre&gt;

== Bot statusın soranıw ushın ótinishler ==
== [[Paydalanıwshı:Leaderbot|Leaderbot]] ==
Hi, I'm the operator of Leaderbot, which runs [[metawiki:Global reminder bot]] that reminds users when their temporary rights (like sysop) are due to expire. It is not clear to me whether I require explicit approval for this wiki and hence asking you here. I tried reading the bot page but Google Translate seemed to struggle with translating the page, so apologies if I have gotten something wrong. Thanks in advance, and please ping me in a response. [[Paydalanıwshı:Leaderboard|Leaderboard]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Leaderboard|talqılaw]]) 06:12, 2025 j. iyuldıń 8 (UTC)

:@[[Paydalanıwshı:Leaderboard|Leaderboard]], hi! How long before does it remind you? [[Paydalanıwshı:JigildikBot|JigildikBot]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:JigildikBot|talqılaw]]) 06:18, 2025 j. iyuldıń 8 (UTC)

==== Qollap-quwatlawshı / Support ====

==== Qarsı / Oppose ====

====  Nátiyje / Result ====

=== [[Paydalanıwshı:JigildikBot|JigildikBot]] ===
{{jańabot|JigildikBot}}
'''Bot iyesi''': {{userlinks-rights|Janabaevazizbek}}

'''Bot funkciyaları''': Betlerge tiykarǵı ózgerislerdi kirgiziw, betlerdegi orfografiyalıq qátelerdi dúzetiw, maqalalardı stillik jaqtan birdey qılıw hám t.b. soǵan usas wazıypalar.

'''Avtomatikalıq yaki qolda''': avtomatikalıq

'''[[Programmalastırıw tili|Programmalastırıw til(ler)i]]''': [[WP:AWB|AWB]] (házirshe)

'''Tolıǵıraq:''' Xalıq (paydalanıwshılar) arasında mına sózdiń durıs jazılıwı usınday shıǵar dep jazılǵan, biraq [[Qaraqalpaq tiliniń orfografiyalıq sózligi (2020)|orfografiyalıq sózlik]]ti ashqanda jazılıwı basqasha bolǵan sózler kaa.wiki saytında oǵada kóp. Solardan, muzika (durısı muzıka), wáláyat/wáláyát (durısı wálayat) taǵı basqa. Burınǵı imlalarda jazılǵan sózler de kóp ushırasadı.

Taǵı maqalalardıń ishki dúzilisin de stillik jaqtan birdey qılıp standartlastırıw lazım, mısalı, biz Sırtqı siltemeler retinde alıp júrgen punkt burınǵı paydalanıwshılar tárepinen Siltemeler formasında alınǵan.

Maqalalardıń birazında derek beriw .&lt;/ref&gt; formasında qollanılǵan (durısı &lt;/ref.). Úlgilerdegi inglis tilindegi parametrlerdi qaraqalpaqshalastırıw t.b.

Usı sıyaqlı kóplegen mayda jumıslardı islew maqsetinde [[Paydalanıwshı:JigildikBot|JigildikBot]]qa bot bayraǵın alıw ushın dawıs beriwińizdi soranaman. --[[Paydalanıwshı:Janabaevazizbek|Janabaevazizbek]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Janabaevazizbek|talqılaw]]) 09:45, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)

:Qollayman. [[Arnawlı:Paydalanıwshı úlesi/213.230.86.20|213.230.86.20]] 10:00, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
::Qollayman [[Arnawlı:Paydalanıwshı úlesi/185.139.139.222|185.139.139.222]] 15:24, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)

==== Qollap-quwatlawshı / Support ====
# {{Qollayman}} - [[Paydalanıwshı:Qarahat|Qarahat]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Qarahat|talqılaw]]) 10:31, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} - [[Paydalanıwshı:Inosham|Inosham]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Inosham|talqılaw]]) 09:54, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} - [[Paydalanıwshı:Rabiga Shabatova|Rabiga Shabatova]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Rabiga Shabatova|talqılaw]]) 10:07, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} - [[Paydalanıwshı:Srajatdin Usnatdinov|Srajatdin Usnatdinov]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Srajatdin Usnatdinov|talqılaw]]) 11:00, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} - [[Paydalanıwshı:Yusupov Maxset 7|Yusupov Maxset 7]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Yusupov Maxset 7|Yusupov Maxset 7|talqılaw]])
# {{Qollayman}} -[[Paydalanıwshı:Kuwanishbek|Kuwanishbek]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Kuwanishbek|talqılaw]]) 22:03, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} [[Paydalanıwshı:Gozzalina|Gozzalina]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Gozzalina|talqılaw]]) 18:34, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} [[Paydalanıwshı:Bekan88|Bekan88]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Bekan88|talqılaw]]) 19:54, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
==== Qarsı / Oppose ====
# {{Qarsıman}} - 

==== Biytárepler  ====
# {{Biytáreppen}} - 

==== Nátiyje ====</text>
      <sha1>g1teonkzaubk8x8xmmiuzcaaaqmooht</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125254</id>
      <parentid>125253</parentid>
      <timestamp>2025-07-08T06:20:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Leaderboard</username>
        <id>13320</id>
      </contributor>
      <comment>/* Leaderbot */ Juwap beriw</comment>
      <origin>125254</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5178" sha1="ckxaoruzj4h66iast1kcakfp3t3fxa8" xml:space="preserve">{{Qısqartpa|[[WP:BDS]]}}
[[Wikipedia]]da janlı paydalanıwshılardan tısqarı [[Wikipedia:Botlar|botlar]] da redaktorlaw isleydi. Olar qolda isleniwi kóp waqıt talap etetuǵın bir túrdegi ózgerislerdi ámelge asıradı. Bunday ózgerislerge interwikiler qoyıw/ózgertiriw, toparlastırıw, bir tipdegi betler jaratıw kiredi.
{{Arxivler|
:* [[/Arxiv 2008-2011|Arxiv 2008-2011]]
}}

== Bot statusın alıw ushın mısal ==
&lt;pre&gt;
== [[Paydalanıwshı:Bot esabı|Bot esabı]] ==
Kommentariy
==== Qollap-quwatlawshı / Support ====
# {{Qollayman}} Kommentariy.  ~~~~

==== Qarsı / Oppose ====
# {{Qarsıman}} Kommentariy.  ~~~~
====  Nátiyje / Result ====
&lt;/pre&gt;

== Bot statusın soranıw ushın ótinishler ==
== [[Paydalanıwshı:Leaderbot|Leaderbot]] ==
Hi, I'm the operator of Leaderbot, which runs [[metawiki:Global reminder bot]] that reminds users when their temporary rights (like sysop) are due to expire. It is not clear to me whether I require explicit approval for this wiki and hence asking you here. I tried reading the bot page but Google Translate seemed to struggle with translating the page, so apologies if I have gotten something wrong. Thanks in advance, and please ping me in a response. [[Paydalanıwshı:Leaderboard|Leaderboard]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Leaderboard|talqılaw]]) 06:12, 2025 j. iyuldıń 8 (UTC)

:@[[Paydalanıwshı:Leaderboard|Leaderboard]], hi! How long before does it remind you? [[Paydalanıwshı:JigildikBot|JigildikBot]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:JigildikBot|talqılaw]]) 06:18, 2025 j. iyuldıń 8 (UTC)
::@[[Paydalanıwshı:JigildikBot|JigildikBot]] Hi, roughly a week before the right is due to expire - so that the person can start the process for renewal on time. [[Paydalanıwshı:Leaderboard|Leaderboard]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Leaderboard|talqılaw]]) 06:20, 2025 j. iyuldıń 8 (UTC)

==== Qollap-quwatlawshı / Support ====

==== Qarsı / Oppose ====

====  Nátiyje / Result ====

=== [[Paydalanıwshı:JigildikBot|JigildikBot]] ===
{{jańabot|JigildikBot}}
'''Bot iyesi''': {{userlinks-rights|Janabaevazizbek}}

'''Bot funkciyaları''': Betlerge tiykarǵı ózgerislerdi kirgiziw, betlerdegi orfografiyalıq qátelerdi dúzetiw, maqalalardı stillik jaqtan birdey qılıw hám t.b. soǵan usas wazıypalar.

'''Avtomatikalıq yaki qolda''': avtomatikalıq

'''[[Programmalastırıw tili|Programmalastırıw til(ler)i]]''': [[WP:AWB|AWB]] (házirshe)

'''Tolıǵıraq:''' Xalıq (paydalanıwshılar) arasında mına sózdiń durıs jazılıwı usınday shıǵar dep jazılǵan, biraq [[Qaraqalpaq tiliniń orfografiyalıq sózligi (2020)|orfografiyalıq sózlik]]ti ashqanda jazılıwı basqasha bolǵan sózler kaa.wiki saytında oǵada kóp. Solardan, muzika (durısı muzıka), wáláyat/wáláyát (durısı wálayat) taǵı basqa. Burınǵı imlalarda jazılǵan sózler de kóp ushırasadı.

Taǵı maqalalardıń ishki dúzilisin de stillik jaqtan birdey qılıp standartlastırıw lazım, mısalı, biz Sırtqı siltemeler retinde alıp júrgen punkt burınǵı paydalanıwshılar tárepinen Siltemeler formasında alınǵan.

Maqalalardıń birazında derek beriw .&lt;/ref&gt; formasında qollanılǵan (durısı &lt;/ref.). Úlgilerdegi inglis tilindegi parametrlerdi qaraqalpaqshalastırıw t.b.

Usı sıyaqlı kóplegen mayda jumıslardı islew maqsetinde [[Paydalanıwshı:JigildikBot|JigildikBot]]qa bot bayraǵın alıw ushın dawıs beriwińizdi soranaman. --[[Paydalanıwshı:Janabaevazizbek|Janabaevazizbek]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Janabaevazizbek|talqılaw]]) 09:45, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)

:Qollayman. [[Arnawlı:Paydalanıwshı úlesi/213.230.86.20|213.230.86.20]] 10:00, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
::Qollayman [[Arnawlı:Paydalanıwshı úlesi/185.139.139.222|185.139.139.222]] 15:24, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)

==== Qollap-quwatlawshı / Support ====
# {{Qollayman}} - [[Paydalanıwshı:Qarahat|Qarahat]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Qarahat|talqılaw]]) 10:31, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} - [[Paydalanıwshı:Inosham|Inosham]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Inosham|talqılaw]]) 09:54, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} - [[Paydalanıwshı:Rabiga Shabatova|Rabiga Shabatova]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Rabiga Shabatova|talqılaw]]) 10:07, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} - [[Paydalanıwshı:Srajatdin Usnatdinov|Srajatdin Usnatdinov]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Srajatdin Usnatdinov|talqılaw]]) 11:00, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} - [[Paydalanıwshı:Yusupov Maxset 7|Yusupov Maxset 7]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Yusupov Maxset 7|Yusupov Maxset 7|talqılaw]])
# {{Qollayman}} -[[Paydalanıwshı:Kuwanishbek|Kuwanishbek]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Kuwanishbek|talqılaw]]) 22:03, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} [[Paydalanıwshı:Gozzalina|Gozzalina]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Gozzalina|talqılaw]]) 18:34, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
# {{Qollayman}} [[Paydalanıwshı:Bekan88|Bekan88]] ([[Paydalanıwshı talqılawı:Bekan88|talqılaw]]) 19:54, 2025 j. iyuldıń 5 (UTC)
==== Qarsı / Oppose ====
# {{Qarsıman}} - 

==== Biytárepler  ====
# {{Biytáreppen}} - 

==== Nátiyje ====</text>
      <sha1>ckxaoruzj4h66iast1kcakfp3t3fxa8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Veb-sayt</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6989</id>
    <revision>
      <id>125218</id>
      <parentid>124809</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T19:27:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125218</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15545" sha1="oztcttgs72nurl5ij5vxz66chg6omel" xml:space="preserve">'''Veb-sayt''' (sonday-aq '''veb sayt''' dep te jazıladı) — bul kontenti ulıwma domen atı menen sáykeslengen hám keminde bir [[Veb-server|veb-serverde]] járiyalanǵan hár qanday [[veb-bet]]. Veb-saytlar ádette [[jańalıqlar]], [[bilimlendiriw]], [[kommerciya]], [[oyın-zawıq]] yamasa [[Sociallıq tarmaq|sociallıq tarmaqlar]] sıyaqlı belgili bir tema yamasa maqsetke arnalǵan. Veb-betler arasındaǵı gipersiltemeler saytta jol tabıwǵa járdem beredi, ol kóbinese bas bet penen baslanadı. Eń kóp kiriletuǵın saytlar - [[Google]], [[YouTube]] hám [[Facebook]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Top Websites Ranking |url=https://www.similarweb.com/top-websites/ |website=[[Similarweb]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Top websites |url=https://www.semrush.com/trending-websites/global/all |website=[[Semrush]]}}&lt;/ref&gt;.

Barlıq ashıq, kiriwge bolatuǵın veb-saytlardıń hámmesi Dunyajúzilik tarmaqtı quraydı. Sonday-aq tek jeke tarmaqta kiriwge bolatuǵın jeke veb-saytlar da bar, mısalı, kompaniyanıń óz xızmetkerleri ushın ishki veb-saytı. [[Paydalanıwshı (esaplaw texnikası)|Paydalanıwshılar]] veb-saytlarǵa hár túrli qurılmalar, sonıń ishinde stol kompyuterleri, noutbuklar, planshetler hám smartfonlar arqalı kire aladı. Bul qurılmalarda paydalanılatuǵın qosımsha — [[veb-brauzer]] dep ataladı.

== Alǵı sóz ==
Dúnyajúzilik tarmaq (WWW) 1989-jılı britaniyalı CERN kompyuter ilimpazı Tim Berners-Li tárepinen jaratılǵan&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Tim Berners-Lee|url=https://www.w3.org/People/Berners-Lee/Overview.html|access-date=2021-11-17|website=W3C |archive-date=27 September 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210927100010/https://www.w3.org/People/Berners-Lee/Overview.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;First page&quot;&gt;{{cite web |title=home of the first website |url=https://info.cern.ch/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170610063709/http://info.cern.ch/ |archive-date=10 June 2017 |access-date=30 August 2008 |website=info.cern.ch}}&lt;/ref&gt;. 1993-jıl 30-aprelde CERN Pútkil dúnyajúzilik órmekshi torınıń hár qanday adam ushın biypul paydalanıwǵa bolatuǵının járiyaladı, bul Internettiń úlken ósiwine alıp keldi&lt;ref name=&quot;w3c&quot;&gt;{{cite web |last=Cailliau |first=Robert |title=A Little History of the World Wide Web |url=https://www.w3.org/History.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130506021750/http://www.w3.org/History.html |archive-date=6 May 2013 |access-date=16 February 2007 |website=W3C}}&lt;/ref&gt;. Gipertekstti jetkiziw protokolı (HTTP) engizilmesten aldın, serverden ayırım fayllardı alıw ushın Fayl jetkiziw protokolı hám gofer protokolı sıyaqlı basqa protokollar qollanılǵan. Bul protokollar paydalanıwshı jol tabatuǵın hám júklep alıw ushın fayllardı tańlaytuǵın ápiwayı direktoriya dúzilisin usınadı. Hújjetler kóbinese formatlanbaǵan ápiwayı tekst faylları túrinde yamasa sóz processorı formatlarında kodlanǵan túrde berilgen.

== Tariyxı ==
Negizi «veb-sayt» dáslepki jazılıw usılı bolsa da (geyde «Veb» Pútkil dúnyajúzilik torına tiyisli bolǵanda, atlıq bolǵanı ushın «Veb-sayt» dep bas hárip penen jazılǵan), bul variant házir siyrek qollanıladı hám «veb-sayt» standart jazılıw usılına aylanǵan. Chikago stil qollanbası&lt;ref&gt;{{cite web |title=Internet, Web, and Other Post-Watergate Concerns |url=http://www.chicagomanualofstyle.org/CMS_FAQ/InternetWebandOtherPost-WatergateConcerns/InternetWebandOtherPost-WatergateConcerns13.html |access-date=18 September 2010 |publisher=University of Chicago |archive-date=20 February 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100220163158/http://www.chicagomanualofstyle.org/CMS_FAQ/InternetWebandOtherPost-WatergateConcerns/InternetWebandOtherPost-WatergateConcerns13.html |url-status=dead |website=The Chicago Manual of Style}}&lt;/ref&gt; hám AP stil qollanbası&lt;ref name=&quot;AP tweet&quot;&gt;{{Cite tweet|number=12296505018|user=APStylebook|title=Responding to reader input, we are changing Web site to website. This appears on Stylebook Online today and in the 2010 book next month.|author=AP Stylebook|author-link=AP Stylebook|date=16 April 2010|access-date=18 March 2019}}&lt;/ref&gt; sıyaqlı barlıq tiykarǵı stil qollanbaları bul ózgeristi sáwlelendirgen.

2009-jılı fevral ayında, 1995-jıldan baslap Internettiń ósiwin baqlap atırǵan Internetti monitoring etiw kompaniyası Netcraft, 2009-jılı domen atamaları hám mazmunı bar 215,675,903 veb-sayt bolǵanın xabarladı, al 1995-jıldıń avgust ayında bul kórsetkish tek 19,732 veb-sayttı quraytuǵın edi&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Web Server Survey |url=https://news.netcraft.com/archives/category/web-server-survey/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110820181833/http://news.netcraft.com/archives/category/web-server-survey/ |archive-date=20 August 2011 |access-date=13 March 2017 |website=[[Netcraft]] |language=en-US}}&lt;/ref&gt;. 2014-jıldıń sentyabr ayında 1 milliard veb-saytqa jetiwden keyin - bul jetiskenlik Netcraft kompaniyasınıń 2014-jılǵı oktyabr ayındaǵı Veb-server sorawnamasında tastıyıqlanǵan hám Internet Live Stats birinshi bolıp járiyalaǵan (bunı Dúnyajúzilik tordı oylap tapqan Tim Berners-Lidiń tviti de tastıyıqlaydı) - dúnyadaǵı veb-saytlar sanı keyin ala azayıp, 1 milliardtan tómenlegen. Bul belsendi emes veb-saytlar sanınıń aylıq ózgerislerine baylanıslı. Veb-saytlar sanı 2016-jıldıń mart ayına kelip qaytadan 1 milliardtan asıp ketti hám sonnan berli ósiwin dawam etpekte&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.internetlivestats.com/total-number-of-websites/ |title=Total number of Websites |website=Internet Live Stats |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170720110402/http://www.internetlivestats.com/total-number-of-websites/|archive-date=20 July 2017 |access-date= 14 April 2015}}&lt;/ref&gt;. Netcraft kompaniyasınıń 2020-jılı yanvar ayındaǵı Veb-server sorawnamasında 1,295,973,827 veb-sayt bar ekenligi, al 2021-jıldıń aprel ayında 10,939,637 veb-betke qaratılǵan kompyuterlerde 1,212,139,815 sayt hám 264,469,666 unikal domen bar ekenligi xabarlandı&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Web Server Survey |url=https://news.netcraft.com/archives/category/web-server-survey/ |access-date=2021-05-17 |website=Netcraft News |language=en-gb |archive-date=24 July 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180724033250/https://news.netcraft.com/archives/category/web-server-survey/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;. Barlıq veb-saytlardıń shama menen 85 procenti belsendi emes dep esaplanadı&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Deon |date=2020-05-26 |title=How Many Websites Are There Around the World? [2021] |url=https://siteefy.com/how-many-websites-are-there/ |access-date=2021-05-17 |website=Siteefy |language=en-US |archive-date=17 May 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210517211328/https://siteefy.com/how-many-websites-are-there/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

== Statikalıq veb-sayt ==
Statikalıq veb-sayt - bul klient veb-brauzerine jiberiletuǵın formatta serverde saqlanǵan veb-betleri bar sayt. Ol tiykarınan Gipertekst belgilew tili (HTML) menen kodlanǵan; Kaskadlı stil kesteleri (CSS) tiykarǵı HTMLden tısqarı kóriniske baqlaw ushın qollanıladı. Súwretler kóbinese qálegen kórinisti jaratıw hám tiykarǵı mazmunnıń bir bólegi retinde qollanıladı. Eger audio yamasa video avtomatik túrde oynatılsa yamasa ulıwma interaktiv bolmasa, olar da «statikalıq» kontent dep esaplanıwı múmkin. Bunday tiptegi veb-sayt ádette barlıq kiriwshilerge birdey informaciyanı kórsetedi. Klientlerge yamasa tutınıwshılarǵa baspa broshyura tarqatıwǵa uqsas, statikalıq veb-sayt ádette uzaq waqıt dawamında turaqlı, standart informaciyanı usınadı. Veb-sayt iyesi waqtı-waqtı menen jańalap tursa da, tekst, fotosúwretler hám basqa mazmundı redaktorlaw qol menen islenetuǵın process bolıp, tiykarǵı veb-dizayn kónlikpeleri hám programmalıq támiynatın talap etiwi múmkin. Ápiwayı formalar yamasa veb-saytlardıń marketing mısalları, máselen klassikalıq veb-sayt, bes betli veb-sayt yamasa broshyura veb-saytı kóbinese statikalıq veb-saytlar boladı, sebebi olar paydalanıwshıǵa aldın ala belgilengen, statikalıq informaciyanı usınadı. Oǵan tekst, fotosúwretler, animaciyalar, audio/video hám navigaciya menyuları arqalı kompaniya hám onıń ónimleri hám xızmetleri haqqında informaciya kiriwi múmkin.

Statikalıq veb-saytlar redaktorlaw qolaylılıǵı ushın server tárepten kirgiziwlerdi (SSI) paydalanıwı múmkin, máselen kóp betlerde ulıwma menyu panelin bólisiw ushın. Sayttıń oqıwshıǵa qatnası ele de statikalıq bolǵanlıqtan, bul dinamikalıq sayt dep esaplanbaydı.

== Dinamikalıq veb-sayt ==
[[Image:Server-side websites programming languages.PNG|thumb|2016-jılı server táreptegi [[Programmalastırıw tili|programmalastırıw tilleriniń]] qollanılıwı]]
Dinamikalıq veb-sayt - bul jiyi hám avtomatik túrde ózgeretuǵın yamasa ózin sáykeslestiretuǵın sayt. Server táreptegi dinamikalıq betler [[HTML]] islep shıǵaratuǵın kompyuter kodı tárepinen «sol waqıtta» generaciyalanadı ([[CSS]] kóriniske juwapker bolıp, sonlıqtan statikalıq fayllar bolıp esaplanadı). Programmalıq támiynatlardıń CGI, Java Servlets hám Java Server Pages (JSP), Active Server Pages hám ColdFusion (CFML) sıyaqlı keń kólemdegi túrleri bar, olar dinamikalıq veb sistemaların hám dinamikalıq saytlardı jaratıw ushın qollanıladı. Quramalı dinamikalıq veb-saytlardı tezirek hám ańsatıraq jaratıw ushın Perl, [[PHP]], [[Python (Programmalastırıw tili)|Python]] hám Ruby sıyaqlı ulıwma qollanılatuǵın programmalastırıw tilleri ushın hár túrli veb-qosımsha freymvorkleri hám veb-shablon sistemaları bar.

Sayt paydalanıwshılar arasındaǵı dialogtıń házirgi jaǵdayın kórsete aladı, ózgerip turatuǵın jaǵdaydı baqlay aladı yamasa hár bir paydalanıwshınıń talaplarına jeke beyimlestirilgen maǵlıwmatlardı bere aladı. Mısalı, jańalıqlar saytınıń bas beti soraw etilgende, veb-serverde islep atırǵan kod saqlanǵan HTML bóleklerin [[RSS]] arqalı maǵlıwmatlar bazasınan yamasa basqa veb-sayttan alınǵan jańalıqlar menen biriktirip, eń sońǵı maǵlıwmatlardı óz ishine alǵan betti jarata aladı. Dinamikalıq saytlar HTML formaların paydalanıw, brauzer cookie faylların saqlaw hám oqıw arqalı, yamasa aldıńǵı basıwlar tariyxın kórsetetuǵın betler dizbegin jaratıw arqalı interaktiv bola aladı. Dinamikalıq mazmunnıń jáne bir mısalı - media ónimler maǵlıwmatlar bazası bar usaqlap satıw veb-saytı paydalanıwshıǵa Beatles sıyaqlı gilt sózdi kirgiziw arqalı izlew sorawın jiberiwge múmkinshilik beredi. Oǵan juwap retinde, veb-bettiń mazmunı óz-ózinen ózgerip, CD diskler, DVD diskler hám kitaplar sıyaqlı Beatles ónimleriniń dizimin kórsetedi. Dinamikalıq HTML veb-brauzerge bettiń mazmunın interaktiv túrde qalay ózgertiwdi kórsetiw ushın JavaScript kodın paydalanadı. Hár bir paydalanıwshı yamasa baylanıs ushın dinamikalıq mashinanı iske túsiriwden bolǵan ónimlilik joǵaltıwlarınan qashıw arqalı belgili bir túrdegi dinamikalıq veb-sayttı simulyaciyalawdıń bir usılı - dáwirli túrde avtomat statikalıq betlerdiń úlken toparın qayta jaratıw bolıp tabıladı.

== Multimedia hám interaktiv kontent ==
Dáslepki veb-saytlarda tek tekst, keyinirek súwretler bolǵan. Sońınan audio, video hám interaktivlikti (máselen, tekst processorı sıyaqlı kompyuter qosımshasınıń quramalılıǵın sáwlelendiretuǵın bay veb-qosımsha ushın) qosıw ushın veb-brauzer plaginleri paydalanılǵan. Bunday plaginlerge mısallar - Microsoft Silverlight, Adobe Flash Player, Adobe Shockwave Player hám Java SE. HTML 5 plaginlersiz audio hám videonı qamtıydı. JavaScript te kópshilik zamanagóy veb-brauzerlerge kirgizilgen hám veb-sayt jaratıwshılarǵa veb-brauzerge bettiń mazmunın interaktiv túrde ózgertiw hám kerek bolǵan jaǵdayda veb-server menen baylanısıw usılların kórsetetuǵın kodtı jiberiwge múmkinshilik beredi. Brauzerdiń mazmundı ishki kórsetiwi Document Object Model (DOM) dep ataladı.

WebGL (Web Graphics Library) - plaginlerdi paydalanbastan interaktiv 3D grafikanı kórsetiw ushın zamanagóy JavaScript API bolıp tabıladı. Ol 3D animaciyalar, vizualizaciyalar hám video túsindirmeler sıyaqlı interaktiv mazmundı paydalanıwshılarǵa eń túsinikli usılda usınıwǵa múmkinshilik beredi&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.khronos.org/webgl/|title=OpenGL ES for the Web|website=khronos.org|date=19 July 2011|access-date=1 April 2019|archive-date=15 December 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091215025546/http://www.khronos.org/webgl/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

2010-jıllardaǵı veb-saytlardaǵı «juwap beriwshi dizayn» dep atalǵan tendenciya qurılmaǵa tiykarlanǵan maketti paydalanıwshılarǵa usınıw arqalı eń jaqsı kóriw tájiriybesin berdi. Bul veb-saytlar ózleriniń maketin qurılma yamasa mobil platformaǵa qaray ózgertedi, solay etip bay paydalanıwshı tájiriybesin beredi&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://developers.google.com/web/fundamentals/design-and-ui/responsive/|title=Responsive Web Design Basics - Web|website=Google Developers|access-date=13 March 2017|author=Pete LePage|archive-date=5 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170305050613/https://developers.google.com/web/fundamentals/design-and-ui/responsive/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

== Túrleri ==
Veb-saytlardı eki keń kategoriyaǵa bóliwge boladı - statikalıq hám interaktiv. Interaktiv saytlar Web 2.0 jámiyetiniń bir bólegi bolıp, sayt iyesi menen sayt keliwshileri yamasa paydalanıwshıları arasında interaktivlikke múmkinshilik beredi. Statikalıq saytlar informaciyanı usınadı yamasa jıynaydı, biraq auditoriya yamasa paydalanıwshılar menen tikkeley baylanısıwǵa múmkinshilik bermeydi. Ayırım veb-saytlar informaciyalıq yamasa qızıǵıwshılar tárepinen jaratılǵan ya bolmasa jeke paydalanıw yamasa oyın-zawıq ushın arnalǵan. Kóplegen veb-saytlar bir yamasa bir neshe biznes modellerin paydalanıp, payda tabıwǵa umtıladı, sonıń ishinde:

* Qızıqlı kontentti járiyalaw hám kontekstli reklamanı tikkeley satıw yamasa reklama tarmaǵı arqalı satıw.
* Elektron kommerciya: ónimler yamasa xızmetler veb-sayt arqalı tikkeley satıp alınadı.
* Fizikalıq dúkanda bar ónimler yamasa xızmetlerdi reklamalaw.
* Fremium: tiykarǵı mazmun biypul, biraq premium mazmunǵa kiriw ushın tólem talap etiledi (mısalı, WordPress veb-saytı, ol blog yamasa veb-sayt dúziw ushın ashıq kodlı platforma).
* Ayırım veb-saytlar kontentke kiriw ushın paydalanıwshı dizimnen ótiwin yamasa jazılıwın talap etedi. Jazılıw talap etetuǵın veb-saytlarǵa mısallar - kóplegen biznes saytları, jańalıqlar veb-saytları, akademiyalıq jurnal veb-saytları, oyın veb-saytları, fayl bólisiw veb-saytları, xabar taxtaları, vebke-tiykarlanǵan elektron pochta, sociallıq tarmaq veb-saytları, real waqıt rejiminde birja maǵlıwmatların usınatuǵın veb-saytlar, sonday-aq hár túrli basqa xızmetlerdi usınatuǵın saytlar.
==Derekler==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Internet]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__
[[Kategoriya:Programmalıq támiynat arxitekturası]]</text>
      <sha1>oztcttgs72nurl5ij5vxz66chg6omel</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>.lv</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12154</id>
    <revision>
      <id>125244</id>
      <parentid>125028</parentid>
      <timestamp>2025-07-08T05:56:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JigildikBot</username>
        <id>14033</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>125244</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="664" sha1="nnl5dvpa4sbawyayva991hfq1dd2agl" xml:space="preserve">'''.lv''' — [[Latviya]] ushın joqarı dárejeli milliy domen.

== Ekinshi dárejeli domenler ==
* '''.com.lv''' — Kommerciyalıq shólkemler
* '''.edu.lv''' — Bilimlendiriw institutları
* '''.gov.lv''' — Mámleketlik mekemeler
* '''.mil.lv''' — Qurallı kúshler 
* '''.id.lv''' — Shaxslar
* '''.net.lv''' — internet providerer
* '''.asn.lv''' — Asosaciyalar
* '''.conf.lv''' — internetti qısqa waqıtqa isletetuǵın konferenciya hám kórgizbeler

== Siltemeler ==
* [https://web.archive.org/web/20080907094430/http://www.iana.org/root-whois/lv.htm IANA .lv whois maǵlıwmatları]
{{ccTLD}}

[[Kategoriya:Latviya]]
[[Kategoriya:DNSSEC|.lv]]</text>
      <sha1>nnl5dvpa4sbawyayva991hfq1dd2agl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Talqılaw:Áhwaz</title>
    <ns>1</ns>
    <id>16540</id>
    <revision>
      <id>125211</id>
      <parentid>77134</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T19:04:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ČarnaruskiVoin</username>
        <id>10208</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ČarnaruskiVoin atlı paydalanıwshı [[Talqılaw:Axvaz]] betin [[Talqılaw:Áhwaz]] betine kóshirdi</comment>
      <origin>77134</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13" sha1="1mstbrplpl5zdevl10vqvxamy49mz67" xml:space="preserve">{{Talqılaw}}</text>
      <sha1>1mstbrplpl5zdevl10vqvxamy49mz67</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sommières-du-Clain</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19140</id>
    <revision>
      <id>125233</id>
      <parentid>93195</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T19:54:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Janabaevazizbek</username>
        <id>10433</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>clean up, replaced: Xalqı 742 adam → Xalqı — 742 adam, Jer maydani – → Jer maydanı —, 
== Geografıyası == → 

== Geografiyası ==, removed: == Derekler ==
{{derekler}}
{{Franciya-geo-stub}}
{{Sırtqı silt using [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <origin>125233</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="711" sha1="euf7doprnop39h3af3co90aqe5y5wtl" xml:space="preserve">{{Xalıq punkti infoqutısı
| qaraqalpaqsha atı  = {{PAGENAMEBASE}}
| mámleket = Franciya 
| region túri= Franciya departamentleri{{!}}Departament
| region = Vienne 
| kestede region =Vienne
| jer maydanı =26.21
| xalıq sanı  =742
| sanalǵan jıl = 2021
| waqıt zonası = +1
| DST = bar
}}
'''{{PAGENAMEBASE}}''' — [[Franciya]]nıń  [[Jańa-Akvitaniya]] departamentinde jaylasqan kommuna.

== Xalqı ==
Xalqı — 742 adam&lt;ref&gt;[https://www.insee.fr/fr/statistiques/7725600?geo=COM-30353 Populations légales 2021]&lt;/ref&gt;.

== Geografiyası ==
Jer maydanı — 26.21&amp;nbsp;km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;.

== Derekler ==
{{derekler}}

{{Vienne departamenti kommunaları}}
{{Sırtqı siltemeler}}
{{franciya-geo-stub}}</text>
      <sha1>euf7doprnop39h3af3co90aqe5y5wtl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>IPhone 16</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21023</id>
    <revision>
      <id>125242</id>
      <parentid>109847</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T20:17:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125242</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11369" sha1="lwm4hebvy2wur2368av1r452wkrpqsc" xml:space="preserve">'''iPhone 16''' hám '''iPhone 16 Plus''' - [[Apple Inc.|Apple Inc]]. tárepinen islep shıǵarılǵan hám bazarǵa usınılǵan [[Smartfon|smartfonlar]]. Olar on segizinshi áwlad [[IPhone|iPhone]]-ları bolıp, [[IPhone 15|iPhone 15 hám iPhone 15 Plus-tiń]] ornın basıwshı bolıp tabıladı. Bul qurılmalar joqarı bahalı iPhone 16 Pro hám 16 Pro Max penen birge 2024-jıl 9-sentyabrde [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya]] shtatınıń Kupertino qalasındaǵı Apple Park-te ótkerilgen Apple prezentaciyasında kórsetildi.&lt;ref name=&quot;macworld&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.macworld.com/article/2007943/iphone-16-release-date-specs-price-features.html|bet=iPhone 16 (2024) complete guide: Launch date, features, specs and more|avtor=Haslam|at=Karen|sáne=September 9, 2024|til=en|jumıs=[[Macworld]]|qaralǵan sáne=September 11, 2024}}&lt;/ref&gt;

== Tariyxı ==
Qurılmalar 2024-jıl 9-sentyabr kúni prezentaciyada kórsetildi, bul iPhone tariyxındaǵı birinshi ret dúyshembi kúni jariyalanıwı boldı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/davidphelan/2024/08/26/apple-iphone-16-release-date-new-report-hones-in-on-precise-date/|bet=iPhone 16 Release: Apple Confirms Special Event, On A Surprise New Date|avtor=Phelan|at=David|til=en|jumıs=Forbes|qaralǵan sáne=12 September 2024}}&lt;/ref&gt; Sonday-aq, bul &quot;ekologiyalıq sebeplerge&quot; baylanıslı Apple stikerleri qosıp berilmegen birinshi iPhone bolıp tabıladı, biraq stikerlerdi [[Apple Store]]-da sorasa stikerlerdi qosıwǵa boladı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.redmondpie.com/iphone-16-retail-box-contents-no-longer-include-apple-stickers/|bet=iPhone 16 Retail Box Contents No Longer Include Apple Stickers|jumıs=Redmond Pie}}&lt;/ref&gt;

== Dizaynı ==
iPhone 15 sıyaqlı, qurılma dóńgeleklengen qırları, azǵana iymek displey hám artqı áynegi bar

=== Displeyi ===
iPhone 16 hám iPhone 16 Plus sáykes túrde 6.1 dyuym hám 6.7 dyuymlıq ekran ólshemlerin saqlap qalǵan. Olar jińishke shegaraları menen tolıq ekranlı dizaynǵa iye.

=== Kamerası ===
[[Fayl:Camera_button_test_of_iPhone_16_Ultramarine.jpg|nobaý|267x267 nükte|iPhone 16-nıń kamera túymesiniń testi]]
[[Fayl:Back_view_of_iPhone_16_Ultramarine.jpg|nobaý|267x267 nükte|iPhone 16-nıń artqı kórinisi]]
iPhone 16 artqı tárepinde jetilistirilgen qos linzalı sistemasına iye bolıp, 48 megapikselli Fusion keń múyeshli linza (obyektiv) hám 12 megapikselli ultra keń múyeshli linzadan ibarat. Kameralar iPhone 15-tegi diagonal jaylasıwdıń ornına, iPhone 12-degi sıyaqlı vertikal jaylasqan, bul keńislikli video túsiriw imkaniyatın beredi.

Sonday-aq, real waqıt rejiminde jarıqlandırıw hám reńdi sazlaw ushın arnalǵan Photographic Styles funkciyası da jetilistirilgen bolıp, arnawlı ton hám reńlerdi basqarıwǵa múmkinshilik beredi. &lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/iphone-16/|bet=iPhone 16 and iPhone 16 Plus|sáne=September 9, 2024|til=en|qaralǵan sáne=October 28, 2024}}&lt;/ref&gt;

=== Reńleri ===
iPhone 16 hám 16 Plus bes jańa reńde shıǵarıldı: Ultramarin, Teal (kók-jasıl), Qızǵılt, Aq hám Qara.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnet.com/tech/mobile/iphone-16-brightens-up-with-new-ultramarine-teal-and-pink-color-choices/|bet=iPhone 16 Brightens Up With New Ultramarine, Teal and Pink Color Choices|arxivurl=https://web.archive.org/web/20240910011055/https://www.cnet.com/tech/mobile/iphone-16-brightens-up-with-new-ultramarine-teal-and-pink-color-choices/|arxivsáne=September 10, 2024|avtor=Cooper|at=Gael|sáne=September 9, 2024|til=en|jumıs=[[CNET]]|qaralǵan sáne=September 9, 2024}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Color
!Name
|-
| class=&quot;mw-no-invert&quot; style=&quot;background-color: #9AADF6;&quot; |
|Ultramarin
|-
| class=&quot;mw-no-invert&quot; style=&quot;background-color: #B0D4D2;&quot; |
|Teal (kók-jasıl)
|-
| class=&quot;mw-no-invert&quot; style=&quot;background-color: #F2ADDA;&quot; |
|Qızǵılt
|-
| class=&quot;mw-no-invert&quot; style=&quot;background-color: #FAFAFA;&quot; |
|Aq
|-
| class=&quot;mw-no-invert&quot; style=&quot;background-color: #3C4042;&quot; |
|Qara
|}

=== [[Apparatlıq támiynat]] ===
iPhone 16 hám iPhone 16 Plus Apple A18 sistemalı chipinde isleydi. Chip generativ jasalma intellektti qollaw ushın optimalastırılǵan hám aldıńǵı modelge salıstırǵanda eki ese tezlik penen isleytuǵın Neural Engine-ge iye.

iPhone 16 jańalanǵan 48-megapikselli Fusion kamerasına iye, bul iPhone 15-tegi sıyaqlı joqarı tınıqlıqqa iye bolıp, 2 μm, quad pixel PDAF, sensor-shift OIS, 100% Focus Pixels, joqarı tınıqlıqtaǵı súwretlerdi (24MP hám 48MP) qollap-quwatlawǵa iye. Ol keńirek diafragmalı, avtomatik fokusqa iye hám 1.4 μm, 100% Focus Pixels-li jańa ultra keń múyeshli kameraǵa iye.&lt;ref name=&quot;cnbc&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2024/09/09/apple-event-2024-live-updates-iphone-16-apple-watch-10.html|bet=Here's everything Apple just announced: iPhone 16, iPhone 16 Pro, Apple Watch Series 10, AirPods 4 and more|avtor=Field|at=Hayden|sáne=September 9, 2024|til=en|jumıs=CNBC|qaralǵan sáne=September 9, 2024}}&lt;/ref&gt;

Barlıq iPhone 16 modelleri jetilistirilgen jıllılıq dizaynına iye. Tiykarǵı logikalıq plata jańalanıp, chiplerdıń ortalıq jaylasıwı hám átirapındaǵı arxitektura optimallastırılǵan. Qayta islengen alyuminiy substraktura oyınlar ushın uzaq waqıt dawamında 30 procentke joqarı ónimlilikti támiyinlew ushın jıllılıqtı tarqatadı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2024/09/09/iphone-16-is-powered-by-a18-chip-up-to-30-faster-than-iphone-15/|bet=iPhone 16 is powered by A18 chip up to 30% faster than iPhone 15|sáne=September 9, 2024|til=en-US|jumıs=[[9to5Mac]]|qaralǵan sáne=September 13, 2024}}&lt;/ref&gt;

iPhone 16 qatarındaǵı barlıq modeller WiFi 7-ni qollap-quwatlawǵa iye.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2024/09/09/the-entire-iphone-16-lineup-adds-support-for-faster-wi-fi-7/|bet=iPhone 16 lineup adds support for faster Wi-Fi 7|avtor=Espósito|at=Filipe|sáne=September 9, 2024|til=en-US|jumıs=[[9to5Mac]]|qaralǵan sáne=September 11, 2024}}&lt;/ref&gt;

=== Háreketler túymesi ===
iPhone 16 hám iPhone 16 Plus modellerinde dáslepki ret iPhone 15 Pro qatarında qollanılǵan Háreketler túymesi bar. Ádette, Háreketler túymesi dawıssız rejimin qosadı yamasa óshiredi. Biraq, paydalanıwshılar túymenıń funkciyasın dawıssız rejimnen basqa háreketlerge de ózgertiwi múmkin, mısalı Camera qosımshasın ashıw yamasa focus rejimin basqarıw.

=== Kamera basqarıw túymesi ===
Endi barlıq iPhone 16 modelleri Kamera basqarıw dep atalatuǵın jańa túyme menen úskenelengen. Bul túyme qurılmanıń oń tárepinde jaylasqan bolıp, paydalanıwshıǵa kamera qosımshasın ashıw, hár qıylı kamera basqarıw funkciyaları hám ózgeshelikler arasında almastırıw, foto hám video túsiriw imkaniyatın beredi. Túyme jeńil hám qattı basıwdı parıqlay aladı. Túymeni bir ret basıw kamera qosımshasın ashadı. Eki ret jeńil basıw zoom yamasa reń sıyaqlı hár qıylı kamera basqarıw funkciyaları menen kishkene menyu ashadı. Túymeni bir ret qattı basıw foto túsiredi, al birneshe sekund basıp turıw video jazıwdı baslaydı. &lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/au/iphone-16/|bet=iPhone 16 and iPhone 16 Plus|til=en-AU|jumıs=Apple (Australia)|qaralǵan sáne=2024-09-21}}&lt;/ref&gt;

=== Batareya hám zaryadlaw ===
iPhone 16 batareya quwatı jaǵınan joqarılatılǵan.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2024/09/09/iphone-16-is-powered-by-a18-chip-up-to-30-faster-than-iphone-15/|bet=iPhone 16 is powered by A18 chip up to 30% faster than iPhone 15|sáne=September 9, 2024|til=en-US|jumıs=[[9to5Mac]]|qaralǵan sáne=September 13, 2024}}&lt;/ref&gt;

Tiykarǵı iPhone 16 modeliniń video kóriw waqtı 22 saatqa shekem, al iPhone 16 Plus modeliniń video kóriw waqtı 27 saatqa shekem. iPhone 16 modeliniń audio tıńlaw waqtı 80 saatqa shekem, bul iPhone 16 Plus modeliniń 100 saatlıq audio tıńlaw waqtınan 20% az. MagSafe sımsız zaryadlaw standartı uzınraq kabel opciyası menen jańalanǵan bolıp, iPhone 16 hám iPhone 16 Plus modellerine 30W quwat adapteri menen 25W tezlikte zaryadlanıw imkaniyatın beredi.

=== Korpus ===
Korpustıń 85% qayta islengen materiallardan jasalǵan.&lt;ref name=&quot;cnbc&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2024/09/09/apple-event-2024-live-updates-iphone-16-apple-watch-10.html|bet=Here's everything Apple just announced: iPhone 16, iPhone 16 Pro, Apple Watch Series 10, AirPods 4 and more|avtor=Field|at=Hayden|sáne=September 9, 2024|til=en|jumıs=CNBC|qaralǵan sáne=September 9, 2024}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFFieldCapootLeswingHaselton2024&quot;&gt;Field, Hayden; Capoot, Ashley; Leswing, Kif; Haselton, Todd (September 9, 2024). &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== [[Programmalıq támiynat]] ==
iPhone 16 [[IOS|iOS]] 18 operaciyalıq sisteması menen shıǵarıldı. Qurılma Apple Intelligence penen birge járiyalanǵan bolsa da, bul funkciyalar shıǵarılǵannan keyinge qaldırıldı.&lt;ref&gt;{{Cite news|date=July 28, 2024|title=Apple's artificial intelligence features to be delayed, Bloomberg News reports|url=https://www.reuters.com/technology/apples-artificial-intelligence-features-be-delayed-bloomberg-news-reports-2024-07-28/|work=[[Reuters]]}}&lt;/ref&gt;

iOS 18 sisteması iPhone 16 seriyasında RecoveryOS sistemasın óz ishine aladı, bul paydalanıwshılarǵa basqa iPhone járdeminde sımsız túrde programmalıq támiynatın qayta tiklew hám qayta ornatıw imkaniyatın beredi.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.business-standard.com/technology/tech-news/iphone-16-allows-wireless-firmware-recovery-using-another-iphone-report-124091800692_1.html|bet=iPhone 16 allows wireless firmware recovery using another iPhone: Report|avtor=Shivam|at=Harsh|sáne=September 18, 2024|jumıs=Business Standard}}&lt;/ref&gt;

== Texnikalıq xarakteristikası ==
iPhone 16 hám 16 Plus modellerinde iPhone 13, iPhone 14 hám iPhone 15 modellerindegi diagonal jaylasıwdıń ornına, iPhone 12 modelindegidey vertikal kamera jaylasıwı qollanılǵan. USB Type-C portı qollanılǵan bolıp, ol USB 2.0 standartı boyınsha sekundına 480 Mb tezlikte maǵlıwmat almasıw imkaniyatına iye.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2024/09/09/iphone-16-usb-c-usb-2-speed/|bet=iPhone 16 USB-C Still Limited to USB 2, No Change for 16 Pro Either|arxivurl=https://web.archive.org/web/20240910011200/https://www.macrumors.com/2024/09/09/iphone-16-usb-c-usb-2-speed/|arxivsáne=September 10, 2024|avtor=Clover|at=Juli|sáne=September 9, 2024|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=September 9, 2024}}&lt;/ref&gt;

== Bahası ==
iPhone 16 modeliniń baslawshı bahası 799 AQSH dolları, al iPhone 16 Plus modeli 899 AQSH dollarınan baslanadı. Aldınnan buyırtpa beriw 2024-jıl 13-sentyabrden baslandı, al satıw 20-sentyabrden baslandı.&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.androidcrunch.com/2024/09/09/apple-iphone-16-iphone-16-plus-iphone-16-pro-and-iphone-16-pro-max-launched-price-and-specifications/|bet=Apple iPhone 16, iPhone 16 Plus, iPhone 16 Pro and iPhone 16 Pro Max launched, Price and Specifications|til=en-US|jumıs=Android Crunch|qaralǵan sáne=2024-09-13}}&lt;/ref&gt;

== Sonday-aq qarań ==

* [[IPhone 16 Pro|iPhone 16 Pro]]
* [[Apple A18 chip]]
* [[IOS 18|iOS 18]]

== Derekler ==
{{Derekler}}
__BÖLİDİMÖNDEMEW__
[[Kategoriya:IPhone]]</text>
      <sha1>lwm4hebvy2wur2368av1r452wkrpqsc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikipedia:Redaktorlawlar sanı boyınsha Wikipediashılar dizimi</title>
    <ns>4</ns>
    <id>23879</id>
    <revision>
      <id>125202</id>
      <parentid>124764</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T12:01:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jembot</username>
        <id>4424</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Maǵlıwmatlar jańalandı</comment>
      <origin>125202</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8057" sha1="fll26xpgjn58jzdqxuamtxcs0e7r0dw" xml:space="preserve">{{/begin|50}}
|-
| 1 || [[User:Janabaevazizbek|Janabaevazizbek]] || [[Special:Contributions/Janabaevazizbek|{{formatnum:17827}}]] || {{Permissions|Janabaevazizbek}}
|-
| 2 || [[User:Qaraqalpaqpan|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Qaraqalpaqpan&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Qaraqalpaqpan|{{formatnum:17813}}]] || {{Permissions|Qaraqalpaqpan}}
|-
| 3 || [[User:Inosham|Inosham]] || [[Special:Contributions/Inosham|{{formatnum:3995}}]] || {{Permissions|Inosham}}
|-
| 4 || [[User:Srajatdin Usnatdinov|Srajatdin Usnatdinov]] || [[Special:Contributions/Srajatdin Usnatdinov|{{formatnum:3845}}]] || {{Permissions|Srajatdin Usnatdinov}}
|-
| 5 || [[User:Frhdkazan|Frhdkazan]] || [[Special:Contributions/Frhdkazan|{{formatnum:3481}}]] || {{Permissions|Frhdkazan}}
|-
| 6 || [[User:Abdullaeva Shaxnoza-Banu|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Abdullaeva Shaxnoza-Banu&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Abdullaeva Shaxnoza-Banu|{{formatnum:3374}}]] || {{Permissions|Abdullaeva Shaxnoza-Banu}}
|-
| 7 || [[User:Bekan88|Bekan88]] || [[Special:Contributions/Bekan88|{{formatnum:2454}}]] || {{Permissions|Bekan88}}
|-
| 8 || [[User:Рахман3|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Рахман3&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Рахман3|{{formatnum:2150}}]] || {{Permissions|Рахман3}}
|-
| 9 || [[User:Doniyor Yóldoshev|Doniyor Yóldoshev]] || [[Special:Contributions/Doniyor Yóldoshev|{{formatnum:1929}}]] || {{Permissions|Doniyor Yóldoshev}}
|-
| 10 || [[User:PirjanovNurlan|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;PirjanovNurlan&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/PirjanovNurlan|{{formatnum:1553}}]] || {{Permissions|PirjanovNurlan}}
|-
| 11 || [[User:Rabiga Shabatova|Rabiga Shabatova]] || [[Special:Contributions/Rabiga Shabatova|{{formatnum:1393}}]] || {{Permissions|Rabiga Shabatova}}
|-
| 12 || [[User:Anas1712|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Anas1712&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Anas1712|{{formatnum:1155}}]] || {{Permissions|Anas1712}}
|-
| 13 || [[User:Qarahat|Qarahat]] || [[Special:Contributions/Qarahat|{{formatnum:1105}}]] || {{Permissions|Qarahat}}
|-
| 14 || [[User:Gozzalina|Gozzalina]] || [[Special:Contributions/Gozzalina|{{formatnum:1044}}]] || {{Permissions|Gozzalina}}
|-
| 15 || [[User:Makenzis|Makenzis]] || [[Special:Contributions/Makenzis|{{formatnum:788}}]] || {{Permissions|Makenzis}}
|-
| 16 || [[User:Kuwanishbek|Kuwanishbek]] || [[Special:Contributions/Kuwanishbek|{{formatnum:781}}]] || {{Permissions|Kuwanishbek}}
|-
| 17 || [[User:AlefZet|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;AlefZet&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/AlefZet|{{formatnum:678}}]] || {{Permissions|AlefZet}}
|-
| 18 || [[User:Aysabirlijol|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Aysabirlijol&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Aysabirlijol|{{formatnum:624}}]] || {{Permissions|Aysabirlijol}}
|-
| 19 || [[User:Umarxon III|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Umarxon III&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Umarxon III|{{formatnum:615}}]] || {{Permissions|Umarxon III}}
|-
| 20 || [[User:Baurzhanuly|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Baurzhanuly&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Baurzhanuly|{{formatnum:538}}]] || {{Permissions|Baurzhanuly}}
|-
| 21 || [[User:Biypona|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Biypona&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Biypona|{{formatnum:517}}]] || {{Permissions|Biypona}}
|-
| 22 || [[User:Bazarbaeva Eleonora|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Bazarbaeva Eleonora&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Bazarbaeva Eleonora|{{formatnum:433}}]] || {{Permissions|Bazarbaeva Eleonora}}
|-
| 23 || [[User:QRNKS|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;QRNKS&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/QRNKS|{{formatnum:413}}]] || {{Permissions|QRNKS}}
|-
| 24 || [[User:Mrshaxas|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Mrshaxas&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Mrshaxas|{{formatnum:404}}]] || {{Permissions|Mrshaxas}}
|-
| 25 || [[User:Pathoschild|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Pathoschild&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Pathoschild|{{formatnum:399}}]] || {{Permissions|Pathoschild}}
|-
| 26 || [[User:Minorax|Minorax]] || [[Special:Contributions/Minorax|{{formatnum:353}}]] || {{Permissions|Minorax}}
|-
| 27 || [[User:Muxammedqudaynazarov|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Muxammedqudaynazarov&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Muxammedqudaynazarov|{{formatnum:352}}]] || {{Permissions|Muxammedqudaynazarov}}
|-
| 28 || [[User:Begdullaman|Begdullaman]] || [[Special:Contributions/Begdullaman|{{formatnum:318}}]] || {{Permissions|Begdullaman}}
|-
| 29 || [[User:Nurlibek Urgenichbaev|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Nurlibek Urgenichbaev&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Nurlibek Urgenichbaev|{{formatnum:297}}]] || {{Permissions|Nurlibek Urgenichbaev}}
|-
| 30 || [[User:Qareken Balasi|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Qareken Balasi&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Qareken Balasi|{{formatnum:285}}]] || {{Permissions|Qareken Balasi}}
|-
| 31 || [[User:BEGJIGIT|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;BEGJIGIT&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/BEGJIGIT|{{formatnum:252}}]] || {{Permissions|BEGJIGIT}}
|-
| 32 || [[User:Saxibjamal Esemuratova|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Saxibjamal Esemuratova&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Saxibjamal Esemuratova|{{formatnum:239}}]] || {{Permissions|Saxibjamal Esemuratova}}
|-
| 33 || [[User:Pirnazarova|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Pirnazarova&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Pirnazarova|{{formatnum:221}}]] || {{Permissions|Pirnazarova}}
|-
| 34 || [[User:Holder|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Holder&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Holder|{{formatnum:218}}]] || {{Permissions|Holder}}
|-
| 35 || [[User:Miracle0302|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Miracle0302&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Miracle0302|{{formatnum:213}}]] || {{Permissions|Miracle0302}}
|-
| 36 || [[User:Begjigit|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Begjigit&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Begjigit|{{formatnum:208}}]] || {{Permissions|Begjigit}}
|-
| 37 || [[User:Kmoksy|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Kmoksy&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Kmoksy|{{formatnum:207}}]] || {{Permissions|Kmoksy}}
|-
| 38 || [[User:ДолбоЯщер|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;ДолбоЯщер&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/ДолбоЯщер|{{formatnum:192}}]] || {{Permissions|ДолбоЯщер}}
|-
| 39 || [[User:NurkaArzay|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;NurkaArzay&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/NurkaArzay|{{formatnum:173}}]] || {{Permissions|NurkaArzay}}
|-
| 40 || [[User:Gúlxan Medetbekovna|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Gúlxan Medetbekovna&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Gúlxan Medetbekovna|{{formatnum:168}}]] || {{Permissions|Gúlxan Medetbekovna}}
|-
| 41 || [[User:Bakhit|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Bakhit&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Bakhit|{{formatnum:164}}]] || {{Permissions|Bakhit}}
|-
| 42 || [[User:Melek jurnalist|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Melek jurnalist&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Melek jurnalist|{{formatnum:155}}]] || {{Permissions|Melek jurnalist}}
|-
| 43 || [[User:DARIO SEVERI|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;DARIO SEVERI&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/DARIO SEVERI|{{formatnum:148}}]] || {{Permissions|DARIO SEVERI}}
|-
| 44 || [[User:Jannazarova Sh|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Jannazarova Sh&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Jannazarova Sh|{{formatnum:136}}]] || {{Permissions|Jannazarova Sh}}
|-
| 45 || [[User:Jámiy|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Jámiy&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Jámiy|{{formatnum:133}}]] || {{Permissions|Jámiy}}
|-
| 46 || [[User:Romaine|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Romaine&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Romaine|{{formatnum:128}}]] || {{Permissions|Romaine}}
|-
| 47 || [[User:Kagansky|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Kagansky&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Kagansky|{{formatnum:124}}]] || {{Permissions|Kagansky}}
|-
| 48 || [[User:Munavvaroy|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Munavvaroy&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Munavvaroy|{{formatnum:123}}]] || {{Permissions|Munavvaroy}}
|-
| 49 || [[User:Purodha|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Purodha&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Purodha|{{formatnum:121}}]] || {{Permissions|Purodha}}
|-
| 50 || [[User:Maqmud Abdujaparov|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Maqmud Abdujaparov&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Maqmud Abdujaparov|{{formatnum:112}}]] || {{Permissions|Maqmud Abdujaparov}}
{{/end}}</text>
      <sha1>fll26xpgjn58jzdqxuamtxcs0e7r0dw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Google Store</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25393</id>
    <revision>
      <id>125241</id>
      <parentid>122283</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T20:17:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125241</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11662" sha1="5v7bes1el87uxuh1fk72fs6jgrgeey9" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em&quot;
! colspan=&quot;2&quot; class=&quot;fn org&quot; style=&quot;text-align: center; font-size: 125%; font-weight: bold; background-color: #E6E6FA&quot;|Google Store
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center&quot;|[[Fayl:Google_Store_logo_2020.svg|200px]]
|-
! Tarawı
| Usaqlap satıw
|-
! Dúzilgen waqtı
| [[2015|2015-jıl]], [[11-mart]]
|-
! Dúkanlar sanı
| 6
|-
! Ónimleri
| Texnologiya
|-
! Brendleri
| 
* Pixel
* Nest
* Chromecast
* Fitbit
|-
! Iyesi
| [[Google]]
|-
! Veb-sayt
| store.google.com
|}

'''Google Store''' — bul [[Google]] tárepinen basqarılatuǵın, [[Google Pixel]] qurılmaların, [[Google Nest]] ónimlerin, [[Chromecast]] donglların, [[Fitbit]] qurılmaların hám naushnik, telefon qutıları, zaryadlaw qurılmaları hám [[Kompyuter klaviaturası|klaviaturalar]] sıyaqlı aksessuarlardı satatuǵın [[Kompyuter apparatlıq támiynatı|apparatlıq támiynat]] sawda dúkanı. Ol sonday-aq [[Google Nexus|Nexus]], Daydream, [[Google Stadia|Stadia]] hám Cardboard qurılmaları toqtatılǵanǵa shekem satqan. Google Store Google tárepinen islep shıǵarılǵan yamasa sol kompaniya menen birgelikte islep shıǵarılǵan ónimlerdi satadı. Ol 2015-jıl 11-martta tanıstırıldı hám Googledıń apparatlıq támiynat satıwshısı sıpatında [[Google Play|Google Playdiń]] «Qurılmalar» bólimin almastırdı.

Google fizikalıq orınlar menen de tájiriybe ámelge asırdı. 2016-jıl oktyabr ayında ol [[Nyu-York]] qalası jaqınında járiyalanǵan apparatlıq támiynat ónimlerin kórsetiw ushın pop-ap dúkan ashtı, hám kelesi ayda ol [[Kanada|Kanadadaǵı]] ayırım Best Buy dúkanlarında «Google Shops» dep atalatuǵın dúkan ishindegi dúkan orınların ashtı. 2021-jılı Google Nyu-York qalasındaǵı Chelsi Market kampusınıń bir bólegi sıpatında fizikalıq Google Store ashatuǵının járiyaladı, ol 17-iyunda ashıldı.

== Jaylasqan orınları ==

=== Onlayn ===
Internette Google Store, Google Play veb-saytındaǵı «Qurılmalar» bólimin almastırdı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://googleblog.blogspot.no/2015/03/meet-updated-chromebook-pixel-and-new.html|bet=Meet the updated Chromebook Pixel and the new Google Store|avtor=Bowers|at=Andrew|sáne=March 11, 2015|jumıs=Official Google Blog|baspaxana=[[Google]]|qaralǵan sáne=January 31, 2017}}&lt;/ref&gt;.

=== Pop-ap dúkanlar ===

==== London ====
2015-jıldıń mart ayında Google [[London|Londonnıń]] Tottenham Court Road kóshesinde jaylasqan Britaniyalı elektr tovarları satıwshısı Currys filialınıń ishinde dúkan-ishindegi-dúkan ashtı. Ol keyin jabıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cityam.com/inside-google-s-first-london-shop/|bet=Google Shop London in pictures: Inside the search giant's first ever physical shop on Tottenham Court Road|avtor=Barber|at=Lynsey|sáne=2015-03-11|jumıs=[[City A.M.]]}}&lt;/ref&gt;.

==== Waqıtsha kórsetiw zalı ====
[[Fayl:Made_By_Google_(00359).jpg|nobaý|Nyu-York qalasındaǵı Made by Google waqıtsha kórsetiw zalınıń ishki kórinisi]]
2016-jıldıń oktyabr ayında Google Nyu-York qalasınıń SoHo rayonında Made by Google atlı waqıtsha kórsetiw zalın ashtı. Bul keńislik kompaniyanıń jaqında islep shıqqan apparatlıq támiynat ónimlerin, sonıń ishinde Pixel smartfonın, Google Home aqıllı dinamigin hám Daydream View virtual reallıq garniturasın kóriw múmkinshiligin berdi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2016/10/20/13346950/google-pop-up-shop-new-york-city-pixel-daydream-vr|bet=Google's New York City pop-up shop is now open|avtor=Lee|at=Dami|sáne=October 20, 2016|jumıs=[[The Verge]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=January 31, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://nordic.businessinsider.com/google-nyc-store-photos-2016-10|bet=We toured Google's new pop-up store in New York City - here's what it's like|avtor=Gilbert|at=Ben|sáne=October 19, 2016|jumıs=[[Business Insider]]|baspaxana=[[Axel Springer SE]]|qaralǵan sáne=January 31, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2016/10/20/made-by-google/|bet=A trip to Google's New York City Pop-Up Shop|avtor=Heater|at=Brian|sáne=October 20, 2016|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=January 31, 2017}}&lt;/ref&gt;.

==== Best Buy ====
2016-jıldıń noyabr ayında Google óziniń apparatlıq támiynat ónimlerin kórsetetuǵın «Google Shop» atlı dúkan-ishindegi-dúkandı ashtı. Kanadadaǵı tańlanǵan Best Buy orınlarında jaylasqan Google Shops, Googleǵa «iri hám sadıq premium mobil qurılma paydalanıwshılar bazasın qurıwda gilt bolǵan hám burınǵı Nexus baǵdarlamasında bolmaǵan» usaqlap satıw qatnasıwın beredi. Dúkanlar «ayqın Google» stilinde bolıp, vizual estetikası «jeńil aǵash teksturası hám kúlreń tawar jarqın reńlerdiń ráńbáreń belgileri menen birge» qollanılǵan, sonday-aq «turıw ornı sheklengen jaǵdayda jıynalatuǵın, biraq kerek bolǵanda, mısalı, kishi oqıwshılar toparın otırǵıshlar menen jaylastıra alatuǵın arnawlı islengen modulli mebel» bar. TechCrunchqa bergen pikirinde Googledıń usaqlap satıw marketingi direktorı Janell Fisher: «Bizge adamlardıń kelip, ashıp, oynap hám kewil kóteriwi, hám bunıń texnologiya menen bolıwı unaydı. Sonlıqtan biz hár qıylı qızıqlı tájiriybelerdi qosıwǵa háreket ettik, olardıń ayırımları ónim hám onıń ózgesheliklerin tikkeley kórsetedi, al ayırımları kóbirek izertlew hám kewil kóteriwge baǵdarlanǵan» dedi. Hár bir Google Shop «ózi jaylasqan qalaǵa sáykes arnawlı cifrlı mazmunǵa iye bolıwı múmkin»&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2016/11/18/inside-google-shop-where-google-is-reinventing-how-it-sells-devices/|bet=Inside Google Shop, where Google is reinventing how it sells devices|avtor=Etherington|at=Darrell|sáne=November 18, 2016|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=January 31, 2017}}&lt;/ref&gt;.

=== Fizikalıq dúkan ===

==== Chelsea Market ====
2021-jıldıń may ayında Google Nyu-York qalasındaǵı Chelsea Market kampusında, Nyu-Yorktegi keńseleriniń janında fizikalıq usaqlap satıw dúkanın ashatuǵının járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2021/5/20/22445472/google-first-physical-retail-store-chelsea-nyc-summer-2021|bet=Google is opening its first physical retail store this summer in NYC|avtor=Gartenberg|at=Chaim|sáne=2021-05-20|til=en|jumıs=The Verge|qaralǵan sáne=2021-05-20}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2021/06/14/google-store-chelsea/|bet=Google Store Chelsea opens on Thursday, June 17|avtor=Li|at=Abner|sáne=2021-06-14|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=2021-06-14}}&lt;/ref&gt;. [[Apple Store|Apple Storeǵa]] uqsas, Google Store Chelsea Googledıń apparatlıq támiynat ónimlerin, sonıń ishinde Pixel, Nest, Chromecast, Fitbit hám Pixelbook qurılmaların,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://blog.google/products/devices-services/google-store-nyc/|bet=Welcome to the new Google Store in NYC|sáne=2021-05-20|til=en-us|jumıs=Google|qaralǵan sáne=2021-05-20}}&lt;/ref&gt; [[Google Stadia]] hám [[Google Fi Wireless]] sıyaqlı jazılıw xızmetlerin, Google Translate hám [[Google Duo]],&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2021/06/16/first-google-store/|bet=Here's a tour of the first Google Store in New York City|avtor=Li|at=Abner|sáne=2021-06-16|til=en-US|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=2021-06-17}}&lt;/ref&gt; sıyaqlı programmalıq támiynat ónimlerin, sonday-aq eksklyuziv tovarlardı kórsetedi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/google-store-nyc-chelsea-open-tour-140001787.html|bet=Google's first retail store is a space to sell, fix and show off its products|til=en-US|jumıs=Engadget|qaralǵan sáne=2021-06-17}}&lt;/ref&gt;. Ol 2021-jıldıń 17-iyun kúni ashıldı.

==== Uilyamsberg, Bruklin ====
2022-jıl may ayında Google 2022-jılǵı Google I/O tiykarǵı bayanatında ekinshi fizikalıq Google Storenıń Uilyamsberg, Bruklinde ashılatuǵının járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2022/05/11/google-second-physical-store-williamsburg-brooklyn/|bet=Google is opening its second physical store in Williamsburg, Brooklyn|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220511190258/https://techcrunch.com/2022/05/11/google-second-physical-store-williamsburg-brooklyn/|arxivsáne=May 11, 2022|avtor=Malik|at=Aisha|sáne=May 11, 2022|jumıs=[[TechCrunch]]|qaralǵan sáne=May 14, 2022}}&lt;/ref&gt;. Ol 2022-jıl 16-iyunda ashıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.androidcentral.com/phones/google-store-williamsburg-brooklyn|bet=Google's second physical store opens its doors in Williamsburg, Brooklyn|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220616172936/https://www.androidcentral.com/phones/google-store-williamsburg-brooklyn|arxivsáne=June 16, 2022|avtor=Sarangapurkar|at=Vishnu|sáne=|jumıs=[[Android Central]]|qaralǵan sáne=June 20, 2022}}&lt;/ref&gt;.

==== Google Visitor Experience ====
2023-jıl sentyabrda Google úshinshi fizikalıq Google Storenıń Mauntin-Vyu, Kaliforniyadaǵı Googleplextiń janındaǵı jańa Google Visitor Experience keliwshiler orayında ashılatuǵının járiyaladı, bul Batıs jaǵalawdaǵı birinshi Google Store boldı. Dúkan keliwshiler orayı menen birge 2023-jıl 12-oktyabrde ashıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5google.com/2023/09/07/google-visitor-experience/|bet='Google Visitor Experience' opening in Mountain View with Store, cafe, and more|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230908004951/https://9to5google.com/2023/09/07/google-visitor-experience/|arxivsáne=September 8, 2023|avtor=Li|at=Abner|sáne=September 7, 2023|jumıs=[[9to5Google]]|qaralǵan sáne=September 8, 2023}}&lt;/ref&gt;.

===== Nyuberi kóshesi =====
Boston, Massachusets shtatındaǵı 153 Nyuberi kóshesinde jaylasqan tórtinshi fizikalıq Google Store rásmiy túrde 2024-jılı ashıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.boston.com/news/local-news/2023/11/05/boston-is-getting-a-google-store-one-of-a-handful-in-the-u-s/|bet=Boston is getting a Google store, one of a handful in the U.S.|avtor=Egan|at=Gwen|til=en-US|jumıs=www.boston.com|qaralǵan sáne=2023-11-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://store.google.com/us/magazine/locations?hl=en-US|bet=Shop at the new Google Store.|til=en-US|jumıs=Google Store|qaralǵan sáne=2024-06-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.google.com/maps/place/Google+Store+Newbury+Street/@42.3509172,-71.081087,17z/data=!3m1!4b1!4m6!3m5!1s0x89e37b01d6a0d257:0xff2abbb5870861ed!8m2!3d42.3509133!4d-71.0785067!16s/g/11y39j3jzt?entry=tts|bet=Google Store Newbury Street · 153 Newbury St, Boston, MA 02116|til=en|jumıs=Google Store Newbury Street · 153 Newbury St, Boston, MA 02116|qaralǵan sáne=2024-06-21}}&lt;/ref&gt;.

===== Chikago aymaǵı =====
Besinshi fizikalıq Google Store 2024-jıl 1-noyabrde qala sırtındaǵı Ouk-Bruktaǵı Oukbruk orayında ashıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.nbcchicago.com/news/local/first-physical-google-store-in-midwest-opens-at-suburban-mall/3590359/|bet=First physical Google store in Midwest opens at suburban mall|til=en-US|jumıs=NBC Chicago|qaralǵan sáne=2024-11-02}}&lt;/ref&gt;.

== Sıylıqları ==
Google Store 2016-jılı «Tutınıwshı elektronikası» kategoriyasında Webby sıylıǵın aldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://webbyawards.com/winners/2016/websites/general-website/consumer-electronics/google-store/|bet=Google Store|baspaxana=[[Webby Award]]|qaralǵan sáne=January 31, 2017}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Google xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>5v7bes1el87uxuh1fk72fs6jgrgeey9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Apple akkauntı</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25441</id>
    <revision>
      <id>125237</id>
      <parentid>124133</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T20:14:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125237</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18731" sha1="h4uwe05huyw18i682aqximv9cm3hp6r" xml:space="preserve">'''Apple akkauntı''' (burın Apple ID dep atalǵan) — bul [[Apple Inc.|Appledıń]] óz qurılmaları hám [[Programmalıq támiynat|programmalıq támiynatı]] ushın [[Paydalanıwshı (esaplaw texnikası)|paydalanıwshı]] akkauntı. Apple akkauntları paydalanıwshınıń jeke maǵlıwmatların hám parametrlerin óz ishine aladı, hám Apple akkauntı Apple qurılmasına kiriw ushın qollanılǵanda, qurılma avtomat túrde Apple akkauntına baylanıslı maǵlıwmatlar hám parametrlerdi paydalanadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/apple-id|bet=Apple ID - Official Apple Support|jumıs=support.apple.com|qaralǵan sáne=2022-12-31}}&lt;/ref&gt;.

== Qollanılıwı ==

=== Akkaunt jaratıw ===
Apple akkauntın tiyisli veb-saytqa kiriw arqalı jaratıwǵa boladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://account.apple.com/|bet=Manage your Apple Account|jumıs=Apple|qaralǵan sáne=October 3, 2024}}&lt;/ref&gt;.

2024-jıl dekabr ayınan baslap, Apple qáwipsizlik sorawların qollanbastan shıǵardı hám jańadan jaratılǵan akkauntta [[App Store|iTunes &amp; App Store]] funkcionallıǵın aktivlestiriw ushın eki faktorlı autentifikaciyanı májbúriy etti — bul process iOS 13.4 (iPhone yamasa iPod Touch ushın), iPadOS 13.4, macOS 10.15.4 yamasa onnan keyingi versiyası bar qurılmanı talap etedi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/guide/ipod-touch/iphd709a3c46/ios|bet=Manage two-factor authentication for your Apple ID from iPod touch}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/guide/ipad/ipaddb29e19b/ipados|bet=Keep your Apple Account secure on iPad}}&lt;/ref&gt;.

=== Modifikaciya ===
Paydalanıwshılar «Akkauntıńızdı basqarıw» siltemesin tańlaw arqalı Meniń Apple akkauntım betinde óz parollerin yamasa jeke informaciyasın ózgerte aladı. Paydalanıwshınıń bir Apple ónimin paydalanıp atırǵanda Apple akkauntına kirgizgen ózgerisleri,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://mobiletoday.it/|bet=Apple plans to launch 'entirely new phone'|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150615174546/http://mobiletoday.it/|arxivsáne=2015-06-15|qaralǵan sáne=2015-06-12}}&lt;/ref&gt; paydalanıwshınıń sol Apple akkauntın qollanǵan basqa qosımshalar (mısalı, onlayn [[Apple Store]], [[iCloud]], yamasa Photos) tárepinen de tanıladı&lt;ref name=&quot;Support HT2204&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://support.apple.com/kb/HT2204|bet=Change your Apple ID password|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140228010537/http://support.apple.com/kb/HT2204|arxivsáne=2014-02-28|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=2013-09-14}}&lt;/ref&gt;. Apple usınılǵan elektron pochta adresine tastıyıqlaw xabarın jiberedi, hám paydalanıwshıdan ózgerislerdi tastıyıqlaw ushın tastıyıqlaw xatındaǵı URLdı basıwı talap etiledi. Ózgerislerdi tastıyıqlaǵannan keyin, paydalanıwshılardan keyingi ret Apple akkauntın satıp alıw ushın, mısalı, App Store nı paydalanǵanda, óz informaciyasın tastıyıqlawı soralıwı múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/102606|bet=Get a verification code and sign in with two-factor authentication|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=2025-05-17}}&lt;/ref&gt;.

=== Bir neshe Apple akkauntı ===
Paydalanıwshılar dúkannan satıp alıwlar hám [[iCloud]] saqlaǵıshı hám basqa maqsetler ushın hár qıylı Apple akkauntların qollanbawı múmkin. Oǵan bárqulla birden artıq Apple akkauntın paydalanıwǵa májbúr bolǵanlıqtan qıyınshılıqlarǵa ushıraǵan kópshilik [[MobileMe]] paydalanıwshıları kiredi, sebebi [[MobileMe]] xızmetine jazılǵanda sol waqıtta jaratılıp atırǵan me.com elektron pochta adresin paydalanıp jańa Apple akkauntı avtomatlı túrde jaratılǵan, bul paydalanıwshılardıń aldıńǵı Apple akkauntınıń elektron pochta adresin ózleriniń me.com elektron pochta adresine ózgerte almawın bildiredi, hám bul bárqulla solay bolıp qalǵan. Apple hár túrli akkauntlardı birlestiriwge ruqsat bermeydi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://news.cnet.com/8301-13506_3-20107333-17/apple-to-let-multiple-apple-ids-merge-report-says/|bet=Apple to let multiple Apple IDs merge, report says|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111109021043/http://news.cnet.com/8301-13506_3-20107333-17/apple-to-let-multiple-apple-ids-merge-report-says/|arxivsáne=9 November 2011|sáne=16 September 2011|jumıs=[[CNET]]|baspaxana=[[CBS Interactive]]|qaralǵan sáne=22 March 2013}}&lt;/ref&gt;. Biraq, eger bir akkaunt óshirilse (kópshilik jaǵdaylarda, aldawshılıq tranzakciyaları yamasa basqa da unamsız paydalanıw háreketleri yamasa qáwipsizlik sebeplerine baylanıslı), tiykarǵı akkauntqa baylanıslı basqa da akkauntlar óshiriledi, hám paydalanıwshı zıyanlanǵan akkaunt qulpı ashılǵanǵa shekem jańa akkauntlar jarata almaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/newsroom/2022/06/app-store-stopped-nearly-one-point-five-billion-in-fraudulent-transactions-in-2021/|bet=App Store stopped nearly $1.5 billion in fraudulent transactions in 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220601165839/https://www.apple.com/newsroom/2022/06/app-store-stopped-nearly-one-point-five-billion-in-fraudulent-transactions-in-2021/|arxivsáne=2022-06-01|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=2022-06-01}}&lt;/ref&gt;.

=== Apple onlayn dúkanı ===
Appledan buyırtpa beriw ushın Apple akkauntı talap etilmeydi. Apple satıp alıwshılarǵa Miyman arqalı tólem funkciyasın paydalanıp, Apple akkauntısız onlayn dúkanında buyırtpa beriwge imkaniyat beredi. Apple akkauntı da, Miyman arqalı tólem funkciyası da klientke esap-fakturalar sıyaqlı buyırtpa informaciyasına kiriwge, buyırtpa statusın tekseriwge hám jetkerip beriw paketin baqlawǵa imkaniyat beredi. Biraq, Apple akkauntları paydalanıwshılarǵa ózleriniń Apple onlayn dúkanı tájiriybesin jekelestiriwge imkaniyat beredi. Paydalanıwshılar satıp alıwǵa qızıqqan zatların saqlay aladı; buyırtpa beriwge derlik tayar bolsa, sebetti saqlay aladı; tólem processin tezletiw ushın jetkerip beriw hám tólem mákan jayların hám tólem informaciyasın saqlay aladı; Apple veb-saytında 1-Click buyırtpasın paydalana aladı hám Apple sıylıq kartalarınıń balansın teksere aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://store.apple.com/us/help/your_account#benefits|bet=Benefits of an Apple ID|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150706091905/http://store.apple.com/us/help/your_account#benefits|arxivsáne=2015-07-06|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=2013-09-14}}&lt;/ref&gt;.

=== iCloud ===
[[iCloud]] paydalanıwshılarǵa muzıka hám [[iOS]] qosımshaları sıyaqlı maǵlıwmatlardı [[iOS 5]] yamasa onnan keyingi versiyada isleytuǵın iOS qa tiykarlanǵan qurılmalar,&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT202659|bet=Where can I use my Apple ID?|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170610201950/https://support.apple.com/en-us/ht202659|arxivsáne=2017-06-10|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=2017-01-05}}&lt;/ref&gt; hám OS X 10.7.2 Lion yamasa onnan keyingi versiyada, yamasa [[Microsoft Windows|Microsoft Windowsta]] (Windows Vista service pack 2 yamasa onnan keyingi versiya) isleytuǵın [[Jeke kompyuter|jeke kompyuterler]] sıyaqlı bir neshe qurılmaǵa júklep alıw ushın aralıqtan kompyuter serverlerinde saqlawǵa imkaniyat beredi,&lt;ref name=&quot;sysrequirements&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://support.apple.com/kb/HT4759?viewlocale=en_US&amp;locale=en_US|bet=System Requirements for ICloud|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140530142922/http://support.apple.com/kb/HT4759?viewlocale=en_US&amp;locale=en_US|arxivsáne=May 30, 2014|qaralǵan sáne=June 30, 2012}}&lt;/ref&gt; iCloud Appledıń [[MobileMe]] xızmetin almastırıp,&lt;ref name=&quot;fromto&quot;&gt;{{Jurnal deregi |date=May 31, 2011 |title=4th Time a Charm for Apple? From iDisk to.Mac to MobileMe to iCloud |url=https://www.wired.com/epicenter/2011/05/icloud-apple |url-status=live |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20110611151105/http://www.wired.com/epicenter/2011/05/icloud-apple |archive-date=June 11, 2011 |access-date=June 13, 2011}}&lt;/ref&gt; elektron pochta, kontaktlar, kalendarlar, bet belgiler, esletpeler, eske salǵıshlar (isleniwi kerek bolǵan isler dizimi), iWork hújjetleri, súwretler hám basqa maǵlıwmatlar ushın maǵlıwmatlardı sinxronlaw orayı retinde xızmet etedi. Xızmet sonday-aq paydalanıwshılarǵa óz iOS qurılmaların qol menen [[iTunes]] arqalı emes, al iCloudqa sımsız túrde rezerv kóshirmesin alıwǵa imkaniyat beredi.

Hár bir Apple akkauntı 5 GB biypul saqlaǵısh penen keledi. Kóbirek saqlaǵısh iCloud+ jazılıwı menen qoljetimli&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.computerworld.com/article/2476176/mac-os-x-how-to-avoid-paying-apple-for-extra-icloud-storage.html|bet=How to avoid paying Apple for extra iCloud storage|avtor=Evans|at=Jonny|sáne=2022-05-19|til=en|jumıs=Computerworld|qaralǵan sáne=2023-09-19}}&lt;/ref&gt;.

== Qáwipsizlik ==
Apple akkauntı — bul keminde segiz belgiden ibarat paydalanıwshı tárepinen ornatılǵan parol menen qorǵalǵan, jaramlı elektron pochta mánzili&lt;ref name=&quot;Support HT201303&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT201303|bet=Security and your Apple ID|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190824040019/https://support.apple.com/en-us/HT201303|arxivsáne=August 24, 2019|sáne=May 19, 2018|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=August 24, 2019}}&lt;/ref&gt;. Apple paydalanıwshı usınǵan elektron pochta mánziline tastıyıqlaw xatın jiberedi, hám paydalanıwshıdan akkaunttı aktivlestiriw ushın tastıyıqlaw xatındaǵı URLdı basıwı talap etiledi. Kredit kartasın kórsetpesten Apple akkauntın jaratıwǵa boladı&lt;ref name=&quot;Support HT204034&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT204034|bet=Create or use an Apple ID without a payment method|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141010114925/http://support.apple.com/kb/ht2534|arxivsáne=2014-10-10|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=2013-09-14}}&lt;/ref&gt;.

2013-jılı mart ayında Apple, Apple akkauntı ushın eki faktorlı autentifikaciyanı iske qostı. Bul funkciya autentifikaciya ushın ekinshi tastıyıqlaw basqıshı talap etilgende, Apple akkauntına baylanıslı isenimli qurılmaǵa tórt sanlı pin-kod jiberiw ushın «Meniń qurılmamdı tap» xızmetin qollanadı&lt;ref&gt;{{Cite news|date=21 March 2013|title=Apple Strengthens iCloud Security With 2-Step Authentication|work=[[The New York Times]]|url=http://bits.blogs.nytimes.com/2013/03/21/two-step-verification-apple/|access-date=22 March 2013}}&lt;/ref&gt;.

2019-jılı 9-iyunda Apple, Apple akkauntına tiykarlanǵan «Sign In with Apple» dep atalatuǵın birden-bir kiriw provayderin usındı. OAuth 2.0 hám OpenID Connect ke tiykarlanǵan bul sistema basqa sociallıq kiriw xızmetlerine qupıyalılıqqa baǵdarlanǵan alternativa retinde islep shıǵılǵan bolıp, xızmetke jiberiletuǵın jeke informaciya muǵdarın azaytadı hám paydalanıwshınıń Apple akkauntınıń elektron pochtasına qayta jiberiletuǵın bir mártelik elektron pochta mánzillerin qollanıwǵa imkaniyat beredi&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |title=App Makers Are Mixed on 'Sign In With Apple' |url=https://www.wired.com/story/sign-in-with-apple-mixed-reactions/ |url-status=live |magazine=Wired |language=en |issn=1059-1028 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200304155258/https://www.wired.com/story/sign-in-with-apple-mixed-reactions/ |archive-date=2020-03-04 |access-date=2020-05-05}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2019/06/07/answers-to-your-burning-questions-about-how-sign-in-with-apple-works/|bet=Answers to your burning questions about how 'Sign In with Apple' works|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191127121635/https://techcrunch.com/2019/06/07/answers-to-your-burning-questions-about-how-sign-in-with-apple-works/|arxivsáne=November 27, 2019|avtor=Perez|at=Sarah|baspaxana=[[TechCrunch]]|qaralǵan sáne=June 13, 2019}}&lt;/ref&gt;.

=== Qayta tiklew ===
Eger parol bir neshe ret nadurıs kirgizilse, Apple akkauntı qáwipsizlik sebeplerine baylanıslı óshiriliwi múmkin. Akkaunt óshirilgende paydalanıwshıǵa xabar teksti arqalı eskertiledi&lt;ref name=&quot;Support HT204106&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT204106|bet=If your Apple ID is locked or disabled|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141018024515/http://support.apple.com/kb/ts2446|arxivsáne=2014-10-18|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=2013-09-14}}&lt;/ref&gt;. Apple akkauntları hám parollerin iForgot ta akkaunttıń qáwipsizlik sorawlarına juwap beriw arqalı yamasa iCloud qosılǵan hám qulpı ashıw parol kodı ornatılǵan isenimli qurılmadan qayta ornatıw arqalı tiklewge boladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT201487|bet=If you forgot your Apple ID password|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220216004003/https://support.apple.com/en-us/HT201487|arxivsáne=2022-02-16|qaralǵan sáne=2022-02-17}}&lt;/ref&gt;. Qáwipsizlik sebeplerine baylanıslı, eger Qayta tiklew gilti yamasa Eki basqıshlı tekseriw (Eki faktorlı autentifikaciya emes) qosılǵan bolsa, Apple Apple akkauntınıń parolin qayta ornatpaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT204152|bet=Two-step verification for Apple ID|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211212143825/https://support.apple.com/en-us/HT204152|arxivsáne=2021-12-12|qaralǵan sáne=2021-12-04}}&lt;/ref&gt;. Bul qáwipsizlik funkciyaları qosılǵanda paroldi qayta ornatıw ushın Qayta tiklew gilti de, keminde bir isenimli qurılma da talap etiledi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT208072|bet=How to generate a recovery key|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201215165148/https://support.apple.com/en-us/HT208072|arxivsáne=2020-12-15|qaralǵan sáne=2020-12-10}}&lt;/ref&gt;.

==== Óshirilgen akkauntlar ====
Taǵı bir qátelik — bul «Siziń Apple akkauntıńız óshirilgen» degen xabardıń anıq sebebi kórsetilmesten shıǵıwı. Bul toqtatıwdıń sebebi, eń itimalı Apple media xızmetleriniń shártleri hám qaǵıydaların buzıw (yaǵnıy, aldawshılıq hám basqa da jalǵan háreketler sebepli) bolıp tabıladı hám paroldi qayta ornatıw onı tazalamaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://discussions.apple.com/thread/253430231|bet=Apple permanently disabled my account for App Store and iTunes...|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211204122324/https://discussions.apple.com/thread/253430231|arxivsáne=2021-12-04|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=2021-12-03}}&lt;/ref&gt;. Bul iOS qurılmalarında, sonday-aq Mac hám JK larda da júz bergeni xabarlanǵan. Apple akkauntın qayta kórip shıǵıwdı www.apple.com/support/itunes adresindegi [[iTunes Store]] qollap-quwatlaw xızmetine xabarlasıp sorawǵa boladı. 2021-jıl avgust ayına kelip, sistemanıń anıqlıǵı sebepli, Apple akkauntların óshiriw haqqındaǵı qararlar siyrek biykar etiledi, sebebi sistemanıń qanday da bir Apple akkauntın nadurıs óshiriw itimallıǵı jılına bir trillionnan birden az (eń itimalı, Apple usınǵan, biraq keyinirek toqtatılǵan qáwipsizlik funkciyası CSAM anıqlawı sebepli)&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/child-safety/pdf/Expanded_Protections_for_Children_Frequently_Asked_Questions.pdf|bet=Expanded Protections for Children: Frequently Asked Questions|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210819221953/https://www.apple.com/child-safety/pdf/Expanded_Protections_for_Children_Frequently_Asked_Questions.pdf|arxivsáne=2021-08-19|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=2021-08-21}}&lt;/ref&gt;.

Joqarıdaǵı eki jaǵdayda da, paydalanıwshınıń profili iMessage yamasa FaceTime da hesh kimge kórinbeydi, hám olar kire almaydı. Másele belgilengen waqıt ishinde (kópshilik jaǵdaylarda shama menen 14–30 kún) sheshiliwi kerek. Eger Apple akkauntı óshirilgennen berli kóp waqıt ótken bolsa, ol máńgilikke óshiriledi hám paydalanıwshı onı endi asha almaydı da, jańa Apple akkauntların jarata da almaydı.

=== Shifrlaw ===
Hár bir iCloud avtomatlı túrde standart maǵlıwmat qorǵanıwına iye. Barlıq maǵlıwmatlar shifrlanadı, hám shifrlaw giltleri akkaunttı qayta tiklewge járdemlesiw ushın Apple maǵlıwmatlar oraylarında qáwipsiz saqlanadı. Tek belgili bir maǵlıwmatlar ǵana bastan-ayaq shifrlanadı, sonıń ishinde iCloud Mail, Photos hám densawlıq maǵlıwmatları. Ulıwma alǵanda, on tórt xızmet tolıǵı menen shifrlanǵan.

Sonıń menen birge, Apple iCloud ushın Keńeytilgen maǵlıwmatlar qorǵanıwın usınadı, ol siyasatshılar, jurnalistler hám iCloud akkauntlarında áhmiyetli maǵlıwmatları bar basqa adamlar auditoriyasına baǵdarlanǵan. Sonıń menen jigirma úsh xızmet tolıǵı menen shifrlanadı. Eger kimde-kim Keńeytilgen maǵlıwmatlar qorǵanıwı bar akkauntqa kiriwdi joǵaltsa, akkaunttı qayta tiklew qıyınlasadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT202303|bet=iCloud data security overview|til=en|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=2023-01-20}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==
Birden-bir paydalanıwshı identifikatorı engizilgenge shekem Apple klientleri túrli xızmetler ushın óz aldına akkauntlardı paydalandı. Mısalı, [[iTunes Store]] hám Apple qollap-quwatlaw jámiyetshiligi ushın bólek loginler talap etildi.

Apple ekosistemasınıń ósiwi hám App Store hám iCloud sıyaqlı jańa xızmetlerdiń engiziliwi menen paydalanıwshı tájiriybesin ápiwayılastırıw ushın oraylastırılǵan akkauntqa bolǵan zárúrlik ayqın boldı.

Bul zárúrlikti sheshiw ushın Apple-ID engizildi. Ol paydalanıwshılarǵa bir ret kirip, kóp sanlı Apple xızmetlerine kiriwge imkaniyat berdi. Bul basqısh paydalanıwshı ushın qolaylılıqqa hám Apple ekosistemasınıń úlken integraciyasına áhmiyetli úles qostı.

Waqıt ótiwi menen Apple-ID turaqlı rawajlanıp bardı. Eki faktorlı autentifikaciya sıyaqlı qosımsha funkciyalardı engiziw arqalı qáwipsizlikti arttırıwǵa ayrıqsha itibar qaratıldı.

2024-jılı dekabrde Apple akkaunt qáwipsizligine baylanıslı áhmiyetli qarar qabıl etti. Jańadan jaratılǵan akkauntlar ushın dástúriy qáwipsizlik sorawları alıp taslandı. Sonıń menen birge, iTunes Store hám App Store funkciyaların aktivlestiriw ushın eki faktorlı autentifikaciya májbúriy etildi.

Jaqında Apple-ID Apple akkauntı dep rebrending etildi. Bul at ózgerisi barlıq Apple xızmetlerine kiriw hám barlıq Apple qurılmaların basqarıw ushın akkaunttıń oraylıq rolin anıǵıraq kórsetiwge baǵdarlanǵan.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>h4uwe05huyw18i682aqximv9cm3hp6r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Apple Card</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25474</id>
    <revision>
      <id>125240</id>
      <parentid>124842</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T20:16:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125240</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22713" sha1="gy282f4icvk2c86htsbb1xmdd2nl1yw" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vcard&quot;
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:125%; font-weight:bold; background-color: #E9E9E9;&quot; | Apple Card
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | [[File:Apple_Card.svg|150px]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | [[File:Apple_Card.png|200px]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | ''Fizikalıq Apple Card mısalı''
|-
! Jaylasqan jeri
| [[Amerika Qurama Shtatları]]
|-
! Iske qosılǵan waqtı
| [[20-avgust]], [[2019|2019-jıl]]
|-
! Texnologiyası
|
* Kredit kartası
* Kontaktsiz tólem
* [[Apple Pay]]
|-
! Operator
|
* [[Apple Inc.]] (baǵdarlamashı)
* Goldman Sachs (shıǵarıwshı bank)
* Mastercard (tólew tarmaǵı)
|-
! Veb-saytı
| [https://www.apple.com/apple-card/ applecard.com]
|}

'''Apple Card''' — bul [[Apple Inc.]] tárepinen jaratılǵan hám Goldman Sachs tárepinen shıǵarılǵan kredit karta bolıp, tiykarınan [[iPhone]], [[iPad]], [[Apple Watch]] yamasa [[Mac]] sıyaqlı Apple qurılmasında [[Apple Pay]] menen paydalanıw ushın arnalǵan&lt;ref name=&quot;Apple Support HT208531&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT208531|bet=Apple Pay is compatible with these devices|sáne=August 12, 2019|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=August 22, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Apple Support HT209225&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT209225|bet=How to use Apple Card|sáne=August 20, 2019|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=August 22, 2019}}&lt;/ref&gt;. Apple Card tek ǵana [[Amerika Qurama Shtatları|Amerika Qurama Shtatlarında]] qoljetimli, 2024-jıldıń basındaǵı maǵlıwmatlarǵa muwapıq, onıń 12 million karta iyesi bar&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT209257#requiredinformation|bet=How to apply for Apple Card}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Forbes&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/ronshevlin/2022/04/10/breakout-apples-plan-to-pump-up-apple-card-and-apple-pay-and-win-the-payments-war/|bet='Breakout': Apple's Plan To Pump Up Apple Card And Apple Pay And Win The Payments War|avtor=Shevlin|at=Ron|sáne=April 10, 2022|jumıs=[[Forbes]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite press release |url=https://www.apple.com/newsroom/2024/01/apple-card-is-helping-cardholders-live-healthier-financial-lives/ |title=Apple Card is helping cardholders live healthier financial lives |date=January 30, 2024 |publisher=[[Apple Inc.|Apple]]}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==
2019-jılı 6-avgustta Apple Card rásmiy túrde iske túsirilmesinen aldın elektron pochta arqalı xabarlandırıwlarǵa jazılǵan tosınnan tańlap alınǵan paydalanıwshılarǵa dáslepki kóriw ushın mirátnamalar jiberile basladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/8/6/20756048/apple-card-availability-sign-up-cancel-apr-iphone-goldman-sachs|bet=The Apple Card starts rolling out today|avtor=Patel|at=Nilay|sáne=August 6, 2019|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=August 20, 2019}}&lt;/ref&gt;. Ol Amerika Qurama Shtatlarında 2019-jılı 20-avgustta shıǵarıldı&lt;ref name=&quot;applecard-launch&quot;&gt;{{Cite press release |title=Apple Card launches today for all US customers |url=https://www.apple.com/newsroom/2019/08/apple-card-launches-today-for-all-us-customers |access-date=August 20, 2019}}&lt;/ref&gt;. Iske qosılǵan waqıtta qosımsha karta iyeleri hám birlesken esaplar qollap-quwatlanbadı&lt;ref name=&quot;in-depth-tc&quot;&gt;{{Cite news|date=March 28, 2019|title=How Apple Card works|publisher=[[TechCrunch]]|url=https://www.macrumors.com/guide/apple-card|access-date=April 8, 2019}}&lt;/ref&gt;.

Karta tutınıwshılar ushın qolaylı bir qatar ózgesheliklerge iye, sonıń ishinde haqı alınbaydı, paydalanıwshılardı qarızdı boldırmawǵa yamasa onı tezirek tólewge shaqıratuǵın programmalıq támiynat, uqsas kartalar ushın tarawdaǵı eń tómen procent stavkaları hám múmkin bolǵanınsha kóbirek iPhone paydalanıwshıların tastıyıqlaw minnetlemesi bar. Bul ózgeshelikler bank ushın qáwipli dep esaplanadı hám [[Apple Inc.|Appledıń]] uzaq waqıttan berli sherigi bolǵan Barclays, sonday-aq Citigroup, JPMorgan Chase hám Synchrony sıyaqlı tutınıwshılıq kredit kartaları boyınsha tásir etiwshi basqa banklerdiń Appledıń usınısınan bas tartıwına alıp keldi&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2019/05/28/goldman-rival-pulled-out-of-apple-card-on-fears-it-was-money-loser.html|bet=A Goldman Sachs rival pulled out of the Apple Card deal on fears it will be a money loser|avtor=Son|at=Hugh|sáne=May 28, 2019|til=en|jumıs=CNBC|qaralǵan sáne=July 2, 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2019/08/14/goldman-sachs-may-lose-money-on-the-apple-card-in-the-next-recession.html|bet=Goldman Sachs may lose money on the Apple Card in the next recession, Nomura says|avtor=Son|at=Hugh|sáne=August 14, 2019|til=en|jumıs=CNBC|qaralǵan sáne=July 2, 2022}}&lt;/ref&gt;. Goldman Sachs kelisim shártlerin qorǵap, olar «bul sheriklikten júdá quwanıshlı ekenin» hám «klientti birinshi orınǵa qoyıw arqalı tutınıwshı finansın ózgertiwge» umtılıp atırǵanın ayttı.

Apple Card 2019-jılı 25-martta Apple arnawlı ilajında járiyalandı. Tariyxıy jaqtan keleshektegi apparatlıq támiynattı járiyalaw platforması bolıp xızmet etken aldıńǵı arnawlı ilajlardan ayırmashılıǵı, bul ilaj jańa internet programmalıq támiynatı hám xızmetlerine baǵdarlanǵan edi. Ilajda járiyalanǵan basqa xızmetler qatarına [[Apple TV+]], [[Apple News|Apple News+]] hám [[Apple Arcade]] kiredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.nbcnews.com/tech/apple/apple-event-credit-card-news-subscription-service-signal-new-direction-n986996|bet=Apple event: TV, news and video game services signal new direction for iPhone maker|avtor=Arkin|at=Daniel|sáne=March 25, 2019|jumıs=[[NBC News]]|qaralǵan sáne=March 26, 2019}}&lt;/ref&gt;.

2021-jılı 20-aprelde Apple birlesken esaplar hám qosımsha karta iyelerin kirgizetuǵının járiyaladı. Bul ózgeshelikler Apple Card Family brendi astında usınıldı. 18 jastan úlken jeke adamlar esaptıń ortaq iyeleri bola aladı, al 13 jastan úlken jeke adamlar qosımsha karta iyeleri bola aladı. Bes adamǵa shekem qosımsha karta iyesi yamasa ortaq iye bolıwı múmkin&lt;ref&gt;{{Cite press release |title=Apple introduces Apple Card Family, enabling people to share Apple Card and build credit together |url=https://www.apple.com/newsroom/2021/04/apple-introduces-apple-card-family-enabling-people-to-share-apple-card-and-build-credit-together/ |language=en-US |access-date=April 24, 2021}}&lt;/ref&gt;.

2023-jıldıń yanvar ayında Bloomberg agentligi Goldman Sachs kompaniyasınıń bul karta sebepli 1 milliard dollar zıyan kórgenin xabarladı.

2023-jılı 17-aprelde Apple, Apple Card paydalanıwshılarına Goldman Sachs tárepinen qollap-quwatlanatuǵın joqarı tabıs jıynawshı esap usına basladı&lt;ref&gt;{{Cite press release |title=Apple Card's new high-yield Savings account is now available, offering a 4.15 percent APY |url=https://www.apple.com/newsroom/2023/04/apple-cards-new-high-yield-savings-account-is-now-available-offering-a-4-point-15-percent-apy/ |publisher=Apple Inc. |access-date=17 April 2023}}&lt;/ref&gt;.
The Wall Street Journal 2023-jıldıń iyun ayında Goldman Sachs kompaniyasınıń American Express penen sóylesiwlerge kiriskenin, American Express-tiń Goldman ornına sheriklikti óz qolına alıw múmkinshiligin úyrenip atırǵanın xabarladı.

== Dizimnen ótiw ==
[[Fayl:Apple_credit_card14_07_57_638000.jpeg|nobaý|Fizikalıq Apple Card tıń arqa tárepi Goldman Sachs hám Mastercard logotiplerin kórsetedi.]]

=== Dárhal shıǵarıw ===
Paydalanıwshılar Apple Card ushın tikkeley Wallet qosımshasınan arza beriwi múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT209257|bet=How to apply for Apple Card|sáne=May 30, 2023|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2019/03/25/apple-unveils-new-credit-card-the-apple-card.html|bet=Apple unveils new credit-card: the Apple Card|avtor=Son|at=Hugh|sáne=March 25, 2019|baspaxana=[[CNBC]]|qaralǵan sáne=March 25, 2019}}&lt;/ref&gt;. Tastıyıqlanǵannan keyin, cifrlı Apple Card paydalanıwshınıń barlıq qurılmalarında dárhal qoljetimli boladı. Paydalanıwshılar sonday-aq kontaktsız tólemlerdi qabıl etpeytuǵın orınlarda paydalanıw ushın fizikalıq kartaǵa buyırtpa bere aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/when-will-apple-titanium-card-be-available-release-date-2019-3|bet=Here's when the new titanium Apple Card will be available, and how you can sign up|avtor=Leskin|at=Paige|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=April 7, 2020}}&lt;/ref&gt;.

Fizikalıq kartanıń aldıńǵı betinde nomerler kórsetilmegen; onıń ornına, paydalanıwshılar [[Apple Pay]]-di qabıl etpeytuǵın veb-saytlar hám qosımshalar ushın 16 belgili virtual karta nomerin aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2019/08/15/how-to-find-your-apple-card-number.html|bet=The Apple Card has no numbers on it — here's how to find them to buy stuff online|avtor=Haselton|at=Todd|sáne=August 15, 2019|til=en|jumıs=CNBC|qaralǵan sáne=April 7, 2020}}&lt;/ref&gt;. Apple Card maǵlıwmatları paydalanıwshınıń [[iCloud]] Keychain-inde qoljetimli hám onlayn formalarǵa avtomatik túrde toltırılıwı múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.businessinsider.com/how-to-set-up-autofill-on-mac|bet=How to set up autofill on a Mac computer in Safari, so you don't have to type in your information each time|avtor=Delfino|at=Devon|jumıs=Business Insider|qaralǵan sáne=April 7, 2020}}&lt;/ref&gt;.

=== Titan karta ===
Apple kompaniyası [[Apple Pay]] kontaktsız tólemi qabıl etilmeytuǵın orınlarda satıp alıwlar ushın titan Apple Card-ın islep shıqtı&lt;ref name=&quot;Apple Card PR&quot;&gt;{{Cite press release |title=Introducing Apple Card, a new kind of credit card created by Apple |date=March 25, 2019 |url=https://www.apple.com/newsroom/2019/03/introducing-apple-card-a-new-kind-of-credit-card-created-by-apple/ |access-date=March 26, 2019 |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20190325174956/https://www.apple.com/newsroom/2019/03/introducing-apple-card-a-new-kind-of-credit-card-created-by-apple/ |archive-date=March 25, 2019}}&lt;/ref&gt;. Kartadaǵı logotipler oyıp jazılǵan, al karta iyesiniń atı kartaǵa lazer menen oyıp túsirilgen&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT210399|bet=About the titanium Apple Card|sáne=October 18, 2019|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=January 28, 2020}}&lt;/ref&gt;. Kartada karta nomeri, CVV qáwipsizlik kodı, jaramlılıq múddeti yamasa qol qoyıw belgisi basılmaǵan.

Jetkerip berilgende, iPhone XS hám onnan joqarı qurılmalarǵa iye paydalanıwshılar fizikalıq kartanı kartanıń qaplamasında jasırılǵan NFC belgisine telefonın jaqınlastırıw arqalı aktivlestire aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2019/03/27/apple-card-activation-ios/|bet=Here's how the physical Apple Card will be activated on iOS [U]|avtor=Rambo|at=Guilherme|sáne=March 27, 2019|baspaxana=[[9to5Mac]]|qaralǵan sáne=July 18, 2019}}&lt;/ref&gt;. iPhone X yamasa onnan tómen qurılmalarǵa iye paydalanıwshılar telefonın kartaǵa tiygizbesten aldın Wallet qosımshasın ashıwı kerek&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT209434|bet=Request and use your titanium Apple Card|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=August 20, 2019}}&lt;/ref&gt;.

== Ózgeshelikleri ==

=== Kesbek ===
Fizikalıq karta arqalı ámelge asırılǵan ádettegi satıp alıwlar 1%, [[Apple Pay]] arqalı islengen satıp alıwlar 2%, al [[Apple Store]] hám tańlanǵan sheriklerdegi satıp alıwlar 3% kesbek ákeledi. Saykes satıp alıwlar ushın kesbek tutınıwshınıń Apple Cash esabına túsiriledi, yamasa tutınıwshınıń Apple Card jıynawshı esabına túsiriledi, yamasa esabat kredit retinde qollanıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT209227|bet=Daily Cash with Apple Card|sáne=June 6, 2023|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2019/08/15/how-apple-card-daily-cash-works.html|bet=Here's how the Apple Card's 'Daily Cash' works|avtor=White|at=Alexandria|sáne=August 15, 2019|til=en|jumıs=CNBC|qaralǵan sáne=April 7, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.techradar.com/news/apple-card-launches-as-a-new-type-of-credit-card-on-your-iphone|bet=Apple Card launches as a new type of credit card on your iPhone|avtor=McCann|at=John|sáne=March 25, 2019|jumıs=[[TechRadar]]|qaralǵan sáne=March 27, 2019}}&lt;/ref&gt;.

=== Tólemler ===
Apple Card keshigiw, shet el operaciyaları, qaytarılǵan tólem yamasa jıllıq kredit karta tólemlerin almaydı, biraq balans saqlanǵanda procent tólemlerin hám satıwshıǵa júklenetuǵın intercheyndj tólemlerin payda etedi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thewirecutter.com/money/credit-cards/apple-credit-card-review/|bet=Apple Card Review: Actually Owning It Changed Our Minds|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191213011739/https://thewirecutter.com/money/credit-cards/apple-credit-card-review/|arxivsáne=December 13, 2019|sáne=December 11, 2019|jumıs=[[Wirecutter (website)|Wirecutter]]}}&lt;/ref&gt;.

=== Apple Card jıynawshı esabı ===
2023-jılı 17-aprelde iske qosılǵan, ol Apple Card iyelerine hám ortaq iyelerine ózleriniń Kúndelikli Kesbeklerin salıw ushın 4.15% jıynawshı esap ashıwǵa múmkinshilik beredi, hesh qanday tólemsiz hám minimal balanssız.

=== Kartanı basqarıw ===
Wallet shıjlan qosımshası Apple Card operaciyaların kategoriya boyınsha toplaydı hám háptelik hám aylıq iskerlik juwmaqların usınadı. Apple Maps satıwshı ushın reńli kodlanǵan kategoriyanı, kartadaǵı orındı hám baylanıs maǵlıwmatların usınıw ushın qollanıladı (eger bar bolsa)&lt;ref name=&quot;How It Works&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/apple-card/how-it-works/|bet=Apple Card - How It Works|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190722085154/https://www.apple.com/apple-card/how-it-works/|arxivsáne=July 22, 2019|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=July 18, 2019}}&lt;/ref&gt;.

Apple iOS 17.4 versiyasında paydalanıwshılarǵa byudjetti basqarıw ushın úshinshi tárep byudjet qosımshalarına operaciya maǵlıwmatlarına kiriwge ruqsat beriw funkciyasın qostı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2024/03/05/apple-card-ios-17-4-budget-apps/|bet=iOS 17.4 Lets Budget Apps Read Real-Time Apple Card Transaction Info|avtor=Clover|at=Juli|sáne=March 5, 2024|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=2024-03-05}}&lt;/ref&gt;.

=== Qupıyalılıq hám qáwipsizlik ===
Hár bir qurılma ushın unikal karta nomeri jaratıladı hám Apple Pay tárepinen operaciyalardı hám qurılmadaǵı kriptografiyalıq funkciyalardı basqarıw ushın qollanılatuǵın qáwipsiz elementte saqlanadı. Hár bir operaciya óziniń bir retlik dinamikalıq qáwipsizlik kodın paydalanadı hám Face ID, Touch ID,&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Matsakis |first=Louise |date=March 25, 2019 |title=Apple Enters the Credit Card Market With—Yep—Apple Card |url=https://www.wired.com/story/apple-credit-card-apple-pay/ |magazine=[[Wired (magazine)|Wired]] |access-date=March 26, 2019}}&lt;/ref&gt; yamasa kirisiw kodı menen tastıyıqlanadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT203027|bet=Apple Pay security and privacy overview|sáne=July 12, 2019|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=August 21, 2019}}&lt;/ref&gt;.

Apple Cash sıyaqlı, Apple Card ushın operaciyalar tariyxı [[iCloud]] arqalı qurılmalarda saqlanadı hám sinxronlastırıladı hám tek rásmiy esap iyesi ǵana kóre alatuǵınday etip shifrlanadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://qz.com/1580194/the-apple-credit-cards-most-original-feature-is-privacy/|bet=The most original thing about Apple's credit card isn't its app, fees, or laser-etched titanium|avtor=Detrixhe|at=John|sáne=March 25, 2019|jumıs=[[Quartz (publication)|Quartz]]|qaralǵan sáne=March 26, 2019}}&lt;/ref&gt;. Apple Card-qa arza beriw ushın paydalanıwshınıń [[Apple akkauntı|Apple ID]] akkauntında eki faktorlı autentifikaciya iske qosılǵan bolıwı kerek&lt;ref name=&quot;Apple Support HT209218&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT209218|bet=How your Apple Card application is evaluated|sáne=August 20, 2019|baspaxana=[[Apple Inc.|Apple]]|qaralǵan sáne=August 22, 2019}}&lt;/ref&gt;.

== Sheriklikler ==
Apple Card-tıń dáslepki AQSHtaǵı shıǵarılıwı ushın Goldman Sachs shıǵarıwshı bank rolin atqardı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2019/08/14/goldman-sachs-apple-card-losses/|bet=Report: Goldman Sachs spending $350 to acquire each new Apple Card user, could see losses in a recession|sáne=August 14, 2019|baspaxana=[[9to5Mac]]|qaralǵan sáne=August 22, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Apple and Goldman Sachs launch their credit card|url=https://www.economist.com/finance-and-economics/2019/08/24/apple-and-goldman-sachs-launch-their-credit-card|access-date=August 22, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Statt 2019&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/tldr/2019/8/21/20827303/apple-card-titanium-goldman-sachs-iphone-users-cleaning-warning-discoloration|bet=Apple warns you may permanently discolor your Apple Card if it's stored in leather|avtor=Statt|at=Nick|sáne=August 21, 2019|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=August 22, 2019}}&lt;/ref&gt; al Mastercard tólem tarmaǵı retinde xızmet etti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/apple-card-credit-pay-iphone-wallet-details-cost-goldman-sachs-a8839276.html|bet=Apple just released a stunning new credit card|arxivurl=https://ghostarchive.org/archive/20220508/https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/apple-card-credit-pay-iphone-wallet-details-cost-goldman-sachs-a8839276.html|arxivsáne=May 8, 2022|avtor=Griffin|at=Andrew|sáne=March 25, 2019|jumıs=[[The Independent]]|qaralǵan sáne=March 25, 2019}}&lt;/ref&gt;. Biraq, Goldman Apple Card-tı óz ishine alǵan tutınıwshılıq kredit beriw biznesinen shıǵıwdı jobalastırdı, bul JPMorgan Chase hám Synchrony Financial sıyaqlı kóp úlken banklerdiń Applege sheriklikti óz qolına alıw qızıǵıwshılıǵın bildiriwine alıp keldi&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Goldman Sachs faces rocky exit from Apple credit card partnership|url=https://www.reuters.com/business/finance/goldman-sachs-faces-rocky-exit-apple-credit-card-partnership-2023-12-18/|access-date=2 April 2025|date=18 December 2023}}&lt;/ref&gt;. 2025-jıldıń aprel ayında VISA, Mastercard-tıń ornına Apple Card-tıń shıǵarıwshısı bolıw ushın 100 million dollar aldınnan tólem usındı&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Visa Offers Apple Roughly $100 Million to Take Over Credit Card From Mastercard|url=https://www.wsj.com/finance/banking/apple-card-visa-mastercard-deal-3ce762da?mod=lead_feature_below_a_pos2|access-date=2 April 2025|date=1 April 2025}}&lt;/ref&gt;.

== Qabıl etiliwi ==
2020-jıldıń mart ayında shama menen 3.1 million amerikalı Apple Card iyesi boldı. Bul san 2022-jıldıń basında 6.7 million karta iyesine, al 2024-jıldıń basında 12 millionǵa jetti. On Apple Card paydalanıwshısınıń altawı onı óziniń tiykarǵı kredit kartası retinde paydalanadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/ronshevlin/2020/03/09/if-tim-cook-wont-tell-the-world-how-the-apple-card-is-doing-i-will/|bet=If Tim Cook Won't Tell The World How The Apple Card Is Doing, I Will|avtor=Shevlin|at=Ron|sáne=March 9, 2020|til=en|jumıs=Forbes|qaralǵan sáne=March 12, 2020}}&lt;/ref&gt;.

2019-jılı 1-oktyabrde MarketWatch Goldman Sachs kompaniyasınıń tólemlerdi kredit maǵlıwmatların beriwshi agentliklerge xabarlamay atırǵanı haqqında maqala járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.marketwatch.com/story/apple-and-goldman-sachs-arent-reporting-apple-card-information-to-credit-bureaus-2019-10-15|bet=Apple and Goldman Sachs don't report Apple Card information to credit bureaus|avtor=Passy|at=Jacob|til=en-US|jumıs=MarketWatch|qaralǵan sáne=January 24, 2020}}&lt;/ref&gt;.  Maqalada Apple hám Goldman Sachs kartanı islep shıǵıwǵa asıqqanı hám kompaniyalar bul máseleni waqıt ótiwi menen sheshetuǵını aytılǵan.

2019-jılı 7-noyabrde Devid Haynemayer Hansson [[Twitter]]-de óziniń hayalına qaraǵanda kredit reytingi jaqsı bolıwına qaramastan, oǵan 20 ese kóp kredit limiti berilgenin jazdı. Ol Goldman Sachs-tı tulǵanıń kredit limitin anıqlaw ushın [[Algoritm|algoritmlerdi]] qollanıw arqalı genderlik diskriminaciyada ayıpladı&lt;ref name=&quot;Hansson&quot;&gt;{{Cite news|date=November 9, 2019|title=Goldman faces probe after entrepreneur slams Apple Card algorithm in tweets|publisher=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-goldman-sachs-probe/goldman-faces-probe-after-entrepreneur-slams-apple-card-algorithm-in-tweets-idUSKBN1XK00L|access-date=November 10, 2019}}&lt;/ref&gt;. Appledıń tiykarshılarınıń biri Stiv Voznyak ta ózine hayalına usınılǵan limitten on ese kóp kredit limiti berilgenin tvit etti&lt;ref&gt;{{Cite news|date=November 10, 2019|title=Steve Wozniak joins critics who think Apple Card algorithm might have a major flaw – gender bias|publisher=BGR|url=https://bgr.com/2019/11/10/apple-card-gender-discrimination-goldman-sachs-steve-wozniak/|access-date=November 10, 2019}}&lt;/ref&gt;. Hanssonnıń tvitlerine juwap retinde, Nyu-York Shtatı Finanslıq Xızmetler Departamenti Goldman Sachs-tıń ámeliyatı boyınsha tekseriw basladı.

2021-jılı 23-martta Nyu-York Shtatı Finanslıq Xızmetler Departamenti Apple Card haqqındaǵı tutınıwshılar shaǵımların teksergennen keyingi juwmaqların bayanlaytuǵın esabat járiyaladı. Tekseriw bir neshe mıń betlik jazbalardı hám Goldman Sachs Bank hám Applediń jazba juwapların úyreniwdi, gúwalar hám Apple Card arza beriwshileri menen sáwbetlesiwdi, sonday-aq Apple Card ushın Nyu-York shtatınıń shama menen 400,000 arza beriwshisiniń kredit beriw maǵlıwmatların analizlewdi óz ishine aldı, biraq ádil kredit beriw nızamı boyınsha arza beriwshilerge qarsı nızamǵa qarsı diskriminaciya dálillerin anıqlamadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.dfs.ny.gov/system/files/documents/2021/03/rpt_202103_apple_card_investigation.pdf|bet=Report on Apple Card Investigation|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210323203409/https://www.dfs.ny.gov/system/files/documents/2021/03/rpt_202103_apple_card_investigation.pdf|arxivsáne=March 23, 2021|sáne=March 23, 2021|jumıs=New York State Department of Financial Services|qaralǵan sáne=April 11, 2021}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>gy282f4icvk2c86htsbb1xmdd2nl1yw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Genius Bar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25511</id>
    <revision>
      <id>125239</id>
      <parentid>123940</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T20:16:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125239</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13268" sha1="nu9szftezi2gmi8ztlpmahza09qdeqd" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vcard&quot;
|+ class=&quot;infobox-title fn org&quot; id=&quot;4&quot; |Apple Genius Bar
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;infobox-image logo&quot; |[[File:Genius_Bar,_SoHo_Apple_Store,_September_2003.jpg|260x260 nükte]]&lt;div class=&quot;infobox-caption&quot;&gt;[[Apple Store]] SoHo, Nyu-Yorktegi Genius Bar, 2003-jıl&lt;/div&gt;
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding-right:0.6em;&quot; |Dúzilgen sánesi
| class=&quot;infobox-data note&quot; |19-may, 2001-jıl&lt;span style=&quot;display:none&quot;&gt;&amp;nbsp;(&lt;span class=&quot;bday dtstart published updated&quot;&gt;2001-05-19&lt;/span&gt;)&lt;/span&gt;
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding-right:0.6em;&quot; |&lt;div style=&quot;display: inline-block; line-height: 1.2em; padding: .1em 0; &quot;&gt;Bas shólkem&lt;/div&gt;
| class=&quot;infobox-data&quot; |[[Apple Inc.|Apple]]
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding-right:0.6em;&quot; |Veb-saytı
| class=&quot;infobox-data&quot; |&lt;span class=&quot;url&quot;&gt;[http://apple.com/retail/geniusbar apple.com/retail/geniusbar]&lt;/span&gt;
|}
'''Genius Bar''' — bul [[Apple Inc.]] tárepinen Apple dúkanları ishinde óz ónimleri hám xızmetlerin paydalanıwdı qollap-quwatlaw ushın usınılatuǵın texnikalıq qollap-quwatlaw xızmeti. Bul orınlar klientlerge Apple tárepinen arnawlı oqıtılǵan hám sertifikatlanǵan, xızmet kórsetiletuǵın ónimlerge baylanıslı bir neshe sertifikatlaw dárejesine iye bolǵan «Geniusler» (Danıshpanlar) tárepinen konsyerj stilindegi, júzbe-júz qollap-quwatlawdı usınadı. Apparatlıq támiynattı ońlawdı talap etetuǵın máseleler ushın, jumıstıń kóp bólegi klientler kútkenshe orında tamamlanıwı múmkin.

Apple dúkanlarındaǵı Genius Bar ekran hám litiy-ion batareyaların almastırıw ushın sol kúni xızmet kórsetiwdi usınadı. Eger ishki texnik zıyanlanǵan qurılmanı Apple ońlaw orayına jiberiwi kerek bolsa, kópshilik ońlanǵan yamasa almastırılǵan iPhonelar shama menen úsh kún ishinde qaytarıladı yamasa alıp ketiwge tayar boladı.

Burınǵı usaqlap satıw boyınsha joqarı vice-prezident Ron Djonson Genius Bar-dı kóbinese Apple dúkanınıń «júregi hám janı» dep ataytuǵın edi&lt;ref&gt;{{Cite news|author=IFO Apple Store|title=Analysts' Conference|url=http://www.ifoapplestore.com/stores/analyst_conf.html|date=2004-03-01|access-date=2006-10-13}}&lt;/ref&gt;.

== Dúkannıń jaylasıwı ==
Genius Bardıń jaylasıwı burınları keminde eki 15 yamasa 17 dyuymlik sol waqıttaǵı PowerBook yamasa MacBook Pro-dan ibarat bolıp, kóbinese «qalqıp turıwshı» tireklerde ornatılatuǵın edi. Xızmetkerler házir ońlaw ushın mashinalardı dizimge alıw ushın uqsas programmalıq támiynatı bar iPad-lardı qollanadı. iPod/iPhone nasazlıqların sheshiw ushın basqa noutbuklar da bolıwı múmkin, olar kóbinese «floaters» (qalqıwshılar) dep ataladı. Bar artındaǵı LCD ekranlarda járdem kútip otırǵan klientlerge keńesler beretuǵın cikl jaǵdayındaǵı videolar kórsetiledi. Bar aldında adamlar bir-biri menen yamasa xızmetkerler menen sóylesip otırıwı ushın orınlıqlar bar.

Genius Bar artında geyde kórinetuǵın «Qızıl Telefon» Apple ónimleri boyınsha qánigelerge tikkeley baylanıs edi, bul dúkan ishindegi xızmetkerler juwap bere almaytuǵın júdá quramalı máseleler hám sorawlarǵa múmkinshilik beretuǵın edi. 2009-jıldıń avgust ayınan baslap, bul telefon jańa Apple usaqlap satıw dúkanlarında ornatılmaydı hám basqalarında alıp taslanǵan&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gigaom.com/2009/08/12/five-apple-retail-flops/|bet=Five Apple Retail Flopps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160303212533/https://gigaom.com/2009/08/12/five-apple-retail-flops/|arxivsáne=3 March 2016|avtor=Ryan|at=Christopher|sáne=12 August 2009|qaralǵan sáne=3 March 2015|citata=In reality, many stores never used the red phone (after all, the idea was the Geniuses are supposed to be geniuses, right?) and it was simply relegated to a more iconic status as it sat on the counter. Eventually, the phones were removed.}}&lt;/ref&gt;.

== Xızmetkerler ==
[[Fayl:Apple_Genius_Bar_Regentstreet_London.jpg|nobaý|220x220 nükte|[[London|Londondaǵı]] jaylasıwı]]
Xızmetkerler sonday-aq AppleCare+ niń jergilikli wákilleri sıpatında da qaralıwı múmkin. Olar klientlerdiń Apple ónimleri menen baylanıslı máseleleri yamasa sorawları bolǵanda jeke qollap-quwatlaw usınadı. Genius Bar-da ámelge asırılatuǵın kópshilik xızmetler biypul. Kepillikke kirmeytuǵın xızmet (ońlawlar tamamlanǵanda klient tárepinen tólenedi) te turaqlı túrde ámelge asırıladı. Ayırım mámleketlerde Appledıń xızmet kórsetiw orayları bar, onda kóshpeli ońlawlar (mısalı, tosınnan zıyanlanıw sıyaqlı máseleler) belgilengen baha menen tamamlanıwı múmkin. Kópshilik kóshpeli kompyuter ońlawları hám barlıq stol kompyuterleri ońlawları dúkan ishinde ámelge asırılıp, bir keshede yamasa bir neshe kún ishinde tamamlanadı.

2009-jıldıń sentyabr ayında Shańaraq bólmesi qánigeleri iPod hám [[iPhone]] nasazlıqların sheshiw ushın biriktirildi. 2010-jılı shıqqannan keyin, iPad ushırasıwları da Shańaraq bólmesi qánigeleri qarawına kirdi. Apple házir eki Genius Bar gezekti uslap turadı: Mac hám Mobil Qurılma&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://news.softpedia.com/news/Apple-Creates-New-Job-Position-105709.shtml|bet=Apple Creates New Job Position}}&lt;/ref&gt;.

Úlkenirek qollap-quwatlaw toparların Genius Bar-da klientlerge xızmet kórsetiw máselelerin sheshetuǵın «Bas Genius» basqaradı. Bas Geniuske «Genius Admins» (Genius jetekshileri) járdemlesedi, olar administrativ hújjetlerdi basqaradı, Geniuslerdiń jumısın shólkemlestiredi hám klientler menen olardıń ońlawları haqqında baylanısadı.

== Genius oqıw studentiniń jumıs dápteri ==
Genius oqıw studentiniń jumıs dápteri – bul Geniusler dep atalatuǵın Apple dúkanı texnikalıq qollap-quwatlaw xızmetkerleri ushın Appledıń xızmetkerlerdi oqıtıw qollanbası&lt;ref name=&quot;Gizmodo&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://gizmodo.com/5938323/how-to-be-a-genius-this-is-apples-secret-employee-training-manual|bet=How To Be a Genius: This Is Apple's Secret Employee Training Manual|avtor=Biddle|at=Sam|sáne=28 August 2012|baspaxana=Gizmodo.com|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;. Qollanbada ónim satıw aqırǵı maqseti átirapında qurılǵan túrli marketing texnikaları bar. Oqıtıwdaǵı xızmetkerlerge úyretiletuǵın tiykarǵı qaǵıydalardıń biri – «Apple dúkanındaǵı hár bir adam satıw biznesinde»&lt;ref name=&quot;Mashable&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://mashable.com/2012/08/30/apple-training-manual/|bet=Apple's Secret Employee Training Manual Revealed|avtor=Lee|at=Anita|sáne=30 August 2012|baspaxana=Mashable.com|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;.

Tiykarǵı satıw strategiyası mnemonikalıq qurılma menen juwmaqlanǵan: Jaqınlasıw, Soraw, Usınıw, Tıńlaw, Juwmaqlaw (Approach, Probe, Present, Listen, End – APPLE). Klientlerdiń máseleleri bolǵanda, qollanbada belgili juwap «Úsh F»: Sezdim, Sezdińiz, Taptım (Feel, Felt, Found) texnikası&lt;ref name=&quot;Buffalo&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.technobuffalo.com/companies/apple/apple-genius-training-manual-leaked-reveals-manipulation-tactics/|bet=Apple Genius Training Manual Leaked, Reveals Manipulation Tactics|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120902202626/http://www.technobuffalo.com/companies/apple/apple-genius-training-manual-leaked-reveals-manipulation-tactics/|arxivsáne=2 September 2012|avtor=Lee|at=Adriana|baspaxana=TechnoBuffalo.com|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;.
Hár bir Genius eki háptelik oqıwǵa qatnasıwı kerek, ol «Diagnostikalıq Xızmetlerdi Paydalanıw» hám «Empatiyanıń Kúshi» sıyaqlı túrli baǵdarlamalardı májbúrleydi.
Geniuslerde sonıń menen birge qollanbada anıq túrde qadaǵan etilgen sózler dizimi de bar; «bomba», «awdarıldı» hám «qatıp qaldı» sıyaqlı sózlerdiń ornına «juwap bermeydi» yamasa «kútilmegende toqtaydı» dep almastırılıwı kerek&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com.au/news/unearthed-apples-secret-employee-manual-reveals-sales-tactics-and-prohibited-words-70238/|bet=Unearthed: Apple's secret employee manual reveals sales tactics and prohibited words|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120910085619/http://www.macworld.com.au/news/unearthed-apples-secret-employee-manual-reveals-sales-tactics-and-prohibited-words-70238/|arxivsáne=10 September 2012|baspaxana=Macworld Australia|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;. Qollanba sonıń menen birge xızmetkerlerge stol ústin baraban menen urıw yamasa qoldı moyınnıń artına qoyıw sıyaqlı emocional belgilerdi oqıwdı úyretedi, bul klienttiń zerikkenin yamasa ashıwlanǵanın bildiriwi múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.complex.com/tech/2012/08/banned-words-and-managed-emotions-leaked-manual-spills-apple-genius-secrets|bet=Banned Words And Managed Emotions: Leaked Manual Spills Apple Genius Secrets|avtor=Ugwu|at=Reggie|baspaxana=Complex.com|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;. Genius rolinde bolmaǵan xızmetkerler bul qollanbanı almaydı yamasa bul oqıwdan ótpeydi.

Qollanba 2012-jıldıń avgust ayında bir nusqası sırtqa shıǵıp, Gizmodonıń joqarı lawazımlı xızmetkeri Sem Biddldiń qolına túskenge shekem jaqsı saqlanǵan sır edi. Ol bılay dep pikir bildirdi: «Bul Applediń ishine tereń kózqaras: psixologiyalıq sheberlik, qadaǵan etilgen sózler, rol oynaw – siz burın ondaydı hesh qashan kórmegensiz»&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.forbes.com/sites/carminegallo/2012/08/30/apples-secret-employee-training-manual-reinvents-customer-service-in-seven-ways/|bet=Apple's Secret Employee Training Manual Reinvents Customer Service in Seven Ways|avtor=Gallo|at=Carmine|jumıs=Forbes|qaralǵan sáne=31 August 2012}}&lt;/ref&gt;. Christian Science Monitor basılımınıń maqalası qollanbanıń mazmunın «realitetti buzıw maydanı» ideyası menen baylanıstırdı, bul Appledıń klientlerdi tartıwdaǵı nátiyjeliligi ushın qollanılatuǵın termin.

== Tarawlar/bólimler ==
Házirgi waqıtta Apple texnikalıq qollap-quwatlaw ushın Genius Bar-dı usınadı hám azıraq texnikalıq sorawlarǵa juwap beriw ushın barlıq waqıtta qoljetimli bolǵan Creatives – programmalıq támiynat trenerleri bar.

Jıllar dawamında Apple Genius Bar-dı tolıqtıratuǵın xızmet hám qollap-quwatlaw usınıw usılların sınap kórdi. Geybir mısallar, házir hámmesi jabılǵan:

* '''The Studio'''-da «trenerler» xızmet etedi, olar klientlerge iLife, iWork, Final Cut Pro hám Aperture sıyaqlı kóplegen Apple tutınıwshı hám pro qosımshaları haqqındaǵı sorawlarǵa juwap beredi. Úshinshi tárep qosımshaları rásmiy túrde qollap-quwatlanbaydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.apple.com/retail/thestudio/|bet=Apple Store - The Studio|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060719234954/http://www.apple.com/retail/thestudio/|arxivsáne=2006-07-19|sáne=2006-07-19|qaralǵan sáne=2023-07-09}}&lt;/ref&gt;.
* '''The iPod Bar''' iPod-qa baylanıslı sorawları bar klientlerdi bóliw ushın xızmet etedi, bul Genius Bar-ǵa Macintoshqa tán sorawları bar klientlerge itibar qaratıwǵa múmkinshilik beredi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gizmodo.com/ipod-bar-japan-great-service-but-the-cocktails-need-wo-139631|bet=iPod Bar Japan: Great Service But The Cocktails Need Work|sáne=2005-11-28|til=en|jumıs=Gizmodo|qaralǵan sáne=2023-07-09}}&lt;/ref&gt;.

Pro Labs hám Open Lab [[Nyu-York]] qalasınıń Batıs 14-kóshesindegi Apple dúkanınıń ashılıwı menen usınıldı, Pro Labs sonıń menen birge Avstraliyanıń Sidney hám [[Qıtay|Qıtaydıń]] Pudong Apple dúkanlarında da usınıladı. Open Lab házirge shekem tek Batıs 14-kóshesindegi orında ǵana usınıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleretail.itechit.com/prolabs/us/?idStore=226|bet=Apple Retail Store - Retail Pro Lab|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071208220136/http://appleretail.itechit.com/prolabs/us/?idStore=226|arxivsáne=2007-12-08|sáne=2007-12-08|qaralǵan sáne=2023-07-09}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/retail/west14thstreet/|bet=West 14th Street - Apple Store|til=en-US|jumıs=Apple|qaralǵan sáne=2023-07-09}}&lt;/ref&gt;.

* '''Pro Labs''' segiz saatlıq oqıwdan ibarat bolıp, tórt eki saatlıq sessiyalar seriyasına bólingen. The Studio sıyaqlı, bul sessiyalar Appledıń «Pro Apps» dep atalatuǵın Aperture hám Final Cut Pro sıyaqlı qosımshalarına, sonday-aq Photoshop sıyaqlı basqa úshinshi tárep qosımshalarına baǵdarlanǵan, biraq olar The Studio-daǵı sessiyalarǵa qaraǵanda ádewir tereńirek hám baǵdarlı.
* '''Open Lab''' klientlerge túrli qosımshalar boyınsha birinshi kelgenge birinshi xızmet kórsetiw járdemin usınadı, Genius Bar-dıń dáslepki kúnlerine uqsas, biraq Genius Bar-dıń apparatlıq támiynatqa itibar qaratıwına qarsı, bul jerde programmalıq támiynatqa ayrıqsha itibar beriledi.

Apple sonıń menen birge óziniń [[iTunes]] qosımshasındaǵı funkciyalardı da «Genius» dep brendlestirdi, olar paydalanıwshınıń baqlanǵan talǵamına tiykarlanıp muzıkalıq usınıslar beredi.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>nu9szftezi2gmi8ztlpmahza09qdeqd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mac App Store</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25542</id>
    <revision>
      <id>125236</id>
      <parentid>124128</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T20:13:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125236</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19226" sha1="i7ntmmundswww9pnziz7jcsm2nwrch3" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em&quot;
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold;&quot;|Mac App Store
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center&quot;|[[Fayl:App_Store_macOS.png|150px]]
|-
! [[Programmist (Baǵdarlamashı)|Baǵdarlamashı(lar)]]
| [[Apple Inc.|Apple]]
|-
! Dáslepki shıǵarılıwı
| [[6-yanvar]], [[2011|2011-jıl]]
|-
! [[Operaciyalıq sistema]]
| macOS
|-
! Túri
| Cifrlı tarqatıw hám baǵdarlamalıq támiynat jańalanıwı
|-
! [[Veb-sayt]]
| [https://www.apple.com/app-store/ www.apple.com/app-store/]
|}

'''Mac App Store''' (sonıń menen birge '''App Store''' dep te ataladı) — bul [[Apple Inc.|Apple]] tárepinen jaratılǵan hám basqarılatuǵın, kóbinese Mac qosımshaları dep atalatuǵın [[macOS]] qosımshalarına arnalǵan cifrlı tarqatıw platforması&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/macos/distribution/|bet=Distributing software on macOS - Apple Developer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220828062441/https://developer.apple.com/macos/distribution/|arxivsáne=August 28, 2022|jumıs=Apple.com|qaralǵan sáne=August 25, 2022}}&lt;/ref&gt;. Platforma 2010-jılı 20-oktyabrde Appledıń «Mac-qa qaytıw» ilajında járiyalandı&lt;ref name=&quot;Jan6&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2010/12/16/apple-mac-app-store-open-for-business-starting-january-6th/|bet=Apple Mac App Store: open for business starting January 6th|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191116230658/https://www.engadget.com/2010/12/16/apple-mac-app-store-open-for-business-starting-january-6th/|arxivsáne=November 16, 2019|avtor=Darren Murph|sáne=December 6, 2010|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=December 16, 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;1-6-10-PCMAG-MACAPPSTORE&quot;&gt;{{Cite news|date=January 6, 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;appleinsider 90 days&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.appleinsider.com/articles/10/10/20/apples_new_mac_app_store_coming_to_snow_leopard_within_90_days.html|bet=Apple's new Mac App Store coming to Snow Leopard within 90 days|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200726154941/https://appleinsider.com/articles/10/10/20/apples_new_mac_app_store_coming_to_snow_leopard_within_90_days.html|arxivsáne=July 26, 2020|avtor=AppleInsider Staff|sáne=October 20, 2010|jumıs=AppleInsider.com|qaralǵan sáne=October 31, 2010}}&lt;/ref&gt;. Apple onıń iske túsiriliwine tayarlıq retinde 2010-jılı 3-noyabrden baslap [[Apple Developer|dizimnen ótken baǵdarlamashılardan]] qosımsha arzaların qabıl ete basladı&lt;ref name=&quot;accepting app submissions&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://macappstorereview.com/2010/11/03/apple-now-accepting-submissions-for-the-mac-app-store/|bet=Apple Now Accepting Submissions For The Mac App Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101109005721/http://macappstorereview.com/2010/11/03/apple-now-accepting-submissions-for-the-mac-app-store/|arxivsáne=November 9, 2010|avtor=Mac App Store Review|sáne=November 3, 2010|jumıs=MacAppStoreReview.com|qaralǵan sáne=November 3, 2010}}&lt;/ref&gt;.

Mac App Store 2011-jılı 6-yanvarda barlıq házirgi Snow Leopard paydalanıwshıları ushın biypul Mac OS X 10.6.6 jańalanıwınıń bir bólimi retinde iske qosıldı. Shıǵarılǵanınan 24 saat ótkennen keyin, Apple bir millionnan aslam júklep alıw bolǵanın járiyaladı&lt;ref&gt;{{Cite press release |title=Mac App Store Downloads Top One Million in First Day |publisher=[[Apple Inc.]] |date=January 7, 2011 |url=https://www.apple.com/pr/library/2011/01/07macappstore.html |access-date=January 10, 2011 |archive-date=May 28, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110528030222/http://www.apple.com/pr/library/2011/01/07macappstore.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;. 

== Qaǵıydalar ==
[[iOS]] hám [[iPadOS]]-taǵı [[App Store]] sıyaqlı, Mac App Store de Apple tárepinen basqarıladı.

Qosımshanı qarap shıǵıwǵa usınıw ushın baǵdarlamashı Apple Developer Program-ınıń aǵzası bolıwı kerek. 2023-jıldıń mart ayına kelip, aǵzalıq tólemi jılına 99 AQSH dolların quraydı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/programs/how-it-works/|bet=How it works - Apple Developer Program|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160624014439/https://developer.apple.com/programs/how-it-works/|arxivsáne=June 24, 2016|jumıs=apple.com|qaralǵan sáne=July 22, 2015}}&lt;/ref&gt;.

Qosımshalar dúkanda qoljetimli bolıwınan aldın Apple tárepinen tastıyıqlanıwı kerek. Apple tárepinen ruqsat etilmegen qosımsha túrleri qatarına tómendegiler kiredi:&lt;ref name=&quot;macworld details&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/155120/2010/10/mac_app_store_devil_in_the_details.html?lsrc=rss_main|bet=The Mac App Store: The devil will be in the details|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120304153641/http://www.macworld.com/article/155120/2010/10/mac_app_store_devil_in_the_details.html?lsrc=rss_main|arxivsáne=March 4, 2012|avtor=Dan Frakes|sáne=October 23, 2010|jumıs=Macworld.com|baspaxana=Mac Publishing, LLC ..|qaralǵan sáne=October 24, 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;appleinsider guidelines&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.appleinsider.com/articles/10/10/20/apple_issues_review_guidelines_for_mac_app_store.html|bet=Apple issues review guidelines for Mac App Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210205065320/https://appleinsider.com/articles/10/10/20/apple_issues_review_guidelines_for_mac_app_store.html|arxivsáne=February 5, 2021|avtor=AppleInsider Staff|sáne=October 20, 2010|jumıs=AppleInsider.com|qaralǵan sáne=October 24, 2010}}&lt;/ref&gt;

* macOS-tıń jergilikli paydalanıwshı interfeysi elementlerin yamasa háreketlerin ózgertetuǵın qosımshalar.
* Apple Macintosh Adam Interfeysi Kórsetpelerine sáykes kelmeytuǵın qosımshalar.
* Házirgi Apple ónimlerine (mısalı, Mac App Store-nıń ózi, Finder, [[iTunes]] hám iChat) kórinisi yamasa funkciyası boyınsha uqsas bolǵan qosımshalar.
* Mac App Store-da álleqashan bar bolǵan basqa qosımshalarǵa uqsas (mısalı, Adobe Illustrator hám CorelDraw, Adobe Photoshop, Adobe Lightroom hám Apple Aperture, Cinema 4D hám [[Autodesk 3ds Max|Autodesk 3D Max]]).
* Pornografiyalıq materialdı óz ishine alǵan yamasa kórsetetuǵın qosımshalar.
* Bólinetuǵın komponentler bolıp tabılatuǵın yamasa ornatatuǵın qosımshalar (yadro keńeytpeleri, brauzer plaginleri, QuickTime komponentleri hám t.b.).
* Jaramlılıq múddeti ótetuǵın mazmun yamasa xızmetler usınatuǵın qosımshalar.
* macOS-tıń házirgi shıǵarılıp atırǵan versiyasında islemeytuǵın qosımshalar.
* Beta, demo, sınaq yamasa test versiyaları bolǵan programmalıq támiynatlar.
* Baǵdarlamashınıń anıq paydalanıw ruqsatı bolmaǵan sawda belgilerine silteme beretuǵın qosımshalar.
* Tek GPL astında licenziyalanǵan biypul programmalıq támiynatlar (sebebi App Store paydalanıw shártleri GPL menen sáykes kelmeytuǵın qosımsha sheklewler qoyadı)&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://adium.im/pipermail/devel_adium.im/2011-January/007973.html|bet=GPL and the Mac App Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201108121852/https://adium.im/pipermail/devel_adium.im/2011-January/007973.html|arxivsáne=November 8, 2020|jumıs=adium.im|qaralǵan sáne=June 27, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.fsf.org/blogs/licensing/more-about-the-app-store-gpl-enforcement|bet=More about the App Store GPL Enforcement|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170505130008/http://www.fsf.org/blogs/licensing/more-about-the-app-store-gpl-enforcement|arxivsáne=May 5, 2017|sáne=May 26, 2010|jumıs=[[Free Software Foundation]]|qaralǵan sáne=May 1, 2017}}&lt;/ref&gt;.
* Apple tárepinen macOS paydalanıwshıları ushın qosımsha túrde ornatılatuǵın yamasa eski dep esaplanǵan programmalıq kitapxanalardı paydalanatuǵın qosımshalar. Berilgen mısallar:
** Appledıń Java SE 6 ámelge asırıwı (degen menen Java SE 7-niń OpenJDK ámelge asırıwı eger qosımsha ishine engizilse ruqsat etiledi)&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://docs.oracle.com/javase/7/docs/technotes/guides/jweb/packagingAppsForMac.html|bet=Packaging a Java App for Distribution on a Mac|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130412030528/http://docs.oracle.com/javase/7/docs/technotes/guides/jweb/packagingAppsForMac.html|arxivsáne=April 12, 2013|baspaxana=Oracle|qaralǵan sáne=January 20, 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://intransitione.com/blog/take-java-to-app-store/|bet=Take your Java application to the Mac App Store.|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130119033252/http://intransitione.com/blog/take-java-to-app-store/|arxivsáne=January 19, 2013|avtor=Dinacci|at=Marco|qaralǵan sáne=January 20, 2013}}&lt;/ref&gt;.
** Rosetta-nı talap etetuǵın PowerPC kodı.
* Sandboxed (qum qutısında) bolmaǵan qosımshalar (2012-jıldıń 1-iyunınan baslap)&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/devcenter/mac/checklist/|bet=Distribute your apps on the Mac App Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130928165706/https://developer.apple.com/devcenter/mac/checklist/|arxivsáne=September 28, 2013|jumıs=Apple Developer|qaralǵan sáne=September 24, 2013}}&lt;/ref&gt;. [[Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası|WWDC 2013]]-te Apple bul qaǵıyda endi qollanılmaytuǵının hám qosımshanıń qum qutısında bolmawına sebep bolǵanda «waqıtsha shetleniwler» paydalanılıwı múmkin ekenin járiyaladı
* 64-bitli bolmaǵan qosımshalar (2018-jıldıń 1-yanvarınan baslap)&lt;ref name=&quot;applenews32bitno&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/news/?id=12012017a&amp;1512164242|bet=64-bit Requirement for Mac Apps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200726080112/https://developer.apple.com/news/?id=12012017a&amp;1512164242|arxivsáne=July 26, 2020|jumıs=Apple|qaralǵan sáne=2018-03-20}}&lt;/ref&gt;.
* [[Zıyanlı programma|Zıyanlı kodtı]] óz ishine alǵan qosımshalar.

iOS hám iPadOS App Store sıyaqlı, Apple dúnya júzi boyınsha qosımshalardı olardıń mazmunına qarap bahalaydı hám hár biriniń qaysı jas toparına sáykes keletuǵının belgileydi. macOS Sistema Sazlawlarında unamsız qosımshalardı bloklawǵa múmkinshilik beredi.

== Apple tárepinen paydalanılıwı ==
Mac App Store ashılǵannan berli, Apple onı óziniń ishki programmalıq ónimlerin tarqatıwdıń tiykarǵı quralı retinde barǵan sayın kóbirek paydalanıp, óziniń usaqlap satıw dúkanlarında satılatuǵın qutıdaǵı versiyalar esabına bul poziciyanı kúsheytti. Bul poziciya 2011-jıldıń iyul ayında OS X Lion shıǵarılıwı menen jáne de arttı, bul OS X-tiń DVD qutıları túrinde satılmaǵan birinshi relizi edi. Bul usıl operaciyalıq sistemanıń tarqatıw sheńberin házirgi waqıtta Mac OS X 10.6.6+ paydalanatuǵınlarǵa shekledi, degen menen relizden keyin Apple usınǵan basqa usıllar operaciyalıq sistemanı óz ishine alǵan USB flesh-disk hám [[Apple Store]] orınları arqalı operaciyalıq sistemanıń cifrlı dúkan ishindegi júklep alınıwın qamtıdı. OS X Mountain Lion-dan baslap, Appledıń operaciyalıq sistemaların tek Mac App Store-dan ǵana júklep alıwǵa boladı.

Bul sonday-aq Appledıń óz veb-saytı arqalı burınǵı tarqatıw usıllarına da tásir etti, 2011-jıldıń iyul ayında Júklep Alıwlar galereyası alıp taslanıp, onıń ornına Mac App Store informaciya betine siltemeler qoyıldı. Biraq, bul Dashboard vidjet galereyasına tásir etpedi, sonday-aq Safari Keńeytpeler galereyasına da tásir etpedi, olardıń ekewi de onlayn hám vebke tiykarlanǵan bolıp qaldı (degen menen, Safari 12-de eski túrdegi keńeytpeler eskirdi hám tek Mac App Store-da qoljetimli bolǵan jańa túr menen almastırıldı). Apple Qollap-quwatlaw Júklep Alıw bólimi de onlayn qaldı, sebebi ol tiykarınan házirgi hám eski programmalıq qosımshalar menen operaciyalıq sistemalar ushın qáwipsizlik jańalanıwların usınadı, olardıń kópshiligi 1998-jılǵa shekemgi sánelerge tiyisli.

== Jasalma qosımshalar ==
Ǵárezsiz oyın baǵdarlamashısı Wolfire Games óziniń Lugaru oyının Mac App Store-ǵa Lugaru HD atı menen 9.99 dollarǵa jaylastırǵannan kóp waqıt ótpesten, baǵdarlamashı App Store-da óz oyınınıń 0.99 AQSH dollarına satılıp atırǵan jasalma nusqasın bayqadı. Baǵdarlamashı 2011-jılı 31-yanvarda Apple menen baylanıstı hám 2011-jılı 10-fevralda oyınnıń jasalma nusqası App Store-dan alıp taslandı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.gamasutra.com/view/news/32966/Apple_Pulls_Counterfeit_Lugaru_From_Mac_App_Store.php|bet=News - Apple Pulls Counterfeit Lugaru From Mac App Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201112015149/https://www.gamasutra.com/view/news/32966/Apple_Pulls_Counterfeit_Lugaru_From_Mac_App_Store.php|arxivsáne=November 12, 2020|baspaxana=Gamasutra|qaralǵan sáne=August 14, 2012}}&lt;/ref&gt;.

Bir qatar jańalıqlar saytları Appledıń óz dúkanında dizimge alınǵan qosımshalarǵa qoyatuǵın barlıq qatań tekseriwlerine qaramastan, bar qosımshanıń jasalma nusqası processten ótpewi kerek ekenin hám baǵdarlamashınıń Appleǵa jasalma programmalıq támiynat haqqında eskertkeninen berli ótken kúnler baǵdarlamashılardı alańlatadı dep atap ótti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.destructoid.com/lugaru-shamelessly-resold-without-consent-on-itunes-193156.phtml|bet=Lugaru shamelessly resold without consent on iTunes|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200925040206/https://www.destructoid.com/lugaru-shamelessly-resold-without-consent-on-itunes-193156.phtml|arxivsáne=September 25, 2020|avtor=Tan, Maurice|sáne=February 3, 2011|baspaxana=Destructoid|qaralǵan sáne=February 4, 2011}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==
Mac App Store 2011-jılı 6-yanvarda 1,000-nan aslam qosımsha menen iske qosıldı, sonıń ishinde Appledıń óziniń [[iWork]] '09, iLife '11, Aperture hám [[IOS|iOStan]] kóshirilgen úshinshi tárep qosımshaları, mısalı Angry Birds, Flight Control, Things hám Twitter for Mac&lt;ref name=&quot;1-6-10-BIZINSIDER-ANGRYBIRDS&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.businessinsider.com/surprise-surprise-angry-birds-already-the-1-paid-mac-app-2011-1|bet=Surprise, Surprise: &quot;Angry Birds&quot; Already The #1 Paid Mac App|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200728092559/https://www.businessinsider.com/surprise-surprise-angry-birds-already-the-1-paid-mac-app-2011-1|arxivsáne=July 28, 2020|avtor=Frommer, Dan|sáne=2011-01-06|baspaxana=Silicon Alley Insider|qaralǵan sáne=2011-01-06}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;1-6-10-TUAW-MAS1000&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.tuaw.com/2011/01/06/mac-app-store-by-the-numbers-almost-1-000-apps-on-day-one/|bet=Mac App Store by the numbers -- almost 1,000 apps on Day One|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150131111626/http://www.tuaw.com/2011/01/06/mac-app-store-by-the-numbers-almost-1-000-apps-on-day-one/|arxivsáne=January 31, 2015|avtor=Gaywood, Richard|sáne=2011-01-06|baspaxana=TUAW|qaralǵan sáne=2011-01-06}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://prmac.com/release-id-20275.htm|bet=Gravilux: An iPad App Moves to the Desktop via the New Mac App Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210205065330/https://prmac.com/release-id-20275.htm|arxivsáne=February 5, 2021|avtor=Scott Snibbe|sáne=January 6, 2011|jumıs=prmac.com|qaralǵan sáne=January 31, 2011}}&lt;/ref&gt;. Qosımshalardıń kópshiligi Oyınlar kategoriyasına tiyisli edi, bul kategoriyada ekinshi eń úlken kategoriya, Utilitlerge qaraǵanda derlik úsh ese kóp qosımsha bar edi. Eń kóp tarqalǵan baha aralıǵı $20–50 boldı. iOS App Store-da ataqlı video oyın Angry Birds birinshi kúni Mac App Store-da birinshi nomerli pullı qosımsha boldı.

2015-jılı 11-noyabrde Mac App Store arqalı satıp alınǵan bir qatar qosımshalar iske qosılıwda sátsizlikke ushıray basladı. Dúnya júzindegi paydalanıwshılar qátelik xabarların aldı hám zıyanlanǵan qosımshalardı óshirip, qayta júklep alıwǵa májbúr boldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.techinsider.io/mac-app-store-security-certificates-2015-11|bet=There was a glitch in the Mac App Store that made some people re-download their apps|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160605051535/http://www.techinsider.io/mac-app-store-security-certificates-2015-11|arxivsáne=June 5, 2016|avtor=Steve Kovach|sáne=November 12, 2015|baspaxana=Tech Insider|qaralǵan sáne=23 May 2016}}&lt;/ref&gt;. Keyingi kúni Tapbots baǵdarlamashısı Pol Xaddad bul máseleniń jaramlılıq múddeti ótken qáwipsizlik sertifikatı menen baylanıslı ekenin anıqladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/technology/2015/nov/12/apple-user-anger-mac-apps-break-security-certificate-lapse|bet=Apple user anger as Mac apps break due to security certificate lapse|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160424225750/https://www.theguardian.com/technology/2015/nov/12/apple-user-anger-mac-apps-break-security-certificate-lapse|arxivsáne=April 24, 2016|avtor=Alex Hern|sáne=November 12, 2015|jumıs=The Guardian|qaralǵan sáne=23 May 2016}}&lt;/ref&gt;. 17-noyabrde Apple baǵdarlamashılarǵa túsindirmeleri bar elektron xat jiberdi. Kompaniya máselelerdiń kópshiligi sheshilgenin hám [[AppleCare+|AppleCare]] qollap-quwatlaw toparına nasazlıqlardı sheshiw informaciyası berilgenin bildirdi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.imore.com/apple-issues-apology-developers-over-recent-mac-app-store-certificate-issues|bet=Apple issues apology to developers over recent Mac App Store certificate issues|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160629123349/http://www.imore.com/apple-issues-apology-developers-over-recent-mac-app-store-certificate-issues|arxivsáne=June 29, 2016|avtor=Dan Thorp-Lancaster|sáne=November 17, 2015|jumıs=imore.com|qaralǵan sáne=23 May 2016}}&lt;/ref&gt;.

2015-jılı 17-dekabrde App Storenı baqlaw juwapkershiligi Appledıń Dúnya júzilik marketing boyınsha joqarı lawazımlı vice-prezidenti Fil Shillerge berildi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2015/12/17/10412204/apple-phil-schiller-now-leads-app-store|bet=Apple's Phil Schiller is now in charge of the App Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160105004950/http://www.theverge.com/2015/12/17/10412204/apple-phil-schiller-now-leads-app-store|arxivsáne=January 5, 2016|avtor=Chris Welch|sáne=December 17, 2015|baspaxana=The Verge|qaralǵan sáne=9 January 2016}}&lt;/ref&gt;. Aldın App Store-nı Appledıń Internet programmalıq támiynatı hám xızmetleri boyınsha joqarı lawazımlı vice-prezidenti Eddi Kyu basqarǵan edi.

2018-jılı 1-yanvarda Apple Mac App Store-da endi 32-bitli qosımshalardı qabıl etpeytuǵının járiyaladı, al App Store-daǵı bar 32-bitli qosımshalar 2018-jıldıń 1-iyunına shekem 64-bitli arxitekturaǵa sáykeslestirilip jańalanıwı kerek edi.

2018-jılı 4-iyunda Apple iOS 11-de usınılǵan qayta dizayn etilgen App Store-ǵa tiykarlanǵan App Store-nıń jańa versiyası macOS Mojave-ge kirgiziletuǵının járiyaladı. Bul qosımshalar ushın jańa Jaratıw, Jumıs, Oynaw hám Rawajlandırıw kategoriyaların hám Appledıń redaktorları tárepinen basqarılatuǵın Discover salıp qoyıw betin óz ishine aldı.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>i7ntmmundswww9pnziz7jcsm2nwrch3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Qaraqalpaq tatarları</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25603</id>
    <revision>
      <id>125203</id>
      <parentid>125152</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T12:11:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inosham</username>
        <id>10264</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>125203</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14464" sha1="nheisd5g57x1gfcpeaev9c4wxaam75f" xml:space="preserve">{{Etnikalıq topar maǵqutısı
|atı      = Qaraqalpaq tatarları
|negizgi atı  = tatarlar, qazan tatarları
|súwret      = 
|súwret túsindirmesi     = 
|sanı       = Shama menen 4 000&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;
|aymaq      = {{RUS}}: (shama menen 2 000)&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;
|aymaq1     = {{bayraqlastırıw|Volgograd wálayatı}}
|sanı1      = ::Pallasovka rayonı — 464 (2020)&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://34.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tom_5_VPN-2020_18.xlsx |title=Итоги переписи 2020. |access-date=2023-06-22 |archive-date=2023-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230622023944/https://34.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tom_5_VPN-2020_18.xlsx |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;
:: Staropoltav rayonı — 1059 (2010)&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://volgastat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/volgastat/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/score_2010/ |title=Национальный состав городских округов и муниципальных районов |accessdate=2014-12-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141223132119/http://volgastat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/volgastat/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/score_2010/ |archivedate=2014-12-23 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;
|túsindirmeler1     = 
|aymaq2     = {{bayraqlastırıw|Astraxan wálayatı}}
|sanı2      = Aqtuba rayonı — 830 (2010)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://astrastat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/astrastat/resources/312d28804edcbaa898be993467c8ff84/4.+Население+по+национальности+и+владению+русским+языком+по+муниципальным+образованиям+Астраханской+области.rar|title=ВПН том 4. Таблица 4. Население по национальности и владению русским языком по муниципальным образованиям Астраханской области|accessdate=2014-09-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140117001832/http://astrastat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/astrastat/resources/312d28804edcbaa898be993467c8ff84/4.+%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%B8+%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8E+%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%BC+%D0%BF%D0%BE+%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D0%BC+%D0%90%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar|archivedate=2014-01-17|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;
|túsindirmeler2     = 
|aymaq3     = 
|sanı3      = {{KAZ}}: (shama menen 2 000)&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;
: [[Batıs Qazaqstan wálayatı]]
:: Bókeyorda rayonı — 46 (2019)&lt;ref name=&quot;оценка2019&quot;&gt;{{Cite web |url=http://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT306055 |title=Численность населения Западно-Казахстанской области по отдельным этносам на начало 2019 года |access-date=2019-08-14 |archive-date=2020-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200604223615/https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT306055 |deadlink=no |accessdate=2023-12-07 |archivedate=2020-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200604223615/https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT306055 }}&lt;/ref&gt;
:: Jánibek rayonı — 19 (2019)&lt;ref name=&quot;оценка2019&quot; /&gt;
|túsindirmeler3     = 
|tilleri    = [[tatar tili]]niń qazan dialekti, tatar-qaraqalpaq dialekti, [[qazaq tili]]
|dini       = [[Islam]]
|etnikalıq toparları   = [[tatarlar]]
|derekler  = 
}}
'''Qaraqalpaq tatarları''' (''Astraxan qaraqalpaqları, Ural qaraqalpaqları, qalpaqlar''&lt;ref name = &quot;КУ&quot;&gt;{{cite web|url =https://kazanutlary.ru/j-archive/journal-materials/1986-10/kemnr-alar-sterkhan-karakalpaklary|author = [[Леонид Арсланов|Л. Ш. Арсланов]]|title = КЕМНӘР АЛАР «ӘСТЕРХАН КАРАКАЛПАКЛАРЫ?»}}&lt;/ref&gt;, ''Qazan qaraqalpaqları, Mishar qaraqalpaqları'') — tatarlardıń [[Volgograd wálayatı|Volgograd wálayatınıń]] Pallasovka hám Staropoltavka rayonları, sonday-aq, [[Batıs Qazaqstan wálayatı]]nıń Bókeyorda hám Jánibek rayonlarında kóp sanlı jasaytuǵın etnikalıq toparı.

== Tarqalǵan orınları ==
Qaraqalpaq tatarlarınıń kóplep jasaytuǵın aymaqları tómendegilerden ibarat: [[Volgograd wálayatı]]nıń Pallasovka rayonındaǵı Pallasovka stanciyası, «Kumıs» sanatoriyası, Góne Poltavka rayonındaǵı Gmelinka awılı, [[Astraxan wálayatı]]nıń Aqtuba rayonındaǵı Tómengi Baskunchak awılı, [[Batıs Qazaqstan wálayatı|Batıs Qazaqstan wálayatınıń]] Bókeyorda rayonındaǵı Sayqın awılı hám Jánibek rayonındaǵı Borsı awılı, Qazıtaw rayonındaǵı Qarasuw awılı.

Subetnostıń ayırım wákilleri usı aymaqlardıń basqa elatlarında, sonday-aq, [[Saratov wálayatı]]nda da jasaydı. Olardıń bir bólegi Astraxan tatarlarına da kiredi&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

[[Batıs Qazaqstan wálayatı|Batıs Qazaqstan wálayatınıń]] Bókeyorda rayonındaǵı Sarbasta hám Segir-Qudıq awıllarında (házirgi Shonay awılı&lt;ref&gt;[http://bizgid.kz/postal/zapadno-kazahstanskaya_oblast/rayon_bokeyordinskiy/aulselo_shongay/ Почтовые индексы Аул(село) Шонгай, район Бокейординский]&lt;/ref&gt;) olar qazaqlar menen aralas jasap, tatar-qazaq tilleriniń aralaspasında sóylesedi&lt;ref name = &quot;БУ2&quot;&gt;{{cite web|url =https://diser.kbsu.ru/D.212.076.03/disert_ishmuhambetov22.pdf|author = R. V. Ishmuhambetov|title = Положение  «принятых» служилых групп при ханах и в обществе Букеевской Орды. Астрахань. 2019.}}&lt;/ref&gt;. «Qaraqalpaqlar» haqqında ayırım dereklerde «qazaq», «tatar», «qaraqalpaq» dep jazılǵan jaǵdaylar da bar&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

== Xalqınıń sanı ==
[[1926|1926-jılı]] Qazaqstan SSRınıń Ural okruginde 845 erkek «qaraqalpaq» sıpatında xojalıq baslıǵı bolıp esapqa alınǵan, yaǵniy olardıń shańaraqları menen birge 3-4 mıń átirapında qaraqalpaq tatarları jasaǵan dep esaplanadı. Rossiya guberniyalarındaǵı Aleksandrov Gay ([[1895|1895-jılı]] iske túsken), Pallasovka hám Kaysatskaya (ekewi de [[1909|1909-jılı]] iske túsken) temir jol stanciyalarında da sonsha adam jasaǵan bolıwı múmkin. Bazıları dizimge alınbaǵan bolıwı da itimal, óytkeni ayırım dereklerde hátte bir shańaraqtıń ózinde de milleti qaraqalpaq, qazaq, tatar yamasa bashqurt dep jazılǵan jaǵdaylar bolǵan&lt;ref name=&quot;ТАТ&quot;&gt;[http://www.tataroved.ru/publicat/TatHist/Tom6_site.pdf История татар с древнейших времен. В 7- ми томах / Гл. ред.: Р. С. Хакимов; Науч. ред.: Р. Р. Салихов. Казань: Институт истории им. Ш.Марджани АН РТ, 2002—2013.]&lt;/ref&gt;.

G. N. Drozdov qaraqalpaqlardıń sanın Ural okruginde — 845 adam, Talovsk rayonında — 597 adam, Jánibek rayonında — 247 adam, yaǵnıy jámi 1 687 qaraqalpaq jasaǵan dep belgilegen&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

Búgingi kúnde olardıń shama menen eki mıńı [[Qazaqstan|Qazaqstanda]], jáne eki mıńǵa shamalası [[Volgograd]] hám [[Saratov]] aymaqlarında jasaydı&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;.

== Tariyxı ==
Astraxan qaraqalpaqları dep atalatuǵın etnikalıq topar kórkem ádebiyatlarda XIX ásirdiń ekinshi yarımında belgili bolǵan. Qaraqalpaq tatarları [[1817|1817-jılı]] Tómengi Edil dalalarına kelip ornalasıp, olar rásmiy hújjetlerde [[1827|1827-jıldan]] baslap tilge alınadı. 1827-jılı Baskunchak kóli átirapında jasawshı 61 tatar ózlerin «kundaraw tatarlar» dep jazıwdı sorap arza bergen. [[1847|1847-jılda]] sol «qaraqalpaqlar» sanı 68 erkek hám 66 hayal retinde dizimge alınǵan. Olardıń bir bólegi keyin ala [[Astraxan]] átirapındaǵı Bestóbe awılına, jáne birewleri Kildirmesh awılına kóshirilgen. Kazakshı (Qazanlı) ruwınıń ayırım wákilleri Stavropol úlkesindegi Neftekumsk (Qamısburun) awılına kóshirilgen&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

1799-1801-jılları Edil boyındaǵı qazaqlardıń Bukey ordası sultanı Bukeyxan, rus armiyasınan sırtqa qashqan Edil boyı tatarların (tiykarınan Bógelme, Balabay, Baǵırıslan aymaqlarınan) ordada alıp qalǵan hám olardıń izin joq etiw maqsetinde olarǵa «qaraqalpaq» atın bergen&lt;ref name=&quot;ТАТ&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;. Usı tárizde, qazaqlar arasında «qalpaq» yamasa «qaraqalpaq» atı menen belgili bolǵan tatarlar toparı júzege kelgen&lt;ref name=&quot;СМБК&quot;&gt;{{cite web|url =https://syuyumbike.ru/news/istoriya/kalpak-karakalpak-atly-tatarlar-kemnr-alar|author = В. Викторин|title = «Калпак», «каракалпак» атлы татарлар кемнәр алар? «Сөембикә», № 10, 2007.}}&lt;/ref&gt;. 1810-jıllarda olar boysınbawshılıǵı ushın ayıplanıp, ordadan Rossiya imperiyası shegaralarına quwıp shıǵarılǵan, ornına 1840-jıllarda Altavıl (tiykarınan Latoshinka) mishurları jaylastırılǵan&lt;ref name=&quot;ТАТ&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;. 1841-1842-jılları olardıń kópshiligi Bukeyxannıń balası Jangir menen soqlıǵısıwdan soń Edildiń oń jaǵasına kóship ótip, Jańa Ásker, Bestóbe, Kildirmesh awılların qurǵan&lt;ref name=&quot;ТАТ&quot; /&gt;.

Qalǵanları qazan qaraqalpaqları menen qosılıp, [[Kaspiy teńizi|Kaspiy boyı]] qazaqları arasında jasay baslaǵan hám sońınan qazaq hám de noǵaylardıń «qalpaq» ruwına aylanǵan&lt;ref name=&quot;ТАТ&quot; /&gt;. Qaraǵash noǵayları arasında olar «shobalatshı-nayman ruwı» dep esaplanǵan&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;.

Ayırım jazıwshılar olardı [[Qaraqalpaqlar|qaraqalpaqlardıń]] bir toparı sıpatında kórsetiwge háreket etken, biraq oǵan heshqanday ilimiy dáliyl tabılmaǵan. Bul jaǵday olardıń tili jeterli dárejede úyrenilmegenligi menen túsindiriledi&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;. [[1978|1978-jılı]] olardıń dialekti izertlengen hám ol [[Tatar tili|tatar tiliniń]] bir dialekti ekenligi anıqlanǵan&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

Antropologiyalıq jaqtan olar mishar hám qazan tatarlarınan parıq qılmaydı. Olardıń qáliplesiwinde tatarlar, buxaralılar, xiywalılar qatnasqan dep esaplanadı. Biraq tiykarǵı bólegin Latoshinka misharları, qazan tatarları hám Altavıl (Chembarda jasaǵan) misharları quraǵan&lt;ref name = &quot;БУ&quot;&gt;{{cite web|url =https://dspace.kpfu.ru/xmlui/bitstream/net/102940/-1/ITWPELLHR_42_46.pdf|author = Р. В. Ишмухамбетов|title = Татары-калпаки – особая этносоциальная группа Букеевской Орды казахов: история и современность Астрахань. 2019.}}&lt;/ref&gt;. Olar ózleriniń kelip shıǵıwın [[Orenburg]] guberniyasınıń Bógelme hám Bozawlıq uyezdleri hám de Ufa guberniyasınıń Balabay uyezdiniń tatarlarına baylanıstıradı&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

== Tili ==
[[Qazaqlar]] arasında kóp waqıt jasaǵan bolıwına qaramastan, qaraqalpaq tatarlarınıń kópshiliginde milliy ózlik hám [[tatar tili]] saqlanıp qalǵan. Jergilikli tatarlar eki tilli: olar hám [[Tatar tili|tatarsha]], hám [[Qazaq tili|qazaqsha]] sóylesedi. Bul eki tillilik olardıń tiline tásir kórsetken. Shańaraqta tatar tilinde sóylesedi, ana tilin tatar tili dep esaplaydı hám ózlerin «tatar - Qazan tatarıman» dep ataydı. Jergilikli tatarlardıń qáliplesiwinde orta dialekt wákillerinen tısqarı, [[Volgograd wálayatı|Volgograd wálayatında]] jasawshı misharlar da qatnasqan&lt;ref name = &quot;БУ&quot;&gt;{{cite web|url =https://dspace.kpfu.ru/xmlui/bitstream/net/102940/-1/ITWPELLHR_42_46.pdf|author = Р. В. Ишмухамбетов|title = Татары-калпаки – особая этносоциальная группа Букеевской Орды казахов: история и современность Астрахань. 2019.}}&lt;/ref&gt;. «Qaraqalpaqlar» haqqında «qazaq», «tatar», «qaraqalpaq» dep jazılǵan jaǵdaylar da bar&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;. 
Til jaǵınan olardıń tili orta dialektiniń óz aldına bir tatar-qaraqalpaq dialekti sıpatında qaraladı&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

== Mádeniyatı ==
Qaraqalpaq tatarlarınıń óz xalqına tán bolǵan materiallıq hám ruwxıy mádeniyatı, folklor úlgileri jeterli dárejede tolıq saqlanǵan. Máselen, olar arasında «Saq-Soq bayeti», «Jiznáqáy», «Balamishkin», «Qarurman», «Ziláylúk» sıyaqlı qosıqlar keń tarqalǵan&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}

== Ádebiyatlar ==
* Ишмухамбетов Р. В. Феномен служилых групп Букеевской орды Каспийский регион [Текст] / Р. В. Ишмухамбетов // Каспийский регион: политика, экономика, культура. 2017. № 3 (52). 2017. С. 19-29. (0,5 п.л.).
* Ишмухамбетов Р. В. Татары-калпаки: особая этносоциальная группа Букеевской орды.[Текст] / Р. В. Ишмухамбетов // Ислам и тюркский мир Мат. М/н. научно — практич. Конференции. Елабуга С. 42-46. (0,4 п.л.).
* Небольсин П. И. Астраханские каракалпаки // Астраханские губернские ведомости. газ. 1852. 8 авг.;
* Ремнев А. В. Татары в казахской степи: соратники и соперники российской империи // Вестник Евразии. Научн. журнал. № 4. М., 2006.
* Арсланов Л. Ш. Викторин В. М. Александров-Гай «каракалпаклары» // Мирас журналы. 1998. № 4 (77).
* Белоусов С. С. Роль торгово-ремесленного населения в создании стационарных поселений на землях казахов Внутренней киргизской орды Астраханской губернии. XIX в. Oriental Studies.2019. № 4. С.

[[Kategoriya:Tatarlar]]</text>
      <sha1>nheisd5g57x1gfcpeaev9c4wxaam75f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125204</id>
      <parentid>125203</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T12:12:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inosham</username>
        <id>10264</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Mádeniyatı */</comment>
      <origin>125204</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14465" sha1="6x11diodjk1ug6pbdl5ow83m702luhe" xml:space="preserve">{{Etnikalıq topar maǵqutısı
|atı      = Qaraqalpaq tatarları
|negizgi atı  = tatarlar, qazan tatarları
|súwret      = 
|súwret túsindirmesi     = 
|sanı       = Shama menen 4 000&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;
|aymaq      = {{RUS}}: (shama menen 2 000)&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;
|aymaq1     = {{bayraqlastırıw|Volgograd wálayatı}}
|sanı1      = ::Pallasovka rayonı — 464 (2020)&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://34.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tom_5_VPN-2020_18.xlsx |title=Итоги переписи 2020. |access-date=2023-06-22 |archive-date=2023-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230622023944/https://34.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tom_5_VPN-2020_18.xlsx |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;
:: Staropoltav rayonı — 1059 (2010)&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://volgastat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/volgastat/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/score_2010/ |title=Национальный состав городских округов и муниципальных районов |accessdate=2014-12-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141223132119/http://volgastat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/volgastat/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/score_2010/ |archivedate=2014-12-23 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;
|túsindirmeler1     = 
|aymaq2     = {{bayraqlastırıw|Astraxan wálayatı}}
|sanı2      = Aqtuba rayonı — 830 (2010)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://astrastat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/astrastat/resources/312d28804edcbaa898be993467c8ff84/4.+Население+по+национальности+и+владению+русским+языком+по+муниципальным+образованиям+Астраханской+области.rar|title=ВПН том 4. Таблица 4. Население по национальности и владению русским языком по муниципальным образованиям Астраханской области|accessdate=2014-09-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140117001832/http://astrastat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/astrastat/resources/312d28804edcbaa898be993467c8ff84/4.+%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%B8+%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8E+%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%BC+%D0%BF%D0%BE+%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D0%BC+%D0%90%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar|archivedate=2014-01-17|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;
|túsindirmeler2     = 
|aymaq3     = 
|sanı3      = {{KAZ}}: (shama menen 2 000)&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;
: [[Batıs Qazaqstan wálayatı]]
:: Bókeyorda rayonı — 46 (2019)&lt;ref name=&quot;оценка2019&quot;&gt;{{Cite web |url=http://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT306055 |title=Численность населения Западно-Казахстанской области по отдельным этносам на начало 2019 года |access-date=2019-08-14 |archive-date=2020-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200604223615/https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT306055 |deadlink=no |accessdate=2023-12-07 |archivedate=2020-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200604223615/https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT306055 }}&lt;/ref&gt;
:: Jánibek rayonı — 19 (2019)&lt;ref name=&quot;оценка2019&quot; /&gt;
|túsindirmeler3     = 
|tilleri    = [[tatar tili]]niń qazan dialekti, tatar-qaraqalpaq dialekti, [[qazaq tili]]
|dini       = [[Islam]]
|etnikalıq toparları   = [[tatarlar]]
|derekler  = 
}}
'''Qaraqalpaq tatarları''' (''Astraxan qaraqalpaqları, Ural qaraqalpaqları, qalpaqlar''&lt;ref name = &quot;КУ&quot;&gt;{{cite web|url =https://kazanutlary.ru/j-archive/journal-materials/1986-10/kemnr-alar-sterkhan-karakalpaklary|author = [[Леонид Арсланов|Л. Ш. Арсланов]]|title = КЕМНӘР АЛАР «ӘСТЕРХАН КАРАКАЛПАКЛАРЫ?»}}&lt;/ref&gt;, ''Qazan qaraqalpaqları, Mishar qaraqalpaqları'') — tatarlardıń [[Volgograd wálayatı|Volgograd wálayatınıń]] Pallasovka hám Staropoltavka rayonları, sonday-aq, [[Batıs Qazaqstan wálayatı]]nıń Bókeyorda hám Jánibek rayonlarında kóp sanlı jasaytuǵın etnikalıq toparı.

== Tarqalǵan orınları ==
Qaraqalpaq tatarlarınıń kóplep jasaytuǵın aymaqları tómendegilerden ibarat: [[Volgograd wálayatı]]nıń Pallasovka rayonındaǵı Pallasovka stanciyası, «Kumıs» sanatoriyası, Góne Poltavka rayonındaǵı Gmelinka awılı, [[Astraxan wálayatı]]nıń Aqtuba rayonındaǵı Tómengi Baskunchak awılı, [[Batıs Qazaqstan wálayatı|Batıs Qazaqstan wálayatınıń]] Bókeyorda rayonındaǵı Sayqın awılı hám Jánibek rayonındaǵı Borsı awılı, Qazıtaw rayonındaǵı Qarasuw awılı.

Subetnostıń ayırım wákilleri usı aymaqlardıń basqa elatlarında, sonday-aq, [[Saratov wálayatı]]nda da jasaydı. Olardıń bir bólegi Astraxan tatarlarına da kiredi&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

[[Batıs Qazaqstan wálayatı|Batıs Qazaqstan wálayatınıń]] Bókeyorda rayonındaǵı Sarbasta hám Segir-Qudıq awıllarında (házirgi Shonay awılı&lt;ref&gt;[http://bizgid.kz/postal/zapadno-kazahstanskaya_oblast/rayon_bokeyordinskiy/aulselo_shongay/ Почтовые индексы Аул(село) Шонгай, район Бокейординский]&lt;/ref&gt;) olar qazaqlar menen aralas jasap, tatar-qazaq tilleriniń aralaspasında sóylesedi&lt;ref name = &quot;БУ2&quot;&gt;{{cite web|url =https://diser.kbsu.ru/D.212.076.03/disert_ishmuhambetov22.pdf|author = R. V. Ishmuhambetov|title = Положение  «принятых» служилых групп при ханах и в обществе Букеевской Орды. Астрахань. 2019.}}&lt;/ref&gt;. «Qaraqalpaqlar» haqqında ayırım dereklerde «qazaq», «tatar», «qaraqalpaq» dep jazılǵan jaǵdaylar da bar&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

== Xalqınıń sanı ==
[[1926|1926-jılı]] Qazaqstan SSRınıń Ural okruginde 845 erkek «qaraqalpaq» sıpatında xojalıq baslıǵı bolıp esapqa alınǵan, yaǵniy olardıń shańaraqları menen birge 3-4 mıń átirapında qaraqalpaq tatarları jasaǵan dep esaplanadı. Rossiya guberniyalarındaǵı Aleksandrov Gay ([[1895|1895-jılı]] iske túsken), Pallasovka hám Kaysatskaya (ekewi de [[1909|1909-jılı]] iske túsken) temir jol stanciyalarında da sonsha adam jasaǵan bolıwı múmkin. Bazıları dizimge alınbaǵan bolıwı da itimal, óytkeni ayırım dereklerde hátte bir shańaraqtıń ózinde de milleti qaraqalpaq, qazaq, tatar yamasa bashqurt dep jazılǵan jaǵdaylar bolǵan&lt;ref name=&quot;ТАТ&quot;&gt;[http://www.tataroved.ru/publicat/TatHist/Tom6_site.pdf История татар с древнейших времен. В 7- ми томах / Гл. ред.: Р. С. Хакимов; Науч. ред.: Р. Р. Салихов. Казань: Институт истории им. Ш.Марджани АН РТ, 2002—2013.]&lt;/ref&gt;.

G. N. Drozdov qaraqalpaqlardıń sanın Ural okruginde — 845 adam, Talovsk rayonında — 597 adam, Jánibek rayonında — 247 adam, yaǵnıy jámi 1 687 qaraqalpaq jasaǵan dep belgilegen&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

Búgingi kúnde olardıń shama menen eki mıńı [[Qazaqstan|Qazaqstanda]], jáne eki mıńǵa shamalası [[Volgograd]] hám [[Saratov]] aymaqlarında jasaydı&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;.

== Tariyxı ==
Astraxan qaraqalpaqları dep atalatuǵın etnikalıq topar kórkem ádebiyatlarda XIX ásirdiń ekinshi yarımında belgili bolǵan. Qaraqalpaq tatarları [[1817|1817-jılı]] Tómengi Edil dalalarına kelip ornalasıp, olar rásmiy hújjetlerde [[1827|1827-jıldan]] baslap tilge alınadı. 1827-jılı Baskunchak kóli átirapında jasawshı 61 tatar ózlerin «kundaraw tatarlar» dep jazıwdı sorap arza bergen. [[1847|1847-jılda]] sol «qaraqalpaqlar» sanı 68 erkek hám 66 hayal retinde dizimge alınǵan. Olardıń bir bólegi keyin ala [[Astraxan]] átirapındaǵı Bestóbe awılına, jáne birewleri Kildirmesh awılına kóshirilgen. Kazakshı (Qazanlı) ruwınıń ayırım wákilleri Stavropol úlkesindegi Neftekumsk (Qamısburun) awılına kóshirilgen&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

1799-1801-jılları Edil boyındaǵı qazaqlardıń Bukey ordası sultanı Bukeyxan, rus armiyasınan sırtqa qashqan Edil boyı tatarların (tiykarınan Bógelme, Balabay, Baǵırıslan aymaqlarınan) ordada alıp qalǵan hám olardıń izin joq etiw maqsetinde olarǵa «qaraqalpaq» atın bergen&lt;ref name=&quot;ТАТ&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;. Usı tárizde, qazaqlar arasında «qalpaq» yamasa «qaraqalpaq» atı menen belgili bolǵan tatarlar toparı júzege kelgen&lt;ref name=&quot;СМБК&quot;&gt;{{cite web|url =https://syuyumbike.ru/news/istoriya/kalpak-karakalpak-atly-tatarlar-kemnr-alar|author = В. Викторин|title = «Калпак», «каракалпак» атлы татарлар кемнәр алар? «Сөембикә», № 10, 2007.}}&lt;/ref&gt;. 1810-jıllarda olar boysınbawshılıǵı ushın ayıplanıp, ordadan Rossiya imperiyası shegaralarına quwıp shıǵarılǵan, ornına 1840-jıllarda Altavıl (tiykarınan Latoshinka) mishurları jaylastırılǵan&lt;ref name=&quot;ТАТ&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;. 1841-1842-jılları olardıń kópshiligi Bukeyxannıń balası Jangir menen soqlıǵısıwdan soń Edildiń oń jaǵasına kóship ótip, Jańa Ásker, Bestóbe, Kildirmesh awılların qurǵan&lt;ref name=&quot;ТАТ&quot; /&gt;.

Qalǵanları qazan qaraqalpaqları menen qosılıp, [[Kaspiy teńizi|Kaspiy boyı]] qazaqları arasında jasay baslaǵan hám sońınan qazaq hám de noǵaylardıń «qalpaq» ruwına aylanǵan&lt;ref name=&quot;ТАТ&quot; /&gt;. Qaraǵash noǵayları arasında olar «shobalatshı-nayman ruwı» dep esaplanǵan&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;.

Ayırım jazıwshılar olardı [[Qaraqalpaqlar|qaraqalpaqlardıń]] bir toparı sıpatında kórsetiwge háreket etken, biraq oǵan heshqanday ilimiy dáliyl tabılmaǵan. Bul jaǵday olardıń tili jeterli dárejede úyrenilmegenligi menen túsindiriledi&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;. [[1978|1978-jılı]] olardıń dialekti izertlengen hám ol [[Tatar tili|tatar tiliniń]] bir dialekti ekenligi anıqlanǵan&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

Antropologiyalıq jaqtan olar mishar hám qazan tatarlarınan parıq qılmaydı. Olardıń qáliplesiwinde tatarlar, buxaralılar, xiywalılar qatnasqan dep esaplanadı. Biraq tiykarǵı bólegin Latoshinka misharları, qazan tatarları hám Altavıl (Chembarda jasaǵan) misharları quraǵan&lt;ref name = &quot;БУ&quot;&gt;{{cite web|url =https://dspace.kpfu.ru/xmlui/bitstream/net/102940/-1/ITWPELLHR_42_46.pdf|author = Р. В. Ишмухамбетов|title = Татары-калпаки – особая этносоциальная группа Букеевской Орды казахов: история и современность Астрахань. 2019.}}&lt;/ref&gt;. Olar ózleriniń kelip shıǵıwın [[Orenburg]] guberniyasınıń Bógelme hám Bozawlıq uyezdleri hám de Ufa guberniyasınıń Balabay uyezdiniń tatarlarına baylanıstıradı&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

== Tili ==
[[Qazaqlar]] arasında kóp waqıt jasaǵan bolıwına qaramastan, qaraqalpaq tatarlarınıń kópshiliginde milliy ózlik hám [[tatar tili]] saqlanıp qalǵan. Jergilikli tatarlar eki tilli: olar hám [[Tatar tili|tatarsha]], hám [[Qazaq tili|qazaqsha]] sóylesedi. Bul eki tillilik olardıń tiline tásir kórsetken. Shańaraqta tatar tilinde sóylesedi, ana tilin tatar tili dep esaplaydı hám ózlerin «tatar - Qazan tatarıman» dep ataydı. Jergilikli tatarlardıń qáliplesiwinde orta dialekt wákillerinen tısqarı, [[Volgograd wálayatı|Volgograd wálayatında]] jasawshı misharlar da qatnasqan&lt;ref name = &quot;БУ&quot;&gt;{{cite web|url =https://dspace.kpfu.ru/xmlui/bitstream/net/102940/-1/ITWPELLHR_42_46.pdf|author = Р. В. Ишмухамбетов|title = Татары-калпаки – особая этносоциальная группа Букеевской Орды казахов: история и современность Астрахань. 2019.}}&lt;/ref&gt;. «Qaraqalpaqlar» haqqında «qazaq», «tatar», «qaraqalpaq» dep jazılǵan jaǵdaylar da bar&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;. 
Til jaǵınan olardıń tili orta dialektiniń óz aldına bir tatar-qaraqalpaq dialekti sıpatında qaraladı&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

== Mádeniyatı ==
Qaraqalpaq tatarlarınıń óz xalqına tán bolǵan materiallıq hám ruwxıy mádeniyatı, folklor úlgileri jeterli dárejede tolıq saqlanǵan. Máselen, olar arasında «Saq-Soq báyeti», «Jiznákáy», «Balamishkin», «Qarurman», «Ziláylúk» sıyaqlı qosıqlar keń tarqalǵan&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}

== Ádebiyatlar ==
* Ишмухамбетов Р. В. Феномен служилых групп Букеевской орды Каспийский регион [Текст] / Р. В. Ишмухамбетов // Каспийский регион: политика, экономика, культура. 2017. № 3 (52). 2017. С. 19-29. (0,5 п.л.).
* Ишмухамбетов Р. В. Татары-калпаки: особая этносоциальная группа Букеевской орды.[Текст] / Р. В. Ишмухамбетов // Ислам и тюркский мир Мат. М/н. научно — практич. Конференции. Елабуга С. 42-46. (0,4 п.л.).
* Небольсин П. И. Астраханские каракалпаки // Астраханские губернские ведомости. газ. 1852. 8 авг.;
* Ремнев А. В. Татары в казахской степи: соратники и соперники российской империи // Вестник Евразии. Научн. журнал. № 4. М., 2006.
* Арсланов Л. Ш. Викторин В. М. Александров-Гай «каракалпаклары» // Мирас журналы. 1998. № 4 (77).
* Белоусов С. С. Роль торгово-ремесленного населения в создании стационарных поселений на землях казахов Внутренней киргизской орды Астраханской губернии. XIX в. Oriental Studies.2019. № 4. С.

[[Kategoriya:Tatarlar]]</text>
      <sha1>6x11diodjk1ug6pbdl5ow83m702luhe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125205</id>
      <parentid>125204</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T12:16:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inosham</username>
        <id>10264</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Xalqınıń sanı */</comment>
      <origin>125205</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14475" sha1="dr5h08v9ejtfe3wrd3qhi2vvetcmjrv" xml:space="preserve">{{Etnikalıq topar maǵqutısı
|atı      = Qaraqalpaq tatarları
|negizgi atı  = tatarlar, qazan tatarları
|súwret      = 
|súwret túsindirmesi     = 
|sanı       = Shama menen 4 000&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;
|aymaq      = {{RUS}}: (shama menen 2 000)&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;
|aymaq1     = {{bayraqlastırıw|Volgograd wálayatı}}
|sanı1      = ::Pallasovka rayonı — 464 (2020)&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://34.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tom_5_VPN-2020_18.xlsx |title=Итоги переписи 2020. |access-date=2023-06-22 |archive-date=2023-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230622023944/https://34.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tom_5_VPN-2020_18.xlsx |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;
:: Staropoltav rayonı — 1059 (2010)&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://volgastat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/volgastat/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/score_2010/ |title=Национальный состав городских округов и муниципальных районов |accessdate=2014-12-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141223132119/http://volgastat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/volgastat/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/score_2010/ |archivedate=2014-12-23 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;
|túsindirmeler1     = 
|aymaq2     = {{bayraqlastırıw|Astraxan wálayatı}}
|sanı2      = Aqtuba rayonı — 830 (2010)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://astrastat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/astrastat/resources/312d28804edcbaa898be993467c8ff84/4.+Население+по+национальности+и+владению+русским+языком+по+муниципальным+образованиям+Астраханской+области.rar|title=ВПН том 4. Таблица 4. Население по национальности и владению русским языком по муниципальным образованиям Астраханской области|accessdate=2014-09-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140117001832/http://astrastat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/astrastat/resources/312d28804edcbaa898be993467c8ff84/4.+%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%B8+%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8E+%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%BC+%D0%BF%D0%BE+%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D0%BC+%D0%90%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar|archivedate=2014-01-17|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;
|túsindirmeler2     = 
|aymaq3     = 
|sanı3      = {{KAZ}}: (shama menen 2 000)&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;
: [[Batıs Qazaqstan wálayatı]]
:: Bókeyorda rayonı — 46 (2019)&lt;ref name=&quot;оценка2019&quot;&gt;{{Cite web |url=http://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT306055 |title=Численность населения Западно-Казахстанской области по отдельным этносам на начало 2019 года |access-date=2019-08-14 |archive-date=2020-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200604223615/https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT306055 |deadlink=no |accessdate=2023-12-07 |archivedate=2020-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200604223615/https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT306055 }}&lt;/ref&gt;
:: Jánibek rayonı — 19 (2019)&lt;ref name=&quot;оценка2019&quot; /&gt;
|túsindirmeler3     = 
|tilleri    = [[tatar tili]]niń qazan dialekti, tatar-qaraqalpaq dialekti, [[qazaq tili]]
|dini       = [[Islam]]
|etnikalıq toparları   = [[tatarlar]]
|derekler  = 
}}
'''Qaraqalpaq tatarları''' (''Astraxan qaraqalpaqları, Ural qaraqalpaqları, qalpaqlar''&lt;ref name = &quot;КУ&quot;&gt;{{cite web|url =https://kazanutlary.ru/j-archive/journal-materials/1986-10/kemnr-alar-sterkhan-karakalpaklary|author = [[Леонид Арсланов|Л. Ш. Арсланов]]|title = КЕМНӘР АЛАР «ӘСТЕРХАН КАРАКАЛПАКЛАРЫ?»}}&lt;/ref&gt;, ''Qazan qaraqalpaqları, Mishar qaraqalpaqları'') — tatarlardıń [[Volgograd wálayatı|Volgograd wálayatınıń]] Pallasovka hám Staropoltavka rayonları, sonday-aq, [[Batıs Qazaqstan wálayatı]]nıń Bókeyorda hám Jánibek rayonlarında kóp sanlı jasaytuǵın etnikalıq toparı.

== Tarqalǵan orınları ==
Qaraqalpaq tatarlarınıń kóplep jasaytuǵın aymaqları tómendegilerden ibarat: [[Volgograd wálayatı]]nıń Pallasovka rayonındaǵı Pallasovka stanciyası, «Kumıs» sanatoriyası, Góne Poltavka rayonındaǵı Gmelinka awılı, [[Astraxan wálayatı]]nıń Aqtuba rayonındaǵı Tómengi Baskunchak awılı, [[Batıs Qazaqstan wálayatı|Batıs Qazaqstan wálayatınıń]] Bókeyorda rayonındaǵı Sayqın awılı hám Jánibek rayonındaǵı Borsı awılı, Qazıtaw rayonındaǵı Qarasuw awılı.

Subetnostıń ayırım wákilleri usı aymaqlardıń basqa elatlarında, sonday-aq, [[Saratov wálayatı]]nda da jasaydı. Olardıń bir bólegi Astraxan tatarlarına da kiredi&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

[[Batıs Qazaqstan wálayatı|Batıs Qazaqstan wálayatınıń]] Bókeyorda rayonındaǵı Sarbasta hám Segir-Qudıq awıllarında (házirgi Shonay awılı&lt;ref&gt;[http://bizgid.kz/postal/zapadno-kazahstanskaya_oblast/rayon_bokeyordinskiy/aulselo_shongay/ Почтовые индексы Аул(село) Шонгай, район Бокейординский]&lt;/ref&gt;) olar qazaqlar menen aralas jasap, tatar-qazaq tilleriniń aralaspasında sóylesedi&lt;ref name = &quot;БУ2&quot;&gt;{{cite web|url =https://diser.kbsu.ru/D.212.076.03/disert_ishmuhambetov22.pdf|author = R. V. Ishmuhambetov|title = Положение  «принятых» служилых групп при ханах и в обществе Букеевской Орды. Астрахань. 2019.}}&lt;/ref&gt;. «Qaraqalpaqlar» haqqında ayırım dereklerde «qazaq», «tatar», «qaraqalpaq» dep jazılǵan jaǵdaylar da bar&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

== Xalqınıń sanı ==
[[1926|1926-jılı]] Qazaqstan SSRınıń Ural okruginde 845 erkek «qaraqalpaq» sıpatında xojalıq baslıǵı bolıp esapqa alınǵan, yaǵniy olardıń shańaraqları menen birge 3—4 mıń átirapında qaraqalpaq tatarları jasaǵan dep esaplanadı. Rossiya guberniyalarındaǵı Aleksandrov Gay ([[1895|1895-jılı]] iske túsken), Pallasovka hám Kaysatskaya (ekewi de [[1909|1909-jılı]] iske túsken) temir jol stanciyalarında da sonsha adam jasaǵan bolıwı múmkin. Bazıları dizimge alınbaǵan bolıwı da itimal, óytkeni ayırım dereklerde hátte bir shańaraqtıń ózinde de milleti qaraqalpaq, qazaq, tatar yamasa bashqurt dep jazılǵan jaǵdaylar bolǵan&lt;ref name=&quot;ТАТ&quot;&gt;[http://www.tataroved.ru/publicat/TatHist/Tom6_site.pdf История татар с древнейших времен. В 7- ми томах / Гл. ред.: Р. С. Хакимов; Науч. ред.: Р. Р. Салихов. Казань: Институт истории им. Ш.Марджани АН РТ, 2002—2013.]&lt;/ref&gt;.

G. N. Drozdov qaraqalpaq tatarlarınıń sanın Ural okruginde — 845 adam, Talovsk rayonında — 597 adam, Jánibek rayonında — 247 adam, yaǵnıy jámi 1 687 qaraqalpaq jasaǵan dep belgilegen&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

Búgingi kúnde olardıń shama menen eki mıńı [[Qazaqstan|Qazaqstanda]], jáne eki mıńǵa shamalası [[Volgograd]] hám [[Saratov]] aymaqlarında jasaydı&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;.

== Tariyxı ==
Astraxan qaraqalpaqları dep atalatuǵın etnikalıq topar kórkem ádebiyatlarda XIX ásirdiń ekinshi yarımında belgili bolǵan. Qaraqalpaq tatarları [[1817|1817-jılı]] Tómengi Edil dalalarına kelip ornalasıp, olar rásmiy hújjetlerde [[1827|1827-jıldan]] baslap tilge alınadı. 1827-jılı Baskunchak kóli átirapında jasawshı 61 tatar ózlerin «kundaraw tatarlar» dep jazıwdı sorap arza bergen. [[1847|1847-jılda]] sol «qaraqalpaqlar» sanı 68 erkek hám 66 hayal retinde dizimge alınǵan. Olardıń bir bólegi keyin ala [[Astraxan]] átirapındaǵı Bestóbe awılına, jáne birewleri Kildirmesh awılına kóshirilgen. Kazakshı (Qazanlı) ruwınıń ayırım wákilleri Stavropol úlkesindegi Neftekumsk (Qamısburun) awılına kóshirilgen&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

1799-1801-jılları Edil boyındaǵı qazaqlardıń Bukey ordası sultanı Bukeyxan, rus armiyasınan sırtqa qashqan Edil boyı tatarların (tiykarınan Bógelme, Balabay, Baǵırıslan aymaqlarınan) ordada alıp qalǵan hám olardıń izin joq etiw maqsetinde olarǵa «qaraqalpaq» atın bergen&lt;ref name=&quot;ТАТ&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;. Usı tárizde, qazaqlar arasında «qalpaq» yamasa «qaraqalpaq» atı menen belgili bolǵan tatarlar toparı júzege kelgen&lt;ref name=&quot;СМБК&quot;&gt;{{cite web|url =https://syuyumbike.ru/news/istoriya/kalpak-karakalpak-atly-tatarlar-kemnr-alar|author = В. Викторин|title = «Калпак», «каракалпак» атлы татарлар кемнәр алар? «Сөембикә», № 10, 2007.}}&lt;/ref&gt;. 1810-jıllarda olar boysınbawshılıǵı ushın ayıplanıp, ordadan Rossiya imperiyası shegaralarına quwıp shıǵarılǵan, ornına 1840-jıllarda Altavıl (tiykarınan Latoshinka) mishurları jaylastırılǵan&lt;ref name=&quot;ТАТ&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;. 1841-1842-jılları olardıń kópshiligi Bukeyxannıń balası Jangir menen soqlıǵısıwdan soń Edildiń oń jaǵasına kóship ótip, Jańa Ásker, Bestóbe, Kildirmesh awılların qurǵan&lt;ref name=&quot;ТАТ&quot; /&gt;.

Qalǵanları qazan qaraqalpaqları menen qosılıp, [[Kaspiy teńizi|Kaspiy boyı]] qazaqları arasında jasay baslaǵan hám sońınan qazaq hám de noǵaylardıń «qalpaq» ruwına aylanǵan&lt;ref name=&quot;ТАТ&quot; /&gt;. Qaraǵash noǵayları arasında olar «shobalatshı-nayman ruwı» dep esaplanǵan&lt;ref name=&quot;СМБК&quot; /&gt;.

Ayırım jazıwshılar olardı [[Qaraqalpaqlar|qaraqalpaqlardıń]] bir toparı sıpatında kórsetiwge háreket etken, biraq oǵan heshqanday ilimiy dáliyl tabılmaǵan. Bul jaǵday olardıń tili jeterli dárejede úyrenilmegenligi menen túsindiriledi&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;. [[1978|1978-jılı]] olardıń dialekti izertlengen hám ol [[Tatar tili|tatar tiliniń]] bir dialekti ekenligi anıqlanǵan&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

Antropologiyalıq jaqtan olar mishar hám qazan tatarlarınan parıq qılmaydı. Olardıń qáliplesiwinde tatarlar, buxaralılar, xiywalılar qatnasqan dep esaplanadı. Biraq tiykarǵı bólegin Latoshinka misharları, qazan tatarları hám Altavıl (Chembarda jasaǵan) misharları quraǵan&lt;ref name = &quot;БУ&quot;&gt;{{cite web|url =https://dspace.kpfu.ru/xmlui/bitstream/net/102940/-1/ITWPELLHR_42_46.pdf|author = Р. В. Ишмухамбетов|title = Татары-калпаки – особая этносоциальная группа Букеевской Орды казахов: история и современность Астрахань. 2019.}}&lt;/ref&gt;. Olar ózleriniń kelip shıǵıwın [[Orenburg]] guberniyasınıń Bógelme hám Bozawlıq uyezdleri hám de Ufa guberniyasınıń Balabay uyezdiniń tatarlarına baylanıstıradı&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

== Tili ==
[[Qazaqlar]] arasında kóp waqıt jasaǵan bolıwına qaramastan, qaraqalpaq tatarlarınıń kópshiliginde milliy ózlik hám [[tatar tili]] saqlanıp qalǵan. Jergilikli tatarlar eki tilli: olar hám [[Tatar tili|tatarsha]], hám [[Qazaq tili|qazaqsha]] sóylesedi. Bul eki tillilik olardıń tiline tásir kórsetken. Shańaraqta tatar tilinde sóylesedi, ana tilin tatar tili dep esaplaydı hám ózlerin «tatar - Qazan tatarıman» dep ataydı. Jergilikli tatarlardıń qáliplesiwinde orta dialekt wákillerinen tısqarı, [[Volgograd wálayatı|Volgograd wálayatında]] jasawshı misharlar da qatnasqan&lt;ref name = &quot;БУ&quot;&gt;{{cite web|url =https://dspace.kpfu.ru/xmlui/bitstream/net/102940/-1/ITWPELLHR_42_46.pdf|author = Р. В. Ишмухамбетов|title = Татары-калпаки – особая этносоциальная группа Букеевской Орды казахов: история и современность Астрахань. 2019.}}&lt;/ref&gt;. «Qaraqalpaqlar» haqqında «qazaq», «tatar», «qaraqalpaq» dep jazılǵan jaǵdaylar da bar&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;. 
Til jaǵınan olardıń tili orta dialektiniń óz aldına bir tatar-qaraqalpaq dialekti sıpatında qaraladı&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

== Mádeniyatı ==
Qaraqalpaq tatarlarınıń óz xalqına tán bolǵan materiallıq hám ruwxıy mádeniyatı, folklor úlgileri jeterli dárejede tolıq saqlanǵan. Máselen, olar arasında «Saq-Soq báyeti», «Jiznákáy», «Balamishkin», «Qarurman», «Ziláylúk» sıyaqlı qosıqlar keń tarqalǵan&lt;ref name=&quot;КУ&quot; /&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}

== Ádebiyatlar ==
* Ишмухамбетов Р. В. Феномен служилых групп Букеевской орды Каспийский регион [Текст] / Р. В. Ишмухамбетов // Каспийский регион: политика, экономика, культура. 2017. № 3 (52). 2017. С. 19-29. (0,5 п.л.).
* Ишмухамбетов Р. В. Татары-калпаки: особая этносоциальная группа Букеевской орды.[Текст] / Р. В. Ишмухамбетов // Ислам и тюркский мир Мат. М/н. научно — практич. Конференции. Елабуга С. 42-46. (0,4 п.л.).
* Небольсин П. И. Астраханские каракалпаки // Астраханские губернские ведомости. газ. 1852. 8 авг.;
* Ремнев А. В. Татары в казахской степи: соратники и соперники российской империи // Вестник Евразии. Научн. журнал. № 4. М., 2006.
* Арсланов Л. Ш. Викторин В. М. Александров-Гай «каракалпаклары» // Мирас журналы. 1998. № 4 (77).
* Белоусов С. С. Роль торгово-ремесленного населения в создании стационарных поселений на землях казахов Внутренней киргизской орды Астраханской губернии. XIX в. Oriental Studies.2019. № 4. С.

[[Kategoriya:Tatarlar]]</text>
      <sha1>dr5h08v9ejtfe3wrd3qhi2vvetcmjrv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategoriya:Wikipedia:Botlar</title>
    <ns>14</ns>
    <id>25606</id>
    <revision>
      <id>125206</id>
      <timestamp>2025-07-07T12:17:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inosham</username>
        <id>10264</id>
      </contributor>
      <comment>Bos bet jarattı</comment>
      <origin>125206</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Úlgi:Potd/2025-07-08</title>
    <ns>10</ns>
    <id>25607</id>
    <revision>
      <id>125207</id>
      <timestamp>2025-07-07T17:57:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>4819</id>
      </contributor>
      <comment>Taza bet jaratıldı: «Breda beeld van een heilige - Sint-Antoniuskathedraal 2024-09-17.jpg»</comment>
      <origin>125207</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68" sha1="088omxpegcyjxc1fv9q845ixsu8loq1" xml:space="preserve">Breda beeld van een heilige - Sint-Antoniuskathedraal 2024-09-17.jpg</text>
      <sha1>088omxpegcyjxc1fv9q845ixsu8loq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Úlgi:Motd/2025-07-08</title>
    <ns>10</ns>
    <id>25608</id>
    <revision>
      <id>125208</id>
      <timestamp>2025-07-07T18:01:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>4819</id>
      </contributor>
      <comment>Taza bet jaratıldı: «Charlie Chaplin 1914 Making A Living.ogv»</comment>
      <origin>125208</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" sha1="kebdq8ynjto1ooyit667mvfz7wf7vqs" xml:space="preserve">Charlie Chaplin 1914 Making A Living.ogv</text>
      <sha1>kebdq8ynjto1ooyit667mvfz7wf7vqs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Axvaz</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25609</id>
    <redirect title="Áhwaz" />
    <revision>
      <id>125210</id>
      <timestamp>2025-07-07T19:04:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ČarnaruskiVoin</username>
        <id>10208</id>
      </contributor>
      <comment>ČarnaruskiVoin atlı paydalanıwshı [[Axvaz]] betin [[Áhwaz]] betine kóshirdi</comment>
      <origin>125210</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18" sha1="5he651tc1ib75p9bg75ick3012xdxni" xml:space="preserve">#AÝDAW [[Áhwaz]]</text>
      <sha1>5he651tc1ib75p9bg75ick3012xdxni</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Talqılaw:Axvaz</title>
    <ns>1</ns>
    <id>25610</id>
    <redirect title="Talqılaw:Áhwaz" />
    <revision>
      <id>125212</id>
      <timestamp>2025-07-07T19:04:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ČarnaruskiVoin</username>
        <id>10208</id>
      </contributor>
      <comment>ČarnaruskiVoin atlı paydalanıwshı [[Talqılaw:Axvaz]] betin [[Talqılaw:Áhwaz]] betine kóshirdi</comment>
      <origin>125212</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28" sha1="cvbyvip1n6msofl72rykg11g38oq7f3" xml:space="preserve">#AÝDAW [[Talqılaw:Áhwaz]]</text>
      <sha1>cvbyvip1n6msofl72rykg11g38oq7f3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tegeran</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25611</id>
    <redirect title="Tehran" />
    <revision>
      <id>125215</id>
      <timestamp>2025-07-07T19:05:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ČarnaruskiVoin</username>
        <id>10208</id>
      </contributor>
      <comment>ČarnaruskiVoin atlı paydalanıwshı [[Tegeran]] betin [[Tehran]] betine kóshirdi: Tegeran bul orısshadan</comment>
      <origin>125215</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18" sha1="9buzfmk5mhumzj9ppe80grt9whoea44" xml:space="preserve">#AÝDAW [[Tehran]]</text>
      <sha1>9buzfmk5mhumzj9ppe80grt9whoea44</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kommerciya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25612</id>
    <revision>
      <id>125216</id>
      <timestamp>2025-07-07T19:25:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:en:Special:Redirect/revision/1297524609|Commerce]]» betinen awdarılıp jaratıldı</comment>
      <origin>125216</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14170" sha1="cg9he05c5itdhbab6krza7i3gplnf0t" xml:space="preserve">
'''Kommerciya''' — bul jergilikli, aymaqlıq, milliy yamasa xalıqaralıq [[Ekonomika|ekonomikalar]] sheńberinde dáslepki óndiriwshiler menen aqırǵı tutınıwshılar arasında hár túrli kanallar arqalı tovarlar, xızmetler hám basqa da bahalı zatlardı kerekli waqıtta, orında, muǵdarda, sapada hám bahada úlken kólemde tegis, tosqınlıqsız almasıwǵa (tranzakciyalıq processler arqalı tarqatıwǵa) tikkeley yamasa janapay túrde úles qosatuǵın iskerlikler, funkciyalar, proceduralar hám institutlardıń shólkemlestirilgen sisteması&lt;ref&gt;{{Citation |last=James Stephenson |title=Principles and Practice of Commerce |page=95 |year=1942 |place=London |publisher=Sir Issac Pitman &amp; Sons, Ltd}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.britannica.com/dictionary/commerce|bet=Commerce Definition &amp; Meaning {{!}} Britannica Dictionary|til=en-US|jumıs=www.britannica.com|qaralǵan sáne=2024-12-03|citata=commerce: activities that relate to the buying and selling of goods and services}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/commerce|bet=COMMERCE|jumıs=Collins Dictionary|citata=Commerce is the activities and procedures involved in buying and selling things.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;OXDICT&quot;&gt;{{Citation |title=A Dictionary of Business and Management |page=26 |year=2016 |editor-last=Jonathan Law |edition=6th |publisher=Oxofrd University Press}}&lt;/ref&gt;. [[Tábiyiy baylıqlar|Tábiyiy resurslardıń]] tarqalıwındaǵı hár túrlilik, adamlardıń zárúrlikleri hám mútájlikleriniń ayırmashılıqları, hám de miynet bóliniwi menen birge salıstırmalı kommerciyalıq almasıwlardıń payda bolıwına alıp keletuǵın tiykarǵı faktorlar bolıp tabıladı&lt;ref&gt;{{Citation |last=James Stephenson |title=Principles and Practice of Commerce |page=14 |year=1942 |place=London |publisher=Sir Issac Pitman &amp; Sons, Ltd}}&lt;/ref&gt;.

Kommerciya pútkil támiyinlew dizbegi boylap júz beretuǵın sawda hám sawdaǵa járdem beriwshi xızmetlerden (yaǵnıy, qosımsha kommerciyalıq xızmetler) ibarat. Sawda – bul dástúriy (yamasa onlayn) bazarlarda satıwshılar menen alıwshılar arasında kelisilgen baha ushın tovarlardı (sonıń ishinde shiyki zat, aralıq hám tayar ónimlerdi) hám xızmetlerdi almasıw. Ol ishki sawdaǵa (usaqlap satıw hám kótere sawda), jergilikli, aymaqlıq, aymaq aralıq hám xalıqaralıq/sırtqı sawdaǵa (import, [[eksport]] hám qayta eksport sawdasın óz ishine aladı) bólinedi. Arnawlı almasıw bazarlarında, ádette finans hám investiciya tarawı sheńberinde isleytuǵın valyutalardı (sırtqı [[valyuta]] bazarlarında), tovarlardı (tovar bazarlarında/[[Birja|birjalarında]]) hám [[Bahalı qaǵaz|bahalı qaǵazlar]] menen derivativlerdi (fond birjaları hám finans bazarlarında) almasıw da sawda túsinigine kiredi. Ekinshi tárepten, sawdanı jeńillestire alatuǵın qosımsha kommerciyalıq xızmetler (sawdaǵa járdem) kommerciyalıq dáldallardı, [[bank]] isin, kredit qarjılandırıw hám oǵan baylanıslı xızmetlerdi, [[transport]], qaplaw, qoymaǵa jaylastırıw, [[kommunikaciya]], [[reklama]] hám qamsızlandırıwdı óz ishine aladı. Olardıń maqseti – tikkeley jeke baylanıs, tólemler, jıynaqlar, qarjılandırıw, orın hám waqıt ayırmashılıǵı, ónim qorǵaw hám saqlaw, [[bilim]] hám qáwip-qáterge baylanıslı tosqınlıqlardı saplastırıw bolıp tabıladı.

Kommerciyanıń keńeytilgen strukturası qosımsha elementler hám faktorlardı óz ishine aladı, mısalı: nızamlar hám qaǵıydalar (intellektual múlk huqıqları hám monopoliyaǵa qarsı nızamlardı qosqanda), siyasatlar, tarifler hám sawda tosqınlıqları, tutınıwshılar hám tutınıwshı tendenciyaları, óndiriwshiler hám óndiris strategiyaları, támiyinlew dizbekleri hám olardı basqarıw, ádettegi hám ádetten tıs biznes jumısları ushın finanslıq operaciyalar, [[bazar]] dinamikası (usınıs hám talaptı qosqanda), texnologiyalıq innovaciyalar, básekilesiw hám isbilermenlik, sawda kelisimleri, kóp milletli korporaciyalar hám kishi hám orta kárxanalar (KOK), sonday-aq makroekonomikalıq faktorlar (mısalı, ekonomikalıq turaqlılıq).

Kommerciya [[Ekonomikalıq ósiw|ekonomikalıq ósiwdi]], rawajlanıwdı hám abadanlıqtı háreketke keltiredi, aymaqlıq hám xalıqaralıq óz-ara baylanıslılıqtı xoshametleydi, mádeniy almasıwdı rawajlandıradı, jumıs orınların jaratadı, adamlarǵa keń kólemdegi tovarlar hám xızmetlerge erisiw arqalı olardıń turmıs dárejesin jaqsılaydı, hám jaqsıraq ónimler ushın [[innovaciya]] hám básekilesiwdi xoshametleydi. 

Kommerciyanıń tamırları áyyemgi jergilikli barter sistemalarına barıp taqaladı, bul dáwirlik bazarlardıń payda bolıwına alıp keldi hám nátiyjede nátiyjeli sawda ushın [[Valyuta|valyutalardıń]] rawajlanıwına sebep boldı. Orta ásirlerde sawda jolları (máselen, [[Ullı jipek jolı|Jipek jolı]]) hám áhmiyetli kommerciyalıq oraylar (máselen, [[Veneciya]]) aymaqlar hám kontinentlerdi baylanıstırdı, uzaq aralıqtaǵı sawda hám mádeniy almasıwǵa imkaniyat jarattı. XV ásirden XX ásirdiń baslarına shekem Evropa kolonial kúshleri global kommerciyaǵa burın bolmaǵan kólemde húkimdarlıq etti, bul óz gezeginde teńiz sawda imperiyalarınıń payda bolıwına alıp keldi, olardıń kúshli kolonial sawda kompaniyaları (máselen, Gollandiya Shıǵıs Hindstan kompaniyası hám Britaniya Shıǵıs Hindstan kompaniyası) menen birge burın bolmaǵan global almasıwdı baslap berdi (Kolumb almasıwın qarań). XIX ásirde zamanagóy bank isi hám oǵan baylanıslı xalıqaralıq bazarlar, sonday-aq [[Óndiris revolyutsiyası|Sanaat revolyuciyası]] kommerciyanı túp-tiykarınan qayta qurdı. Postkolonial XX ásirde erkin bazar principleri keń tarqaldı, kóp milletli korporaciyalar hám tutınıwshı ekonomikaları AQSH basshılıǵındaǵı kapitalistlik mámleketlerde gúllendi hám erkin sawda kelisimleri (máselen, GATT hám WTO) payda boldı, al kommunistlik ekonomikalar sawda sheklewlerine ushıradı, bul tutınıwshılar tańlawın sheklep qoydı. Sonıń menen birge, XX ásirdiń ortasında standartlastırılǵan júk konteynerleriniń qollanılıwı bir neshe túrli transport qurallarında júklerdi tasıwdı ańsat hám nátiyjeli imkaniyat boldı, bul xalıqaralıq sawdanıń kúshli ósiwine alıp keldi. Ásirdiń aqırına kelip, rawajlanıp atırǵan mámleketlerdiń dúnya júzilik sawdadaǵı úlesi tórtten bir bólekten úshten bir bólekke shekem kóbeydi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.imf.org/external/np/exr/ib/2001/110801.htm|bet=Global Trade Liberalization and the Developing Countries|avtor=IMF Staff|sáne=November 2001|jumıs=International Monetary Fund}}&lt;/ref&gt;. XXI ásir kommerciyası oǵada [[Informaciyalıq texnologiya|texnologiyaǵa tiykarlanǵan]] (elektron kommerciya, jasalma intellekt hám avtomatlastırıwdıń rolin qarań), globallasqan, quramalı retlesken, [[Etika|etikalıq]] jaqtan juwapker hám turaqlılıqqa baǵdarlanǵan (máselen, klimatqa shıdamlı sawda ámeliyatları) bolıp barmaqta. Bul process hár tárepleme ekonomikalıq integraciyalar (máselen, [[Evropa Awqamı]]) yamasa koaliciyalar (máselen, BRICS),&lt;ref&gt;{{Citation |last=Bas Hooijmaaijers |title=China, the BRICS, and the limitations of reshaping global economic governance |work=The Pacific Review |volume=34 |issue=1 |pages=29–55 |year=2021 |doi=10.1080/09512748.2019.1649298}}&lt;/ref&gt; gig ekonomikası hám platformaǵa tiykarlanǵan xızmetlerdiń uberizaciyası, geosiyaciy ózgerisler hám sawda urısları menen birge júrip atır, bular onıń qayta qáliplesiwine alıp kelmekte.

== Etimologiya ==
Inglis tilindegi «commerce» sózi [[Latın tili|latın tilindegi]] «commercium» sózinen kelip shıqqan, ol «com» («birge») hám «merx» («tovar») sózlerinen quralǵan&lt;ref&gt;{{Cite EB1911|wstitle=Commerce|volume=6|pages=766-770}}&lt;/ref&gt;.

== Biznes hám sawda menen baylanısı ==
Kóp uqsaslıqlarǵa qaramastan (hátte geyde ápiwayı tilde hám basqa kontekstlerde sinonim retinde qollanılatuǵın dárejede), kommerciya, biznes hám sawda óz-ara ayırmashılıqqa iye túsinikler bolıp esaplanadı.

=== Kommerciya hám biznes ===
Kommerciya tovarlar hám xızmetlerdi óndiriwshilerden tutınıwshılarǵa satıp alıw, satıw hám tarqatıw, sonday-aq marketing, qarjı, nızamlar, transport hám qamsızlandırıw sıyaqlı baylanıslı máseleler menen shuǵıllanadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/commerce|bet=COMMERCE|jumıs=Cambridge Dictionary|citata=commerce : the activities involved in buying and selling things}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation |last=Mary Trigwell-Jones |title=Cambridge O Level Commerce Coursebook |page=19 |year=2016 |publisher=Cambridge University Press}}&lt;/ref&gt;.

Ulıwma mániste, biznes - bul kommerciya arqalı aqsha tabıw hám kún kóriw háreketi&lt;ref&gt;{{Cite encyclopedia|url=https://en.oxforddictionaries.com/definition/us/business|title=Oxford Living Dictionaries}}&lt;/ref&gt;. Biznes penen kommerciyanıń arasındaǵı ayırmashılıq sonnan ibarat, biznes sonday-aq kompaniya sıyaqlı kommerciyalıq subektke de qatnaslı bolıwı múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/business|bet=business|jumıs=Cambridge Dictionary|citata=business : a particular company that buys and sells goods and services}}&lt;/ref&gt;. Solay etip, anıǵıraq mániste, biznes - bul óz tutınıwshılarınıń mútájliklerin qanaatlandıratuǵın tovarlar hám xızmetlerdi usınıw arqalı payda tabıw ushın shólkemlestirilgen shólkem yamasa xızmet&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://openstax.org/books/introduction-business/pages/1-1-the-nature-of-business|bet=Introduction to Business|jıl=2018|baspaxana=Openstax - Rice University}}&lt;/ref&gt;.

Usılay qaraǵanda, kommerciya keńirek túsinik bolıp, biznestiń ulıwma, hámme nárseni óz ishine alatuǵın aspekti bolıp esaplanadı. Kommerciya ayırım biznes shólkemleri payda alıw ushın jumıs isleytuǵın barlıq túrdegi almasıwlardı óz ishine alǵan keń kólemli tranzakciyalıq ortalıqtı támiyinleydi.

=== Kommerciya hám sawda ===
Kommerciya sawdadan parıq qıladı. Sawda - bul satıwshıǵa payda alıp keletuǵın hám satıp alıwshınıń qálewin yamasa mútájligin qanaatlandıratuǵın tovarlar hám xızmetlerdiń tranzakciyası (satıp alıw hám satıw). Sawda bir mámleket ishinde ámelge asırılǵanda, ol ishki yamasa jergilikli sawda dep ataladı, ol kótere yamasa usaqlap satıw bolıwı múmkin. Kótere sawdager óndiriwshiden úlken kólemde satıp alıp, keyin usaqlap satıwshıǵa satadı, al usaqlap satıwshı bolsa aqırǵı tutınıwshıǵa kishi kólemlerde satadı. Bir mámleket penen dúnyanıń qalǵan bólegi arasındaǵı sawda sırtqı yamasa xalıqaralıq sawda dep ataladı, ol import sawdası hám [[eksport]] sawdasınan ibarat bolıp, ekewi de ulıwma kótere sawda bolıp esaplanadı.

Kommerciya tek joqarıda anıqlanǵan sawdanı ǵana emes, sonday-aq sawdaǵa járdemlesetuǵın qosımsha xızmetlerdi yamasa sawda járdemlerin hám usınday sawdanı jeńillestiretuǵın qurallardı da óz ishine aladı. Qosımsha xızmetler [[Transport|jetkerip beriw]], [[kommunikaciya]], qoyma, qamsızlandırıw, [[bank]] isi, kompaniyalarǵa kredit finanslaw, [[reklama]], qaplama, sonday-aq kommerciyalıq agentler hám agentliklerdiń xızmetleri sıyaqlı xızmetlerdi kórsetiw arqalı sawdaǵa járdem beredi. Basqasha aytqanda, kommerciya úlken kólemdegi sawdanıń keń kólemli siyasiy, ekonomikalıq, texnologiyalıq, logistikalıq, huqıqıy, regulyatorlıq, sociallıq hám mádeniy aspektlerin qamtıydı. [[Marketing]] kózqarasınan, kommerciya tovarlar hám xızmetlerdiń ornın yamasa jaylasıwın ózgertiw arqalı olardı zárúr jerde hám zárúr waqıtta tutınıwshılarǵa jetkerip beriw arqalı waqıt hám orın paydalılıǵın jaratadı.

Usılay táriyiplengende, sawda kommerciyanıń bir bólegi, al kommerciya biznestiń bir aspekti bolıp tabıladı.

== Tariyxı ==
Tariyxshı Piter Uotson hám Ramesh Manikam uzaq aralıqtaǵı kommerciyanıń tariyxın shama menen 150,000 jıl burınnan baslaydı&lt;ref&gt;{{Cite book|author=Watson, Peter|title=Ideas : A History of Thought and Invention from Fire to Freud|publisher=HarperCollins|year=2005|isbn=0-06-621064-X}} Introduction.&lt;/ref&gt;. Tariyxıy dáwirlerde, standartlastırılǵan [[aqsha]] retinde valyutanıń engiziliwi tovarlar hám xızmetlerdiń almasıwın jeńillestirdi&lt;ref&gt;{{Cite book|author=Davies, Glyn|title=Ideas: A history of money from ancient times to the present day|publisher=University of Wales Press|year=2002|isbn=0-7083-1717-0}}&lt;/ref&gt;.

Áyyemgi dáwirlerde kommerciya qımbat isbilermenlik bolǵan, sebebi jetkerip beriwdiń qáwipli tábiyatı onı jergilikli bazarlar menen sheklegen. Sońınan kommerciya waqıt ótiwi menen transport sistemalarınıń jaqsılanıwı menen birge keńeydi. Orta ásirlerde uzaq aralıqtaǵı hám úlken kólemdegi kommerciya ele de kontinentler ishinde sheklengen edi. Orta ásirlik Evropada [[bank]] sistemaları rawajlandı, bul milliy shegaralar arqalı finanslıq operaciyalardı jeńillestirdi. Bazarlar qala turmısınıń bir bólegine aylandı hám qala hákimiyatları tárepinen retlestirildi. Ashılıwlar dáwiri hám okean kemeleriniń payda bolıwı menen kommerciya xalıqaralıq, transkontinental dárejege jetti.

Házirgi waqıtta xalıqaralıq okean arqalı júk tasıw hám pochta sistemalarınıń isenimliligi hám Internettiń qolaylılıǵı dúnyanıń qálegen jerinde jaylasqan qalalar, aymaqlar hám eller arasında kommerciyaǵa imkaniyat jarattı. XXI ásirde, Internetke tiykarlanǵan elektronlıq kommerciya (qarjılıq informaciya Internet arqalı jiberiletuǵın), hám onıń sımsız mobil kommerciya hám sociallıq tarmaqlarǵa tiykarlanǵan sociallıq kommerciya sıyaqlı bólimleri keń qollanılıp kelmekte hám bunnan bılay da keń qollanılıwın dawam etpekte.


== Derekler ==

[[Kategoriya:Sawda]]</text>
      <sha1>cg9he05c5itdhbab6krza7i3gplnf0t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125217</id>
      <parentid>125216</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T19:27:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125217</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14239" sha1="ljlpxn4rji1upvcxsmmdyag8tisfjfp" xml:space="preserve">
'''Kommerciya''' — bul jergilikli, aymaqlıq, milliy yamasa xalıqaralıq [[Ekonomika|ekonomikalar]] sheńberinde dáslepki óndiriwshiler menen aqırǵı tutınıwshılar arasında hár túrli kanallar arqalı tovarlar, xızmetler hám basqa da bahalı zatlardı kerekli waqıtta, orında, muǵdarda, sapada hám bahada úlken kólemde tegis, tosqınlıqsız almasıwǵa (tranzakciyalıq processler arqalı tarqatıwǵa) tikkeley yamasa janapay túrde úles qosatuǵın iskerlikler, funkciyalar, proceduralar hám institutlardıń shólkemlestirilgen sisteması&lt;ref&gt;{{Citation |last=James Stephenson |title=Principles and Practice of Commerce |page=95 |year=1942 |place=London |publisher=Sir Issac Pitman &amp; Sons, Ltd}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.britannica.com/dictionary/commerce|bet=Commerce Definition &amp; Meaning {{!}} Britannica Dictionary|til=en-US|jumıs=www.britannica.com|qaralǵan sáne=2024-12-03|citata=commerce: activities that relate to the buying and selling of goods and services}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/commerce|bet=COMMERCE|jumıs=Collins Dictionary|citata=Commerce is the activities and procedures involved in buying and selling things.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;OXDICT&quot;&gt;{{Citation |title=A Dictionary of Business and Management |page=26 |year=2016 |editor-last=Jonathan Law |edition=6th |publisher=Oxofrd University Press}}&lt;/ref&gt;. [[Tábiyiy baylıqlar|Tábiyiy resurslardıń]] tarqalıwındaǵı hár túrlilik, adamlardıń zárúrlikleri hám mútájlikleriniń ayırmashılıqları, hám de miynet bóliniwi menen birge salıstırmalı kommerciyalıq almasıwlardıń payda bolıwına alıp keletuǵın tiykarǵı faktorlar bolıp tabıladı&lt;ref&gt;{{Citation |last=James Stephenson |title=Principles and Practice of Commerce |page=14 |year=1942 |place=London |publisher=Sir Issac Pitman &amp; Sons, Ltd}}&lt;/ref&gt;.

Kommerciya pútkil támiyinlew dizbegi boylap júz beretuǵın sawda hám sawdaǵa járdem beriwshi xızmetlerden (yaǵnıy, qosımsha kommerciyalıq xızmetler) ibarat. Sawda – bul dástúriy (yamasa onlayn) bazarlarda satıwshılar menen alıwshılar arasında kelisilgen baha ushın tovarlardı (sonıń ishinde shiyki zat, aralıq hám tayar ónimlerdi) hám xızmetlerdi almasıw. Ol ishki sawdaǵa (usaqlap satıw hám kótere sawda), jergilikli, aymaqlıq, aymaq aralıq hám xalıqaralıq/sırtqı sawdaǵa (import, [[eksport]] hám qayta eksport sawdasın óz ishine aladı) bólinedi. Arnawlı almasıw bazarlarında, ádette finans hám investiciya tarawı sheńberinde isleytuǵın valyutalardı (sırtqı [[valyuta]] bazarlarında), tovarlardı (tovar bazarlarında/[[Birja|birjalarında]]) hám [[Bahalı qaǵaz|bahalı qaǵazlar]] menen derivativlerdi (fond birjaları hám finans bazarlarında) almasıw da sawda túsinigine kiredi. Ekinshi tárepten, sawdanı jeńillestire alatuǵın qosımsha kommerciyalıq xızmetler (sawdaǵa járdem) kommerciyalıq dáldallardı, [[bank]] isin, kredit qarjılandırıw hám oǵan baylanıslı xızmetlerdi, [[transport]], qaplaw, qoymaǵa jaylastırıw, [[kommunikaciya]], [[reklama]] hám qamsızlandırıwdı óz ishine aladı. Olardıń maqseti – tikkeley jeke baylanıs, tólemler, jıynaqlar, qarjılandırıw, orın hám waqıt ayırmashılıǵı, ónim qorǵaw hám saqlaw, [[bilim]] hám qáwip-qáterge baylanıslı tosqınlıqlardı saplastırıw bolıp tabıladı.

Kommerciyanıń keńeytilgen strukturası qosımsha elementler hám faktorlardı óz ishine aladı, mısalı: nızamlar hám qaǵıydalar (intellektual múlk huqıqları hám monopoliyaǵa qarsı nızamlardı qosqanda), siyasatlar, tarifler hám sawda tosqınlıqları, tutınıwshılar hám tutınıwshı tendenciyaları, óndiriwshiler hám óndiris strategiyaları, támiyinlew dizbekleri hám olardı basqarıw, ádettegi hám ádetten tıs biznes jumısları ushın finanslıq operaciyalar, [[bazar]] dinamikası (usınıs hám talaptı qosqanda), texnologiyalıq innovaciyalar, básekilesiw hám isbilermenlik, sawda kelisimleri, kóp milletli korporaciyalar hám kishi hám orta kárxanalar (KOK), sonday-aq makroekonomikalıq faktorlar (mısalı, ekonomikalıq turaqlılıq).

Kommerciya [[Ekonomikalıq ósiw|ekonomikalıq ósiwdi]], rawajlanıwdı hám abadanlıqtı háreketke keltiredi, aymaqlıq hám xalıqaralıq óz-ara baylanıslılıqtı xoshametleydi, mádeniy almasıwdı rawajlandıradı, jumıs orınların jaratadı, adamlarǵa keń kólemdegi tovarlar hám xızmetlerge erisiw arqalı olardıń turmıs dárejesin jaqsılaydı, hám jaqsıraq ónimler ushın [[innovaciya]] hám básekilesiwdi xoshametleydi. 

Kommerciyanıń tamırları áyyemgi jergilikli barter sistemalarına barıp taqaladı, bul dáwirlik bazarlardıń payda bolıwına alıp keldi hám nátiyjede nátiyjeli sawda ushın [[Valyuta|valyutalardıń]] rawajlanıwına sebep boldı. Orta ásirlerde sawda jolları (máselen, [[Ullı jipek jolı|Jipek jolı]]) hám áhmiyetli kommerciyalıq oraylar (máselen, [[Veneciya]]) aymaqlar hám kontinentlerdi baylanıstırdı, uzaq aralıqtaǵı sawda hám mádeniy almasıwǵa imkaniyat jarattı. XV ásirden XX ásirdiń baslarına shekem Evropa kolonial kúshleri global kommerciyaǵa burın bolmaǵan kólemde húkimdarlıq etti, bul óz gezeginde teńiz sawda imperiyalarınıń payda bolıwına alıp keldi, olardıń kúshli kolonial sawda kompaniyaları (máselen, Gollandiya Shıǵıs Hindstan kompaniyası hám Britaniya Shıǵıs Hindstan kompaniyası) menen birge burın bolmaǵan global almasıwdı baslap berdi (Kolumb almasıwın qarań). XIX ásirde zamanagóy bank isi hám oǵan baylanıslı xalıqaralıq bazarlar, sonday-aq [[Óndiris revolyutsiyası|Sanaat revolyuciyası]] kommerciyanı túp-tiykarınan qayta qurdı. Postkolonial XX ásirde erkin bazar principleri keń tarqaldı, kóp milletli korporaciyalar hám tutınıwshı ekonomikaları AQSH basshılıǵındaǵı kapitalistlik mámleketlerde gúllendi hám erkin sawda kelisimleri (máselen, GATT hám WTO) payda boldı, al kommunistlik ekonomikalar sawda sheklewlerine ushıradı, bul tutınıwshılar tańlawın sheklep qoydı. Sonıń menen birge, XX ásirdiń ortasında standartlastırılǵan júk konteynerleriniń qollanılıwı bir neshe túrli transport qurallarında júklerdi tasıwdı ańsat hám nátiyjeli imkaniyat boldı, bul xalıqaralıq sawdanıń kúshli ósiwine alıp keldi. Ásirdiń aqırına kelip, rawajlanıp atırǵan mámleketlerdiń dúnya júzilik sawdadaǵı úlesi tórtten bir bólekten úshten bir bólekke shekem kóbeydi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.imf.org/external/np/exr/ib/2001/110801.htm|bet=Global Trade Liberalization and the Developing Countries|avtor=IMF Staff|sáne=November 2001|jumıs=International Monetary Fund}}&lt;/ref&gt;. XXI ásir kommerciyası oǵada [[Informaciyalıq texnologiya|texnologiyaǵa tiykarlanǵan]] (elektron kommerciya, jasalma intellekt hám avtomatlastırıwdıń rolin qarań), globallasqan, quramalı retlesken, [[Etika|etikalıq]] jaqtan juwapker hám turaqlılıqqa baǵdarlanǵan (máselen, klimatqa shıdamlı sawda ámeliyatları) bolıp barmaqta. Bul process hár tárepleme ekonomikalıq integraciyalar (máselen, [[Evropa Awqamı]]) yamasa koaliciyalar (máselen, BRICS),&lt;ref&gt;{{Citation |last=Bas Hooijmaaijers |title=China, the BRICS, and the limitations of reshaping global economic governance |work=The Pacific Review |volume=34 |issue=1 |pages=29–55 |year=2021 |doi=10.1080/09512748.2019.1649298}}&lt;/ref&gt; gig ekonomikası hám platformaǵa tiykarlanǵan xızmetlerdiń uberizaciyası, geosiyaciy ózgerisler hám sawda urısları menen birge júrip atır, bular onıń qayta qáliplesiwine alıp kelmekte.

== Etimologiya ==
Inglis tilindegi «commerce» sózi [[Latın tili|latın tilindegi]] «commercium» sózinen kelip shıqqan, ol «com» («birge») hám «merx» («tovar») sózlerinen quralǵan&lt;ref&gt;{{Cite EB1911|wstitle=Commerce|volume=6|pages=766-770}}&lt;/ref&gt;.

== Biznes hám sawda menen baylanısı ==
Kóp uqsaslıqlarǵa qaramastan (hátte geyde ápiwayı tilde hám basqa kontekstlerde sinonim retinde qollanılatuǵın dárejede), kommerciya, biznes hám sawda óz-ara ayırmashılıqqa iye túsinikler bolıp esaplanadı.

=== Kommerciya hám biznes ===
Kommerciya tovarlar hám xızmetlerdi óndiriwshilerden tutınıwshılarǵa satıp alıw, satıw hám tarqatıw, sonday-aq marketing, qarjı, nızamlar, transport hám qamsızlandırıw sıyaqlı baylanıslı máseleler menen shuǵıllanadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/commerce|bet=COMMERCE|jumıs=Cambridge Dictionary|citata=commerce : the activities involved in buying and selling things}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation |last=Mary Trigwell-Jones |title=Cambridge O Level Commerce Coursebook |page=19 |year=2016 |publisher=Cambridge University Press}}&lt;/ref&gt;.

Ulıwma mániste, biznes - bul kommerciya arqalı aqsha tabıw hám kún kóriw háreketi&lt;ref&gt;{{Cite encyclopedia|url=https://en.oxforddictionaries.com/definition/us/business|title=Oxford Living Dictionaries}}&lt;/ref&gt;. Biznes penen kommerciyanıń arasındaǵı ayırmashılıq sonnan ibarat, biznes sonday-aq kompaniya sıyaqlı kommerciyalıq subektke de qatnaslı bolıwı múmkin&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/business|bet=business|jumıs=Cambridge Dictionary|citata=business : a particular company that buys and sells goods and services}}&lt;/ref&gt;. Solay etip, anıǵıraq mániste, biznes - bul óz tutınıwshılarınıń mútájliklerin qanaatlandıratuǵın tovarlar hám xızmetlerdi usınıw arqalı payda tabıw ushın shólkemlestirilgen shólkem yamasa xızmet&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://openstax.org/books/introduction-business/pages/1-1-the-nature-of-business|bet=Introduction to Business|jıl=2018|baspaxana=Openstax - Rice University}}&lt;/ref&gt;.

Usılay qaraǵanda, kommerciya keńirek túsinik bolıp, biznestiń ulıwma, hámme nárseni óz ishine alatuǵın aspekti bolıp esaplanadı. Kommerciya ayırım biznes shólkemleri payda alıw ushın jumıs isleytuǵın barlıq túrdegi almasıwlardı óz ishine alǵan keń kólemli tranzakciyalıq ortalıqtı támiyinleydi.

=== Kommerciya hám sawda ===
Kommerciya sawdadan parıq qıladı. Sawda - bul satıwshıǵa payda alıp keletuǵın hám satıp alıwshınıń qálewin yamasa mútájligin qanaatlandıratuǵın tovarlar hám xızmetlerdiń tranzakciyası (satıp alıw hám satıw). Sawda bir mámleket ishinde ámelge asırılǵanda, ol ishki yamasa jergilikli sawda dep ataladı, ol kótere yamasa usaqlap satıw bolıwı múmkin. Kótere sawdager óndiriwshiden úlken kólemde satıp alıp, keyin usaqlap satıwshıǵa satadı, al usaqlap satıwshı bolsa aqırǵı tutınıwshıǵa kishi kólemlerde satadı. Bir mámleket penen dúnyanıń qalǵan bólegi arasındaǵı sawda sırtqı yamasa xalıqaralıq sawda dep ataladı, ol import sawdası hám [[eksport]] sawdasınan ibarat bolıp, ekewi de ulıwma kótere sawda bolıp esaplanadı.

Kommerciya tek joqarıda anıqlanǵan sawdanı ǵana emes, sonday-aq sawdaǵa járdemlesetuǵın qosımsha xızmetlerdi yamasa sawda járdemlerin hám usınday sawdanı jeńillestiretuǵın qurallardı da óz ishine aladı. Qosımsha xızmetler [[Transport|jetkerip beriw]], [[kommunikaciya]], qoyma, qamsızlandırıw, [[bank]] isi, kompaniyalarǵa kredit finanslaw, [[reklama]], qaplama, sonday-aq kommerciyalıq agentler hám agentliklerdiń xızmetleri sıyaqlı xızmetlerdi kórsetiw arqalı sawdaǵa járdem beredi. Basqasha aytqanda, kommerciya úlken kólemdegi sawdanıń keń kólemli siyasiy, ekonomikalıq, texnologiyalıq, logistikalıq, huqıqıy, regulyatorlıq, sociallıq hám mádeniy aspektlerin qamtıydı. [[Marketing]] kózqarasınan, kommerciya tovarlar hám xızmetlerdiń ornın yamasa jaylasıwın ózgertiw arqalı olardı zárúr jerde hám zárúr waqıtta tutınıwshılarǵa jetkerip beriw arqalı waqıt hám orın paydalılıǵın jaratadı.

Usılay táriyiplengende, sawda kommerciyanıń bir bólegi, al kommerciya biznestiń bir aspekti bolıp tabıladı.

== Tariyxı ==
Tariyxshı Piter Uotson hám Ramesh Manikam uzaq aralıqtaǵı kommerciyanıń tariyxın shama menen 150,000 jıl burınnan baslaydı&lt;ref&gt;{{Cite book|author=Watson, Peter|title=Ideas : A History of Thought and Invention from Fire to Freud|publisher=HarperCollins|year=2005|isbn=0-06-621064-X}} Introduction.&lt;/ref&gt;. Tariyxıy dáwirlerde, standartlastırılǵan [[aqsha]] retinde valyutanıń engiziliwi tovarlar hám xızmetlerdiń almasıwın jeńillestirdi&lt;ref&gt;{{Cite book|author=Davies, Glyn|title=Ideas: A history of money from ancient times to the present day|publisher=University of Wales Press|year=2002|isbn=0-7083-1717-0}}&lt;/ref&gt;.

Áyyemgi dáwirlerde kommerciya qımbat isbilermenlik bolǵan, sebebi jetkerip beriwdiń qáwipli tábiyatı onı jergilikli bazarlar menen sheklegen. Sońınan kommerciya waqıt ótiwi menen transport sistemalarınıń jaqsılanıwı menen birge keńeydi. Orta ásirlerde uzaq aralıqtaǵı hám úlken kólemdegi kommerciya ele de kontinentler ishinde sheklengen edi. Orta ásirlik Evropada [[bank]] sistemaları rawajlandı, bul milliy shegaralar arqalı finanslıq operaciyalardı jeńillestirdi. Bazarlar qala turmısınıń bir bólegine aylandı hám qala hákimiyatları tárepinen retlestirildi. Ashılıwlar dáwiri hám okean kemeleriniń payda bolıwı menen kommerciya xalıqaralıq, transkontinental dárejege jetti.

Házirgi waqıtta xalıqaralıq okean arqalı júk tasıw hám pochta sistemalarınıń isenimliligi hám [[Internet|Internettiń]] qolaylılıǵı dúnyanıń qálegen jerinde jaylasqan qalalar, aymaqlar hám eller arasında kommerciyaǵa imkaniyat jarattı. XXI ásirde, Internetke tiykarlanǵan elektronlıq kommerciya (qarjılıq informaciya Internet arqalı jiberiletuǵın), hám onıń sımsız mobil kommerciya hám [[Sociallıq tarmaq|sociallıq tarmaqlarǵa]] tiykarlanǵan sociallıq kommerciya sıyaqlı bólimleri keń qollanılıp kelmekte hám bunnan bılay da keń qollanılıwın dawam etpekte.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Sawda]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>ljlpxn4rji1upvcxsmmdyag8tisfjfp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Texture (qosımsha)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25613</id>
    <revision>
      <id>125219</id>
      <timestamp>2025-07-07T19:28:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:en:Special:Redirect/revision/1268657846|Texture (app)]]» betinen awdarılıp jaratıldı</comment>
      <origin>125219</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4895" sha1="l3b2hyyyxt6aks1tbo2nz80bkl109de" xml:space="preserve">'''Texture''' (burınǵı atı '''Next Issue''') — 2012-jılı iske qosılǵan cifrlı jurnal qosımshası edi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://techcrunch.com/2015/09/30/next-issue-relaunches-as-texture/|title=Netflix-Style Magazine App Next Issue Relaunches As Texture|author=Ha|date=30 September 2015|newspaper=[[TechCrunch]]|access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;. Xızmettiń aylıq jazılıw tólemi bolıp, ol oqıwshılarǵa 200-den aslam jurnalǵa kiriw múmkinshiligin beretuǵın edi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.texture.com|bet=Texture Catalog|qaralǵan sáne=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;. Xızmet Condé Nast, Hearst Magazines, Meredith Corporation, News Corp, Rogers Media hám Time Inc. arasındaǵı birlesken kárxana Next Issue Media tárepinen shólkemlestirilgen&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://business.financialpost.com/technology/rogers-magazine-bundle-app|title=Rogers unveils Netflix-like all-in-one digital magazine subscription service|newspaper=[[Financial Post]]|access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;. Oqıw qosımshaları [[iOS]], [[Android]] hám Kindle Fire HD qurılmalarında qoljetimli boldı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.pcmag.com/article2/0,2817,2492365,00.asp|title=Netflix-Like Magazine App Next Issue Is Now 'Texture'|author=Mlot|date=1 October 2015|newspaper=[[PC Magazine]]|access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;. Rogers Communications 2013-jıldıń aqırında xızmetti [[Kanada|Kanadaǵa]] alıp keldi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theglobeandmail.com/report-on-business/rogers-new-magazine-app-caters-to-digital-reading-habits/article26599368/|title=Rogers revamps Next Issue app to cater to digital reading habits|author=Bradshaw|date=30 September 2015|newspaper=[[The Globe and Mail]]|access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;. Keyingi jılı qosımshanıń [[Francuz tili|francuzsha]] versiyası shıǵarıldı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/business/rogers-brings-next-issue-magazine-subscription-app-to-canada-1.1869688|title=Rogers brings Next Issue magazine subscription app to Canada|date=26 September 2013|newspaper=[[CBC News]]|access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;.

2014-jıldıń dekabr ayında Next Issue Media KKR-den 50 million dollar qarjılandırıw aldı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.wsj.com/articles/next-issue-a-digital-magazine-service-gets-kkr-funding-1417555373|title=Digital-Magazine Service Gets KKR Funding|date=2 December 2014|access-date=3 May 2018|newspaper=[[Wall Street Journal]]|author=Jeffrey A. Trachtenberg}}&lt;/ref&gt;.

Next Issue ózin Texture dep qayta brendlep, 2015-jıldıń sentyabr ayında qayta iske qosıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2015/09/30/next-issue-texture/|bet=Next Issue, the Netflix for magazines, reborn with a fresh design and new name|avtor=Dana Wollman|sáne=30 September 2015|baspaxana=Engadget.com|qaralǵan sáne=3 May 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.recode.net/2015/9/30/11619076/next-issue-media-the-hulu-for-magazines-tries-a-new-name-and-a-new|bet=Next Issue Media, the 'Hulu for Magazines' Tries a New Name and a New Idea - Make Your Own Magazine|avtor=Peter Kafka|sáne=30 September 2015|baspaxana=Recode.com|qaralǵan sáne=3 May 2018}}&lt;/ref&gt;. Sol jılı Texture basıp shıǵarıwshılarǵa 15 million dollar jazılıw tabısın tóledi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://nypost.com/2016/06/21/the-netflix-of-magazines-is-about-to-get-a-lot-bigger/|title=The 'Netflix of magazines' is about to get a lot bigger|date=21 June 2016|access-date=3 May 2018|author=Keith J. Kelly}}&lt;/ref&gt;.

2018-jılı 12-martta [[Apple Inc.|Apple]] belgisiz summaǵa Texture-nı satıp alıw boyınsha kelisimge qol qoyǵanın járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2018/03/12/apple-buys-texture-a-digital-magazine-subscription-service.html|bet=Apple buys Texture, a digital magazine subscription service|avtor=Balakrishnan|at=Anita|sáne=2018-03-12|til=en|jumıs=CNBC|qaralǵan sáne=2019-08-15}}&lt;/ref&gt;. 2019-jıldıń mart ayında Apple óziniń [[Apple News]] qosımshası ishinde uqsas xızmetti usınatuǵın jańa jazılıw usınısı Apple News+-ti járiyaladı. Texture 2019-jıldıń 28-mayında Apple News+-tiń paydasına toqtatıldı. Texture-den ayırmashılıǵı, Apple News+ tek Apple [[iOS]] hám macOS qurılmalarında ǵana qoljetimli&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2019/03/29/apple-to-close-texture-on-may-28-following-launch-of-apple-news/|bet=Apple to close Texture on May 28, following launch of Apple News+|sáne=29 March 2019|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=2019-08-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Goode |first=Lauren |date=2019-03-25 |title=Apple Launches Apple News+ Paid Subscription Service |url=https://www.wired.com/story/apple-launches-apple-news-plus-news-subscription-service/ |magazine=Wired |issn=1059-1028 |access-date=2019-03-27}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==

[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]</text>
      <sha1>l3b2hyyyxt6aks1tbo2nz80bkl109de</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125220</id>
      <parentid>125219</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T19:29:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125220</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4930" sha1="mw95y69i6fo9v095g3q4laqlp6bk67a" xml:space="preserve">'''Texture''' (burınǵı atı '''Next Issue''') — 2012-jılı iske qosılǵan cifrlı jurnal qosımshası edi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://techcrunch.com/2015/09/30/next-issue-relaunches-as-texture/|title=Netflix-Style Magazine App Next Issue Relaunches As Texture|author=Ha|date=30 September 2015|newspaper=[[TechCrunch]]|access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;. Xızmettiń aylıq jazılıw tólemi bolıp, ol oqıwshılarǵa 200-den aslam jurnalǵa kiriw múmkinshiligin beretuǵın edi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.texture.com|bet=Texture Catalog|qaralǵan sáne=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;. Xızmet Condé Nast, Hearst Magazines, Meredith Corporation, News Corp, Rogers Media hám Time Inc. arasındaǵı birlesken kárxana Next Issue Media tárepinen shólkemlestirilgen&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://business.financialpost.com/technology/rogers-magazine-bundle-app|title=Rogers unveils Netflix-like all-in-one digital magazine subscription service|newspaper=[[Financial Post]]|access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;. Oqıw qosımshaları [[iOS]], [[Android]] hám Kindle Fire HD qurılmalarında qoljetimli boldı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.pcmag.com/article2/0,2817,2492365,00.asp|title=Netflix-Like Magazine App Next Issue Is Now 'Texture'|author=Mlot|date=1 October 2015|newspaper=[[PC Magazine]]|access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;. Rogers Communications 2013-jıldıń aqırında xızmetti [[Kanada|Kanadaǵa]] alıp keldi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theglobeandmail.com/report-on-business/rogers-new-magazine-app-caters-to-digital-reading-habits/article26599368/|title=Rogers revamps Next Issue app to cater to digital reading habits|author=Bradshaw|date=30 September 2015|newspaper=[[The Globe and Mail]]|access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;. Keyingi jılı qosımshanıń [[Francuz tili|francuzsha]] versiyası shıǵarıldı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/business/rogers-brings-next-issue-magazine-subscription-app-to-canada-1.1869688|title=Rogers brings Next Issue magazine subscription app to Canada|date=26 September 2013|newspaper=[[CBC News]]|access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;.

2014-jıldıń dekabr ayında Next Issue Media KKR-den 50 million dollar qarjılandırıw aldı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.wsj.com/articles/next-issue-a-digital-magazine-service-gets-kkr-funding-1417555373|title=Digital-Magazine Service Gets KKR Funding|date=2 December 2014|access-date=3 May 2018|newspaper=[[Wall Street Journal]]|author=Jeffrey A. Trachtenberg}}&lt;/ref&gt;.

Next Issue ózin Texture dep qayta brendlep, 2015-jıldıń sentyabr ayında qayta iske qosıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2015/09/30/next-issue-texture/|bet=Next Issue, the Netflix for magazines, reborn with a fresh design and new name|avtor=Dana Wollman|sáne=30 September 2015|baspaxana=Engadget.com|qaralǵan sáne=3 May 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.recode.net/2015/9/30/11619076/next-issue-media-the-hulu-for-magazines-tries-a-new-name-and-a-new|bet=Next Issue Media, the 'Hulu for Magazines' Tries a New Name and a New Idea - Make Your Own Magazine|avtor=Peter Kafka|sáne=30 September 2015|baspaxana=Recode.com|qaralǵan sáne=3 May 2018}}&lt;/ref&gt;. Sol jılı Texture basıp shıǵarıwshılarǵa 15 million dollar jazılıw tabısın tóledi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://nypost.com/2016/06/21/the-netflix-of-magazines-is-about-to-get-a-lot-bigger/|title=The 'Netflix of magazines' is about to get a lot bigger|date=21 June 2016|access-date=3 May 2018|author=Keith J. Kelly}}&lt;/ref&gt;.

2018-jılı 12-martta [[Apple Inc.|Apple]] belgisiz summaǵa Texture-nı satıp alıw boyınsha kelisimge qol qoyǵanın járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.cnbc.com/2018/03/12/apple-buys-texture-a-digital-magazine-subscription-service.html|bet=Apple buys Texture, a digital magazine subscription service|avtor=Balakrishnan|at=Anita|sáne=2018-03-12|til=en|jumıs=CNBC|qaralǵan sáne=2019-08-15}}&lt;/ref&gt;. 2019-jıldıń mart ayında Apple óziniń [[Apple News]] qosımshası ishinde uqsas xızmetti usınatuǵın jańa jazılıw usınısı Apple News+-ti járiyaladı. Texture 2019-jıldıń 28-mayında Apple News+-tiń paydasına toqtatıldı. Texture-den ayırmashılıǵı, Apple News+ tek Apple [[iOS]] hám macOS qurılmalarında ǵana qoljetimli&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2019/03/29/apple-to-close-texture-on-may-28-following-launch-of-apple-news/|bet=Apple to close Texture on May 28, following launch of Apple News+|sáne=29 March 2019|til=en-US|jumıs=TechCrunch|qaralǵan sáne=2019-08-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Goode |first=Lauren |date=2019-03-25 |title=Apple Launches Apple News+ Paid Subscription Service |url=https://www.wired.com/story/apple-launches-apple-news-plus-news-subscription-service/ |magazine=Wired |issn=1059-1028 |access-date=2019-03-27}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>mw95y69i6fo9v095g3q4laqlp6bk67a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>TestFlight</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25614</id>
    <revision>
      <id>125221</id>
      <timestamp>2025-07-07T19:29:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:en:Special:Redirect/revision/1292608209|TestFlight]]» betinen awdarılıp jaratıldı</comment>
      <origin>125221</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5680" sha1="gpizvydb1dsg5gzunl5bns149x5wbe7" xml:space="preserve">
'''TestFlight''' — bul mobil qosımshalardı sımsız ornatıw hám testlewge arnalǵan onlayn xızmet bolıp, házirgi waqıtta Apple Inc. kompaniyasına tiyisli hám tek ǵana [[iOS]] baǵdarlamashılar baǵdarlaması sheńberindegi baǵdarlamashılarǵa usınıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2014/02/21/apple-confirms-acquired-testflight-creator-burstly/|bet=Apple confirms that it has acquired TestFlight creator Burstly|avtor=Yeung|at=Ken|sáne=February 21, 2014|jumıs=[[TNW (website)|The Next Web]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;site&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/testflight/|bet=TestFlight|til=en|jumıs=Apple Developer|qaralǵan sáne=2023-04-03}}&lt;/ref&gt;. Baǵdarlamashılar ishki yamasa sırtqı beta-testerlerge qosımshalardı tarqatıw ushın xızmetke dizimnen ótedi, olar keyinirek qosımsha haqqında baǵdarlamashılarǵa keri baylanıs jibere aladı. TestFlight SDK qosımsha túrde baǵdarlamashılarǵa aralıqtan alınǵan loglardı, buzılıw esabatların hám testlewshilerdiń keri baylanısların alıwǵa múmkinshilik beredi.

TestFlight dáslep [[Android]] hám [[iOS]] qosımshaların testten ótkeriwdi qollap-quwatlaǵan, biraq 2014-jıldıń mart ayınan baslap Apple Android ushın qollap-quwatlawdan bas tarttı&lt;ref name=&quot;tnw1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apps/2015/01/26/apple-close-old-standalone-testflight-beta-testing-service-next-month/|bet=Apple to close the old standalone TestFlight beta testing service next month|avtor=Garun|at=Natt|sáne=January 26, 2015|jumıs=[[TNW (website)|The Next Web]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;tc2&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/02/21/rumor-testflight-owner-burstly-is-being-acquired-by-apple/|bet=TestFlight Owner Burstly Acquired By Apple|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=February 21, 2014|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]}}&lt;/ref&gt;. 2015-jıldan baslap, qosımshalar TestFlight ushın Xcode járdeminde járiyalanıwı kerek, al testerler [[iTunes Connect]] járdeminde shaqırılıwı kerek.

Baǵdarlamashılar sonıń menen birge testerlerge elektron pochta yamasa veb-bet arqalı TestFlight shaqırıw kodın usına aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.tinyquip.com/testflight-app/|bet=TestFlight App {{!}} 65+ Redeem Invitation Codes [2022 List]|avtor=Jain|at=Ashutosh|sáne=2019-06-27|til=en-US|jumıs=Tiny Quip|qaralǵan sáne=2022-12-03}}&lt;/ref&gt;. TestFlight qosımshası ornatılǵan iPhone-da silteme ashılǵanda, tester beta qosımshasın óz qurılmasına tikkeley ornata aladı. Baǵdarlamashılar App Store hám Xcode integraciyası arqalı tikkeley beta-testerler toparların dúze aladı hám usı shaqırıw siltemelerin járiyalay aladı.

Shaqırıwdan keyin, 100-ge shekem ishki tester (hár biri 30 qurılmaǵa shekem) hám 10,000&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Miller|first=Chance|date=July 31, 2017|title=Apple expands TestFlight tester limit to 10,000 users|url=https://9to5mac.com/2017/07/31/apple-expands-testflight-tester-limit-to-10000-users/}}&lt;/ref&gt; sırtqı beta-tester qosımsha jıynaǵın júklep alıp, testten ótkere aladı. Bir waqıtta 100-ge shekem qosımshanı ishki yamasa sırtqı túrde testlewge boladı. Testerler toparlarǵa bóliniwi hám hár bir topar ushın bólek jıynaqlar jaratıwǵa boladı. iOS ushın TestFlight qosımshası testerlerge jańa jıynaqlar qoljetimli bolǵanda, itibar qaratıw kerek bolǵan funkciyalar haqqında xabarlaydı hám keri baylanıs jiberiwge múmkinshilik beredi.

== Tariyxı ==
TestFlight 2010-jılı 23-dekabrde Bendjamin Satterfild hám Tristan Kosminka tárepinen shólkemlestirildi hám [[Android]] hám [[iOS]] qurılmalarında mobil qosımshalardı testlew ushın bir pútin platforma retinde dizayn etilgen edi. Ol 2012-jıldıń mart ayında Burstly tárepinen satıp alındı hám usılayınsha TestFlight Live-tı iske qosıw ushın kerekli resurslarǵa iye boldı&lt;ref name=&quot;tc1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2012/03/05/democratize-the-data/|bet=Why Did TestFlight Sell To Burstly? &quot;We Couldn't Change The App Ecosystem Alone&quot;|avtor=Constine|at=Josh|sáne=March 5, 2012|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]}}&lt;/ref&gt;.

2011-jılı Burstly Upfront Ventures, Rincon Venture Partners, Softbank Capital hám basqalardan 7.3 million dollar qarjı jıynadı. [[Apple Inc.]] 2014-jıldıń fevral ayında Burstly-di satıp aldı hám 2014-jıldıń mart ayınan baslap Android ushın qollap-quwatlawdı toqtattı. Apple sonıń menen birge sol ayda FlightPath (mobil analitika sheshimi hám TestFlight Live-tıń ornı) hám SkyRocket-ti (mobil qosımsha monetizaciya platforması) xızmetin toqtattı&lt;ref name=&quot;tc3&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/03/13/burstly-apple-skyrocket/|bet=After Apple Acquisition, Burstly's SkyRocket Users Get 90-Day Notice|avtor=Lunden|at=Ingrid|sáne=March 13, 2014|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]}}&lt;/ref&gt;.

2023-jıldıń 17-dekabrinde bir neshe terabayt kólemindegi shıǵarılıwdan aldınǵı iOS qosımshaları [[Wayback Machine]]-de tabıldı, olar 2012-jıldan 2015-jılǵa shekem kóshirilgeni anıqlandı, sol waqıtta TestFlight serverleri qátelesip, olardı kópshilikke qoljetimli etip qoyǵan edi. Bul waqıya 3 jıl aldın bolǵan Nintendonıń Gigaleak waqıyasına uqsas «Teraleak» yamasa «Terascrape» dep ataldı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.eurogamer.net/apple-testflight-servers-from-2012-to-2015-leak-containing-terabytes-of-data|title=Apple TestFlight servers from 2012 to 2015 leak, containing terabytes of data|date=December 18, 2023}}&lt;/ref&gt;.
Bul kontent keyinirek 2024-jılı 4-yanvarda Internet Arxivinen alıp taslandı.

== Derekler ==

[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]</text>
      <sha1>gpizvydb1dsg5gzunl5bns149x5wbe7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125222</id>
      <parentid>125221</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T19:29:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125222</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5715" sha1="rkttu1f3hcux32ecvviuohmn10srtv7" xml:space="preserve">
'''TestFlight''' — bul mobil qosımshalardı sımsız ornatıw hám testlewge arnalǵan onlayn xızmet bolıp, házirgi waqıtta Apple Inc. kompaniyasına tiyisli hám tek ǵana [[iOS]] baǵdarlamashılar baǵdarlaması sheńberindegi baǵdarlamashılarǵa usınıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2014/02/21/apple-confirms-acquired-testflight-creator-burstly/|bet=Apple confirms that it has acquired TestFlight creator Burstly|avtor=Yeung|at=Ken|sáne=February 21, 2014|jumıs=[[TNW (website)|The Next Web]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;site&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/testflight/|bet=TestFlight|til=en|jumıs=Apple Developer|qaralǵan sáne=2023-04-03}}&lt;/ref&gt;. Baǵdarlamashılar ishki yamasa sırtqı beta-testerlerge qosımshalardı tarqatıw ushın xızmetke dizimnen ótedi, olar keyinirek qosımsha haqqında baǵdarlamashılarǵa keri baylanıs jibere aladı. TestFlight SDK qosımsha túrde baǵdarlamashılarǵa aralıqtan alınǵan loglardı, buzılıw esabatların hám testlewshilerdiń keri baylanısların alıwǵa múmkinshilik beredi.

TestFlight dáslep [[Android]] hám [[iOS]] qosımshaların testten ótkeriwdi qollap-quwatlaǵan, biraq 2014-jıldıń mart ayınan baslap Apple Android ushın qollap-quwatlawdan bas tarttı&lt;ref name=&quot;tnw1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apps/2015/01/26/apple-close-old-standalone-testflight-beta-testing-service-next-month/|bet=Apple to close the old standalone TestFlight beta testing service next month|avtor=Garun|at=Natt|sáne=January 26, 2015|jumıs=[[TNW (website)|The Next Web]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;tc2&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/02/21/rumor-testflight-owner-burstly-is-being-acquired-by-apple/|bet=TestFlight Owner Burstly Acquired By Apple|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=February 21, 2014|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]}}&lt;/ref&gt;. 2015-jıldan baslap, qosımshalar TestFlight ushın Xcode járdeminde járiyalanıwı kerek, al testerler [[iTunes Connect]] járdeminde shaqırılıwı kerek.

Baǵdarlamashılar sonıń menen birge testerlerge elektron pochta yamasa veb-bet arqalı TestFlight shaqırıw kodın usına aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.tinyquip.com/testflight-app/|bet=TestFlight App {{!}} 65+ Redeem Invitation Codes [2022 List]|avtor=Jain|at=Ashutosh|sáne=2019-06-27|til=en-US|jumıs=Tiny Quip|qaralǵan sáne=2022-12-03}}&lt;/ref&gt;. TestFlight qosımshası ornatılǵan iPhone-da silteme ashılǵanda, tester beta qosımshasın óz qurılmasına tikkeley ornata aladı. Baǵdarlamashılar App Store hám Xcode integraciyası arqalı tikkeley beta-testerler toparların dúze aladı hám usı shaqırıw siltemelerin járiyalay aladı.

Shaqırıwdan keyin, 100-ge shekem ishki tester (hár biri 30 qurılmaǵa shekem) hám 10,000&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Miller|first=Chance|date=July 31, 2017|title=Apple expands TestFlight tester limit to 10,000 users|url=https://9to5mac.com/2017/07/31/apple-expands-testflight-tester-limit-to-10000-users/}}&lt;/ref&gt; sırtqı beta-tester qosımsha jıynaǵın júklep alıp, testten ótkere aladı. Bir waqıtta 100-ge shekem qosımshanı ishki yamasa sırtqı túrde testlewge boladı. Testerler toparlarǵa bóliniwi hám hár bir topar ushın bólek jıynaqlar jaratıwǵa boladı. iOS ushın TestFlight qosımshası testerlerge jańa jıynaqlar qoljetimli bolǵanda, itibar qaratıw kerek bolǵan funkciyalar haqqında xabarlaydı hám keri baylanıs jiberiwge múmkinshilik beredi.

== Tariyxı ==
TestFlight 2010-jılı 23-dekabrde Bendjamin Satterfild hám Tristan Kosminka tárepinen shólkemlestirildi hám [[Android]] hám [[iOS]] qurılmalarında mobil qosımshalardı testlew ushın bir pútin platforma retinde dizayn etilgen edi. Ol 2012-jıldıń mart ayında Burstly tárepinen satıp alındı hám usılayınsha TestFlight Live-tı iske qosıw ushın kerekli resurslarǵa iye boldı&lt;ref name=&quot;tc1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2012/03/05/democratize-the-data/|bet=Why Did TestFlight Sell To Burstly? &quot;We Couldn't Change The App Ecosystem Alone&quot;|avtor=Constine|at=Josh|sáne=March 5, 2012|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]}}&lt;/ref&gt;.

2011-jılı Burstly Upfront Ventures, Rincon Venture Partners, Softbank Capital hám basqalardan 7.3 million dollar qarjı jıynadı. [[Apple Inc.]] 2014-jıldıń fevral ayında Burstly-di satıp aldı hám 2014-jıldıń mart ayınan baslap Android ushın qollap-quwatlawdı toqtattı. Apple sonıń menen birge sol ayda FlightPath (mobil analitika sheshimi hám TestFlight Live-tıń ornı) hám SkyRocket-ti (mobil qosımsha monetizaciya platforması) xızmetin toqtattı&lt;ref name=&quot;tc3&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/03/13/burstly-apple-skyrocket/|bet=After Apple Acquisition, Burstly's SkyRocket Users Get 90-Day Notice|avtor=Lunden|at=Ingrid|sáne=March 13, 2014|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]}}&lt;/ref&gt;.

2023-jıldıń 17-dekabrinde bir neshe terabayt kólemindegi shıǵarılıwdan aldınǵı iOS qosımshaları [[Wayback Machine]]-de tabıldı, olar 2012-jıldan 2015-jılǵa shekem kóshirilgeni anıqlandı, sol waqıtta TestFlight serverleri qátelesip, olardı kópshilikke qoljetimli etip qoyǵan edi. Bul waqıya 3 jıl aldın bolǵan Nintendonıń Gigaleak waqıyasına uqsas «Teraleak» yamasa «Terascrape» dep ataldı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.eurogamer.net/apple-testflight-servers-from-2012-to-2015-leak-containing-terabytes-of-data|title=Apple TestFlight servers from 2012 to 2015 leak, containing terabytes of data|date=December 18, 2023}}&lt;/ref&gt;.
Bul kontent keyinirek 2024-jılı 4-yanvarda Internet Arxivinen alıp taslandı.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>rkttu1f3hcux32ecvviuohmn10srtv7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125230</id>
      <parentid>125222</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T19:44:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125230</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6458" sha1="nznf3x3ri2ptcw8u8a44dxz1a782mix" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em&quot;
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold;&quot;|TestFlight
|-
! Tiykarǵı avtor(lar)ı
| Bendjamin Satterfild&lt;br/&gt;Trystan Kosmynka
|-
! [[Programmist (Baǵdarlamashı)|Baǵdarlamashı(lar)]]
| [[Apple Inc.]]
|-
! Turaqlı reliz
| 3.8.0 / [[21-mart]], [[2025|2025-jıl]]
|-
! Operaciyalıq sistema
| [[iOS 14]] yamasa onnan keyingi&lt;br/&gt;iPadOS 14 yamasa onnan keyingi&lt;br/&gt;macOS 12 yamasa onnan keyingi&lt;br/&gt;tvOS 13 yamasa onnan keyingi
|-
! Tiller
| 33 tilde
|-
! Túri
| Qosımshanı testlew xızmeti
|-
! Licenziya
| Biypul
|-
! [[Veb-sayt]]
| [https://developer.apple.com/testflight/ developer.apple.com/testflight/]
|}

'''TestFlight''' — bul mobil qosımshalardı sımsız ornatıw hám testlewge arnalǵan onlayn xızmet bolıp, házirgi waqıtta Apple Inc. kompaniyasına tiyisli hám tek ǵana [[iOS]] baǵdarlamashılar baǵdarlaması sheńberindegi baǵdarlamashılarǵa usınıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2014/02/21/apple-confirms-acquired-testflight-creator-burstly/|bet=Apple confirms that it has acquired TestFlight creator Burstly|avtor=Yeung|at=Ken|sáne=February 21, 2014|jumıs=[[TNW (website)|The Next Web]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;site&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/testflight/|bet=TestFlight|til=en|jumıs=Apple Developer|qaralǵan sáne=2023-04-03}}&lt;/ref&gt;. Baǵdarlamashılar ishki yamasa sırtqı beta-testerlerge qosımshalardı tarqatıw ushın xızmetke dizimnen ótedi, olar keyinirek qosımsha haqqında baǵdarlamashılarǵa keri baylanıs jibere aladı. TestFlight SDK qosımsha túrde baǵdarlamashılarǵa aralıqtan alınǵan loglardı, buzılıw esabatların hám testlewshilerdiń keri baylanısların alıwǵa múmkinshilik beredi.

TestFlight dáslep [[Android]] hám [[iOS]] qosımshaların testten ótkeriwdi qollap-quwatlaǵan, biraq 2014-jıldıń mart ayınan baslap Apple Android ushın qollap-quwatlawdan bas tarttı&lt;ref name=&quot;tnw1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apps/2015/01/26/apple-close-old-standalone-testflight-beta-testing-service-next-month/|bet=Apple to close the old standalone TestFlight beta testing service next month|avtor=Garun|at=Natt|sáne=January 26, 2015|jumıs=[[TNW (website)|The Next Web]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;tc2&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/02/21/rumor-testflight-owner-burstly-is-being-acquired-by-apple/|bet=TestFlight Owner Burstly Acquired By Apple|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=February 21, 2014|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]}}&lt;/ref&gt;. 2015-jıldan baslap, qosımshalar TestFlight ushın Xcode járdeminde járiyalanıwı kerek, al testerler [[iTunes Connect]] járdeminde shaqırılıwı kerek.

Baǵdarlamashılar sonıń menen birge testerlerge elektron pochta yamasa veb-bet arqalı TestFlight shaqırıw kodın usına aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.tinyquip.com/testflight-app/|bet=TestFlight App {{!}} 65+ Redeem Invitation Codes [2022 List]|avtor=Jain|at=Ashutosh|sáne=2019-06-27|til=en-US|jumıs=Tiny Quip|qaralǵan sáne=2022-12-03}}&lt;/ref&gt;. TestFlight qosımshası ornatılǵan iPhone-da silteme ashılǵanda, tester beta qosımshasın óz qurılmasına tikkeley ornata aladı. Baǵdarlamashılar App Store hám Xcode integraciyası arqalı tikkeley beta-testerler toparların dúze aladı hám usı shaqırıw siltemelerin járiyalay aladı.

Shaqırıwdan keyin, 100-ge shekem ishki tester (hár biri 30 qurılmaǵa shekem) hám 10,000&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Miller|first=Chance|date=July 31, 2017|title=Apple expands TestFlight tester limit to 10,000 users|url=https://9to5mac.com/2017/07/31/apple-expands-testflight-tester-limit-to-10000-users/}}&lt;/ref&gt; sırtqı beta-tester qosımsha jıynaǵın júklep alıp, testten ótkere aladı. Bir waqıtta 100-ge shekem qosımshanı ishki yamasa sırtqı túrde testlewge boladı. Testerler toparlarǵa bóliniwi hám hár bir topar ushın bólek jıynaqlar jaratıwǵa boladı. iOS ushın TestFlight qosımshası testerlerge jańa jıynaqlar qoljetimli bolǵanda, itibar qaratıw kerek bolǵan funkciyalar haqqında xabarlaydı hám keri baylanıs jiberiwge múmkinshilik beredi.

== Tariyxı ==
TestFlight 2010-jılı 23-dekabrde Bendjamin Satterfild hám Tristan Kosminka tárepinen shólkemlestirildi hám [[Android]] hám [[iOS]] qurılmalarında mobil qosımshalardı testlew ushın bir pútin platforma retinde dizayn etilgen edi. Ol 2012-jıldıń mart ayında Burstly tárepinen satıp alındı hám usılayınsha TestFlight Live-tı iske qosıw ushın kerekli resurslarǵa iye boldı&lt;ref name=&quot;tc1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2012/03/05/democratize-the-data/|bet=Why Did TestFlight Sell To Burstly? &quot;We Couldn't Change The App Ecosystem Alone&quot;|avtor=Constine|at=Josh|sáne=March 5, 2012|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]}}&lt;/ref&gt;.

2011-jılı Burstly Upfront Ventures, Rincon Venture Partners, Softbank Capital hám basqalardan 7.3 million dollar qarjı jıynadı. [[Apple Inc.]] 2014-jıldıń fevral ayında Burstly-di satıp aldı hám 2014-jıldıń mart ayınan baslap Android ushın qollap-quwatlawdı toqtattı. Apple sonıń menen birge sol ayda FlightPath (mobil analitika sheshimi hám TestFlight Live-tıń ornı) hám SkyRocket-ti (mobil qosımsha monetizaciya platforması) xızmetin toqtattı&lt;ref name=&quot;tc3&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/03/13/burstly-apple-skyrocket/|bet=After Apple Acquisition, Burstly's SkyRocket Users Get 90-Day Notice|avtor=Lunden|at=Ingrid|sáne=March 13, 2014|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]}}&lt;/ref&gt;.

2023-jıldıń 17-dekabrinde bir neshe terabayt kólemindegi shıǵarılıwdan aldınǵı iOS qosımshaları [[Wayback Machine]]-de tabıldı, olar 2012-jıldan 2015-jılǵa shekem kóshirilgeni anıqlandı, sol waqıtta TestFlight serverleri qátelesip, olardı kópshilikke qoljetimli etip qoyǵan edi. Bul waqıya 3 jıl aldın bolǵan Nintendonıń Gigaleak waqıyasına uqsas «Teraleak» yamasa «Terascrape» dep ataldı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.eurogamer.net/apple-testflight-servers-from-2012-to-2015-leak-containing-terabytes-of-data|title=Apple TestFlight servers from 2012 to 2015 leak, containing terabytes of data|date=December 18, 2023}}&lt;/ref&gt;.
Bul kontent keyinirek 2024-jılı 4-yanvarda Internet Arxivinen alıp taslandı.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>nznf3x3ri2ptcw8u8a44dxz1a782mix</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125231</id>
      <parentid>125230</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T19:45:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125231</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6462" sha1="6drih442i20osit8ym7zt4gbsm8uozv" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em&quot;
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold;&quot;|TestFlight
|-
! Tiykarǵı avtor(lar)ı
| Bendjamin Satterfild&lt;br/&gt;Trystan Kosmynka
|-
! [[Programmist (Baǵdarlamashı)|Baǵdarlamashı(lar)]]
| [[Apple Inc.]]
|-
! Turaqlı reliz
| 3.8.0 / [[21-mart]], [[2025|2025-jıl]]
|-
! [[Operaciyalıq sistema]]
| [[iOS 14]] yamasa onnan keyingi&lt;br/&gt;iPadOS 14 yamasa onnan keyingi&lt;br/&gt;macOS 12 yamasa onnan keyingi&lt;br/&gt;tvOS 13 yamasa onnan keyingi
|-
! Tiller
| 33 tilde
|-
! Túri
| Qosımshanı testlew xızmeti
|-
! Licenziya
| Biypul
|-
! [[Veb-sayt]]
| [https://developer.apple.com/testflight/ developer.apple.com/testflight/]
|}

'''TestFlight''' — bul mobil qosımshalardı sımsız ornatıw hám testlewge arnalǵan onlayn xızmet bolıp, házirgi waqıtta Apple Inc. kompaniyasına tiyisli hám tek ǵana [[iOS]] baǵdarlamashılar baǵdarlaması sheńberindegi baǵdarlamashılarǵa usınıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2014/02/21/apple-confirms-acquired-testflight-creator-burstly/|bet=Apple confirms that it has acquired TestFlight creator Burstly|avtor=Yeung|at=Ken|sáne=February 21, 2014|jumıs=[[TNW (website)|The Next Web]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;site&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/testflight/|bet=TestFlight|til=en|jumıs=Apple Developer|qaralǵan sáne=2023-04-03}}&lt;/ref&gt;. Baǵdarlamashılar ishki yamasa sırtqı beta-testerlerge qosımshalardı tarqatıw ushın xızmetke dizimnen ótedi, olar keyinirek qosımsha haqqında baǵdarlamashılarǵa keri baylanıs jibere aladı. TestFlight SDK qosımsha túrde baǵdarlamashılarǵa aralıqtan alınǵan loglardı, buzılıw esabatların hám testlewshilerdiń keri baylanısların alıwǵa múmkinshilik beredi.

TestFlight dáslep [[Android]] hám [[iOS]] qosımshaların testten ótkeriwdi qollap-quwatlaǵan, biraq 2014-jıldıń mart ayınan baslap Apple Android ushın qollap-quwatlawdan bas tarttı&lt;ref name=&quot;tnw1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apps/2015/01/26/apple-close-old-standalone-testflight-beta-testing-service-next-month/|bet=Apple to close the old standalone TestFlight beta testing service next month|avtor=Garun|at=Natt|sáne=January 26, 2015|jumıs=[[TNW (website)|The Next Web]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;tc2&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/02/21/rumor-testflight-owner-burstly-is-being-acquired-by-apple/|bet=TestFlight Owner Burstly Acquired By Apple|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=February 21, 2014|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]}}&lt;/ref&gt;. 2015-jıldan baslap, qosımshalar TestFlight ushın Xcode járdeminde járiyalanıwı kerek, al testerler [[iTunes Connect]] járdeminde shaqırılıwı kerek.

Baǵdarlamashılar sonıń menen birge testerlerge elektron pochta yamasa veb-bet arqalı TestFlight shaqırıw kodın usına aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.tinyquip.com/testflight-app/|bet=TestFlight App {{!}} 65+ Redeem Invitation Codes [2022 List]|avtor=Jain|at=Ashutosh|sáne=2019-06-27|til=en-US|jumıs=Tiny Quip|qaralǵan sáne=2022-12-03}}&lt;/ref&gt;. TestFlight qosımshası ornatılǵan iPhone-da silteme ashılǵanda, tester beta qosımshasın óz qurılmasına tikkeley ornata aladı. Baǵdarlamashılar App Store hám Xcode integraciyası arqalı tikkeley beta-testerler toparların dúze aladı hám usı shaqırıw siltemelerin járiyalay aladı.

Shaqırıwdan keyin, 100-ge shekem ishki tester (hár biri 30 qurılmaǵa shekem) hám 10,000&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Miller|first=Chance|date=July 31, 2017|title=Apple expands TestFlight tester limit to 10,000 users|url=https://9to5mac.com/2017/07/31/apple-expands-testflight-tester-limit-to-10000-users/}}&lt;/ref&gt; sırtqı beta-tester qosımsha jıynaǵın júklep alıp, testten ótkere aladı. Bir waqıtta 100-ge shekem qosımshanı ishki yamasa sırtqı túrde testlewge boladı. Testerler toparlarǵa bóliniwi hám hár bir topar ushın bólek jıynaqlar jaratıwǵa boladı. iOS ushın TestFlight qosımshası testerlerge jańa jıynaqlar qoljetimli bolǵanda, itibar qaratıw kerek bolǵan funkciyalar haqqında xabarlaydı hám keri baylanıs jiberiwge múmkinshilik beredi.

== Tariyxı ==
TestFlight 2010-jılı 23-dekabrde Bendjamin Satterfild hám Tristan Kosminka tárepinen shólkemlestirildi hám [[Android]] hám [[iOS]] qurılmalarında mobil qosımshalardı testlew ushın bir pútin platforma retinde dizayn etilgen edi. Ol 2012-jıldıń mart ayında Burstly tárepinen satıp alındı hám usılayınsha TestFlight Live-tı iske qosıw ushın kerekli resurslarǵa iye boldı&lt;ref name=&quot;tc1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2012/03/05/democratize-the-data/|bet=Why Did TestFlight Sell To Burstly? &quot;We Couldn't Change The App Ecosystem Alone&quot;|avtor=Constine|at=Josh|sáne=March 5, 2012|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]}}&lt;/ref&gt;.

2011-jılı Burstly Upfront Ventures, Rincon Venture Partners, Softbank Capital hám basqalardan 7.3 million dollar qarjı jıynadı. [[Apple Inc.]] 2014-jıldıń fevral ayında Burstly-di satıp aldı hám 2014-jıldıń mart ayınan baslap Android ushın qollap-quwatlawdı toqtattı. Apple sonıń menen birge sol ayda FlightPath (mobil analitika sheshimi hám TestFlight Live-tıń ornı) hám SkyRocket-ti (mobil qosımsha monetizaciya platforması) xızmetin toqtattı&lt;ref name=&quot;tc3&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/03/13/burstly-apple-skyrocket/|bet=After Apple Acquisition, Burstly's SkyRocket Users Get 90-Day Notice|avtor=Lunden|at=Ingrid|sáne=March 13, 2014|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]}}&lt;/ref&gt;.

2023-jıldıń 17-dekabrinde bir neshe terabayt kólemindegi shıǵarılıwdan aldınǵı iOS qosımshaları [[Wayback Machine]]-de tabıldı, olar 2012-jıldan 2015-jılǵa shekem kóshirilgeni anıqlandı, sol waqıtta TestFlight serverleri qátelesip, olardı kópshilikke qoljetimli etip qoyǵan edi. Bul waqıya 3 jıl aldın bolǵan Nintendonıń Gigaleak waqıyasına uqsas «Teraleak» yamasa «Terascrape» dep ataldı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.eurogamer.net/apple-testflight-servers-from-2012-to-2015-leak-containing-terabytes-of-data|title=Apple TestFlight servers from 2012 to 2015 leak, containing terabytes of data|date=December 18, 2023}}&lt;/ref&gt;.
Bul kontent keyinirek 2024-jılı 4-yanvarda Internet Arxivinen alıp taslandı.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>6drih442i20osit8ym7zt4gbsm8uozv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125243</id>
      <parentid>125231</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T20:28:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125243</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6508" sha1="hbdsg8kjh8n8iy52drn5zg3yj8isrxp" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em&quot;
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold;&quot;|TestFlight
|-
! Tiykarǵı avtor(lar)ı
| Bendjamin Satterfild&lt;br/&gt;Trystan Kosmynka
|-
! [[Programmist (Baǵdarlamashı)|Baǵdarlamashı(lar)]]
| [[Apple Inc.]]
|-
! Turaqlı reliz
| 3.8.0 / [[21-mart]], [[2025|2025-jıl]]
|-
! [[Operaciyalıq sistema]]
| [[iOS 14]] yamasa onnan keyingi&lt;br/&gt;iPadOS 14 yamasa onnan keyingi&lt;br/&gt;macOS 12 yamasa onnan keyingi&lt;br/&gt;tvOS 13 yamasa onnan keyingi
|-
! Tiller
| 33 tilde
|-
! Túri
| Qosımshanı testlew xızmeti
|-
! Licenziya
| Biypul
|-
! [[Veb-sayt]]
| [https://developer.apple.com/testflight/ developer.apple.com/testflight/]
|}

'''TestFlight''' — bul mobil qosımshalardı sımsız ornatıw hám testlewge arnalǵan onlayn xızmet bolıp, házirgi waqıtta [[Apple Inc.]] kompaniyasına tiyisli hám tek ǵana [[iOS]] [[Programmist (Baǵdarlamashı)|baǵdarlamashılar]] baǵdarlaması sheńberindegi baǵdarlamashılarǵa usınıladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2014/02/21/apple-confirms-acquired-testflight-creator-burstly/|bet=Apple confirms that it has acquired TestFlight creator Burstly|avtor=Yeung|at=Ken|sáne=February 21, 2014|jumıs=[[TNW (website)|The Next Web]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;site&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/testflight/|bet=TestFlight|til=en|jumıs=Apple Developer|qaralǵan sáne=2023-04-03}}&lt;/ref&gt;. Baǵdarlamashılar ishki yamasa sırtqı beta-testerlerge qosımshalardı tarqatıw ushın xızmetke dizimnen ótedi, olar keyinirek qosımsha haqqında baǵdarlamashılarǵa keri baylanıs jibere aladı. TestFlight SDK qosımsha túrde baǵdarlamashılarǵa aralıqtan alınǵan loglardı, buzılıw esabatların hám testlewshilerdiń keri baylanısların alıwǵa múmkinshilik beredi.

TestFlight dáslep [[Android]] hám [[iOS]] qosımshaların testten ótkeriwdi qollap-quwatlaǵan, biraq 2014-jıldıń mart ayınan baslap Apple Android ushın qollap-quwatlawdan bas tarttı&lt;ref name=&quot;tnw1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apps/2015/01/26/apple-close-old-standalone-testflight-beta-testing-service-next-month/|bet=Apple to close the old standalone TestFlight beta testing service next month|avtor=Garun|at=Natt|sáne=January 26, 2015|jumıs=[[TNW (website)|The Next Web]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;tc2&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/02/21/rumor-testflight-owner-burstly-is-being-acquired-by-apple/|bet=TestFlight Owner Burstly Acquired By Apple|avtor=Perez|at=Sarah|sáne=February 21, 2014|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]}}&lt;/ref&gt;. 2015-jıldan baslap, qosımshalar TestFlight ushın Xcode járdeminde járiyalanıwı kerek, al testerler [[iTunes Connect]] járdeminde shaqırılıwı kerek.

Baǵdarlamashılar sonıń menen birge testerlerge elektron pochta yamasa [[veb-bet]] arqalı TestFlight shaqırıw kodın usına aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.tinyquip.com/testflight-app/|bet=TestFlight App {{!}} 65+ Redeem Invitation Codes [2022 List]|avtor=Jain|at=Ashutosh|sáne=2019-06-27|til=en-US|jumıs=Tiny Quip|qaralǵan sáne=2022-12-03}}&lt;/ref&gt;. TestFlight qosımshası ornatılǵan [[iPhone]]-da silteme ashılǵanda, tester beta qosımshasın óz qurılmasına tikkeley ornata aladı. Baǵdarlamashılar App Store hám Xcode integraciyası arqalı tikkeley beta-testerler toparların dúze aladı hám usı shaqırıw siltemelerin járiyalay aladı.

Shaqırıwdan keyin, 100-ge shekem ishki tester (hár biri 30 qurılmaǵa shekem) hám 10,000&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Miller|first=Chance|date=July 31, 2017|title=Apple expands TestFlight tester limit to 10,000 users|url=https://9to5mac.com/2017/07/31/apple-expands-testflight-tester-limit-to-10000-users/}}&lt;/ref&gt; sırtqı beta-tester qosımsha jıynaǵın júklep alıp, testten ótkere aladı. Bir waqıtta 100-ge shekem qosımshanı ishki yamasa sırtqı túrde testlewge boladı. Testerler toparlarǵa bóliniwi hám hár bir topar ushın bólek jıynaqlar jaratıwǵa boladı. iOS ushın TestFlight qosımshası testerlerge jańa jıynaqlar qoljetimli bolǵanda, itibar qaratıw kerek bolǵan funkciyalar haqqında xabarlaydı hám keri baylanıs jiberiwge múmkinshilik beredi.

== Tariyxı ==
TestFlight 2010-jılı 23-dekabrde Bendjamin Satterfild hám Tristan Kosminka tárepinen shólkemlestirildi hám [[Android]] hám [[iOS]] qurılmalarında mobil qosımshalardı testlew ushın bir pútin platforma retinde dizayn etilgen edi. Ol 2012-jıldıń mart ayında Burstly tárepinen satıp alındı hám usılayınsha TestFlight Live-tı iske qosıw ushın kerekli resurslarǵa iye boldı&lt;ref name=&quot;tc1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2012/03/05/democratize-the-data/|bet=Why Did TestFlight Sell To Burstly? &quot;We Couldn't Change The App Ecosystem Alone&quot;|avtor=Constine|at=Josh|sáne=March 5, 2012|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]}}&lt;/ref&gt;.

2011-jılı Burstly Upfront Ventures, Rincon Venture Partners, Softbank Capital hám basqalardan 7.3 million dollar qarjı jıynadı. [[Apple Inc.]] 2014-jıldıń fevral ayında Burstly-di satıp aldı hám 2014-jıldıń mart ayınan baslap Android ushın qollap-quwatlawdı toqtattı. Apple sonıń menen birge sol ayda FlightPath (mobil analitika sheshimi hám TestFlight Live-tıń ornı) hám SkyRocket-ti (mobil qosımsha monetizaciya platforması) xızmetin toqtattı&lt;ref name=&quot;tc3&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/03/13/burstly-apple-skyrocket/|bet=After Apple Acquisition, Burstly's SkyRocket Users Get 90-Day Notice|avtor=Lunden|at=Ingrid|sáne=March 13, 2014|jumıs=[[TechCrunch]]|baspaxana=[[AOL]]}}&lt;/ref&gt;.

2023-jıldıń 17-dekabrinde bir neshe terabayt kólemindegi shıǵarılıwdan aldınǵı iOS qosımshaları [[Wayback Machine]]-de tabıldı, olar 2012-jıldan 2015-jılǵa shekem kóshirilgeni anıqlandı, sol waqıtta TestFlight serverleri qátelesip, olardı kópshilikke qoljetimli etip qoyǵan edi. Bul waqıya 3 jıl aldın bolǵan Nintendonıń Gigaleak waqıyasına uqsas «Teraleak» yamasa «Terascrape» dep ataldı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.eurogamer.net/apple-testflight-servers-from-2012-to-2015-leak-containing-terabytes-of-data|title=Apple TestFlight servers from 2012 to 2015 leak, containing terabytes of data|date=December 18, 2023}}&lt;/ref&gt;.
Bul kontent keyinirek 2024-jılı 4-yanvarda Internet Arxivinen alıp taslandı.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>hbdsg8kjh8n8iy52drn5zg3yj8isrxp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Apple arqalı sistemaǵa kiriw</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25615</id>
    <revision>
      <id>125223</id>
      <timestamp>2025-07-07T19:30:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:en:Special:Redirect/revision/1289871942|Sign in with Apple]]» betinen awdarılıp jaratıldı</comment>
      <origin>125223</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6303" sha1="4b7nsxa8xayku245v6ebeebo2rrbrod" xml:space="preserve">
'''Apple arqalı sistemaǵa kiriw''' — bul [[Apple Inc.]] tárepinen basqarılatuǵın bir mártelik kiriw provayderi, ol 2019-jılı 3-iyunda Appledıń 2019-jılǵı [[Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası|Dúnyajúzilik baǵdarlamashılar konferenciyasında]] [[iOS 13]]-te usınılǵan&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/6/3/18650885/apple-sign-in-sso-tool-data-collection-privacy-ios-13-wwdc-2019|bet=Apple announces new sign-in tool to compete with Facebook and Google|avtor=Brandom|at=Russell|sáne=2019-06-03|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=2019-06-04}}&lt;/ref&gt;.

== Qollanılıwı ==
Ol paydalanıwshılarǵa minimal jeke informaciya menen úshinshi tárep xızmetleri ushın akkauntlar jaratıwǵa múmkinshilik beriw ushın arnalǵan, tek paydalanıwshıdan atın hám elektron pochta adresin kórsetiwdi talap etedi.

Paydalanıwshılar ózleriniń [[Apple akkauntı|Apple akkauntına]] baylanıslı elektron pochta adresin tańlay aladı yamasa xızmetke arnalǵan bir márte paydalanılatuǵın elektron pochta adresin jaratıw ushın «Elektron Pochtamdı Jasır» opciyasın tańlay aladı; bul adresler &lt;code&gt;privaterelay.appleid.com&lt;/code&gt; domeni menen tamamlanadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-gb/HT210425|bet=Hide My Email for Sign in with Apple|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200423183832/https://support.apple.com/en-gb/HT210425|arxivsáne=23 April 2020|jumıs=Apple Support|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=23 May 2020}}&lt;/ref&gt;.

Bir márte paydalanılatuǵın (yamasa relay) elektron pochta adresi arqalı jiberilgen xabarlar avtomat túrde paydalanıwshınıń tańlaǵan tastıyıqlanǵan elektron pochta adresine qayta jiberiledi hám bul funkciyanı kerek bolsa óshiriwge de boladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT210426|bet=Manage the apps you use with Sign in with Apple|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200523133049/https://support.apple.com/en-us/HT210426|arxivsáne=23 May 2020|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=23 May 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2019/06/07/answers-to-your-burning-questions-about-how-sign-in-with-apple-works/|bet=Answers to your burning questions about how 'Sign In with Apple' works|avtor=Perez|at=Sarah|jumıs=|baspaxana=[[TechCrunch]]|qaralǵan sáne=June 13, 2019}}&lt;/ref&gt;.

Xızmet OAuth 2.0 hám OpenID Connect standartları menen úylesimli&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://appleinsider.com/articles/19/10/02/sign-in-with-apple-better-but-not-perfect-says-openid-foundation-head|bet='Sign in with Apple' better but not perfect, says OpenID Foundation head|avtor=Wuerthele|at=Mike|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=2020-05-05}}&lt;/ref&gt; hám [[iOS]], iPadOS, macOS hám visionOS-ta Face ID, Touch ID hám OpticID menen integraciyalanadı&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |title=App Makers Are Mixed on 'Sign In With Apple' |url=https://www.wired.com/story/sign-in-with-apple-mixed-reactions/ |magazine=Wired |issn=1059-1028 |access-date=2020-05-05}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/de-de/guide/apple-vision-pro/tandd718865/visionos?utm_source=perplexity|bet=„Mit Apple anmelden“ auf der Apple Vision Pro|til=de|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=2025-05-11}}&lt;/ref&gt;.

== Programmalıq támiynattı islep shıǵıwda paydalanılıwı ==
Apple menen kiriw funkciyası Facebook sıyaqlı [[Sociallıq tarmaq|sociallıq tarmaq xızmetleri]] platformaları usınǵan kiriw xızmetlerine qarsı bolıp, onda bunday funkciyalar úshinshi tárep xızmetine óz akkauntına baylanıslı jeke informaciyaǵa kiriwge ruqsat bere aladı.

2019-jılı 12-sentyabrde Apple [[IOS qosımshaların tastıyıqlaw|App Store tekseriw qaǵıydaların]] jańalap, keminde bir úshinshi tárep kiriw xızmetin paydalanatuǵın baǵdarlamashılardıń Apple menen kiriw funkciyasın engiziwi shárt ekenin belgiledi.

Onda arnawlı bir xızmettiń klienti retinde isleytuǵın (mısalı, [[Twitter]] qosımshası sıyaqlı), puqaralıq identifikaciya sisteması menen qollap-quwatlanatuǵın kiriw xızmetin paydalanatuǵın yamasa tek kompaniyanıń birinshi tárep kiriw xızmeti menen islew ushın islep shıǵarılǵan qosımshalar ushın shetleniwler bar&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/news/?id=09122019b|bet=New Guidelines for Sign in with Apple - News - Apple Developer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200523131259/https://developer.apple.com/news/?id=09122019b|arxivsáne=23 May 2020|jumıs=developer.apple.com|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=23 May 2020}}&lt;/ref&gt;.

Appledıń adam interfeysi qaǵıydaları Apple menen kiriw túymeleriniń basqa kiriw xızmetlerinen kem emes kóriniske iye bolıwın hám paydalanıwshınıń tómenge aylandırıwına mútáj bolmastan «ekrannıń joqarı bóliminde» payda bolıwın talap etedi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/design/human-interface-guidelines/sign-in-with-apple/overview/buttons/|bet=Buttons - Sign in with Apple - Human Interface Guidelines - Apple Developer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200523132317/https://developer.apple.com/design/human-interface-guidelines/sign-in-with-apple/overview/buttons/|arxivsáne=23 May 2020|jumıs=developer.apple.com|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=25 April 2022}}&lt;/ref&gt;.

iOS qosımshalarınan sırtta paydalanıw ushın, Apple sonıń menen birge [[Android]] hám vebte Apple menen kiriwdi engiziw ushın [[JavaScript]] [[JavaScript kitapxanası|kitapxanasın]] da usınadı.

== OpenID standartına sáykeslik ==
2019-jıldıń oktyabr ayında Apple xızmetti OpenID Connect autentifikaciya standartına sáykes etti. Ol burın tolıq sáykes kelmeytuǵın edi, mısalı, «Kod Almasıw ushın Dálil Gilti» (Proof Key for Code Exchange - PKCE) sıyaqlı elementti qamtımaǵan edi – onıń joqlıǵı paydalanıwshılardı múmkin bolǵan qayta oynatıw hújimleri hám kod engiziw kemshiliklerine ushıratatuǵın edi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/openid-foundation-says-sign-in-with-apple-is-not-secure-enough/|bet=OpenID Foundation says 'Sign In with Apple' is not secure enough|avtor=Cimpanu|at=Catalin|baspaxana=ZDNet|qaralǵan sáne=2020-05-05}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==

[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]</text>
      <sha1>4b7nsxa8xayku245v6ebeebo2rrbrod</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125224</id>
      <parentid>125223</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T19:30:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125224</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6338" sha1="k06dfe8143adzzeamdccg29e3affxim" xml:space="preserve">
'''Apple arqalı sistemaǵa kiriw''' — bul [[Apple Inc.]] tárepinen basqarılatuǵın bir mártelik kiriw provayderi, ol 2019-jılı 3-iyunda Appledıń 2019-jılǵı [[Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası|Dúnyajúzilik baǵdarlamashılar konferenciyasında]] [[iOS 13]]-te usınılǵan&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/6/3/18650885/apple-sign-in-sso-tool-data-collection-privacy-ios-13-wwdc-2019|bet=Apple announces new sign-in tool to compete with Facebook and Google|avtor=Brandom|at=Russell|sáne=2019-06-03|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=2019-06-04}}&lt;/ref&gt;.

== Qollanılıwı ==
Ol paydalanıwshılarǵa minimal jeke informaciya menen úshinshi tárep xızmetleri ushın akkauntlar jaratıwǵa múmkinshilik beriw ushın arnalǵan, tek paydalanıwshıdan atın hám elektron pochta adresin kórsetiwdi talap etedi.

Paydalanıwshılar ózleriniń [[Apple akkauntı|Apple akkauntına]] baylanıslı elektron pochta adresin tańlay aladı yamasa xızmetke arnalǵan bir márte paydalanılatuǵın elektron pochta adresin jaratıw ushın «Elektron Pochtamdı Jasır» opciyasın tańlay aladı; bul adresler &lt;code&gt;privaterelay.appleid.com&lt;/code&gt; domeni menen tamamlanadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-gb/HT210425|bet=Hide My Email for Sign in with Apple|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200423183832/https://support.apple.com/en-gb/HT210425|arxivsáne=23 April 2020|jumıs=Apple Support|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=23 May 2020}}&lt;/ref&gt;.

Bir márte paydalanılatuǵın (yamasa relay) elektron pochta adresi arqalı jiberilgen xabarlar avtomat túrde paydalanıwshınıń tańlaǵan tastıyıqlanǵan elektron pochta adresine qayta jiberiledi hám bul funkciyanı kerek bolsa óshiriwge de boladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT210426|bet=Manage the apps you use with Sign in with Apple|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200523133049/https://support.apple.com/en-us/HT210426|arxivsáne=23 May 2020|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=23 May 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2019/06/07/answers-to-your-burning-questions-about-how-sign-in-with-apple-works/|bet=Answers to your burning questions about how 'Sign In with Apple' works|avtor=Perez|at=Sarah|jumıs=|baspaxana=[[TechCrunch]]|qaralǵan sáne=June 13, 2019}}&lt;/ref&gt;.

Xızmet OAuth 2.0 hám OpenID Connect standartları menen úylesimli&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://appleinsider.com/articles/19/10/02/sign-in-with-apple-better-but-not-perfect-says-openid-foundation-head|bet='Sign in with Apple' better but not perfect, says OpenID Foundation head|avtor=Wuerthele|at=Mike|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=2020-05-05}}&lt;/ref&gt; hám [[iOS]], iPadOS, macOS hám visionOS-ta Face ID, Touch ID hám OpticID menen integraciyalanadı&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |title=App Makers Are Mixed on 'Sign In With Apple' |url=https://www.wired.com/story/sign-in-with-apple-mixed-reactions/ |magazine=Wired |issn=1059-1028 |access-date=2020-05-05}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/de-de/guide/apple-vision-pro/tandd718865/visionos?utm_source=perplexity|bet=„Mit Apple anmelden“ auf der Apple Vision Pro|til=de|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=2025-05-11}}&lt;/ref&gt;.

== Programmalıq támiynattı islep shıǵıwda paydalanılıwı ==
Apple menen kiriw funkciyası Facebook sıyaqlı [[Sociallıq tarmaq|sociallıq tarmaq xızmetleri]] platformaları usınǵan kiriw xızmetlerine qarsı bolıp, onda bunday funkciyalar úshinshi tárep xızmetine óz akkauntına baylanıslı jeke informaciyaǵa kiriwge ruqsat bere aladı.

2019-jılı 12-sentyabrde Apple [[IOS qosımshaların tastıyıqlaw|App Store tekseriw qaǵıydaların]] jańalap, keminde bir úshinshi tárep kiriw xızmetin paydalanatuǵın baǵdarlamashılardıń Apple menen kiriw funkciyasın engiziwi shárt ekenin belgiledi.

Onda arnawlı bir xızmettiń klienti retinde isleytuǵın (mısalı, [[Twitter]] qosımshası sıyaqlı), puqaralıq identifikaciya sisteması menen qollap-quwatlanatuǵın kiriw xızmetin paydalanatuǵın yamasa tek kompaniyanıń birinshi tárep kiriw xızmeti menen islew ushın islep shıǵarılǵan qosımshalar ushın shetleniwler bar&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/news/?id=09122019b|bet=New Guidelines for Sign in with Apple - News - Apple Developer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200523131259/https://developer.apple.com/news/?id=09122019b|arxivsáne=23 May 2020|jumıs=developer.apple.com|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=23 May 2020}}&lt;/ref&gt;.

Appledıń adam interfeysi qaǵıydaları Apple menen kiriw túymeleriniń basqa kiriw xızmetlerinen kem emes kóriniske iye bolıwın hám paydalanıwshınıń tómenge aylandırıwına mútáj bolmastan «ekrannıń joqarı bóliminde» payda bolıwın talap etedi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/design/human-interface-guidelines/sign-in-with-apple/overview/buttons/|bet=Buttons - Sign in with Apple - Human Interface Guidelines - Apple Developer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200523132317/https://developer.apple.com/design/human-interface-guidelines/sign-in-with-apple/overview/buttons/|arxivsáne=23 May 2020|jumıs=developer.apple.com|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=25 April 2022}}&lt;/ref&gt;.

iOS qosımshalarınan sırtta paydalanıw ushın, Apple sonıń menen birge [[Android]] hám vebte Apple menen kiriwdi engiziw ushın [[JavaScript]] [[JavaScript kitapxanası|kitapxanasın]] da usınadı.

== OpenID standartına sáykeslik ==
2019-jıldıń oktyabr ayında Apple xızmetti OpenID Connect autentifikaciya standartına sáykes etti. Ol burın tolıq sáykes kelmeytuǵın edi, mısalı, «Kod Almasıw ushın Dálil Gilti» (Proof Key for Code Exchange - PKCE) sıyaqlı elementti qamtımaǵan edi – onıń joqlıǵı paydalanıwshılardı múmkin bolǵan qayta oynatıw hújimleri hám kod engiziw kemshiliklerine ushıratatuǵın edi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/openid-foundation-says-sign-in-with-apple-is-not-secure-enough/|bet=OpenID Foundation says 'Sign In with Apple' is not secure enough|avtor=Cimpanu|at=Catalin|baspaxana=ZDNet|qaralǵan sáne=2020-05-05}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>k06dfe8143adzzeamdccg29e3affxim</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125232</id>
      <parentid>125224</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T19:50:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125232</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6854" sha1="elpwbfmwbb5vmxfl5seqkjxfaj1mro6" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em&quot;
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold;&quot;| Apple arqalı sistemaǵa kiriw
|-
! Túri
| Birtutas kiriwdi támiyinlewshi
|-
! Iske túsirilgen kúni
| [[19-sentyabr]], [[2019|2019-jıl]]
|-
! Platforma(lar)
| [[iOS]], [[Android]], Veb ([[JavaScript]])
|-
! Statusı
| Belsendi
|-
! [[Veb-sayt]]
| [https://developer.apple.com/sign-in-with-apple/ developer.apple.com/sign-in-with-apple/]
|}

'''Apple arqalı sistemaǵa kiriw''' — bul [[Apple Inc.]] tárepinen basqarılatuǵın bir mártelik kiriw provayderi, ol 2019-jılı 3-iyunda Appledıń 2019-jılǵı [[Dúnya júzlik baǵdarlamashılar konferenciyası|Dúnyajúzilik baǵdarlamashılar konferenciyasında]] [[iOS 13]]-te usınılǵan&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theverge.com/2019/6/3/18650885/apple-sign-in-sso-tool-data-collection-privacy-ios-13-wwdc-2019|bet=Apple announces new sign-in tool to compete with Facebook and Google|avtor=Brandom|at=Russell|sáne=2019-06-03|jumıs=[[The Verge]]|qaralǵan sáne=2019-06-04}}&lt;/ref&gt;.

== Qollanılıwı ==
Ol paydalanıwshılarǵa minimal jeke informaciya menen úshinshi tárep xızmetleri ushın akkauntlar jaratıwǵa múmkinshilik beriw ushın arnalǵan, tek paydalanıwshıdan atın hám elektron pochta adresin kórsetiwdi talap etedi.

Paydalanıwshılar ózleriniń [[Apple akkauntı|Apple akkauntına]] baylanıslı elektron pochta adresin tańlay aladı yamasa xızmetke arnalǵan bir márte paydalanılatuǵın elektron pochta adresin jaratıw ushın «Elektron Pochtamdı Jasır» opciyasın tańlay aladı; bul adresler &lt;code&gt;privaterelay.appleid.com&lt;/code&gt; domeni menen tamamlanadı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-gb/HT210425|bet=Hide My Email for Sign in with Apple|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200423183832/https://support.apple.com/en-gb/HT210425|arxivsáne=23 April 2020|jumıs=Apple Support|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=23 May 2020}}&lt;/ref&gt;.

Bir márte paydalanılatuǵın (yamasa relay) elektron pochta adresi arqalı jiberilgen xabarlar avtomat túrde paydalanıwshınıń tańlaǵan tastıyıqlanǵan elektron pochta adresine qayta jiberiledi hám bul funkciyanı kerek bolsa óshiriwge de boladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/en-us/HT210426|bet=Manage the apps you use with Sign in with Apple|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200523133049/https://support.apple.com/en-us/HT210426|arxivsáne=23 May 2020|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=23 May 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2019/06/07/answers-to-your-burning-questions-about-how-sign-in-with-apple-works/|bet=Answers to your burning questions about how 'Sign In with Apple' works|avtor=Perez|at=Sarah|jumıs=|baspaxana=[[TechCrunch]]|qaralǵan sáne=June 13, 2019}}&lt;/ref&gt;.

Xızmet OAuth 2.0 hám OpenID Connect standartları menen úylesimli&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://appleinsider.com/articles/19/10/02/sign-in-with-apple-better-but-not-perfect-says-openid-foundation-head|bet='Sign in with Apple' better but not perfect, says OpenID Foundation head|avtor=Wuerthele|at=Mike|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=2020-05-05}}&lt;/ref&gt; hám [[iOS]], iPadOS, macOS hám visionOS-ta Face ID, Touch ID hám OpticID menen integraciyalanadı&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |title=App Makers Are Mixed on 'Sign In With Apple' |url=https://www.wired.com/story/sign-in-with-apple-mixed-reactions/ |magazine=Wired |issn=1059-1028 |access-date=2020-05-05}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://support.apple.com/de-de/guide/apple-vision-pro/tandd718865/visionos?utm_source=perplexity|bet=„Mit Apple anmelden“ auf der Apple Vision Pro|til=de|jumıs=Apple Support|qaralǵan sáne=2025-05-11}}&lt;/ref&gt;.

== Programmalıq támiynattı islep shıǵıwda paydalanılıwı ==
Apple menen kiriw funkciyası Facebook sıyaqlı [[Sociallıq tarmaq|sociallıq tarmaq xızmetleri]] platformaları usınǵan kiriw xızmetlerine qarsı bolıp, onda bunday funkciyalar úshinshi tárep xızmetine óz akkauntına baylanıslı jeke informaciyaǵa kiriwge ruqsat bere aladı.

2019-jılı 12-sentyabrde Apple [[IOS qosımshaların tastıyıqlaw|App Store tekseriw qaǵıydaların]] jańalap, keminde bir úshinshi tárep kiriw xızmetin paydalanatuǵın baǵdarlamashılardıń Apple menen kiriw funkciyasın engiziwi shárt ekenin belgiledi.

Onda arnawlı bir xızmettiń klienti retinde isleytuǵın (mısalı, [[Twitter]] qosımshası sıyaqlı), puqaralıq identifikaciya sisteması menen qollap-quwatlanatuǵın kiriw xızmetin paydalanatuǵın yamasa tek kompaniyanıń birinshi tárep kiriw xızmeti menen islew ushın islep shıǵarılǵan qosımshalar ushın shetleniwler bar&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/news/?id=09122019b|bet=New Guidelines for Sign in with Apple - News - Apple Developer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200523131259/https://developer.apple.com/news/?id=09122019b|arxivsáne=23 May 2020|jumıs=developer.apple.com|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=23 May 2020}}&lt;/ref&gt;.

Appledıń adam interfeysi qaǵıydaları Apple menen kiriw túymeleriniń basqa kiriw xızmetlerinen kem emes kóriniske iye bolıwın hám paydalanıwshınıń tómenge aylandırıwına mútáj bolmastan «ekrannıń joqarı bóliminde» payda bolıwın talap etedi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://developer.apple.com/design/human-interface-guidelines/sign-in-with-apple/overview/buttons/|bet=Buttons - Sign in with Apple - Human Interface Guidelines - Apple Developer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200523132317/https://developer.apple.com/design/human-interface-guidelines/sign-in-with-apple/overview/buttons/|arxivsáne=23 May 2020|jumıs=developer.apple.com|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=25 April 2022}}&lt;/ref&gt;.

iOS qosımshalarınan sırtta paydalanıw ushın, Apple sonıń menen birge [[Android]] hám vebte Apple menen kiriwdi engiziw ushın [[JavaScript]] [[JavaScript kitapxanası|kitapxanasın]] da usınadı.

== OpenID standartına sáykeslik ==
2019-jıldıń oktyabr ayında Apple xızmetti OpenID Connect autentifikaciya standartına sáykes etti. Ol burın tolıq sáykes kelmeytuǵın edi, mısalı, «Kod Almasıw ushın Dálil Gilti» (Proof Key for Code Exchange - PKCE) sıyaqlı elementti qamtımaǵan edi – onıń joqlıǵı paydalanıwshılardı múmkin bolǵan qayta oynatıw hújimleri hám kod engiziw kemshiliklerine ushıratatuǵın edi&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.zdnet.com/article/openid-foundation-says-sign-in-with-apple-is-not-secure-enough/|bet=OpenID Foundation says 'Sign In with Apple' is not secure enough|avtor=Cimpanu|at=Catalin|baspaxana=ZDNet|qaralǵan sáne=2020-05-05}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>elpwbfmwbb5vmxfl5seqkjxfaj1mro6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Apple Store</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25616</id>
    <revision>
      <id>125225</id>
      <timestamp>2025-07-07T19:31:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:en:Special:Redirect/revision/1298771969|Apple Store]]» betinen awdarılıp jaratıldı</comment>
      <origin>125225</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20428" sha1="c0ttz1nmn8uux1j9v6vevxzihaxpcjp" xml:space="preserve">
'''Apple Store''' — bul [[Apple Inc.]] kompaniyasına tiyisli hám basqarılatuǵın usaqlap satıw dúkanlar tarmaǵı. Dúkanlar hár túrli Apple ónimlerin, sonıń ishinde Mac jumıs stolı hám MacBook noutbuk jeke kompyuterlerin, [[iPhone]] [[Smartfon|smartfonların]], iPad planshet kompyuterlerin, Apple Watch aqıllı saatların, Apple TV cifrlı media pleyerlerin, [[Programmalıq támiynat|programmalıq támiynattı]] hám Apple brendi hám tańlanǵan úshinshi tárep aksessuarların satadı, xızmet kórsetedi hám ońlaydı.

Birinshi Apple dúkanları dáslep 2001-jıldıń may ayında sol waqıttaǵı bas direktor [[Stiv Djobs]] tárepinen eki orında ashıldı, bul jıllar dawamında dúkan ishinde dúkan koncepciyaların sınaqtan ótkizip, sátsizlikke ushıraǵannan keyin boldı. Kompaniya ónimleriniń usaqlap satıw kórsetiliwin jaqsılaw kerek ekenin kórip, ol 1997-jılı tutınıwshılar menen jaqsıraq qarım-qatnas ornatıw ushın usaqlap satıw baǵdarlamasın qayta islew háreketin basladı hám 2000-jılı Ron Djonsondı jumısqa aldı. Djobs 1997-jılı Appledıń onlayn dúkanın qayta iske qostı hám 2001-jılı birinshi eki fizikalıq dúkandı ashtı. Dáslep ǵalaba xabar quralları Apple sátsizlikke ushıraydı dep boljaǵan edi, biraq onıń dúkanları júdá tabıslı boldı, jaqın átiraptaǵı básekiles dúkanlardıń satıw sanlarınan ozıp ketti hám úsh jıl ishinde jıllıq satıw kólemi 1 milliard AQSH dollarına jetti, bul tariyxtaǵı eń tez satıwshı boldı. Apple jıllar dawamında usaqlap satıw orınları sanın hám geografiyalıq qamtıwın keńeytti, házirgi waqıtta dúnya júzi boyınsha 27 mámleket hám aymaqta 535 dúkanı bar, eń sońǵı dúkanın [[Yaponiya|Yaponiyanıń]] [[Osaka]] qalasınıń Umeda rayonında ashtı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/news/2023-12-07/business/industry/Geniuses-watches-and-plantbased-materials-Inside-Apples-sixth-Korean-store/1930318|bet=Inside Apple's sixth Korean store: Geniuses, watches and plant-based materials|sáne=2023-12-07|til=en|jumıs=koreajoongangdaily.joins.com|qaralǵan sáne=2023-12-11}}&lt;/ref&gt;. Kúshli ónim satıwları Appledi eń joqarı dárejeli usaqlap satıw dúkanları qatarına qostı, 2011-jılı global satıwlar 16 milliard dollardan astı.

2016-jıldıń may ayında Appledıń sol waqıttaǵı usaqlap satıw boyınsha joqarı lawazımlı vice-prezidenti Andjela Arendc San-Franciskodaǵı Yunion-skverde ádewir qayta dizayn etilgen Apple dúkanın tanıstırdı, onda kiriw ushın úlken shiyshe esikler, ashıq keńislikler hám qayta brendlengen bólmeler bar edi.
[[Fayl:Apple_Store_locations.png|nobaý|Amerika Qurama Shtatlarındaǵı Apple dúkanlarınıń jaylasıwı]]
Kóplegen Apple dúkanları sawda oraylarınıń ishinde jaylasqan, biraq Apple belgili orınlarda bir neshe jeke flagman dúkanların qurǵan. Ol óz dúkanlarınıń dizaynı hám qurılısı ushın, ásirese shiyshe basqıshlar hám kublardı paydalanǵanı ushın, dizayn patentlerin alǵan hám arxitekturalıq sıylıqlarǵa iye bolǵan. Apple dúkanlarınıń tabısı basqa tutınıwshı elektronikası satıwshılarına áhmiyetli tásir etti, olar Apple dúkanlarındaǵı joqarı sapalı xızmet hám ónimler sebepli klientler aǵımın, baqlawdı hám paydanı joǵalttı. Appledıń tutınıwshılar arasındaǵı belgili brend sadıqlıǵı jańa [[Apple Inc.|Apple]] dúkanlarınıń ashılıwında yamasa ónimlerdiń shıǵarılıwında júzlegen adamlardan ibarat uzın gezeklerge sebep boladı. Brendtiń ataqlılıǵı sebepli Apple kóp jumıs ótinishlerin aladı, olardıń kópshiligi jas xızmetkerlerden keledi. Apple dúkanı xızmetkerleri ortashadan joqarı aylıq aladı, bilimlendiriw hám densawlıqtı saqlaw ushın aqsha usınıladı hám ónimlerge jeńillikler aladı; degen menen, kareralıq ósiw jolları sheklengen yamasa joq. 2016-jılǵı may ayındaǵı bir anonim usaqlap satıw xızmetkeri menen bolǵan esabat klientler tárepinen shetletiw, qatań ishki sın hám iri biznes shártnamaların qolǵa kirgizgeni ushın áhmiyetli bonuslardıń joqlıǵı bar jawız jumıs ortalıǵın kórsetti.

== Sholıw ==
[[Fayl:Fifth_Avenue_-_Apple_Store_exterior.jpg|nobaý|Apple Besinshi Avenyu, [[Nyu-York]] qalasındaǵı Appledıń flagman dúkanlarınıń biri]]
[[Fayl:Apple_Flagship_Store_at_Westfield_Valley_Fair,_San_Jose,_Silicon_Valley_1628.jpg|oñğa|nobaý|Appledıń Silikon oypatlıǵındaǵı flagman dúkanı, Kaliforniya shtatınıń San-Xose qalasındaǵı Westfield Valley Fair sawda orayında]]
Kóplegen Apple dúkanları sawda oraylarınıń ishinde jaylasqan, biraq Apple bir neshe jeke flagman dúkanların joqarı dárejeli orınlarda qurǵan, mısalı, Nyu-York qalasındaǵı Grand Central Terminalında jaylasqan dúkan&lt;ref name=&quot;MacRumors stores&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/roundup/apple-retail-stores/|bet=Apple Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160205204106/https://www.macrumors.com/roundup/apple-retail-stores/|arxivsáne=February 5, 2016|sáne=|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;. Bir neshe kóp qabatlı dúkanlarda shiyshe basqıshlar bar,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://nordic.businessinsider.com/apple-store-san-francisco-1-million-stairs-2016-5|bet=Apple spent $1 million on the stairs in the new San Francisco Apple Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170324084043/http://nordic.businessinsider.com/apple-store-san-francisco-1-million-stairs-2016-5|arxivsáne=March 24, 2017|avtor=Weinberger|at=Matt|sáne=May 28, 2016|jumıs=[[Business Insider]]|baspaxana=[[Axel Springer SE]]|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.cultofmac.com/315853/10-staircases-that-are-steps-above-the-apple-store/|bet=Step up to 10 incredible, Apple-worthy staircases|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170323233652/http://www.cultofmac.com/315853/10-staircases-that-are-steps-above-the-apple-store/|arxivsáne=March 23, 2017|avtor=Pierini|at=David|sáne=March 17, 2015|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gizmodo.com/5926851/the-impossibly-huge-glass-panel-at-the-soho-apple-store-in-ny-is-stunning|bet=The Insanely Huge Glass Panels at the SoHo Apple Store In NY Are Stunning|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170324000015/http://gizmodo.com/5926851/the-impossibly-huge-glass-panel-at-the-soho-apple-store-in-ny-is-stunning|arxivsáne=March 24, 2017|avtor=Diaz|at=Jesus|sáne=July 18, 2012|jumıs=[[Gizmodo]]|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt; hám ayırımlarında sonday-aq shiyshe kópirler de bar&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.igeeksblog.com/top-ten-awe-inspiring-apple-stores-in-the-world/|bet=The Top Ten Awe-Inspiring Apple Stores in The World|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171206143515/https://www.igeeksblog.com/top-ten-awe-inspiring-apple-stores-in-the-world/|arxivsáne=December 6, 2017|jumıs=iGeeksBlog|qaralǵan sáne=December 6, 2017}}&lt;/ref&gt;. The New York Times 2011-jılı bul ózgeshelikler sol waqıttaǵı bas direktor [[Stiv Djobs|Stiv Djobstıń]] hár bir detalǵa úlken itibar qaratıwınıń bir bólimi ekenin jazdı hám Apple 2002-jılı óziniń shiyshe basqısh dizaynı ushın dizayn patentin aldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2012/04/19/apple-out-to-patent-curved-glass-panels-used-in-shanghai-retail-store/|bet=Apple out to patent curved glass panels used in Shanghai Retail Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171026054352/https://thenextweb.com/apple/2012/04/19/apple-out-to-patent-curved-glass-panels-used-in-shanghai-retail-store/|arxivsáne=October 26, 2017|avtor=Panzarino|at=Matthew|sáne=April 19, 2012|jumıs=The Next Web|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.core77.com/posts/22944/apple-continues-pushing-boundaries-of-glass-for-architectural-applications-22944|bet=Apple Continues Pushing Boundaries of Glass for Architectural Applications|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170612140742/http://www.core77.com/posts/22944/apple-continues-pushing-boundaries-of-glass-for-architectural-applications-22944|arxivsáne=June 12, 2017|avtor=Noe|at=Rain|sáne=July 17, 2012|jumıs=Core77|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://pdf.ifoman.com.s3.amazonaws.com/staircase_page_patent_c.pdf|bet=United States Design Patent|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140903070130/http://pdf.ifoman.com.s3.amazonaws.com/staircase_page_patent_c.pdf|arxivsáne=September 3, 2014|jumıs=ifo Apple Store|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;. Tariyxıy jaqtan, Apple óziniń dáslepki usaqlap satıw dúkanların dizayn etiw hám jaratıwda Bohlin Cywinski Jackson arxitekturalıq firması menen sheriklik ornattı hám sońǵı jılları óziniń jańa dúkanların, sonday-aq óziniń korporativ Apple Park kampusun dizayn etiwde Foster + Partners arxitekturalıq firması menen birge islesti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.curbed.com/2016/9/12/12854540/apple-stores-architecture-foster-partners-bohlin-cywinski-jackson|bet=How Bohlin Cywinski Jackson created the Apple retail experience|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171206155435/https://www.curbed.com/2016/9/12/12854540/apple-stores-architecture-foster-partners-bohlin-cywinski-jackson|arxivsáne=December 6, 2017|avtor=Viladas|at=Pilar|sáne=September 12, 2016|jumıs=[[Curbed]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 6, 2017}}&lt;/ref&gt;.
[[Fayl:Appleantara.jpg|nobaý|[[Latın Amerika|Latın Amerikasındaǵı]] ekinshi Apple flagman dúkanı, [[Mexiko|Mexikoda]]]]
[[Fayl:Apple_store_shanghai_(24513943492).jpg|nobaý|Pudong, [[Shanxay|Shanxaydaǵı]] kósheni aylanıp turǵan Apple dúkanınıń qaptal tárepiniń súwreti]]
Apple óziniń dúkan dizaynları ushın kóplegen arxitekturalıq sıylıqlarǵa iye boldı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.cultofmac.com/305967/apple-wins-supreme-engineering-award-glass-lantern-store-turkey/|bet=Apple wins supreme engineering award for glass lantern store in Turkey|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170402091511/http://www.cultofmac.com/305967/apple-wins-supreme-engineering-award-glass-lantern-store-turkey/|arxivsáne=April 2, 2017|avtor=Hein|at=Buster|sáne=December 12, 2014|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2016/02/03/apple-chairmans-award-architectural-preservation/|bet=Apple Receives Chairman's Award for Historic Architectural Preservation in NYC|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180218090325/https://www.macrumors.com/2016/02/03/apple-chairmans-award-architectural-preservation/|arxivsáne=February 18, 2018|avtor=Broussard|at=Mitchel|sáne=February 3, 2016|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt; hám onıń bólek túrde Piter Bolin tárepinen dizayn etilgen&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.philly.com/inquirer/entertainment/20100322_Old-school_architect_creates_an_iOpener.html|bet=Old-school architect creates an iOpener|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100324191844/http://www.philly.com/inquirer/entertainment/20100322_Old-school_architect_creates_an_iOpener.html|arxivsáne=March 24, 2010|avtor=Saffron|at=Inga|jumıs=[[The Philadelphia Inquirer]]|baspaxana=[[Philadelphia Media Network]]|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.cultofmac.com/34365/apple-cube-store-architect-computer-illiterate/|bet=Apple Cube Store Architect &quot;Computer Illiterate&quot;|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170323235711/http://www.cultofmac.com/34365/apple-cube-store-architect-computer-illiterate/|arxivsáne=March 23, 2017|avtor=Martinelli|at=Nicole|sáne=March 22, 2010|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt; «ikonikalıq» shiyshe kubı, [[Nyu-York]] qalasındaǵı Appledıń Besinshi Avenyu dúkanında, 2014-jılı bólek dizayn patentin aldı&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Linshi |first=Jack |date=August 28, 2014 |title=Apple Wins Patent for Its Glass Cube Store Design |url=https://time.com/3207197/apple-patent-fifth-avenue-apple-store-glass-cube/ |url-status=live |magazine=[[Time (magazine)|Time]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20160910031348/http://time.com/3207197/apple-patent-fifth-avenue-apple-store-glass-cube/ |archive-date=September 10, 2016 |access-date=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2014/08/28/apple-patent-fifth-avenue-glass-cube/|bet=Apple Granted Patent for Fifth Avenue Glass Cube Store Design|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170204020332/https://www.macrumors.com/2014/08/28/apple-patent-fifth-avenue-glass-cube/|arxivsáne=February 4, 2017|avtor=Padilla|at=Richard|sáne=August 28, 2014|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/14/08/28/apple-wins-patent-for-steve-jobs-designed-fifth-ave-glass-cube|bet=Apple wins patent for Steve Jobs-designed Fifth Ave glass cube|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170624093721/http://appleinsider.com/articles/14/08/28/apple-wins-patent-for-steve-jobs-designed-fifth-ave-glass-cube|arxivsáne=June 24, 2017|avtor=Marsal|at=Katie|sáne=August 28, 2014|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;.

Ron Djonson 2001-jıldan 2011-jıldıń 1-noyabrine shekem Usaqlap satıw operaciyaları boyınsha joqarı lawazımlı vice-prezident lawazımın atqardı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2011/06/14/retail-chief-ron-johnson-leaves-apple-for-j-c-penney/|bet=Retail chief Ron Johnson leaves Apple for J.C. Penney|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180218024124/https://www.engadget.com/2011/06/14/retail-chief-ron-johnson-leaves-apple-for-j-c-penney/|arxivsáne=February 18, 2018|avtor=Hodgkins|at=Kelly|sáne=June 14, 2011|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1160520/apple_retail_chief_johnson_departing.html|bet=Report: Apple retail chief Johnson to depart|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170622115519/http://www.macworld.com/article/1160520/apple_retail_chief_johnson_departing.html|arxivsáne=June 22, 2017|avtor=Moren|at=Dan|sáne=June 14, 2011|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. Onıń lawazımı dáwirinde, Djonson orın tańlaw, dúkan ishindegi xızmet hám dúkan jaylasıwına juwapker bolǵanı, al inventar sol waqıttaǵı COO hám házirgi CEO Tim Kuk tárepinen basqarılǵanı xabarlandı, onıń jetkerip beriw dizbegin basqarıw boyınsha tájiriybesi bar&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://fortune.com/2011/08/25/how-apple-works-inside-the-worlds-biggest-startup/|bet=How Apple Works: Inside the World's Biggest Startup|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170525083254/http://fortune.com/2011/08/25/how-apple-works-inside-the-worlds-biggest-startup/|arxivsáne=May 25, 2017|avtor=Lashinsky|at=Adam|sáne=August 25, 2011|jumıs=[[Fortune (magazine)|Fortune]]|baspaxana=[[Time Inc.]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. 2012-jıldıń yanvar ayında Apple usaqlap satıw basshılıǵın Djon Brauettke tapsırdı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/uk/newsroom/2012/01/31John-Browett-Joins-Apple-as-Senior-Vice-President-of-Retail/|bet=John Browett Joins Apple as Senior Vice President of Retail|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180218024134/https://www.apple.com/uk/newsroom/2012/01/31John-Browett-Joins-Apple-as-Senior-Vice-President-of-Retail/|arxivsáne=February 18, 2018|sáne=January 30, 2012|jumıs=Apple Newsroom|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. Biraq, jańa xızmetkerlerdi alıwdı qısqartıw hám xızmetkerlerdiń jumıs saatların sheklew sıyaqlı qárejetlerdi qısqartıw háreketlerinen keyin, ol altı aydan soń jumıstan bosatıldı, keyinirek bir konferenciyada ol «olardıń biznes júrgiziw usılına sáykes kelmegenin» ayttı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2012/10/29/for-apples-browett-was-the-writing-on-the-wall/|bet=Looking back: John Browett's turbulent six months in charge of Apple Retail|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160912191219/http://thenextweb.com/apple/2012/10/29/for-apples-browett-was-the-writing-on-the-wall/|arxivsáne=September 12, 2016|avtor=Brian|at=Matt|sáne=October 29, 2012|jumıs=The Next Web|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. 2013-jıldıń oktyabr ayında Apple Burberry-den Angela Arendsti jumısqa aldı&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Alter |first=Charlotte |date=October 15, 2013 |title=Apple Hires Burberry CEO |url=https://business.time.com/2013/10/15/apple-angela-ahrendts/ |url-status=live |magazine=[[Time (magazine)|Time]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20161026232351/http://business.time.com/2013/10/15/apple-angela-ahrendts/ |archive-date=October 26, 2016 |access-date=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2013/10/16/technology/apple-hires-burberry-ceo-angela-ahrendts.html|bet=Apple Hires Burberry Chief to Polish Image of Online Stores|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170827165054/http://www.nytimes.com/2013/10/16/technology/apple-hires-burberry-ceo-angela-ahrendts.html|arxivsáne=August 27, 2017|avtor=Chen|at=Brian X.|sáne=October 15, 2013|jumıs=[[The New York Times]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/business/2013/oct/15/burberry-angela-ahrendts-new-job-apple|bet=Angela Ahrendts leaves Burberry for new job at Apple|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170715130609/https://www.theguardian.com/business/2013/oct/15/burberry-angela-ahrendts-new-job-apple|arxivsáne=July 15, 2017|avtor=Butler|at=Sarah|sáne=October 15, 2013|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. Arends 2019-jıldıń aprel ayında ketkende, Deyrdre O'Brayen Dúnya júzilik satıwlar hám operaciyalardan Adamlarǵa, al házir Adamlar hám Usaqlap satıwǵa keńeydi. 2021-jıldıń may ayında Funke Mediengruppe menen bolǵan intervyuda ol, Bloomberg xabar bergenindey, Apple keleshekte dúnya júzi boyınsha kóbirek dúkanlar ashıw jobasına sadıq ekenin ayttı&lt;ref name=&quot;Bloomberg-2021&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-05-30/apple-to-open-more-stores-even-as-pandemic-drives-online-sales?srnd=prognosis|bet=Apple to Open More Stores Even as Pandemic Drives Online Sales|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210530185710/https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-05-30/apple-to-open-more-stores-even-as-pandemic-drives-online-sales?srnd=prognosis|arxivsáne=May 30, 2021|sáne=2021-05-30|jumıs=Bloomberg.com|qaralǵan sáne=2021-06-03}}&lt;/ref&gt;.

=== Jumıs ortalıǵı ===
Brendtiń ataqlılıǵı sebepli, Apple dúkanlarındaǵı jumıslarǵa talabanlar júdá kóp, olardıń arasında kóplegen jas jumısshılar arza beredi. [[iPhone]] hám iPad-tıń ataqlılıǵı sebepli jumıs páti joqarı. Xızmetkerler ádette tek bir neshe jıl isleydi, sebebi karera imkaniyatları sheklengen hám sheklengen usaqlap satıw basqarıw orınlarınan basqa ósiw jolları joq. Apple dúkanı xızmetkerleri usaqlap satıw xızmetkerleri ushın ortashadan joqarı aylıq aladı hám 401(k) jobaları, ónimlerge jeńillikler hám akciyalarǵa tómenletilgen baha sıyaqlı jeńillikler usınıladı. [[Genius Bar]]-da isleytuǵın texniklerdiń jumısta qalıw dárejesi 90%-ten asadı&lt;ref name=&quot;retail army&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2012/06/24/business/apple-store-workers-loyal-but-short-on-pay.html|bet=Apple's Retail Army, Long on Loyalty but Short on Pay|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190716111205/https://www.nytimes.com/2012/06/24/business/apple-store-workers-loyal-but-short-on-pay.html|arxivsáne=July 16, 2019|avtor=Segal|at=David|sáne=June 23, 2012|jumıs=[[The New York Times]]|qaralǵan sáne=April 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2012/06/23/new-york-times-profiles-apples-retail-operations-and-employees/|bet=New York Times profiles Apple's retail operations and employees|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170323233907/https://9to5mac.com/2012/06/23/new-york-times-profiles-apples-retail-operations-and-employees/|arxivsáne=March 23, 2017|avtor=Gurman|at=Mark|sáne=June 23, 2012|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;


== Derekler ==

[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]</text>
      <sha1>c0ttz1nmn8uux1j9v6vevxzihaxpcjp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125226</id>
      <parentid>125225</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T19:31:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125226</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20462" sha1="mkdgja9nbs3q4i0osfsex4w7uhpyvbo" xml:space="preserve">
'''Apple Store''' — bul [[Apple Inc.]] kompaniyasına tiyisli hám basqarılatuǵın usaqlap satıw dúkanlar tarmaǵı. Dúkanlar hár túrli Apple ónimlerin, sonıń ishinde Mac jumıs stolı hám MacBook noutbuk jeke kompyuterlerin, [[iPhone]] [[Smartfon|smartfonların]], iPad planshet kompyuterlerin, Apple Watch aqıllı saatların, Apple TV cifrlı media pleyerlerin, [[Programmalıq támiynat|programmalıq támiynattı]] hám Apple brendi hám tańlanǵan úshinshi tárep aksessuarların satadı, xızmet kórsetedi hám ońlaydı.

Birinshi Apple dúkanları dáslep 2001-jıldıń may ayında sol waqıttaǵı bas direktor [[Stiv Djobs]] tárepinen eki orında ashıldı, bul jıllar dawamında dúkan ishinde dúkan koncepciyaların sınaqtan ótkizip, sátsizlikke ushıraǵannan keyin boldı. Kompaniya ónimleriniń usaqlap satıw kórsetiliwin jaqsılaw kerek ekenin kórip, ol 1997-jılı tutınıwshılar menen jaqsıraq qarım-qatnas ornatıw ushın usaqlap satıw baǵdarlamasın qayta islew háreketin basladı hám 2000-jılı Ron Djonsondı jumısqa aldı. Djobs 1997-jılı Appledıń onlayn dúkanın qayta iske qostı hám 2001-jılı birinshi eki fizikalıq dúkandı ashtı. Dáslep ǵalaba xabar quralları Apple sátsizlikke ushıraydı dep boljaǵan edi, biraq onıń dúkanları júdá tabıslı boldı, jaqın átiraptaǵı básekiles dúkanlardıń satıw sanlarınan ozıp ketti hám úsh jıl ishinde jıllıq satıw kólemi 1 milliard AQSH dollarına jetti, bul tariyxtaǵı eń tez satıwshı boldı. Apple jıllar dawamında usaqlap satıw orınları sanın hám geografiyalıq qamtıwın keńeytti, házirgi waqıtta dúnya júzi boyınsha 27 mámleket hám aymaqta 535 dúkanı bar, eń sońǵı dúkanın [[Yaponiya|Yaponiyanıń]] [[Osaka]] qalasınıń Umeda rayonında ashtı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/news/2023-12-07/business/industry/Geniuses-watches-and-plantbased-materials-Inside-Apples-sixth-Korean-store/1930318|bet=Inside Apple's sixth Korean store: Geniuses, watches and plant-based materials|sáne=2023-12-07|til=en|jumıs=koreajoongangdaily.joins.com|qaralǵan sáne=2023-12-11}}&lt;/ref&gt;. Kúshli ónim satıwları Appledi eń joqarı dárejeli usaqlap satıw dúkanları qatarına qostı, 2011-jılı global satıwlar 16 milliard dollardan astı.

2016-jıldıń may ayında Appledıń sol waqıttaǵı usaqlap satıw boyınsha joqarı lawazımlı vice-prezidenti Andjela Arendc San-Franciskodaǵı Yunion-skverde ádewir qayta dizayn etilgen Apple dúkanın tanıstırdı, onda kiriw ushın úlken shiyshe esikler, ashıq keńislikler hám qayta brendlengen bólmeler bar edi.
[[Fayl:Apple_Store_locations.png|nobaý|Amerika Qurama Shtatlarındaǵı Apple dúkanlarınıń jaylasıwı]]
Kóplegen Apple dúkanları sawda oraylarınıń ishinde jaylasqan, biraq Apple belgili orınlarda bir neshe jeke flagman dúkanların qurǵan. Ol óz dúkanlarınıń dizaynı hám qurılısı ushın, ásirese shiyshe basqıshlar hám kublardı paydalanǵanı ushın, dizayn patentlerin alǵan hám arxitekturalıq sıylıqlarǵa iye bolǵan. Apple dúkanlarınıń tabısı basqa tutınıwshı elektronikası satıwshılarına áhmiyetli tásir etti, olar Apple dúkanlarındaǵı joqarı sapalı xızmet hám ónimler sebepli klientler aǵımın, baqlawdı hám paydanı joǵalttı. Appledıń tutınıwshılar arasındaǵı belgili brend sadıqlıǵı jańa [[Apple Inc.|Apple]] dúkanlarınıń ashılıwında yamasa ónimlerdiń shıǵarılıwında júzlegen adamlardan ibarat uzın gezeklerge sebep boladı. Brendtiń ataqlılıǵı sebepli Apple kóp jumıs ótinishlerin aladı, olardıń kópshiligi jas xızmetkerlerden keledi. Apple dúkanı xızmetkerleri ortashadan joqarı aylıq aladı, bilimlendiriw hám densawlıqtı saqlaw ushın aqsha usınıladı hám ónimlerge jeńillikler aladı; degen menen, kareralıq ósiw jolları sheklengen yamasa joq. 2016-jılǵı may ayındaǵı bir anonim usaqlap satıw xızmetkeri menen bolǵan esabat klientler tárepinen shetletiw, qatań ishki sın hám iri biznes shártnamaların qolǵa kirgizgeni ushın áhmiyetli bonuslardıń joqlıǵı bar jawız jumıs ortalıǵın kórsetti.

== Sholıw ==
[[Fayl:Fifth_Avenue_-_Apple_Store_exterior.jpg|nobaý|Apple Besinshi Avenyu, [[Nyu-York]] qalasındaǵı Appledıń flagman dúkanlarınıń biri]]
[[Fayl:Apple_Flagship_Store_at_Westfield_Valley_Fair,_San_Jose,_Silicon_Valley_1628.jpg|oñğa|nobaý|Appledıń Silikon oypatlıǵındaǵı flagman dúkanı, Kaliforniya shtatınıń San-Xose qalasındaǵı Westfield Valley Fair sawda orayında]]
Kóplegen Apple dúkanları sawda oraylarınıń ishinde jaylasqan, biraq Apple bir neshe jeke flagman dúkanların joqarı dárejeli orınlarda qurǵan, mısalı, Nyu-York qalasındaǵı Grand Central Terminalında jaylasqan dúkan&lt;ref name=&quot;MacRumors stores&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/roundup/apple-retail-stores/|bet=Apple Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160205204106/https://www.macrumors.com/roundup/apple-retail-stores/|arxivsáne=February 5, 2016|sáne=|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;. Bir neshe kóp qabatlı dúkanlarda shiyshe basqıshlar bar,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://nordic.businessinsider.com/apple-store-san-francisco-1-million-stairs-2016-5|bet=Apple spent $1 million on the stairs in the new San Francisco Apple Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170324084043/http://nordic.businessinsider.com/apple-store-san-francisco-1-million-stairs-2016-5|arxivsáne=March 24, 2017|avtor=Weinberger|at=Matt|sáne=May 28, 2016|jumıs=[[Business Insider]]|baspaxana=[[Axel Springer SE]]|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.cultofmac.com/315853/10-staircases-that-are-steps-above-the-apple-store/|bet=Step up to 10 incredible, Apple-worthy staircases|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170323233652/http://www.cultofmac.com/315853/10-staircases-that-are-steps-above-the-apple-store/|arxivsáne=March 23, 2017|avtor=Pierini|at=David|sáne=March 17, 2015|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gizmodo.com/5926851/the-impossibly-huge-glass-panel-at-the-soho-apple-store-in-ny-is-stunning|bet=The Insanely Huge Glass Panels at the SoHo Apple Store In NY Are Stunning|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170324000015/http://gizmodo.com/5926851/the-impossibly-huge-glass-panel-at-the-soho-apple-store-in-ny-is-stunning|arxivsáne=March 24, 2017|avtor=Diaz|at=Jesus|sáne=July 18, 2012|jumıs=[[Gizmodo]]|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt; hám ayırımlarında sonday-aq shiyshe kópirler de bar&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.igeeksblog.com/top-ten-awe-inspiring-apple-stores-in-the-world/|bet=The Top Ten Awe-Inspiring Apple Stores in The World|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171206143515/https://www.igeeksblog.com/top-ten-awe-inspiring-apple-stores-in-the-world/|arxivsáne=December 6, 2017|jumıs=iGeeksBlog|qaralǵan sáne=December 6, 2017}}&lt;/ref&gt;. The New York Times 2011-jılı bul ózgeshelikler sol waqıttaǵı bas direktor [[Stiv Djobs|Stiv Djobstıń]] hár bir detalǵa úlken itibar qaratıwınıń bir bólimi ekenin jazdı hám Apple 2002-jılı óziniń shiyshe basqısh dizaynı ushın dizayn patentin aldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2012/04/19/apple-out-to-patent-curved-glass-panels-used-in-shanghai-retail-store/|bet=Apple out to patent curved glass panels used in Shanghai Retail Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171026054352/https://thenextweb.com/apple/2012/04/19/apple-out-to-patent-curved-glass-panels-used-in-shanghai-retail-store/|arxivsáne=October 26, 2017|avtor=Panzarino|at=Matthew|sáne=April 19, 2012|jumıs=The Next Web|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.core77.com/posts/22944/apple-continues-pushing-boundaries-of-glass-for-architectural-applications-22944|bet=Apple Continues Pushing Boundaries of Glass for Architectural Applications|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170612140742/http://www.core77.com/posts/22944/apple-continues-pushing-boundaries-of-glass-for-architectural-applications-22944|arxivsáne=June 12, 2017|avtor=Noe|at=Rain|sáne=July 17, 2012|jumıs=Core77|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://pdf.ifoman.com.s3.amazonaws.com/staircase_page_patent_c.pdf|bet=United States Design Patent|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140903070130/http://pdf.ifoman.com.s3.amazonaws.com/staircase_page_patent_c.pdf|arxivsáne=September 3, 2014|jumıs=ifo Apple Store|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;. Tariyxıy jaqtan, Apple óziniń dáslepki usaqlap satıw dúkanların dizayn etiw hám jaratıwda Bohlin Cywinski Jackson arxitekturalıq firması menen sheriklik ornattı hám sońǵı jılları óziniń jańa dúkanların, sonday-aq óziniń korporativ Apple Park kampusun dizayn etiwde Foster + Partners arxitekturalıq firması menen birge islesti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.curbed.com/2016/9/12/12854540/apple-stores-architecture-foster-partners-bohlin-cywinski-jackson|bet=How Bohlin Cywinski Jackson created the Apple retail experience|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171206155435/https://www.curbed.com/2016/9/12/12854540/apple-stores-architecture-foster-partners-bohlin-cywinski-jackson|arxivsáne=December 6, 2017|avtor=Viladas|at=Pilar|sáne=September 12, 2016|jumıs=[[Curbed]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 6, 2017}}&lt;/ref&gt;.
[[Fayl:Appleantara.jpg|nobaý|[[Latın Amerika|Latın Amerikasındaǵı]] ekinshi Apple flagman dúkanı, [[Mexiko|Mexikoda]]]]
[[Fayl:Apple_store_shanghai_(24513943492).jpg|nobaý|Pudong, [[Shanxay|Shanxaydaǵı]] kósheni aylanıp turǵan Apple dúkanınıń qaptal tárepiniń súwreti]]
Apple óziniń dúkan dizaynları ushın kóplegen arxitekturalıq sıylıqlarǵa iye boldı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.cultofmac.com/305967/apple-wins-supreme-engineering-award-glass-lantern-store-turkey/|bet=Apple wins supreme engineering award for glass lantern store in Turkey|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170402091511/http://www.cultofmac.com/305967/apple-wins-supreme-engineering-award-glass-lantern-store-turkey/|arxivsáne=April 2, 2017|avtor=Hein|at=Buster|sáne=December 12, 2014|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2016/02/03/apple-chairmans-award-architectural-preservation/|bet=Apple Receives Chairman's Award for Historic Architectural Preservation in NYC|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180218090325/https://www.macrumors.com/2016/02/03/apple-chairmans-award-architectural-preservation/|arxivsáne=February 18, 2018|avtor=Broussard|at=Mitchel|sáne=February 3, 2016|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt; hám onıń bólek túrde Piter Bolin tárepinen dizayn etilgen&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.philly.com/inquirer/entertainment/20100322_Old-school_architect_creates_an_iOpener.html|bet=Old-school architect creates an iOpener|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100324191844/http://www.philly.com/inquirer/entertainment/20100322_Old-school_architect_creates_an_iOpener.html|arxivsáne=March 24, 2010|avtor=Saffron|at=Inga|jumıs=[[The Philadelphia Inquirer]]|baspaxana=[[Philadelphia Media Network]]|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.cultofmac.com/34365/apple-cube-store-architect-computer-illiterate/|bet=Apple Cube Store Architect &quot;Computer Illiterate&quot;|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170323235711/http://www.cultofmac.com/34365/apple-cube-store-architect-computer-illiterate/|arxivsáne=March 23, 2017|avtor=Martinelli|at=Nicole|sáne=March 22, 2010|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt; «ikonikalıq» shiyshe kubı, [[Nyu-York]] qalasındaǵı Appledıń Besinshi Avenyu dúkanında, 2014-jılı bólek dizayn patentin aldı&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Linshi |first=Jack |date=August 28, 2014 |title=Apple Wins Patent for Its Glass Cube Store Design |url=https://time.com/3207197/apple-patent-fifth-avenue-apple-store-glass-cube/ |url-status=live |magazine=[[Time (magazine)|Time]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20160910031348/http://time.com/3207197/apple-patent-fifth-avenue-apple-store-glass-cube/ |archive-date=September 10, 2016 |access-date=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2014/08/28/apple-patent-fifth-avenue-glass-cube/|bet=Apple Granted Patent for Fifth Avenue Glass Cube Store Design|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170204020332/https://www.macrumors.com/2014/08/28/apple-patent-fifth-avenue-glass-cube/|arxivsáne=February 4, 2017|avtor=Padilla|at=Richard|sáne=August 28, 2014|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/14/08/28/apple-wins-patent-for-steve-jobs-designed-fifth-ave-glass-cube|bet=Apple wins patent for Steve Jobs-designed Fifth Ave glass cube|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170624093721/http://appleinsider.com/articles/14/08/28/apple-wins-patent-for-steve-jobs-designed-fifth-ave-glass-cube|arxivsáne=June 24, 2017|avtor=Marsal|at=Katie|sáne=August 28, 2014|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;.

Ron Djonson 2001-jıldan 2011-jıldıń 1-noyabrine shekem Usaqlap satıw operaciyaları boyınsha joqarı lawazımlı vice-prezident lawazımın atqardı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2011/06/14/retail-chief-ron-johnson-leaves-apple-for-j-c-penney/|bet=Retail chief Ron Johnson leaves Apple for J.C. Penney|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180218024124/https://www.engadget.com/2011/06/14/retail-chief-ron-johnson-leaves-apple-for-j-c-penney/|arxivsáne=February 18, 2018|avtor=Hodgkins|at=Kelly|sáne=June 14, 2011|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1160520/apple_retail_chief_johnson_departing.html|bet=Report: Apple retail chief Johnson to depart|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170622115519/http://www.macworld.com/article/1160520/apple_retail_chief_johnson_departing.html|arxivsáne=June 22, 2017|avtor=Moren|at=Dan|sáne=June 14, 2011|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. Onıń lawazımı dáwirinde, Djonson orın tańlaw, dúkan ishindegi xızmet hám dúkan jaylasıwına juwapker bolǵanı, al inventar sol waqıttaǵı COO hám házirgi CEO Tim Kuk tárepinen basqarılǵanı xabarlandı, onıń jetkerip beriw dizbegin basqarıw boyınsha tájiriybesi bar&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://fortune.com/2011/08/25/how-apple-works-inside-the-worlds-biggest-startup/|bet=How Apple Works: Inside the World's Biggest Startup|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170525083254/http://fortune.com/2011/08/25/how-apple-works-inside-the-worlds-biggest-startup/|arxivsáne=May 25, 2017|avtor=Lashinsky|at=Adam|sáne=August 25, 2011|jumıs=[[Fortune (magazine)|Fortune]]|baspaxana=[[Time Inc.]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. 2012-jıldıń yanvar ayında Apple usaqlap satıw basshılıǵın Djon Brauettke tapsırdı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/uk/newsroom/2012/01/31John-Browett-Joins-Apple-as-Senior-Vice-President-of-Retail/|bet=John Browett Joins Apple as Senior Vice President of Retail|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180218024134/https://www.apple.com/uk/newsroom/2012/01/31John-Browett-Joins-Apple-as-Senior-Vice-President-of-Retail/|arxivsáne=February 18, 2018|sáne=January 30, 2012|jumıs=Apple Newsroom|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. Biraq, jańa xızmetkerlerdi alıwdı qısqartıw hám xızmetkerlerdiń jumıs saatların sheklew sıyaqlı qárejetlerdi qısqartıw háreketlerinen keyin, ol altı aydan soń jumıstan bosatıldı, keyinirek bir konferenciyada ol «olardıń biznes júrgiziw usılına sáykes kelmegenin» ayttı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2012/10/29/for-apples-browett-was-the-writing-on-the-wall/|bet=Looking back: John Browett's turbulent six months in charge of Apple Retail|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160912191219/http://thenextweb.com/apple/2012/10/29/for-apples-browett-was-the-writing-on-the-wall/|arxivsáne=September 12, 2016|avtor=Brian|at=Matt|sáne=October 29, 2012|jumıs=The Next Web|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. 2013-jıldıń oktyabr ayında Apple Burberry-den Angela Arendsti jumısqa aldı&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Alter |first=Charlotte |date=October 15, 2013 |title=Apple Hires Burberry CEO |url=https://business.time.com/2013/10/15/apple-angela-ahrendts/ |url-status=live |magazine=[[Time (magazine)|Time]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20161026232351/http://business.time.com/2013/10/15/apple-angela-ahrendts/ |archive-date=October 26, 2016 |access-date=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2013/10/16/technology/apple-hires-burberry-ceo-angela-ahrendts.html|bet=Apple Hires Burberry Chief to Polish Image of Online Stores|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170827165054/http://www.nytimes.com/2013/10/16/technology/apple-hires-burberry-ceo-angela-ahrendts.html|arxivsáne=August 27, 2017|avtor=Chen|at=Brian X.|sáne=October 15, 2013|jumıs=[[The New York Times]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/business/2013/oct/15/burberry-angela-ahrendts-new-job-apple|bet=Angela Ahrendts leaves Burberry for new job at Apple|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170715130609/https://www.theguardian.com/business/2013/oct/15/burberry-angela-ahrendts-new-job-apple|arxivsáne=July 15, 2017|avtor=Butler|at=Sarah|sáne=October 15, 2013|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. Arends 2019-jıldıń aprel ayında ketkende, Deyrdre O'Brayen Dúnya júzilik satıwlar hám operaciyalardan Adamlarǵa, al házir Adamlar hám Usaqlap satıwǵa keńeydi. 2021-jıldıń may ayında Funke Mediengruppe menen bolǵan intervyuda ol, Bloomberg xabar bergenindey, Apple keleshekte dúnya júzi boyınsha kóbirek dúkanlar ashıw jobasına sadıq ekenin ayttı&lt;ref name=&quot;Bloomberg-2021&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-05-30/apple-to-open-more-stores-even-as-pandemic-drives-online-sales?srnd=prognosis|bet=Apple to Open More Stores Even as Pandemic Drives Online Sales|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210530185710/https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-05-30/apple-to-open-more-stores-even-as-pandemic-drives-online-sales?srnd=prognosis|arxivsáne=May 30, 2021|sáne=2021-05-30|jumıs=Bloomberg.com|qaralǵan sáne=2021-06-03}}&lt;/ref&gt;.

=== Jumıs ortalıǵı ===
Brendtiń ataqlılıǵı sebepli, Apple dúkanlarındaǵı jumıslarǵa talabanlar júdá kóp, olardıń arasında kóplegen jas jumısshılar arza beredi. [[iPhone]] hám iPad-tıń ataqlılıǵı sebepli jumıs páti joqarı. Xızmetkerler ádette tek bir neshe jıl isleydi, sebebi karera imkaniyatları sheklengen hám sheklengen usaqlap satıw basqarıw orınlarınan basqa ósiw jolları joq. Apple dúkanı xızmetkerleri usaqlap satıw xızmetkerleri ushın ortashadan joqarı aylıq aladı hám 401(k) jobaları, ónimlerge jeńillikler hám akciyalarǵa tómenletilgen baha sıyaqlı jeńillikler usınıladı. [[Genius Bar]]-da isleytuǵın texniklerdiń jumısta qalıw dárejesi 90%-ten asadı&lt;ref name=&quot;retail army&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2012/06/24/business/apple-store-workers-loyal-but-short-on-pay.html|bet=Apple's Retail Army, Long on Loyalty but Short on Pay|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190716111205/https://www.nytimes.com/2012/06/24/business/apple-store-workers-loyal-but-short-on-pay.html|arxivsáne=July 16, 2019|avtor=Segal|at=David|sáne=June 23, 2012|jumıs=[[The New York Times]]|qaralǵan sáne=April 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2012/06/23/new-york-times-profiles-apples-retail-operations-and-employees/|bet=New York Times profiles Apple's retail operations and employees|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170323233907/https://9to5mac.com/2012/06/23/new-york-times-profiles-apples-retail-operations-and-employees/|arxivsáne=March 23, 2017|avtor=Gurman|at=Mark|sáne=June 23, 2012|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>mkdgja9nbs3q4i0osfsex4w7uhpyvbo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125227</id>
      <parentid>125226</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T19:33:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125227</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20359" sha1="4jcq51wauncaabhw4v8iqslkuxpa9ox" xml:space="preserve">
'''Apple Store''' — bul [[Apple Inc.]] kompaniyasına tiyisli hám basqarılatuǵın usaqlap satıw dúkanlar tarmaǵı. Dúkanlar hár túrli Apple ónimlerin, sonıń ishinde Mac jumıs stolı hám MacBook noutbuk jeke kompyuterlerin, [[iPhone]] [[Smartfon|smartfonların]], iPad planshet kompyuterlerin, Apple Watch aqıllı saatların, Apple TV cifrlı media pleyerlerin, [[Programmalıq támiynat|programmalıq támiynattı]] hám Apple brendi hám tańlanǵan úshinshi tárep aksessuarların satadı, xızmet kórsetedi hám ońlaydı.

Birinshi Apple dúkanları dáslep 2001-jıldıń may ayında sol waqıttaǵı bas direktor [[Stiv Djobs]] tárepinen eki orında ashıldı, bul jıllar dawamında dúkan ishinde dúkan koncepciyaların sınaqtan ótkizip, sátsizlikke ushıraǵannan keyin boldı. Kompaniya ónimleriniń usaqlap satıw kórsetiliwin jaqsılaw kerek ekenin kórip, ol 1997-jılı tutınıwshılar menen jaqsıraq qarım-qatnas ornatıw ushın usaqlap satıw baǵdarlamasın qayta islew háreketin basladı hám 2000-jılı Ron Djonsondı jumısqa aldı. Djobs 1997-jılı Appledıń onlayn dúkanın qayta iske qostı hám 2001-jılı birinshi eki fizikalıq dúkandı ashtı. Dáslep ǵalaba xabar quralları Apple sátsizlikke ushıraydı dep boljaǵan edi, biraq onıń dúkanları júdá tabıslı boldı, jaqın átiraptaǵı básekiles dúkanlardıń satıw sanlarınan ozıp ketti hám úsh jıl ishinde jıllıq satıw kólemi 1 milliard AQSH dollarına jetti, bul tariyxtaǵı eń tez satıwshı boldı. Apple jıllar dawamında usaqlap satıw orınları sanın hám geografiyalıq qamtıwın keńeytti, házirgi waqıtta dúnya júzi boyınsha 27 mámleket hám aymaqta 535 dúkanı bar, eń sońǵı dúkanın [[Yaponiya|Yaponiyanıń]] [[Osaka]] qalasınıń Umeda rayonında ashtı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/news/2023-12-07/business/industry/Geniuses-watches-and-plantbased-materials-Inside-Apples-sixth-Korean-store/1930318|bet=Inside Apple's sixth Korean store: Geniuses, watches and plant-based materials|sáne=2023-12-07|til=en|jumıs=koreajoongangdaily.joins.com|qaralǵan sáne=2023-12-11}}&lt;/ref&gt;. Kúshli ónim satıwları Appledi eń joqarı dárejeli usaqlap satıw dúkanları qatarına qostı, 2011-jılı global satıwlar 16 milliard dollardan astı.

2016-jıldıń may ayında Appledıń sol waqıttaǵı usaqlap satıw boyınsha joqarı lawazımlı vice-prezidenti Andjela Arendc San-Franciskodaǵı Yunion-skverde ádewir qayta dizayn etilgen Apple dúkanın tanıstırdı, onda kiriw ushın úlken shiyshe esikler, ashıq keńislikler hám qayta brendlengen bólmeler bar edi.
[[Fayl:Apple_Store_locations.png|nobaý|Amerika Qurama Shtatlarındaǵı Apple dúkanlarınıń jaylasıwı|197x197 nükte]]
Kóplegen Apple dúkanları sawda oraylarınıń ishinde jaylasqan, biraq Apple belgili orınlarda bir neshe jeke flagman dúkanların qurǵan. Ol óz dúkanlarınıń dizaynı hám qurılısı ushın, ásirese shiyshe basqıshlar hám kublardı paydalanǵanı ushın, dizayn patentlerin alǵan hám arxitekturalıq sıylıqlarǵa iye bolǵan. Apple dúkanlarınıń tabısı basqa tutınıwshı elektronikası satıwshılarına áhmiyetli tásir etti, olar Apple dúkanlarındaǵı joqarı sapalı xızmet hám ónimler sebepli klientler aǵımın, baqlawdı hám paydanı joǵalttı. Appledıń tutınıwshılar arasındaǵı belgili brend sadıqlıǵı jańa [[Apple Inc.|Apple]] dúkanlarınıń ashılıwında yamasa ónimlerdiń shıǵarılıwında júzlegen adamlardan ibarat uzın gezeklerge sebep boladı. Brendtiń ataqlılıǵı sebepli Apple kóp jumıs ótinishlerin aladı, olardıń kópshiligi jas xızmetkerlerden keledi. Apple dúkanı xızmetkerleri ortashadan joqarı aylıq aladı, bilimlendiriw hám densawlıqtı saqlaw ushın aqsha usınıladı hám ónimlerge jeńillikler aladı; degen menen, kareralıq ósiw jolları sheklengen yamasa joq. 2016-jılǵı may ayındaǵı bir anonim usaqlap satıw xızmetkeri menen bolǵan esabat klientler tárepinen shetletiw, qatań ishki sın hám iri biznes shártnamaların qolǵa kirgizgeni ushın áhmiyetli bonuslardıń joqlıǵı bar jawız jumıs ortalıǵın kórsetti.

== Sholıw ==
[[Fayl:Fifth_Avenue_-_Apple_Store_exterior.jpg|nobaý|Apple Besinshi Avenyu, [[Nyu-York]] qalasındaǵı Appledıń flagman dúkanlarınıń biri|191x191 nükte]]
[[Fayl:Apple_Flagship_Store_at_Westfield_Valley_Fair,_San_Jose,_Silicon_Valley_1628.jpg|oñğa|nobaý|Appledıń Silikon oypatlıǵındaǵı flagman dúkanı, Kaliforniya shtatınıń San-Xose qalasındaǵı Westfield Valley Fair sawda orayında|190x190 nükte]]
Kóplegen Apple dúkanları sawda oraylarınıń ishinde jaylasqan, biraq Apple bir neshe jeke flagman dúkanların joqarı dárejeli orınlarda qurǵan, mısalı, Nyu-York qalasındaǵı Grand Central Terminalında jaylasqan dúkan&lt;ref name=&quot;MacRumors stores&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/roundup/apple-retail-stores/|bet=Apple Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160205204106/https://www.macrumors.com/roundup/apple-retail-stores/|arxivsáne=February 5, 2016|sáne=|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;. Bir neshe kóp qabatlı dúkanlarda shiyshe basqıshlar bar,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://nordic.businessinsider.com/apple-store-san-francisco-1-million-stairs-2016-5|bet=Apple spent $1 million on the stairs in the new San Francisco Apple Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170324084043/http://nordic.businessinsider.com/apple-store-san-francisco-1-million-stairs-2016-5|arxivsáne=March 24, 2017|avtor=Weinberger|at=Matt|sáne=May 28, 2016|jumıs=[[Business Insider]]|baspaxana=[[Axel Springer SE]]|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.cultofmac.com/315853/10-staircases-that-are-steps-above-the-apple-store/|bet=Step up to 10 incredible, Apple-worthy staircases|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170323233652/http://www.cultofmac.com/315853/10-staircases-that-are-steps-above-the-apple-store/|arxivsáne=March 23, 2017|avtor=Pierini|at=David|sáne=March 17, 2015|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gizmodo.com/5926851/the-impossibly-huge-glass-panel-at-the-soho-apple-store-in-ny-is-stunning|bet=The Insanely Huge Glass Panels at the SoHo Apple Store In NY Are Stunning|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170324000015/http://gizmodo.com/5926851/the-impossibly-huge-glass-panel-at-the-soho-apple-store-in-ny-is-stunning|arxivsáne=March 24, 2017|avtor=Diaz|at=Jesus|sáne=July 18, 2012|jumıs=[[Gizmodo]]|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt; hám ayırımlarında sonday-aq shiyshe kópirler de bar&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.igeeksblog.com/top-ten-awe-inspiring-apple-stores-in-the-world/|bet=The Top Ten Awe-Inspiring Apple Stores in The World|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171206143515/https://www.igeeksblog.com/top-ten-awe-inspiring-apple-stores-in-the-world/|arxivsáne=December 6, 2017|jumıs=iGeeksBlog|qaralǵan sáne=December 6, 2017}}&lt;/ref&gt;. The New York Times 2011-jılı bul ózgeshelikler sol waqıttaǵı bas direktor [[Stiv Djobs|Stiv Djobstıń]] hár bir detalǵa úlken itibar qaratıwınıń bir bólimi ekenin jazdı hám Apple 2002-jılı óziniń shiyshe basqısh dizaynı ushın dizayn patentin aldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2012/04/19/apple-out-to-patent-curved-glass-panels-used-in-shanghai-retail-store/|bet=Apple out to patent curved glass panels used in Shanghai Retail Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171026054352/https://thenextweb.com/apple/2012/04/19/apple-out-to-patent-curved-glass-panels-used-in-shanghai-retail-store/|arxivsáne=October 26, 2017|avtor=Panzarino|at=Matthew|sáne=April 19, 2012|jumıs=The Next Web|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.core77.com/posts/22944/apple-continues-pushing-boundaries-of-glass-for-architectural-applications-22944|bet=Apple Continues Pushing Boundaries of Glass for Architectural Applications|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170612140742/http://www.core77.com/posts/22944/apple-continues-pushing-boundaries-of-glass-for-architectural-applications-22944|arxivsáne=June 12, 2017|avtor=Noe|at=Rain|sáne=July 17, 2012|jumıs=Core77|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://pdf.ifoman.com.s3.amazonaws.com/staircase_page_patent_c.pdf|bet=United States Design Patent|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140903070130/http://pdf.ifoman.com.s3.amazonaws.com/staircase_page_patent_c.pdf|arxivsáne=September 3, 2014|jumıs=ifo Apple Store|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;. Tariyxıy jaqtan, Apple óziniń dáslepki usaqlap satıw dúkanların dizayn etiw hám jaratıwda Bohlin Cywinski Jackson arxitekturalıq firması menen sheriklik ornattı hám sońǵı jılları óziniń jańa dúkanların, sonday-aq óziniń korporativ Apple Park kampusun dizayn etiwde Foster + Partners arxitekturalıq firması menen birge islesti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.curbed.com/2016/9/12/12854540/apple-stores-architecture-foster-partners-bohlin-cywinski-jackson|bet=How Bohlin Cywinski Jackson created the Apple retail experience|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171206155435/https://www.curbed.com/2016/9/12/12854540/apple-stores-architecture-foster-partners-bohlin-cywinski-jackson|arxivsáne=December 6, 2017|avtor=Viladas|at=Pilar|sáne=September 12, 2016|jumıs=[[Curbed]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 6, 2017}}&lt;/ref&gt;.
[[Fayl:Appleantara.jpg|nobaý|[[Latın Amerika|Latın Amerikasındaǵı]] ekinshi Apple flagman dúkanı, [[Mexiko|Mexikoda]]|190x190 nükte]]
Apple óziniń dúkan dizaynları ushın kóplegen arxitekturalıq sıylıqlarǵa iye boldı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.cultofmac.com/305967/apple-wins-supreme-engineering-award-glass-lantern-store-turkey/|bet=Apple wins supreme engineering award for glass lantern store in Turkey|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170402091511/http://www.cultofmac.com/305967/apple-wins-supreme-engineering-award-glass-lantern-store-turkey/|arxivsáne=April 2, 2017|avtor=Hein|at=Buster|sáne=December 12, 2014|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2016/02/03/apple-chairmans-award-architectural-preservation/|bet=Apple Receives Chairman's Award for Historic Architectural Preservation in NYC|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180218090325/https://www.macrumors.com/2016/02/03/apple-chairmans-award-architectural-preservation/|arxivsáne=February 18, 2018|avtor=Broussard|at=Mitchel|sáne=February 3, 2016|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt; hám onıń bólek túrde Piter Bolin tárepinen dizayn etilgen&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.philly.com/inquirer/entertainment/20100322_Old-school_architect_creates_an_iOpener.html|bet=Old-school architect creates an iOpener|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100324191844/http://www.philly.com/inquirer/entertainment/20100322_Old-school_architect_creates_an_iOpener.html|arxivsáne=March 24, 2010|avtor=Saffron|at=Inga|jumıs=[[The Philadelphia Inquirer]]|baspaxana=[[Philadelphia Media Network]]|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.cultofmac.com/34365/apple-cube-store-architect-computer-illiterate/|bet=Apple Cube Store Architect &quot;Computer Illiterate&quot;|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170323235711/http://www.cultofmac.com/34365/apple-cube-store-architect-computer-illiterate/|arxivsáne=March 23, 2017|avtor=Martinelli|at=Nicole|sáne=March 22, 2010|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt; «ikonikalıq» shiyshe kubı, [[Nyu-York]] qalasındaǵı Appledıń Besinshi Avenyu dúkanında, 2014-jılı bólek dizayn patentin aldı&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Linshi |first=Jack |date=August 28, 2014 |title=Apple Wins Patent for Its Glass Cube Store Design |url=https://time.com/3207197/apple-patent-fifth-avenue-apple-store-glass-cube/ |url-status=live |magazine=[[Time (magazine)|Time]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20160910031348/http://time.com/3207197/apple-patent-fifth-avenue-apple-store-glass-cube/ |archive-date=September 10, 2016 |access-date=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2014/08/28/apple-patent-fifth-avenue-glass-cube/|bet=Apple Granted Patent for Fifth Avenue Glass Cube Store Design|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170204020332/https://www.macrumors.com/2014/08/28/apple-patent-fifth-avenue-glass-cube/|arxivsáne=February 4, 2017|avtor=Padilla|at=Richard|sáne=August 28, 2014|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/14/08/28/apple-wins-patent-for-steve-jobs-designed-fifth-ave-glass-cube|bet=Apple wins patent for Steve Jobs-designed Fifth Ave glass cube|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170624093721/http://appleinsider.com/articles/14/08/28/apple-wins-patent-for-steve-jobs-designed-fifth-ave-glass-cube|arxivsáne=June 24, 2017|avtor=Marsal|at=Katie|sáne=August 28, 2014|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;.

Ron Djonson 2001-jıldan 2011-jıldıń 1-noyabrine shekem Usaqlap satıw operaciyaları boyınsha joqarı lawazımlı vice-prezident lawazımın atqardı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2011/06/14/retail-chief-ron-johnson-leaves-apple-for-j-c-penney/|bet=Retail chief Ron Johnson leaves Apple for J.C. Penney|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180218024124/https://www.engadget.com/2011/06/14/retail-chief-ron-johnson-leaves-apple-for-j-c-penney/|arxivsáne=February 18, 2018|avtor=Hodgkins|at=Kelly|sáne=June 14, 2011|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1160520/apple_retail_chief_johnson_departing.html|bet=Report: Apple retail chief Johnson to depart|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170622115519/http://www.macworld.com/article/1160520/apple_retail_chief_johnson_departing.html|arxivsáne=June 22, 2017|avtor=Moren|at=Dan|sáne=June 14, 2011|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. Onıń lawazımı dáwirinde, Djonson orın tańlaw, dúkan ishindegi xızmet hám dúkan jaylasıwına juwapker bolǵanı, al inventar sol waqıttaǵı COO hám házirgi CEO Tim Kuk tárepinen basqarılǵanı xabarlandı, onıń jetkerip beriw dizbegin basqarıw boyınsha tájiriybesi bar&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://fortune.com/2011/08/25/how-apple-works-inside-the-worlds-biggest-startup/|bet=How Apple Works: Inside the World's Biggest Startup|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170525083254/http://fortune.com/2011/08/25/how-apple-works-inside-the-worlds-biggest-startup/|arxivsáne=May 25, 2017|avtor=Lashinsky|at=Adam|sáne=August 25, 2011|jumıs=[[Fortune (magazine)|Fortune]]|baspaxana=[[Time Inc.]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. 2012-jıldıń yanvar ayında Apple usaqlap satıw basshılıǵın Djon Brauettke tapsırdı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/uk/newsroom/2012/01/31John-Browett-Joins-Apple-as-Senior-Vice-President-of-Retail/|bet=John Browett Joins Apple as Senior Vice President of Retail|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180218024134/https://www.apple.com/uk/newsroom/2012/01/31John-Browett-Joins-Apple-as-Senior-Vice-President-of-Retail/|arxivsáne=February 18, 2018|sáne=January 30, 2012|jumıs=Apple Newsroom|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. Biraq, jańa xızmetkerlerdi alıwdı qısqartıw hám xızmetkerlerdiń jumıs saatların sheklew sıyaqlı qárejetlerdi qısqartıw háreketlerinen keyin, ol altı aydan soń jumıstan bosatıldı, keyinirek bir konferenciyada ol «olardıń biznes júrgiziw usılına sáykes kelmegenin» ayttı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2012/10/29/for-apples-browett-was-the-writing-on-the-wall/|bet=Looking back: John Browett's turbulent six months in charge of Apple Retail|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160912191219/http://thenextweb.com/apple/2012/10/29/for-apples-browett-was-the-writing-on-the-wall/|arxivsáne=September 12, 2016|avtor=Brian|at=Matt|sáne=October 29, 2012|jumıs=The Next Web|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. 2013-jıldıń oktyabr ayında Apple Burberry-den Angela Arendsti jumısqa aldı&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Alter |first=Charlotte |date=October 15, 2013 |title=Apple Hires Burberry CEO |url=https://business.time.com/2013/10/15/apple-angela-ahrendts/ |url-status=live |magazine=[[Time (magazine)|Time]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20161026232351/http://business.time.com/2013/10/15/apple-angela-ahrendts/ |archive-date=October 26, 2016 |access-date=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2013/10/16/technology/apple-hires-burberry-ceo-angela-ahrendts.html|bet=Apple Hires Burberry Chief to Polish Image of Online Stores|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170827165054/http://www.nytimes.com/2013/10/16/technology/apple-hires-burberry-ceo-angela-ahrendts.html|arxivsáne=August 27, 2017|avtor=Chen|at=Brian X.|sáne=October 15, 2013|jumıs=[[The New York Times]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/business/2013/oct/15/burberry-angela-ahrendts-new-job-apple|bet=Angela Ahrendts leaves Burberry for new job at Apple|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170715130609/https://www.theguardian.com/business/2013/oct/15/burberry-angela-ahrendts-new-job-apple|arxivsáne=July 15, 2017|avtor=Butler|at=Sarah|sáne=October 15, 2013|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. Arends 2019-jıldıń aprel ayında ketkende, Deyrdre O'Brayen Dúnya júzilik satıwlar hám operaciyalardan Adamlarǵa, al házir Adamlar hám Usaqlap satıwǵa keńeydi. 2021-jıldıń may ayında Funke Mediengruppe menen bolǵan intervyuda ol, Bloomberg xabar bergenindey, Apple keleshekte dúnya júzi boyınsha kóbirek dúkanlar ashıw jobasına sadıq ekenin ayttı&lt;ref name=&quot;Bloomberg-2021&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-05-30/apple-to-open-more-stores-even-as-pandemic-drives-online-sales?srnd=prognosis|bet=Apple to Open More Stores Even as Pandemic Drives Online Sales|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210530185710/https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-05-30/apple-to-open-more-stores-even-as-pandemic-drives-online-sales?srnd=prognosis|arxivsáne=May 30, 2021|sáne=2021-05-30|jumıs=Bloomberg.com|qaralǵan sáne=2021-06-03}}&lt;/ref&gt;.

=== Jumıs ortalıǵı ===
Brendtiń ataqlılıǵı sebepli, Apple dúkanlarındaǵı jumıslarǵa talabanlar júdá kóp, olardıń arasında kóplegen jas jumısshılar arza beredi. [[iPhone]] hám iPad-tıń ataqlılıǵı sebepli jumıs páti joqarı. Xızmetkerler ádette tek bir neshe jıl isleydi, sebebi karera imkaniyatları sheklengen hám sheklengen usaqlap satıw basqarıw orınlarınan basqa ósiw jolları joq. Apple dúkanı xızmetkerleri usaqlap satıw xızmetkerleri ushın ortashadan joqarı aylıq aladı hám 401(k) jobaları, ónimlerge jeńillikler hám akciyalarǵa tómenletilgen baha sıyaqlı jeńillikler usınıladı. [[Genius Bar]]-da isleytuǵın texniklerdiń jumısta qalıw dárejesi 90%-ten asadı&lt;ref name=&quot;retail army&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2012/06/24/business/apple-store-workers-loyal-but-short-on-pay.html|bet=Apple's Retail Army, Long on Loyalty but Short on Pay|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190716111205/https://www.nytimes.com/2012/06/24/business/apple-store-workers-loyal-but-short-on-pay.html|arxivsáne=July 16, 2019|avtor=Segal|at=David|sáne=June 23, 2012|jumıs=[[The New York Times]]|qaralǵan sáne=April 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2012/06/23/new-york-times-profiles-apples-retail-operations-and-employees/|bet=New York Times profiles Apple's retail operations and employees|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170323233907/https://9to5mac.com/2012/06/23/new-york-times-profiles-apples-retail-operations-and-employees/|arxivsáne=March 23, 2017|avtor=Gurman|at=Mark|sáne=June 23, 2012|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>4jcq51wauncaabhw4v8iqslkuxpa9ox</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125234</id>
      <parentid>125227</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T20:01:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125234</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21482" sha1="9nkpgjjc050mtd3prfg5qq3xp8rw41k" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vcard&quot;
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:125%; font-weight:bold; background-color: #E6E6FA;&quot; | Apple Store
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | [[File:Apple_Store_wordmark.svg|200px]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | [[File:Apple_store_at_Carindale_Shopping_Centre,_2022(cropped).jpg|250px]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | [[Avstraliya]], Kvinslend, Brisbendegi Apple Store
|-
! Kompaniya túri
| Bólim
|-
! Tarawı
| Usaqlap satıw
|-
! Dúzilgen kúni
| [[19-may]], [[2001|2001-jıl]] &lt;br/&gt;Taysons, Virdjiniya hám Glendeyl, [[Kaliforniya shtatı|Kaliforniya]], [[Amerika Qurama Shtatları|AQSH]]
|-
! Tiykarın salǵanlar
| [[Stiv Djobs]]&lt;br/&gt;Ron Djonson
|-
! Bas keńse
| Apple Park,&lt;br/&gt;Kupertino, Kaliforniya,&lt;br/&gt;Amerika Qurama Shtatları
|-
! Ornalasqan jerleri sanı
| 535 orın&lt;br/&gt;(273 AQSH/262 sırtta)
|-
! Tiykarǵı tulǵalar
| Tim Kuk (Bas direktor)&lt;br/&gt;Deydra O'Brayen (Usaqlap satıw boyınsha aǵa vice-prezident)
|-
! Bas kompaniya
| [[Apple Inc.]]
|-
! [[Veb-sayt|Veb-saytı]]
| [https://www.apple.com/retail apple.com/retail]
|}

'''Apple Store''' — bul [[Apple Inc.]] kompaniyasına tiyisli hám basqarılatuǵın usaqlap satıw dúkanlar tarmaǵı. Dúkanlar hár túrli Apple ónimlerin, sonıń ishinde Mac jumıs stolı hám MacBook noutbuk jeke kompyuterlerin, [[iPhone]] [[Smartfon|smartfonların]], iPad planshet kompyuterlerin, Apple Watch aqıllı saatların, Apple TV cifrlı media pleyerlerin, [[Programmalıq támiynat|programmalıq támiynattı]] hám Apple brendi hám tańlanǵan úshinshi tárep aksessuarların satadı, xızmet kórsetedi hám ońlaydı.

Birinshi Apple dúkanları dáslep 2001-jıldıń may ayında sol waqıttaǵı bas direktor [[Stiv Djobs]] tárepinen eki orında ashıldı, bul jıllar dawamında dúkan ishinde dúkan koncepciyaların sınaqtan ótkizip, sátsizlikke ushıraǵannan keyin boldı. Kompaniya ónimleriniń usaqlap satıw kórsetiliwin jaqsılaw kerek ekenin kórip, ol 1997-jılı tutınıwshılar menen jaqsıraq qarım-qatnas ornatıw ushın usaqlap satıw baǵdarlamasın qayta islew háreketin basladı hám 2000-jılı Ron Djonsondı jumısqa aldı. Djobs 1997-jılı Appledıń onlayn dúkanın qayta iske qostı hám 2001-jılı birinshi eki fizikalıq dúkandı ashtı. Dáslep ǵalaba xabar quralları Apple sátsizlikke ushıraydı dep boljaǵan edi, biraq onıń dúkanları júdá tabıslı boldı, jaqın átiraptaǵı básekiles dúkanlardıń satıw sanlarınan ozıp ketti hám úsh jıl ishinde jıllıq satıw kólemi 1 milliard AQSH dollarına jetti, bul tariyxtaǵı eń tez satıwshı boldı. Apple jıllar dawamında usaqlap satıw orınları sanın hám geografiyalıq qamtıwın keńeytti, házirgi waqıtta dúnya júzi boyınsha 27 mámleket hám aymaqta 535 dúkanı bar, eń sońǵı dúkanın [[Yaponiya|Yaponiyanıń]] [[Osaka]] qalasınıń Umeda rayonında ashtı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/news/2023-12-07/business/industry/Geniuses-watches-and-plantbased-materials-Inside-Apples-sixth-Korean-store/1930318|bet=Inside Apple's sixth Korean store: Geniuses, watches and plant-based materials|sáne=2023-12-07|til=en|jumıs=koreajoongangdaily.joins.com|qaralǵan sáne=2023-12-11}}&lt;/ref&gt;. Kúshli ónim satıwları Appledi eń joqarı dárejeli usaqlap satıw dúkanları qatarına qostı, 2011-jılı global satıwlar 16 milliard dollardan astı.

2016-jıldıń may ayında Appledıń sol waqıttaǵı usaqlap satıw boyınsha joqarı lawazımlı vice-prezidenti Andjela Arendc San-Franciskodaǵı Yunion-skverde ádewir qayta dizayn etilgen Apple dúkanın tanıstırdı, onda kiriw ushın úlken shiyshe esikler, ashıq keńislikler hám qayta brendlengen bólmeler bar edi.
[[Fayl:Apple_Store_locations.png|nobaý|Amerika Qurama Shtatlarındaǵı Apple dúkanlarınıń jaylasıwı|197x197 nükte]]
Kóplegen Apple dúkanları sawda oraylarınıń ishinde jaylasqan, biraq Apple belgili orınlarda bir neshe jeke flagman dúkanların qurǵan. Ol óz dúkanlarınıń dizaynı hám qurılısı ushın, ásirese shiyshe basqıshlar hám kublardı paydalanǵanı ushın, dizayn patentlerin alǵan hám arxitekturalıq sıylıqlarǵa iye bolǵan. Apple dúkanlarınıń tabısı basqa tutınıwshı elektronikası satıwshılarına áhmiyetli tásir etti, olar Apple dúkanlarındaǵı joqarı sapalı xızmet hám ónimler sebepli klientler aǵımın, baqlawdı hám paydanı joǵalttı. Appledıń tutınıwshılar arasındaǵı belgili brend sadıqlıǵı jańa [[Apple Inc.|Apple]] dúkanlarınıń ashılıwında yamasa ónimlerdiń shıǵarılıwında júzlegen adamlardan ibarat uzın gezeklerge sebep boladı. Brendtiń ataqlılıǵı sebepli Apple kóp jumıs ótinishlerin aladı, olardıń kópshiligi jas xızmetkerlerden keledi. Apple dúkanı xızmetkerleri ortashadan joqarı aylıq aladı, bilimlendiriw hám densawlıqtı saqlaw ushın aqsha usınıladı hám ónimlerge jeńillikler aladı; degen menen, kareralıq ósiw jolları sheklengen yamasa joq. 2016-jılǵı may ayındaǵı bir anonim usaqlap satıw xızmetkeri menen bolǵan esabat klientler tárepinen shetletiw, qatań ishki sın hám iri biznes shártnamaların qolǵa kirgizgeni ushın áhmiyetli bonuslardıń joqlıǵı bar jawız jumıs ortalıǵın kórsetti.

== Sholıw ==
[[Fayl:Fifth_Avenue_-_Apple_Store_exterior.jpg|nobaý|Apple Besinshi Avenyu, [[Nyu-York]] qalasındaǵı Appledıń flagman dúkanlarınıń biri|191x191 nükte]]
[[Fayl:Apple_Flagship_Store_at_Westfield_Valley_Fair,_San_Jose,_Silicon_Valley_1628.jpg|oñğa|nobaý|Appledıń Silikon oypatlıǵındaǵı flagman dúkanı, Kaliforniya shtatınıń San-Xose qalasındaǵı Westfield Valley Fair sawda orayında|190x190 nükte]]
Kóplegen Apple dúkanları sawda oraylarınıń ishinde jaylasqan, biraq Apple bir neshe jeke flagman dúkanların joqarı dárejeli orınlarda qurǵan, mısalı, Nyu-York qalasındaǵı Grand Central Terminalında jaylasqan dúkan&lt;ref name=&quot;MacRumors stores&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/roundup/apple-retail-stores/|bet=Apple Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160205204106/https://www.macrumors.com/roundup/apple-retail-stores/|arxivsáne=February 5, 2016|sáne=|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;. Bir neshe kóp qabatlı dúkanlarda shiyshe basqıshlar bar,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://nordic.businessinsider.com/apple-store-san-francisco-1-million-stairs-2016-5|bet=Apple spent $1 million on the stairs in the new San Francisco Apple Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170324084043/http://nordic.businessinsider.com/apple-store-san-francisco-1-million-stairs-2016-5|arxivsáne=March 24, 2017|avtor=Weinberger|at=Matt|sáne=May 28, 2016|jumıs=[[Business Insider]]|baspaxana=[[Axel Springer SE]]|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.cultofmac.com/315853/10-staircases-that-are-steps-above-the-apple-store/|bet=Step up to 10 incredible, Apple-worthy staircases|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170323233652/http://www.cultofmac.com/315853/10-staircases-that-are-steps-above-the-apple-store/|arxivsáne=March 23, 2017|avtor=Pierini|at=David|sáne=March 17, 2015|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gizmodo.com/5926851/the-impossibly-huge-glass-panel-at-the-soho-apple-store-in-ny-is-stunning|bet=The Insanely Huge Glass Panels at the SoHo Apple Store In NY Are Stunning|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170324000015/http://gizmodo.com/5926851/the-impossibly-huge-glass-panel-at-the-soho-apple-store-in-ny-is-stunning|arxivsáne=March 24, 2017|avtor=Diaz|at=Jesus|sáne=July 18, 2012|jumıs=[[Gizmodo]]|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt; hám ayırımlarında sonday-aq shiyshe kópirler de bar&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.igeeksblog.com/top-ten-awe-inspiring-apple-stores-in-the-world/|bet=The Top Ten Awe-Inspiring Apple Stores in The World|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171206143515/https://www.igeeksblog.com/top-ten-awe-inspiring-apple-stores-in-the-world/|arxivsáne=December 6, 2017|jumıs=iGeeksBlog|qaralǵan sáne=December 6, 2017}}&lt;/ref&gt;. The New York Times 2011-jılı bul ózgeshelikler sol waqıttaǵı bas direktor [[Stiv Djobs|Stiv Djobstıń]] hár bir detalǵa úlken itibar qaratıwınıń bir bólimi ekenin jazdı hám Apple 2002-jılı óziniń shiyshe basqısh dizaynı ushın dizayn patentin aldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2012/04/19/apple-out-to-patent-curved-glass-panels-used-in-shanghai-retail-store/|bet=Apple out to patent curved glass panels used in Shanghai Retail Store|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171026054352/https://thenextweb.com/apple/2012/04/19/apple-out-to-patent-curved-glass-panels-used-in-shanghai-retail-store/|arxivsáne=October 26, 2017|avtor=Panzarino|at=Matthew|sáne=April 19, 2012|jumıs=The Next Web|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.core77.com/posts/22944/apple-continues-pushing-boundaries-of-glass-for-architectural-applications-22944|bet=Apple Continues Pushing Boundaries of Glass for Architectural Applications|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170612140742/http://www.core77.com/posts/22944/apple-continues-pushing-boundaries-of-glass-for-architectural-applications-22944|arxivsáne=June 12, 2017|avtor=Noe|at=Rain|sáne=July 17, 2012|jumıs=Core77|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://pdf.ifoman.com.s3.amazonaws.com/staircase_page_patent_c.pdf|bet=United States Design Patent|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140903070130/http://pdf.ifoman.com.s3.amazonaws.com/staircase_page_patent_c.pdf|arxivsáne=September 3, 2014|jumıs=ifo Apple Store|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;. Tariyxıy jaqtan, Apple óziniń dáslepki usaqlap satıw dúkanların dizayn etiw hám jaratıwda Bohlin Cywinski Jackson arxitekturalıq firması menen sheriklik ornattı hám sońǵı jılları óziniń jańa dúkanların, sonday-aq óziniń korporativ Apple Park kampusun dizayn etiwde Foster + Partners arxitekturalıq firması menen birge islesti&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.curbed.com/2016/9/12/12854540/apple-stores-architecture-foster-partners-bohlin-cywinski-jackson|bet=How Bohlin Cywinski Jackson created the Apple retail experience|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171206155435/https://www.curbed.com/2016/9/12/12854540/apple-stores-architecture-foster-partners-bohlin-cywinski-jackson|arxivsáne=December 6, 2017|avtor=Viladas|at=Pilar|sáne=September 12, 2016|jumıs=[[Curbed]]|baspaxana=[[Vox Media]]|qaralǵan sáne=December 6, 2017}}&lt;/ref&gt;.
[[Fayl:Appleantara.jpg|nobaý|[[Latın Amerika|Latın Amerikasındaǵı]] ekinshi Apple flagman dúkanı, [[Mexiko|Mexikoda]]|190x190 nükte]]
Apple óziniń dúkan dizaynları ushın kóplegen arxitekturalıq sıylıqlarǵa iye boldı,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.cultofmac.com/305967/apple-wins-supreme-engineering-award-glass-lantern-store-turkey/|bet=Apple wins supreme engineering award for glass lantern store in Turkey|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170402091511/http://www.cultofmac.com/305967/apple-wins-supreme-engineering-award-glass-lantern-store-turkey/|arxivsáne=April 2, 2017|avtor=Hein|at=Buster|sáne=December 12, 2014|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2016/02/03/apple-chairmans-award-architectural-preservation/|bet=Apple Receives Chairman's Award for Historic Architectural Preservation in NYC|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180218090325/https://www.macrumors.com/2016/02/03/apple-chairmans-award-architectural-preservation/|arxivsáne=February 18, 2018|avtor=Broussard|at=Mitchel|sáne=February 3, 2016|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt; hám onıń bólek túrde Piter Bolin tárepinen dizayn etilgen&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.philly.com/inquirer/entertainment/20100322_Old-school_architect_creates_an_iOpener.html|bet=Old-school architect creates an iOpener|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100324191844/http://www.philly.com/inquirer/entertainment/20100322_Old-school_architect_creates_an_iOpener.html|arxivsáne=March 24, 2010|avtor=Saffron|at=Inga|jumıs=[[The Philadelphia Inquirer]]|baspaxana=[[Philadelphia Media Network]]|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.cultofmac.com/34365/apple-cube-store-architect-computer-illiterate/|bet=Apple Cube Store Architect &quot;Computer Illiterate&quot;|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170323235711/http://www.cultofmac.com/34365/apple-cube-store-architect-computer-illiterate/|arxivsáne=March 23, 2017|avtor=Martinelli|at=Nicole|sáne=March 22, 2010|jumıs=Cult of Mac|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt; «ikonikalıq» shiyshe kubı, [[Nyu-York]] qalasındaǵı Appledıń Besinshi Avenyu dúkanında, 2014-jılı bólek dizayn patentin aldı&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Linshi |first=Jack |date=August 28, 2014 |title=Apple Wins Patent for Its Glass Cube Store Design |url=https://time.com/3207197/apple-patent-fifth-avenue-apple-store-glass-cube/ |url-status=live |magazine=[[Time (magazine)|Time]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20160910031348/http://time.com/3207197/apple-patent-fifth-avenue-apple-store-glass-cube/ |archive-date=September 10, 2016 |access-date=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.macrumors.com/2014/08/28/apple-patent-fifth-avenue-glass-cube/|bet=Apple Granted Patent for Fifth Avenue Glass Cube Store Design|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170204020332/https://www.macrumors.com/2014/08/28/apple-patent-fifth-avenue-glass-cube/|arxivsáne=February 4, 2017|avtor=Padilla|at=Richard|sáne=August 28, 2014|jumıs=[[MacRumors]]|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://appleinsider.com/articles/14/08/28/apple-wins-patent-for-steve-jobs-designed-fifth-ave-glass-cube|bet=Apple wins patent for Steve Jobs-designed Fifth Ave glass cube|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170624093721/http://appleinsider.com/articles/14/08/28/apple-wins-patent-for-steve-jobs-designed-fifth-ave-glass-cube|arxivsáne=June 24, 2017|avtor=Marsal|at=Katie|sáne=August 28, 2014|jumıs=AppleInsider|qaralǵan sáne=May 6, 2017}}&lt;/ref&gt;.

Ron Djonson 2001-jıldan 2011-jıldıń 1-noyabrine shekem Usaqlap satıw operaciyaları boyınsha joqarı lawazımlı vice-prezident lawazımın atqardı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.engadget.com/2011/06/14/retail-chief-ron-johnson-leaves-apple-for-j-c-penney/|bet=Retail chief Ron Johnson leaves Apple for J.C. Penney|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180218024124/https://www.engadget.com/2011/06/14/retail-chief-ron-johnson-leaves-apple-for-j-c-penney/|arxivsáne=February 18, 2018|avtor=Hodgkins|at=Kelly|sáne=June 14, 2011|jumıs=[[Engadget]]|baspaxana=[[AOL]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.macworld.com/article/1160520/apple_retail_chief_johnson_departing.html|bet=Report: Apple retail chief Johnson to depart|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170622115519/http://www.macworld.com/article/1160520/apple_retail_chief_johnson_departing.html|arxivsáne=June 22, 2017|avtor=Moren|at=Dan|sáne=June 14, 2011|jumıs=[[Macworld]]|baspaxana=[[International Data Group]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. Onıń lawazımı dáwirinde, Djonson orın tańlaw, dúkan ishindegi xızmet hám dúkan jaylasıwına juwapker bolǵanı, al inventar sol waqıttaǵı COO hám házirgi CEO Tim Kuk tárepinen basqarılǵanı xabarlandı, onıń jetkerip beriw dizbegin basqarıw boyınsha tájiriybesi bar&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://fortune.com/2011/08/25/how-apple-works-inside-the-worlds-biggest-startup/|bet=How Apple Works: Inside the World's Biggest Startup|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170525083254/http://fortune.com/2011/08/25/how-apple-works-inside-the-worlds-biggest-startup/|arxivsáne=May 25, 2017|avtor=Lashinsky|at=Adam|sáne=August 25, 2011|jumıs=[[Fortune (magazine)|Fortune]]|baspaxana=[[Time Inc.]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. 2012-jıldıń yanvar ayında Apple usaqlap satıw basshılıǵın Djon Brauettke tapsırdı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.apple.com/uk/newsroom/2012/01/31John-Browett-Joins-Apple-as-Senior-Vice-President-of-Retail/|bet=John Browett Joins Apple as Senior Vice President of Retail|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180218024134/https://www.apple.com/uk/newsroom/2012/01/31John-Browett-Joins-Apple-as-Senior-Vice-President-of-Retail/|arxivsáne=February 18, 2018|sáne=January 30, 2012|jumıs=Apple Newsroom|baspaxana=[[Apple Inc.]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. Biraq, jańa xızmetkerlerdi alıwdı qısqartıw hám xızmetkerlerdiń jumıs saatların sheklew sıyaqlı qárejetlerdi qısqartıw háreketlerinen keyin, ol altı aydan soń jumıstan bosatıldı, keyinirek bir konferenciyada ol «olardıń biznes júrgiziw usılına sáykes kelmegenin» ayttı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apple/2012/10/29/for-apples-browett-was-the-writing-on-the-wall/|bet=Looking back: John Browett's turbulent six months in charge of Apple Retail|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160912191219/http://thenextweb.com/apple/2012/10/29/for-apples-browett-was-the-writing-on-the-wall/|arxivsáne=September 12, 2016|avtor=Brian|at=Matt|sáne=October 29, 2012|jumıs=The Next Web|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. 2013-jıldıń oktyabr ayında Apple Burberry-den Angela Arendsti jumısqa aldı&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |last=Alter |first=Charlotte |date=October 15, 2013 |title=Apple Hires Burberry CEO |url=https://business.time.com/2013/10/15/apple-angela-ahrendts/ |url-status=live |magazine=[[Time (magazine)|Time]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20161026232351/http://business.time.com/2013/10/15/apple-angela-ahrendts/ |archive-date=October 26, 2016 |access-date=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2013/10/16/technology/apple-hires-burberry-ceo-angela-ahrendts.html|bet=Apple Hires Burberry Chief to Polish Image of Online Stores|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170827165054/http://www.nytimes.com/2013/10/16/technology/apple-hires-burberry-ceo-angela-ahrendts.html|arxivsáne=August 27, 2017|avtor=Chen|at=Brian X.|sáne=October 15, 2013|jumıs=[[The New York Times]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/business/2013/oct/15/burberry-angela-ahrendts-new-job-apple|bet=Angela Ahrendts leaves Burberry for new job at Apple|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170715130609/https://www.theguardian.com/business/2013/oct/15/burberry-angela-ahrendts-new-job-apple|arxivsáne=July 15, 2017|avtor=Butler|at=Sarah|sáne=October 15, 2013|jumıs=[[The Guardian]]|qaralǵan sáne=May 26, 2017}}&lt;/ref&gt;. Arends 2019-jıldıń aprel ayında ketkende, Deyrdre O'Brayen Dúnya júzilik satıwlar hám operaciyalardan Adamlarǵa, al házir Adamlar hám Usaqlap satıwǵa keńeydi. 2021-jıldıń may ayında Funke Mediengruppe menen bolǵan intervyuda ol, Bloomberg xabar bergenindey, Apple keleshekte dúnya júzi boyınsha kóbirek dúkanlar ashıw jobasına sadıq ekenin ayttı&lt;ref name=&quot;Bloomberg-2021&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-05-30/apple-to-open-more-stores-even-as-pandemic-drives-online-sales?srnd=prognosis|bet=Apple to Open More Stores Even as Pandemic Drives Online Sales|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210530185710/https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-05-30/apple-to-open-more-stores-even-as-pandemic-drives-online-sales?srnd=prognosis|arxivsáne=May 30, 2021|sáne=2021-05-30|jumıs=Bloomberg.com|qaralǵan sáne=2021-06-03}}&lt;/ref&gt;.

=== Jumıs ortalıǵı ===
Brendtiń ataqlılıǵı sebepli, Apple dúkanlarındaǵı jumıslarǵa talabanlar júdá kóp, olardıń arasında kóplegen jas jumısshılar arza beredi. [[iPhone]] hám iPad-tıń ataqlılıǵı sebepli jumıs páti joqarı. Xızmetkerler ádette tek bir neshe jıl isleydi, sebebi karera imkaniyatları sheklengen hám sheklengen usaqlap satıw basqarıw orınlarınan basqa ósiw jolları joq. Apple dúkanı xızmetkerleri usaqlap satıw xızmetkerleri ushın ortashadan joqarı aylıq aladı hám 401(k) jobaları, ónimlerge jeńillikler hám akciyalarǵa tómenletilgen baha sıyaqlı jeńillikler usınıladı. [[Genius Bar]]-da isleytuǵın texniklerdiń jumısta qalıw dárejesi 90%-ten asadı&lt;ref name=&quot;retail army&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.nytimes.com/2012/06/24/business/apple-store-workers-loyal-but-short-on-pay.html|bet=Apple's Retail Army, Long on Loyalty but Short on Pay|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190716111205/https://www.nytimes.com/2012/06/24/business/apple-store-workers-loyal-but-short-on-pay.html|arxivsáne=July 16, 2019|avtor=Segal|at=David|sáne=June 23, 2012|jumıs=[[The New York Times]]|qaralǵan sáne=April 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://9to5mac.com/2012/06/23/new-york-times-profiles-apples-retail-operations-and-employees/|bet=New York Times profiles Apple's retail operations and employees|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170323233907/https://9to5mac.com/2012/06/23/new-york-times-profiles-apples-retail-operations-and-employees/|arxivsáne=March 23, 2017|avtor=Gurman|at=Mark|sáne=June 23, 2012|jumıs=9to5Mac|qaralǵan sáne=March 23, 2017}}&lt;/ref&gt;

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>9nkpgjjc050mtd3prfg5qq3xp8rw41k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Shazam (muzıkalıq qosımsha)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25617</id>
    <revision>
      <id>125228</id>
      <timestamp>2025-07-07T19:34:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:en:Special:Redirect/revision/1287664347|Shazam (music app)]]» betinen awdarılıp jaratıldı</comment>
      <origin>125228</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22576" sha1="gchx4tocquznmhlxr60jqnka4lcnzdy" xml:space="preserve">
'''Shazam''' — bul qurılmadaǵı mikrofon arqalı atqarılatuǵın qısqa úzindi tiykarında [[Muzıka|muzıkanı]] anıqlay alatuǵın qosımsha&lt;ref name=&quot;billboard2&quot;&gt;{{Jurnal deregi |date=5 August 2014 |title=Shazam Launches Resonate TV Sales Platform |url=https://www.billboard.com/biz/articles/news/digital-and-mobile/6207061/shazam-launches-resonate-tv-sales-platform |magazine=Billboard |access-date=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. Ol [[London|Londonda]] jaylasqan britaniyalı Shazam Entertainment kompaniyası tárepinen jaratılǵan hám 2018-jıldan berli [[Apple Inc.|Apple]] kompaniyasına tiyisli. [[Programmalıq támiynat]] [[Android]], [[macOS]], [[iOS]], [[Wear OS]], [[watchOS]] ushın hám [[Google Chrome]] keńeytpesi retinde qoljetimli.

Qosımshanıń dáslepki Ullı Britaniyalı islep shıǵarıwshısı Shazam Entertainment Limited kompaniyası 1999-jılı Kris Barton, Filip Ingelbrext, Eyveri Vang hám Dxrıradj Mukerdji tárepinen shólkemlestirilgen&lt;ref name=&quot;DirectorDec2009&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.cnbc.com/2015/06/14/shazam-names-that-tune-drawing-in-money-and-users.html|title=Shazam names that tune, drawing in money and users|last=Gillies|first=Trent|publisher=[[CNBC]]|date=14 June 2015}}&lt;/ref&gt;. 2018-jıldıń 24-sentyabrinde kompaniya Apple tárepinen 400 million dollarǵa satıp alındı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2017/12/11/16761984/apple-shazam-acquisition|title=Apple confirms it has acquired Shazam|last=Singleton|first=Micah}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.apple.com/newsroom/2018/09/apple-acquires-shazam-offering-more-ways-to-discover-and-enjoy-music|title=Apple acquires Shazam, offering more ways to discover and enjoy music}}&lt;/ref&gt;.

== Sholıw ==
[[Fayl:Target_zone2.png|nobaý|Shazam tárepinen skanerlengen qosıqtıń maqsetli aymaǵı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.ee.columbia.edu/~dpwe/papers/Wang03-shazam.pdf|bet=An Industrial-Strength Audio Search Algorithm|avtor=Wang|at=Avery|sáne=2003}}&lt;/ref&gt;.]]
Shazam qosıqlardı spektrogramma dep atalatuǵın waqıt-jiyilik grafigine tiykarlanǵan audio «barmaq izi» arqalı anıqlaydı. Ol oynatılatuǵın audionıń qısqa úzindisin jıynaw ushın smartfon yamasa kompyuterdiń integraciyalanǵan mikrofonın paydalanadı. Shazam millionlaǵan qosıqlardan ibarat maǵlıwmatlar bazasında audio «barmaq izleri» katalogın saqlaydı. Paydalanıwshı 10 sekund dawamında qosıqtı jazıp aladı hám qosımsha audio «barmaq izin» jaratadı. Shazam jazıp alınǵan dawıstı analizlew hám millionlaǵan qosıqlar maǵlıwmatlar bazasında akustikalıq «barmaq izi» tiykarında sáykeslik izlew arqalı isleydi. Eger ol sáykeslik tapsa, atqarıwshı, qosıq atı hám albom sıyaqlı informaciyanı paydalanıwshıǵa qaytarıp jiberedi. Shazamnıń ayırım ámelge asırıwları [[iTunes]], [[Apple Music]], [[Spotify]], [[YouTube Music]] yamasa [[Groove Music]] sıyaqlı xızmetlerge tiyisli siltemelerdi de óz ishine aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gizmodo.com/5647458/how-shazam-works-to-identify-nearly-every-song-you-throw-at-it|bet=How Shazam Works To Identify (Nearly) Every Song You Throw at It|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181209165248/https://gizmodo.com/5647458/how-shazam-works-to-identify-nearly-every-song-you-throw-at-it|arxivsáne=9 December 2018|avtor=Jacobs|at=Bryan|sáne=25 September 2010|jumıs=Gizmodo|qaralǵan sáne=13 June 2017}}&lt;/ref&gt;.

Shazam hár qanday derekten oynap atırǵan muzıkanı anıqlay aladı, eger fon dawısı akustikalıq «barmaq izi» alıwǵa tosqınlıq etetuǵınday joqarı bolmasa hám qosıq programmalıq támiynattıń maǵlıwmatlar bazasında bar bolsa.

Kompaniya Shazam Encore atlı pullı qosımsha shıǵardı, ol 2018-jılı kompaniya Apple tárepinen satıp alınǵanda toqtatıldı. 2012-jıldıń sentyabr ayında xızmet AQSHtaǵı TV paydalanıwshılarına kórsetilgen muzıkanı anıqlawǵa, aktyorlar haqqında informaciya alıwǵa hám onlayn kórsetiw informaciyasına siltemeler alıwǵa múmkinshilik beriw ushın keńeytildi, sonday-aq sociallıq tarmaq múmkinshilikleri de qosıldı&lt;ref name=&quot;TV tags&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/technology/news/9547632/Shazam-hits-250-million-users-and-adds-TV-tagging-capability.html|title=Shazam hits 250 million users and adds TV tagging capability|last=Kinder|first=Lucy|access-date=17 September 2012|newspaper=The Telegraph|date=17 September 2012|location=London}}&lt;/ref&gt;.

2014-jılı Shazam óz qosımshasın qayta dizayn etti hám jańa funkciyalar qostı&lt;ref name=&quot;dtve 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.digitaltveurope.net/151662/shazam-unveils-app-redesign|bet=Shazam unveils app redesign|sáne=25 February 2014|baspaxana=Digital TV Europe|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==
[[Fayl:Shazam_icon.svg|nobaý|100x100 nükte|Shazam ikonkası]]
Shazam Entertainment Limited 1999-jılı Kaliforniya universitetiniń Berkli filialında MBA studentleri bolǵan Kris Barton hám Filip Ingelbrext, sonday-aq Londonda jaylasqan Viant atlı internet-konsalting firmasında islegen Dxrıradj Mukerdji tárepinen shólkemlestirildi&lt;ref name=&quot;newnham&quot;&gt;{{Cite book|title=Mad Men of Mobile: Leading Entrepreneurs and Innovators Share Their Stories, from Siri to Shazam|last1=Newnham|first1=Danielle|date=2013-12-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shazam co-founder&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/small-business-network/2016/dec/07/shazam-co-founder-we-were-growing-a-business-in-a-collapsing-market|bet=Shazam co-founder: 'We were growing a business in a collapsing market'|avtor=Sheppard|at=Emma|sáne=2016-12-07|qaralǵan sáne=2023-10-01}}&lt;/ref&gt;. Cifrlı signal qayta islew qánigesine mútáj bolǵan tiykarshılar toparı keyin Stenford universitetinen PhD dárejesin alǵan Eyveri Vangtı jumısqa aldı&lt;ref name=&quot;SETI Avery Wang&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.seti.org/avery-wang|bet=Avery Wang|sáne=2022-04-28|jumıs=SETI Institute|qaralǵan sáne=2023-10-01}}&lt;/ref&gt;.

=== 2002–2006: Dáslepki kúnler ===
Dáslep, 2002-jılı xızmet tek Ullı Britaniyada ǵana iske qosıldı hám «2580» dep ataldı, sebebi bul nomer klientlerdiń mobil telefonlarınan muzıkanı tanıw ushın tergen qısqa kodı edi. Telefon 30 sekundtan keyin avtomatik túrde óship qalatuǵın edi. Nátiyje keyin paydalanıwshıǵa qosıq atı hám atqarıwshısınıń atın óz ishine alǵan tekstli xabar túrinde jiberiletuǵın edi. Keyinirek, xızmet paydalanıwshıǵa qosıqtı onlayn júklep alıwǵa múmkinshilik beriw ushın tekstli xabarǵa gipersiltemeler de qosa basladı&lt;ref name=&quot;CNET UK April 06&quot;&gt;{{Cite news|url=http://crave.cnet.co.uk/mobiles/shazam-and-aqa-the-answer-is-on-your-mobile-49264359|title=Shazam &amp; AQA: The answer is on your mobile|last=Lim|first=Andrew|date=24 April 2006}}&lt;/ref&gt;.

Shazam 2004-jılı AT&amp;T Wireless tarmaǵında AQSHta házir joq bolǵan San-Franciskoda jaylasqan Musicphone kompaniyası menen birgelikte usınıs retinde iske qosıldı. Xızmet iske qosılǵanda biypul boldı, AT&amp;T keleshekte hár bir paydalanıw ushın 0.99 dollar alatuǵının ayttı&lt;ref name=&quot;cnet040415&quot;&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/Dial-that-tune-comes-to-U.S./2110-1039_3-5192105.html|title=Dial-that-tune comes to US|publisher=CNET|date=15 April 2004|last=Charny|first=Ben}}&lt;/ref&gt;.

2006-jılı paydalanıwshılar hár bir qońıraw ushın 0.60 funt sterling tólewi yamasa ayına 4.50 funt sterlingke sheksiz paydalanıwı múmkin boldı, sonday-aq barlıq anıqlanǵan qosıqlardı baqlaytuǵın onlayn xızmet te boldı.

=== 2006–2017: Smartfon qosımshası hám keńeyiw ===
Shazam birinshi ret 2006-jılı tek ǵana Amp'd Mobile mobil baylanıs xızmetinde qosımsha retinde qoljetimli boldı.

iPhoneǵa arnalǵan Shazam 2008-jılı 10-iyulda Appledıń App Store dúkanı iske qosılıwı menen debyut etti. Biypul qosımsha paydalanıwshılarǵa iTunes-ti iske qosıwǵa hám qosıqtı tikkeley satıp alıwǵa múmkinshilik berdi,&lt;ref name=&quot;CNET080710&quot;&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/8301-13526_3-9988219-27.html|title=Shazam on iPhone could change music discovery|last=Rosoff|first=Matt|date=10 July 2008}}&lt;/ref&gt; degen menen xızmet klassikalıq muzıkanı anıqlawda qıyınshılıqqa ushıradı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/8301-13544_3-9993320-35.html|title=iPhone apps: Testing Shazam's limits – classical music|last=Ho|first=Kevin|date=17 July 2008}}&lt;/ref&gt;.

Shazam 2008-jılı 30-oktyabrde [[Android|Android platformasında]],&lt;ref name=&quot;AndroidLaunch&quot;&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/8301-17939_109-10071167-2.html|title=Shazam moves to Android, works with Amazon MP3 Store|last=Reisinger|first=Don|access-date=29 September 2012|publisher=CNET|date=21 October 2008}}&lt;/ref&gt; al bir jıldan keyin Windows Mobile Marketplace-te iske qosıldı&lt;ref name=&quot;CNETWindowsLaunch&quot;&gt;{{Cite news|url=http://reviews.cnet.com/8301-12261_7-10368986-10356022.html|title=Shazam debuts in Windows Marketplace for Mobile|last=Dolcourt|first=Jessica|access-date=30 September 2012|publisher=CNET|date=7 October 2009}}&lt;/ref&gt;. Encore birinshi ret iPhone ushın 2009-jıldıń noyabr ayında payda boldı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://download.cnet.com/8301-2007_4-10393035-12.html|title=Shazam iPhone app gets premium Encore|last=Dolcourt|first=Jessica|access-date=30 September 2012|publisher=CNET|date=9 November 2009}}&lt;/ref&gt;.

2009-jıldıń dekabr ayında Shazam 150 mámlekette 350 mobil operator arqalı on million ret júklep alındı. Paydalanıwshılardıń shama menen segiz procenti trek xızmet tárepinen anıqlanǵannan keyin onı satıp aldı. Onıń tabısı 2009-jıldıń oktyabr ayında Kleiner Perkins Caufield &amp; Byers kompaniyasınan qarjılandırıw alıwına alıp keldi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.businessinsider.com/shazam-draws-investment-is-already-profitable-2009-10|title=Shazam Draws Investment, Is Already Profitable|last=Saint|first=Nick|date=15 October 2009}}&lt;/ref&gt;. 2011-jıldıń yanvar ayında Apple Shazam-nıń App Store-da eń kóp júklep alınǵan tórtinshi biypul qosımsha ekenin, al básekiles SoundHound eń joqarı tólemli iPad qosımshası ekenin járiyaladı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/8301-13506_3-20028889-17.html|title=Apple reveals top apps of all time|last=Reisinger|first=Don|publisher=CNET|date=19 January 2011}}&lt;/ref&gt;.

2012-jıldıń avgustında Shazam xızmeti bes milliard qosıq, telekórsetiw hám reklamalardı anıqlaw ushın paydalanılǵanın járiyaladı. Sonıń menen birge, Shazam 200 mámlekette 225 millionnan aslam paydalanıwshısı bar ekenin málimledi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://thenextweb.com/insider/2012/08/07/shazam-five-billion-songs-tv-shows-and-ads-tagged|title=Shazam: Five billion songs, TV shows and ads tagged|last1=Sawers|first1=Paul|access-date=30 September 2012|date=7 August 2012}}&lt;/ref&gt;. Bir aydan keyin, xızmet háptesine eki million belsendi paydalanıwshısı bar 250 millionnan aslam paydalanıwshısı bar ekenin ayttı. 2014-jılı qosımsha 100 million aylıq belsendi paydalanıwshısı hám 500 millionnan aslam júklep alıwı bar ekenin járiyaladı&lt;ref name=&quot;summers1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/insider/2014/08/20/shazam-now-100-million-monthly-active-users-mobile|bet=Shazam Hits 100 Million Monthly Active Users|avtor=Summers|at=Nick|sáne=20 August 2014|baspaxana=Thenextweb.com|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. 2014-jıldıń oktyabr ayında Shazam óz texnologiyasınıń 15 milliard qosıqtı anıqlaw ushın paydalanılǵanın járiyaladı&lt;ref name=&quot;SiliconRep&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.siliconrepublic.com/digital-life/item/38714-15-billion-songs-have-been|bet=15&amp;nbsp;billion songs have been identified by music recognition service Shazam|sáne=10 October 2014|baspaxana=Silicon Republic|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;.

Shazam qosımshası Techland-tıń 2013-jılǵı eń jaqsı 50 Android qosımshaları dizimine kirdi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://techland.time.com/2013/07/01/50-best-android-apps-for-2013/slide/pulse-news/|title=50 Best Android Apps for 2013|first=Jared|last=Newman|newspaper=Techland|date=1 July 2013|access-date=30 June 2013}}&lt;/ref&gt;.

2014-jıldıń avgust ayında Shazam 7-avgusttan keyin Shazam(RED) ushın basqa jańalanıwlar bolmaytuǵının járiyaladı.

Appledıń 2014-jıldıń sentyabr ayında [[iOS 8]]-di iske qosıwı Shazamdı Appledıń virtual járdemshisi Siri-ge integraciyalaw menen keldi&lt;ref name=&quot;JBG&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.jbgnews.com/2014/09/shazam-partners-with-apple-to-bring-music-recognition-to-siri/504608.html|bet=Shazam Partners With Apple to Bring Music Recognition to Siri|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141129034419/http://www.jbgnews.com/2014/09/shazam-partners-with-apple-to-bring-music-recognition-to-siri/504608.html|arxivsáne=29 November 2014|avtor=Ferlazzo|at=Lisa|sáne=28 September 2014|baspaxana=JBG News}}&lt;/ref&gt;.

2013-jıldıń fevral ayında Shazam muzıka dúkanı Beatport penen sheriklik járiyalap, onıń elektron muzıka kitapxanasın xızmetke qostı&lt;ref name=&quot;bb-shazambeatport&quot;&gt;{{Jurnal deregi |date=7 February 2013 |title=Beatport's Matthew Adell on Shazam Deal, Why Music Biz Is a 'Disaster Model' |url=https://www.billboard.com/biz/articles/news/digital-and-mobile/1538517/beatports-matthew-adell-on-shazam-deal-why-music-biz-is |magazine=Billboard |access-date=21 September 2013}}&lt;/ref&gt;. 2013-jıldıń 3-aprelinde Shazam Hindstannıń onlayn muzıka aǵımlı xızmeti Saavn menen eksklyuziv sheriklik járiyaladı. Bul kelisim Shazamnıń maǵlıwmatlar bazasına hind tillerindegi shama menen 1 million qosıqtı qostı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.financialmirror.com/newsml_story.php?id=5458|bet=Shazam Forms Exclusive New Partnership with Saavn for the Best Indian Music Discovery Experience|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170422032711/http://www.financialmirror.com/newsml_story.php?id=5458|arxivsáne=22 April 2017|sáne=3 April 2013|jumıs=Financial Mirror|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://blogs.wsj.com/speakeasy/2013/04/03/shazam-broadens-its-horizons|title=Shazam Broadens Its Horizons - Speakeasy}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2013/04/03/shazam-partners-with-the-spotify-of-india-saavn-to-improve-its-south-asian-music-recognition|bet=Shazam Partners With The 'Spotify of India', Saavn, To Improve Its South Asian Music Recognition|sáne=3 April 2013|baspaxana=TechCrunch|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.medianama.com/2013/04/223-shazam-saavn-tieup|bet=Updated: Shazam Ties Up With Saavn To Identify Hindi &amp; Regional Music; Implications|avtor=SN|at=Vikas|sáne=4 April 2013|baspaxana=MediaNama|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. 2014-jıldıń iyul ayında Shazam Rdio menen sheriklik járiyaladı, bul Shazam paydalanıwshılarına qosımsha ishinde tolıq qosıqlardı strim etiwge múmkinshilik beredi&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |date=14 July 2014 |title=Shazam Partners With Rdio to Stream Full Songs Inside App (Exclusive) |url=https://www.billboard.com/biz/articles/news/digital-and-mobile/6157583/shazam-partners-with-rdio-to-stream-full-songs-inside |magazine=Billboard |access-date=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;.

2015-jıldıń may ayında Shazam [[Wear OS]]-ta (burınǵı Android Wear) iske qosıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apps/2015/05/22/shazam-now-works-on-your-android-watch|bet=Shazam now works on your Android watch|sáne=22 May 2015}}&lt;/ref&gt;.

Rich Riley&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.bbc.co.uk/news/video_and_audio/headlines/37565947|bet=Shazam CEO Rich Riley on How 'I accidentally invented the toolbar'|sáne=8 October 2016|jumıs=[[BBC]]|qaralǵan sáne=9 October 2016}}&lt;/ref&gt; 2013-jıldıń aprel ayında,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/2013/08/30/shazam-rich-riley_n_3762179.html|bet=Shazam CEO Rich Riley on How He Got Carlos Slim's Backing And His Own Music Tastes|sáne=30 August 2013|jumıs=HuffPost|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt; [[Yahoo!]]-da 13 jıldan aslam islegennen keyin, Shazamǵa bas direktor bolıp keldi&lt;ref name=&quot;billboard1&quot;&gt;{{Jurnal deregi |date=29 April 2013 |title=Shazam Names Rich Riley New CEO, Aiming For Eventual IPO |url=https://www.billboard.com/biz/articles/news/digital-and-mobile/1560025/shazam-names-rich-riley-new-ceo-aiming-for-eventual-ipo |magazine=Billboard |access-date=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. Riley sanaat sherikligin kúsheytiw hám paydalanıwshılar bazasın úlkeytiw ushın 2005-jılı Infospace-ten bas direktor lawazımına alınǵan Endryu Fisherdiń ornın bastı. Fisher házir atqarıwshı baslıq.

Muzıqadan basqa, Shazam televidenie, reklama hám kino boyınsha sherikler menen birge islesiw tuwralı járiyaladı. 2014-jıldıń may ayında National CineMedia Shazam menen sherikligin járiyaladı, Shazamdı Regal, AMC hám Cinemark kinoteatrlarında kórsetiletuǵın FirstLook aldınnan kórsetiw segmentlerine kirgiziw ushın&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/05/14/shazam-partners-with-ncm|bet=Movie Theater Pre-Shows Are About To Become Shazam-able, Thanks To Partnership With NCM|sáne=14 May 2014|baspaxana=TechCrunch|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. 2014-jıldıń noyabr ayında NCM hám Shazam NCM FirstLook aldınnan kórsetiwleri endi Amerika Qurama Shtatları boyınsha 20,000-nan aslam kino ekranlarında Shazam arqalı isleytuǵının járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://mashable.com/2014/11/07/shazam-firstlook|bet=Using Shazam at movie theaters could score you free tickets for 50 years|avtor=Santus|at=Rex|sáne=7 November 2014|baspaxana=Mashable|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;.

2014-jıldıń avgustında Shazam óz texnologiyasına hám paydalanıwshılar bazasına kiriwge múmkinshilik beretuǵın satıw ónimi Resonate-tıń iske qosılıwın járiyaladı. Jańalıq AMC, A&amp;E, Dick Clark Productions hám Fuse penen sherikliklerdiń járiyalanıwın óz ishine aldı.

Shazam AQSHtaǵı 8,000-nan aslam radio stanciyalarında tıńlawshılarǵa sáykeslestirilgen kontentti usınıwǵa múmkinshilik beretuǵın jańa usınıs Shazam for Radio boyınsha Sun Broadcast Group penen 2015-jılǵı sheriklikti járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/insider/2014/10/09/shazam-makes-big-move-interactive-radio-content|bet=Shazam Makes a Big Move into Interactive Radio Content|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150213171827/http://thenextweb.com/insider/2014/10/09/shazam-makes-big-move-interactive-radio-content/|arxivsáne=13 February 2015|avtor=Lopez|at=Napier|sáne=9 October 2014|baspaxana=Thenextweb.com|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;.

2016-jıldıń dekabr ayında Shazam sociallıq media qosımshası Snapchat penen sheriklik tuwralı járiyaladı. Jańa funkciya sońǵı Snapchat jańalanıwınıń bir bólimi retinde hám Shazam menen integraciya retinde keledi, bul Snapchat paydalanıwshılarına kamera ekranın basıp turıp, Shazamnıń Muzıka informaciyasın alıw texnologiyasın paydalanıwǵa múmkinshilik beredi.

Shazam birinshi paydasın 2016-jılı, shólkemlestirilgeninen 16 jıl hám ónimi iske qosılǵanınan 14 jıl ótkennen keyin kórdi.

=== 2018–házirgi waqıtqa shekem: Apple Inc. sıńar kompaniyası ===
2017-jıldıń dekabr ayında [[Apple Inc.]] Shazamdı 400 million dollarǵa (300 million funt sterling) satıp alǵanın járiyaladı. 2018-jıldıń 23-aprelinde Evropa Komissiyası satıp alıwdı qarap shıǵatuǵının bildirdi. Evropa Komissiyası 2018-jıldıń 6-sentyabrinde satıp alıwdı maqulladı hám kelisim 2018-jıldıń 24-sentyabrinde juwmaqlandı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://venturebeat.com/2018/09/06/eu-approves-apple-acquisition-of-music-discovery-app-shazam|bet=EU approves Apple acquisition of music discovery app Shazam|sáne=6 September 2018}}&lt;/ref&gt;.

== Qarjılandırıw ==
Shazamnıń dáslepki 7.5 million dollarlıq venchurlıq kapital investiciyası 2001-jıldıń sentyabr ayında Lynx New Media, IDG Ventures Europe hám belgiyalı dawıs tanıw investiciya fondı FLV-den keldi&lt;ref name=&quot;ft 2014&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.ft.com/content/88df8fa6-893e-11e3-bb5f-00144feab7de|bet=Shazam: the app that calls the tune|avtor=Jacobs|at=Emma|sáne=31 January 2014|jumıs=[[Financial Times]]|qaralǵan sáne=13 December 2023}}&lt;/ref&gt;.

2012-jıldıń sentyabr ayında Shazam 32 million AQSH dolları kóleminde qarjı jıynadı&lt;ref name=&quot;Techcrunch&quot;&gt;{{Cite news|url=https://techcrunch.com/2011/06/22/shazam-raises-a-huge-round-to-the-tune-of-32-million|title=Shazam Raises A Huge Round to the Tune of $32 Million|last=Kincaid|first=Jason|date=22 June 2011}}&lt;/ref&gt;. 2013-jıldıń iyul ayında América Móvil Shazamǵa belgisiz úles ushın 40 million AQSH dolları investiciya saldı,&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.ft.com/intl/cms/s/0/97d2c46a-e58d-11e2-8d0b-00144feabdc0.html|title=Carlos Slim invests $40m in music app Shazam|date=7 July 2013}}&lt;/ref&gt; bul olardıń texnologiyasın Latın Amerikasındaǵı millionlaǵan paydalanıwshılardıń qolına jetkiziwge járdem berdi. 2014-jıldıń mart ayında Shazam qosımsha 20 million AQSH dolları jańa qarjılandırıw alǵanın tastıyıqladı, bul kompaniyanıń ulıwma bahasın 500 million AQSH dollarına jetkizdi&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |date=10 March 2014 |title=Shazam Confirms $20M in New Funding, Raising Value to $500M |url=https://www.billboard.com/biz/articles/5930359/shazam-confirms-20m-in-new-funding-raising-value-to-500m |magazine=Billboard |access-date=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. Kompaniyanıń burınǵı investorları qatarına 2004-jılı Shazamǵa investiciya salǵan evropalı venchurlıq kapital firması DN Capital kiredi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://blogs.wsj.com/digits/2014/09/01/londons-dn-capital-closes-200-million-fund|title=London's DN Capital Closes $200 Million Fund|date=1 September 2014}}&lt;/ref&gt;.

== Patentti buzıw tuwralı sud isi ==
2009-jıldıń may ayında Tune Hunter Shazamdı kóshpeli qurılmada muzıkanı anıqlaw hám satıp alıwdı qamtıytuǵın AQSH 6,941,275 patentin buzǵan dep ayıpladı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/8301-13579_3-10241309-37.html|title=Apple, AT&amp;T, Samsung, Verizon, and others sued over Shazam app|last=Ogg|first=Erica|date=14 May 2009}}&lt;/ref&gt;. Shazam bul isti 2010-jıldıń yanvar ayında sheshti&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://techcrunch.com/2010/01/06/shazam-tune-hunter-settlement|title=Shazam Settles Patent Infringement Case With Tune Hunter|last=Wauters|first=Robin|date=6 January 2010}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==

[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]</text>
      <sha1>gchx4tocquznmhlxr60jqnka4lcnzdy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125229</id>
      <parentid>125228</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T19:35:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125229</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22611" sha1="qx9l5md6zoa3lhoqzzo40dv1g544wf9" xml:space="preserve">
'''Shazam''' — bul qurılmadaǵı mikrofon arqalı atqarılatuǵın qısqa úzindi tiykarında [[Muzıka|muzıkanı]] anıqlay alatuǵın qosımsha&lt;ref name=&quot;billboard2&quot;&gt;{{Jurnal deregi |date=5 August 2014 |title=Shazam Launches Resonate TV Sales Platform |url=https://www.billboard.com/biz/articles/news/digital-and-mobile/6207061/shazam-launches-resonate-tv-sales-platform |magazine=Billboard |access-date=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. Ol [[London|Londonda]] jaylasqan britaniyalı Shazam Entertainment kompaniyası tárepinen jaratılǵan hám 2018-jıldan berli [[Apple Inc.|Apple]] kompaniyasına tiyisli. [[Programmalıq támiynat]] [[Android]], [[macOS]], [[iOS]], [[Wear OS]], [[watchOS]] ushın hám [[Google Chrome]] keńeytpesi retinde qoljetimli.

Qosımshanıń dáslepki Ullı Britaniyalı islep shıǵarıwshısı Shazam Entertainment Limited kompaniyası 1999-jılı Kris Barton, Filip Ingelbrext, Eyveri Vang hám Dxrıradj Mukerdji tárepinen shólkemlestirilgen&lt;ref name=&quot;DirectorDec2009&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.cnbc.com/2015/06/14/shazam-names-that-tune-drawing-in-money-and-users.html|title=Shazam names that tune, drawing in money and users|last=Gillies|first=Trent|publisher=[[CNBC]]|date=14 June 2015}}&lt;/ref&gt;. 2018-jıldıń 24-sentyabrinde kompaniya Apple tárepinen 400 million dollarǵa satıp alındı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2017/12/11/16761984/apple-shazam-acquisition|title=Apple confirms it has acquired Shazam|last=Singleton|first=Micah}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.apple.com/newsroom/2018/09/apple-acquires-shazam-offering-more-ways-to-discover-and-enjoy-music|title=Apple acquires Shazam, offering more ways to discover and enjoy music}}&lt;/ref&gt;.

== Sholıw ==
[[Fayl:Target_zone2.png|nobaý|Shazam tárepinen skanerlengen qosıqtıń maqsetli aymaǵı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.ee.columbia.edu/~dpwe/papers/Wang03-shazam.pdf|bet=An Industrial-Strength Audio Search Algorithm|avtor=Wang|at=Avery|sáne=2003}}&lt;/ref&gt;.]]
Shazam qosıqlardı spektrogramma dep atalatuǵın waqıt-jiyilik grafigine tiykarlanǵan audio «barmaq izi» arqalı anıqlaydı. Ol oynatılatuǵın audionıń qısqa úzindisin jıynaw ushın smartfon yamasa kompyuterdiń integraciyalanǵan mikrofonın paydalanadı. Shazam millionlaǵan qosıqlardan ibarat maǵlıwmatlar bazasında audio «barmaq izleri» katalogın saqlaydı. Paydalanıwshı 10 sekund dawamında qosıqtı jazıp aladı hám qosımsha audio «barmaq izin» jaratadı. Shazam jazıp alınǵan dawıstı analizlew hám millionlaǵan qosıqlar maǵlıwmatlar bazasında akustikalıq «barmaq izi» tiykarında sáykeslik izlew arqalı isleydi. Eger ol sáykeslik tapsa, atqarıwshı, qosıq atı hám albom sıyaqlı informaciyanı paydalanıwshıǵa qaytarıp jiberedi. Shazamnıń ayırım ámelge asırıwları [[iTunes]], [[Apple Music]], [[Spotify]], [[YouTube Music]] yamasa [[Groove Music]] sıyaqlı xızmetlerge tiyisli siltemelerdi de óz ishine aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gizmodo.com/5647458/how-shazam-works-to-identify-nearly-every-song-you-throw-at-it|bet=How Shazam Works To Identify (Nearly) Every Song You Throw at It|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181209165248/https://gizmodo.com/5647458/how-shazam-works-to-identify-nearly-every-song-you-throw-at-it|arxivsáne=9 December 2018|avtor=Jacobs|at=Bryan|sáne=25 September 2010|jumıs=Gizmodo|qaralǵan sáne=13 June 2017}}&lt;/ref&gt;.

Shazam hár qanday derekten oynap atırǵan muzıkanı anıqlay aladı, eger fon dawısı akustikalıq «barmaq izi» alıwǵa tosqınlıq etetuǵınday joqarı bolmasa hám qosıq programmalıq támiynattıń maǵlıwmatlar bazasında bar bolsa.

Kompaniya Shazam Encore atlı pullı qosımsha shıǵardı, ol 2018-jılı kompaniya Apple tárepinen satıp alınǵanda toqtatıldı. 2012-jıldıń sentyabr ayında xızmet AQSHtaǵı TV paydalanıwshılarına kórsetilgen muzıkanı anıqlawǵa, aktyorlar haqqında informaciya alıwǵa hám onlayn kórsetiw informaciyasına siltemeler alıwǵa múmkinshilik beriw ushın keńeytildi, sonday-aq sociallıq tarmaq múmkinshilikleri de qosıldı&lt;ref name=&quot;TV tags&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/technology/news/9547632/Shazam-hits-250-million-users-and-adds-TV-tagging-capability.html|title=Shazam hits 250 million users and adds TV tagging capability|last=Kinder|first=Lucy|access-date=17 September 2012|newspaper=The Telegraph|date=17 September 2012|location=London}}&lt;/ref&gt;.

2014-jılı Shazam óz qosımshasın qayta dizayn etti hám jańa funkciyalar qostı&lt;ref name=&quot;dtve 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.digitaltveurope.net/151662/shazam-unveils-app-redesign|bet=Shazam unveils app redesign|sáne=25 February 2014|baspaxana=Digital TV Europe|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==
[[Fayl:Shazam_icon.svg|nobaý|100x100 nükte|Shazam ikonkası]]
Shazam Entertainment Limited 1999-jılı Kaliforniya universitetiniń Berkli filialında MBA studentleri bolǵan Kris Barton hám Filip Ingelbrext, sonday-aq Londonda jaylasqan Viant atlı internet-konsalting firmasında islegen Dxrıradj Mukerdji tárepinen shólkemlestirildi&lt;ref name=&quot;newnham&quot;&gt;{{Cite book|title=Mad Men of Mobile: Leading Entrepreneurs and Innovators Share Their Stories, from Siri to Shazam|last1=Newnham|first1=Danielle|date=2013-12-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shazam co-founder&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/small-business-network/2016/dec/07/shazam-co-founder-we-were-growing-a-business-in-a-collapsing-market|bet=Shazam co-founder: 'We were growing a business in a collapsing market'|avtor=Sheppard|at=Emma|sáne=2016-12-07|qaralǵan sáne=2023-10-01}}&lt;/ref&gt;. Cifrlı signal qayta islew qánigesine mútáj bolǵan tiykarshılar toparı keyin Stenford universitetinen PhD dárejesin alǵan Eyveri Vangtı jumısqa aldı&lt;ref name=&quot;SETI Avery Wang&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.seti.org/avery-wang|bet=Avery Wang|sáne=2022-04-28|jumıs=SETI Institute|qaralǵan sáne=2023-10-01}}&lt;/ref&gt;.

=== 2002–2006: Dáslepki kúnler ===
Dáslep, 2002-jılı xızmet tek Ullı Britaniyada ǵana iske qosıldı hám «2580» dep ataldı, sebebi bul nomer klientlerdiń mobil telefonlarınan muzıkanı tanıw ushın tergen qısqa kodı edi. Telefon 30 sekundtan keyin avtomatik túrde óship qalatuǵın edi. Nátiyje keyin paydalanıwshıǵa qosıq atı hám atqarıwshısınıń atın óz ishine alǵan tekstli xabar túrinde jiberiletuǵın edi. Keyinirek, xızmet paydalanıwshıǵa qosıqtı onlayn júklep alıwǵa múmkinshilik beriw ushın tekstli xabarǵa gipersiltemeler de qosa basladı&lt;ref name=&quot;CNET UK April 06&quot;&gt;{{Cite news|url=http://crave.cnet.co.uk/mobiles/shazam-and-aqa-the-answer-is-on-your-mobile-49264359|title=Shazam &amp; AQA: The answer is on your mobile|last=Lim|first=Andrew|date=24 April 2006}}&lt;/ref&gt;.

Shazam 2004-jılı AT&amp;T Wireless tarmaǵında AQSHta házir joq bolǵan San-Franciskoda jaylasqan Musicphone kompaniyası menen birgelikte usınıs retinde iske qosıldı. Xızmet iske qosılǵanda biypul boldı, AT&amp;T keleshekte hár bir paydalanıw ushın 0.99 dollar alatuǵının ayttı&lt;ref name=&quot;cnet040415&quot;&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/Dial-that-tune-comes-to-U.S./2110-1039_3-5192105.html|title=Dial-that-tune comes to US|publisher=CNET|date=15 April 2004|last=Charny|first=Ben}}&lt;/ref&gt;.

2006-jılı paydalanıwshılar hár bir qońıraw ushın 0.60 funt sterling tólewi yamasa ayına 4.50 funt sterlingke sheksiz paydalanıwı múmkin boldı, sonday-aq barlıq anıqlanǵan qosıqlardı baqlaytuǵın onlayn xızmet te boldı.

=== 2006–2017: Smartfon qosımshası hám keńeyiw ===
Shazam birinshi ret 2006-jılı tek ǵana Amp'd Mobile mobil baylanıs xızmetinde qosımsha retinde qoljetimli boldı.

iPhoneǵa arnalǵan Shazam 2008-jılı 10-iyulda Appledıń App Store dúkanı iske qosılıwı menen debyut etti. Biypul qosımsha paydalanıwshılarǵa iTunes-ti iske qosıwǵa hám qosıqtı tikkeley satıp alıwǵa múmkinshilik berdi,&lt;ref name=&quot;CNET080710&quot;&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/8301-13526_3-9988219-27.html|title=Shazam on iPhone could change music discovery|last=Rosoff|first=Matt|date=10 July 2008}}&lt;/ref&gt; degen menen xızmet klassikalıq muzıkanı anıqlawda qıyınshılıqqa ushıradı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/8301-13544_3-9993320-35.html|title=iPhone apps: Testing Shazam's limits – classical music|last=Ho|first=Kevin|date=17 July 2008}}&lt;/ref&gt;.

Shazam 2008-jılı 30-oktyabrde [[Android|Android platformasında]],&lt;ref name=&quot;AndroidLaunch&quot;&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/8301-17939_109-10071167-2.html|title=Shazam moves to Android, works with Amazon MP3 Store|last=Reisinger|first=Don|access-date=29 September 2012|publisher=CNET|date=21 October 2008}}&lt;/ref&gt; al bir jıldan keyin Windows Mobile Marketplace-te iske qosıldı&lt;ref name=&quot;CNETWindowsLaunch&quot;&gt;{{Cite news|url=http://reviews.cnet.com/8301-12261_7-10368986-10356022.html|title=Shazam debuts in Windows Marketplace for Mobile|last=Dolcourt|first=Jessica|access-date=30 September 2012|publisher=CNET|date=7 October 2009}}&lt;/ref&gt;. Encore birinshi ret iPhone ushın 2009-jıldıń noyabr ayında payda boldı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://download.cnet.com/8301-2007_4-10393035-12.html|title=Shazam iPhone app gets premium Encore|last=Dolcourt|first=Jessica|access-date=30 September 2012|publisher=CNET|date=9 November 2009}}&lt;/ref&gt;.

2009-jıldıń dekabr ayında Shazam 150 mámlekette 350 mobil operator arqalı on million ret júklep alındı. Paydalanıwshılardıń shama menen segiz procenti trek xızmet tárepinen anıqlanǵannan keyin onı satıp aldı. Onıń tabısı 2009-jıldıń oktyabr ayında Kleiner Perkins Caufield &amp; Byers kompaniyasınan qarjılandırıw alıwına alıp keldi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.businessinsider.com/shazam-draws-investment-is-already-profitable-2009-10|title=Shazam Draws Investment, Is Already Profitable|last=Saint|first=Nick|date=15 October 2009}}&lt;/ref&gt;. 2011-jıldıń yanvar ayında Apple Shazam-nıń App Store-da eń kóp júklep alınǵan tórtinshi biypul qosımsha ekenin, al básekiles SoundHound eń joqarı tólemli iPad qosımshası ekenin járiyaladı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/8301-13506_3-20028889-17.html|title=Apple reveals top apps of all time|last=Reisinger|first=Don|publisher=CNET|date=19 January 2011}}&lt;/ref&gt;.

2012-jıldıń avgustında Shazam xızmeti bes milliard qosıq, telekórsetiw hám reklamalardı anıqlaw ushın paydalanılǵanın járiyaladı. Sonıń menen birge, Shazam 200 mámlekette 225 millionnan aslam paydalanıwshısı bar ekenin málimledi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://thenextweb.com/insider/2012/08/07/shazam-five-billion-songs-tv-shows-and-ads-tagged|title=Shazam: Five billion songs, TV shows and ads tagged|last1=Sawers|first1=Paul|access-date=30 September 2012|date=7 August 2012}}&lt;/ref&gt;. Bir aydan keyin, xızmet háptesine eki million belsendi paydalanıwshısı bar 250 millionnan aslam paydalanıwshısı bar ekenin ayttı. 2014-jılı qosımsha 100 million aylıq belsendi paydalanıwshısı hám 500 millionnan aslam júklep alıwı bar ekenin járiyaladı&lt;ref name=&quot;summers1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/insider/2014/08/20/shazam-now-100-million-monthly-active-users-mobile|bet=Shazam Hits 100 Million Monthly Active Users|avtor=Summers|at=Nick|sáne=20 August 2014|baspaxana=Thenextweb.com|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. 2014-jıldıń oktyabr ayında Shazam óz texnologiyasınıń 15 milliard qosıqtı anıqlaw ushın paydalanılǵanın járiyaladı&lt;ref name=&quot;SiliconRep&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.siliconrepublic.com/digital-life/item/38714-15-billion-songs-have-been|bet=15&amp;nbsp;billion songs have been identified by music recognition service Shazam|sáne=10 October 2014|baspaxana=Silicon Republic|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;.

Shazam qosımshası Techland-tıń 2013-jılǵı eń jaqsı 50 Android qosımshaları dizimine kirdi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://techland.time.com/2013/07/01/50-best-android-apps-for-2013/slide/pulse-news/|title=50 Best Android Apps for 2013|first=Jared|last=Newman|newspaper=Techland|date=1 July 2013|access-date=30 June 2013}}&lt;/ref&gt;.

2014-jıldıń avgust ayında Shazam 7-avgusttan keyin Shazam(RED) ushın basqa jańalanıwlar bolmaytuǵının járiyaladı.

Appledıń 2014-jıldıń sentyabr ayında [[iOS 8]]-di iske qosıwı Shazamdı Appledıń virtual járdemshisi Siri-ge integraciyalaw menen keldi&lt;ref name=&quot;JBG&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.jbgnews.com/2014/09/shazam-partners-with-apple-to-bring-music-recognition-to-siri/504608.html|bet=Shazam Partners With Apple to Bring Music Recognition to Siri|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141129034419/http://www.jbgnews.com/2014/09/shazam-partners-with-apple-to-bring-music-recognition-to-siri/504608.html|arxivsáne=29 November 2014|avtor=Ferlazzo|at=Lisa|sáne=28 September 2014|baspaxana=JBG News}}&lt;/ref&gt;.

2013-jıldıń fevral ayında Shazam muzıka dúkanı Beatport penen sheriklik járiyalap, onıń elektron muzıka kitapxanasın xızmetke qostı&lt;ref name=&quot;bb-shazambeatport&quot;&gt;{{Jurnal deregi |date=7 February 2013 |title=Beatport's Matthew Adell on Shazam Deal, Why Music Biz Is a 'Disaster Model' |url=https://www.billboard.com/biz/articles/news/digital-and-mobile/1538517/beatports-matthew-adell-on-shazam-deal-why-music-biz-is |magazine=Billboard |access-date=21 September 2013}}&lt;/ref&gt;. 2013-jıldıń 3-aprelinde Shazam Hindstannıń onlayn muzıka aǵımlı xızmeti Saavn menen eksklyuziv sheriklik járiyaladı. Bul kelisim Shazamnıń maǵlıwmatlar bazasına hind tillerindegi shama menen 1 million qosıqtı qostı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.financialmirror.com/newsml_story.php?id=5458|bet=Shazam Forms Exclusive New Partnership with Saavn for the Best Indian Music Discovery Experience|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170422032711/http://www.financialmirror.com/newsml_story.php?id=5458|arxivsáne=22 April 2017|sáne=3 April 2013|jumıs=Financial Mirror|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://blogs.wsj.com/speakeasy/2013/04/03/shazam-broadens-its-horizons|title=Shazam Broadens Its Horizons - Speakeasy}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2013/04/03/shazam-partners-with-the-spotify-of-india-saavn-to-improve-its-south-asian-music-recognition|bet=Shazam Partners With The 'Spotify of India', Saavn, To Improve Its South Asian Music Recognition|sáne=3 April 2013|baspaxana=TechCrunch|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.medianama.com/2013/04/223-shazam-saavn-tieup|bet=Updated: Shazam Ties Up With Saavn To Identify Hindi &amp; Regional Music; Implications|avtor=SN|at=Vikas|sáne=4 April 2013|baspaxana=MediaNama|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. 2014-jıldıń iyul ayında Shazam Rdio menen sheriklik járiyaladı, bul Shazam paydalanıwshılarına qosımsha ishinde tolıq qosıqlardı strim etiwge múmkinshilik beredi&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |date=14 July 2014 |title=Shazam Partners With Rdio to Stream Full Songs Inside App (Exclusive) |url=https://www.billboard.com/biz/articles/news/digital-and-mobile/6157583/shazam-partners-with-rdio-to-stream-full-songs-inside |magazine=Billboard |access-date=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;.

2015-jıldıń may ayında Shazam [[Wear OS]]-ta (burınǵı Android Wear) iske qosıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apps/2015/05/22/shazam-now-works-on-your-android-watch|bet=Shazam now works on your Android watch|sáne=22 May 2015}}&lt;/ref&gt;.

Rich Riley&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.bbc.co.uk/news/video_and_audio/headlines/37565947|bet=Shazam CEO Rich Riley on How 'I accidentally invented the toolbar'|sáne=8 October 2016|jumıs=[[BBC]]|qaralǵan sáne=9 October 2016}}&lt;/ref&gt; 2013-jıldıń aprel ayında,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/2013/08/30/shazam-rich-riley_n_3762179.html|bet=Shazam CEO Rich Riley on How He Got Carlos Slim's Backing And His Own Music Tastes|sáne=30 August 2013|jumıs=HuffPost|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt; [[Yahoo!]]-da 13 jıldan aslam islegennen keyin, Shazamǵa bas direktor bolıp keldi&lt;ref name=&quot;billboard1&quot;&gt;{{Jurnal deregi |date=29 April 2013 |title=Shazam Names Rich Riley New CEO, Aiming For Eventual IPO |url=https://www.billboard.com/biz/articles/news/digital-and-mobile/1560025/shazam-names-rich-riley-new-ceo-aiming-for-eventual-ipo |magazine=Billboard |access-date=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. Riley sanaat sherikligin kúsheytiw hám paydalanıwshılar bazasın úlkeytiw ushın 2005-jılı Infospace-ten bas direktor lawazımına alınǵan Endryu Fisherdiń ornın bastı. Fisher házir atqarıwshı baslıq.

Muzıqadan basqa, Shazam televidenie, reklama hám kino boyınsha sherikler menen birge islesiw tuwralı járiyaladı. 2014-jıldıń may ayında National CineMedia Shazam menen sherikligin járiyaladı, Shazamdı Regal, AMC hám Cinemark kinoteatrlarında kórsetiletuǵın FirstLook aldınnan kórsetiw segmentlerine kirgiziw ushın&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/05/14/shazam-partners-with-ncm|bet=Movie Theater Pre-Shows Are About To Become Shazam-able, Thanks To Partnership With NCM|sáne=14 May 2014|baspaxana=TechCrunch|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. 2014-jıldıń noyabr ayında NCM hám Shazam NCM FirstLook aldınnan kórsetiwleri endi Amerika Qurama Shtatları boyınsha 20,000-nan aslam kino ekranlarında Shazam arqalı isleytuǵının járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://mashable.com/2014/11/07/shazam-firstlook|bet=Using Shazam at movie theaters could score you free tickets for 50 years|avtor=Santus|at=Rex|sáne=7 November 2014|baspaxana=Mashable|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;.

2014-jıldıń avgustında Shazam óz texnologiyasına hám paydalanıwshılar bazasına kiriwge múmkinshilik beretuǵın satıw ónimi Resonate-tıń iske qosılıwın járiyaladı. Jańalıq AMC, A&amp;E, Dick Clark Productions hám Fuse penen sherikliklerdiń járiyalanıwın óz ishine aldı.

Shazam AQSHtaǵı 8,000-nan aslam radio stanciyalarında tıńlawshılarǵa sáykeslestirilgen kontentti usınıwǵa múmkinshilik beretuǵın jańa usınıs Shazam for Radio boyınsha Sun Broadcast Group penen 2015-jılǵı sheriklikti járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/insider/2014/10/09/shazam-makes-big-move-interactive-radio-content|bet=Shazam Makes a Big Move into Interactive Radio Content|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150213171827/http://thenextweb.com/insider/2014/10/09/shazam-makes-big-move-interactive-radio-content/|arxivsáne=13 February 2015|avtor=Lopez|at=Napier|sáne=9 October 2014|baspaxana=Thenextweb.com|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;.

2016-jıldıń dekabr ayında Shazam sociallıq media qosımshası Snapchat penen sheriklik tuwralı járiyaladı. Jańa funkciya sońǵı Snapchat jańalanıwınıń bir bólimi retinde hám Shazam menen integraciya retinde keledi, bul Snapchat paydalanıwshılarına kamera ekranın basıp turıp, Shazamnıń Muzıka informaciyasın alıw texnologiyasın paydalanıwǵa múmkinshilik beredi.

Shazam birinshi paydasın 2016-jılı, shólkemlestirilgeninen 16 jıl hám ónimi iske qosılǵanınan 14 jıl ótkennen keyin kórdi.

=== 2018–házirgi waqıtqa shekem: Apple Inc. sıńar kompaniyası ===
2017-jıldıń dekabr ayında [[Apple Inc.]] Shazamdı 400 million dollarǵa (300 million funt sterling) satıp alǵanın járiyaladı. 2018-jıldıń 23-aprelinde Evropa Komissiyası satıp alıwdı qarap shıǵatuǵının bildirdi. Evropa Komissiyası 2018-jıldıń 6-sentyabrinde satıp alıwdı maqulladı hám kelisim 2018-jıldıń 24-sentyabrinde juwmaqlandı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://venturebeat.com/2018/09/06/eu-approves-apple-acquisition-of-music-discovery-app-shazam|bet=EU approves Apple acquisition of music discovery app Shazam|sáne=6 September 2018}}&lt;/ref&gt;.

== Qarjılandırıw ==
Shazamnıń dáslepki 7.5 million dollarlıq venchurlıq kapital investiciyası 2001-jıldıń sentyabr ayında Lynx New Media, IDG Ventures Europe hám belgiyalı dawıs tanıw investiciya fondı FLV-den keldi&lt;ref name=&quot;ft 2014&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.ft.com/content/88df8fa6-893e-11e3-bb5f-00144feab7de|bet=Shazam: the app that calls the tune|avtor=Jacobs|at=Emma|sáne=31 January 2014|jumıs=[[Financial Times]]|qaralǵan sáne=13 December 2023}}&lt;/ref&gt;.

2012-jıldıń sentyabr ayında Shazam 32 million AQSH dolları kóleminde qarjı jıynadı&lt;ref name=&quot;Techcrunch&quot;&gt;{{Cite news|url=https://techcrunch.com/2011/06/22/shazam-raises-a-huge-round-to-the-tune-of-32-million|title=Shazam Raises A Huge Round to the Tune of $32 Million|last=Kincaid|first=Jason|date=22 June 2011}}&lt;/ref&gt;. 2013-jıldıń iyul ayında América Móvil Shazamǵa belgisiz úles ushın 40 million AQSH dolları investiciya saldı,&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.ft.com/intl/cms/s/0/97d2c46a-e58d-11e2-8d0b-00144feabdc0.html|title=Carlos Slim invests $40m in music app Shazam|date=7 July 2013}}&lt;/ref&gt; bul olardıń texnologiyasın Latın Amerikasındaǵı millionlaǵan paydalanıwshılardıń qolına jetkiziwge járdem berdi. 2014-jıldıń mart ayında Shazam qosımsha 20 million AQSH dolları jańa qarjılandırıw alǵanın tastıyıqladı, bul kompaniyanıń ulıwma bahasın 500 million AQSH dollarına jetkizdi&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |date=10 March 2014 |title=Shazam Confirms $20M in New Funding, Raising Value to $500M |url=https://www.billboard.com/biz/articles/5930359/shazam-confirms-20m-in-new-funding-raising-value-to-500m |magazine=Billboard |access-date=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. Kompaniyanıń burınǵı investorları qatarına 2004-jılı Shazamǵa investiciya salǵan evropalı venchurlıq kapital firması DN Capital kiredi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://blogs.wsj.com/digits/2014/09/01/londons-dn-capital-closes-200-million-fund|title=London's DN Capital Closes $200 Million Fund|date=1 September 2014}}&lt;/ref&gt;.

== Patentti buzıw tuwralı sud isi ==
2009-jıldıń may ayında Tune Hunter Shazamdı kóshpeli qurılmada muzıkanı anıqlaw hám satıp alıwdı qamtıytuǵın AQSH 6,941,275 patentin buzǵan dep ayıpladı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/8301-13579_3-10241309-37.html|title=Apple, AT&amp;T, Samsung, Verizon, and others sued over Shazam app|last=Ogg|first=Erica|date=14 May 2009}}&lt;/ref&gt;. Shazam bul isti 2010-jıldıń yanvar ayında sheshti&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://techcrunch.com/2010/01/06/shazam-tune-hunter-settlement|title=Shazam Settles Patent Infringement Case With Tune Hunter|last=Wauters|first=Robin|date=6 January 2010}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>qx9l5md6zoa3lhoqzzo40dv1g544wf9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>125235</id>
      <parentid>125229</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T20:08:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bekan88</username>
        <id>11311</id>
      </contributor>
      <origin>125235</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23334" sha1="qp3kkwd6btkqw9anlkg93ijjxs0mg8z" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vcard&quot;
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:125%; font-weight:bold; background-color: #E6E6FA;&quot; | Shazam
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | [[File:Shazam_logo.svg|200px]]
|-
! Dáslepki avtorlar
| Shazam Entertainment Limited
|-
! [[Programmist (Baǵdarlamashı)|Baǵdarlamashı]]
| [[Apple Inc.]]
|-
! Dáslepki shıǵarılǵan kúni
| [[19-avgust]], [[2002|2002-jıl]]
|-
! [[Operaciyalıq sistema]]
| '''Apple:'''&lt;br/&gt;
[[iOS]], [[macOS]], [[watchOS]]&lt;br/&gt;
'''Google:'''&lt;br/&gt;
[[Android]], [[Wear OS]], Chrome&lt;br/&gt;
'''Basqalar:'''&lt;br/&gt;
Windows&lt;br/&gt;
'''Eskirgen:'''&lt;br/&gt;
Windows Phone, BlackBerry OS, Nokia Asha
|-
! [[Veb-sayt|Veb-saytı]]
| [https://www.shazam.com shazam.com]
|}
'''Shazam''' — bul qurılmadaǵı mikrofon arqalı atqarılatuǵın qısqa úzindi tiykarında [[Muzıka|muzıkanı]] anıqlay alatuǵın qosımsha&lt;ref name=&quot;billboard2&quot;&gt;{{Jurnal deregi |date=5 August 2014 |title=Shazam Launches Resonate TV Sales Platform |url=https://www.billboard.com/biz/articles/news/digital-and-mobile/6207061/shazam-launches-resonate-tv-sales-platform |magazine=Billboard |access-date=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. Ol [[London|Londonda]] jaylasqan britaniyalı Shazam Entertainment kompaniyası tárepinen jaratılǵan hám 2018-jıldan berli [[Apple Inc.|Apple]] kompaniyasına tiyisli. [[Programmalıq támiynat]] [[Android]], [[macOS]], [[iOS]], [[Wear OS]], [[watchOS]] ushın hám [[Google Chrome]] keńeytpesi retinde qoljetimli.

Qosımshanıń dáslepki Ullı Britaniyalı islep shıǵarıwshısı Shazam Entertainment Limited kompaniyası 1999-jılı Kris Barton, Filip Ingelbrext, Eyveri Vang hám Dxrıradj Mukerdji tárepinen shólkemlestirilgen&lt;ref name=&quot;DirectorDec2009&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.cnbc.com/2015/06/14/shazam-names-that-tune-drawing-in-money-and-users.html|title=Shazam names that tune, drawing in money and users|last=Gillies|first=Trent|publisher=[[CNBC]]|date=14 June 2015}}&lt;/ref&gt;. 2018-jıldıń 24-sentyabrinde kompaniya Apple tárepinen 400 million dollarǵa satıp alındı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2017/12/11/16761984/apple-shazam-acquisition|title=Apple confirms it has acquired Shazam|last=Singleton|first=Micah}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.apple.com/newsroom/2018/09/apple-acquires-shazam-offering-more-ways-to-discover-and-enjoy-music|title=Apple acquires Shazam, offering more ways to discover and enjoy music}}&lt;/ref&gt;.

== Sholıw ==
[[Fayl:Target_zone2.png|nobaý|Shazam tárepinen skanerlengen qosıqtıń maqsetli aymaǵı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.ee.columbia.edu/~dpwe/papers/Wang03-shazam.pdf|bet=An Industrial-Strength Audio Search Algorithm|avtor=Wang|at=Avery|sáne=2003}}&lt;/ref&gt;.]]
Shazam qosıqlardı spektrogramma dep atalatuǵın waqıt-jiyilik grafigine tiykarlanǵan audio «barmaq izi» arqalı anıqlaydı. Ol oynatılatuǵın audionıń qısqa úzindisin jıynaw ushın smartfon yamasa kompyuterdiń integraciyalanǵan mikrofonın paydalanadı. Shazam millionlaǵan qosıqlardan ibarat maǵlıwmatlar bazasında audio «barmaq izleri» katalogın saqlaydı. Paydalanıwshı 10 sekund dawamında qosıqtı jazıp aladı hám qosımsha audio «barmaq izin» jaratadı. Shazam jazıp alınǵan dawıstı analizlew hám millionlaǵan qosıqlar maǵlıwmatlar bazasında akustikalıq «barmaq izi» tiykarında sáykeslik izlew arqalı isleydi. Eger ol sáykeslik tapsa, atqarıwshı, qosıq atı hám albom sıyaqlı informaciyanı paydalanıwshıǵa qaytarıp jiberedi. Shazamnıń ayırım ámelge asırıwları [[iTunes]], [[Apple Music]], [[Spotify]], [[YouTube Music]] yamasa [[Groove Music]] sıyaqlı xızmetlerge tiyisli siltemelerdi de óz ishine aladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://gizmodo.com/5647458/how-shazam-works-to-identify-nearly-every-song-you-throw-at-it|bet=How Shazam Works To Identify (Nearly) Every Song You Throw at It|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181209165248/https://gizmodo.com/5647458/how-shazam-works-to-identify-nearly-every-song-you-throw-at-it|arxivsáne=9 December 2018|avtor=Jacobs|at=Bryan|sáne=25 September 2010|jumıs=Gizmodo|qaralǵan sáne=13 June 2017}}&lt;/ref&gt;.

Shazam hár qanday derekten oynap atırǵan muzıkanı anıqlay aladı, eger fon dawısı akustikalıq «barmaq izi» alıwǵa tosqınlıq etetuǵınday joqarı bolmasa hám qosıq programmalıq támiynattıń maǵlıwmatlar bazasında bar bolsa.

Kompaniya Shazam Encore atlı pullı qosımsha shıǵardı, ol 2018-jılı kompaniya Apple tárepinen satıp alınǵanda toqtatıldı. 2012-jıldıń sentyabr ayında xızmet AQSHtaǵı TV paydalanıwshılarına kórsetilgen muzıkanı anıqlawǵa, aktyorlar haqqında informaciya alıwǵa hám onlayn kórsetiw informaciyasına siltemeler alıwǵa múmkinshilik beriw ushın keńeytildi, sonday-aq sociallıq tarmaq múmkinshilikleri de qosıldı&lt;ref name=&quot;TV tags&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/technology/news/9547632/Shazam-hits-250-million-users-and-adds-TV-tagging-capability.html|title=Shazam hits 250 million users and adds TV tagging capability|last=Kinder|first=Lucy|access-date=17 September 2012|newspaper=The Telegraph|date=17 September 2012|location=London}}&lt;/ref&gt;.

2014-jılı Shazam óz qosımshasın qayta dizayn etti hám jańa funkciyalar qostı&lt;ref name=&quot;dtve 1&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.digitaltveurope.net/151662/shazam-unveils-app-redesign|bet=Shazam unveils app redesign|sáne=25 February 2014|baspaxana=Digital TV Europe|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;.

== Tariyxı ==
[[Fayl:Shazam_icon.svg|nobaý|100x100 nükte|Shazam ikonkası]]
Shazam Entertainment Limited 1999-jılı Kaliforniya universitetiniń Berkli filialında MBA studentleri bolǵan Kris Barton hám Filip Ingelbrext, sonday-aq Londonda jaylasqan Viant atlı internet-konsalting firmasında islegen Dxrıradj Mukerdji tárepinen shólkemlestirildi&lt;ref name=&quot;newnham&quot;&gt;{{Cite book|title=Mad Men of Mobile: Leading Entrepreneurs and Innovators Share Their Stories, from Siri to Shazam|last1=Newnham|first1=Danielle|date=2013-12-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shazam co-founder&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.theguardian.com/small-business-network/2016/dec/07/shazam-co-founder-we-were-growing-a-business-in-a-collapsing-market|bet=Shazam co-founder: 'We were growing a business in a collapsing market'|avtor=Sheppard|at=Emma|sáne=2016-12-07|qaralǵan sáne=2023-10-01}}&lt;/ref&gt;. Cifrlı signal qayta islew qánigesine mútáj bolǵan tiykarshılar toparı keyin Stenford universitetinen PhD dárejesin alǵan Eyveri Vangtı jumısqa aldı&lt;ref name=&quot;SETI Avery Wang&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.seti.org/avery-wang|bet=Avery Wang|sáne=2022-04-28|jumıs=SETI Institute|qaralǵan sáne=2023-10-01}}&lt;/ref&gt;.

=== 2002–2006: Dáslepki kúnler ===
Dáslep, 2002-jılı xızmet tek Ullı Britaniyada ǵana iske qosıldı hám «2580» dep ataldı, sebebi bul nomer klientlerdiń mobil telefonlarınan muzıkanı tanıw ushın tergen qısqa kodı edi. Telefon 30 sekundtan keyin avtomatik túrde óship qalatuǵın edi. Nátiyje keyin paydalanıwshıǵa qosıq atı hám atqarıwshısınıń atın óz ishine alǵan tekstli xabar túrinde jiberiletuǵın edi. Keyinirek, xızmet paydalanıwshıǵa qosıqtı onlayn júklep alıwǵa múmkinshilik beriw ushın tekstli xabarǵa gipersiltemeler de qosa basladı&lt;ref name=&quot;CNET UK April 06&quot;&gt;{{Cite news|url=http://crave.cnet.co.uk/mobiles/shazam-and-aqa-the-answer-is-on-your-mobile-49264359|title=Shazam &amp; AQA: The answer is on your mobile|last=Lim|first=Andrew|date=24 April 2006}}&lt;/ref&gt;.

Shazam 2004-jılı AT&amp;T Wireless tarmaǵında AQSHta házir joq bolǵan San-Franciskoda jaylasqan Musicphone kompaniyası menen birgelikte usınıs retinde iske qosıldı. Xızmet iske qosılǵanda biypul boldı, AT&amp;T keleshekte hár bir paydalanıw ushın 0.99 dollar alatuǵının ayttı&lt;ref name=&quot;cnet040415&quot;&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/Dial-that-tune-comes-to-U.S./2110-1039_3-5192105.html|title=Dial-that-tune comes to US|publisher=CNET|date=15 April 2004|last=Charny|first=Ben}}&lt;/ref&gt;.

2006-jılı paydalanıwshılar hár bir qońıraw ushın 0.60 funt sterling tólewi yamasa ayına 4.50 funt sterlingke sheksiz paydalanıwı múmkin boldı, sonday-aq barlıq anıqlanǵan qosıqlardı baqlaytuǵın onlayn xızmet te boldı.

=== 2006–2017: Smartfon qosımshası hám keńeyiw ===
Shazam birinshi ret 2006-jılı tek ǵana Amp'd Mobile mobil baylanıs xızmetinde qosımsha retinde qoljetimli boldı.

iPhoneǵa arnalǵan Shazam 2008-jılı 10-iyulda Appledıń App Store dúkanı iske qosılıwı menen debyut etti. Biypul qosımsha paydalanıwshılarǵa iTunes-ti iske qosıwǵa hám qosıqtı tikkeley satıp alıwǵa múmkinshilik berdi,&lt;ref name=&quot;CNET080710&quot;&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/8301-13526_3-9988219-27.html|title=Shazam on iPhone could change music discovery|last=Rosoff|first=Matt|date=10 July 2008}}&lt;/ref&gt; degen menen xızmet klassikalıq muzıkanı anıqlawda qıyınshılıqqa ushıradı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/8301-13544_3-9993320-35.html|title=iPhone apps: Testing Shazam's limits – classical music|last=Ho|first=Kevin|date=17 July 2008}}&lt;/ref&gt;.

Shazam 2008-jılı 30-oktyabrde [[Android|Android platformasında]],&lt;ref name=&quot;AndroidLaunch&quot;&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/8301-17939_109-10071167-2.html|title=Shazam moves to Android, works with Amazon MP3 Store|last=Reisinger|first=Don|access-date=29 September 2012|publisher=CNET|date=21 October 2008}}&lt;/ref&gt; al bir jıldan keyin Windows Mobile Marketplace-te iske qosıldı&lt;ref name=&quot;CNETWindowsLaunch&quot;&gt;{{Cite news|url=http://reviews.cnet.com/8301-12261_7-10368986-10356022.html|title=Shazam debuts in Windows Marketplace for Mobile|last=Dolcourt|first=Jessica|access-date=30 September 2012|publisher=CNET|date=7 October 2009}}&lt;/ref&gt;. Encore birinshi ret iPhone ushın 2009-jıldıń noyabr ayında payda boldı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://download.cnet.com/8301-2007_4-10393035-12.html|title=Shazam iPhone app gets premium Encore|last=Dolcourt|first=Jessica|access-date=30 September 2012|publisher=CNET|date=9 November 2009}}&lt;/ref&gt;.

2009-jıldıń dekabr ayında Shazam 150 mámlekette 350 mobil operator arqalı on million ret júklep alındı. Paydalanıwshılardıń shama menen segiz procenti trek xızmet tárepinen anıqlanǵannan keyin onı satıp aldı. Onıń tabısı 2009-jıldıń oktyabr ayında Kleiner Perkins Caufield &amp; Byers kompaniyasınan qarjılandırıw alıwına alıp keldi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.businessinsider.com/shazam-draws-investment-is-already-profitable-2009-10|title=Shazam Draws Investment, Is Already Profitable|last=Saint|first=Nick|date=15 October 2009}}&lt;/ref&gt;. 2011-jıldıń yanvar ayında Apple Shazam-nıń App Store-da eń kóp júklep alınǵan tórtinshi biypul qosımsha ekenin, al básekiles SoundHound eń joqarı tólemli iPad qosımshası ekenin járiyaladı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/8301-13506_3-20028889-17.html|title=Apple reveals top apps of all time|last=Reisinger|first=Don|publisher=CNET|date=19 January 2011}}&lt;/ref&gt;.

2012-jıldıń avgustında Shazam xızmeti bes milliard qosıq, telekórsetiw hám reklamalardı anıqlaw ushın paydalanılǵanın járiyaladı. Sonıń menen birge, Shazam 200 mámlekette 225 millionnan aslam paydalanıwshısı bar ekenin málimledi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://thenextweb.com/insider/2012/08/07/shazam-five-billion-songs-tv-shows-and-ads-tagged|title=Shazam: Five billion songs, TV shows and ads tagged|last1=Sawers|first1=Paul|access-date=30 September 2012|date=7 August 2012}}&lt;/ref&gt;. Bir aydan keyin, xızmet háptesine eki million belsendi paydalanıwshısı bar 250 millionnan aslam paydalanıwshısı bar ekenin ayttı. 2014-jılı qosımsha 100 million aylıq belsendi paydalanıwshısı hám 500 millionnan aslam júklep alıwı bar ekenin járiyaladı&lt;ref name=&quot;summers1&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/insider/2014/08/20/shazam-now-100-million-monthly-active-users-mobile|bet=Shazam Hits 100 Million Monthly Active Users|avtor=Summers|at=Nick|sáne=20 August 2014|baspaxana=Thenextweb.com|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. 2014-jıldıń oktyabr ayında Shazam óz texnologiyasınıń 15 milliard qosıqtı anıqlaw ushın paydalanılǵanın járiyaladı&lt;ref name=&quot;SiliconRep&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.siliconrepublic.com/digital-life/item/38714-15-billion-songs-have-been|bet=15&amp;nbsp;billion songs have been identified by music recognition service Shazam|sáne=10 October 2014|baspaxana=Silicon Republic|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;.

Shazam qosımshası Techland-tıń 2013-jılǵı eń jaqsı 50 Android qosımshaları dizimine kirdi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://techland.time.com/2013/07/01/50-best-android-apps-for-2013/slide/pulse-news/|title=50 Best Android Apps for 2013|first=Jared|last=Newman|newspaper=Techland|date=1 July 2013|access-date=30 June 2013}}&lt;/ref&gt;.

2014-jıldıń avgust ayında Shazam 7-avgusttan keyin Shazam(RED) ushın basqa jańalanıwlar bolmaytuǵının járiyaladı.

Appledıń 2014-jıldıń sentyabr ayında [[iOS 8]]-di iske qosıwı Shazamdı Appledıń virtual járdemshisi Siri-ge integraciyalaw menen keldi&lt;ref name=&quot;JBG&quot;&gt;{{Web deregi|url=http://www.jbgnews.com/2014/09/shazam-partners-with-apple-to-bring-music-recognition-to-siri/504608.html|bet=Shazam Partners With Apple to Bring Music Recognition to Siri|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141129034419/http://www.jbgnews.com/2014/09/shazam-partners-with-apple-to-bring-music-recognition-to-siri/504608.html|arxivsáne=29 November 2014|avtor=Ferlazzo|at=Lisa|sáne=28 September 2014|baspaxana=JBG News}}&lt;/ref&gt;.

2013-jıldıń fevral ayında Shazam muzıka dúkanı Beatport penen sheriklik járiyalap, onıń elektron muzıka kitapxanasın xızmetke qostı&lt;ref name=&quot;bb-shazambeatport&quot;&gt;{{Jurnal deregi |date=7 February 2013 |title=Beatport's Matthew Adell on Shazam Deal, Why Music Biz Is a 'Disaster Model' |url=https://www.billboard.com/biz/articles/news/digital-and-mobile/1538517/beatports-matthew-adell-on-shazam-deal-why-music-biz-is |magazine=Billboard |access-date=21 September 2013}}&lt;/ref&gt;. 2013-jıldıń 3-aprelinde Shazam Hindstannıń onlayn muzıka aǵımlı xızmeti Saavn menen eksklyuziv sheriklik járiyaladı. Bul kelisim Shazamnıń maǵlıwmatlar bazasına hind tillerindegi shama menen 1 million qosıqtı qostı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.financialmirror.com/newsml_story.php?id=5458|bet=Shazam Forms Exclusive New Partnership with Saavn for the Best Indian Music Discovery Experience|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170422032711/http://www.financialmirror.com/newsml_story.php?id=5458|arxivsáne=22 April 2017|sáne=3 April 2013|jumıs=Financial Mirror|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://blogs.wsj.com/speakeasy/2013/04/03/shazam-broadens-its-horizons|title=Shazam Broadens Its Horizons - Speakeasy}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2013/04/03/shazam-partners-with-the-spotify-of-india-saavn-to-improve-its-south-asian-music-recognition|bet=Shazam Partners With The 'Spotify of India', Saavn, To Improve Its South Asian Music Recognition|sáne=3 April 2013|baspaxana=TechCrunch|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.medianama.com/2013/04/223-shazam-saavn-tieup|bet=Updated: Shazam Ties Up With Saavn To Identify Hindi &amp; Regional Music; Implications|avtor=SN|at=Vikas|sáne=4 April 2013|baspaxana=MediaNama|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. 2014-jıldıń iyul ayında Shazam Rdio menen sheriklik járiyaladı, bul Shazam paydalanıwshılarına qosımsha ishinde tolıq qosıqlardı strim etiwge múmkinshilik beredi&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |date=14 July 2014 |title=Shazam Partners With Rdio to Stream Full Songs Inside App (Exclusive) |url=https://www.billboard.com/biz/articles/news/digital-and-mobile/6157583/shazam-partners-with-rdio-to-stream-full-songs-inside |magazine=Billboard |access-date=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;.

2015-jıldıń may ayında Shazam [[Wear OS]]-ta (burınǵı Android Wear) iske qosıldı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/apps/2015/05/22/shazam-now-works-on-your-android-watch|bet=Shazam now works on your Android watch|sáne=22 May 2015}}&lt;/ref&gt;.

Rich Riley&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://www.bbc.co.uk/news/video_and_audio/headlines/37565947|bet=Shazam CEO Rich Riley on How 'I accidentally invented the toolbar'|sáne=8 October 2016|jumıs=[[BBC]]|qaralǵan sáne=9 October 2016}}&lt;/ref&gt; 2013-jıldıń aprel ayında,&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/2013/08/30/shazam-rich-riley_n_3762179.html|bet=Shazam CEO Rich Riley on How He Got Carlos Slim's Backing And His Own Music Tastes|sáne=30 August 2013|jumıs=HuffPost|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt; [[Yahoo!]]-da 13 jıldan aslam islegennen keyin, Shazamǵa bas direktor bolıp keldi&lt;ref name=&quot;billboard1&quot;&gt;{{Jurnal deregi |date=29 April 2013 |title=Shazam Names Rich Riley New CEO, Aiming For Eventual IPO |url=https://www.billboard.com/biz/articles/news/digital-and-mobile/1560025/shazam-names-rich-riley-new-ceo-aiming-for-eventual-ipo |magazine=Billboard |access-date=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. Riley sanaat sherikligin kúsheytiw hám paydalanıwshılar bazasın úlkeytiw ushın 2005-jılı Infospace-ten bas direktor lawazımına alınǵan Endryu Fisherdiń ornın bastı. Fisher házir atqarıwshı baslıq.

Muzıqadan basqa, Shazam televidenie, reklama hám kino boyınsha sherikler menen birge islesiw tuwralı járiyaladı. 2014-jıldıń may ayında National CineMedia Shazam menen sherikligin járiyaladı, Shazamdı Regal, AMC hám Cinemark kinoteatrlarında kórsetiletuǵın FirstLook aldınnan kórsetiw segmentlerine kirgiziw ushın&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://techcrunch.com/2014/05/14/shazam-partners-with-ncm|bet=Movie Theater Pre-Shows Are About To Become Shazam-able, Thanks To Partnership With NCM|sáne=14 May 2014|baspaxana=TechCrunch|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. 2014-jıldıń noyabr ayında NCM hám Shazam NCM FirstLook aldınnan kórsetiwleri endi Amerika Qurama Shtatları boyınsha 20,000-nan aslam kino ekranlarında Shazam arqalı isleytuǵının járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=http://mashable.com/2014/11/07/shazam-firstlook|bet=Using Shazam at movie theaters could score you free tickets for 50 years|avtor=Santus|at=Rex|sáne=7 November 2014|baspaxana=Mashable|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;.

2014-jıldıń avgustında Shazam óz texnologiyasına hám paydalanıwshılar bazasına kiriwge múmkinshilik beretuǵın satıw ónimi Resonate-tıń iske qosılıwın járiyaladı. Jańalıq AMC, A&amp;E, Dick Clark Productions hám Fuse penen sherikliklerdiń járiyalanıwın óz ishine aldı.

Shazam AQSHtaǵı 8,000-nan aslam radio stanciyalarında tıńlawshılarǵa sáykeslestirilgen kontentti usınıwǵa múmkinshilik beretuǵın jańa usınıs Shazam for Radio boyınsha Sun Broadcast Group penen 2015-jılǵı sheriklikti járiyaladı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://thenextweb.com/insider/2014/10/09/shazam-makes-big-move-interactive-radio-content|bet=Shazam Makes a Big Move into Interactive Radio Content|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150213171827/http://thenextweb.com/insider/2014/10/09/shazam-makes-big-move-interactive-radio-content/|arxivsáne=13 February 2015|avtor=Lopez|at=Napier|sáne=9 October 2014|baspaxana=Thenextweb.com|qaralǵan sáne=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;.

2016-jıldıń dekabr ayında Shazam sociallıq media qosımshası Snapchat penen sheriklik tuwralı járiyaladı. Jańa funkciya sońǵı Snapchat jańalanıwınıń bir bólimi retinde hám Shazam menen integraciya retinde keledi, bul Snapchat paydalanıwshılarına kamera ekranın basıp turıp, Shazamnıń Muzıka informaciyasın alıw texnologiyasın paydalanıwǵa múmkinshilik beredi.

Shazam birinshi paydasın 2016-jılı, shólkemlestirilgeninen 16 jıl hám ónimi iske qosılǵanınan 14 jıl ótkennen keyin kórdi.

=== 2018–házirgi waqıtqa shekem: Apple Inc. sıńar kompaniyası ===
2017-jıldıń dekabr ayında [[Apple Inc.]] Shazamdı 400 million dollarǵa (300 million funt sterling) satıp alǵanın járiyaladı. 2018-jıldıń 23-aprelinde Evropa Komissiyası satıp alıwdı qarap shıǵatuǵının bildirdi. Evropa Komissiyası 2018-jıldıń 6-sentyabrinde satıp alıwdı maqulladı hám kelisim 2018-jıldıń 24-sentyabrinde juwmaqlandı&lt;ref&gt;{{Web deregi|url=https://venturebeat.com/2018/09/06/eu-approves-apple-acquisition-of-music-discovery-app-shazam|bet=EU approves Apple acquisition of music discovery app Shazam|sáne=6 September 2018}}&lt;/ref&gt;.

== Qarjılandırıw ==
Shazamnıń dáslepki 7.5 million dollarlıq venchurlıq kapital investiciyası 2001-jıldıń sentyabr ayında Lynx New Media, IDG Ventures Europe hám belgiyalı dawıs tanıw investiciya fondı FLV-den keldi&lt;ref name=&quot;ft 2014&quot;&gt;{{Web deregi|url=https://www.ft.com/content/88df8fa6-893e-11e3-bb5f-00144feab7de|bet=Shazam: the app that calls the tune|avtor=Jacobs|at=Emma|sáne=31 January 2014|jumıs=[[Financial Times]]|qaralǵan sáne=13 December 2023}}&lt;/ref&gt;.

2012-jıldıń sentyabr ayında Shazam 32 million AQSH dolları kóleminde qarjı jıynadı&lt;ref name=&quot;Techcrunch&quot;&gt;{{Cite news|url=https://techcrunch.com/2011/06/22/shazam-raises-a-huge-round-to-the-tune-of-32-million|title=Shazam Raises A Huge Round to the Tune of $32 Million|last=Kincaid|first=Jason|date=22 June 2011}}&lt;/ref&gt;. 2013-jıldıń iyul ayında América Móvil Shazamǵa belgisiz úles ushın 40 million AQSH dolları investiciya saldı,&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.ft.com/intl/cms/s/0/97d2c46a-e58d-11e2-8d0b-00144feabdc0.html|title=Carlos Slim invests $40m in music app Shazam|date=7 July 2013}}&lt;/ref&gt; bul olardıń texnologiyasın Latın Amerikasındaǵı millionlaǵan paydalanıwshılardıń qolına jetkiziwge járdem berdi. 2014-jıldıń mart ayında Shazam qosımsha 20 million AQSH dolları jańa qarjılandırıw alǵanın tastıyıqladı, bul kompaniyanıń ulıwma bahasın 500 million AQSH dollarına jetkizdi&lt;ref&gt;{{Jurnal deregi |date=10 March 2014 |title=Shazam Confirms $20M in New Funding, Raising Value to $500M |url=https://www.billboard.com/biz/articles/5930359/shazam-confirms-20m-in-new-funding-raising-value-to-500m |magazine=Billboard |access-date=15 June 2015}}&lt;/ref&gt;. Kompaniyanıń burınǵı investorları qatarına 2004-jılı Shazamǵa investiciya salǵan evropalı venchurlıq kapital firması DN Capital kiredi&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://blogs.wsj.com/digits/2014/09/01/londons-dn-capital-closes-200-million-fund|title=London's DN Capital Closes $200 Million Fund|date=1 September 2014}}&lt;/ref&gt;.

== Patentti buzıw tuwralı sud isi ==
2009-jıldıń may ayında Tune Hunter Shazamdı kóshpeli qurılmada muzıkanı anıqlaw hám satıp alıwdı qamtıytuǵın AQSH 6,941,275 patentin buzǵan dep ayıpladı&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://news.cnet.com/8301-13579_3-10241309-37.html|title=Apple, AT&amp;T, Samsung, Verizon, and others sued over Shazam app|last=Ogg|first=Erica|date=14 May 2009}}&lt;/ref&gt;. Shazam bul isti 2010-jıldıń yanvar ayında sheshti&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://techcrunch.com/2010/01/06/shazam-tune-hunter-settlement|title=Shazam Settles Patent Infringement Case With Tune Hunter|last=Wauters|first=Robin|date=6 January 2010}}&lt;/ref&gt;.

== Derekler ==
{{Derekler}}
[[Kategoriya:Apple Inc. xızmetleri]]
__BÖLİDİMÖNDEMEW__</text>
      <sha1>qp3kkwd6btkqw9anlkg93ijjxs0mg8z</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>